Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">Na Bearta Cruadha.</title><author><persName/></author><editor><name type="main">Ó Donnchadha, Tadhg</name></editor><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG13-10741</note>
		 <note type="L">237</note>
		 <note type="B">1903</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>Feabhra, 1903</date><idno>IG13-10741</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">13</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author/><title>Na Bearta Cruadha.</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">Na Bearta Cruadha.</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>Feabhra, 1903</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span>NA BEARTA CRUADHA DO RÉITEACH.</span></p>
<lb n="1"/>
<lb n="2"/><p><span>CEANN AN STÁCA - Seo mar d'imirtí Ceann an </span>
<lb n="3"/><span>Stáca ar na Crostairíbh.  B'éidie go bhfuil easnamh</span>
<lb n="4"/><span>air seo féin mar níor fhéadas tuairisc an chleasa a</span>
<lb n="5"/><span>chur ar éinne de sna sean-daoinibh: -</span></p>
<lb n="6"/>
<lb n="7"/><p><span>"Cad tá i n-áirde?  Ceann an stáca.</span></p>
<lb n="8"/>
<lb n="9"/><p><span>Leag ar lár é, go dtí i mbáireach, go bhfuighidh sé</span>
<lb n="10"/><span>práta, agus rl."</span></p>
<lb n="11"/>
<lb n="12"/><p><span>Cad (cé) tá thíos?  Arán is im.</span>
<lb n="13"/><span>Cá bhfuil mo chuid-se?  D'ith an luch é.</span>
<lb n="14"/><span>Cá bhfuil an luch?  Tá sé fé'n sop.</span>
<lb n="15"/><span>Cá bhfuil as sop?  Dhóigh an teine é.</span>
<lb n="16"/><span>Cá bhfuil an teine?  Mhúc an t-uisce í.</span>
<lb n="17"/><span>Cá bhfuil an t-uisce?  D'ól an damh é.</span>
<lb n="18"/><span>Cá bhfuil an damh?  Mharbh an búistéir é.</span>
<lb n="19"/><span>Cá bhfuil an búistéir?</span>
<lb n="20"/><span>Tá sé thíos annso, thuas annso.</span>
<lb n="21"/><span>'Cóiriughadh mo leabtha-sa, 'cóiriughadh mo leabhtha-</span>
<lb n="22"/><span>sa."</span></p>
<lb n="23"/>
<lb n="24"/><p><span>Uaireanta eile deirimís: -</span></p>
<lb n="25"/>
<lb n="26"/><p><span>"Tá sé thoir annso, thiar annso</span>
<lb n="27"/><span>Fé chladáinín cloch."</span></p>
<lb n="28"/>
<lb n="29"/><p><span>Agus 'n-a dhiaidh sin: -</span></p>
<lb n="30"/>
<lb n="31"/><p><span>"An té labhairfidh ná gáirfidh</span>
<lb n="32"/><span>Go dtí an taca so i mbáireach,</span>
<lb n="33"/><span>Gheobhaidh sé fiche buille beag,</span>
<lb n="34"/><span>Fiche buille mór,</span>
<lb n="35"/><span>Fiche greim seangáin,</span>
<lb n="36"/><span>Fiche speach ghearáin."</span></p>
<lb n="37"/>
<lb n="38"/><p><span>Is minic d'fhuilingeas féin an pianós so.</span></p>
<lb n="39"/>
<lb n="40"/><p><span>AN GRUAGACH.</span></p>
<lb n="41"/>
<lb n="42"/><p><span>GREANN EOGHAIN RUAIDH. - Ní raibh Eoghain acht</span>
<lb n="43"/><span>'n-a gharsúinín bheag nuair chas se an chéad bhéarsa</span>
<lb n="44"/><span>riamh.  Bhí sé mar seo lá ag dul fé dhéin an tséipéil</span>
<lb n="45"/><span>i n-éinfheacht le n-a athair.  Sciúirdín a tugtí mar</span>
<lb n="46"/><span>leas-ainm ar a athair i gcoitchionn.  Bhí maidrín ag</span>
<lb n="47"/><span>gabháil an bhóthair le n-a sálaibh, Ginidhe b'ainm dó.</span>
<lb n="48"/><span>Nuair shroicheadar an séipéal, d'fhanadar ag cainnt</span>
<lb n="49"/><span>le chomhursain agus chuaidh Ginidhe isteach timcheall an</span>
<lb n="50"/><span>urláir.  Nuair bhí gnó éigin ag an sagart dá</span>
<lb n="51"/><span>dhéanamh, theangmhuigh Ginidhe le n-a chosaibh, agus leis</span>
<lb n="52"/><span>sin d'éirigh sé ar buile.  Do dhein sé ar an maidrín</span></p>
</div>
<pb n="238"/>
<div><lb n="53"/><p><span>agus rug sé greim air agus bhuail sé a cheann i gcoinnibh na</span>
<lb n="54"/><span>táirsighe amuich.  Chonnaic Eóghain beag a raibh</span>
<lb n="55"/><span>déanta ag an sagart agus bhris sé amach mar leanas: -</span></p>
<lb n="56"/>
<lb n="57"/><p><span>"A Ghinidhe, m'anma, b'aindeis é do chúrsaí  </span>
<lb n="58"/><span>Thángais go dtí an t'Aifreann ar maidin le</span>
<lb n="59"/><span>humhluigheacht</span>
<lb n="60"/><span>Do cheann chun na táirsighe is tapaidh do stiúrsuigheadh</span>
<lb n="61"/><span>Agus ní bás gan sagart fuair do mhadradh, a</span>
<lb n="62"/><span>Sciúirdín."  </span></p>
<lb n="63"/>
<lb n="64"/><p><span>"Cé leis an buachaill sin?" ar san sagart.</span>
<lb n="65"/><span>"Liom-sa, a athair,"adubhairt Sciúirdín.  "Déanfaidh</span>
<lb n="66"/><span>sé an gnó fós" ar seisean, ag iompódh ar a sháil.</span></p>
<lb n="67"/>
<lb n="68"/><p><span>DIARMAID.</span></p>
<lb n="69"/>
<lb n="70"/><p><span>BÉAL LEICE. - Teastuigheann ó "Bhéal Leice"</span>
<lb n="71"/><span>Gaedhilg d'fhagháil ar "The Atlantic Ocean", "The</span>
<lb n="72"/><span>Irish Sea", agus "St. George's Channel".  Is dóigh</span>
<lb n="73"/><span>liom gurab í an Ghaedhilg is gnáthaighe ar an gcéad</span>
<lb n="74"/><span>cheann agus ar an dara ceann, "An Fhairrge Thiar" agus</span>
<lb n="75"/><span>"An Fhairrge Thoir".  Chonnac "An Iar-mhuir" mar</span>
<lb n="76"/><span>ainm ar an Atlantic, agus Muir Mheann ar an Irish</span>
<lb n="77"/><span>Sea, i n-áit éigin.  Níor airigheas éan-Ghaedhilg riamh</span>
<lb n="78"/><span>ar "St. George's Channel", acht an ndéanfadh "Sruth</span>
<lb n="79"/><span>Loch gCarmain" an gnó? - F. an I.</span></p>
<lb n="80"/>
<lb n="81"/><p><span>DIARMAID MAC CRAITH AGUS AN FIADH MARBH. -</span>
<lb n="82"/><span>Bí beirt fhear a' fiadhach lá.  Daoine uaisle bh'eadh</span>
<lb n="83"/><span>iad.  Mharbhuighdear fiadh.  Bhuail Diarmaid Mac Craith</span>
<lb n="84"/><span>leó, agus leigeadar ortha ná raibh fhios aca i gceart</span>
<lb n="85"/><span>canos an fiadh a roinnt.  Chuireadar an cheist ar</span>
<lb n="86"/><span>Dhiarmaid.  Seo é an freagra fuaireadar: -</span></p>
<lb n="87"/>
<lb n="88"/><p><span>An cheathramha 's a leath ag Diarmaid Mac Craith,</span>
<lb n="89"/><span>'S an cheathramha gan roinnt ag Diarmaid Mac Craith,</span>
<lb n="90"/><span>Na cosa 's an ceann</span>
<lb n="91"/><span>Ag uaislibh na tíre,</span>
<lb n="92"/><span>'S an croicean mar bhríste ag Diarmaid Mac Craith.</span></p>
<lb n="93"/>
<lb n="94"/><p><span>BEIRT FHEAR.</span></p>
<lb n="95"/>
<lb n="96"/><p><span>DOMHNALL BUIDHE.: - Do chuir Domhnall Buidhe a</span>
<lb n="97"/><span>cheathrar ban i ndiaidh a chéile.  Do phós sé an</span>
<lb n="98"/><span>cúigmheadh bean.  Oidhche an phósadh bhí scata buachaillí</span>
<lb n="99"/><span>amuigh ar an mbóthar i n-aice tighe Dhómhnaill.  Bhuail</span>
<lb n="100"/><span>Dómhnall amach rith na hoidhche agus nuair a chonnaic sé</span>
<lb n="101"/><span>na buachaillí.</span></p>
<lb n="102"/>
<lb n="103"/><p><span>"Buailidh isteach a buachaillí," ar seisean leó, "ní</span>
<lb n="104"/><span>i gcomhnuidhe bheidh Domhnall 'á phósadh 'ná cóir aige</span>
<lb n="105"/><span>chuige."</span></p>
<lb n="106"/>
<lb n="107"/><p><span>BEIRT FHEAR.</span></p>
<lb n="108"/>
<lb n="109"/><p><span>Tá go leór daoine san tsaoghal</span>
<lb n="110"/><span>Is t'fhuil do thréigean tar a gceann,</span>
<lb n="111"/><span>Luighfid cos ort san gcaeth,</span>
<lb n="112"/><span>Nuair is léir dóibh do mhaith go gann.</span></p>
<lb n="113"/>
<lb n="114"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Na Bearta Cruadha.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Na Bearta Cruadha.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
