Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Tuairisg ó'n Tuaisceart</title><author><name type="main">Cú Uladh</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1900_01_27_722a</note>
                         <note type="L">722</note>
                         <note type="B">1900</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1900_01_27_722a</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Cú Uladh</author><title>Tuairisg ó'n Tuaisceart</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1900</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Tuairisg ó'n Tuaisceart</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Buaileadh buille trom i gcúis na Gaedhilge i mBéil-</span>
<lb n="4"/><span>feirsde an tseachtmhain so tré oráid no lectiúir thug</span>
<lb n="5"/><span>Pádraig Ó Seagha uaidh ós comhair an Chumainn</span>
<lb n="6"/><span>Chatoilic oidhche dia ceadaoine so chuaidh tharainn. As</span></p>
</div>
<pb n="723"/>
<div><lb n="7"/><p><span>Béarla tugadh an oráid úd acht do bhí sí chomh bríoghmhar</span>
<lb n="8"/><span>fuinneamhach sin chomh hárd-aigeantach 'na smuaintibh,</span>
<lb n="9"/><span>agus chomh binnbhreithreach 'na urlabhra gur bhuail sí isteach</span>
<lb n="10"/><span>in aghaidh gach duine do bhí ag eisteacht gur ceart agus</span>
<lb n="11"/><span>gur éiginteach d'Éireannchaibh a dteanga do chosnamh</span>
<lb n="12"/><span>agus choimhéad más i ndán dóibh a naisiúntacht do bheith beo</span>
<lb n="13"/><span>no dóibh féin bheith gan a slugadh suas leis an Sacsain-</span>
<lb n="14"/><span>treibh. Ní raibh duine i láthair a thóg misneach focal</span>
<lb n="15"/><span>do rádh in aghaidh an mhéid adubhairt mac Uí Sheagha agus</span>
<lb n="16"/><span>adubhairt uachdarán na tionóla nar chuala sé riamh</span>
<lb n="17"/><span>roimhe sin tagradh ní b'fhearr i leith na Gaedhilge.</span>
<lb n="18"/><span>Clodhbhualadh roinn mhaith de'n oráid 'san Irish News agus</span>
<lb n="19"/><span>dar ndóigh léighfear í ar fud Uladh.</span></p>
<lb n="20"/>
<lb n="21"/><p><span>Anois atá cuid mhór de'n chineal so d'obair le</span>
<lb n="22"/><span>deanamh againn go fóill. Siúd 's gur tearc duine</span>
<lb n="23"/><span>in Éirinn ar mhian leis a rádh ós árd nar chóir an</span>
<lb n="24"/><span>Ghaedhilg d'aithbheodhuigheadh atá 'na mílte daoine nach</span>
<lb n="25"/><span>bhfuil cneideamh ceart aca 'san obair. Acht go bhfuil</span>
<lb n="26"/><span>an méid so fíor ní bheimís chomh fhada is atamaoid gan</span>
<lb n="27"/><span>Gaedhilg do bheith dá munadh ins na sgoiltaibh ar fud</span>
<lb n="28"/><span>na tíre. Ní hé an Bórd so nó an Bórd ud, atá</span>
<lb n="29"/><span>cionntach acht sinn féin .i. muinntir na tíre go léir.</span>
<lb n="30"/><span>Caidé 'n fáth dobhearadh ar Bhórd Mhuinteachais ar bith</span>
<lb n="31"/><span>muinteachas Gaedhilge do chur ar bun chomh fad is nach</span>
<lb n="32"/><span>n-iarrfar orra é. Cá bhfuil an buidean creideamhnach</span>
<lb n="33"/><span>d'iarr orra fós é. Níor dhubhairt ár bhfir puiblidhthe gur</span>
<lb n="34"/><span>mhaith leo muinteachas Gaedhilge do bheith ann acht go</span>
<lb n="35"/><span>fíor beagán aca. Ní dhubhairt an cléir in a gcruin-</span>
<lb n="36"/><span>nighthibh féin gur ceart muinteachas Gaedhilge do bheith</span>
<lb n="37"/><span>ann. Ní mó dubhairt ár gComhairle Condae no ar</span>
<lb n="38"/><span>gComhairlithe Tuaithe, acht an chuid is lugha aca gur</span>
<lb n="39"/><span>maith an nídh Gaedhilg do bheith ar múnadh ins na sgol-</span>
<lb n="40"/><span>taibh.</span></p>
<lb n="41"/>
<lb n="42"/><p><span>Adeir lucht Connartha na Gaedhilge gur ceart Gae-</span>
<lb n="43"/><span>dhilg do mhúnadh, acht atámaoid nar mbuidhin lag fós.</span>
<lb n="44"/><span>Ní'l áit, b'fhéidir, in Éirinn in a bhfuil an Connradh níos</span>
<lb n="45"/><span>láidre 'na i mBéilfeirsde acht ar a shon sin is lag an</span>
<lb n="46"/><span>dream sinn imeasg na coda eile san gcathraigh. Ní'l,</span>
<lb n="47"/><span>is dóighthe, míle duine san gConnradh 'san gcathraigh, agus</span>
<lb n="48"/><span>trí ceud míle lion an phobail uile i mBéilfeirsde.</span>
<lb n="49"/><span>Agus is é an t-aos óg is mó atá againn, agus is iad</span>
<lb n="50"/><span>na daoine is fearr le bheith againn i gcomhair an</span>
<lb n="51"/><span>teanga d'fhoghluim; acht caidé thig leo do dheanamh?</span>
<lb n="52"/><span>Ní'l sé nar gcumhacht go nuighe so a thabhairt ar oide</span>
<lb n="53"/><span>sgoile 'san gcathraigh Gaedhilg do mhúnadh 'na sgoil.</span>
<lb n="54"/><span>Rud eile, cuireadh bac agus cosg orrainn an gluaiseacht</span>
<lb n="55"/><span>Gaedhilge do chur i bhfeidhm thríd an Condae Andruime</span>
<lb n="56"/><span>do brigh go raibh dá shagart parraisde 'san duithche sin</span>
<lb n="57"/><span>go raibh droch rún aca leis an Ghaedhilg. Caidé 'n gar</span>
<lb n="58"/><span>dúinn a bheith ag tabhairt droich-íde ar Bhórd mhúin-</span>
<lb n="59"/><span>teachais mar gheall ar gan Ghaedhilg do chur ar aghaidh</span>
<lb n="60"/><span>ins na sgoltaibh go mbéidh níos mo daoine da iarraidh.</span>
<lb n="61"/><span>Caithfimíd dul ar aghaidh ag cruthughadh do dhaoinibh gur</span>
<lb n="62"/><span>ceart an Gaedhilg do mhúnadh le horáidibh (as Béarla</span>
<lb n="63"/><span>an chuid is mó aca) le sgríbhinnibh ins na páipéiribh agus i</span>
<lb n="64"/><span>ngach slighe eile in a dtig linn a chur in umhail d'</span>
<lb n="65"/><span>Éireannachaibh a ndualgas i dtaoibh na teangan.</span></p>
<lb n="66"/>
<lb n="67"/><p><span>Ag so slighe eile leis an mhéid so do dhéanamh a</span>
<lb n="68"/><span>chuireamar i bhfeidhm i mBéilfeirsde go minic. Cuir</span>
<lb n="69"/><span>i gcás go bhfuil duine éigin le hóráid do thabhairt uaidh</span>
<lb n="70"/><span>ann so no ann súd, ar litiridheacht no ar stáir éigin</span>
<lb n="71"/><span>bhaineas le hÉirinn, deirimís ar "sgríobhnóiribh Éire-</span>
<lb n="72"/><span>annacha" no ar "litiridheacht Éireannach 'na a mac-a-</span>
<lb n="73"/><span>samhail" eile. Atá Gaedhilgeóir no dó i láthair agus tar</span>
<lb n="74"/><span>éis na hóráide atá daoine ag moladh fir na hóráide.</span>
<lb n="75"/><span>Éirigheann an Gaedhilgtheóir agus abrann sé gur mhaith an</span>
<lb n="76"/><span>lectiúir í, acht nár chóir an ainm Éireannach do thabhairt</span>
<lb n="77"/><span>ar sgríbhinníbh, no ar litiridheacht gaill-bhéarla iad. Ní'l</span>
<lb n="78"/><span>freagra ar bith le tabhairt ar so, agus ní'l duine i láthair</span>
<lb n="79"/><span>nach bhfuil d'fhiachaibh air smuaineadh go bhfuil sgríbhinní</span>
<lb n="80"/><span>Éireannacha eagsamhla ann .i. sgríbhínní Gaedhilge. Atá</span>
<lb n="81"/><span>mórán oibre de'n tsadhas so le déanamh againn go</span>
<lb n="82"/><span>fóill - bímis 'na gcionn.</span></p>
<lb n="83"/>
<lb n="84"/><p><span>Cú Uladh</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Tuairisg ó'n Tuaisceart

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Tuairisg ó'n Tuaisceart

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
