Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Cúrsaidhe an tSaoghail</title><author><name type="main">Conchubhar Ua Baoighill</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1900_08_25_369</note>
                         <note type="L">369</note>
                         <note type="B">1900</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1900_08_25_369</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Conchubhar Ua Baoighill</author><title>Cúrsaidhe an tSaoghail</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1900</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Cúrsaidhe an tSaoghail</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Óraid ó Chonchubhar Ua Baoighill, air Bhruach</span>
<lb n="4"/><span>Loch-Fhinne, i gConndae Dhún-na-nGall</span></p>
<lb n="5"/>
<lb n="6"/><p><span>A mhuintir chumainn litiordha na Gaedhilge ó Dhoire-</span>
<lb n="7"/><span>Coluim-Chill, tá lúthghair arm gur thogh sibh an áit so</span>
<lb n="8"/><span>mar mbur n-áit ruaige agus tá súil agam go nimeochaidh</span>
<lb n="9"/><span>sibh, le sásadh nar mheath mbur mbaramhail oraibh; agus</span>
<lb n="10"/><span>méid eile i láthair, atá athas orainn go mbeidh muid</span>
<lb n="11"/><span>ag éisteacht le fúaimthe ar sean-teanga 'san ionad so</span>
<lb n="12"/><span>indiu.  Tá sí beó in mbur measg sé mo eolas féin é,</span>
<lb n="13"/><span>buidheachas do Dhia!  mar tá sé i gcumas na sean í a</span>
<lb n="14"/><span>labhairt, gomh maith 's tá sé i gcumas na sean i n-aon</span>
<lb n="15"/><span>chearn eile de chondae Dhún-na-nGall.</span></p>
<lb n="16"/>
<lb n="17"/><p><span>Méid eolais na óige tá mé dall agus anbhfiosach air,</span>
<lb n="18"/><span>acht tá súil agam go mbéidh an lá indiu na shompla</span>
<lb n="19"/><span>acu, í a chleachtadh agus fheiceált í fhághail beó ag an</span>
<lb n="20"/><span>tréibh i thiocfas na ndiaidh.</span></p>
<lb n="21"/>
<lb n="22"/><p><span>Tá eolas agaibh gur'b í teanga na hÉireann í, gur'b</span>
<lb n="23"/><span>í teanga ar sinsear í, agus gur'b í is ceart a bheith i</span>
<lb n="24"/><span>mbeulaibh gach fir agus mná aosta agus óg, ó shléibhte áluinne</span>
<lb n="25"/><span>Fánaid go bruach Loch-Fhinne, agus ó rinnidh Gaoth-Dobhair</span>
<lb n="26"/><span>go Cuan na gCeall.</span></p>
<lb n="27"/>
<lb n="28"/><p><span>Tá éolas agaibh, an grádh agus an gean 'tá aig uachdarán</span>
<lb n="29"/><span>Eaglaise na hÉireann uirthi, mar theidheann se ó cheart-</span>
<lb n="30"/><span>lár a chuid obair mhór eachtaigh, ó chathair Árda Macha,</span>
<lb n="31"/><span>le í a neartughadh agus a athbheodhadh.  Mar an gceudna, tá</span>
<lb n="32"/><span>eolas agaibh air an gean agus an grádh atá aig Éaspog</span>
<lb n="33"/><span>Ua Domhnall uirrthi, agus an comhairle 'tá sé tabhairt</span>
<lb n="34"/><span>dúinn go moch agus go mall; í a léigheadh, a sgríobh, agus a</span>
<lb n="35"/><span>labhairt, agus a dícheall mór a dhéanadh, a fréimhthe chuir síos</span>
<lb n="36"/><span>níos doimhne agus níos daingne ná tá sí i láthair.</span></p>
<lb n="37"/>
<lb n="38"/><p><span>Abrann a námhaid nach bhfuil úsáid innti, nach saoth-</span>
<lb n="39"/><span>ruigeann sí ar mbeatha dúinn acht an té 'bhfuil an intinn</span>
<lb n="40"/><span>sin aige, tá sé neamh-fhallsa leigeant di bás d'fhághail.</span>
<lb n="41"/><span>A ngoirfeadh aon agaibh Éireannach air an té sin!</span>
<lb n="42"/><span>Measaim nach ngoirfeadh.  Go dé mbur mbaramhail</span>
<lb n="43"/><span>air an Francach, nó an Gearmánach, a chuirfeadh faoi</span>
<lb n="44"/><span>droch-mheas teanga a thíre féin?  Bheidheadh agaibh air</span>
<lb n="45"/><span>droch-mheas mór.  Mar a gceudna, is ceart dúinne an</span>
<lb n="46"/><span>tÉireannach a dhiúltas teanga a thíre féin, bheith faoi</span>
<lb n="47"/><span>dhroch-mheas agus beag-mheas mór againne.</span></p>
<lb n="48"/>
<lb n="49"/><p><span>Air an sean agus an mheadhon-aois tá do throm-ualach</span>
<lb n="50"/><span>í choingeált beo, í a fhoghluim do'n óige.  Acht a</span>
<lb n="51"/><span>mháthaireacha go háirithe! bheirim comhairle dhaoibh í</span>
<lb n="52"/><span>fhoghluim do leanbha an urláir, agus insan gníomh so, na</span>
<lb n="53"/><span>deun, mar tá déanta i measg mórán máthaireacha i</span>
<lb n="54"/><span>gConndae Dhún-na-ngall, 'sí an teanga Ghaedhilge,</span>
<lb n="55"/><span>teanga an n-indhghaoin (naoidheanáin) ó nádúir, agus 'sí is</span>
<lb n="56"/><span>cheart fhoghluim dóibh ar dtúis.  Acht, faraoir! ní é so</span>
<lb n="57"/><span>'tá déunta; agus anois bhéarfaidh mé sompla nó dó</span>
<lb n="58"/><span>dhaoibh air an tairbhe bhídheas agus bheidheas air leithid so</span>
<lb n="59"/><span>do obair.  Ní bhfuil sé acht beagán laethe ó shoin, a</span>
<lb n="60"/><span>chualaidh mé bean air bhruach áille, a glaodh le gasúr</span>
<lb n="61"/><span>beag.  "Tómais, a mhac! tiomán up the bó-bhreac to</span>
<lb n="62"/><span>the chnoc, for she will mill all the coirce, and send</span>
<lb n="63"/><span>down the bó-ghlas that's stuama, cneasda, modhamhail,</span>
<lb n="64"/><span>and that will do no dochair to the coirce!"  Giota</span>
<lb n="65"/><span>beag eile air a dhiaidh agus chualaidh mé bean ag glaodh</span>
<lb n="66"/><span>le geirseach bheag - "Run Nórtha bheag, and tiomán the</span>
<lb n="67"/><span>cearca out of the prátaí úra, or they will mill them,</span>
<lb n="68"/><span>go hairthidh an coileach Márta; for he would stróic all</span>
<lb n="69"/><span>the praties from this to uisge Gaoith-dobhair with his</span>
<lb n="70"/><span>big spáigs;" giota beag eile, agus chualaidh sgeul a chuir</span>
<lb n="71"/><span>áthas agus mí-shuaimhneas orm 'san am ceudna.  Arsa</span>
<lb n="72"/><span>máthair le gasúr beag.  "Nígh your aghaidh and your</span>
<lb n="73"/><span>lámha, and cíor your ceann! to make deifir to school</span>
<lb n="74"/><span>óir you will get an athmhusan from the máistir you'll</span>
<lb n="75"/><span>not lose cuimhne of in a day or two."  Fágann an obair</span>
<lb n="76"/><span>seo muid gan Béurla gan Gaedhilg, agus gan éolas go</span>
<lb n="77"/><span>dé an righeacht ar n-dúthchas.</span></p>
<lb n="78"/>
<lb n="79"/><p><span>Cleachtaidh ar sean teanga milis do'n óige, agus ná</span>
<lb n="80"/><span>bíodh baoghal oraibh nách mbeidh iomlán beurla acu ó na</span>
<lb n="81"/><span>Scoilte agus a cuid leabhra agus tá súil agam go m-béidh</span>
<lb n="82"/><span>sibh: -</span></p>
<lb n="83"/>
<lb n="84"/><p><span>Le díogras agus grádh,</span>
<lb n="85"/><span>A' foghluim ar dteanga</span>
<lb n="86"/><span>Gach oidhche 's gach lá,</span>
<lb n="87"/><span>Do'n óige 's do'n mheadhon-aos</span>
<lb n="88"/><span>Tabhair dóifa mbur gcabhair,</span>
<lb n="89"/><span>O bhruach Loch-Fhinne go uisge Gaoith-Dobhair,</span>
<lb n="90"/><span>Agus a chumainn litiordha na Gaedhilge!</span>
<lb n="91"/><span>'Tá grádh in-ar gcroidhthibh,</span>
<lb n="92"/><span>Gur thogh sibh an ait seo</span>
<lb n="93"/></p>
</div>
<pb n="370"/>
<div><lb n="94"/><p><span>Mar mbur n-áit chomhnuidhe</span>
<lb n="95"/><span>'S má faghmaoid an cuidiughadh</span>
<lb n="96"/><span>Mar is ceart 's is cóir,</span>
<lb n="97"/><span>Ní baoghal do ar dteanga</span>
<lb n="98"/><span>Isna gleanntan go fóil.</span></p>
<lb n="99"/>
<lb n="100"/><p><span>Críoch</span></p>
<lb n="101"/>
<lb n="102"/><p><span>Gaoth-Dobhair, Gweedore; Cuan na gCeall, the</span>
<lb n="103"/><span>harbour of Killybegs, na Cealla Beaga.</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Cúrsaidhe an tSaoghail

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Cúrsaidhe an tSaoghail

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
