Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Cúrsaidhe an tSaoghail - Thall 's i bhfus i dTír Chonaill
Title
Cúrsaidhe an tSaoghail - Thall 's i bhfus i dTír Chonaill
Author(s)
Cú Uladh,
Pen Name
Cú Uladh
Composition Date
1902
Publisher
An Claidheamh Soluis
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
<N CS1902_07_05_285> <L 285> <B 1902> <C Prós> <M 8> <T An Claidheamh Soluis> <U Cú Uladh> <F An Claidheamh Soluis> Cúrsaidhe an tSaoghail THALL 'S I BHFUS I dTÍRCHONAILL. Lá ar na bhárach bhí damhsa nó ringce le bheith i dtigh mo dhearbhráthar i nGleann tSúiligh. Thug mé gealladh uaim go mbéinn ann, & mar bhí mo rothar briste brúighte gan feidhm ann le cat d'iomchur, fuair mé iasacht an charra seólta ó mo dhuine mhuinteardha, agus thiomáin liom tar na sléibhtibh arís. Chár bhuain aimseach nó tubaiste liom an fhéacht seo, acht amháin go raibh mé fuar fleidhte leis an tráthnóna doinneanta. Ag im- theacht dúinn ar mullach Liostaca, shaoil mé go n-im- theóchadh mo cheann díom le séideadh na gaoithe móire & le na ceatha clocha-sneachta a bhí ag imtheacht roimh an ghaoith. Tháinig taom beag tinnis builg orm leis an fhuacht, agus nuair a chuaidh muid fhaid leis an tigh ósda nó an tigh tábhairne atá ag mo charaid, Pádraig Ua Gallachobhair, ag an Muilionn-Úr, stad an beithidh- each ag an doras, thuirling sinn-ne, 'sé sin, an tiomáin- aidhe & mé féin, & ghoir isteach 'un tighe go raibh dhá ghloine bhiotáille againn. Badh cheart damh a rádh nach n-ólaim biotáille go gnáthach; acht chá measaim go raibh an ghloine úd go holc nó go ndearna sé dochar ar bith damh ar an ocáid sin. Is maith an leigheas braon uisge beatha ar thinneas builg. Tráth shroich muid na Bruighneacha — sé sin, áit-chomh- nuidhe mo dhearbhráthar — bhí oidhche ann agus aos óg na háite chóir a bheith uilig cruinnighthe ag an damhsa. Tá sgioból maith ag mo dhearbhráthair agus úrlár adhmuid ann, & ní dona an áit í fá choinne damhsa. Acht chá raibh sé leath mór go leór. Sul ar thoisigh an ceól ar chor ar bith bhí an teach lán. Chá raibh cathaoir nó stól istigh ann, acht bhí planca adhmuid leagtha agus sínte thart ag bun na mballaí, & bhí rang daoine 'na suidhe ar an adhmad. Ar feadh na hoidhche bhí rang nó dó eile 'na suidhe ar ghlúnaibh an chéad ranga, agus, in a dhiaidh sin is uilig, b'éigin do'n cuid ba mhó de na daoinibh seasamh ar a gcosaibh, & bhí dóllamh an oiread daoine taobh amuich de'n sgioból is bhí istigh. Tuig- fear as an méid seo nach raibh sé ró-shásta nó ró- chompórtach ins an sgioból ruith na hoidhche. Níor b'fhéidir ringce mhaith do dhéanamh ann, acht b'é an rud a rinneadh gur sheasamh drong mór ringtheóirí suas ar an úrlár in éinfheacht, idir bhuachaillibh agus chailínibh, seinneadh ceól ar na feidilibh dóibh, & bhog siad thart ar an úrlár chomh maith is tháinig leo ag déanamh cor (mar dheadh), acht chá raibh coiscéim damhsa eatorra, & ba bheag an áird thug siad ar an cheól, nó ar rud ar bith eile, acht ag gluaiseacht amach is steach eatorra féin. Thaitin an obair seo go maith leó féin, do réir chuma, acht níor thaitin sí liom-sa, óir chá raibh snas nó riaghal ar an ringce úd. Thar a bheith sin, chuireamar bac ar an ringce chomh minic is tháinig linn, le súgradh eile do chur 'un tosaigh. Gabhadh abhráin anois is arís, acht má b'olc an damhsa ba mheasa & ba thuataighe an ceól. Cá raibh duine ar bith i láthair ar bh'fhéidir leis abhrán Gaedhilge do ghabháil. Abhráin Béarla b'eadh iad uilig, acht chá raibh snas an ghalldachais nua ar cheann ar bith aca, & bhíos ró-bhuidheach ar an méid seo féin. Bhuain abhrán nó beirt aca le cumha do bhí ar dhaoinibh d'imthigh go hAmeirioca (ba mhór an truaigh nár fhan siad 'sa' bhaile); bhuain ceann nó beirt eile le buaidhreadh inntinne do bhí ar bhuachaillibh óga agus ar cháilínibh óga tré ghrádh nó searc a thabhairt do chailínibh nó buachaillibh eile nach raibh áird aca orra; bhí ceann aca ag caoineadh “The Maid of Lisburn Town” le hamadán a cheangail é féin in “airm an Ríogh,” & gur marbhadh é amuich 'sa' Domhan Thoir; & bhí abhrán eile ag moladh Phádraig Uí Dhomhnaill mar gheall ar philéir do chur thríd an fhealltóir & an spíodóir úd, Séamus Ó Cathraigh. Bhí focla na n-abhrán úd tuatach go leór, & bhí an ceól do cuireadh leó ní ba mheasa; acht, mar dubhras cheana féin, b'fhearr liom go mór an cineál sin d'abhránaibh imeasg na ndaoine 'ná na habhráin nua-Ghallda nó bréag-Ghaedhealacha a chluintear ins na bailtibh móra nó ins na sráid-bhailtibh ar fud na tíre. Tá tuilleadh agam le rádh fá dtaoibh de'n damhsa úd do bhí ag mo dhearbhráthair, óir is iomdha ceacht b'fhéidir d'fhear stuama bhuaint as a leithéid, acht síl- im go bhfuil go leór ráidhte agam do'n láthair seo, & gur b'fhearrde damh an chuid eile do chur ar cáirde go dtí an tseachtmhain seo chugainn. Cú Uladh
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
