Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Cia Aca?</title><author><name type="main">Ní fios</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1901_06_01_184</note>
                         <note type="L">184</note>
                         <note type="B">1901</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1901_06_01_184</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Ní fios</author><title>Cia Aca?</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1901</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>An Claidheamh Soluis</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Áth-Cliath, Meitheamh 1, 1901</span></p>
<lb n="4"/>
<lb n="5"/><p><span>CIA ACA?</span></p>
<lb n="6"/>
<lb n="7"/><p><span>Tá a liacht comharthaí ar an aimsir le déidheannaighe</span>
<lb n="8"/><span>ag taisbeánt do mhuinntir Chonnartha na Gaedhilge, a</span>
<lb n="9"/><span>luathacht is tá an chúis ag dul ar aghaidh.  Ba bhaoth</span>
<lb n="10"/><span>dhúinne gan corr-fhocal do rádh ag tagairt do cheann</span>
<lb n="11"/><span>díobh soin ar éin-tslighe; an díosbóireacht do bhí i</span>
<lb n="12"/><span>bhFeis Shasanna, ist oidhche dia Máirt na seachtmhaine</span>
<lb n="13"/><span>seo ghabh tharainn.</span></p>
<lb n="14"/>
<lb n="15"/><p><span>Ní'l aimhreas ar domhan ná go dtuillidh Mac Uí</span>
<lb n="16"/><span>Dhubhagáin agus Mac Uí Dhomhnaill árd-mholadh ó Ghaedhealaibh</span>
<lb n="17"/><span>mar gheall ar an ngníomh do rinneadar an oidhche úd.</span>
<lb n="18"/><span>Dá mba rud é ná tiocfadh da bharr, acht breis eólais</span>
<lb n="19"/><span>do sgaipeadh ar fud na dtrí Ríoghacht ar a bhfuil ag</span>
<lb n="20"/><span>teastáil ó Chonnradh na Gaedhilge, b'fhiú é a imirt.</span></p>
<lb n="21"/>
<lb n="22"/><p><span>Do-chítear dúinne go dtiocfaidh níos mó ná soin as.</span>
<lb n="23"/><span>Cuirfidh sé cuid de na daoinibh thall ag machtnamh, cé</span>
<lb n="24"/><span>go mb'fhéidir gur fánach duine ann do ghlacfadh mar</span>
<lb n="25"/><span>thrioblóid air féin siúd do dhéanamh i leith Éireann.</span>
<lb n="26"/><span>Acht 'n-a theannta soin, cuirfidh sé roinnt de mhuinntir</span>
<lb n="27"/><span>na hÉireann ag machtnamh leis.  Cuirfidh sé d'fhiachaibh</span>
<lb n="28"/><span>orra so ná baineann fós le Connradh na Gaedhilge, a</span>
<lb n="29"/><span>dtuairim do thabhairt ar an gceist, agus mar thoradh ar</span>
<lb n="30"/><span>sin ní baoghal ná gur minicí leis na 'n-a choinnibh iad.</span>
<lb n="31"/><span>Cuirfidh sé Clanna Gaedheal thar sáile ag machtnamh</span>
<lb n="32"/><span>freisin, agus ní fheadair éinne cahuin bhéadh maitheas</span>
<lb n="33"/><span>chugainn tríd an machtnamh soin.  Ar an ádhbhar soin</span>
<lb n="34"/><span>deirimíd go dTuillid an Feisirí ó Éirinn árd-mholadh</span>
<lb n="35"/><span>i dtaobh an ghnímh tábhachtaigh úd do rinneadar.  Tait-</span>
<lb n="36"/><span>neann sé gé mór linn, agus tá súil againn nach é siúd an</span>
<lb n="37"/><span>ceann deiridh uatha acht chomh beag.</span></p>
<lb n="38"/>
<lb n="39"/><p><span>Sin tagtha sinn go dtí an oráid Bhuíndeam féin.  Ní</span>
<lb n="40"/><span>raibh seisean riamh i gcoinnibh na Gaedhilge dar leat.</span>
<lb n="41"/><span>Bhí sé i bhfádhbhar na Gaedhilge i gcomhnuidhe, agus muna</span>
<lb n="42"/><span>ndearnaidh éacht ós árd do rinne sé a dhícheall</span>
<lb n="43"/><span>a gan fhios.  Do-ghéanadh éin-nídh ar domhan ar son na </span>
<lb n="44"/><span>Gaedhilge acht amháin airgead do sholáthar chum a cur</span>
<lb n="45"/><span>dá múineadh i sgoileannaibh na h-Éireann.  Ba leisg</span>
<lb n="46"/><span>leis siúd do dhéanamh.  B'fhearr a chaitheamh san Aifric</span>
<lb n="47"/><span>Theas.  Thug sé roinnt chomhairle i n-aisge uaidh leis</span>
<lb n="48"/><span>do Chonnradh na Gaedhilge.  Dubhairt sé leó gan an</span>
<lb n="49"/><span>iomad glóir ná gearnáin do dhéanamh, acht bheith deagh-</span>
<lb n="50"/><span>iomchuir sibhialta mar bhí sé féin an uair sin.  Dubhairt</span>
<lb n="51"/><span>sé leó gan éan-bhaint bheith aca le polaiteacht, da mba</span>
<lb n="52"/><span>mhaith leó an Ghaedhilg ag dul chum cinn.  Níor ghábhadh</span>
<lb n="53"/><span>dhó soin.  Ní raghaidh Connradh na Gaedhilge as a shlighe</span>
<lb n="54"/><span>chum lámh do chur i bpolaiteacht na hÉireann.  Tá a</span>
<lb n="55"/><span>mhalairt de chúram air.</span></p>
<lb n="56"/>
<lb n="57"/><p><span>Dubhairt Bhuíndeam leis nach air féin ná ar Riaghaltas</span>
<lb n="58"/><span>Shasanna bhí réidhteach ceiste na Gaedhilge, acht ar an</span>
<lb n="59"/><span>mBord Náisiúnta.  Is ait mar atá sé aca mar sgéal;</span>
<lb n="60"/><span>an Bord Náisiúnta ag cur an mhilleáin ar an Riaghaltas</span>
<lb n="61"/><span>agus an Riaghaltas dá chasadh ar ais ar an mBord; Bhuin-</span>
<lb n="62"/><span>deam ag diúltadh an airgid dúinn i bhfoclaibh meala agus</span>
<lb n="63"/><span>a leath de lucht an Bhuird ná tiubhradh toradh an mhad-</span>
<lb n="64"/><span>raidh orainn dá mbéimís ag guidhe orra go lá an Luain.</span>
<lb n="65"/><span>Cuireann oráid Bhuíndeam i gcuimhne dhúinn seanfhocal</span>
<lb n="66"/><span>áirithe i dtaobh “gáire Shasannaigh,” agus do deimhin ní'l</span>
<lb n="67"/><span>uair dá n-iompuigheann Sasannach béal gáire orainn ná</span>
<lb n="68"/><span>bíonn an chealg 'n-a chroidhe san am céadna.</span></p>
<lb n="69"/>
<lb n="70"/><p><span>Acht ag tagairt do Bhuíndeam ní fheadar ná go</span>
<lb n="71"/><span>bhféadfaidhe níos mó fhagháilt as ná mar do-ghéabhmaoid</span>
<lb n="72"/><span>as an mBord Náisiúnta an fhaid bhéas sé mar atá fá</span>
<lb n="73"/><span>láthair.  Tá beagán faghálta againn uatha acht ní'l ar</span>
<lb n="74"/><span>ndóthain ná a leath san méid sin.  Tá tuilleadh uainn.</span>
<lb n="75"/><span>Tá sé ag teastáil go mór uainn.  Ní bhéam sásta go</span>
<lb n="76"/><span>dtí go mbéidh sé againn.</span></p>
<lb n="77"/>
<lb n="78"/><p><span>Is ró-bheag ar mbeann ar an dream so i nÉirinn ná </span>
<lb n="79"/><span>taobhuigheann leis an Ghaedhilg.  Ní féidir leó poll</span>
<lb n="80"/><span>do dhéanamh i n-éan-bhall ná fuighmís-ne sás a líonta</span>
<lb n="81"/><span>d'fhágháil.  Is iad cealga an dreama so is mó gur</span>
<lb n="82"/><span>chóir dúinn faire do dhéanamh orra.  Is tré cheilg do-</span>
<lb n="83"/><span>ghin an Sasannach riamh rudaí annso i nÉirinn ná</span>
<lb n="84"/><span>leigfeadh eagla agus meathtacht chroidhe dó a dhéanamh os</span>
<lb n="85"/><span>cionn buird.  A cháirde is iad ceilg-chlis an námhaid</span>
<lb n="86"/><span>go bhfuil d'fhiachaibh orainn sinn féin do sheachaint orra.</span></p>
<lb n="87"/>
<lb n="88"/><p><span>'N-a dhiaidh sin, caithfimíd seasamh go tréan le chéile</span>
<lb n="89"/><span>i gcomhnuidhe chum puinn mhaith dhéanamh.  Is é dálta</span>
<lb n="90"/><span>an námhaid so againne, a cháirde, dalta an fhir mheathta,</span>
<lb n="91"/><span>no dálta an bhuaileam-sgiath.  Ní túisge chloisean sé</span>
<lb n="92"/><span>fothram fíor-comhraic ná teicheann sé leis féin.  Bíodh</span>
<lb n="93"/><span>croidhe an dáiríribh againn agus ní baoghal ná go bhfágfar</span>
<lb n="94"/><span>an láthair againn.  Má táimíd dáríribh gheabhaimíd a</span>
<lb n="95"/><span>bhfuil uainn, acht troid ar a shon agus bheith aonta; muna</span>
<lb n="96"/><span>bhfuilmíd, tá an sgéal ar fad go dubhach againn.  Cia</span>
<lb n="97"/><span>aca a Ghaedheala?</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Cia Aca?

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Cia Aca?

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
