Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">An Cailín Donn.</title><author><persName>Féach ainm cleite</persName></author><author><addName type="alias">Daingean Uí Chúis</addName></author><editor><name type="main">Laoide, Seosamh (Lloyd, Joseph H.)</name></editor><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG12-10594</note>
		 <note type="L">22</note>
		 <note type="B">1902</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>Feabhra, 1902</date><idno>IG12-10594</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">12</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author>Féach ainm cleite</author><title>An Cailín Donn.</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">An Cailín Donn.</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>Feabhra, 1902</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span>AN CAILÍN DONN.</span></p>
<lb n="1"/>
<lb n="2"/><p><span>Tráth go faon dom ar shleasaibh maol-chnuic,</span>
<lb n="3"/><span>Cois leasa im' aonar i gcéin cois abhann,</span>
<lb n="4"/><span>Mar a raibh fuaim ag Tétis cois cuais go héigneach</span>
<lb n="5"/><span>Go tuarmhail léanmhar faoi chaise tonn,</span>
<lb n="6"/><span>Do bhí ealtain traona 'n ghleanna ag pléireacht,</span>
<lb n="7"/><span>Gáir ag éanlaith i mbarraíbh crann,</span>
<lb n="8"/><span>Gur dhearcas taobh liom gan mhoill geal-réilthionn</span>
<lb n="9"/><span>Bhog mhín tais mhaordha chiuin mhiochair mhodhamhail.</span></p>
<lb n="10"/>
<lb n="11"/><p><span>Ba frainseach ómrach péarlach</span>
<lb n="12"/><span>Módhmhair niamhrach a dlaoi-fholt donn,</span>
<lb n="13"/><span>Fonnsach fáinneach táclach téadach</span>
<lb n="14"/><span>Go sáil a craobh-fholt ag teacht go trom;</span>
<lb n="15"/><span>Ba chaol a braoithe 's budh chaomh a caoin-ruisg</span>
<lb n="16"/><span>'Sa héadan aolbhuig gan snas ar domhan,</span>
<lb n="17"/><span>Acht caor is lítis gan suim ag pléireacht</span>
<lb n="18"/><span>'Na leacain aolbhuig gach seal lé greann.</span></p>
<lb n="19"/>
<lb n="20"/><p><span>Mar eala ar linn a píp gan chlaochladh</span>
<lb n="21"/><span>'S a dá chích ghléigil mar shneachta i ngleann;</span>
<lb n="22"/><span>'Sí an phéarla chlúmhail do phlúr stoc Éireann</span>
<lb n="23"/><span>'S prionnsaidhe dá héiliomh tar muir tig ann</span>
<lb n="24"/><span>'Sí an carbúncal go flúirseach saoghalta</span>
<lb n="25"/><span>Thig 'congcas laochra lé creachadh fann</span>
<lb n="26"/><span>'S lé smúit ar phoébus gur dhuibh lé éclips</span>
<lb n="27"/><span>Lé lonnradh sgéimhe mo chailín donn.</span></p>
<lb n="28"/>
<lb n="29"/><p><span>Lé bárr a mínchroibh do sgríobhadh go néata</span>
<lb n="30"/><span>Laoithe i n-éifeacht ag tarraing rann</span>
<lb n="31"/><span>Ar bhás mhic Phriam nó ar dhíth na nGréagach</span>
<lb n="32"/><span>Nó 'ngníomh na Séasars i gcathaibh lann;</span>
<lb n="33"/><span>Gach déithe 's draoithe do fríth fá'n ngréin ghil,</span>
<lb n="34"/><span>Síege na Trae nó cath ar domhan,</span>
<lb n="35"/><span>Nó ar theacht Ghaoidhil Ghlais thar tuinn go hÉirinn,</span>
<lb n="36"/><span>Thíos lé chéile ag an gcailín donn.</span></p>
<lb n="37"/>
<lb n="38"/><p><span>Dá ndearcadh Paris gnúis na béithe</span>
<lb n="39"/><span>Ní bhéarfadh Hélen thar sruth na dtonn</span>
<lb n="40"/><span>Nó ar shliabh Ida, 's fíor gan aon chor,</span>
<lb n="41"/><span>An t-ubhall do Bhénus ní mholfadh ann;</span>
<lb n="42"/><span>Is tláith bheidh Iúnó gan tiuin, gan déithe,</span>
<lb n="43"/><span>as árd ag féachain do mhaoilinn rann</span>
<lb n="44"/><span>Do mhol Olimpus Ióbh go bhféachadh </span>
<lb n="45"/><span>Ar áilneacht sgéimhe mo chailín donn.</span></p>
<lb n="46"/>
<lb n="47"/><p><span>An tuile seódmhar trím' chroidhe le saor-ghean</span>
<lb n="48"/><span>Gan mhoill do'n réilthionn do ghaibh le fonn</span>
<lb n="49"/><span>Mo hata síos gan mhoill do léigios</span>
<lb n="50"/><span>Is d'fiosruigh mé di go miochair modhamhail,</span>
<lb n="51"/><span>As ucht an trír ins an diadhacht is tréine,</span>
<lb n="52"/><span>Tabhair sgéal dam créad as ar ghabhais?</span>
<lb n="53"/><span>Cá pálás ríoghdha nó caomh-bhrog aolda</span>
<lb n="54"/><span>Nó tír 'nar ghléasais do thriucha an domhain?</span></p>
<lb n="55"/>
<lb n="56"/><p><span>An do'n tréad aordha, an do'n spéir déithe,</span>
<lb n="57"/><span>Nó an do'n drong daonda thu, aitchim fáth,</span>
<lb n="58"/><span>Nó an do'n tríur úd an t-ubhall do phléidh tu,</span>
<lb n="59"/><span>No 'n tu Géarghoin an curadh tláith</span>
<lb n="60"/><span>Lé saigheadaibh nimhe agus teine tréine</span>
<lb n="61"/><span>I measg na réilte do phreab go hárd,</span>
<lb n="62"/><span>Nó 'n tu Diana do chuir Actéon</span>
<lb n="63"/><span>Idir chonaibh traochta cois coille ar lár?</span></p>
<lb n="64"/>
<lb n="65"/><p><span>An tu an bhean 'nar leagadh leat Aicil éachtach</span>
<lb n="66"/><span>Na mór-mbéimionn ar mhacha an áir,</span>
<lb n="67"/><span>Nó 'n lomra óir ar bórd go héasgaidh</span>
<lb n="68"/><span>Tháinig go gléasta ó Cholchis tráth</span>
<lb n="69"/><span>Nó 'n bhean do rug mac Phriam 'na luing ó'n nGréig</span>
<lb n="70"/><span>leis</span>
<lb n="71"/><span>Fá lannaibh géara mar fuaireadh trácht,</span>
<lb n="72"/><span>An Traoi 's a fuireann chuir tré theine i n-éinfheacht</span>
<lb n="73"/><span>D'fúig iomad laochradh gan tapadh ar lár?</span></p>
<lb n="74"/>
<lb n="75"/><p><span>An tusa 'n bhean do phreab ó thréan-Tailc</span>
<lb n="76"/><span>Fá bhrat na Féinne thar sruth anall,</span>
<lb n="77"/><span>Nó 'n Áilbhe gheal-shnuadh budh chaomh-chéile</span>
<lb n="78"/><span>Do Mheargach tréan-fhear na nglas-lann,</span>
<lb n="79"/><span>Nó 'n tu an rígh-bhean ó Bhinn ghlais Éadair</span>
<lb n="80"/><span>Do rug i gcéin leis 'na bharc lé fonn,</span>
<lb n="81"/><span>Do chuir Conall Gulban i dturusaibh aonair</span>
<lb n="82"/><span>Fá thuirse sgéanmhair ar feadh an domhain?</span></p>
<lb n="83"/>
<lb n="84"/><p><span>An tusa Déirdre thar tuinn go héasgaidh</span>
<lb n="85"/><span>Lé Naois i gcéin seal do phreabh fá'n gcoill,</span>
<lb n="86"/><span>Tráighte traochta d'fág mílte faonlag</span>
<lb n="87"/><span>Lé fáth 'n éirligh i gcath na gCraoibh</span>
<lb n="88"/><span>No Éithne, Bláthnait, Céarnait mhaordha,</span>
<lb n="89"/><span>Nó 'n spéirbhean mhiochair ó'n Spáinn do phríomh</span>
<lb n="90"/><span>Nó 'n gheithlionn grinn do chuir Banba fá dhaingean</span>
<lb n="91"/><span>ghéibheann</span>
<lb n="92"/><span>D'fhúig clár Éimhir fá ghéarsmacht namhaid.</span></p>
<lb n="93"/>
<lb n="94"/><p><span>A shéimh-fhir shoilbhir na socair-mbréithre, </span>
<lb n="95"/><span>Do bhéarfad sgéal duit anois lé fonn,</span>
<lb n="96"/><span>Cé méadughad dochair é 'gus dealughadh daor-ghoin</span>
<lb n="97"/><span>Agus nochtadh ar chréachta le hiomad adhbhar,</span>
<lb n="98"/><span>I gcéin na srothaibh liom tré dhealbh néalta</span>
<lb n="99"/><span>Beir m'ainm saor leat tré thuigsin rann</span>
<lb n="100"/><span>Gur bean fá dhraoidheacht me gan coimhdeacht éinfhir</span>
<lb n="101"/><span>Is glaodhann lucht léighinn orm an Cailín Donn</span>
<lb n="102"/></p>
</div>
<pb n="23"/>
<div><lb n="103"/><p><span>Ó chríoch na Persia 'san Iodáil éachtaigh</span>
<lb n="104"/><span>Go ceap na Trae thoir cé gur bh' fhada 'n chuaird,</span>
<lb n="105"/><span>Do ghaibh ceannas Scótia 's a ríoghacht le chéile</span>
<lb n="106"/><span>Is machaire Shénair do 'na chantain duain;</span>
<lb n="107"/><span>Dís is fiche chuir mar thuile 's chaogad</span>
<lb n="108"/><span>Ag foghlaim bréithre an Tuir Neamhruadh</span>
<lb n="109"/><span>'S go ndeachaidh flaith na fuirne as sain do'n Égipt</span>
<lb n="110"/><span>Lé Scótia déidgheal dá snuidheamh gan gruaim.</span></p>
<lb n="111"/>
<lb n="112"/><p><span>Ba dhalta brollaigh dam Eochaidh 's Aonghus,</span>
<lb n="113"/><span>Oilioll Óluim, Lúgaidh 's Duach,</span>
<lb n="114"/><span>Tuathal Teachtmhar, Art is Féidhlim,</span>
<lb n="115"/><span>Conn na gcéad-chath 's Cathaoir Mór,</span>
<lb n="116"/><span>Rughraidhe, Cairbre, Fachtna 's Éanda,</span>
<lb n="117"/><span>Niall is Laoghaire na n-arm gcruadh,</span>
<lb n="118"/><span>Brian thug treasgartha na Danair faonlag</span>
<lb n="119"/><span>Is tuile Laochradh 'nois ná luadhaim.</span></p>
<lb n="120"/>
<lb n="121"/><p><span>Budh sgiath cúmhail dom Cúmhall mac Treanmhóir,</span>
<lb n="122"/><span>Is Fionn nár thréig riamh gach cath ba chruaidh,</span>
<lb n="123"/><span>Cúraoi Mac Dáire 's Clann Deaghdha lé chéile</span>
<lb n="124"/><span>'San easgar éilge do ghabhaidís buadh;</span>
<lb n="125"/><span>Goll Mac Móirne na dtreón do thraochadh</span>
<lb n="126"/><span>Do bhí i gConnacht' tréimse fá cheannas mhór</span>
<lb n="127"/><span>Do bhí Cúchulainn i gCúig' Uladh gléasta</span>
<lb n="128"/><span>Agus curaidhe tréana na Craoibhe ruadh'.</span></p>
<lb n="129"/>
<lb n="130"/><p><span>Dob' árd mo bhratach an tan lasadh spéirling</span>
<lb n="131"/><span>Na ngarbh-laochradh nár thréig aon uair,</span>
<lb n="132"/><span>'S dá thréine namhaid ar fhaithche an éirligh</span>
<lb n="133"/><span>Do chlaoidheadh na trénfhir ann gach áit 'nar ghluais;</span>
<lb n="134"/><span>I mbántaibh aitis do bhíodh gaisge 's féile,</span>
<lb n="135"/><span>Freagairt faolchon is garm sluagh,</span>
<lb n="136"/><span>Fir na cruinne 's a gcur lé chéile </span>
<lb n="137"/><span>Ar chúl a sgéithe do raghadaois uaidh.</span></p>
<lb n="138"/>
<lb n="139"/><p><span>Ba riaghalta rabairneach rathmhar réimmhear </span>
<lb n="140"/><span>Flaitheamhail féastach mo thriath gach uair,</span>
<lb n="141"/><span>Ag cliar ag cantain na salm naomhtha </span>
<lb n="142"/><span>'S fáige léigheanta 'gabháil dánta 's duain,</span>
<lb n="143"/><span>Mac Liag ar fhaithche 's ar thalamh aolda, </span>
<lb n="144"/><span>Is staruidheacht béithe tráth gan ghruaim </span>
<lb n="145"/><span>Gur bheartuigh dailtín do bheathuigheas féin é, </span>
<lb n="146"/><span>Mé 's mo thréadhta do chur ar buaidhirt.  </span></p>
<lb n="147"/>
<lb n="148"/><p><span>Atáim ó shoin ag ruith im' éifid, </span>
<lb n="149"/><span>Gan chiall, gan éifeacht, gan trácht, gan sgóp, </span>
<lb n="150"/><span>Gan aon dom charaid 'na seasamh taobh liom</span>
<lb n="151"/><span>Ar binnse pléidhe dom ná ar fhaithche i ngleó; </span>
<lb n="152"/><span>Ní'l fir mo pháirte lé gabháil i n-aon bhall </span>
<lb n="153"/><span>Is tláith 'na ndéidh me fá cheasnaighe bróin, </span>
<lb n="154"/><span>Mo sgeól do sguaird go dubhach na déithe </span>
<lb n="155"/><span>Is do ghlac Ióbh fraoch nimhe is fearg mhór.</span></p>
<lb n="156"/>
<lb n="157"/><p><span>Anois 'tá Mars ag dul i ngléas le Tétis </span>
<lb n="158"/><span>Déanfar éirleach is cluinfear fuaim;</span>
<lb n="159"/><span>Beidh tonna glasa na mara ag raobadh,</span>
<lb n="160"/><span>Puirt dá raobadh is bailte cuain, </span>
<lb n="161"/><span>Dúnta 's cathracha geal' dá léirsgrios,</span>
<lb n="162"/><span>Páláis aolda dá stracadh anuas,</span>
<lb n="163"/><span>Fuil 'na srothaibh dá dhortadh as ghéagaibh</span>
<lb n="164"/><span>Dá sgothadh i n-éinfheacht le tuitim sluagh.</span></p>
<lb n="165"/>
<lb n="166"/><p><span>Beidh caora goineadach' ag ruith tré spéartaibh</span>
<lb n="167"/><span>Losgadh, léirsgrios, tréan-gháir is uaill,</span>
<lb n="168"/><span>Faobhar is teine ar buile i n-éinfheacht, </span>
<lb n="169"/><span>'S ní díon dóibh sléibhte, cnuic ná cuais;</span>
<lb n="170"/><span>Briseadh gan filleadh ar an mbuidhin do chéas me,</span>
<lb n="171"/><span>'S a rúin mo chléibh, beir leat brígh mo dhuain,</span>
<lb n="172"/><span>'S do ghaibh sí a cead liom go ceart le béasaibh,</span>
<lb n="173"/><span>'S mar gHeal-ghath gréine gur imthigh uaim.</span></p>
<lb n="174"/>
<lb n="175"/><p><span>DAINGEAN UÍ CHÚIS.</span></p>
<lb n="176"/>
<lb n="177"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

An Cailín Donn.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

An Cailín Donn.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
