Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">Clodhanna Nua.</title><author><persName/></author><editor><name type="main">Ó Donnchadha, Tadhg</name></editor><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG15-11405</note>
		 <note type="L">62</note>
		 <note type="B">1905</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>Mí na Nodlag, 1905</date><idno>IG15-11405</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">15</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author/><title>Clodhanna Nua.</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">Clodhanna Nua.</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>Mí na Nodlag, 1905</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span>CLODHANNA NUA.</span></p>
<lb n="1"/>
<lb n="2"/><p><span>Nuair beidh tú ag ceannach leabhair go bhfuil</span>
<lb n="3"/><span>trácht air annso, ná dearmhad gan ainm an IRIS-</span>
<lb n="4"/><span>LEABHAIR do luadh.  Déanfaidh soin maitheas dúinn.</span></p>
<lb n="5"/>
<lb n="6"/><p><span>Ag dul i bhfeabhas i gcomhnaidhe tá ÉRIU .i. Iris-</span>
<lb n="7"/><span>leabhar Scoil na Sean-Ghaedhilge.  Tá an chéad chuid</span>
<lb n="8"/><span>den darna leabhar d'éis teacht amach le tamall,</span>
<lb n="9"/><span>agus é, mar is gnáthach, lán de rudaíbh fóghanta ag baint</span>
<lb n="10"/><span>le stair na hÉireann is le gnásaibh ár muinntir</span>
<lb n="11"/><span>féin i n-allód.  Is dual ár mbuidheachas do sna</span>
<lb n="12"/><span>sár-leomhain Cúno Meidher agus an Strachánach, mar</span>
<lb n="13"/><span>is de bhárr a ndian-tsaothair súd go bhfuil sean-</span>
<lb n="14"/><span>oighreacht na nGaedheal i dtaoibh léighinn ag filleadh</span>
<lb n="15"/><span>orainn.  Deir gach éinne gurab é ÉRIU an tIris-</span>
<lb n="16"/><span>leabhar is fearr agus an t-ughdar is fearr i gcúr-</span>
<lb n="17"/><span>saíbh na Sean-Ghaedhilge.  Tá sé ortha ar éan-chuma.</span>
<lb n="18"/><span>tá aistí ann an taca so ón Steócusach, ón Strach-</span>
<lb n="19"/><span>ánach, ó Chúno Meidher, ón Aimhirgíneach, ón Laoideach,</span>
<lb n="20"/><span>ón gCraoibhín, ó Éadbhard Gwynn, ón mBéastach, ó</span>
<lb n="21"/><span>Mháire Ní Bhroin, is ó Thomás Ó Nualláin.  Do b'fhiú</span>
<lb n="22"/><span>d'aon Ghaedheal a chuireann suim i sean-dálaibh a</span>
<lb n="23"/><span>thíre dúthchuis fios a chur ar an leabhar so, agus é</span>
<lb n="24"/><span>scrúdughadh ó thosach go deireadh.  Leath-shabharn a</span>
<lb n="25"/><span>fhiacha i n-aghaidh na bliadhna.  Badh cheart go mbeadh</span>
<lb n="26"/><span>sé ar fagháil insna leabharlannaibh ar fuid na hÉir-</span>
<lb n="27"/><span>eann, agus do bheadh leis dá gcuireadh Gaedhilgeoirí</span>
<lb n="28"/><span>iarratus air ag triall ar uachtaránaibh na leabhar-</span>
<lb n="29"/><span>lann a thaithighid.  Badh mór an truagh é dá leigtí</span>
<lb n="30"/><span>dho dul uainn d'easbhaidh chongnaimh chothuighthe, agus a</span>
<lb n="31"/><span>laighead a theastuigheann uaidh.  Má's fíor-Ghaedheal</span>
<lb n="32"/><span>tú, a léightheóir, is gur mhaith leat buille a bhualadh</span></p>
</div>
<pb n="63"/>
<div><lb n="33"/><p><span>ar son an tseana-léighinn, cuir leath-shabharn ar</span>
<lb n="34"/><span>triall ar Rúnaidhe Scoil na Sean-Ghaedhilge, 28</span>
<lb n="35"/><span>Sráid an Chláir, nó ag triall ar Hodges, Figgis and</span>
<lb n="36"/><span>Co., Ltd., 104 Sráid Grafton i mBaile Átha Cliath.</span>
<lb n="37"/><span>sinne fé bhanna ná beidh cathughadh ort 'n-a thaobh.</span></p>
<lb n="38"/>
<lb n="39"/><p><span>Tá AMHRÁIN PHIARAIS MHIC GEARAILT againn i</span>
<lb n="40"/><span>ndeireadh na treidhse, agus má's maith é is mithid é,</span>
<lb n="41"/><span>mar b'fhada dhóibh ag teacht.  Bhí léir-mheas ceapaithe</span>
<lb n="42"/><span>againn dóibh le breis agus bliadhain, acht is éigin é</span>
<lb n="43"/><span>chur i leath-taoibh anois, de bhrígh go sáruigheann an</span>
<lb n="44"/><span>leabhar féin an méid a bhí ar aigne againn a rádh n-a</span>
<lb n="45"/><span>thaobh.  De nouo linn mar sin:</span></p>
<lb n="46"/>
<lb n="47"/><p><span>A leabhair bhig an Ghearaltaigh, ba dhíon d'Éigse</span>
<lb n="48"/><span>Do chanadh sult go pratainneach le brígh bhréithre</span>
<lb n="49"/><span>Tráth theangmhadh n-a ngasraidh n-a suidhe taobh leis,</span>
<lb n="50"/><span>Mo dhafhichid luis ar gheala-theinidh dhíbh léighim.</span></p>
<lb n="51"/>
<lb n="52"/><p><span>Ar fhada-chion do Bhanbain na mín-mbéithe</span>
<lb n="53"/><span>Ar raideadh suilt ar bhlastacht ghuib ar aoir ghéire,</span>
<lb n="54"/><span>Ar charthannacht, ar aigeantacht, ar ghaois léiginn</span>
<lb n="55"/><span>Samhail chirt an Ghearaltaigh seo ní léir dam.</span></p>
<lb n="56"/>
<lb n="57"/><p><span>Mo dheacair-bhroid na cailm-fhir le laoidh ghléasta</span>
<lb n="58"/><span>Do thagadh truis ar Bhaile dhil Uí Chíonnfhaélaidh,</span>
<lb n="59"/><span>Fá bhata chirt na Bachaille agá rí-phoénix,</span>
<lb n="60"/><span>I ndearmad, is fleascaigh bhrille i slighe réimneach.</span></p>
<lb n="61"/>
<lb n="62"/><p><span>Bagarthach na Bachaille ó fríth d'Éirinn</span>
<lb n="63"/><span>'S a thagarthacht ar cairt againn, a bhuidhe 'on Éilgeach,</span>
<lb n="64"/><span>Castar ar na draganaibh do phrímh-ghéill dó,</span>
<lb n="65"/><span>Agus breacathas i leabharaibh a dtuínn téxa.</span></p>
<lb n="66"/>
<lb n="67"/><p><span>B'é Fiachra Éilgeach a bhí i mbun an leabhair seo ar</span>
<lb n="68"/><span>a theacht i gcló.  Ní baoghal ná go bhfuighfar gach nídh</span>
<lb n="69"/><span>ann go cruinn ceart.  Tá cunntas ann ar bheathaidh</span>
<lb n="70"/><span>an fhile, agus i ndeireadh an leabhair foclóir oir-</span>
<lb n="71"/><span>eamhnach.  Is iad Connradh na  Gaedhilge atá gá chur</span>
<lb n="72"/><span>amach, agus scilling is réal a fhiacha.  Is fiú an méid</span>
<lb n="73"/><span>sin go maith é.</span></p>
<lb n="74"/>
<lb n="75"/><p><span>Tá an tríomhadh cuid de AMHRÁIN DIADHA CHÚIGE</span>
<lb n="76"/><span>CHONNACHT tar éis teacht amach.  Is cuimhin le n-a</span>
<lb n="77"/><span>lán de léightheóiríbh an Irisleabhair na hAmhráin seo</span>
<lb n="78"/><span>do theacht i gcló san New Ireland Review.  Tá an</span>
<lb n="79"/><span>Craoibhín Aoibhinn dá gcur amach anois i bhfuirm</span>
<lb n="80"/><span>leabhair.  Líonfaid ocht gcinn de leabhraibh.  Tiocfaidh</span>
<lb n="81"/><span>leabhar amach i n-aghaidh an mhí, ar scilling, go dtí</span>
<lb n="82"/><span>go mbeidh deireadh leó.  Tá trí cinn díobh i gcló</span>
<lb n="83"/><span>anois, agus súil leis an gceathramhadh leabhar.  Muinntir</span>
<lb n="84"/><span>Ghill, Sr. Uí Chonaill, Áth Cliath, atá gá gcur amach,</span>
<lb n="85"/><span>agus éinne gur mian leis cuidiughad leis an obair</span>
<lb n="86"/><span>fhiúntaigh seo, is go háirithe daoine ó Chúige Chonnacht,</span>
<lb n="87"/><span>níor mhiste dhóibh na leabhair seo Árd-uachtaráin</span>
<lb n="88"/><span>Chonnradh na Gaedhilge do bheith n-a seilbh.</span></p>
<lb n="89"/>
<lb n="90"/><p><span>Is é nós a lean an Craoibhín insna leabhraibh seo,</span>
<lb n="91"/><span>an Ghaedhilg ar thaobh den leabhar agus an Béarla ar</span>
<lb n="92"/><span>a haghaidh anonn ar an dtaobh eile, díreach féibh mar</span>
<lb n="93"/><span>dhein sé le hAmhráin Ghrádha Chúige Chonnacht.  Ar an</span>
<lb n="94"/><span>gcuma so taithneoghaidh a leabhair le daoinibh ná fuil an</span>
<lb n="95"/><span>Ghaehilg aca.  Gheobhthar ins na leabhraibh seo cunntas</span>
<lb n="96"/><span>cruinn, i nGaedhilg shimplidhe an Chraoibhín, ar amhrán-</span>
<lb n="97"/><span>aibh dhiadha Chúige Chonnacht ó aimsir Dhonnchadh Mhóir</span>
<lb n="98"/><span>Uí Dhálaigh, Ab Mhainistreach na Búille, anuas go dtí</span>
<lb n="99"/><span>an aimsir seo féin.  Is fada dhon gCraoibhín ag bail-</span>
<lb n="100"/><span>ughadh adhbhar na leabhar so, gá gcur i n-eagar a chéile</span>
<lb n="101"/><span>is ag scríobhadh cunntais ortha.  Tá súil againn go</span>
<lb n="102"/><span>mbeidh ceannach oireamhnach ortha.</span></p>
<lb n="103"/>
<lb n="104"/><p><span>Ba mhór an caráiste age Máire Ní Chinnéide</span>
<lb n="105"/><span>“Clíodhna” a thabhairt ar an árdán i radharc daoine</span>
<lb n="106"/><span>neamh-mharthannacha an tsaoghail seo.  Dá ndeintí a</span>
<lb n="107"/><span>leithéid san tseann-ré, badh ró-bhaoghal don té fé</span>
<lb n="108"/><span>ndeárr é.  Acht ó bhí sé de mhisneach i Máire agus an</span>
<lb n="109"/><span>dubhshlán a chur fé bharrfhinn bhláth-shúiligh na Cairrge,</span>
<lb n="110"/><span>tá súil againn go n-éireóghaidh go geal le GLEANN</span>
<lb n="111"/><span>NA SÍDHEOG.  Dráma beag i gcóir leanbhaí scoile is</span>
<lb n="112"/><span>eadh é.  Muinntear na Leabhar Gaedhilge atá ghá chur</span>
<lb n="113"/><span>amach, agus leath-thuistiún a fhiacha.</span></p>
<lb n="114"/>
<lb n="115"/><p><span>Tá a bpaipéar féin fé dheóidh age Comunn Gaidh-</span>
<lb n="116"/><span>ealach na hAlban.  AN DEO-GHRÉINE .i. An Gath</span>
<lb n="117"/><span>Gréine is ainm dó.  Cuireadh an chéad uimhir ag</span>
<lb n="118"/><span>triall orainn, agus do thaitn sé linn go mór.  Guidh-</span>
<lb n="119"/><span>míd saoghal fada fé shéan do.  Is é Calum Mac</span>
<lb n="120"/><span>Phárlain atá n-a fhear eagair air.  Tá aithne mhaith ar</span>
<lb n="121"/><span>Chalum abhfus.  Is fada ag dian-obair ar son na</span>
<lb n="122"/><span>Gaidhilge é.  Leath-réal i n-aghaidh an mhí fiacha an</span>
<lb n="123"/><span>Deo-ghréine, agus is féidir é fhagháil ó mhuinntir</span>
<lb n="124"/><span>Hodges, Figgis and Co. i mBaile Átha Cliath.</span></p>
<lb n="125"/>
<lb n="126"/><p><span>Do cuireadh ag triall orainn PAGAN IRELAND</span>
<lb n="127"/><span>agus EARLY CHRISTIAN IRELAND, dhá leabhar</span>
<lb n="128"/><span>i mBéarla ar Stair na hÉireann do scríobh Miss</span>
<lb n="129"/><span>Eleanor Hull.  Sa chéad leabhar tá an t-ughdar ag cur</span>
<lb n="130"/><span>síos ar Stair na hÉireann sular tháinig Pádraig</span>
<lb n="131"/><span>go hÉirinn.  San dtarna leabhar tá trácht ar chúrs-</span>
<lb n="132"/><span>aíbh na hÉireann anuas go deireadh réimheas Dhonn-</span>
<lb n="133"/><span>chadh mhic Dhomhnaill san mbliadhain 794.  San mbliadh-</span></p>
</div>
<pb n="64"/>
<div><lb n="134"/><p><span>ain seo is eadh thosnuigh na Lochlannaigh ar theacht i</span>
<lb n="135"/><span>nÉirinn.  Dá leabhar thaithneamhacha iad so, agus go</span>
<lb n="136"/><span>deimhin ní bheimís ag braith ar a mhalairt ó Eléan Níc</span>
<lb n="137"/><span>Chuill.  Má thosnuightar ar na leabhraibh seo ní féidir</span>
<lb n="138"/><span>stad díobh go deireadh, agus sin rud nach gnáthach i</span>
<lb n="139"/><span>leabhraibh ag cur síos ar Éirinn.  Leath-choróinn an</span>
<lb n="140"/><span>leabhar a bhfiacha, agus David Nutt, Long Acre, i</span>
<lb n="141"/><span>Lunndain atá gá gcur amach.</span></p>
<lb n="142"/>
<lb n="143"/><p><span>Leabhar eile atá amuigh ag David Nutt is eadh an</span>
<lb n="144"/><span>chéad leabhar de HEROIC ROMANCES OR IRE-</span>
<lb n="145"/><span>LAND, ó láimh A. H. Leahy.  Aistriughadh i mBéarla</span>
<lb n="146"/><span>ar roinnt de shean-scéaltaibh na nGaedheal atá ann.</span>
<lb n="147"/><span>Sid iad na scéalta: Tochmarc Etain, Torc Mhic</span>
<lb n="148"/><span>Datho, Seirg-lighe Chuchullainn, Clann Uisneach, Comh-</span>
<lb n="149"/><span>rac Chuchullainn is Fhirdia.  Coróinn a fhiacha, acht</span>
<lb n="150"/><span>árdóghthar é nuair thiocfaidh an tarna leabhar amach.</span>
<lb n="151"/><span>Ní fuláir nó beidh glaodhach ar an aistriughadh so i</span>
<lb n="152"/><span>measc daoine ná fuil cumasach ar na scéaltaibh a</span>
<lb n="153"/><span>léigheamh san teangain i n-ar chéad-cheapadh iad.  Tug-</span>
<lb n="154"/><span>ann Mac Uí Laochaigh iarracht fhoghanta ar na seana-</span>
<lb n="155"/><span>starthaibh a thabhairt amach san mBéarla, acht ní</span>
<lb n="156"/><span>féidir iad a thuigsint n-a gceart i n-éin-teangain</span>
<lb n="157"/><span>acht san nGaedhilg.</span></p>
<lb n="158"/>
<lb n="159"/><p><span>Leabhar an-usáideach is eadh “List of Books, Pamph-</span>
<lb n="160"/><span>lets, etc., Printed Wholly, or Partly, in Irish, from the</span>
<lb n="161"/><span>Earliest Period to 1820.”  Compiled by E. R. McC. Dix</span>
<lb n="162"/><span>and Séamus a Casaide.  Níor shíleamair gur cuireadh</span>
<lb n="163"/><span>riamh i gcló an oiread-san de leabhraibh Gaedhilge is</span>
<lb n="164"/><span>tá ainmnighthe annso.  Tá os cionn céad go leith díobh</span>
<lb n="165"/><span>ann.  Éinne go bhfuilsean-leabhair Gaedhilge aige</span>
<lb n="166"/><span>badh cheart dó fios a chur ar an leabhar so nó scríobh-</span>
<lb n="167"/><span>adh ag triall ar an nDísceach nó ar Shéamus Ó Cas-</span>
<lb n="168"/><span>aide, Tigh Chluana, Glas Caonóg, Áth Cliath.  Gheobhthar</span>
<lb n="169"/><span>an leabhar ón gCló-Chumann.</span></p>
<lb n="170"/>
<lb n="171"/><p><span>Tá aiste ag cur síos ar Árd-oideachus i nÉirinn</span>
<lb n="172"/><span>san University Review i gcóir mhí dheiridh an Fhóghmhair ó</span>
<lb n="173"/><span>láimh Miss Sophie Bryant.</span></p>
<lb n="174"/>
<lb n="175"/><p><span>San Independent Review i gcóir mhí na Samhna, tá alt</span>
<lb n="176"/><span>fóghnta ó láimh Rev. J. O. Hannay, ag cur síos ar</span>
<lb n="177"/><span>Chonnradh na Gaedhilge agus ar an obair atá gá</span>
<lb n="178"/><span>dhéanamh aige ar son na hÉireann.  Tuigeann an</span>
<lb n="179"/><span>t-ughdar urramach cúrsaí na Gaedhilge go maith agus</span>
<lb n="180"/><span>ní haon díoghbháil fios fátha ár scéil do leathadh i</span>
<lb n="181"/><span>dtíorthaibh iasachta.  Ní baoghal ná go ndéanfaidh an</span>
<lb n="182"/><span>t-alt so maitheas ar an gcuma úd.</span></p>
<lb n="183"/>
<lb n="184"/><p><span>Cuireann The Lepracaun ag gáiridhe sinn i gcomh-</span>
<lb n="185"/><span>nuidhe.  Faid saoghail dó.</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Clodhanna Nua.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Clodhanna Nua.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
