Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">Fear na Féasóige Deirge.  I.</title><author><persName>Féach ainm cleite</persName></author><author><addName type="alias">Pádraig na Léime</addName></author><editor><name type="main">Ó Donnchadha, Tadhg</name></editor><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG19-11709</note>
		 <note type="L">366</note>
		 <note type="B">1909</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>Lughnasa, 1909</date><idno>IG19-11709</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">19</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author>Féach ainm cleite</author><title>Fear na Féasóige Deirge.  I.</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">Fear na Féasóige Deirge.  I.</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>Lughnasa, 1909</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span><pb n="366"/></span>
<lb n="1"/><span>"Fear na Féasóige Deirge"</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>I.</span></p>
<lb n="4"/>
<lb n="5"/><p><span>Tá roinnt mhaith bliadhan ann ó thuit sé seo amach cé gur </span>
<lb n="6"/><span>cruinn é mo chuimhne indiu ar imtheachtaibh na haimsire céadna.</span>
<lb n="7"/><span>Maidean bhreágh aoibhinn i dtosach an tSamraidh do b'eadh é, agus </span>
<lb n="8"/><span>sinne araon ag cur an bhealaigh dínn go stad na traenach ag </span>
<lb n="9"/><span>Droicheadh na Fola i mBaile Átha Cliath.  Is amhlaidh bhí Cormac </span>
<lb n="10"/><span>is mé féin ag tabhairt ár n-aghaidh ar an dtuaith chum seal saoir-</span>
<lb n="11"/><span>seachta do chaitheamh ann.  Dil-chara dhom do b'eadh Cormac o </span>
<lb n="12"/><span>bhíomair i n-ár bpáistíbh, agus ba bhéas againn riamh ár laetheanta</span>
<lb n="13"/><span>saoire do chaitheamh i bhfochair a chéile.  B'amhlaidh dhúinn an taca </span>
<lb n="14"/><span>so.  I nÁrainn na Naomh do chaitheamar an bhliadhain roimis sin, </span>
<lb n="15"/><span>agus bí ár n-aghaidh dírighthe againn ar shléibhtibh Chiarraighe an </span>
<lb n="16"/><span>taca so.  Do shroicheamair stad na traenach ar an buille a chluig </span>
<lb n="17"/><span>díreach, agus níor bh'fhada i n-a dhiaidh san go rabhamair ar bóthar.</span>
<lb n="18"/><span>Bhí beart páipéar againn, agus bhíomair á léigheamh go suaimh-</span>
<lb n="19"/><span>neasach feadh tamaill.</span></p>
<lb n="20"/>
<lb n="21"/><p><span>Annsoin thosnuigheamair ar chúrsaíbh na haimsire do chur tré </span>
<lb n="22"/><span>chéile.  As Gaedhilg is eadh a bhíomair ag labhairt.  Ní hamhlaidh </span>
<lb n="23"/><span>bhí aon bhród againn as teangain ár sinnsear an uair úd, mar </span>
<lb n="24"/><span>ní raibh Connradh na Gaedhilge ar bun i n-aon chor; acht, ó b'í an </span>
<lb n="25"/><span>Ghaedhealg teanga ár n-óige, b'í b'úsáidighe dhúinn.  Tar éis </span>
<lb n="26"/><span>tamaill, do dhearcas féin timcheall orm, agus thugas fé </span>
<lb n="27"/><span>ndeara fear beag gasta ann féin ar an dtaobh thall díom.  Bhí </span>
<lb n="28"/><span>féasóg dhearg air, agus peidhre spéaclaidhe dá chaitheamh aige.</span>
<lb n="29"/><span>Bhí deigh-mheoin is deagh-dheallraimh na huaisleachta ag baint </span>
<lb n="30"/><span>leis.  Bhí chluas le héisteact air, agus é ag tabhairt catsúl </span>
<lb n="31"/><span>orainn anois is arís.</span></p>
<lb n="32"/>
<lb n="33"/><p><span>"Ní móide rud de ná gur Gaedhilgeóir an fear thall," arsa </span>
<lb n="34"/><span>mise le Cormac.</span></p>
<lb n="35"/>
<lb n="36"/><p><span>"Cé'r bé," ar seisean.  "Fear na Féasóige Deirge, an </span>
<lb n="37"/><span>eadh?"</span></p>
<lb n="38"/>
<lb n="39"/><p><span>"An fear céadna," arsa mise.</span></p>
<lb n="40"/>
<lb n="41"/><p><span>"B'fhéidir gurab eadh," ar seisean, "cé ná fuil a dheallramh </span>
<lb n="42"/><span>air."</span>
<lb n="43"/></p>
</div>
<pb n="367"/>
<div><lb n="44"/><p><span>D'airigh sé an aighneas, agus do dhruid sé i n-ár n-aice.</span>
<lb n="45"/><span>Leig sé meangadh gáire as.</span></p>
<lb n="46"/>
<lb n="47"/><p><span>"Saghas Gaedhilgeóra is eadh mé," ar seisean.  "Tá an </span>
<lb n="48"/><span>teanga go pras agaibh-se, bail oraibh."</span></p>
<lb n="49"/>
<lb n="50"/><p><span>"Ní ghearánta orn-sa acht cómh beag," arsa mise.</span></p>
<lb n="51"/>
<lb n="52"/><p><span>"Budh dheacair dom san," ar seisean, "mar gur fada ó </span>
<lb n="53"/><span>Éirinn do rugadh is do beathuigheadh mise."</span></p>
<lb n="54"/>
<lb n="55"/><p><span>"Och! cuir uait anois," arsa Cormac, "is amhlaidh taoi ag </span>
<lb n="56"/><span>iarraidh an dubh do chur i n-a gheal orainn."</span></p>
<lb n="57"/>
<lb n="58"/><p><span>"Ní h-eadh i n-aon chor, geallaim díbh.  Thall i Springfield i </span>
<lb n="59"/><span>nAimeirce do rugadh mé, agus tá mo shaoghal go dtí so caithte </span>
<lb n="60"/><span>ann.  Beag iongnadh gan deallramh Gaedhilgeóra ionnam fé </span>
<lb n="61"/><span>mar a dubhairís-se ó chiainibh," ar seisean le Cormac.</span></p>
<lb n="62"/>
<lb n="63"/><p><span>"Gabh mo leathscéal," arsa Cormac, "ní le neart tarcuisne</span>
<lb n="64"/><span>dubhairt an méid sin ar chuma ar bith."</span></p>
<lb n="65"/>
<lb n="66"/><p><span>"Tá a fhios agam nach eadh go deimhin," ar seisean, "acht </span>
<lb n="67"/><span>thall do rugadh mé lán-dáiríribh mar adeirim ar a shon san."</span></p>
<lb n="68"/>
<lb n="69"/><p><span>"Agus cionnus tháinig leat eolas do chur ar theangain na </span>
<lb n="70"/><span>hÉireann mar sin?" arsa mise.</span></p>
<lb n="71"/>
<lb n="72"/><p><span>"Ráinig," ar seisean, "gur casadh fear de mhuinntir</span>
<lb n="73"/><span>Éagartaigh orm tar éis teacht ó choláiste dhom, agus b'é do </span>
<lb n="74"/><span>chéad-chuir i n-a luighe orm go raibh teanga dhúthchais ag mo </span>
<lb n="75"/><span>shinnsear."</span></p>
<lb n="76"/>
<lb n="77"/><p><span>"Ó chím mar sin gur de shíol na nGaedheal thú," arsa mise.</span></p>
<lb n="78"/>
<lb n="79"/><p><span>"Is eadh," ar seisean.  "Ball áirithe i n-aice Neidín i </span>
<lb n="80"/><span>gCiarraidhe baile dhúthchais m'athar.  Go ndeinidh Dia trócaire </span>
<lb n="81"/><span>air."</span></p>
<lb n="82"/>
<lb n="83"/><p><span>"Agus do dheinis an Ghaedhealg d'fhoghluim thall," arsa </span>
<lb n="84"/><span>Cormac.</span></p>
<lb n="85"/>
<lb n="86"/><p><span>"Do dheineas í fhoghluim ó Mhac Uí Éagartaigh," ar seisean,</span>
<lb n="87"/><span>"agus budh mhaith an sás chuige é.  Is amhlaidh bhí an scéal go </span>
<lb n="88"/><span>raibh an-dhúil agam i dteangachaibh an uair úd, mór mhór sean-</span>
<lb n="89"/><span>teangacha na hEorpa, agus bhí m'inntinn aibidh cum tabhairt fé'n </span>
<lb n="90"/><span>Ghaedhilg."</span></p>
<lb n="91"/>
<lb n="92"/><p><span>"Agus cár ab as Mac Uí Éagartaigh," arsa mise, "ní fuláir </span>
<lb n="93"/><span>ná gur bh'Eireannach i ndáiríribh é!"</span></p>
<lb n="94"/>
<lb n="95"/><p><span>"Ní miste san a dhearbhughadh," ar seisean, "ó Uíbh-Ráthach </span>
<lb n="96"/><span>i gCiarraidhe dhó, agus dá chómhartha san féin, beidh m'aistear </span></p>
</div>
<pb n="368"/>
<div><lb n="97"/><p><span>féin ann lá des na laetheantaibh so, mar gur gheallas dó ná </span>
<lb n="98"/><span>rachainn thar n-ais gan a bhaile dhúthchais d'fheicsint."</span></p>
<lb n="99"/>
<lb n="100"/><p><span>"Mhaise, is ait mar a chastar na daoine ar a chéile!" arsa </span>
<lb n="101"/><span>Cormac.  "Féach sinne ag fágaint Átha Cliath ar maidin ar </span>
<lb n="102"/><span>intinn sléibhthe Chiarraighe d'fheicsint, agus tusa anall ó </span>
<lb n="103"/><span>Meiroca agus an cúram céadna ort."</span></p>
<lb n="104"/>
<lb n="105"/><p><span>"Agus an amhlaidh tá bhur dtaistealsa ar Chiarraidhe leis?"</span>
<lb n="106"/><span>ar seisean.</span></p>
<lb n="107"/>
<lb n="108"/><p><span>"Is amhlaidh díreach a mhaise," arsa mise.  "Tá coicthigheas</span>
<lb n="109"/><span>saoirseachta againn, agus is ann tá beartuighthe againn é </span>
<lb n="110"/><span>chaitheamh.  Ní móide rud de ná go gcasfaidhe ar a chéile sinn an </span>
<lb n="111"/><span>fhaid is beimíd ann." </span></p>
<lb n="112"/>
<lb n="113"/><p><span>"Ní fhuil amhras ar sin," ar seisean.  "Dar ndóigh, mara </span>
<lb n="114"/><span>mbeidh ár dtaisteal maide ar maide féin, tiocfaidh linn bheith i </span>
<lb n="115"/><span>bhfochair a chéile tráth áirithe."</span></p>
<lb n="116"/>
<lb n="117"/><p><span>"Díreach é," arsa Cormac.</span></p>
<lb n="118"/>
<lb n="119"/><p><span>Seadh, bhíomar ag cur cúrsaidhe na haimsire tré chéile go dtí</span>
<lb n="120"/><span>gur sroicheamar an ladhar ag Lios na gCheann.  D'fhág ár gcom-</span>
<lb n="121"/><span>rádaidhe slán againn annsan, mar go Cill Áirne bhí a aistear an </span>
<lb n="122"/><span>lá úd, agus níor bh'fhada i n-a dhiaidh san sinne ag cur na sléibhthe </span>
<lb n="123"/><span>siar go Ceann Mara dhínn.  Do chaitheamar cúpla lá i Néidín,</span>
<lb n="124"/><span>agus ar fuaid an bhaill mór dtimcheall, agus annsan thángamair </span>
<lb n="125"/><span>ar chómhairle an tríomhadh lá aoibhneas na sléibhthe siar do chur i </span>
<lb n="126"/><span>n-eolas orainn féin.  Do chualamar a lán trácht thar áilneacht</span>
<lb n="127"/><span>na háite.  Do chuireamair ar gcúlaibh é go dtí go raibh an aim-</span>
<lb n="128"/><span>sear an-bhrothallach an uair chéadna.  Bhí an uain go háluinn agus </span>
<lb n="129"/><span>sinn ag cur bóthair na Snadhma amach dínn.  Ag déanamh siar </span>
<lb n="130"/><span>ar an dTeampull Nuadh, do thugas féin fé ndeara sean-</span>
<lb n="131"/><span>chaisleán cois fairrge ar thaobh ár láimhe clé.  Do chuireas i </span>
<lb n="132"/><span>n-umhail do Chormac é.  D'fhéach sé ar a uaireadóir.</span></p>
<lb n="133"/>
<lb n="134"/><p><span>"Diabhach ruainne acht go mbeidh d'uain againn é fheicsint,"</span>
<lb n="135"/><span>ar seisean.</span></p>
<lb n="136"/>
<lb n="137"/><p><span>"Beidh, fuighleach, dar ndóigh," arsa mise - "teanam."</span></p>
<lb n="138"/>
<lb n="139"/><p><span>Do leanamair ar aghaidh go dtí gur aimsigheamair póirsín ag </span>
<lb n="140"/><span>iompáil síos fé dhéin an chaisleáin.  D'fhágamair ár rothair i </span>
<lb n="141"/><span>mbéal bóthair annsan agus síos linn.  Ní raibh sé chomh athchumair </span>
<lb n="142"/><span>dúinn is mar shaoileamair ar dtúis.  Bhíomair ag siubhal </span>
<lb n="143"/><span>tamaillín an uair do casadh seanduine orainn.  Fear lúthmhair,</span></p>
</div>
<pb n="369"/>
<div><lb n="144"/><p><span>láidir, éascaigh ab eadh é tráth dá raibh sé de réir deallraimh,</span>
<lb n="145"/><span>agus bhí sé go gasta groidhe fós go deimhin.  Do bheannuigh sé</span>
<lb n="146"/><span>dhúinn go dúthrachtach agus do bheannuigheamair dó mar an </span>
<lb n="147"/><span>gcéadna.</span></p>
<lb n="148"/>
<lb n="149"/><p><span>"Táthaoi ag teacht chun an chaisleáin d'fheicsint," ar seisean.</span></p>
<lb n="150"/>
<lb n="151"/><p><span>"Támaoid," arsa mise, "thugamair fé ndeara é agus sinn</span>
<lb n="152"/><span>ag dul thar bhrághaid, agus bhí sainnt eolais orainn."</span></p>
<lb n="153"/>
<lb n="154"/><p><span>"Ní móide go gcasfaidhe fear ar fuaid na dúthaighe orraibh</span>
<lb n="155"/><span>go mbeadh i n-a chumas seanchus na háite do thabhairt díbh ní budh</span>
<lb n="156"/><span>chruinn ná mise, a mhaise," ar seisean.</span></p>
<lb n="157"/>
<lb n="158"/><p><span>"Tá an t-ádh orainn mar soin," arsa Cormac.</span></p>
<lb n="159"/>
<lb n="160"/><p><span>"De Mhuinntir Shúilleabháin mé," arsa seisean, "agus b'é</span>
<lb n="161"/><span>m'athair an seanchuidhe a b'fhearr i gCúige Mumhan le linn a ré, is</span>
<lb n="162"/><span>é mo thuairim."</span></p>
<lb n="163"/>
<lb n="164"/><p><span>"Ní hiongnadh an tseanchuidheacht ag baint leat-sa mar soin," </span>
<lb n="165"/><span>arsa mise.  "Briseann an dúthchas tré shúilibh an chait, tá a </span>
<lb n="166"/><span>fhios agat."</span></p>
<lb n="167"/>
<lb n="168"/><p><span>"Is amhlaidh dó, díreach," ar seisean.  "Agus cogar - ar </span>
<lb n="169"/><span>airghís riamh bun-phréimh an tseanráidh sin?"</span></p>
<lb n="170"/>
<lb n="171"/><p><span>"Níor airigheas, dar ndóigh," arsa mise.  "Cad uime?"</span></p>
<lb n="172"/>
<lb n="173"/><p><span>"Well," ar seisean, "téanam timcheall annso go dtí úrlár </span>
<lb n="174"/><span>an chaisleáin, agus nochtad-sa dhíbh é.  Ní fhéadfaidhe brigh an </span>
<lb n="175"/><span>tseanfhocail chéadna do chraobhscaoileadh i n-áit ní budh oireamh-</span>
<lb n="176"/><span>naighe."</span></p>
<lb n="177"/>
<lb n="178"/><p><span>Do leanamair a threóir, agus níor bh'fhada gur aimsigheamar</span>
<lb n="179"/><span>sean-doras ag dul isteach i mbun an chaisleáin.  Isteach linn ár </span>
<lb n="180"/><span>dtriúr.  Bhí seomra breágh fairsing ós ár gcómhair istigh, gidh go </span>
<lb n="181"/><span>raibh na fallaidhe briste annso is annsúd, agus clocha scaipthe</span>
<lb n="182"/><span>go líonmhar ar fuaid na háite.</span></p>
<lb n="183"/>
<lb n="184"/><p><span>"Sean-Chaisleán Ceapach na Coise is eadh é seo," ars' an </span>
<lb n="185"/><span>seanchuidhe," agus budh le Muinntir Shúilleabháin é tráth.  Is eól </span>
<lb n="186"/><span>díbh is dócha gur dhuine de'n chine céadna Eoghan Ruadh, an </span>
<lb n="187"/><span>sáir-fhile.  Taoiseach calma ab eadh ceann urraidh an tsleachta</span>
<lb n="188"/><span>so, agus annso bhí a ionad cómhnuighthe.  B'é an seomra ós bhur </span>
<lb n="189"/><span>gcómhair árus suidhte a chuideachtan an uair a bhíodh fleadh nó </span>
<lb n="190"/><span>féasta ar bun.  Fear mór fiadhaigh agus spóirt ab eadh an </span>
<lb n="191"/><span>taoiseach so, agus do thárla gur bhronn cara dó caitín gleoidhte</span>
<lb n="192"/><span>air uair.  Bhi sé an-mhórdhálach i dtaoibh an bhronntanais chéadna,</span></p>
</div>
<pb n="370"/>
<div><lb n="193"/><p><span>agus thosnuigh sé féin ar chleasa do mhúineadh don chat.  D'éirigh </span>
<lb n="194"/><span>leis go maith.  Níor bh'fhada go raibh an cat chómh deighbheasach</span>
<lb n="195"/><span>san go gcoimeádadh sé coineal, is é ar lasadh, greamuighthe idir </span>
<lb n="196"/><span>a dhá lapa tosaigh.  Aimsear suipéir gach oidhche bhí sé de bhéas</span>
<lb n="197"/><span>ag an gcat preabadh ar an mbórd; shuidheadh sé ar a chorra-ghuib </span>
<lb n="198"/><span>ar cheann an bhúird; árduigheadh sé a lapa tosaigh; agus coim-</span>
<lb n="199"/><span>eádadh sé an choineal ag lasadh annsoin go críochnamhail go dtí </span>
<lb n="200"/><span>go mbíodh suipéar caithte.  Bhí go maith go dtí gur tháinig cara </span>
<lb n="201"/><span>ar cuaird go dtí an caisleán.  Thug sé fé ndeara an cat, nídh </span>
<lb n="202"/><span>nach iongnadh.  Chuir fear a' tighe síos go mórdhálach ar a dheigh-</span>
<lb n="203"/><span>thréithibh."</span></p>
<lb n="204"/>
<lb n="205"/><p><span>"Chuirim geall," arsa a chara, "go ndéanfad-sa é mhealladh </span>
<lb n="206"/><span>chum an choineal do chaitheamh uaidh."</span></p>
<lb n="207"/>
<lb n="208"/><p><span>"Ní fhéadfá é," arsa fear an tighe.</span></p>
<lb n="209"/>
<lb n="210"/><p><span>"'S dóigh d'fhéadfainn," ars' an fear eile.</span></p>
<lb n="211"/>
<lb n="212"/><p><span>"Ní féidir é," ars' an taoiseach.</span></p>
<lb n="213"/>
<lb n="214"/><p><span>"Bhíodar ag aighneas le chéile seal mar seo, agus b'é tháinig</span>
<lb n="215"/><span>as 'ná gur chuireadar geall le chéile d'fhonn an cheist do </span>
<lb n="216"/><span>shocrughadh.  Bhí mar sin eatortha go dtí an chéad oidhche eile,</span>
<lb n="217"/><span>agus, an uair tháinig aimsear shuipéir arís, bhí mo chat ar cheann </span>
<lb n="218"/><span>an bhúird go módhmharach, agus an choineal lasta mar chúram air </span>
<lb n="219"/><span>mar budh ghnáth.  Thosnuigh an lucht suidhte ar a suipéar do chaith-</span>
<lb n="220"/><span>eamh.  Tar éis tamaill, do chuir fear an gheill a lámh i n-a phóca,</span>
<lb n="221"/><span>agus, an fiabhal! cad a bhí ann aige acht luch.  Do scaoil sé an </span>
<lb n="222"/><span>luch treasna an bhúird, agus, má dhéin, ar mh'anam-sa nár bh'fada </span>
<lb n="223"/><span>an mhoill ar an gcat é thabhairt fé ndeara.  Do chaith sé an </span>
<lb n="224"/><span>choineal uaidh de phreib!  Thug sé léim as a chorp, agus i gcionn </span>
<lb n="225"/><span>neomait, bhí an luch bhocht treascartha aige ós cómhair a raibh ann </span>
<lb n="226"/><span>aca.  "Is treis dúthchas 'ná oileamhaint," agus, an uair chonnaic </span>
<lb n="227"/><span>sé an luch, chuaidh an deaghthabhairt suas 'san mhuillean air.  Tré </span>
<lb n="228"/><span>shúilibh an chait do bhris an dúthchas an tan do chonnaic sé an luch,</span>
<lb n="229"/><span>tá a fhios agaibh.  Annso ar an láthair seo do thuit an méid sin</span>
<lb n="230"/><span>amach, agus b'é bunrúta an tseanráidh sin: "Briseann an </span>
<lb n="231"/><span>dúthchas tré shúilibh an chait."</span></p>
<lb n="232"/>
<lb n="233"/><p><span>"An fiabhal!" arsa Cormac liom-sa, "gur bh'fhiú dhúinn </span>
<lb n="234"/><span>teacht anuas chum an scéilín sin do chloisint.  Is fada nár airigheas</span>
<lb n="235"/><span>aon nidh chómh taithneamhac leis."</span></p>
<lb n="236"/>
<lb n="237"/><p><span>"Is fada, ná mise acht cómh beag leat," arsa mise.  "Ní </span>
<lb n="238"/><span>bréag seanchuidhe do ghlaodhach air seo."</span>
<lb n="239"/></p>
</div>
<pb n="371"/>
<div><lb n="240"/><p><span>"Och! arú, d'fhéadfainn-se sibh a choimeád ar siubhal go </span>
<lb n="241"/><span>breacadh an lae, dá mbeadh uain againn chuige," ar seisean.</span></p>
<lb n="242"/>
<lb n="243"/><p><span>B'fhíor dó, leis.  Níor airigheas riamh cainnteóir ní budh </span>
<lb n="244"/><span>líomhtha 'ná é.</span></p>
<lb n="245"/>
<lb n="246"/><p><span>"Cogar," arsa mise, ar theacht fé dhéin an bóthar mór dhúinn,</span>
<lb n="247"/><span>"an bhfuil aon Bhéarla agat?"</span></p>
<lb n="248"/>
<lb n="249"/><p><span>"Níor labharas riamh focal di," ar seisean, "agus, dála</span>
<lb n="250"/><span>dúthchais an chait ó chiainibh, bhí sé sin de dhúthchas ó'm athair agam.</span>
<lb n="251"/><span>Budh bheag é ár mbeann-na riamh ar theangan na nEachtrannach</span>
<lb n="252"/><span>annso.  Gidh gur mór fé meas é ar shleasaibh Fáil indiu."</span></p>
<lb n="253"/>
<lb n="254"/><p><span>An uair a bhíomair ar thí scaramhaint leis, chuir Cormac a</span>
<lb n="255"/><span>lámh i n-a phóca, agus thóg sé amach bonn airgid.</span></p>
<lb n="256"/>
<lb n="257"/><p><span>"Seo," ar seisean dhá síneadh chuige, "ól ár sláinte an </span>
<lb n="258"/><span>chéad lá bheidhir i Neidín."</span></p>
<lb n="259"/>
<lb n="260"/><p><span>Tháinig lasar feirge air lom láithreach.</span></p>
<lb n="261"/>
<lb n="262"/><p><span>"Tá dearmhad ort," ar seisean, "ní h-éinne de'n treibh sin</span>
<lb n="263"/><span>mise."</span></p>
<lb n="264"/>
<lb n="265"/><p><span>"Gabh mo leathscéal," arsa Cormac, "is le corp muinn-</span>
<lb n="266"/><span>teardhais do dhéineas é thairgsint duit.  Dar ndóigh dá gcasfuidhe </span>
<lb n="267"/><span>ar a chéile ar an tsráid sinn, bheadh sur éigin againn le cois a </span>
<lb n="268"/><span>chéile."</span></p>
<lb n="269"/>
<lb n="270"/><p><span>"Bheadh gan amhras, agus fáilte," ar seisean, "acht ní mar a </span>
<lb n="271"/><span>chéile an dá scéal.  Scaoilfeam leis go dtí uair éigin eile, pé </span>
<lb n="272"/><span>scéal é.  An fada tá oraibh dul anocht?"</span></p>
<lb n="273"/>
<lb n="274"/><p><span>"Siar go mbaile an Snadhma," arsa mise, "agus ní mór dúinn </span>
<lb n="275"/><span>bheith ag gluaiseacht anois, mar go bhfuil sé ag eirghe déidheanach."</span></p>
<lb n="276"/>
<lb n="277"/><p><span>"Ní mór díbh san go deimhin," ar seisean, "acht cogar, sin é mo </span>
<lb n="278"/><span>thigh-se, an tigh slinne úd suas uaibh, agus má's mian libh fuireach</span>
<lb n="279"/><span>im' theannta go maidin, beidh leaba chlúimh agaibh i gcómhair na </span>
<lb n="280"/><span>hoidhche, agus ní bheidh tart ná ocras oraibh leis, geallaim díbh."</span></p>
<lb n="281"/>
<lb n="282"/><p><span>Go ghabhamair ár mbuidheachas leis, agus d'aontuigheamair</span>
<lb n="283"/><span>fuireach i n-a fhochair an oidhche sin.  Bhí áthas chroidhe orainn i n-a </span>
<lb n="284"/><span>dhiaidh son gur dhéineamair, mar gur tháinig clagar báistighe</span>
<lb n="285"/><span>anuas i dtosach na hoidhche, agus dá mbeidhmís ar an mbóthar do </span>
<lb n="286"/><span>báthfaidhe sinn.</span></p>
<lb n="287"/>
<lb n="288"/><p><span>Do dhruideamair suas fé dhéin a inid chómhnuighthe.  Tigh</span>
<lb n="289"/><span>breágh fairsing ab eadh í, agus bhí deaghshlacht, is deaghchrut ar </span>
<lb n="290"/><span>gach nidh ar fuaid na háite.  Bhí cailín óg, dathamhail, istigh </span>
<lb n="291"/><span>rómhainn.  Chuir sé i n-aithne ar a chéile sinn.</span>
<lb n="292"/></p>
</div>
<pb n="372"/>
<div><lb n="293"/><p><span>"Is í seo m'inghean Áine," ar seisean.  "Is í íochtar na </span>
<lb n="294"/><span>cloinne ar fad í.  Tá an chuid eile go léir pósta.  Tá sí seo i </span>
<lb n="295"/><span>n-a mnaoi tighe agam ó chailleadh a máthair trí bliadhna déag ó</span>
<lb n="296"/><span>shoin - i bhFlaitheas Dé go raibh a hanam geal!"</span></p>
<lb n="297"/>
<lb n="298"/><p><span>Níor bhfhada Áine d'ár gcur ar ár socaireacht.  Bhí suipéar </span>
<lb n="299"/><span>fial fairsing ar an mbórd aici i gcionn scaithimh, agus do chaith-</span>
<lb n="300"/><span>eamair ár gceathrar an béile chomh croidheamhail muinnteardha is </span>
<lb n="301"/><span>dá mbeadh aithne againn ar a chéile ó bhíomar i n-ár bpáistíbh.</span>
<lb n="302"/><span>Tar éis suipéir dhúinn, tharraingeamair ár gcathaoireacha i </span>
<lb n="303"/><span>n-aice na teine, chuireamair ár bpíopaidhe fé lán tseol, agus </span>
<lb n="304"/><span>do thosnuigh an sean-duine ar chúrsaidhe na háite do luadh dhúinn.</span></p>
<lb n="305"/>
<lb n="306"/><p><span>"Tá feirm dheas talmhan agam féin fé láthair," ar seisean,</span>
<lb n="307"/><span>"féar dosaon éigin bó, acht bhí tráth ann an uair a bhí a cheithre</span>
<lb n="308"/><span>oiread agam.  Budh lem' mhuinntir talamh na dúthaighe ar fad</span>
<lb n="309"/><span>'san tseanshaoghal, acht ní raibh na scriosairidhe tíorach a bhfad</span>
<lb n="310"/><span>d'ár gcrapadh.  Tá cneamhaire Gallda 'san tigh mór thuas annso</span>
<lb n="311"/><span>i n-ár n-aice, agus - gidh is ná fuil fear, bean, ná páiste leis </span>
<lb n="312"/><span>féin ag brath air - tá lán deich mbó is dachad d'ár gcuid tal-</span>
<lb n="313"/><span>mhan i n-a sheilbh aige anois.</span></p>
<lb n="314"/>
<lb n="315"/><p><span>"Sin mar atá ar fuaid na tíre ar fad, faraoir!" arsa  </span>
<lb n="316"/><span>Cormac; "acht, dar ndóigh, beidh athrughadh saoghail againn fós.</span>
<lb n="317"/><span>Ní bheidh an lámh uachtair aca i gcómhnaidhe, le congnamh Dé."</span></p>
<lb n="318"/>
<lb n="319"/><p><span>"Ní bheidh, leis," ar seisean, "agus b'ait an scéal é dá </span>
<lb n="320"/><span>mbeadh.  Dá ndéanfadh buachaillidhe na háite seo mo chomhairle-</span>
<lb n="321"/><span>se, tabharfaidhe an scéimhle céadna dhóibh is mar fuaireadar ó </span>
<lb n="322"/><span>Lucht Lasta na Gealaighe (Moonlighters) croidheamhla i nOileán </span>
<lb n="323"/><span>Ciarraidhe tá tamall ó shoin ann."</span></p>
<lb n="324"/>
<lb n="325"/><p><span>"Mo ghreidhn chroidhe iad buachaillidhe an Oileáin," arsa mise. </span>
<lb n="326"/><span>"Bhí an spréach ionnta súd riamh, agus tá a rian ortha.  Is beag </span>
<lb n="327"/><span>an imtheacht tá fé bhuicíníbh Gallda an bhaill úd, de réir mar </span>
<lb n="328"/><span>chloisim, tar éis a bhfuaireadar de scannradh an uair úd.</span></p>
<lb n="329"/>
<lb n="330"/><p><span>"Á, chreid é," ars' an seanduine.  "Táid annso againne,</span>
<lb n="331"/><span>buachaillidhe óga, calma ná cuirfeadh leomhan buile scáth ortha,</span>
<lb n="332"/><span>agus nach aithiseach an scéal é, gur fé dhubhbhrat na hoidhche, téid</span>
<lb n="333"/><span>isteach i gcoill an Tighearna thiar annson cum adhbhar camán do </span>
<lb n="334"/><span>ghearradh."</span></p>
<lb n="335"/>
<lb n="336"/><p><span>"Is lag an beart é siúd ó bhuachaillíbh óga gan dearmad,"</span>
<lb n="337"/><span>arsa Cormac, "acht ní locht ortha é, is dócha nuair tá dlighthe na </span>
<lb n="338"/><span>tíre cómh mínádúrtha is mar táid."</span>
<lb n="339"/></p>
</div>
<pb n="373"/>
<div><lb n="340"/><p><span>"Táid amhlaidh go fíor," ars' an seanduine, "acht ní le </span>
<lb n="341"/><span>géilleadh dhóibh déanfar iad do leigheas.  Lámh láidir i gcoinnibh </span>
<lb n="342"/><span>éagcórach, sin é an t-aon rud amháin a dhéin leasughadh riamh ar </span>
<lb n="343"/><span>dhlighthibh na Sasanach'san tír seo."</span></p>
<lb n="344"/>
<lb n="345"/><p><span>Bhíomair ag cur tré chéile mar seo feadh tamaill.  Annsan </span>
<lb n="346"/><span>do chuireamair ar an seanduine scéal fiannuidheacht do innsint </span>
<lb n="347"/><span>dúinn, agus do dhéin, agus an tarna cheann cómh maith leis.</span>
<lb n="348"/><span>Thug Áine roinnt amhrán 'san tsean-nós go haoibhinn dúinn, ar </span>
<lb n="349"/><span>slighe go raibh sé a bhfad amach 'san oidhche sar ar chuimhnuigheamair</span>
<lb n="350"/><span>ar an leabaidh do dhéanamh amach.  Fé dheireadh, d'árduigh</span>
<lb n="351"/><span>fear an tighe coineal leis, d'fhonn ár seomra leabthan do theas-</span>
<lb n="352"/><span>báint dúinn.</span></p>
<lb n="353"/>
<lb n="354"/><p><span>"Beidh sibh compórdach annso," ar seisean, d'ár seoladh</span>
<lb n="355"/><span>isteach i seomra breágh fairsing.</span></p>
<lb n="356"/>
<lb n="357"/><p><span>"Dar liom go mbéam," arsa Cormac, "nó beidh an donas </span>
<lb n="358"/><span>ar an scéal.  Dar fiadh! mara bhfuil gléas chosanta agat!"</span></p>
<lb n="359"/>
<lb n="360"/><p><span>Is amhlaidh do thug Cormac fé ndeara dhá ghuna ar chrochadh</span>
<lb n="361"/><span>ós cionn na leapthan.  Thugas féin fé ndeara iad ar an neomat </span>
<lb n="362"/><span>céadna.</span></p>
<lb n="363"/>
<lb n="364"/><p><span>"Im' basa táid agat go niadhta," arsa mise, dhá n-infhiuchadh.</span></p>
<lb n="365"/>
<lb n="366"/><p><span>"Táid amhlaidh," ar seisean, "ní fhuil a sárughadh de ineallaibh</span>
<lb n="367"/><span>lámhachta ar an dtaoibh so de Chathair Chorcaighe."</span></p>
<lb n="368"/>
<lb n="369"/><p><span>"Tá a deallramh ortha," arsa mise; "an amhlaidh bhíonn tú </span>
<lb n="370"/><span>ag lámhach?"</span></p>
<lb n="371"/>
<lb n="372"/><p><span>"Bím uaireanta.  Táid úsáideach chum a lán rudaí," ar </span>
<lb n="373"/><span>seisean, ag leamhgháiridhe.</span></p>
<lb n="374"/>
<lb n="375"/><p><span>"Im' briathar," arsa Cormac, ag láimhsiughadh cinn aca, "má </span>
<lb n="376"/><span>thabharfaidh na daoine maithe fúinn i rith na hoidhche, go mbéam</span>
<lb n="377"/><span>réidh dóibh."</span></p>
<lb n="378"/>
<lb n="379"/><p><span>"Ní baoghal díbh iad san," ar seisean; "acht, dá bhféadfadh </span>
<lb n="380"/><span>sibh fuireach annso i gcomhair na hoidhche' mbáireach, ní bheadh a bhac </span>
<lb n="381"/><span>orainn ár dtriúr na gunaidhe d'árdughadh linn, agus bheadh an-</span>
<lb n="382"/><span>oidhche spóirt againn ag pléascadh na n-éanluithe shíos 'san </span>
<lb n="383"/><span>tráigh.  Beidh an oidhche spéir-ghealaighe againn, leis."</span></p>
<lb n="384"/>
<lb n="385"/><p><span>"Is é an feall nach féidir linn fuireach," arsa Cormac.  "Tá </span>
<lb n="386"/><span>geallta againn bheith i nUíbh Ráthach tráthnóna 'mbáireach, mar go </span>
<lb n="387"/><span>bhfuil orainn cara d'fheicsint, agus níor mhaith linn gan bheith i </span>
<lb n="388"/><span>n-a choinnibh."</span>
<lb n="389"/></p>
</div>
<pb n="374"/>
<div><lb n="390"/><p><span>Bhí sé dearmhadtha agam-sa go dtí an neomat san go raibh </span>
<lb n="391"/><span>socruighthe againn féin agus ag "Fear na Feasóige Deirge" </span>
<lb n="392"/><span>teacht i gceann a chéile tráth áirithe an lá bhí chughainn.</span></p>
<lb n="393"/>
<lb n="394"/><p><span>"Ní fhuil leigheas air," ars' an seanduine.  "Caithfeam é</span>
<lb n="395"/><span>cur ar gcúlaibh go dtí uair éigin eile.  Beannacht libh anois, </span>
<lb n="396"/><span>agus codladh sámh chughaibh!"</span></p>
<lb n="397"/>
<lb n="398"/><p><span>D'fhág sé annsan sinn.  Do thóg Cormac anuas ceann de sna </span>
<lb n="399"/><span>gunaíbh, agus bhí sé á infhiuchadh.  Do dhéineas-sa amhlaidh leis an </span>
<lb n="400"/><span>gceann eile.</span></p>
<lb n="401"/>
<lb n="402"/><p><span>"Cogar," arsa Cormac, "bhfuil tuirse ort?"</span></p>
<lb n="403"/>
<lb n="404"/><p><span>"Ní fhuil, ná cuid de thuirse," arsa mise, "agus is beag an </span>
<lb n="405"/><span>fonn chodalta tá orm acht chómh beag.  Cad uime?"</span></p>
<lb n="406"/>
<lb n="407"/><p><span>"Cad déarfá dá dtábharfaimís ár n-aghaidh ar an dtráigh ar </span>
<lb n="408"/><span>ball, an uair a bheidh gach nidh fé chiuineas."</span></p>
<lb n="409"/>
<lb n="410"/><p><span>"Bhuailis do mhéar air," arsa mise.  "Bhíos féin ag cuimh-</span>
<lb n="411"/><span>neamh ar an rud céadna."</span></p>
<lb n="412"/>
<lb n="413"/><p><span>Seadh, do fhanamair go ceann uair a chluig nó mar sin.  Do </span>
<lb n="414"/><span>bhaineamair dhínn ár mbróga d'fhonn sleamhnughadh amach gan an </span>
<lb n="415"/><span>iomad fóthraim.  D'éirigh linn go maith.  Bhí an oidhche go háluinn</span>
<lb n="416"/><span>tar éis na báistighe, agus an ré ag lonnradh go soillseach ar </span>
<lb n="417"/><span>theacht amach dúinn.  Thugamair ár n-aghaidh ar an gcaisleán síos </span>
<lb n="418"/><span>cois trágha.  Níor bh'fhuiriste amharc ní budh áilne do aimsiughadh.</span>
<lb n="419"/><span>Síos uainn bhí an Góilín gleóidhte, agus ag gluaiseacht fé n-a</span>
<lb n="420"/><span>dhéin síos do bhí abha bhreagh ghlégeal ag siosmarnaigh le sna </span>
<lb n="421"/><span>clochaibh ag gabháil thar brághaid ar thaobh ár láimhe clé.  Bhí </span>
<lb n="422"/><span>na ranna ar ghach taoibh den Ghóilín ag síneadh amach san </span>
<lb n="423"/><span>bhfairrge fé chulaith de chrannaibh breághtha úrghlaise, agus </span>
<lb n="424"/><span>annsoin ar mhuir mhór ag druideamhaint amach siar, siar go </span>
<lb n="425"/><span>teorannaibh Béarsa.</span></p>
<lb n="426"/>
<lb n="427"/><p><span>Bhíomair fé scáth an chaisleáin ag tabhairt na nidhthe seo </span>
<lb n="428"/><span>fé ndeara, an uair d'airigheamair maididhe-rámha ag cnagadh ar </span>
<lb n="429"/><span>an dtaoibh eile den phuinnte ar ár láimh clé.  Is ar éigin bhí sé </span>
<lb n="430"/><span>d'uain againn sinn féin do sháith i bhfolach fé sheancholumhain gur </span>
<lb n="431"/><span>phreab bád chugainn i leith, is í ag déanamh ar an nGóilín isteach.</span>
<lb n="432"/><span>Bhí ceathrar rámhaidhe innti agus iad ag iomrámh go tréan, agus </span>
<lb n="433"/><span>fear ar an stiúir ar deireadh.  Níor bh'fada gur bhuail sí an </span>
<lb n="434"/><span>fearann, agus do phreabadar a gcúigear amach.  Do dhangain-</span>
<lb n="435"/><span>eadar an bhád, agus thug siad a n-aghaidh orainn suas.  Do </span></p>
</div>
<pb n="375"/>
<div><lb n="436"/><p><span>stadadar fé scáth an chaisleáin i n-ár n-aice.  Níor bh'fhéidir leo</span>
<lb n="437"/><span>sinne do thabhairt fé ndeara, ámh.  Bhíodar ag cur comhairle le </span>
<lb n="438"/><span>chéile annsoin ar feadh tamaill.  I dteangain na Frainnce </span>
<lb n="439"/><span>bhíodar ag cainnt, agus b'fhuiriste aithneamhaint gur don tír sin </span>
<lb n="440"/><span>a bh'furmhór.  Do thuig Cormac an teanga sin go pras, agus </span>
<lb n="441"/><span>níor bh'fhéidir leis gan gach nidh bhí ar siubhal aca do thuigsint.</span>
<lb n="442"/><span>Bhíos féin ag iarraidh a chur i n-a luighe orm féin cár casadh</span>
<lb n="443"/><span>duine aca orm cheana, óir bhíos cinnte gur airigheas a ghlór</span>
<lb n="444"/><span>i n-áit éigin roimis sin.  Níor bh'fhada gur dhruideadar uainn.</span>
<lb n="445"/><span>D'fhan duine aca tamall ón gcaisleán, amhail is dá mbeadh sé </span>
<lb n="446"/><span>ag faire, agus do ghlan an ceathrar eile leo go tiugh fé dhéin an </span>
<lb n="447"/><span>bhóthair móir suas.</span></p>
<lb n="448"/>
<lb n="449"/><p><span>"Cogar," arsa Cormac de chogar, "ar aithnighis éinne aca</span>
<lb n="450"/><span>súd?"</span></p>
<lb n="451"/>
<lb n="452"/><p><span>"Do casadh duine aca orm i mball éigin cheana, dar liom,"</span>
<lb n="453"/><span>arsa mise, "gidh is nách féidir liom cuimhneamh air anois."</span></p>
<lb n="454"/>
<lb n="455"/><p><span>"Do casadh go cinnte," ar seisean, "acht Gaedhealg a bhí ar </span>
<lb n="456"/><span>siubhal aige an tráth úd.  Is é "Fear na Féasóige Deirge" é,</span>
<lb n="457"/><span>má's beo dhómh-sa."</span></p>
<lb n="458"/>
<lb n="459"/><p><span>"An deamhain gurab é díreach," arsa mise; "cad is ciall</span>
<lb n="460"/><span>leis an obair seo i n-aon chor?"</span></p>
<lb n="461"/>
<lb n="462"/><p><span>"Ní thuigim an scéal i gceart ón méid adubhradar, acht táid</span>
<lb n="463"/><span>ar inntin scéimhle do thabhairt do dhuine éigin, Tighearna Talmhan </span>
<lb n="464"/><span>nó abhnaor, ní fheadar cia 'cu."</span></p>
<lb n="465"/>
<lb n="466"/><p><span>"An t-abhnaor go raibh Mac Uí Shúilleabháin ag cur síos air </span>
<lb n="467"/><span>anocht chómh deimhnighthe is mhaireann tú," arsa mise.  "Droich-</span>
<lb n="468"/><span>earra is eadh é, de réir dheallraimh."</span></p>
<lb n="469"/>
<lb n="470"/><p><span>"An fear céadna, is dócha," arsa Cormac.  "Cogar, do </span>
<lb n="471"/><span>thuigeas as a ndubhradar gur mac dearbhráthar do Mhac Uí </span>
<lb n="472"/><span>Shúilleabháin ár gcara, "Fear na Féasóige Deirge", má's deimhin</span>
<lb n="473"/><span>dúinn gurab é tá ann."</span></p>
<lb n="474"/>
<lb n="475"/><p><span>"Cuireann tú iongnadh orm," arsa mise, "ní fuláir ná go </span>
<lb n="476"/><span>bhfuil dearmhad ort.  B'ait dá mbeadh an scéal amhlaidh, is an </span>
<lb n="477"/><span>bheirt tar éis buailte linn chómh greannmhar san."</span></p>
<lb n="478"/>
<lb n="479"/><p><span>"Dá aite é, is amhlaidh atá mhaise," arsa Cormac.  "Ní fhuil aon </span>
<lb n="480"/><span>dearmhad orm.  Chuala é 'ghá rádh go soiléir gur bh'í tigh a úncail,</span>
<lb n="481"/><span>an tigh budh chómhngaraidhe do'n Ghóilín de réir mar cuireadh</span>
<lb n="482"/><span>i n-umhail dó; agus, dar ndóigh, ní fhuil tigh eile i n-aice na </span>
<lb n="483"/><span>háite."</span>
<lb n="484"/></p>
</div>
<pb n="376"/>
<div><lb n="485"/><p><span>Bhí orainn cosc a chur le n-ár nglór feasta, mar ná raibh an </span>
<lb n="486"/><span>fear faire a bhfad uainn, agus bhí eagla orainn go gcloisfeadh</span>
<lb n="487"/><span>sé sinn.</span></p>
<lb n="488"/>
<lb n="489"/><p><span>Bhíomair suas le uair a chluig fé scáth an uair d'airígheamair </span>
<lb n="490"/><span>ag teacht thar n-ais iad.  Níor bh'fhada gur ghluaiseadar anuas </span>
<lb n="491"/><span>fé n-ár ndéin.  Thugamair fé ndeara go raibh ualach éigin aca,</span>
<lb n="492"/><span>agus do dheineamair amach, agus iad ag dul tharrainn gur duine </span>
<lb n="493"/><span>bhí dhá iomchur aca.  Bhí bréidín casta ar a aghaidh, agus b'fhuiriste </span>
<lb n="494"/><span>aithneamhaint gur i gcoinnibh a thola bhí sé i n-a measc.  Bhí </span>
<lb n="495"/><span>"Fear Na Féasóige Deirge" agus ár gcara Mac Uí Shúillea-</span>
<lb n="496"/><span>bháin ag siubhal le cois a chéile, agus iad ag cainnt go cíocrach.</span>
<lb n="497"/><span>D'árduigh an chuid eile a bpríosúnach síos leo fé dhéin an bháid, </span>
<lb n="498"/><span>agus do sheas an bheirt seo os ár gcómhair-na amach dhíreach.</span></p>
<lb n="499"/>
<lb n="500"/><p><span>"An diabhach, go mbeidh 'cipid do ríl' i bpáipéarthaibh Shasana</span>
<lb n="501"/><span>mar gheall air seo," arsa Mac Uí Shúilleabháin, ag gáiridhe.</span></p>
<lb n="502"/>
<lb n="503"/><p><span>"Beidh, gan dearmad," ars' an duine eile.  "Dar Na </span>
<lb n="504"/><span>Mionna!  Is dána an iarracht é abhnaor do ghoid, is gan fiú </span>
<lb n="505"/><span>amháin tásc ná tuirisc ar na beitheamhnachaibh.  Is ró-annamh a </span>
<lb n="506"/><span>thuiteann a leithéid amach."</span></p>
<lb n="507"/>
<lb n="508"/><p><span>"Tá suil le Dia agam," arsa Mac Uí Shúilleabháin, "go </span>
<lb n="509"/><span>n-eireóchaidh libh deigh-chríoch do chur ar an scéal."</span></p>
<lb n="510"/>
<lb n="511"/><p><span>"Eireóchaidh le conghnamh Dé," ars' an fear eile, "mara </span>
<lb n="512"/><span>bhfuil an bioránach so chómh ceanndánta le muic.  Agus, dar </span>
<lb n="513"/><span>Dia, má tá, bíodh air féin.  Ní héin dóithín mise an uair a</span>
<lb n="514"/><span>chuirtear chuige mé."</span></p>
<lb n="515"/>
<lb n="516"/><p><span>"Dar liom, gur bh'olc an toghadh déanfadh an té cuirfeadh</span>
<lb n="517"/><span>suas mar adhbhar magaidh thú, tar éis obair na hoidhche seo.</span>
<lb n="518"/><span>Cogar, nárab ádhbharach mar a tháinig libh teacht ar an abhnaor</span>
<lb n="519"/><span>'san choill!"  Is dócha gurab amhla bhí sé ag tabhairt cúrsa na </span>
<lb n="520"/><span>háite ar eagla go mbeadh na buachaillidhe ag gearradh adhbhair </span>
<lb n="521"/><span>na gcamán."</span></p>
<lb n="522"/>
<lb n="523"/><p><span>"Is dócha gur mar sin a bhí, mar gur dhírigh sé guna orainne</span>
<lb n="524"/><span>'san chéad cur amach, acht ní rabhamair a bhfad á mhealladh.  Thug </span>
<lb n="525"/><span>ceann de sna buachaillibh buille beag ar an leathcheann dó, a </span>
<lb n="526"/><span>chuir ar aithintinn é, go tapaidh."</span></p>
<lb n="527"/>
<lb n="528"/><p><span>"Chím go bhfuil na buachaillidhe ag sáthadh amach," arsa Mac </span>
<lb n="529"/><span>Uí Shúilleabháin.  "Ní fada go mbeidh breacadh an lae againn."</span></p>
<lb n="530"/>
<lb n="531"/><p><span>"Ní fada," ars' an fear eile.  "'Seadh, slán leat anois, a </span></p>
</div>
<pb n="377"/>
<div><lb n="532"/><p><span>úncail," ar seisean.  "Tá orainne bheith ag gluaiseacht.  Tá an </span>
<lb n="533"/><span>long bheag ag fuireach linn siar ó dheas ó Bhreac-Ros, agus ní </span>
<lb n="534"/><span>fada go mbéam ag árdughadh ár seolta go talamh na Frainnce.</span>
<lb n="535"/><span>Ná bíodh ceist ort 'ná go mbeidh ughdarás an Abhnaoir agam-sa </span>
<lb n="536"/><span>ar thalamh m'athar do bhronnadh ar pé duine is maith liom an uair </span>
<lb n="537"/><span>a casfar ar a chéile arís, nó, mara mbeidh, beidh malairt</span>
<lb n="538"/><span>abhnaoireachta ar an áit seo feasta.  Beannacht agat!"</span></p>
<lb n="539"/>
<lb n="540"/><p><span>Do chrothadar lámha le chéile go cáirdeamhail, agus do ghluais</span>
<lb n="541"/><span>"Fear na Feasóige Deirge" fé dhéin an bhaíd go tapaidh.  Do </span>
<lb n="542"/><span>phreabadar chum siubhail, agus níor bh'fhada ag glanadh as ár </span>
<lb n="543"/><span>radharc iad.  D'iompuigh Mac Uí Shúilleabháin fé dhéin an tighe.</span>
<lb n="544"/><span>D'fhanamair-ne mar a raibh againn go ceann a bhfad i n-a dhiaidh </span>
<lb n="545"/><span>sin.  Bhí lonnradh na maidne ag sméideadh thar chnoc orainn, is </span>
<lb n="546"/><span>sinn ag gabháilt isteach.  Do shleamhnamair go ciuin suas an </span>
<lb n="547"/><span>staidhre fé dhéin ár seomra leabhthan, agus bhí sé ag déanamh ar </span>
<lb n="548"/><span>a deich ar maidin geal sar ar mhúsclamair as ár dtrom-</span>
<lb n="549"/><span>shuan.</span></p>
<lb n="550"/>
<lb n="551"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="552"/>
<lb n="553"/><p><span>Níor bh'fhada i n-ár sidhe sinn ar maidin gur bhuail fear an </span>
<lb n="554"/><span>tighe chughainn isteach.  Níor leigh sé faic air, agus ní gábhadh a </span>
<lb n="555"/><span>innsint, gur bh'amhlaidh dhúinne.  Bhíomair ar dtrúir ag caitheamh</span>
<lb n="556"/><span>ar mbrecfeast nuair do phreab Áine isteach chughainn.  Bhí dath </span>
<lb n="557"/><span>báidhte uirthe, agus a gruaig ag sileadh síos léi.  Bhí galún </span>
<lb n="558"/><span>crúidhte aici i n-a glaic.  </span></p>
<lb n="559"/>
<lb n="560"/><p><span>"Ó, a athair, ar airghís an eachtra," ar sise, agus saothar </span>
<lb n="561"/><span>uirthi.  "Bhíos ag crúdhadh na mbó anois nuair do bhuail Seán </span>
<lb n="562"/><span>Léan a leith chugham.  Deir sé go bhfuil ceathrar dos na </span>
<lb n="563"/><span>buacaillidhe gabhtha ag na píléiridhe mar gheall ar rud éigin do </span>
<lb n="564"/><span>thuit amach 'san choill aréir."</span></p>
<lb n="565"/>
<lb n="566"/><p><span>"Cuid de scaotharacht Sheáin é sin," arsa fear an tighe.</span>
<lb n="567"/><span>"Cad fhéadfadh tuitim amach 'san choill?"</span></p>
<lb n="568"/>
<lb n="569"/><p><span>Do leig sé smiota gáire as, acht do thugamair-na fé ndeara </span>
<lb n="570"/><span>go raibh sé imshníomhach go leór fé an scéal ar a shon son.</span></p>
<lb n="571"/>
<lb n="572"/><p><span>"Seo isteach chughainn Seán Léan féin anois," arsa Áine.</span></p>
<lb n="573"/>
<lb n="574"/><p><span>Tháinig fear óg, caol, árd, isteach ar an neomat céadna.</span></p>
<lb n="575"/>
<lb n="576"/><p><span>"Cad é an t-éirleach seo tá agat á chur i bhfighis ar Áine </span>
<lb n="577"/><span>annso, a Sheáin?" arsa fear an tighe.  "Cuid ded' bhrastghail,</span>
<lb n="578"/><span>mar is gnáthach, is dócha."</span>
<lb n="579"/></p>
</div>
<pb n="378"/>
<div><lb n="580"/><p><span>"Ní headh i n-aon chor, geallaim dhuit," arsa Seán.  "Tá </span>
<lb n="581"/><span>Tadhg Ruadh, is Mícheál Geanncach, is Dáith Óg, is Domhnall 'Ac</span>
<lb n="582"/><span>Séamus ar an mbóthar go Neidín mar seo fé chúram na </span>
<lb n="583"/><span>bpíléiridhe."</span></p>
<lb n="584"/>
<lb n="585"/><p><span>"Lán dáiríribh!  Agus cad tá i n-a gcoinnibh?"</span></p>
<lb n="586"/>
<lb n="587"/><p><span>"Ní thuigim-se fíorcheart na ceiste," arsa Seán Léan, "acht </span>
<lb n="588"/><span>de réir mar chuala, is amhlaidh do dhearbhuigh Diarmuid Dubh, an </span>
<lb n="589"/><span>fear faire ortha go rabhadar 'san choill aréir."</span></p>
<lb n="590"/>
<lb n="591"/><p><span>"Mara bhfuil i n-a leith acht an méid sin," arsa Cormac,"</span>
<lb n="592"/><span>"dar ndóigh is suarach an t-adhbhar ghearáin é sin."</span></p>
<lb n="593"/>
<lb n="594"/><p><span>"Budh bheag gan dearmhad," arsa Seán Léan; "acht ní mar </span>
<lb n="595"/><span>gheall ar adhbhar na gcamán táid gabhtha.  Tháinig an tAbhnaor</span>
<lb n="596"/><span>féin ortha 'san choill, de réir dheallraimh, agus, pé nidh éirigh </span>
<lb n="597"/><span>eatortha, bhí fuil go flúirseach 'san choill ar maidin, agus ní fhuil </span>
<lb n="598"/><span>tásc ná tuairisc ar an Abhnaor féin pé nídh do deineadh leis."</span></p>
<lb n="599"/>
<lb n="600"/><p><span>"Agus cionnus ar bhuaileadar méar ar an gceathrar so </span>
<lb n="601"/><span>seachas buachaillidhe eile na háite?" arsa fear an tighe.</span></p>
<lb n="602"/>
<lb n="603"/><p><span>"Tá, go raibh báire le bheith aca le muinntir na Snadhma an </span>
<lb n="604"/><span>Domhnach seo chughainn, agus scaoil fear scéithte éigin ar leathadh</span>
<lb n="605"/><span>go raibh an ceathrar i dteannta chéile lá an aonaigh i Neidín,</span>
<lb n="606"/><span>agus go ndubhairt duine aca go mbeadh camáin an Abhnaoir ag </span>
<lb n="607"/><span>cnagadh go cithréibeach an lá úd."</span></p>
<lb n="608"/>
<lb n="609"/><p><span>"Dar ndóigh, ní fhéadfaidhe iad do ghabháil ar fheidhnéidh comh </span>
<lb n="610"/><span>suarach san," arsa mise.</span></p>
<lb n="611"/>
<lb n="612"/><p><span>"Cheapfá ná féadhfaidhe," arsa Seán Léan; "acht is amhlaidh</span>
<lb n="613"/><span>mar tá an scéil go bhfuil Diarmuid Dubh ag faire ar fhaill </span>
<lb n="614"/><span>d'fhagháil ar an gceathrar so le tamall maith, agus thug sé an </span>
<lb n="615"/><span>leabhar ar maidin gur bh'iad a bhí ann.  Dearbhuigh sé go raibh sé</span>
<lb n="616"/><span>féin ag féachaint ar gach nidh."</span></p>
<lb n="617"/>
<lb n="618"/><p><span>"Agus, má bhí sé i láthair," arsa Cormac, "cad i n-a thaoibh </span>
<lb n="619"/><span>nár chabhruigh sé leis an Abhnaor?"</span></p>
<lb n="620"/>
<lb n="621"/><p><span>"Sin í an cheist chéadna do chur an Sárgaint air sa mbarraic</span>
<lb n="622"/><span>ar maidin," arsa Seán Léan, "agus 'sé an leathscéal a thug sé </span>
<lb n="623"/><span>uaidh, go raibh eagla a anama air rómpa.</span></p>
<lb n="624"/>
<lb n="625"/><p><span>"Tá go breágh, a thailliúir," arsa fear an tighe.  "Tá 'lúb </span>
<lb n="626"/><span>an lár' i scéal Dhiarmuda is baoghalach; acht, mar sin féin, ní </span>
<lb n="627"/><span>mór dlíghtheóir do chur ag obair ar son na mbuachaillidhe </span>
<lb n="628"/><span>láithreach.  Rachad-sa go Neidín."</span>
<lb n="629"/></p>
</div>
<pb n="379"/>
<div><lb n="630"/><p><span>"Agus racham-na led' chois," arsa mise.  "Budh mhaith liom </span>
<lb n="631"/><span>fíorcheart na ceiste ar fad a bheith againn."</span></p>
<lb n="632"/>
<lb n="633"/><p><span>"Tá go maith," arsa fear an tighe.  "Bí ag gléasadh an </span>
<lb n="634"/><span>chapaill, a Sheáin, an fhaid is béam-na d'ár n-ullmhughadh féin."</span></p>
<lb n="635"/>
<lb n="636"/><p><span>Níor bh'fhada go rabhamair ar bóthar.  Ní raibh a lán cainnt </span>
<lb n="637"/><span>eadrainn go dtí gur shroicheamair Neidín.  Bhí Mac Uí Shúil-</span>
<lb n="638"/><span>leabháin imshníomhach go leór, agus ní raibh fonn air mórán a rádh.</span>
<lb n="639"/><span>B'amhlaidh dhúinn féin go deimhin.  Do bhuaileamair suas chum tighe </span>
<lb n="640"/><span>an dlíghtheóra, nuair shroicheamair an bhaile.  Bhí sé istigh romhainn.</span>
<lb n="641"/><span>Cuireamair ár ngnó i gcéill dó.</span></p>
<lb n="642"/>
<lb n="643"/><p><span>"Tá a fhios agam," ar seisean.  "Ní fhuil trácht thar aon nidh</span>
<lb n="644"/><span>eile ar fuaid an bhaile indiu acht an chúis sin, agus de réir mar </span>
<lb n="645"/><span>chloisim rachaidh sé dian ar na príosúnachaibh."</span></p>
<lb n="646"/>
<lb n="647"/><p><span>"Caithfeam ár ndícheall do dhéanamh dóibh ar a shon son,"</span>
<lb n="648"/><span>arsa Mac Uí Shúilleabháin.</span></p>
<lb n="649"/>
<lb n="650"/><p><span>"Déanfad-sa pé nidh tá im' chumas go háirithe," ars' an </span>
<lb n="651"/><span>dlíghtheóir.  "Beidh siad ós comhair cúirte ar leithligh amáireach.</span>
<lb n="652"/><span>Bhí sé le bheith ar siubhal indiu, acht ní raibh acht aon ghuistís</span>
<lb n="653"/><span>amháin ar fuaid na háite, agus níor mhaith leis siúd breitheamhntas </span>
<lb n="654"/><span>do thabhairt ar an gceist uaidh féin."</span></p>
<lb n="655"/>
<lb n="656"/><p><span>"Fanfam i Neidín anocht mar sin," arsa Mac Uí Shúilleabháin, </span>
<lb n="657"/><span>"agus anois mar a dhéanfadh fear maith, déin do dhícheall dóibh,</span>
<lb n="658"/><span>agus ní bheir chum deiridh leis, geallaim duit.  Seo bille cúig</span>
<lb n="659"/><span>bpúnt duit 'san chéad chur amach."</span></p>
<lb n="660"/>
<lb n="661"/><p><span>"Ní ghábhadh dhuit an t-airgead go fóill," ars' an dlíghtheóir;</span>
<lb n="662"/><span>"tá breis aithne agam ort-sa chum aon imshníomh a bheith orm i n-a </span>
<lb n="663"/><span>thaoibh san.  Is féidir linn é shocrughadh nuair a bheidh an chúis ar </span>
<lb n="664"/><span>leath-taoibh."</span></p>
<lb n="665"/>
<lb n="666"/><p><span>"Tá go maith," ars' an fear eile.  "Bíodh sé de réir do </span>
<lb n="667"/><span>thola.  Chífeam i dTigh na Cúirte thú ar maidin."</span></p>
<lb n="668"/>
<lb n="669"/><p><span>Bhíomair i dTigh na Cúirte ar a deich a chlog díreach.  Bhí an </span>
<lb n="670"/><span>chúis tosnuighthe cheana féin.  Bhí na príosúnaigh i láthair, agus iad </span>
<lb n="671"/><span>fé chuibhreach daingean dlúth.  Bhí beirt ghuistís ar an mbinnse.</span>
<lb n="672"/><span>Do chuireadh an leabhar ar Dhiarmuid Dubh, agus is é do dhearbhuigh </span>
<lb n="673"/><span>go soiléir, neamheaglach.</span></p>
<lb n="674"/>
<lb n="675"/><p><span>"Fear faire fiadhaigh ab eadh é, agus bhí sé 'san choill an oidhche </span>
<lb n="676"/><span>áirithe seo mar budh gnáthach.  D'airigh sé tamall roimis sin go </span>
<lb n="677"/><span>raibh an ceathrar so i láthair na cúirte ceaptha ar an t-adhmad </span></p>
</div>
<pb n="380"/>
<div><lb n="678"/><p><span>do ghearradh i gcomhair camán, agus bhí a shúil i n-áirde aige.</span>
<lb n="679"/><span>Timcheall a dó a chlog nó mar soin, chuala sé fothram éigin' san </span>
<lb n="680"/><span>choill i n-aice an tighe mhóir.  Níor bh'fhada i n-a dhiaidh san gur </span>
<lb n="681"/><span>chuaidh ceathrar fear thar an áit i n-a raibh sé i bhfolach.  Do </span>
<lb n="682"/><span>scaoil sé leo, d'fhonn faill ní b'fhearr d'fhagháil chum teacht ortha,</span>
<lb n="683"/><span>acht, le n-a linn sin, thug sé fé ndeara fear ag déanamh fé n-a </span>
<lb n="684"/><span>ndéin ó chómhngar an tighe.  D'aithnigh sé láithreach gur b'é an </span>
<lb n="685"/><span>tAbhnaor féin a bhí ann.  Do chur an duine uasal isteach ortha</span>
<lb n="686"/><span>láithreach.  Bhí guna aige, agus do dhírigh sé ortha é.  Do stad </span>
<lb n="687"/><span>siad, agus do thosnuigh aighneas eatortha.  Bhí sé féin ró-fhada</span>
<lb n="688"/><span>uatha chum an chainnt do thuigsint; acht, pe cur is cúiteamh a bhí </span>
<lb n="689"/><span>aca, d'ísligh an tAbhnaor a ghuna.  B'shin é an rud a bhí uatha, de </span>
<lb n="690"/><span>réir dheallraimh; mar ní túisce bhí sin déanta aige 'ná gur </span>
<lb n="691"/><span>shleamhnuigh duine aca ar chúl an Abhnaoir, bhuail sé buille marbh-</span>
<lb n="692"/><span>thach ar phlaosc air le piostal, agus do thuit an fear bocht i n-a </span>
<lb n="693"/><span>phleist.  Oidhche spéirghealaighe a b'eadh í, agus b'fhuiriste dhó </span>
<lb n="694"/><span>aithneamhaint gurab iad an ceathrar áirithe seo i láthair do dhéin </span>
<lb n="695"/><span>an droichbheart soin."</span></p>
<lb n="696"/>
<lb n="697"/><p><span>"Agus cad a thuit amach i n-a dhiaidh sin?" arsa Uachtarán </span>
<lb n="698"/><span>na Cúirte."</span></p>
<lb n="699"/>
<lb n="700"/><p><span>"Do dhéineadar sórt bréid do chasadh ar a aghaidh, is ar a </span>
<lb n="701"/><span>bhéal, agus d'árduigheadar leo é eatortha."</span></p>
<lb n="702"/>
<lb n="703"/><p><span>"Agus cár ghabhadar leis annsoin?" ars' an tUachtarán.</span></p>
<lb n="704"/>
<lb n="705"/><p><span>"Ní fhéadfainn a innsint duit," arsa Diarmuid Dubh.  "Bhí </span>
<lb n="706"/><span>eagla orm iad do leanamhaint."</span></p>
<lb n="707"/>
<lb n="708"/><p><span>"Agus a ndeireann tú linn go rabhais ag féachaint ar an </span>
<lb n="709"/><span>ndrochobair so ar fad, agus nár chuiris chum cabhruighthe leis an </span>
<lb n="710"/><span>nduine uasal?"</span></p>
<lb n="711"/>
<lb n="712"/><p><span>"Bhí eagla m'anama orm, a Uachtaráin.  Tá an ghráin dearg</span>
<lb n="713"/><span>aca orm-sa riamh ar fuaid an bhaill seo, agus budh bheag ar </span>
<lb n="714"/><span>dhuine aca súd solus an lae do scaoileadh thríom, dá teangmhóch-</span>
<lb n="715"/><span>ainn ortha an uair úd."</span></p>
<lb n="716"/>
<lb n="717"/><p><span>"Mó náire is m'aithis thú, a chréatúir an lag-chroidhe!" ars' </span>
<lb n="718"/><span>an tUachtarán.  "Mara mbeadh do mhí-mhisneach, ní bheadh ár </span>
<lb n="719"/><span>gcara ar lár indiu againn.  Caithfeam an chúis do chur ar ath-lá </span>
<lb n="720"/><span>go Ceathramhadh Seiseón Chill Áirne.  Is ádhbharach go mbeidh siad</span>
<lb n="721"/><span>ar siubhal an tseachtmhain seo chughainn."</span></p>
<lb n="722"/>
<lb n="723"/><p><span>"Gabhaim párdún agat," ars' an dlíghtheóir.  "Tá feidh-</span></p>
</div>
<pb n="381"/>
<div><lb n="724"/><p><span>néidhthe go líonmhar annso agam-sa a dheimhneóchaidh go raibh gach </span>
<lb n="725"/><span>duine de sna príosúnachaibh sínte ar a leabaidh an uair a thuit </span>
<lb n="726"/><span>an obair seo go léir amach.  Fan mar a bhfuil agat-sa, a Dhiar-</span>
<lb n="727"/><span>muid - tá focal nó dhó le rádh agam leat-sa."</span></p>
<lb n="728"/>
<lb n="729"/><p><span>Bhí Diarmuid Dubh ar tí teacht anuas, agus d'fhan sé mar a</span>
<lb n="730"/><span>raibh aige.</span></p>
<lb n="731"/>
<lb n="732"/><p><span>"Cuir an leabhar ar Dhiarmuid arís," ar seisean le Cléireach </span>
<lb n="733"/><span>na Cúirte.</span></p>
<lb n="734"/>
<lb n="735"/><p><span>Do déineadh amhlaidh.</span></p>
<lb n="736"/>
<lb n="737"/><p><span>"'Seadh, a Dhiarmuid," ars' an dlíghtheóir, "taoi cinnte </span>
<lb n="738"/><span>dearbhtha gur bh'iad an ceathrar so i láthair na cúirte do dhéin an </span>
<lb n="739"/><span>drochobair seo ar a bhfuil cur síos déanta agat."</span></p>
<lb n="740"/>
<lb n="741"/><p><span>"Táim, a dhuine uasail."</span></p>
<lb n="742"/>
<lb n="743"/><p><span>"An rabhais a bhfad uatha an uair bhí an t-imreas so ar </span>
<lb n="744"/><span>siubhal?"</span></p>
<lb n="745"/>
<lb n="746"/><p><span>"Timcheall dhá chéad slat, nó mar soin, de réir mo thuair-</span>
<lb n="747"/><span>ime."</span></p>
<lb n="748"/>
<lb n="749"/><p><span>"Dhá chéad slat!  Agus a measann tú a chur i n-a luighe </span>
<lb n="750"/><span>orainn go bhféadfá duine d'aithint a bheadh an fhaid sin uait fé </span>
<lb n="751"/><span>scáth na hoidhche is eile."</span></p>
<lb n="752"/>
<lb n="753"/><p><span>"Gan amhras, a dhuine uasail.  Cad i n-a thaoibh ná aith-</span>
<lb n="754"/><span>neóchainn?  Ná raibh oidhche spéirghealaighe againn!"</span></p>
<lb n="755"/>
<lb n="756"/><p><span>"Ní miste seabhac do thabhairt ort-sa, a Dhiarmuid.  Féach, a </span>
<lb n="757"/><span>mhaise, ní chreidim-se thú, mar is léir d'éinne ná féadfadh duine</span>
<lb n="758"/><span>acht tuairim a bheith aige ar an té bheadh an fhaid sin uaidh, dá </span>
<lb n="759"/><span>ghile a bheadh an uain ist oidhche.  Gaibh síos, a Dhiarmuid.  Beidh</span>
<lb n="760"/><span>lá eile againn ort-sa le congnamh Dé."</span></p>
<lb n="761"/>
<lb n="762"/><p><span>Cuireadh an leabhar annsoin ar aithreachaibh na mbuachaillidhe,</span>
<lb n="763"/><span>agus do dhearbhuigh siad san - gach duine aca, go raibh a mhac féin </span>
<lb n="764"/><span>fé dhíon an tighe ó n-a deich a chlog an oidhche áirithe seo, agus </span>
<lb n="765"/><span>níor bh'fhéidir leo bheith 'san choill ar chuma ar bith.  Do cheistigheadh</span>
<lb n="766"/><span>go dian iad, acht ní raibh dul ar mhalairt chrota do chur ar an </span>
<lb n="767"/><span>scéal, do chuir an dlíghtheóir ar an guistís gur cheart na </span>
<lb n="768"/><span>spíosúnaigh do scaoileadh láithreach, de bhrigh go raibh féidhnéidhthe</span>
<lb n="769"/><span>Dhiarmuda bréagnuighthe; acht ní ghéillfeadh siad dó.  B'é críoch </span>
<lb n="770"/><span>an scéil gur cuireadh an chúis ar gcúlaibh go dtí Ceathramhadh</span>
<lb n="771"/><span>Seiséon Chill Áirne, an tseachtmhain a bhí chughainn, agus ní </span>
<lb n="772"/><span>leigfidhe amach na buachaillidhe ar bhannaíbh.</span>
<lb n="773"/></p>
</div>
<pb n="382"/>
<div><lb n="774"/><p><span>Do bhuaileas féin agus Cormac an bóthar go Cill Áirne </span>
<lb n="775"/><span>seachtmhain i n-a dhiaidh sin.  Bhí na Seiseóin ar lántsiubhal</span>
<lb n="776"/><span>rómhainn.  B'é ár gcara Mac Uí Shúilleabháin an chéad duine do </span>
<lb n="777"/><span>casadh orainn.  Bhí sé ag dul fé dhéin Tighe na Cúirte, mar bhí </span>
<lb n="778"/><span>an chúis le tosnughadh láithreach baill.  Do imthigheamair le n-a </span>
<lb n="779"/><span>chois.  Bhí an chúirt i n-a suidhe ar ár ndul isteach, agus b'í cúis </span>
<lb n="780"/><span>na mbuachaillidhe an chéad cheann ós cómhair an Bhreithimh.</span></p>
<lb n="781"/>
<lb n="782"/><p><span>Do chur an dlíghtheóir i n-a luighe ar an mbreitheamh, gur bh'é a </span>
<lb n="783"/><span>thuairm láidir go raibh sé i n-aghaidh na dlilghe na buachaillidhe seo </span>
<lb n="784"/><span>do ghabháil i n-aon chor.  Do mhínigh sé go cliste gach nidh dár </span>
<lb n="785"/><span>bhain leis an gceist.  Dubhairt sé go raibh sé i leith na bpríos-</span>
<lb n="786"/><span>únach gur thugadar drochúsáid ar thí a mharbhtha ar dhuine áirithe; </span>
<lb n="787"/><span>acht dar ndóigh níor bh'fhios d'éinne ná go raibh an duine uasal so </span>
<lb n="788"/><span>cómh mhaith i n-a shláinte is mar bhí sé riamh.  Ní raibh aoinne i </span>
<lb n="789"/><span>láthair na cúirte a dhearbhóchadh a mhalairt.</span></p>
<lb n="790"/>
<lb n="791"/><p><span>"Is é is dóthaighe go bhfuil an t-Abhnaor seo i bhfeidhil a </span>
<lb n="792"/><span>ghnótha i mball éigin" ars' eisean, "agus go dtí go gcuirfidh an </span>
<lb n="793"/><span>duine uasal féin coir éigin i n-ár leith, dar liom-sa ná fuil sé </span>
<lb n="794"/><span>riachtanach ag Ceannas na chúirte seo, breitheamhnas ar bith do </span>
<lb n="795"/><span>thabhairt ar an gceist."</span></p>
<lb n="796"/>
<lb n="797"/><p><span>"Aontuighim le n-a lán dá bhfuil ráidhte agat" ars' an </span>
<lb n="798"/><span>Breitheamh, "acht cá bhfios dúinn nách amhlaidh do marbhuigheadh an </span>
<lb n="799"/><span>duine seo!  Is eol do chách gur neamhfhoighneach an saoghal é </span>
<lb n="800"/><span>fé láthair, ag uaisle na tíre, agus ar an adhbhar soin, is ceart </span>
<lb n="801"/><span>dómh-sa an fheidhnéidh do chur tré chéile go háirithe."</span></p>
<lb n="802"/>
<lb n="803"/><p><span>Do déineadh amhlaidh.  B'é Diarmuid Dubh an chéad duine do </span>
<lb n="804"/><span>spailp an leabhar.  Do dhearbhuigh sé go dian, dána, ar na </span>
<lb n="805"/><span>buachaillíbh, amhail mar a dhéin sé 'san chúirt íseal i Neidín </span>
<lb n="806"/><span>roimis sin.  Do chuir dlíghtheóir na bpríosúnach isteach air go </span>
<lb n="807"/><span>tapaidh.</span></p>
<lb n="808"/>
<lb n="809"/><p><span>"Cogar" ar seisean, "an fíor é go bhfuil an ghráin dearg </span>
<lb n="810"/><span>agat-sa ar Mhícheál Geanncach, tá gabhta fét fheidhnéidh annso?"</span></p>
<lb n="811"/>
<lb n="812"/><p><span>"Well" arsa Diarmuid, "admhuighim ná fuilmíd ró-bháidheamhail</span>
<lb n="813"/><span>le chéile."</span></p>
<lb n="814"/>
<lb n="815"/><p><span>"Ná dubhairís seal ó shoin go gcuirfeá laincis faoi, an </span>
<lb n="816"/><span>chéad áisc do gheóbhfá an chaoi air?"</span></p>
<lb n="817"/>
<lb n="818"/><p><span>"Ní fheadar, ní chuimhin liom é anois, má dubhart."</span></p>
<lb n="819"/>
<lb n="820"/><p><span>(Ní críoch).</span></p>
<lb n="821"/>
<lb n="822"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Fear na Féasóige Deirge. I.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Fear na Féasóige Deirge. I.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
