Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">An Mac Ríogh nach nDéunfadh Comhairle.  (Donegal Folk-Tale. - IV.)</title><author><persName>Deeny, J. N.</persName></author><editor><name type="main">Mac Néill, Eoin</name></editor><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG07-10328</note>
		 <note type="L">156</note>
		 <note type="B">1897</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>Feabhra, 1897</date><idno>IG07-10328</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">7</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author>Deeny, J. N.</author><title>An Mac Ríogh nach nDéunfadh Comhairle.  (Donegal Folk-Tale. - IV.)</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">An Mac Ríogh nach nDéunfadh Comhairle.  (Donegal Folk-Tale. - IV.)</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>Feabhra, 1897</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span>AN MAC RÍOGH NACH NDEUNFADH</span>
<lb n="1"/><span>COMHAIRLE.</span>
<lb n="2"/><span>(Donegal Folk-Tale — IV.)</span></p>
<lb n="3"/>
<lb n="4"/><p><span>Cha deachaidh an mac ríogh i bhfad gur</span>
<lb n="5"/><span>shuidh na madaidh ag cogarnaigh agus annsin</span>
<lb n="6"/><span>phill siad 'n a bhaile arís.  Smuain an rí</span>
<lb n="7"/><span>óg, nuair do chonnaic sé na madaidh ag</span>
<lb n="8"/><span>pilleadh, go dtáinic an fathac mór amach as</span>
<lb n="9"/><span>an chisde, agus gur mharbh sé a dheirbhshiúr, agus</span>
<lb n="10"/><span>rith sé an meud do bhí i n-a chnámhaibh chum</span>
<lb n="11"/><span>an chaisleáin.</span></p>
<lb n="12"/>
<lb n="13"/><p><span>“Anois,” ar an fathach mór leis an óg-</span>
<lb n="14"/><span>bhean (-mhnaoi), “bí i gcomhnuidhe ag amharc</span>
<lb n="15"/><span>amach, ar eagla go bpillfeadh do dhearbh-</span>
<lb n="16"/><span>ráthair agus na madaidh; óir dá dtiucfadh na</span>
<lb n="17"/><span>madaidh orm-sa, strócfadh siad mé chum</span>
<lb n="18"/><span>báis.”</span></p>
<lb n="19"/>
<lb n="20"/><p><span>D'amharc an cailín amach agus chonnaic sí</span>
<lb n="21"/><span>an mac ríogh'na lán-rith, agus na trí madaidh</span>
<lb n="22"/><span>giobhta maith roimhe.  Thug sí fuagra do'n</span>
<lb n="23"/><span>fhathach, agus thóg seisean clár a chisde agus léim</span>
<lb n="24"/><span>isteach.  Dhruid an cailín síos an clár agus</span>
<lb n="25"/><span>chuir an glas air.</span></p>
<lb n="26"/>
<lb n="27"/><p><span>Anois an madadh lúthmhar so, Gasda,</span>
<lb n="28"/><span>nuair do bhí sé tuairim 's fiche péirse ó'n</span>
<lb n="29"/><span>chaisleán, thosuigh sé ag rathtáil agus tháinig</span>
<lb n="30"/><span>sé isteach ar an urlár le trí léim'.  Thuit</span>
<lb n="31"/><span>cloidheamh an tsoluis, agus bhain sé barr a</span>
<lb n="32"/><span>iorball de.  Thóg an cailín an cloidheamh</span>
<lb n="33"/><span>agus d'fholuigh sí é.</span></p>
<lb n="34"/>
<lb n="35"/><p><span>Nuair tháinic a dearbhráthair isteach,</span>
<lb n="36"/><span>d'fhiafruigh sé dhi an raibh a gach ar cearr.</span>
<lb n="37"/><span>Dubhairt sise nach raibh a gach amháin.</span>
<lb n="38"/><span>“Maiseadh,” ars' é, “nuair do chonnaic</span>
<lb n="39"/><span>mé na madaidh ag pilleadh, shaoil mé go</span>
<lb n="40"/><span>dtáinic an fathach mór amach agus gur mharbh</span>
<lb n="41"/><span>sé thú.”  “Och!” ars' í, “ná bí ag smu-</span>
<lb n="42"/><span>aineadh a leithéid, óir char (níor)</span>
<lb n="43"/><span>chorruigh an beathach gránna ó d'imthigh tú.”</span></p>
<lb n="44"/>
<lb n="45"/><p><span>Ar maidin lá ar na bhárach, d'imthigh an</span>
<lb n="46"/><span>mac ríogh chum na coilleadh mar ba ghnáth</span>
<lb n="47"/><span>leis.  Nuair fuair a dheirbhshiúr ar siubhal</span>
<lb n="48"/><span>é, thóg sí clár an chisde agus leig amach an</span>
<lb n="49"/><span>fathach mór.</span></p>
<lb n="50"/>
<lb n="51"/><p><span>“Anois,” ar an fathach, “ní'l dóigh ar</span>
<lb n="52"/><span>bith is fearr dhúinn 'ná a thabhairt ar do</span>
<lb n="53"/><span>dhearbhráthair na trí madaidh 'ghlasadh isteach</span>
<lb n="54"/><span>i seomra, agus tig linn ar raogha rud do</span>
<lb n="55"/><span>dhéanamh leis-sean annsin.”</span></p>
<lb n="56"/>
<lb n="57"/><p><span>Cha deachaidh an mac ríogh i bhfad gur</span>
<lb n="58"/><span>phill na madaidh arís, agus lean seisean iad,</span>
<lb n="59"/><span>mar shaoil sé go raibh rud ínteach ar cearr</span>
<lb n="60"/><span>sa' chaisleán.  Bhí an óg-bhean ag coimhead</span>
<lb n="61"/><span>amach, agus nuair chonnaic sí na madaidh ag</span>
<lb n="62"/><span>teacht, thug sí fuagra dón fhathach mhór, agus</span>
<lb n="63"/><span>d'fholuigh sé é féin sa' chisde, agus chuir sise</span>
<lb n="64"/><span>an glas air sul má dtáinic na madaidh</span></p>
</div>
<pb n="157"/>
<div><lb n="65"/><p><span>isteach.  D'fhiafruigh mac an ríogh dhi</span>
<lb n="66"/><span>an raibh a gach ar cearr, agus dubhairt sise</span>
<lb n="67"/><span>nach raibh, “acht,” ars' í, “sgannruigh na</span>
<lb n="68"/><span>madaidh mé ag teacht isteach chomh fiadhain</span>
<lb n="69"/><span>sin, agus má 'sé do thoil é, cuir isteach i</span>
<lb n="70"/><span>seomra iad anocht agus cuir an glas air, óir</span>
<lb n="71"/><span>ní thig liom-sa codladh má bhíonn siad thríd</span>
<lb n="72"/><span>an chaisleán mar so.”  Budh mhaith leis</span>
<lb n="73"/><span>sásadh 'thabhairt di, acht níor mhaith leis na</span>
<lb n="74"/><span>madaidh ghlasadh isteach, agus chuir sé suas d'á</span>
<lb n="75"/><span>dheanamh; “óir,” ars' é, “tá siad 'na</span>
<lb n="76"/><span>gcaraid (gcáirdibh) fír-fhiala dhamh-sa,</span>
<lb n="77"/><span>agus níor mhaith liom iad do dhruidim isteach</span>
<lb n="78"/><span>mar sin, agus ní'l siad ag déanamh aon</span>
<lb n="79"/><span>dochair annso.”</span></p>
<lb n="80"/>
<lb n="81"/><p><span>D'éirigh an óg-bhean go lúbtha feargach</span>
<lb n="82"/><span>nuair nach dtiubhradh a bealach féin di, agus</span>
<lb n="83"/><span>thosuigh sí ag greadadh na madadh síos ó</span>
<lb n="84"/><span>chlár an chisde ar a raibh siad 'na luighe,</span>
<lb n="85"/><span>acht thionntuigh ceann de na madadhaibh agus</span>
<lb n="86"/><span>ghearr a meur.  Thóg sí gleaghrach agus</span>
<lb n="87"/><span>clampar mór annsin ag á chur i gcéill go</span>
<lb n="88"/><span>raibh sí millte ag an mhadadh agus chuir sí</span>
<lb n="89"/><span>geasa ar a dhearbhráthair na madaidh do</span>
<lb n="90"/><span>mharbhadh.  Acht ar ball nuair bhí faill aici</span>
<lb n="91"/><span>ar smuaineadh ar fhealltacht ní ba mheasa,</span>
<lb n="92"/><span>dubhairt sí nach gcuirfeadh aon rud sa'</span>
<lb n="93"/><span>domhan leigheas uirri acht a lámh a chuimilt</span>
<lb n="94"/><span>le teangaidh an tairbh bhí sa' Domhan Thoir,</span>
<lb n="95"/><span>agus go bhfuigheadh sí bás go cinnte mur</span>
<lb n="96"/><span>(muna) rachadh seisean chum an Domhain</span>
<lb n="97"/><span>Thoir agus an teanga sin 'fhagháil di.  Bhí a</span>
<lb n="98"/><span>fhios aici nach dtáinic a'n-duine riamh ar</span>
<lb n="99"/><span>ais beó, a chuaidh i ndeas do'n tarbh sin.</span></p>
<lb n="100"/>
<lb n="101"/><p><span>B'fhíor é.  Chóirigh an mac ríogh long an</span>
<lb n="102"/><span>fhathaigh mhóir, thug a thrí madaidh leis, sgaoil</span>
<lb n="103"/><span>na seolta leis an ghaoith, agus d'imthigh leis</span>
<lb n="104"/><span>chum an Domhain Thoir.</span></p>
<lb n="105"/>
<lb n="106"/><p><span>Anois bhí inghean ríogh an Domhain Thoir ag</span>
<lb n="107"/><span>spaisdireacht ar an tráigh, nuair chonnaic</span>
<lb n="108"/><span>sí an long bhreágh chuici, agus chuir sin iongan-</span>
<lb n="109"/><span>tas mór uirri, go mór-mhór nuair chonnaic</span>
<lb n="110"/><span>sí fear óg sgiamhach ar bórd na luinge agus</span>
<lb n="111"/><span>gan acht trí madaidh leis.  Bheannuigh sé</span>
<lb n="112"/><span>dhi agus chuir sise fáilte roimhe agus ghabh léi é</span>
<lb n="113"/><span>'ionns' (d'ionnsuidhe) ar an rígh.  D'innis</span>
<lb n="114"/><span>sé do'n rígh caidé bhí sé 'iarraidh.</span></p>
<lb n="115"/>
<lb n="116"/><p><span>“Is olc do chuairt,” ars' an rí, “óir cha</span>
<lb n="117"/><span>dtáinic a'n-duine riamh beó ó'n bheathach</span>
<lb n="118"/><span>sin, d'á ndeachaidh i ndeas dó.  Comhnui-</span>
<lb n="119"/><span>gheann sé i dtuaisceart na tíre, agus tá an</span>
<lb n="120"/><span>tír 'na fásach ar feadh seacht míle thart</span>
<lb n="121"/><span>timcheall air, óir marbhann sé gach aon</span>
<lb n="122"/><span>duine agus gach aon chréatúir a chídh sé 'san áit</span>
<lb n="123"/><span>sin.”</span></p>
<lb n="124"/>
<lb n="125"/><p><span>Nuair chuala inghean an ríogh go raibh an</span>
<lb n="126"/><span>mac ríogh ag dul i gcomhair an tairbh,</span>
<lb n="127"/><span>thosuigh sí ag gol agus ag á iarraidh air gan</span>
<lb n="128"/><span>dul ann, óir thug sí grádh agus spéis dó ó'n</span>
<lb n="129"/><span>cheud amharc fuair sí air, mar gheall ar a</span>
<lb n="130"/><span>sgiamhacht agus ar a fhearamhlacht.</span></p>
<lb n="131"/>
<lb n="132"/><p><span>J. N. DEENY.</span></p>
<lb n="133"/>
<lb n="134"/><p><span>(Ní críoch)</span></p>
<lb n="135"/>
<lb n="136"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

An Mac Ríogh nach nDéunfadh Comhairle. (Donegal Folk-Tale. - IV.)

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

An Mac Ríogh nach nDéunfadh Comhairle. (Donegal Folk-Tale. - IV.)

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
