Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Cuairt Mhíosa i gConnamara (ar leanamhaint)</title><author><name type="main">Tomás Ua Coinceannainn</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">CS1899_04_01_35</note>
                         <note type="L">35</note>
                         <note type="B">1899</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>CS1899_04_01_35</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Tomás Ua Coinceannainn</author><title>Cuairt Mhíosa i gConnamara (ar leanamhaint)</title></analytic><monogr>
					<title level="j">An Claidheamh Soluis</title><imprint><publisher>An Claidheamh Soluis</publisher><date>1899</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Cuairt Mhíosa i gConnamara</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>(Tomás Ua Coinceannainn do sgríobh)</span>
<lb n="4"/><span>(ar leanamhaint)</span></p>
<lb n="5"/>
<lb n="6"/><p><span>Nuair fuair mé gach uile ní réidhtighthe socruighthe,</span>
<lb n="7"/><span>bhuail mé liom go Mágh Cuilinn. B'fhéidir go madh</span>
<lb n="8"/><span>chóir dhom a rádh annso, nuair bhí mé ag dul go dtí</span>
<lb n="9"/><span>teach na dtraen, cé casadh dom acht an boicín mór,</span>
<lb n="10"/><span>adubhairt ag an margadh, "Tis bargains we want, not</span>
<lb n="11"/><span>Irish."</span></p>
<lb n="12"/>
<lb n="13"/><p><span>Adeir sé, "Nuair bhí tú ag toghadh foirne gnótha</span>
<lb n="14"/><span>chuaidh tú thar mo thighse."</span></p>
<lb n="15"/>
<lb n="16"/><p><span>"Dar ndóigh," adeirimse, "b'fhearr leatsa aon sé</span>
<lb n="17"/><span>pingne amháin do ghnóthughadh ar chaoirigh ná rud ar bith</span>
<lb n="18"/><span>do dhéanamh ar son na Gaedhilge dá dtiocfadh sí go dtí</span>
<lb n="19"/><span>an diabhal."</span></p>
<lb n="20"/>
<lb n="21"/><p><span>B'fhéidir go dtug mé dhó ró-chruaidh é, acht má thugas</span>
<lb n="22"/><span>féin rinne sé leas dhó. Nach dtaisbeánann sé seo</span>
<lb n="23"/><span>dhúinn gur féidir cuid de na daoinibh do bhrostughadh le</span>
<lb n="24"/><span>náire do chur ortha?</span></p>
<lb n="25"/>
<lb n="26"/><p><span>Mar dubhairt mé chuaidh mé go Mágh Cuilinn. B'fhu-</span>
<lb n="27"/><span>rusta craobh do chur ar bun annso. Tá an t-Athair Ua</span>
<lb n="28"/><span>Comhraidhe na charaid mhaith do'n Ghaedhilg. Tá sí dhá</span>
<lb n="29"/><span>múineadh ins an sgoil, agus ní tháinig aon Domhnach riamh</span>
<lb n="30"/><span>ó rinneadh sagart de nach dtug sé seanmóir i nGaedhilg</span>
<lb n="31"/><span>uaidh is ríogh-mhaith uaidh sin do dhéanamh. 'Sí mo</span>
<lb n="32"/><span>bharamhail nach bhfuil triúir i nÉirinn i n-ann é do</span>
<lb n="33"/><span>dhéanamh níos fearr. D'áirdeóchadh sé an croidhe ionnat</span>
<lb n="34"/><span>bheith ag éisteacht leis.</span></p>
<lb n="35"/>
<lb n="36"/><p><span>Ní raibh an parráiste seo riamh gan sgoláiribh do bheith</span>
<lb n="37"/><span>ann, agus indiu féin níl. Tá leith-chéad duine idir bheag</span>
<lb n="38"/><span>agus mhór, atá i n-ann í do léigheadh. Fuair mé páistí dhá</span>
<lb n="39"/><span>bhliadhain déag d'aois ábalta ar an Teagaisg gCríostaighe</span></p>
</div>
<pb n="36"/>
<div><lb n="40"/><p><span>do léigheadh. Sílimse gur sin cosamhaileacht mhaith agus</span>
<lb n="41"/><span>cosamhaileacht freisin gur gearr go bhfuighmid sgolairí</span>
<lb n="42"/><span>maithe 'san mbaile beag so. Gaedhilgeoirí breagha</span>
<lb n="43"/><span>cliste gach uile dhuine aca. Tá an Ghaedhilg dhá mhúineadh</span>
<lb n="44"/><span>do dá fhichid páiste 'san sgoil, agus tá cúig dhuine déag</span>
<lb n="45"/><span>is trí fichid - fir agus mná, óg agus meadhón-aosta - 'gá</span>
<lb n="46"/><span>foghlaim 'san gCraobh fá dhó 'san tseachtmhain.</span></p>
<lb n="47"/>
<lb n="48"/><p><span>Ó Mhágh Cuilinn chuaidh mé go Choill Mhéidhleacháin.</span>
<lb n="49"/><span>Níl aon duine i nÉirinn ná go deimhin i Sasana, i</span>
<lb n="50"/><span>nAlbain ná i nAimeriocá nach gcuala trácht ar Dhuthaigh</span>
<lb n="51"/><span>Sheoigheach, ar mhuintir Mháille, ar na Seóigheachaibh agus ar</span>
<lb n="52"/><span>na Breathnachaibh Mhóra. Ní hé amháin go bhfuil muintir</span>
<lb n="53"/><span>na háite seo 'na ndaoinibh móra, bríoghmhara láidre</span>
<lb n="54"/><span>dathmhala sláchtmhara, mar bhí do cháil ortha riamh, acht</span>
<lb n="55"/><span>tá croidhe fial fairsing aca mar an gcéadna. Is</span>
<lb n="56"/><span>daoine iad so nár chlaoidh riamh do'n namhaid. Bhí grádh</span>
<lb n="57"/><span>d'Éirinn agus do gach uile shórt bhaineas le náisiúntacht</span>
<lb n="58"/><span>ionnta agus an iongantas ar bith é mar sin go bhfuair mé</span>
<lb n="59"/><span>níos mó grádha agus measa ar an teangaidh 'san áit seo</span>
<lb n="60"/><span>ná i n-aon áit ar bith eile i gConnamara. Ins gach</span>
<lb n="61"/><span>aon áit eile dá dtug mé cuairt uirthi, tá na fir,</span>
<lb n="62"/><span>faraoir dona go leor, acht tá na mná seacht n-uaire</span>
<lb n="63"/><span>déag is fiche níos measa. Níl cuid aca sásta le</span>
<lb n="64"/><span>Béarla do labhairt mar is nádúrthach dhóibh, acht déanann</span>
<lb n="65"/><span>siad aithris ar na Sasanachaibh! Ceapann siad nach</span>
<lb n="66"/><span>mbeadh siad ceart ná galánta go leor muna laibheoradh</span>
<lb n="67"/><span>siad mar mhuintir Londain!</span></p>
<lb n="68"/>
<lb n="69"/><p><span>Acht níl mná Coille Méidhleacháin mar sin. Tá</span>
<lb n="70"/><span>cailíní óga san áit seo chuirfeadh spórt ort agus misneach</span>
<lb n="71"/><span>in do chroidhe. Tá grádh aca ar Éirinn agus ar a teangaidh,</span>
<lb n="72"/><span>tá cion aca ar gach uile chloich agus carraig 'san tír, agus</span>
<lb n="73"/><span>caidé an t-iongantas é mar sin go mbéarfaidís</span>
<lb n="74"/><span>Éireannaigh ar an saoghal a mbeadh cnámh droma agus</span>
<lb n="75"/><span>smior ionnta, ní spriosáin bheaga shalacha, Seoiníní</span>
<lb n="76"/><span>an Bhéarla, mar mhnáibh eile, ghrádhuigheas na Sasanaigh</span>
<lb n="77"/><span>agus gach uile ní Gallda - mná thugas níos mó aimsire</span>
<lb n="78"/><span>do'n rud atá taobh amuigh d'á gceann ná do'n rud atá</span>
<lb n="79"/><span>taobh istigh.</span></p>
<lb n="80"/>
<lb n="81"/><p><span>Bhíomar ag ceapadh ar chruinniughadh do bheith againn</span>
<lb n="82"/><span>i dtigh na sgoile, acht ní raibh sé mór go leor. Go</span>
<lb n="83"/><span>deimhin ní choingbheochadh cúig theach mar é an méid</span>
<lb n="84"/><span>daoine bhí ann. Mar dubhairt má cheana is fíor-</span>
<lb n="85"/><span>Ghaedhil atá ionnta so agus b'fhurusta iad do thabhairt i</span>
<lb n="86"/><span>dteannta a chéile. Cainteoirí móra iad freisin agus is</span>
<lb n="87"/><span>beag leo seasamh suas agus labhairt ar feadh uaire an</span>
<lb n="88"/><span>chloig. Teagann sé dhoibh chomh mín nádurtha is ritheas</span>
<lb n="89"/><span>uisge Locha Choirib le fánadh. Bhí na cailíní óga féin</span>
<lb n="90"/><span>toilteanach ar éirghe 'na seasamh agus labhairt amach go</span>
<lb n="91"/><span>blasta bríoghmhar i n-aghaidh an spioraid Ghallda atá</span>
<lb n="92"/><span>ag teacht orainn - nó bhí ag teacht orainn go gcuireadh</span>
<lb n="93"/><span>Connradh na Gaedhilge ar bun. Tá céad ball 'san</span>
<lb n="94"/><span>gCraoibh seo agus cailíní óga timcheall leath an mhéid sin.</span>
<lb n="95"/><span>Tá beirt aca so 'na n-oifeachaibh, an Rúnaire agus an</span>
<lb n="96"/><span>Cisdeoir Caitilín agus Máire Ní Mhaille - beirt bhan</span>
<lb n="97"/><span>n-óg bhéarfas aire d'á ngnó agus spreagfas agus chuirfeas</span>
<lb n="98"/><span>misneach agus tír-ghrádh ins gach uile mhac 'san bparraiste.</span>
<lb n="99"/><span>Tá mé cinnte go mbainfidh siad creatal as gach uile</span>
<lb n="100"/><span>chraoibh eile i gConnachtaibh - 'seadh agus i nEirinn ar</span>
<lb n="101"/><span>fad.</span></p>
<lb n="102"/>
<lb n="103"/><p><span>Sin é anois agaibh mo chuid oibrese le ceithre seacht-</span>
<lb n="104"/><span>mhainibh. Aon fhocailín beag amháin sul má sgarfas</span>
<lb n="105"/><span>mé libh. Fuair mé in mo chuid siubhalóide, ní hé amháin</span>
<lb n="106"/><span>i gCuige Connacht agus ins gach áit eile ar fuaid na</span>
<lb n="107"/><span>hÉireann dá dtug mé cuairt uirthi, ó'n samhradh so</span>
<lb n="108"/><span>chuaidh tharainn, fuair mé na daoine faraoir! gan an</span>
<lb n="109"/><span>oiread measa aca ar a dteangaidh agus ba mhaith liom -</span>
<lb n="110"/><span>cuid aca go deimhin shéanas í. Acht má fuair féin, istigh</span>
<lb n="111"/><span>'na gcroidhe, taobh istigh do'n sgamall truaillighthe sglá-</span>
<lb n="112"/><span>bhuighthe sin. TÁ AN CROIDHE FOLLÁIN, tá sé Gaedhea-</span>
<lb n="113"/><span>lach gach uile ordlach dhe ó'n gcnáimh go dtí an smior agus</span>
<lb n="114"/><span>ó'n smior go dtí an smuasach. Ní theastuigheann uatha</span>
<lb n="115"/><span>acht iad do chorrughadh - prioca beag do thabhairt fá na</span>
<lb n="116"/><span>hasnachaibh dhóibh anois agus arís, agus má dhéantar sin creid</span>
<lb n="117"/><span>mise go dtiocfaidh an Ghaedhilg thar n-ais chomh cinnte</span>
<lb n="118"/><span>is tá crois ar dhruim an asail.</span></p>
<lb n="119"/>
<lb n="120"/><p><span>Críoch</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Cuairt Mhíosa i gConnamara (ar leanamhaint)

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Cuairt Mhíosa i gConnamara (ar leanamhaint)

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
