Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Sean-oideasaí Leighis</title><author><name type="main">Anaithnid; Eag. An Seabhac</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Deirdre D'Auria and Eilís Ní Mhearraí</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N"/>
                         <note type="L">147</note>
                         <note type="B">1794-95ls 18D</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno/><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title>Sean-oideasaí Leighis</title><author>Anaithnid; Eag. An Seabhac</author><imprint><publisher>B.Á.C.: An Cumann le Béaloideas Éireann</publisher><date>1794-95ls 18D</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p/>
<lb n="0"/>
<lb n="1"/><p><span>1 Ar Chusachtach agus Fuacht.</span>
<lb n="2"/><span>Cárt fíoruisge chuir a mbuidéal, luadh trí pinnine do shiucre</span>
<lb n="3"/><span>candy do bhrúith agus do chuir ann, luadh pinnine do Liquorice Ball</span>
<lb n="4"/><span>do shnuighe nó do ghearra na shlaidhseadha tanuidhe leis an sgiain</span>
<lb n="5"/><span>agus a ccuir ann.  18 n-ingne gairleóigia agus a bpolladh le</span>
<lb n="6"/><span>snáithid do chuir ann, corc do chuir ann, a chuir 24 huaire a ttalamh</span>
<lb n="7"/><span>gan aon bhraon do dhortadh iná do dhól, acht an té dá ndéanfaí dhó</span>
<lb n="8"/><span>é, fóirionn cusachtach agas fuacht.</span></p>
<lb n="9"/>
<lb n="10"/><p><span>2 Ar Theinnios Croidhe.</span>
<lb n="11"/><span>Naoi n-ingine gairleóige dfaghail agus trí chuid do dhéanamh díobh</span>
<lb n="12"/><span>.i. trí hingne chuir ann gach cuid, sin do chur astig i mblúire ime</span>
<lb n="13"/><span>agus mar sin na trí chuid do shloga maille re na ccoguint agus</span>
<lb n="14"/><span>d'ithe agus sin do dhéanamh ar feadh naoi maidionnacha agus fóirionn</span>
<lb n="15"/><span>teinnus croidhe, más fíor.</span></p>
<lb n="16"/>
<lb n="17"/><p><span>Trí bholguim do bhainne lárach d'ól do dhruim baighte .i. cuideóigín</span>
<lb n="18"/><span>dearg dfear an treacha, agus fóirionn más fíor. An chuideógín</span>
<lb n="19"/><span>do chuir beo san áit chéadna inna bhfaghfaí é.</span>
<lb n="20"/></p>
</div>
<pb n="148"/>
<div><lb n="21"/><p><span>3 Ar Theinnios Fiacal.</span>
<lb n="22"/><span>Seacht bpaidreacha, seacht nAibhe Mairae agus Cré do rádh a</span>
<lb n="23"/><span>n-onóir do Dhia agus do bhannaomh na bhfiacal agus a gheallamhuin</span>
<lb n="24"/><span>do Dhia gan é féin do bhearra aon Domhnach feadh mhairfiodh sé, agus</span>
<lb n="25"/><span>fóirionn teinnios fiacal, agus creidim sin.</span></p>
<lb n="26"/>
<lb n="27"/><p><span>4 Ar an nGairbhéal.</span>
<lb n="28"/><span>Duille agus préamh an leacáin d'ithe agus fóiridh na clocha fuail,</span>
<lb n="29"/><span>nó Germander do bhruith ar uisge agus fóireann clocha fuail.</span>
<lb n="30"/><span>Sugh neanntóige do chuir ar fhíon fionn, ól agus fóireaun na clocha</span>
<lb n="31"/><span>fuail. Croicionn míl muighe do lusga agus púdar do dhéanamh de</span>
<lb n="32"/><span>agus a chuir ar fhíon fionn agus fóireann an céadna, gé gomadh</span>
<lb n="33"/><span>ársa, amhuil adeir Aurílius.  An felependula do bhrise agus do</span>
<lb n="34"/><span>bheirbhioghadh ar fhíon agus fóireann na clocha fuail. A sléibhtibh</span>
<lb n="35"/><span>agus a n-ionnadaibh cruadha fhásas.  Betonica .i. beitionn do</span>
<lb n="36"/><span>thabhairt ar fhíon do lucht na cloiche fuail agus fóirionn iad. Oixis</span>
<lb n="37"/><span>do dhuille creamh na muice fiadh do bhruith ar bhfinéigre, ól go</span>
<lb n="38"/><span>ceann fithche lá agus fóirionn na clocha fuail.</span></p>
<lb n="39"/>
<lb n="40"/><p><span>5 Ar an mBoighre .i. Bodhaire.</span>
<lb n="41"/><span>Gaibh naoi n-áirimh do mhismín dearg agus bíodh naoi bplanda san</span>
<lb n="42"/><span>áiriomh díobh, caith an deachmhadh uait, brúig iad agus bain a súgh</span>
<lb n="43"/><span>asda le na bhfásga trí éadach lín. Leig lán méaracáin ann gach</span>
<lb n="44"/><span>cluais don othar agus fóirionn.  Nó gaibh bainne na mbó mbleacht,</span>
<lb n="45"/><span>idir bhun agus bárr, préamh agus duille, nig agus glan, brúig</span>
<lb n="46"/><span>agus fáisg trí éadach lín, cuir mil ar a súghlach agus cuir chúghad</span>
<lb n="47"/><span>a mbuidéilín agus más mian leat bóighre do leighios léig lán</span>
<lb n="48"/><span>méaracáin de a bpollaibh na srón agus lán méaracáin de is na</span>
<lb n="49"/><span>cluasaibh agus coimeád an t-othar seal ar chúl a chinn.  Annsan</span>
<lb n="50"/><span>léigiodh a aighidh faoi go silfiodh gach réim uisge agus gach annagal</span>
<lb n="51"/><span>bhias tíomcholl na hinchinne agus fóirionn.  Nó cuir cúpla eascú</span>
<lb n="52"/><span>a nduilleóig cabáiste fán ttine go mbogfaid, ar sin fáisg an</span>
<lb n="53"/><span>súgh asda agus cuir san ccluais agus fóirionn; súgh éinneáin</span>
<lb n="54"/><span>do chuir teith san ccluais agus fóirionn.</span></p>
<lb n="55"/>
<lb n="56"/><p><span>Nó gaibh naoi nduilleóga don fheirdhris agus caith an deachmhadh</span>
<lb n="57"/><span>ceann  uait, leig a súgh san ccluais agus fóirionn. Nó cuir craobhadh</span>
<lb n="58"/><span>fuinnseoige san tine agus gaibh an súgh thiocfaidh asda le teas na</span>
<lb n="59"/><span>tine is léig trí braoin bheaga ionngach cluais ag an othar agus</span>
<lb n="60"/><span>fóirionn.</span></p>
<lb n="61"/>
<lb n="62"/><p><span>Nó mún geirfiadh chuir ionnta agus olann dubh chuir leath bhus</span>
<lb n="63"/><span>inte agus fóirionn.</span>
<lb n="64"/></p>
</div>
<pb n="149"/>
<div><lb n="65"/><p><span>6 Ar theinngios Cínn is Cluaise.</span>
<lb n="66"/><span>Lus míghde do bhrúith agus a chuir amhuil ceirín um an éadan agus</span>
<lb n="67"/><span>um na huisionna agus fóirionn teinnios an chínn, agus súgh míghde</span>
<lb n="68"/><span>do léigionn san ccluais fóirionn teinnios na cluaise.</span></p>
<lb n="69"/>
<lb n="70"/><p><span>Nó súgh eighneáin do chuir teith san ccluais, agus fóirionn. Nó</span>
<lb n="71"/><span>súgh lusa chuir san leathtsróin as sia ón ccluais teinn agus</span>
<lb n="72"/><span>fóirionn.  Nó an tan théid piast bheag san ccluais, súgh déadha</span>
<lb n="73"/><span>do chuir inte agus tiocfaidh amach gan fuireach.</span></p>
<lb n="74"/>
<lb n="75"/><p><span>7 Ar an nGairbhéal.</span>
<lb n="76"/><span>Caorthan curruig do bhruith ar fhíon fionn, ól agus fóirionn an</span>
<lb n="77"/><span>gairbhéal. Nó an chorchopóg do bhruith ar sheann-fhíon, ól agus fóirionn.</span>
<lb n="78"/><span>Nó creamh muice fiadh do bhruith ar fhíon, ól agus brisidh na clocha</span>
<lb n="79"/><span>fuail.  Nó croicionn míl muighe do losca agus púdar do dhéanamh</span>
<lb n="80"/><span>de, annsan a chuir ar fhíon, ól agus fóirionn.</span></p>
<lb n="81"/>
<lb n="82"/><p><span>Nó cúpla lán doruinn do na peallthóiríghe do bhruith ar dhá chárt</span>
<lb n="83"/><span>fioruisge go ttéighidh cárt díobh fé bhruith.  An cárt san do sgaga</span>
<lb n="84"/><span>trí éadach lín agus piúnt Geneva chuir 'na cceann, ól ar feadh trí</span>
<lb n="85"/><span>maidineacha ar céadlonga, agus fóirionn.  Nó síol na luibhe dár</span>
<lb n="86"/><span>b'ainm meacontuadh do bhruith ar fhíon ól agus fóirionn.</span></p>
<lb n="87"/>
<lb n="88"/><p><span>Nó siol na luibhe dárb ainm torcán do bhruith ar fhíon, ól agus</span>
<lb n="89"/><span>fóirionn an galar fuail.</span></p>
<lb n="90"/>
<lb n="91"/><p><span>8 Ar Theinnios Cuirp.</span>
<lb n="92"/><span>Gaibh trí púint go leith iaruinn agus goir san teallach é go mbeidh</span>
<lb n="93"/><span>dearg go maith.  Cuir a ttrí cáirt leamhnochta a ccorcán, dearg</span>
<lb n="94"/><span>mar sin, cúmhdaig gan stad agus fág mar sin seal go mbeith don</span>
<lb n="95"/><span>iarann fuar, cuir san teallach arís agus ar mbeith dearg do déin</span>
<lb n="96"/><span>an céadna leis agus mar sin trí huaire go mbeith don bhainne</span>
<lb n="97"/><span>bruite go trí pínt, óladh an t-othar leithphiúnt ar maidin is leithphiúnt</span>
<lb n="98"/><span>um neóin de agus fóirionn.</span></p>
<lb n="99"/>
<lb n="100"/><p><span>Nó omh ceirce do bhruith a bhfinéigre go mbeig cruaidh, a chathamh</span>
<lb n="101"/><span>agus fóirionn flux na broinne, nó stairis do bhruith ar leamhnocht</span>
<lb n="102"/><span>agus ím guirt do chuir tríd, a chathamh agus fóirionn teinnus</span>
<lb n="103"/><span>cuirp.</span>
<lb n="104"/><span>Nó coirt an draoighin do bhruith ar leamhnocht, ól agus fóirionn.</span></p>
<lb n="105"/>
<lb n="106"/><p><span>9 Ar Ghairbéal.</span>
<lb n="107"/><span>Féar tirm do bhruith a ccrocán mhór agus an t-othar do theacht</span>
<lb n="108"/><span>os a chionn agus beith dá chimilt síos ón imliocán agus gan tallus</span>
<lb n="109"/><span>do leigion suas ná a chimilt suas tar imliocán agus fóirionn.</span>
<lb n="110"/></p>
</div>
<pb n="150"/>
<div><lb n="111"/><p><span>Nó bain fuil as an othar mar so aniugh agus tabhair progóid do</span>
<lb n="112"/><span>ar maidin agus an feadh bhiaidh an progóid ar iomchur aige ibeadh</span>
<lb n="113"/><span>camimeill mar dhigh go n-oibreig an phrogóid air.  Iar sin itheadh</span>
<lb n="114"/><span>plúr cruinneachta bruite ar leamhnacht amhuil leite. Gaibh cart</span>
<lb n="115"/><span>whiskey maith láidir agus luadh raeluidhe  do Hippocoanna Powder.</span>
<lb n="116"/><span>Cuir luadh tuistiúin de .i. a dhá ttrian, ar an ccárt whiskey sin,</span>
<lb n="117"/><span>ibheadh an t-othar leathchnagaire dé ar maidin agus leathchnagaire</span>
<lb n="118"/><span>eile um thráthneóna.  Mar sin ar feadh ocht lá is gan aon tsóinseáil</span>
<lb n="119"/><span>bídh ná díghe chathamh an feadh sin, acht arán cruinneachta gan ghiost</span>
<lb n="120"/><span>gan salann agus laoigfheoil agus anbhruithe laoigfheoladh mar dhigh.</span>
<lb n="121"/><span>An  trian eile den Hippocoanna thabhairt ar bhraon meidhig sa</span>
<lb n="122"/><span>phrogóid dho.  Luadh leithphinne caimimeil chuir a Tea-pot is uisge</span>
<lb n="123"/><span>fiuchda do chuir air, a chúmhdach agus ól an feadh bhiadh an phrogóid</span>
<lb n="124"/><span>ar iomchur aige nó go n-oibreóig sí air agus fóirionn.</span></p>
<lb n="125"/>
<lb n="126"/><p><span>10 Ar an Ibhil Reatha.</span>
<lb n="127"/><span>Gaibh trí crocáin do Sweetning wood ionna mbeidh cheithre húnsa</span>
<lb n="128"/><span>Sassafras, cheithre húnsa do Rude Antimony, cheithre húnsa do</span>
<lb n="129"/><span>Lignum Vitae, ceithre húnsa Sasferla agus ceithre húnsa Salls</span>
<lb n="130"/><span>ionngach aon chrocán do na trí crocáin, agus bíodh luadh dhá phinninn</span>
<lb n="131"/><span>do Liquorice Stick anngach crocán díobh, agus piúnt coilleacha</span>
<lb n="132"/><span>crainn. Cuir na neithe seo a ccrocán mhór agus ocht bpota fíoruisge</span>
<lb n="133"/><span>ortha. Cuir ar an ttine iad mar so ar maidin go much agus géaruigh</span>
<lb n="134"/><span>an tine fútha go bhfiuchaidh go láidir agus fág ar an ttine iad go</span>
<lb n="135"/><span>ndeachaidh leath fé bheirbhiughadh díobh.  Ar sin cuir na cheithre phota.</span>
<lb n="136"/><span>sin bhias agad a ccrúsga nó a bpróca mhór agus cúmhdach air, agus</span>
<lb n="137"/><span>cuir cárt d'uisge rósaoil na cheann.  Ibheadh an t-othar leithphiúnt</span>
<lb n="138"/><span>de ar maidin is um neóin.  Iar sin cuir síos na stuifna céadna</span>
<lb n="139"/><span>arís agus beirbh iad chuim laig-díghe do dhéanamh agus ibheadh deoch</span>
<lb n="140"/><span>de sin aon am den ló do gheabhaidh tart é; acht an leithphiúnt don</span>
<lb n="141"/><span>dig láidir d'ól gach maidin is neóin.</span></p>
<lb n="142"/>
<lb n="143"/><p><span>N.B. - Ní beag aon chrocán amháin díobh so sa chúaird agus mairfidh</span>
<lb n="144"/><span>10 lá agus annsin an 9mhadh lá crocán eile ghléas noch do bheadh fhollamh</span>
<lb n="145"/><span>nó oreamhnach uim an ann a mbeadh an chéad chrocán óltha nó usáidthe</span>
<lb n="146"/><span>agus usaltar fán ccuma ccéadna, agus mar sin an tríomhadh crocán</span>
<lb n="147"/><span>a ccion naoi lá eile, agus usaltar mar an ccuid eile.</span>
<lb n="148"/><span>N.B. -  Ná hitheadh agus ná hóladh an t-othar aon rud ar feadh na</span>
<lb n="149"/><span>haimsire sin bhias dá léighios, acht arán tirim nó blúire feóla</span>
<lb n="150"/><span>rósta ón smearóid agus braon Green Téa má fhéadann a lúbhail -</span>
<lb n="151"/><span>agus muna bhféadaidh méidhiog-dá-bhainne d'ól agus fóirionn, an</span>
<lb n="152"/><span>t-othar do chathamh progóide agus do bhuain fola as féin an lá roimh</span>
<lb n="153"/><span>rae.</span>
<lb n="154"/></p>
</div>
<pb n="151"/>
<div><lb n="155"/><p><span>Nó gaibh naoi bplannda beaga don óghraicc bhallaicc agus caith</span>
<lb n="156"/><span>an deachmhadh plannda uait agus, más fiú an chneadh nó'n lot bhias</span>
<lb n="157"/><span>ar an othar é, tosnuigh ré naoi bplannda eile agus caith an deachmhadh</span>
<lb n="158"/><span>ceann uait, nigh go maith a bpréamha agus cuir a nduile ar leith</span>
<lb n="159"/><span>leis féin.  Ar mbeith mar sin nidhte sgriosta glan do na préamhaibh</span>
<lb n="160"/><span>so bruith a bhfíoruisge iad go mbeid bog go maith.  Iar mbeith mar</span>
<lb n="161"/><span>sin dóibh cuir ím gan salann na cceann agus ná cuir d'uisge chúghad</span>
<lb n="162"/><span>acht an méid is gábhadh duit chuim a mbruite agus ná cuir d'ím</span>
<lb n="163"/><span>chughat acht do réir mar bhiaidh do uisge agus do phréacha agad.</span>
<lb n="164"/><span>Iar mbeith don ím leaghta sgag iad so trí éadach lín a n-árthach</span>
<lb n="165"/><span>criadh, tíormaidh an duille gan dógha gan losga agus déin púdar</span>
<lb n="166"/><span>de, gaibh gealcán oimh ceirce agus cuir san bpúdar iad maille ré</span>
<lb n="167"/><span>luadh leithphinne don tsiúcaire ruadh is doirche do gheobhair, luadh</span>
<lb n="168"/><span>leathphinne nó fós luadh pinne do chéirbheach agus leig í agus lúadh</span>
<lb n="169"/><span>pinne do phómetum agus snuig é.  Coimisg iad so trí chéille .i.</span>
<lb n="170"/><span>gealcán oimh ceirce agus an púdar so na nduilleóg mbeag agus</span>
<lb n="171"/><span>an siúicre ruadh, an chéir bheach agus an pometum agus cuir san</span>
<lb n="172"/><span>nídh sgagfair iad .i. an t-ím agus na préamha agus suath trí chéille</span>
<lb n="173"/><span>iad go mbeidh amhuil plástradh agad, gaibh buidéal d'uisge corta,</span>
<lb n="174"/><span>an chuid is láidre de, agus nigh an chneadh ris roimh an bplásdra a</span>
<lb n="175"/><span>ccómhnaoi agus annsan cuir an méid is áil leat féin don phlásdra</span>
<lb n="176"/><span>so ar chadás éadaicc lín agus cuir ris an ccneadh iar a nígh le</span>
<lb n="177"/><span>huisge na corta, agus na préamha úd ar na sgaga agus ar na</span>
<lb n="178"/><span>bhfásga leat, cuir amhuil ceirín ar éadach lín leath muith don phlásdra</span>
<lb n="179"/><span>sin.  Sóinseáil an plásdra ar maidin agus um thráithneóna agus</span>
<lb n="180"/><span>cuir an ceirín phréamh so leathmuith don phlásdra a ccomhnaoi agus</span>
<lb n="181"/><span>má bhíonn tirim déin úr í le hím gan salann agus ná h-óladh an</span>
<lb n="182"/><span>t-othar spridíghe agus ná hitheadh feoil ghuirt ná im guirt ná iasg</span>
<lb n="183"/><span>guirt ar feadh bhiaidh dá léighios, agus fóirionn Running Íbhil.</span></p>
<lb n="184"/>
<lb n="185"/><p><span>A ttógfá ar rael do nítre, chuir ar phiúnt phórtuir, ól gach n-oidhche</span>
<lb n="186"/><span>ré luighe agus fóirionn dathacha más fíor.</span></p>
<lb n="187"/>
<lb n="188"/><p><span>11 Ar an Scuirbhí.</span>
<lb n="189"/><span>Gaibh pónaire curruigh, fuaim an tsioruig - an t-úr sa críon,</span>
<lb n="190"/><span>préacha na liottán liosda agus cailleacha crainn, bruith go maith</span>
<lb n="191"/><span>a bhfíoruisge, óladh an t-othar piúnt ar maidin agus piúnt um</span>
<lb n="192"/><span>neóin díobh go ceann seachtmhuine nó go ccuirfidh an aicíd amach.</span>
<lb n="193"/><span>Iar sin gaibh luadh dá phinnin do actus caliminarus, luadh dhá phinnin</span>
<lb n="194"/><span>de citern oilment, luadh dá phinnin do oil of bage agus a chimilt</span>
<lb n="195"/><span>de ar feadh trí n-oidhche, agus fóirionn.</span></p>
<lb n="196"/>
<lb n="197"/><p><span>Nó gaibh samha feárrna is pónaire curruig do chuir a ccrúsga,</span>
<lb n="198"/><span>uisge fiuchda chuir ortha, a chumhdach agus fhágbháil mar sin go mbeith</span>
<lb n="199"/><span>fuar do, leite do dhéanamh ar chuid de agus a chuir amhuil ceirín</span>
<lb n="200"/><span>ris an ccneadh agus an chuid eile de d'ól agus fóirionn.  Nó cuir</span></p>
</div>
<pb n="152"/>
<div><lb n="201"/><p><span>ím guirt ar dhuilleóig chabáiste agus buail leis an lurgain ar a</span>
<lb n="202"/><span>mbiaidh scuirbhí, mar so anocht agus bain di ar maidin.  Déin sin</span>
<lb n="203"/><span>go ceann trí n-oidhche agus fóirionn scuirbhí éadtrom.</span></p>
<lb n="204"/>
<lb n="205"/><p><span>Préamha na ccopóg do nígh agus do ghlana, do bhrúith agus a</span>
<lb n="206"/><span>mbeirbhiúghadh ar ím gan salann agus luadh leithphinne deiliobar chuir</span>
<lb n="207"/><span>ortha.  A chimilt do bhotan scuirbhí agus fóirionn, más fíor.</span></p>
<lb n="208"/>
<lb n="209"/><p><span>Nó an scuirbhí ar a mbiadh ainfheóil do nígh le róman bhitereal -</span>
<lb n="210"/><span>agus pinch bheag do ghargrene púdar do chrothadh ar an ccneadh go</span>
<lb n="211"/><span>théadtrom agus caistile is siucre ruadh do shuatha trí chéile, a</span>
<lb n="212"/><span>chuir amhuil plásdra leis agus fóirionn, más fíor.</span></p>
<lb n="213"/>
<lb n="214"/><p><span>Nó gaibh préamha na ccopóg sráide agus cruach Pháttraig, lusra</span>
<lb n="215"/><span>na saoir, slánlus, an athair thalmhann, lusra na nóinínighe, duile</span>
<lb n="216"/><span>an chogail, duile an táithéilion, barra an truim, bara an chabáiste</span>
<lb n="217"/><span>agus an mismín Muire.  Bruith iad so ar dhá chárt, nó ar chárt</span>
<lb n="218"/><span>fós, fíoruisge agus iar mbeith a fiuchaidh dóibh seal tóg aníos agus</span>
<lb n="219"/><span>sgag trí éadach lín.  Cuir an t-uisce sin do bhias dá mbruith ar</span>
<lb n="220"/><span>leith ris féin a ccrúisgín agus cuir dá mbruith arís iad a n-ím</span>
<lb n="221"/><span>gan salann agus a ngeir úr chaoireach agus cuir barlpitch, braon</span>
<lb n="222"/><span>tarra agus luadh pinne de chéirbheach leo dá mbruith, measg lead</span>
<lb n="223"/><span>sgiain é agus léig do fuara, cuir plásdra de so ris an ccneadh</span>
<lb n="224"/><span>agus nigh an cneadh roimh an bplásdra leis an uisge úd do bí dá</span>
<lb n="225"/><span>mbruith ar dtúis agad agus fóirionn gan amhras.</span></p>
<lb n="226"/>
<lb n="227"/><p><span>12 Ar an Sgaibéas.</span>
<lb n="228"/><span>Gaibh luadh trí leathphinne do Yellow Tetter Oilment agus luadh</span>
<lb n="229"/><span>trí leathphinne do Bhlue Tetter Oilment.  An gorm do chimilt</span>
<lb n="230"/><span>mar so anocht agus an baoi astoidhche máireach don sgaibéas agus</span>
<lb n="231"/><span>do na faithnidhibh fiadhaine agus fóirionn.</span></p>
<lb n="232"/>
<lb n="233"/><p><span>13 Ar na Faithnidhibh Fiadhaine.</span>
<lb n="234"/><span>Abair chúig Paidreacham, chúig Aibhe Máire agus Cré ar órdóig</span>
<lb n="235"/><span>do láimhe deise agus í buailthe lead bhéal agad ionnus go rachadh</span>
<lb n="236"/><span>th 'análl fúithe agus sin a n-ónóir do Dhia na n-uile chómhacht agus</span>
<lb n="237"/><span>do bhannaomh na bhfaithníghe fiadhaine agus annsin fíoghar na cruise</span>
<lb n="238"/><span>bhuaint ar an ttalamh fé thrácht do choise deise agus do sheile</span>
<lb n="239"/><span>céadlongain do chur ar shúil th'ordóige agus so do dhéanamh roimh</span>
<lb n="240"/><span>éirghe gréine ar chosán dhearg nó ar bhóthar éigin, an órdóg do bhuala</span>
<lb n="241"/><span>fliuch ar an ttalamh anuas agus an méid don chré leanfaidh do shúil</span>
<lb n="242"/><span>th' órdóige chimilt díobh a n-ainm an Athar agus an Mhic agus an</span>
<lb n="243"/><span>Spioraid Naoimh, agus sin do dhéanamh trí maidineacha as a chéile</span>
<lb n="244"/><span>agus fórionn gan amhras iad.</span>
<lb n="245"/>
<pb n="153"/></p>
<lb n="246"/>
<lb n="247"/><p><span>14 Ar na Cluig .i. An Ruachtach.</span></p>
<lb n="248"/>
<lb n="249"/><p><span>Gaibh slánlus, lusra na saor, cruach Phattruig,  an  t-athair</span>
<lb n="250"/><span>thalmhan, lusra na nóinínighe, duile an chogail, duile an táithfhéilinn,</span>
<lb n="251"/><span>barra an chabáiste, duile an truim agus préacha na ccopóga sráide,</span>
<lb n="252"/><span>cuir im úr agus geir úr caorach leo dá mbruith a ccrocán beag,</span>
<lb n="253"/><span>tóg aníos iad iar na mbruith go maith agus sgag trí éadach lín a</span>
<lb n="254"/><span>mbáisín criadh, bíodh brimstone brúighte fútha san mbáisín, measg</span>
<lb n="255"/><span>iad lead sgiain, léig dóibh fuara go ndéinfidh bró bheag dhíobh amhuil</span>
<lb n="256"/><span>bró bheag gheire, geárr chúghad plásdra dhe léd sgiain agus cuir</span>
<lb n="257"/><span>ar chadás éadaicc lín agus a cuir leis na cluig, fóirionn, agus</span>
<lb n="258"/><span>nigh iad roimh an bplásdra le mil agus le branndí mar as deas.</span>
<lb n="259"/><span>Agus foghnann an plásdra so don fhiolún agus fós d'aoin ghearra.</span>
<lb n="260"/><span>agus deirthear gur maith ar an scuirbhí féin é.</span></p>
<lb n="261"/>
<lb n="262"/><p><span>N.B. - Ná dearmaid céirbheach do chuir tríd do chuim na cclog,</span>
<lb n="263"/><span>agus gealcán oimh ceirce agus fóghnann an charaigh, etc.</span></p>
<lb n="264"/>
<lb n="265"/><p><span>15 Ar na Píles.</span></p>
<lb n="266"/>
<lb n="267"/><p><span>Gaibh sínséar bán agus greim d'im gan salann. Dein piollairíghe</span>
<lb n="268"/><span>dhé agus cuir ris an othar mar dlíghthear agus fóirionn iad; an</span>
<lb n="269"/><span>sínséir do bhruith san im ar ttúis.</span></p>
<lb n="270"/>
<lb n="271"/><p><span>16 Ar an tTine Dhia.</span></p>
<lb n="272"/>
<lb n="273"/><p><span>An tairpín .i. lusra an tóiteáin, do brúith agus fhásga agus a</span>
<lb n="274"/><span>shúghlach do léigean sile ar an ttine dhia agus fóirionn.</span></p>
<lb n="275"/>
<lb n="276"/><p><span>Nó fuil cait duibh do chimilt di agus fóirionn, nó súgh míghde</span>
<lb n="277"/><span>agus min chruinneachta nó órnan do shuatha ar a chéile agus a chuir</span>
<lb n="278"/><span>amhuil ceirín ris an ttine Dhia agus fóirionn.</span></p>
<lb n="279"/>
<lb n="280"/><p><span>Nó duile pobail do bhruith ar uisge agus chuir amhuil ceirín ris</span>
<lb n="281"/><span>an ttine dhia agus fóirionn.</span></p>
<lb n="282"/>
<lb n="283"/><p><span>Nó an chúigeach do bhruith ar fhinéigre agus fóirionn.   Itim.</span>
<lb n="284"/><span>Nó diomlus bó nó tairbh do chuir amhuil ceirín ris an ttine dhia,</span>
<lb n="285"/><span>agus fóirionn.</span></p>
<lb n="286"/>
<lb n="287"/><p><span>17 Ar an Aillse.</span></p>
<lb n="288"/>
<lb n="289"/><p><span>Súgh míghde agus plúr mine cruinneachta shuatha trí chéille, a</span>
<lb n="290"/><span>chuir na cheirín ris an aillse agus fóirionn.  Nó púdar do dhéanamh</span>
<lb n="291"/><span>do choideógaibh agus d'ailím trí chéile agus fóirionn aillse.  Nó</span>
<lb n="292"/><span>únsa do Yellow Bassilicon agus únsa do Tincture of Myrrh agus</span>
<lb n="293"/><span>luadh pinne do parcipitate powder, iad do choimiosg trí chéile</span></p>
</div>
<pb n="154"/>
<div><lb n="294"/><p><span>agus plásdra do dhéanamh díobh, a ccuir ris an ccneadh aillse agus</span>
<lb n="295"/><span>fóirionn.  Nó an luibh darb ainm colaimbín do bhriseadh na haonar</span>
<lb n="296"/><span>agus fóirionn an aillse.</span></p>
<lb n="297"/>
<lb n="298"/><p><span>18 Ar an cCaraig.</span></p>
<lb n="299"/>
<lb n="300"/><p><span>Gairleóg do bhrise fuar agus a cimilt don ccaraigh agus fóirionn,</span>
<lb n="301"/><span>nó raibh is ailím do bhruith ar bhfinéigre, a chimilt don charraigh agus</span>
<lb n="302"/><span>fóirionn .i. cothrom do gach nídh.  Nó súgh na corchopóige maille</span>
<lb n="303"/><span>hola na cnó franncuíghe agus pic agus céir nuadh tríthe agus fóirionn</span>
<lb n="304"/><span>an charraigh.</span></p>
<lb n="305"/>
<lb n="306"/><p><span>Nó cárt do shúgh fuaim an tsiorraig agus a úrdháil de mheigheog</span>
<lb n="307"/><span>nó do bhainne gabhar agus fóirionn an uile laibhre, bruth agus carraigh</span>
<lb n="308"/><span>le na n-ól ar céadlongan .i. re luighe agus re héirghe.</span></p>
<lb n="309"/>
<lb n="310"/><p><span>19 Ar an cClaibe .i. claimhe.</span>
<lb n="311"/><span>Gaibh préamha na ccopóga sráide, brúigh é agus bruith ar im úr.</span>
<lb n="312"/><span>iar sin cuir luadh leithphinne d'eilliobar tríthe, a chimilt mar dhlígh-</span>
<lb n="313"/><span>thear agus fóirionn an chlaibhe agus gach salachar croicinn.</span></p>
<lb n="314"/>
<lb n="315"/><p><span>20 Ar na Faithnidhib.</span>
<lb n="316"/><span>Bris uinneamhun agus bruith ar finéigre, cimil do na faithnidhibh</span>
<lb n="317"/><span>agus fóirionn.  Nó diomlus ae bacáin do chuir ar na faithnighibh</span>
<lb n="318"/><span>agus fóirionn.  Nó blonag seilthide plaoisge chuir 'na ceirín leo</span>
<lb n="319"/><span>agus fóirionn.  Nó boilgeadáin bó do bhrise ortha agus a chimilt</span>
<lb n="320"/><span>díobh trí maidineacha ar céadlongan a nainm na Trionóide agus</span>
<lb n="321"/><span>cuir na dhiaig sin san aoileach ionnus go ndreóghfadh agus fóirionn.</span>
<lb n="322"/><span>Nó gaibh sruillín sráide agus a chimilt díobh trí maidineacha ar</span>
<lb n="323"/><span>céadlongan a nainm na Trionóide agus cuir na dhiaig sin san</span>
<lb n="324"/><span>aoileach ionnus go ndreóghfadh sé.  Nó beirbh an tsráidín seo a</span>
<lb n="325"/><span>n-im gan salann agus cuir leó é amhuil ceirín, agus fóirionn.</span></p>
<lb n="326"/>
<lb n="327"/><p><span>Nó gaibh snaidhim cuinlín .i. brobh tuíghe, agus abair chúig Phaidreacha,</span>
<lb n="328"/><span>chúig Abhé Máire agus Cré a nonóir do Dhia agus do bhannaomh na</span>
<lb n="329"/><span>bhfaithnighe agus é agad ad láimh.  Cimil díobh trí huaire é agus</span>
<lb n="330"/><span>cuir na dhiaig fán aoileach é agus fóirionn. Nó éirghe trí maidineacha</span>
<lb n="331"/><span>Domhnaigh bhus foigse dá chéile go nuige sruith teoran sul a n-éireóig</span>
<lb n="332"/><span>grian agus tabhair bas trí huaire a ccuinnimh an tsrotha agus cimil</span>
<lb n="333"/><span>trí basa don uisce díobh agus cuid don chúbhrán bhias ar an abhainn</span>
<lb n="334"/><span>agus fóirionn sin na faithinnidhe gan amhras.</span>
<lb n="335"/>
<pb n="155"/></p>
<lb n="336"/>
<lb n="337"/><p><span>21 Ar an Ccrith.</span></p>
<lb n="338"/>
<lb n="339"/><p><span>Milbhocáin do shuatha ar bhrannda mhaith láidir agus ól agus fóirionn.</span>
<lb n="340"/><span>Nó cúpla lán doruinn do bhláith an aitinn do shuatha ar phórtar mhaith</span>
<lb n="341"/><span>agus luadh leithphinne d'eiliobar do chrotha air, ól agus fóirionn.</span>
<lb n="342"/><span>Nó piúnt bláithighe do bhruith agus gruith do bhuain di le na sgaga</span>
<lb n="343"/><span>tré éadach lín agus cnagaire seannabhrannda agus spiún brimstone</span>
<lb n="344"/><span>do chuir na cceann, a n-ól d'aon digh amháin an tan do bhiadh an crith</span>
<lb n="345"/><span>ag teacht ort agus fóirionn.  Nó dul go claidhe teoran agus síne</span>
<lb n="346"/><span>ar an ndeichmheadh hiomaire ón cclaidhe amach agus fanamhuin ann</span>
<lb n="347"/><span>go ttigeadh an crith ort agus a chuir dhíot ann agus fóirionn gan</span>
<lb n="348"/><span>amhras.</span></p>
<lb n="349"/>
<lb n="350"/><p><span>22 Ar an liathbhaoi.</span></p>
<lb n="351"/>
<lb n="352"/><p><span>Gaibh buadhfallán nách heasgarann agus suath ar phórtar mhaith</span>
<lb n="353"/><span>agus cuir buidéal d'uisge an othair a cclaidhe teóran agus fóirionn.</span>
<lb n="354"/><span>Nó cuir naoi míola iasachta a narán choirce nó eórnan, itheadh le</span>
<lb n="355"/><span>pórtar maith.  Cuirtear uisge an othair sula ttuitfeadh aon bhraon</span>
<lb n="356"/><span>ar an ttalamh de a cclaidhe teorann agus fóirionn.  Nó tosach</span>
<lb n="357"/><span>is deire do mhúin do ghabháil agus min choirce d'fhuine air, a bhruith</span>
<lb n="358"/><span>ar an sméaróid agus a thabhairt do mhadra le hithe, lár a mhúin d'ól</span>
<lb n="359"/><span>agus sin do dhéanamh trí maidineacha agus fóirionn an liathbhaoi.</span></p>
<lb n="360"/>
<lb n="361"/><p><span>23 Ar an líona.</span></p>
<lb n="362"/>
<lb n="363"/><p><span>As mór fhóghnas arán coirce agus biollar d'itheadh re chéille</span>
<lb n="364"/><span>agus tobac do chogaint agus do chathamh a píopa ar an líona so.</span>
<lb n="365"/><span>Nó duille mulbháird agus duille truim do bhruith ar uisge fearthana</span>
<lb n="366"/><span>agus déintear amhuil fothragan do na ballaibh a mbia at ó ydropsí</span>
<lb n="367"/><span>nó ó airtetica nó ó photagra, agus fóirionn.</span></p>
<lb n="368"/>
<lb n="369"/><p><span>24 Ar na Dathacha.</span></p>
<lb n="370"/>
<lb n="371"/><p><span>Luadh pinne do pharssultus, luadh pinne don axicrocia agus luadh</span>
<lb n="372"/><span>pinne do Burgandí Pitch agus a mbruith a n-éinfheacht, a dtabhairt</span>
<lb n="373"/><span>dá chéille amhuil plásdra, plásdra de so chuir ar thaobh na feola</span>
<lb n="374"/><span>de leathar bhán caereach do leasuigheadh le hailím agus a bhualadh</span>
<lb n="375"/><span>ris an ionnad a mbiadh dathacha agus fágbháil ceangailthe dhíobh go</span>
<lb n="376"/><span>ttuitfeadh sé uaidh féin agus fóirionn.  Nó préamha an chaorthain</span>
<lb n="377"/><span>curaig agus préamha na raithníghe madradh do bhruith a ním gan</span>
<lb n="378"/><span>salann, a chimilt díobh agus diomlus mhurmunt do chimilt na dhiaig</span></p>
</div>
<pb n="156"/>
<div><lb n="379"/><p><span>sin díobh agus fóirionn. Nó brisglán do bhruith ar dhá chárt leamhnochta</span>
<lb n="380"/><span>go nuige cárt.  An cárt sin do ól bog teith agus clúdach air amut</span>
<lb n="381"/><span>san leabuig gan stad go ccuirfir allus díot, agus fóirionn gan</span>
<lb n="382"/><span>amhras.  Nó rum láidir agus caistile do suatha ar a chéile amhuil</span>
<lb n="383"/><span>ola agus a ccimilt do na dathachaibh agus  fóirionn, más fíor.  A</span>
<lb n="384"/><span>ttógfádh ar rael do nitre, cuir ar phiunt phortar, ól gach n-oidhche</span>
<lb n="385"/><span>re luighe agus fóirionn dathacha, mas fior.</span></p>
<lb n="386"/>
<lb n="387"/><p><span>25 Ar an ngúta.</span></p>
<lb n="388"/>
<lb n="389"/><p><span>Mingmhear a bhrise agus a fuinne a plúr mine eornan agus a</span>
<lb n="390"/><span>chuir a mbácús agus a bhrise 'na dhiaig sin agus a chumaisg maille</span>
<lb n="391"/><span>súgh míghde agus fíon agus re finéigre, agus a chuir na cheirín ar</span>
<lb n="392"/><span>na halthaibh agus fóirionn gach uile ghúta agus airtetica thig ó theas.</span>
<lb n="393"/><span>Ceirín den luibh chéadna iar na brise agus blonag mhuice agus</span>
<lb n="394"/><span>tuirrín airgid do chuir ar na halthaibh teinne agus fóirionn gúta</span>
<lb n="395"/><span>thig ó theas.  Nó síol mustáird agus figínidhe tíorma, plúr aráin</span>
<lb n="396"/><span>ghil agus finéigre do chuir trí chéile agus a ccuir amhuil plásdra</span>
<lb n="397"/><span>ar na halthaibh teinne agus fóirionn teinnis agus galair na n-alt.</span>
<lb n="398"/><span>Nó préamh tathabha agus duille feádha, slánlus agus cruach Páttruig,</span>
<lb n="399"/><span>sgibirgin, agus ros lín; bristear agus beiríghthear ar ola choitchionn</span>
<lb n="400"/><span>agus curtar púdar raibhe ann agus a chimilt do na halthaibh, fóirionn</span>
<lb n="401"/><span>potagra.  Nó praiseach garuidhe agus ros lín agus finéigre do</span>
<lb n="402"/><span>chuir mar cheirín um na halthaibh teinne agus fóirionn airtitica na</span>
<lb n="403"/><span>n-alt.  Nó an chúigeach do chuir na ceirín maille gealcán oimh ar</span>
<lb n="404"/><span>na halthaibh teinne agus fóirionn teinnios na n-alt.  Nó luibh dar</span>
<lb n="405"/><span>ainim gafann dfághail agus a súgh maille plúr mine cruinneachta</span>
<lb n="406"/><span>agus re gealcán oimh do chuir amhuil ceirín um na halthaibh agus</span>
<lb n="407"/><span>fóirionn potagra agus airtetica thig ó theas.</span></p>
<lb n="408"/>
<lb n="409"/><p><span>26 Ar an leona.</span></p>
<lb n="410"/>
<lb n="411"/><p><span>Préamh leamhadh bhaoi do bhrúgha agus do bhrise agus blunag mhuice</span>
<lb n="412"/><span>do chuir tríthe agus fóirionn gach uile at agus teinnios.  Nó an</span>
<lb n="413"/><span>gum dárb ainim tuirpintín do chuir trí préamha na luibhesi, ar na</span>
<lb n="414"/><span>bruith trí bhlunag mhuice agus fóirionn gach at.  Nó gaibh filig agus</span>
<lb n="415"/><span>beirbh ar uisge agus fáisg go maith agus bristear maille blunag</span>
<lb n="416"/><span>mhuice agus re him gan salann agus cuirthear ar an mball a mbia</span>
<lb n="417"/><span>an teinnios agus fóirionn é. Nó gaibh an campare .i. lus na ccnámh</span>
<lb n="418"/><span>mbriste, agus atá tátha agus dlútha na ccnámh mbriste ann. Gaibh</span>
<lb n="419"/><span>súgh campuir. agus préamh marbhdhroighin agus airgiod luachra agus</span>
<lb n="420"/><span>súgh cruach Phattraicc agus plúr mine eornan agus súgh cortan</span>
<lb n="421"/><span>darach agus gealcán oimh, comaisg agus cuir amhuil ceirín ar na</span>
<lb n="422"/><span>cnáimh briste agus daingnín iad.  Nó is maith filig agus uachtar</span></p>
</div>
<pb n="157"/>
<div><lb n="423"/><p><span>chuir ris an leona agus fóirionn. Nó ola an leamhadh bhaoi agus</span>
<lb n="424"/><span>spridighe tuirpintín do chimilt don leona mar dlighthear agus</span>
<lb n="425"/><span>fóirionn.</span></p>
<lb n="426"/>
<lb n="427"/><p><span>Nó is maith ortha ar an leona so.</span></p>
<lb n="428"/>
<lb n="429"/><p><span>27 Ar an bhFail.</span></p>
<lb n="430"/>
<lb n="431"/><p><span>Gaibh dréimre Muire agus suath ar leath-phiúnt fíoruisge, ól</span>
<lb n="432"/><span>agus fóirionn an fhail.  Nó an tan thiocfas fail ort cuimhnicc</span>
<lb n="433"/><span>ar fhéachaint ar an Abhluinn agus muna mbiaidh comhgar agad air</span>
<lb n="434"/><span>sin cuimhnig go bhfeacuighis Corp Críost eidir dhá láimh an tsagairt</span>
<lb n="435"/><span>Dia Domhnaicc agus fóirionn.</span></p>
<lb n="436"/>
<lb n="437"/><p><span>28 Ar Fuil Shrón.</span></p>
<lb n="438"/>
<lb n="439"/><p><span>Coinnioll Muire do chuir san leathtsróin as a mbiaidh an fhuil</span>
<lb n="440"/><span>ag teacht agus fóirionn.  Nó snáithín do chasa go cruaidh daingean</span>
<lb n="441"/><span>ar an lúidín as foigse don leathtsróin as a mbiadh an fhuil ag teacht</span>
<lb n="442"/><span>agus fóirionn, agus gaibh guradh préacháin agus cuir briste ris</span>
<lb n="443"/><span>na cnéadhaibh flanna agus fóirionn.   Agus déineann coinnioll</span>
<lb n="444"/><span>Muire an céadna; nó púdar do dhéanamh do mheasóga na daruighe</span>
<lb n="445"/><span>agus a chuir annsna cnéadhaibh flanna agus tíorman iad. Nó duille</span>
<lb n="446"/><span>daruighe do bhrise go mín agus a chuir annsna cneádhaibh flanna agus</span>
<lb n="447"/><span>toirmiosgann a bhfuil agus fóirionn iad.  Coirt na daruighe do</span>
<lb n="448"/><span>brúith ar uisge agus an t-uisge dh'ól agus an t-easlán do shuighe</span>
<lb n="449"/><span>ar an ccoirt agus fóirionn flux na broinne.  Nó ros dearg do</span>
<lb n="450"/><span>bhruith ar fíon agus ól agus fóireann flux na bruinne.  Agus súgh</span>
<lb n="451"/><span>lusa chuir sa tsróin agus coisgion flux fola na srón. Nó an t-othar</span>
<lb n="452"/><span>dfliucha íochtar a léine a nuisge fhuar agus a bhuala suas re an</span>
<lb n="453"/><span>fhleasg agus fóirionn.. . . . . .</span></p>
<lb n="454"/>
<lb n="455"/><p><span>29 Ar an cCoilic.</span></p>
<lb n="456"/>
<lb n="457"/><p><span>Dorann don mheanta do bhruith agus a chuir teith ris an imliocán</span>
<lb n="458"/><span>agus fóirionn.  Nó barr na ruilleógaidhe do shuatha ar fhíoruisge,</span>
<lb n="459"/><span>ól agus fóirionn.  Nó filig do bhruith ar a súgh féin agus a chuir</span>
<lb n="460"/><span>teith ar an imliocán agus fóirionn agus coiscionn gonta na broinne.</span>
<lb n="461"/><span>Nó caorthan curuig do bhruith ar fhíon agus foirionn teinnios an</span></p>
</div>
<pb n="158"/>
<div><lb n="462"/><p><span>ghoile agus telnnios na broinne.  Nó milbhocáin do bhruith ar fhíon</span>
<lb n="463"/><span>agus a chuir ar an imliocán agus fóirionn.  Nó gaibh gairgín agus</span>
<lb n="464"/><span>bruith ar fhíon agus fóirionn coilic agus flux na n-inniodha.  Nó</span>
<lb n="465"/><span>cartlánn do bhrise, a bheirbhe ar uisge, a chuir mar cheirín ar an</span>
<lb n="466"/><span>éadan agus fóirionn a theinnios.  A chuir mar an ccéadna ar</span>
<lb n="467"/><span>an ngoile agus fóirionn a ghaothmhuireacht agus a theinnios.  An</span>
<lb n="468"/><span>ceirin cheadna do chuir ar an imliocán agus fóirionn an coilic</span>
<lb n="469"/><span>agus a chuir ar an tímpreacht agus fóirionn builg an daorghalair.</span></p>
<lb n="470"/>
<lb n="471"/><p><span>30 Ar an Sgeatharaicc.</span></p>
<lb n="472"/>
<lb n="473"/><p><span>Meanta bhruith ar finéigre, ól agus fóirionn an sgeatharach</span>
<lb n="474"/><span>agus fós as de so déintear an surfeit water thugaid na dochtúiríghe</span>
<lb n="475"/><span>amac cuim sgeatharuighe do leighios.</span></p>
<lb n="476"/>
<lb n="477"/><p><span>31 Ar Theinnios Fiacal.</span></p>
<lb n="478"/>
<lb n="479"/><p><span>Meanta do bhruith ar finéigre agus na fiacla do nígh as. Gealan</span>
<lb n="480"/><span>agus daingníon iad agus fóirionn a tteinnios agus fós fóirionn</span>
<lb n="481"/><span>bréananáile.    Nó gáirleóg do chuir fón bhfiacail teinn agus</span>
<lb n="482"/><span>fóirionn.  Nó an luibh darb ainim meacon tuadh dfagháil agus a</span>
<lb n="483"/><span>súgh do chongbháil san mbéal agus daingníonn na fiacla. Nó síol</span>
<lb n="484"/><span>mustárd do chongbháil san mbéal agus fóirionn teinnios na bhfiacal.</span>
<lb n="485"/><span>Nó corrán géill gráinneóige chuir fán bhfiacail theinn agus fóirionn,</span>
<lb n="486"/><span>más fior.</span></p>
<lb n="487"/>
<lb n="488"/><p><span>32 Ar an mBréananáile.</span></p>
<lb n="489"/>
<lb n="490"/><p><span>An eachsheamair dfághail agus a bruith ar fhíon agus fóirionn</span>
<lb n="491"/><span>dúnta na n-ae agus na sgamh, leasa agus áran; agus bláith na</span>
<lb n="492"/><span>luibhe céadna do chaitheamh agus fóirionn bréananáile.</span></p>
<lb n="493"/>
<lb n="494"/><p><span>33 Ar Thuitim an tSeine Seáin.</span></p>
<lb n="495"/>
<lb n="496"/><p><span>Gaibh lusra na nóinínighe agus slánlus, brúig agus fáisg a súghlach</span>
<lb n="497"/><span>asda agus cuir gráinne salainn ar a súgh, leig lán méaracáin de</span>
<lb n="498"/><span>a bpolluibh na srón.  Lán-chuir an t-othar móimint nó dhó ar chúl a</span>
<lb n="499"/><span>chinn agus air sin léigeadh a aighidh faoi go silfidh gach annagal agus</span>
<lb n="500"/><span>réim uisge bhias tímchioll na hinchinne agus fóirionn.  Nó púdar</span>
<lb n="501"/><span>ailime do bhuala ar an sine seáin agus a chimilt de agus fóirionn,</span>
<lb n="502"/><span>más fíor.</span></p>
<lb n="503"/>
<lb n="504"/><p><span>34 Ar Losga Tine no Uisge.</span></p>
<lb n="505"/>
<lb n="506"/><p><span>Ceirín don róis dearg a chuir ar losga tine nó uisge agus</span>
<lb n="507"/><span>fóirionn maille gealcán oimh ceirce.  Nó an lile do bhruith maille</span>
<lb n="508"/><span>blunag mhuice agus a chuir ar losga tine nó uisge agus fóirionn.</span>
<lb n="509"/></p>
</div>
<pb n="159"/>
<div><lb n="510"/><p><span>35 Ar Shúil Theinn.</span></p>
<lb n="511"/>
<lb n="512"/><p><span>Gaibh an t-athair thalmhan agus lusra na nóinínighe, brúig agus</span>
<lb n="513"/><span>fáisg a súgh asda, cuir suas a mbuittéilín maille bainne cídh mná</span>
<lb n="514"/><span>bhéaras inghean agus re gráinne copróis bháin.  Cuir an bláth dearg</span>
<lb n="515"/><span>do bhíos ar an nglan-ruisg na cceann sa bhuidéilín, fág mar sin go</span>
<lb n="516"/><span>maidion amáireach iad. Gaibh chúghat agus croith é agus nig an tsúil</span>
<lb n="517"/><span>theinn as agus fóirionn.</span></p>
<lb n="518"/>
<lb n="519"/><p><span>Nó gaibh glanruisg agus maothán feirdhrise agus bristear go</span>
<lb n="520"/><span>mín agus cuirthear baocán oimh ceirce tríd agus fóirionn teinnios</span>
<lb n="521"/><span>agus deirge na súl tteinn.  Nó bláth na luibhe seo agus bláth an</span>
<lb n="522"/><span>róisdeirg agus comaisg maille gealcán oimh ceirce agus a chuir</span>
<lb n="523"/><span>mar cheirín ris na súilibh teinne agus fóirionn iad.  Nó roisdearg</span>
<lb n="524"/><span>do bhruith ar uisge agus fhásga agus a bhrise agus gealcán oimh</span>
<lb n="525"/><span>ceirce do chuir tríd agus a chuir mar cheirín re súilibh teinne agus</span>
<lb n="526"/><span>fóirionn a ndeargadas agus a tteine.  Plúr aráin ghil do chuir</span>
<lb n="527"/><span>tamall a nuisge róis agus fóirionn deirge na súl.</span></p>
<lb n="528"/>
<lb n="529"/><p><span>36 Ar Mhéir Theinn.</span></p>
<lb n="530"/>
<lb n="531"/><p><span>An chré bhíos faoi sheanna-chrann truim dfliucha a huisge coisrigthe,</span>
<lb n="532"/><span>a chuir mar cheirín ris an méir theinn nó ris an mball teinn gan</span>
<lb n="533"/><span>mhoill ar na mhothughadh teinn leat agus ní thiocfadh chuim urchair</span>
<lb n="534"/><span>míllte.  Nó dá mbeadh méar nó cos gearrtha agad an cheirín úd</span>
<lb n="535"/><span>dfóghnas chuim na gclog chuir léi amhuil plásdra agus fóirionn.</span></p>
<lb n="536"/>
<lb n="537"/><p><span>37 Ar an Urchur Meillthe.</span></p>
<lb n="538"/>
<lb n="539"/><p><span>Naoi bplannda don odhraig bhallaicc dfághail agus an deachmhadh</span>
<lb n="540"/><span>ceann do chaitheamh uait.  A mbruith ar dhá chárt don mhaghaistir</span>
<lb n="541"/><span>agus a chuir amhuil ceirín ris an urchar meillthe, agus mún bó deirge</span>
<lb n="542"/><span>dfághail do nígh na cneádha, agus fás na haon-oidhche dfághail agus</span>
<lb n="543"/><span>gacha re cceirín díob san agus don odhraicc bhallaicc do chongbháil</span>
<lb n="544"/><span>ris agus an cneadh do nígh a ccómnaoi re huisge na bó deirge, nó</span>
<lb n="545"/><span>an tréanluibh dfághail agus ceirín di chuir ris agus fóirionn gan</span>
<lb n="546"/><span>amhras, agus fós as maith ceirín na cclog air seo.</span></p>
<lb n="547"/>
<lb n="548"/><p><span>38 Ar Ghearra nó ar Ghreidhim Madra Uilc.</span></p>
<lb n="549"/>
<lb n="550"/><p><span>Meanta agus salann do bhrúigh trí chéile agus a chuir mar cheirín</span>
<lb n="551"/><span>ar gheara an mhadra uilc agus fóirionn.  Nó luibh darbh ainim cruach</span></p>
</div>
<pb n="160"/>
<div><lb n="552"/><p><span>Páttraig do bhrise agus im do chuir tríthe, a cuir ar ghreidhim na</span>
<lb n="553"/><span>con confuidhe agus fóirionn.   Nó cnúighéagach do bhruith ar mhil</span>
<lb n="554"/><span>agus ceirín do dhéanamh díobh maille blunag mhuice agus a ccuir</span>
<lb n="555"/><span>ar ghreidhim na con confuidhe agus fóirionn.  Nó gaibh naoi mblúire</span>
<lb n="556"/><span>ime úir agus naoi míola iasachta ann gach blúire dhíobh, annsin trí</span>
<lb n="557"/><span>blúire chuir a naon bhlúire amháin ionnus go mbeadh na naoi mblúire</span>
<lb n="558"/><span>ionna ttrí mblúire agad.  Blúire dhíobh so shloga sa chuaird go</span>
<lb n="559"/><span>sloigfeadh na trí cinn agus fóirionn agus toirmeasgan buile ré a</span>
<lb n="560"/><span>dhéanamh sul a n-imthighidh naoi ttrátha thort, nó cruinneacht omh do</span>
<lb n="561"/><span>choguint agus do chuir le greidhim an mhadra uilc agus íocan.</span></p>
<lb n="562"/>
<lb n="563"/><p><span>39 Ar Chasachtaicc.</span></p>
<lb n="564"/>
<lb n="565"/><p><span>Gaibh an fothlacht agus dubhchos úr, lus an ghallóglaicc, bláith</span>
<lb n="566"/><span>sailchuach agus ráib, gaibh agus liachroidhe agus bliochtfhothadáin</span>
<lb n="567"/><span>agus easpug speáin, cómhmhór do gach gné, brúigh ar im míosa Maoi</span>
<lb n="568"/><span>agus sítheóltar trí éadach lín agus púdar liocairis agus ainíse</span>
<lb n="569"/><span>chuir ann.  Ibheadh ar mheidhiog nó ar dhig mhilis agus fairsingíon</span>
<lb n="570"/><span>an t-ucht agus fóirionn an chusachtach.  Nó an luibh chéadna bhrise</span>
<lb n="571"/><span>agus leamhadh bhaoi agus easbog speain, a mbruith ar an ndigh re</span>
<lb n="572"/><span>n-abarthar milsá agus a hól bog agus fóirionn an chusachtach chruaidh.</span>
<lb n="573"/><span>Nó praiseach bhaoi do bhruith a bhfíoruisge agus a fhásga trí éadach</span>
<lb n="574"/><span>lín agus mil do chuir ar a súgh, ól agus fóirionn an chusachtach thig</span>
<lb n="575"/><span>ó fhuacht.  Nó liocairis do bhruith ar fhíon agus fóirionn gach uile</span>
<lb n="576"/><span>chusachtach re a ól.</span></p>
<lb n="577"/>
<lb n="578"/><p><span>40 Ar Dhúnta na n-Ae agus na Sgamh.</span></p>
<lb n="579"/>
<lb n="580"/><p><span>Préamh caorthann curraig agus préamh finéil agus préamh maistix</span>
<lb n="581"/><span>do bhruith ar fhíon agus fóirionn dúnta na n-ae agus na sgamh.  Nó</span>
<lb n="582"/><span>an biothnuadh do bhruith ar fhíon nó ar uisge agus glainidh an fhuil</span>
<lb n="583"/><span>leath astigh do na cuisliona agus osglann dúnta na n-ae agus na</span>
<lb n="584"/><span>sgamh.  Nó súgh eighneáin d'ól agus fóirionn dúnta na n-ae agus</span>
<lb n="585"/><span>na sgamh.  Nó gaibh easpog speáin agus áiriomh slánluis, préamh</span>
<lb n="586"/><span>finéil agus pirsile agus bár mearcuireil, creamh muice fiadh agus</span>
<lb n="587"/><span>dubhchos agus cuilionn trágha, úrdháil do gach gné.  Bruitear na</span>
<lb n="588"/><span>luibhesi ar bhruithlin mhaith agus cuir gabháil fútha agus as comhachtach</span>
<lb n="589"/><span>a naigh dúnta ae agus sgamh agus fóirionn.  Nó déadha bhruith</span>
<lb n="590"/><span>ar fhíon, ól agus fóirionn dúnta ae agus sgamh.  Nó gaibh</span>
<lb n="591"/><span>gairleog agus pibior agus peirsile agus pellatra, sáiste agus</span>
<lb n="592"/><span>mionntus, comaisg ar finéigre, caith, agus fóirionn an luimbrise</span>
<lb n="593"/><span>agus osglann dúnta na n-ae agus na sgamh, agus fóirionn a naigh</span></p>
</div>
<pb n="161"/>
<div><lb n="594"/><p><span>strangoria agus disinteria.  Nó camaméill do bhruith ar fhíon</span>
<lb n="595"/><span>agus fóirionn dúnta ae agus sgamh.  Nó an tarafont do bhruith</span>
<lb n="596"/><span>ar fhíon nó lionn agus f. d. ae agus s. Nó gaibh madra agus preamh</span>
<lb n="597"/><span>mionntuis agus súgh talmhan agus préamh cruach Phattraig agus</span>
<lb n="598"/><span>siticra, úrdáil do gach nígh.  Bristear na luibhesi, púdar do</span>
<lb n="599"/><span>dhéanamh díobh agus ibheadh ar fhíon molláltha agus fóirionn créacht</span>
<lb n="600"/><span>na sgamhán agus flux na bruinne. Préamh lile do bhruith ar uinmintibh</span>
<lb n="601"/><span>re n-abair dialatia agus léigthear trí éadach lín agus a cimilt</span>
<lb n="602"/><span>do dhruim na n-ae agus na sgamh agus osglann a ndúnta agus</span>
<lb n="603"/><span>sgaoileann a ccruas.  Nó duilleóga an spuíngc, sáiste cnuic</span>
<lb n="604"/><span>agus préamh caorthann curraig, a mbruith ar fhíon agus fóirionn</span>
<lb n="605"/><span>dúnta na n-ae agus na sgamh.  Nó gaibh lusra an sparáin,</span>
<lb n="606"/><span>an caisirbhán coisdearg, fionnsgoith, duilleóga an spuingc, balm</span>
<lb n="607"/><span>orgánas, hoarhound, eighneán talmhan, flig agus sáiste cnuic -</span>
<lb n="608"/><span>bruith ar fhíon, ól agus fóirionn dúnta na n-ae agus na sgam,</span>
<lb n="609"/><span>teinnios croidhe agus gach uile chúmhangach cléibh.</span></p>
<lb n="610"/>
<lb n="611"/><p><span>41 Ar Bhuilg an Daorghalair.</span></p>
<lb n="612"/>
<lb n="613"/><p><span>An choinnioll Mhuire chuir ar chlochaibh dearga, a chuir san timthireacht</span>
<lb n="614"/><span>agus í teith agus fóirionn an daorghalar.  Nó ingne gairleóige</span>
<lb n="615"/><span>chuir san maclán agus togharman an fhuil mhacláin.  Nó róisdearg</span>
<lb n="616"/><span>a bhruith ar fhíon agus fóirionn flux na bruinne agus flux na fola</span>
<lb n="617"/><span>macláin.  Nó eilisdront do bhrise agus a chuir san mbandacht</span>
<lb n="618"/><span>agus fóirionn agus togharmann an fhuil mhacláin, agus gaibh</span>
<lb n="619"/><span>leamhadh bhaoi agus bruith ar fhíon nó ar leamhnocht, a ól don mhnaoi</span>
<lb n="620"/><span>agus fóirionn agus sgaoileann ceangal na fola bhíos a mbroinn</span>
<lb n="621"/><span>na mban torach d'aithle an torachais.  Nó gairleóg agus blunag</span>
<lb n="622"/><span>mhuice chuir amhuil ceirín ar an ttímtheireacht agus fóirionn a</span>
<lb n="623"/><span>teinnios.</span></p>
<lb n="624"/>
<lb n="625"/><p><span>Nó más áil leat marbhleanabh d'ionarba an luibh so do bhruith</span>
<lb n="626"/><span>ar ola nó ar fhíon agus a chuir amhuil ceirín fá shliasaid na mná</span>
<lb n="627"/><span>as goire don loch bhléine agus fóirionn go luath.</span></p>
<lb n="628"/>
<lb n="629"/><p><span>Nó an buadhfullán do bhruith ar lionn nó ar fhíon, ól agus togharmann</span>
<lb n="630"/><span>an fhuil mhacláin, a brise agus a cimilt ar lionn nó ar fhion, agus</span>
<lb n="631"/><span>a thabhairt don mhnaoi a tteinnios na cloinne agus béaraidh an</span>
<lb n="632"/><span>torchas go luath.</span></p>
<lb n="633"/>
<lb n="634"/><p><span>Nó an luibh chéadna do cheangal foir an sliasaid a ngar don</span>
<lb n="635"/><span>bhandacht agus béarfaidh an leanbh, agus baintear an luibh uaithe</span>
<lb n="636"/><span>gan fuireach déis an leinbh nó as baoghlach an maclán do tharangc</span>
<lb n="637"/><span>aisde, agus as mór fhóghnas an chloch fhuail agus cruas an mhacláin,</span>
<lb n="638"/><span>an luibhesi do bhrise agus a chuir ar lionn úr agus fóirionn chun</span>
<lb n="639"/><span>gach nídh dá ndubhramair.</span>
<lb n="640"/></p>
</div>
<pb n="162"/>
<div><lb n="641"/><p><span>Mar an ccéadna an luibhsi do bhruith trí bhlunaig agus a chuir</span>
<lb n="642"/><span>um na cosaibh déis an tsiubhail agus fóirionn tuirse agus teinnios.</span></p>
<lb n="643"/>
<lb n="644"/><p><span>Nó olann cíortha do thuma a súgh chruach Phattraig, a chuir san</span>
<lb n="645"/><span>mbandacht agus fóirionn an fhuil mhacláin agus teinnios an leasa</span>
<lb n="646"/><span>agus na n-arann.</span></p>
<lb n="647"/>
<lb n="648"/><p><span>Nó cruach Phattraig do bhrise agus a chimilt don mhnaoi déis</span>
<lb n="649"/><span>leinbh agus slánuighionn, agus a chimilt ar finéigre agus do na</span>
<lb n="650"/><span>cosaibh déis an tsiubhail agus fóirionn a ttuirse.</span></p>
<lb n="651"/>
<lb n="652"/><p><span>Nó an bhean a mbeadh lusra an sparáin fé na brághaid ní urchóidíonn</span>
<lb n="653"/><span>flux fola dhí.</span></p>
<lb n="654"/>
<lb n="655"/><p><span>Nó gaibh balsamita .i. an cartlann, do bhrise agus a bhruith ar</span>
<lb n="656"/><span>uisge agus a chuir mar cheirín ar an ttímthireacht agus fóirionn</span>
<lb n="657"/><span>builg an daorghalair.</span></p>
<lb n="658"/>
<lb n="659"/><p><span>Nó gaibh cailiomont agus beirbh ar fhíon nó ar lionn agus togharman</span>
<lb n="660"/><span>an fhuil mhacláin, nó a bhruith ar uisge agus an bhandacht do nígh as</span>
<lb n="661"/><span>agus do ghnídh an céadna.</span></p>
<lb n="662"/>
<lb n="663"/><p><span>An luibhsi do bhrise agus a cimilt ar uisge, ól agus marbhann</span>
<lb n="664"/><span>na piasduidhe fada bhíos ansna hinneadha.</span></p>
<lb n="665"/>
<lb n="666"/><p><span>Crosaimíd ar na mnáibh toracha buaint ris an luibh seo óir togharman</span>
<lb n="667"/><span>an toghluaiseacht.</span></p>
<lb n="668"/>
<lb n="669"/><p><span>An luibh do bhruith ar fhíon fionn agus as maith do chúmhangrach</span>
<lb n="670"/><span>an chléibh agus fóirionn dúnta ae agus sgamh agus teinnios</span>
<lb n="671"/><span>an ghoile.</span></p>
<lb n="672"/>
<lb n="673"/><p><span>An luibh seo do bhrise agus mil do chuir tríthe agus fóirionn an</span>
<lb n="674"/><span>daith gorm bhíos ar an ccroicionn ó bhuala, agus ionarbann a shalachar.</span></p>
<lb n="675"/>
<lb n="676"/><p><span>Nó déadha .i. an dréimire Muire a bhruith ar mhil agus calmann</span>
<lb n="677"/><span>an diléa agus fóghnus go mór an n-aigh strangoria agus teinnus</span>
<lb n="678"/><span>an leasa agus na n-árann, agus a brúigh fuar agus an mhil chuir</span>
<lb n="679"/><span>ar a súgh.</span></p>
<lb n="680"/>
<lb n="681"/><p><span>Nó an tarafont dfághail agus a dhuille do bhruith maille fíon</span>
<lb n="682"/><span>agus a chuir fón mbathus agus coisgionn teinnios an chinn. Togharman</span>
<lb n="683"/><span>fothragan na luibhe seo an fhuil mhacláin.</span></p>
<lb n="684"/>
<lb n="685"/><p><span>Nó an luibh dar ainm lúiríola do bhruith ar ola choitchionn agus</span>
<lb n="686"/><span>a chimilt don tímthireacht agus fóirionn a teinnios, a chimilt do</span>
<lb n="687"/><span>na hárannaibh agus do na húrgaibh agus fóirionn strangoria agus</span>
<lb n="688"/><span>deisinteria agus a chuir san ccluais teinn agus fóirionn an bhodhaire.</span></p>
<lb n="689"/>
<lb n="690"/><p><span>Nó mingmhear do bhruith ar fhíon agus a chuir na cheirín ar an</span>
<lb n="691"/><span>bhfordrom agus ar an imliocán ag mnáibh nó ag fearaibh agus</span>
<lb n="692"/><span>fóirionn ilix agus coilicidhe.</span></p>
<lb n="693"/>
<lb n="694"/><p><span>Nó bogúrd, sáiste cnuic agus raibh do bhruith a ccorcán agus</span>
<lb n="695"/><span>naoi cclocha bána dheargadh san tine agus a ccuir san ccrocán leo,</span>
<lb n="696"/><span>a chumhdach agus éadach bhuala ar bhéal an chrocáin, agus an bhean</span>
<lb n="697"/><span>do shuighe air agus fóirionn builg an daorghalair.</span></p>
<lb n="698"/>
<lb n="699"/><p><span>Nó gaibh fugo Demonum .i. an bhiothnuadh, bruith ar fhíon nó ar</span>
<lb n="700"/><span>lionn nó fós ar uisge, ól agus glanfaidh an fhuil leith astig dona</span></p>
</div>
<pb n="163"/>
<div><lb n="701"/><p><span>cuisleanna agus osglann dúnta ae agus sgamh agus togharman an</span>
<lb n="702"/><span>fhuil mhacláin.</span></p>
<lb n="703"/>
<lb n="704"/><p><span>Púdar na luibhesi chuir ansna cneadhaibh flanna agus tíorman</span>
<lb n="705"/><span>iad gan fuireach, agus as uime deirthear fugo demonum ris an</span>
<lb n="706"/><span>luibh seo, do bhrígh go ruaigionn sí na deamhain ón té iomchurus í.</span>
<lb n="707"/><span>Agus biadh buadh an uirghill ar an té aige á mbiadh sí 'na láimh,</span>
<lb n="708"/><span>agus biadh grádh ag an té chidhfig ad láimh í dhuit.</span></p>
<lb n="709"/>
<lb n="710"/><p><span>Nó cogal agus coinniol Mhuire do bhruith ar fhíon agus tumthar</span>
<lb n="711"/><span>cadás ann agus cuir san tímthireacht e agus fóirionn flux emórídis.</span></p>
<lb n="712"/>
<lb n="713"/><p><span>Nó gaibh cogal agus déin púdar dhe, caith maille re mil agus</span>
<lb n="714"/><span>fóirionn gach uile phian annsna hinneadha.  Nó ceirín de phúdar</span>
<lb n="715"/><span>na luibhe so agus súgh urmont do chuir ar an imliocán agus marbhann</span>
<lb n="716"/><span>gach uile phiast bhias ionnta.</span></p>
<lb n="717"/>
<lb n="718"/><p><span>Mar an ccéadna púdar cogail agus súgh carnáin caisil do chuir</span>
<lb n="719"/><span>bog ansna cluasaibh agus marbhaidh gach uile phiast bhias ionnta.</span>
<lb n="720"/><span>Nó cogal agus a shíol as imchuibhe chuim an leighis, a bhruith ar fhíon</span>
<lb n="721"/><span>agus fóghnann dúnta ae agus sgamh agus seilíghe agus strangoria</span>
<lb n="722"/><span>agus desinteria agus coilice agus teinnios an ghoile re a n'ól.</span>
<lb n="723"/><span>Nó púdar cogail do chuir a mbiadhaibh agus do ghnídh an céadna.</span></p>
<lb n="724"/>
<lb n="725"/><p><span>Nó giolcach, as mór fhóghnas anaigh na fola macláin.  Agus</span>
<lb n="726"/><span>fothargan do dhéanamh don luibh so agus a dheatach do léigin fán</span>
<lb n="727"/><span>maclán agus fóirionn.  Púdar síol na luibhesi chomaisg maille</span>
<lb n="728"/><span>súgh cruach Phattruig agus a thabhairt amhuil pisarium agus coisgionn</span>
<lb n="729"/><span>flux na fola macláin.</span></p>
<lb n="730"/>
<lb n="731"/><p><span>Meilísa .i. an t-airgiod luachra, agus as maith a úr 's a chríon,</span>
<lb n="732"/><span>agus béiridh a bhrígh bliaghain ann, agus a bhruith ar fhíon agus a</span>
<lb n="733"/><span>thabhairt dá ól agus togharman an fhuil mhacláin, a dheatach léigion</span>
<lb n="734"/><span>fán mnaoi agus glanaidh an maclán.</span></p>
<lb n="735"/>
<lb n="736"/><p><span>Gaibh a shíol agus a phréamh agus bruith ar fhíon agus is maith ar</span>
<lb n="737"/><span>táimh an chroidhe re n-abair singcopis do ghnídhthar ó fhuacht.</span></p>
<lb n="738"/>
<lb n="739"/><p><span>Pireadha a ccathamh a ndiaigh na coda agus fóirionn an dílea</span>
<lb n="740"/><span>agus a chathamh roimh an ccuid agus fóirionn flux na broinne.</span>
<lb n="741"/><span>Nó pireadha do bhrise agus a bhruith ar uisge fearthanna agus chuir</span>
<lb n="742"/><span>na cheirín ar bhéal an ghoile agus fóirionn flux agus coilicidh.  An</span>
<lb n="743"/><span>cheirín chéadna a chuir ar an imliocán agus fóirionn nó coisgionn</span>
<lb n="744"/><span>flux na broinne.</span></p>
<lb n="745"/>
<lb n="746"/><p><span>Nó gaibh burneata .i. an lus créidhe agus as mór comhfhortuigheas</span>
<lb n="747"/><span>teinnios an éadain agus nímhneachas leanna.</span></p>
<lb n="748"/>
<lb n="749"/><p><span>Item, gaibh lus créidhe agus bárr camamail agus muadhonn</span>
<lb n="750"/><span>agus finéal dearg, duille dairinn agus bláth roisdearg. Bristear</span>
<lb n="751"/><span>agus brúightear ar im nuadh agus beagán d'ola ráibe agus fáisgthear</span>
<lb n="752"/><span>trí éadach lín agus cuirtear a soitheach, cumhdaig, agus a cimilt</span>
<lb n="753"/><span>don éadan agus do na háirgibh agus togharman an codla agus</span>
<lb n="754"/><span>fóirionn teinnios an chinn agus as maith ar flux na broinne.</span></p>
<lb n="755"/>
<lb n="756"/><p><span>Nó lán doruinn don luibhsi agus préamh cruach Pattraig agus</span>
<lb n="757"/><span>stoinnsi crainn agus sithraic .i. gné don dubhchosaigh, creamh na</span></p>
</div>
<pb n="164"/>
<div><lb n="758"/><p><span>muice fiadh, dubhchos úr, a mbruith ar uisge fearthanna agus a sile</span>
<lb n="759"/><span>go maith agus a súgh sin do chomaisg tré bhainne agus a bhruith</span>
<lb n="760"/><span>le hiarann dearg, ól agus fóirionn flux desinteria le hé ól le</span>
<lb n="761"/><span>luighe agus re héirghe.  Nó creamh muice fiadh do bhruith ar fhíon</span>
<lb n="762"/><span>nó ar lionn go ceann dá fhithchid lá, ól agus fóirionn galar na n-árann</span>
<lb n="763"/><span>agus an leasa agus fóirionn an galar baoi.</span></p>
<lb n="764"/>
<lb n="765"/><p><span>42 Ar an Mola Maol.</span>
<lb n="766"/><span>Gaibh gaisín coille agus bruith ar fhíon agus ionnarban iomarcracha</span>
<lb n="767"/><span>leanna ruadh.</span></p>
<lb n="768"/>
<lb n="769"/><p><span>Itim, adeir Aurilus an luibh so chimilt ar fhíon nó ar uisge agus</span>
<lb n="770"/><span>fóirionn fear na hinidhion, nó bean aigeá mbeadh mola maol, agus</span>
<lb n="771"/><span>a hól go ceann IX lá.</span></p>
<lb n="772"/>
<lb n="773"/><p><span>Nó gaibh eighneán talmhan agus atá togharma an fhuail ann agus</span>
<lb n="774"/><span>na fola macláin mar an ccéadna.</span></p>
<lb n="775"/>
<lb n="776"/><p><span>Gaibh eighneán talmhan agus cluaisliaith, cothrom díobh, bruith ar</span>
<lb n="777"/><span>fíon agus tabhair mar dhig don mhnaoi agus sgaoilean an mola</span>
<lb n="778"/><span>maol.</span></p>
<lb n="779"/>
<lb n="780"/><p><span>43 Do Mhnáibh bhias ag Cailleamhaint a Leanabh nó dá mBreith</span>
<lb n="781"/><span>marbh.</span>
<lb n="782"/><span>Gaibh an croibhdhearg, luibh na bhfear mbeag, luibh Eóin Baiste,</span>
<lb n="783"/><span>luibh na seacht ngábha agus an tseamair Mhuire. Bruith a bhfíoruisge</span>
<lb n="784"/><span>don mhnaoi thruim re hól sul a ccuirfidh an chlann di, cuid de do</span>
<lb n="785"/><span>ól agus an chuid eile do chongbháil go ttigeadh an leanbh agus a nígh</span>
<lb n="786"/><span>leis agus fóirionn.</span></p>
<lb n="787"/>
<lb n="788"/><p><span>Bárr menta bhruith ar finéigre agus a chuir mar cheirín um na</span>
<lb n="789"/><span>hárannaibh agus glanidh an maclán agus fóirionn builg an daor-</span>
<lb n="790"/><span>ghalair. . . . . .</span>
<lb n="791"/><span>44 Ar Meilltheóireacht Daoine.</span>
<lb n="792"/><span>Gaibh coinnioll Mhuire          Gaibh cluaisliaith</span>
<lb n="793"/><span>seamair Mhuire               oghrach bhallach</span>
<lb n="794"/><span>cobhair Mhuire                muadhonn</span>
<lb n="795"/><span>míoghnán Mhuire               plúirín siongán</span>
<lb n="796"/><span>dréimire Mhuire              goirmín searc</span>
<lb n="797"/><span>dearna Mhuire              croch an uisge</span>
<lb n="798"/><span>gaibh an luibh ortha             gaibh sail chuach</span>
<lb n="799"/><span>luibh Eóin Baiste              mismín dearg</span>
<lb n="800"/><span>luibh na seacht ngábha           taithfhéidhlion</span>
<lb n="801"/><span>luibh na bhfear mbeag           fothram</span>
<lb n="802"/><span>lus créidhe                   lus mór</span>
<lb n="803"/><span>crobh dearg                  sgeamh chrainn</span>
<lb n="804"/><span>agus leith-bhlathach.</span>
<lb n="805"/></p>
</div>
<pb n="165"/>
<div><lb n="806"/><p><span>Buin iad uile  mar dlíghthear agus bruith ar uisge fíorthiobrait.</span>
<lb n="807"/><span>Ná léig aon bhraon do dhorta dhe agus ná léig ar an ttalamh é go</span>
<lb n="808"/><span>n-ólfaidh an t-othar san iomláine é agus fóirionn, agus abair</span>
<lb n="809"/><span>paidreacha ar bhuaint gach aon luibhe dhíobh agus ná cathach amach a</span>
<lb n="810"/><span>sheile déis na díghe ól do.</span></p>
<lb n="811"/>
<lb n="812"/><p><span>Nó gaibh an bhiothnuadh .i. árdluibh an chnuic, agus atá ainm eile</span>
<lb n="813"/><span>uirthe .i. luibh bhainríoghan na bruidhne, agus fós goirthear tréanluibh</span>
<lb n="814"/><span>dhí.  Bain mar dlíghthear agus beirbh ar uisge, ól agus fóirionn,</span>
<lb n="815"/><span>agus a léaghthóir, bíodh a fhios agad go bhfuil sórt meillthóireacht</span>
<lb n="816"/><span>ann agus nach beirid na chúig luibhne fichead úd greidhim ar a leighios</span>
<lb n="817"/><span>agus gurab í an tréanluibh dfóirionn na haonar gan chongnamh aon</span>
<lb n="818"/><span>luibhe eile; gidheadh as amhula as neamhchonntabharthaighe a buaint</span>
<lb n="819"/><span>.i. cat nó madra dfághail agus snáithín righin a cheangal dá chois</span>
<lb n="820"/><span>agus a thabhairt timchioll préime na luibhe agus bainfidh mar sin í,</span>
<lb n="821"/><span>óir atá sé toirmaisgthe ar dhaoinibh a buaint chum na hócáide so</span>
<lb n="822"/><span>agus as iomdha buadh eile ar an luibh seo.</span></p>
<lb n="823"/>
<lb n="824"/><p><span>Agus do gheobhair leabhar Eoin na meilltheóireachta ag folio -</span>
<lb n="825"/><span>don leabhar so.</span></p>
<lb n="826"/>
<lb n="827"/><p><span>Agus más mian leat a leighios bíodh an tréanluibh ar iomchar</span>
<lb n="828"/><span>agad agus ní baoghal dhuit féin, agus bíodh an tisbeánadh do rin</span>
<lb n="829"/><span>ár Slánaghthóir do St. Elizabeth ar iomchur agad agus fós an ortha</span>
<lb n="830"/><span>bheannaighthe do fríoth sgríobhtha ar thuama na baintiagharnan Muire,</span>
<lb n="831"/><span>mail1e ris an leabhrán dár ba ainim nó dár ba tosach Deus</span>
<lb n="832"/><span>in adjutorum meum intendo, etc.</span></p>
<lb n="833"/>
<lb n="834"/><p><span>N.B. - Abair na paidreacha atá ris an ttisbeánadh uair san</span>
<lb n="835"/><span>ló go ceann chúig mbliaghna déag ar do dhá ghlúin a n-onóir do Dia</span>
<lb n="836"/><span>uile chómhachtach agus do chúig créachta CHRIOST, agus saorfar ó</span>
<lb n="837"/><span>phiantaibh Ifrinn tu, agus as iomdha buadh eile ar an ttisbeána so.</span></p>
<lb n="838"/>
<lb n="839"/><p><span>Nó fós do chonnarc meillteoireacht dá leighios le luibh na bhfear</span>
<lb n="840"/><span>mbeag, luibh Eoin Baiste, an luibh ortha, luibh na seacht ngábhadh</span>
<lb n="841"/><span>agus an luscréidhe do bhruith ar fhíoruisge agus a n-ól mar dlíghthear.</span></p>
<lb n="842"/>
<lb n="843"/><p><span>Nó do mhéar do thuma naoi n-uaire sa mhaighistir agus léigion</span>
<lb n="844"/><span>di sile a leathphiúnt fíoruisge agus naoi mblúire beaga do chac</span>
<lb n="845"/><span>bán ceirce do chuir ann agus an deichmheadh blúire do chathamh uait.</span>
<lb n="846"/><span>Annsin a sgaga tríd an mbeannacha doruis a n-árthrach eile</span>
<lb n="847"/><span>agus an sup san do chathamh a ccuinnimh na gaoithe do dhruim an tíghe</span>
<lb n="848"/><span>agus so dh'ól agus fóirionn más fíor.</span></p>
<lb n="849"/>
<lb n="850"/><p><span>Agus dul gus mac mic gabha agus suc is colltar dfághail déanta</span>
<lb n="851"/><span>uaidh, a ccuir fá na bhráighid agus luadh naoi bpinninne do mhin</span>
<lb n="852"/><span>choirce thabhairt ar son Dé agus re hanam an té bhí ag déanamh</span>
<lb n="853"/><span>a dhíoghbhála nó ris an anam is mó bhí ag fulang pianta purgadóra</span>
<lb n="854"/><span>agus fóirionn más fíor.</span>
<lb n="855"/>
<pb n="166"/></p>
<lb n="856"/>
<lb n="857"/><p><span>45 Ar Mheille Ba nó do Bhuaibh ar a mBeadh Mille.</span>
<lb n="858"/><span>Gaibh an goirmín searc, plúirín siongán, luibh na seacht ngabha,</span>
<lb n="859"/><span>an lus créidhe, an tslaitín ortha, an beithniúr cosanta, an mismín</span>
<lb n="860"/><span>dearg, an tseamair Mhuire agus an chrobhdhearg, a mbruith ar uisge</span>
<lb n="861"/><span>agus an meid den talamh bhias fá chois deire na bó as goire don</span>
<lb n="862"/><span>mhnaoi dá chrúgh chuir leó agus leithphiúnt nó lán adhairce dhe so.</span>
<lb n="863"/><span>chongbháil ris an mbuin trí huaire, a húgh do nígh re cuid de agus</span>
<lb n="864"/><span>an chuid eile de do chathamh siar uirthe go léir agus fóirionn na ba</span>
<lb n="865"/><span>bhias meillte.</span></p>
<lb n="866"/>
<lb n="867"/><p><span>Cuir an mismín dearg agus an leithbhlathach fé árthach an uachtair</span>
<lb n="868"/><span>agus cuir na naoi luibhne úd adubhramar os cionn doruis an tígh</span>
<lb n="869"/><span>a mbiaig an bainne astigh ar an bport fhalla agus bíodh uisge glan</span>
<lb n="870"/><span>astig a ttig an bhainne gach aon oidhche, agus fóirionn.</span></p>
<lb n="871"/>
<lb n="872"/><p><span>Nó má bhíonn ím bán agad, gaibh dearg an ime brúighte ar bhraon</span>
<lb n="873"/><span>leamhnochta, cuir sa chuiginn agus beidh an t-im dearg, breagh.</span></p>
<lb n="874"/>
<lb n="875"/><p><span>Ar an ccuiginn do bhiadh ag dul a bhfad gan teacht gaibh trí phlannda</span>
<lb n="876"/><span>den athair talmhan agus trí phlannda beaga don tslánlus, suaith ar</span>
<lb n="877"/><span>bhraon uisge coisrigthe, cuir sa mheidir agus tiocfaidh an t-ím</span>
<lb n="878"/><span>tar ais.</span></p>
<lb n="879"/>
<lb n="880"/><p><span>46 Ar an cCrithir Fhola.</span>
<lb n="881"/><span>Gaibh bainne na bó agus léig trí braoin dfuil a heiriobaill sile</span>
<lb n="882"/><span>anuas ann.  Cuir gráinne salainn ann.  Iar sin cuir trí braoin</span>
<lb n="883"/><span>don uisge coisrigthe ann.  Coiméad sin ris an mbuin go n-ólfadh</span>
<lb n="884"/><span>si gach aon bhraon de.  iar sin gaibh naoi n-áirimh don tslánlus</span>
<lb n="885"/><span>agus caith an deachmhadh háiriomh uait.  Déin trí chuid do na naoi</span>
<lb n="886"/><span>n-áirimh agus bíodh trí  háirimh ionn gach cuid díobh agus léigionn</span>
<lb n="887"/><span>don bhuin leathróidín díobh so do shlogadh sa cheann ar feadh trí</span>
<lb n="888"/><span>cceann mar atá ar maidin anéidh, araoir agus ar maidin aniugh,</span>
<lb n="889"/><span>agus fóirionn do bhuaibh aigeá mbiadh mún fola nó bainne dearg;</span>
<lb n="890"/><span>agus cros don tarra chuir ar an éadan agus ar leaba an dubháin</span>
<lb n="891"/><span>aca.</span></p>
<lb n="892"/>
<lb n="893"/><p><span>47  Chuim Brise ar Othras nó ar Adhbar Cruaidh.</span>
<lb n="894"/><span>Goid an ursal mar so annocht agus cuir a bhfollach í a gan fhios</span>
<lb n="895"/><span>d'aon neach san tig agus ar maidin bain fíoghar na croise trí</span>
<lb n="896"/><span>huaire ar an áit teinn, leis an ursail agus brisidh air go luath.</span></p>
<lb n="897"/>
<lb n="898"/><p><span>48 Ar an nGreidhim.</span>
<lb n="899"/><span>Coirce chuir a máilín agus salann do chuir tríd.  An coirce</span>
<lb n="900"/><span>do bheith teith go maith agus a chuir leis an ngreidhim agus fóirionn.</span>
<lb n="901"/></p>
</div>
<pb n="167"/>
<div><lb n="902"/><p><span>49  Chuim Noscóidí Cruadha do Leighios.</span>
<lb n="903"/><span>Oinniún do rósta ar sméaróidí dearga, cuir leis na nuscóidí</span>
<lb n="904"/><span>cruadha.  Aibigheann agus brisionn iad.  Nó plúr mín le gealcán</span>
<lb n="905"/><span>oimh, mil agus beagán safron, tarnann agus íocan nuscóidí</span>
<lb n="906"/><span>taraingeann agus leighionn nuscóidé agus otráisti i leanbhuidhe</span>
<lb n="907"/><span>agus i ndaoine crionna agus as fearr plúr seagail chuim tairngthe</span>
<lb n="908"/><span>ná plúr cruinneachta.</span></p>
<lb n="909"/>
<lb n="910"/><p><span>Préamh na corchopóige do bhruith ar bhlonaig mhuice agus aibíghionn</span>
<lb n="911"/><span>agus brisionn nuscóidí.</span></p>
<lb n="912"/>
<lb n="913"/><p><span>Figíneadha agus ros lín do bhruith ar ola agus fóirionn .i. bogann</span>
<lb n="914"/><span>agus aibighionn nuscóidí gan fuireach.</span></p>
<lb n="915"/>
<lb n="916"/><p><span>Nó an nóinín agus bárr poibiuir ghil agus duille mighaigi, bristear</span>
<lb n="917"/><span>na neithe so agus comuisgthear agus friothbhuailtear iad go cómhachtach</span>
<lb n="918"/><span>agus a mbruith ar bhlunaig mhuice agus cuirthear arna nuscóidibh</span>
<lb n="919"/><span>cruadha agus fóirionn.</span></p>
<lb n="920"/>
<lb n="921"/><p><span>An gallfhóthadán eidir bhun agus barr do bhrise agus a chuir</span>
<lb n="922"/><span>leó agus íocann.</span></p>
<lb n="923"/>
<lb n="924"/><p><span>An buadhfothlán agus súgh tineagail friothbhuailtear iad ceirín</span>
<lb n="925"/><span>don sgaibias agus do ghealcán oimh, chuir ar na nuscóidibh re n-abair</span>
<lb n="926"/><span>aintraix agus fóirionn.</span></p>
<lb n="927"/>
<lb n="928"/><p><span>50 Ar léathuisge .i. Aicíd nó Galar bhíos ar Chaoiribh.</span>
<lb n="929"/><span>Lus míghde do bhrúigh agus d'ásgadh agus a shúgh do thabhairt don</span>
<lb n="930"/><span>chaoirigh ar a mbiadh léithuisge le hól agus fóirionn.</span></p>
<lb n="931"/>
<lb n="932"/><p><span>Nó an luibh chéadna do shuatha ar bhraon fíoruisge ól don chaoirigh</span>
<lb n="933"/><span>agus fóirionn.</span></p>
<lb n="934"/>
<lb n="935"/><p><span>Do réir an tsean-fhocail seo -</span>
<lb n="936"/><span>Ní truadh bean gan caoire</span>
<lb n="937"/><span>'S lus míde ar na bántaibh.</span></p>
<lb n="938"/>
<lb n="939"/><p><span>51 Ar an nGreidhim.</span>
<lb n="940"/><span>Grean na habhann chuir leis an ngreidhim agus fóirionn, nó an</span>
<lb n="941"/><span>chriadh bhíos fán sgeith ghil.  Nó éadach olladh chuir teith, ar na thuma</span>
<lb n="942"/><span>a nuisge fhiuchda, ris agus fóirion.</span>
<lb n="943"/></p>
</div>
<pb n="168"/>
<div><lb n="944"/><p><span>52 Ar an bhFiabhras.</span>
<lb n="945"/><span>Luibh Eóin Baiste agus luibh na seacht ngábha a chuir a ndig fir</span>
<lb n="946"/><span>an fhiabhruis, aothóig air agus ní aithiompóig air.  Agus tá ortha</span>
<lb n="947"/><span>ar an bhfiabhras so agus do gheobhair ortha an fhiabhrais seatrain ag</span>
<lb n="948"/><span>folio  -  don leabhar so leamhadh bhaoi do bheirbhe agus a súgh</span>
<lb n="949"/><span>do chuir san maclán agus glanaidh ó na shalachar é agus fortachtuighion</span>
<lb n="950"/><span>a theinnios.</span></p>
<lb n="951"/>
<lb n="952"/><p><span>Súgh uineamhuin agus bainne cíodh léigionn san ccluais agus</span>
<lb n="953"/><span>fóirionn gach teinnios bhias innte.</span></p>
<lb n="954"/>
<lb n="955"/><p><span>Nóinín do bhrise agus uisge gabhthar a mbualthach bó 'na chómhnuighe</span>
<lb n="956"/><span>chuir tríd, a chuir ar na faithnídhibh agus fóirionn.</span></p>
<lb n="957"/>
<lb n="958"/><p><span>Binit míl muighe do chathamh an treas lá déis na fola macláin</span>
<lb n="959"/><span>agus togharman an torchus gan fuireach agus mná iortorcais</span>
<lb n="960"/><span>glanaidh an maclán flannach.</span></p>
<lb n="961"/>
<lb n="962"/><p><span>Fuil míl do chimilt ar charbad na leanabh agus fásaid a bhfiacla</span>
<lb n="963"/><span>gan teinnios dóibh agus ím do chimilt do charball na leanabh agus</span>
<lb n="964"/><span>do bheir ortha a bhfiacla dfás dóibh.</span>
<lb n="965"/><span>Ní truadh bean gan leanbh</span>
<lb n="966"/><span>'Sa lus créidhe trí thalamh.</span></p>
<lb n="967"/>
<lb n="968"/><p><span>Gaibh cheithre crúgh fíorasail agus dein dhá leath do gach crúgh</span>
<lb n="969"/><span>dhíobh.  Cuir leathchrúgh díobh ar an ttairsicc agus leathchrúgh dhíobh</span>
<lb n="970"/><span>ar an bhfuinneoig agus mar sin leathchrúgh ar gach doras agus</span>
<lb n="971"/><span>fuinneoig dá mbia ar an ttigh agus nochan ttiocfaidh síoghbhradha ná</span>
<lb n="972"/><span>deamhan aedhir asteach tarsa.</span></p>
<lb n="973"/>
<lb n="974"/><p><span>Cuir sgeamh crainn a bpróca agus dá chárt fíoruisge uirthe.</span>
<lb n="975"/><span>Cúmhdaicc a ccás ná faghaidh gaoth ná grian go ceann ceithre n-uaire</span>
<lb n="976"/><span>fithchiod, óladh an t-othar agus fóirionn don bhuighion ar a mbiaidh</span>
<lb n="977"/><span>meilltheóireacht na ccnámh nó mar sin.</span></p>
<lb n="978"/>
<lb n="979"/><p><span>Sílim gur maith oghrach bhallach do bhruith ar shean-fhual agus a chuir</span>
<lb n="980"/><span>amhuil ceirín ar bhuala ó síoghbhraidhe óir do chonnarc bean nar</span>
<lb n="981"/><span>camadh a béal agus nar hiompuigheadh siar ar a cluais agus as é</span>
<lb n="982"/><span>dfóir í .i. naoi bplannda don oghraicc bhallaidh do bhruith ar dhá</span></p>
</div>
<pb n="169"/>
<div><lb n="983"/><p><span>chárt don mhaighistir agus a beirbhe go cárt a chuir le na giall amhuil</span>
<lb n="984"/><span>ceirín agus dfóir.</span></p>
<lb n="985"/>
<lb n="986"/><p><span>N.B. - Tuigeadh le daoinibh gur mar gheall ar luibh mheill-</span>
<lb n="987"/><span>theóireachta éigin do thaisbeánt nó do bhuaint gurab eadh buaileadh í.</span></p>
<lb n="988"/>
<lb n="989"/><p><span>a Guth maith do dhéanamh agat.</span>
<lb n="990"/><span>Gaibh dréimire Muire agus suaith nó beirbh ar phiúnt fíoruisge,</span>
<lb n="991"/><span>ól go ceann cheithre maidinniocha ar céadlongan agus biaidh guth</span>
<lb n="992"/><span>maith binn suairc agad dá éis.</span></p>
<lb n="993"/>
<lb n="994"/><p><span>b Chuim na feicfidh aonduine tu.</span>
<lb n="995"/><span>Gaibh c.t.d. , mairbh é agus sgoilt air, cuir trí ghráinne</span>
<lb n="996"/><span>pdlnccrsc  asteach ann, cuir mar sin a ttalamh é agus cúmhdaicc an chriadh air.</span>
<lb n="997"/><span>Tair i ccionn mí agus gibé aca sin gráinne as a mbiaidh píoc ag</span>
<lb n="998"/><span>síne anonn fán dá cheann eile é sin do thógbháil, a chuir ad bhéal</span>
<lb n="999"/><span>agus an feadh biadh ad bhéal ní fheicfeadh neach eile ar bith thú, más</span>
<lb n="1000"/><span>fíor.</span></p>
<lb n="1001"/>
<lb n="1002"/><p><span>c Chuim daoine chuir a rinnce.</span>
<lb n="1003"/><span>Gaibh maide sailighe, déin ceathairbheannach é ar luigh an dísle</span>
<lb n="1004"/><span>ach bíodh timchioll sé horla ar faid ann, sgríbh na chúig focail seo</span></p>
</div>
<pb n="170"/>
<div><lb n="1005"/><p><span>air mar atá: sator arepo tenet opera rotas, cuir ar</span>
<lb n="1006"/><span>an bhfárdorus ar a ttaobh astig agus rincfidh gach n-aon dá mbeidh</span>
<lb n="1007"/><span>astigh annsa tig sin más fíor.</span></p>
<lb n="1008"/>
<lb n="1009"/><p><span>53 Ortha an Leona.</span>
<lb n="1010"/><span>Do chuaidh Críost ar an ccreig, do leonadh cos eich, chuir Sé fuil</span>
<lb n="1011"/><span>re fuil, feoil re feoil, cnámh re cnámh, mar shlánuigh sé sin go</span>
<lb n="1012"/><span>slánuighidh sé seo. Amen.</span></p>
<lb n="1013"/>
<lb n="1014"/><p><span>54  Chuim Cídh Theinn do Leighios nó Briseadh air.</span>
<lb n="1015"/><span>Blonag mhuice, plúr céirbheach, gealcán oimh ceirce, agus a</span>
<lb n="1016"/><span>mbruith ar lionn láidir agus ceirín do chuir leis agus fóirionn.</span></p>
<lb n="1017"/>
<lb n="1018"/><p><span>55  Chuim Teinnios Croidhe do Leighios.</span>
<lb n="1019"/><span>Gaibh drúichtín beag bán agus ith gach maidin ar feadh naoi</span>
<lb n="1020"/><span>maidionacha agus fóirionn. Uisge rósaoil d'ól ar theinnios droma</span>
<lb n="1021"/><span>agus ibhil, running of the reins, fóireann, agus Sassafras agus</span>
<lb n="1022"/><span>Liquorice Stick d'ól na dhiaig sin chuim na fola ghlana agus fóirionn</span>
<lb n="1023"/><span>siad so don lucht gá mbiadh a ccuid fola na huisge a rith cois</span>
<lb n="1024"/><span>cnámha.</span>
<lb n="1025"/></p>
</div>
<pb n="171"/>
<div><lb n="1026"/><p><span>Leamhadh-bhaoi, hoarhound, meacain aille agus an t-athair lusa</span>
<lb n="1027"/><span>d'ól agus fóirionn cúmhangrach croidhe agus cléibh maille duilleoga</span>
<lb n="1028"/><span>an spuingc, sáiste cnuic, orgánus, lochall agus an caisearbhán, etc.</span></p>
<lb n="1029"/>
<lb n="1030"/><p><span>Gráinne salainn, gráinne minc coirce, braon uisge coisrigthe</span>
<lb n="1031"/><span>agus trí pínt uachtair, iad so uile do chuir a ccrúsga mar so.</span>
<lb n="1032"/><span>asdoidhche Dia Satharuinn agus a ccúmhdach go maith .i. an crúsga</span>
<lb n="1033"/><span>do stopa, agus annsin ar maidin roimh éirghe gréine cuiginnín</span>
<lb n="1034"/><span>do dhéanamh de sin agus, ar mbeith a n-im do, a chimilt do gach aon</span>
<lb n="1035"/><span>órlach agus ball don tí ar a mbeadh meille nó cuiriúghadh agus</span>
<lb n="1036"/><span>fóirionn más fíor.  Ní fheadar, Dia eidir sínn 'sa t-olc.</span></p>
<lb n="1037"/>
<lb n="1038"/><p><span>A dhearbráithreacha bíodh a fhios agaibh go bhfuilid mairgeadha</span>
<lb n="1039"/><span>síorruidhe agus buanchaoineadh le leanamhuin pleisiúir an tsaoghailsi;</span>
<lb n="1040"/><span>óir ní féidir le haon duine luthghárughadh san tsaoghal so agus san</span>
<lb n="1041"/><span>tsaoghal eile, agus dá réir sin atá sé riachtanach ag an té shealbhóig</span>
<lb n="1042"/><span>ceann aco an ceann eile chailleamhuin.  Más mian leat lúthghárughadh</span>
<lb n="1043"/><span>annso biodh a fhios agad go ndíbreóchar tú ód thír dhúthchais .i. ó</span>
<lb n="1044"/><span>fhlaitheamhnas.   Gidheadh má ghoileann tú annso goirfear agus</span>
<lb n="1045"/><span>áireochar annso féin tú amhuil aon d'áitighthóireadhaibh na bhFlaitheas.</span>
<lb n="1046"/><span>St. Augustin, Ser. 11. adfra.</span></p>
<lb n="1047"/>
<lb n="1048"/><p><span>Agus adubhairt ar tTighearna féin - is beanaighthe lucht an</span>
<lb n="1049"/><span>dóláis óir gheobhaid compórd .i. sásamh agus pléasúr.</span></p>
<lb n="1050"/>
<lb n="1051"/><p><span>Cuimhníghean an t-eagnuidheach a ccómhnuidhe ar an saoghal atá</span>
<lb n="1052"/><span>le teacht, noch sheolas é ar an láimh ndeis agus esion noch atá an</span>
<lb n="1053"/><span>amadán, ní chuímhnigheann ach an ain sir atá láirtheach noch atá curtha</span>
<lb n="1054"/><span>ar an ttaobh eile.  S. Jerom.</span></p>
<lb n="1055"/>
<lb n="1056"/><p><span>56 Do Leanbh do ghlacfadh Bíog nó Spang Meilltheóireacht</span>
<lb n="1057"/><span>trí na Chodla.</span>
<lb n="1058"/><span>Bain de anuas a léine agus srutháil sa mháighistir.  Tóg leat</span>
<lb n="1059"/><span>í iar sin go habainn teórann agus tabhair trí huaire a ccuinnimh</span>
<lb n="1060"/><span>an tsrotha í a n-ainm na Tríonóide agus fógair a chuid uilc agus</span>
<lb n="1061"/><span>urchóide le fána na habhann agus tabhair leat iar sin í bog fliuch</span>
<lb n="1062"/><span>mar biadh sí agus cuir ar chathaoir ar aighidh na tinne amach í, faigh</span>
<lb n="1063"/><span>sup don bheanachadh doruis .i. suipín don díon ós an bhfárdorus</span>
<lb n="1064"/><span>agus a leithéid ar an ttaobh eile do thig agus las an dá shup so leis</span>
<lb n="1065"/><span>an léine agus buail uime suas í.  Curthar a n-ucht a mháthar é agus</span>
<lb n="1066"/><span>má thuiteann a chodla air fóirionn.</span></p>
<lb n="1067"/>
<lb n="1068"/><p><span>Nó glac don mhuadhonn dfághail agus a leath do bhruith ar mheidheag,</span>
<lb n="1069"/><span>a thabhairt le n'ól do, agus an leath eile dfuath ionna chuid éadaicc,</span>
<lb n="1070"/><span>agus fóirionn, le é nígh a nuisge trí tteórann; agus suc is</span>
<lb n="1071"/><span>colltar dfághail déanta do ó mhac mic gobha agus a gcuir fa na</span>
<lb n="1072"/><span>bhráighid.  An lus mór 's an fothrom do bhuaint eidir dhá fhéil St.</span>
<lb n="1073"/></p>
</div>
<pb n="172"/>
<div><lb n="1074"/><p><span>Seáin agus a mbruith ar uisge trí tteorann, a ccuir suas a</span>
<lb n="1075"/><span>mbuittéal agus a ccumhdach go mbiadh uacaid agat leo agus fóirionn</span>
<lb n="1076"/><span>sórt meilltheóireachta bhíonn ann, etc.</span></p>
<lb n="1077"/>
<lb n="1078"/><p><span>57  Chuim na Fola ghlana ó Scuirbhí, etc.</span>
<lb n="1079"/><span>Gaibh únsa nitre agus únsa brimstone. Cuir ar dhá chárt fíoruisge</span>
<lb n="1080"/><span>iad .i. an t-únsa brimstone ar chárt fíoruisge a mbuidéal leis</span>
<lb n="1081"/><span>féin agus an t-únsa nitre ar chárt eile a mbuidéal leis féin mar</span>
<lb n="1082"/><span>an ccéadna.  Oladh an t-othar leath-chnagaire don brimstone re</span>
<lb n="1083"/><span>lúighe dho agus leath-chnagaire don nitre le héirghe ar maidin agus</span>
<lb n="1084"/><span>ná cathadh aon rud an feadh bhiaidh dá n-ól acht min choirce beirbhthe</span>
<lb n="1085"/><span>ar bhainne ghéar nó ar bhláithig. Nó préamha na ccopóg agus préamha</span>
<lb n="1086"/><span>na liodán liosda do chuir a ccrúsga agus uisge fiuchda ortha,</span>
<lb n="1087"/><span>cúmhdaicc go ceann cheithre n-uaire fithchiod agus fóirionn.</span></p>
<lb n="1088"/>
<lb n="1089"/><p><span>Luibh lathaighe do shuatha ar mheighidh nó ar fhuiscídh d'ól go ceann</span>
<lb n="1090"/><span>trí maidionacha nó re laoighe agus re héirghe ar feadh trí lá, agus</span>
<lb n="1091"/><span>fóirionn gairbhéal.</span></p>
<lb n="1092"/>
<lb n="1093"/><p><span>Naoi snáithín síoda dhuibh dfághail agus tairnge crúgh gan iarraidh,</span>
<lb n="1094"/><span>a ttabhairt aniar tar chom na mná san túisge a mhothóig sí anam</span>
<lb n="1095"/><span>san leanbh na broinn agus a ccoimead mar sin agus gan Aifrionn</span>
<lb n="1096"/><span>aon Dómhnaigh do léigeann tháirse go gcuirfidh an leanbh di, agus</span>
<lb n="1097"/><span>fóirionn do mhnáibh bhias ag breith leanabh marbh, más fíor.</span></p>
<lb n="1098"/>
<lb n="1099"/><p><span>58 Bó ag a mbiadh Fuil a teacht nó dá crúgha as a Sine.</span>
<lb n="1100"/><span>Gaibh licín ghlas agus bain fíghior na croise uirthe sul a ttógfair</span>
<lb n="1101"/><span>don talamh í.  Ar sin bain fíghior na croise ar sine na bó leis</span>
<lb n="1102"/><span>an ttaobh do bhí ar an ttalamh don chloich trí huaire agus a cuir</span>
<lb n="1103"/><span>san áit a raibh ar an modh ccéadna, agus fóirionn.</span></p>
<lb n="1104"/>
<lb n="1105"/><p><span>Nó sreabh do chrúgh as an sine teinn ar bhlúire de bhualthach na</span>
<lb n="1106"/><span>bó agus sin do chimilt dá húgh agus don tsine teinn agus fóirion,</span>
<lb n="1107"/><span>nó an bhean chrúighte do chimilt an taobh astig d'íochtar a cóta .i.</span>
<lb n="1108"/><span>fíoghar na cruise do bhuaint leis uirthe  trí huaire, agus fóirionn.</span></p>
<lb n="1109"/>
<lb n="1110"/><p><span>59  Chuim Othoruis do chuir ar cCúl.</span>
<lb n="1111"/><span>Lus mór do bhrúigh go maith agus salann ruadh do bhrise go mín</span>
<lb n="1112"/><span>agus a ccumaisg maille blonag mhuice agus re bran cruinneachta</span></p>
</div>
<pb n="173"/>
<div><lb n="1113"/><p><span>trí chéile.  Ceirín nó trí ceiríne de sin chuir leis an áit teinn</span>
<lb n="1114"/><span>agus fóirionn.</span></p>
<lb n="1115"/>
<lb n="1116"/><p><span>Nó dá ttuigfidhe dhuit gur saoighead nó poc ó shíobhradha é, trí</span>
<lb n="1117"/><span>ceirín don lusmór agus a ghléas mar so .i. an lus mór do bhrúgha</span>
<lb n="1118"/><span>agus trí bhlúire do chac bán ceirce agus trí bhlúire don tsúgha agus</span>
<lb n="1119"/><span>trí braoin don mháighistir do chuir tríd agus trí cheirín de do chuir</span>
<lb n="1120"/><span>mar sin ris an otharus agus fóirionn maille trí cheirín eile don</span>
<lb n="1121"/><span>fhothrom agus a ghléas mar an ccéadna.  Bainfid an phian agus</span>
<lb n="1122"/><span>nimh na saoighead as bíodh gurbh urachur meillthe féin é.</span></p>
<lb n="1123"/>
<lb n="1124"/><p><span>60  Chuim íbhil Reatha leighios.</span>
<lb n="1125"/><span>Gaibh an tobar baistidhe .i. an chneadh do nígh trí huaire ris an</span>
<lb n="1126"/><span>uisge bhias ag baiste an leinbh agus fóirionn, más fíor.</span></p>
<lb n="1127"/>
<lb n="1128"/><p><span>Nó an t-uisge do bhiadh ag nígh an chéad leinibh lánamhan óige - ach</span>
<lb n="1129"/><span>gur mhac - eidir a bhreith 's a bhaiste. .i. an t-uisge do níghfeadh é</span>
<lb n="1130"/><span>gan stad déis teacht ar an saoghal do, agus an chneadh do nígh leis</span>
<lb n="1131"/><span>mar adubhart trí maidineacha agus trí neóin agus fóirionn.  Tá</span>
<lb n="1132"/><span>ortha ar an Evil so.</span></p>
<lb n="1133"/>
<lb n="1134"/><p><span>61 Do Bhuaibh ar a mbiadh Conach.</span>
<lb n="1135"/><span>Ocht cáirt fuail do bhruith go maith a ccrocán, piúnt mádair</span>
<lb n="1136"/><span>chuir dá bhruith ris an bhfual.  A mheasga trí chéile.  An tan do </span>
<lb n="1137"/><span>bhiadh sé bruithte cárt do thara ghlan do chuir na cceann agus a</span>
<lb n="1138"/><span>mheasgadh leo, púnt ailíme chuir brúighte na cceann agus a mheasgadh</span>
<lb n="1139"/><span>go maith.  Air sin chúig phaidreacha, chúig Abhé agus Cré do rádh</span>
<lb n="1140"/><span>do Dhia agus do bhan-naomh lusra na bhfear mbeag, a brise agus a</span>
<lb n="1141"/><span>cuir leo. Lán adhairce dhe seo do thabhairt do gach buin díobh, piúnt</span>
<lb n="1142"/><span>don tara ghlan do bheith agad agus slisne beag dfághail agus cros</span>
<lb n="1143"/><span>don tara sin chuir ar a n-áranaibh deasa, ar a ccoingcínidhe agus</span>
<lb n="1144"/><span>ar a ccarbuil uachtaracha agus fóirionn iad.</span></p>
<lb n="1145"/>
<lb n="1146"/><p><span>62 Do Bhuaibh ar a mbiadh Gallar Camm.</span>
<lb n="1147"/><span>Lus mór, an mhuadhonn agus an mismín Muire shuathadh ar bhraon</span>
<lb n="1148"/><span>fíoruisge, a thabhairt re hól dóibh agus fóirionn.</span>
<lb n="1149"/></p>
</div>
<pb n="174"/>
<div><lb n="1150"/><p><span>63 Do bhuin bhiadh a sile a Cuid Bainne.</span></p>
<lb n="1151"/>
<lb n="1152"/><p><span>Cárt do thosach céad mhaothaile bó óige ar an ccead ghamhain agus</span>
<lb n="1153"/><span>cnagaire do shúgh na mine mire, a ccimilt dá húgha agus dá sinídh</span>
<lb n="1154"/><span>agus fóirionn ba ar a mbiadh muthúghadh nó meille cnuic.  Atá a</span>
<lb n="1155"/><span>leighios aig folio 40 don leabhar so agus fós ortha an mhothaighthe</span>
<lb n="1156"/><span>ag folio 52.</span></p>
<lb n="1157"/>
<lb n="1158"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Sean-oideasaí Leighis

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Sean-oideasaí Leighis

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
