Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">An Sean-Ghearrán Bán.</title><author><persName>Féach ainm cleite</persName></author><author><addName type="alias">Seaghán Mhichíl</addName></author><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG13-10833</note>
		 <note type="L">436</note>
		 <note type="B">1903</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>Mí na Samhna, 1903</date><idno>IG13-10833</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">13</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author>Féach ainm cleite</author><title>An Sean-Ghearrán Bán.</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">An Sean-Ghearrán Bán.</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>Mí na Samhna, 1903</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span>AN SEAN-GHEARRAN BÁN.</span></p>
<lb n="1"/>
<lb n="2"/><p><span>Bhí fear 'n-a chomhnuidhe i gCondae Thír</span>
<lb n="3"/><span>Eoghain tamall maith ó shoin, agus má bhí,</span>
<lb n="4"/><span>bhí gearran bán aige.  Bhí feirm bheag</span>
<lb n="5"/><span>thailimh aige le 'n-a chois sin, acht mar nach</span>
<lb n="6"/><span>raibh duine nó deoruidhe 'n-a chomhnuidhe</span>
<lb n="7"/><span>leis acht é féin, agur gan ainmhidhe eile beó</span>
<lb n="8"/><span>aige acht an gearran bán, thug an saoghal</span>
<lb n="9"/><span>go leór dó le déanamh.  Fá dheireadh thiar</span>
<lb n="10"/><span>thall phós sé "bean mhaith uinreaca" agus</span>
<lb n="11"/><span>d'éirigh an saoghal leis ó shoin amach.  Bhí</span>
<lb n="12"/><span>sealbhan breagh de pháisdí aca agus nuair</span>
<lb n="13"/><span>d'fhás siadsan suas, is gearraid go raibh</span>
<lb n="14"/><span>stoc go leór de achan (= gach aon) chinéal</span>
<lb n="15"/><span>aca.  Acht mar soin féin, ní righneadh dear-</span>
<lb n="16"/><span>mad de'n tsean-ghearran bán.  Tugadh</span>
<lb n="17"/><span>aire mhaith dhó i dolaibh; bheadh sé amuigh sa</span>
<lb n="18"/><span>pháirc rith an lae, agus bheireadh isteach go</span>
<lb n="19"/><span>cúramach gach oidhche é mar gheall ar an</span>
<lb n="20"/><span>tsean-aimsir nuair nach raibh aca acht é.</span></p>
<lb n="21"/>
<lb n="22"/><p><span>Chuaidh fear an tighe é féin amach tráth-</span>
<lb n="23"/><span>nóna amháin fá choinne an ghearrain le-n-a</span>
<lb n="24"/><span>thabhairt isteach mar ghnáthach, acht mo léan</span>
<lb n="25"/><span>dubh! fuair sé é sínte maol marbh 'n-a</span>
<lb n="26"/><span>luighe ar an fhéar ghlas gan gíog nó míog</span>
<lb n="27"/><span>as.  Chuirfeadh sé truaigh ar chroidhe chloiche</span>
<lb n="28"/><span>a bheith ag amharc agus ag éisteacht leis an</span>
<lb n="29"/><span>fhear bhocht nuair a chonnaic sé an t-amharc</span>
<lb n="30"/><span>truaighmhéileach seo roimhe, agus é ag</span>
<lb n="31"/><span>caoineadh agus ag bualadh a bhoise fá bhás</span>
<lb n="32"/><span>an ghearrain bháin.  Fá dheireadh tharraing</span>
<lb n="33"/><span>na comhursain an sean-ghearran 'n-a bhaile</span>
<lb n="34"/><span>agus bhain siad an croiceann de agus</span>
<lb n="35"/><span>díoladh an croiceann san am chéadna le</span>
<lb n="36"/><span>búistear a thárla bheith i measg an chruinn-</span>
<lb n="37"/><span>ighthe.  Is beag sógh nó suaimhneas fuair</span>
<lb n="38"/><span>fear an tighe an oidhche sin, agus creidim</span>
<lb n="39"/><span>nach bhfuair sé suan codlata rith an ama so</span>
<lb n="40"/><span>acht ag smuaitiughadh agus ag shíor-smuait-</span>
<lb n="41"/><span>iughadh fá chaill an ghearrain bháin.  Timcheall</span>
<lb n="42"/><span>na meadhán-oidhche nó beagán 'n-a dhiaidh</span>
<lb n="43"/><span>chonnaiceas dó gur chualaidh sé capall ag</span>
<lb n="44"/><span>seitridh taobh amuigh de'n doras.  D'éirigh sé,</span>
<lb n="45"/><span>chuir sé air a chuid éadaigh, agus ag osgladh</span>
<lb n="46"/><span>an dorais dó, goidé do bharamhail a chonnaic</span>
<lb n="47"/><span>sé act cosamhlacht an ghearrain bháin n-a</span>
<lb n="48"/><span>sheasamh ar crith lom tárnocht roimhe, agus</span>
<lb n="49"/><span>gan an oiread croicinn air is chlúd-</span>
<lb n="50"/><span>óchadh ubh circe.  Bhain an t-amharc</span>
<lb n="51"/><span>iongantach so geit as, agus shaoil sé a</span>
<lb n="52"/><span>chéad-uair gurab é an púca bhí ann, oir</span>
<lb n="53"/><span>chualaidh sé i gcomhnuidhe gur ghnáthach leis</span>
<lb n="54"/><span>an phúca bheith amuigh san oidhche i gcosamhlacht</span>
<lb n="55"/><span>chapaill.  Chuir an smuaitiughadh so frída</span>
<lb n="56"/><span>chéile ar fad é, agus ghearr sé comhartha</span>
<lb n="57"/><span>na croiche air féin le súil go n-imtheóchadh</span>
<lb n="58"/><span>an taibhse ghránda so uadha.  Acht, i n'áit</span>
<lb n="59"/><span>sin, ghluais an toirt níos giorra dó, agus</span>
<lb n="60"/><span>thoisigh aríst ag seitridh níos áirde na</span>
<lb n="61"/><span>roimhe, agus d'aithin an fear bocht fá dheireadh</span>
<lb n="62"/><span>nach raibh ann acht a shean ghearran bhán, a</span>
<lb n="63"/><span>bhain sé an croicean de tráthnóna indé!</span></p>
<lb n="64"/>
<lb n="65"/><p><span>Is cosmhail go raibh muinntir na háite ag</span>
<lb n="66"/><span>déanamh poitín fa'n am soin, agus gur chuir</span>
<lb n="67"/><span>siad bairille beag de ar folach i gcúine na</span>
<lb n="68"/><span>páirce i n-a raibh an gearran bán ag</span>
<lb n="69"/><span>ingheilt; fuair seisean amach an folach,</span>
<lb n="70"/><span>agus faraoir! d'ól sé de'n bhiotailte.</span></p>
<lb n="71"/>
<lb n="72"/><p><span>Mar soin de, is marbh ar meisge bhí'n</span>
<lb n="73"/><span>gearran bán; agus is iomdha mallacht thug</span>
<lb n="74"/><span>an máighistir ar lucht déanta an phoitín</span>
<lb n="75"/><span>nuair chonnaic sé an sgrios bhí déanta aca-</span>
<lb n="76"/><span>san air féin.</span></p>
<lb n="77"/>
<lb n="78"/><p><span>Acht goidé bhí aige anois le déanamh?</span>
<lb n="79"/><span>Bhí croiceann an ghearrain díolta agus ar</span>
<lb n="80"/><span>shiubhal uaidh.  Acht smuaitigh sé go raibh</span>
<lb n="81"/><span>leath-dhoisín de chroiceanna caorach aige,</span>
<lb n="82"/><span>agus chuir sé go cúramach thart iomlán</span>
<lb n="83"/><span>chuirp an ghearrain iad; agus ar eagla go</span>
<lb n="84"/><span>réideochadh siad de, cheangnail sé iad air go</span>
<lb n="85"/><span>daingean le geochagaí glasa saileog a</span></p>
</div>
<pb n="437"/>
<div><lb n="86"/><p><span>ghearr sé thíos i n-íochtar an gharraidhe.</span>
<lb n="87"/><span>Cuireadh an gearran bán arís sa stábla,</span>
<lb n="88"/><span>chuaidh fear an tighe 'n-a luighe agus chodail</span>
<lb n="89"/><span>sé go suaimhneach socair go maidin.</span></p>
<lb n="90"/>
<lb n="91"/><p><span>Acht tá an cuid a b'fhearr de'n sgéal le</span>
<lb n="92"/><span>theacht; i gceann seachtmhaine 'n-a dhiaidh seo,</span>
<lb n="93"/><span>nó mar soin, is cosmhail go ndeachaidh an</span>
<lb n="94"/><span>feirmeóir ag amharc goidé mar bhí na</span>
<lb n="95"/><span>croiceanna caorach socraigthe ar an each;</span>
<lb n="96"/><span>agus ar mo chondae, fuair sé iad gream-</span>
<lb n="97"/><span>uighthe dho, agus ag fás air chomh maith is</span>
<lb n="98"/><span>chomh nádurtha is bhí a chroiceann fhéin ariamh</span>
<lb n="99"/><span>air!</span></p>
<lb n="100"/>
<lb n="101"/><p><span>Thairis sin, d'fhás na saileóga air mar</span>
<lb n="102"/><span>a gcéadna, agus ó'n lá soin anuas bhí dhá</span>
<lb n="103"/><span>bharr bhreaghtha aige ar mhuin an ghearrain</span>
<lb n="104"/><span>bháin,ionnus nach bhfacaidh an feirmeóir sin</span>
<lb n="105"/><span>lá bocht 'n-a dhiaidh!</span></p>
<lb n="106"/>
<lb n="107"/><p><span>Bhí an oiread olna aige gach bhliadhain is</span>
<lb n="108"/><span>rinne éadach dhó fhéin agus dá mhuirighin;</span>
<lb n="109"/><span>agus an méad saileóg is bhí a dhith ar féin</span>
<lb n="110"/><span>agus ar mhuinntir an bhaile le na chois.</span></p>
<lb n="111"/>
<lb n="112"/><p><span>Rinne siad dhá chliabh - ceann ar gach</span>
<lb n="113"/><span>thaobh - de na saileóga a d'fhás ar asnaibh</span>
<lb n="114"/><span>an ghearrain; agus mar bhí na cliabha so a' </span>
<lb n="115"/><span>fás go daingean i n-áit a righneadh iad, bhí</span>
<lb n="116"/><span>siad an-usáideach ag iomchar a gcuid ime</span>
<lb n="117"/><span>agus uibheacha go dtí aonaigh agus margaidhe, agus </span>
<lb n="118"/><span>a' tabhairt ar ais na hearraidhe a bhí dhíoth-</span>
<lb n="119"/><span>amhail ortha ó am go ham.</span></p>
<lb n="120"/>
<lb n="121"/><p><span>'Sé duine muinntreach dho fhear ar leis </span>
<lb n="122"/><span>an gearrán d'innis domh-sa an sgéal.</span>
<lb n="123"/><span>Gaedhilgeóir maith agus fíor Éireannach é,</span>
<lb n="124"/><span>go dearbhtha, atá 'n-a chomhnuidhe i mBaile</span>
<lb n="125"/><span>an Droichid, Glaschú; agus dubhairt sé liom</span>
<lb n="126"/><span>gurb é an cunntas deireannach a fuair sé</span>
<lb n="127"/><span>ó n-a charaid 'sa bhaile i dTír Eoghain gur</span>
<lb n="128"/><span>chuireadh síos ainm an Ghearrain Bháin le</span>
<lb n="129"/><span>ruith ag na rásaí i nDún Geanainn an mhí</span>
<lb n="130"/><span>seo chugainn.</span></p>
<lb n="131"/>
<lb n="132"/><p><span>Sin é go díreach mar fuair mise iomradh</span>
<lb n="133"/><span>air, agus má tá bréag ann ná tóg órm-sa é.</span></p>
<lb n="134"/>
<lb n="135"/><p><span>SEAGHÁN MHICHÍL.</span></p>
<lb n="136"/>
<lb n="137"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

An Sean-Ghearrán Bán.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

An Sean-Ghearrán Bán.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
