Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Cúrsaidhe an tSaoghail - Tar Lear</title><author><name type="main">Conán Maol</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1899_09_30_449</note>
                         <note type="L">449</note>
                         <note type="B">1899</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1899_09_30_449</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Conán Maol</author><title>Cúrsaidhe an tSaoghail - Tar Lear</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1899</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Cúrsaidhe an tSaoghail</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Tar Lear</span></p>
<lb n="4"/>
<lb n="5"/><p><span>Tá fhios ag an saoghal go bhfuil pisreóga ann.  Táid</span>
<lb n="6"/><span>siad ann ón Dílinn agus i bhfad roimhe sin.  Ní fheadar cia</span>
<lb n="7"/><span>acu creideamh nó pisreóga ba cheart dom do ghlaodhach</span>
<lb n="8"/><span>ar an mearbhall do tháinig ar dhream daoine i n-aice</span>
<lb n="9"/><span>Bournemouth an seachtmhain seo tharainn.  Cheapadar</span>
<lb n="10"/><span>go raibh deireadh an domhain orainn láithreach.  Chonnaic</span>
<lb n="11"/><span>ceann acu, dar leis, réaltan dearg 'sa spéir agus thug</span>
<lb n="12"/><span>sé an rabhadh do'n chuid eile go rabhathas chúca agus gur</span>
<lb n="13"/><span>chóir dóibh beartughadh ortha.  Ghléas sé capall, chuir</span>
<lb n="14"/><span>sé uimis culaith mhaith éadaigh, agus deirthear gur bhuail sé</span>
<lb n="15"/><span>leis fá dhéin Iarusalem.  Go n-éirighidh an bhóthar leis!</span>
<lb n="16"/><span>D'fhan an chuid eile ag baile acht bhíodar ag ag áirneáin</span>
<lb n="17"/><span>go maidean Domhnaigh.  Dhiúltaigh brothaire an bhaile</span>
<lb n="18"/><span>feóil do thabhairt dóibh, mar dar leis, níor b'fhiú dhóibh</span>
<lb n="19"/><span>biadh do chaitheamh.  Thuit an drúcht ar feadh na hoidhche,</span>
<lb n="20"/><span>dhúisigh an t-éan go meidhreach ar an gcraoibh, d'éirigh</span>
<lb n="21"/><span>an ghrian go taithneamhach, líon an taoide na chuais,</span>
<lb n="22"/><span>sgaip na sgamail agus bhí aghaidh na cruinne go h-álainn</span>
<lb n="23"/><span>úr, acht bhí súla na n-amadán deárg le h-easbadh</span>
<lb n="24"/><span>codlata.  Saghas buile is eadh a leithéid sin do thaom</span>
<lb n="25"/><span>is dócha.  Briseann an bhuile amach ar chumaíbh eile ins</span>
<lb n="26"/><span>an treibh chéadna.  Bhí dream eile acu an mhaidean</span>
<lb n="27"/><span>Domhnaigh áirighthe sin ag triall chum machaire mhín</span>
<lb n="28"/><span>ar imeall Lúnduin i gcóir rúna do chur i bhfeidhm</span>
<lb n="29"/><span>i n-aghaidh na Frainnce mar náchar thaithnigh leo gur</span>
<lb n="30"/><span>cuireadh an cime Dréafus ar ais go braighdineas.  Ba</span>
<lb n="31"/><span>mhaith an obair Domhnaigh í dar leo.  Bhí na céadta acu</span>
<lb n="32"/><span>láithreach agus gan amhras mhealladar iad féin go mbiadh</span>
<lb n="33"/><span>spéis mhór ag an bhFrainnc 'na gcuid cainte.  Mo léir-</span>
<lb n="34"/><span>ghoin is beag an beann atá ag an Fhrainnc ar an gcuid</span>
<lb n="35"/><span>gleóigh.  Acht ní dhéineann a leithéid sin aon díoghbháil</span>
<lb n="36"/><span>d'éinneach, ní dhéineann go deimhin acht maitheas coirp</span>
<lb n="37"/><span>agus intinne, mar tugann sé leath-sgéal dóibh chum</span>
<lb n="38"/><span>aéridheachta, agus is áil leo éisteacht le n-a nguth féin.</span></p>
<lb n="39"/>
<lb n="40"/><p><span>Do mhaith Uachtarán na Frainnce le toil an Riaghal-</span>
<lb n="41"/><span>tais do Dhréafus agus atá an fear sain sgaoilte fá</span>
<lb n="42"/><span>dheireadh.  D'fhulaing sé braighdineas géar cheana agus</span>
<lb n="43"/><span>atá an truagán bocht droch-shláinteach indiu.  Ba mhaith</span>
<lb n="44"/><span>an mhaise de'n Uachtarán é sgaoileadh, siúd agus go raibh</span>
<lb n="45"/><span>sé cionntach.  Ceapaim ná cloisfear a thuilleadh 'na</span>
<lb n="46"/><span>thaobh agus is mithid é.  Do ghéill an gaige beag eile úd</span>
<lb n="47"/><span>Guerin do bhí dúnta suas na thigh i bPáris.  D'aithnígheas</span>
<lb n="48"/><span>go dtiocfadh sé amach nuair do bhiadh an t-ocras ag</span>
<lb n="49"/><span>cur air.  Bhí an dlíghe tuirseach fá dheireadh ó bheith ag</span>
<lb n="50"/><span>faireadh air 'na thigh agus bhagaradar air maidean bhreágh</span>
<lb n="51"/><span>muna ngéillfeadh sé i gcionn chúig nóimití go leag-</span>
<lb n="52"/><span>fadaois na frathacha anuas air. Ní raibh aige acht aon</span>
<lb n="53"/><span>bhulóg amháin aráin agus meigín uisge agus bhuail sé féin agus</span>
<lb n="54"/><span>móirsheisear dá chómhluadar amach chuca.  Ghabhadar</span>
<lb n="55"/><span>Guerin an bhuilg fholaimh agus leigeadar do'n chuid eile</span>
<lb n="56"/><span>imtheacht leo.  Duine meata is eadh é adeir na Sasa-</span>
<lb n="57"/><span>naigh, acht "is maith an t-iománaidhe an té bhíonn ar an</span>
<lb n="58"/><span>gclaidhe."  Cúis gháire chúgainn, is mór an sult bheith</span>
<lb n="59"/><span>ag éisteacht leis na Sasanaigh seo ag trácht ar an</span>
<lb n="60"/><span>bhFrainnc agus ag tabhairt cómhairle do'n tír sin cionnus</span>
<lb n="61"/><span>ba cheart di a gnó do dhéanamh.</span></p>
<lb n="62"/>
<lb n="63"/><p><span>Ba dhóich leat gurab é teagasgóir an tsaoghail</span>
<lb n="64"/><span>Seaghán bocht.  Tá mearbhall air ar feadh na bliadhna</span>
<lb n="65"/><span>ghabh tharainn cionnus is féidir leis an teampall gallda</span>
<lb n="66"/><span>do riaghlughadh agus réidhteach agus síothcháin do dhéanamh idir</span>
<lb n="67"/><span>mhuintir an chreidimh.  Tá dream acu ag iarraidh tusga</span>
<lb n="68"/><span>do losgadh, agus coinnle do lasadh ins na teampallaibh,</span>
<lb n="69"/><span>agus tá dream eile adeireas gurab iodhal-adhradh, agus diabh-</span>
<lb n="70"/><span>luigheacht a leithéid sin de nós.  Táid an dá dhream</span>
<lb n="71"/><span>ag abhastraigh ar a chéile le fada, agus ní féidir leis na</span>
<lb n="72"/><span>h-easpogaibh réidhtiughadh eatortha.  Fuair na h-easpoig</span>
<lb n="73"/><span>amach go raibh dlighe ann do cuireadh ar bun i n-aimsir</span>
<lb n="74"/><span>bhainrioghain Elísi do choisg coinnle agus tusga do bheith i</span>
<lb n="75"/><span>n-úsáid i dteampallaibh agus dá réir sin do choisgeadar</span>
<lb n="76"/><span>an nós, acht tá roinn eile de'n dlighe chéadna úd</span>
<lb n="77"/><span>adeireas go bhfuil sé dleaghthach fíneáil dhá phingin déag</span>
<lb n="78"/><span>do chur ar gach duine nách rachaidh chum paidreacha do</span>
<lb n="79"/><span>ghabháil gách lá Domhnaigh ins an teampall gallda.  Níor</span>
<lb n="80"/><span>bhféidir leis na h-easpogaibh an dara roinn seo de'n</span>
<lb n="81"/><span>dlíghe do chur i bhfeidhm indiu mar ná géillfeadh na</span>
<lb n="82"/><span>daoine dhóibh, toisg nách bhfuil níos mó ná deich sa chéad</span>
<lb n="83"/><span>i gcathair Lúnduin do thagann i ngoire teampaill lá</span>
<lb n="84"/><span>Domhnaigh.  Caithid an furmhór eile an lá Saoire mar</span>
<lb n="85"/><span>is toil leó.  Is gnáthach leó tosach an lae Saoire do</span>
<lb n="86"/><span>chaitheamh ar leabaibh chodlata acht mar sin féin déar-</span>
<lb n="87"/><span>faid siad leat gurab iad féin na daoine is creideamh-</span></p>
</div>
<pb n="450"/>
<div><lb n="88"/><p><span>naighe agus is feárr ar domhan.  Má chreideann tú iad,</span>
<lb n="89"/><span>bíodh leat.</span></p>
<lb n="90"/>
<lb n="91"/><p><span>Acht aon nídh amháin beidh na milliúin punt caithte ag</span>
<lb n="92"/><span>Seághan sul a mbeidh sé ionán dó an ruagadh do chur ar</span>
<lb n="93"/><span>Phól Kruger má bhéidheas cogadh eatortha, óir is deall-</span>
<lb n="94"/><span>rathach go mbeidh anois.  Do b'fheárr agus ba sheacht bhfeárr</span>
<lb n="95"/><span>do na milliúin seo do chaitheamh i Lúnduin mar tá an</span>
<lb n="96"/><span>chathair sin lán de neadaibh salachair mar a ngnáthui-</span>
<lb n="97"/><span>gheann na mílte daoine bochta gan biadh, gan éadach,</span>
<lb n="98"/><span>gan glanachar, gan creideamh, gan múineadh, gan</span>
<lb n="99"/><span>béasa - beithidhigh allta ar chruth duine.  Is deorach an</span>
<lb n="100"/><span>radharc é, siubhal thré áitibh áirighthe i gcathair Lúnduin</span>
<lb n="101"/><span>ar lár na h-oidhche.  Admhuighím é, a déarfair, acht ní</span>
<lb n="102"/><span>fhuil leigheas nó neart air.  Nách bhfuil ámh?  Tá an</span>
<lb n="103"/><span>tír is saidhbhre ar druim an domhain ag caitheamh na</span>
<lb n="104"/><span>mílte punt, cum eólas agus riaghlais do thabhairt do</span>
<lb n="105"/><span>dhaoinibh dorcha acht ceileann sí iad so ar na daoinibh</span>
<lb n="106"/><span>cois baile.  Tá an Riaghaltas ag déanadh a dhíchill</span>
<lb n="107"/><span>dóibh seo cois baile adéarfair.  Má's é sin do bhara-</span>
<lb n="108"/><span>mhail a chara ní bheimís araon ar aon inntinn amháin go</span>
<lb n="109"/><span>lá an bhreitheamhnais agus is cóir dúinn ar suaimhneas do</span>
<lb n="110"/><span>ghlacadh agus dul a chodladh do nós na gráinneóige.</span>
<lb n="111"/><span>Is deas an rud bheith mín, measardha, agus gan feirg</span>
<lb n="112"/><span>do chur ar éinneach, agus go mór mhór ar fhearaibh na</span>
<lb n="113"/><span>sparán fada.  Sin mar do shíleann páipéir Lúnduin,</span>
<lb n="114"/><span>acht ní leanaid an gnáth sain nuair do thráchtaid ar a</span>
<lb n="115"/><span>gcómharsanaibh na Franncaigh.  Féach an bualadh bas</span>
<lb n="116"/><span>do bhí acu tá seachtmhain ó shoin ag iarraidh áitimh ar</span>
<lb n="117"/><span>mhuintir Shasana gan dul go dtí Aonach na gCríoch atá</span>
<lb n="118"/><span>le bheith i bPáris an bhliadhain seo chugainn.  Daoradh</span>
<lb n="119"/><span>Dréafus i n-éagcóir, dar leo, agus ní ceart go mbiadh</span>
<lb n="120"/><span>baint acu leis an Fhrainnc feasda, acht mhachtnuigh</span>
<lb n="121"/><span>Seághan ar feadh seachtmhaine agus dubhairt leis féin</span>
<lb n="122"/><span>"tá obair lámh, bréagáin, agus sáslach agam-sa le</span>
<lb n="123"/><span>teasbánadh ag Aonach na gCríoch, beidh daoine ó gach</span>
<lb n="124"/><span>tír ann agus bfhéidir go gceannóchadaois beagán dom</span>
<lb n="125"/><span>chuid díolacháin uaim, dá réir sin imthigheadh Dréafus i</span>
<lb n="126"/><span>n-ainm an deamhain, is feárr liom sgilling 'ná a chorp.</span>
<lb n="127"/><span>Ar nós fir chiallmhair beidh Seághan go leathan láidir ar</span>
<lb n="128"/><span>Aonach na gCríoch agus ní bheidh aon náire air gur gheall</span>
<lb n="129"/><span>sé do'n tsaoghal ná biadh baint aige feasda leis an</span>
<lb n="130"/><span>Fhrainnc.  Tá ceannuighthe beaga i Sasana nách raibh</span>
<lb n="131"/><span>riamh ar tí a mbréagáin do theasbáint ar Aonach na</span>
<lb n="132"/><span>gCríoch mar táid ró-bhocht agus níor bhfiú dhóibh dul</span>
<lb n="133"/><span>annsúd.  Mar sin féin bíonn a súil i n-áirde i gcóir</span>
<lb n="134"/><span>foillsiughadh d'fhághail, ní nách locht ortha.  Sgríobh cuid</span>
<lb n="135"/><span>mhaith acu seo go páipéaraibh buile Lúnduin go raibh so</span>
<lb n="136"/><span>agus súd le teasbáint acu ar Aonach na gCríoch acht</span>
<lb n="137"/><span>go bhfanfadaois ag baile anois i dtaobh éagcóra</span>
<lb n="138"/><span>Dhréafuis.  Thug páipéir mheallta foillsiughadh breágh</span>
<lb n="139"/><span>dhóibh i n-aisge, agus bhí a dteanga 'na bpluc ag na</span>
<lb n="140"/><span>ceannuighthe beaga.</span></p>
<lb n="141"/>
<lb n="142"/><p><span>Conán Maol</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Cúrsaidhe an tSaoghail - Tar Lear

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Cúrsaidhe an tSaoghail - Tar Lear

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
