Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">Eachtra air an Sgolóig agus air an nGruagach Ruadh.  (Air Leanmhuin.)</title><author><persName>O'Briain, Padraic</persName></author><editor><name type="main">Pléimeann, Seán (Fleming, John)</name></editor><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG04-1090</note>
		 <note type="L">37</note>
		 <note type="B">1890</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>Ní fios, 1890</date><idno>IG04-1090</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">4</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author>O'Briain, Padraic</author><title>Eachtra air an Sgolóig agus air an nGruagach Ruadh.  (Air Leanmhuin.)</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">Eachtra air an Sgolóig agus air an nGruagach Ruadh.  (Air Leanmhuin.)</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>Ní fios, 1890</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span><pb n="35"/></span>
<lb n="1"/><span>EACHTRA AIR AN SGOLÓIG AGUS AIR</span>
<lb n="2"/><span>AN NGRUAGACH RUADH.</span></p>
<lb n="3"/>
<lb n="4"/><p><span>(Air Leanmhuin.)</span></p>
<lb n="5"/>
<lb n="6"/><p><span>Do dhruid sé níos goire do'n chaisleán,</span>
<lb n="7"/><span>agus air fheicsin doruis fairsing deagh-</span>
<lb n="8"/><span>dhéunta air dian-leatha, cuaidh sé asteach</span>
<lb n="9"/><span>anns an alla.  Shaoil sé nach raibh sé riamh</span>
<lb n="10"/><span>'n-a leithéid d'áit le áileachd agus deagh-</span>
<lb n="11"/><span>riarachd, acht ní fheachaidh sé aon duine ann.</span>
<lb n="12"/><span>Do mhachtnaigh sé leis féin air feadh tamuill</span>
<lb n="13"/><span>geárr cread do b'feárr dó a dheunamh.  I</span>
<lb n="14"/><span>bhfeuchain dá'r thug sé thairis, chonnairc sé</span>
<lb n="15"/><span>sdaighreadha leathana 'naice leis agus do</span>
<lb n="16"/><span>ghluais sé roimhe suas.  Air theacht dó do'n</span>
<lb n="17"/><span>chéad urlár, chualadh sé comhradh i g-ceann de</span>
<lb n="18"/><span>na seomraibh.  Do bhuail sé ag an dorus,</span>
<lb n="19"/><span>agus d'iarr cead dul asteach.  “Gheabhair</span>
<lb n="20"/><span>sin, agus fáilte,” ar fear d'fhosgail an</span>
<lb n="21"/><span>dorus, “ó bhí sé de chumas ionnat na</span>
<lb n="22"/><span>daingneacha dlúth bhí d'ár g-cosaint do</span>
<lb n="23"/><span>mhilleadh le dioghaltus, óir do mheasamar go</span>
<lb n="24"/><span>rabhadar buanseasmhach anaghaidh gach tóir</span>
<lb n="25"/><span>do thuicfeadh orrainn.  Suidh síos agus innis</span>
<lb n="26"/><span>dam cia'r díobh thu, agus cread do chuir ad'</span>
<lb n="27"/><span>cheann sin-ne do ghéirleanmhuin?”  “Is fad'</span>
<lb n="28"/><span>ó bhaile tháinic me chugaibh,” ar an Sgológ.</span>
<lb n="29"/><span>“Is mairg damhsa gur b'eadh,” ar an duine</span>
<lb n="30"/><span>uasal, “acht air son cródhachta dó ghníomhar-</span>
<lb n="31"/><span>thadh, ní chuirfeadh me aon achmhusán ad' leith.  Is</span>
<lb n="32"/><span>iomdha laoch calma do claoidheadh ag iarradh</span>
<lb n="33"/><span>ár n-dun do díothláithriughadh.”  Do shuidh an</span>
<lb n="34"/><span>Sgológ go cúthal, agus ní raibh casnadh dá'r</span>
<lb n="35"/><span>tharla dhó ná'r chraobh-sgaoil, do reir na fiaf-</span>
<lb n="36"/><span>ruightheadh do cuireadh air.  “Agus anois,” ar</span>
<lb n="37"/><span>sé, “ní bh-fuil d'easbhuidh orm acht an clóidheamh</span>
<lb n="38"/><span>soluis, agus fios d'fhághail cia ghoid an long</span>
<lb n="39"/><span>óir, agus cia mhairbh an t-Athach O Dúda.”</span>
<lb n="40"/><span>“Measaim go bh-fuil fios agat cheana féin,”</span>
<lb n="41"/><span>ar an duine uasal, “gur mise an Gaisgidheach</span>
<lb n="42"/><span>Óg.  Súd é thall an cloidheamh soluis ag</span>
<lb n="43"/><span>crochadh air an bhalla, agus bronnaim ort é.</span>
<lb n="44"/><span>Tugann sé solus comh lonnrach sin uaidh go</span>
<lb n="45"/><span>bh-feicfeá aon nidh timcheall air i n-dorchadas</span>
<lb n="46"/><span>na h-oidhche comh gléineach is d'fheudfá i lár</span>
<lb n="47"/><span>an lae.  Caithfead innsin duit anois an</span>
<lb n="48"/><span>cuma air a bh-fuaras an long óir, agus 'nar</span>
<lb n="49"/><span>leagadh an t-Athach O Dúda le treiseachd mo</span>
<lb n="50"/><span>láimhe.  Ní'l duine ag éisdeacht linn acht mo</span>
<lb n="51"/><span>bhean, noch do chídheann tu 'n-a suidh cois na</span>
<lb n="52"/><span>teine, agus breughnuigheadh sí me má's doigh</span>
<lb n="53"/><span>leithe nach bh-fuilim ag innsin na firinne</span>
<lb n="54"/><span>dhuit.  An tráth bhidheasa am' shlataire de</span>
<lb n="55"/><span>bhuachail óg, do ghlacas dúil daoine agus</span>
<lb n="56"/><span>dúthaighe cóigcríocha d'fheicsin chum breis</span>
<lb n="57"/><span>eolais d'fhághail air na slighthe mhaireachdain</span>
<lb n="58"/><span>bhí aca.  Air imtheacht dam cia sheolfaidh go</span>
<lb n="59"/><span>modhmharach me acht do'n nGréig, agus do</span>
<lb n="60"/><span>chuireas aithne air Righ na Gréige, noch ag a</span>
<lb n="61"/><span>raibh inghean ná'r bh'uras a cosamhlacht</span>
<lb n="62"/><span>d'fághail le deiseacht.  Budh gheárr do</span>
<lb n="63"/><span>lonnaigheas ann no gur posadh sinn, le toil</span>
<lb n="64"/><span>a h-athar agua a máthar; acht ní bh-fúil áit fá</span>
<lb n="65"/><span>luidhe na neull dob' fheárr liomsa bheit am'</span>
<lb n="66"/><span>chomhnuighe 'na i n-Eirinn mo ionnad dúthchais,</span>
<lb n="67"/><span>agus do shireas uirre teacht liom ó'n Ghréig.</span>
<lb n="68"/><span>Do dhiultaidh sí dom' impidhe, ag radh nach</span>
<lb n="69"/><span>raibh aon beann aice orm, agus nach cuir-</span>
<lb n="70"/><span>feadh sí suim am' athchuinge go d-tiucfadh sé air</span>
<lb n="71"/><span>a mithidibh féin; óir bhí sí óg dithcéilleach,</span></p>
</div>
<pb n="36"/>
<div><lb n="72"/><p><span>agus níor thug toradh air mo chaint, mar nach</span>
<lb n="73"/><span>raibh an t-annsacht ceart in a croidhe aici</span>
<lb n="74"/><span>dham-sa.  Chomhairligh a túismightheoiridhe í dul</span>
<lb n="75"/><span>liom, agus chum í do bhreugadh thug a h-athair</span>
<lb n="76"/><span>mar tabharthus di slaitín draoidheachda bhí</span>
<lb n="77"/><span>'n-a sheilbh ó aimsir i g-cian.  Acht níor aontuigh</span>
<lb n="78"/><span>sí leis so do dheunamh no go bh-fuair sí cead</span>
<lb n="79"/><span>uaim me bhreith chum comhnuighthe do'n Domhan</span>
<lb n="80"/><span>t-soir air d-túis.  Thar éis teacht annso</span>
<lb n="81"/><span>dhúinn, do chiap sí an croidhe agam le na</span>
<lb n="82"/><span>baosradh, agus mar gur eitigheas í aon lá</span>
<lb n="83"/><span>amhain a h-antoil féin do thabhairt di, do</span>
<lb n="84"/><span>bhuail sí me leis an t-slaitín draoidheachda,</span>
<lb n="85"/><span>agus d'atharruigh me go cruth capuill.  Air</span>
<lb n="86"/><span>a shon sin níor chailleas mo chiall, óir d'fhan</span>
<lb n="87"/><span>mo mheamhair air mo chumas, agus d'fheudfainn</span>
<lb n="88"/><span>urchóid mhór do dheanadh di, acht do mhachtnai-</span>
<lb n="89"/><span>gheas go m-b'feárr dam staonadh ó'n olc,</span>
<lb n="90"/><span>air eagla go m-beidheadh aithreachus orm 'n-a</span>
<lb n="91"/><span>dhiaigh sin.  Anois agus arís do bhuailfinn</span>
<lb n="92"/><span>speach air gach n-aon do rachfadh am' thiomáint,</span>
<lb n="93"/><span>agus do theilgfinn fám' chosaibh iad.  Air</span>
<lb n="94"/><span>uairibh eile do stolfainn agus do reub-</span>
<lb n="95"/><span>fainn le m' fhiaclaibh cia b'é thiocfadh am'</span>
<lb n="96"/><span>ghoire.  An tráth do chuaidh an sgeul so amach</span>
<lb n="97"/><span>orm bhí saoghal diomhaoin agam, acht ní mar</span>
<lb n="98"/><span>mhaithe liom é.  Níor shásaigh so toil ainshrianta</span>
<lb n="99"/><span>mo mhna, agus do tháinic sí lá chugam mar a</span>
<lb n="100"/><span>bhidheas go sacránta am' ghrianaigh féin cois</span>
<lb n="101"/><span>crainn.  “Ní raibh aon gnó agat thu féin do</span>
<lb n="102"/><span>shocrughadh annsin,” ar sí, agus do thug preab</span>
<lb n="103"/><span>anns an druim dam le bior.  Níor bh'feidir</span>
<lb n="104"/><span>liom an tarcuisne so do ghabhail le n-ais</span>
<lb n="105"/><span>uaithe; agus le corp buille, mar gur chráidh</span>
<lb n="106"/><span>sí comh mór sin me, do bhuaileas liom chois</span>
<lb n="107"/><span>í i g-clár an eudain, agus do thuit sí air an</span>
<lb n="108"/><span>d-talamh gan mian innte.  Fuair seirbhíseach</span>
<lb n="109"/><span>í agus gan urlabhradh aici.  Tugadh abhaile</span>
<lb n="110"/><span>í, agus thar éis aire mhóire, chuaidh sí i bh-feabhus</span>
<lb n="111"/><span>agus i neart arís, acht níor bh'aon sgeul</span>
<lb n="112"/><span>áthais damh-sa é sin, óir is é mo thuairim</span>
<lb n="113"/><span>ná'r stad sí de ló ná d'oidhche acht ag</span>
<lb n="114"/><span>smuaineadh air an t-slighe is feárr d'fheudfadh</span>
<lb n="115"/><span>sí me bhasgadh.  Lá breágh d'á rabhas am'</span>
<lb n="116"/><span>aonar, le h-olc orm, do bhuail sí me le na</span>
<lb n="117"/><span>slaitín draoidheachda, agus do righne mactire</span>
<lb n="118"/><span>dhíom, agus do sháruigh sí na madraidhe am'</span>
<lb n="119"/><span>dhiaigh.  Thug luathas mo chos mise saor uatha</span>
<lb n="120"/><span>a bh-fad, acht fuaradar tosach orm, agus do</span>
<lb n="121"/><span>rugadh orm fá dheireadh.  Bhidheadar air tí</span>
<lb n="122"/><span>me stracadh as a chéile gur thárla do Righ</span>
<lb n="123"/><span>na Gréige teacht suas linn.  Níor aithnigh</span>
<lb n="124"/><span>sé ciar bh'é me, óir d'innis mo bhean-sa dho</span>
<lb n="125"/><span>a bh-fad roimhe sin gur imthigheas gan fios</span>
<lb n="126"/><span>mo thuairisg, agus nach feadar sí an rabhas</span>
<lb n="127"/><span>beo.  D'umhaluigheas dó chomh maith is d'fheudas</span>
<lb n="128"/><span>é.  Chonnairc sé samhlachuis deór air mo</span>
<lb n="129"/><span>ghruadh agus do ghlac sé truagh dham.  Do</span>
<lb n="130"/><span>shaoil sé go raibh rud éigin greannmhar am'</span>
<lb n="131"/><span>ghluaiseachd.  Do leanas é abhaile, agus</span>
<lb n="132"/><span>gach lá dá'r chuireamar dínn do mheuduigh ár</span>
<lb n="133"/><span>g-cionn air a chéile.  Do chur so fearg air</span>
<lb n="134"/><span>mo mhnaoi; acht mar nach raibh sé in a</span>
<lb n="135"/><span>cumhacht me mharbhadh, do righne sí a dithchioll</span>
<lb n="136"/><span>le toil a h-athar d'faghail chum me do dhibirt</span>
<lb n="137"/><span>air fán.  Budh bheag an tairbhe bhí ann sin dí</span>
<lb n="138"/><span>mar níor thug sé toradh air a glór.  Bhidheadh-</span>
<lb n="139"/><span>sa i d-tathuighe bheith go minic anns an seomra</span>
<lb n="140"/><span>in ar ghnáthach le ár leanbh codladh i g-</span>
<lb n="141"/><span>clíabhán.  Do shleamhnuigh sí asteach chugam</span>
<lb n="142"/><span>lá, agus do chroith fuil orm, agus do chuimil</span>
<lb n="143"/><span>tuilleadh dhi do'n leanbh, chum go d-tuigfidh as</span>
<lb n="144"/><span>so go raibh fonn orm-sa an leanbh do mharbhadh.</span>
<lb n="145"/><span>Thosuigh sí air lúirigh agus air sgreaduigh</span>
<lb n="146"/><span>gur chlos a h-athair agus gach uile dhuine do</span>
<lb n="147"/><span>bhí anns an tigh í.  Do ritheadar go léir a</span>
<lb n="148"/><span>triall uirre chum fios d'fhághail air fáth a</span>
<lb n="149"/><span>buaidhreadh. Do ghearán sí go cruaidh me,</span>
<lb n="150"/><span>agus do thug masla mór dam, ag deimhniughadh</span>
<lb n="151"/><span>gur b'í féin do shaor an leanbh ó'n ghuasachd</span>
<lb n="152"/><span>in a raibh sé am' ghreamannaibh-se.  D'iom-</span>
<lb n="153"/><span>puigheadar go léir orm, agus d'fhobar go</span>
<lb n="154"/><span>g-cuirfidh chum báis me; acht dubhairt athair</span>
<lb n="155"/><span>mo chéile, Righ na Gréige, go m-bféarr me</span>
<lb n="156"/><span>sgaoileadh air siúbhal uatha, agus go bh-</span>
<lb n="157"/><span>feudfainn imtheacht air m'ádhbhar dam féin.</span>
<lb n="158"/><span>Budh mhor an t-aimhleas agus anró do tharla</span>
<lb n="159"/><span>damhsa as so, óir do ruagadh chum siúbhail</span>
<lb n="160"/><span>me fá thart agus ocrus, gan áit go luidhfinn</span>
<lb n="161"/><span>agam; acht ní raibh aon dul amughadh orm</span>
<lb n="162"/><span>cread do bhí agam dhá dheunamh.  Do chinntigheas</span>
<lb n="163"/><span>am' aigneadh féin go d-tabharfainn m'aghaidh</span></p>
</div>
<pb n="37"/>
<div><lb n="164"/><p><span>cois na trágha, feuchain a bh-fhaghainn iasg no</span>
<lb n="165"/><span>conablach caithte asteach leis an bh-fairge,</span>
<lb n="166"/><span>d'íosfainn go m-buainfeadh sé an t-ocrus</span>
<lb n="167"/><span>díom.  Níor bh-fada dham ag gabhail le h-</span>
<lb n="168"/><span>ais na h-aillibh árda, agus na tonna bhí ag</span>
<lb n="169"/><span>bualadh go dian a g-coinne na carraigeacha</span>
<lb n="170"/><span>dá m-briseadh air gach taoibh díom, go bh-</span>
<lb n="171"/><span>feacadh an long budh bhreágha dá'r connairc</span>
<lb n="172"/><span>súil duine riamh, slighe geárr uaim, agus í</span>
<lb n="173"/><span>dá luasgadh air bhár an uisge.  Do imthigheas</span>
<lb n="174"/><span>fá n-a déin ag súil le arán no feóil</span>
<lb n="175"/><span>d'fághail ag snamh timceall uirre.  Air teacht</span>
<lb n="176"/><span>anaice leithe dham, budh léir dam slat</span>
<lb n="177"/><span>iasgaire ag duine éigin air bhord, agus é</span>
<lb n="178"/><span>go dithchiollach ag iasgaireachd.  D'iompoigheas</span>
<lb n="179"/><span>go deire na luinge, mar a raibh an t-slat</span>
<lb n="180"/><span>acht ní luaithe bhidheas faoi 'ná tháinic mo</span>
<lb n="181"/><span>chruth agus mo dheilbh nádurtha féin orm arís.</span>
<lb n="182"/><span>Ní thiocfadh liom le brigh focal a chur i d-</span>
<lb n="183"/><span>tuigsin duit méid na luathghaire do líon mo</span>
<lb n="184"/><span>chroide, agus do sgreadas go h-árd me</span>
<lb n="185"/><span>tharraing as an uisge.  Do síneadh téud</span>
<lb n="186"/><span>chugam; do ghreamuigheas é, agus do stracadh</span>
<lb n="187"/><span>asteach air bhórd na luinge mé.  Ní raibh de</span>
<lb n="188"/><span>daoinibh ann acht beirt buachail óg agus a</span>
<lb n="189"/><span>n-athair; do b'iad so an t-Athach O Dúda</span>
<lb n="190"/><span>agus a chlann mhac, a bhí ag aidhéaruigheacht</span>
<lb n="191"/><span>dóibh féin.  Do mheasadar gur bhitheamhnach</span>
<lb n="192"/><span>mise do thainic dá n-ionnsuigh, agus do</span>
<lb n="193"/><span>chuireadar troid orm.  Do b'éigin damsa</span>
<lb n="194"/><span>comhraic do thabhairt doibh air mo shon féin,</span>
<lb n="195"/><span>acht do thuit an t-Athach O Dúda le buadh mo</span>
<lb n="196"/><span>neirt.  Do cuireas a bheirt mhac abhaile d'á</span>
<lb n="197"/><span>n-dúthaigh féin, agus níor chualaidh me focal</span>
<lb n="198"/><span>mar gheall orra ó shoin.  Air cuartughadh na</span>
<lb n="199"/><span>loinge dham, fuair me an cloidheamh soluis,</span>
<lb n="200"/><span>agus ní sgarfainn leis air ór ná air</span>
<lb n="201"/><span>airgead, gidh gur iomdha duine do chur nimh a</span>
<lb n="202"/><span>shúl ann agus do mheas é d'fhághail uaim;</span>
<lb n="203"/><span>acht ní raibh aon duine budh dhéine 'n-a dhiaigh</span>
<lb n="204"/><span>'ná mo dhearbhrathair, an Gruagach Ruadh,</span>
<lb n="205"/><span>agus ag súil le me féin do congbháil i</span>
<lb n="206"/><span>síothcháin, saor ó'n lúbaire, is annso do</span>
<lb n="207"/><span>tháinic me chum comhnuighthe.  Acht caithfead</span>
<lb n="208"/><span>filleadh air mo sgeul.</span></p>
<lb n="209"/>
<lb n="210"/><p><span>“Bidheas lán d'áthas i d-taoib feabhas</span>
<lb n="211"/><span>d'eirigh an saoghal liom, agus chas</span>
<lb n="212"/><span>me thar n-ais chum tásg fírionach air</span>
<lb n="213"/><span>an éugcóir do righneadh orm d'aithris</span>
<lb n="214"/><span>d'athair mo chéile.  Ní túisge tháinic me os</span>
<lb n="215"/><span>a chomhair 'ná d'aithnigh se me; agus do chaith</span>
<lb n="216"/><span>mo bhean í féin air a dá glúinibh, agus d'iarr,</span>
<lb n="217"/><span>mo mhaitheamhnus.  Do ghlacas truagh di air</span>
<lb n="218"/><span>clos an aithreachus d'admhuigh sí, agus an</span>
<lb n="219"/><span>geallamhuin do thug sí nach deunfadh sí a</span>
<lb n="220"/><span>leithéid go deo arís; agus air eagla go bh-</span>
<lb n="221"/><span>faigheadh sí milleán, ná go d-tiucfaidh aon</span>
<lb n="222"/><span>mio-ádh uirre, dubhairt me go rabhas toil-</span>
<lb n="223"/><span>theanach le gabhail leithi arís, dá g-ceapfadh</span>
<lb n="224"/><span>sí a suaimhneas.  Ó shoin a léith ní'l bean</span>
<lb n="225"/><span>anns an domhan is feárr 'ná í.  Maithim</span>
<lb n="226"/><span>mar an g-ceudna do'n Ghruagach Ruadh b'é</span>
<lb n="227"/><span>dioghbháil do righne sé dhom.  Ta fios agat</span>
<lb n="228"/><span>anois cia ghoid an long óir, agus cia mhairbh</span>
<lb n="229"/><span>an t-Athach O Dúda, agus bidheadh an cloidheamh</span>
<lb n="230"/><span>soluis agat; beir leat é agus mo bhean-</span>
<lb n="231"/><span>neacht-sa le n-a chois.”</span></p>
<lb n="232"/>
<lb n="233"/><p><span>D'fhág an Sgológ slán ag an nGaisgidheach</span>
<lb n="234"/><span>óg; agus thar éis sgathadh aimsire do</span>
<lb n="235"/><span>chaitheamh i bh-fochair athair agus máthair</span>
<lb n="236"/><span>a chéile, d'iompoigh sé a aghaidh air an</span>
<lb n="237"/><span>m-baile.  Seachdmhuin roimhe sin do bhuail</span>
<lb n="238"/><span>aicíd an Gruagach Ruadh, agus fuair sé bás;</span>
<lb n="239"/><span>budh thaithneamhach an sgeul é so do'n Sgolóigh,</span>
<lb n="240"/><span>óir ní raibh duine beo chum seilbe an chloídhimh</span>
<lb n="241"/><span>soluis do bhaint de, na buaidhirt do chur air</span>
<lb n="242"/><span>go brath arís.  Bhí a bhean ag súil leis a</span>
<lb n="243"/><span>n-aghaidh an lae, agus air radharc d'fhághail</span>
<lb n="244"/><span>air, do rith sí chuige.  “Dia do bheatha,” ar sí,</span>
<lb n="245"/><span>agus le méid a gairdeachuis shaoil sé go</span>
<lb n="246"/><span>muchfadh sí le pogaibh é, go m-baithfeadh sí</span>
<lb n="247"/><span>le deoraibh é, agus go d-tíormochadh sí</span>
<lb n="248"/><span>é le brataibh glanna síoda agus sróil.</span>
<lb n="249"/><span>Do mhaireadar go séunmhar air feadh na</span>
<lb n="250"/><span>coda eile d'á saoghal, agus gur ab'é ár</span>
<lb n="251"/><span>n-dala go léir é.</span></p>
<lb n="252"/>
<lb n="253"/><p><span>Críoch.</span></p>
<lb n="254"/>
<lb n="255"/><p><span>PADRUIG O BRIAIN</span></p>
<lb n="256"/>
<lb n="257"/><p><span>Baile-ath-Cliath.</span></p>
<lb n="258"/>
<lb n="259"/><p><span>Beal teine, 1890.</span>
<lb n="260"/></p>
</div>
<pb n="38"/>
<div><lb n="261"/><p><span>VOCABULARY.</span></p>
<lb n="262"/>
<lb n="263"/><p><span>Gluais sé roimhe suas, he went on [before him] up.</span></p>
<lb n="264"/>
<lb n="265"/><p><span>Cia'r díobh tu, to what family do you belong?</span>
<lb n="266"/><span>Leith has a variety of idiomatic meanings' acmusán do</span>
<lb n="267"/><span>cur 'n-a leith, to impute a reproach to him; leith,</span>
<lb n="268"/><span>the dative case of Leath; air gach leith, on every side;</span>
<lb n="269"/><span>gabh a leith, draw near; o shoin a leith, from that</span>
<lb n="270"/><span>time to this.</span></p>
<lb n="271"/>
<lb n="272"/><p><span>Díothláithriughadh, to demolish.</span></p>
<lb n="273"/>
<lb n="274"/><p><span>Cúthal, bashful, modest; do suidh sé go cúthal anns an</span>
<lb n="275"/><span>chúinne, he sat bashfully in the corner: the word is</span>
<lb n="276"/><span>used among the people in parts of Munster and Con-</span>
<lb n="277"/><span>naught.</span></p>
<lb n="278"/>
<lb n="279"/><p><span>Casnadh (in West Munster), casnamh (in East Munster),</span>
<lb n="280"/><span>This word has the same meaning in Munster that</span>
<lb n="281"/><span>dadadh has in Connaught, viz. - a tittle, ought, any-</span>
<lb n="282"/><span>thing, a a whit, a trifle.</span></p>
<lb n="283"/>
<lb n="284"/><p><span>Súd é thall, there it is beyond.</span></p>
<lb n="285"/>
<lb n="286"/><p><span>Treise, gen. id., s.f., strength, force, power, vigour.  When</span>
<lb n="287"/><span>used as a noun in the nominative case it is always</span>
<lb n="288"/><span>treiseact in West Munster.</span></p>
<lb n="289"/>
<lb n="290"/><p><span>Slataire (from slat a rod), applied to a grown-up boy,</span>
<lb n="291"/><span>or any young animal approaching maturity.  Slataire</span>
<lb n="292"/><span>de bhuachail, deas, a handsome grown-up boy.</span></p>
<lb n="293"/>
<lb n="294"/><p><span>Fá luidhe na neull, under the [lying of the] clouds or</span>
<lb n="295"/><span>heavens; neullta dubha na h-oidhche, the dark</span>
<lb n="296"/><span>clouds of the night.</span></p>
<lb n="297"/>
<lb n="298"/><p><span>D'fhan mo mheamhair air mo chumas, my memory remained</span>
<lb n="299"/><span>unimpaired.</span></p>
<lb n="300"/>
<lb n="301"/><p><span>Socrughadh, to fix, to assuage; it is also used idiomatically,</span>
<lb n="302"/><span>as, bhidheamar ag deunamh socrughadh ort, we were</span>
<lb n="303"/><span>commenting or speaking concerning you.</span></p>
<lb n="304"/>
<lb n="305"/><p><span>Go d-tucfadh sé air a mithidibh, till she considered it fully</span>
<lb n="306"/><span>time.</span></p>
<lb n="307"/>
<lb n="308"/><p><span>Stol, this is the usual word used in West Munster for a rend</span>
<lb n="309"/><span>or tear; do stol sé mo chuid éudaigh, he tore my</span>
<lb n="310"/><span>clothes.</span></p>
<lb n="311"/>
<lb n="312"/><p><span>Gabháil le n-ais, to receive or accept something that had</span>
<lb n="313"/><span>previously been displeasing.</span></p>
<lb n="314"/>
<lb n="315"/><p><span>le corp buille, with the embodiment of madness.</span></p>
<lb n="316"/>
<lb n="317"/><p><span>Gan mian innte, without a breath or motion in her.</span></p>
<lb n="318"/>
<lb n="319"/><p><span>Sáruigh, press, transgress, surpass, oppress; do sharuigh sé</span>
<lb n="320"/><span>na madruidhe a n-diaigh na mbá, he set the dogs </span>
<lb n="321"/><span>after the cows.  It is ordinarily used in that sense in </span>
<lb n="322"/><span>West Cork.</span></p>
<lb n="323"/>
<lb n="324"/><p><span>Fuaradar tosach orm, they got before me.</span>
<lb n="325"/><span>Rud éigin greannmhar am' gluaiseact, something queer</span>
<lb n="326"/><span>in my movements (pronounced greannamhar, in West</span>
<lb n="327"/><span>Munster, when applied to queer).</span></p>
<lb n="328"/>
<lb n="329"/><p><span>Níor thug sí toradh air a ghlór, she paid no attention to</span>
<lb n="330"/><span>his words (voice).</span></p>
<lb n="331"/>
<lb n="332"/><p><span>Liugh, to scream.  In most parts of Munster it is pronounced</span>
<lb n="333"/><span>in this way, bhí sé ag liuruigh, he was screaming.</span></p>
<lb n="334"/>
<lb n="335"/><p><span>Sgaoil air siúbhal é, let him go.</span></p>
<lb n="336"/>
<lb n="337"/><p><span>Imtheacht air adhbhar do féin, go to seek his own fortune.</span></p>
<lb n="338"/>
<lb n="339"/><p><span>Ní ráibh aon dul amughadh orm, I made no mistake.</span></p>
<lb n="340"/>
<lb n="341"/><p><span>Ag gabháil le h-ais, travelling near.</span></p>
<lb n="342"/>
<lb n="343"/><p><span>Aidhéaruigheacht, s.f., airing, airiness, enjoyment.</span></p>
<lb n="344"/>
<lb n="345"/><p><span>Do chuireadas troid orm, they induced me to fight.</span></p>
<lb n="346"/>
<lb n="347"/><p><span>Mar gheall orra, on account of them.</span></p>
<lb n="348"/>
<lb n="349"/><p><span>Do chur sé nimh a shúl ann, he put the venom of his eyes</span>
<lb n="350"/><span>in it; he covered it.</span></p>
<lb n="351"/>
<lb n="352"/><p><span>Súil a n-aghaidh an lae leis, expecting him every day.</span></p>
<lb n="353"/>
<lb n="354"/><p><span>Dia do bheatha, you are welcome; Dia bhur m-beatha go</span>
<lb n="355"/><span>léir, you are all welcome.  In most parts of Ireland</span>
<lb n="356"/><span>it is what is said now, Is é dó bheatha, is é bhur</span>
<lb n="357"/><span>m-beatha, agus c.</span></p>
<lb n="358"/>
<lb n="359"/><p><span>Go sacránta, leisurely.  [Though not given in diction-</span>
<lb n="360"/><span>aries, is in common use through Munster.]</span></p>
<lb n="361"/>
<lb n="362"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Eachtra air an Sgolóig agus air an nGruagach Ruadh. (Air Leanmhuin.)

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Eachtra air an Sgolóig agus air an nGruagach Ruadh. (Air Leanmhuin.)

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
