Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">Feis Cholmáin.</title><author><persName>Mac Suibhne, Pádraig</persName></author><editor><name type="main">Laoide, Seosamh (Lloyd, Joseph H.)</name></editor><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG12-10714</note>
		 <note type="L">182</note>
		 <note type="B">1902</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>Nodlaig, 1902</date><idno>IG12-10714</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">12</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author>Mac Suibhne, Pádraig</author><title>Feis Cholmáin.</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">Feis Cholmáin.</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>Nodlaig, 1902</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span><pb n="182"/></span>
<lb n="1"/><span>FEIS COLMÁIN</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Tá na Gaedh-  </span>
<lb n="4"/><span>ilgeóirí go</span>
<lb n="5"/><span>léir ar éan- </span>
<lb n="6"/><span>aigne anois i </span>
<lb n="7"/><span>dtaoibh na bun-</span>
<lb n="8"/><span>táiste tá ann do chraoibh feis do chur ar </span>
<lb n="9"/><span>bun uair sa mbliadhain an chuid is lugha dhe.</span></p>
<lb n="10"/>
<lb n="11"/><p><span>Nuair thagann lá feise curtar an </span>
<lb n="12"/><span>Ghaedhilg ós comhair gach éinne agus curtar</span>
<lb n="13"/><span>a brigh agus a fuinneamh i n-umhail do chách.  </span>
<lb n="14"/><span>I gcaitheamh an gheimhridh, nuair bhionn na</span>
<lb n="15"/><span>chomhdhaltaí istigh ag foghluim agus ag saoth- </span>
<lb n="16"/><span>rughadh na teangan, ní bhíonn radharc ar a </span>
<lb n="17"/><span>gcuid oibre ag an phobul, agus ní bhíonn </span>
<lb n="18"/><span>slighe ag an phobul a mbreitheamhntas do </span>
<lb n="19"/><span>chaitheamh ar obair an Chonnartha agus a</span>
<lb n="20"/><span>dhéanamh amach an maith no olc an obair</span>
<lb n="21"/><span>sin.  Bhí na smaointe seo ag rith linn</span>
<lb n="22"/><span>annso ins an ngeimhreadh agus cheapamar</span>
<lb n="23"/><span>dá mba rud é go mbeadh áit againn le</span>
<lb n="24"/><span>haghaidh feise go mbéadh an t-ádh go</span>
<lb n="25"/><span>deóidh orainn.  Ní raibh éan-choinne againn </span>
<lb n="26"/><span>le háit d'fhagháil mar nach bhfuil seomra ar </span>
<lb n="27"/><span>an mbaile oireamhnach chum cruinniughadh</span>
<lb n="28"/><span>mór daoine do bhailiughadh ann i lár an</span>
<lb n="29"/><span>tsamhraidh; agus maidir le páirc níor </span>
<lb n="30"/><span>bh'eól dúinn éin-cheann annso d'oirfeadh</span>
<lb n="31"/><span>dár n-obair.</span></p>
<lb n="32"/>
<lb n="33"/><p><span>Bhíomar ceaptha go gcaithfimís déanamh</span>
<lb n="34"/><span>gan feis nuair do chualaidh Uachtárán</span></p>
</div>
<pb n="183"/>
<div><lb n="35"/><p><span>Cholláiste Cholmáin cad do bhí ag cur </span>
<lb n="36"/><span>cúraim orainn agus ní túisce d'airigh sé an</span>
<lb n="37"/><span>scéal ná dubhairt sé go bhfuighmís faithche</span>
<lb n="38"/><span>an Cholláiste agus fáilte.  Ba dheacair</span>
<lb n="39"/><span>áit ní ba dheise d'fhagháil.  Tá an Coll-</span>
<lb n="40"/><span>áiste ar chliathán an chnuic atá ar an taobh</span>
<lb n="41"/><span>theas de'n mbaile agus radharc aoibhinn </span>
<lb n="42"/><span>uaidh anuas ar an mbaile agus anonn ar</span>
<lb n="43"/><span>an gcnoc atá ar an dtaobh thuaidh agus</span>
<lb n="44"/><span>thairis sin arís ar chnocaibh Chillúirt, ar</span>
<lb n="45"/><span>"Airglinn aoibhinn an cheóil," agur ar</span>
<lb n="46"/><span>na Galltaoi atá ag baint leis an spéir.</span></p>
<lb n="47"/>
<lb n="48"/><p><span>Tá an Colláiste féin go breagh leis,</span>
<lb n="49"/><span>agus leigeadh do sna daoinibh do tháinig</span>
<lb n="50"/><span>chum na feise dul isteach agus breathnughadh</span>
<lb n="51"/><span>ar an gcóir mhaith oibre atá ann.</span></p>
<lb n="52"/>
<lb n="53"/><p><span>Tá na hallaí agus na seomraí go</span>
<lb n="54"/><span>breagh fairsing aerach ann, agus tá gach caoi</span>
<lb n="55"/><span>ann chum an eólais do mhúineadh do theas-</span>
<lb n="56"/><span>tuigheann ó aos óg na haimsire seo.</span></p>
<lb n="57"/>
<lb n="58"/><p><span>Tá spioraid na Gaedhilge dá cur i</span>
<lb n="59"/><span>bfeidhm go ceart ann mar tá sí dá</span>
<lb n="60"/><span>múineadh do gach duine de'n chéad</span>
<lb n="61"/><span>buachaill atá ar scoil ann.  Is 'mdhó scoil</span>
<lb n="62"/><span>i nÉirinn atá tar éis múineadh na teangan</span>
<lb n="63"/><span>do thógaint suas ó chuaidh an Connradh i</span>
<lb n="64"/><span>láidreacht, acht tá cuid aca agus ní'l ins an</span>
<lb n="65"/><span>múineadh acht leath-scéal mar nach bhfuil</span>
<lb n="66"/><span>eólas ceart ag na múinteóiríbh ar an</span>
<lb n="67"/><span>dteangain, nách dtugtar am go leór do</span>
<lb n="68"/><span>sna scoláiríbh chum a foghluma agus nach</span>
<lb n="69"/><span>gcleachtar a labhairt ar éan-chor.  Ní mar</span>
<lb n="70"/><span>seo do'n Chollaiste seo.  Sé an tAthair</span>
<lb n="71"/><span>Dáithí Ua Conaill, Uachtarán ár gCraoibhe-</span></p>
</div>
<pb n="184"/>
<div><lb n="72"/><p><span>ne, atá mar ollamh aca, agus ní fhágann sé</span>
<lb n="73"/><span>iad i dtaoibh leis na leabraibh acht labh-</span>
<lb n="74"/><span>rann sé an Ghaedhilg leó coitcheannta</span>
<lb n="75"/><span>agus is í bhíonn aca nuair bhíd ag imirt</span>
<lb n="76"/><span>liathróide nó ag iomáin ar an bhfaithche.</span>
<lb n="77"/><span>Ní bhíonn de chleasaibh lúith aca acht iad so</span>
<lb n="78"/><span>atá Gaedhealach.  Is é halla ealadhan an</span>
<lb n="79"/><span>chuid is déidheannaighe cuireadh leis an </span>
<lb n="80"/><span>gcolláiste agus múintear ann an teagasc</span>
<lb n="81"/><span>ceárdamhail go fuinneamhail bríoghmhar.</span></p>
<lb n="82"/>
<lb n="83"/><p><span>Shocruigheamair ar an bhfeis do bheith</span>
<lb n="84"/><span>againn lá 'l Pheadair is Phóil, agus nuair</span>
<lb n="85"/><span>tháinig an lá bhí an ghrian ag taithneamh</span>
<lb n="86"/><span>orainn chomh lonnrach agus bhí sí éan-lá</span>
<lb n="87"/><span>riamh.  Thug an tAthair Dáithí Ua Conaill</span>
<lb n="88"/><span>seanmóin Ghaedhilge uaidh an lá soin ag an </span>
<lb n="89"/><span>Aifreann déidheannach, agus is fada fada</span>
<lb n="90"/><span>roimhe sin ó bhí seanmóin Ghaedhilge ins</span>
<lb n="91"/><span>an teampoll céadna.  </span></p>
<lb n="92"/>
<lb n="93"/><p><span>B'ádhmharach agus b'oireanmhach an tosnu-</span>
<lb n="94"/><span>ghadh é sin ar obair an lae.  Chomh luath</span>
<lb n="95"/><span>agus bhí na daoine amuigh ón Aifreann</span>
<lb n="96"/><span>dhírighdear orainn agus leath-uair tar eis a</span>
<lb n="97"/><span>buille bhí an obair ar láin-tsiubhal againn.</span>
<lb n="98"/><span>Bhí aithristheóireacht agus scéaluidheacht agus</span>
<lb n="99"/><span>rinnce agus amhráin ann.  Ní raibh cúinne</span>
<lb n="100"/><span>de'n pháirc gan rud éigin ann.  Bhí na</span>
<lb n="101"/><span>daoine ag líonadh isteach go bríoghmhar agus</span>
<lb n="102"/><span>go mear, agus ba greannmhar féachaint ortha</span>
<lb n="103"/><span>ag rith annso agus annsúd dh'iarraidh</span>
<lb n="104"/><span>gréim d'fhagháil ar gach nídh.  Acht ní bhfuigh-</span>
<lb n="105"/><span>dís gach éan-rud d'fheicsint i bhfochair a</span>
<lb n="106"/><span>chéile agus b'éigin dóibh bheith sásta le</span>
<lb n="107"/><span>giota dhe seo agus giota dhe siúd.  Bhí</span>
<lb n="108"/><span>buidhean-cheóil againn ó Chorcaigh agus</span>
<lb n="109"/><span>nuair tháinig sé - Buidhean-cheoil Shráide an</span>
<lb n="110"/><span>Daingin i gCorcaigh - cuireadh stad ar gach</span>
<lb n="111"/><span>nídh eile go dtabharfadh sé greas ceóil</span>
<lb n="112"/><span>dúinn.  Sé an smaoineadh do bhí ag rith</span>
<lb n="113"/><span>im' aigne féin agus iad ag imirt gur beag</span>
<lb n="114"/><span>an gábhadh tá againn le hairgead mór do</span>
<lb n="115"/><span>dhíol le buidhin ghallda bhíonn ag gabháil</span></p>
</div>
<pb n="185"/>
<div><lb n="116"/><p><span>leis an arm an fhaid agus tá a leithéidí</span>
<lb n="117"/><span>seo againn.  Bhí éan-rud eile ar cuireadh</span>
<lb n="118"/><span>ar stad na comórtais len' aghaidh - óráid</span>
<lb n="119"/><span>an Athar Peadar Ua Laoghaire.  Is é an</span>
<lb n="120"/><span>tAthair Peadar féin do bhí mar Uachtarán</span>
<lb n="121"/><span>ar an bhFeis agus ba mhaith an mhaise dhúinn</span>
<lb n="122"/><span>soin.  Nuair thosnuigh sé ag cainnt bhrúidh</span>
<lb n="123"/><span>an sluagh mór daoine suas chum an áird ar</span>
<lb n="124"/><span>a raibh sé i dtreó go n-aireoghaidís gach</span>
<lb n="125"/><span>focal.  "Bhí da'chead bliadhain," adubhairt</span>
<lb n="126"/><span>sé "ó sheas sé ar an áit sin ar dtúis.</span>
<lb n="127"/><span>Is fada an aimsir í agus is 'mdhó cor</span>
<lb n="128"/><span>chuir an saoghal de ó shoin.  I dtaobh na</span>
<lb n="129"/><span>Gaedhilge ba dhona an aimsir í mar is le</span>
<lb n="130"/><span>n-a linn do leigeadh do theangain na tíre</span>
<lb n="131"/><span>dul nach mór chum báis.  Bhí muinntir na</span>
<lb n="132"/><span>hÉireann 'n-a gcodladh ar feadh na haim-</span>
<lb n="133"/><span>sire sin i dtaobh na Gaedhilge.  Acth bhí</span>
<lb n="134"/><span>fo-dhuine annso 's annsúd 'n-a dhúiseacht</span>
<lb n="135"/><span>ag faire go géar ar gach nídh."  Bhí an</span>
<lb n="136"/><span>tAthair Peadar ortha so.  Chonnaic sé gach </span>
<lb n="137"/><span>cor agus casadh.  Chonnaic sé an trom-shuan.</span>
<lb n="138"/><span>Acht, buidhe le Dia! chíonn sé anois an</span>
<lb n="139"/><span>múscladh.  Nár bh'uaigneach brónach do n-a</span>
<lb n="140"/><span>leithéid na bhliadhanta so!  Bhí sé buailte</span>
<lb n="141"/><span>go daingion isteach i n-a aigne go raibh an</span>
<lb n="142"/><span>Ghaedhilg ceangailte suas le creideamh agus </span>
<lb n="143"/><span>le náisiúntacht na hÉireann agus dá mba </span>
<lb n="144"/><span>rud é go scaoilfeadh na daoine uatha an </span>
<lb n="145"/><span>teanga go n-imtheóghadh an creideamh agus </span>
<lb n="146"/><span>an náisiúntacht 'na diaidh.  Agus bhí sé ag</span>
<lb n="147"/><span>féachaint ortha ag leigean do'n teangain </span>
<lb n="148"/><span>imtheacht!  Níor mhór dam an tIrisleabhar</span>
<lb n="149"/><span>ar fad chum cunntais do thabhairt ar na</span>
<lb n="150"/><span>daoinibh tháinig ag iomaidh ann agus ar</span>
<lb n="151"/><span>a ngníomharthaibh.  Acht bhí sin ins na</span>
<lb n="152"/><span>páipéiríbh Béarla cheana.  Tá an Ghaedhilg</span>
<lb n="153"/><span>dá múineadh i ngach scoil ins an pharóiste</span>
<lb n="154"/><span>seo, acht ní'l sí dá labhairt coitcheannta i</span>
<lb n="155"/><span>measc na ndaoine agus dá dheascaibh sin</span>
<lb n="156"/><span>ní'l sí fós ag an aos óg maith go leór</span>
<lb n="157"/><span>chum dul isteach ag iomaidh ar chomhrádh;</span>
<lb n="158"/><span>agus na daoine atá ag foghluim i rangaibh</span>
<lb n="159"/><span>an Chonnartha annso ní'l an blas fós aca</span>
<lb n="160"/><span>chomh maith agus atá sé ag muintir na</span>
<lb n="161"/><span>gceanntar nGaedhealach.</span></p>
<lb n="162"/>
<lb n="163"/><p><span>Dá bhrigh sin is go Baile Mhistéala, go</span>
<lb n="164"/><span>dtí an Baile Nua, agus an Baile Dubh, go</span>
<lb n="165"/><span>Dúngarbhán agus go hÁrd Mhór, chuaidh an</span>
<lb n="166"/><span>chuid ba mhó de sna duaiseannaibh.</span></p>
<lb n="167"/>
<lb n="168"/><p><span>Acht mar sin féin fuair muinntir na</span>
<lb n="169"/><span>háite seo a gcuid féin agus béidh siad</span>
<lb n="170"/><span>ag dul i dtreise i n-ionad a chéile.  Ní</span>
<lb n="171"/><span>fhacthas ar an mbaile go dtí sin cruinn-</span>
<lb n="172"/><span>iughadh chomh breagh agus chomh deagh-iomchurtha</span>
<lb n="173"/><span>agus do bhí againn, agus bhíodar go léir</span>
<lb n="174"/><span>sásta.  Ní raibh éinne ag gearán agus is</span>
<lb n="175"/><span>annamh ná bíonn duine éigin ag fagháil</span>
<lb n="176"/><span>locht.</span></p>
<lb n="177"/>
<lb n="178"/><p><span>Tar éis na gcomórtas bheith críochnuighthe,</span>
<lb n="179"/><span>bhí aeridheacht bhreagh againn, agus bhí sé a</span>
<lb n="180"/><span>seacht a chlog sul ar leigeadh abhaile na</span>
<lb n="181"/><span>daoine.  B'aoibhinn an lá é agus tá muinntir</span>
<lb n="182"/><span>an bhailé ag feitheamh le n-a leithéid arís.</span></p>
<lb n="183"/>
<lb n="184"/><p><span>PÁDRAIG MAC SUIBHNE.</span></p>
<lb n="185"/>
<lb n="186"/><p>
<lb n="187"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Feis Cholmáin.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Feis Cholmáin.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
