Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">An Cleamhnas.</title><author><persName>Féach ainm cleite</persName></author><author><addName type="alias">An Craoibhín Aoibhinn</addName></author><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG14-10847</note>
		 <note type="L">472</note>
		 <note type="B">1904</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>Eanair, 1904</date><idno>IG14-10847</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">14</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author>Féach ainm cleite</author><title>An Cleamhnas.</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">An Cleamhnas.</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>Eanair, 1904</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span>An Cleamhnas</span></p>
<lb n="1"/>
<lb n="2"/><p><span>"An Craoibhín"</span>
<lb n="3"/><span>do scríobh.</span></p>
<lb n="4"/>
<lb n="5"/><p><span>[ar leanamhaint]</span></p>
<lb n="6"/>
<lb n="7"/><p><span>NA DAOINE.</span></p>
<lb n="8"/>
<lb n="9"/><p><span>Cáit (cailín óg).</span>
<lb n="10"/><span>Máthair Cháit. </span>
<lb n="11"/><span>Athair Cháit.</span>
<lb n="12"/><span>Seághainín (dearbhráthair óg do Cháit).</span>
<lb n="13"/><span>Diarmuid (atá i ngrádh le Cáit). </span>
<lb n="14"/><span>Peadar Ó Giobaláin (sean-fhear).</span></p>
<lb n="15"/>
<lb n="16"/><p><span>Amharc.</span></p>
<lb n="17"/>
<lb n="18"/><p><span>(Cisteannach tighe feilméara.  Tá dorus an tseomra</span>
<lb n="19"/><span>ag bun an chisteannaigh.  Tá fuinneóg ins an </span>
<lb n="20"/><span>taoibh chlé.  Tá an Mháthair agus Seághainín 'san</span>
<lb n="21"/><span>gcisteannach leó féin).                   </span></p>
<lb n="22"/>
<lb n="23"/><p><span>[Cluintear glór árd agus díospóireacht istigh.]</span>
<lb n="24"/><span>   </span>
<lb n="25"/><span>M. — Buidheachas le Dia, tá tú sábhálta.</span>
<lb n="26"/><span>… Acht ní'l … ní'l …</span>
<lb n="27"/><span>Ó!  Tá sé ag tabhairt na sean-chránach uaidh</span>
<lb n="28"/><span>'n-a dhiaidh sin.  Go deimhin níor shaoil mé</span>
<lb n="29"/><span>go raibh sean-Pheadar chomh fial sin …</span>
<lb n="30"/><span>Óra! a Cháit, a mhúirnín, tá siad a' rádh go</span>
<lb n="31"/><span>bhfuil an cleamhnas beag nach déanta.</span></p>
<lb n="32"/>
<lb n="33"/><p><span>C. — Beag nach déanta!  Ochón go deó!</span></p>
<lb n="34"/>
<lb n="35"/><p><span>M. — Ó! Mhuire, Mhuire!  Cad é an rud</span>
<lb n="36"/><span>iarrfas sinn air nach dtiubhraidh sé?  Cad é</span>
<lb n="37"/><span>an rud is mó chuireann sé suim ann?</span></p>
<lb n="38"/>
<lb n="39"/><p><span>D. (go searbh.) — 'Sé an poitín an rud is</span>
<lb n="40"/><span>fearr leis, ar an domhan — leis féin agus</span>
<lb n="41"/><span>leis an mbolgadán de mhac atá aige.  Gráin</span>
<lb n="42"/><span>go deó ar an mbeirt aca.</span></p>
<lb n="43"/>
<lb n="44"/><p><span>M. — Poitín!  Ó, nach mise an t-amadán.</span>
<lb n="45"/><span>nár chuimhnigh air sin roimhe seo!  Cuirfidh.</span>
<lb n="46"/><span>mé faoi d'athair, a Cháit, an tsean-still </span>
<lb n="47"/><span>d'iarraidh air.  Dá mbeith sé dul isteach i</span>
<lb n="48"/><span>bhflaitheas amárach, agus an tsean-still do</span>
<lb n="49"/><span>ghreamughadh san dorus, ní rachadh sé isteach</span>
<lb n="50"/><span>'n-a héagmais.  O!  Tá siad ag éirighe …</span></p>
<lb n="51"/>
<lb n="52"/><p><span>Tá siad ag teacht isteach annso.  Gabh</span>
<lb n="53"/><span>bhfolach, a Dhiarmuid.  Ná leig dóibh thú</span>
<lb n="54"/><span>fheicsint. </span></p>
<lb n="55"/>
<lb n="56"/><p><span>D. —  A Cháit, a stóir, tarr amach chugam</span>
<lb n="57"/><span>annso; agus béidh misneach agam, acht thusa do</span>
<lb n="58"/><span>bheith i n-éinfheacht liom. </span></p>
<lb n="59"/>
<lb n="60"/><p><span>C. — Tiucfad, a Dhiarmuid.  Béimíd ag</span>
<lb n="61"/><span>éisteacht fá'n bhfuinneóig.  Ó! a mháthair,</span>
<lb n="62"/><span>déan do dhichioll anois nó riamh.</span></p>
<lb n="63"/>
<lb n="64"/><p><span>[Gabhann sí amach chuige.]</span></p>
<lb n="65"/>
<lb n="66"/><p><span>M. — Seo iad!             </span></p>
<lb n="67"/>
<lb n="68"/><p><span>[Fosgailtear dorus an tseomra, agus tagann</span>
<lb n="69"/><span>an bheirt fhear amach.]</span></p>
<lb n="70"/>
<lb n="71"/><p><span>An tATHAIR. — A Mháire, tá 'ch uile shórt</span>
<lb n="72"/><span>ag dul ar aghaidh go breágh linn.  Tá an</span>
<lb n="73"/><span>cleamhnas déanta, nach mór.  Tabhair deoch</span>
<lb n="74"/><span>dúinn, agus críochnóchamaoid é. </span></p>
<lb n="75"/>
<lb n="76"/><p><span>PEADAR. — Tá, a Mháire.  Tá 'ch uile</span>
<lb n="77"/><span>rud socruighthe anois, thig liom a rádh.</span></p>
<lb n="78"/>
<lb n="79"/><p><span>M. — Tá fhios agam cad é atámaoid féin</span>
<lb n="80"/><span>'á thabhairt le Cáit; innis dam anois cad</span>
<lb n="81"/><span>é an chaoi ar shocruigh Peadair leat, a</span>
<lb n="82"/><span>Phádraig.</span></p>
<lb n="83"/>
<lb n="84"/><p><span>[Cuireann DIARMUID agus CÁIT a gcloiginn</span>
<lb n="85"/><span>isteach ar an bhfuinneóig ag éisteacht.</span>
<lb n="86"/><span>Sméideann an Mháthair ortha agus cuireann</span>
<lb n="87"/><span>sí a méar ar a béal, nuair nach bhfuil</span>
<lb n="88"/><span>an bheirt eile ag dearcadh uirri.]</span></p>
<lb n="89"/>
<lb n="90"/><p><span>A. — Fan go fóil anois, go gcuimhneóchaidh</span>
<lb n="91"/><span>mé ortha.  [Tosuigheann sé ag cómhaireamh</span>
<lb n="92"/><span>ar a méaraibh.]  Tá sé ag tabhairt an mhóin-</span>
<lb n="93"/><span>fhéir mhóir agus Gort an Chapaill le Peadar</span>
<lb n="94"/><span>Óg.  Sin Gort an Chapaill mar bhí sé sul ar</span>
<lb n="95"/><span>atharruigh sé an claidhe, sular chuir sé a leath</span>
<lb n="96"/><span>isteach le Páirc na mBó.  Agus, a dó,</span>
<lb n="97"/><span>atá sé ag tabhairt an bhainc mhóna atá aige</span>
<lb n="98"/><span>ar an gCnoc Salach, agus ní holc an banc é.</span>
<lb n="99"/><span>Agus, a trí, tá sé ag tabhairt an tsean-</span>
<lb n="100"/><span>ghearráin bháin le dul faoi an gcárr Dia</span>
<lb n="101"/><span>Domhnaigh, agus leis an móin do tharraing</span>
<lb n="102"/><span>a-bhaile.  Agus, a ceathar, tá sé ag tabhairt</span></p>
</div>
<pb n="473"/>
<div><lb n="103"/><p><span>na móna go léir atá aige ar an tsráid </span>
<lb n="104"/><span>do'n lánamhain.  Agus, a cúig, tá sé ag </span>
<lb n="105"/><span>tabhairt na bprátaí atá aige ins an </span>
<lb n="106"/><span>sgioból; tá oiread is tonna ann.  Agus, a</span>
<lb n="107"/><span>sé, atá sé ag tabhairt cuinneóige agus feircín</span>
<lb n="108"/><span>ime.  Agus, a seacht, tá sé ag tabhairt na</span>
<lb n="109"/><span>sean-chránach.  [Ag gáire.]  Dubhairt mise</span>
<lb n="110"/><span>leis nach raibh dadaidh do chongbhóchadh an</span>
<lb n="111"/><span>lánamhain óg ó imreas chomh maith le bheith</span>
<lb n="112"/><span>ag freastal ar an tsean-chráin.  'Nois, a</span>
<lb n="113"/><span>Mháire, cad deir tú?</span>
<lb n="114"/><span>                   </span>
<lb n="115"/><span>M. (go mí-shásta, mar 'dheadh)— Agus an</span>
<lb n="116"/><span>é sin an méid!</span></p>
<lb n="117"/>
<lb n="118"/><p><span>An Bheirt Fhear (agus iongnadh orra). — </span>
<lb n="119"/><span>"An é sin an méid!" </span></p>
<lb n="120"/>
<lb n="121"/><p><span>A. — Cad chuige deir tú sin, a Mháire?  An</span>
<lb n="122"/><span>ndearnaidh mé aon rud as bealach?  Ar</span>
<lb n="123"/><span>dhearmad mé aon phioc?</span>
<lb n="124"/><span>                 </span>
<lb n="125"/><span>M. — Ní headh, acht is é Peadar Ó Gioba-</span>
<lb n="126"/><span>láin annsin do dhearmad tairgsint ghean-</span>
<lb n="127"/><span>amhail do thabhairt duit-se.               </span></p>
<lb n="128"/>
<lb n="129"/><p><span>P. — Tairgsint gheanamhail!  Nach bhfuil mé</span>
<lb n="130"/><span>fágtha lom, agus an méid do thug mé dhaoibh.</span>
<lb n="131"/><span>An é mo chroicionn do bheitheá ag iarraidh</span>
<lb n="132"/><span>a bhaint anuas de mo chnámhaibh.</span></p>
<lb n="133"/>
<lb n="134"/><p><span>M. — Agus nach dtug Pádraig féin a lán</span>
<lb n="135"/><span>uaidh, mar an gcéadna?  Budh chóir dhó</span>
<lb n="136"/><span>bheith ag fághail ruidín bhig éigin dó féin,</span>
<lb n="137"/><span>agus é ag cailleamhaint a chailín óig, agus</span>
<lb n="138"/><span>an oiread sin airgid léi.</span></p>
<lb n="139"/>
<lb n="140"/><p><span>A. — Fíor dhuit, a Mháire, ní bheidh mórán </span>
<lb n="141"/><span>sóláis agam as so amach, agus mo chailín</span>
<lb n="142"/><span>beag imthighthe uaim.</span></p>
<lb n="143"/>
<lb n="144"/><p><span>[Triomuigheann sé a leath-shúil.  Cluintear  </span>
<lb n="145"/><span>srannfartaigh ag an bhfuinneoig.  Im-</span>
<lb n="146"/><span>thigheann ceann CHÁIT agus ceann DHIAR-</span>
<lb n="147"/><span>MADA, do bhí sáighte tríd an bhfuinneóig,</span>
<lb n="148"/><span>as amharc.]</span></p>
<lb n="149"/>
<lb n="150"/><p><span>Cad é sin?</span></p>
<lb n="151"/>
<lb n="152"/><p><span>M. — Ó! an rógaire cait úd atá ag an</span>
<lb n="153"/><span>bhfuinneóig.  Huis! huis! Gabh amach as sin, </span>
<lb n="154"/><span>a chait!</span></p>
<lb n="155"/>
<lb n="156"/><p><span>M. — Sé r'd a bhí mé 'un rádh, a Pheadair,</span>
<lb n="157"/><span>nár mhór dhuit an tsean-still atá agat ar</span>
<lb n="158"/><span>an bportach do thabhairt isteach san margadh,</span>
<lb n="159"/><span>agus annsin d'féadfadh Pádruig lámh a</span>
<lb n="160"/><span>thabhairt do'n lánamhain ag déanamh an</span>
<lb n="161"/><span>uisge-beatha, agus do bhainfeadh sé an</span>
<lb n="162"/><span>t-uaigneas dé.  Béidh sé uaigneach feasta,</span>
<lb n="163"/><span>an créatúir, gan a chailín óg.  Tabhair an</span>
<lb n="164"/><span>still dó, agus b'fhéidir go gcuirfeadh sé</span>
<lb n="165"/><span>meisneach ann.</span></p>
<lb n="166"/>
<lb n="167"/><p><span>Peadar. — Diabhal baoghal orm!  Ní thiubh-</span>
<lb n="168"/><span>rad pioc dé.  Ní dáríribh atá sibh ag iarraidh</span>
<lb n="169"/><span>mo stille orm!  Ná saoil, go bhfuighidh </span>
<lb n="170"/><span>sibh í.  An iomarca atá pioctha agaibh asam </span>
<lb n="171"/><span>cheana!</span></p>
<lb n="172"/>
<lb n="173"/><p><span>A. — M'anam a Dhia! a Pheadair, ná bí</span>
<lb n="174"/><span>crosta.  Ní fiú mórán an tsean-still, agus tá</span>
<lb n="175"/><span>sé chomh maith dhuit a thabhairt isteach san</span>
<lb n="176"/><span>margadh - mar aguisín, tá's agat - agus</span>
<lb n="177"/><span>sásóchaidh sé Máire.  Déan, agus béidh an</span>
<lb n="178"/><span>cleamhnas réidh.  Seo mo lámh dhuit nach</span>
<lb n="179"/><span>n-iarrfaidh mé aon rud eile ort, beag ná</span>
<lb n="180"/><span>mór.</span></p>
<lb n="181"/>
<lb n="182"/><p><span>[Sáithtear an dá chloigionn isteach an fhuinn-</span>
<lb n="183"/><span>eoig arís, ag éisteacht.  Bagrann an</span>
<lb n="184"/><span>mháthair ortha.]</span></p>
<lb n="185"/>
<lb n="186"/><p><span>Peadar. — A Phádraig, shaoil mé riamh go</span>
<lb n="187"/><span>dtí anocht gur fear cóir do bhí ionnat.</span>
<lb n="188"/><span>Shaoil mé gur duine fialmhar fairrsing thu.</span>
<lb n="189"/><span>Acht, m'anam ó'n diabhal anocht agus ní ó Dhia!</span>
<lb n="190"/><span>níor stop tú ó tháinig mé isteach acht do</span>
<lb n="191"/><span>mo phiocadh agus do mo réabadh agus do mo</span>
<lb n="192"/><span>streachailt agus do mo tharraingt ó chéile. </span>
<lb n="193"/><span>Níor fhág tú aon rud agam acht an teach agus</span>
<lb n="194"/><span>na ceithre ballaí.  Tá mé sgriosta, rob-</span>
<lb n="195"/><span>álta, agat.  Agus ní dhéanfadh an méid sin</span>
<lb n="196"/><span>bhur ngnó, acht sibh a bheith ag iarraidh mo </span>
<lb n="197"/><span>stille orm, nuair tá fhios agaibh go maith </span>
<lb n="198"/><span>gur fearr liom í 'ná an teach féin. Tá mé</span>
<lb n="199"/><span>beárrtha, feannta, pioctha lom agaibh! </span></p>
<lb n="200"/>
<lb n="201"/><p><span>M. — Ó, a Thighearna!  Éist leis anois, a</span>
<lb n="202"/><span>Phádraig.  Cad é an mhaith atá i n-a shean-</span></p>
</div>
<pb n="474"/>
<div><lb n="203"/><p><span>still.  Ag tógbháil clampair atá sé.  Ní</span>
<lb n="204"/><span>shásóchainn é anois gan an tsean-still do</span>
<lb n="205"/><span>bhaint dé.  An gcluin tú é, a Phádraig?</span>
<lb n="206"/><span>Thug sé cráidhteachán ort!</span></p>
<lb n="207"/>
<lb n="208"/><p><span>Athair. — Cad é seo atá in do cheann, a</span>
<lb n="209"/><span>Pheadair?  Ná bíodh fearg ort.  Ní thug tú</span>
<lb n="210"/><span>cráidhteachán orm!  Ní féidir go dtug tú</span>
<lb n="211"/><span>cráidhteachán orm.</span></p>
<lb n="212"/>
<lb n="213"/><p><span>Peadar [ar buile]. — Thugas! cráidhteach-</span>
<lb n="214"/><span>án agus préachán leis, agus bhéarfad ort arís é,</span>
<lb n="215"/><span>nó ar aon duine eile nach bhfuil sásta le</span>
<lb n="216"/><span>trí cheathramhna de mo mhaoin shaoghalta do</span>
<lb n="217"/><span>bhaint díom, gan mo still bhreágh áluinn</span>
<lb n="218"/><span>d'iarraidh orm.</span></p>
<lb n="219"/>
<lb n="220"/><p><span>M. — Ó, a Phádraig, éist leis anois!</span></p>
<lb n="221"/>
<lb n="222"/><p><span>A. — Ara! bíodh ciall agat, a dhuine.</span></p>
<lb n="223"/>
<lb n="224"/><p><span>P. — Ní bhéidh ciall agam!  Tá mé ar</span>
<lb n="225"/><span>mire agus ar buile, agus ar dearg-bhuile!</span>
<lb n="226"/><span>mo stillín d'iarraidh orm!  An still a bhí</span>
<lb n="227"/><span>ag mo sheacht sinsir rómham.  An still a</span>
<lb n="228"/><span>chaill athair mo shean-athar a bheatha leis;</span>
<lb n="229"/><span>an still a thug deoch ar leabuidh a bháis dom'</span>
<lb n="230"/><span>shean-athair; an still a bhí ag m' athair féin</span>
<lb n="231"/><span>gur báitheadh é san oidhche ag teacht a-bhaile</span>
<lb n="232"/><span>léi, agus an still atá agam-sa ariamh ó</span>
<lb n="233"/><span>shoin, agus do dhéanann dam uisge beatha</span>
<lb n="234"/><span>chomh maith agus chomh milis agus do gheobhfá</span>
<lb n="235"/><span>i gcúirt na Bainríoghna é; an still a bhfuil</span>
<lb n="236"/><span>copar i n-a bhun agus miotal i n-a bhárr agus</span>
<lb n="237"/><span>'ch uile alt innti chomh mín agus chomh</span>
<lb n="238"/><span>sleamhain le coinlín; an still do bheannuigh</span>
<lb n="239"/><span>an naomh do bhí ins an tír seo fad ó, na</span>
<lb n="240"/><span>céadta bliadhain ó shoin; an still a bhfuil</span>
<lb n="241"/><span>de bhuaidh innti nár gabhadh í le gauger, ná</span>
<lb n="242"/><span>le peeler, ná le haon duine eile ariamh,</span>
<lb n="243"/><span>agus nach ngeobhthar choidhche; an still a chuir</span>
<lb n="244"/><span>ar meisge mé trí chéad uair gan tinneas</span>
<lb n="245"/><span>builg ná cinn do chur orm; an still nár</span>
<lb n="246"/><span>chlis an t-uisge beatha ariamh uirri, acht é</span>
<lb n="247"/><span>theacht amach aiste chomh milis le bainne ó'n </span>
<lb n="248"/><span>mbó.  Agus tá sibh-se dá iarraidh sin orm!</span>
<lb n="249"/><span>Acht cuirim mo dhubhshlán fúibh araon, a Pháidín</span>
<lb n="250"/><span>na smaoise, a chráidhteacháin an mhí-ádh, a</span>
<lb n="251"/><span>ghaduidhe gan náire! </span></p>
<lb n="252"/>
<lb n="253"/><p><span>M. — Ó! a Phádraig, an leigfidh tú sin</span>
<lb n="254"/><span>leis? </span></p>
<lb n="255"/>
<lb n="256"/><p><span>A. — M'anam ó'n diabhal, a Mháire, ní</span>
<lb n="257"/><span>fhéadaim é sin do sheasamh.  [Iompuigheann</span>
<lb n="258"/><span>sé go feargach ar Pheadar.]  A bhuilg</span>
<lb n="259"/><span>mhóir, a ghoile go muinéal, a shean-phótaire</span>
<lb n="260"/><span>ar mire, a ropaire an ólacháin, a Pheadair</span>
<lb n="261"/><span>na Sróna, gluais leat láithseach.  Acht go</span>
<lb n="262"/><span>bhfuil mé in mo thigh féin do leathnóchainn an</span>
<lb n="263"/><span>tsrón dearg sin ar do chab mór.  Gabh</span>
<lb n="264"/><span>amach as so, nó brisfidh mé do mhuinéal!</span>
<lb n="265"/><span>'Mach leat, nó … Bhfuil tú 'g</span>
<lb n="266"/><span>imtheacht?</span></p>
<lb n="267"/>
<lb n="268"/><p><span>P. — Tá mé ag imtheacht, a Pháidín shalaigh,</span>
<lb n="269"/><span>an bhéil mhóir chabaigh, a rógaire ghaduidhe, agus</span>
<lb n="270"/><span>nár bh'fhearrde go deó thu.  Nuair bhéas tú</span>
<lb n="271"/><span>ar leabaidh do bháis go maithfidh Dia dhuit</span>
<lb n="272"/><span>do ghoid 's do robáil.  Acht go bhfuil do</span>
<lb n="273"/><span>bhean i láthair, ní fhágfainn oiread agus órlach</span>
<lb n="274"/><span>de'n chroicionn ar do chorp gránna nach</span>
<lb n="275"/><span>mbuailfinn chomh dubh leis an áirne.</span></p>
<lb n="276"/>
<lb n="277"/><p><span>[Preabann sé amach an dorus.]</span></p>
<lb n="278"/>
<lb n="279"/><p><span>A. (d'á leanmhaint, ag glaodhach go hárd</span>
<lb n="280"/><span>'n-a dhiaidh) — Gabh a-bhaile anois, agus nár</span>
<lb n="281"/><span>fheiceam do phluc bulgóideach, ná do shrón</span>
<lb n="282"/><span>mhór dhearg, ná do cheann cam carrach go</span>
<lb n="283"/><span>ceann seacht mbliadhan.  Rith leat anois.</span></p>
<lb n="284"/>
<lb n="285"/><p><span>[Cailltear a ghuth ins an oidhche.]</span></p>
<lb n="286"/>
<lb n="287"/><p><span>D. [agus a cheann tríd an bhfuinneóig] — Míle</span>
<lb n="288"/><span>buidheachas le Dia!  Támaoid sábhálta.</span></p>
<lb n="289"/>
<lb n="290"/><p><span>M. — Amén.  Tigidh isteach anois.  Tarr</span>
<lb n="291"/><span>isteach, a Cháit, a chuisle!  Dubhairt mé</span>
<lb n="292"/><span>leat go ndéanfadh do mháthair an gnó!</span></p>
<lb n="293"/>
<lb n="294"/><p><span>[Tagann siad isteach tríd an dorus, lámh</span>
<lb n="295"/><span>ar láimh.]      </span></p>
<lb n="296"/>
<lb n="297"/><p><span>D. — A! a Cháit, a stóir, tá tú sgann-</span>
<lb n="298"/><span>ruighthe!</span>
<lb n="299"/></p>
</div>
<pb n="475"/>
<div><lb n="300"/><p><span>C. — Bhí mé sgannruighthe, a Dhiarmuid;</span>
<lb n="301"/><span>acht tá mo mhisneach agam arís.</span></p>
<lb n="302"/>
<lb n="303"/><p><span>M. — Tá tú sábhálta agam, a mhúirnín.</span>
<lb n="304"/><span>Bíodh muinighin agat as do mháthair i gcómh-</span>
<lb n="305"/><span>nuidhe.</span></p>
<lb n="306"/>
<lb n="307"/><p><span>A. (ag filleadh)— An sean-steangaire!</span>
<lb n="308"/><span>An bolgadán gránna!  An meisgtheóir gan</span>
<lb n="309"/><span>náire! … [Féachann sé Diarmuid agus</span>
<lb n="310"/><span>Cáit le chéile.]  Créad é seo?</span></p>
<lb n="311"/>
<lb n="312"/><p><span>M. — Ó! a Phádraig, seo Diarmuid Ó</span>
<lb n="313"/><span>Riain do tháinig isteach ag iarraidh Cháit dhó</span>
<lb n="314"/><span>féin, agus go deimhin ní shásóchainn an sean-</span>
<lb n="315"/><span>bhrúid úd í thabhairt d'á mhac anois!  Tabhair</span>
<lb n="316"/><span>do Dhiarmuid í.  Agus, chor leis sin, tá</span>
<lb n="317"/><span>grádh aca d'á chéile.  Dubhairt mé é sin</span>
<lb n="318"/><span>leat.  Agus tá fiche acra de'n talamh is</span>
<lb n="319"/><span>fearr san bparáisde ag Diarmuid.</span></p>
<lb n="320"/>
<lb n="321"/><p><span>C. [dá caitheamh féin ar bhrollach a athar]</span>
<lb n="322"/><span>Ó! a athair, déan, tá grádh againn d'á chéile</span></p>
<lb n="323"/>
<lb n="324"/><p><span>A. — Ní thiubhrainn thú do'n spreallaire</span>
<lb n="325"/><span>úd, Peadar Óg Ó Giobaláin anois, dá</span>
<lb n="326"/><span>mbeith gach póca dá bhfuil aige ag pléasgadh</span>
<lb n="327"/><span>leis an ór.  Seó, a Dhiarmuid, glac í, agus mo</span>
<lb n="328"/><span>bheannacht léi [leis féin] … cráidh-</span>
<lb n="329"/><span>teachán! préachán! an sean-ghliogaire! …</span></p>
<lb n="330"/>
<lb n="331"/><p><span>C. — Ó! a athair, tá an sonas orm anois.</span></p>
<lb n="332"/>
<lb n="333"/><p><span>M. [ag sméideadh a súl ortha] — Seadh, a</span>
<lb n="334"/><span>pháistí, ó tá an t-athair toilteanach racha-</span>
<lb n="335"/><span>maoid go dtí an sagart anocht, agus </span>
<lb n="336"/><span>socróchamaoid leis.  Ní bhéidh aon fhearg</span>
<lb n="337"/><span>air nuair chloiseann sé an gnó atá</span>
<lb n="338"/><span>againn leis.  [Le Diarmuid.]  Amach libh,</span>
<lb n="339"/><span>nó b'fhéidir go dtiocfadh aithreachas air</span>
<lb n="340"/><span>nuair fuaróchadh sé.</span></p>
<lb n="341"/>
<lb n="342"/><p><span>[Imthigheann siad i dtriúr amach.  Téidheann</span>
<lb n="343"/><span>an t-athair go dtí an bórd.  Dóirteann</span>
<lb n="344"/><span>sé amach gloine phoitín.  Blasann sé</span>
<lb n="345"/><span>é, agus blasann sé arís é, agus é ag</span>
<lb n="346"/><span>allabhair leis féin.]</span></p>
<lb n="347"/>
<lb n="348"/><p><span>A. — Ní bréag dó a rádh go ndéanann an </span>
<lb n="349"/><span>still úd poitín mhilis.  Go deimhin níor</span>
<lb n="350"/><span>bh'olc liom í.  Dá mbeith sí agam féin</span>
<lb n="351"/><span>mar aguisín!</span></p>
<lb n="352"/>
<lb n="353"/><p><span>[Ritheann Seághainín isteach.  Caitheann sé é</span>
<lb n="354"/><span>féin síos cois na teineadh, agus sgairteann</span>
<lb n="355"/><span>sé ar gáiridhe.]</span></p>
<lb n="356"/>
<lb n="357"/><p><span>S.- Ó! hó, hó! - Ó! hó, hó!</span></p>
<lb n="358"/>
<lb n="359"/><p><span>A.- Cad tá ort, a mhic?</span></p>
<lb n="360"/>
<lb n="361"/><p><span>S.- Óra, a athair! Óra, a athair!</span></p>
<lb n="362"/>
<lb n="363"/><p><span>[Ní thig leis labhairt le neart gáire.]</span></p>
<lb n="364"/>
<lb n="365"/><p><span>A.- Ara, cad tá ort?  Stad agus labhair</span>
<lb n="366"/><span>linn.</span></p>
<lb n="367"/>
<lb n="368"/><p><span>S.- Ó! hó, hó!  Tá na peelers t'reis</span>
<lb n="369"/><span>an still a bhí ag Peadar Ó Giobalain</span>
<lb n="370"/><span>d'fhagháil san bpurtach; tá sí aca anois; agus</span>
<lb n="371"/><span>tá siad a' rádh, an té ar leis í, go gcuir-</span>
<lb n="372"/><span>fidh sé an oidhche thairis ins an bpríosún i</span>
<lb n="373"/><span>nGaillimh, má bhéireann siad air. Ó! hó, hó!</span>
<lb n="374"/><span>- bhí mé ar chúl an tuim agus mé ag éisteacht</span>
<lb n="375"/><span>leó.</span></p>
<lb n="376"/>
<lb n="377"/><p><span>A. (Tuiteann an gloine as a láimh agus</span>
<lb n="378"/><span>bristear é)- By gob!</span></p>
<lb n="379"/>
<lb n="380"/><p><span>CRÍOCH</span></p>
<lb n="381"/>
<lb n="382"/><p><span>Gaedhil na Mumhan flathach, feólmhar, feas-</span>
<lb n="383"/><span>tach, fíonmhar, daoindeach, mórdhálach.</span>
<lb n="384"/><span>Gaedhil na Laighneach, faobhrach, nimhneach,</span>
<lb n="385"/><span>fialmhar, gleusmhar ceolmhur, daoin-</span>
<lb n="386"/><span>neach, connagharach.</span>
<lb n="387"/><span>Gaedhil na gConnachtach freachmhar, focal-</span>
<lb n="388"/><span>líomhtha, gasta, deagh-labhrach.         </span>
<lb n="389"/><span>Gaedhil na nUltach bronntach, tabharthach,</span>
<lb n="390"/><span>neartmhar, cabharthach, neamh-sgáthmha-</span>
<lb n="391"/><span>rach.</span></p>
<lb n="392"/>
<lb n="393"/><p><span>(As sean-leabhar)  </span>
<lb n="394"/><span> </span>
<lb n="395"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

An Cleamhnas.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

An Cleamhnas.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
