Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">Ní hIonann Gnás Dé agus Gnása an tSaoghail.</title><author><persName>Ó Ruaidhrí, Seaghán</persName></author><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG14-10845</note>
		 <note type="L">468</note>
		 <note type="B">1904</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>Eanair, 1904</date><idno>IG14-10845</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">14</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author>Ó Ruaidhrí, Seaghán</author><title>Ní hIonann Gnás Dé agus Gnása an tSaoghail.</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">Ní hIonann Gnás Dé agus Gnása an tSaoghail.</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>Eanair, 1904</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span>Ní hIONANN GNÁS DÉ agus GNÁSA</span>
<lb n="1"/><span>AN tSAOGHAIL.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Fad ó, nuair do bhí Pádraig Naomhtha a'  </span>
<lb n="4"/><span>cur an Chreidimh ar bun i measc muinntir  </span>
<lb n="5"/><span>na hÉireann, ba hiomdha turas fada tuir-  </span>
<lb n="6"/><span>seamhail b'éigean dó thabhairt ó áit go háit  </span>
<lb n="7"/><span>agus go minic dá chois.</span></p>
<lb n="8"/>
<lb n="9"/><p><span>Lá dá raibh sé mar so, ag taisdiol thríd  </span>
<lb n="10"/><span>báinseacha móra i gConnacht', thárla sé ar</span>
<lb n="11"/><span>ógánach de ghiolla do bhí ag aodhaireacht</span>
<lb n="12"/><span>eallaigh sa bhfásach leis féin, 's chuir sé </span>
<lb n="13"/><span>forán air.  'Réis tamall comhrádh leis,  </span>
<lb n="14"/><span>d'innis an naomh dó sgéal an tSlánuigh-</span>
<lb n="15"/><span>theóra, agus míniughadh i dtaobh Chríostamhlacht.</span></p>
<lb n="16"/>
<lb n="17"/><p><span>Ba mhór do thaithin an teagasc so leis</span>
<lb n="18"/><span>an ghiolla, 's badh hé deireadh an sgéil gur</span>
<lb n="19"/><span>iarr sé air a bhaisteadh i sruthán do bhí le</span>
<lb n="20"/><span>n-a n-ais 'sa bhfásach, is thug Pádraig sin</span>
<lb n="21"/><span>dó.</span></p>
<lb n="22"/>
<lb n="23"/><p><span>Ag imtheacht dó chuir an naomh tuairisc</span>
<lb n="24"/><span>an bhealaigh do theampoll mór a raibh sé le</span>
<lb n="25"/><span>searamóin do thabhairt ann do phobul mór</span>
<lb n="26"/><span>daoine.</span></p>
<lb n="27"/>
<lb n="28"/><p><span>"Rachaidh mise leat," ar san giolla, "le</span>
<lb n="29"/><span>do threórughadh, mar go bhfuil an aisdear</span>
<lb n="30"/><span>fada, achrannach, uaigneach; agus iomchróidh</span>
<lb n="31"/><span>mé thú thar na hátha is na bogáin.  Ní cóir</span>
<lb n="32"/><span>do dhuine dod' aois a bheith ag coisidheacht</span>
<lb n="33"/><span>leat féin thríd báinseacha chomh fiadhain leó</span>
<lb n="34"/><span>so."</span></p>
<lb n="35"/>
<lb n="36"/><p><span>Bhí Naomh Pádraig buidheach dhe, acht dubh-</span>
<lb n="37"/><span>airt sé:</span></p>
<lb n="38"/>
<lb n="39"/><p><span>"Cad do dhéanfas do chuid ba fhad is</span>
<lb n="40"/><span>bhéas tú amuigh?"</span></p>
<lb n="41"/>
<lb n="42"/><p><span>"Nach dtig liom iarraidh ar Dhia aire do</span>
<lb n="43"/><span>thabhairt dóibh go bhfillfidh mé ar m'ais," ar</span>
<lb n="44"/><span>sé.</span></p>
<lb n="45"/>
<lb n="46"/><p><span>"Maith í do chreideamh, a ghiolla," arsa</span>
<lb n="47"/><span>Pádraig; is d'imthigheadar rompa go dtí </span>
<lb n="48"/><span>an teampull.</span></p>
<lb n="49"/>
<lb n="50"/><p><span>Ar theacht ann dóibh — mar go raibh an  </span>
<lb n="51"/><span>giolla te i ndiaidh a shiubhail 's ag cuid-  </span>
<lb n="52"/><span>eachan le Naomh Pádraig — bhí a bhrat leis</span>
<lb n="53"/><span>ar a bhacóig, is chaith sé é trasna ar ghath</span>
<lb n="54"/><span>gréine do tháinig isteach ar fhuinneóg bhig</span>
<lb n="55"/><span>le hais na haltóra, is chongbhaidh an gath</span>
<lb n="56"/><span>suas é amhail is dá mbadh sail daraighe do</span>
<lb n="57"/><span>bheadh ann.  Is dócha gur chuir seo mórán</span>
<lb n="58"/><span>iongantas ar gach a chonnaic é, cidh nár</span>
<lb n="59"/><span>labhradar dá thaobh.</span></p>
<lb n="60"/>
<lb n="61"/><p><span>Nuair do bhí an tAifrionn is an seara-</span>
<lb n="62"/><span>móin ráidhte, thóig an giolla a fhalluinn, is</span>
<lb n="63"/><span>chuaidh sé ar a ais i mbun a chuid eallaigh,</span>
<lb n="64"/><span>is fuair sé iad ag inbhear go sáimh suaimh-</span>
<lb n="65"/><span>neach, mar d'fhág sé iad.</span></p>
<lb n="66"/>
<lb n="67"/><p><span>D'imthigh Naomh Pádraig leis go háird</span>
<lb n="68"/><span>éigin eile de'n tír, is ní innistear sgéal</span>
<lb n="69"/><span>air feasta; acht ba ghnáthach leis an ghiolla</span>
<lb n="70"/><span>an teampull do thaithighe ó shoin amach ar</span>
<lb n="71"/><span>feadh bliadhna nó mar sin, is do chleacht sé</span>
<lb n="72"/><span>'gcomhnuidhe an fhalluinn do chaitheamh thar</span>
<lb n="73"/><span>an ghath gach lá dá mbíodh an ghrian ar an</span>
<lb n="74"/><span>fhuinneóig, go dtí aon maidin amháin do</span>
<lb n="75"/><span>rinne sé amhlaidh, is thuit sí ar an talamh.</span></p>
<lb n="76"/>
<lb n="77"/><p><span>Bhreathnuigh an sagart agus gach a raibh ag</span>
<lb n="78"/><span>dearcadh air cad do thárlaidh, is ba mhór an</span>
<lb n="79"/><span>suathadh is buaidhreamh intinne do chuir sé</span>
<lb n="80"/><span>ar an ghiolla féin.  D'fhan sé tamall 'réis</span>
<lb n="81"/><span>an phobul do sgapadh, is ghlac sé comhairle</span>
<lb n="82"/><span>le sagart an teampuill.  Cheistigh seisean</span>
<lb n="83"/><span>é 'dtaobh a bheatha ó bhí sé annsain cheana.</span></p>
<lb n="84"/>
<lb n="85"/><p><span>"Ní feasach dham aon nídh as bealach," ar</span>
<lb n="86"/><span>sé; "acht ar dhul a-bhaile dham an lá déidh-</span>
<lb n="87"/><span>eannach, chuadhas thar scút garsúin a bhí ag</span>
<lb n="88"/><span>iomáin ar an fhaithche, agus tháinig imreas idir</span>
<lb n="89"/><span>bheirt aca agus thoisigheadar a' troid.  D'fhanas </span>
<lb n="90"/><span>tamall ag dearcadh ortha, le féachaint cia</span>
<lb n="91"/><span>aca a bhuaidhfeadh."</span></p>
<lb n="92"/>
<lb n="93"/><p><span>"Níor chóir dhuit sin a dhéanamh," ar san</span>
<lb n="94"/><span>sagart; "ba hé do dhualgas eadarsgán is</span></p>
</div>
<pb n="469"/>
<div><lb n="95"/><p><span>síothcháin do dhéanamh eatortha, mar is dócha</span>
<lb n="96"/><span>gur b'é do chuir mío-shásamh ar Dhia." </span></p>
<lb n="97"/>
<lb n="98"/><p><span>"Ní maith liom sin," ar san giolla,</span>
<lb n="99"/><span>"agus, má's féidir é, déanfad aithrighe-</span>
<lb n="100"/><span>ann, mar nach maith liom mío-shásamh do chur</span>
<lb n="101"/><span>ar Dhia."</span></p>
<lb n="102"/>
<lb n="103"/><p><span>D'imthigh sé leis annsain, is bhailigh sé a</span>
<lb n="104"/><span>chuid leabhra bhí aige isteach i mála, is chaith</span>
<lb n="105"/><span>sé ar a dhruim iad, is ghluais sé chum</span>
<lb n="106"/><span>siubhail 'n-a dheóruidhe aonarach, is ní dhear-</span>
<lb n="107"/><span>naidh sé stad gur thoghaidh sé amach áit ar</span>
<lb n="108"/><span>mheas sé do bhí sáthach uaigneach i lár coille</span>
<lb n="109"/><span>gairbhe le cur faoi ann.  Thóig sé bothach</span>
<lb n="110"/><span>annso mar árus dó féin, le súil a bheatha</span>
<lb n="111"/><span>do chaitheamh ann i bhfad ó'n tsaoghal, is</span>
<lb n="112"/><span>chomhnuigh sé ann ar feadh roinnt de bhliadh-</span>
<lb n="113"/><span>anta, gan do bhiadh aige le n-a chothughadh</span>
<lb n="114"/><span>acht préimheacha is torthaí fiadháine na</span>
<lb n="115"/><span>coille, agus corr-uair breac nó iasg as</span>
<lb n="116"/><span>abhainn i n-aice leis, do ghabhadh sé le n-a</span>
<lb n="117"/><span>shlait anois is arís.</span></p>
<lb n="118"/>
<lb n="119"/><p><span>Mhair sé mar so, mar dubhras, ar feadh</span>
<lb n="120"/><span>tamall maith, le urnaigh is aithrighe, ag </span>
<lb n="121"/><span>léigheadh a chuid leabhra is ag machtnamh,</span>
<lb n="122"/><span>gan baint le cathughadh nó rud ar bith</span>
<lb n="123"/><span>saoghalta; acht tháinig atharrughadh ar an</span>
<lb n="124"/><span>sgéal faoi dheireadh.</span></p>
<lb n="125"/>
<lb n="126"/><p><span>Lá dá raibh sé amuigh roimh éirghe na</span>
<lb n="127"/><span>gréine, ag iasgaireacht cois na habhanna,</span>
<lb n="128"/><span>lean sé an sruth i bhfad ní b'fhuide 'ná ba</span>
<lb n="129"/><span>ghnáthach leis, go dtáinig go háth uirthi.  Bhí</span>
<lb n="130"/><span>bealach mór puiblidhe ag dul thar an</span>
<lb n="131"/><span>abhainn ag an áth so, is do bhíodh sean-</span>
<lb n="132"/><span>bhacach bocht 'n-a shuidhe ar bhruach an átha i</span>
<lb n="133"/><span>gcaitheamh an lae, ag iarraidh déirce ar</span>
<lb n="134"/><span>lucht shiubhalta an bhealaigh; acht ní raibh sé</span>
<lb n="135"/><span>ar a shuidhistín an mhaidin úd go fóill, mar </span>
<lb n="136"/><span>go raibh sé ró-mhoch.</span></p>
<lb n="137"/>
<lb n="138"/><p><span>Cualaidh an deóraidhe marcach ag teacht</span>
<lb n="139"/><span>an bhóthair 'n-a shodar, is chuaidh sé ar chúl </span>
<lb n="140"/><span>tuir le n-a leigean thairis.  Seo chuige</span>
<lb n="141"/><span>duine uasal, is sparán mór airgid i n-a</span>
<lb n="142"/><span>láimh ar thoiseach na dialaide leis.  Anonn</span>
<lb n="143"/><span>leis an marcach thríd an áth; acht níor</span>
<lb n="144"/><span>bh'fhada dhó taobh thall go dtáinig marcach</span>
<lb n="145"/><span>eile amach ó'n gcoill roimhe i samhlacht</span>
<lb n="146"/><span>duine bhocht.  Ba ghaduidhe an duine seo, is</span>
<lb n="147"/><span>thionsgnaidh sé an duine uasal a throid faoi</span>
<lb n="148"/><span>an sparán; agus, 'réis comhrac dian cruaidh,</span>
<lb n="149"/><span>d'fhuadaigh sé an t-airgead uaidh.  Thiomáin</span>
<lb n="150"/><span>an duine uasal ar aghaidh ar lorg congnaimh,</span>
<lb n="151"/><span>is chas an gaduidhe faoi an choill, gur chaith</span>
<lb n="152"/><span>sé na sean-ghioblachaí dhe; is, nuair do</span>
<lb n="153"/><span>tháinig sé amach i n-a chruth féin, ba laoch</span>
<lb n="154"/><span>breagh óg acmhuineach do bhí ann.</span></p>
<lb n="155"/>
<lb n="156"/><p><span>Tháinig sé anall thar an áth, agus an sparán</span>
<lb n="157"/><span>leis ar an dialaid, mar bhí cheana ag an</span>
<lb n="158"/><span>fear dár leis é; is ó bhí an bacach faoi</span>
<lb n="159"/><span>an tráth so ar a shuidhsistin, d'iarr sé</span>
<lb n="160"/><span>déirce ar an marcach og.</span></p>
<lb n="161"/>
<lb n="162"/><p><span>D'amharc an gaduidhe air, is ar sé:</span>
<lb n="163"/><span>"Maise, seo dhuit, a sheanduine bhocht,</span>
<lb n="164"/><span>oiread is choingbheóchas thú fhad is mhairfeas</span>
<lb n="165"/><span>tú." is chaith sé an sparán 'uige is gach a</span>
<lb n="166"/><span>raibh ann, is thiomáin sé leis.</span></p>
<lb n="167"/>
<lb n="168"/><p><span>Nuair do dhearc an bacach 'sa sparán,</span>
<lb n="169"/><span>chaith sé é féin ar a dhá ghlúin, is bhí sé ag</span>
<lb n="170"/><span>cur urnaighe is beannacht i ndiaidh an ghad-</span>
<lb n="171"/><span>uidhe go ndeachaidh sé as a amharc.</span></p>
<lb n="172"/>
<lb n="173"/><p><span>Dubhairt an t-aonrachán leis féin: "Má's </span>
<lb n="174"/><span>gaduidhe féin atá ionnat, is fial fairsing</span>
<lb n="175"/><span>an croidhe atá agat; acht nach aisteach iad</span>
<lb n="176"/><span>na daoine," is bhí sé ar tí filleadh a-bhaile,</span>
<lb n="177"/><span>nuair d'airigh sé fothram caiple arís ar</span>
<lb n="178"/><span>lán-shiubhal, is seo chuige ar a ais an duine</span>
<lb n="179"/><span>uasal, le buidhean airm, ag tóruigheacht an</span>
<lb n="180"/><span>ghaduidhe do chreach é.</span></p>
<lb n="181"/>
<lb n="182"/><p><span>[Ní Críoch]</span></p>
<lb n="183"/>
<lb n="184"/><p><span>Seaghán Ó Ruaidhri.</span></p>
<lb n="185"/>
<lb n="186"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Ní hIonann Gnás Dé agus Gnása an tSaoghail.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Ní hIonann Gnás Dé agus Gnása an tSaoghail.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
