Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main"/><author><name type="main">0287</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Deirdre D'Auria and Eilís Ní Mhearraí</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N"/>
                         <note type="L">340</note>
                         <note type="B">1747 18L</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2017</date><idno/><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title/><author>0287</author><imprint><publisher/><date>1747 18L</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p/>
<lb n="0"/>
<lb n="1"/><p><span>Craobhscaoile</span>
<lb n="2"/><span>Gearaltach i nÉirinn</span>
<lb n="3"/><span>Iar n-a chur ó Laidin go Gaoidhilg</span>
<lb n="4"/><span>as</span>
<lb n="5"/><span>Relatio Geraldinorum</span>
<lb n="6"/><span>le</span>
<lb n="7"/><span>hUilliam Ó Murchadha,</span>
<lb n="8"/><span>Ag Rinn an Chinnphéicigh,</span>
<lb n="9"/><span>An cúigeamhadh lá déag de Iúil,</span>
<lb n="10"/><span>Míle seacht gcéad is seacht mbliadhna ar</span>
<lb n="11"/><span>dá fhichid.</span></p>
<lb n="12"/>
<lb n="13"/><p><span>An díonbhrollach nó an reamhrádh</span>
<lb n="14"/><span>Do chum an léightheóra.</span></p>
<lb n="15"/>
<lb n="16"/><p><span>Ag seo chugaibh a léightheóirí, suim</span>
<lb n="17"/><span>aithghearr an Tráchta, .i. Relatio Geraldinorum,</span>
<lb n="18"/><span>do scríbh an t-eagailseach ionnraic is an</span>
<lb n="19"/><span>flaith foghlumtha fír-eólach, is an diadhaire</span>
<lb n="20"/><span>diadha deaghshomplach Ó Dála .i. bráthair</span>
<lb n="21"/><span>blasta béal-órdha as Éirinn do ba phroifeasúir</span>
<lb n="22"/><span>dídheachta agus Biocáire Geanarálta</span>
<lb n="23"/><span>i Liosbón san Phóirtinéil ar Chraobhscaoile</span>
<lb n="24"/><span>Gearaltach i nÉirinn, iar n-a chur ó Laidin</span>
<lb n="25"/><span>go Gaoidheilg, óir ba thruagh liom gan an</span>
<lb n="26"/><span>tuarasgabháil fhírinneach fhóirleathan tug an</span>
<lb n="27"/><span>t-úghdar roimhráidhte ar na huaislibh calma</span>
<lb n="28"/><span>cathbhuadhacha san do bheith i dteangain na</span>
<lb n="29"/><span>tíre i n-ar chomóradh a ngnáith-éachta; agus</span>
<lb n="30"/><span>cíodh nár thualaing mé ar an saothar so do</span>
<lb n="31"/><span>chur insa chruith ná insa chulaith do ba ionchuibhe</span>
<lb n="32"/><span>don ocáid, geallaim dam féin go</span>
<lb n="33"/><span>ngéabhaidh gach léightheóir deigh-mhéinneach mo</span>
<lb n="34"/><span>leithscéal; oir má tá (ó atáim i náirighthe</span>
<lb n="35"/><span>go bhfuil) nídh ar bith oilbhéimeach im chuidse</span>
<lb n="36"/><span>dhe, ní easbha foinn ná fír-mhéinne fá</span>
<lb n="37"/><span>ndeara é acht easbha eóluis, agus muna</span>
<lb n="38"/><span>bhfuil maith eile ann, tá an méid seo ann,</span>
<lb n="39"/><span>gur osclas bealach is beárna d'aon éigin</span>
<lb n="40"/><span>eile dochum a dhéanta ní bhus fearr;</span>
<lb n="41"/><span>gidheadh an bhuidhean bhiaidh ag breicneóireacht</span>
<lb n="42"/><span>chum brabaduigheacht is bearrthóireachta air,</span>
<lb n="43"/><span>níl neart agamsa ortha, acht innsim dóibh</span>
<lb n="44"/><span>nach fuil ionnta acht amhuil cuil do</span>
<lb n="45"/><span>thuirlingeóghadh ar mhairc do chum a himdheargtha</span>
<lb n="46"/><span>agus ní chum a chneasuighthe.  Is é meódhan</span>
<lb n="47"/><span>do ghabhas insa mbeag-shaothar so, na cinn</span>
<lb n="48"/><span>do thógbháil as an roinn déaghnaigh den</span>
<lb n="49"/><span>leabhar Fol.133, thosuigheas mar seo,</span>
<lb n="50"/><span>Propagatio Geraldinorum in Hib., etc.,</span>
<lb n="51"/><span>i n-a dtosnuigheann sé le Muiris mac</span>
<lb n="52"/><span>Gearailt, an chéid-fhear tháinig go hÉirinn</span>
<lb n="53"/><span>díobh, agus i n-a leanann ortha dhiaidh i</span>
<lb n="54"/><span>ndiaidh gus an bhfear déagnach, oir innseann</span>
<lb n="55"/><span>annso go haithghearr cia an áit is an</span>
<lb n="56"/><span>bhliadhain d'aois an Tighearna i n-ar éag</span>
<lb n="57"/><span>gach n-aon aca; agus do rinneassa amhla</span>
<lb n="58"/><span>san, agus a dtráchta ar gach n-aon aca fá</span>
<lb n="59"/><span>seach; do thógbhas as corp na staire roinn</span>
<lb n="60"/><span>de gach nídh dá bhfuaras támhascamhail nó</span>
<lb n="61"/><span>iomráidhteach i n-a bheathaidh gur chuireas</span>
<lb n="62"/><span>i ndiaidh báis an fhir sin i n-a ionad féin é.</span>
<lb n="63"/><span>Gidheadh d'fhágbhas mórán de neithibh maithe</span>
<lb n="64"/><span>ann gan trácht ortha, óir ba mhian liom beith</span>
<lb n="65"/><span>gearr.</span></p>
<lb n="66"/>
<lb n="67"/><p><span>Gaibh a dhithchioll, a léightheóir ionmhnin,</span>
<lb n="68"/><span>ót shearbhóntuidhe síorghrádhach,</span>
<lb n="69"/><span>Uilliam Ó Murchadha.</span></p>
<lb n="70"/>
<lb n="71"/><p><span>Tuig fós, a léightheóir eagnaidhe, gurab</span>
<lb n="72"/><span>ar fhuireálamh Phiarus Mac Gearailt, Bhaile</span>
<lb n="73"/><span>Uí Chionnfhaolaigh do rinneadh an beagshaothar</span>
<lb n="74"/><span>so.</span></p>
<lb n="75"/>
<lb n="76"/><p><span>Ag seo Piarus dochum Uilliam:</span></p>
<lb n="77"/>
<lb n="78"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="79"/><span>A chogair, a chumainn 's a chuisle nách faon</span>
<lb n="80"/><span>sa duain,</span>
<lb n="81"/><span>'S do fromhadh go milis gan time le héigsibh</span>
<lb n="82"/><span>suairc,</span>
<lb n="83"/><span>Corruighse t'inchinn chliste agus réidh mo</span>
<lb n="84"/><span>ghuais</span>
<lb n="85"/><span>I dtobar na mbruingeal ó fuineadh do</span>
<lb n="86"/><span>dhréacht i n-uaim.</span>
<lb n="87"/></p>
</div>
<pb n="341"/>
<div><lb n="88"/><p><span>Cíodh follus mo chine gur cuireadh gan</span>
<lb n="89"/><span>tréad gan tuaith</span>
<lb n="90"/><span>Ag cosnamh go cumasach dlighthe na naomh</span>
<lb n="91"/><span>go buan,</span>
<lb n="92"/><span>'S i gcogadh ba mhinic le buirb ag déanamh</span>
<lb n="93"/><span>buairt,</span>
<lb n="94"/><span>Ag coscairt 's ag ciorrbhadh fuirinne an</span>
<lb n="95"/><span>Bhéarla mhuair.</span></p>
<lb n="96"/>
<lb n="97"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="98"/><span>Seán Ó Murchadha dochum an scríbhneóir</span>
<lb n="99"/><span>roimhráidhte ag moladh a oibre, an tan do</span>
<lb n="100"/><span>léigh is do thaithnidh ris. -</span></p>
<lb n="101"/>
<lb n="102"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="103"/><span>Is duine do foilceadh i dtobair na naoi</span>
<lb n="104"/><span>mbéithe</span>
<lb n="105"/><span>'S do fromhadh i scolaibh go focailcheart,</span>
<lb n="106"/><span>séimhléigheanta,</span>
<lb n="107"/><span>d'fhoscain go solusghlan noda gach</span>
<lb n="108"/><span>tréan-dréachta</span>
<lb n="109"/><span>Lér chorruidh an obair seo socair i</span>
<lb n="110"/><span>mbinn-Ghaedheilg.</span></p>
<lb n="111"/>
<lb n="112"/><p><span>Molaimse t'obair ghlan shomholta</span>
<lb n="113"/><span>chaoin-tréitheach</span>
<lb n="114"/><span>d'fhoscail go solusmhar sonas na</span>
<lb n="115"/><span>bprímh-ghéag san,</span>
<lb n="116"/><span>Do chosmaimh go colgach cosantach buidhean</span>
<lb n="117"/><span>léidmheach</span>
<lb n="118"/><span>Ar orchra, ar dhonus, ar thubaist, na</span>
<lb n="119"/><span>fíor-Gaodhail.</span></p>
<lb n="120"/>
<lb n="121"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="122"/><span>Ceap Craoibhe Gearaltach.</span>
<lb n="123"/><span>Gearaltaigh iarlaí Deasmumhan i</span>
<lb n="124"/><span>nÉirinn do ba follus calmacht, do fríth</span>
<lb n="125"/><span>gurab ó na sean Troianaigh fuaradar ceap</span>
<lb n="126"/><span>a gcraoibhe, óir iar ndul do Æeneas ag</span>
<lb n="127"/><span>déanamh congcuis don Iodáil do rug leis</span>
<lb n="128"/><span>drongbhuidhean de thaoiseachaibh calma, go</span>
<lb n="129"/><span>raibh díobh so duine támhascamhail deárscnaighthe</span>
<lb n="130"/><span>seach cách .i. stoc is ceap craoibhe</span>
<lb n="131"/><span>Gearaltach.  Agus an tan do bhí Æeneas go</span>
<lb n="132"/><span>sítheóilte i seilbh na hIodáile do thug</span>
<lb n="133"/><span>fearann claidhimh do gach n-aon tháinig</span>
<lb n="134"/><span>leis ón dTraoi go ráinig chum an</span>
<lb n="135"/><span>chéad-athar so ár nGearaltach mar roinn an chuid</span>
<lb n="136"/><span>is saidhbhre den Etruria mar a bhfuil</span>
<lb n="137"/><span>Florentia anois, go rabhadar diaidh i</span>
<lb n="138"/><span>ndiaidh i seilbh na saor-bheathadh san go</span>
<lb n="139"/><span>dtárla go raibh Uilliam, Diúic Normandy,</span>
<lb n="140"/><span>ag tiomargain sluagh do chum a theidil chum</span>
<lb n="141"/><span>coróinn na Sacsan do thagairt i n-aghaidh</span>
<lb n="142"/><span>Harold do ba rí Sacsan an tráith sin, go</span>
<lb n="143"/><span>dtáinig dochum congnaimh le hUilliam aon</span>
<lb n="144"/><span>den chine roimhráidhte do ba sóisear, go</span>
<lb n="145"/><span>ndrongbhuidhean chalma leis, agus iar</span>
<lb n="146"/><span>ngabháil buadh do Uilliam do thug dó so i</span>
<lb n="147"/><span>ndíol a chródhachta caisleán is Mainéar</span>
<lb n="148"/><span>Uindsor sa mbliadhain 1067, gur shealbhuigheadar</span>
<lb n="149"/><span>a sliocht é go haimsir Ghualtherus</span>
<lb n="150"/><span>mac Etherus.  Do bhádar ag an Gualtherus</span>
<lb n="151"/><span>sin triar mac; ón mac ba shine .i.</span>
<lb n="152"/><span>Uilliam, thángadar iarlaí Uindsor: ón dara</span>
<lb n="153"/><span>mac .i. Roibeard, tháinig iarla Essex anois</span>
<lb n="154"/><span>1655; an treas mac, iomorra, Gearalt</span>
<lb n="155"/><span>ainmnighthe Uindsor, do ghaibh mar bhainchéile</span>
<lb n="156"/><span>inghean Rís, móir-phrionnsa Breatan.  Is</span>
<lb n="157"/><span>léi do bhí aige Muiris Mac Gearailt ó</span>
<lb n="158"/><span>dtáinig an móirghiúistís sin na hÉireann</span>
<lb n="159"/><span>.i. Tomás Mac Muiris atá adhlaicthe</span>
<lb n="160"/><span>anois i dTráighlí, d'fhág san dá éis dias</span>
<lb n="161"/><span>mhac .i. Seán is Muiris - an chéid-fhear,</span>
<lb n="162"/><span>céad iarla Chille Dara; an fear déidhnach,</span>
<lb n="163"/><span>céad iarla Deasmhumhan.  Muiris</span>
<lb n="164"/><span>Mac Gearailt as Uindsor an chéad</span>
<lb n="165"/><span>Ghearaltach táinig go hÉirinn .i. maraon</span>
<lb n="166"/><span>le Diarmuid Mac Murchadha san</span>
<lb n="167"/><span>mbliadhain 1169.  Ba mhór ceannus</span>
<lb n="168"/><span>is céim is comhacht an Mhuiris réamhráidhte</span>
<lb n="169"/><span>seo i Sacsaibh ria dteacht go hÉirinn dó,</span>
<lb n="170"/><span>óir do ba Ridire an Lomra Órtha é, .i.</span>
<lb n="171"/><span>Eques Auratus, .i. Knight of the Golden</span>
<lb n="172"/><span>Fleece ionnus alos a chéime is a chródhachta</span>
<lb n="173"/><span>ná raibh triath ná taoiseach san eachtra san</span></p>
</div>
<pb n="342"/>
<div><lb n="174"/><p><span>ba lia, ba líonmhaire is ba lánfhairsinge</span>
<lb n="175"/><span>fuair fearainn fhéarmhara is beatha bhioth-bhuan</span>
<lb n="176"/><span>dó féin is dá shliocht i nÉirinn ón</span>
<lb n="177"/><span>dara Hannraoi, rí Sacsan an tráith sin, 'ná</span>
<lb n="178"/><span>é.  Ag seo mar adeir an t-ughdar maxime</span>
<lb n="179"/><span>vero omnium Mauritium - ingentibus</span>
<lb n="180"/><span>afficit honoribus et praediis ditat, .i. isé</span>
<lb n="181"/><span>Muiris is iomdha do fuair d'onóir is de</span>
<lb n="182"/><span>bheatha dhíobh uile.  Ag seo mar adeir arís</span>
<lb n="183"/><span>san áit chéadna, quae magna ipse virtute</span>
<lb n="184"/><span>parta, majori defendit, auxit maxima .i.</span>
<lb n="185"/><span>gach a bhfuair le cródhacht mhóir do chosnaimh</span>
<lb n="186"/><span>le cródhacht ba mhó, agus do mhéaduigh leis</span>
<lb n="187"/><span>an gcródhacht ba ró-mhó.</span></p>
<lb n="188"/>
<lb n="189"/><p><span>Gearalt Mac Muiris fó-rí Eireann,</span>
<lb n="190"/><span>noch d'éag i naibíd mhanaigh i</span>
<lb n="191"/><span>nEóchaill san mbliadhain 1205.  Ní bhfaghaim</span>
<lb n="192"/><span>nídh ar bith támhascamhail i na bheathaidh</span>
<lb n="193"/><span>so, acht go saoilim gur duine oirdheirc é;</span>
<lb n="194"/><span>óir ba fó-rí Éireann, amhail adubhramair</span>
<lb n="195"/><span>thuas, agus do thréig onóir agus toice an</span>
<lb n="196"/><span>tsaoghail seo, gur chríochnuigh a bheatha go</span>
<lb n="197"/><span>cráibhtheach.  Muiris Mac Gearailt do </span>
<lb n="198"/><span>rinn Mainistir San Phroinnsias i nEóchaill;</span>
<lb n="199"/><span>is í céadfa droinge gurab é seo an Muiris</span>
<lb n="200"/><span>do ghaibh mar mhnaoi inghean Gailfred</span>
<lb n="201"/><span>Morison, fó-rí Éireann: d'éag sé</span>
<lb n="202"/><span>san mbliadhain 1257.  Ba thréan an teasaidheacht</span>
<lb n="203"/><span>creidimh is an lonnradh lánghlóire</span>
<lb n="204"/><span>do bhí i gcroidhthibh cródha cathbhuadhacha na</span>
<lb n="205"/><span>gcéad-athar so ár nGearaltach i nÉirinn,</span>
<lb n="206"/><span>amhail is léir i mbeathaidh na díse</span>
<lb n="207"/><span>roimhráidhte.</span></p>
<lb n="208"/>
<lb n="209"/><p><span>Tomás Mac Muiris do marbhadh i</span>
<lb n="210"/><span>gCallainn Ghlinne Ó Ruachta mar aon agus</span>
<lb n="211"/><span>'aon mhac Seán do ba Ridire an Gháirtéir.</span>
<lb n="212"/><span>Is iad do rin Mainistir Thráighlí.  Do</span>
<lb n="213"/><span>marbhadh iad amhail a dubhramair i gCallainn</span>
<lb n="214"/><span>i ndúithche Mhic Finníghin i mbliadhna 1260.</span>
<lb n="215"/><span>I n-aimsir an Tomáis seo do ghaibh uamhan</span>
<lb n="216"/><span>is imeagla Mac Cárrthaigh Mór, cíodh</span>
<lb n="217"/><span>gurab inghean do Thomás ba bhainchéile dhó,</span>
<lb n="218"/><span>agus mórán eile d'uaislibh na ríoghachta i</span>
<lb n="219"/><span>dtaobh ceannuis tréine is saidhbhris Gearaltach,</span>
<lb n="220"/><span>ionnus go ndeachadar ós íseal, i</span>
<lb n="221"/><span>gcomhairle, créad an modh ar a dtiocfadh leó</span>
<lb n="222"/><span>mórdhacht mhórchomhachtach na nGearaltach do</span>
<lb n="223"/><span>chlaochlódh agus is í comhairle do cinneadh</span>
<lb n="224"/><span>aca, amus anfhórlannach do thabhairt ar</span>
<lb n="225"/><span>Thomás, agus dá dtigeadh leó é do mharbhadh</span>
<lb n="226"/><span>go mbadh críochnughadh do cheannus is do</span>
<lb n="227"/><span>chóimhthréine Gearaltach a éag; agus tárla</span>
<lb n="228"/><span>fós fé an dtráith sin go raibh Tomás ag</span>
<lb n="229"/><span>dul ar eachtra go Sacsaibh, go na mhac</span>
<lb n="230"/><span>Seán agus beagán buidhne ag dul maraon</span>
<lb n="231"/><span>leis, chum a fhaicsiona ar bórd luinge, gur</span>
<lb n="232"/><span>tugadh ionnsaighe ainbhfiosach fhóiréigneach</span>
<lb n="233"/><span>ortha, ionnus go dtángadar na sluaigh sáiriomdha</span>
<lb n="234"/><span>go neimhfheasach dóibh rompa is 'na</span>
<lb n="235"/><span>ndiaidh.  An tan do chonnairc Tomás go na</span>
<lb n="236"/><span>bheagan buidhne ná raibh fáth taithleachuis</span>
<lb n="237"/><span>ná teasraigthe aige, iompuigheas go teann</span>
<lb n="238"/><span>tréan-chalma ar na tromsluaghaibh agus tug</span>
<lb n="239"/><span>comhrac cródha coinscleódhach dhóibh, gur</span>
<lb n="240"/><span>thuit féin is a mhac fá dheóidh san íorghuil</span>
<lb n="241"/><span>sin le hiomarca anfhórlann.  Beag nachar</span>
<lb n="242"/><span>chríoch do na Gearaltaigh leis an mbuille</span>
<lb n="243"/><span>sin, óir ní raibh d'fhíorstoc Gearaltach ar</span>
<lb n="244"/><span>marthain i nÉirinn an tráith sin acht naoidhean</span>
<lb n="245"/><span>aoinmhic do Sheán mac Thomáis do bhí ar</span>
<lb n="246"/><span>altrom i dTráighlí.  Agus an tan ráinig</span>
<lb n="247"/><span>tásc an dtruaighscéal san iad d'imthigh banaltra</span>
<lb n="248"/><span>an naoidhin maraon le cách ar foluamhain</span>
<lb n="249"/><span>síos is suas ag síorghol, ionnus gur</span>
<lb n="250"/><span>fágbhadh an leanbh in' uathadh agus in' aonar</span>
<lb n="251"/><span>i na chliabhán.  Thárla go raibh ápa mór</span>
<lb n="252"/><span>istigh, agus an tan mhothuigh an leanbh in'</span>
<lb n="253"/><span>aonarán, goideas as an gcliabhán é, agus</span>
<lb n="254"/><span>tógbhas leis ar phionúinibh fíorárda an</span>
<lb n="255"/><span>chaisleáin é, agus nochtas é, go raibh agá</span>
<lb n="256"/><span>shír-cheartughadh agus agá shleamhain-shlíobadh</span>
<lb n="257"/><span>de réir a nádúra féin, go raibh tuirseach</span></p>
</div>
<pb n="343"/>
<div><lb n="258"/><p><span>dá oileamhain, agus ar gcur a éadaigh air</span>
<lb n="259"/><span>tugas leis gus an áit i bhfuair é; agus</span>
<lb n="260"/><span>iar bhfagháil na banaltran i bhfochair an</span>
<lb n="261"/><span>chliabháin ag nuallghubha, óir níor saoileadh</span>
<lb n="262"/><span>go dtiubhradh an leanbh slán tar ais, buaileas</span>
<lb n="263"/><span>bas bhaiscneach uirthi do thaoibh an leinbh</span>
<lb n="264"/><span>d'fhágbháil in' aonarán; gur de lean an</span>
<lb n="265"/><span>fhorainm de, .i. Tomás an Ápa, forainmnighthe</span>
<lb n="266"/><span>ón ápa.  Do b'í a bhainchéile Siobhán</span>
<lb n="267"/><span>inghean Tighearna Barrach; do b'iad a</span>
<lb n="268"/><span>chlann mac Muiris agus Seán ó bhfuil mac</span>
<lb n="269"/><span>Thomáis Déiseach.  Iar gcaitheamh aon</span>
<lb n="270"/><span>bhliadhain déag ar fhichid i dtighearnas,</span>
<lb n="271"/><span>d'éag san mbliadhain 1291, agus do hadhlacadh</span>
<lb n="272"/><span>i dTráighlí é.  Iar dteacht i naois</span>
<lb n="273"/><span>feardhachta dhon Tomás so, ba mhór a chéim</span>
<lb n="274"/><span>a cheannus is a chródhacht, ionnus go ndearnaidh</span>
<lb n="275"/><span>dian-argain is díoghaltas i néiric báis</span>
<lb n="276"/><span>a athar is a shean-athar, gur fhág dá éis i</span>
<lb n="277"/><span>seilbh saoir-fhearann a shean is a shinsear a</span>
<lb n="278"/><span>mhac meanmnach móir-éachtach, .i. Muiris mac</span>
<lb n="279"/><span>Thomáis céad Iarla Deasmhumhan.  Do ba</span>
<lb n="280"/><span>fó-rí Éireann é, agus do b'í a bhainchéile</span>
<lb n="281"/><span>inghean Diuic Bucingham; an dara bainchéile</span>
<lb n="282"/><span>dhó, inghean Ghailfred Morison, nó</span>
<lb n="283"/><span>Noiréis; agus is leis an mnaoi chéadna do </span>
<lb n="284"/><span>fuair sé Oileán Ciarraighe; a threas</span>
<lb n="285"/><span>bainchéile inghean an Iarla Ruadh, nó de réir</span>
<lb n="286"/><span>druinge eile Eilionóir inghean Mhic Muiris</span>
<lb n="287"/><span>Chiaraighe.  D'éag sé i nÁth Cliath san</span>
<lb n="288"/><span>mbliadhain 1355.  Isé an Muiris seo fuair</span>
<lb n="289"/><span>gairm agus teideal Deasmhumhan ar dtúis</span>
<lb n="290"/><span>i nÉirinn ón dtreas Éadbhard, rí Sacsan,</span>
<lb n="291"/><span>an dara bliadhain dá réimheas.  Go grod</span>
<lb n="292"/><span>dá éis sin, do chuaidh go hAlbain ar fhuireálamh</span>
<lb n="293"/><span>an ríogh agus do thug creacha agus</span>
<lb n="294"/><span>cíoscháin leis as.  Do rinneadh dá éis sin</span>
<lb n="295"/><span>ceann feadhna cobhlaigh dhe chum léirscrios</span>
<lb n="296"/><span>is lán-ruagadh do thabhairt ar iliomad foghlaidhthe</span>
<lb n="297"/><span>fairrge do bhíodh ag lot is ag lánbhuaireamh</span>
<lb n="298"/><span>tráchtála na mara an tráth san,</span>
<lb n="299"/><span>ionnus go ndearnaidh an fhairrge sídheach</span>
<lb n="300"/><span>sítheóilte chum seóltóireachta, agus do chosnaimh</span>
<lb n="301"/><span>na Gaedhil i nísle is i numhlacht don</span>
<lb n="302"/><span>choróinn gur éag.  Annso ní thigid na seinleabhair</span>
<lb n="303"/><span>Gaedhilge le chéile.  Cuirid roinn</span>
<lb n="304"/><span>díobh Gearóid go hinmheódhnach i ndiaidh</span>
<lb n="305"/><span>Mhuiris.  Gidheadh, cuirid an chuid eile,</span>
<lb n="306"/><span>idir Mhuiris is Ghearóid, Muiris eile a mhac</span>
<lb n="307"/><span>agus Seán dá Iarla mar leanas.  Muiris</span>
<lb n="308"/><span>Óg, Iarla is fó-rí Éireann, do báthadh san</span>
<lb n="309"/><span>mbliadhain 1357.  Ní bhfaghaim nídh ar bith</span>
<lb n="310"/><span>iomráidhte i na bheathaidh; óir iar gcaitheamh</span>
<lb n="311"/><span>dhá bhliadhain i noighreacht is i dteideal a</span>
<lb n="312"/><span>thréan-athar, do báthadh ag dul go Sacsaibh</span>
<lb n="313"/><span>é; gur ghaibh a dhearbhráthair a oighreacht, óir</span>
<lb n="314"/><span>d'éag féin gan sliocht.  Seán Mac Muiris</span>
<lb n="315"/><span>d'éag san mbliadhain 1369.  Ba dhuine</span>
<lb n="316"/><span>arrdhachta, árd-aigeantach an Seán so;</span>
<lb n="317"/><span>agus níor bh'fhuláir dó féin gur bh'eadh, óir</span>
<lb n="318"/><span>an dá bhliadhain déag do bhí in' iarla ní</span>
<lb n="319"/><span>bhfuair sé suaimhneas ná síothcháin ó mhórán</span>
<lb n="320"/><span>de shean-uaislibh na hÉireann, óir ba chiach</span>
<lb n="321"/><span>is ba chásmhar leó seilbh saor-fhearann a</span>
<lb n="322"/><span>sinnsir do bheith i lámhaibh eachtrann.  Ionnus</span>
<lb n="323"/><span>go mba comhbhuartha a bheatha gur éag.</span>
<lb n="324"/><span>(Ní Chrioch)</span>
<lb n="325"/></p>
</div>
<pb n="354"/>
<div><lb n="326"/><p><span>Craobhscaoile</span>
<lb n="327"/><span>Gearaltach i nÉirinn</span>
<lb n="328"/><span>II.</span>
<lb n="329"/><span>Gearóid Iarla, mac Sheáin déidheanaigh,</span>
<lb n="330"/><span>dá ngairmthí fós Gearóid File; do b'í</span>
<lb n="331"/><span>a bhainchéile Eilíonóir Buitléar, inghean</span>
<lb n="332"/><span>Iarla Urmhumhan, nó de réir druinge eile</span>
<lb n="333"/><span>Inghean Mhic Ristird.  Do bhádar triar</span>
<lb n="334"/><span>mac aige, .i. Seán, Séamus, agus Muiris.</span>
<lb n="335"/><span>d'éag sé san mbliadhain 1399.  Ba deagheólach</span>
<lb n="336"/><span>an druadh agus an draoi an Gearóid</span>
<lb n="337"/><span>seo.  Do chosnaimh agus do chaomhain go</span>
<lb n="338"/><span>cródha is go comh-chalma oighreacht a shean is</span>
<lb n="339"/><span>a shinsear, gur éag iar gcaitheamh tríochad</span>
<lb n="340"/><span>bliadhan in' Iarla, gus an mbliadhain 1399;</span>
<lb n="341"/><span>gur fhág dá éis a mhac Muiris, noch d'éag</span>
<lb n="342"/><span>gan sliocht i bhfoircheann na bliadhna</span>
<lb n="343"/><span>roimhráidhte.</span></p>
<lb n="344"/>
<lb n="345"/><p><span>Seán Iarla, mac Ghearóid, do báthadh</span>
<lb n="346"/><span>isan tSiúir ag Árd Fíonáin san mbliadhain</span>
<lb n="347"/><span>1400.  Sul do ráinig leis seo a chródhacht</span>
<lb n="348"/><span>féin ná síor-chalmacht a shinsear do</span></p>
</div>
<pb n="355"/>
<div><lb n="349"/><p><span>thaisbeánadh, ag dul go Cluain Meala dhó,</span>
<lb n="350"/><span>do báthadh insan tSiúir é,, amhail adubhramair.</span></p>
<lb n="351"/>
<lb n="352"/><p><span>Tomás Iarla, mac Sheáin do hionnarbhadh</span>
<lb n="353"/><span>don bhFrainnc le bráthair áirithe dá</span>
<lb n="354"/><span>athair, nó fós le Séamus dearbhráthair a</span>
<lb n="355"/><span>athair.  D'éag sé sa Normandí, anno 1420.</span>
<lb n="356"/><span>Do chuaidh an Tomás so i neasumhla ar</span>
<lb n="357"/><span>choróinn na Sacsan; ionnus ar na ghairm</span>
<lb n="358"/><span>san gcúis sin, go mba éigean dó dá fhear</span>
<lb n="359"/><span>dhéag barún de Shean-ghallaibh Éireann do</span>
<lb n="360"/><span>thabhairt i slánaibh air go bhfreagóradh sé an</span>
<lb n="361"/><span>lá cinnte san gcúis gcéadna.  Gidheadh,</span>
<lb n="362"/><span>níor bh'ionntaoibh leis freagradh, ionnus gur</span>
<lb n="363"/><span>chailleadar na slána do chuaidh air mórán</span>
<lb n="364"/><span>de thaoibh a ngeallamhna ar a shon agus gur</span>
<lb n="365"/><span>hiompuigheadh a bheatha, a chrodh is a cheathra</span>
<lb n="366"/><span>féin chum fóghnaimh don choróinn; agus ar</span>
<lb n="367"/><span>gcaitheamh tréimhse i nÉirinn dó ar uathadh</span>
<lb n="368"/><span>coda is carad do chuaidh don bhFrainnc,</span>
<lb n="369"/><span>gur éag ar deóraidheacht ann, an fichmhadh</span>
<lb n="370"/><span>bliadhain iar bhfagháil gairme Iarla dhó.</span></p>
<lb n="371"/>
<lb n="372"/><p><span>Séamus Iarla, mac Ghearóid; do b'í a</span>
<lb n="373"/><span>bhainchéile Máire de Búrc, inghean Tighearna</span>
<lb n="374"/><span>Mhac Uilliam Chloinne Riocaird, .i. Uilliog</span>
<lb n="375"/><span>Óg, mac Uillig; do b'iad a chlann mac</span>
<lb n="376"/><span>Tomás agus Gearóid, Tighearna na nDéiseach;</span>
<lb n="377"/><span>d'éag sé san mbliadhain 1450.  Do</span>
<lb n="378"/><span>b'é Séamus so treas mhac Ghearóid do ba</span>
<lb n="379"/><span>Iarla tréimhse roimhe sin, agus dearbhráthair</span>
<lb n="380"/><span>athar an Tomáis roimhráidhte.  Do fuair sé</span>
<lb n="381"/><span>ón rígh seilbh sítheóilte saoir-fhearann a shean</span>
<lb n="382"/><span>is a shinsear, ionus iar gcaitheamh tríochad</span>
<lb n="383"/><span>bliadhan go calma comh-chródha in' Iarla, gur</span>
<lb n="384"/><span>éag fá dheóidh.</span></p>
<lb n="385"/>
<lb n="386"/><p><span>Tomás, mac Shéamuis, Iarla agus</span>
<lb n="387"/><span>fó-rí Éireann; do b'í a bhainchéile Eibhlín nó</span>
<lb n="388"/><span>Allsún, inghean Tighearna Báróideach.  Do</span>
<lb n="389"/><span>baineadh a cheann de i gCathair an Droichid,</span>
<lb n="390"/><span>.i. Droichead Átha, san mbliadhain 1466.  Do</span>
<lb n="391"/><span>b'iad a chlann mhac Séamus, Muiris, Tomás,</span>
<lb n="392"/><span>Seán, agus Gearóid Mocholpa.  Iar ngabháil</span>
<lb n="393"/><span>oighreachta dhon Tomás so, ba mhórdhálach</span>
<lb n="394"/><span>a mhóir-éachta.  "Ob praeclara gesta Magni</span>
<lb n="395"/><span>cognomen adeptus est," adeir an tUghdar;</span>
<lb n="396"/><span>.i. ó na gníomha do comóradh leis do fuair</span>
<lb n="397"/><span>an fhorainm, .i. Tomás Mór, mac Shéamuis.</span>
<lb n="398"/><span>Do b'ionmhuin ag an gCeathramhadh Éadbhard</span>
<lb n="399"/><span>rí Shacsan, é; óir ba chomhthréan a chomhlann</span>
<lb n="400"/><span>'na choghnach slóigh i naoi gcathaibh i bhfochair</span>
<lb n="401"/><span>an ríogh romhráidhte san imreasán ba fír-mhinic</span>
<lb n="402"/><span>an tráth soin idir threabhaibh an dá tigh</span>
<lb n="403"/><span>York agus Lancaster.  Agus iar ngabháil</span>
<lb n="404"/><span>buadh fá dheóidh d'Éadbhard, - óir do ciorrbhadh</span>
<lb n="405"/><span>an tráth soin treibh Lancaster go</span>
<lb n="406"/><span>huile, acht Iarla Richmond amháin - gabhas</span>
<lb n="407"/><span>Éadbhard an ríoghacht d'éis sin, agus is</span>
<lb n="408"/><span>fíor-onóireach do friotháladh an tIarla Tomás</span>
<lb n="409"/><span>aige maille re duaisibh dian-mhóra, go</span>
<lb n="410"/><span>dtug gairm fós agus fír-theideal fó-rí</span>
<lb n="411"/><span>Éireann dó.</span></p>
<lb n="412"/>
<lb n="413"/><p><span>Le teacht go hÉireann dó, gairmeas an</span>
<lb n="414"/><span>rí ós íseal chuige é, go ndubhairt:</span></p>
<lb n="415"/>
<lb n="416"/><p><span>"A Thomáis," ar sé, "má's aithne dhuit</span>
<lb n="417"/><span>nídh ar bith oilbhéimeach im réimheas, alos ár</span>
<lb n="418"/><span>gcaradra is ár gcian-mhuinnteardhais</span>
<lb n="419"/><span>craobhscaoil anois dam é."</span></p>
<lb n="420"/>
<lb n="421"/><p><span>"Nocha n-aithne," ar Tomás, "acht amháin</span>
<lb n="422"/><span>nach bainchéile do dhiongmhála do ghabhais."</span></p>
<lb n="423"/>
<lb n="424"/><p><span>Do b'í seo baintreabhach Sheoin Grae, .i.</span>
<lb n="425"/><span>an Ridhire Órtha, do marbhadh gearr roimhe</span>
<lb n="426"/><span>sin ag St. Albans.</span></p>
<lb n="427"/>
<lb n="428"/><p><span>"Óir dá bhfaghthá thú scaradh léi agus</span>
<lb n="429"/><span>inghean prionnsa príomh-chomhachtaigh éigin do</span>
<lb n="430"/><span>ghlacadh do ba meadhón maith dhuit chun na</span>
<lb n="431"/><span>ríoghachta do chosnamh is do chaomhnadh é."</span></p>
<lb n="432"/>
<lb n="433"/><p><span>Gabhas an rí buidheachas leis, go ndubhairt</span>
<lb n="434"/><span>leis gan an nídh sin do nochtadh do</span>
<lb n="435"/><span>neach ar bith eile.  Triallas an tIarla a</span></p>
</div>
<pb n="356"/>
<div><lb n="436"/><p><span>a bhaile, go raibh ar feadh seacht mbliadhan dá</span>
<lb n="437"/><span>éis sin ag ceart-riaghlughadh na críche, go</span>
<lb n="438"/><span>cruthughadh fó-ríogh eile in' ionad; agus do</span>
<lb n="439"/><span>mhair go séanmhar síor-shona mórán bliadhan</span>
<lb n="440"/><span>dá éis sin, gus an gcrích chinneamhnaigh do</span>
<lb n="441"/><span>cuireadh le na bheathaidh; óir do luigh lámh</span>
<lb n="442"/><span>Dé go trom air de thaoibh na corr-chomhairle</span>
<lb n="443"/><span>do thug don rígh roimhe sin, ionnus gur</span>
<lb n="444"/><span>cailleadh ar an módh so é.</span></p>
<lb n="445"/>
<lb n="446"/><p><span>Thárla tráth imreasán idir an rígh agus</span>
<lb n="447"/><span>an ríoghain chéadna, Eilís; ionnus gur labhair</span>
<lb n="448"/><span>an rí go colgach casaoideach léi, agus</span>
<lb n="449"/><span>ar mbeith dhise 'n-a mnaoi uaibhrigh</span>
<lb n="450"/><span>árd-aigeantaigh do fhreagair go heasurramach</span>
<lb n="451"/><span>é, ionnus gur fearguigheadh go fíor-mhór an</span>
<lb n="452"/><span>rí go ndubhairt:</span></p>
<lb n="453"/>
<lb n="454"/><p><span>"Dá leanainnse comhairle Iarla Deasmhumhan</span>
<lb n="455"/><span>do bheadh fine agus foircheann let</span>
<lb n="456"/><span>chorr-mhórdháil chinntréin cian ó shoin."</span></p>
<lb n="457"/>
<lb n="458"/><p><span>Isligheas agus umhluigheas an ríoghan,</span>
<lb n="459"/><span>iar na chlos soin, don rígh, go dtárla mar ba</span>
<lb n="460"/><span>dleacht síth agus sáir-ionmhuine eatortha dá</span>
<lb n="461"/><span>éis sin; gur agallaimh an ríoghan é, ar na</span>
<lb n="462"/><span>fhagháil i módh oireamhnaigh chun fiafraighthe,</span>
<lb n="463"/><span>créad an chomhairle sin tug an tIarla dhó</span>
<lb n="464"/><span>dá taoibh féin.  Inniseas an rí - gan</span>
<lb n="465"/><span>smaoineamh aige ar olc ar bith do theacht</span>
<lb n="466"/><span>don Iarla dhe - an chomhairle go huile is go</span>
<lb n="467"/><span>hiomshlán di.  Smaoineas sise i na meanmain</span>
<lb n="468"/><span>féin créad an modh ar a bhféadfadh</span>
<lb n="469"/><span>díoghaltus do dhéanamh ar an Iarla go</span>
<lb n="470"/><span>neimhfheasach dhon rígh; gur scríbh chun an</span>
<lb n="471"/><span>Iarla Worcester, do ba fó-rí Éireann an</span>
<lb n="472"/><span>tráth soin, litir fá shéala mór na Sacsan</span>
<lb n="473"/><span>- óir do goideadh an séala léi chum na</span>
<lb n="474"/><span>hocáide sin - dá fhógradh dhó i bpéin umhla,</span>
<lb n="475"/><span>Iarla Deasmhumhan do ghairm, agus an tan</span>
<lb n="476"/><span>do gheobhadh fá n-a chomhachtaibh é, a</span>
<lb n="477"/><span>dhíthcheannadh gan fuireach.  Iar bhfagháil na</span>
<lb n="478"/><span>litire do Worcester - óir do shaoil gurab</span>
<lb n="479"/><span>ón rígh í - gairmeas an tIarla chuige go</span>
<lb n="480"/><span>Droichead Átha, agus iar dtaisbeánadh na</span>
<lb n="481"/><span>litire dhó, do díthcheannadh ar an láthair sin</span>
<lb n="482"/><span>é.  Iar gclos na scéal soin dá chúigear de</span>
<lb n="483"/><span>mhacaibh meara meanmnacha móir-éachtacha,</span>
<lb n="484"/><span>gabhaid a nairm is tógbhaid a meirge is a</span>
<lb n="485"/><span>mbratacha maiseacha maoth-shróill, agus</span>
<lb n="486"/><span>gairmid chucha do gach leith a gcaraid a</span>
<lb n="487"/><span>gcomhfhoguis is a gcompáin, agus gabhaid</span>
<lb n="488"/><span>ag ciorrbhadh ag creachargain is ag comhloscadh</span>
<lb n="489"/><span>na críche cian-fhairsinge do gach</span>
<lb n="490"/><span>leith gur shroicheadar geataí Átha Cliath, ag</span>
<lb n="491"/><span>déanamh díoghaltuis agus dian-airgthe</span>
<lb n="492"/><span>i néiric bháis a nathar.  Do fearguigheadh an</span>
<lb n="493"/><span>rí féin go fíor-mhór ionnus go madh éigean</span>
<lb n="494"/><span>don ríoghain teicheadh, agus gur gairmeadh</span>
<lb n="495"/><span>an fó-rí Worcester go Sacsaibh, mar ar</span>
<lb n="496"/><span>díthcheannadh é - cé gur thaisbeáin an litir</span>
<lb n="497"/><span>roimhráidhte do shábháil a anma - i n-éiric an</span>
<lb n="498"/><span>ghníomha, agus do mhíniughadh mhóir-fheirge na</span>
<lb n="499"/><span>nGearaltach, is gléire a nglan-tsluagh.</span></p>
<lb n="500"/>
<lb n="501"/><p><span>Séamus Iarla, mac Thomáis do marbhadh</span>
<lb n="502"/><span>é maraon is a mhac i Ráth Caola, anno</span>
<lb n="503"/><span>1487.  Iar mbeith dhó is dá chomhbhráithribh ag</span>
<lb n="504"/><span>creachadh is ag comh-argain, amhail adubhramair,</span>
<lb n="505"/><span>scríobhas an rí go sídheach sár-mhuinteardha</span>
<lb n="506"/><span>chucha agus iarras ortha gan tuilleadh</span>
<lb n="507"/><span>dochair ná díoghbhála do dhéanamh, agus go</span>
<lb n="508"/><span>madh truagh dhóibh sar-ghlóire a sean is</span>
<lb n="509"/><span>síor-onóir a sinsear do thruailliughadh is do</span>
<lb n="510"/><span>tharcuisniughadh le teideal Rebeliun do</span>
<lb n="511"/><span>thuilleamh dhóibh féin; agus fós dearbhas</span>
<lb n="512"/><span>dóibh go madh neimhfheasach é féin ar bhás a</span>
<lb n="513"/><span>nathar; agus geallas duaise dian-mhóra</span>
<lb n="514"/><span>dhóibh acht a n-airm do leagadh is tilleadh ar</span>
<lb n="515"/><span>a n-umhlacht; agus iar léigheamh na litre</span>
<lb n="516"/><span>dhóibh, do cinneadh an chomhairle sin aca;</span>
<lb n="517"/><span>ionnus iar dteacht chun suaimhneasa dhóibh</span>
<lb n="518"/><span>gur bhronn an rí do Shéamus Pailitíneacht</span>
<lb n="519"/><span>Chiaraighe an tráth soin, agus fós baile is</span>
<lb n="520"/><span>caisleán Dúna Garbháin, go mórán de</span></p>
</div>
<pb n="357"/>
<div><lb n="521"/><p><span>phrímhléidíbh eile dhó féin agus dá shliocht go</span>
<lb n="522"/><span>bráth.  Do ba iarla gach n-aon de chúigear</span>
<lb n="523"/><span>mac Thomáis acht Gearóid amháin; go</span>
<lb n="524"/><span>bhfuair sin Mocholpa is Cois Brighde uile</span>
<lb n="525"/><span>mar bheatha dhó féin; agus isé céadfa gach</span>
<lb n="526"/><span>n-aon go mairid a shliocht so, cé íseal, gus</span>
<lb n="527"/><span>indiu.  Do ba dhearbhráthair don Tomás so</span>
<lb n="528"/><span>Gearóid ó dtáinig Tighearna na nDéiseach.</span>
<lb n="529"/><span>Ba fear glic gasta glain-chéillidhe an</span>
<lb n="530"/><span>Séamus so, is d'fhairsingigh a bheatha go</span>
<lb n="531"/><span>fíor-mhór le dochar na nGaedheal.  Iar</span>
<lb n="532"/><span>gcaitheamh cúig mbliadhan go foirtiúnach</span>
<lb n="533"/><span>fíor-shonaí in' iarla do marbhadh, go feasach</span>
<lb n="534"/><span>dá ghaol féin, agus fós de réir druinge dá</span>
<lb n="535"/><span>dhearbhráthair Seán, i na dhún is i na</span>
<lb n="536"/><span>dheagh-árus féin i Ráth Caola é.</span></p>
<lb n="537"/>
<lb n="538"/><p><span>Muiris, mac an Tomáis chéadna, dá</span>
<lb n="539"/><span>ngairmthí Muiris an Charbaid; do b'í a</span>
<lb n="540"/><span>bhainchéile, Eibhlín, inghean Tighearna</span>
<lb n="541"/><span>Róistigh; d'éag sé san mbliadhain 1517.  Do </span>
<lb n="542"/><span>bhí de mhacaibh aige, Séamus Iarla, agus</span>
<lb n="543"/><span>Tomás.  Iar marbhadh Shéamuis, amhail</span>
<lb n="544"/><span>adubhramair, gabhas a dhearbhráthair Muiris</span>
<lb n="545"/><span>an iarlacht, óir d'éag féin gan sliocht.  Do </span>
<lb n="546"/><span>fuair alos a chródhachta dá éis sin gairm</span>
<lb n="547"/><span>Mhuiris an Chogaidh.  Is díleas do chosnaimh</span>
<lb n="548"/><span>na Gaedhil i numhlacht do Choróinn na Sacsan</span>
<lb n="549"/><span>gur éag; gur fhairsingigh go fíor-mhór</span>
<lb n="550"/><span>ar a gcostus a bheatha féin.  Do chuir fós</span>
<lb n="551"/><span>Tighearna Muscraighe i mbraighdeanus,</span>
<lb n="552"/><span>ó na bhraith éadmhar i dtaobh treise is tréine</span>
<lb n="553"/><span>Gearaltach.  Gidheadh, iar gcaitheamh tríochad</span>
<lb n="554"/><span>bliadhan in' iarla, d'éag.</span></p>
<lb n="555"/>
<lb n="556"/><p><span>Dá éis sin gluaiseais a mhac Séamus</span>
<lb n="557"/><span>mhac Muiris, go sluagh-bhuidhean leis ag argain</span>
<lb n="558"/><span>Muscraighe, go dtárla dhóibh, idir</span>
<lb n="559"/><span>Mhalla agus Chorcaigh san áit dá ngairmthear</span>
<lb n="560"/><span>(an) Mhóin Mhór, Cormac Óg Láidir,</span>
<lb n="561"/><span>Tighearna Muscraighe, Mac Cárrthaigh Riabhach,</span>
<lb n="562"/><span>agus mórán eile d'uaislibh Gaedheal;</span>
<lb n="563"/><span>gur fearadh an cath cró-linnteach soin</span>
<lb n="564"/><span>eatortha, .i. madhm (na) Móna Móire, mar</span>
<lb n="565"/><span>ar briseadh do na Gearaltaigh; óir, ag</span>
<lb n="566"/><span>tabhairt an chatha, lingeas Tomás Maol an</span>
<lb n="567"/><span>Chunncuis do ba taoiseach ar mharc-shluagh</span>
<lb n="568"/><span>Gearaltach an lá soin le fórsa forráin is</span>
<lb n="569"/><span>le confadh catha, tré línibh is tré ranncaibh</span>
<lb n="570"/><span>a armála féin gur oscail bealach is beárna</span>
<lb n="571"/><span>dhá namhaid; ionnus iar na ghearradh agus</span>
<lb n="572"/><span>iar na dhian-tuargain le hiomarca</span>
<lb n="573"/><span>anfhorlann go mba éigean dó féin is dar</span>
<lb n="574"/><span>mhair dá mhór-shluagh an machaire do</span>
<lb n="575"/><span>thréigean.</span></p>
<lb n="576"/>
<lb n="577"/><p><span>Dá éis sin do gairmeadh an Séamus mac</span>
<lb n="578"/><span>Muiris seo go Sacsaibh, ar fhuireálamh</span>
<lb n="579"/><span>Chairdional Wolseí; óir do hiomchasaoideadh</span>
<lb n="580"/><span>ag an rígh, an t-ochtmhadh Hannraoi, leis</span>
<lb n="581"/><span>an gCairdional go raibh caradra is</span>
<lb n="582"/><span>cian-mhuinnteardhas ag an Séamus so dá chosnamh</span>
<lb n="583"/><span>is dá choimeád leis an gcúigmhadh</span>
<lb n="584"/><span>Cormac rí na hEaspáinne an tráth soin;</span>
<lb n="585"/><span>agus fós go raibh ar a aire ionnsaighe eachtrainn</span>
<lb n="586"/><span>do tharraing do chomh-bhuaireamh na</span>
<lb n="587"/><span>críche.  Gidheadh, níor bh'ionntaoibh le Séamus</span>
<lb n="588"/><span>dul go Sacsaibh; óir do ba feasach é go</span>
<lb n="589"/><span>raibh fuath agus fíor-mhioscais ag an gCairdional</span>
<lb n="590"/><span>do na Gearaltaigh, agus fós gur</span>
<lb n="591"/><span>mhór a cheannus is a chomhachta i gcúirt na</span>
<lb n="592"/><span>Sacsan an tráth soin.  An tan chonnairc</span>
<lb n="593"/><span>an rí nár fhreagair Séamus an toghairm,</span>
<lb n="594"/><span>scríobhas chun Iarla Chille Dara, do ba fó-rí</span>
<lb n="595"/><span>Éireann an tráth soin bragha do dhéanamh</span>
<lb n="596"/><span>de Shéamus agus a chur amhlasan go Sacsaibh.</span>
<lb n="597"/><span>Iar bhfagháil na scéal soin d'Iarla</span>
<lb n="598"/><span>Chille Dara ionnsaigheas Deasmhumhain go</span>
<lb n="599"/><span>sluaghaibh is go sochaidhibh sáir-iomdha leis;</span>
<lb n="600"/><span>agus iar mbeith tréimhse ag taisteal is ag</span>
<lb n="601"/><span>tóraidheacht na tíre triallas tar ais gan a</span>
<lb n="602"/><span>iarracht do chur i bhfeidhm - ní déarfad cia</span></p>
</div>
<pb n="358"/>
<div><lb n="603"/><p><span>aca bhí d'uireasbhaidh air toil nó comhachta</span>
<lb n="604"/><span>chun a chomhbhráthar do chur i gcuan a anma</span>
<lb n="605"/><span>do chailleamhain.  Gidheadh, cuireas an</span>
<lb n="606"/><span>Cairdional i gcéill don rígh gur fábhar is</span>
<lb n="607"/><span>fíor-chaomhnadh do rineadh do Shéamus,</span>
<lb n="608"/><span>ionnus gur gairmeadh Iarla Chille Dara go</span>
<lb n="609"/><span>Sacsaibh chun freagra thabhairt don rígh is</span>
<lb n="610"/><span>don Chomhairle san gcúis sin.</span></p>
<lb n="611"/>
<lb n="612"/><p><span>Dála Iarla Chille Dara, le triall go</span>
<lb n="613"/><span>Sacsaibh dhó, fágbhas a mhac oighreachta,</span>
<lb n="614"/><span>Tomás Mac Gearailt, ag caomhnadh is ag</span>
<lb n="615"/><span>ceirt-riaghlughadh na críche dá éis; agus iar</span>
<lb n="616"/><span>ndul i bhfiaghnaise is i bhfíor-láthair an ríogh</span>
<lb n="617"/><span>is na Comhairle do chosnaimh is do chaomhain</span>
<lb n="618"/><span>go ceirt-bhriathrach é féin - óir ba dhuine</span>
<lb n="619"/><span>éagnaidhe árd-aigeantach é - ar cheilg, ar</span>
<lb n="620"/><span>choraibh is ar choguas chointinneach an Chairdional,</span>
<lb n="621"/><span>ionnus nár himreadh de dhaoirse ná</span>
<lb n="622"/><span>de dhaor-bhruid air acht a chur i mbraighdeanus</span>
<lb n="623"/><span>i dTúr Lunndain.</span></p>
<lb n="624"/>
<lb n="625"/><p><span>Dála an Chairdional, téid go neimhfheasach</span>
<lb n="626"/><span>dhon rígh go hárd-choimeáduidhe an Túir,</span>
<lb n="627"/><span>agus d'fhógair dó i bpéin umhla an tIarla,</span>
<lb n="628"/><span>do dhíthcheannadh gan fuireach.  Téid an</span>
<lb n="629"/><span>coimeáduidhe leis an uirgheall soin gus an</span>
<lb n="630"/><span>Iarla, agus ba cumhach cásmhar leis é, óir</span>
<lb n="631"/><span>do b'ionmhuin leis an tIarla.  Iarras an</span>
<lb n="632"/><span>tIarla air dul agus a fhiafraighe den rígh</span>
<lb n="633"/><span>féin an é do chuir an t-órdughadh soin uaidh.</span>
<lb n="634"/><span>Do tuigeadh don choimeáduidhe a chontabhairt</span>
<lb n="635"/><span>féin ag cur i naghaidh an Chairdional;</span>
<lb n="636"/><span>gidheadh téid go déidheannach san oidhche gus</span>
<lb n="637"/><span>an rígh, agus taisbeánas órdughadh an Chairdional</span>
<lb n="638"/><span>dó.  Do fearguigheadh an rí go fíor-mhór</span>
<lb n="639"/><span>uime sin, ionnus go ndubhairt leis an</span>
<lb n="640"/><span>gcoimeáduidhe gan daoirse ar bith d'imirt</span>
<lb n="641"/><span>ar an Iarla gan órdughadh spesialta a</span>
<lb n="642"/><span>láimhe féin.  Gidheadh do coimeádadh an</span>
<lb n="643"/><span>tIarla san Túr go cian dá eis sin, gur</span>
<lb n="644"/><span>chríochnuigh a bheatha ann.</span></p>
<lb n="645"/>
<lb n="646"/><p><span>Iar leathadh fuar-scéalta fír-bhréagacha</span>
<lb n="647"/><span>ar feadh na hÉireann an tráth soin gur</span>
<lb n="648"/><span>díthcheannadh an tIarla i Sacsaibh, gabhas a mhac</span>
<lb n="649"/><span>.i. Tomás an tSíoda, ag ciorrbhadh is ag</span>
<lb n="650"/><span>creach-loscadh a raibh de Ghallaibh i nÉirinn</span>
<lb n="651"/><span>an tráth soin; ionnus gur hairgeadh Áth</span>
<lb n="652"/><span>Cliath uile leis go geataíbh an Chaisleáin.</span>
<lb n="653"/><span>Iar gclos na scéalta soin don rígh cuireas</span>
<lb n="654"/><span>fó-rí eile go hÉirinn, go sluaghaibh iomdha</span>
<lb n="655"/><span>leis, ag ceirt-riaghlughadh na críche, agus</span>
<lb n="656"/><span>ionnsaigheas, líon a sluagh, caisleán cosantach</span>
<lb n="657"/><span>Muighe Nuadhad, óir d'fhág Tomás</span>
<lb n="658"/><span>drong-bhuidhean ann do chosnamh an</span>
<lb n="659"/><span>chaisleáin; gidheadh tug an ceann feadhna do bhí</span>
<lb n="660"/><span>orra suas do na Gallaibh go fealltamhail</span>
<lb n="661"/><span>fír-chealgach é, ar mbeith do Thomás i</span>
<lb n="662"/><span>dtuaisceart Éireann ag déanamh tiomargan</span>
<lb n="663"/><span>sluagh is sochaidhe chun na nua-ghall</span>
<lb n="664"/><span>so do léir-scrios, do leadradh is do láin-díbirt.</span>
<lb n="665"/><span>Iar dteacht tar ais dó, ionnsaigheas</span>
<lb n="666"/><span>féin is an fó-rí, go líon a sluagh a chéile,</span>
<lb n="667"/><span>gur fearadh cath créachtach cró-linnteach</span>
<lb n="668"/><span>eatortha, gan fios time nó tláithe ar</span>
<lb n="669"/><span>cheachtar den dá thaobh, gur chuir an oidhche</span>
<lb n="670"/><span>críoch le n-a gcian-iorghail.  Ar maidin</span>
<lb n="671"/><span>ar na bháireach, cuireas an fó-rí teachta chun</span>
<lb n="672"/><span>Tomáis ag tairgsin síthe is síothchána dhó, is</span>
<lb n="673"/><span>ag geallamhain dó go dtiubhradh an rí</span>
<lb n="674"/><span>i ndearmad gach ar imthigh thársa, agus go</span>
<lb n="675"/><span>bhfuigheadh féin is a charaid ní bhus mó</span>
<lb n="676"/><span>sochair is sár-onóra uaidh ná bhí aca roimhe</span>
<lb n="677"/><span>sin.  Glacas Tomás na tairgseana soin,</span>
<lb n="678"/><span>agus iar mbeith socair síothchánta dhóibh, do </span>
<lb n="679"/><span>rineadh braighde de Thomás is de chúigear</span>
<lb n="680"/><span>dearbhráthar a mháthar, gur cuireadh amhlasan</span>
<lb n="681"/><span>i naon luing go Sacsaibh iad, agus gur</span>
<lb n="682"/><span>díthcheannadh iad gan fuireach.  Agus do</span>
<lb n="683"/><span>hiompuigheadh beatha an Iarla chun fóghnaimh</span>
<lb n="684"/><span>is fíor-shochair don choróinn, iar n-éag dó</span>
<lb n="685"/><span>féin san Túr an tráth soin; ionnus gur</span>
<lb n="686"/><span>cuireadh foircheann is fíor-chrích leis an</span></p>
</div>
<pb n="359"/>
<div><lb n="687"/><p><span>gcraoibh chródha chalma chath-bhuadhaigh sin</span>
<lb n="688"/><span>d'fhíor-stoc Gearaltach, .i. Oighre Chille</span>
<lb n="689"/><span>cian-ársadh Dara, acht amháin Gearóid</span>
<lb n="690"/><span>dearbhráthair don Tomás roimhráidhte do</span>
<lb n="691"/><span>b'óige iná é, agus fuair dá éis sin fearainn</span>
<lb n="692"/><span>is fíor-theideal Iarla Chille Dara ón</span>
<lb n="693"/><span>mBainríoghain Máire iar dteacht i gcoróinn</span>
<lb n="694"/><span>di.</span></p>
<lb n="695"/>
<lb n="696"/><p><span>Triall tar ais, a léightheóir, chum tráchta</span>
<lb n="697"/><span>ar Shéamus mhac Muiris, Iarla Deasmhumhan;</span>
<lb n="698"/><span>óir iar mbeith aon bhliadhain déag i gceannus</span>
<lb n="699"/><span>d'éag sé, gur toghadh is gur toghairmeadh</span>
<lb n="700"/><span>Tomás Maol - .i. dearbhráthair athar Mhuiris,</span>
<lb n="701"/><span>agus treas mhac an Tomáis mhic Shéamuis</span>
<lb n="702"/><span>do díthcheannadh ag Droichead Átha roimhe</span>
<lb n="703"/><span>sin - mar iarla in' ionad.</span>
<lb n="704"/></p>
</div>
<pb n="376"/>
<div><lb n="705"/><p><span>Craobhscaoile</span>
<lb n="706"/><span>Gaeraltach i nÉirinn</span>
<lb n="707"/><span>III.</span>
<lb n="708"/><span>Tomás, mhac Tomáis; do mharbhadh a</span>
<lb n="709"/><span>mhac Muiris, agus mac Mhuiris, le Bearnard</span>
<lb n="710"/><span>nó Brian Dubh i nÁth Cille.  Do b'í</span>
<lb n="711"/><span>a bhainchéile inghean Tighearna Muscraighe.</span>
<lb n="712"/><span>Dé seo gairmthí Tomás Maol an Chunncais.</span>
<lb n="713"/><span>Ba chomh-thréan an curadh is an caithmhíleadh</span>
<lb n="714"/><span>an Tomás so; óir do rug buaidh i naoi</span>
<lb n="715"/><span>gcathaibh i na raibh; agus do ba ceann</span>
<lb n="716"/><span>feadhna marcshluaigh é san iorghail thárla</span>
<lb n="717"/><span>idir an Iarla romhráidhte Chille Dara, do</span>
<lb n="718"/><span>ba Fó-rí Éireann an tráth soin, agus</span>
<lb n="719"/><span>Maghnus Mór Ó Briain; agus iar dtespeánadh</span>
<lb n="720"/><span>a dtréan-chródhachta do gach leith</span>
<lb n="721"/><span>don dá shluagh, nochar bhfhios cia aca a raibh</span>
<lb n="722"/><span>buadh an chatha fá dheóidh (aige).  Do bhí fós</span>
<lb n="723"/><span>easaonta fíor-ghnáthach idir é féin agus</span>
<lb n="724"/><span>Tighearnaí Muscraighe le na linn; ionnus,</span>
<lb n="725"/><span>iar ngabháil buaidh ortha, gur marbhadh dias</span>
<lb n="726"/><span>díobh leis, ar a raibh athair a chéile féin.  Do </span>
<lb n="727"/><span>bhí mac aige le hinghin an Tighearna Muscraighe</span>
<lb n="728"/><span>romhráidhte sic .i. Muiris mhac Tomáis,</span>
<lb n="729"/><span>noch d'éag roimhe féin, agus d'fhág dá éis</span>
<lb n="730"/><span>mac, .i. Séamus mhac Muiris, do ba leacaoi</span>
<lb n="731"/><span>onóra ag an Ochtmhadh Hannraoi, rí Shacsan</span>
<lb n="732"/><span>an tráth soin.  Iar gcaitheamh chúig mbliadhan</span>
<lb n="733"/><span>in' iarlacht, d'éag, gur fhág an oighreacht ag</span>
<lb n="734"/><span>mac a mhic .i. Séamus mhac Muiris, do bhí i</span>
<lb n="735"/><span>Sacsaibh an tráth soin amhail a dubhramair.</span></p>
<lb n="736"/>
<lb n="737"/><p><span>Dála Shéamuis, triallas go hÉirinn go</span>
<lb n="738"/><span>sluaghbhuidhin maille leis gur ghabh cuan i</span>
<lb n="739"/><span>gCorcaigh, agus, ag triall ar soin chun</span>
<lb n="740"/><span>Luimnigh, thárla dhó i nduthaigh an Róistigh</span>
<lb n="741"/><span>drong-bhuidhean deagh-thapa do chuir Muiris</span>
<lb n="742"/><span>mhac Gearailt i bhfoslongphort ann le</span>
<lb n="743"/><span>haghaidh a ídighthe, ionnus gur marbhadh leó</span>
<lb n="744"/><span>ar an láthair sin é, san mbliadhain 1542.</span>
<lb n="745"/></p>
</div>
<pb n="377"/>
<div><lb n="746"/><p><span>Do b'é an mí-ghníomh so an chéad choiscéim</span>
<lb n="747"/><span>chun ciorrbhaithe is ceann-airgthe Gearaltach;</span>
<lb n="748"/><span>óir do luigh lámh Dé ortha chomh tromsan,</span>
<lb n="749"/><span>go háirithe ar shliocht Sheáin mhac</span>
<lb n="750"/><span>Tomáis, ionnus gur gearradh den talamh</span>
<lb n="751"/><span>go huile is go hiomshlán iad, gan sliocht ar</span>
<lb n="752"/><span>bith ar marthain dá n-éis.  Óir do b'é an</span>
<lb n="753"/><span>Muiris seo ler fealladh ar a bhráthair,</span>
<lb n="754"/><span>amhail adúbhramair, dara mac Sheáin mhac</span>
<lb n="755"/><span>Tomáis, .i. dearbhráthair Thomáis Mhaoil,</span>
<lb n="756"/><span>agus ceathramhadh mac an Tomáis úd do</span>
<lb n="757"/><span>díthcheannadh ag Droichead Átha.  Do ba</span>
<lb n="758"/><span>Barún ar Chiaraighe Chuirithe tríochad</span>
<lb n="759"/><span>bliadhain an Muiris sin, agus, iar mbeith</span>
<lb n="760"/><span>cheithre fichid bliadhain d'aois dó, do chuaidh</span>
<lb n="761"/><span>ag creach-argain Muscraighe, go dtárla</span>
<lb n="762"/><span>Diarmaid mhac Taidhg, Tighearna Muscraighe,</span>
<lb n="763"/><span>.i. a chliamhain féin, dó, gur fearadh</span>
<lb n="764"/><span>cath eatortha, agus gur gabhadh Muiris san</span>
<lb n="765"/><span>gcath, gur fhág an Tighearna ar láimh ag</span>
<lb n="766"/><span>ceathrar marcach é, iar leanamhain na</span>
<lb n="767"/><span>ruaige dhó féin; gidheadh, do marbhadh</span>
<lb n="768"/><span>Muiris leis na coimeádaithibh san am</span>
<lb n="769"/><span>gcéadna; gur fhág dá éis dias mhac agus</span>
<lb n="770"/><span>triúr inghean: an chéad inghean, bean Mhac</span>
<lb n="771"/><span>Cárrthaigh Riabhaigh; an dara hingean, bean</span>
<lb n="772"/><span>an Tigearna Róistigh; agus an treas inghean,</span>
<lb n="773"/><span>bean Diarmada mhac Taidhg, Tighearna</span>
<lb n="774"/><span>Muscraighe.  Tomás mhac Muiris,</span>
<lb n="775"/><span>an mac ba shine, d'éag go grod d'éis a</span>
<lb n="776"/><span>athar, gur fhág dá éis mac, .i. Tomás Óg</span>
<lb n="777"/><span>do marbhadh i gcéad chogadh na nGearaltach</span>
<lb n="778"/><span>dá éis sin.  Séamus dara mac Mhuiris do</span>
<lb n="779"/><span>mhair tréimhse dá éis, do marbhadh i ruaig</span>
<lb n="780"/><span>déadhnaigh Gearaltach é.</span></p>
<lb n="781"/>
<lb n="782"/><p><span>Seán, mhac Thomáis, mhac Séamuis,</span>
<lb n="783"/><span>bráthair nó dearbhráthair an chéad Thomáis;</span>
<lb n="784"/><span>do b'í a bhainchéile inghean Dhonnchadh Uí</span>
<lb n="785"/><span>Bhriain na Cairrge.  Do bhí de mhacaibh aige</span>
<lb n="786"/><span>Séamus, Seán Óg, Muiris Dubh, agus</span>
<lb n="787"/><span>Tomás.  Do b'é Seán so ceathramhadh mac</span>
<lb n="788"/><span>Tomáis do díthcheannadh ag Droichead Átha.</span>
<lb n="789"/><span>Do ghaibh sé an iarlacht d'éis marbhtha an</span>
<lb n="790"/><span>oighre chirt, amhail adubhramair; gidheadh,</span>
<lb n="791"/><span>nochar fhoidhnigh Dia ar marthain abhfad é,</span>
<lb n="792"/><span>oir níor chaith an dara bliadhain an tan</span>
<lb n="793"/><span>d'íoc a fhuil féin dortadh fola a bhráthar;</span>
<lb n="794"/><span>gur fhág dá éis a mhac ba shine Séamus.</span>
<lb n="795"/><span>An dara mac, Muiris, noch do luadhamair</span>
<lb n="796"/><span>do mharbh an t-oighre romhráithe.  An treas</span>
<lb n="797"/><span>mhac, Seán Óg; do marbhadh iad a dtriúr</span>
<lb n="798"/><span>go na macaibh uile, óir do bhí sliocht ar</span>
<lb n="799"/><span>gach n-aon díobh, san gcogadh déaghnach</span>
<lb n="800"/><span>soin Ghearóid, acht Muiris mhac Seáin</span>
<lb n="801"/><span>amháin noch d'éag san Spáinn.</span></p>
<lb n="802"/>
<lb n="803"/><p><span>Séamus, mac Mhuiris an Charbhait, mac</span>
<lb n="804"/><span>Thomáis; d'éag sé maraon is a dhearbhráthair,</span>
<lb n="805"/><span>agus do hadhlacadh i dTráighlí é, 1574.</span>
<lb n="806"/><span>Do bhí inghean aige, Siobhán, bean Shéamuis,</span>
<lb n="807"/><span>Iarla Urmhumhan; d'éag sí san mbliadhain</span>
<lb n="808"/><span>1577.  Agso an Séamus do luadhamair go</span>
<lb n="809"/><span>grod roimhe seo i dtrácht ar bhraighdeanus</span>
<lb n="810"/><span>Iarla Chille Dara i Sacsaibh, agus ar</span>
<lb n="811"/><span>dhithcheannadh a mhic is a chúigear comhbhráthar.</span>
<lb n="812"/><span>Annso cuirid drong insan uimhir Seán,</span>
<lb n="813"/><span>mhac Tomáis, mhac Séamuis, do luadhamair</span>
<lb n="814"/><span>grod roimhe seo; drong eile Séamus mac</span>
<lb n="815"/><span>an tSéamuis chéadna, mac Thomáis, do bhí</span>
<lb n="816"/><span>in' iarla.  Do bhí ag Séamus, iomorra,</span>
<lb n="817"/><span>triar ban: an chéad bhean, inghean Tighearna</span>
<lb n="818"/><span>Róisteach; an dara bean, inghean Uí Chearbhaill</span>
<lb n="819"/><span>Éile; an treas bean, inghean Mhac</span>
<lb n="820"/><span>Cárrthaigh Mhóir.  Do bhádar ceathrar mac</span>
<lb n="821"/><span>aige, .i. Tomás Ruadh leis an gcéad mhnaoi;</span>
<lb n="822"/><span>Gearóid, .i. Gearóid Iarla, is Seán leis an</span>
<lb n="823"/><span>dara mnaoi; leis an treas mhnaoi, iomorra,</span>
<lb n="824"/><span>Séamus.  Tomás, céad mhac Shéamuis,</span>
<lb n="825"/><span>do bhádar dias mhac aige, mar atá Séamus</span>
<lb n="826"/><span>is Seán.  Iar n-éag athar Shéamuis mhac</span>
<lb n="827"/><span>Seáin, triallas féin go Sacsaibh ag</span>
<lb n="828"/><span>tesbeánadh umhla is úirísle dhon rígh, agus ag</span>
<lb n="829"/><span>tairgsint na hiarlachta chun foghnaimh don</span></p>
</div>
<pb n="378"/>
<div><lb n="830"/><p><span>choróin, ó marbhadh an t-oighre ceart, amhail</span>
<lb n="831"/><span>adubhramair thuas, agus agá fhoillsiughadh ná</span>
<lb n="832"/><span>raibh cabhair ná comhairle uaidh féin dochum</span>
<lb n="833"/><span>an mhí-ghníomha soin, acht gurab é a dhearbhráthair</span>
<lb n="834"/><span>Muiris ba chionntach go haonaránach</span>
<lb n="835"/><span>leis.  Do bhí an rí an tráth so i gcogadh</span>
<lb n="836"/><span>leis an bhFrainnc, agus, dá bhrígh sin, ba</span>
<lb n="837"/><span>mhian leis gach coinscleódh nó comhbhuaireamh</span>
<lb n="838"/><span>dá mbiadh i nÉirinn do chlaochlódh.</span>
<lb n="839"/><span>Leis sin, do freastaladh is do friotháladh</span>
<lb n="840"/><span>go fíor-onóireach Séamus aige, agus do </span>
<lb n="841"/><span>thug seilbh a bheatha dhó, agus mórán céime</span>
<lb n="842"/><span>is ceannuis dá chomhbhráithribh, agus fé dheóidh</span>
<lb n="843"/><span>do rinn Presedún Mumhan, agus coimeáduidhe</span>
<lb n="844"/><span>stóir is ionmhuis Éireann de;</span>
<lb n="845"/><span>agus, iar gcaitheamh cheithre mbliadhan déag</span>
<lb n="846"/><span>séanmhar sona síor-fhortiúnach, d'éag; gur</span>
<lb n="847"/><span>fhág dá éis triar mac .i. Gearóid, Seán,</span>
<lb n="848"/><span>agus Séamus.  Do bhí, iomorra, mac eile</span>
<lb n="849"/><span>ba shine 'na ceachtar den triar thuas, .i.</span>
<lb n="850"/><span>Tomás Ruadh, agus nocha nglacfaidhe</span>
<lb n="851"/><span>i noighreacht é, óir adeirthí nár pósadh go</span>
<lb n="852"/><span>dlightheach - nochan fhios damhsa an fáth - a</span>
<lb n="853"/><span>mháthair leis an iarla; ionnus gur fhás dá</span>
<lb n="854"/><span>bhrígh sin mórán ceannairce is coinscleódh</span>
<lb n="855"/><span>idir na comhbhráithribh, dá dtáinig iomarca</span>
<lb n="856"/><span>uilc is anfhorlainn.</span></p>
<lb n="857"/>
<lb n="858"/><p><span>Gearóid Iarla, dara mac Shéamuis</span>
<lb n="859"/><span>mhac Seáin le Mór Ní Chearbhaill.  Do b'í a</span>
<lb n="860"/><span>bhainchéile Eilíonóir Buitléir, inghean mhac</span>
<lb n="861"/><span>Piarais Dhún Búinne; do cailleadh i gcogadh</span>
<lb n="862"/><span>é, an 11mhadh lá de Dhecember, 1583.</span>
<lb n="863"/><span>Iar n-éag a athar, d'ionnsaigh an Gearóid</span>
<lb n="864"/><span>seo ar dtúis Mac Cárrthaigh Riabhach, go</span>
<lb n="865"/><span>dtug creacha iomdha leis uaidh; agus téid</span>
<lb n="866"/><span>dá éis sin ag creach-argain Muscraighe, go</span>
<lb n="867"/><span>dtárla Éamonn mhac Tadhg, mac Thighearna</span>
<lb n="868"/><span>Muscraighe dhó, go sluaghaibh iomdha leis;</span>
<lb n="869"/><span>gur fearadh cath eatortha, i nar briseadh</span>
<lb n="870"/><span>do Ghearóid, ionnus gur gabhadh é is gur</span>
<lb n="871"/><span>cuireadh i mbraighdeanus i gCaisleán Átha</span>
<lb n="872"/><span>Sceitine é; agus, iar gcaitheamh leath-bhliadhna</span>
<lb n="873"/><span>dhó ann, do scaoileadh dó fá dheóidh</span>
<lb n="874"/><span>ar fhuireálamh inghine Mhuiris mhac Tomáis,</span>
<lb n="875"/><span>do ba siúr d'Éamonn mhac Taidhg.</span></p>
<lb n="876"/>
<lb n="877"/><p><span>Iar na scaoile amhlasan dó, thárla go</span>
<lb n="878"/><span>raibh imreasán idir Thadhg, mac Mhurcadh Uí</span>
<lb n="879"/><span>Bhriain, Iarla Inse Uí Chuinn, agus Iarlaí</span>
<lb n="880"/><span>Tuamhan is Chloinne Riocard, ionnus go</span>
<lb n="881"/><span>raibh Iarla Inse Uí Chuinn i na chaisleán</span>
<lb n="882"/><span>ar na chosnamh is ár na chomh-shábháil féin, agus</span>
<lb n="883"/><span>an dá iarla eile go n-a sluaghaibh timcheall</span>
<lb n="884"/><span>an chaisleáin dá chomh-argain.  Iar mbeith ar</span>
<lb n="885"/><span>an órdughadh soin dó, cuireas teachta chun</span>
<lb n="886"/><span>Gearóid ag iarraidh cabhartha air.  Triallas</span>
<lb n="887"/><span>Gearóid agus a dhearbhráthair dá ionnsaighe</span>
<lb n="888"/><span>gan sosa go ndeachadar thar Sionainn ag</span>
<lb n="889"/><span>Caisleán Uí Chonaill, go trí fichid marcach</span>
<lb n="890"/><span>agus chúig céad troightheach maille leó;</span>
<lb n="891"/><span>agus triallaid go réim-dhíreach chun Inse</span>
<lb n="892"/><span>Uí Chuinn.  Iar na chlos do na hiarlaibh</span>
<lb n="893"/><span>romhráidhte Gearóid do bheith ag teacht chun</span>
<lb n="894"/><span>catha thabhairt dóibh, nó fuascladh ar Iarla</span>
<lb n="895"/><span>Inse Uí Chuinn, tréigid an caisleán, agus</span>
<lb n="896"/><span>gabhaid ag tiomargain i luagh chun amuis do</span>
<lb n="897"/><span>thabairt ar Ghearóid; agus, ag tilleadh thar</span>
<lb n="898"/><span>ais dó, go mórán creach, thárladar an dá</span>
<lb n="899"/><span>iarla leis, go sluaghaibh sár-iomdha maille</span>
<lb n="900"/><span>leó, agus gairmid chun chatha é.  Dála</span>
<lb n="901"/><span>Ghearóid, labhras go lán-úirmhisneach le na</span>
<lb n="902"/><span>bheagán buidhne, agus dubhairt leó é féin</span>
<lb n="903"/><span>do leanamhaint go fearamhail fíor-arrdhachta,</span>
<lb n="904"/><span>agus gan uamhan ná imeagla do</span>
<lb n="905"/><span>ghlacadh roimh iliomad sluagh agus sochuidhe</span>
<lb n="906"/><span>a namhad; agus, leis sin, lingid go leóghanta</span>
<lb n="907"/><span>lán-tapa i mbrollach an mhór-shluaigh</span>
<lb n="908"/><span>ionnus gur bhriseadar don chéad ionnsaighe</span>
<lb n="909"/><span>dhóibh.  Is iomdha gníomh calma comh-chródha</span>
<lb n="910"/><span>do comóradh leis an nGearóid seo ná</span></p>
</div>
<pb n="379"/>
<div><lb n="911"/><p><span>tráchtam annso, óir is mian linn bheith</span>
<lb n="912"/><span>gearr.</span></p>
<lb n="913"/>
<lb n="914"/><p><span>Go grod iar n-éag a athar, téid - go</span>
<lb n="915"/><span>céad d'uaislibh agá chomh-choimhdeacht - go</span>
<lb n="916"/><span>Sacsaibh ag díol umhla is urrama don</span>
<lb n="917"/><span>bhainríoghain, Eilis, go dtug sí cairt ceannuis</span>
<lb n="918"/><span>is comhachta ar a raibh i seilbh a shár-shinsir</span>
<lb n="919"/><span>dó.  Go grod iar dteacht go hÉirinn dó,</span>
<lb n="920"/><span>d'éirigh imreasán idir é féin agus Tomás</span>
<lb n="921"/><span>Dubh Buitléar, Iarla Urmhumhan, de thaoibh</span>
<lb n="922"/><span>ronna teórann, ionnus go mbídís ag</span>
<lb n="923"/><span>creach-argain a chéile, agus gur fearguigheadh</span>
<lb n="924"/><span>chomh mór soin ar gach taobh iad gur</span>
<lb n="925"/><span>chinneadh lá aca chun catha tabhairt dá chéile</span>
<lb n="926"/><span>ag an áit dá ngairmthear Bóthar Mór idir</span>
<lb n="927"/><span>chonntaéibh Luimnigh is Thiobrad Árann.</span>
<lb n="928"/><span>Cruinnighid a rannta de ghach leith: Iarla</span>
<lb n="929"/><span>Deasmhuman go huaislibh Mumhan maille</span>
<lb n="930"/><span>leis, cheithre mhíle troightheach agus caogad</span>
<lb n="931"/><span>ar sheacht gcéad marcach líon a shluagh;</span>
<lb n="932"/><span>Iarla Urmhumhan don leith eile, agus munar</span>
<lb n="933"/><span>líonmhaire nochar lugha a shluagh 'ná an</span>
<lb n="934"/><span>t-áireamh thuas.  Iar dteacht don lá chinnte,</span>
<lb n="935"/><span>ionnsaighid an dá shluagh soin a chéile, agus</span>
<lb n="936"/><span>gabhaid ag tolladh, ag treascairt, is ag</span>
<lb n="937"/><span>tréan-tuargain a chéile, gan fios time ná</span>
<lb n="938"/><span>tláis ar cheachtar den dá thaobh.  Cheithre lá</span>
<lb n="939"/><span>déag ar an órdughadh soin dóibh, go</span>
<lb n="940"/><span>ndearnadar uaisle dáirithe - agus go</span>
<lb n="941"/><span>mór-mhór Cuntaois Deasmhumhan, óir do b'í</span>
<lb n="942"/><span>máthair Iarla Urmhumhan - síothcháin eatortha.</span>
<lb n="943"/><span>Gidheadh, iar n-éag don chuntaois,</span>
<lb n="944"/><span>do briseadh an tsíothcháin agus do rug</span>
<lb n="945"/><span>Seán Mac Gearailt, dearbhráthair an iarla,</span>
<lb n="946"/><span>buadh catha ar Sheán Buitléar, dearbhráthair</span>
<lb n="947"/><span>Iarla Urmhumhan, agus do mharbh le na</span>
<lb n="948"/><span>lámhaibh féin é.</span></p>
<lb n="949"/>
<lb n="950"/><p><span>(Ní críoch.)</span>
<lb n="951"/></p>
</div>
<pb n="387"/>
<div><lb n="952"/><p><span>Craobhscaoile</span>
<lb n="953"/><span>Gearaltach i nÉirinn.</span>
<lb n="954"/><span>(Ar leanmhaint)</span>
<lb n="955"/><span>Triallas Iarla Deasmhumhan dá éis sin</span>
<lb n="956"/><span>go Déiseachaibh ag tógbháil chreach, gur chuir</span>
<lb n="957"/><span>Tighearna na nDéiseach teachta chun Iarla</span>
<lb n="958"/><span>Urmhumhan teacht do chongnamh leis i</span>
<lb n="959"/><span>n-aghaidh Iarla Deasmhumhan.  Táinig Iarla</span>
<lb n="960"/><span>Urmhumhan iarsin, go sluagh sár-mhór leis,</span>
<lb n="961"/><span>go dtárladar féin agus Iarla Deasmhumhan</span>
<lb n="962"/><span>dá chéile ag Áth Meadháin.  An tan chonncadar</span>
<lb n="963"/><span>taoisigh Gearaltach iomarca na sluagh</span>
<lb n="964"/><span>dhá n-ionnsaighe, óir ní rabhadar féin acht</span>
<lb n="965"/><span>beagán buidhne, adubhradar leis an iarla</span>
<lb n="966"/><span>tilleadh tar ais, agus ná rabhadar féin</span>
<lb n="967"/><span>ion-chomhlainn leis an iliomad sluagh soin</span>
<lb n="968"/><span>do bhí i na n-aghaidh.  Gidheadh, adubhairt</span>
<lb n="969"/><span>an t-iarla go mba rogha leis tuitim san</span>
<lb n="970"/><span>iorghail 'ná a dhrom d'iompódh le hIarla</span>
<lb n="971"/><span>Urmhumhan; agus, leis sin, lingeas i n-aghaidh</span>
<lb n="972"/><span>a námhad; leanaid a bhuidhean féin é.</span>
<lb n="973"/><span>Gidheadh, do gearradh is do ghrod-bhuaileadh</span>
<lb n="974"/><span>ar gach taobh iad, ionnus gur marbhadh -</span>
<lb n="975"/><span>beagnách go duine - le hiomarca anfhorlann</span>
<lb n="976"/><span>iad.  An tan chonnairc Iarla Deasmhumhan</span>
<lb n="977"/><span>a bhuidhean féin ag tuitim amhlasan,</span>
<lb n="978"/><span>lingeas i dtiugh-mharcshluagh Buitléarach,</span>
<lb n="979"/><span>gur teilgeadh dá chapall san ruathar</span>
<lb n="980"/><span>soin é le hÉamonn Buitléar an Ridire</span>
<lb n="981"/><span>Órdha, agus go ndearnadh bragha amhlasan</span>
<lb n="982"/><span>dé.  Do rugadh as soin go Cluain Meala</span>
<lb n="983"/><span>é, agus, iar slánughadh a mhor-chréacht, do</span>
<lb n="984"/><span>cuireadh go Sacsaibh é, go raibh ar feadh</span>
<lb n="985"/><span>seacht mbliadhan i mbraighdeanus i dTúr</span>
<lb n="986"/><span>Lunndain.</span></p>
<lb n="987"/>
<lb n="988"/><p><span>Dála Thomáis Ruaidh, mac Shéamuis,</span>
<lb n="989"/><span>an dearbhráthair ba shine 'ná Gearóid, do</span>
<lb n="990"/><span>luadhamair roimhe seo, .i. mac inghine an</span>
<lb n="991"/><span>Tigearna Róistigh, gabhas seilbh na</span></p>
</div>
<pb n="388"/>
<div><lb n="992"/><p><span>hiarlachta; óir do diúltuigheadh roimhe sin é i</span>
<lb n="993"/><span>n-aimsir Ghearóid, i dtaobh phósadh aindlightheach</span>
<lb n="994"/><span>a mháthar, amhail adubhramair; agus</span>
<lb n="995"/><span>do thuig go madh coiscéim chun céime dhó</span>
<lb n="996"/><span>féin turrainn a dhearbhráthar, agus fós mar</span>
<lb n="997"/><span>do coimeádadh an dias dearbhráthar eile,</span>
<lb n="998"/><span>.i. Seán agus Séamus le hIarla Urmhumhan</span>
<lb n="999"/><span>is le mórán eile de shearbhóntaibh na</span>
<lb n="1000"/><span>ban-ríoghna i nÉirinn ó na gceart do thogaradh.</span>
<lb n="1001"/><span>Gidheadh, gabhas Séamus mhac Muiris ag</span>
<lb n="1002"/><span>cur i n-aghaidh Thomáis Ruaidh go tréan-chalma,</span>
<lb n="1003"/><span>agus ag seasamh is ag síor-chosnamh</span>
<lb n="1004"/><span>chirt Ghearóid.  Ba chródha is ba chath-bhuadhach</span>
<lb n="1005"/><span>an curadh is an caithmhíleadh an Séamus so.</span>
<lb n="1006"/><span>Do b'é (an) dara mac Mhuiris, mhac Muiris,</span>
<lb n="1007"/><span>mhac Seáin é.  Do b'é an Seán so dearbhráthair</span>
<lb n="1008"/><span>Thomáis Mhaoil an Chunncuis.  Do</span>
<lb n="1009"/><span>ba clann don Tomás so díthcheannadh ag</span>
<lb n="1010"/><span>Droichead Átha, Seán agus Tomás Maol.</span>
<lb n="1011"/><span>An chéad Mhuiris do luadhamair thuas is</span>
<lb n="1012"/><span>leis do fealladh ar Shéamus mhac Muiris,</span>
<lb n="1013"/><span>.i. oighre ceart Thomáis Mhaoil agus na</span>
<lb n="1014"/><span>hiarlachta, iar dteacht ó Shacsaibh dó; agus</span>
<lb n="1015"/><span>do marbhadh é féin dá éis sin le Tighearna</span>
<lb n="1016"/><span>Muscraighe, amhail adubhramair.</span></p>
<lb n="1017"/>
<lb n="1018"/><p><span>Is cródha 's is cathbhuadhach do chosnaimh is</span>
<lb n="1019"/><span>chaomhain an Séamus so a cheart do Ghearóid</span>
<lb n="1020"/><span>ar feadh a ghéibhinn i n-aghaidh Thomáis</span>
<lb n="1021"/><span>Ruaidh is ar ghabh leis; ionnus, ar chlos an</span>
<lb n="1022"/><span>chomhbhuairimh do rinneadar na Gearaltaigh</span>
<lb n="1023"/><span>i nÉirinn don bhanríoghain, gur cinneadh aici</span>
<lb n="1024"/><span>scaoile de Ghearóid agus a chur go</span>
<lb n="1025"/><span>hÉirinn.  Iar dteacht go hÉirinn dó, gabhas</span>
<lb n="1026"/><span>seilbh sítheóilte na hiarlachta; gidheadh, ba</span>
<lb n="1027"/><span>chumhach cásmhar leis an líonradh is an léirscrios</span>
<lb n="1028"/><span>laetheamhail do bhíodh ar uaislibh is</span>
<lb n="1029"/><span>ar eaglais Éireann an tráth soin, de thaoibh</span>
<lb n="1030"/><span>an chreidimh Chatoilice, agus do luigh chomh</span>
<lb n="1031"/><span>trom soin ar a chroidhe uaibhreach árd-aigeantach</span>
<lb n="1032"/><span>gur ghabh go huile is go hiomshlán</span>
<lb n="1033"/><span>ag cur i n-aghaidh órduighthe na banríoghna i</span>
<lb n="1034"/><span>gcásaibh creidimh, agus go leanadh is go</span>
<lb n="1035"/><span>neartuigheadh an creideamh Catoilice i</span>
<lb n="1036"/><span>nÉirinn d'aimhdheóin dian-dlighthe na haimsire</span>
<lb n="1037"/><span>sin; agus do fearguigheadh chomh</span>
<lb n="1038"/><span>fíor-mhór chucha é nár bhféidir leis fhoidhneamh</span>
<lb n="1039"/><span>áinm Prodastúin do chlos.</span></p>
<lb n="1040"/>
<lb n="1041"/><p><span>San mbliadhain d'aois ár sábhála, míle</span>
<lb n="1042"/><span>chúig céad agus chúig bliadhna déag ar</span>
<lb n="1043"/><span>seascad, iar na chlos don bhanríoghain an</span>
<lb n="1044"/><span>tIarla do bheith ag seasamh ar son an</span>
<lb n="1045"/><span>Chreidimh amhlasan, do smaoin si créad an</span>
<lb n="1046"/><span>modh ar a bhféadfadh a chiorrbhadh nó a</span>
<lb n="1047"/><span>cheanna-mhúchadh: agus isé comhairle do</span>
<lb n="1048"/><span>cinneadh aici teachta do chur chun Hannraoi</span>
<lb n="1049"/><span>Sidney, Sasanach do ba Fó-rí Éireann an</span>
<lb n="1050"/><span>tráth soin, an tIarla go na dhearbhráthair</span>
<lb n="1051"/><span>Seán do ghairm chun cathrach éigin, agus an</span>
<lb n="1052"/><span>tan do-gheóbhadh fá na chumas amhlasan</span>
<lb n="1053"/><span>iad braighde dhéanamh díobh, agus a gcur</span>
<lb n="1054"/><span>gan fuireach i ngéibhinn.  Dála Sidney, iar</span>
<lb n="1055"/><span>bhfagháil na scéal soin dó cuireas toghairm</span>
<lb n="1056"/><span>ar uaislibh Éireann chun éan-láithrigh, agus</span>
<lb n="1057"/><span>iar bhfagháil an Iarla is a dhearbhráthar</span>
<lb n="1058"/><span>amhlasan dó, teilgeas i bpríosún iad</span>
<lb n="1059"/><span>agus coimeád maith ortha, gur chuir go</span>
<lb n="1060"/><span>Sacsaibh iad, go rabhadar chúig bhliadhna i</span>
<lb n="1061"/><span>dTúr Lonnduine; agus is minic ar feadh</span>
<lb n="1062"/><span>na haimsire sin ba mhian leis an mbanríoghain</span>
<lb n="1063"/><span>a mbásughadh; gidheadh, do chaomhain</span>
<lb n="1064"/><span>Dia iad, agus do scaoil ar géibheann</span>
<lb n="1065"/><span>iad fá dheoidh - amhail tráchtfam i nár</span>
<lb n="1066"/><span>ndiaidh.</span></p>
<lb n="1067"/>
<lb n="1068"/><p><span>Iar mbeith dhon Iarla is dá dhearbhráthair</span>
<lb n="1069"/><span>Seán i ngéibheann amhlasan do chuireadar</span>
<lb n="1070"/><span>scéala chun Séamuis mhac Muiris, do luadhamair</span>
<lb n="1071"/><span>roimhe seo, a gcuid is a gceart do</span>
<lb n="1072"/><span>chosnamh i nÉirinn; agus do chuireadar fós</span>
<lb n="1073"/><span>forfhógra chun a mbuidhne is a muinntire</span>
<lb n="1074"/><span>féin, umhla do thabhairt do Shéamus, agus a</span></p>
</div>
<pb n="389"/>
<div><lb n="1075"/><p><span>chomhairle do leanamhaint i ngach céim;</span>
<lb n="1076"/><span>agus do rineadh amhlasan aca ar gach</span>
<lb n="1077"/><span>taobh.</span></p>
<lb n="1078"/>
<lb n="1079"/><p><span>Dála Shéamuis, gabhas an cúram soin go</span>
<lb n="1080"/><span>hurrúnta úirmhisneach air, agus smaoineas</span>
<lb n="1081"/><span>ar chogadh is ar chathughadh chomhchalma do</span>
<lb n="1082"/><span>dhéanamh leis an mbanríoghain; agus iarsin</span>
<lb n="1083"/><span>cuireas teachta gus an Pápa Greagóir, an</span>
<lb n="1084"/><span>treas Phápa déag den ainm sin - óir ba</span>
<lb n="1085"/><span>mhian leis arm spriodálta do bheith aige,</span>
<lb n="1086"/><span>ag túismhiughadh cogaidh ar son creidimh</span>
<lb n="1087"/><span>- dá iarraidh air a bheannacht agus logha</span>
<lb n="1088"/><span>genereálta do chur chun gach n-aoin do </span>
<lb n="1089"/><span>thabharfadh cabhair ná congnamh chun an chogaidh</span>
<lb n="1090"/><span>sin do chosnamh.  Do rin an Pápa</span>
<lb n="1091"/><span>amhlasan, agus do chuir scéala chun Séamuis</span>
<lb n="1092"/><span>go mba somholta an gníomh do ghaibh sé</span>
<lb n="1093"/><span>do láimh.  Annsoin iar dtiomargan tromshlóigh</span>
<lb n="1094"/><span>do Shéamus, gabhas ag léirscrios is</span>
<lb n="1095"/><span>ag lánloscadh na n-eiriceach go na n-áitreabhaibh,</span>
<lb n="1096"/><span>agus nocha ndearnaidh sosa ná</span>
<lb n="1097"/><span>síor-chomhnuidhe ar feadh na gcúig mbliadhan</span>
<lb n="1098"/><span>do chosnaimh ag cathughadh i na n-aghaidh,</span>
<lb n="1099"/><span>acht ag déanamh dearg-áir is dian-ruathair</span>
<lb n="1100"/><span>ortha; agus is fír-mhinic do chathuigh féin is</span>
<lb n="1101"/><span>Seón Perrot an Ridire Órtha, do ba</span>
<lb n="1102"/><span>Phresiodún Mumhan an tráth soin, le chéile, go</span>
<lb n="1103"/><span>ngabhadh Séamus buadh catha air de ghnáth.</span></p>
<lb n="1104"/>
<lb n="1105"/><p><span>Ar na chlos don bhanríoghain go ngabhadh</span>
<lb n="1106"/><span>Séamus buadh i ngach iorghail, agus go raibh</span>
<lb n="1107"/><span>ag dul i dtréine is i dtreise, cuireas</span>
<lb n="1108"/><span>tairgsiona síthe agus síothchána chuige.</span>
<lb n="1109"/><span>Dubhairt Séamus go ndéanfadh sé síothcháin</span>
<lb n="1110"/><span>léi ar choinghioll go gcuirfeadh sí a bhráithre</span>
<lb n="1111"/><span>saor sábhálta go hÉirinn, agus fós go</span>
<lb n="1112"/><span>dtiubhradh sí toil is aonta an Creideamh</span>
<lb n="1113"/><span>Catoilice do leanmhain gan toirmeasc ar</span>
<lb n="1114"/><span>feadh a fhearann féin is fearann a chomh-bhráithre.</span>
<lb n="1115"/><span>Geallas an bhanríoghan an coinghioll</span>
<lb n="1116"/><span>soin do choimhlíonadh; agus leis sin</span>
<lb n="1117"/><span>scaoileas den Iarla is dá dhearbhráthair</span>
<lb n="1118"/><span>Seán as géibheann, agus cuireas long</span>
<lb n="1119"/><span>cogaidh léi féin leó; gidheadh, tug forfhógra</span>
<lb n="1120"/><span>do chaptaen na luinge céadna, i</span>
<lb n="1121"/><span>bpéin umhla, gan dul i dtír i néan-chuan i</span>
<lb n="1122"/><span>nÉirinn act i gcuan Átha Cliath amháin, mar</span>
<lb n="1123"/><span>a gcomhnuigheadh Fó-rí Éireann an tráth</span>
<lb n="1124"/><span>soin; agus do chuir sí teachta os íseal chun</span>
<lb n="1125"/><span>an Fhó-rí an tan do shroichfeadh an tIarla is</span>
<lb n="1126"/><span>a dhearbhráthair Séan é, moill do chongbháil</span>
<lb n="1127"/><span>ar an Iarla agus Seán do chur go Deasmhumhain</span>
<lb n="1128"/><span>ag iarraidh Séamus mhac Muiris</span>
<lb n="1129"/><span>chun na gcoinghioll remhráidhte do chur i</span>
<lb n="1130"/><span>bhfuirm 's i bhfeidhm; agus an tan do-gheóbhadh</span>
<lb n="1131"/><span>iad a dtriúr i bhfochair a chéile a</span>
<lb n="1132"/><span>gcinn do bhuaint díobh gan fuireach.  Iar</span>
<lb n="1133"/><span>dteacht go hÁth Cliath dhóibh, labhras an Fó-rí</span>
<lb n="1134"/><span>leó amhail do hórduigheadh dhó, agus</span>
<lb n="1135"/><span>gluaiseas Seán ar cheann Séamus mhac</span>
<lb n="1136"/><span>Muiris, agus anas an tIarla dá éis i nÁth</span>
<lb n="1137"/><span>Cliath.</span></p>
<lb n="1138"/>
<lb n="1139"/><p><span>Thárla an tráth soin go raibh uasal</span>
<lb n="1140"/><span>dáirithe d'oifigíbh na banríoghna i nÁth Cliath</span>
<lb n="1141"/><span>do ba Protastún go foirimeallach; gidheadh,</span>
<lb n="1142"/><span>ba Chatoilicidhe i na chroidhe é.  Leis</span>
<lb n="1143"/><span>sin ba thruagh leis an fheill-bheart fhealltamhail</span>
<lb n="1144"/><span>do bhí le himirt ar na huaislibh sin.</span>
<lb n="1145"/><span>Uime sin, téid gus an Iarla agus nochtas</span>
<lb n="1146"/><span>cogar na ceilge dhó.  Cuireas an tIarla</span>
<lb n="1147"/><span>teachta os íseal chun a chomhbhráithre, dá</span>
<lb n="1148"/><span>fhorfhógra dhóibh gan Deasmhumhain d'fhágbháil,</span>
<lb n="1149"/><span>agus gur gearr go mbeadh féin i na</span>
<lb n="1150"/><span>bhfochair.  Leis sin gluaiseas an tIarla ar</span>
<lb n="1151"/><span>éalódh oidhche ó Áth Cliath, agus nocha</span>
<lb n="1152"/><span>ndearnaidh sosa ná comhnuidhe go ráinig sé</span>
<lb n="1153"/><span>Deasmhumhain.  Iar dteacht chun baile don</span>
<lb n="1154"/><span>Iarla amhlasan, cruinnighid chuige de gach</span>
<lb n="1155"/><span>leith a charaid a chomhfhogus is a chompáin,</span>
<lb n="1156"/><span>agus innseas dóibh amhail do mheas an bhanríoghan</span>
<lb n="1157"/><span>fealladh air féin is ar a chomhbhráithribh.</span>
<lb n="1158"/><span>Annsoin glacaid a n-airm, agus</span>
<lb n="1159"/><span>lingid amach fá na críochaibh ba choimhneasa</span>
<lb n="1160"/></p>
</div>
<pb n="390"/>
<div><lb n="1161"/><p><span>dhóibh, amhail leoghain do bhrisfeadh as líontaibh</span>
<lb n="1162"/><span>na bhfiagaithe, agus gabhaid ag treascairt</span>
<lb n="1163"/><span>is ag tréan-thuargaint a námhad i</span>
<lb n="1164"/><span>ngach aon áit i na dtárladar leó.  Iar</span>
<lb n="1165"/><span>mbeith ar an órdughadh soin dóibh, cuireas</span>
<lb n="1166"/><span>an bhanríoghan teachta chun an Iarla ag</span>
<lb n="1167"/><span>iarraidh síothchána dá bhliadhan air; go dtug</span>
<lb n="1168"/><span>an tIarla soin dí ar choinghioll ná cuirfidhe</span>
<lb n="1169"/><span>buairt ná buaireamh, de thaoibh bheith 'n-a</span>
<lb n="1170"/><span>Chatoilicidhe, ar aon duine dá raibh ar an</span>
<lb n="1171"/><span>dtaobh istigh de theórannaibh an Iarla, agus</span>
<lb n="1172"/><span>fós ná gairmfidhe é féin ná aon duine</span>
<lb n="1173"/><span>eile dá charaid ná dá chomhfhogus do láthair</span>
<lb n="1174"/><span>an Fhó-ríogh; agus do rineadar an tsíothcháin</span>
<lb n="1175"/><span>ar an gcoinghioll soin.</span></p>
<lb n="1176"/>
<lb n="1177"/><p><span>Iar mbeith dhóibh go sidheach síothchánta</span>
<lb n="1178"/><span>amhlasan, iarras Séamus mhac Muiris ar</span>
<lb n="1179"/><span>an Iarla roinn éigin talmhan do thabhairt</span>
<lb n="1180"/><span>dó féin chun céime a onóra do chothughadh;</span>
<lb n="1181"/><span>gidheadh, do dhiúltuigh an tIarla é ar fhuireálamh</span>
<lb n="1182"/><span>na Cuntaoise - do b'í seo Eilionóir</span>
<lb n="1183"/><span>Builtéar - óir dubhairt sí ná raibh sé oireamhnach</span>
<lb n="1184"/><span>ná onóireach aige ronna dhéanamh</span>
<lb n="1185"/><span>dá bheatha, agus gan a fágbháil go huile is</span>
<lb n="1186"/><span>go hiomshlán fá chomhair a mhic, .i. Séamus</span>
<lb n="1187"/><span>mhac Gearóid, cé ná raibh acht 'n-a leanbh</span>
<lb n="1188"/><span>an tráth soin; agus do rineadh amhlasan</span>
<lb n="1189"/><span>leis an Iarla - ní déarfad cia aca le</span>
<lb n="1190"/><span>humhla dá mhnaoi nó le dearmad i maith-ghníomhaibh</span>
<lb n="1191"/><span>is i móir-éachtaibh an uasail eile</span>
<lb n="1192"/><span>- ar shon roimhe sin, do rin é.  Cé gur</span>
<lb n="1193"/><span>dhiúltaigh an tIarla Séamus, amhail adubhramair,</span>
<lb n="1194"/><span>níor dhiúltaigh Séamus an tIarla;</span>
<lb n="1195"/><span>óir do chuaidh don Róimh ar a fhuireálamh,</span>
<lb n="1196"/><span>ag iarraidh beannachta is congnamh an</span>
<lb n="1197"/><span>Phápa; agus le himtheacht san eachtra soin</span>
<lb n="1198"/><span>dó, do rug a dhias mhac féin leis,</span>
<lb n="1199"/><span>.i. Muiris agus Gearóid, mar nach rabhadar</span>
<lb n="1200"/><span>infheadhma chun a bhfágtha tar a éis, d'eagla</span>
<lb n="1201"/><span>go dtuitfidís i lámhaibh a namhaid, agus</span>
<lb n="1202"/><span>fós dá tuiteadh féin san gcogadh soin go</span>
<lb n="1203"/><span>mbeadh tnúith aige go dtiocfaidís lá éigin</span>
<lb n="1204"/><span>ag déanamh díoghaltais i n-éiric a bháis.</span></p>
<lb n="1205"/>
<lb n="1206"/><p><span>Iar ndul ar muir do Shéamus, nocha</span>
<lb n="1207"/><span>ndearnaidh comhnuidhe go ndeachaidh go</span>
<lb n="1208"/><span>cúirt na Frainnce, agá iarraidh ar an</span>
<lb n="1209"/><span>gceathramhadh Hannraoi, Rí na Frainnce an</span>
<lb n="1210"/><span>tráth soin, congnamh do chur leis i n-aghaidh</span>
<lb n="1211"/><span>eiriceach, chun an Chreidimh Chatoilice do</span>
<lb n="1212"/><span>aithbheódhadh i nÉirinn; gidheadh, do dhiúltuigh</span>
<lb n="1213"/><span>an rí é.  Téid as soin don Spáinn, agus</span>
<lb n="1214"/><span>agallas an dara Pilib, Rí na Spáinne,</span>
<lb n="1215"/><span>amhail a dubhramair do rin Rí na Frainnce</span>
<lb n="1216"/><span>roimhe sin, go ndubhairt an rí leis go raibh</span>
<lb n="1217"/><span>síth is caradra idir é féin agus cúirt na</span>
<lb n="1218"/><span>Sacsan; gidheadh, go scríbhfeadh leis don</span>
<lb n="1219"/><span>Róimh dá iarraidh ar an bPápa congnamh</span>
<lb n="1220"/><span>leó chun an Chreidimh Chatoilice do chaomhnadh</span>
<lb n="1221"/><span>agus do chosnamh i nÉirinn.</span></p>
<lb n="1222"/>
<lb n="1223"/><p><span>An tan do chonnairc an rí clódh agus</span>
<lb n="1224"/><span>aighthe uaisle arrdhachta na díse macaomhsan</span>
<lb n="1225"/><span>ba chlann do Shéamus do ghaibh greann</span>
<lb n="1226"/><span>is gean dóibh é, ionnus go ndubhairt le</span>
<lb n="1227"/><span>Cairdional Granvel, do bhí i gcúirt na</span>
<lb n="1228"/><span>Spáinne an tráth soin, a dtabhairt suas i</span>
<lb n="1229"/><span>bhfoghluim is i bhfíor-léigheann is i ngach</span>
<lb n="1230"/><span>ealadhain uasail onóraigh eile dá raibh le</span>
<lb n="1231"/><span>fagháil i gcúirt na Spáinne.  Do éag an</span>
<lb n="1232"/><span>mac ba shine dhíobh so san Spáinn dá éis</span>
<lb n="1233"/><span>sin, .i. Muiris; agus do báthadh an mac</span>
<lb n="1234"/><span>eile .i. Gearóid ag teacht ón Spáinn san</span>
<lb n="1235"/><span>mbliadhain 1588.</span></p>
<lb n="1236"/>
<lb n="1237"/><p><span>Gabhas Séamus a chead ag an rígh, agus</span>
<lb n="1238"/><span>triallas go réim-dhíreach don Róimh.  Iar</span>
<lb n="1239"/><span>ndul i bhfochair is i bhfiadhnuise an Phápa</span>
<lb n="1240"/><span>dhó, tugas leitir ríogh na Spáinne dhó.</span>
<lb n="1241"/><span>Glacas an Pápa go ceanamhail cúirtéiseach</span>
<lb n="1242"/><span>é, agus geallas cabhair is congnamh</span>
<lb n="1243"/><span>dó; agus leis sin tug suim mhór airgid</span>
<lb n="1244"/><span>dó, a bheannacht, agus leitir apstaldha chun</span>
<lb n="1245"/><span>uaisle is eagluise Éireann, agus do chuir</span>
<lb n="1246"/><span>dhá mhíle fear i n-arm 's i n-oireamhain chun</span></p>
</div>
<pb n="391"/>
<div><lb n="1247"/><p><span>teachta leis.  Do b'eaglach le Séamus a</span>
<lb n="1248"/><span>fhaid do bhí sé ag fanamhain, d'eagla comh-bhuairimh</span>
<lb n="1249"/><span>ar bith do bheith ar a chomh-bhráithribh</span>
<lb n="1250"/><span>dá éis.  Leis sin gluaiseas, is nocha ndearnaidh</span>
<lb n="1251"/><span>sosa go dtáinig go hÉirinn.  Iar</span>
<lb n="1252"/><span>mbeith ag fágbháil na Rómha, do rin ceann</span>
<lb n="1253"/><span>feadhna ar an dá mhíle fearsan tug an</span>
<lb n="1254"/><span>Pápa dhó, de dhuine uasal dáirithe do </span>
<lb n="1255"/><span>chuaidh leis san eachtra soin, dar bh'ainm</span>
<lb n="1256"/><span>Tomás Stuckley, Sacsanach do b'ionmhuin</span>
<lb n="1257"/><span>ag Séamus.</span></p>
<lb n="1258"/>
<lb n="1259"/><p><span>Dála Stuckley agus a dhá mhíle fear,</span>
<lb n="1260"/><span>iar mbeith gach nídh i n-órdughadh is i n-oireamhain</span>
<lb n="1261"/><span>aca, téid ar bórd a luingeas,</span>
<lb n="1262"/><span>agus seólaid go réim-dhíreach gur ghabhadar</span>
<lb n="1263"/><span>cuan sa Phoirtinéil ag Liosbón.</span>
<lb n="1264"/><span>Tárla trá, san am gcéadna, go raibh</span>
<lb n="1265"/><span>Sebastianus, Rí na Poirtinéile, ag triall</span>
<lb n="1266"/><span>le cabhlach mór don Aifric chun catha thabhairt</span>
<lb n="1267"/><span>don Rígh Abdelmelec, agus tug</span>
<lb n="1268"/><span>tairgsiona iomdha agus duaise dian-mhóra</span>
<lb n="1269"/><span>do Stuckley is dá dhá mhíle fear acht dul</span>
<lb n="1270"/><span>leis san eachtrasan; agus fós, geallas</span>
<lb n="1271"/><span>dóibh go gcuirfeadh cabhair is congnamh leó</span>
<lb n="1272"/><span>go hÉirinn iar dteacht tar ais dóibh.</span>
<lb n="1273"/><span>Aontuigheas Stuckley chun na comhairle</span>
<lb n="1274"/><span>sin, agus iar dteacht maraon leis an rígh</span>
<lb n="1275"/><span>don Aifric dóibh do fearadh an cath go</span>
<lb n="1276"/><span>créachtach chró-linnteach ann, mar ar thuit</span>
<lb n="1277"/><span>Sebastianus, agus Stuckley go n-urmhór</span>
<lb n="1278"/><span>a dhá mhíle fear.  Do b'iongnadh fíor-mhór</span>
<lb n="1279"/><span>le Séamus mhac Muiris, iar teacht go</span>
<lb n="1280"/><span>hÉirinn dó, créad an mhoill do bhuain do</span>
<lb n="1281"/><span>Stuckley, óir ba neimhfheasach é ar an</span>
<lb n="1282"/><span>gcinneamhain d'éirigh dhó.</span></p>
<lb n="1283"/>
<lb n="1284"/><p><span>(Ní críoch.)</span>
<lb n="1285"/></p>
</div>
<pb n="414"/>
<div><lb n="1286"/><p><span>Craobhscaoile</span>
<lb n="1287"/><span>Gearaltach i nÉirinn</span>
<lb n="1288"/><span>(Ar leanamhaint.)</span>
<lb n="1289"/><span>Iar dteacht do Shéamus mhac Muiris go</span>
<lb n="1290"/><span>hÉirinn, amhail adubhramair, triallas Seán</span>
<lb n="1291"/><span>Mhac Gearailt, dearbhráthair an Iarla, dá</span>
<lb n="1292"/><span>fhios; agus cruinnighid a rannta de gach</span>
<lb n="1293"/><span>leith.  Triallas fá'n am soin Hannraoi</span>
<lb n="1294"/><span>Daves, Siriam Chonntae Chorcaighe, go</span>
<lb n="1295"/><span>Tráighlí i gConntae Chiarraighe, iar na</span>
<lb n="1296"/><span>chlos dó na Gearaltaigh do bheith ar an</span>
<lb n="1297"/><span>órdughadh soin; agus leanas Seán Mhac</span>
<lb n="1298"/><span>Gearailt é go ndrongbhuidhin leis; ór do </span>
<lb n="1299"/><span>bhí fuath agus fíor-mhioscuis ag Seán chuige</span>
<lb n="1300"/><span>de thaoibh imreasáin do thárla eatortha</span>
<lb n="1301"/><span>tréimhse roimhe sin i dtigh Thighearna Mhúscraighe.</span>
<lb n="1302"/><span>Uime sin, tug amus oidhche air,</span>
<lb n="1303"/><span>gur mhairbh i na seomra é féin agus</span>
<lb n="1304"/><span>Artúr Carter, do ba Presiodún Mumhan</span>
<lb n="1305"/><span>an tráth soin, agus gach a raibh i na bhfochair.</span></p>
<lb n="1306"/>
<lb n="1307"/><p><span>Triallas Seán Mhac Gearailt agus</span>
<lb n="1308"/><span>Séamus mhac Muiris go na sluaghaibh go</span>
<lb n="1309"/><span>Conntae Luimnigh, agus cuirid campa 'n-a</span>
<lb n="1310"/><span>shuidhe ann.  Thárla, iar mbeith dóibh annsoin,</span>
<lb n="1311"/><span>gur éignigh aon dá bhfearaibh bean do bhí ag</span>
<lb n="1312"/><span>friothálamh sa champa; agus iar na chlos</span>
<lb n="1313"/><span>soin do Shéamus, do fearguigheadh go fíor-mhór</span>
<lb n="1314"/><span>é, ionnus gur ghairm an cionntach chun</span>
<lb n="1315"/><span>dlighe an airm d'imirt air.  Gidheadh, nocha</span>
<lb n="1316"/><span>léigfeadh Seán mhac Gearailt, dearbhráthair</span>
<lb n="1317"/><span>an Iarla, dochar ná díoghbháil do dheánamh</span>
<lb n="1318"/><span>dó.  Iar na fhaicsin sin do Shéamus,</span>
<lb n="1319"/><span>roinneas an sluagh le na bhráthair Seán,</span>
<lb n="1320"/><span>agus tréigeas an campa.  Triallas as</span>
<lb n="1321"/><span>soin go Conntae Thiobrad Árann le dul</span>
<lb n="1322"/><span>go Connachtaibh; agus gluaiseas leis Seán</span>
<lb n="1323"/><span>de Búrc, dearbhráthair Iarla Chloinne</span>
<lb n="1324"/><span>Riocaird, agus ar ghaibh leó den tsluagh</span>
<lb n="1325"/><span>soin; agus, iar ngabháil tré thighearnus</span>
<lb n="1326"/><span>Thiobóid de Búrc dóibh, ionnsaigheas Tiobóid</span>
<lb n="1327"/><span>iad go sluaghaibh sár-mhóra leis, chun</span>
<lb n="1328"/><span>amuis anfhórlannaigh do thabhairt ortha.</span></p>
<lb n="1329"/>
<lb n="1330"/><p><span>An tan chonnairc Séamus soin, cuireas</span>
<lb n="1331"/><span>aon dá bhuidhin féin ag agallamh Thiobóid,</span>
<lb n="1332"/><span>agus ag iarraidh air leigean dá ruathar,</span>
<lb n="1333"/><span>agus go madh nár dó buaireamh ar bith do</span>
<lb n="1334"/><span>chur ar a bhráthair, óir b'fhogus a ngaol.</span>
<lb n="1335"/><span>Gidheadh, nochar bh'ionntaobh le Tióbóid an</span>
<lb n="1336"/><span>leoghan do leigean uaidh tar éis a fheirge</span>
<lb n="1337"/><span>do mhúscladh.  Leis sin, ionnsaighid an dá</span>
<lb n="1338"/><span>shluagh a chéile.  An tan chonnairc Séamus</span>
<lb n="1339"/><span>iomarca na slógh agá ionnsaighe, labhras le</span>
<lb n="1340"/><span>n-a bheagán buidhne - óir ní rabhadar acht</span>
<lb n="1341"/><span>céad troightheach agus beagán ós cionn</span>
<lb n="1342"/><span>céad marcach - agus dubhairt leó é féin</span>
<lb n="1343"/><span>do leanamhain; go ndearnadar amhlasan,</span>
<lb n="1344"/><span>agus do rinneadar cathughadh calma</span>
<lb n="1345"/><span>coinnsgleódhach.</span></p>
<lb n="1346"/>
<lb n="1347"/><p><span>Iar mbeith i dteas na hiorghuile dóibh,</span>
<lb n="1348"/><span>do goineadh Séamus go fíor-dhoimhinn i na</span>
<lb n="1349"/><span>bhrollach; gidheadh, do rin sé an chréacht</span>
<lb n="1350"/><span>d'fholach, d'eagla time ná tláis do theacht</span>
<lb n="1351"/><span>dá fhearaibh dá bhrígh sin; agus, iar na</span>
<lb n="1352"/><span>fhagháil créachtnuighthe amhlasan, lingeas</span>
<lb n="1353"/><span>go leóghanta lán-chalma i dtiugh marcshluagh</span>
<lb n="1354"/><span>a námhad, agus do rin bealach is</span>
<lb n="1355"/><span>beárna dhó féin - ag treascairt is ag</span>
<lb n="1356"/><span>tuargain ar gach taobh de - gus an áit i</span>
<lb n="1357"/><span>bhfeacaidh Tiobóid de Búrc; agus, iar</span>
<lb n="1358"/><span>dteacht i bhfogus dó, buaileas go trom</span>
<lb n="1359"/><span>tréan-chalma é, gur scoilt a cheann go</span>
<lb n="1360"/><span>smeigín den mhór-bhuille sin; agus buaileas</span>
<lb n="1361"/><span>ar Liam, dearbhráthair Thiobóid, an</span>
<lb n="1362"/><span>dara buille, gur mhairbh ar an láthair sin é.</span>
<lb n="1363"/></p>
</div>
<pb n="415"/>
<div><lb n="1364"/><p><span>Brisid na Búrcaigh iarsin, iar bhfaicsin a</span>
<lb n="1365"/><span>dtriatha treascartha amhlasan.  Túirlingeas</span>
<lb n="1366"/><span>Séamus, agus gairmeas a shaiplíneach</span>
<lb n="1367"/><span>chuige, agus, iar ndéanamh a uadhachta is a</span>
<lb n="1368"/><span>fhaoisidín agus iar nglacadh comaoine,</span>
<lb n="1369"/><span>d'éag ar an láthair sin.  Iar mbeith marbh</span>
<lb n="1370"/><span>do Shéamus amhlasan, do chuir a bhráthair,</span>
<lb n="1371"/><span>Muiris mhac Seáin, a cheann dá bhuain de;</span>
<lb n="1372"/><span>agus, ó ná raibh oireamhain aige chun</span>
<lb n="1373"/><span>adhlactha onóraigh do thabhairt dó mar badh</span>
<lb n="1374"/><span>dhleacht, do chuireadar go foilgheasach ag</span>
<lb n="1375"/><span>bun sean-chrainn daraighe é; agus, go</span>
<lb n="1376"/><span>grod dá éis sin, do fríth le fiaguidhe ann</span>
<lb n="1377"/><span>é, go rugadar na heiricigh leó go Cill</span>
<lb n="1378"/><span>Uais é, agus go ndearnadar croch dó ann,</span>
<lb n="1379"/><span>go mbídís go laetheamhail ag caitheamh</span>
<lb n="1380"/><span>ruchar leis, ó thárla marbh é - óir is fada</span>
<lb n="1381"/><span>d'fhanfaidís uaidh an fhaid do bhí beó.</span></p>
<lb n="1382"/>
<lb n="1383"/><p><span>Do bhí Seán Mhac Gearailt, dearbhráthair</span>
<lb n="1384"/><span>an Iarla, go laetheamhail ag cathughadh i</span>
<lb n="1385"/><span>n-aghaidh na n-eiriceach tar éis bháis</span>
<lb n="1386"/><span>Shéamuis, go dtug fá dheóidh bualadh</span>
<lb n="1387"/><span>machaire dhóibh, mar ar briseadh dóibh féin is dá</span>
<lb n="1388"/><span>gceann feadhna Herbert.</span></p>
<lb n="1389"/>
<lb n="1390"/><p><span>Dá éis seo, téid Séamus mhac Séamuis,</span>
<lb n="1391"/><span>dearbhráthair eile an Iarla, ag creach-argain</span>
<lb n="1392"/><span>Múscraighe; gidheadh, ag tilleadh</span>
<lb n="1393"/><span>tar ais dó, leanas Cormac mhac Taidhg,</span>
<lb n="1394"/><span>Tighearna Múscraighe, go sluagh-bhuidhean</span>
<lb n="1395"/><span>leis é, agus tug dearg-ár a mhuinntire</span>
<lb n="1396"/><span>agus do rin bragha dhe féin.  Do rugadh</span>
<lb n="1397"/><span>amhlasan do láthair Fó-ríogh Éireann; go</span>
<lb n="1398"/><span>ndubhairt an fó-rí leis, le hórdughadh na</span>
<lb n="1399"/><span>banríoghna, an Creideamh Catoilice do</span>
<lb n="1400"/><span>thréigean, agus í féin d'admháil is do ghabháil</span>
<lb n="1401"/><span>mar cheann chreidimh, agus go bhfuigheadh</span>
<lb n="1402"/><span>a anam agus mórán de dhuaisibh dian-mhóra</span>
<lb n="1403"/><span>eile; gidheadh, do dhiúltuigh sé na tairgseana</span>
<lb n="1404"/><span>soin go huile is go hiomshlán, agus</span>
<lb n="1405"/><span>dubhairt ná hadmhóghadh féin ceann ar bith</span>
<lb n="1406"/><span>creidimh acht an Pápa amháin.  Uime sin,</span>
<lb n="1407"/><span>d'órduigh an fó-rí a dhíthcheannadh, a ionathar</span>
<lb n="1408"/><span>a losgadh, agus ceithre ceathramha a dhéanamh</span>
<lb n="1409"/><span>de, agus a gcrochadh le slabhraidhibh</span>
<lb n="1410"/><span>iarainn ar gheataíbh Chorcaighe; go ndearnadh</span>
<lb n="1411"/><span>amhlasan leis.</span></p>
<lb n="1412"/>
<lb n="1413"/><p><span>(Ní Chríoch.)</span>
<lb n="1414"/></p>
</div>
<pb n="418"/>
<div><lb n="1415"/><p><span>Craobhscaoile</span>
<lb n="1416"/><span>Gearaltach i nÉirinn.</span>
<lb n="1417"/><span>(Ar leanamhaint).</span></p>
<lb n="1418"/>
<lb n="1419"/><p><span>Is fá'n am so chuir an bhanríoghain Iarla</span>
<lb n="1420"/><span>Urmhumhan, iar dtabhairt teidil Presiodún</span>
<lb n="1421"/><span>Mumhan dó, ó Shacsaibh go hÉirinn, go</span>
<lb n="1422"/><span>sluaghaibh sár-iomdha leis, chun cathuighthe le</span>
<lb n="1423"/><span>Gearaltaigh.  Iar na chlos do Rígh na Spáinne</span>
<lb n="1424"/><span>an chathughadh is an comh-sheasamh do bhíodh ag</span>
<lb n="1425"/><span>na Gearaltaigh dá dhéanamh i nÉirinn ar son</span>
<lb n="1426"/><span>a gcreidimh, cuireas tuairim ocht gcéad</span>
<lb n="1427"/><span>fear fe n-a gceann feadhna Sebastianus</span>
<lb n="1428"/><span>chun cabhartha agus conganta leó.  Iar n-a</span>
<lb n="1429"/><span>chlos ar feadh na hÉireann gur ghabhadar na</span>
<lb n="1430"/><span>Spáinnigh seo cuan sa taobh thiar-theas</span>
<lb n="1431"/><span>d'Éirinn, gluaiseas Seón Graé, ba Fó-rí</span>
<lb n="1432"/><span>Éireann an tráthsan, go sluagh-bhuidhean</span>
<lb n="1433"/><span>leis, go dtárla dhó Iarla Urmhumhan go n-a</span>
<lb n="1434"/><span>shluaghaibh iar dteacht ó Shacsaibh, amhail</span>
<lb n="1435"/><span>adubhramair; gur thrialladar le chéile</span>
<lb n="1436"/><span>d'ionnsaighe na Spáinneach.  Iar dteacht i</span>
<lb n="1437"/><span>dtír dóibh, gabhaid foslongphort san áit dá</span>
<lb n="1438"/><span>ngairmthear Gleann an Óir, agus cuirid</span>
<lb n="1439"/><span>iad féin i bhfuirm is i bhfíor-órdughadh cosnaimh</span>
<lb n="1440"/><span>is cosanta ann - óir do bhí suidheachán</span>
<lb n="1441"/><span>fíor-dhaingean na háite sin go sár-oireamhnach</span>
<lb n="1442"/><span>dhóibh - go teacht Gearaltach chucha.</span></p>
<lb n="1443"/>
<lb n="1444"/><p><span>Dála an Fhó-ríogh, Graé, agus Iarla</span>
<lb n="1445"/><span>Urmhumhan, triallaid go réim-dhíreach gus an</span>
<lb n="1446"/><span>áit i gcualadar na Spáinnigh do bheith; agus</span>
<lb n="1447"/><span>iar rochtain do láthair dóibh, gabhaid ag</span>
<lb n="1448"/><span>tuargain is ag tréan-lámhach le na ngunnaíbh</span>
<lb n="1449"/><span>beaga is móra ortha.  Gidheadh, do rineadar</span>
<lb n="1450"/><span>na Spáinnigh caomhnadh is cosnamh calma</span>
<lb n="1451"/><span>comh-chródha ortha féin ionnus nach ráinig</span>
<lb n="1452"/><span>dochar ná díoghbháil iad.  Tuairim dafhichid</span>
<lb n="1453"/><span>lá ar an órdughadh soin dóibh, gur ghaibh</span>
<lb n="1454"/><span>tuirse fé dheóidh sluagh Shacsan; óir do b'é</span>
<lb n="1455"/><span>an geimhreadh do bhí aca an tráthsan, .i. i</span>
<lb n="1456"/><span>meadhón míosa December.  Uime sin cuireas</span>
<lb n="1457"/><span>an Fó-rí teachta chun cinn feadhna slóigh</span>
<lb n="1458"/><span>na Spáinneach teacht dá agallamh.</span></p>
<lb n="1459"/>
<lb n="1460"/><p><span>Thárla, trá, go raibh uasal dáirithe de na</span>
<lb n="1461"/><span>Plaincéadaigh, Éireannach tháinig leis na</span>
<lb n="1462"/><span>Spáinnigh an tráth soin, i n-a bhfochair, go</span>
<lb n="1463"/><span>ndubhairt leó gan creideamhain do thabhairt</span>
<lb n="1464"/><span>do choingheallaibh cealgacha ná do gheallamhnaibh</span>
<lb n="1465"/><span>gnáth-cholgacha na nGall.  Gidheadh</span>
<lb n="1466"/><span>nochar bh'fhearrde dhó, óir triallas Sebastianus</span>
<lb n="1467"/><span>agus árd-chaptaén an tsluaigh .i.</span>
<lb n="1468"/><span>Stephanus Sanioséphus go campa na</span>
<lb n="1469"/><span>nGall, go rugadar an Plaincéadach mar</span>
<lb n="1470"/><span>idirlabharthach leó; agus iar ndul i bhfochair</span>
<lb n="1471"/><span>is i bhfiadhnuise an Fhó-ríogh dhóibh do freastaladh</span>
<lb n="1472"/><span>agus do friotháladh go fíor-onóireach</span>
<lb n="1473"/><span>aige iad, agus labhras go miochair milis-bhriathrach</span>
<lb n="1474"/><span>leó, go ndubhairt go bhfuighidís</span>
<lb n="1475"/><span>uaidh na cobhtha is na coinghill badh dhual is</span>
<lb n="1476"/><span>badh dhleacht d'fhearaibh a gcalmachta is a</span>
<lb n="1477"/><span>gcomh-chródhachta.  Gidheadh an tan d'fhiafraigheadar</span>
<lb n="1478"/><span>den Phlaincéadach .i. an fear</span>
<lb n="1479"/><span>teangan, créad do bhí ag an bhFó-rígh dá</span>
<lb n="1480"/><span>rádh riu, isé d'innis an Plaincéadach dóibh</span>
<lb n="1481"/><span>gurab é an nídh adubhairt ná tiubhradh</span>
<lb n="1482"/><span>coingheall ar bith dhóibh, agus muna luighidís</span>
<lb n="1483"/><span>fé n-a ghrásaibh go ndéanfadh bás is bith-éag</span>
<lb n="1484"/><span>d'imirt go huile is go hiomshlán ortha.</span>
<lb n="1485"/><span>Dubhradarsan leis a iarraidh ar an bhFó-rígh</span>
<lb n="1486"/><span>scaoile dhóibh agus a n-airm, a n-éadach is</span>
<lb n="1487"/><span>a n-iolmhaoine eile leigean leó.  Gidheadh</span>
<lb n="1488"/><span>isé dubhairt an Plaincéadach gurab é a</span>
<lb n="1489"/><span>bhfreagra ná gclacfaidís coingheall ar bith</span>
<lb n="1490"/><span>uaidh go ndéanfaidís seasamh is síor-chosnamh</span>
<lb n="1491"/><span>san áit i rabhadar go teacht Gearaltach</span>
<lb n="1492"/><span>chucha; gidheadh, do bhrathadar fá dheóidh nach</span>
<lb n="1493"/><span>é an comhrádh cóir do chanadh an Plaincéadach</span>
<lb n="1494"/><span>leó de gach leith, ionnus ar bhfagháil fear</span>
<lb n="1495"/><span>teangan eile do chraobhscaoil a gcomhrádh</span>
<lb n="1496"/><span>de gach leith dhóibh, d'órduigheadar an</span>
<lb n="1497"/><span>Plaincéadach do chur i n-iarnaíbh agus bragha a</span></p>
</div>
<pb n="419"/>
<div><lb n="1498"/><p><span>dhéanamh dhe ar an láthair sin; agus is gearr</span>
<lb n="1499"/><span>grod-fhoclach do bhádar ag déanamh na</span>
<lb n="1500"/><span>gcoingheall, cé go mbíodh an Plaincéadach</span>
<lb n="1501"/><span>ag éigheamh is ag athghoirt as a ghéibheann is</span>
<lb n="1502"/><span>as a chruadh-chuibhreach ortha gan cailleamhain</span>
<lb n="1503"/><span>amhlasan ár  chúis an chóir-chreidimh, agus</span>
<lb n="1504"/><span>gur ghearr go dtiocfaidís na Gearaltaigh</span>
<lb n="1505"/><span>le cabhair is le congnamh chucha, agus nach</span>
<lb n="1506"/><span>fada d'fhéadfadh an Fó-rí an machaire do</span>
<lb n="1507"/><span>sheasamh le fliche is le fuaire na haimsire.</span>
<lb n="1508"/><span>Do bhádar dias eile oifigeach ann ler mhian</span>
<lb n="1509"/><span>an chomhairle thug an Plaincéadach uaidh do</span>
<lb n="1510"/><span>leanamhain, agus dubhradar gur chóir a</span>
<lb n="1511"/><span>glacadh, .i. Captaen na cuideachtan tháinig</span>
<lb n="1512"/><span>as Cantabria san Spáinn agus Hercules</span>
<lb n="1513"/><span>Pisanus; gidheadh do rineadh na coinghill,</span>
<lb n="1514"/><span>agus tugadar dearbhtha is dian-mhóide</span>
<lb n="1515"/><span>seasamh chucha de gach leith.  Gidheadh, iar</span>
<lb n="1516"/><span>dtabhairt na Spáinneach a n-ionad cosnaimh</span>
<lb n="1517"/><span>suas, do b'éigin dóibh a n-airm do leagadh,</span>
<lb n="1518"/><span>agus iar mbeith amhlasan gan arm dóibh do</span>
<lb n="1519"/><span>lingeadar na Gaill de gach taobh ortha,</span>
<lb n="1520"/><span>ionnus nár fhágadar duine ar marthain díobh</span>
<lb n="1521"/><span>gan marbhadh ar an láthair sin acht Sebastianus</span>
<lb n="1522"/><span>amháin, agus do chuireadar é sin as</span>
<lb n="1523"/><span>Éirinn dá éis sin.  Dála an Phlaincéadaigh,</span>
<lb n="1524"/><span>tógbhaid dá éis sin as a ghéibheann é, agus</span>
<lb n="1525"/><span>brisid go brúscar le casúraibh cnámha a</span>
<lb n="1526"/><span>lámh is a chos, gur éag go ró-pheannaideach</span>
<lb n="1527"/><span>ar an órdughadh soin.</span></p>
<lb n="1528"/>
<lb n="1529"/><p><span>Iar dtriall assan don Fhó-rígh, fágbhas</span>
<lb n="1530"/><span>drong-bhuidhean i ngach baile cuain is cathair</span>
<lb n="1531"/><span>san Mumhain, gur órduigh dóibh ionnsaighe</span>
<lb n="1532"/><span>eascáirdeamhail do thabhairt ar na Gearaltaigh</span>
<lb n="1533"/><span>i ngach áit, agus creachadh is comh-argain</span>
<lb n="1534"/><span>do dhéanamh ortha.  Dála na nGearaltach</span>
<lb n="1535"/><span>cruinnighid is comh-thionólaid a sluagh</span>
<lb n="1536"/><span>agus a sochuide, agus triallaid go réim-dhíreach</span>
<lb n="1537"/><span>go Gort na Tiobraide san gClaonghlais</span>
<lb n="1538"/><span>i gCo. Luimnigh chun cathuighthe leó, go</span>
<lb n="1539"/><span>dtárla an sluagh Gallda go n-a gceann</span>
<lb n="1540"/><span>feadhna Herbert dóibh ar an láthair sin.</span>
<lb n="1541"/><span>Thárla go raibh fá'n am soin i bhfochair na</span>
<lb n="1542"/><span>nGearaltach an t-eagailseach ionnraic</span>
<lb n="1543"/><span>oirdhearc, .i. Dochtúir Sanders, Sacsanach, go</span>
<lb n="1544"/><span>ndubhairt leó a námhaid d'ionnsaighe, agus</span>
<lb n="1545"/><span>go raghadh féin ar an gcnoc do bhí os cionn</span>
<lb n="1546"/><span>ionaid an chatha, ag guidhe Dé ar a son,</span>
<lb n="1547"/><span>agus go bhfanfadh ar a ghlúinibh ann go fuinidh</span>
<lb n="1548"/><span>a shaoghail muna ngabhaidís buadh catha an</span>
<lb n="1549"/><span>lá soin.  Is annsoin d'órduigh Seán Mhac</span>
<lb n="1550"/><span>Gearailt, dearbhráthair an Iarla, .i. ceann</span>
<lb n="1551"/><span>feadhna an tslóigh, don mharcshluagh a</span>
<lb n="1552"/><span>gcapaill is a n-airm throma d'fhágbháil dá</span>
<lb n="1553"/><span>n-éis agus a námhaid d'ionnsaighe dá gcois</span>
<lb n="1554"/><span>gan fuireach.  Do rineadh amhlasan aca,</span>
<lb n="1555"/><span>agus leis sin lingid go teann tréan troigh-éascaidh</span>
<lb n="1556"/><span>ar measc a námhad ionnus go</span>
<lb n="1557"/><span>dtugadar dearg-ár is dian-ruathar ortha,</span>
<lb n="1558"/><span>ar mhodh ná deachaidh acht fír-bheagán, go</span>
<lb n="1559"/><span>háirithe dá gcoisidhthibh uatha gan leadradh is</span>
<lb n="1560"/><span>lán-treascairt ar an láthair sin.</span></p>
<lb n="1561"/>
<lb n="1562"/><p><span>Go grod dá éis seo triallas Malby,</span>
<lb n="1563"/><span>Presiodún Connacht, go sluagh-bhuidhean</span>
<lb n="1564"/><span>leis, gus an áit dá ngairmthear Eanach</span>
<lb n="1565"/><span>Beag i gCo. Luimnigh, go dtárla dhó ann</span>
<lb n="1566"/><span>Uilliog agus Seán de Búrc, clann Iarla</span>
<lb n="1567"/><span>Chloinne Riocaird, agus Peadar is Seán</span>
<lb n="1568"/><span>de Léis, go sluagh-bhuidhean leó, fé n-a</span>
<lb n="1569"/><span>gceann feadhna Tomás Mhac Seáin Mhac</span>
<lb n="1570"/><span>Gearailt.  Iar rochtain a chéile don dá</span>
<lb n="1571"/><span>shluagh do fearadh cath créachtach crólinnteach</span>
<lb n="1572"/><span>eatortha, i n-ar briseadh do na Gearaltaigh</span>
<lb n="1573"/><span>fé dheóidh.  Gidheadh, le briseadh dhóibh,</span>
<lb n="1574"/><span>tháinig Seán go na shluagh faoi an láthair,</span>
<lb n="1575"/><span>agus leis sin iompuighid ar a námhaid, go</span>
<lb n="1576"/><span>rabhadar agá dtreascairt is agá dtréan-leadradh</span>
<lb n="1577"/><span>ar feadh uaire go leith, ionnus, iar</span>
<lb n="1578"/><span>dtuitim urmhór na nGall san iorghuil sin,</span>
<lb n="1579"/><span>gur bhriseadar fá dheóidh.  Do thuit Tomás</span>
<lb n="1580"/><span>mhac Seáin Mhac Gearailt, agus Tomás Ó</span>
<lb n="1581"/><span>Briain an ridire san iorghuil sin.</span>
<lb n="1582"/></p>
</div>
<pb n="420"/>
<div><lb n="1583"/><p><span>Triallaid na Gearaltaigh ón láthair sin</span>
<lb n="1584"/><span>go hEatharla mar ar chlos dóibh campa</span>
<lb n="1585"/><span>gallda bheith, ag Cill Uais; agus iar</span>
<lb n="1586"/><span>rochtain ar an láthair sin dóibh ionnsaighid</span>
<lb n="1587"/><span>féin is na Gaill a chéile, agus iar mbeith ar</span>
<lb n="1588"/><span>feadh trí n-uaire ag tnáthadh is ag tréan-tolladh</span>
<lb n="1589"/><span>a chéile, do bhriseadar na Gaill fá</span>
<lb n="1590"/><span>dheóidh, iar n-a leadradh agus iar n-a lán-ruagadh</span>
<lb n="1591"/><span>as an machaire go hiomlán.  Gá</span>
<lb n="1592"/><span>dtáim ris!  Do bhí Seán go n-a shluagh ar</span>
<lb n="1593"/><span>feadh dhá bhliadhan ag cosnamh cogaidh agus</span>
<lb n="1594"/><span>ag cathughadh leó ar an órdughadh soin, go</span>
<lb n="1595"/><span>rug buadh i dtrí chéad iorghuil ortha, óir</span>
<lb n="1596"/><span>thugadh ionnsaighe laetheamhail i n-áit éigin</span>
<lb n="1597"/><span>ortha.</span></p>
<lb n="1598"/>
<lb n="1599"/><p><span>Thárla, trá fé dheóidh, gur chuir Seán</span>
<lb n="1600"/><span>teachta chun Pádraigh Cundún, Tighearna</span>
<lb n="1601"/><span>Cundúnach, agus chun Seanascáil Íbh Mac</span>
<lb n="1602"/><span>Coille, coinne dhéanamh leis os íseal i</span>
<lb n="1603"/><span>bhfochair Dháith de Barra, mac is oighre an</span>
<lb n="1604"/><span>Bharraigh Mhóir, i gCaisleán Ó Liatháin; agus</span>
<lb n="1605"/><span>triallas féin agus Séamus mhac Seáin,</span>
<lb n="1606"/><span>oighre Sróna Caillighe, os íseal, go seachtar</span>
<lb n="1607"/><span>marcach maille riú chun an ionaid coinne.</span>
<lb n="1608"/><span>Cuireas eascara éigin do Sheán scéala</span>
<lb n="1609"/><span>roimhe chun Zouch, Presiodún Mumhan an</span>
<lb n="1610"/><span>tráthsan, Seán bheith ag dul go haonaránach</span>
<lb n="1611"/><span>san eachtradh soin.  Leis sin triallas Zouch</span>
<lb n="1612"/><span>ar Corcaigh san oidhche, agus drong-bhuidhean</span>
<lb n="1613"/><span>leis, go raibh le héirighe an lae taoibh le</span>
<lb n="1614"/><span>Caisleán Ó Liatháin, agus gur ghaibh san</span>
<lb n="1615"/><span>bhealach chéadna i n-ar hinnseadh dó Seán</span>
<lb n="1616"/><span>bheith le teacht.  Dála Sheáin, iar dteacht</span>
<lb n="1617"/><span>dó féin is dhá bhuidhin i bhfogus do Chaisleán</span>
<lb n="1618"/><span>Ó Liatháin, tuirlingid taoibh le coill do bhí</span>
<lb n="1619"/><span>ann; agus níor chian dóibh annsoin an tan</span>
<lb n="1620"/><span>chonnarcadar Zouch is a dhrong-bhuidhean</span>
<lb n="1621"/><span>dá n-ionnsaighe.  Do tuigeadh dóibh ar</span>
<lb n="1622"/><span>dtúis gurab é Dáith de Barra agus na huaisle</span>
<lb n="1623"/><span>eile do bhí ann; gidhead, iar bhfaicsin</span>
<lb n="1624"/><span>a ndearmaid dóibh gabhaid a gcapaill le</span>
<lb n="1625"/><span>dul ar marcaigheacht.  Gidheadh nocha bhféadfadh</span>
<lb n="1626"/><span>Seán dul ar a chapall; óir do thréig</span>
<lb n="1627"/><span>neart a chnámh agus lúth a chuirp é, cé go</span>
<lb n="1628"/><span>madh neamh-chlaoidhte a aigne, agus go madh</span>
<lb n="1629"/><span>beódha a mhisneach i ngach guais nó gábhadh</span>
<lb n="1630"/><span>roimhe sin; agus iar dteacht dá fhearaibh chun</span>
<lb n="1631"/><span>a chur ar marcaigheacht, nochan leigfeadh an</span>
<lb n="1632"/><span>t-each dhóibh é, acht ag éirighe ar a chosaibh</span>
<lb n="1633"/><span>tosaigh is deiridh, cé go madh socair suaimhneasach</span>
<lb n="1634"/><span>riamh roimhe sin é, agus go madh mhór</span>
<lb n="1635"/><span>a mhisneach, agus go madh mhórdhálach a</span>
<lb n="1636"/><span>mheanmna ag dul don mhachaire.</span></p>
<lb n="1637"/>
<lb n="1638"/><p><span>"Imthighidh, a cháirde ionmhuine," ar Seán,</span>
<lb n="1639"/><span>"óir do-chímse go dtáinig mo lá."</span></p>
<lb n="1640"/>
<lb n="1641"/><p><span>Leis sin rithid fá'n gcoill do bhí i gcomhfhoghus</span>
<lb n="1642"/><span>dóibh.  Gidheadh tilleas Séamus mhac</span>
<lb n="1643"/><span>Seáin, oighre Sróna Caillighe tar 'ais go</span>
<lb n="1644"/><span>ndubhairt:</span></p>
<lb n="1645"/>
<lb n="1646"/><p><span>"Nocha dtréigfead féin mo churadh is mo</span>
<lb n="1647"/><span>chaith-mhíle ghnáith-éachtach, agus mo charaid</span>
<lb n="1648"/><span>ionmhuin," ar sé; "agus fé mar do rineas</span>
<lb n="1649"/><span>a choimhdeacht i n-a bheathaidh déanfad an</span>
<lb n="1650"/><span>céadna i n-a bhás."  Iar sin lingid na Gaill</span>
<lb n="1651"/><span>timcheall na díse deagh-laoch soin; gidheadh</span>
<lb n="1652"/><span>ba rogha leósan a mbás 'ná a n-airm do</span>
<lb n="1653"/><span>thabhairt suas.  Leis sin tug aon de na</span>
<lb n="1654"/><span>gallaibh sáthadh sleighe ar Sheán i n-a bhrághid,</span>
<lb n="1655"/><span>gur mhairbh ar an láthair sin é, cé gura</span>
<lb n="1656"/><span>mheas Zouch a ghabháil i n-a bheathaidh dá</span>
<lb n="1657"/><span>mb'fhéidir é.  Tomás Pléimionn do b'ainm</span>
<lb n="1658"/><span>don fhear so ler marbhadh Seán, agus</span>
<lb n="1659"/><span>adeirthí gurab seisbhíseach dhó roimhe sin é.</span>
<lb n="1660"/><span>Do rineadar bragha de Shéamus, agus</span>
<lb n="1661"/><span>do rineadar Seán do dhíthcheannadh, agus do</span>
<lb n="1662"/><span>chuireadar a cheann go hÁth Cliath, go raibh</span>
<lb n="1663"/><span>go cian le faicsin ar sparra an Chaisleáin</span>
<lb n="1664"/><span>ann.  Do rugadar a chorp go Corcaigh,</span>
<lb n="1665"/><span>agus do chuireadar i mbrannraighibh go síoth-árd</span>
<lb n="1666"/><span>ar gheata na cathrach é, go raibh ar feadh</span>
<lb n="1667"/><span>a trí nó a ceathair de bhliadhnaibh ann, gur</span>
<lb n="1668"/><span>theilg stoirm amach fé'n abhainn é.</span>
<lb n="1669"/></p>
</div>
<pb n="421"/>
<div><lb n="1670"/><p><span>Dála Shéamuis, iar n-a bhreith 'n-a bhraghaid</span>
<lb n="1671"/><span>go Corcaigh, is gearr gur lean a</span>
<lb n="1672"/><span>bhráthair Seán don tsaoghal eile.</span></p>
<lb n="1673"/>
<lb n="1674"/><p><span>Iar gciorrbhad na gcuraidhe romhráidhte</span>
<lb n="1675"/><span>amhlasan, agus nár fágbhadh cinn feadhna</span>
<lb n="1676"/><span>ar bith ag an Iarla dá chomhfhogus féin, acht</span>
<lb n="1677"/><span>Muiris Mhac Gearailt amháin - do b'é seo</span>
<lb n="1678"/><span>an Muiris do chuaidh don Spáinn dá éis seo</span>
<lb n="1679"/><span>- do rin Geaóid mhac Séamuis, .i. an</span>
<lb n="1680"/><span>tIarla, ceann feadhna an tslóigh dhe.  Agus</span>
<lb n="1681"/><span>cuireas féin crios coimhleathan um a chom,</span>
<lb n="1682"/><span>go ndeachaidh don mhachaire maraon leis, go</span>
<lb n="1683"/><span>raibh ar feadh trí mbliadhan ag cathughadh go</span>
<lb n="1684"/><span>calma comh-chródha n-a námhaid; gur chuir</span>
<lb n="1685"/><span>an bhanríoghain teachta chuige fá dheóidh ag</span>
<lb n="1686"/><span>tairsgin síthe agus síothchána dhó agus ag</span>
<lb n="1687"/><span>geallamhain ar imthigh thársa do thabhairt i</span>
<lb n="1688"/><span>ndearmad, agus fós seilbh sítheóilte a</span>
<lb n="1689"/><span>shaor-fhearann do thabhairt dó ar choingheall</span>
<lb n="1690"/><span>go gcuirfeadh Dochtúir Sanders chuichi go</span>
<lb n="1691"/><span>Sacsaibh.  Gidheadh, do dhiúltuigh an tIarla</span>
<lb n="1692"/><span>sin, cé go bhfacaidh neart a námhad ag fás</span>
<lb n="1693"/><span>agus a neart féin ag claochlódh; óir ní</span>
<lb n="1694"/><span>fhoidhneóghadh a chreideamh ná a choinsias dó</span>
<lb n="1695"/><span>an t-eagailseach oirdhearc onóireach do chur</span>
<lb n="1696"/><span>i gcóir a anma do chailleamhain.  Leis sin</span>
<lb n="1697"/><span>triallas as Conntae Luimnigh go Tiobraid</span>
<lb n="1698"/><span>Árann ag tógbháil creach; go gcualaidh go</span>
<lb n="1699"/><span>raibh campa Gallda san áit dá ngairmthear</span>
<lb n="1700"/><span>Gort na Pise; go dtug Gearóid órdughadh</span>
<lb n="1701"/><span>dá shluagh amus ainbhfiosach anfhórlannach do</span>
<lb n="1702"/><span>thabhairt san oidhce ortha, ionnus an méid</span>
<lb n="1703"/><span>nár mharbhadar is nár ghabhadar díobh, do</span>
<lb n="1704"/><span>phusáladar fá chosaibh a gcapaill iad.</span></p>
<lb n="1705"/>
<lb n="1706"/><p><span>Triallas Gearóid dá éis sin go Caiseal</span>
<lb n="1707"/><span>ag tógbháil creach roimhe i ngach áit 'n-a</span>
<lb n="1708"/><span>ngabhadh.  Iar n-a chlos ar feadh na tíre</span>
<lb n="1709"/><span>Iarla Deasmhumhan do bheith ag tógbháil</span>
<lb n="1710"/><span>creach amhlasan leanaid triúr dearbhráthar</span>
<lb n="1711"/><span>Iarla Urmhumhan é, .i. Éadbhard, Peadar</span>
<lb n="1712"/><span>agus Éamonn.  Do lean fós iad Mac</span>
<lb n="1713"/><span>Phiarais, .i. Barún Dúna Búine, an Puirséalach</span>
<lb n="1714"/><span>Barún Luachma, agus mórán eile de</span>
<lb n="1715"/><span>thaoiseachaibh Buitléarach go sluaghaibh sár-iomdha</span>
<lb n="1716"/><span>leó; gur ionnsaigheadar féin agus</span>
<lb n="1717"/><span>na Gearaltaigh a chéile ag Cnoc Grafan</span>
<lb n="1718"/><span>gur briseadh do na Gearaltaigh i dtúis na</span>
<lb n="1719"/><span>hiorghaile, acht Seanascál Uíbh Mac Coille</span>
<lb n="1720"/><span>go n-a bhuidhin amháin.  An tan chonnarcadar</span>
<lb n="1721"/><span>an líon do bhris díobh an Seanascál ag</span>
<lb n="1722"/><span>seasamh agus ag síor-chathughadh san mhachaire</span>
<lb n="1723"/><span>amhlasan iompuighidh tar ais agus tugadar</span>
<lb n="1724"/><span>aghaidh ar a námhaid, ionnus iar mbeith go</span>
<lb n="1725"/><span>cródha cianfhada ag ciorrbhadh is ag</span>
<lb n="1726"/><span>comh-thuargain a chéile gur bhriseadar na</span>
<lb n="1727"/><span>Buitléaraigh i dtrí rannaibh fé dheóidh; gur</span>
<lb n="1728"/><span>leanadar na Gearaltaigh an ruaig ortha go</span>
<lb n="1729"/><span>portaibh pór-uaithne na Siúire, ionnus an</span>
<lb n="1730"/><span>méid nár mharbh dhíobh gur báthadh a n-urmhór</span>
<lb n="1731"/><span>san ruathar soin.  Do chuadar na Gearaltaigh</span>
<lb n="1732"/><span>i gcomhairle an leanfaidís tar an</span>
<lb n="1733"/><span>abhainn iad.  Gidheadh, adubhairt an Seanascál</span>
<lb n="1734"/><span>leó gan a leanamhain, óir go rabhadar</span>
<lb n="1735"/><span>féin agus a gcapaill tuirseach, agus fós</span>
<lb n="1736"/><span>go raibh an tuile ró-thréan.  Do cinneadh</span>
<lb n="1737"/><span>an chomhairle sin aca, agus do luigheadar</span>
<lb n="1738"/><span>annsoin ar a n-armaibh go maidin, óir do </span>
<lb n="1739"/><span>bhí sé déadhnach san lá an tráthsan.  Triallaid</span>
<lb n="1740"/><span>ar soin go Caiseal go dtárla Ribeard</span>
<lb n="1741"/><span>Inglis go sluagh-bhuidhean leis dóibh taoibh le</span>
<lb n="1742"/><span>Caiseal, agus do fearadh coinsgleó eatortha</span>
<lb n="1743"/><span>i n-ar briseadh do Ribeard iar marbhadh</span>
<lb n="1744"/><span>agus iar ngabháil urmhór a shluagh.</span></p>
<lb n="1745"/>
<lb n="1746"/><p><span>Is fá'n am so do chuir an bhanríoghain</span>
<lb n="1747"/><span>forfhógra genereálta ar feadh na hÉireann,</span>
<lb n="1748"/><span>ag tairsgin a bpárdún agus a mbeathadh</span>
<lb n="1749"/><span>do gach n-aon d'iompóghadh chun umhla don</span>
<lb n="1750"/><span>choróinn, acht amháin don Iarla agus dá</span>
<lb n="1751"/><span>bhráithribh; ionus gur thréigeadar na huaisle</span>
<lb n="1752"/><span>go hiomshlán é agus urmhór a shluagh,</span>
<lb n="1753"/><span>ionnus gur fágbhadh ar uathadh buidhne amhlasan</span>
<lb n="1754"/><span>é.  Iar mbeith ar an órdughadh soin dó,</span></p>
</div>
<pb n="422"/>
<div><lb n="1755"/><p><span>triallas go Conntae Chiarraighe; óir do bhí</span>
<lb n="1756"/><span>tnúth aige le cabhair agus le congnamh ón</span>
<lb n="1757"/><span>Spáinn an tráth soin; go raibh tréimhse agá</span>
<lb n="1758"/><span>cheilt is agá chomh-dhíon féin i measc coillte</span>
<lb n="1759"/><span>curruighthe agus cabhán.  Agus ó ná raibh</span>
<lb n="1760"/><span>meadhón eile cothuighthe aige dhó féin agus</span>
<lb n="1761"/><span>don mhéid fear d'fhan in' fhochair, do bhídís</span>
<lb n="1762"/><span>ag déanamh creach ar feadh na comhursanachta;</span>
<lb n="1763"/><span>agus iar ndul amach lá d'áirithe</span>
<lb n="1764"/><span>dhóibh do-chum na críche sin, do bhaineadar a</span>
<lb n="1765"/><span>héadach go huile de mhnaoi uasail d'áirithe</span>
<lb n="1766"/><span>agus d'fhágbhadar nochtaithe dá n-éis í.</span>
<lb n="1767"/><span>Iar n-a chlossan do dhias dearbhráthar do bhí ag</span>
<lb n="1768"/><span>an mnaoi uasail, do ba chomh-dhaltaí don</span>
<lb n="1769"/><span>Iarla féin, triallaid go ndrong-bhuidhin leó</span>
<lb n="1770"/><span>dá thóraidheacht, go bhfuaradar é, le héirighe</span>
<lb n="1771"/><span>an lae an t-aonmhadh lá déag de Nobhember</span>
<lb n="1772"/><span>san mbliadhain 1583 sa ghleann coille i n-a</span>
<lb n="1773"/><span>raibh, .i. Gleann na Guinte i n-a uathadh is</span>
<lb n="1774"/><span>in' aonar; óir do theicheadar an dias</span>
<lb n="1775"/><span>mharcach do bhí in' fhochair, .i. Seán mhac Uilig</span>
<lb n="1776"/><span>agus Séamus mhac Dáith do shábháil a n-anma.</span>
<lb n="1777"/><span>Do bhí fós Conchubhar Ó Dála, do ba cheann</span>
<lb n="1778"/><span>feadhna ar an mbeagán buidhne do bhí aige,</span>
<lb n="1779"/><span>sa cheann eile den ghleann, ag coimeád</span>
<lb n="1780"/><span>creiche do thugadar leó an lá roimhe sin;</span>
<lb n="1781"/><span>ionnus, iar n-a fhagháil amhlasan dóibh gur</span>
<lb n="1782"/><span>lingeadar i n-a úir-thimcheall.  Leis sin</span>
<lb n="1783"/><span>téid aon dá bhfearaibh, .i. Domhnall Ó</span>
<lb n="1784"/><span>Caolluighe isteach don chuasán i n-a raibh,</span>
<lb n="1785"/><span>agus baineas a lámh dheas agus ceachtar dá</span>
<lb n="1786"/><span>chluasaibh den Iarla uasal, agus tarraingeas</span>
<lb n="1787"/><span>amach amhlasan é.  Tógbhaid leó ar an</span>
<lb n="1788"/><span>órdughadh soin é.  Gidheadh, ó nach féadfadh</span>
<lb n="1789"/><span>siubhal mar badh mhian leó, óir do laguigh</span>
<lb n="1790"/><span>tréigean na fola é, baineas an Domhnall</span>
<lb n="1791"/><span>romh-ráidhte a cheann céillidhe ceirt-bhriathrach</span>
<lb n="1792"/><span>dhé, agus fágbhaid a chorp cródha cneas-aolta</span>
<lb n="1793"/><span>fá fhaol-chonnaibh allta agus fá</span>
<lb n="1794"/><span>éanaibh an aéir: óir do b'eagal leó an</span>
<lb n="1795"/><span>Conchubhar romh-ráidhte Ó Dála agus a</span>
<lb n="1796"/><span>dhrongbhuidhean ortha do bhí ag tafan 'n-a</span>
<lb n="1797"/><span>ndiaidh an tráthsan; gidheadh ní ráinig leis,</span>
<lb n="1798"/><span>óir do shoicheadar an campa gallda sul</span>
<lb n="1799"/><span>do rug ortha.  Cuirid an ceann an oidhche sin,</span>
<lb n="1800"/><span>agus sluagh-bhuidhean leis, go Corcaigh, agus</span>
<lb n="1801"/><span>assan go Sacsaibh, gur cuireadh annsoin i</span>
<lb n="1802"/><span>bhfleascaibh práis é, agus gur crochadh go</span>
<lb n="1803"/><span>síoth-árd le slabhraidhibh a mullach Túir</span>
<lb n="1804"/><span>Lunndaine é.</span></p>
<lb n="1805"/>
<lb n="1806"/><p><span>Iar gcríochnughadh a bheathadh go Ghearóid</span>
<lb n="1807"/><span>uasal mhac Séamuis amhlasan, iar mbeith</span>
<lb n="1808"/><span>chúig bhliadhna fichead in' Iarla Deasmhumhan</span>
<lb n="1809"/><span>do b'éigin dá chomhfhogus teicheadh as Éirinn,</span>
<lb n="1810"/><span>ionnus go ndeachaidh a n-urmhór don Spáinn.</span>
<lb n="1811"/><span>Gidheadh, Tomás mhac Seáin, mac dearbhráthar</span>
<lb n="1812"/><span>an Iarla, do chuaidh sin don Róimh, go</span>
<lb n="1813"/><span>raibh tréimhse ann.  Tháinig assan don</span>
<lb n="1814"/><span>Spáinn, agus assan go hAlbain.  Gidheadh,</span>
<lb n="1815"/><span>ní cian do bhí annsoin an tan ba chlos don</span>
<lb n="1816"/><span>bhanríoghain a bheith ann, ionnus go mba</span>
<lb n="1817"/><span>éigean dó triall ar éalódh oidhche as, go</span>
<lb n="1818"/><span>ndeachaidh tar ais don Spáinn, iar ngabháil</span>
<lb n="1819"/><span>tré Fhlóndrus, tríd an BhFrainnc agus tríd</span>
<lb n="1820"/><span>an Iodáil dó.  Gidheadh, dá éis sin, san</span>
<lb n="1821"/><span>mbliadhain 1594 do chuir Rí na Spáinne go</span>
<lb n="1822"/><span>hÉirinn é, maraon le hÁrd-easpog Thuama</span>
<lb n="1823"/><span>agus uasal eile d'áirithe as Cantabria san</span>
<lb n="1824"/><span>Spáinn dar bh'ainm Meridos; agus do</span>
<lb n="1825"/><span>gheall dóibh sluagh iomdha do chur 'n-a ndiaidh.</span>
<lb n="1826"/><span>Gidheadh, d'éag Tomás mhac Seáin san</span>
<lb n="1827"/><span>eachtra soin.</span></p>
<lb n="1828"/>
<lb n="1829"/><p><span>Tráchtfam anois ar an gcrích d'imthigh ar</span>
<lb n="1830"/><span>an mbuidhin do bhí cionntach i mbás an Iarla,</span>
<lb n="1831"/><span>go háirithe ar Dhomhnall Ó Caolluighe do</span>
<lb n="1832"/><span>bhuain a cheann dé; óir do chuaidh Domhnall</span>
<lb n="1833"/><span>dá éis sin go Sacsaibh, agus gabhas ag</span>
<lb n="1834"/><span>robáil ann, gur crochadh ann é, cé gur iarr</span>
<lb n="1835"/><span>Iarla Urmhumhan a anam dó.  Eóghan,</span>
<lb n="1836"/><span>iomorro, mac Dhomhnaill Uí Mhuircheartaigh,</span>
<lb n="1837"/><span>.i. comh-dhalta an Iarla, agus ceann feadhna</span>
<lb n="1838"/><span>na buidhne do bhí dá thóraigheacht - cé gur</span></p>
</div>
<pb n="423"/>
<div><lb n="1839"/><p><span>shaor an tIarla roimhe sin ón gcroich é,</span>
<lb n="1840"/><span>d'aimhdheóin na ngiúistísí, de thaoibh gaduidheachta</span>
<lb n="1841"/><span>chapall - do mhair chúig bhliadhna déag</span>
<lb n="1842"/><span>d'éis bháis an Iarla.  Gidheadh, do crochadh</span>
<lb n="1843"/><span>fá dheóidh le Barún Lic Shnámha, .i. an</span>
<lb n="1844"/><span>Tighearna Ciarraigheach é.</span></p>
<lb n="1845"/>
<lb n="1846"/><p><span>Séamus, mac Thomáis Ruaidh, do gairmeadh</span>
<lb n="1847"/><span>mar iarla le n-a chomhfhogus féin é.</span>
<lb n="1848"/><span>Gidheadh, do scaoil Banríoghain Eilís as</span>
<lb n="1849"/><span>príosún, i n-aghaidh an tSéamuis chéadna so,</span>
<lb n="1850"/><span>Séamus mhac Gearóid, agus do theilg an</span>
<lb n="1851"/><span>chéad tSéamus insa bpríosún chéadna, .i. i</span>
<lb n="1852"/><span>dTúr Lunndaine, go bhfuair bás ann - ní</span>
<lb n="1853"/><span>gan amhras gur nimh do fuair sé.  Do b'é</span>
<lb n="1854"/><span>athair an tSéamuis seo Tomás Ruadh, an</span>
<lb n="1855"/><span>dearbhráthair ba shine 'ná an tIarla Gearóid</span>
<lb n="1856"/><span>do luadhamair roimhe seo i dtráchta ar</span>
<lb n="1857"/><span>phósadh aindlightheach a mháthar.  Do mhair sé</span>
<lb n="1858"/><span>iar n-éag a thriar dearbhráthar, .i. Gearóid,</span>
<lb n="1859"/><span>Seán, agus Séamus; óir d'fhan sé go</span>
<lb n="1860"/><span>socair sítheóilte ar feadh an chogaidh is an</span>
<lb n="1861"/><span>chomh-ruathair sin Gearaltach i n-a dhún is</span>
<lb n="1862"/><span>'n-a dheagh-árus féin, .i. ag caisleán cosantach</span>
<lb n="1863"/><span>cian-ársa Chonaithe gur éag ann, agus</span>
<lb n="1864"/><span>gur fhág dá éis dias mhac, .i. Séamus agus</span>
<lb n="1865"/><span>Seán.</span></p>
<lb n="1866"/>
<lb n="1867"/><p><span>Dála na díse tréan-uasal soin, ba chiach</span>
<lb n="1868"/><span>agus ba chásmhar leó fearainn agus fír-bheatha</span>
<lb n="1869"/><span>a sean agus a sáir-shinsir féin</span>
<lb n="1870"/><span>d'fhaicsin i lámhaibh eiriceach agus eachtrann;</span>
<lb n="1871"/><span>óir do roinn an bhanríoghain an iarlacht ar</span>
<lb n="1872"/><span>na gallaibh.  Uimesin cruinnighid agus</span>
<lb n="1873"/><span>comhthionólaid an líon sluagh agus sochaidhe</span>
<lb n="1874"/><span>is mó do b'fhéidir leó, ionnus go rabhadar</span>
<lb n="1875"/><span>ar feadh trí mbliadhan ag creachadh, ag</span>
<lb n="1876"/><span>ciorrbhadh, agus ag comh-bhuaireamh na ngall</span>
<lb n="1877"/><span>ar feadh na Mumhan; go dtugadar bualadh</span>
<lb n="1878"/><span>machaire dhóibh fá dheóidh, i n-ar briseadh do</span>
<lb n="1879"/><span>na gallaibh agus dá gceann feadhna Norris</span>
<lb n="1880"/><span>do ba phríomh-thaoiseach Mumhan an tráth</span>
<lb n="1881"/><span>soin.  Deich míle fear líon sluagh Gearaltach</span>
<lb n="1882"/><span>an lá soin.</span></p>
<lb n="1883"/>
<lb n="1884"/><p><span>Iar bhfaicsin fáis treise agus tréine</span>
<lb n="1885"/><span>Gearaltach dhon bhanríoghain agus gur gabhadh</span>
<lb n="1886"/><span>Séamus mhac Tomáis in' iarla aca, do</span>
<lb n="1887"/><span>smaoin créad an modh ar a bhféadfadh</span>
<lb n="1888"/><span>comhbhuaireamh do dhéanamh eatortha féin.</span>
<lb n="1889"/><span>Leis sin scaoileas do Shéamus mhac Gearóid,</span>
<lb n="1890"/><span>.i. mac an Iarla, do bhí ar feadh seacht</span>
<lb n="1891"/><span>mbliadhan déag roimhe sin i ngéibheann i</span>
<lb n="1892"/><span>dTúr Lunndaine - ó do chuir an chunntaois,</span>
<lb n="1893"/><span>a mháthair féin i ngiall ar son a athar ann</span>
<lb n="1894"/><span>é - agus cuireas go hÉirinn é, iar dtabhairt</span>
<lb n="1895"/><span>gairme agus gnáith-theidil Iarla Deasmhumhan</span>
<lb n="1896"/><span>dó; agus iar dteacht go hÉirinn dó do</span>
<lb n="1897"/><span>ghaibh seilbh na hiarlachta, óir do b'é an</span>
<lb n="1898"/><span>t-oighre ceart é.  Leis sin tréigid a shluagh</span>
<lb n="1899"/><span>agus a shíor-chomhfhogus Séamus mhac Tomáis,</span>
<lb n="1900"/><span>agus gabhaid le Séamus mhac Gearóid,</span>
<lb n="1901"/><span>ionnus go mba éigean don chéad tSéamus</span>
<lb n="1902"/><span>go n-a bheagán buidhne imtheacht ar measc</span>
<lb n="1903"/><span>cnoc agus cabhán agá cheilt agus agá chomh-dhíon</span>
<lb n="1904"/><span>féin ar a námhaid.  Gidheadh, chailleadar</span>
<lb n="1905"/><span>a bhuidhean féin air fé dheóidh; óir</span>
<lb n="1906"/><span>do rineadar bragha dhe, agus iar mbeith amhlasan</span>
<lb n="1907"/><span>dó, tógbhaid leó é chun Seóirse Carew</span>
<lb n="1908"/><span>an ridire órtha do ba Phresiodún Mumhan</span>
<lb n="1909"/><span>an tráth soin.  Gidheadh, iar dteacht i</span>
<lb n="1910"/><span>bhfoigse sé mhíle don áit i n-a raibh an</span>
<lb n="1911"/><span>Presiodún go n-a shluagh-bhuidhean, thárla</span>
<lb n="1912"/><span>drong-bhuidhean d'uaislibh áirithe dhóibh, agus</span>
<lb n="1913"/><span>do scaoileadar Séamus as a chruadh-chuibhreach,</span>
<lb n="1914"/><span>gur shaoradar den chuaird sin é.</span></p>
<lb n="1915"/>
<lb n="1916"/><p><span>Iar n-a scaoile amhlasan dó, nocha raibh fhios</span>
<lb n="1917"/><span>aige cia do b'ionntaoibh dhó.  Uime sin do </span>
<lb n="1918"/><span>bhíodh agá fholach agus agá anacal féin go</span>
<lb n="1919"/><span>ndearnaidh an Ridire Fionn bragha dhé fá</span>
<lb n="1920"/><span>dheóidh iar n-a fhagháil i n-uaimh thalmhan; go</span>
<lb n="1921"/><span>rug assoin chun an Phresiodúin é, gur</span>
<lb n="1922"/><span>cuireadh go Sacsaibh; agus iar mbeith seacht</span>
<lb n="1923"/><span>mbliadhna i ngéibheann i dTúr Lunnndaine,</span></p>
</div>
<pb n="424"/>
<div><lb n="1924"/><p><span>d'éag ann fá dheóidh.  Do chuaidh a dhearbhráthair</span>
<lb n="1925"/><span>Seán don Spáinn, agus iar mbeith</span>
<lb n="1926"/><span>tréimhse i bhfochair Ríogh na Spáinne, d'éag</span>
<lb n="1927"/><span>sé, gur fhág dá éis mac, .i. Gearóid mhac</span>
<lb n="1928"/><span>Seáin, ar a dtráchtfam i n-a ionad féin.</span></p>
<lb n="1929"/>
<lb n="1930"/><p><span>Séamus mhac Gearóid, do tugadh mar</span>
<lb n="1931"/><span>ghiall ar son a athar é, amhail adubhramair;</span>
<lb n="1932"/><span>agus iar gcaitheamh seacht mbliadhan déag i</span>
<lb n="1933"/><span>dTúr Lunndaine do scaoil an bhanríoghain</span>
<lb n="1934"/><span>as géibheann é.  Do thug teideal Iarla</span>
<lb n="1935"/><span>Deasmhumhan dó, agus do chuir saor go</span>
<lb n="1936"/><span>hÉireann é.  Gidheadh, iar dtraochadh nirt</span>
<lb n="1937"/><span>Shéamhuis mhac Tomáis Ruaidh agus síothcháin</span>
<lb n="1938"/><span>déanta, ní raibh an bhanríoghain ní bhus mó i</span>
<lb n="1939"/><span>gcúram an Iarla go ndeachaidh tar ais go</span>
<lb n="1940"/><span>Sacsaibh, agus gur chríochnuigh a bheatha ann,</span>
<lb n="1941"/><span>ní gan amhrus gur nimh do fuair sé mar an</span>
<lb n="1942"/><span>gcéadna, Anno 1602.</span></p>
<lb n="1943"/>
<lb n="1944"/><p><span>Iar bhfagháil gairm iarla do Shéamus mhac</span>
<lb n="1945"/><span>Gearóid, amhail adubhramair, ní cian d'fhan</span>
<lb n="1946"/><span>i nÉirinn an tan do chuaidh go Sacsaibh go</span>
<lb n="1947"/><span>bhfuair nimh le hól ann, iar mbeith aon</span>
<lb n="1948"/><span>bhliadhain amháin in' iarla.</span></p>
<lb n="1949"/>
<lb n="1950"/><p><span>Gearóid mhac Seáin mhac Tomáis Ruaidh,</span>
<lb n="1951"/><span>an fear déadhnach; do fuair tré Rígh na</span>
<lb n="1952"/><span>Spáinne teideal captaoin gárdaí Impire</span>
<lb n="1953"/><span>na Gearmáinne Uachtaraighe; d'éag sé san</span>
<lb n="1954"/><span>mbliadhain 1632.  Agso an Gearóid ar ar</span>
<lb n="1955"/><span>thráchtamair grod roimhe seo.  Do fuair ó</span>
<lb n="1956"/><span>Rígh na Spáinne - iar n-éag a athar ann,</span>
<lb n="1957"/><span>amhail adubhramair - teideal iarla, go</span>
<lb n="1958"/><span>ndeachaidh ar soin don Almáinn, agus iar</span>
<lb n="1959"/><span>gcaitheamh trí mbliadhan ann gur éag fá</span>
<lb n="1960"/><span>dheóidh.</span></p>
<lb n="1961"/>
<lb n="1962"/><p><span>Agsin sínte ar faon-luighe ag feóchadh</span>
<lb n="1963"/><span>agus ag fíor-chríonadh an crann cnuais-iomdha</span>
<lb n="1964"/><span>soin Gearaltach, do plannduigheadh</span>
<lb n="1965"/><span>agus do príomh-chuireadh ar dtúis i nÉirinn</span>
<lb n="1966"/><span>le Muiris mac Ghearailt mhóir, agus do</span>
<lb n="1967"/><span>leathnuigh, agus do lán-oscail a géaga glasa</span>
<lb n="1968"/><span>glé-thorthacha os cheithre chóige chian-fhairsinge</span>
<lb n="1969"/><span>Éireann, le ré cheithre céad ar chaogaid</span>
<lb n="1970"/><span>bliadhan.  Do bhí le linn an chrainn seo bheith</span>
<lb n="1971"/><span>fé bhláth is fé mheas i nÉirinn, caogad</span>
<lb n="1972"/><span>d'fhíor-stoc Gearaltach do ba iarlaí, tighearnaí,</span>
<lb n="1973"/><span>bíocuin, barúin agus ridirí.  Do</span>
<lb n="1974"/><span>b'é faid tighearnais nó iarlachta Iarla</span>
<lb n="1975"/><span>Deasmhumhan céad agus fiche míle Ghaedhlach,</span>
<lb n="1976"/><span>agus seacht míle is caogad a trasna.  Do </span>
<lb n="1977"/><span>bhíodar fós os cionn céad caisleán chun</span>
<lb n="1978"/><span>cosnaimh is comh-seasaimh fá theideal is fá</span>
<lb n="1979"/><span>thréan-tarmuin Iarla Deasmhumhan.  Do bhí</span>
<lb n="1980"/><span>fós dafhichid míle púnt d'árd-chíos bliadhntamhail</span>
<lb n="1981"/><span>ag teacht chun Iarla Deasmhumhan, i</span>
<lb n="1982"/><span>n-éaghmuis a raibh dá fhearannaibh i n-a</span>
<lb n="1983"/><span>lámhaibh féin agus i lámhaibh a chomhfhoguis</span>
<lb n="1984"/><span>agus a chomh-bhráithre amhail tuigthear as an</span>
<lb n="1985"/><span>roinn tugadh ar an iarlacht tar éis díthcheannadh</span>
<lb n="1986"/><span>an Iarla Gearóid.</span></p>
<lb n="1987"/>
<lb n="1988"/><p><span>Agsin túismhiughadh teacht agus tréan-chosnamh,</span>
<lb n="1989"/><span>críochnughadh ciorrbhadh agus craobhscaoile</span>
<lb n="1990"/><span>gníomha geineallach agus gnáith-éachta</span>
<lb n="1991"/><span>Gearaltach i nÉirinn go dtí so,</span>
<lb n="1992"/><span>.i. 1655, ón gcéad fhear tháinig go hÉirinn</span>
<lb n="1993"/><span>díobh, .i. Muiris.</span></p>
<lb n="1994"/>
<lb n="1995"/><p><span>Geineallach Mhuiris, iomorro, mar seo:</span>
<lb n="1996"/><span>Muiris, mac Gearailt mhóir, mac Muiris,</span>
<lb n="1997"/><span>mac Seáin, mac Riobaird, mac Uilliam,</span>
<lb n="1998"/><span>mac Riocaird mhóir, .i. connstábla árd</span>
<lb n="1999"/><span>ríogh Shacsan i gcúirt pharliament Uindsor.</span></p>
<lb n="2000"/>
<lb n="2001"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Craobhscaoile Gearaltach in Éirinn

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Craobhscaoile Gearaltach in Éirinn

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
