Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">An Clúracán.</title><author><persName>Ua Laoghaire, Donnchadh</persName></author><editor><name type="main">Laoide, Seosamh (Lloyd, Joseph H.)</name></editor><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG12-10591</note>
		 <note type="L">20</note>
		 <note type="B">1902</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>Feabhra, 1902</date><idno>IG12-10591</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">12</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author>Ua Laoghaire, Donnchadh</author><title>An Clúracán.</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">An Clúracán.</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>Feabhra, 1902</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span>AN CLÚRACÁN.</span></p>
<lb n="1"/>
<lb n="2"/><p><span>An rud a chífir, is é is chóir </span>
<lb n="3"/><span>dhuit a chreideamhaint.</span>
<lb n="4"/><span>Atá morán daoine ar</span>
<lb n="5"/><span>fuaid an tsaoghail, is</span>
<lb n="6"/><span>leigid ortha mar dh'eadh</span>
<lb n="7"/><span>mí-chreideamhaint do</span>
<lb n="8"/><span>thabhairt do nidhthe, agus a</span>
<lb n="9"/><span>fhios ag a gcroidhe istigh,</span>
<lb n="10"/><span>go mbíonn na nidhthe seo amhlaidh, acht ná</span>
<lb n="11"/><span>leogfadh eagla dhóibh trácht ortha.  Budh</span>
<lb n="12"/><span>dhuine dhíobh so Feidhlim Ua Dómhnall, bhí </span>
<lb n="13"/><span>sé meidhreach, greannmhar, neamh-iongantach, </span>
<lb n="14"/><span>faillightheach - acht níl sin annso ná annsúd.</span>
<lb n="15"/><span>Bhíodh sé ag caint a gcómhnuidhe ar rud </span>
<lb n="16"/><span>éigin neamh-éifeachtach, agus ameasg a chuid</span>
<lb n="17"/><span>amadántacht, do leigeadh sé air ná raibh</span>
<lb n="18"/><span>púcaí ná clúracáin ar fuaid an tsaoghail</span>
<lb n="19"/><span>ar aon-chor, agus is minic do bhíodh sé de cheann-</span>
<lb n="20"/><span>dánacht ann ná h-admhóchadh sé go raibh</span>
<lb n="21"/><span>spioraid ar bith ann, is dar ndóigh creid-</span>
<lb n="22"/><span>eann gac aoinne ionnta sain ar aon chuma.</span>
<lb n="23"/><span>Is minic a bhíodh na daoine ag magadh fé,</span>
<lb n="24"/><span>nuair do thosnuigheadh sé, air bheith ag ínnsint</span>
<lb n="25"/><span>éithig mar seo, mar is minic a tugadh fé</span>
<lb n="26"/><span>ndeara, nuair a ghabhadh sé thar Áth-na-mbó</span>
<lb n="27"/><span>tar éis tuitim na hoidhche, go mbíodh sé</span>
<lb n="28"/><span>cúthail go leór, is nuair a bheadh sé ar muin</span>
<lb n="29"/><span>capaill ag gabháil thar Reilg na Greanaighe</span>
<lb n="30"/><span>i ndorchadas na hoidhche agus b'fhéidir a dhóthain</span>
<lb n="31"/><span>poitín 'na chabhail, bheadh i ndán misneach do</span>
<lb n="32"/><span>thabhairt d'aon fhear, mar sin féin, do léasadh</span>
<lb n="33"/><span>sé an capall is d'imthigheadh sé ar nós na</span>
<lb n="34"/><span>gaoithe is d'fhéachadh sé thar a chúl anois agus</span>
<lb n="35"/><span>arís.</span></p>
<lb n="36"/>
<lb n="37"/><p><span>Aon oidhce amháin bhí gasra fear 'na suidhe</span>
<lb n="38"/><span>ag ól i dtigh tábhairne Labhráis Uí Raghallaigh</span>
<lb n="39"/><span>agus bhí Feidhlim 'na bhfochair.  Bhí sé mar budh</span>
<lb n="40"/><span>ghnáth, ag caint ar na púcaí, is ag tabhairt  </span>
<lb n="41"/><span>na mionn ná raibh a leithéidí ann ar aon-chor,</span>
<lb n="42"/><span>is nár bhféidir iad d'fheicsint maith ná olc,</span>
<lb n="43"/><span>is thosnuigh se san deireadh bheith ag tabhairt</span>
<lb n="44"/><span>masla dos na "daoine maithe," i dtreo gur</span>
<lb n="45"/><span>ghaibh eagla na daoine bhí láithreach, is thos-</span>
<lb n="46"/><span>nuigheadar ag déanamh fíoghrach na croise</span>
<lb n="47"/><span>ortha féin, mar ná raibh fhios aco cad do</span>
<lb n="48"/><span>thuitfeadh amach, nuair do thóg sean-bhean</span>
<lb n="49"/><span>darab ainm Máire Ní Ógáin a ceann, do</span>
<lb n="50"/><span>bhí 'na suidhe 'san gcúinne ar feadh na haim-</span>
<lb n="51"/><span>sire ag éisteacht leis an gcómhrádh, ag</span>
<lb n="52"/><span>caitheamh tobac.  Bhain sí an píopa as a</span>
<lb n="53"/><span>béal, chaith amach an luaith, do chaith cúpla</span>
<lb n="54"/><span>seile san teine, is d'iompuigh sí ar Fheidhlim.</span></p>
<lb n="55"/>
<lb n="56"/><p><span>"Agus ni chreideann tú go bhfuil clúra-</span></p>
</div>
<pb n="19"/>
<div><lb n="57"/><p><span>cáin ann agus a leithéidí nach gcreideann tú?"</span>
<lb n="58"/><span>ars' ise.  </span></p>
<lb n="59"/>
<lb n="60"/><p><span>Tháinig eagla ar Fheidhlim, acht níor chuir</span>
<lb n="61"/><span>sé gíog as.</span></p>
<lb n="62"/>
<lb n="63"/><p><span>"Seadh, ar m'fhocal, gur maith d'fóghnann</span>
<lb n="64"/><span>sé duit, nach bhfuil acht id shlibire garsúin,</span>
<lb n="65"/><span>a thógaint ort féin, mí-chreideamhain do</span>
<lb n="66"/><span>thabhairt do nidhthe, ná raibh aon mhearaidhe</span>
<lb n="67"/><span>ar d'athair, ná ar do shean-athair ná ar a</span>
<lb n="68"/><span>athair-sean 'na dtaobh!  Acht chum sgéal</span>
<lb n="69"/><span>fada dhéanamh geárr, an rud a chífir 'sé is</span>
<lb n="70"/><span>cóir dhuit a chreideamhaint, adeireann siad;</span>
<lb n="71"/><span>agus mise do bheadh oireamhnach mar shean-mháthair </span>
<lb n="72"/><span>duit, dh'fhéadfainn innsint duit go bhfuil</span>
<lb n="73"/><span>clúracáin ann, mar do chonnac féin ceann</span>
<lb n="74"/><span>aco - anois cad deireann tú?"</span></p>
<lb n="75"/>
<lb n="76"/><p><span>Ghaibh iongantas gach duine do bhí 'san tigh,</span>
<lb n="77"/><span>is bhrúghadar suas cois na teine chum éis-</span>
<lb n="78"/><span>teacht léi.  Do sgeart Feidhlim ar gháirídhe,</span>
<lb n="79"/><span>acht ní dhéanfadh an gnó, níor chuireadar</span>
<lb n="80"/><span>suim ann.</span></p>
<lb n="81"/>
<lb n="82"/><p><span>"Is cuimhin liom," ars' ise, "tar éis mi</span>
<lb n="83"/><span>bheith pósda lem' fhear macánta atá marbh</span>
<lb n="84"/><span>anois, beannacht De len' anam, agus dá chómh-</span>
<lb n="85"/><span>artha sain féin, do thárluigh sé tamall beag</span>
<lb n="86"/><span>sul ar rugadh an chéad leanbh dam (agus is mó</span>
<lb n="87"/><span>lá ó shoin é sin anois), bhíos im shuidhe amuigh </span>
<lb n="88"/><span>ins an ngáirdín ag cniotáil, is ag faire</span>
<lb n="89"/><span>saithe beach do bhí ar tí éirghe.  Lá breágh</span>
<lb n="90"/><span>grianach i lár an Mheithimh dob' eadh é, agus bhí</span>
<lb n="91"/><span>na beacha ag crónán is ag eiteall ó chrucóig</span>
<lb n="92"/><span>go crucóig, agus bhí na h-éin ag cantain is ag</span>
<lb n="93"/><span>léimnigh ar na toir, agus na peidhleacáin ag</span>
<lb n="94"/><span>sgeinnt is ag luidhe ar na bláthaibh, is bhí</span>
<lb n="95"/><span>gach nídh chómh húr is chómh cúbhartha, is bhíos</span>
<lb n="96"/><span>chómh sona sain ná raibh fhios agam cá rabhas.</span>
<lb n="97"/><span>Ar fhéachaint thart, chuala fothram mar a</span>
<lb n="98"/><span>bheadh "tic-taic tic-taic," gur chosmhail é le</span>
<lb n="99"/><span>gréasaidhe a bheadh ag cur sál fé bhróig, </span>
<lb n="100"/><span>i gcúinne an gháirdín ameasg na bpónairí.</span>
<lb n="101"/><span>"Go saoraidh Dia sinn!" adubhart liom</span>
<lb n="102"/><span>féin, "cad é an nídh a bheadh ann?"  Do</span>
<lb n="103"/><span>leigeas uaim mo chniotáil, is d'éirigheas,</span>
<lb n="104"/><span>is d'imthigheas go ciuin anonn chum na bpón-</span>
<lb n="105"/><span>airí agus ná creid uaim, mara bhfaca 'na shuidhe</span>
<lb n="106"/><span>rómham i lár na bpónairí, blúire de shean-</span>
<lb n="107"/><span>duine, ceathramhadh cuid níos lúgha ná leanbh</span>
<lb n="108"/><span>óg, is hata beag péacach ar a cheann, dúidín</span>
<lb n="109"/><span>'na bhéal is é ag caitheamh tobac ar a shuaimh-</span>
<lb n="110"/><span>neas, casóg de'n tsean-fhaisiún air is cnaipí</span>
<lb n="111"/><span>móra innte, búclaí airgid i n-a bhróga do</span>
<lb n="112"/><span>chlúdaigh nách beag a chosa, bhíodar chómh mór</span>
<lb n="113"/><span>sin, is bhí sé ag obair ar a dhícheall ag cur</span>
<lb n="114"/><span>sál fé péire bróg.  An nóimid gur leigeas</span>
<lb n="115"/><span>mo shúile air, bhí a fhios agam gur chlúracán</span>
<lb n="116"/><span>é, agus ó bhíos teann téagartha, arsa mise leis,</span>
<lb n="117"/><span>"Bail ó Dhia ort, a dhuine chóir! is cruaidh</span>
<lb n="118"/><span>an obair atá ar siubhal agat lá chómh te leis</span>
<lb n="119"/><span>seo."  D'fhéach sé orm go feargach agus leis</span>
<lb n="120"/><span>sin thugas sgathamh ar láimh air, is d'fhiaf-</span>
<lb n="121"/><span>ruigheas dhe cá raibh sparán an airgid.</span>
<lb n="122"/><span>"Airgead?" ars' eisean, "airgead, an</span>
<lb n="123"/><span>eadh! agus cá bhfaghadh rud mar mise airgead?" </span>
<lb n="124"/><span>"Tar, tar," arsa mise, "ná faghaim a </span>
<lb n="125"/><span>thuilleadh dod' chuid cleas, mar atá fhios ag</span>
<lb n="126"/><span>gach duine go bhfuil clúracáin chómh saidhbhir</span>
<lb n="127"/><span>leis an ndiabhal féin?"  Agus leis sin do</span>
<lb n="128"/><span>tharraingeas amach sgian do bhí in mo phóca,</span>
<lb n="129"/><span>is chuireas aghaidh orm féin chómh fíochmhar is </span>
<lb n="130"/><span>d'fhéadas (is chum na fírinne d'ínnsint, budh</span>
<lb n="131"/><span>dheacair sin dam, mar bhíos chómh dathamhail</span>
<lb n="132"/><span>an uair sin le haon chailín do chífeá, as</span>
<lb n="133"/><span>seo go Carraig na bhfear) is do dhearbhuigheas</span>
<lb n="134"/><span>mar a dtabharfadh sé an sparán dam, go</span>
<lb n="135"/><span>sgiobfainn an tsrón de.  Ar mo bhriathar,</span>
<lb n="136"/><span>gur sgannraigh sé chómh mór sin, go raibh</span>
<lb n="137"/><span>truagh dham do.  "Annsin," adubhairt sé,</span>
<lb n="138"/><span>"tar liom ar feadh cúpla páirc ó'n áit seo</span>
<lb n="139"/><span>is taisbeánfad dhuit cá bhfuil mo chuid</span>
<lb n="140"/><span>airgid."  D'imthigheas orm, is greim agam</span>
<lb n="141"/><span>ar láimh air, is mi ag féachaint go géar air,</span>
<lb n="142"/><span>nuair d'airigheas an fothram laistiar dhíom.</span></p>
</div>
<pb n="20"/>
<div><lb n="143"/><p><span>"Féach! féach!" ar seisean, "do chuid beach</span>
<lb n="144"/><span>ag éirghe is ag imtheacht leo féin."  D'iom-</span>
<lb n="145"/><span>puigheas ar mo chúl mar dhéanfadh amadán,</span>
<lb n="146"/><span>is ní fhaca faic, is d'fhéachas thar ais ar an</span>
<lb n="147"/><span>gclúracán; ní fhuaras nídh ar bith im' láimh;</span>
<lb n="148"/><span>is nuair do bhí sé de mhí-adh orm gur thógas</span>
<lb n="149"/><span>mo shúile dhe, a' dtuigir, do shleamhnuigh sé</span>
<lb n="150"/><span>amach as mo láimh mar a bheadh sé déanta</span>
<lb n="151"/><span>de chéo nó dheatach is níor tháinig cos de i</span>
<lb n="152"/><span>n-aice mo gháirdín riamh ó shoin."</span></p>
<lb n="153"/>
<lb n="154"/><p><span>DONNCHADH UA LAOGHAIRE.</span>
<lb n="155"/><span>Roscomáin.</span></p>
<lb n="156"/>
<lb n="157"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

An Clúracán.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

An Clúracán.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
