Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">Marcaigheacht Seagháin Uí Aodha.</title><author><persName>Ua Conchubhair, Micheál</persName></author><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG13-10822</note>
		 <note type="L">414</note>
		 <note type="B">1903</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>Deireadh Foghmhair, 1903</date><idno>IG13-10822</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">13</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author>Ua Conchubhair, Micheál</author><title>Marcaigheacht Seagháin Uí Aodha.</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">Marcaigheacht Seagháin Uí Aodha.</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>Deireadh Foghmhair, 1903</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span>MARCAIGHEACHT SHEAGHÁIN UÍ AODHA.</span></p>
<lb n="1"/>
<lb n="2"/><p><span>Bhíomar bailighthe timcheall na teine i</span>
<lb n="3"/><span>dtigh Sheagháin Uí Aodha.  Níor bh'é an chéad</span>
<lb n="4"/><span>uair againn ann é.  Go deimhin ba mhinic</span>
<lb n="5"/><span>a bhí sgoruidheacht sa tigh céadna sarar</span>
<lb n="6"/><span>bunuigheadh riamh Connradh na Gaedhilge.  Bhí</span>
<lb n="7"/><span>gasra mhaith againn ann an oidhche seo.  Sa</span>
<lb n="8"/><span>chúinne le hais na teine, bhí Seaghán féin</span>
<lb n="9"/><span>'n-a shuidhe, a phíop na bhéal agus caipín</span>
<lb n="10"/><span>oidhche ar a cheann, ullamh le dul chum</span>
<lb n="11"/><span>codlata.  Ní raibh bróg na stoca anois air,</span>
<lb n="12"/><span>agus bhí an rian air, is breágh breac-</span>
<lb n="13"/><span>luirsgneach a bhí sé.  Ar thaobh an tighe bhí</span>
<lb n="14"/><span>Máire a bhean, ag sníomh, súil aici ar an</span>
<lb n="15"/><span>dtúrann agur leath-chluas uirthi ag éisteacht</span>
<lb n="16"/><span>lé n-ár gcomhrádh-na.  Ní raibh de chúram</span>
<lb n="17"/><span>orainne gach n-oidhche, acht ag baint spórt</span>
<lb n="18"/><span>as Seaghán, mar b'é an fear ba mhó éithigh a</span>
<lb n="19"/><span>chumadh a thárlaidh riamh liom.  Níor bh'fhuruirt</span>
<lb n="20"/><span>é chur chum suidhte, acht nuair bhogadh sé</span>
<lb n="21"/><span>b'fhiú dhuit dul dhá mhíle ó bhaile chun éisteacht</span>
<lb n="22"/><span>leis.</span></p>
<lb n="23"/>
<lb n="24"/><p><span>Chrom Tadhg Ruadh ar chainnt ar na daoine</span>
<lb n="25"/><span>maithe.  D'innis sé sgéilín dúinn ar rud</span>
<lb n="26"/><span>éigin a thuit amach ar chómhursain leis oidhche</span>
<lb n="27"/><span>bhí sé déidheannach ar an mbóthar 'n-a aonar</span>
<lb n="28"/><span>ag teacht a-bhaile ón aonach.  "Agus," arsa</span>
<lb n="29"/><span>Tadhg, ag críochnughadh a sgéil, "ní ghéillfeadh</span>
<lb n="30"/><span>sé ón lá soin go dtí an lá tá indiu ann ná</span>
<lb n="31"/><span>gur b'é an púca a thárlaidh leis agus d'imir</span>
<lb n="32"/><span>cleas ar.  Níl amhras ar bith nár chuireadh</span>
<lb n="33"/><span>sgannradh uathbhásach ar.  Ar mhíle bó ní</span>
<lb n="34"/><span>bhéarfá amuigh ó shoin ar t'réis tuitim na</span>
<lb n="35"/><span>hoidhche."</span></p>
<lb n="36"/>
<lb n="37"/><p><span>"Cuir uait, a Thaidhg" ar Séamus an</span>
<lb n="38"/><span>Phuic, ógánach de bhuachaill aimsire le feirm-</span>
<lb n="39"/><span>eóir san áit; "níl a leithéid i n-éan-chor sa</span>
<lb n="40"/><span>tsaoghal."  B'é seo an chéad oidhche ag</span>
<lb n="41"/><span>Séamus i n-ár measg, agus, dá bhrigh sin,</span>
<lb n="42"/><span>ní raibh fhios aige gur le sgéal a fhagháil as</span>
<lb n="43"/><span>Seaghán Ua hAodha a bhí Tadhg mar sin.</span></p>
<lb n="44"/>
<lb n="45"/><p><span>D'árduigh Seaghán a cheann agus d'fhéach</span>
<lb n="46"/><span>ar Shéamus.  "Thugais t'éitheach a gharsúin,"</span>
<lb n="47"/><span>ar sé, "agus glac cómhairle uaim-se anois.</span>
<lb n="48"/><span>Ná bog do phus choidhche ar rud ná fuil eólas</span>
<lb n="49"/><span>agat air.  Is mór an truagh gan do leithéid</span>
<lb n="50"/><span>a bheith sa chliabhán fós, agus is ann a</span>
<lb n="51"/><span>bheitheá-sa leis mara mbeadh daoireacht</span>
<lb n="52"/><span>adhmaid.  Síleann gach preabaire agaibh</span>
<lb n="53"/><span>gur fear é chómh luath is tá sé ábalta ar a</span>
<lb n="54"/><span>bhalcaisí a ghléasadh air féin."</span></p>
<lb n="55"/>
<lb n="56"/><p><span>"Á, a Sheagháin," arsa Muiris an Rinnce,</span>
<lb n="57"/><span>"ná bí ró-chruaidh ar an mbioránach.  Ní le</span>
<lb n="58"/><span>droch-mheas ar éinne adubhairt sé an méid </span>
<lb n="59"/><span>sin.  'San am chéadna má's é a chreideamh</span>
<lb n="60"/><span>ná fuil púcaí 'sa tsaoghal, táim-se leis,</span>
<lb n="61"/><span>mar ná tugaim géilleadh dhóibh."</span></p>
<lb n="62"/>
<lb n="63"/><p><span>"B'fhearra dhuit go mór is go fada, aire</span>
<lb n="64"/><span>thabhairt dod' ghnótha féin, a Mhuirisín, a</span>
<lb n="65"/><span>dhalta," arsa Seaghán.  "Níor cheart duit</span>
<lb n="66"/><span>an méid sin cainnte a rádh i nguth a b'aoirde</span>
<lb n="67"/><span>ná cogar.  Inneósad-sa sgéal díbh anois,</span>
<lb n="68"/><span>agus mara gcreidfidh tú tréis é chlos go</span>
<lb n="69"/><span>bhfuil púcaí ann, tugaim fógra dhuit, agus</span>
<lb n="70"/><span>ní minic im' fháidh mé, go mbeidh atharrughadh </span>
<lb n="71"/><span>puirt agat sara ndúnfaidh an uaidh os do</span>
<lb n="72"/><span>chionn."</span></p>
<lb n="73"/>
<lb n="74"/><p><span>Ní raibh uainne acht soin.  Bhí Seaghán</span>
<lb n="75"/><span>corruighthe anois, agus is geárr go mbeadh</span>
<lb n="76"/><span>sé ar sodar ag sgaothaireacht dúinn.  Chuir</span>
<lb n="77"/><span>Muiris a' Rinnce a theanga 'n-a phluic,</span>
<lb n="78"/><span>agus thosnuigh Seaghán ar an sgéal so a</span>
<lb n="79"/><span>leanas.</span></p>
<lb n="80"/>
<lb n="81"/><p><span>"Dáfhichid bliadhain ó shoin bhí feirm</span>
<lb n="82"/><span>thalmhan ag m'athair i bParóiste an Daingin.</span>
<lb n="83"/><span>Bhíodh féar hocht mbó aige ann, de thalamh</span>
<lb n="84"/><span>áluinn, agus ní de thaobh chnuic fé mar atá</span>
<lb n="85"/><span>agam-sa anois, fóríor.  Tá fhios agaibh ar</span>
<lb n="86"/><span>fad cionnus ar cuireadh as é i n-aimsir an</span>
<lb n="87"/><span>droch-shaoghail.</span>
<lb n="88"/></p>
</div>
<pb n="415"/>
<div><lb n="89"/><p><span>"Ní bhíodh im úr á dhíol an uair sin, fé</span>
<lb n="90"/><span>mar atá anois, agus bhí a rian ar dhaoinibh,</span>
<lb n="91"/><span>ní rabhadar n-a mbuaibh aonaigh mar tá</span>
<lb n="92"/><span>daoine indiu.  Gach nAoine beidh an bóthar</span>
<lb n="93"/><span>nach mór dubh le haindheiseóirí ag ruith le</span>
<lb n="94"/><span>na mblúireacha ime ar an margadh.  'San</span>
<lb n="95"/><span>tsean-aimsir do líonadh daoine feircíní go</span>
<lb n="96"/><span>galánta.  Is minic a chonnac-sa m'athair</span>
<lb n="97"/><span>agus sé cinn aca lán i dtaobh an tighe aige.</span></p>
<lb n="98"/>
<lb n="99"/><p><span>"Aon tráthnóna Dia Céadaoin amháin</span>
<lb n="100"/><span>fuair m'athair sgéala go raibh im éirighthe go</span>
<lb n="101"/><span>mór.  Bhí chúig feircíní ime istigh aige, agus</span>
<lb n="102"/><span>bheartuigh sé féin agus cómhursa linn dul</span>
<lb n="103"/><span>go Tráigh Lí lá ar n-a bháireach agus a gcuid,</span>
<lb n="104"/><span>ime bhreith leó.  Bhíodar chum baile fhágaint</span>
<lb n="105"/><span>ar éirghe lae; dá bhrígh sin d'órduigh</span>
<lb n="106"/><span>m'athar dom, sarar chuaidh sé féin a chodladh,</span>
<lb n="107"/><span>an capall a tabhairt isteach as an bpáirc.</span>
<lb n="108"/><span>D'árduigheas liom cúil-cheannrach, acht níor</span>
<lb n="109"/><span>chuadhas cruinn díreach ag iarraidh an</span>
<lb n="110"/><span>chapaill, mar nuair bhíos ag ghabháilt thar</span>
<lb n="111"/><span>doras Thomáis Uí Chonchubhair - bh'é sin athair</span>
<lb n="112"/><span>Máire annso - ghabhas isteach leath-sgéal</span>
<lb n="113"/><span>éigin agus chaitheas uair nó dhá uair a chluig</span>
<lb n="114"/><span>ann ag cur nidhthe tré chéile le Máire agus</span>
<lb n="115"/><span>a hathair.</span></p>
<lb n="116"/>
<lb n="117"/><p><span>"Gan amhras bhí sé ag druidim go géar</span>
<lb n="118"/><span>leis an dó-dhéag nuair sgaras ag an doras</span>
<lb n="119"/><span>le Máire.  Oidhche spéir-ghealaighe a b'eadh</span>
<lb n="120"/><span>í agus creid mé leis ná rabhas ag cuimhneamh</span>
<lb n="121"/><span>ar shídhe na ar phúca.  Is beag an mearathall</span>
<lb n="122"/><span>a bhíodar ag cur orm.  Fuaras an pháirc</span>
<lb n="123"/><span>mar a raibh an capall.  Shuidheas ar an</span>
<lb n="124"/><span>gclaidhe chun gal a bhaint as an bpíop, mar,</span>
<lb n="125"/><span>má's é bhur dtoil é, bhíodh gal agam as</span>
<lb n="126"/><span>mo dhúidín féin i gan fhios dom' athair.  I</span>
<lb n="127"/><span>gcionn tamaill d'éirgheas im' sheasamh agus</span>
<lb n="128"/><span>chuadhas fé dhéin a'n chapaill.  Samhluigheadh</span>
<lb n="129"/><span>dom gur mhó é ná mar badh cheart dó, acht</span>
<lb n="130"/><span>dubhart liom fhéin gur sgáth-shúil éigin a bí</span>
<lb n="131"/><span>orm 'san droch-sholas.  Rud nár ghnáthach</span>
<lb n="132"/><span>leis bhí sé mór-dheacair le breith air.  Sa</span>
<lb n="133"/><span>deire ráinig liom, agus bhuaileas an chúil-</span>
<lb n="134"/><span>cheannrach air.  Nuair léimeas i n-áirde ní</span>
<lb n="135"/><span>chasfadh an diabhar ná an deamhan a aghaidh</span>
<lb n="136"/><span>a-bhaile.  Acht i ndeire thiar, thall tháinig</span>
<lb n="137"/><span>mí-fhoidhne agam leis agus bhuaileas idir</span>
<lb n="138"/><span>an dá chluais é le slaitín a bhí im' láimh.</span></p>
<lb n="139"/>
<lb n="140"/><p><span>"B'fhéidir gur bhog so é.  Léim sé glan</span>
<lb n="141"/><span>ó'n dtalamh, agus nuair tháinig sé ar a chosaibh,</span>
<lb n="142"/><span>chur sé dhe acht ní a-bhaile.  Níor aithnigheas</span>
<lb n="143"/><span>go dtí seo nár bh'é mo chapall féin a bhí</span>
<lb n="144"/><span>fúm.  Ní mór nár thuiteas anuas ar an</span>
<lb n="145"/><span>dtalamh nuair buaileadh im aigne gur bh'é</span>
<lb n="146"/><span>an púca bhí fúm.  Bíodh geall ná rabhas</span>
<lb n="147"/><span>istigh liom fhéin, agus go mb'fheárr liom ná rud</span>
<lb n="148"/><span>maith go mbeinn anuas.  Ní mór nár strac</span>
<lb n="149"/><span>sé na géaga dhíom nuair bhuaileas é.  Soir</span>
<lb n="150"/><span>uaim a bhí an tigh acht siar ar a dTráigh Bhig</span>
<lb n="151"/><span>a thug an bitheamhnach aghaidh.  D'imthigh sé</span></p>
</div>
<pb n="416"/>
<div><lb n="152"/><p><span>ar nós gaoithe na Márta.  Gan aon bhréag</span>
<lb n="153"/><span>ní dócha go bhfeacathas riamh sa tsaoghal a</span>
<lb n="154"/><span>leithéid de shiubhal is bhí fúinne.</span></p>
<lb n="155"/>
<lb n="156"/><p><span>Chonncabhair an sguab a thugann seabhac</span>
<lb n="157"/><span>na hAille Sgriosta uaireannta; d'imthigh</span>
<lb n="158"/><span>eamair níosa thapamhla 'ná soin.  Is minic</span>
<lb n="159"/><span>a bhíos ag féachaint ar chapall ráis.  Ní</span>
<lb n="160"/><span>bhíonn sé acht ar chos a n-áirde i gcomórtas</span>
<lb n="161"/><span>lem' chapall-sa an oidhche úd.  Tá droichead</span>
<lb n="162"/><span>gur ghabhamair thairis trí chéad troigh ar</span>
<lb n="163"/><span>fhaid.  D'fhéach sé dhomh-sa an oidhche úd go</span>
<lb n="164"/><span>raibh timcheall faid a bhúird ann.  Is</span>
<lb n="165"/><span>amhlaidh mar tá an sgéal ná beadh curtha</span>
<lb n="166"/><span>síos cruinn agam ar obair na hoidhche úd</span>
<lb n="167"/><span>go ceann seachtmhaine; ar an gcrith-eagla</span>
<lb n="168"/><span>bhí orm go gcaillfinn mo ghreim nó go</span>
<lb n="169"/><span>dtuitfinn anuas thré neart uamhain.  Dá</span>
<lb n="170"/><span>dtuitfinn, is dóigh liom go gcaithfidhe</span>
<lb n="171"/><span>sguab a fhagháil chun na slisneacha a</span>
<lb n="172"/><span>bhailiughadh.</span></p>
<lb n="173"/>
<lb n="174"/><p><span>Go háirithe ní stad ná staon a dhein mo</span>
<lb n="175"/><span>bhuachaill nó go raibh sé ar bhruach Aill an</span>
<lb n="176"/><span>dá Leac.  Thug sé iarracht annsoin lem'</span>
<lb n="177"/><span>chaitheamh síos leis an Aill, acht bhí breis</span>
<lb n="178"/><span>mheabhrach ag teacht dom anois agus bhí greim</span>
<lb n="179"/><span>daingean 'n-a mhaing agam.  Chonnaic sé</span>
<lb n="180"/><span>nár bh'aon mhaith dhó bheith ag iarraidh</span>
<lb n="181"/><span>sgaramhuint mar sin liom, agus so treasna</span>
<lb n="182"/><span>an chnuic arís leis, suas go Carraig an</span>
<lb n="183"/><span>Mhionnáin agus síos go cinn Áird an</span>
<lb n="184"/><span>Teampuill.  Níor stad sé dhe'n rás go</span>
<lb n="185"/><span>dtángamair go dtí an pháirc chéadna</span>
<lb n="186"/><span>d'fhágamair.  Bhíos-sa chómh tnáithte sin</span>
<lb n="187"/><span>gur thuiteas anuas annsoin dhe.  Shíleas go</span>
<lb n="188"/><span>dtugas táth dhe'n mhaing im' láimh liom.</span>
<lb n="189"/><span>Ní túisge thuiteas ar an dtalamh ná tháinig</span>
<lb n="190"/><span>laige orm.</span></p>
<lb n="191"/>
<lb n="192"/><p><span>"Fuair m'athair im' chodladh ann mé ar</span>
<lb n="193"/><span>éirghe an lae, an chúil-cheannrach i láimh liom</span>
<lb n="194"/><span>agus táithín de'n bhféar glas sa láimh eile.</span>
<lb n="195"/><span>Níor ghéill sé dhom sgéal, acht ní fhágann</span>
<lb n="196"/><span>soin ná gur bh'fhíor é.  Is dóigh liom go raibh</span>
<lb n="197"/><span>tinneas im' chnámhaibh go ceann mí na dhiaidh</span>
<lb n="198"/><span>sin."</span></p>
<lb n="199"/>
<lb n="200"/><p><span>MICHEÁL UA CONCHUBHAIR.</span></p>
<lb n="201"/>
<lb n="202"/><p>
<lb n="203"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Marcaigheacht Seagháin Uí Aodha.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Marcaigheacht Seagháin Uí Aodha.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
