Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Laoi na Con Duibhe</title><author><name type="main">An Seabhac</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Deirdre D'Auria and Eilís Ní Mhearraí</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N"/>
                         <note type="L">14</note>
                         <note type="B">1860-61ls 19L</note>
                         <note type="C">Fil.</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno/><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title>Laoi na Con Duibhe</title><author>An Seabhac</author><imprint><publisher>B.Á.C.: An Cumann le Béaloideas Éireann, 1939</publisher><date>1860-61ls 19L</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p/>
<lb n="0"/>
<lb n="1"/><p><span>LAOI NA CON DUIBHE</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Lá dá raibh Fionn, flaith na bhFiann</span>
<lb n="4"/><span>sular las grian ar gach fíodh;</span>
<lb n="5"/><span>do chonnairc chuige san leirg</span>
<lb n="6"/><span>fear cochaill deirg is con duibhe.</span></p>
<lb n="7"/>
<lb n="8"/><p><span>Ba dheirge a ghruadh ná an rós,</span>
<lb n="9"/><span>do bhí a bheol ar dhath na sugha subh.</span>
<lb n="10"/><span>ba ghile a chorp ná eala ar thuinn,</span>
<lb n="11"/><span>a dhraoi-fholt slim agus é dubh.</span></p>
<lb n="12"/>
<lb n="13"/><p><span>Bhí coróin ríoghdha ar a cheann</span>
<lb n="14"/><span>'s a chlaidheamh go teann fá n-a chrios,</span>
<lb n="15"/><span>slat airgid 'na láimh chlí</span>
<lb n="16"/><span>is réilthean ríogh ar a thaoibh dheis.</span></p>
<lb n="17"/>
<lb n="18"/><p><span>Bhí brat fighte go bláthmhar</span>
<lb n="19"/><span>ag folach a churracháin go léir,</span>
<lb n="20"/><span>oibrighthe den ór cheárdáltha</span>
<lb n="21"/><span>de na dathanna ba bhreághtha fán ngréin.</span></p>
<lb n="22"/>
<lb n="23"/><p><span>Bhí corn fíona 'na dheas-láimh</span>
<lb n="24"/><span>is dob áluinn a chruth 's a scéimh;</span>
<lb n="25"/><span>slabhradh óir fá bhrághaid a chon</span>
<lb n="26"/><span>ag teacht le cogadh fán bhFéinn.</span></p>
<lb n="27"/>
<lb n="28"/><p><span>Ar theacht don ghruagach as an gcuraigh</span>
<lb n="29"/><span>roimh mac Cumhaill níor ghlac col</span>
<lb n="30"/><span>acht d'fhógair go cruaidh ar an bhFéinn</span>
<lb n="31"/><span>comhrac tréan na ngarbh-chon.</span></p>
<lb n="32"/>
<lb n="33"/><p><span>"Mo lámh duit, a Chonáin," do ráidh Fionn,</span>
<lb n="34"/><span>"Ní fheaca samhail Bhrain go dtí indiu,</span>
<lb n="35"/><span>an méid seo tháinig dem shaoghal,</span>
<lb n="36"/><span>go dtáinig 'nár ngaobhar an chú dhubh."</span>
<lb n="37"/></p>
</div>
<pb n="15"/>
<div><lb n="38"/><p><span>"Dar mo bhriathar, 'Fhinn!" do ráidh Conán,</span>
<lb n="39"/><span>"is iongnadh liom tú bheith gan chéill,</span>
<lb n="40"/><span>is gur fearr mo choileán, Ceann Doscuthach,</span>
<lb n="41"/><span>ná an chú dhubh adeir tú féin.</span></p>
<lb n="42"/>
<lb n="43"/><p><span>d'éirigh an gruagach beag go luath</span>
<lb n="44"/><span>ar uachtar an churacháin de léim:</span>
<lb n="45"/><span>níor ghaibh scáth ná eagla é</span>
<lb n="46"/><span>gur fhógair comhrac con ar an bhFéinn.</span></p>
<lb n="47"/>
<lb n="48"/><p><span>Annsin do léigeamair ár gconairt síos -</span>
<lb n="49"/><span>ár ngadhair bhinn' a bhí riamh ar bun -</span>
<lb n="50"/><span>an chú bheag, gidh beag a clí,</span>
<lb n="51"/><span>mhairbh sí orainn naoi gcéad con.</span></p>
<lb n="52"/>
<lb n="53"/><p><span>Trí caogaid con dob fhearr léim</span>
<lb n="54"/><span>rian, méin, scéimh is scáil,</span>
<lb n="55"/><span>annsúd do chailleamair iad sa túr  dún</span>
<lb n="56"/><span>fá mhór-chumha tríd an gcoileán.</span></p>
<lb n="57"/>
<lb n="58"/><p><span>"Teachtaire uaim," do ráidh Fionn gan stad,</span>
<lb n="59"/><span>"chun Cormac mac Airt mic Cuinn</span>
<lb n="60"/><span>d'iarraidh coileáin seilge na Teamhrach,</span>
<lb n="61"/><span>cúig céad coileán seang guith-bhinn."</span></p>
<lb n="62"/>
<lb n="63"/><p><span>Do tháinig chugainn gan bhréag</span>
<lb n="64"/><span>dá fhichid déagh-choileán con;</span>
<lb n="65"/><span>Ba luaithe leo ag gabháil siar</span>
<lb n="66"/><span>ná eilit-fiadh idir dhá chnoc.</span></p>
<lb n="67"/>
<lb n="68"/><p><span>Do ghléasamair dá fhichid deagh-chú</span>
<lb n="69"/><span>dob fhearr lúth, léim is rith;</span>
<lb n="70"/><span>sul ndeachaidh grian faoi ar ná bhárach</span>
<lb n="71"/><span>bhíodar ar lár ag an gcoin duibh.</span></p>
<lb n="72"/>
<lb n="73"/><p><span>"A Chonáin mhaoil bháin," do ráidh Fionn,</span>
<lb n="74"/><span>"léig síos Ceann Doscuthach indiu</span>
<lb n="75"/><span>mar shúil is go mbuaidhtí léi an lá</span>
<lb n="76"/><span>is go mbeadh an táir' ar an gcoin duibh."</span></p>
<lb n="77"/>
<lb n="78"/><p><span>"Dar do láimh, 'Fhinn!" do ráidh Conán,</span>
<lb n="79"/><span>"ní leigfeadsa síos Ceann Doscuthach féin,</span>
<lb n="80"/><span>dá ndéantá seilg indiu nó imbárach</span>
<lb n="81"/><span>ní thiubharthá greim ná cnámh don fhear maol."</span>
<lb n="82"/></p>
</div>
<pb n="16"/>
<div><lb n="83"/><p><span>D'éirigh Manannán mac Lir amach</span>
<lb n="84"/><span>a bhí seacht mbliadhna i bhfolach sa Chéis;</span>
<lb n="85"/><span>"A Chonáin Mhaoil, léig síos Ceann Doscuthach</span>
<lb n="86"/><span>nó mar chú 'seadh rachaidh tú léi."</span></p>
<lb n="87"/>
<lb n="88"/><p><span>"Dar brigh mo bhriathar!" do ráidh Conán,</span>
<lb n="89"/><span>"táim sásta go leor ar an scéal,</span>
<lb n="90"/><span>acht go bhfaighidh mé cead mo lámh</span>
<lb n="91"/><span>chun mo lann ghearrtha chur 'na taobh."</span></p>
<lb n="92"/>
<lb n="93"/><p><span>"Déanfad-sa cosa con ded lámha</span>
<lb n="94"/><span>agus ceann con áluinn ded cheann féin;</span>
<lb n="95"/><span>cuirfidh mé thú i bhfuirm con</span>
<lb n="96"/><span>chun a bheith ar aon dol léi.</span></p>
<lb n="97"/>
<lb n="98"/><p><span>"Cuirfidh mé thú i bhfuirm con</span>
<lb n="99"/><span>chun a bheith ar aon dol lé:</span>
<lb n="100"/><span>cheithre cosa cuirfead fút</span>
<lb n="101"/><span>is mar chú rachaidh tú léi.</span></p>
<lb n="102"/>
<lb n="103"/><p><span>"Dar a bhfuil d'airgead i dTeamhair,</span>
<lb n="104"/><span>is d'ór dearg ag Rígh Gréag,</span>
<lb n="105"/><span>ní rachainn-se i gcomhrac leis an gcoin fhiadhain</span>
<lb n="106"/><span>n-a bhfuil naoi ngéaráin aici ar gach taobh;</span></p>
<lb n="107"/>
<lb n="108"/><p><span>"ach sic léigfead síos Ceann doscuthach</span>
<lb n="109"/><span>'s má chím mo chú ag fagháil loit,</span>
<lb n="110"/><span>an gruagach úd a tháinig i gcéin</span>
<lb n="111"/><span>do-gheobhaidh aithne ar an éag le cioth cloch.</span></p>
<lb n="112"/>
<lb n="113"/><p><span>Léigeamair síos Ceann Doscuthach</span>
<lb n="114"/><span>is níorbh fhada dhúinn go bhfuair lot;</span>
<lb n="115"/><span>baineadh trí iompódh as an ngruagach caomh</span>
<lb n="116"/><span>an tráth chaith an fear maol cioth cloch.</span></p>
<lb n="117"/>
<lb n="118"/><p><span>"Tóg Ceann Doscuthach as an ngleo,</span>
<lb n="119"/><span>a Chonáin chóir," ar Fionn le gean,</span>
<lb n="120"/><span>"nuair ná fuil againn de choin na hÉireann</span>
<lb n="121"/><span>acht maoidheamh cruaidh géar ar Bhran."</span></p>
<lb n="122"/>
<lb n="123"/><p><span>Annsin do léigeamair síos</span>
<lb n="124"/><span>an dís chon ba mhaith gníomh;</span>
<lb n="125"/><span>gidh go mbadh mhaith comhrac Bhrain</span>
<lb n="126"/><span>is iomdha lot do bhí ar a taoibh.</span>
<lb n="127"/></p>
</div>
<pb n="17"/>
<div><lb n="128"/><p><span>Ar feadh naoi n-oidhche is naoi lá</span>
<lb n="129"/><span>do bhí an comhrac go tréan teann;</span>
<lb n="130"/><span>"Is eagal liom," ar Fionn, an fáidh,</span>
<lb n="131"/><span>"go bhfuil Bran ar lár go tláth fann."</span></p>
<lb n="132"/>
<lb n="133"/><p><span>"Crádh chugat féin!" do ráidh Conán</span>
<lb n="134"/><span>"is a liacht fios do bhainis as do mhéir</span>
<lb n="135"/><span>ná cuirfeadh id bhéal í nóimeat amháin</span>
<lb n="136"/><span>is congnamh led choileán féin.</span></p>
<lb n="137"/>
<lb n="138"/><p><span>"Nó má's doilgheas atá agat tríd</span>
<lb n="139"/><span>tabhair dómh-sa í fám ghéaráin,</span>
<lb n="140"/><span>'s beidh fios na láimhe agam go fíor</span>
<lb n="141"/><span>feadh mhairfead sa tsaoigheal go bráth."</span></p>
<lb n="142"/>
<lb n="143"/><p><span>"A Chonáin mhaoil bháin," do ráidh Fionn,</span>
<lb n="144"/><span>"dá dtugainn-se í fád ghéaráin,</span>
<lb n="145"/><span>insan olc atá anois ort féin</span>
<lb n="146"/><span>níor liom féin go héag mo lámh."</span></p>
<lb n="147"/>
<lb n="148"/><p><span>Annsin do chuir Fionn suas 'órdóg</span>
<lb n="149"/><span>is níorbh fhada go bhfuair fios</span>
<lb n="150"/><span>nach raibh fagháil marbhtha ar an gcoin</span>
<lb n="151"/><span>go nglaodhfaí a hainm 'na haghaidh "Cor".</span></p>
<lb n="152"/>
<lb n="153"/><p><span>D'fhaisnéis Fionn go hiomlán</span>
<lb n="154"/><span>a rún do Chonán mar fuair sé;</span>
<lb n="155"/><span>do ghaibh meanma é 'gus lúthgháir</span>
<lb n="156"/><span>'s do scairt go hárd an fear maol.</span></p>
<lb n="157"/>
<lb n="158"/><p><span>"A Bhran bhuadhach uaibhreach!" ar Conán,</span>
<lb n="159"/><span>"a choileáin uasail nach fuair riamh béim!</span>
<lb n="160"/><span>nach tú bhuaidh ar Phorcán gan Ceann</span>
<lb n="161"/><span>lér ceangladh le meang sinn den chré</span></p>
<lb n="162"/>
<lb n="163"/><p><span>"Nach leat do thuit torc na Binne,</span>
<lb n="164"/><span>is cat nimhe Chruachna na séad,</span>
<lb n="165"/><span>is Lomnachtán Sléibhe Riffe</span>
<lb n="166"/><span>is mórán eile nach áirmhim féin</span></p>
<lb n="167"/>
<lb n="168"/><p><span>"Ná cuir suim anois im ghlór,</span>
<lb n="169"/><span>ná héist níos mó lem ghearán,</span>
<lb n="170"/><span>ach éirigh go buadhach binn cóir -</span>
<lb n="171"/><span>croith agus cor, a choileáin!"</span>
<lb n="172"/></p>
</div>
<pb n="18"/>
<div><lb n="173"/><p><span>Le maoidheamh Chonáin an lá úd</span>
<lb n="174"/><span>do chuaidh an gnó sin ar bun,</span>
<lb n="175"/><span>is le gníomh Bhrain ar n-a bhárach</span>
<lb n="176"/><span>do fágadh ar lár an chú dhubh.</span></p>
<lb n="177"/>
<lb n="178"/><p><span>"A ghruagaigh bhig a tháinig i gcéin,"</span>
<lb n="179"/><span>ar Conán Maol, "led ghearr-chú,</span>
<lb n="180"/><span>aithris dúinn anois gan bhréag</span>
<lb n="181"/><span>cá hainm na ríoghachta dárb as tú."</span></p>
<lb n="182"/>
<lb n="183"/><p><span>"Sliomán Ó Siama is é m'ainm,</span>
<lb n="184"/><span>ó'n nGréig Dhearg do tháinig mé;</span>
<lb n="185"/><span>d'fhéachain comhrac bhur gcon lúith</span>
<lb n="186"/><span>do thugas chugaibh mo chú féin</span></p>
<lb n="187"/>
<lb n="188"/><p><span>"Muna mbeadh an fios a bhí ag Fionn,</span>
<lb n="189"/><span>is maoidheamh Chonáin go géar ar Bhran,</span>
<lb n="190"/><span>ní raibh riamh aon chú i nÉirinn</span>
<lb n="191"/><span>do chuirfeadh créacht ar Chor.</span></p>
<lb n="192"/>
<lb n="193"/><p><span>"Beannacht libh feasta, a Fhianna Fáil,</span>
<lb n="194"/><span>is le comhthroid na gcoileán indiu;</span>
<lb n="195"/><span>mithid dom dul dom thír féin</span>
<lb n="196"/><span>ó chuaidh an t-éag ar Chor."</span></p>
<lb n="197"/>
<lb n="198"/><p><span>"Dar brigh mo bhriathar!" do ráidh Conán,</span>
<lb n="199"/><span>"badh mhithid cheana, dá leigimís doit,</span>
<lb n="200"/><span>ach i n-éiric ár gcon 's ár gcoileán</span>
<lb n="201"/><span>tabharfad-sa bás duit le cioth cloch."</span></p>
<lb n="202"/>
<lb n="203"/><p><span>Ní tháinig stoirm ar shliabh riamh</span>
<lb n="204"/><span>ná cioth cloich-shneachta aniar ar loch</span>
<lb n="205"/><span>ba thiugha is ba líonmhaire ag teacht</span>
<lb n="206"/><span>ná mar chaith an fear maol cioth cloch.</span></p>
<lb n="207"/>
<lb n="208"/><p><span>"Mo choimirc oraibh, a Chlanna Baoiscne,</span>
<lb n="209"/><span>'s a Ghoill aoibhinn mhic Mhórna,</span>
<lb n="210"/><span>ó táim i bhfad óm mhuintir</span>
<lb n="211"/><span>ná léig don bhfear maol me thórrthadh."</span></p>
<lb n="212"/>
<lb n="213"/><p><span>"Dar brigh mo bhriathar!" do ráidh Goill,</span>
<lb n="214"/><span>"níl sa domhan is lugha dhéanfadh sé</span>
<lb n="215"/><span>ná an ní is mó d'iarrfaimís air,</span>
<lb n="216"/><span>bíodh 'fhios agat anois gan bhréag.</span>
<lb n="217"/></p>
</div>
<pb n="19"/>
<div><lb n="218"/><p><span>"Acht an breitheamhnas do-ghním</span>
<lb n="219"/><span>idir ghaiscidhigh, is sílim go bhfuil ceart,</span>
<lb n="220"/><span>an dís laoch do dhul chun spairn go teann</span>
<lb n="221"/><span>'s an té bhíos ar lár an ceann de 'bhaint."</span></p>
<lb n="222"/>
<lb n="223"/><p><span>"Dar brigh mo bhriathar!" do ráidh Conán,</span>
<lb n="224"/><span>"táim ró-shásta ar an scéal,</span>
<lb n="225"/><span>acht go bhfaighead greim bhásta</span>
<lb n="226"/><span>ar an ngruagach a tháinig i gcéin."</span></p>
<lb n="227"/>
<lb n="228"/><p><span>Cá mbéarfadh ar an ngruagach go dian</span>
<lb n="229"/><span>acht ar greim fiadhain 's ar chorrán géill go docht;</span>
<lb n="230"/><span>'s do chualamair uile Fianna Fáil</span>
<lb n="231"/><span>an tuairt chráidhte bhain sé as a chorp.</span></p>
<lb n="232"/>
<lb n="233"/><p><span>"A ghruagaigh bhig Dhún an Óir,</span>
<lb n="234"/><span>sílim gan gó go bhfuil tú ar lár;</span>
<lb n="235"/><span>sín siar go fada, fuar, fann</span>
<lb n="236"/><span>go dtarraingead ort mo lann gearr."</span></p>
<lb n="237"/>
<lb n="238"/><p><span>Annsúd do shín an gruagach siar</span>
<lb n="239"/><span>go fuar, fada, leibideach, fann;</span>
<lb n="240"/><span>níor chuir cor de chois ná láimh</span>
<lb n="241"/><span>gur thóg Conán a ghéar-lann.</span></p>
<lb n="242"/>
<lb n="243"/><p><span>"Bí id' shuidhe, a ghruagaigh bhig," ar Conán,</span>
<lb n="244"/><span>"níl mo lámh ghearrtha fós i bhfaobhar;</span>
<lb n="245"/><span>ní fiú liom tu chur chun báis,</span>
<lb n="246"/><span>acht triall gan spás dod thír féin."</span></p>
<lb n="247"/>
<lb n="248"/><p><span>Is é iongantas do bhí ar Fhionn -</span>
<lb n="249"/><span>'s a raibh ann ionn den Fhéinn gan gó -</span>
<lb n="250"/><span>an t-athsmaoineamh a rinn Conán</span>
<lb n="251"/><span>is an gruagach beag d'fhágáil beo.</span></p>
<lb n="252"/>
<lb n="253"/><p><span>"Dar brigh mo bhriathar!" do ráidh Fionn,</span>
<lb n="254"/><span>"is tú an laoch is sia saoghal fán ngréin dom dhóigh;</span>
<lb n="255"/><span>dá fhaid do shiubhlas le Conán</span>
<lb n="256"/><span>sin a bhfeaca dá ghrása fós."</span></p>
<lb n="257"/>
<lb n="258"/><p><span>"Dar mo mhóide!" do ráidh Conán,</span>
<lb n="259"/><span>"ní le grása do rinn mé é,</span>
<lb n="260"/><span>acht nuair chonnarc chomh tabhartha san é don mbás -</span>
<lb n="261"/><span>go mbadh ró-náireach liom é chur don éag!"</span>
<lb n="262"/></p>
</div>
<pb n="20"/>
<div><lb n="263"/><p><span>Do chuamair uile annsin ag ól</span>
<lb n="264"/><span>an iomad slógh don dún;</span>
<lb n="265"/><span>do sheol an gruagach 'na thír féin</span>
<lb n="266"/><span>san bhfuirm chéadna gan aon chú.</span></p>
<lb n="267"/>
<lb n="268"/><p><span>Níl bliadhain ar feadh aon bhliadhain déag</span>
<lb n="269"/><span>nach cuireadh an gruagach long lán d'ór</span>
<lb n="270"/><span>mar bhronntanas ó an nGréig</span>
<lb n="271"/><span>go Conán Maol chun a shláinte d'ól.</span></p>
<lb n="272"/>
<lb n="273"/><p><span>"Siúd oraibh, a Fhianna!" ar Conán,</span>
<lb n="274"/><span>"is ólaimíd go folláin deoch,</span>
<lb n="275"/><span>ní fheaca éinne fós is fearr</span>
<lb n="276"/><span>ná an fear gearr ar ar bhuail mé an chloch!"</span></p>
<lb n="277"/>
<lb n="278"/><p><span>Dún an Duibh an dún so thiar</span>
<lb n="279"/><span>flaith na bhFiann ba dhoilbh gnúis;</span>
<lb n="280"/><span>impighim ort a Phádraig,</span>
<lb n="281"/><span>go bhfaighidh tú mo leacht sa dún.</span></p>
<lb n="282"/>
<lb n="283"/><p><span>Mise Oisín truaighe mac Fhinn</span>
<lb n="284"/><span>atá 'ghá innsint díbh anocht</span>
<lb n="285"/><span>fé mar chruthuigh Bran an gníomh -</span>
<lb n="286"/><span>gurab í sin Laoi na Con.</span></p>
<lb n="287"/>
<lb n="288"/><p><span>AN SEABHAC.</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Laoi na Con Duibhe

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Laoi na Con Duibhe

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
