Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">Galway Irish.  An chaoi ar cuireadh ar gcúl custom ar fhataidhe i nGaillimh.</title><author><persName>Ó Flaithbheartaigh, Seaghán</persName></author><editor><name type="main">Mac Néill, Eoin</name></editor><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG06-10216</note>
		 <note type="L">136</note>
		 <note type="B">1895</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>December, 1895</date><idno>IG06-10216</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">6</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author>Ó Flaithbheartaigh, Seaghán</author><title>Galway Irish.  An chaoi ar cuireadh ar gcúl custom ar fhataidhe i nGaillimh.</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">Galway Irish.  An chaoi ar cuireadh ar gcúl custom ar fhataidhe i nGaillimh.</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>December, 1895</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span>GALWAY IRISH</span></p>
<lb n="1"/>
<lb n="2"/><p><span>An chaoi ar cuireadh ar gcúl </span>
<lb n="3"/><span>custom ar fhataidhe i nGaillimh. </span></p>
<lb n="4"/>
<lb n="5"/><p><span>'Tuige nach bhfuil custom ar fhataidhe i </span>
<lb n="6"/><span>nGaillimh chomh maith le ins gach uile bhaile </span>
<lb n="7"/><span>mór eile i nÉirinn?</span></p>
<lb n="8"/>
<lb n="9"/><p><span>Maiseadh, a dhuine chóir, ó's mian leat </span>
<lb n="10"/><span>fios freagra fhagháil, innseo'd duit chomh </span>
<lb n="11"/><span>fada a's tá ughdarthás agam ar an sgeul.</span></p>
<lb n="12"/>
<lb n="13"/><p><span>I dtús an tsaoghail, ní raibh go deimhin </span>
<lb n="14"/><span>an gnás so 'san gcathair; agus ní leigfidhe </span>
<lb n="15"/><span>leathtrom chomh mór sin a dhéanamh ar na </span>
<lb n="16"/><span>boicht an fhad a's bhí na Flaithbheartaigh i </span>
<lb n="17"/><span>gcumhacht 'sa gcondae.  Acht “'nuair </span>
<lb n="18"/><span>beanadh an tuagh as lámha na saor,” sin í </span>
<lb n="19"/><span>an uair a b'éigean do'n duine íseal bheith </span>
<lb n="20"/><span>umhal f'reisin.  Tháinic anall na Sasa-</span>
<lb n="21"/><span>naigh, agus ní go réidh.  Tá a fhios ag gach uile </span>
<lb n="22"/><span>dhuine ciar'd rinneadar th'réis a theacht </span>
<lb n="23"/><span>dóibh.  Acht is é briseadh Eachdhroma d'fhág </span>
<lb n="24"/><span>dólás agus brón go buan i gcroidhe na ndaoine, </span>
<lb n="25"/><span>agus d'fhág fán ar iomad créatúr agus ar an </span>
<lb n="26"/><span>sliocht tháinig 'na ndiaidh.  Seo é an nídh </span>
<lb n="27"/><span>d'fhág na Cromwellians 'nar measg, óir </span>
<lb n="28"/><span>creidim go bhfuil trí chuid do bhaile mór </span>
<lb n="29"/><span>na Gaillimhe ag a mbunadh indiu.  'Nuair </span>
<lb n="30"/><span>tóigeadh an talamh as lámha uaisle na tíre, </span>
<lb n="31"/><span>tugadh é do'n dream so, a bhí uaidh seo suas </span>
<lb n="32"/><span>'na maighistiridhe ós cionn na ndaoine.  Is </span>
<lb n="33"/><span>acab-san bhí an dlighe 'dheunamh, 'mhilleadh </span>
<lb n="34"/><span>nó áithdhéanamh.  'Réir a dlighe sin, is </span>
<lb n="35"/><span>iomdha fear bocht a tóigeadh d'á leabaidh ar </span>
<lb n="36"/><span>uair an mheadhóin oidhche, agus crochadh go</span>
<lb n="37"/><span>sgannalach roimh sheachtmhain ó'n oidhche sin, </span>
<lb n="38"/><span>mar gheall ar an nídh úd nach ndeárnadh.  </span>
<lb n="39"/><span>Acht ní gan adhbar, a dhuine mhuinteardha, </span>
<lb n="40"/><span>rinneadh na beirt úd 'imirt, ná iomad </span>
<lb n="41"/><span>creach eile do'n tsórt so; mar seo é an </span>
<lb n="42"/><span>chaoi ab'fhusa dhóibh seilbh d'fhagháil ar gach </span>
<lb n="43"/><span>nídh saoghalta d'á raibh aige.</span></p>
<lb n="44"/>
<lb n="45"/><p><span>Tar éis an t-athrughadh so 'thidheacht sa' </span>
<lb n="46"/><span>saoghal, 'seadh cuireadh custom ar bheárnaibh </span></p>
</div>
<pb n="137"/>
<div><lb n="47"/><p><span>na mbailte mór; agus 'na dhiaidh so, ní raibh</span>
<lb n="48"/><span>sé ceaduightheach nídh ar bith 'thabhairt isteach </span>
<lb n="49"/><span>lé díol, nó 'cheannach amach, gan suim bheag </span>
<lb n="50"/><span>airgid 'íoc.</span></p>
<lb n="51"/>
<lb n="52"/><p><span>Seal gearr ó shoin, bhí gabha 'na chomhnuidhe</span>
<lb n="53"/><span>tuairim a naoi nó a deich do mhílte ó thuaidh </span>
<lb n="54"/><span>de Ghaillimh, lé fairrge thiar, agus 'sé an </span>
<lb n="55"/><span>t-ainm bhí air, “Gabha na Rainnighe.”  Bhí</span>
<lb n="56"/><span>feilm bheag thalmhan aige, agus badh é an tigh-</span>
<lb n="57"/><span>earna bhí air, an Cuimíneac, má thuigim i </span>
<lb n="58"/><span>gceart é.  Ba ghnáthach lé gach uile cheann </span>
<lb n="59"/><span>tighe 'san am sin cóta mór a bheith aige; </span>
<lb n="60"/><span>agus 'ar ndó', bhí ceann ag an ngabha, a</span>
<lb n="61"/><span>chlúduigh é ó mhullach a chinn go bonn a chos,</span>
<lb n="62"/><span>agus b'fhéidir go mbadh é an phluid ab'fhearr é </span>
<lb n="63"/><span>bhíodh thairis iomdha geimhreadh cruaidh fuar.  </span>
<lb n="64"/><span>Acht bíodh sin mar bhí : leanadh muid' e do'n</span>
<lb n="65"/><span>sgeul atá ar bun againn, nó go mbeidh sé </span>
<lb n="66"/><span>críochnuigh'e ar nós ar bith.</span></p>
<lb n="67"/>
<lb n="68"/><p><span>'Dtaobh an chóta mhóir, ba ghnáthach le gach </span>
<lb n="69"/><span>uile fhear é bheith aige 'dul ag aonach nó ag </span>
<lb n="70"/><span>margadh, nó i n-áit suaitheantasach ar bith </span>
<lb n="71"/><span>eile.  Déantaoi é do bhréidín glas ó </span>
<lb n="72"/><span>olainn na gcaorach, agus bhíodh beilt do'n eudach </span>
<lb n="73"/><span>ceudna aniar trasna faoi n-a lár.  Os </span>
<lb n="74"/><span>a chionn so, bhíodh hata árd, mar hata sag-</span>
<lb n="75"/><span>airt, acht i bhfad níos faide; agus 'sé seo an </span>
<lb n="76"/><span>fáth a raibh na fir 'san am sin go mór </span>
<lb n="77"/><span>níos mó 'ná tá siad anois, nídh nach iongan-</span>
<lb n="78"/><span>tas.  Agus nár mhór an fear ógánach ar </span>
<lb n="79"/><span>bith ar an líne seo, dá gcuirfidhe a seacht </span>
<lb n="80"/><span>nó a hocht do throighthe do hata ós árd ar a </span>
<lb n="81"/><span>cheann.  Acht anois leigimid de seo, agus </span>
<lb n="82"/><span>leanadh muid do'n ród a rinne muid </span>
<lb n="83"/><span>'ionnsuighe ar dtús.</span></p>
<lb n="84"/>
<lb n="85"/><p><span>Maiseadh, theastuigh suim bheag airgid ó'n </span>
<lb n="86"/><span>ngabha lá, agus amach leis 'san ngarrdha, agus </span>
<lb n="87"/><span>thosuigh sé a' baint fhataidhe, nó go </span>
<lb n="88"/><span>raibh ualach aige.  Ar maidin Dia </span>
<lb n="89"/><span>Sathairn bhí'ugad, bhuail an tsrathair ar a</span>
<lb n="90"/><span>chapall, agus a dhá lód lán d'fhataidhe “cups“ </span>
<lb n="91"/><span>ar phighinn an chloch.  Chaith sé a chóta mór ós </span>
<lb n="92"/><span>cionn a sgórnaighe, agus shuidh sé fhéin ar</span>
<lb n="93"/><span>dheireadh an chapaill, agus as go bráthach go </span>
<lb n="94"/><span>Gaillimh leis.  Níor stad riamh go dtáinig </span>
<lb n="95"/><span>go ceann thoir Bhóthair na Trágha, ag an áit </span>
<lb n="96"/><span>i dteangann sé amach ar Bhóthar Árd an </span>
<lb n="97"/><span>Táilliúra.  Bhí annsin teaichín beag cinn </span>
<lb n="98"/><span>tuighe, agus d'éirigh as amach roimh an ngabha </span>
<lb n="99"/><span>fear a raibh cead aige an custom a ghla-</span>
<lb n="100"/><span>cadh.</span></p>
<lb n="101"/>
<lb n="102"/><p><span>D'iarr sé go símhialta an custom, agus </span>
<lb n="103"/><span>annsin sheas an gabha.  Thosuigh sé a' </span>
<lb n="104"/><span>tóruidheacht a phócaidhe folamh briste, acht </span>
<lb n="105"/><span>ní raibh sgiúrtóg fhéin iontab, ná áit </span>
<lb n="106"/><span>chomhnuidhe ar bith dhó.  Mheas sé annsin dul </span>
<lb n="107"/><span>a-bhaile, acht an duine bocht, níor fhág san </span>
<lb n="108"/><span>mbaile 'na dhiaidh acht luaithe na ceardchan.</span>
<lb n="109"/><span>Faoi dheireadh a's faoi dheoidh, thairg sé an </span>
<lb n="110"/><span>cóta mór do'n fhear, nó go dtiocfadh sé ar </span>
<lb n="111"/><span>ais arísd leis an gcustom, th'réis na </span>
<lb n="112"/><span>fataidhe dhíol.  Ghlac an fear an cóta mór </span>
<lb n="113"/><span>go sásta, agus thug sé isteach é 'na theaichín </span>
<lb n="114"/><span>brocach súigheach.  Thiomáin Gabha na Rain-</span>
<lb n="115"/><span>nighe leis annsin, acht a'dul isteach an </span>
<lb n="116"/><span>Baile Meadhónach dhó, cia casadh air a' </span>
<lb n="117"/><span>teacht amach acht tighearna na talmhana.  </span>
<lb n="118"/><span>Chuir an tighearna caint air, agus d'fhiar-</span>
<lb n="119"/><span>fhuigh dhe godé an fáth nach raibh a </span>
<lb n="120"/><span>chóta mór air, a leithéid sin do lá báistighe.</span>
<lb n="121"/><span>D'innis an gabha an sgeul dó; agus annsin </span>
<lb n="122"/><span>d'fháisg seisean a bheul, chroith a cheann, agus </span>
<lb n="123"/><span>dubhairt leis an ngabha bheith thuas ag an </span>
<lb n="124"/><span>gcúirt ag a leithéid seo 'chlog, Dia Luain </span>
<lb n="125"/><span>bhí 'ugad.</span></p>
<lb n="126"/>
<lb n="127"/><p><span>(Tuilleadh.)</span></p>
<lb n="128"/>
<lb n="129"/><p><span>Seaghán Ó Flaithbheartaigh.</span></p>
<lb n="130"/>
<lb n="131"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Galway Irish. An chaoi ar cuireadh ar gcúl custom ar fhataidhe i nGaillimh.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Galway Irish. An chaoi ar cuireadh ar gcúl custom ar fhataidhe i nGaillimh.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
