Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">An Mí-ádh Mór.</title><author><persName>Ó Riain, Liam</persName></author><editor><name type="main">Ó Donnchadha, Tadhg</name></editor><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG13-10745</note>
		 <note type="L">242</note>
		 <note type="B">1903</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>Márta, 1903</date><idno>IG13-10745</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">13</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author>Ó Riain, Liam</author><title>An Mí-ádh Mór.</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">An Mí-ádh Mór.</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>Márta, 1903</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span>AN MÍ-ÁDH MÓR.</span></p>
<lb n="1"/>
<lb n="2"/><p><span>DRÁMA GAIRID DO SCRÍBH 'LIAM Ó RIAIN.</span></p>
<lb n="3"/>
<lb n="4"/><p><span>NA DAOINE:</span></p>
<lb n="5"/>
<lb n="6"/><p><span>Micheál O Laoghaire.</span>
<lb n="7"/><span>Máire, Bean Mhichíl.</span>
<lb n="8"/><span>Cáit, Deirbhshiúr Mháire.</span>
<lb n="9"/><span>Tadhg Óg, Peig, -  Comhursain.</span>
<lb n="10"/><span>Sagart Paróiste.</span>
<lb n="11"/><span>An Siriam.</span>
<lb n="12"/><span>An Maor (nó an </span>
<lb n="13"/><span>t'"Agent")</span>
<lb n="14"/><span>Píléirí.</span>
<lb n="15"/><span>Báillí.</span>
<lb n="16"/><span>Comhursain eile.</span></p>
<lb n="17"/>
<lb n="18"/><p><span>Ait: Tigh Mhichíl i Sráid-Bhaile bhig fé'n dtuaith.</span>
<lb n="19"/><span>Aimsir: Láithreach.</span></p>
<lb n="20"/>
<lb n="21"/><p><span>RADHARC: An chistin i dtigh Mhichíl; Máire 'n-a</span>
<lb n="22"/><span>suidhe i gcathaoir; a lámha fé n-a ceann.  I gcionn</span>
<lb n="23"/><span>ngimit éirgheann sí n-a seasamh agus téidheann go dtí</span>
<lb n="24"/><span>an doras.</span></p>
<lb n="25"/>
<lb n="26"/><p><span>MÁIRE - Nach é an mí-ádh cráidhte é!  Sin</span>
<lb n="27"/><span>maidin eile tharm, agus an bitheamhnach</span>
<lb n="28"/><span>úd gan filleadh fós!  Árd-chrochadh lá</span>
<lb n="29"/><span>gaoithe chuige!  Cá bhfuil sé i n-éan-</span>
<lb n="30"/><span>chor nó cá ndeaghaidh sé leis an air-</span>
<lb n="31"/><span>gead?  Uch! mo bhrón is mo léir, beidh</span>
<lb n="32"/><span>an siriam annso gan mhoill, agus cuirfear</span>
<lb n="33"/><span>amach ar thaobh an bhóthair sinn i</span>
<lb n="34"/><span>ndeireadh an scéil.  Go bféachaidh Dia</span>
<lb n="35"/><span>orainn indiu, nach agam-sa atá an</span>
<lb n="36"/><span>fear ciallmhar?  Nach orm-sa atá an</span>
<lb n="37"/><span>mí-ádh mór?</span></p>
<lb n="38"/>
<lb n="39"/><p><span>[Téidheann sí siar go dtí an teallach.</span></p>
<lb n="40"/>
<lb n="41"/><p><span>Ní fheadar 'n tsaoghal cá bhfuil an</span>
<lb n="42"/><span>bitheamnach nó cá ndeaghaidh sé i n-éan-</span>
<lb n="43"/><span>chor -</span></p>
<lb n="44"/>
<lb n="45"/><p><span>[Tagann Peig isteach.</span></p>
<lb n="46"/>
<lb n="47"/><p><span>PEIG - A Mháire an chroidhe istigh, bhfuil</span>
<lb n="48"/><span>Micheál tagtha fós?</span></p>
<lb n="49"/>
<lb n="50"/><p><span>M. [go feargach] - "Bhfuil Micheál tagtha</span>
<lb n="51"/><span>fós?"  Greadadh chugat, a shean-</span>
<lb n="52"/><span>chailleach, cad chuige dhuit bheith ag</span>
<lb n="53"/><span>teacht isteach annso dhom' bhodhradh.  Is</span>
<lb n="54"/><span>maith atá a fhios agat ná fuil sé tagtha,</span>
<lb n="55"/><span>an cladhaire!</span>
<lb n="56"/></p>
</div>
<pb n="243"/>
<div><lb n="57"/><p><span>P. - Ná beadh sé chomh</span>
<lb n="58"/><span>maith dhuit freagra</span>
<lb n="59"/><span>caoin a thabhairt </span>
<lb n="60"/><span>dam.  Níor bhris</span>
<lb n="61"/><span>deagh-focal béal</span>
<lb n="62"/><span>éinne riamh, a bhean.</span></p>
<lb n="63"/>
<lb n="64"/><p><span>M. - Imthigh leat as</span>
<lb n="65"/><span>mo radharc, a chail-</span>
<lb n="66"/><span>leach, agus tabhair</span>
<lb n="67"/><span>aire dod' ghnó féin.</span>
<lb n="68"/><span>Táim liath agaibh</span>
<lb n="69"/><span>"Bhfuil sé tagtha </span>
<lb n="70"/><span>fós?  Bhfuil sé</span>
<lb n="71"/><span>tagtha fós?!  Níor</span>
<lb n="72"/><span>airigheas a mhalairt</span>
<lb n="73"/><span>as béal éinne ó lá</span>
<lb n="74"/><span>an aonaigh.  Mura</span>
<lb n="75"/><span>mbeadh go bhfuil sé</span>
<lb n="76"/><span>amuigh uaim, an </span>
<lb n="77"/><span>dóigh leat gur mar</span>
<lb n="78"/><span>seo bheinn.  Bailigh</span>
<lb n="79"/><span>leat as so.  </span></p>
<lb n="80"/>
<lb n="81"/><p><span>P. [agus í ag dul</span>
<lb n="82"/><span>amach]. - An bhean</span>
<lb n="83"/><span>bhocht; tá sí as a</span>
<lb n="84"/><span>meabhair nach mór,</span>
<lb n="85"/><span>agus ní hiongnadh é.</span>
<lb n="86"/><span>Nach uirthi atá an </span>
<lb n="87"/><span>mí-ádh.</span></p>
<lb n="88"/>
<lb n="89"/><p><span>M. [ag imtheacht ar</span>
<lb n="90"/><span>fuid an tighe]. -</span>
<lb n="91"/><span>Dhe dhe, dhe, nach </span>
<lb n="92"/><span>mairg mná an </span>
<lb n="93"/><span>domhain!  Bitheamhnaigh atá aca mar</span>
<lb n="94"/><span>fhearaibh.  Faid do bhíd siad san mbaile</span>
<lb n="95"/><span>bíonn an mí-ádh ar an dtigh, agus faid do bhíd</span>
<lb n="96"/><span>amuigh uainn bhíonn mí-shuaimhneas i n-ár</span>
<lb n="97"/><span>gcroidhthibh.</span></p>
<lb n="98"/>
<lb n="99"/><p><span>[Suidheann síos.</span></p>
<lb n="100"/>
<lb n="101"/><p><span>Is olc dúinne i gcomhnuidhe.</span></p>
<lb n="102"/>
<lb n="103"/><p><span>[Airightear ceól leathsmuigh.  Preabann</span>
<lb n="104"/><span>Máire de gheit.  Tagann Tadhg Óg</span>
<lb n="105"/><span>isteach agus é ag seinnim ar feadóig.</span></p>
<lb n="106"/>
<lb n="107"/><p><span>Tadhg Óg [ag baint na feadóige dá bhéal</span>
<lb n="108"/><span>go hobann]. - Gabhain párdún - Dia 's</span>
<lb n="109"/><span>Muire dhuit! - Dearmhad do bhí orm -</span>
<lb n="110"/><span>Bhfuil, bhfuil Micheál tagtha fós? -</span></p>
<lb n="111"/>
<lb n="112"/><p><span>Máire [go feargach]. - Marbhfáisc ort, a</span>
<lb n="113"/><span>phlubaire!  An mar sin is cóir dhuit</span>
<lb n="114"/><span>teacht isteach?</span></p>
<lb n="115"/>
<lb n="116"/><p><span>T. Ó. - Gabhaim párdún agat, a Mháire.  Ag</span>
<lb n="117"/><span>déanamh taithighe ar roinnt cheóil i</span></p>
</div>
<pb n="244"/>
<div><lb n="118"/><p><span>gcóir Chonnradh na Gaedhilge bhíos, agus bhí</span>
<lb n="119"/><span>an oiread sin áthas orm nár bh'éidir</span>
<lb n="120"/><span>dam stad de'n phort.</span></p>
<lb n="121"/>
<lb n="122"/><p><span>M. - Droch-rath ort féin agus ar do phuirt!</span>
<lb n="123"/><span>Shíleas gur bh'é an siriam do bhí ann.</span></p>
<lb n="124"/>
<lb n="125"/><p><span>T. Ó. - [ag gáiridhe] - Hó! hó! hó!  An dóigh</span>
<lb n="126"/><span>leat, a Mháire, gur ceól Gaedhealach</span>
<lb n="127"/><span>do bheadh ag an siriam?</span></p>
<lb n="128"/>
<lb n="129"/><p><span>M. - Éist do bhéal.  Ní fheicim-se éin-</span>
<lb n="130"/><span>deifridheacht indiu idir phortaibh.  Ní </span>
<lb n="131"/><span>measa ceann aca ná a chéile.</span></p>
<lb n="132"/>
<lb n="133"/><p><span>T. Ó. [ag gáiridhe] - Go maith, im baiste.</span>
<lb n="134"/><span>Bhfuil Micheál tagtha a-bhaile fós?</span></p>
<lb n="135"/>
<lb n="136"/><p><span>M. [ar buile]. - "Bhfuil Micheál tagtha a</span>
<lb n="137"/><span>bhaile fós," an eadh?  Mhuise árd-</span>
<lb n="138"/><span>chrochadh lá gaoithe chughat!</span></p>
<lb n="139"/>
<lb n="140"/><p><span>[Ag déanamh fé dhein an tlúidh.</span></p>
<lb n="141"/>
<lb n="142"/><p><span>Ná fuil a mhalairt le rádh ag gach </span>
<lb n="143"/><span>bitheamhnach -</span></p>
<lb n="144"/>
<lb n="145"/><p><span>[Ruitheann Tadhg Óg amach.  Seinneann</span>
<lb n="146"/><span>sé port Gaedhealach agus é ag dul suas an </span>
<lb n="147"/><span>tsráid.</span></p>
<lb n="148"/>
<lb n="149"/><p><span>M. [go brónach]. - Ó, a Dhia ghléigil, saor</span>
<lb n="150"/><span>sinn go bráth!  Ní'l mo leitheid de </span>
<lb n="151"/><span>bhean dona i nÉirinn indiu.  Tá gach</span>
<lb n="152"/><span>éinne ag magadh fúm - "Bhfuil</span>
<lb n="153"/><span>Micheál tagtha thar n-ais fós?"</span>
<lb n="154"/><span>"Bhfuil Micheál tagtha a-bhaile</span>
<lb n="155"/><span>fós" -</span></p>
<lb n="156"/>
<lb n="157"/><p><span>[Tagann Cáit deirbhshiúr Mháire isteach.</span></p>
<lb n="158"/>
<lb n="159"/><p><span>Cáit. - Dia annso isteacht acht amháin an</span>
<lb n="160"/><span>chat agus an mhadradh.</span></p>
<lb n="161"/>
<lb n="162"/><p><span>[Cuireann sí a sean-mhuf ar an mbord agus</span>
<lb n="163"/><span>baineann a clóca dhi.</span></p>
<lb n="164"/>
<lb n="165"/><p><span>Cheapas már mhisde dham cuaird do</span>
<lb n="166"/><span>tabhairt ort, a Mháire.  Bhíos an-ghnó-</span>
<lb n="167"/><span>thach le fada.  Cionnus tá an saoghal</span>
<lb n="168"/><span>ag éirghe leat.  Bhfuil Micheál san</span>
<lb n="169"/><span>mbaile?</span></p>
<lb n="170"/>
<lb n="171"/><p><span>Máire [go feargach]. - Dhe, dún do chlab.</span>
<lb n="172"/><span>Seadh.  "Bhfuil Micheál tagtha thar</span>
<lb n="173"/><span>n-ais?  Bhfuil Micheál san mbaile?"</span>
<lb n="174"/><span>Táim bodhar cráidhte agaibh.  Nach deas</span>
<lb n="175"/><span>an rud é mo dheirbhshiúir féin do theacht</span>
<lb n="176"/><span>annso ag magadh fúm!</span></p>
<lb n="177"/>
<lb n="178"/><p><span>C. - Airiú, a Mháire a' chroidhe, cad tá ort</span>
<lb n="179"/><span>ar éan-chor?</span></p>
<lb n="180"/>
<lb n="181"/><p><span>M. - Cad tá orm, an eadh?  Mí-fhortún an</span>
<lb n="182"/><span>tsaoghail atá orm.  B'fhearr liom beith</span>
<lb n="183"/><span>im' mhnaoi déirce ag siubhal na mbóithre</span>
<lb n="184"/><span>'ná bheith mar atáim.  Ní fheicim duine</span>
<lb n="185"/><span>ná deóruidhe do cabhroghadh liom.  Agus</span>
<lb n="186"/><span>mo shean-bhitheamhnach fir, d'imthigh - </span></p>
<lb n="187"/>
<lb n="188"/><p><span>C. - Micheál imthighthe, an eadh?  Airiú, bíodh</span>
<lb n="189"/><span>ciall agat, a bhean a' chroidhe.</span></p>
<lb n="190"/>
<lb n="191"/><p><span>M. - Óch! go deimhin, is furuist "bíodh ciall</span>
<lb n="192"/><span>agat," do rádh.  Dá mbeadh ciall ag </span>
<lb n="193"/><span>mnaoi ní pósfadh sí choidhche.  "Ní</span>
<lb n="194"/><span>féasta go rósta is ní céasadh go </span>
<lb n="195"/><span>pósadh."</span></p>
<lb n="196"/>
<lb n="197"/><p><span>C. - Faire! ná bí ag gearán mar sin.  Fear</span>
<lb n="198"/><span>maith croidheamhail nádúrtha is eadh</span>
<lb n="199"/><span>Micheál.</span></p>
<lb n="200"/>
<lb n="201"/><p><span>M. - Gaoth, a Cháit.  Croidheamhail nádúrtha</span>
<lb n="202"/><span>an eadh?  Dubhart leis maidin lae an</span>
<lb n="203"/><span>aonaigh ná raibh a leithéid d'fhear chros-</span>
<lb n="204"/><span>táltha ar thalamh ghlas na hÉireann.</span>
<lb n="205"/><span>Níor bh'iongnadh go raibh troid ead-</span>
<lb n="206"/><span>rainn.  Dhineas feidhre laimhinní bre-</span>
<lb n="207"/><span>aghtha olna dhó - mar bítear 'ghá rádh</span>
<lb n="208"/><span>gur chóir déantúsa na hÉireann do</span>
<lb n="209"/><span>chur ar aghaidh.  An dóigh leat caidé an</span>
<lb n="210"/><span>buidheachas do bhí aige orm?</span></p>
<lb n="211"/>
<lb n="212"/><p><span>C. - Ní fheadar 'n tsaoghal.</span></p>
<lb n="213"/>
<lb n="214"/><p><span>M. - "Ní leanbh me," ar seisean; "ná ní'l</span>
<lb n="215"/><span>éin-eagla orm roimh an bhfuacht."</span>
<lb n="216"/><span>B'éigin dam aoideadh na muc is na</span>
<lb n="217"/><span>madraidhe do thabhairt air sular ghlac</span>
<lb n="218"/><span>sé leó.  Annsoin chuaidh sé chum an</span>
<lb n="219"/><span>aonaigh; bhí scata muc ramhar againn;</span>
<lb n="220"/><span>agus tásc ná tuairisc ní bhfuaireas air</span>
<lb n="221"/><span>ó shoin.  Mo chreach is mó chás! tá sé</span></p>
</div>
<pb n="245"/>
<div><lb n="222"/><p><span>imthighthe go bráth.  Tá sé imthighthe - agus</span>
<lb n="223"/><span>tá an t-airgead imthighthe i n-éinfeacht</span>
<lb n="224"/><span>leis.  </span></p>
<lb n="225"/>
<lb n="226"/><p><span>[Gabhann sí anonn 's anall ag gol.</span></p>
<lb n="227"/>
<lb n="228"/><p><span>Dia go deó linn, tá mo chroidhe briste,</span>
<lb n="229"/><span>agus beidh an siriam annso gan</span>
<lb n="230"/><span>moill -.</span></p>
<lb n="231"/>
<lb n="232"/><p><span>C. - Micheál imthighthe!  Agus an siriam ag</span>
<lb n="233"/><span>teacht!  Ní dáríribh ataoi, a Mháire.  </span></p>
<lb n="234"/>
<lb n="235"/><p><span>M. - Ar dóigh leat orm gur mar mhagadh</span>
<lb n="236"/><span>atáim.  Ó! nach é an bitheamhnach</span>
<lb n="237"/><span>críochnuighthe é.  Dubhairt sé ar linn</span>
<lb n="238"/><span>imtheacht dó: "Slán leat, a chailleach,"</span>
<lb n="239"/><span>ar seisean,, "b'éidir ná fillfinn</span>
<lb n="240"/><span>choidhche aríst ort."  Shíleas, ar ndóin,</span>
<lb n="241"/><span>gur mar 'dh eadh bhí sé.</span></p>
<lb n="242"/>
<lb n="243"/><p><span>C. - Agus nár tháinig sé a-bhaile -</span></p>
<lb n="244"/>
<lb n="245"/><p><span>M. - Níor tháinig, an cladhaire.  Bhíos agh </span>
<lb n="246"/><span>fuireach leis ar feadh dhá lá, agus ar</span>
<lb n="247"/><span>maidin indé chuadhas go dtí an baile</span>
<lb n="248"/><span>mór, acht ní raibh tásc ná tuairisc air</span>
<lb n="249"/><span>romham.  O mo chreach is mo léir-scrios!</span>
<lb n="250"/><span>beidh an siriam annso indiu -</span></p>
<lb n="251"/>
<lb n="252"/><p><span>C.  Ách adhe!  Níor shíleas go raibh an scéal</span>
<lb n="253"/><span>chomh dona soin.</span></p>
<lb n="254"/>
<lb n="255"/><p><span>M. - A Cháit a chuid, bhuail an droch-rath</span>
<lb n="256"/><span>linn, acht níor mhaith liom bheith ag trácht</span>
<lb n="257"/><span>air.  Do theip orainn an cíos do chur</span>
<lb n="258"/><span>le chéile tamall ó shoin, agus ó'n lá soin</span>
<lb n="259"/><span>go dtí an lá indiu ag dul i n-olcas is</span>
<lb n="260"/><span>eadh bhí an scéal orainn.  Dubhairt an</span>
<lb n="261"/><span>bodach Agent go gcuirfidhe amach sinn,</span>
<lb n="262"/><span>acht shíleas go mbeadh luach na muc</span>
<lb n="263"/><span>againn i n-am.  Acht mo mhíle brón!</span>
<lb n="264"/><span>Tá an cáirde i gcrích; agus an bitheamhnach</span>
<lb n="265"/><span>úd imthighthe i n-ainm an diabhail agus fiacha</span>
<lb n="266"/><span>na muc i n-éinfheacht leis; agus beidh an</span>
<lb n="267"/><span>siriam annso indiu -.</span></p>
<lb n="268"/>
<lb n="269"/><p><span>[Suidheann Máire go lag brónach i</span>
<lb n="270"/><span>gcathaoir.</span></p>
<lb n="271"/>
<lb n="272"/><p><span>C. - A Mháire a' chroidhe, taoi lag tuirseach</span>
<lb n="273"/><span>breóite.  Téanam ort isteach sa</span>
<lb n="274"/><span>tseomra, agus éirigh a chodladh dhuit féin.</span>
<lb n="275"/><span>Teastuigheann sé uait.</span></p>
<lb n="276"/>
<lb n="277"/><p><span>[Téidheann siad isteach san tseomra.</span>
<lb n="278"/><span>Dúnann Cáit an doras.  Ar an dtoirt,</span>
<lb n="279"/><span>tagann Micheál isteach ó'n tsráid.  Tá</span>
<lb n="280"/><span>sé beagán súgach; maide 'n-a láimh</span>
<lb n="281"/><span>aige; na laimhinní olna ar a lámhaibh.</span></p>
<lb n="282"/>
<lb n="283"/><p><span>(Ní críoch.)</span></p>
<lb n="284"/>
<lb n="285"/><p>
<lb n="286"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

An Mí-ádh Mór.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

An Mí-ádh Mór.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
