Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Cúrsaidhe an tSaoghail - Thall 's i bhfus i dTír Chonaill</title><author><name type="main">Cú Uladh</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1902_01_18_733</note>
                         <note type="L">733</note>
                         <note type="B">1902</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1902_01_18_733</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Cú Uladh</author><title>Cúrsaidhe an tSaoghail - Thall 's i bhfus i dTír Chonaill</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1902</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Cúrsaidhe an tSaoghail</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>THALL IS I BHFUS I dTÍRCHONAILL</span></p>
<lb n="4"/>
<lb n="5"/><p><span>Siúd is go bhfuil Srath-an-urláir suidhte i dTírchonaill</span>
<lb n="6"/><span>ní mheasfadh duine é ar dtabhairt fá deara dhó Gall-</span>
<lb n="7"/><span>dachas na háite.  Baile beag socharach is eadh Srath-an-</span>
<lb n="8"/><span>urláir, agus is maith a mhaise dhó sin mar tá sé 'na shuidhe</span>
<lb n="9"/><span>i gceart-lár an chuisle talmhan is fearr atá i dTír-</span>
<lb n="10"/><span>chonaill.  Ar ndóigh tá an talamh te saidhbhir seo i</span>
<lb n="11"/><span>seilbh na bPlandtóirí mar tá gach aon ghiota talmhan ar</span>
<lb n="12"/><span>fiú tráithnín é i dTírchonaill, agus seo é cionnfáth agus</span>
<lb n="13"/><span>príomh-adhbhar an Ghalldachais atá 'na luighe go trom ar</span>
<lb n="14"/><span>an áit.  Is fíor é go dearbhtha go bhfuil mórán daoine</span>
<lb n="15"/><span>fá Srath-an-Urláir anois a bhfuil na bhfíor-Ghaedhealaibh</span>
<lb n="16"/><span>do réir cinidh, acht ní'l an réim cheart aca agus ní'l an</span>
<lb n="17"/><span>spiorad cheart ionnta.  Díbireadh a sinnsear, i naim-</span>
<lb n="18"/><span>sir an Phlanduighthe amach siar imeasg na sliabh.</span></p>
<lb n="19"/>
<lb n="20"/><p><span>Shleamhnuigh cuid aca ar ais ó shoin acht bhí an faitchíos</span>
<lb n="21"/><span>chomh mór sin in a gcroidhthibh go raibh eagla orra roimh</span>
<lb n="22"/><span>gach dos is gach sgáil dá bhfaca siad, is shaoil siad gur</span>
<lb n="23"/><span>mór cumhachtach na daoine iad na Plandthóirí. Thar a</span>
<lb n="24"/><span>bheith sin, lean siad nósa na bPlandthóirí agus a gcuid</span>
<lb n="25"/><span>Béarla agus a gcuid múinteachais.  Leantar na neidhthe</span>
<lb n="26"/><span>seo go fóill i Srath-an-Urláir. Tá baile beag eile i</span>
<lb n="27"/><span>ndeas do Shrath-an-Urláir, acht ar an taobh thall de</span>
<lb n="28"/><span>abhainn na Finne.  Is é seo Baile-bó-Fiaich.  Tá na</span>
<lb n="29"/><span>daoine 'sa bhaile seo i bhfad níos Gaedhealaigh do réir</span>
<lb n="30"/><span>cinidh 'na tá muintear Srath-an-Urláir, acht ní'l siad</span>
<lb n="31"/><span>pioc níos Gaedhealaigh i na n-inntinnibh.  Deirtear</span>
<lb n="32"/><span>imeasg Gaedhilgtheóirí gur bhé seo an sráid-bháile is</span>
<lb n="33"/><span>Gallda i nDún-na-nGall, sé sin, i na chaint agus i nósaibh</span>
<lb n="34"/><span>a dhaoine, acht cha deirim féin an méid seo mar is</span>
<lb n="35"/><span>iomdha sráid-bhaile Gallda i nDún-na-nGall.  Ag port</span>
<lb n="36"/><span>an bhóthair-iarainn ag Srath-an-Urláir bhí daoine ag</span>
<lb n="37"/><span>furacht le dhul ar an traen go Dún-na-nGall.  Is i</span>
<lb n="38"/><span>mBéarla bhí siad ag caint agus níor chualas riamh roimhe</span>
<lb n="39"/><span>go dtí an uair sin, a leithéid de dhroch-chaint is chuala</span>
<lb n="40"/><span>mé ann sin.  Bhí cuid aca 'na gceannuidhthibh bó agus capall</span>
<lb n="41"/><span>agus bhíodar ag caint fá'n aonach a bhí i mBaile-bó-Fiaich</span>
<lb n="42"/><span>an lá sin agus gach aon darna focal a bhí as a mbéalaibh</span>
<lb n="43"/><span>mionna mór do bhí ann, agus a leithéid de mhionna mhór!</span>
<lb n="44"/><span>faraor!  ní chluinfeá níos measa sa Saltmarket i</span>
<lb n="45"/><span>nGlaschú, i mBaile-mic-Airt, i mBéilfeirsde, nó i</span>
<lb n="46"/><span>Whitechapel i Lúndúin.  Acht bhí níos measa ná seo</span>
<lb n="47"/><span>le fulaing agam.  Bhí beirt ghasúr 'na suidhe le mo</span>
<lb n="48"/><span>thaobh agus gach aon mhionna mór asta chomh maith le fear!</span>
<lb n="49"/><span>Droch-chreach ar an mBéarlachas, nach é tá ag milleadh</span>
<lb n="50"/><span>agus ag damhnughadh na tíre!</span></p>
<lb n="51"/>
<lb n="52"/><p><span>Lá gearr geimhridh do bhí ann agus bhí an oidhche ann sul</span>
<lb n="53"/><span>a ndeachaidh an traen thríd an Bhearnas Mhór, rud nachar</span>
<lb n="54"/><span>thaitin liom mar is aoibhinn liom i gcomhnuidhe malaí</span>
<lb n="55"/><span>na sliabh d'fheiceál san mBearnas agus Conallach agus Eoghanach</span>
<lb n="56"/><span>acht dhá bhinn atá ar ghach taoibh de'n bhóthar ag an</span>
<lb n="57"/><span>mBearnas Mhór.  Acht cha raibh neart air; thiomáin an</span>
<lb n="58"/><span>tiománaidhe ar aghaidh i n-éadan na gaoithe gur</span>
<lb n="59"/><span>shroicheamar Dún-na-nGall.  Char fhan mé i bhfad aca i</span>
<lb n="60"/><span>nDún-na-nGall an oidhche sin, mar bhí giota beag eile</span>
<lb n="61"/><span>agam le dhul.</span></p>
<lb n="62"/>
<lb n="63"/><p><span>Níor thrácht mé mórán i nGaedhilg nó thar an Ghaedhilg</span>
<lb n="64"/><span>i nDún-na-nGall, mar bhí fhios agam cheana féin nach raibh</span>
<lb n="65"/><span>mórán tairbhe dhamh ann.  Bhíos ann sin lá breagh Samhraidh</span>
<lb n="66"/><span>roimhe sin nuair a bhí cruinniughadh breagh ag Cumann</span>
<lb n="67"/><span>Litiordha na Gaedhilge as Doire ann, agus ag seo an sgéal</span>
<lb n="68"/><span>d'innis mo chara Pádraig Mac Aodhgain, rúnaire</span>
<lb n="69"/><span>Craobha Glaschú, dhamh fá'n chruinniughadh sin.  Bhí seisean</span>
<lb n="70"/><span>i nDún-na-nGall cúpla lá i ndiaidh an chruinniughthe agus</span>
<lb n="71"/><span>shaoil sé go mbéadh an fraoch ar lasadh ann sin ar ndóigh.</span>
<lb n="72"/><span>Casadh air ógánach a raibh sean-aithne aige air, agus arsa</span>
<lb n="73"/><span>Pádraig leis.  “Bhí cruinniughadh breagh Gaedhilge Dia</span>
<lb n="74"/><span>Domhnaigh ann seo.”  “Bhí saoilim,” ars an deólach, “chuala</span>
<lb n="75"/><span>mé iomrádh air.”  Chuir a neamh-shuim samhnas ar Phádraig</span>
<lb n="76"/><span>acht d'fhiafraigh sé de an raibh sgolta Gaedhilge aca i</span>
<lb n="77"/><span>nDún-na-nGall.  “Chá saoilim go bhfuil,” arsan buachaill,</span>
<lb n="78"/><span>“bhíodh siad ag tracht ar a léithéid tá tamall ó shoin</span>
<lb n="79"/><span>acht ní chluinim iomrádh orra le fada.”  D'fhág Pádraig</span>
<lb n="80"/><span>ann sin é.  Sin a gcuirtear de shuim sa Ghaedhilg i</span>
<lb n="81"/><span>nDún-na-nGall an chuid is mó aca.  Ochón goide an</span>
<lb n="82"/><span>brón do bhéadh ar Lughaidh Ó Cléirigh agus ar Thadhg an</span>
<lb n="83"/><span>tSléibhe, (an Bráthair Mícheál) nó ar Aodh Ruadh, nó ar</span></p>
</div>
<pb n="734"/>
<div><lb n="84"/><p><span>Chormac an Eigeas, nó ar Choluimcille dá mbéadh a</span>
<lb n="85"/><span>fhios aca (agus cha deirim nach bhfuil a fhios sin aca) an</span>
<lb n="86"/><span>cineal daoi agus dósán d'fhágadar i na ndiaidh i nDún-na-</span>
<lb n="87"/><span>nGall.</span></p>
<lb n="88"/>
<lb n="89"/><p><span>Ar a shon sin ní'l na daoine uilig caillte sa'</span>
<lb n="90"/><span>Ghalldachas agus sgríobhfadh an tseachtmhain seo chugainn</span>
<lb n="91"/><span>ar dhornán daoine Gaedhealach atá i nDún-na-nGall nó</span>
<lb n="92"/><span>i ndeas dó.</span></p>
<lb n="93"/>
<lb n="94"/><p><span>Cú Uladh</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Cúrsaidhe an tSaoghail - Thall 's i bhfus i dTír Chonaill

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Cúrsaidhe an tSaoghail - Thall 's i bhfus i dTír Chonaill

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
