Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Bruidhean Chaorthainn (Donegal folk version)</title><author><name type="main">In eagar ag Henry Morris</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">U037</note>
                         <note type="L">1</note>
                         <note type="B">1911</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2013</date><idno>U037</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title>Bruidhean Chaorthainn (Donegal folk version)</title><author>In eagar ag Henry Morris</author><imprint><publisher>Gill, M.H. and Son</publisher><date>1911</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>SEILG agus friotháileadh agus cómhmoradh</span>
<lb n="2"/><span>le Fionn Mhac Cumhaill mhic Tréanmhóir</span>
<lb n="3"/><span>Uí Bhaoisgne, fríd shléibhtibh Droma</span>
<lb n="4"/><span>Choilleadh, fríd shléibhtibh Droma Duill-</span>
<lb n="5"/><span>eabhair d'ionnsaidhe as éadan agus</span>
<lb n="6"/><span>(fríd) na cúigí eile mar an gcéadna.</span></p>
<lb n="7"/>
<lb n="8"/><p><span>'S iad an lucht sealga a bhí aca Goll</span>
<lb n="9"/><span>mhac Móirne, Oisin mhac Finn, Oscar</span>
<lb n="10"/><span>mhac Oisín, Diarmaid Ó Duibhne, Fionn</span>
<lb n="11"/><span>bán Ó Baoisgne, Fionn bán Ó Breatain, Clanna</span>
<lb n="12"/><span>Diafraigh, agus Clanna Smóil; sin an ceannphort</span>
<lb n="13"/><span>a bhí ortha an lá sin.</span></p>
<lb n="14"/>
<lb n="15"/><p><span>2. Rinne siad seilg mór-éifeachtach nach dtearnadh a</span>
<lb n="16"/><span>léithid ins an tír ariamh.  Nuair a thainic siad a bhaile</span>
<lb n="17"/><span>ins an tráthnóna bhí gach aon fhear ag innsigh tréartha</span>
<lb n="18"/><span>a chon agus a ghadhair fhéin go dtí aon cheithearnach amháin</span>
<lb n="19"/><span>a bhí ann, nár chuir teach nó áit, bean nó páisde</span>
<lb n="20"/><span>buaidhreadh ar bith ariamh air, agus smaoi'tigh sé go</span>
<lb n="21"/><span>n-imtheóchadh sé amach as Éirinn go bhfeicfeadh sé an</span>
<lb n="22"/><span>rabh spórt ar bith ar an domhan a b'fheárr ná bhí ag Fionn</span>
<lb n="23"/><span>mhac Cumhaill, agus ag na Fiannaibh.</span></p>
<lb n="24"/>
<lb n="25"/><p><span>3. Fuair sé cabhlach ag imtheacht, agus d'imthigh sé leis</span>
<lb n="26"/><span>go críochaibh Lochlann, cá h-uair agus cá h-am go rabh</span>
<lb n="27"/><span>mac óg ag an bhainríoghan, agus go rabh teachtairí ar</span>
<lb n="28"/><span>mhuin teachtairí amuigh ag tabhairt cuireadhcha do gach</span>
<lb n="29"/><span>uile dhuine a chul (= dhul) a chathamh na cuirme.</span></p>
<lb n="30"/>
<lb n="31"/><p><span>"Goidé an sgéal do seo," ars' an ceithearnach,</span>
<lb n="32"/><span>"a bhfeicim an iomad de dhaoinibh fá'n chúirt?"</span></p>
<lb n="33"/>
<lb n="34"/><p><span>"Do dhuadh is do dhothairne ort, a cheithearnaigh</span>
<lb n="35"/><span>bhradaigh, ná nach bhfuil 'fhios agat go bhfuil mac óg ag</span>
<lb n="36"/><span>an bhainríoghan, agus go bhfuil teachtairí ar mhuin teach-</span>
<lb n="37"/><span>tairí amuigh ag tabhairt cuir adhcha do gach uile dhuine</span></p>
</div>
<pb n="2"/>
<div><lb n="38"/><p><span>chul a chathamh na cuirme, agus tá cuireadh agat-sa</span>
<lb n="39"/><span>comh maith le duine má théidheann tú ann."</span></p>
<lb n="40"/>
<lb n="41"/><p><span>"Bheirim briathra go rachad," ars' an ceithearnach.</span></p>
<lb n="42"/>
<lb n="43"/><p><span>4.  Bhí cuirm annsin bhí le mairstin ar feadh seacht</span>
<lb n="44"/><span>n-oidhche agus seacht lá.</span></p>
<lb n="45"/>
<lb n="46"/><p><span>I gcionn lae agus i gcionn na h-aimsire d'éirigh</span>
<lb n="47"/><span>bollsaire 'na sheasamh agus d'iarr sé ar ghach uile</span>
<lb n="48"/><span>dhuine an chuirm a dheánamh a mholadh nó a dhithmholadh.</span></p>
<lb n="49"/>
<lb n="50"/><p><span>Rinne gach aon duine an chuirm a mholadh 'ar ndóighthe</span>
<lb n="51"/><span>go dtí'n ceithearnac, agus níor labhair seisean.</span></p>
<lb n="52"/>
<lb n="53"/><p><span>"A cheithearnaigh, deán an chuirm a mholadh nó a</span>
<lb n="54"/><span>dhithmholadh," ars' an bollsgaire.</span></p>
<lb n="55"/>
<lb n="56"/><p><span>"Ní moladh mo mholadh-sa uirthi, agus ní cáineadh</span>
<lb n="57"/><span>mo cháineadh-sa uirthi, acht is maith an chuirm í," adeir sé.</span></p>
<lb n="58"/>
<lb n="59"/><p><span>"D'ith mise agus d'ól mé mo sháith uirthi."</span></p>
<lb n="60"/>
<lb n="61"/><p><span>Chuaidh an sgéal fhad leis an rígh.</span></p>
<lb n="62"/>
<lb n="63"/><p><span>"Bheirim briathra," ars' an rí, "go mb'fhéidir go</span>
<lb n="64"/><span>bhfacaidh an ceithearnach rud éighinteacht i n-a shaoghal,</span>
<lb n="65"/><span>agus gléasaigidh cuirm anois a bhéas seacht n-uaire</span>
<lb n="66"/><span>níos feárr ná bhí sin, a mhairfeas go cionn lae agus</span>
<lb n="67"/><span>bliadhna.</span></p>
<lb n="68"/>
<lb n="69"/><p><span>5.  I ndeireadh na cuirme sin, i gcionn lae agus na</span>
<lb n="70"/><span>h-aimsire, d'éirigh an bollsaire, agus d'iarr sé ar</span>
<lb n="71"/><span>ghach uile dhuine an chuirm a dheánamh a mholadh nó a</span>
<lb n="72"/><span>dhithmholadh.</span></p>
<lb n="73"/>
<lb n="74"/><p><span>Dubhairt gach aon duine aca gur bh'í an chuirm a b'fheárr</span>
<lb n="75"/><span>d'ar shuidh siad ariamh aici, go dtí an ceithearnach, agus</span>
<lb n="76"/><span>níor labhair sé.</span></p>
<lb n="77"/>
<lb n="78"/><p><span>"A cheithearnaigh, nach bhfuil tú dhul a dheánamh na</span>
<lb n="79"/><span>cuirme a mholadh no a dhithmholadh?"</span></p>
<lb n="80"/>
<lb n="81"/><p><span>"Níl," adeir sé ; "ní moladh mo mholadh uirthi, agus</span>
<lb n="82"/><span>ní cáineadh mo cháineadh uirthi, acht is maith an chuirm í;</span>
<lb n="83"/><span>d'ith mé agus d'ól mé mo sháith uirthi."</span></p>
<lb n="84"/>
<lb n="85"/><p><span>Chuaidh fios fhad leis an rígh.  Thainic an rí é fhéin i</span>
<lb n="86"/><span>láthair.</span></p>
<lb n="87"/>
<lb n="88"/><p><span>6. "A cheithearnaigh, deán an chuirm a mholadh nó</span>
<lb n="89"/><span>a dhith-mholadh," ars' a rí.</span></p>
<lb n="90"/>
<lb n="91"/><p><span>"Ní moladh mo mholadh uirthi, agus ní cáineadh mo</span>
<lb n="92"/><span>cháineadh uirthi, acht is maith an chuirm í; d'ith mé is d'ól</span>
<lb n="93"/><span>mé mo sháith uirthi," ar' seisean.</span>
<lb n="94"/></p>
</div>
<pb n="3"/>
<div><lb n="95"/><p><span>"A cheithearnaigh, deán an chuirm a mholadh nó a cháineadh,</span>
<lb n="96"/><span>nó bainfidh mé an ceann díot," ars' an rí.</span></p>
<lb n="97"/>
<lb n="98"/><p><span>"Bain an ceann díom," ar seisean, "ná fath an</span>
<lb n="99"/><span>rud adéarfainn is é an ceann a bhainfeá díom ar scor</span>
<lb n="100"/><span>ar bith."</span></p>
<lb n="101"/>
<lb n="102"/><p><span>"Rud ar bith," ars' an rí, a bhfuil agat le rádh abair</span>
<lb n="103"/><span>é, agus ní bhainfear aon deor asat."</span></p>
<lb n="104"/>
<lb n="105"/><p><span>"'Sé an rud a bhí agam le rádh gur mhaith an chuirm í,</span>
<lb n="106"/><span>acht shaoil sibh-se í a bheith seacht n-uaire níos feárr 'ná</span>
<lb n="107"/><span>shaoil mise í a bheith; de bhrígh dó," adeir sé, "gur bh'fheárr</span>
<lb n="108"/><span>liom-sa seilg aon mhíol-bhuidhe amháin ag Fionn mhac</span>
<lb n="109"/><span>Cumhaill i nÉirinn, 'ná dá mbéadh sí seacht n-uaire</span>
<lb n="110"/><span>níos feárr 'ná bhí sí."</span></p>
<lb n="111"/>
<lb n="112"/><p><span>7. "Bheirim briathra," ars' an rí, "go gcreidim-sa</span>
<lb n="113"/><span>thusa go maith, agus deirtear liom-sa spórt an domhain</span>
<lb n="114"/><span>uile go léir gur ag Fionn mhac Cumhaill agus aige n-a</span>
<lb n="115"/><span>dhream atá sé, agus is fada an lá ó bhí dúil agam-sa</span>
<lb n="116"/><span>chul (= dhul) agus a cheann a bhaint de Fhionn mhac Chumaill,</span>
<lb n="117"/><span>agus an mac is sine de mo chuid a 'fhágail 'na rígh ar</span>
<lb n="118"/><span>Éirinn, agus an ceann a bhaint de rígh na h-Alban,</span>
<lb n="119"/><span>agus an dara mac atá agam a chur 'na rígh air sin;</span>
<lb n="120"/><span>agus Miodhgach mhac Colgna, an mac is óige agam,</span>
<lb n="121"/><span>fhágail ag stiúirigheacht na ríoghachta seo 'mo dhiaidh fhéin,</span>
<lb n="122"/><span>nuair a gheóbhas mé bás."</span></p>
<lb n="123"/>
<lb n="124"/><p><span>8. Nuair a bhí an chiall amuigh agus an deoch astoigh</span>
<lb n="125"/><span>chríochnuigh siad eadthortha fhéin go bhfuigheadh siad crúcaí</span>
<lb n="126"/><span>móra deánta, a chuirfeadh siad i bhfasta i dtaoibh na</span>
<lb n="127"/><span>hÉireann, agus go dtarr'nóchadh siad anonn chuig' n-a</span>
<lb n="128"/><span>dtaoibh fhéin í, go muirbhfeadh siad Fianna na hÉireann,</span>
<lb n="129"/><span>agus go ndeánfadh siad iad a dhithcheannadh.</span></p>
<lb n="130"/>
<lb n="131"/><p><span>Chuaidh fios fhad leis an sean-dall.</span></p>
<lb n="132"/>
<lb n="133"/><p><span>"Phiú!" adeir an sean-dall, "an cnuicín beag is</span>
<lb n="134"/><span>lugha i nÉirinn ní thiubhradh sibh anall ar an dóigh sin é.</span>
<lb n="135"/><span>Acht má tá dúil agaibh a mbuaidh 'fhághail gléasaigidh</span>
<lb n="136"/><span>cabhlaigh ar mhuin chabhlaigh, agus gabhaigidh anonn.</span>
<lb n="137"/><span>Cuirigidh teachtaire go dtí Fionn mhac Cumhaill; fiaf-</span>
<lb n="138"/><span>raighigidh dó c'aca is feárr leis troid agus bruighean</span>
<lb n="139"/><span>a thabhairt dóibh, nó é a luighe faoi chíos láimhe.</span></p>
<lb n="140"/>
<lb n="141"/><p><span>9. Rinneadh seo, agus bliadhain ó'n am sin bhí siad fá</span>
<lb n="142"/><span>tír shiar i gCill Eala.  Cuir siad teachtaire suas chuig</span></p>
</div>
<pb n="4"/>
<div><lb n="143"/><p><span>Fionn, ag fiafraighe dó cia h-aca b'fheárr leis troid</span>
<lb n="144"/><span>agus bruighean a thabhairt dóbhtha, nó é a luighe faoi</span>
<lb n="145"/><span>chíos láimhe.  Chuir Fionn teachtaireacht síos chuca nár</span>
<lb n="146"/><span>luigh seisean faoi chíos láimhe ag aon fhear ariamh, agus</span>
<lb n="147"/><span>go dtabhradh sé tréan troda agus bruighne dóbhtha go</span>
<lb n="148"/><span>dtí go muirbhfidhe é fhéin agus a chuid fear.</span></p>
<lb n="149"/>
<lb n="150"/><p><span>Chuaidh deireadh na bhFiann síos na trágha agus thoisigh</span>
<lb n="151"/><span>(= thosaigh) an cath dairíribh.  Acht le sgéal fada a</span>
<lb n="152"/><span>dheánamh goirid ní rabh aon chleite nó cluimh (= clúmh)</span>
<lb n="153"/><span>dá dtainic as críochaibh Lochlann nach ndearna siad a</span>
<lb n="154"/><span>mharbhadh agus a dhithcheannadh go dtí'n Miodhgach mhac</span>
<lb n="155"/><span>Colgna, an mac is óige a bhí ag an rígh, agus bhí Conán</span>
<lb n="156"/><span>mhac Móirne agus a chlaidheamh leagtha eadar a dhá</span>
<lb n="157"/><span>ghualainn, agus ní bhfuair sé é a chur fríd go dtí gur</span>
<lb n="158"/><span>chaith sé é fhéin ar a dhá ghlúin ag cosaibh an ríogh.</span></p>
<lb n="159"/>
<lb n="160"/><p><span>"Tá mé ag iarraidh cumraighe m'anama ort, a Fhinn</span>
<lb n="161"/><span>mhic Chumhaill," ars' an Miodhgach mhac Colgna, "ná</span>
<lb n="162"/><span>chuala mé nár eitigh tú mac ríogh ariamh fá chumraighe a</span>
<lb n="163"/><span>anama."</span></p>
<lb n="164"/>
<lb n="165"/><p><span>"Níor eitigh," arsa Fionn, "ó's mac ríogh atá ionnat</span>
<lb n="166"/><span>ní bhainfear aon deor asat.  Fóil, Fóil, a Chonáin,</span>
<lb n="167"/><span>ná bain do'n ghruagach."</span></p>
<lb n="168"/>
<lb n="169"/><p><span>Bhí sé aca annsin mar fhear aca fhéin ar feadh seacht</span>
<lb n="170"/><span>mbliadhna.</span></p>
<lb n="171"/>
<lb n="172"/><p><span>10. I gcionn gach aon seachtmhadh bliadhain ins an t-sean-</span>
<lb n="173"/><span>am thiocfadh ceo fá gheasaibh droma draoidheachta agus</span>
<lb n="174"/><span>seachran sealg, agus thainic ceann aca sin, agus níor</span>
<lb n="175"/><span>fágadh aon chleite nó cluimh le chéile d'Fhiannaibh Éireann</span>
<lb n="176"/><span>acht Fionn agus Conán.</span></p>
<lb n="177"/>
<lb n="178"/><p><span>Bhí siad ag siubhal le chéile go rabh neóin bheag agus</span>
<lb n="179"/><span>deireadh an lae ann.  Nuair a bhí 's d'éis tráthnóna</span>
<lb n="180"/><span>ann labhair Fionn le Conán.  "A thighearna, is tú an</span>
<lb n="181"/><span>droch-chomrádaidhe," adeir sé; "tá tú ag siubhal liom ó</span>
<lb n="182"/><span>mhaidin agus níor labhair tú focal, agus bhí mise mar an</span>
<lb n="183"/><span>gcéadna leat, leisg oiread de shásamh a thabhairt duit."</span></p>
<lb n="184"/>
<lb n="185"/><p><span>11.  "Fóil, fóil, a Fhinn, ná bí i n-a dhiaidh orm,</span>
<lb n="186"/><span>ná bhí mé ar mo smaoi'tiughadh."</span></p>
<lb n="187"/>
<lb n="188"/><p><span>"Bheirim briathra," arsa Fionn, "go bhfuil dúil</span>
<lb n="189"/><span>agam gur maith do smaoi'tiughadh : goidé an smaoi'-</span>
<lb n="190"/><span>'tiughadh a rabh tú air?"</span>
<lb n="191"/></p>
</div>
<pb n="5"/>
<div><lb n="192"/><p><span>"Ta," adeir Conán, "is é an smaoi'tiughadh a rabh</span>
<lb n="193"/><span>mé air, an Miodhgach mhac Colgna, ar mharbh tusa a</span>
<lb n="194"/><span>athair, a shean-athair, a shlighe agus a shinnsear, dá mbéadh</span>
<lb n="195"/><span>ag siubhal leat indiú in m'áit-se mur treise leat</span>
<lb n="196"/><span>'ná leis go n-imeallfadh cúl cnáimh do chinn bás an</span>
<lb n="197"/><span>iomláin."</span></p>
<lb n="198"/>
<lb n="199"/><p><span>"Bheirim briathra," arsa Fionn, "gur fíor duit,</span>
<lb n="200"/><span>agus gléas báis ar bith ar mian leat-sa chur ar an</span>
<lb n="201"/><span>Mhiodhgach go gcuirfidh sinne air é."</span></p>
<lb n="202"/>
<lb n="203"/><p><span>"Maise," deir Conán, "ní móran clú dúinne bás</span>
<lb n="204"/><span>an Mhiodhgaigh a bheith orainn, acht bhí mé ag smaoi'tiughadh</span>
<lb n="205"/><span>cúige d'Éirinn a thabhairt dó, mar congnamh beathadh,</span>
<lb n="206"/><span>agus a bheith réidhtighthe leis níos mó."</span></p>
<lb n="207"/>
<lb n="208"/><p><span>"Bheirim briathra," arsa Fionn, "go ndeánfamuid</span>
<lb n="209"/><span>sin, acht caidé an dóigh a gcruinneóchmuid na fir agus</span>
<lb n="210"/><span>gan aon fhear le chéile acht tusa agus mise?"</span></p>
<lb n="211"/>
<lb n="212"/><p><span>"Is maith eolach mise ar an dóigh a gcruinnigheann</span>
<lb n="213"/><span>tú iad.  Seinn an dórd Fianna gus béidh siad</span>
<lb n="214"/><span>uilig cruinnighthe agat roimh an mheadhon lae i</span>
<lb n="215"/><span>mbárach."</span></p>
<lb n="216"/>
<lb n="217"/><p><span>12.  Rinne Fionn mar adubhairt sé, agus bhí siad ag</span>
<lb n="218"/><span>cruinniugadh 'na gcaogadaibh agus 'na leath-chaogadaibh</span>
<lb n="219"/><span>go dtí go rabh an t-iomlán cruinn roimh an mheadhon lae,</span>
<lb n="220"/><span>lá ar na bhárach.</span></p>
<lb n="221"/>
<lb n="222"/><p><span>Chuaidh sgéal fríd na fearaibh ag innsigh dóbhtha goidé</span>
<lb n="223"/><span>dubhairt Conán, agus dubhairt gach aon aca gur bhfíor</span>
<lb n="224"/><span>do Conán a chaint.</span></p>
<lb n="225"/>
<lb n="226"/><p><span>Sgáirt Fionn mhac Cumhaill i láthair ar Mhiodhgach</span>
<lb n="227"/><span>mhac Colgna.</span></p>
<lb n="228"/>
<lb n="229"/><p><span>"A Mhiodhgaigh mhic Cholgna," adeir sé, "is buaidheartha</span>
<lb n="230"/><span>trioblóideach mar tá seo agat,  seilg fríd</span>
<lb n="231"/><span>chnocaibh agus mullaighibh, fliuch, báidhte, agus ní hé sin a</span>
<lb n="232"/><span>chleacht tú ag d'athair fhéin ariamh fá bhaile.  Agus bhí</span>
<lb n="233"/><span>mé ag smaoi'tiughadh cúige d'Éirinn a thabhairt duit</span>
<lb n="234"/><span>mar congnamh beatha, agus go mbéadh sé i bhfad níos</span>
<lb n="235"/><span>sócamhlaighe agat."</span></p>
<lb n="236"/>
<lb n="237"/><p><span>13. Thug an Miodhgach buidheachas mór d'Fhionn, agus</span>
<lb n="238"/><span>dubhairt sé go rabh sé iongantach sásta ar fad, acht</span>
<lb n="239"/><span>gur mhaith leis fios a bheith aige cá h-áit a bhfuigheadh sé</span>
<lb n="240"/><span>an talamh sin.</span>
<lb n="241"/></p>
</div>
<pb n="6"/>
<div><lb n="242"/><p><span>Dubhairt Fionn leis go bhfuigheadh sé a rogha ar an</span>
<lb n="243"/><span>taoibh thall nó taoibh i bhfus de'n Bhóinn.</span></p>
<lb n="244"/>
<lb n="245"/><p><span>"Rachamuid go bhfeicfimid an talamh," ars' an</span>
<lb n="246"/><span>Miodhgach mhac Colgna.  Smaoi'tigh sé i n-a intinn</span>
<lb n="247"/><span>fhéin dá dtiocfadh sé thart ins a t-saoghal go dtiocfadh</span>
<lb n="248"/><span>leis sásamh a bhaint as Fiannaibh Éireann, gur bh'fheárr</span>
<lb n="249"/><span>an cuan soitheach a bhí ar an taoibh thall.</span></p>
<lb n="250"/>
<lb n="251"/><p><span>"Ó," adeir sé, "tabhair a rogha do'n bhodach agus</span>
<lb n="252"/><span>glacfaidh sé an díogh' (= díogha) : béidh an taobh thall</span>
<lb n="253"/><span>agam," adeir sé.</span></p>
<lb n="254"/>
<lb n="255"/><p><span>"Maith go leor," arsa Fionn.  "Maise," adeir sé,</span>
<lb n="256"/><span>"slán agat, a Fhinn mhic Chumhaill."</span></p>
<lb n="257"/>
<lb n="258"/><p><span>"Maise," adeir Fionn, "go seacht soirbhigh an Rí</span>
<lb n="259"/><span>duit."</span></p>
<lb n="260"/>
<lb n="261"/><p><span>D'imthigh sé uatha agus ní fhacaidh siad é ní ba mhó.</span></p>
<lb n="262"/>
<lb n="263"/><p><span>14.  I gcionn an lae agus na haimsire thainic ceo fá</span>
<lb n="264"/><span>gheasaibh droma draoidheachta agus seachran sealg,</span>
<lb n="265"/><span>agus níor fágadh aon chleite nó cluimh le chéile d'Fhian-</span>
<lb n="266"/><span>naibh Éireann acht Fionn agus Conán.  Bhí siad ag</span>
<lb n="267"/><span>siubhal le chéile go dtainic neóin bheag agus deireadh an</span>
<lb n="268"/><span>lae ortha.  D'amharc Fionn, agus chonnaic sé fear ag</span>
<lb n="269"/><span>tarraingt air ins an cheo.</span></p>
<lb n="270"/>
<lb n="271"/><p><span>"'Siúd fear ag tarraingt orainn," adeir sé, "agus</span>
<lb n="272"/><span>má's ag teacht a chuidiughadh linn atá sé is feárrde</span>
<lb n="273"/><span>dúinn é, agus má's i n-ar n-éadan atá sé is misde</span>
<lb n="274"/><span>dúinn é."</span></p>
<lb n="275"/>
<lb n="276"/><p><span>"Och, do dhuadh is do dhothairne ort," adubhairt Conán,</span>
<lb n="277"/><span>"ná nach h-olc an bheirt nach rachadh aca ar aon fhear</span>
<lb n="278"/><span>amháin?"</span></p>
<lb n="279"/>
<lb n="280"/><p><span>"Is fíor sin," adubhairt Fionn, "acht níl dóigh air</span>
<lb n="281"/><span>bith is feárr a mbéidh fios againn air ná muid (= sinn),</span>
<lb n="282"/><span>amharc fríd ar méaraibh."</span></p>
<lb n="283"/>
<lb n="284"/><p><span>Bhí fios ag Fionn go rabh an bhuaidh sin ag Conán,</span>
<lb n="285"/><span>lá air bith a d'amharcfadh sé fríd a mhéarabh go bhfuigheadh</span>
<lb n="286"/><span>sé buaidh ar sheacht gcatha na Féinne go h-uile.</span></p>
<lb n="287"/>
<lb n="288"/><p><span>D'amharc siad fríd a méaraibh, agus ní fhacaidh siad</span>
<lb n="289"/><span>acht aon fhear amháin.</span></p>
<lb n="290"/>
<lb n="291"/><p><span>15.  Níor bhfada gur ghluais chuca an gruagach donn</span>
<lb n="292"/><span>deallruightheach, cóta gearr glas fá mheall a mhásaí,</span>
<lb n="293"/><span>agus a shean-sgiath mheirgeach leis ar bhacan a láimhe,</span></p>
</div>
<pb n="7"/>
<div><lb n="294"/><p><span>agus bhí a chlaidheamh úr, soillseach, crochtaí (= crochta)</span>
<lb n="295"/><span>le n-a thaoibh.</span></p>
<lb n="296"/>
<lb n="297"/><p><span>Bheannuigh sé d' Fhionn mhac Cumhaill ins na briathraibh</span>
<lb n="298"/><span>a bhí coitchionnta 'san am sin, agus d'fhreagair Fionn</span>
<lb n="299"/><span>mar an gcéadna.</span></p>
<lb n="300"/>
<lb n="301"/><p><span>"Cá bhfuil do thriall, an misde díom a fhiafraighe?"</span>
<lb n="302"/><span>arsa Fionn.</span></p>
<lb n="303"/>
<lb n="304"/><p><span>"Ní misde, maise, leóga," adeir sé, "tá mé air</span>
<lb n="305"/><span>lorg maighistir.  Chualaidh mé nár eitigh tusa aon fhear</span>
<lb n="306"/><span>ariamh fá thuarasdál bliadhna."</span></p>
<lb n="307"/>
<lb n="308"/><p><span>"Níor eitigh," arsa Fionn, "agus ní rabh mé i n-ánas</span>
<lb n="309"/><span>buachalla ariamh comh mór agus tá mé, de bhrígh dó nach</span>
<lb n="310"/><span>bhfuil aon fhear le chéile acht mé fhéin agus Conán annseo.'</span></p>
<lb n="311"/>
<lb n="312"/><p><span>"Fóil, fóil," arsa Conán' "ná deán níos mó</span>
<lb n="313"/><span>cainte leis an ghruagach."</span></p>
<lb n="314"/>
<lb n="315"/><p><span>"Cad uime sin?" arsa Fionn.</span></p>
<lb n="316"/>
<lb n="317"/><p><span>"Ná nach n-aithnigheann tú mise agus Oscar, agus</span>
<lb n="318"/><span>Oisin, agus Diarmaid, agus Fiachna mhac Fhinn, agus</span>
<lb n="319"/><span>Inse mhac Suibhne Shealg'?"</span></p>
<lb n="320"/>
<lb n="321"/><p><span>"Cad chuige nach n-aithneóchainn mo bhunadh fhéin?"</span>
<lb n="322"/><span>arsa Fionn.</span></p>
<lb n="323"/>
<lb n="324"/><p><span>Cad chuige nach n-aithnigheann tú an Miodhgach mhac</span>
<lb n="325"/><span>Colgna a chaith seacht mbliadhna ar d' urlár?"</span></p>
<lb n="326"/>
<lb n="327"/><p><span>16. "Do dhuadh is do dhothairne ort," arsa an Miodhgach,</span>
<lb n="328"/><span>"nach seo an t-ádhbhar a rabh mé duit ariamh, a Chonáin,</span>
<lb n="329"/><span>nach rabh foighid ar bith agat.  Cha dtiocfadh leat a bheith</span>
<lb n="330"/><span>in do thost go mbainfinn tamall cuideachta amach</span>
<lb n="331"/><span>as Fionn annseo."  "Bheirim briathra, maise," arsa</span>
<lb n="332"/><span>Conán, "má's mó cuideachta ba chóir dó a dheánamh</span>
<lb n="333"/><span>leat nó mío-chuideachta.  Ba í do chuideachta-sa fhéin</span>
<lb n="334"/><span>an chuideachta gan suim.  Tá sé seacht mbliadhna</span>
<lb n="335"/><span>agus an t-am seo ó thug sinne cúige d' Éirinn, mar</span>
<lb n="336"/><span>congnamh beatha duit, agus ní thearn muid (= sinn)</span>
<lb n="337"/><span>oiread agus seilg aon mhíol-bhuidhe amháin ar do chuid</span>
<lb n="338"/><span>talaimh, leisg an oiread sin trioblóide nó buaidheartha</span>
<lb n="339"/><span>a thabhairt duit.  Agus ní thug tú ó shoin cuireadh míosa,</span>
<lb n="340"/><span>cuireadh seachtmhaine, nó cuireadh lae dúinn."</span></p>
<lb n="341"/>
<lb n="342"/><p><span>"Do dhuadh is do dhothairne ort," ars' an miodhgach</span>
<lb n="343"/><span>"nach seo an t-ádhbhar a rabh mé duit ariamh, nach rabh</span>
<lb n="344"/><span>foighid ar bith agat, ná nach rabh 'fhios agat nuair a chuaidh</span></p>
</div>
<pb n="8"/>
<div><lb n="345"/><p><span>mise annsiúd go rabh mé beó bocht, agus nach rabh</span>
<lb n="346"/><span>bealach ró-mhaith orm.  Acht anois, nuair a fuair mé</span>
<lb n="347"/><span>os a chionn, tá mé 'teacht le cuireadh chugaibh go léir</span>
<lb n="348"/><span>go cionn lae agus bliadna."</span></p>
<lb n="349"/>
<lb n="350"/><p><span>"Bheirim briathra," arsa Conán, "gur mór an gar</span>
<lb n="351"/><span>anois fhéin é, ó tharlaidh gur smaoi'tigh tú air."</span></p>
<lb n="352"/>
<lb n="353"/><p><span>"Is buaidheartha trioblóideach mar tá sin agam-</span>
<lb n="354"/><span>sa," arsa Fionn, "gan cleite no cluimh le chéile d'</span>
<lb n="355"/><span>Fhiannaibh Éireann acht mé fhéin agus Conán annseo."</span></p>
<lb n="356"/>
<lb n="357"/><p><span>"Is maith eolach mise," ar sé, "ar an dóigh a gcruinni-</span>
<lb n="358"/><span>gheann tú iad.  Seinn an dórd Fianna, agus béidh siad</span>
<lb n="359"/><span>uilig cruinn agat roimh an mheadhon lae i mbárach."</span></p>
<lb n="360"/>
<lb n="361"/><p><span>17.  Sheinn siad an dórd Fianna, agus bhí siad ag</span>
<lb n="362"/><span>cruinniughadh 'na gcaogadaibh agus i n-a leath-chaogadaibh</span>
<lb n="363"/><span>go dtí go rabh an t-iomlán cruinn roimh an mheadhon</span>
<lb n="364"/><span>lae lá ar na bhárach.</span></p>
<lb n="365"/>
<lb n="366"/><p><span>Chuir Fionn sgéala fríd na fearaibh ag innsigh dóbhtha</span>
<lb n="367"/><span>goidé mar bhí, agus bhí gach aon aca sásta go maith ar</span>
<lb n="368"/><span>a chul (= dhul) a chathamh na cuirme.</span></p>
<lb n="369"/>
<lb n="370"/><p><span>"Anois," ars' an Miodhgach, "ná fanadh fear ar</span>
<lb n="371"/><span>bith, ná níl 'fhios agam-sa cé a bhfuil mé níos feárr</span>
<lb n="372"/><span>dó nó níos measa, de bhrígh dó, go rabh siad uilig comh</span>
<lb n="373"/><span>maith damh.  Anois," adeir sé, "tá bruidhean agam-sa</span>
<lb n="374"/><span>ar muir, agus tá bruidhean agam ar tír, agus ins an</span>
<lb n="375"/><span>bhruidhin atá ar muir a ghléastar an biadh, agus ins</span>
<lb n="376"/><span>an bhruidhin atá ar tír a chaithtear é.  Má's luaithe bhéas</span>
<lb n="377"/><span>mise annsin ná sibhse béidh an biadh leagtha agam</span>
<lb n="378"/><span>fá mbur gcoinne, agus má's luaithe bhéas sibhse ann</span>
<lb n="379"/><span>ná mise deánaigidh moill, agus is gearr go rabh</span>
<lb n="380"/><span>mise agaibh."</span></p>
<lb n="381"/>
<lb n="382"/><p><span>"Maith go leor," adubhairt Fionn.  "bí ar shiubhal."</span></p>
<lb n="383"/>
<lb n="384"/><p><span>18. Ghléas na Fianna orthu tarraingt 'un na cuirme.</span>
<lb n="385"/><span>Nuair a chuaidh siad fhad le teach na cuirme, "'Bhfuil</span>
<lb n="386"/><span>sibh uilig ag dul isteach?" arsa Conán.</span></p>
<lb n="387"/>
<lb n="388"/><p><span>"Tá, goidé a bhéadh orainn gan a chul (= dhul)</span>
<lb n="389"/><span>isteach," arsa Fionn.</span></p>
<lb n="390"/>
<lb n="391"/><p><span>"Bheirim briathra, maise, má's mar sin a dheánfainn-</span>
<lb n="392"/><span>se," arsa Conán.</span></p>
<lb n="393"/>
<lb n="394"/><p><span>"Goidé dheánfá, thusa, a Chonáin?" arsa Fionn.</span>
<lb n="395"/><span>"Maise, an Miodhgach mhac Colgna," arsa Conán,</span></p>
</div>
<pb n="9"/>
<div><lb n="396"/><p><span>"ar mharbh tusa a athair, a shean-athair, a shlighe, agus a</span>
<lb n="397"/><span>shinnsear b'fhéidir gur bruidhean fhola agus dún</span>
<lb n="398"/><span>mharbhtha a tá innti seo, agus sílim-sa gur bh'fheárr do</span>
<lb n="399"/><span>chuid de na fearaibh a chul (= dhul) go h-Almhain Laighean</span>
<lb n="400"/><span>a choimhead dúinn go lá.</span></p>
<lb n="401"/>
<lb n="402"/><p><span>"Bheirim briathra, a Chonáin, gur fíor duit," arsa</span>
<lb n="403"/><span>Fionn.</span></p>
<lb n="404"/>
<lb n="405"/><p><span>19. Chuir Fionn sgéala fríd na fearaibh ag innsigh dóbhtha</span>
<lb n="406"/><span>goidé dubhairt Conán, agus dubhairt gach aon aca gur</span>
<lb n="407"/><span>bh'fhíor do Chonán a chaint.</span></p>
<lb n="408"/>
<lb n="409"/><p><span>"Anois cé gheobhasmuid a rachas ann?" arsa Fionn.</span></p>
<lb n="410"/>
<lb n="411"/><p><span>"Rachaidh mise," arsa Oisin.</span></p>
<lb n="412"/>
<lb n="413"/><p><span>"Rachaidh mise," arsa Oscar.</span></p>
<lb n="414"/>
<lb n="415"/><p><span>"Rachaidh mise," arsa Fiachna mhac Finn.</span></p>
<lb n="416"/>
<lb n="417"/><p><span>"Rachaidh mise," arsa Inse mhac Suibhne Shealg.</span></p>
<lb n="418"/>
<lb n="419"/><p><span>"Rachaidh mise," arsa Diarmuid Ua Duibhne.</span></p>
<lb n="420"/>
<lb n="421"/><p><span>"Rachaidh mise," arsa Fatha Canann mhac na Cuin.</span></p>
<lb n="422"/>
<lb n="423"/><p><span>"'Bhfuil duine ar bith ag dul acht iad siúd," arsa</span>
<lb n="424"/><span>Fionn.</span></p>
<lb n="425"/>
<lb n="426"/><p><span>Ní rabh: níor labhair duine ar bith eile.</span></p>
<lb n="427"/>
<lb n="428"/><p><span>"A Chonáin, nach bhfuil tú ag dul leóbhtha?" arsa</span>
<lb n="429"/><span>Fionn.</span></p>
<lb n="430"/>
<lb n="431"/><p><span>"Bhearad fhéin briathra má tá," arsa Conán.</span></p>
<lb n="432"/>
<lb n="433"/><p><span>"Agus chan eadh nach rachainn, acht mur rabh an chuirm</span>
<lb n="434"/><span>in mo shásamh go dtí go ndeánfaidh mé í dith-cháinte."</span></p>
<lb n="435"/>
<lb n="436"/><p><span>20. Chuaidh siad go h-uile isteach i dteach na cuirme,</span>
<lb n="437"/><span>acht an seisear a chuaidh go dtí Almhain Laighean.</span></p>
<lb n="438"/>
<lb n="439"/><p><span>Ar a chul isteach dóbhtha bhí seacht ndoirse ar an</span>
<lb n="440"/><span>bhruidhin sin, a bhfuigheadh seacht gcatha na Féinne isteach</span>
<lb n="441"/><span>ar aon doras amháin aca.</span></p>
<lb n="442"/>
<lb n="443"/><p><span>Bhí toirt Theamhrach teineadh faduighthe i gceart lár</span>
<lb n="444"/><span>bruidhne, a bhfuigheadh seacht gcatha na Féinne cead</span>
<lb n="445"/><span>suidhe go h-uile fá dtaoibh duithe.</span></p>
<lb n="446"/>
<lb n="447"/><p><span>Bhí brat de shíoda shleamhain bhuidhe sreathnuighthe i</span>
<lb n="448"/><span>n-urlár na bruidhne le sásamh cuirp agus codlata a</span>
<lb n="449"/><span>thabhairt do'n té a rabh an t-éadach fliuch ó'n lá air, a</span>
<lb n="450"/><span>bhaint de, agus a chroiceann a leigint leis an tsíoda</span>
<lb n="451"/><span>shleamhain bhuidhe.  Ní rabh aon mhaide ins an bhruidhin</span>
<lb n="452"/><span>nach rabh ag tabhairt báirr deise agus deilbhe ar an</span>
<lb n="453"/><span>mhaide eile.</span>
<lb n="454"/></p>
</div>
<pb n="10"/>
<div><lb n="455"/><p><span>21. Luigh siad thart, agus thuit siad uilig 'na gcodladh.</span>
<lb n="456"/><span>Níor bhfada gur mhusgail fear amháin aca, agus dubhairt</span>
<lb n="457"/><span>sé, "A fheara, (= fhir) 'tcím-sa athrughadh mór ag teacht</span>
<lb n="458"/><span>ar an bhruidhin seo.  Ag teacht isteach dúinn anocht</span>
<lb n="459"/><span>bhí seacht ndoirse ar an bhruidhin seo, a bhfuigheadh seacht</span>
<lb n="460"/><span>gcatha na Féinne isteach ar ghach aon doras aca, agus</span>
<lb n="461"/><span>anois níl uirthi acht aon pholl beag amháin, ar an dtaoibh</span>
<lb n="462"/><span>ó thuaidh, a mbéadh obair agam fhéin 'fhághail amach air"</span></p>
<lb n="463"/>
<lb n="464"/><p><span>"Bheirim briathra," arsa fear eile, "go bhfeicim</span>
<lb n="465"/><span>athrughadh comh mór leis sin.  Ag teacht isteach dúinn</span>
<lb n="466"/><span>annseo anocht bhí toirt Theamhrach teineadh faduighthe i</span>
<lb n="467"/><span>gceart lár na bruidhne, a bhfuigheadh seacht gcatha na</span>
<lb n="468"/><span>Féinne fá dtaoibh dí, agus anois níl uirthi acht trí fhód</span>
<lb n="469"/><span>spadar."</span></p>
<lb n="470"/>
<lb n="471"/><p><span>"Bheirim briathra," arsa fear eile go bhfeicimsa</span>
<lb n="472"/><span>athrughadh comh mór leis sin.  Ag teacht isteach dúinn</span>
<lb n="473"/><span>annseo anocht bhí brat de shíoda shleamhain bhuidhe sreath-</span>
<lb n="474"/><span>nuighthe ar urlár na bruidhne, agus anois ní fuaire 'ná</span>
<lb n="475"/><span>an leac oidhre gach ball de mo bhallaibh dá mbaineann</span>
<lb n="476"/><span>leis an urlár fhuar."</span></p>
<lb n="477"/>
<lb n="478"/><p><span>"Bheirim briathra," arsa fear eile, "go bhfeicim-sa</span>
<lb n="479"/><span>athrughadh comh mór le ceachtar aca.  Ag teacht isteach</span>
<lb n="480"/><span>dúinn annseo anocht ní rabh aon mhaide ins an bhruidhin</span>
<lb n="481"/><span>nach rabh ag tabhairt báirr deise agus deilbhe ar an</span>
<lb n="482"/><span>mhaide eile, agus anois níl sí acht ceangailte le sean-</span>
<lb n="483"/><span>chleathachaibh dhubha chaorthainn."</span></p>
<lb n="484"/>
<lb n="485"/><p><span>22. "Is fíor é," arsa gach aon fhear.</span></p>
<lb n="486"/>
<lb n="487"/><p><span>"Bruidhean fhola agus dúnmharbhtha atá annti.  Lámh</span>
<lb n="488"/><span>luath lámh thapaidh: fághaidh mur gcuid airm agus mur</span>
<lb n="489"/><span>gcuid éididh; gearraigidh an bhruidhean ar an taoibh</span>
<lb n="490"/><span>agus bígidh amuigh."</span></p>
<lb n="491"/>
<lb n="492"/><p><span>Thug gach aon fhear lámh luath lámh thapaidh fá n-a chuid</span>
<lb n="493"/><span>airm agus a chuid éididh, acht i n-áit mar bhí sin dó, bhí</span>
<lb n="494"/><span>siad-san cúl-cheangailte do'n talamh.</span></p>
<lb n="495"/>
<lb n="496"/><p><span>Leig gach aon fhear aca grág mór caointe as, "Is</span>
<lb n="497"/><span>náir damh-sa a ghol," arsa Goll: "tá mé fá fhad</span>
<lb n="498"/><span>buille do'n doras, agus ní leigfidh mé aon fhear isteach</span>
<lb n="499"/><span>gan a dheánamh a dhithcheannadh go dtí go bhfuigh' mé bás</span>
<lb n="500"/><span>de'n ocras."</span></p>
<lb n="501"/>
<lb n="502"/><p><span>Annsin labhair Conán : "ná deán thusa mar sin, acht</span></p>
</div>
<pb n="11"/>
<div><lb n="503"/><p><span>a Fhinn mhic Cumhaill, cuir do órdóg fá do fhiacal,</span>
<lb n="504"/><span>can fíor agus ná deán bréag, agus aithris dúinn goidé</span>
<lb n="505"/><span>tá le héirghe dúinn faoi mhaidin."</span></p>
<lb n="506"/>
<lb n="507"/><p><span>23. Chuir Fionn an órdóg fá n-a ghiall; chogain sé i ó</span>
<lb n="508"/><span>fheóil go fuil, ó fhuil go cnámh, ó chnamh go smior, agus</span>
<lb n="509"/><span>ó smior go smaois.  Ag cognadh na h-órdóige dó leig</span>
<lb n="510"/><span>sé grág mór caointe as.</span></p>
<lb n="511"/>
<lb n="512"/><p><span>"Ta dúil agam," arsa Conán, "gur aon de na</span>
<lb n="513"/><span>deagh-labhartha atá ionnam, gurab é nimhnideas</span>
<lb n="514"/><span>(= nimhneachas) do mhéir a bheir ort a léithid de ghrág</span>
<lb n="515"/><span>do chur asat."</span></p>
<lb n="516"/>
<lb n="517"/><p><span>"Bheirim briathra, má 's é," arsa Fionn.  "Cé gur</span>
<lb n="518"/><span>mór a chuirfeadh sé orm lá de mo shaoghal m'ordóg</span>
<lb n="519"/><span>a chognadh is beag a chuirfeadh sé orm anocht, de bhrígh</span>
<lb n="520"/><span>dó go mbéidhmíd uilig gan cheann faoi mhaidin.</span></p>
<lb n="521"/>
<lb n="522"/><p><span>24. "Cad uime sin?" arsa Conán.</span></p>
<lb n="523"/>
<lb n="524"/><p><span>"Tá," arsa Fionn, "an Miodhgach mhac Colgna, ar</span>
<lb n="525"/><span>mharbh sinn a athair, a shean-athair, a shlighe agus a shinnsear,</span>
<lb n="526"/><span>tá sé annsiúd, a chúig céad déag fear leis, leis na cinn</span>
<lb n="527"/><span>a bhaint duínne.</span></p>
<lb n="528"/>
<lb n="529"/><p><span>Tá Corran Cath-Mhílidh Lámh-ghaisgidheach mhac an</span>
<lb n="530"/><span>Domhain, agus cúig céad déag fear leis, leis na cinn</span>
<lb n="531"/><span>a bhaint duínne.</span></p>
<lb n="532"/>
<lb n="533"/><p><span>Tá Rí an Domhain ann, agus deich míle fhichead fear</span>
<lb n="534"/><span>leis, leis na cinn a bhaint duínne.</span></p>
<lb n="535"/>
<lb n="536"/><p><span>Tá mac Ríogh an Domhain ann, agus cúig céad déag</span>
<lb n="537"/><span>fear leis, leis na cinn a bhaint duínne.</span></p>
<lb n="538"/>
<lb n="539"/><p><span>Tá trí rí Inse Tuile ann, agus cúig céad déag fear</span>
<lb n="540"/><span>le gach aon fhear aca, leis na cinn a baint duínne.</span></p>
<lb n="541"/>
<lb n="542"/><p><span>Is iad-san a cheangail inn annseo le pisreógaibh</span>
<lb n="543"/><span>agus le draoidheacht, agus a Chonáin mhic Móirne,</span>
<lb n="544"/><span>ar sé, "an lá ba treise bhí sinne i n Almhain Laighean</span>
<lb n="545"/><span>ariamh ar sáith bhearfadh sé dhúinn sin le deánamh chan é</span>
<lb n="546"/><span>amháin anocht, nuair atámuid cul-cheangailte do'n</span>
<lb n="547"/><span>talamh."</span></p>
<lb n="548"/>
<lb n="549"/><p><span>"Bheirim briathra," arsa Conán, "dá mbéadh sinne</span>
<lb n="550"/><span>sgaoilte, gur beag de bhárr a bhéadh aca.</span></p>
<lb n="551"/>
<lb n="552"/><p><span>"Bhfuil fhios agat," arsa Conán, "goidé dheánfas</span>
<lb n="553"/><span>tú a Fhinn?  Seinn an Dórd Fianna, agus an seisear</span>
<lb n="554"/><span>atá i n-Almhain Laighean b'fhéidir go gcluinfeadh siad é</span></p>
</div>
<pb n="12"/>
<div><lb n="555"/><p><span>agus go gcoimheadfadh siad dhúinn go dtí go dtarfadh</span>
<lb n="556"/><span>an lá i mbárach; ná ba bheag a b'fhiú liomsa mé a mharbhadh</span>
<lb n="557"/><span>ins a' lá le taoib mé a mharbhadh ins an oidhche."</span></p>
<lb n="558"/>
<lb n="559"/><p><span>25. Annsin sheinn siad an Dórd Fianna, agus</span>
<lb n="560"/><span>chualaidh an seisear a bhí i n-Almhain Laighean iad.</span></p>
<lb n="561"/>
<lb n="562"/><p><span>"A thíghearna," arsa Fatha Canann, "is mise an</span>
<lb n="563"/><span>duine mío-fhortunach nuair a thainic mé annseo anocht:</span>
<lb n="564"/><span>tá siad anois ag seinm an Dóird Fianna le spóirt</span>
<lb n="565"/><span>agus le pléisiúr dóbhtha fhéin, i ndiaidh a sáith a ithe</span>
<lb n="566"/><span>is a ól.</span></p>
<lb n="567"/>
<lb n="568"/><p><span>Níl 'fhios agam," adeir Oisín, "goidé déarfainn-se</span>
<lb n="569"/><span>fá dtaoibh dé sin.  Tá mé iongantach buaidheartha in</span>
<lb n="570"/><span>m'intinn, agus ní bhéidh suaimhneas agam go dtí go</span>
<lb n="571"/><span>bhfágha' mé beirt agaibh a bhearas sgéala chugam goidé</span>
<lb n="572"/><span>mar tá siad ag dul ar aghaidh annsin.  Cé a gheobhas</span>
<lb n="573"/><span>mé a rachas ann agus a bhearas sgéala chugam?"</span></p>
<lb n="574"/>
<lb n="575"/><p><span>"Gheobhaidh tú mise," arsa Fiachna mhac Finn.</span></p>
<lb n="576"/>
<lb n="577"/><p><span>"Gheobhaidh tú mise," arsa Inse mhac Suibhne Shealg.</span></p>
<lb n="578"/>
<lb n="579"/><p><span>"Mo bheannacht libh," arsa Oisín, "agus bígidh ar</span>
<lb n="580"/><span>shiubhal"</span></p>
<lb n="581"/>
<lb n="582"/><p><span>26.  Nuair a thainic siad go Bruidhin Chaorthainn</span>
<lb n="583"/><span>mhothuigh Fionn truisleadh amuigh.</span></p>
<lb n="584"/>
<lb n="585"/><p><span>"Cé siúd atá amuigh?" ar seisean.</span></p>
<lb n="586"/>
<lb n="587"/><p><span>"Mise, Fiachna mhac Fhinn, do mhac."</span></p>
<lb n="588"/>
<lb n="589"/><p><span>"Bheirim buaidh agus biseach a mhic, gur bheag mo</span>
<lb n="590"/><span>chuid d'Éirinn gur éirigh mo chlann, agus anois is mór</span>
<lb n="591"/><span>mo chuid d'Éirinn ó d'éirigh mo chlann.  Bí ar shiubhal</span>
<lb n="592"/><span>go broinn an átha, agus is gearr go bhfeicfidh tú drong</span>
<lb n="593"/><span>ag teacht leis na cinn a bhaint duínne."</span></p>
<lb n="594"/>
<lb n="595"/><p><span>"Goidé an chiall as sin sibh-se a bheith istoigh annsin?"</span>
<lb n="596"/><span>(arsa Fiachna mhac Finn), agus d' innis Fionn dó mar</span>
<lb n="597"/><span>tharlaidh dóbhtha.</span></p>
<lb n="598"/>
<lb n="599"/><p><span>27. D'imthigh sé fhéin agus Inse mhac Suibhne Shealg'</span>
<lb n="600"/><span>go broinn an átha.</span></p>
<lb n="601"/>
<lb n="602"/><p><span>"Anois," adeir se, "fan thusa annseo go dtéidh</span>
<lb n="603"/><span>mise go Bruidhin an Oileáin, go dtí go bhfeicfidh mé</span>
<lb n="604"/><span>goidé an gléas báis atá dúil aca a chur ar m'athair,</span>
<lb n="605"/><span>agus ná leig thusa fear ar bith tharad annseo gan</span>
<lb n="606"/><span>a dheánamh a dhithcheannadh go dtí go dtara' mise</span>
<lb n="607"/><span>aríst."</span>
<lb n="608"/></p>
</div>
<pb n="13"/>
<div><lb n="609"/><p><span>Chuaidh sé go teach na cuirme chuca, agus rinne sé é</span>
<lb n="610"/><span>fhéin comh beag is thainic leis, agus bhí sé ag éisteacht</span>
<lb n="611"/><span>leó.</span></p>
<lb n="612"/>
<lb n="613"/><p><span>"A thigearna," adeir an Miodhgach mhac Colgna, is</span>
<lb n="614"/><span>fada atá Corran Cath-Mhílidh, lámh-ghaisgidheach mhac an</span>
<lb n="615"/><span>Domhain amuigh gan cinn Fhinn mhic Chumhaill agus a</span>
<lb n="616"/><span>dhreama a thabhairt chugainn.  Acht is ag éisteacht le</span>
<lb n="617"/><span>sean-choraidheacht Fhinn mhac Chumhaill atá sé, cé gur</span>
<lb n="618"/><span>maith an sean-mhadadh é mar gheall ar tamallt de'n</span>
<lb n="619"/><span>oidhche chur thart.  Acht dá muirbhfeadh sé a athair agus</span>
<lb n="620"/><span>a sean-athair, a shlighe agus a shinnsear, is beag éisteacht</span>
<lb n="621"/><span>a dheanfadh sé le n-a chuid sean-choraidheacht.  Acht</span>
<lb n="622"/><span>caithfidh mé fhéin agus mo chúig chéad déag fear a chul</span>
<lb n="623"/><span>go dtugamuid linn na cinn.</span></p>
<lb n="624"/>
<lb n="625"/><p><span>28. D'aithin annsin Fiachna mhac Finn go dtearn sé</span>
<lb n="626"/><span>fhéin faillighe.  Léim sé amach agus as go bráth leis.</span>
<lb n="627"/><span>Níor bhfada a chuaidh sé gur casadh an fear mór dó.</span></p>
<lb n="628"/>
<lb n="629"/><p><span>"Cá rabh tú a ghiolla mhóir?" arsa Fiachna.</span></p>
<lb n="630"/>
<lb n="631"/><p><span>"Beirim briathra," ar seisean, "go rabh mé i mullach</span>
<lb n="632"/><span>na mío-fhortuine, mé fhéin agus mo chúig chéad déag</span>
<lb n="633"/><span>fear chul amach anocht i dtús an tsluaigh, agus gur</span>
<lb n="634"/><span>casadh an caol-óganach beag amháin orm shiós adaidh,</span>
<lb n="635"/><span>agus thuit mo chúig chéad déag fear leis.</span></p>
<lb n="636"/>
<lb n="637"/><p><span>"Cad chuige nár thuit tú féin leis?"</span></p>
<lb n="638"/>
<lb n="639"/><p><span>"Tá ádhbhar maith," ar seisean.</span></p>
<lb n="640"/>
<lb n="641"/><p><span>Dá dtiocfainn air i dtús an tsluaigh thuitfinn leis</span>
<lb n="642"/><span>comh maith le fear éighinteacht eile, acht thainic mé air i</span>
<lb n="643"/><span>ndeireadh an tsluaigh nuair a bhí sé imdheargtha agus</span>
<lb n="644"/><span>gan aige acht lán a dhóirn de bhrollach a sgéithe, agus</span>
<lb n="645"/><span>mar ba mé Lámh-ghaisgidheach mhac an Domhain bhain mé</span>
<lb n="646"/><span>an ceann dé.</span></p>
<lb n="647"/>
<lb n="648"/><p><span>29.  "Ba dhóichthe liom dá mbainfeá an ceann dé go</span>
<lb n="649"/><span>mbéadh cuid éighinteacht dá chúig chosamhlacht leat,"</span>
<lb n="650"/><span>arsa Fiachna mhac Finn.</span></p>
<lb n="651"/>
<lb n="652"/><p><span>"Ní thig liom cosamhlacht ar bith a bheith liom níos mó</span>
<lb n="653"/><span>ná an ceann," ars' an fear mór, ag tarraingt aniar</span>
<lb n="654"/><span>an chinn agus gá thais'eann dó, agus nuair a chonnaic</span>
<lb n="655"/><span>Fiachna ceann a chomrádaidhe líon na súile air.</span></p>
<lb n="656"/>
<lb n="657"/><p><span>"Chan fhuil 'fhios agat cé 'bhfuil tú ag tais'eann a</span>
<lb n="658"/><span>chinn dó," arsa Fiachna mhac Finn.</span>
<lb n="659"/></p>
</div>
<pb n="14"/>
<div><lb n="660"/><p><span>"Chan fhuil fhios agam," adeir an fear mór.  "Nach</span>
<lb n="661"/><span>do dhream i mbruidhin an oileáin thú?"</span></p>
<lb n="662"/>
<lb n="663"/><p><span>"Bheirim briathra má 's eadh," arsa Fiachna mhac Finn,</span>
<lb n="664"/><span>"acht de dhream Fhinn mhic Chumhaill mé," ar seisean,</span>
<lb n="665"/><span>"agus mur treise leat nó liom imeallfaidh cúl cnámh</span>
<lb n="666"/><span>do chinn bás mo chomrádaidhe."</span></p>
<lb n="667"/>
<lb n="668"/><p><span>Thoisigh an cath eadar é fhéin agus an fear mór agus</span>
<lb n="669"/><span>char bhfada gur bhain Fiachna mhac Finn an ceann de.</span>
<lb n="670"/><span>Chuir sé a chlaidheamh i bhfásta i dtaoibh an leacan, agus</span>
<lb n="671"/><span>níor stad sé go rabh sé ag Bruidhin Chaorthainn.</span></p>
<lb n="672"/>
<lb n="673"/><p><span>30. "Cé siúd amuigh?" arsa Fionn.</span></p>
<lb n="674"/>
<lb n="675"/><p><span>"Mise Fiachna mhac Finn, do mhac."</span></p>
<lb n="676"/>
<lb n="677"/><p><span>"Cé siúd," arsa Fionn, "a gcuala mé gáir na mbadhbh-</span>
<lb n="678"/><span>dhún os cionn an chuain, agus osnadh na bhfear, ag</span>
<lb n="679"/><span>sgara'int a n-anama leis an chorp?"</span></p>
<lb n="680"/>
<lb n="681"/><p><span>Tá, do dhalta is mó thug é," arsa Fiachna mhac Finn.</span></p>
<lb n="682"/>
<lb n="683"/><p><span>"Goidé mar tá mo dhalta dhá chionn?" arsa Fionn.</span></p>
<lb n="684"/>
<lb n="685"/><p><span>"Tá, gan anam," arsa Fiachna mhac Finn.</span></p>
<lb n="686"/>
<lb n="687"/><p><span>"Bheirim buaidh agus biseach," arsa Fionn, "cé gur</span>
<lb n="688"/><span>mór a chuirfeadh sin orainne lá d'ár saoghal is beag</span>
<lb n="689"/><span>a chuirfidh sé orainn anocht, de bhrígh go mbéidh an</span>
<lb n="690"/><span>t-iomlán againn gan chionn faoi mhaidin.  Agus imthigh</span>
<lb n="691"/><span>anois go broinn an átha, agus is gearr go bhfeicfidh tú</span>
<lb n="692"/><span>drong ag teacht níos tréine ná iad sin, leis na cinn a</span>
<lb n="693"/><span>bhaint duínne."</span></p>
<lb n="694"/>
<lb n="695"/><p><span>31. D'imthigh sé go broinn an átha agus ag dhul annsin</span>
<lb n="696"/><span>dó bhí an miodhgach mhac Colgna taobh thall de'n deán,</span>
<lb n="697"/><span>agus a chúig chéad déag fear fhéin leis.</span></p>
<lb n="698"/>
<lb n="699"/><p><span>"Ná tarraigidh níos faide," arsa Fiachna mhac Finn.</span></p>
<lb n="700"/>
<lb n="701"/><p><span>"Cé siúd?" ars' an Miodhgach, "a gcluinim a ghlór</span>
<lb n="702"/><span>borb, agus a bhfeicim ins na léinti' dearga?"</span></p>
<lb n="703"/>
<lb n="704"/><p><span>"Is maith an fhiafraighe," arsa Fiachna mhac Finn, "acht</span>
<lb n="705"/><span>an té gheobhthar 'na sheasam os cionn a ghníomh ar chúl</span>
<lb n="706"/><span>chnámh a chinn fhéin is cóir é a dhíolt as."</span></p>
<lb n="707"/>
<lb n="708"/><p><span>"Is fiór é, ars' an miodhgach: "gearraigidh an</span>
<lb n="709"/><span>t-áth ar an rógaire, agus tabhairigidh anall a cheann</span>
<lb n="710"/><span>chugam."</span></p>
<lb n="711"/>
<lb n="712"/><p><span>Ní eagla nó uathbhas a ghlac Fiachna mhac Finn romhpa,</span>
<lb n="713"/><span>acht teannadh i n-a n-éadan agus i n-a n-aircis</span></p>
</div>
<pb n="15"/>
<div><lb n="714"/><p><span>Thoisigh sé ortha go h-ainbhfiosach láidir.</span></p>
<lb n="715"/>
<lb n="716"/><p><span>Shuidh an miodhgach 'ac Colgna ar ardán ag coimhead</span>
<lb n="717"/><span>air, go rabh deireadh marbh aige go dtí é fhéin.</span></p>
<lb n="718"/>
<lb n="719"/><p><span>"Is buaidheartha trioblóideach seo," arsa mac an</span>
<lb n="720"/><span>ríogh: dá dtiocfá orm-sa i dtús an tsluaigh ní bhéadh</span>
<lb n="721"/><span>beann ar bith agam ort acht oiread le fear éighinteacht</span>
<lb n="722"/><span>eile aca seo.  Acht anois tá tú ag teacht orm nuair</span>
<lb n="723"/><span>atá mé imdheargtha, agus gan agam acht lán mo dhóirn</span>
<lb n="724"/><span>de bhrollach mo sgéithe."</span></p>
<lb n="725"/>
<lb n="726"/><p><span>"Bhí 'fhios agamsa sin lán go maith" ars an Miodhgach.</span></p>
<lb n="727"/>
<lb n="728"/><p><span>32.  Ins an am seo an ceathrar a bhí i n-Almhain Laighean</span>
<lb n="729"/><span>dubhairt Oisin leóbhtha gur mhaith leis go rachadh beirt</span>
<lb n="730"/><span>aca go Bruidhin Chaorthainn agus sgéala a thabhairt</span>
<lb n="731"/><span>chuige goidé mar tharlaidh dóbhtha.</span></p>
<lb n="732"/>
<lb n="733"/><p><span>"Cé gheobhas mé a rachas ann?" arsa seisean.</span></p>
<lb n="734"/>
<lb n="735"/><p><span>"Cé gheobhthá," arsa Diarmaid, "acht mise agus</span>
<lb n="736"/><span>Oscar?" Acht i n-a dhiaidh sin is uilig" ar seisean,</span>
<lb n="737"/><span>"ní fhóghnóchadh sé damh-sa Oscar a thabhairt uait agus</span>
<lb n="738"/><span>tusa 'fhágail i muinighin Fatha Canann; acht is feárr</span>
<lb n="739"/><span>liom Fatha Canann a theacht liom ná tusa a fhágailt i</span>
<lb n="740"/><span>n-a mhuinighin."</span></p>
<lb n="741"/>
<lb n="742"/><p><span>33.  D'imthigh sé fhéin agus Fatha Canann annsin, agus</span>
<lb n="743"/><span>dubhairt sé nach mbéadh sé i bhfad go dtabhradh sé sgéala</span>
<lb n="744"/><span>ar ais chuig' Oisín.</span></p>
<lb n="745"/>
<lb n="746"/><p><span>Nuair a thainic siad ar amharc bhroinne an átha chonnaic</span>
<lb n="747"/><span>siad an talamh cumhdaighthe leis na corpaibh, gan aon</span>
<lb n="748"/><span>duine beo le feiceáil aca acht mac an ríogh agus an</span>
<lb n="749"/><span>Miodhgach mhac Colgna agus iad ag troid.</span></p>
<lb n="750"/>
<lb n="751"/><p><span>"Níl aon duine a chuaidh amach anocht nach bhfuil marbh</span>
<lb n="752"/><span>acht mac an ríogh," arsa Diarmuid.  "Siúd anois é</span>
<lb n="753"/><span>fhéin agus an Miodhgach mhac Colgna le chéile, agus</span>
<lb n="754"/><span>níl mac an ríogh i n-innibh buille a chosnamh, chan é</span>
<lb n="755"/><span>amháin buille a bhualadh, agus béidh sé marbh sul a rabh</span>
<lb n="756"/><span>muid aige," arsa Diarmuid.</span></p>
<lb n="757"/>
<lb n="758"/><p><span>"Béidh gan amhras," arsa Fatha Canann.</span></p>
<lb n="759"/>
<lb n="760"/><p><span>34.  "Ó a Dhiarmaid, a Dhiarmaid," arsa Fatha Canann,</span>
<lb n="761"/><span>"bhí an t-urchar díreach ariamh agat; cuir do mhéar</span>
<lb n="762"/><span>faoi imeall do shleagha agus caith an t-sleagh agus</span>
<lb n="763"/><span>b'fhéidir go muirbhtheá an Miodhgach mhac Colgna."</span>
<lb n="764"/></p>
</div>
<pb n="16"/>
<div><lb n="765"/><p><span>"Há, do dhuadh is do dhothairne ort," arsa Diarmaid,</span>
<lb n="766"/><span>"seo an t-ádhbhar a rabh mise duit ariamh, díoghbháil nach</span>
<lb n="767"/><span>rabh tú 'do ghaisgidheach ró-mhaith ariamh.  Goidé 'fhios</span>
<lb n="768"/><span>agat dá gcaithfinn an t-sleagh nach mbfhéidir gur ab</span>
<lb n="769"/><span>é mac an ríogh a mhuirbhfinn?"</span></p>
<lb n="770"/>
<lb n="771"/><p><span>"Bheirim briathra, maise, dá mair'theá (= mairbhtheá)</span>
<lb n="772"/><span>fhéin ní bhéadh aon dhuine le n-a innsigh ort acht mise,</span>
<lb n="773"/><span>agus ní innseóchainn ort ó indiú go dtí lá mo bháis."</span></p>
<lb n="774"/>
<lb n="775"/><p><span>Le méad an rosca fileadh rinne sé do Dhiarmaid,</span>
<lb n="776"/><span>chuir sé a mhéar faoi imeall a shleagha agus chaith sé í,</span>
<lb n="777"/><span>agus chuir se comh-fhad roimhe agus i n-a dhiaidh fríd</span>
<lb n="778"/><span>an Miodhgach mhac Colgna duíthe.</span></p>
<lb n="779"/>
<lb n="780"/><p><span>"Is maith a aithnighim an t-sleagh sin," ars' an Miodhgach</span>
<lb n="781"/><span>"sin sleagh Dhiarmada Uí Dhuibhne" ar seisean.</span></p>
<lb n="782"/>
<lb n="783"/><p><span>"Ná marbh mac an ríogh go rabh muid agat," arsa</span>
<lb n="784"/><span>Diarmaid, agus gheobhaidh tú cumraighe d' anama mar</span>
<lb n="785"/><span>fuair tú ariamh."</span></p>
<lb n="786"/>
<lb n="787"/><p><span>"Ó a Dhiarmuid, a Dhiarmuid," ar seisean, "'sé</span>
<lb n="788"/><span>is trom leat do dhá chois ag tarraingt orm leis an</span>
<lb n="789"/><span>cheann a bhaint díom.  Acht anois, béidh mach an ríogh</span>
<lb n="790"/><span>marbh agam-sa sul má rabh tú agam."</span></p>
<lb n="791"/>
<lb n="792"/><p><span>35. B' fhíor dó.  Bhí sé marbh aige.  Ar a theacht 'un</span>
<lb n="793"/><span>tosaigh do Dhiarmuid chaith sé an ceann de'n Mhiodhgach,</span>
<lb n="794"/><span>chuir sé a chlaidheamh i bhfasta i dtaoibh a leacan, agus</span>
<lb n="795"/><span>tharraing sé ar Bhruidhin Chaorthainn.</span></p>
<lb n="796"/>
<lb n="797"/><p><span>"Cé siúd amuigh?" arsa Fionn.</span></p>
<lb n="798"/>
<lb n="799"/><p><span>"Mise, Diarmuid Ua Duibhne."</span></p>
<lb n="800"/>
<lb n="801"/><p><span>"Bheirim buaidh agus biseach a Dhiarmuid, má bhí mé</span>
<lb n="802"/><span>i n-airc nó i ngéibhionn ariamh nár mhaith liom agam thú</span>
<lb n="803"/><span>agus ní rabh mé i n-airc nó i n-géibhionn ariamh níos</span>
<lb n="804"/><span>mó ná a bhfuil mé ann anocht, de bhrígh go mbéidh an</span>
<lb n="805"/><span>t-iomlán againn gan chionn faoi mhaidin.  Cé siúd a</span>
<lb n="806"/><span>gcuala mé gáir na mbadhbhdhún os cionn an chuain, agus</span>
<lb n="807"/><span>osnadh na bhfear ag sgara'int a n-anama leis a' chorp?"</span></p>
<lb n="808"/>
<lb n="809"/><p><span>"Tá, do mhac is mó a thug é," arsa Diarmuid.</span></p>
<lb n="810"/>
<lb n="811"/><p><span>"Goidé mar tá mo mhac dhá chionn?" arsa Fionn.</span></p>
<lb n="812"/>
<lb n="813"/><p><span>"Tá, gan anam," arsa Diarmaid.</span></p>
<lb n="814"/>
<lb n="815"/><p><span>"An bfacaidh tú dá mharbhadh é?" arsa Fionn.</span></p>
<lb n="816"/>
<lb n="817"/><p><span>"Chonnaic," arsa Diarmaid, ag a innsigh dó goidé</span>
<lb n="818"/><span>mar bhí, "acht an fear a mharbh é, mar bhí, an Miodhgach mhac</span></p>
</div>
<pb n="17"/>
<div><lb n="819"/><p><span>Clogna seo a cheann chugat-sa anois," arsa Diarmaid.</span></p>
<lb n="820"/>
<lb n="821"/><p><span>"Bheirim buaidh agus biseach," arsa Fionn, "cé gur</span>
<lb n="822"/><span>mór a chuirfeadh sé orainn lá d'ar saoghal duine d'ar</span>
<lb n="823"/><span>gcuid fear a chailleadh, is beag a chuirfidh sé orainn</span>
<lb n="824"/><span>anocht, de bhrígh go mbéidh an t-iomlán againn gan</span>
<lb n="825"/><span>chionn faoi mhaidin."</span></p>
<lb n="826"/>
<lb n="827"/><p><span>36.  "Agus goidé tá sibh-se ag deánamh istoigh</span>
<lb n="828"/><span>annsin, a Fhinn?" arsa Diarmaid.  "Támuid ceangailte</span>
<lb n="829"/><span>do'n talamh le draoidheacht, arsa Fionn.</span></p>
<lb n="830"/>
<lb n="831"/><p><span>"Agus an bhfuil dadaidh le sibh a réidhteach?" arsa</span>
<lb n="832"/><span>Diarmaid.</span></p>
<lb n="833"/>
<lb n="834"/><p><span>"Níl," arsa Fionn.</span></p>
<lb n="835"/>
<lb n="836"/><p><span>"Dadaidh air bith," arsa Diarmaid.</span></p>
<lb n="837"/>
<lb n="838"/><p><span>"Níl aon seort," arsa Fionn.</span></p>
<lb n="839"/>
<lb n="840"/><p><span>"Ná trí eiteach agus ná trí mhóid is mó tugadh air</span>
<lb n="841"/><span>aon fhear ariamh, buille sgine nó claidhimh agus ní</span>
<lb n="842"/><span>bhuailfidh Diarmaid in mur leith ó indiú go dtí lá mo</span>
<lb n="843"/><span>bháis, ó tharla nach bhfuil dadaidh le sibh a réidhteach amach</span>
<lb n="844"/><span>ar sin.  Rachaidh mé féin agus Fatha Canann annseo,</span>
<lb n="845"/><span>agus an bheirt atá i nAlmhain Laighean, agus gléas-</span>
<lb n="846"/><span>famuid áruis dúinn féin, agus béidhmíd réidh réidhtigh'</span>
<lb n="847"/><span>libh ar fad.  Slán agat, a Fhinn mhic Chumaill."</span></p>
<lb n="848"/>
<lb n="849"/><p><span>"Maise go seacht soirbhigh an Rí duit," arsa Fionn,</span>
<lb n="850"/><span>agus is mairg atá sgara'int leat."</span></p>
<lb n="851"/>
<lb n="852"/><p><span>37. Nuair a d'imthigh Diarmuid giota ar shiubhal bhuail</span>
<lb n="853"/><span>cumhaidh iongantach mor air, agus phill sé ar ais, agus</span>
<lb n="854"/><span>labhair sé le Fionn.</span></p>
<lb n="855"/>
<lb n="856"/><p><span>"Ta mé, ar ais, a Fhinn," ar seisean.</span></p>
<lb n="857"/>
<lb n="858"/><p><span>"Maise, gur maith liom sin," arsa, Fionn, "mur</span>
<lb n="859"/><span>mbéinn acht tamallt ag comhradh leat."</span></p>
<lb n="860"/>
<lb n="861"/><p><span>"Tá," arsa Diarmuid, "'sé an rud a thug ar ais</span>
<lb n="862"/><span>mé, má tá nidh air bith air an domhan le sibh a shábhail,</span>
<lb n="863"/><span>caillfidh mise mé fhéin leis nó gheobhaidh mé é."</span></p>
<lb n="864"/>
<lb n="865"/><p><span>"Níl, maise" arsa Fionn, "acht rud nach bhfuil</span>
<lb n="866"/><span>maith a bheith ag caint air."</span></p>
<lb n="867"/>
<lb n="868"/><p><span>"Goidé sin?" arsa Diarmuid</span></p>
<lb n="869"/>
<lb n="870"/><p><span>"Tá," arsa Fionn, "trí rí Inse Tuile, is iad a</span>
<lb n="871"/><span>cheangail sinne annseo le draoidheacht, go dtí go</span>
<lb n="872"/><span>ngearrthar a gcuid sceadaman sin, agus go gceaptar</span>
<lb n="873"/><span>a gcuid fola i gcorn ríogh an domhain, agus go gcuimil-</span></p>
</div>
<pb n="18"/>
<div><lb n="874"/><p><span>tear an fhuil sin eadar sinne agus an talamh, ní thig</span>
<lb n="875"/><span>sinn a sgaoileadh as seo."</span></p>
<lb n="876"/>
<lb n="877"/><p><span>"Bheirim briathra," arsa Diarmaid, "gur maith liom</span>
<lb n="878"/><span>sin a chluinstin, ná caillfidh mé mé fhéin leis anois,</span>
<lb n="879"/><span>nó gheobhaidh mé é.  Slán agat a Fhinn."</span></p>
<lb n="880"/>
<lb n="881"/><p><span>"Maise go seacht soirbhigh an Rí duit," arsa Fionn.</span></p>
<lb n="882"/>
<lb n="883"/><p><span>38.  "'Bhfuil tú ar shiubhal, a Dhiarmaid," arsa Conán,</span>
<lb n="884"/><span>ag sgáirtigh taobh istoigh.</span></p>
<lb n="885"/>
<lb n="886"/><p><span>"Tá," arsa Diarmaid.  "Cuirimse fá gheasaibh droma</span>
<lb n="887"/><span>draoidheachta thú, do cheann agus do chosa agus do</span>
<lb n="888"/><span>chongnamh beathadh fhéin a bhaint díot-sa, mur dtugaidh</span>
<lb n="889"/><span>tú greim chugamsa a íosfas mé, nó is beag is fiú liom-sa</span>
<lb n="890"/><span>mé a mharbhadh le taoibh mé bás a fhághail leis an ocras."</span></p>
<lb n="891"/>
<lb n="892"/><p><span>Thug gach aon aca iarraidh ar Chonán, agus d'iarr</span>
<lb n="893"/><span>siad air na geasrógaí a bhaint de Dhiarmuid.</span></p>
<lb n="894"/>
<lb n="895"/><p><span>"Cha bhainim," ar seisean.  "acht iad a theannadh air."</span></p>
<lb n="896"/>
<lb n="897"/><p><span>39.  D'imthigh Diarmaid agus Fatha Canann leó.</span>
<lb n="898"/><span>Air a chul go broinn an átha dóbhtha bhí lasta báid</span>
<lb n="899"/><span>d'fheoil bhruithte ann.</span></p>
<lb n="900"/>
<lb n="901"/><p><span>"Bheirim Briathra," arsa Fatha Canann, "gur seo</span>
<lb n="902"/><span>an áit ar furus dúinn a sháith fhághail do Conán.</span></p>
<lb n="903"/>
<lb n="904"/><p><span>"An sin mar dheánfá do ghnoithe?" arsa Diarmaid.</span></p>
<lb n="905"/>
<lb n="906"/><p><span>"Is eadh." arsa Fatha Canann.</span></p>
<lb n="907"/>
<lb n="908"/><p><span>"Bheirim briathra," má's mar sin a dheánfainnse é,</span>
<lb n="909"/><span>arsa Diarmaid.</span></p>
<lb n="910"/>
<lb n="911"/><p><span>"Cad uime sin?" arsa Fatha Canann.</span></p>
<lb n="912"/>
<lb n="913"/><p><span>"Tá," arsa Diarmuid, "sin lasta d' fheóil bhruithte</span>
<lb n="914"/><span>atá annsin, agus tá dúil aca bheith dá chathamh isteach</span>
<lb n="915"/><span>chuig' na fearaibh 'sagainne ag fághail chuideachta ortha</span>
<lb n="916"/><span>dá sgealpeadh ó n-a chéile nuair a bhéadh ocras ortha.</span>
<lb n="917"/><span>Agus dá dtiocfadh sé thart ins a' t-saoghal a choidhche</span>
<lb n="918"/><span>go bhfuigheadh Fianna Éireann réidhtighthe amach as siúd</span>
<lb n="919"/><span>ní bhéadh a dhath aca le cathamh suas linne acht nach dtiocfadh</span>
<lb n="920"/><span>linn feóil daoine beodha a thabhairt annsoir ortha</span>
<lb n="921"/><span>is go dtabhraimis feóil daoine marbhtha annsoir</span>
<lb n="922"/><span>ortha."</span></p>
<lb n="923"/>
<lb n="924"/><p><span>"Bheirim briathra, maise, go níosfaidh mise mo</span>
<lb n="925"/><span>sháith duíthe," arsa Fatha Canann.</span></p>
<lb n="926"/>
<lb n="927"/><p><span>"Féadann tú sin," arsa Diarmuid, "acht ní íosfaidh</span>
<lb n="928"/><span>mise aon ghreim duíthe.</span>
<lb n="929"/></p>
</div>
<pb n="19"/>
<div><lb n="930"/><p><span>"Anois," arsa Diarmuid, "fan thusa annseo, agus ná</span>
<lb n="931"/><span>leig fear ar bith tharad gan a dheánamh a dhithcheannadh</span>
<lb n="932"/><span>go bhfeicfidh mise goidé an gléas báis atá dúil aca</span>
<lb n="933"/><span>a chur ar Fhionn."</span></p>
<lb n="934"/>
<lb n="935"/><p><span>"Ní leigfidh mise fear ar bith tharm, arsa Fatha</span>
<lb n="936"/><span>Canann, "nuair a íosfaidh mé greim de'n fheóil seo.</span></p>
<lb n="937"/>
<lb n="938"/><p><span>40.  D'imthigh Diarmaid annsin go broinn an oileáin,</span>
<lb n="939"/><span>agus rinne sé é fhéin comh beag is thainic leis, agus</span>
<lb n="940"/><span>chuaidh sé isteach.  Chuaidh sé fhad leis an chócaire agus</span>
<lb n="941"/><span>chuir sé ordóg le bun a ghéill, agus thacht sé é, agus</span>
<lb n="942"/><span>chaith sé isteach i gcóirneál dhorcha é.</span></p>
<lb n="943"/>
<lb n="944"/><p><span>Chuir sé fhéin práisgin an chócaire air agus chuaidh sé</span>
<lb n="945"/><span>ag cócaireacht, agus bhí sé 'na chócaire comh maith is bhí</span>
<lb n="946"/><span>ar an domhan, agus ní rabh aon ghreim maith a rabh sé</span>
<lb n="947"/><span>'fhághail nach rabh sé ag cur i bhfiadhnaise Ríogh an Domhain</span>
<lb n="948"/><span>agus a mhic.</span></p>
<lb n="949"/>
<lb n="950"/><p><span>41. "Bheirim briathra," arsa Rí an Domhain, gur fada</span>
<lb n="951"/><span>atá an Miodhgach mhac Colgna amuigh le cinn Finn Mhic</span>
<lb n="952"/><span>Chumhaill agus a dhreama a thabhairt chugainn.  Chan é</span>
<lb n="953"/><span>sin a gheall an Miodhgach mhac Colgna dúinne i dtus</span>
<lb n="954"/><span>na hoidhche, acht go mbéadh oidhche bhreágh spóirt agus</span>
<lb n="955"/><span>pléisiúir againn nuair a bhearadh sé na cinn annseo.</span>
<lb n="956"/><span>Bhí muid gann go leor i gcuideachta agus an t-iomlán</span>
<lb n="957"/><span>againn a bheith i gcionn a chéile, acht ag éisteacht le sean-</span>
<lb n="958"/><span>choraidheacht Fhinn Mhic Chumhall atá sé, cé gur maith</span>
<lb n="959"/><span>an sean-mhadadh é, gheall ar tamallt de'n oidhche a</span>
<lb n="960"/><span>chur thart, acht caithfidh mé fhéin agus mo chuil fear a</span>
<lb n="961"/><span>chul go rabh tamallt dá chuid sean-choraidheacht againn</span>
<lb n="962"/><span>comh maith le duine; agus mo chócaire bocht, ar seisean,</span>
<lb n="963"/><span>"is é atá súighte tirim, os cionn bidh ó thainic an</span>
<lb n="964"/><span>oidhche, agus caithfidh mé deoch a thabhairt dó as mo chorn."</span></p>
<lb n="965"/>
<lb n="966"/><p><span>"Maise," arsa Diarmaid, ní rabh sult ariamh liom</span>
<lb n="967"/><span>deoch a fhághail as láimh fhir eile, go bhfághainn in mo</span>
<lb n="968"/><span>láimh fhéin é."</span></p>
<lb n="969"/>
<lb n="970"/><p><span>42.  Smaoi'tigh Diarmaid air fhéin dá mbéadh an corn</span>
<lb n="971"/><span>taobh amuigh de'n doras aige gur bhreágh an éadáil é.</span></p>
<lb n="972"/>
<lb n="973"/><p><span>Chuir sé 'n corn faoi n-a asgall.  Sheas sé giota</span>
<lb n="974"/><span>ar a chúl, agus thainic sé un tosaigh annsin, agus bhuail</span>
<lb n="975"/><span>sé dórn ar Rígh an Domhain, agus bhris sé naoi bhfiacla i</span>
<lb n="976"/><span>n-a chionn.  Bhuail sé buille le n-a chois ar mhac Ríogh</span></p>
</div>
<pb n="20"/>
<div><lb n="977"/><p><span>an domhain, agus bhris sé trí asna i n-a thaoibh.  Chuir</span>
<lb n="978"/><span>sé ceithre cóirneal na braithlíne le chéile agus chaith</span>
<lb n="979"/><span>sé an t-ualach sin ar a dhruim agus ghearr sé trí</span>
<lb n="980"/><span>túslógaí amach ar an doras.</span></p>
<lb n="981"/>
<lb n="982"/><p><span>"Anois," arsa Rí an Domhain, "tchíonn sibh uilig</span>
<lb n="983"/><span>goidé atá deánta, agus a thrí rí Inse Tuile, sibhse is</span>
<lb n="984"/><span>cionntach leis seo.  Dubhairt sibh linne gur cheangail</span>
<lb n="985"/><span>sibh iad siúd le draoidheacht, agus sin fear aca a bhí</span>
<lb n="986"/><span>annsin anois, agus níl aon fhear dá dteachaidh amach</span>
<lb n="987"/><span>anocht nach bhfuil marbh."</span></p>
<lb n="988"/>
<lb n="989"/><p><span>"M'fhocal duit-se," arsa trí rí Inse tuile, "fear</span>
<lb n="990"/><span>ar bith dá dteachaidh isteach go Bruidhin Chaorthainn</span>
<lb n="991"/><span>gur comh-ceangailte atá siad-san do'n talamh."</span></p>
<lb n="992"/>
<lb n="993"/><p><span>"Caithfidh muid uilig a chul amach anois," arsa Rí an</span>
<lb n="994"/><span>Domhain, "agus a chul agus catha thabhairt dóbhtha."</span></p>
<lb n="995"/>
<lb n="996"/><p><span>43.  D'imthigh Diarmaid an méid a bhí i n-a chorp go rabh</span>
<lb n="997"/><span>sé ag broinn an átha, agus bhí Fatha Canann annsin, agus</span>
<lb n="998"/><span>sgáth fasgaidh deánta aige de na corpaibh agus é 'na</span>
<lb n="999"/><span>chodladh.</span></p>
<lb n="1000"/>
<lb n="1001"/><p><span>"Tcím," arsa Diarmaid, "is fear thú a bhain dúil</span>
<lb n="1002"/><span>de chabhair nó atá ag dréim le cabhair fhághail, agus</span>
<lb n="1003"/><span>fágfaidh mé annsin thú."</span></p>
<lb n="1004"/>
<lb n="1005"/><p><span>D'imthigh sé annsin go Bruidhin Chaorthainn.</span></p>
<lb n="1006"/>
<lb n="1007"/><p><span>"'Bhfuil tú annsin, a Chonáin?" ar seisean.</span></p>
<lb n="1008"/>
<lb n="1009"/><p><span>"Tá," arsa Conán.</span></p>
<lb n="1010"/>
<lb n="1011"/><p><span>"Tá greim liom anois chugat le h-ithe, dá mbéadh</span>
<lb n="1012"/><span>'fhios agam an dóigh a dtabharfainn duit é."</span></p>
<lb n="1013"/>
<lb n="1014"/><p><span>"Maise," arsa Fionn, "má tá geasa air an bhruidhin</span>
<lb n="1015"/><span>taobh istoigh níl siad uirthi taobh amuigh.  Gabh suas</span>
<lb n="1016"/><span>i mullach an tighe agus deán puill agus caith anuas</span>
<lb n="1017"/><span>an fheoil chugainne; agus béidh sinne dá ceapadh.</span></p>
<lb n="1018"/>
<lb n="1019"/><p><span>44. Rinne Diarmaid mar d'iarr Fionn air, agus</span>
<lb n="1020"/><span>fuair gach aon fhear a sháith le h-ithe.</span></p>
<lb n="1021"/>
<lb n="1022"/><p><span>"'Bhfuil mur sáith agaibh?" arsa Diarmaid.</span></p>
<lb n="1023"/>
<lb n="1024"/><p><span>"Tá," ars' gach duine aca.</span></p>
<lb n="1025"/>
<lb n="1026"/><p><span>"Slán agat, a Fhinn," arsa Diarmaid.</span></p>
<lb n="1027"/>
<lb n="1028"/><p><span>"Go seacht soirbhigh an Rí duit," arsa Fionn, agus</span>
<lb n="1029"/><span>ní fhacaidh mé aon fhear ariamh aca a bhí comh maith leat."</span></p>
<lb n="1030"/>
<lb n="1031"/><p><span>"'Bhfuil tú ar shiubhal, a Dhiarmaid?" arsa Conán.</span></p>
<lb n="1032"/>
<lb n="1033"/><p><span>"Tá," arsa Diarmaid.</span>
<lb n="1034"/></p>
</div>
<pb n="21"/>
<div><lb n="1035"/><p><span>"Cuirim-sa na geasa céadna ort a bhí ort a roimhe,</span>
<lb n="1036"/><span>mur bhfághaidh tú deoch damhsa a ólfas mé; ná ba bheag</span>
<lb n="1037"/><span>a b'fhiú liom-sa bás 'fhághail ó'n ocras le taoibh bás</span>
<lb n="1038"/><span>'fhághail ó'n tart."</span></p>
<lb n="1039"/>
<lb n="1040"/><p><span>"Tá deoch fósta liom," arsa Diarmaid, "dá</span>
<lb n="1041"/><span>béadh 'fhios agam an dóigh le n-a tabhairt duit."</span></p>
<lb n="1042"/>
<lb n="1043"/><p><span>"Luighfidh mise ar chúl mo chinn," arsa Conán, "agus</span>
<lb n="1044"/><span>aimsigh thusa mo bhéal comh maith agus thig leat."</span></p>
<lb n="1045"/>
<lb n="1046"/><p><span>Bhí buaidh ar an chorn deoch ar bith a sgáirtfeá air</span>
<lb n="1047"/><span>gheobhthá ann é.</span></p>
<lb n="1048"/>
<lb n="1049"/><p><span>Chuaidh Diarmaid suas ar mhullach an tighe ós cionn</span>
<lb n="1050"/><span>Conáin, agus bhí sé ag sárughadh air béal Chonáin a</span>
<lb n="1051"/><span>aimsiughadh.  Acht ins an deireadh d'aimsigh sé é go dtí</span>
<lb n="1052"/><span>go rabh Conán ag cur na dighe amach ar a bhéal.</span></p>
<lb n="1053"/>
<lb n="1054"/><p><span>"Bí ar shiubhal anois, a Dhiarmaid," ar seisean,</span>
<lb n="1055"/><span>"agus mo sheacht mbeannacht go rabh leat."</span></p>
<lb n="1056"/>
<lb n="1057"/><p><span>45.  Nuair a chuaidh Diarmaid un na trágha annsin dá</span>
<lb n="1058"/><span>dtuitfeadh bioran beag anuas as an spéir is ar</span>
<lb n="1059"/><span>cheann cheannphuirt nó cath-mhílidh a thuitfeadh sé.  Ar</span>
<lb n="1060"/><span>feadh seacht míle ar fad agus ar leithead bhí sé cumh-</span>
<lb n="1061"/><span>daighthe le fearaibh.</span></p>
<lb n="1062"/>
<lb n="1063"/><p><span>Ní h-eagla ar bith a ghlac Diarmaid romhpu</span>
<lb n="1064"/><span>acht tarraingt i n-a n-aircis agus túsughadh ortha go</span>
<lb n="1065"/><span>h-ainbhfiosach láidir.  Bhí sé ag éirigh tuirseach ins an</span>
<lb n="1066"/><span>deireadh, agus smaoi'tigh sé dá mbéadh Fatha Canann</span>
<lb n="1067"/><span>aige gur bh'fheárr é ná a bheith folamh.  Chaith sé é fhéin</span>
<lb n="1068"/><span>ar an talamh, agus d'imthigh sé ar shiubhal cheithre gcos</span>
<lb n="1069"/><span>go rabh sé ag Fatha Canann, agus níor mhothuigh Fatha</span>
<lb n="1070"/><span>Canann dadaidh gur éirigh Diarmaid ins an mheannach air.</span></p>
<lb n="1071"/>
<lb n="1072"/><p><span>Thug Fatha Canann léim fá n-a arm agus fá n-a éideadh,</span>
<lb n="1073"/><span>agus thug sé iarraidh ar Dhiarmaid.</span></p>
<lb n="1074"/>
<lb n="1075"/><p><span>"Goidé tá tú dhul a dheánamh?" arsa Diarmaid.</span></p>
<lb n="1076"/>
<lb n="1077"/><p><span>Tá mé dhul a chuidiughadh le mo námhaid ort-sa," ar sei-</span>
<lb n="1078"/><span>sean, "de bhrígh go dtug tú mo náire, a bheithidhigh shalaigh."</span></p>
<lb n="1079"/>
<lb n="1080"/><p><span>Thug tú fhéin do náire fhéin i' do luighe in do chodhladh</span>
<lb n="1081"/><span>annsin, agus mise do mo chasgairt annseo."  Le</span>
<lb n="1082"/><span>méad a rosca fileadh rinne sé do Fatha Canann, chuidigh</span>
<lb n="1083"/><span>sé le Diarmaid go h-ainbhfiosach láidir.  Bhí tálac mór</span>
<lb n="1084"/><span>ag teacht ar Dhiarmaid, agus ní rabh 'fhios aige goidé a</span>
<lb n="1085"/><span>dheánfadh sé.</span>
<lb n="1086"/></p>
</div>
<pb n="22"/>
<div><lb n="1087"/><p><span>46.  Thug sé ceithre amharc fir mhire fríd cheithre chearn</span>
<lb n="1088"/><span>an tsluaigh go bhfeicfeadh sé cá h-áit ba laige a námhaid.</span></p>
<lb n="1089"/>
<lb n="1090"/><p><span>Chonnaic sé trí rí Inse Tuile, agus iad 'na suidhe</span>
<lb n="1091"/><span>taobh thall de'n deán, agus trí clócaí ortha, agus iad</span>
<lb n="1092"/><span>ag gáiridhe, ag magadh ar Dhiarmaid agus ar Fatha</span>
<lb n="1093"/><span>Canann.  Dar leis fhéin "dá mbéinn-se thall agaibh-se</span>
<lb n="1094"/><span>ní bhéinn-se i bhfad ag cur deise oraibh-se."</span></p>
<lb n="1095"/>
<lb n="1096"/><p><span>Chaith sé é fhéin fá'n talamh agus leig sé air fhéin go</span>
<lb n="1097"/><span>rabh sé imdheargtha, agus rith sé ar shiubhal cheithre gcos,</span>
<lb n="1098"/><span>agus níor mhothuigh trí rí Inse Tuile gur bhuail sé trí</span>
<lb n="1099"/><span>bhuille ortha agus ghearr sé a gcuid sceadaman, agus</span>
<lb n="1100"/><span>tharraing aniar an corn agus cheap sé a gcuid fola</span>
<lb n="1101"/><span>ann.</span></p>
<lb n="1102"/>
<lb n="1103"/><p><span>47.  Ní iarraidh ar bith a thug sé ar Fatha Canann le</span>
<lb n="1104"/><span>cuidiughadh leis acht annsoir Fhionn.</span></p>
<lb n="1105"/>
<lb n="1106"/><p><span>"'Bhfuil tú annsin a Fhinn mhic Chumhaill?" ar seisean.</span></p>
<lb n="1107"/>
<lb n="1108"/><p><span>" Tá," arsa Fionn.</span></p>
<lb n="1109"/>
<lb n="1110"/><p><span>"An rud sin a bhí tú ag rádh nach bhfuighthí go deó</span>
<lb n="1111"/><span>é tá sé liom-sa anois."</span></p>
<lb n="1112"/>
<lb n="1113"/><p><span>"Ná bí ag magadh orm," arsa Fionn.</span></p>
<lb n="1114"/>
<lb n="1115"/><p><span>"Níl mé ag deánamh magaidh ar bith ort," arsa</span>
<lb n="1116"/><span>Diarmaid.</span></p>
<lb n="1117"/>
<lb n="1118"/><p><span>"Bheirim briathra," arsa Fionn, "má tá sin fíor,</span>
<lb n="1119"/><span>a Dhiarmaid, go ndeánfaidh mé saidhbhir go deó thú.</span>
<lb n="1120"/><span>Anois, a Dhiarmaid," ar seisean, " má tá sin leat,</span>
<lb n="1121"/><span>cuimil an fhuil do bhonnaibh do chos, agus do do chionn,</span>
<lb n="1122"/><span>do do dhá láimh, agus tar isteach agus cuimil eadar</span>
<lb n="1123"/><span>muid-inne agus an talamh í.   Rinne Diarmaid mar</span>
<lb n="1124"/><span>h-iarradh air, agus thug sé uilig go léir amach iad.</span></p>
<lb n="1125"/>
<lb n="1126"/><p><span>"'Bhfuil sibh uilig amuigh anois?" ar seisean, agus</span>
<lb n="1127"/><span>is annsin a mhusgail Conán.  Bhí sé 'na luighe 'na</span>
<lb n="1128"/><span>chodladh i ndiaidh a sháith a ithe agus a ól.</span></p>
<lb n="1129"/>
<lb n="1130"/><p><span>"Tá an fhuil uilig rithte anois," arsa Diarmaid.</span></p>
<lb n="1131"/>
<lb n="1132"/><p><span>"Ó a Dhiarmaid, a Dhiarmaid," ar seisean, "b'fhada</span>
<lb n="1133"/><span>an lá ó mhairbhtheá mise acht a b'é eagla roimhe Gholl.</span>
<lb n="1134"/><span>Tá 'fhios agat anois nach mbaineann sé duit de bhrígh</span>
<lb n="1135"/><span>gur shábhail tú é."</span></p>
<lb n="1136"/>
<lb n="1137"/><p><span>48.  Nuair a labhair sé mar seo le Diarmaid chuaidh</span>
<lb n="1138"/><span>Diarmaid isteach agus chuimil sé a mhéar thart do'n</span>
<lb n="1139"/><span>chorn, agus fuair a dhá láimh a chur síos faoi dhá ghualainn</span></p>
</div>
<pb n="23"/>
<div><lb n="1140"/><p><span>Chonáin, agus tharraing sé amach ó'n talamh é, gur fhág</span>
<lb n="1141"/><span>sé cuid dá chuid croicinn greamuighthe ar an urlár.</span></p>
<lb n="1142"/>
<lb n="1143"/><p><span>"Maise, anois," arsa Fionn le Diarmaid, "is tú</span>
<lb n="1144"/><span>a shábhail sinne ar ar mbás agus i ndiaidh a dtearn tú</span>
<lb n="1145"/><span>dúinn béidhmid uilig gan chionn go fóill."</span></p>
<lb n="1146"/>
<lb n="1147"/><p><span>"Cad uime sin?" arsa Diarmaid.</span></p>
<lb n="1148"/>
<lb n="1149"/><p><span>"Ar mhéad is a chuaidh an sioc is an síor-reodh i n-ar</span>
<lb n="1150"/><span>gcnámhaibh.  Buille sgine nó claidhimh ní bhéidhmid i</span>
<lb n="1151"/><span>n-innibh bhualadh go n-éireóchaidh an ghrian ghamh ar airde</span>
<lb n="1152"/><span>i mbárach."</span></p>
<lb n="1153"/>
<lb n="1154"/><p><span>"Maise," arsa Diarmaid, "fir agus mná an domhain</span>
<lb n="1155"/><span>agus bíodh siad-san i n-a seasamh uilig i n-aon láthair,</span>
<lb n="1156"/><span>buille sgine nó claidhimh ní leigfidh mise in mur</span>
<lb n="1157"/><span>gcroiceann go n-éireóchaidh an ghrian ghamh ar airde i</span>
<lb n="1158"/><span>mbárach," agus sin an focal is mó a h-ubhradh i nÉirinn</span>
<lb n="1159"/><span>ariamh.</span></p>
<lb n="1160"/>
<lb n="1161"/><p><span>49.  Chuaidh Diarmaid annsin 'un na trágha, agus ar na</span>
<lb n="1162"/><span>chul na trágha dó, chonnaic sé Fatha Canann i measg an</span>
<lb n="1163"/><span>tsluaigh agus é 'na luighe air chúl a chinn, agus iad uilig</span>
<lb n="1164"/><span>ag tarraingt air, agus é ag sgáirtigh ar Dhiarmaid.</span>
<lb n="1165"/><span>Ghlan Diarmaid bealach do fhéin fríd na fearaibh go</span>
<lb n="1166"/><span>dtainic sé fhad le Fatha Canann, agus bheir sé air, agus</span>
<lb n="1167"/><span>thóg sé 'na sheasamh ar a dhá chois é, agus thoisugh sé fhéin</span>
<lb n="1168"/><span>agus Fatha Canann ortha, go hainbhfiosach láidir.</span></p>
<lb n="1169"/>
<lb n="1170"/><p><span>Ní buaidhreadh ar bith a bhí ar Dhiarmaid fá n-a bhás</span>
<lb n="1171"/><span>fhéin, acht an gealltanas a thug sé d'Fhionn.</span></p>
<lb n="1172"/>
<lb n="1173"/><p><span>50.  Ins an am seo, an bheirt a bhí i nAlmhain Laighean</span>
<lb n="1174"/><span>labhair Oisin le Oscar agus dubhairt sé, "Caithfidh</span>
<lb n="1175"/><span>sé go bhfuil rud éighinteacht cearr, ná nach bhfuil aon</span>
<lb n="1176"/><span>duine teacht chugainn le sgéalaibh, agus caithfidh muid</span>
<lb n="1177"/><span>fhéin a chul go bhfeicfidhmid."</span></p>
<lb n="1178"/>
<lb n="1179"/><p><span>Ar a theacht ar amharc bhroinne an átha dóbhtha chonnaic</span>
<lb n="1180"/><span>siad an t-ár a bhí deánta.</span></p>
<lb n="1181"/>
<lb n="1182"/><p><span>"Níl aon duine dá dteachaidh amach anocht nach bhfuil</span>
<lb n="1183"/><span>marbh, ar seisean, "acht Diarmaid agus</span>
<lb n="1184"/><span>fatha Canann annsiúd.  Agus tá cuma ar Dhiarmaid</span>
<lb n="1185"/><span>is go bhfuil sé loitthe go mór, agus tusa is guiste agus</span>
<lb n="1186"/><span>bain chugat comh tiugh is thig leat agus tabhair tárrtháil</span>
<lb n="1187"/><span>ar Dhiarmaid: tá tusa óg agus tá tú níos guiste ná</span>
<lb n="1188"/><span>mise."</span>
<lb n="1189"/></p>
</div>
<pb n="24"/>
<div><lb n="1190"/><p><span>51.  Nuair a d'iarr sé ar Oscar seo a dheánamh</span>
<lb n="1191"/><span>rith sé, agus níor mhothuigh Diarmaid gur bhuail Oscar</span>
<lb n="1192"/><span>bos eadar a dhá shlinnean air.</span></p>
<lb n="1193"/>
<lb n="1194"/><p><span>"'Bhfuil siad uilig marbh?" arsa Oscar, "acht tusa</span>
<lb n="1195"/><span>agus Fatha Canann annseo?"</span></p>
<lb n="1196"/>
<lb n="1197"/><p><span>"Níl fear ar bith marbh go fóill," arsa Diarmaid,</span>
<lb n="1198"/><span>acht Fiachna mhac Finn agus Inse mhac Suibhne Shealg'."</span></p>
<lb n="1199"/>
<lb n="1200"/><p><span>"Gabh thusa anois suas," arsa Oscar, "agus suidh</span>
<lb n="1201"/><span>ar an mhéala go rabh tamallt spóirt agat ag amharc</span>
<lb n="1202"/><span>orm-sa ag leigint mo mhéin' amach ar mo námhaid."</span></p>
<lb n="1203"/>
<lb n="1204"/><p><span>Ní chorróchadh Diarmaid; fuair sé an oiread sin</span>
<lb n="1205"/><span>uchtaigh nuair a bhí Oscar aige.</span></p>
<lb n="1206"/>
<lb n="1207"/><p><span>Thainic Oisin 'un tosuigh annsin agus an fear a d'</span>
<lb n="1208"/><span>imthéochadh ó Dhiarmaid chasfaidhe ar Oscar é, agus</span>
<lb n="1209"/><span>an fear a d'imtheóchadh ó Oscar chasfaidhe ar Oisin é,</span>
<lb n="1210"/><span>agus an fear a d'imtheóchadh ar Oisin chasfaidhe ar</span>
<lb n="1211"/><span>Fatha Canann é.</span></p>
<lb n="1212"/>
<lb n="1213"/><p><span>Bhí siad ar an dóigh sin gur éirigh an ghrian ghamh ar</span>
<lb n="1214"/><span>airde.</span></p>
<lb n="1215"/>
<lb n="1216"/><p><span>52.  "Maise," arsa Goll mhac Móirne, "is mise an</span>
<lb n="1217"/><span>duine mí-fhortunach a ráidhteas dó go bhfuil sé le</span>
<lb n="1218"/><span>cathamh suas ag Diarmaid liom gur ab é a shábhail ar</span>
<lb n="1219"/><span>mo bhás mé, an rud is é," ar seisean; agus annsin</span>
<lb n="1220"/><span>chuaidh sé fhéin ná trágha agus lean an chuid eile de na</span>
<lb n="1221"/><span>fearaibh é.  'Sé an t-arm a ghlac Goll mhac Móirne</span>
<lb n="1222"/><span>órd mór i ngach aon láimh dá chuid agus bheir sé greim</span>
<lb n="1223"/><span>ar Dhiarmaid eadar a dhá láimh, agus d'fhág sé 'na</span>
<lb n="1224"/><span>shuidhe shuas ar mhéala é.</span></p>
<lb n="1225"/>
<lb n="1226"/><p><span>"Anois," adeir sé.  "Bí thusa ag amharc orm-sa</span>
<lb n="1227"/><span>ag leigint mo mhéin' amach air mo námhaid."</span></p>
<lb n="1228"/>
<lb n="1229"/><p><span>Thug sé iarraidh 'un tosuigh agus sitheadh dá dtabhradh</span>
<lb n="1230"/><span>sé mhairbhfeadh sé deich gcloigne, agus sitheadh eile dá</span>
<lb n="1231"/><span>dtabhradh sé mhairbhfeadh sé dhá fhear dhéag.</span></p>
<lb n="1232"/>
<lb n="1233"/><p><span>53. Leis an sgéal fhada a dheánamh goirid ní rabh aon</span>
<lb n="1234"/><span>chleite no cluimh d'ar fhág Críocha Lochlann nár mharbh</span>
<lb n="1235"/><span>sé iad, agus nach dtearn sé éadáil dá gcuid óir agus</span>
<lb n="1236"/><span>airgid.</span></p>
<lb n="1237"/>
<lb n="1238"/><p><span>Annsin ghléas siad cuirm mhór le h-ollgháirdeachas,</span>
<lb n="1239"/><span>a mhair ar feadh seacht n-oidhche agus seacht lá, agus</span>
<lb n="1240"/><span>b'fheárr an oidhche dheirionnach 'ná an chead oidhche.</span></p>
<lb n="1241"/>
<lb n="1242"/><p>
<lb n="1243"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Bruidhean Chaorthainn (Donegal folk version)

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Bruidhean Chaorthainn (Donegal folk version)

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
