Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">Chum Glóire Dé agus Onóra na hÉireann.  Comhairle do oidíbh sgoile.</title><author><persName>Ní Chualáin, Úna</persName></author><editor><name type="main">Ó Donnchadha, Tadhg</name></editor><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG18-11606</note>
		 <note type="L">429</note>
		 <note type="B">1908</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>Deireadh Fóghmhair, 1908</date><idno>IG18-11606</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">18</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author>Ní Chualáin, Úna</author><title>Chum Glóire Dé agus Onóra na hÉireann.  Comhairle do oidíbh sgoile.</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">Chum Glóire Dé agus Onóra na hÉireann.  Comhairle do oidíbh sgoile.</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>Deireadh Fóghmhair, 1908</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span>Chum Glóire Dé agus Onóra na hÉireann.</span></p>
<lb n="1"/>
<lb n="2"/><p><span>COMHAIRLE DO OIDÍBH SGOILE.</span></p>
<lb n="3"/>
<lb n="4"/><p><span>Cuimhneócha léightheóirí an IRISLEABHAR, </span>
<lb n="5"/><span>a léigh an aiste bheag sin a sgríobh </span>
<lb n="6"/><span>mé "Comhairle do Ghaedhealaibh," go </span>
<lb n="7"/><span>ndubhairt mé, ag tagairt dom don </span>
<lb n="8"/><span>dualgas atá ar thúismhightheóiribh agus </span>
<lb n="9"/><span>ar oidíbh sgoile i dtaobh na bpáisdí </span>
<lb n="10"/><span>atá fá na gcúram, go mb'fhéidir go </span>
<lb n="11"/><span>dtráchtfainn ar dhualgas na n-oidí </span>
<lb n="12"/><span>sgoile uair eicínt eile.  Le cead an </span>
<lb n="13"/><span>fhir eagair is air sin is mian liom trácht an babhta seo. </span></p>
<lb n="14"/>
<lb n="15"/><p><span>Is mór agus is rí-mhór an dualgas a luigheas ar oidíbh sgoile. </span>
<lb n="16"/><span>Cia mhéad duine againn a thuigeas i gceart na dualgais atá ag </span>
<lb n="17"/><span>luighe orainn?  Dá dtuigeadh sinn é mar is ceart sílim go </span>
<lb n="18"/><span>gcuirfeadh sé beagán sgáth orainn roimh an obair. </span></p>
<lb n="19"/>
<lb n="20"/><p><span>I ndiaidh na cléire siad na hoidí sgoile an dream eile is </span>
<lb n="21"/><span>riachtanaighe don phobal agus don náisiún; mar sin de, shílfeadh </span>
<lb n="22"/><span><pb n="430"/> </span>
<lb n="23"/><span>duine gurab iad togha agus rogha na bhfear agus na mban a </span>
<lb n="24"/><span>toghfaidhe agus a coingheóbhthaidhe le haghaidh na hoibre.  Dá mbadh </span>
<lb n="25"/><span>fúinn féin a bheadh níl aon aimhreas nár bh'iad; acht an fhaid is </span>
<lb n="26"/><span>bheas sinn fá smacht an fhir thall, agus bheas seisean ag déanamh </span>
<lb n="27"/><span>riaghlacha dhúinn ní mar sílfear a bheas. </span></p>
<lb n="28"/>
<lb n="29"/><p><span>Támuid anois, mar déarfá, ag aithbheóchaint agus ag tógáil </span>
<lb n="30"/><span>náisiún nuadh ar luaithreamhán an tsean náisiúin.  Níl Éireannach </span>
<lb n="31"/><span>i nÉirinn ná as Éirinn nach bhfuil sé 'n-a chumas lámh chonganta a </span>
<lb n="32"/><span>thabhairt leis an obair ar bhealach eicínt; acht sé mo bharamhail-se </span>
<lb n="33"/><span>(agus b'fhéidir baramhail cuid mhaith nach mé) nach bhfuil sé i </span>
<lb n="34"/><span>gcumas aon duine an oiread a dhéanamh leis an oide sgoile. </span>
<lb n="35"/><span>Céard is riachtanaighe a dhéanamh chum cabhrughadh leis an obair? </span>
<lb n="36"/><span>An teanga Ghaedhilge a fhóghluim agus a mhúnadh?  Ní headh, acht </span>
<lb n="37"/><span>an teanga agus an spioraid Ghaedhealach a fhóghluim agus a </span>
<lb n="38"/><span>mhúnadh fighte fuaighte 'na chéile.  Ná sgartar ó chéile iad.  Tá </span>
<lb n="39"/><span>an duine a bhfuil an teanga Ghaedhilge aige agus nach bhfuil an </span>
<lb n="40"/><span>spioraid Ghaedhealach ann ar nós corp gan anam; tá sé fuar-</span>
<lb n="41"/><span>chroidheach, fuarfholach; níl ann mar déarfa acht a leath. </span></p>
<lb n="42"/>
<lb n="43"/><p><span>Acht cionnus is féidir an spioraid Ghaedhealach a fhagháil? </span>
<lb n="44"/><span>Foghluim grádh Dé ar dtús agus ní baoghal nach dtiocfa an </span>
<lb n="45"/><span>spioraid Ghaedhealach 'na dhiaidh sin.  Ní chreidfinn ón saoghal an </span>
<lb n="46"/><span>té a bhfuil fíorghrádh Dé 'na chroidhe nach bhfuil fíorghrádh dá thír </span>
<lb n="47"/><span>agus dá theanga ann freisin. </span></p>
<lb n="48"/>
<lb n="49"/><p><span>Le go bhféadfa an t-oide sgoile fíorghrádh Dé agus fíor-</span>
<lb n="50"/><span>ghrádh tíre a chuir i gcroidhthibh agus i n-aignibh na bpáisdí atá </span>
<lb n="51"/><span>fá n-a chúram, caithfe na tréartha sin a bheith ag lonnradh go </span>
<lb n="52"/><span>soillseach agus go follusach ann fhéin.  Caithfe sé bheith ar </span>
<lb n="53"/><span>nós sgatháin; ní ar feadh aon lá amháin ná aon tseachtmhain </span>
<lb n="54"/><span>amháin ná aon bhliadhain amháin, acht ar feadh a shaoghail; ón gcéad </span>
<lb n="55"/><span>lá a ghabhas sé ag múnadh sgoile go dtí an lá deireannach. </span>
<lb n="56"/><span>Obair mhór í sin, adeir tú.  Is eadh.  Mar dubhairt mé cheana </span>
<lb n="57"/><span>dá dtuigeadh sinn i gceart an obair agus an dualgas bheadh </span>
<lb n="58"/><span>roinnt sgáth orainn rómpa.  Acht má's obair mhór í, is obair </span>
<lb n="59"/><span>onórach í.  B'fheárr liom a bheith 'mo chinntsiocair le síol fíor-</span>
<lb n="60"/><span>ghrádh Dé agus tíre a chur go daingean i gcroidhe aon duine </span>
<lb n="61"/><span>amháin ná bheith 'mo chinntsiocair le míle sgoláire a dhéanamh! </span></p>
<lb n="62"/>
<lb n="63"/><p><span>Acht an té againn nach bhfuil an fíorghrádh seo ná an fíor-</span>
<lb n="64"/><span>spioraid seo ann cheana, cionnus is féidir linn iad fhagháil? </span>
<lb n="65"/><span><pb n="431"/> </span>
<lb n="66"/><span>Léigheadh sinn stair na dtíre.  Feicimid innte gurab iad na </span>
<lb n="67"/><span>daoine ba dhílse dho Dhia ba dhílse dhá dtír.  Leanamuid "Lorg </span>
<lb n="68"/><span>na Laochra" sin; deinimid aithris ar a ndeágh dtréartha; acht </span>
<lb n="69"/><span>seachnaimid na nidhthe badh cinntsiocair leo-san gan saorsacht a </span>
<lb n="70"/><span>dtíre a bhaint amach; seachnaimid na nidhthe badh cinntsiocair </span>
<lb n="71"/><span>leis an tsaorsacht sin a chailleamhaint ó thús agus an námhaid a </span>
<lb n="72"/><span>thabhairt isteach in san dtír.  Seachnaimid an tÉad agus an </span>
<lb n="73"/><span>tEasaontas. </span></p>
<lb n="74"/>
<lb n="75"/><p><span>Támuid-ne níos feárr as 'ná iad-san.  Tá a ndeagh-shompla-</span>
<lb n="76"/><span>san againn-ne le leanamhaint; is léir dúinn céard a chlis </span>
<lb n="77"/><span>ortha-san gan an bhuaidh bheith aca; is féidir linn-ne na nidhthe </span>
<lb n="78"/><span>sin a sheachaint agus an bhuaidh bheith againn féin. </span></p>
<lb n="79"/>
<lb n="80"/><p><span>Mar sin de seachnaimid an t-éad agus an t-easaontas, an </span>
<lb n="81"/><span>fhallsacht agus an t-achrann. </span></p>
<lb n="82"/>
<lb n="83"/><p><span>Bíodh máthair chloinne sínte go tréith-lag ar leabadh a báis </span>
<lb n="84"/><span>agus bíodh a clann fré chéile timcheall uirthi.  Iarradh an mháthair </span>
<lb n="85"/><span>sin ortha í thógáil, nó congnamh a thabhairt di éirghe go bhfuigheadh </span>
<lb n="86"/><span>sí a hanáil léithe níos feárr.  An mbeadh aon duine de'n </span>
<lb n="87"/><span>chloinn sin, mac ná inghean, chomh mí-nádurtha, agus mar gheall </span>
<lb n="88"/><span>ar dhíospóireacht eicínt a bhí eatortha féin roimhe sin, 's go </span>
<lb n="89"/><span>ndiúltóchadh sé cabhrughadh leis an máthair sin?  An mbeadh aon </span>
<lb n="90"/><span>duine aca chomh mínádúrtha, 's dá mbeadh an chuid eile ag dul </span>
<lb n="91"/><span>chum cabhrughadh léithi, go ndéanfadh sé a dhicheall ar iad a chosg, </span>
<lb n="92"/><span>agus go dtiúbhradh sé cead dá mháthair bás fhágháil níos túisge </span>
<lb n="93"/><span>ná leigfeadh sé d'aonduine cabhrughadh léithi mar gheall ar éad </span>
<lb n="94"/><span>beag a bheith aige leóbhtha?  Nach amhlaidh badh chóir a mbeidís féin </span>
<lb n="95"/><span>ag treasgairt a chéile a choibhlint cia aca an chéad duine a bheadh </span>
<lb n="96"/><span>le n-a taobh, agus a coibhlint cia aca is mó a dhéanfadh chum </span>
<lb n="97"/><span>í thógáil ón mbás. </span></p>
<lb n="98"/>
<lb n="99"/><p><span>Tá ar máthair Éire bhocht sínte go tréith-lag faoi chuibhreach na </span>
<lb n="100"/><span>daorsachta.  Tá sí ag síneadh a lámh chuig a clann ag iarraidh </span>
<lb n="101"/><span>ortha cabhrughadh agus cuidiughadh léithi chum í tharraint ón m'bas, - </span>
<lb n="102"/><span>an bás gránna sin atá i n-ánn di mura gcuidighid - an bás mí-</span>
<lb n="103"/><span>nádúrtha sin: an tAllmhurach dá sloigeadh isteach chuige féin mar </span>
<lb n="104"/><span>gheall ar fhallsacht a cloinne.  A bhfuil aon duine dá cloinn, a </span>
<lb n="105"/><span>thuigeas sin, chomh spriúnlaithe, chomh truaillighthe, ná chomh cladh-</span>
<lb n="106"/><span>artha agus a ndiúltóchadh snaidhm den chuibhreach sin a sgaoileadh </span>
<lb n="107"/><span>nuair bheadh faill aige sin a dhéanamh?  A bhfuil aon duine dá </span>
<lb n="108"/><span><pb n="432"/> </span>
<lb n="109"/><span>cloinn chomh fuarchroidhtheach ná chomh neamhshuimeamhail, agus gur </span>
<lb n="110"/><span>túisge d'fheicfidís an "Priachán Mór" dá sloigeadh ná chorróghai-</span>
<lb n="111"/><span>dís cois ná láimh le n-a sábháilt?  Má tá aon duine de Chlainn </span>
<lb n="112"/><span>na hÉireann mar sin b'fheárr d'Éireann nach bhfaca sí riamh é! </span></p>
<lb n="113"/>
<lb n="114"/><p><span>I ndiaidh grádh Dé tig grádh ar dtíre; roimh grádh athar ná </span>
<lb n="115"/><span>máthar, deirbhshiúr ná dearbhráthar, céile ná páisde.  Níl aon </span>
<lb n="116"/><span>ar treibh daoine dár chuir Dia ar an saoghal ariamh nár cheap sé tír </span>
<lb n="117"/><span>ar leith dhóibh, agus nár chuir sé grádh don tír sin i n-a gcroidhthibh. </span>
<lb n="118"/><span>Tá an grádh sin ar dtús mar an síol beag a cuirtear sa talamh; </span>
<lb n="119"/><span>mura bhfuighidh an síol beag sin teas agus fliuchán agus 'ch aon </span>
<lb n="120"/><span>nídh eile atá nádúrtha dhó loicfidh sé agus ní fhásfaidh sé.  Ar an </span>
<lb n="121"/><span>nós céadna le síol an tírghrádh, mar a bhfuighidh sé teas agus </span>
<lb n="122"/><span>fliuchán an oideachais atá nádúrtha dhó, loicfidh sé agus ní </span>
<lb n="123"/><span>fhásfaidh sé acht oiread. </span></p>
<lb n="124"/>
<lb n="125"/><p><span>B'é an t-oideachas mínádúrtha a fuair muinntir na hÉireann </span>
<lb n="126"/><span>le fada bliadhantaibh ba chinntsiocair le síol an tírghrádh a </span>
<lb n="127"/><span>loiceadh ina gcroidhthibh.  Acht tá feabhas ar an oideachas sin anois </span>
<lb n="128"/><span>le tamall; tá níos mó teas ann, tá sé níos nádúrtha; agus </span>
<lb n="129"/><span>mura n-aithbheóghaidh sé an síol sin aríst i gcroidhthibh aos óg na </span>
<lb n="130"/><span>hÉireann beidh a lán den mhilleán ag luighe ar neamhshuimeamhlacht </span>
<lb n="131"/><span>agus cionnfailligheacht chuid mhaith de na hoidíbh sgoile. </span></p>
<lb n="132"/>
<lb n="133"/><p><span>Mar dubhairt mé babhta nó dhó cheana is mór an obair í obair </span>
<lb n="134"/><span>an oide sgoile.  Is mor an obair léigheadh, sgríobhadh, áireamh </span>
<lb n="135"/><span>agus céad rud eile a chuideóchas leóbhtha le na mbeatha a shaoth-</span>
<lb n="136"/><span>rughadh a mhúnadh dho pháisdíbh.  Sin í an chuid is lugha den obair; </span>
<lb n="137"/><span>sí an chuid is mó agus is deacra, acht an chuid is uaisle den </span>
<lb n="138"/><span>obair ceannsacht, macántas agus neamhspleádhchas a mhúnadh </span>
<lb n="139"/><span>dhóibh; deagh Ghaedhil agus fíor Éireannaigh a dhéanamh dhíobh. </span>
<lb n="140"/><span>Caithfear tosughadh ar an obair seo chomh maith leis an obair eile </span>
<lb n="141"/><span>an chéad lá a thiocfas an páisde ar sgoil, agus leanacht di 'ch uile </span>
<lb n="142"/><span>lá agus 'ch uile uair sa ló an fhaid is fhanas sé ar sgoil.  Cionnus </span>
<lb n="143"/><span>is feárr dhó an obair seo a dhéanamh?  An le léigheachtaibh nó le </span>
<lb n="144"/><span>óráideachaibh, nó le nidhthibh eile den tsóirt sin?  Ní headh.  Tá </span>
<lb n="145"/><span>siad sin go maith agus go rí-mhaith acht is fearr an sompla.  Is </span>
<lb n="146"/><span>le sompla, agus mar déarfá anganfhios dóibh féin, is feárr iad </span>
<lb n="147"/><span>a mhúnadh dhóibh; is i ndiaidh an tsompla is feárr a bheas toradh. </span></p>
<lb n="148"/>
<lb n="149"/><p><span>Acht le go mbeidh an toradh sin seasmhach caithfe tú a bheith </span>
<lb n="150"/><span>do charaid ag na páisdíbh; caithfe tú a bheith, ar mhodh, mar iad </span>
<lb n="151"/><span><pb n="433"/> </span>
<lb n="152"/><span>féin; caithfe tú a bheith ar nós nach mbeidh sgáth ná eagla ag na </span>
<lb n="153"/><span>páisdíbh romhat acht amháin nuair dhéanfa siad an droch-bheart. </span>
<lb n="154"/><span>Caithfe tú a bheith chomh beag, chomh símplidhe leis an bpáisde is </span>
<lb n="155"/><span>óige ar an sgoil agat, agus chomh hárdinntinneach, chomh </span>
<lb n="156"/><span>meanmnach leis an ngasúr nó an cailín is sine. </span></p>
<lb n="157"/>
<lb n="158"/><p><span>Má tá fíorchara againn innseóchamuid rud dhó agus iarr-</span>
<lb n="159"/><span>famuid a bharamhail i dtosach ar aon duine eile beo.  Is 'na chara </span>
<lb n="160"/><span>den tsórt seo is ceart don oide a bheith le na páisdíbh is ní in' </span>
<lb n="161"/><span>fhathach mór gránna 'sa mhaide 'na láimh aige le iad a sgannradh. </span>
<lb n="162"/><span>Is leis na páisdíbh é, is in a seirbhís atá sé, agus mar sin de </span>
<lb n="163"/><span>caithfe sé é féin agus a chuid trioblóidí a chuir ar leaththaoibh an </span>
<lb n="164"/><span>fhaid is bheas sé ós a gcomhair agus é féin a thabhairt suas dóibh; </span>
<lb n="165"/><span>éisteacht le n-a gcuid sgéalta beaga - agus nach aca a bhíos na </span>
<lb n="166"/><span>sgéalta!  Is iongantach an rud aigne páisde nuair tá sí glan, </span>
<lb n="167"/><span>gléigeal, gan smál, gan sgamall!  Is ag an oide atá an aigne </span>
<lb n="168"/><span>sin a threórughadh agus a mhúnlughadh (casadh) ins an mbealach </span>
<lb n="169"/><span>ceart; is ag an oide atá an aigne sin a dhéanamh Gaedhealach nó </span>
<lb n="170"/><span>Gallda; an Gaedheal óg sin a dhéanamh dílis dho Chaitlín Ní </span>
<lb n="171"/><span>Uallacháin nó n-a dhalta dho Sheaghán Buidhe.  An iongnadh go </span>
<lb n="172"/><span>ndubhairt mé gurab iad togha agus rogha na bhfear agua na mban </span>
<lb n="173"/><span>badh cheart a bheith leis an obair? </span></p>
<lb n="174"/>
<lb n="175"/><p><span>Tá páisdí an-aireach áirdeallach, agus an-éasgaidh ar rud </span>
<lb n="176"/><span>a thabhairt fá deara - a bhfad níos éasgaidhe 'ná daoine fásda; </span>
<lb n="177"/><span>ar an ádhbhar sin tá ar an oide a bheith aireach áirdeallach air </span>
<lb n="178"/><span>féin agus gan nídh ar bith dhéanamh a laghdóchas ná a lotas </span>
<lb n="179"/><span>urraim na bpáisdí dhó, ná a gcion ná a meas air.  Caithfidh sé </span>
<lb n="180"/><span>féin an rud atá sé a iarraidh a chuir i gcéill agus i dtuigsint </span>
<lb n="181"/><span>dóibh-sean a chleachtadh.  Níl aon mhaitheas dó a rádh leo-san gur </span>
<lb n="182"/><span>ceart dóibh a léitheid seo nó siúd a dhéanamh agus é féin a dhul </span>
<lb n="183"/><span>agus a mhalairt a dhéanamh an chéad mhóiméad eile.  Cuir i gcás </span>
<lb n="184"/><span>go ndeireann sé leóbhtha gur ceart dóibh Gaedhilge a labhairt </span>
<lb n="185"/><span>i gcomhnuidhe i n-am 's i dráth, i mbóthar 's i mbealach, nach ceart </span>
<lb n="186"/><span>dóibh sgáth ná eagla bheith ortha roimh éinne; mar gurb í a </span>
<lb n="187"/><span>dteanga féin í agus nach bhfuil aon tír a ngabha tú nach gcloisfe </span>
<lb n="188"/><span>tú a dteanga féin dá labhairt ag muinntir na tíre sin; ag </span>
<lb n="189"/><span>beag agus ag mór, ag ísiol 's ag uasal, ag óg 's ag críonna; </span>
<lb n="190"/><span>go bhfóghluimeann siad teangacha eile mar go bhfuil siad úsáid-</span>
<lb n="191"/><span>each dhóibh le n-a slighe bheatha a bhaint amach; acht gurab í a </span>
<lb n="192"/><span><pb n="434"/> </span>
<lb n="193"/><span>dteanga féin a labhrann siad eatorra cébí áit a mbeidh </span>
<lb n="194"/><span>siad ag baile nó as baile.  Níl aimhreas ar bith nach dtuigeann </span>
<lb n="195"/><span>na páisdí gur fíor 'ch uile fhocal dá ndeireann sé, agus nach </span>
<lb n="196"/><span>bhfuil siad a déanamh rún daingean ina gcroidhthibh go labharógha </span>
<lb n="197"/><span>siad féin a dteanga féin feasda gan spleádhchas. </span></p>
<lb n="198"/>
<lb n="199"/><p><span>Acht ar ball buaileann an cigire isteach nó an sagart, nó </span>
<lb n="200"/><span>b'fhéidir duine uasal eicínt eile. </span></p>
<lb n="201"/>
<lb n="202"/><p><span>Labhrann an t-oide leis i mBéarla - mar b'fhéidir go gceap-</span>
<lb n="203"/><span>ann sé nach bhfuil aon Ghaedhilge aige. </span></p>
<lb n="204"/>
<lb n="205"/><p><span>Ní aon díoghbháil mhór an méid sin a dhéanamh, ná ní dheánfa </span>
<lb n="206"/><span>sé aon díoghbháil mhór acht oiread; acht teastuigheann ón oide </span>
<lb n="207"/><span>labhairt le cuid de na páisdíbh nó b'fhéidir leis an iomlán aca. </span>
<lb n="208"/><span>An i nGaedhilge labhrann sé leobhtha?  Ní headh acht i mBéarla </span>
<lb n="209"/><span>agus sin é an rud a ghnídheann an díoghbháil agus sin é an áit </span>
<lb n="210"/><span>a bhfuil an dochar.  An fhaid ná raibh aon duine láithreach acht an </span>
<lb n="211"/><span>t-oide agus na páisdí bhí Gaedhilge aige dá spreagadh leóbhtha, </span>
<lb n="212"/><span>acht chomh luath i nÉirinn is tháinig an strainséara isteach bhí sé </span>
<lb n="213"/><span>iontuighthe ar an mBéarla.  An dtugann na páisdí fá deara </span>
<lb n="214"/><span>é sin?  Tugann, agus sé gnás sin an oide is mó is cinntsiocair </span>
<lb n="215"/><span>leis an neamhshuim atá ag furmhór aos óg na sgoile sa nGaedhilg. </span>
<lb n="216"/><span>Tá an gnás sin níos measa agus níos díoghbhálaighe ná an gnás </span>
<lb n="217"/><span>a bhí ag na múinteóiríbh sgoile roimhe seo: nuair chuiridís pionós </span>
<lb n="218"/><span>nó thugaidís liúradh dho pháisde ar bith a chloisidís ag labhairt </span>
<lb n="219"/><span>Gaedhilge.  Nuair bhí mise ag dul ar sgoil séard a deintí linn: </span>
<lb n="220"/><span>nuair thigeadh leath-uair an ghrinn agus leigtí amach sinn, chuirtí </span>
<lb n="221"/><span>duine ins 'ch uile rang ag faire ar an gcuid eile féachaint a </span>
<lb n="222"/><span>labhrfaidís aon fhocal Gaedhilge an fhaid's bheidís amuigh.  B'fhánach </span>
<lb n="223"/><span>an obair í mar nach labhradh sinn aon fhocal eile acht Gaedhilge. </span>
<lb n="224"/><span>Ní chuimhnighim gur labhramar aon fhocal Béarla le chéile riamh </span>
<lb n="225"/><span>mar a mbeadh i n-ánn 's go mbeadh sinn ag aithris ar aon duine; </span>
<lb n="226"/><span>acht dá dtigeadh aon Bhéarlóir chum na sgoile chugainn badh ghearr </span>
<lb n="227"/><span>go mbeadh sé 'na Ghaedhilgeóir.  Amannta d'innseadh an fear </span>
<lb n="228"/><span>faire ar dhuine eicínt é, dá mbeadh aon duine 'sa raing a mbeadh </span>
<lb n="229"/><span>aon cheo in' aghaidh aige, agus d'fhághadh sé sin greadadh ar na </span>
<lb n="230"/><span>bosaibh nó b'fhéidir ar na hasnachaibh, cé go mbíodh sinn uilig </span>
<lb n="231"/><span>comhchionntach.  B'fhéidir gur cheart dom a innseacht go mbíodh </span>
<lb n="232"/><span>an fear faire seo balbh ar feadh na leathuaire; dá labhróghadh sé </span>
<lb n="233"/><span>is Gaedhilge a caithfeadh sé labhairt agus annsin bheadh eagla air </span>
<lb n="234"/><span>go ndéanfadh duine eicínt eile sgéala air féin. </span>
<lb n="235"/></p>
</div>
<pb n="435"/>
<div><lb n="236"/><p><span>Le go gcuireadh an t-oide spioraid cheart fhíor Ghaedhealach </span>
<lb n="237"/><span>insna páisdí a bheas buan seasmach, nach mbeidh ar nós an drúcht </span>
<lb n="238"/><span>a thiormuigheann suas leis an gcéad sgail ghréine a bhuaileas é, </span>
<lb n="239"/><span>acht a bheas ar nós an duilleabhair a bhíos ag borradh agus ag fás </span>
<lb n="240"/><span>le 'ch uile sgail dá mbuailfidh é caithfidh sé féin a bheith 'na réalt </span>
<lb n="241"/><span>eolais aca; caithfidh sé féin an bóthar Gaedhealach a shiubhal rómpa </span>
<lb n="242"/><span>agus níl baoghal annsin nach leanfa siad-san é. </span></p>
<lb n="243"/>
<lb n="244"/><p><span>(Ní chríoc.)</span></p>
<lb n="245"/>
<lb n="246"/><p><span>ÚNA NÍ CHUALÁIN.</span></p>
<lb n="247"/>
<lb n="248"/><p>
<lb n="249"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Chum Glóire Dé agus Onóra na hÉireann. Comhairle do oidíbh sgoile.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Chum Glóire Dé agus Onóra na hÉireann. Comhairle do oidíbh sgoile.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
