Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI><teiHeader type="text">
	 
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">Beatha Sheaghain Mhic hÉil, Áirdeaspoig Thuama.  An Dara Caibidil.</title><author><persName>De Búrca, Uileog</persName></author><editor><name type="main">Coimín, Dáithí</name></editor><respStmt>
	<resp>Electronic edition compiled by</resp>
	<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
<editionStmt>
	 <edition>
		 <note type="N">IG01-8</note>
		 <note type="L">25</note>
		 <note type="B">1882</note>
		 <note type="C"/>
		 <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
	 </edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
		<publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher>
		<pubPlace>24 Upper O'Connell Street, Dublin</pubPlace><date>November, 1882</date><idno>IG01-8</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
</publicationStmt>
<seriesStmt>
<title level="s">Irisleabhar na Gaedhilge</title><biblScope unit="vol">1</biblScope>
</seriesStmt>
<sourceDesc>
<biblStruct>
<analytic><author>De Búrca, Uileog</author><title>Beatha Sheaghain Mhic hÉil, Áirdeaspoig Thuama.  An Dara Caibidil.</title></analytic>
<monogr>
<title level="j">Beatha Sheaghain Mhic hÉil, Áirdeaspoig Thuama.  An Dara Caibidil.</title><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>November, 1882</date></imprint>
</monogr> 
</biblStruct>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage><language ident="ga">Irish</language></langUsage>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text><body><div><p><span><pb n="25"/></span>
<lb n="1"/><span>Beatha Sheaghain Mhic hÉil, Áirdeaspoig</span>
<lb n="2"/><span>Thuama.</span></p>
<lb n="3"/>
<lb n="4"/><p><span>An Dara Caibidil.</span></p>
<lb n="5"/>
<lb n="6"/><p><span>“Innistear dúinn sgeulta ar n-atharach a chuaidh</span>
<lb n="7"/><span>romhainn.”</span>
<lb n="8"/><span>                                                                                                                                                                               </span>
<lb n="9"/><span>Ag cur ós cómhair súile an té a leigheas</span>
<lb n="10"/><span>na briathra so, cosamhlacht Sheághain Mhic </span>
<lb n="11"/><span>Héil Áirdeaspoig Thuama, a tá se riachta-</span>
<lb n="12"/><span>nach, ins an am céadna tracht air an aimsir</span>
<lb n="13"/><span>a bhí ann 'nuair a rugadh é.</span></p>
<lb n="14"/>
<lb n="15"/><p><span>Breathnuigh siar air an m-bliadhain úd</span>
<lb n="16"/><span>1789 — no, 1790, 'nuair a bhí an Fhrainc agus</span>
<lb n="17"/><span>an Euróip air fád, air bhruach a bheith briste</span>
<lb n="18"/><span>brúighte, faoi shaltart soighdiur a bhí air</span>
<lb n="19"/><span>mire le teann feirge a's lasarachta na</span>
<lb n="20"/><span>h-antola boirbe.  Feuch iad ag bualadh agus</span>
<lb n="21"/><span>ag briseadh, ag reubadh, ag losgadh, agus ag</span>
<lb n="22"/><span>slad gach nidh agus gach duine air a raibh</span>
<lb n="23"/><span>meas no bláth, no biseach.  Tá an righ, an</span>
<lb n="24"/><span>bhainríoghan — an fear-tíre, an mac óg, no an</span>
<lb n="25"/><span>inghean áluinn air aon 'ga d-tiomaint mar</span>
<lb n="26"/><span>chaorchaibh ann áir, le h-iad a mharbhadh agus</span>
<lb n="27"/><span>iad a dhícheannughadh.  Budh h-é sin an t-am</span>
<lb n="28"/><span>geur, truaghach; bhí amhgar agus ansogh, crádh</span>
<lb n="29"/><span>agus caoineadh i measg daoineadh na Fraince,</span>
<lb n="30"/><span>agus na h-Eorpa air fad.  Agus bhí Éire</span>
<lb n="31"/><span>féin ag feitheadh air uair a teastuighthe.  Bhí</span>
<lb n="32"/><span>an domhan mór faoi chrith agus faoi eagla;</span>
<lb n="33"/><span>agus bhí meinne na n-daoineadh líonta d'</span>
<lb n="34"/><span>imnidhe agus de mhío-shuaimhneas.</span></p>
<lb n="35"/>
<lb n="36"/><p><span>Sin chugaibh an t-am in a rugadh Seághan</span>
<lb n="37"/><span>Mac Héil.</span></p>
<lb n="38"/>
<lb n="39"/><p><span>Budh h-í Máire Nigh Mhaoilchiaráin a mhá-</span>
<lb n="40"/><span>thair, agus Pádraic Mac Héil a athair.  Bhí</span>
<lb n="41"/><span>aig a mháthair móirsheisear mac agus triur </span>
<lb n="42"/><span>inghean.  Budh h-é Seághan an cúigeadh mac</span>
<lb n="43"/><span>agus an seiseadh duine de chlainn a mháthar —</span>
<lb n="44"/><span>óir bhí deirbhshiúr aige d'ár bh' ainm Anna a</span>
<lb n="45"/><span>bhí ní budh sine 'ná é féin.  So h-iad ainmne</span>
<lb n="46"/><span>clainne a athar agus a mháthar; Tomás an</span>
<lb n="47"/><span>cheud duine; Máirtín, an dara leanbh — a</span>
<lb n="48"/><span>fuair bas 'nuair a bhí se 'na mhalrach; in sin,</span>
<lb n="49"/><span>Maolmhuire; agus Pádraic an ceathramhadh</span>
<lb n="50"/><span>duine — athair an ollaimh diadhachta Tomáis a </span>
<lb n="51"/><span>bhí seal geárr ó shoin 'na oide air feadh</span>
<lb n="52"/><span>bliadhan a g-coláiste muintire na h-</span>
<lb n="53"/><span>Éireann, i b-Pairís na Fraince.  An cúigeadh</span>
<lb n="54"/><span>leanbh-fir — Seághan — d'a raibh se i n-dán a</span>
<lb n="55"/><span>bheith 'na Áirdeaspog, 'na threoir agus 'na</span>
<lb n="56"/><span>fhear coimeáda ag Catoilicighibh na h-Éireann</span>
<lb n="57"/><span>air feadh trí fícead bliadhan.  Rugadh do</span>
<lb n="58"/><span>Phádraic Éadhmon agus Máire agus beirt</span>
<lb n="59"/><span>clainne eile, a fuair bas in aimsir a</span>
<lb n="60"/><span>n-óige — deichneabhar daoineadh — iomlán na</span>
<lb n="61"/><span>leanbh a rug Máire a chéile dhó.  </span>
<lb n="62"/><span>  </span>
<lb n="63"/><span>Budh bhean ionmheasda Máire Nigh Mhaoil-</span>
<lb n="64"/><span>chiaráin, bean tuigsionach, árd-inntinneach,</span>
<lb n="65"/><span>céillidhe, a thug aire d'a tigh, agus d'a cúram</span>
<lb n="66"/><span>agus d'athair a clainne.  Bhí gradh máthar</span>
<lb n="67"/><span>aice dóibh air fad, acht bhí feárr a's bárr sin</span>
<lb n="68"/><span>— grádh banaltraighe a bheireas aire d'á</span>
<lb n="69"/><span>clainn agus d'á cúram mar gheall go bh-fuil</span>
<lb n="70"/><span>si ag déanadh tola Dé.  Mar gheall air so,</span>
<lb n="71"/><span>bhí gean mór aig a mac Seághan uirre cho fad</span>
<lb n="72"/><span>a's bhí si beo, agus tar éis a báis bhí a</span>
<lb n="73"/><span>cuimhne i g-cómhnuidhe aig a chroidhe mar rós</span>
<lb n="74"/><span>faoi bhláth ag tabhairt uaithi balaidh thaithnea-</span>
<lb n="75"/><span>mhaigh mhilis.  Fuair si bás 'nuair bhí a mac</span>
<lb n="76"/><span>timcheall naoi bliadhna deug d'aois.       </span></p>
<lb n="77"/>
<lb n="78"/><p><span>Do phós Pádraic an dara uair bean óg,</span>
<lb n="79"/><span>áluinn, mhaiseach — a chol-sheisear féin — d'a r'</span>
<lb n="80"/><span>bh'ainm Caitlín Nic Héil, d'á mhuintir agus</span>
<lb n="81"/><span>d'a chine féin.  Bhí aige de'n phósadh so</span>
<lb n="82"/><span>seisear clainne, d'á bh-fuil beirt beo ins</span>
<lb n="83"/><span>an am a tá i láthair.</span></p>
<lb n="84"/>
<lb n="85"/><p><span>(Le bheith air leanamhain.)</span></p>
<lb n="86"/>
<lb n="87"/><p>
<lb n="88"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Beatha Sheaghain Mhic hÉil, Áirdeaspoig Thuama. An Dara Caibidil.

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Beatha Sheaghain Mhic hÉil, Áirdeaspoig Thuama. An Dara Caibidil.

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
