Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">Clódhanna Nua.</title><author><persName>Údair éagsúla</persName></author><editor><name type="main">Ó Donnchadha, Tadhg</name></editor><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG18-11597</note>
		 <note type="L">376</note>
		 <note type="B">1908</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>Lughnasa, 1908</date><idno>IG18-11597</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">18</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author>Údair éagsúla</author><title>Clódhanna Nua.</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">Clódhanna Nua.</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>Lughnasa, 1908</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span>Clódhanna Nua.</span></p>
<lb n="1"/>
<lb n="2"/><p><span>SAOTHAIR SUADHA!!!  </span></p>
<lb n="3"/>
<lb n="4"/><p><span>SAOTHAR SUADHA: Aistidhe do léigheadh os comhair Dáin na hÉigse i gCorcaigh, </span>
<lb n="5"/><span>Meadhon Fhoghmhair, 1907.  Raol a fhiacha: ó MHUINNTEAR GHOILL i mBaile </span>
<lb n="6"/><span>Átha Cliath. </span></p>
<lb n="7"/>
<lb n="8"/><p><span>Fáilte rómhat, a Shaothair Suadha! - fáilte rómhat is fiche.  Táimíd le cúig </span>
<lb n="9"/><span>bliadhna agus ár súla i n-áirde againn féachaint cathain a sheolfaidhe thu i n-ár </span>
<lb n="10"/><span>dtreo.  Cuimhin liom oidhche cois na Laoi tá a fhaid sin d'aimsir ó shoin ann is </span>
<lb n="11"/><span>breis.  Cuimhin liom dáil mór éigse ag éisteacht go haireach le cómhairle </span>
<lb n="12"/><span>Ghruagaigh ghlé an Tobair, le sáir-bhriathraibh an tsár-Ghaedhil Seandún, le </span>
<lb n="13"/><span>"dán díreach" ó láimh an Laoidigh, is le laoithibh grínn ó Oisín, ó Thórna Éigeas </span>
<lb n="14"/><span>is - ó Chrom.  "Maiseadh, maiseadh, mar soin!"  Cuimhin liom coinfheascar </span>
<lb n="15"/><span>ceoidh agus saoithe cruinnighthe "ar imeall-bhórdaibh Locha Léin," agus is cuimhin </span>
<lb n="16"/><span>fós liom maidin samhraidh is na héigse céadna cromtha go humhal os cionn </span>
<lb n="17"/><span>uaighe Eoghain Ruaidh.  Cuimhin liom, 'n-a theannta san, Cumann na hÉigse i </span>
<lb n="18"/><span>gceann a chéile le linn Móir-fheise na Mumhan i gCorcaigh anuraidh; agus, ó's </span>
<lb n="19"/><span>rud gur cuimhin, ní hiongnadh liom go bhfuiltear dod' chraoibhscaoileadh-se fé </span>
<lb n="20"/><span>dheireadh, a Shaothair Suadha. </span></p>
<lb n="21"/>
<lb n="22"/><p><span>A lucht léighte na Gaedhilge, tá luach raeleach de leabhar agaibh i Saothair </span>
<lb n="23"/><span>Suadha, má fuarthas riamh é.  Tá aistidhe agus leoithe ann</span></p>
<lb n="24"/>
<lb n="25"/><p>
<lb n="26"/><span>Ó Fhiachra Éilgeach, ó Thórna Éigeas,</span>
<lb n="27"/><span>O Ghaol na nGaedheal, ó Dhomhnall Ua Laoghaire,</span>
<lb n="28"/><span>O Phúca an Iarthair, Oisín "Beranger",</span>
<lb n="29"/><span>Ribeárd binn Bhéldon, is Piaras Béaslaoi.</span></p>
<lb n="30"/>
<lb n="31"/><p>
<lb n="32"/><span>Gabhaim orm gur sár-laoithe tá ann ó Dhá Chích Danaan, agus gur ann atá </span>
<lb n="33"/><span>an aiste is binne dár léigheas riamh ó láimh an Athar Pádraig Ua Duinnín.  Seo </span>
<lb n="34"/><span>mar chuirtear críoch le cómhairle an Athar Pádraig: </span>
<lb n="35"/></p>
</div>
<pb n="377"/>
<div><lb n="36"/><p><span>"Gach calmshaoi do chanas laoi le fonn is ádhbhacht,</span>
<lb n="37"/><span>'S chuir anashúim i dteangain Ghaoidhil nár mhúch an bás, </span>
<lb n="38"/><span>Radadh síos dúinn aiste ghrinn gan dúire ar chlár,</span>
<lb n="39"/><span>Is gheobhaidh gradam síor ó reachtairíbh na Cúirte i dtráth."</span></p>
<lb n="40"/>
<lb n="41"/><p>
<lb n="42"/><span>Agus seo dhíbh roinnt de dhian-athchuinge an Dá Chíoch:</span></p>
<lb n="43"/>
<lb n="44"/><p>
<lb n="45"/><span>"A chlannaibh áigh, a bhláth na nGaedheal,</span>
<lb n="46"/><span>Ná scraidh láimh le Gráinne Mhaol,</span>
<lb n="47"/><span>Ná labhradh cách ar bárr a bhéil</span>
<lb n="48"/><span>Acht teanga ghlé ár móir-fhear."</span></p>
<lb n="49"/>
<lb n="50"/><p><span>Fear a chuireann suim i ngreann is eadh Dhá Chích Danaan.  Ní fuláir nó gur </span>
<lb n="51"/><span>do mhaidrín Éamoinn Uí Néill a bhí sé ag tagairt an tan do chan </span></p>
<lb n="52"/>
<lb n="53"/><p><span>Ní gábhadh a rádh nach gnáthach saothar suadh gan beagán mallachtan ann. </span>
<lb n="54"/><span>Agus Riseárd Ua Foghladha ag cur síos ar fhilíbh Chorcaighe, de réir mar innis-</span>
<lb n="55"/><span>tear dúinn i mbolg an tSoláthair, dubhairt sé go raibh de mhí-ádh ar dhuine </span>
<lb n="56"/><span>éigin "Splínc" do thabhairt mar leas-ainm ar an bhfile Donnchadh Caoch </span>
<lb n="57"/><span>Ua Mathghamhna tráth.  Seo mar thug Donnchadh freagra ar fhear casta an </span>
<lb n="58"/><span>asmhucháin: </span></p>
<lb n="59"/>
<lb n="60"/><p>
<lb n="61"/><span>"An té ná tuigfeadh dom' phúir,</span>
<lb n="62"/><span>Go mbuailidh an tiubaist air pleannc;</span>
<lb n="63"/><span>Is an té do ghoirfeadh dhíom "Splínc",</span>
<lb n="64"/><span>Ar Chríost nár fheicidh sé splannc."</span></p>
<lb n="65"/>
<lb n="66"/><p>
<lb n="67"/><span>Ní leigfidh an cumhangas dom a thuilleadh do rádh i dtaoibh an leabhráin seo, </span>
<lb n="68"/><span>Saothair Suadha.  Na daoine gur mian leo "Cuaird Thórna ar Theamhair" agus </span>
<lb n="69"/><span>"Bréagán Oisín" agus na seoda eile do léigheamh, faidhgís an leabhrán: tá sé </span>
<lb n="70"/><span>le fagháil ar neamhnidh.  Mór é mo mheas féin air; agus ni'l de easnamh air, </span>
<lb n="71"/><span>de réir mo thuairme, acht so: an chainnt bhinn a chulamair i láthair Chumainn na </span>
<lb n="72"/><span>hÉigse le beagán de bhliadhantaibh ó Ghruagach an Tobair is ó Sheán Ua Séaghdha </span>
<lb n="73"/><span>agus ó saoithibh cliste nach iad - is truagh gan san i dteannta na coda eile i </span>
<lb n="74"/><span>gcuma is go mbeadh lán-chúntas againn feasta ar imtheachtaibh na hÉigse ó'n </span>
<lb n="75"/><span>ló chuir an tAthair Pádraig mar athchuinge orainn i mBanba sean-obair na </span>
<lb n="76"/><span>suadh d'aithbheodhchaint.  B'fhéidir go bhféadfaidhe so do leaghas ar ball. </span></p>
<lb n="77"/>
<lb n="78"/><p><span>SCEILG.</span></p>
<lb n="79"/>
<lb n="80"/><p><span>SEANMÓIRÍ MUIGHE NUADHAD: Do tógadh as na láimhscríbhinnibh i leabhar-</span>
<lb n="81"/><span>lann mhóir an Cholláisde: Iar n-a nAithscríobhadh agus iar n-a gCur i </span>
<lb n="82"/><span>nEagar ag na Macaibh-léighinn do Chonnradh Chuilm Naomhtha.  An Treas </span>
<lb n="83"/><span>Imleabhar.  Áth Cliath: M. H. Gill agus a Mhac, Teor., Sráid Uí Chonaill. </span>
<lb n="84"/><span>2s. 6d.; tríd an bpost, 2s. 9d. </span></p>
<lb n="85"/>
<lb n="86"/><p><span>Is é seo an treas cuid de sna seanmóiríbh clúmhla chuir Connradh Chuilm </span>
<lb n="87"/><span>Naomhtha rompa a dtabhairt amach i gcló tá a trí nó a ceathair de bhliadhantaibh </span>
<lb n="88"/><span>ó shoin ann.  Tá leabhar i n-aghaidh na bliadhna againn dá fhagháil uatha ó shoin, </span>
<lb n="89"/><span>agus ní'l deireadh leis an ndíoghluim fós.  Seo mar adeirthear linn sa Remh-</span>
<lb n="90"/><span>rádh: "Adubhradh anuraidh libh, a léightheóirí, nach mbeadh le fagháil agaibh </span>
<lb n="91"/><span>acht aon imleabhar amháin eile de "Seanmóirí Muighe Nuadhad".  Tá ocht seanmóirí </span>
<lb n="92"/><span>gan clóbhualadh againn fós, agus measamaid nár misde an obair do chríoch-</span>
<lb n="93"/><span>nughadh, ó thárla ár lámh innti, agus iad do bhailiughadh i gceann a chéile i leabhar </span>
<lb n="94"/><span>eile chomh luath agus is féidir.  Ba mhaith linn gearr-chunntas ar na hughdaraibh </span>
<lb n="95"/><span>do chur i n-éinfheacht leo, acht chuige sin theastóchadh congnamh uainn ó aoinneach </span>
<lb n="96"/><span>do chur i n-éinfheacht leo, acht chuige sin theastóchadh congnamh uainn ó aoinneach </span>
<lb n="97"/><span>a bhfuil eolas aige ar a mbeathaidh nó ar a gcuid saothair.  Beimid an-bhuidheach </span>
<lb n="98"/><span>ar son aon chabhair do-bhéarfar dúinn, dá laighead é." </span></p>
<lb n="99"/>
<lb n="100"/><p><span>Is maith linn go bhfuiltar ag cuimhneamh ar chunntus éigin a thabhairt ar </span>
<lb n="101"/><span>ughdaraibh na seanmóirí.  Tá suil againn, leis, ná déanfar dearmad ar na </span></p>
</div>
<pb n="378"/>
<div><lb n="102"/><p><span>fíor-Ghaedhlaibh a scríbh ar na cairtíbh i Muigh Nuadhad iad.  De bhárr a saothair </span>
<lb n="103"/><span>súd tá againn indiu sa Ghaedhilg cnuasach de sheanmóintibh nach misde dhúinn </span>
<lb n="104"/><span>bheith mórdhálach asta.  Fachtar cúinne do lucht an chnuasaigh i seódlainn na </span>
<lb n="105"/><span>n-ughdar.  Cia déarfaidh ná tuillid siad ionad ann. </span></p>
<lb n="106"/>
<lb n="107"/><p><span>Is ionmholta go léir an fheidhm atá á chur rompa ag na hEagarthóiríbh, .i. </span>
<lb n="108"/><span>cunntus a thabhairt ar ughdaraibh na seanmóintí.  Is baoghlach linn, ámh, nach ar </span>
<lb n="109"/><span>fóghnamh d'éireóghaidh soin leó mara gcabhróghfar leó, agus, ar an adhbhar-san, </span>
<lb n="110"/><span>tá súil againn go mbeidh toradh ar a nglór agus go ndéanfaidh gach duine a </span>
<lb n="111"/><span>dhicheall ar a son.  Iad so go mbíonn a dtrácht ar leabharlannaibh ná deinidís </span>
<lb n="112"/><span>dearmad de Chonnradh Chuilm Naomhtha. </span></p>
<lb n="113"/>
<lb n="114"/><p><span>Dhá cheann déag de sheanmóintibh atá san treas imleabhar so.  Ní gábhadh </span>
<lb n="115"/><span>dhúinn a moladh dhóibh seo go bhfuil scrúdughadh déanta aca ar an gcéad im-</span>
<lb n="116"/><span>leabhar agus ar an dara imleabhar.  Ar aon dul atáid siad go léir, "ag síor </span>
<lb n="117"/><span>bhreith bárr na háille ó chéile." </span></p>
<lb n="118"/>
<lb n="119"/><p><span>Féach air seo.  Giota 'seadh é a seanmóin ar "Aiseag Coda na Comharsan:</span></p>
<lb n="120"/>
<lb n="121"/><p><span>"A Chríostaidhthe, tugaimís fá ndeara amháin an buaireamh aigne do chuir-</span>
<lb n="122"/><span>eann sé ar mórán daoine na fiacha atá amuigh ortha go macánta dlistineach do </span>
<lb n="123"/><span>dhíol, ionnus gur geall báis leo scaramhain leis an airgead chum an mhuinntir </span>
<lb n="124"/><span>do thug airgead nó earraidhe dhóibh do shásamh.  Ca méid focal, cá méid geall-</span>
<lb n="125"/><span>amhnacha bréagacha do-bheirid siad uatha, ar mhodh go gcrádhaid agus go gcéas-</span>
<lb n="126"/><span>aid a n-éilightheóirí, dá mealladh agus dá gcur ar cáirde ó lá go lá, agus fá </span>
<lb n="127"/><span>dheóidh, go séanaid a bhfiacha, agus go dtéid chum dlighe fós leó?" </span></p>
<lb n="128"/>
<lb n="129"/><p><span>Seo giota eile as an tseanmóin chéadna:</span></p>
<lb n="130"/>
<lb n="131"/><p><span>"Innsim díbh le fírinne, a chomhluadair Chríostamhal, nach bhfuil col fá'n </span>
<lb n="132"/><span>spéir is mó atá i n-aghaidh slánughadh síoraidhe bhur n-anama 'ná an dócamhlacht </span>
<lb n="133"/><span>so bhíonn oraibh chum bhur bhfiaca do dhíol, agus cum leoirghníomh ceart do </span>
<lb n="134"/><span>dhéanamh leis an gcomhursain ins gach éan-choir dá ndearnabhar riamh air; mar </span>
<lb n="135"/><span>as é do dhéanann dúrchroidheach neamhmothuightheach sibh, mar as é do mhúchann </span>
<lb n="136"/><span>ionnaibh grása an Spioraid Naoimh, mar as é do chongbhann i bhfad amach sibh ó </span>
<lb n="137"/><span>chomhluadar milis Íosa Críost, agus, fá dheóidh, mar as é féin déanann sclábh-</span>
<lb n="138"/><span>uidhthe an diabhail díbh agus do stiúróchaidh gan chontabhairt sibh chum ifrinn na </span>
<lb n="139"/><span>bpian an fhaid is bheidh Dia n-a Dhia." </span></p>
<lb n="140"/>
<lb n="141"/><p><span>Do b'fhéidir dúinn giotaí taitneamhacha dá sórd-san a bhaint as gach leath-</span>
<lb n="142"/><span>anach sa leabhar so - agus tá suas le dhá chéad díobh ann.  Má bhíonn flosc ort </span>
<lb n="143"/><span>chun a thuilleadh dá mhisleáin, a léightheóir, faigh an leabhar féin agus gheóbhair </span>
<lb n="144"/><span>do shásamh ann. </span></p>
<lb n="145"/>
<lb n="146"/><p><span>Tá an leabhar ar díol ag Muinntir Ghill, agus is féidir é fhagháil uatha ar </span>
<lb n="147"/><span>leathchoróinn, nó, tríd an bpost, ar leathréal 'n-a theannta-san.  Muinntir an </span>
<lb n="148"/><span>Chlóchumainn a chuir i gcló é, agus ní gábhadh a ainnsint do léightheóiríbh an IRIS-</span>
<lb n="149"/><span>LEABHAIR cionnus a dheinid siad súd a gcuid oibre. </span></p>
<lb n="150"/>
<lb n="151"/><p><span>AN CÚPLA.</span></p>
<lb n="152"/>
<lb n="153"/><p><span>FIACHA MAC AODHA.</span></p>
<lb n="154"/>
<lb n="155"/><p><span>"Fiacha Mac Aodha Ua Broin.  Pádraig Mac Aodha ("An Seabhach") do </span>
<lb n="156"/><span>scríobh.  Raol a luach." - Leabhar nuadha eile chughainn.  Mac léighinn i gColáisde </span>
<lb n="157"/><span>Muighe Nuadhat is eadh Pádraig, agus is tráthamhail mar rinne sé an leabhar so </span>
<lb n="158"/><span>a chur amach faoi láthair, nuair atá daoine áirithe ag éagcaoine agus ag clámh-</span>
<lb n="159"/><span>sán mar gheall ar chúrsaibh na Gaedhilge sa gColáisde seo.  Acht ní amháin go </span>
<lb n="160"/><span>ndearnadh sé go tráthamhail é, acht rinne sé a chuid oibre go toghtha.  Gaedhilge </span>
<lb n="161"/><span>ghlan liteardha atá ann, ag brúchtuíol le tír-ghrádh agus le grádh do na laoch-</span>
<lb n="162"/><span>raibh calma do throid ariamh ar son na tíre seo.  Maille leis an aiste ag </span>
<lb n="163"/><span>baint le saoghal is beatha Fhiacha, tá foclóir beacht cruinn leis agus dánta ag </span>
<lb n="164"/><span>cur síos ar a shliocht agus ar a bhás féin.  Mar adeir Pádraig Ó Domhnalláin </span>
<lb n="165"/><span>sa reamhrádh, obair a b'eadh í b'annsa le croidhe an sgríobhneóra, agus is mór </span>
<lb n="166"/><span>an chreideamhaint dó í, mar is ionmholta an iarracht a rinne sé le cunntas </span>
<lb n="167"/><span>beacht cruinn a thabhairt uaidh fá dhuine de na triathaibh b'ealadhanta agus ba </span>
<lb n="168"/><span>dílse d'ár tharraing claidheamh ariamh ar son na saoirseachta.  Go mba fada </span>
<lb n="169"/><span>buan cuimhne do ghníomhartha, a Fhiacha, agus go rabhair mar réaltóig tríd an </span>
<lb n="170"/><span>gceó do'n ghlúin atá dá hoileamhaint ar son na hÉireann.  Ba chóir dá mbeadh </span>
<lb n="171"/><span>díol maith ar an leabhar so, agus tá súil agam gur gearr go bhfeicimíd tuill-</span>
<lb n="172"/><span>eadh de shaothar an fhir óig seo. </span></p>
<lb n="173"/>
<lb n="174"/><p><span>L. Ó MONGÁIN.</span>
<lb n="175"/></p>
</div>
<pb n="379"/>
<div><lb n="176"/><p><span>Tá feabhus mór ar "THE CASTLEKNOCK COLLEGE CHRONICLE" </span>
<lb n="177"/><span>an iarracht so.  Is fada na feacamair páipéar ba Ghaedhlaighe ar gach cuma </span>
<lb n="178"/><span>iná é.  Don chéad dul síos tá trí cinn d'aistíbh Gaedhilge ann.  Scéilín ana-</span>
<lb n="179"/><span>dheas iseadh "Taidbhse an Chnuic" a scríbh Tomás Mac Aibhistín, garsún beag </span>
<lb n="180"/><span>sa colláiste.  Tá "P. Ó C." ag cur síos ar Bhéal Átha an Ghaorthaigh is ar </span>
<lb n="181"/><span>Cholláiste na Mumhan.  Má bhíonn gach duine i gColláiste na Mumhan chomh </span>
<lb n="182"/><span>dúthrachtach is chomh mór cion ar Éirinn is atá P. O C., cloisfar ó'n gColláiste </span>
<lb n="183"/><span>agus beidh Éire féin ag maoidheamh as.  Tá aiste ann ar "Ár dTeanga" ó </span>
<lb n="184"/><span>Síomón Ua Donnabháin agus ní miste a rádh ná go bhfuil go gonta is go </span>
<lb n="185"/><span>slachtmhar. </span></p>
<lb n="186"/>
<lb n="187"/><p><span>I mbrollach an Chronicle seo tá tuairisc ar "The Battle of Castleknock", </span>
<lb n="188"/><span>sagas cluithche leathsmuigh a bhí aca sa colláiste i ndeireadh na Bealtaine.  Do </span>
<lb n="189"/><span>deineadh an cluithche go seóidh ar fad, agus b'fhiú do dhuine a' tuairisc a thug-</span>
<lb n="190"/><span>ann an Chronicle air a léigheadh agus na pictiúirí atá ann d'fheicsint.  Bheadh </span>
<lb n="191"/><span>cluithchí den tsórd so oireamhnach go maith i gcóir aeridheachta, agus rl.  Is féidir </span>
<lb n="192"/><span>leabhrín an chluithche - agus an Chronicle leis - d'fhagháil ó Muinntir Gill i </span>
<lb n="193"/><span>mBaile Átha Cliath, agus táid araon go taitneamhach. </span></p>
<lb n="194"/>
<lb n="195"/><p><span>CÚRÍ MAC DAIRE.</span>
<lb n="196"/><span>                </span>
<lb n="197"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Clódhanna Nua.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Clódhanna Nua.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
