Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Dhá adhbhar déag</title><author><name type="main">Ní fios</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1899_04_01_40</note>
                         <note type="L">40</note>
                         <note type="B">1899</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1899_04_01_40</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Ní fios</author><title>Dhá adhbhar déag</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1899</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>An Claidheamh Soluis</span>
<lb n="2"/><span>Áth-Cliath, Aibreán 1, 1899</span></p>
<lb n="3"/>
<lb n="4"/><p><span>Dhá adhbhar déag</span></p>
<lb n="5"/>
<lb n="6"/><p><span>Seo dhá adhbhar déag fá'r cóir do gach uile Éireannach</span>
<lb n="7"/><span>an Ghaedhilg do bheith fá mheas aige.</span></p>
<lb n="8"/>
<lb n="9"/><p><span>1. Is í an Ghaedhilg teanga na hÉireann.</span></p>
<lb n="10"/>
<lb n="11"/><p><span>Ní'l aon teanga dhúthchais ag muinntir na hÉireann</span>
<lb n="12"/><span>acht í. Is é dúthchas an tSasanaigh an Bhéarla. An rud</span>
<lb n="13"/><span>is dual do'n tSasanach, ní féidir gur dual do'n</span>
<lb n="14"/><span>Éireannach.</span></p>
<lb n="15"/>
<lb n="16"/><p><span>2. Is í an Ghaedhilg teanga ár sinnsear.</span></p>
<lb n="17"/>
<lb n="18"/><p><span>Ní raibh aon líne de chlannaibh Gaedheal riamh, go</span>
<lb n="19"/><span>dtí a bhfuil le fíor-dhéidheanaighe, nach Gaedhilg do bhí</span>
<lb n="20"/><span>aca. Is í bhí ag laochraidh agus ag ríoghraidh na hÉireann</span>
<lb n="21"/><span>fad' ó. Is í bhí ag uaislibh agus ag lucht léighinn na tíre.</span>
<lb n="22"/><span>Is í do labhair Pádraig, Bríghid, Colm Cille, agus gach</span>
<lb n="23"/><span>naomh eile do bhí ina ndiaidh i nÉirinn. Sainnt agus</span>
<lb n="24"/><span>aindlighe, feall agus fóirneart, is uatha d'fhás an Béarla i</span>
<lb n="25"/><span>nÉirinn.</span></p>
<lb n="26"/>
<lb n="27"/><p><span>3. Is í an Ghaedhilg an teanga is oireamhnaighe do</span>
<lb n="28"/><span>mhuinntir na hÉireann.</span></p>
<lb n="29"/>
<lb n="30"/><p><span>Ní h-indiu ná indé do cuireadh i n-oireamhaint</span>
<lb n="31"/><span>dóibh í. D'fhás leó agus ní cóir di bás d'fhagháil acht leó.</span>
<lb n="32"/><span>Is ball oirleise dhóibh an Béarla an méad atá aca dhe.</span>
<lb n="33"/><span>Is ball d'a mballaibh cuirp an Ghaedhilg. Is maith an</span>
<lb n="34"/><span>rud oirleis, acht cia bhéarfadh ball d'a chorp féin uirri?</span></p>
<lb n="35"/>
<lb n="36"/><p><span>4. Is teanga álainn uasal í an Ghaedhilg.</span></p>
<lb n="37"/>
<lb n="38"/><p><span>Is uaisle go mór í ná an Béarla. Is cosmhail an</span>
<lb n="39"/><span>Béarla le bríste an bhacaigh, ní'l éadach ar caitheamh</span>
<lb n="40"/><span>nach bhfuil ceirt de fuaighte ann; nó le him an bhráthar,</span>
<lb n="41"/><span>nach raibh tír san Eóraip nach bhfuair dath a bhrataigh féin</span>
<lb n="42"/><span>ann. Is ceólmhaire go mór Gaedhilg ná Béarla. Deir</span>
<lb n="43"/><span>an t-Árdeasbog Gallda Uiséar, agus é ag labhairt i</span>
<lb n="44"/><span>n-aghaidh na Gaedhilge, go bhfuil sí ar na teangthaibh is</span>
<lb n="45"/><span>uaisle ar bith ar mhúinteacht agus ar mhór-shaidhbhreas.</span></p>
<lb n="46"/>
<lb n="47"/><p><span>5. Is teanga árd-inntinneach ghéar-chúiseach í, an</span>
<lb n="48"/><span>Ghaedhilg.</span></p>
<lb n="49"/>
<lb n="50"/><p><span>Is géire agus is áirde inntinn an cineadh ag a bhfuil</span>
<lb n="51"/><span>sí 'ná an dream nach bhfuil aca acht Béarla. Deir</span>
<lb n="52"/><span>an Cáirdinéal Ó Maoilmhaodhóg gur ag muinntir</span>
<lb n="53"/><span>na Gaedhilge atá an "croidhe glan cráibhtheach</span>
<lb n="54"/><span>náireach déarcach umhal" thar a bhfuil de dhaoinibh eile</span>
<lb n="55"/><span>i nÉirinn.</span></p>
<lb n="56"/>
<lb n="57"/><p><span>6. Is teanga liteardha léigheannta í an Ghaedhilg.</span></p>
<lb n="58"/>
<lb n="59"/><p><span>Bhí litridheacht agus léigheann san Ghaedhilg an uair</span>
<lb n="60"/><span>nach raibh a leithéid san Bhéarla acht oiread agus tá i gcaint</span>
<lb n="61"/><span>na bpréachán.</span></p>
<lb n="62"/>
<lb n="63"/><p><span>7. Nuair bhí Éire fá mheas ag an domhan, ní raibh ar</span>
<lb n="64"/><span>labhairt innti acht Gaedhilg.</span></p>
<lb n="65"/>
<lb n="66"/><p><span>Ní nár bh'iongnadh, óir an té chaitheas droich-mheas ar</span>
<lb n="67"/><span>a athair agus ar a mháthair féin, ní baoghal go mbeidh sé fá</span>
<lb n="68"/><span>mheas ag cách acht d'a réir sin. An t-urlabhra, tra, is</span>
<lb n="69"/><span>athair agus is máthair do'n inntinn. Ní'l aon nídh is mo</span>
<lb n="70"/><span>spreagas agus bhrostuigheas inntinn agus céadfaidhe cinidh ar</span>
<lb n="71"/><span>bith 'ná a dteanga féin do bheith fá áird-réim aca.</span></p>
<lb n="72"/>
<lb n="73"/><p><span>8. Is i an Ghaedhilg comhartha is follusaighe ar náisiún-</span>
<lb n="74"/><span>tacht na hÉireann.</span></p>
<lb n="75"/>
<lb n="76"/><p><span>Má théidheann Éireannach sa bhFrainc nó san Ghear-</span>
<lb n="77"/><span>máin, nó i dtír choimhighthigh eile, dar le muinntir na</span>
<lb n="78"/><span>gcríoch soin is Sasanach é, nuair nach mbíonn de</span>
<lb n="79"/><span>theangaidh aige acht an Béarla Sasanach.</span></p>
<lb n="80"/>
<lb n="81"/><p><span>9. Is í an Ghaedhilg an t-arm cosanta is treise ag</span>
<lb n="82"/><span>náisiúntacht na hÉireann.</span></p>
<lb n="83"/>
<lb n="84"/><p><span>Dá mbainfidhe gach seilbh ar bith de mhuinntir na</span>
<lb n="85"/><span>hÉireann, agus go bhfagfaidhe an Ghaedhilg aca, badh chinnte</span>
<lb n="86"/><span>dóibh éirghe ina náisiún i ndeireadh na dála.</span></p>
<lb n="87"/>
<lb n="88"/><p><span>10. Is í an Ghaedhilg uirleis is éifeachtaighe chum</span>
<lb n="89"/><span>náisiúntachta shaothrughadh do mhuinntir na hÉireann.</span></p>
<lb n="90"/>
<lb n="91"/><p><span>"Má's Éireannach an teanga, ní féidir ná gurab</span>
<lb n="92"/><span>Éireannach an croidhe." Sasanach adubhairt é, is é sin</span>
<lb n="93"/><span>Éamonn Spenser an file.</span></p>
<lb n="94"/>
<lb n="95"/><p><span>11. Is í an Ghaedhilg féin an chuid is bríoghmhaire agus is</span>
<lb n="96"/><span>dílse d'ár náisiúntacht.</span></p>
<lb n="97"/>
<lb n="98"/><p><span>Ní'l aon náisiún ar dhruim talmhan nach dtui-</span>
<lb n="99"/><span>geann agus nach gcreideann go daingean an méad sin.</span>
<lb n="100"/><span>Féach muinntir Shasan agus muinntir Americá Thuaidh ghá</span>
<lb n="101"/><span>mhaoidheamh go hárd le tamall gurab aon chineadh</span>
<lb n="102"/><span>amháin iad, de bhrígh gurab aon teanga amháin atá ar</span>
<lb n="103"/><span>labhairt aca. Féach muinntir na hÁistria agus muinntir</span>
<lb n="104"/><span>na Gearmáine, atá ar aon teanga amháin, agus druidim</span>
<lb n="105"/><span>i n-aice a chéile ó ló go ló. Is é dligheadh an domhain</span>
<lb n="106"/><span>go sluigeann cineadh na teangadh dúthchais isteach ina</span>
<lb n="107"/><span>bhéal gach cineadh eile ghlacas leis an teangaidh sin.</span></p>
<lb n="108"/>
<lb n="109"/><p><span>12. Tá sin de bhuaidh ar theangaidh dhúthchais, go</span>
<lb n="110"/><span>spreagann sí na daoine atá bródamhail ríméadach</span>
<lb n="111"/><span>muinighneach aisti, chum go gcuirid siad a gcuid gnótha</span>
<lb n="112"/><span>saoghalta chum cinn go hádhamhail.</span></p>
<lb n="113"/>
<lb n="114"/><p><span>Ní hiongnadh soin, óir an té atá gan bród gan</span>
<lb n="115"/><span>muinighin as a láimh féin, is annamh a ghnó saoghalta</span>
<lb n="116"/><span>ag éirghe leis. Taobh le chéile d'éirigh gnó an teangadh</span>
<lb n="117"/><span>agus gnó na sligheadh beathadh ag muinntir na Finnia agus ag</span>
<lb n="118"/><span>muinntir na Bóhémia. Taobh le chéile is eadh thuit an</span>
<lb n="119"/><span>dá ghnó chum deiridh ag muinntir na hÉireann. Taobh</span>
<lb n="120"/><span>le hiasacht taobh le donas.</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Dhá adhbhar déag

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Dhá adhbhar déag

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
