Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Tar Lear</title><author><name type="main">Conán Maol</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1900_02_24_785a</note>
                         <note type="L">785</note>
                         <note type="B">1900</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1900_02_24_785a</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Conán Maol</author><title>Tar Lear</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1900</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Tar Lear</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Deir na páipéir gur fhuasgail Roberts muintir</span>
<lb n="4"/><span>Chimberlí i ndeireadh na seachtmhaine seo ghabh thart.</span>
<lb n="5"/><span>Tá suas le trí fichid míle fear aige, níor ghabh sé fá</span>
<lb n="6"/><span>dhéin Mhagersfontein mar a raibh Cronghe agus ní raibh</span>
<lb n="7"/><span>cath eatortha fós. Ghabh sé tarsna na habhann fiche</span>
<lb n="8"/><span>míle dia thuas de Chronghe agus rinne iarracht ar an</span>
<lb n="9"/><span>mBórach nglic sin do thimcheallughadh agus do chur i nasg</span>
<lb n="10"/><span>acht ní raibh sé 'na chumas. Tá na machairí réidhe ann-</span>
<lb n="11"/><span>súd agus níor bhféidir le Cronghe cath do thabhairt uaidh in</span>
<lb n="12"/><span>a leithéid sin d'áit mar nách raibh aige acht deich míle</span>
<lb n="13"/><span>fear. Dá réir sin dhruid sé leis agus ní fios cá bhfuil sé.</span></p>
<lb n="14"/>
<lb n="15"/><p><span>Ní rug Roberts ar fhear 'ná ar ghunna mór, mar dá</span>
<lb n="16"/><span>mbéarfadh bhiadh an sgéal againn go tapaidh, mar chuir-</span>
<lb n="17"/><span>thear abhaile gach aon sgéal maith gan mhoill agus cuireann</span>
<lb n="18"/><span>na páipéir thall maol air le héithreach. Tá éirghe 'náirde</span>
<lb n="19"/><span>ar mhuintir Sheághain an aimsir seo i dtaobh fuasgladh</span>
<lb n="20"/><span>Chimberlí acht is feárr an fhóidhne. Ceapaim ná'r thug</span>
<lb n="21"/><span>Cronghe a chúl ar Roberts gan fáth, ní duine de'n</span>
<lb n="22"/><span>tsaghas sain Cronghe i n-aon chor, tá sé chómh dán le</span>
<lb n="23"/><span>tarbh, agus bain an chluas díom go dtabharfaidh sé cath do</span>
<lb n="24"/><span>Roberts fá cheann beagáin aimsire; acht bíodh foidhne</span>
<lb n="25"/><span>againn tá an bheirt úd ag imirt chluiche, tá an tír</span></p>
</div>
<pb n="786"/>
<div><lb n="26"/><p><span>fairsing agus atá Bóraigh ag Colesburg agus ag Rensburg</span>
<lb n="27"/><span>i bhfad siar ó'n áit go bhfuil Roberts, agus má tá Cronghe</span>
<lb n="28"/><span>'na measg bainfidh sé geit as Roberts. Is maith an</span>
<lb n="29"/><span>dá chearrbhach iad acht tá an bhuntáiste ag Roberts mar</span>
<lb n="30"/><span>tá ceathrar fear aige i n-aghaidh gach Bórach. Bhí bruighean</span>
<lb n="31"/><span>ghéar gharg acu ag Rensburg an tseachtmhain do ghabh</span>
<lb n="32"/><span>thart agus briseadh ar na Sasanaigh. Deir tuairisg gur</span>
<lb n="33"/><span>chailleadar dhá mhíle fear acht ní fhuil fios deimhneach</span>
<lb n="34"/><span>againn as sin mar tá Seághan mall chum droch-sgéil do</span>
<lb n="35"/><span>chur chúgainn. Is maith leis misneach i n-ionad buaidhe-</span>
<lb n="36"/><span>artha do chur orainn. Ní theasduigheann droch-sgéal</span>
<lb n="37"/><span>uainn agus tá cathúghadh orainn ná'r mhairbh Roberts Cronghe</span>
<lb n="38"/><span>agus a shluaighte sul ar fuasgladh Cimberlí. Ba chóir do</span>
<lb n="39"/><span>a rádh gur mhairbh sé cuid acu go háirighthe, acht i n-ionad</span>
<lb n="40"/><span>sain deir sé gur mharbhuigheadar fo-cheann d'á shluagh.</span></p>
<lb n="41"/>
<lb n="42"/><p><span>Tá suas le dhá chéad míle fear ag Seághan annsúd</span>
<lb n="43"/><span>anois acht tá an tír úd leathan agus ní bhfuilid i n-éinfheacht</span>
<lb n="44"/><span>agus ní mhothóchaidhe céad nó míle as an méid sin gidh gur</span>
<lb n="45"/><span>ionmhain le gach duine a anam féin. Is cuma le</span>
<lb n="46"/><span>muintir Lúnduin acht amháin go mbeidh an buaidh leo-so</span>
<lb n="47"/><span>do mhairfidh. Bhí buidhean ag Rensburg go tháinig tar</span>
<lb n="48"/><span>sáile i gcéin ó Thalamh an Óir agus deir an sgéal gur thuit</span>
<lb n="49"/><span>gach aon aithid acu annsúd. Bhí an ruagadh chómh dian</span>
<lb n="50"/><span>go mb'éigean do na Sasanaigh cuid d'á ngunnaibh móra</span>
<lb n="51"/><span>do phléasgadh agus do lot sul a mbeidís i seilbh na</span>
<lb n="52"/><span>mBórach. Is truagh gan beagán de'n fhírinne againn.</span>
<lb n="53"/><span>Deir na Sasanaigh nách raibh ionnta féin acht cheithre</span>
<lb n="54"/><span>mhíle agus go raibh na Bóraigh níos líonmhara 'ná iad, mar</span>
<lb n="55"/><span>dh'eadh.</span></p>
<lb n="56"/>
<lb n="57"/><p><span>Tá Buller go suaimhneasach ó shoin. Lean Ioubert</span>
<lb n="58"/><span>é go Páirc an Fhíor-uisge mar a raibh longphort aige agus</span>
<lb n="59"/><span>do chrom sé air ann, acht do ghread Buller leis as an</span>
<lb n="60"/><span>áit sin. D'fhan dá fhichead marcach 'na dhiaidh ag</span>
<lb n="61"/><span>féachaint timcheall ortha, d'éaluigh na Bóraigh 'na dtreó</span>
<lb n="62"/><span>agus mhilleadar iad acht amháin deichneabhar. Is daor an</span>
<lb n="63"/><span>gnó an cogadh só. Ní thug Buller aon tuairisg dúinn fós</span>
<lb n="64"/><span>an iomdha fear do chaill sé ag Crans Cop. Rug sé ar</span>
<lb n="65"/><span>chúigear nó seisear Bórach d'fhan ar an gcnocán úd</span>
<lb n="66"/><span>ag cómhrac go raibh greim ag na saighdiúirí ortha. Bhí</span>
<lb n="67"/><span>aosánach 'na measg agus seanduine cheithre fichid bliadhan.</span>
<lb n="68"/><span>Dubhairt an seanóir dán leó go mbiadh sé chómh maith</span>
<lb n="69"/><span>acu a suaimhneas do ghlacadh mar nách bhfuil sé 'na</span>
<lb n="70"/><span>gcumas an Fuíteach d'fhuasgladh go bráth. Cá 'na thaobh</span>
<lb n="71"/><span>gur fhan na Bóraigh ar an gcnocán go raibh na saighdiúirí</span>
<lb n="72"/><span>timcheall ortha? Á! féach ar an mullóig úd ceathramhadh</span>
<lb n="73"/><span>mhíle uait. Tá gunna ann - sin é an fáth gur fhanadar -</span>
<lb n="74"/><span>sas-ghunna go nglaoidhtear Bhicers-Macsim air do</span>
<lb n="75"/><span>steallann cioth piléar gach iarracht. Is mór leis na</span>
<lb n="76"/><span>Bóraigh an saghas gunna úd agus tá na gunnóirí 'gá tharraing</span>
<lb n="77"/><span>ar gcúl. Sgaoil na saighdiúirí ortha i n-am agus do</span>
<lb n="78"/><span>b'éigean an gunna do thréigean. Brostuighidh a shaigh-</span>
<lb n="79"/><span>diúirí! beidh an gunna agaibh gan amhras. Acht féach an</span>
<lb n="80"/><span>dá chapall úd ag cos-in-áirde aniar an log, fear ar a</span>
<lb n="81"/><span>gceann agus greim ar an gceannraigh aige. Teich a dhuine!</span>
<lb n="82"/><span>an bhfuilir ar buile? Do chonnairc na saighdiúirí é.</span>
<lb n="83"/><span>Sgaoileadar air láithreach. Níor choisg sin é. Phléasg</span>
<lb n="84"/><span>deich sleagáin i n-éinfheacht ós a chionn agus timcheall air,</span>
<lb n="85"/><span>bhris sé thríd an ndeatach agus an lasair é féin agus na capaill.</span>
<lb n="86"/><span>Do shroich sé an gunna, ta anam aingil ann, chás na</span>
<lb n="87"/><span>capaill, ghléas sé iad i lár an mhór-phléasgadh agus amach</span>
<lb n="88"/><span>leó do nós na gaoithe leis an ngunna agus eisean ar a</span>
<lb n="89"/><span>gceann. Mo ghreann croidhe é, cia'r bh'é? Is é</span>
<lb n="90"/><span>Bhilgheóin do bhí ann. Do'bh'é an bheart ba ghaisgeamhla</span>
<lb n="91"/><span>d'ar chualas riamh é. Deir na Sasanaigh féin go</span>
<lb n="92"/><span>cangearach gurab é siúd an chleas ba mhisneamhla d'á</span>
<lb n="93"/><span>bhfacadar riamh. Níor b'annsa leo an fear so mar</span>
<lb n="94"/><span>deirthear gur chuir sé stiallacha ar cheathramhaibh</span>
<lb n="95"/><span>Sasanach le h-iallacha chroicinn tairbh ag Pretória</span>
<lb n="96"/><span>anuraidh.</span></p>
<lb n="97"/>
<lb n="98"/><p><span>Tá an Fuíteach bocht agus a shluaighte ag ithe a gcuid</span>
<lb n="99"/><span>capall agus is milis leo iad acht tá súil ag na Sasanaigh</span>
<lb n="100"/><span>go mbeidh sé riachtanach ar Ioubert dul chum cabhartha</span>
<lb n="101"/><span>Chronghe agus go bhfuighfidh an Fuíteach fóirithin ar an gcuma</span>
<lb n="102"/><span>sain.</span></p>
<lb n="103"/>
<lb n="104"/><p><span>Is gránna agus is olc an sgéal é ar fad acht dá</span>
<lb n="105"/><span>olcas é ní measa é, ná an tubaiste atá ins na</span>
<lb n="106"/><span>hIndiachaibh Thoir. Tá na mílte ag fagháil bháis leis an</span>
<lb n="107"/><span>ngorta agus an t-éagcruas annsúd, slán mar i n-innistear</span>
<lb n="108"/><span>é. Tá an riaghlóir Sasanach atá ann ag iarraidh déirce</span>
<lb n="109"/><span>dhóibh agus tá Maor Lúnduin ag bailiughadh beagáin acht ní</span>
<lb n="110"/><span>fhuil ann acht fá mar do bhiadh bulóg aráin i measg fiche</span>
<lb n="111"/><span>fear. Tá an Rúisíneach cois teórann na nIndiacha</span>
<lb n="112"/><span>anois agus ní fhuil fhios ag éinneach cia acu siothcháin no</span>
<lb n="113"/><span>cogadh atá uaidh. Do bheidís ag bhúithridh i Sasana 'na</span>
<lb n="114"/><span>thaobh súd tá leath-bhliadhain ó shoin mar ní h-áil leo mar</span>
<lb n="115"/><span>chomhursain an bheithir acht táid siad i n-achrann le Pól</span>
<lb n="116"/><span>indiu agus atá a ndóthain le déanamh acu. Do cheistigh</span>
<lb n="117"/><span>feisire ins an bhFéis Sagsan an tighearna Salisburí i</span>
<lb n="118"/><span>dtaobh an Rúisigh an oidhche eile agus dubhairt seisean nách</span>
<lb n="119"/><span>raibh an Rúsach ag cur isteach ortha fós agus nár chóir aghaidh</span>
<lb n="120"/><span>do thabhairt ar an ndonas go mbuailfeadh sé linn.</span></p>
<lb n="121"/>
<lb n="122"/><p><span>Conán Maol</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Tar Lear

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Tar Lear

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
