Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">Leabharlann Gaedhilge le haghaidh Árann.</title><author><persName>Mhac Conceannainn, Tomás</persName></author><editor><name type="main">Mac Néill, Eoin</name></editor><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG09-10540</note>
		 <note type="L">288</note>
		 <note type="B">1898</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>Mí Nodlag, 1898</date><idno>IG09-10540</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">9</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author>Mhac Conceannainn, Tomás</author><title>Leabharlann Gaedhilge le haghaidh Árann.</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">Leabharlann Gaedhilge le haghaidh Árann.</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>Mí Nodlag, 1898</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span><pb n="287"/></span>
<lb n="1"/><span>LEABHARLANN GAEDHILGE LE     </span>
<lb n="2"/><span>HAGHAIDH ÁRANN.             </span></p>
<lb n="3"/>
<lb n="4"/><p><span>A FHIR an Irisleabháir — Mar</span>
<lb n="5"/><span>gheall ar an obair atá déanta </span>
<lb n="6"/><span>ag Connradh na Gaedhilge ar</span>
<lb n="7"/><span>feadh na dtrí nó ceathair de</span>
<lb n="8"/><span>bhliadhantaibh seo chuaidh tharainn, tá</span>
<lb n="9"/><span>spéis agus suim mhór dhá chur ag na</span>
<lb n="10"/><span>daoinibh i n-a dteangaidh nádúrtha</span>
<lb n="11"/><span>féin.  Tá an spéis sin ag siubhal anois go</span>
<lb n="12"/><span>tréan agus go bríoghmhar lé neart electreach agus</span>
<lb n="13"/><span>sílim-se ó thárla gur chuireamar an tsuim</span>
<lb n="14"/><span>sin ionnta go bhfuil sé riactanach orainn</span>
<lb n="15"/><span>leabhra foilleamhnacha do fhagháil dóibh.</span></p>
<lb n="16"/>
<lb n="17"/><p><span>Má dúisighthear daoine as a gcodladh agus </span>
<lb n="18"/><span>tart na foghlama do chur órtha agus gan aon</span>
<lb n="19"/><span>deis ná iarracht do thabhairt dóibh leis an</span>
<lb n="20"/><span>tart sin do chosg, deirim-se gurab é an</span>
<lb n="21"/><span>cineál pionúise is milltighe, is cruaidhe agus is</span>
<lb n="22"/><span>géire cuireadh ar dhuine ar bith riamh.</span></p>
<lb n="23"/>
<lb n="24"/><p><span>Tá tart na foghlama aithbheodhuighthe anois</span>
<lb n="25"/><span>i nÁrainn agus táthar ag iarraidh leabhar ann</span>
<lb n="26"/><span>le eólus d'fhagháil.</span></p>
<lb n="27"/>
<lb n="28"/><p><span>Le go bhfuighmíd leabhra 'na dteangaidh</span>
<lb n="29"/><span>féin 'seadh tá mé ag cur na litre seo</span>
<lb n="30"/><span>chugat le súil go dtiubhradh do chuid</span>
<lb n="31"/><span>leaghthóir congnamh dhúinn.</span></p>
<lb n="32"/>
<lb n="33"/><p><span>B'fhéidir go mbadh chóir dhom a chur i</span>
<lb n="34"/><span>gcéill dóibh nach dteastuigheann leabhra</span>
<lb n="35"/><span>Béarla uainn agus ní'lmíd 'gá n-éiliughadh.</span></p>
<lb n="36"/>
<lb n="37"/><p><span>Ní Sacsanaigh atá ionnainn fós, </span>
<lb n="38"/><span>buidheachas lé Dia.</span></p>
<lb n="39"/>
<lb n="40"/><p><span>Ní'lmíd saluighthe le béasaibh na teangadh</span>
<lb n="41"/><span>Gallda fós, cé gur deimhin go bhfuil na</span>
<lb n="42"/><span>“sgoilte náisiúnta” againn, agus is ro-</span>
<lb n="43"/><span>dheacair an fíor-spiorad do chongbháil</span>
<lb n="44"/><span>beó i n-áit ar bith i mbeidh na pláigheanna </span>
<lb n="45"/><span>uathbhásacha sin.  Ní theastuigheann uainn</span>
<lb n="46"/><span>acht rud éigin le léaghadh i n-ár dteangaidh</span>
<lb n="47"/><span>féin — an teanga thuigimíd agus an chanamhaint</span>
<lb n="48"/><span>a bhfuil meas agus grádh agus cion againn uirri.</span></p>
<lb n="49"/>
<lb n="50"/><p><span>'Sé an neamh-eolas seo ar bhéasaibh agus</span>
<lb n="51"/><span>chleachtadhaibh gránna ar námhad spreagas agus</span>
<lb n="52"/><span>thugas misneach dom go mbeidh na hÁirneacha</span>
<lb n="53"/><span>mar bhíodar “is na haimsearaibh sona chuaid</span>
<lb n="54"/><span>thart,” 'na réalt eólais ag macaibh léighinn</span>
<lb n="55"/><span>na tíre.  Baisteadh “Oileáin na Naomh agus</span>
<lb n="56"/><span>na n-Ollamh” ar Árainn aon uair amháin agus</span>
<lb n="57"/><span>fuair Éire go léir an t-ainm sin ó shoin.</span>
<lb n="58"/><span>Ní'l amhras ar bith nach raibh suidheachán</span>
<lb n="59"/><span>oideachais annso 'na raibh fáilte roimh gach</span>
<lb n="60"/><span>uile dhuine, cathaoir fhoghlama an-bharrach</span>
<lb n="61"/><span>iongantach i gcúis creidimh agus gac uile</span>
<lb n="62"/><span>ealadhan d'á raibh fios ag na daoinibh air</span>
<lb n="63"/><span>san am sin.</span></p>
<lb n="64"/>
<lb n="65"/><p><span>Ní'l againn acht breathnughadh ar na seacht</span>
<lb n="66"/><span>dteampallaibh, nó b'fhearr liom a rádh ar</span>
<lb n="67"/><span>an méid atá fágtha dhíobh, lé n-a chruthughadh</span>
<lb n="68"/><span>dhúinn go raibh coláistí agus mainistrí i </span>
<lb n="69"/><span>n-Árainn, agus tá sé mar sheanchus i mbéal na</span>
<lb n="70"/><span>ndaoine go raibh mórán mac léighinn ann</span>
<lb n="71"/><span>aon uair amháin, agus go deimhin ní iongantas</span>
<lb n="72"/><span>ar bith é sin, mar bhíodar iargcúlta agus ar</span></p>
</div>
<pb n="288"/>
<div><lb n="73"/><p><span>an ádhbhar sin cosainte agus cumhduighthe ó</span>
<lb n="74"/><span>sgrios na Lochlannach agus ó dhroch-bheartaibh agus</span>
<lb n="75"/><span>o dhiabhlaidheacht na Normannach nuair bhí</span>
<lb n="76"/><span>mainistrí Beannchoir, Leasa Móir agus Árda</span>
<lb n="77"/><span>Macha i ngábhadh agus i gcontabhairt.  An</span>
<lb n="78"/><span>iongantas ar bith é mar sin gur congbhui-</span>
<lb n="79"/><span>gheadh cion agus meas agus grádh ar na sean-</span>
<lb n="80"/><span>sgéaltaibh agus ar bhéal-oideas tré dhonas,</span>
<lb n="81"/><span>anfadh agus cruatan.  Ní fhéadfainn a innseacht</span>
<lb n="82"/><span>caidé an bród chuireas sé orainn gur i</span>
<lb n="83"/><span>n-Árainn d'ól an t-Athair Eoghan Ó Gramhna</span>
<lb n="84"/><span>agus Eóin Mac Néill an chéad deoch ag tobar</span>
<lb n="85"/><span>na Gaedhilge.  Sin iad beagán de na</span>
<lb n="86"/><span>neithibh chaithfeas lóchrann an tseanchuis agus na</span>
<lb n="87"/><span>naomhuigheachta ar Árainn.</span></p>
<lb n="88"/>
<lb n="89"/><p><span>Tá do chongnamh ag teastáil uainn, a</span>
<lb n="90"/><span>léaghthóir chneasda mhacánta, go gcoisneóchar</span>
<lb n="91"/><span>agus go n-athghlanfar agus go líonfar lampa an</span>
<lb n="92"/><span>eolais a criothnuigheadh go minic acht nár</span>
<lb n="93"/><span>múcadh riamh.</span></p>
<lb n="94"/>
<lb n="95"/><p><span>Tá againn anois féin fear umhal bocht</span>
<lb n="96"/><span>síbhéalta cneasda macánta darab ainm</span>
<lb n="97"/><span>Marcus Ó Flaithbheartaigh.  Tá sé ina fhile,</span>
<lb n="98"/><span>'na sgoláire agus 'na dhuanaire.  Is fear é a</span>
<lb n="99"/><span>bhfuil eólas aige ar gach uile shórt ceiste,</span>
<lb n="100"/><span>neithibh agus ealadhan, agus mac léighinn ar bith</span>
<lb n="101"/><span>thiocfas go hÁrainn feicfidh sé go bhfuil</span>
<lb n="102"/><span>mála agus cisde seanchuis Mharcuis Mhichíl lán</span>
<lb n="103"/><span>go béal.  Ní hé amháin go bhfuil sé eólgas-</span>
<lb n="104"/><span>ach ar an teangaidh mar labharthar anois í</span>
<lb n="105"/><span>acht tá sé foghlamtha ar an meadhón-Ghaedhilg</span>
<lb n="106"/><span>agus ar an sean-Ghaedhilg mar an gcéadna.</span></p>
<lb n="107"/>
<lb n="108"/><p><span>Le suil na n-Árann do dhéanamh 'na</span>
<lb n="109"/><span>gcoláistibh Gaedhealacha mar bhíodar ins</span>
<lb n="110"/><span>an tsean-aimsir, le go gcoingbheóchthar an</span>
<lb n="111"/><span>teanga glan láidir bríoghmhar, le go</span>
<lb n="112"/><span>gcuirfear croidhe cnuais an leabharlainn</span>
<lb n="113"/><span>ann 'nar dteangaidh féin agus le grádh do'n</span>
<lb n="114"/><span>fhoghluim do chongbháil 'nár measg 'seadh</span>
<lb n="115"/><span>támuid ag iarraidh do chongnaimh, do chabhra</span>
<lb n="116"/><span>agus do chuidighthe.</span></p>
<lb n="117"/>
<lb n="118"/><p><span>Mar dubhramar cheana, ní theastuigheann </span>
<lb n="119"/><span>leabhra Béarla uainn agus ní'lmíd dá </span>
<lb n="120"/><span>n-éiliugadh.  Leabhra Gaedhilge nó airgead</span>
<lb n="121"/><span>le n-a gceannach 'seadh theastuigheas uainn</span>
<lb n="122"/><span>agus má fhaghmuid iad déanfamuid leabharlann</span>
<lb n="123"/><span>Árann Gaedhealach, ní hé amháin i n-ainm agus</span>
<lb n="124"/><span>i mbrígh acht ins gach uile bhealach, slighe,</span>
<lb n="125"/><span>míniughadh agus céill de'n fhocal sin.  Glacfa-</span>
<lb n="126"/><span>muid go bhuidheach beannachtach cuidiughadh ar</span>
<lb n="127"/><span>bith do cuirfear chugainn, má's beag mór é,</span>
<lb n="128"/><span>agus admhóchamuid i “bhFáinne an Lae” é.</span>
<lb n="129"/><span>Duine ar bith ar mian leis í chothughadh agus</span>
<lb n="130"/><span>greim láidir daingean do congbháil orra,</span>
<lb n="131"/><span>cuidiugheadh sé linn i mbealach ar bith is</span>
<lb n="132"/><span>mian leis.  Ba cheart litreacha agus leabhra do</span>
<lb n="133"/><span>chur go dtí Inis Meadhóin Árann i gCondae</span>
<lb n="134"/><span>na Gaillimhe ag bhur gcaraid i gCúis na</span>
<lb n="135"/><span>Gaedhilge.</span></p>
<lb n="136"/>
<lb n="137"/><p><span>Tomás Mhac Conceannainn.</span></p>
<lb n="138"/>
<lb n="139"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Leabharlann Gaedhilge le haghaidh Árann.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Leabharlann Gaedhilge le haghaidh Árann.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
