Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">Cionnus mar do mharbh Cú Chulainn cú an ghabhann, agus mar fuair sé a ainm.</title><author><persName/></author><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG14-10852</note>
		 <note type="L">487</note>
		 <note type="B">1904</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>Feabhra, 1904</date><idno>IG14-10852</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">14</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author/><title>Cionnus mar do mharbh Cú Chulainn cú an ghabhann, agus mar fuair sé a ainm.</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">Cionnus mar do mharbh Cú Chulainn cú an ghabhann, agus mar fuair sé a ainm.</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>Feabhra, 1904</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span>CIONNUS MAR DO MHARBH CÚ CHULAINN</span>
<lb n="1"/><span>CÚ AN GHABHANN, agus MAR FUAIR</span>
<lb n="2"/><span>SÉ A AINM. </span></p>
<lb n="3"/>
<lb n="4"/><p><span>"Is aithnid dúinn an t-ógánach soin," arsa Conall </span>
<lb n="5"/><span>Cearnach," agus ní misde sinn an t-aitheantas; </span>
<lb n="6"/><span>dalta dhúinne is eadh é."  Níor chian tar éis an ghnímh </span>
<lb n="7"/><span>d'innis Feargus anois go ndearnaidh iongnadh eile. </span></p>
<lb n="8"/>
<lb n="9"/><p><span>An tráth d'ullmhuigh Culann gabha fleadh i gcóir </span>
<lb n="10"/><span>Chonchubhair, dubhairt Culann 'n-a dhiaidh soin nach</span>
<lb n="11"/><span>sluaighthe do thabharfadh chun na fleidhe, mar nach de </span>
<lb n="12"/><span>bharr thalaimh ná fearainn a tháinig dho an fhleadh do</span>
<lb n="13"/><span>sholáthar, acht de thoradh a dhá lámh agus a teannachair</span>
<lb n="14"/><span>féin.  D'imthigh Conchubhar ag triall air 'n-a dhiaidh</span>
<lb n="15"/><span>soin agus líon caogad carbad uime de'n chuid dob'</span>
<lb n="16"/><span>uaisle agus dob' oirdheirce dá churadhaibh.</span></p>
<lb n="17"/>
<lb n="18"/><p><span>Ráinig Conchubhar an cluithche-mháigh annsoin.  Ba</span>
<lb n="19"/><span>ghnáth-bhéas do, ag imtheacht agus ag teacht tar n-ais dó, </span>
<lb n="20"/><span>beannughadh na n-ógánach do lorg.  Do chonnaic Cú</span>
<lb n="21"/><span>Chulainn ag imirt liathróide i gcoinnibh na dtrí </span>
<lb n="22"/><span>gcaogad ógánach, agus mar do bhuaidh ortha.  An uair ba</span>
<lb n="23"/><span>chleas an phuill d'imiridís, do líonadh seisean an</span>
<lb n="24"/><span>poll dá liathróidíbh-san, agus ní fhéadaidís é chosaint.</span>
<lb n="25"/><span>Nuair do bhíti ag aimsiughadh an phuill 'n-a choinnibh- </span>
<lb n="26"/><span>sean, do chosnadh seisean i n-a aonar é, i slige ná</span>
<lb n="27"/><span>téidheadh fiú na liathróide ann.  Nuair do bhíti ag</span>
<lb n="28"/><span>imreasgbháil do leagadh seisean i n-a aonar na trí</span>
<lb n="29"/><span>caogad ógánach.  Agus ní bhfaghadh líon a threascartha</span>
<lb n="30"/><span>teacht le chéile timcheall air-sean.  Nuair ba chleas</span>
<lb n="31"/><span>an éadaigh do bhíodh aca, do bhaineadh seisean díobh go</span>
<lb n="32"/><span>dtí go mbídís tárnocht, agus ní bhfaghaidís-san fiú na</span>
<lb n="33"/><span>deilge bhaint dá bhrat-san.</span></p>
<lb n="34"/>
<lb n="35"/><p><span>Ba bhreagh le Conchubhar soin.  Dubhairt go gcuir-</span>
<lb n="36"/><span>feadh críoch ar a ghníomhartha tráth shroisfeadh aois</span>
<lb n="37"/><span>fir.  Dubhradar go léir go gcuirfeadh.  Dubhairt</span>
<lb n="38"/><span>Conchubhar le Cú Chulainn: "Tair liom," ar seisean,</span>
<lb n="39"/><span>"chun na fleidhe seo go bhfuilimíd ag triall air, ó</span>
<lb n="40"/><span>taoi it' oigheach."  "Ní'l mo sháith de'n chluiche agam</span>
<lb n="41"/><span>fós, a rígh Chonchubhair," ar san t-ógánach.  "Raghad-</span>
<lb n="42"/><span>sa 'nbhur ndiaidh."</span></p>
<lb n="43"/>
<lb n="44"/><p><span>Nuair rángadar uile an fhleadh 'n-a dhiaidh-san,</span>
<lb n="45"/><span>dubhairt Culann le Conchubhar: "Bhfuil éinne ag</span>
<lb n="46"/><span>teacht 'nbhur ndiaidh?" ar seisean.  "Ní'l," arsa</span>
<lb n="47"/><span>Conchubhar.  Níor chuimhnigh ar choinne a dhalta n-a</span>
<lb n="48"/><span>dhiaidh.  "Tá ár-chú liom-sa annso," arsa Culann;</span>
<lb n="49"/><span>"trí slabhraidhe air, agus triúr chun gach slabhradh dhíobh,</span>
<lb n="50"/><span>Scaoiltar air mar gheall ar na buaibh agus na tréadtha</span>
<lb n="51"/><span>so againn agus dúntar an lios." </span></p>
<lb n="52"/>
<lb n="53"/><p><span>Leis sin tháinig an t-ógánach.  Do thug an cú fogha</span>
<lb n="54"/><span>fé.  Do thiomáin seisean leis ag tabhairt aire dá</span>
<lb n="55"/><span>chluiche.  Do chaitheadh uaidh a liathróid agus do chaitheadh</span>
<lb n="56"/><span>a lorg (maide) n-a diaidh i slighe go mbuaileadh sé í.</span>
<lb n="57"/><span>Nior mhó faid béime aca 'ná a chéile.  Do chaitheadh sé</span>
<lb n="58"/><span>a bhunsach n-a ndiaidh, agus do bheireadh uirthi sara</span>
<lb n="59"/><span>dtuiteadh sí.  Agus níor stad dá chluiche ar son go</span>
<lb n="60"/><span>raibh an cú ag déanamh air.  Ar n-a fheicsin sin do</span>
<lb n="61"/><span>Chonchubhar agus dá mhuinntir, níor bh'éidir leó</span>
<lb n="62"/><span>corruidhe.  Shíleadar ná fuighthí n-a bheathaidh é rompa,</span>
<lb n="63"/><span>bíodh go n-osclófaidhe an lios féin.  Acht nuair</span>
<lb n="64"/><span>tháinig an cú chuige-sean, do chaith uaidh a liathróid agus</span>
<lb n="65"/><span>a lorg, agus do rug greim ar an gcoin n-a dhá láimh .i. </span>
<lb n="66"/><span>lámh ar ubhal scórnaighe air agus an láimh eile ar a chúl </span>
<lb n="67"/><span>soin.  Do bhuail sé an cú i gcoinnibh columhan a bhí</span>
<lb n="68"/><span>len' ais, ionnus gur scéidh gach ball de ar leith.</span>
<lb n="69"/><span>Deirtar mar an gcéadna gurab amhlaidh a chaith sé a</span>
<lb n="70"/><span>liathróid n-a bhéal siar agus go rug sí a ionatar tríd.</span></p>
<lb n="71"/>
<lb n="72"/><p><span>D'imthigh na hUltaigh fé n-a dhéin, cuid aca thar an</span>
<lb n="73"/><span>lios, agus cuid eile aca tré dhorus an leasa.  Rugadar</span>
<lb n="74"/><span>ag triall ar Chonchubhar é.  Do dheineadar an-ghleó</span>
<lb n="75"/><span>iongantais de mhac deirbhshéar an ríogh a bheith i</span>
<lb n="76"/><span>mbaoghal báis d'fhagháil.  Annsoin do chuaidh Culann</span>
<lb n="77"/><span>isteach.  "Fáilte romhat, a ógánaigh, tar cheann</span>
<lb n="78"/><span>chroidhe do mháthar.  Ní maith do dheineas agus an fhleadh</span>
<lb n="79"/><span>d'ullmhughadh.  Beatha amudha is eadh mo bheatha-sa</span>
<lb n="80"/><span>agur saothar i n-aistear mo shaothar-sa i ndiaidh mo </span>
<lb n="81"/><span>chon.  Ba dhíol onóra agus cosanta dham," ar sé, "an</span>
<lb n="82"/><span>fear muinntire do rugadh uaim .i. mo chú.  Ba cheap</span>
<lb n="83"/><span>dín agus dídean dár n-áirnéis agus dár dtréadtha é.  B'é</span>
<lb n="84"/><span>cosantóir gach beithidhigh dúinn ar máigh nó i dtigh é."</span>
<lb n="85"/><span>"Ní mór é a bhrígh sin," ar san t-ógánach.  "Tógfad-</span>
<lb n="86"/><span>sa coileán de'n cuaine chéadna dhuit, agus bead-sa im'</span>
<lb n="87"/><span>chú-chosanta ar do cheathra agus dot' chosnamh féin leis</span>
<lb n="88"/><span>go dtí go bhfásfaidh an coileán soin agus go mbeidh</span>
<lb n="89"/><span>in-ghníomha.  Déanfad faire ar Mhaigh Mhuirtheimhne</span>
<lb n="90"/><span>uile agus ní bhearfar uaim tréad ná ealta as —"</span>
<lb n="91"/><span>"Cú Chulainn, t-ainm-se feasta," arsa Cathbhad.</span>
<lb n="92"/><span>"Maith liom é féin mar ainm orm," arsa Cú</span>
<lb n="93"/><span>Chulainn. </span></p>
<lb n="94"/>
<lb n="95"/><p><span>"An té do dhein soin ar shlánughadh a shé mbliadhan</span>
<lb n="96"/><span>dó, níor bh'iongnadh go ndéanfadh deagh-ghníomhartha</span>
<lb n="97"/><span>tráth shlánuigh a sheacht mbliadhna déag," arsa Conall</span>
<lb n="98"/><span>Cearnach. </span></p>
<lb n="99"/>
<lb n="100"/><p><span>[Seo roinnt nótaí eile fuaramar ó'n Stracánach</span>
<lb n="101"/><span>ar an ngiota bhí i gcló againn an mhí seo ghabh thar-</span>
<lb n="102"/><span>ainn.  Dálta "tharngair," tá "tarachair" nó "trá-</span>
<lb n="103"/><span>thair" againn ar "auger."  "Do raghadh sí i bpoll</span>
<lb n="104"/><span>tráithre uaidh" adeirtar.  Agus tá "teannachair"</span>
<lb n="105"/><span>againn ar an bhfocal "pincers."  Tá ceartughadh le</span>
<lb n="106"/><span>déanamh ar aon fhocal amháin a bhí mí-cheart san</span>
<lb n="107"/><span>aistriughadh go Nua-Ghaedhilg i n-uimhir na míosa so</span>
<lb n="108"/><span>chuaidh thart.  Ní "go ndeachais," acht "go dtéigir"</span>
<lb n="109"/><span>nó "go dtéigh tú" nó "go raghair" badh chóir a chur</span>
<lb n="110"/><span>ar an tsean-Ghaedhilg "co ndechais."]</span></p>
<lb n="111"/>
<lb n="112"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Cionnus mar do mharbh Cú Chulainn cú an ghabhann, agus mar fuair sé a ainm.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Cionnus mar do mharbh Cú Chulainn cú an ghabhann, agus mar fuair sé a ainm.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
