Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">An Chaise Gharbh</title><author><name type="main">Peadar Ó hAnnracháin</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">NL350</note>
                         <note type="L">8</note>
                         <note type="B">1918</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2013</date><idno>NL350</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title>An Chaise Gharbh</title><author>Peadar Ó hAnnracháin</author><imprint><publisher>Cló na gCoinneal</publisher><date>1918</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>GUIDHE.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>GLUAIS ORT, A CHAISE,</span>
<lb n="4"/><span>GO HUAIBHREACH NEARTMHAR,</span>
<lb n="5"/><span>GO HUASAL MAISEACH</span>
<lb n="6"/><span>IS GO SUANMHAR SÓGHACH;</span>
<lb n="7"/><span>GO MALL.  GO TAPA,</span>
<lb n="8"/><span>LE FONN AG CASADH LEAT</span>
<lb n="9"/><span>TRÉ GHLEANNTAIBH BANBAN,</span>
<lb n="10"/><span>A CHAISE 'N CHEOIL!</span></p>
<lb n="11"/>
<lb n="12"/><p><span>GO RAIBH FÁILTE RÓMHAT,</span>
<lb n="13"/><span>GO RAIBH GÁIRE IT' DHEÓIDH,</span>
<lb n="14"/><span>GO RAIBH GRÁDH IT' THREÓ DHUIT,</span>
<lb n="15"/><span>AGUS CÁIL GAN CHEÓ;</span>
<lb n="16"/><span>GO RAIBH LEANBHAÍ FÓDLA</span>
<lb n="17"/><span>IS A SEAN CHROIDHE-CHRÓDHACH</span>
<lb n="18"/><span>GHÁ MEALLADH 'G DO CHEÓL-SA</span>
<lb n="19"/><span>CHUM TÍR NA n-ÓG.</span></p>
<lb n="20"/>
<lb n="21"/><p><span>"BRIAN NA BANBAN."</span>
<lb n="22"/></p>
</div>
<pb n="9"/>
<div><lb n="23"/><p><span>BEIR NÓDHACHT IT LÍNTIBH.</span></p>
<lb n="24"/>
<lb n="25"/><p><span>Beir nódhacht it líntibh, a sgríbhinn tséimh,</span>
<lb n="26"/><span>Do Nóra an chroidhe ghil bhus aoibhinn léi;</span>
<lb n="27"/><span>Ceolta ó choilltibh, as bínn-phuirt éan,</span>
<lb n="28"/><span>As leoithne gaoithe, it' shlíghe dí béar.</span>
<lb n="29"/><span>Nuair leagfar ort-sa a rosca súd,</span>
<lb n="30"/><span>Do chroidhe dí oscail, go sochma súghach,</span>
<lb n="31"/><span>Bíodh le feiscint ionat fé rún,</span>
<lb n="32"/><span>Mar stiúraigh cion dí mo phion sa tsiubhal.</span>
<lb n="33"/><span>Bíodh at bharra a's at leacain tsíos</span>
<lb n="34"/><span>Draoidheacht a mheallfaidh go ceart chugham í,</span>
<lb n="35"/><span>Cómhacht a lasfaidh an tsearc 'na croidhe,</span>
<lb n="36"/><span>As a sheolfaidh feasda fé rachmas sínn.</span>
<lb n="37"/></p>
</div>
<pb n="10"/>
<div><lb n="38"/><p><span>BEIDH GAEDHLUINN FÉ RÉIM GAN MHOILL.</span></p>
<lb n="39"/>
<lb n="40"/><p><span>Fonn: "Cáit ní Dhuibhir."</span></p>
<lb n="41"/>
<lb n="42"/><p><span>Am shuidhe dhom maidean ghréine, ar thaobh cnuic i</span>
<lb n="43"/><span>gCorca Luighidh,</span>
<lb n="44"/><span>Ag amharc ar an nglé-mhuir, fé'n spéir ghil, go socair</span>
<lb n="45"/><span>bhíos;</span>
<lb n="46"/><span>Dom mheas do labhair caomh-ghuth go haerach ó thor an</span>
<lb n="47"/><span>fhraoich,</span>
<lb n="48"/><span>Agus dubhairt, nárbh' fhada an tréimhse go mbeadh</span>
<lb n="49"/><span>Gaedhluinn fé cháil arís.</span></p>
<lb n="50"/>
<lb n="51"/><p><span>Mo chroidhe do phreab le héifeacht cé nár léir dom aon</span>
<lb n="52"/><span>neach lem thaoibh,</span>
<lb n="53"/><span>Do chanfadh liom an scéal san, i dtaobh Gaedhilge do</span>
<lb n="54"/><span>theacht chun cinn;</span>
<lb n="55"/><span>Do dhearcas thar gach maol-thor de'n fhraoch ghlas am</span>
<lb n="56"/><span>aice bhí,</span>
<lb n="57"/><span>Ach ní fheaca ann aon spéir-bhean, ná aon réaltan ná</span>
<lb n="58"/><span>ainnir mhín.</span></p>
<lb n="59"/>
<lb n="60"/><p><span>Annsan do cheapas féinig, gur gaoth dhein an abairt</span>
<lb n="61"/><span>bhinn</span>
<lb n="62"/><span>Do bhiodhg as do spreag go haé me, as d'éisteas go</span>
<lb n="63"/><span>haireach cruinn;</span>
<lb n="64"/><span>As níor b'fhada dhom gur séideadh de dhruim éadan</span>
<lb n="65"/><span>na leaca aníos,</span>
<lb n="66"/><span>Na focail cheanan chéadna, go mbeadh Gaedhluinn fé</span>
<lb n="67"/><span>cháil arís.</span></p>
<lb n="68"/>
<lb n="69"/><p><span>O'n bhfaraige ghil ghléinigh tig séimhghuth go canta caoin.</span>
<lb n="70"/><span>Nuair a thagadh go deas scléipeach gan traochadh gach</span>
<lb n="71"/><span>tonn thar tuinn;</span></p>
</div>
<pb n="11"/>
<div><lb n="72"/><p><span>Mar mheasas-sa níor bhféidir le héin'ne do bheadh mar</span>
<lb n="73"/><span>bhíos,</span>
<lb n="74"/><span>Gan a cheapadh gur bh'é a scéal san ná go mbeadh</span>
<lb n="75"/><span>Gaedhluinn fé cháil gan mhoill.</span></p>
<lb n="76"/>
<lb n="77"/><p><span>Ar charraig do bhí taobh liom bhí éan beag ag luascadh</span>
<lb n="78"/><span>fuínn,</span>
<lb n="79"/><span>Ba thaithneamhach deas néata mar dhéan sí a duan ó</span>
<lb n="80"/><span>croidhe;</span>
<lb n="81"/><span>Níor bh'fhearra an mhuir ghléigeal, chun an dréacht phuirt</span>
<lb n="82"/><span>do chasadh am shlighe,</span>
<lb n="83"/><span>Ná labhairt bhog an éin bhig, go mbeadh Gaedhluinn fé</span>
<lb n="84"/><span>cháil gan mhoill.</span></p>
<lb n="85"/>
<lb n="86"/><p><span>Tamall soir sa réidh-chnoc, bhí caol-shruth'na chaise ghlinn,</span>
<lb n="87"/><span>Ba dheas a chrot fé'n ngréin ghil, 'na thréanrith, thar</span>
<lb n="88"/><span>chlochaibh buidhe;</span>
<lb n="89"/><span>Nuair a phreabadh sé 'na léimrigh, fé'm dhéin-sé thar</span>
<lb n="90"/><span>leacain tslím</span>
<lb n="91"/><span>Do thagadh an port saor-mhaith, go mbeadh Gaedhluinn fé</span>
<lb n="92"/><span>cháil gan mhoill.</span></p>
<lb n="93"/>
<lb n="94"/><p><span>Thar bhaitheas cinn an tsléibhe bhí gaoth bhog 'na cúrs' a'</span>
<lb n="95"/><span>tigheacht,</span>
<lb n="96"/><span>As chanadh sí foth-bhéarsa, ar théacht dí thar cúl gach</span>
<lb n="97"/><span>maoil;</span>
<lb n="98"/><span>As mar cheapas-sa, dom léir-mheas, b'iad na bréithre</span>
<lb n="99"/><span>ba rún do'n ghaoith,</span>
<lb n="100"/><span>Ná teachtaireacht ó'n Naomh-Bhrog go mbeidh Gaedhluinn</span>
<lb n="101"/><span>fé cháil gan mhoill.</span></p>
<lb n="102"/>
<lb n="103"/><p><span>An mhuir, an sruth, as an t-éan beag, as an ghaoth san</span>
<lb n="104"/><span>am' bogadh bhí,</span>
<lb n="105"/><span>Chun eachtraí an lae sin do léir-chur go slachtmhar síos;</span></p>
</div>
<pb n="12"/>
<div><lb n="106"/><p><span>Agus breacaim iad mar léightear, agus glaodhaim-se</span>
<lb n="107"/><span>ar Chlanna Gaoidheal</span>
<lb n="108"/><span>A dteanga mhilis féinig chur fé réim cheart 'na measc</span>
<lb n="109"/><span>gan mhoill.</span>
<lb n="110"/></p>
</div>
<pb n="13"/>
<div><lb n="111"/><p><span>BEANNUIGHIM DUIT-SE, ÉIRE.</span></p>
<lb n="112"/>
<lb n="113"/><p><span>Beannuighim duit-se, Éire, a laogh ghil mo chroidhe,</span>
<lb n="114"/><span>Leanbh leat féin mé ó chaol-chois go rinn;</span>
<lb n="115"/><span>Tá grádh duit am chléibh-se, grádh Gaedhealach geal</span>
<lb n="116"/><span>glinn,</span>
<lb n="117"/><span>As leanfad go n-éagad díot, a Éire, go díl.</span></p>
<lb n="118"/>
<lb n="119"/><p><span>Do sheanchus léigheas-sa go tréanmhar nuair bhís,</span>
<lb n="120"/><span>Nuair bhí righthe agus naomha agus léigheann-lucht sa tír;</span>
<lb n="121"/><span>Nuair thagadh na céadta 's na céadta thar tuinn</span>
<lb n="122"/><span>Ar lorg an léighinn chirt feadh tréimhse ót chlainn.</span></p>
<lb n="123"/>
<lb n="124"/><p><span>Do léigheas thar Aodh Ruadh, thar Ó Néill, as thar Eoghan,</span>
<lb n="125"/><span>As thar Seáan mór an tréan-fhear, nár ghéill riamh dá</span>
<lb n="126"/><span>nómhaid.</span>
<lb n="127"/><span>Thar Pádruig Sáirséal, thar Ó Raghallaigh an leomhan,</span>
<lb n="128"/><span>'S is breagh liom a sgéala cé gur éag siad fad ó.</span></p>
<lb n="129"/>
<lb n="130"/><p><span>'S thar Ruaidhrí Ó Mórdha deagh-sgeola do léigheas,</span>
<lb n="131"/><span>Thar Emmet, thar Teóin, as thar treona fíor-Ghaedheal;</span>
<lb n="132"/><span>As mothuighim an fhír-spioraid am chroidhe-se go tréan</span>
<lb n="133"/><span>Nuair a phreabann chugham smaointe thar ghníomhartha do</span>
<lb n="134"/><span>laoch.</span></p>
<lb n="135"/>
<lb n="136"/><p><span>A' siubhal nuair a théidhim-se i n-aon pháirt de'n tír</span>
<lb n="137"/><span>Taithneann a sgéimh liom cé maol cuid dí bhíonn;</span>
<lb n="138"/><span>Taithneann liom sléibhte fé 'na bhfraoch-bhrat go mín,</span>
<lb n="139"/><span>As taithneann liom séirse na héanlaith go bínn.</span></p>
<lb n="140"/>
<lb n="141"/><p><span>Is eol dom mar táthar fé láthair sa tír,</span>
<lb n="142"/><span>Cuid dínn go háluinn, go dána, go groidhe,</span></p>
</div>
<pb n="14"/>
<div><lb n="143"/><p><span>Go meisneamhail do réabfadh le faobhar cheart do</span>
<lb n="144"/><span>chuinng;</span>
<lb n="145"/><span>Agus cuid dínn, mo léir-chreach! gan éifeacht gan bhrígh</span></p>
<lb n="146"/>
<lb n="147"/><p><span>Ach, a Éire, a mháthair, a ghrádh ghil mo chléibh,</span>
<lb n="148"/><span>Ní múchfar go bráth ionainn grádh ceart duit féin;</span>
<lb n="149"/><span>Mairfidh as fásfaidh an grádh san gan baoghal,</span>
<lb n="150"/><span>As eireochaidh gan spleadhchas do Sheán Buidhe na</span>
<lb n="151"/><span>Gaedhil.</span></p>
<lb n="152"/>
<lb n="153"/><p><span>Labhraim an Ghaedhilg 's ní shéanfad-sa í,</span>
<lb n="154"/><span>Ós léir gur'b í an Ghaedhilg ár gcaém-theanga bhinn;</span>
<lb n="155"/><span>Mo chion beag féin déanfad lem shaoghal-sa gach ní</span>
<lb n="156"/><span>Do mhéadóchadh do réim-se do ghlé-chur chun cinn.</span></p>
<lb n="157"/>
<lb n="158"/><p><span>Beannuighim duit-se, a Éire, a réaltan mo chroidhe,</span>
<lb n="159"/><span>Leanbh leat féin mé ó chaol-chois go rinn;</span>
<lb n="160"/><span>Tá grádh dhuit am chléibh-se grádh Gaedhealach glan,</span>
<lb n="161"/><span>glinn;</span>
<lb n="162"/><span>Beannacht ort! go n-éagad ní thréigfead mo thír.</span>
<lb n="163"/></p>
</div>
<pb n="15"/>
<div><lb n="164"/><p><span>BEANNACHT CHUGHAIBH A FHEARA MAITHE.</span></p>
<lb n="165"/>
<lb n="166"/><p><span>Fonn </span></p>
<lb n="167"/>
<lb n="168"/><p><span>Beannacht chughaibh-se, a fheara maithe,</span>
<lb n="169"/><span>Chorruigh Gaedhil chun gaisge tráth;</span>
<lb n="170"/><span>Beannacht chughaibh ó Ghaedhealaibh mhaireann</span>
<lb n="171"/><span>As bhúr gcreideamh acu slán.</span>
<lb n="172"/><span>As má shroicheann sibh mo bheannacht</span>
<lb n="173"/><span>Tuigidh fé mar tá an sgéal</span>
<lb n="174"/><span>Cuid againn i dtreo chun catha</span>
<lb n="175"/><span>Chur ar sheana naimhdibh Gaedheal.</span></p>
<lb n="176"/>
<lb n="177"/><p><span>Ná bíodh buairt oraibh nbhúr mbaile</span>
<lb n="178"/><span>Toisg nár chnagabhar an chuinng;</span>
<lb n="179"/><span>Tuigimíd mar bhí na Sacsain</span>
<lb n="180"/><span>Thall as a bhfus bhúr leagadh síos.</span>
<lb n="181"/><span>Acht do nochtabhar gan eagal</span>
<lb n="182"/><span>Bóthar ceart ó smacht do'n tír,</span>
<lb n="183"/><span>As do ruagabhar na scamaill</span>
<lb n="184"/><span>Bhíodh a dalladh Clanna Gaoidheal.</span></p>
<lb n="185"/>
<lb n="186"/><p><span>As an solas úd do las sibh</span>
<lb n="187"/><span>Cé gur chaill sé a theas feadh tráth,</span>
<lb n="188"/><span>Tá sé arís againn ar lasadh</span>
<lb n="189"/><span>As a dul i neart atá;</span>
<lb n="190"/><span>Tá an creideamh ceart do scaip sibh</span>
<lb n="191"/><span>I n-ár gcroidhe go daingean beo,</span>
<lb n="192"/><span>As beidh áis againn go gairid</span>
<lb n="193"/><span>Bhainfidh as ár namhaid ceol.</span></p>
<lb n="194"/>
<lb n="195"/><p><span>Admhuighim go rabhmar tamall,</span>
<lb n="196"/><span>Neamh-shuimeamhail as leamh go leor,</span>
<lb n="197"/><span>As gur chreid cuid mhaith dhár bhfearaibh</span></p>
</div>
<pb n="16"/>
<div><lb n="198"/><p><span>Go bhfuigheam cóir as ceart ó Sheón.</span>
<lb n="199"/><span>Ach anois tá ár gciall ag casadh,</span>
<lb n="200"/><span>Tuigimíd an cleas thar bárr;</span>
<lb n="201"/><span>Tuigimíd ná fuigheam ó'n Sacsain</span>
<lb n="202"/><span>Pioc, gan troid, d'ár gceart go bráth.</span></p>
<lb n="203"/>
<lb n="204"/><p><span>Beannacht chughaibh arís, a fheara,</span>
<lb n="205"/><span>'S sgaoilidh beannacht chughainn anall;</span>
<lb n="206"/><span>As guidhidh ó chroidhe chun Righ na bhFlaitheas</span>
<lb n="207"/><span>Go bhfuigheam neart ag leagadh Gall.</span>
<lb n="208"/><span>Guidhidh, mar ghuidhim-se, ár gcuinng go gcnagam,</span>
<lb n="209"/><span>Mar is fada linn an lá</span>
<lb n="210"/><span>Chun go gcuiream Riaghaltas Sacson</span>
<lb n="211"/><span>Glan amach as Inis Fáil.</span>
<lb n="212"/></p>
</div>
<pb n="17"/>
<div><lb n="213"/><p><span>A CHLANNA MAITHE GAOIDHEAL.</span></p>
<lb n="214"/>
<lb n="215"/><p><span>Fonn - "An Maidrín Ruadh."</span></p>
<lb n="216"/>
<lb n="217"/><p><span>A Chlanna maithe Gaoidheal nách fada libh ár righeacht</span>
<lb n="218"/><span>Leath-stracaighthe ag buidheanta 'n Bhéarla;</span>
<lb n="219"/><span>Nách fada libh gan chrích ar ár dteangain mhilis bhinn,</span>
<lb n="220"/><span>As nách fada libh Gall-dlíghe ghár gcaochadh?</span>
<lb n="221"/><span>Má's fada libh eirighidh is mairg bheith díomhaoin,</span>
<lb n="222"/><span>Mar ní bainfear dínn aon gheimheal gan saothar,</span>
<lb n="223"/><span>Ní bhogfaidh Gaill a gcuinng go mbraithidh siad an faobhar</span>
<lb n="224"/><span>Bheith i bhfearras ceart ag muinntir Éireann.</span></p>
<lb n="225"/>
<lb n="226"/><p><span>'Sí Éire ár dtír, as caraimíd í,</span>
<lb n="227"/><span>Níl a samhail de righeacht fé'n ngréin ngil;</span>
<lb n="228"/><span>Caraimís í as cuirimís arís</span>
<lb n="229"/><span>Ar ár Róisín chaoin a glé-bhrat.</span></p>
<lb n="230"/>
<lb n="231"/><p><span>Ba dhual díbh bheith go groidhe, a Chlanna maithe Gaoidheal,</span>
<lb n="232"/><span>Ba dhual díbh an íntinn uasal;</span>
<lb n="233"/><span>Rinne an cine ar díobh sibh an iomarca gníomh,</span>
<lb n="234"/><span>Do chuirfeadh anam sa bhuidhin ba shuaraighe;</span>
<lb n="235"/><span>Na Gaedhil úd do bhí i gCluain Tairbh mín,</span>
<lb n="236"/><span>As ag Béal an Átha Bhuidhe go buadhmhar,</span>
<lb n="237"/><span>Ar an mBoirb-Bhinn as ar fhód Dhún Baoi,</span>
<lb n="238"/><span>Níor mhisde dhíbh a ngníomhartha luadhachtaint.</span></p>
<lb n="239"/>
<lb n="240"/><p><span>Curfá -</span></p>
<lb n="241"/>
<lb n="242"/><p><span>I gCalainn, i gCiarraidhe as i gCathair Luimnighe,</span>
<lb n="243"/><span>Níor ob ár ndaoine an tréan-chath;</span>
<lb n="244"/><span>As ag Fantanaí do b'iad na Gaedhil-fhir do bhí,</span>
<lb n="245"/><span>I mbeárna an bhaoighil lá an éigin;</span>
<lb n="246"/><span>Ar muir nó ar tír, ní bhíodh meathtacht 'na gcroidhe,</span>
<lb n="247"/><span>Ná i gcaismirt na gclaidheamh ní ghéilleadh;</span></p>
</div>
<pb n="18"/>
<div><lb n="248"/><p><span>Do lagaibh b'iad ba dhíon, do phleanncaidís claidhrí,</span>
<lb n="249"/><span>As sgaipidís a maoin le féile.</span></p>
<lb n="250"/>
<lb n="251"/><p><span>Curfá -</span></p>
<lb n="252"/>
<lb n="253"/><p><span>Níor bhfearra iad na Gaedhil, chun gaisge-bheart na</span>
<lb n="254"/><span>dtréan,</span>
<lb n="255"/><span>Ná chun cúrsaí léighinn as sgríbhinn;</span>
<lb n="256"/><span>As dá chómhartha san féin, fuair Banba árd-réim</span>
<lb n="257"/><span>Mar "Inis na Naomh as na Saoithe."</span>
<lb n="258"/><span>Ósduigheacht agus léigheann i n-aisge gheibheadh gach aon</span>
<lb n="259"/><span>Do thagadh fé dhéin ar sínnsear,</span>
<lb n="260"/><span>Nuair bhí an tír seo mar laom mhór-eolais ag an saoghal,</span>
<lb n="261"/><span>Fé stiúradh a clainne féin ba ríogamhail.</span></p>
<lb n="262"/>
<lb n="263"/><p><span>Curfá -</span></p>
<lb n="264"/>
<lb n="265"/><p><span>Ní raibh easnamh filí, ná lucht seanchus do sgríobh,</span>
<lb n="266"/><span>Ná lucht ceaptha na ndlighthe ar Ghaedhealaibh;</span>
<lb n="267"/><span>As lucht seanma do bhí, ar an gcláirsigh go ro-bhinn</span>
<lb n="268"/><span>I measg uaisle agus righthe i nÉirinn.</span>
<lb n="269"/><span>As fairis sin arís ná fuil deimhniú go cruinn,</span>
<lb n="270"/><span>Ins na seana-iarsmaí do'n tsaogal,</span>
<lb n="271"/><span>Go raibh ceárdaighthe sa tír bhí go hoilte i ngach slighe,</span>
<lb n="272"/><span>As is mór le maoidheamh a saothar.</span></p>
<lb n="273"/>
<lb n="274"/><p><span>Curfá -</span></p>
<lb n="275"/>
<lb n="276"/><p><span>Is sinne na hoidhrí atá acu san sa tír;</span>
<lb n="277"/><span>Is sinne ceart-síol na nGaedheal san;</span>
<lb n="278"/><span>Is sinne, a chlanna chroidhe, sgiath chosanta Róisín,</span>
<lb n="279"/><span>As tá orainn bheith go dílis Gaedhealach.</span>
<lb n="280"/><span>Caithimís fé dhraoib gach achrann as bruighean,</span>
<lb n="281"/><span>Ach achrann le buidheanta an Bhéarla,</span>
<lb n="282"/><span>As go deó na stadaimís go mbeidh Éire saor arís</span>
<lb n="283"/><span>Gan beann aici ar Sheán Buidhe bréagach.</span></p>
<lb n="284"/>
<lb n="285"/><p><span>Curfá -</span>
<lb n="286"/></p>
</div>
<pb n="19"/>
<div><lb n="287"/><p><span>AN GAEDHEAL A GHÉILLEAS DO'N GHALL.</span></p>
<lb n="288"/>
<lb n="289"/><p><span>Ag siubhal cois na taoide do bhíos-sa aréir</span>
<lb n="290"/><span>Nuair chuala an caoine, mar shaoileas, go géar;</span>
<lb n="291"/><span>I ndeire gach rainn de dom íntinn ba léir</span>
<lb n="292"/><span>"Gráin ar an nGaedheal a ghéilleas do'n Ghall."</span></p>
<lb n="293"/>
<lb n="294"/><p><span>Do leanas de'n chúrsa am shiubhal cois na trágha,</span>
<lb n="295"/><span>As do leanadh de'n chumha phort le dúthracht am dheáidh;</span>
<lb n="296"/><span>Ba shearbh dar liúmsa mar liúghtaí ós árd:-</span>
<lb n="297"/><span>"Gráin ar an nGaedheal a ghéilleas do'n Ghall."</span></p>
<lb n="298"/>
<lb n="299"/><p><span>D'fhilleas t'réis tamaill dom' bhaile aníos,</span>
<lb n="300"/><span>As má fhilleas níor sgaras le canadh ó'n mbuidhin,</span>
<lb n="301"/><span>Mar gur luidheas ar mo leabaidh a' teacht ar an ngaoith</span>
<lb n="302"/><span>Bhíodh "Gráin ar an nGaedheal a ghéilleas do'n Ghall."</span></p>
<lb n="303"/>
<lb n="304"/><p><span>Am chodladh go sámh dom do thárla, dar liúm,</span>
<lb n="305"/><span>Teachtaire dána am' sháthadh-sa gan chúis;</span>
<lb n="306"/><span>Do phreabas le dásacht, ach mar gháir tháinig chúgham:-</span>
<lb n="307"/><span>"Gráin ar an nGaedheal a ghéilleas do'n Ghall."</span></p>
<lb n="308"/>
<lb n="309"/><p><span>D'eirigheas ar maidin as ghreamuigheas mo pheann,</span>
<lb n="310"/><span>D'aimsigheas mo leabhar as bhreacas roinnt rann,</span>
<lb n="311"/><span>Pé rud do cheapfainn, go blasda 'na bhonn</span>
<lb n="312"/><span>Bhíodh "Gráin ar an nGaedheal a ghéilleas do'n Ghall."</span></p>
<lb n="313"/>
<lb n="314"/><p><span>Cá bhfios dom nách fearra é rada fé chló,</span>
<lb n="315"/><span>As é mhúine mar abairt measg sean agus óg,</span>
<lb n="316"/><span>Nó é sgríobh ar na fallaibh ar gach taoibh 'en ród</span>
<lb n="317"/><span>"Gráin ar an nGaedheal a ghéilleas do'n Ghall."</span></p>
</div>
<pb n="20"/>
<div><lb n="318"/><p><span>Ní háin liom droch-theagasg do scaipe lem línn,</span>
<lb n="319"/><span>Ach teagasg do scaipfinn mar mhaithe lem thír,</span>
<lb n="320"/><span>As tá gádh leis an dteagasg so theagasgaim díbh:-</span>
<lb n="321"/><span>"Gráin ar an nGaedheal a ghéilleas do'n Ghall."</span>
<lb n="322"/></p>
</div>
<pb n="21"/>
<div><lb n="323"/><p><span>JOHNNY BULL CRÓN.</span></p>
<lb n="324"/>
<lb n="325"/><p><span>Fonn - "A Dhuine bí ciúin go fóill."</span></p>
<lb n="326"/>
<lb n="327"/><p><span>Ar aireabhair fós an sgeol</span>
<lb n="328"/><span>Thar Johnny Bull Crón ó Shasana,</span>
<lb n="329"/><span>Mar d'imthigh dhá mheamhair go mór,</span>
<lb n="330"/><span>De bhárr ár dtreo le tamall beag?</span></p>
<lb n="331"/>
<lb n="332"/><p><span>"Mo mhairg, mo chaoi, mo bhrón,</span>
<lb n="333"/><span>Mo thuirse, mar sgeol len' aithris."</span>
<lb n="334"/><span>Deir Johnny Bull cam gach ló,</span>
<lb n="335"/><span>"Siúd Gaedhil thall fós gan meas orm."</span></p>
<lb n="336"/>
<lb n="337"/><p><span>Nuair d'airigh sé trácht ar dtúis</span>
<lb n="338"/><span>Go rabhamar brúighte cartaighthe,</span>
<lb n="339"/><span>Do rinne sé gáir as liú</span>
<lb n="340"/><span>As dubhairt - "Is liúm a dtalamh-san."</span></p>
<lb n="341"/>
<lb n="342"/><p><span>Ní bhíodh na bhéal de ghnáth</span>
<lb n="343"/><span>Ach cainnt gur náir liom aithris,</span>
<lb n="344"/><span>Ag tagairt do mhuintir Fháil,</span>
<lb n="345"/><span>Mar dhream gan áird gan tairbhe.</span></p>
<lb n="346"/>
<lb n="347"/><p><span>Chuireadh sé chughainn droch-chóip,</span>
<lb n="348"/><span>Nár bhfearrde 'n fód 'na seasaidís;</span>
<lb n="349"/><span>Ní fírinne bhíodh 'na mbeol,</span>
<lb n="350"/><span>Ach cainnt neamh-chóir as eascainí.</span></p>
<lb n="351"/>
<lb n="352"/><p><span>Goid agus creachadh 'gus cam,</span>
<lb n="353"/><span>As sladadh 'gus feall do chleachtaidís,</span>
<lb n="354"/><span>Chun gurbh ionann linn diabhal as Gall</span>
<lb n="355"/><span>Ach gur bhuaidh an Gall ar chamastuigheal.</span></p>
<lb n="356"/>
<lb n="357"/><p><span>Ach theip ar Ghallaibh ár mbuidhean</span>
<lb n="358"/><span>Do dhíbirt a tír a n-athardha;</span></p>
</div>
<pb n="22"/>
<div><lb n="359"/><p><span>As fanfaidh go bráth ann síol</span>
<lb n="360"/><span>Na nGaedheal ba ghroidhe i gcathannaibh.</span></p>
<lb n="361"/>
<lb n="362"/><p><span>Túigeann Seán Buidhe an sgeol;</span>
<lb n="363"/><span>'Sé trúig a bhróin le fada 'nois</span>
<lb n="364"/><span>Go bhfanfidh na Gaedhil go deó,</span>
<lb n="365"/><span>Dá dhearg-aimhdheóna i mBanbain.</span></p>
<lb n="366"/>
<lb n="367"/><p><span>A chonách san ró-dhian ar Sheán</span>
<lb n="368"/><span>Má tá sé cráidhte feargach,</span>
<lb n="369"/><span>As nára thagaidh nár ngaor an bás,</span>
<lb n="370"/><span>Go gcloiseam-na tásc a threascartha.</span></p>
<lb n="371"/>
<lb n="372"/><p><span>D'bhúr sláinte a Chlanna Gaedheal</span>
<lb n="373"/><span>Ólaim-se braon, as athchuinghim</span>
<lb n="374"/><span>Go mairidh bhúr sliocht fé réim</span>
<lb n="375"/><span>Go deire an tsaoghail i mBanbain.</span>
<lb n="376"/></p>
</div>
<pb n="23"/>
<div><lb n="377"/><p><span>ROS CAIRBRE.</span></p>
<lb n="378"/>
<lb n="379"/><p><span>I Ros Cairbre na nglas-ghruadh,</span>
<lb n="380"/><span>Mar ar mhair fé bhuadh buidheanta Gaedheal,</span>
<lb n="381"/><span>Mar ar las Fachtna solus fíor</span>
<lb n="382"/><span>Creidimh Chríost, táim am aon.</span></p>
<lb n="383"/>
<lb n="384"/><p><span>Comhacht Mhic Coise dá mbeadh am cheann</span>
<lb n="385"/><span>Do chuirfinn mo rann i gcéill;</span>
<lb n="386"/><span>Ríomhfainn fé reachtaibh sean</span>
<lb n="387"/><span>Laoi chríonna cheart fé dheagh-réir.</span></p>
<lb n="388"/>
<lb n="389"/><p><span>Thráchtfainn as uaisleacht ar ghaois</span>
<lb n="390"/><span>Na bhfear do bhíodh i Ros tráth,</span>
<lb n="391"/><span>Nuair thagadh mic-léighinn thar tuinn</span>
<lb n="392"/><span>Fé dhéin an bhaíll ba mhór cáil.</span></p>
<lb n="393"/>
<lb n="394"/><p><span>A shean chlocha liatha chím</span>
<lb n="395"/><span>Lem ais, an cuimhin libh an lá</span>
<lb n="396"/><span>Nuair mhair go sughach suairc sa chíll</span>
<lb n="397"/><span>Manaigh do sgríobhadh duain as dáin?</span></p>
<lb n="398"/>
<lb n="399"/><p><span>An cuimhin libh teacht na ndubh-Ghall</span>
<lb n="400"/><span>Chleachtadh feall as caimeghníomh,</span>
<lb n="401"/><span>Do ruaig gan truagh an ciúin-dream</span>
<lb n="402"/><span>Gur leo an ball so lem thaoibh?</span></p>
<lb n="403"/>
<lb n="404"/><p><span>Ach b'shiúd é díolfiach na nGall</span>
<lb n="405"/><span>Teacht anall as olc 'na gcroidhe;</span>
<lb n="406"/><span>Saint ghá ngrioga bhí as feall,</span>
<lb n="407"/><span>Cleachta creach as cam gan síth.</span></p>
<lb n="408"/>
<lb n="409"/><p><span>Ach dá mhéid é millteacht do namhad</span>
<lb n="410"/><span>Theip air an meall so do lot;</span></p>
</div>
<pb n="24"/>
<div><lb n="411"/><p><span>Fanfaidh go deire an domhain,</span>
<lb n="412"/><span>A Ruis, do chabhail fé dheagh-chrot.</span></p>
<lb n="413"/>
<lb n="414"/><p><span>Maoidhfear go raibh naonbhúr fó thrí</span>
<lb n="415"/><span>De threibh thréin Lughaidh 'ad réir</span>
<lb n="416"/><span>Ó ré Fhachtna mhongaigh fhínn,</span>
<lb n="417"/><span>Gur leagadh síos Dualdach caomh.</span></p>
<lb n="418"/>
<lb n="419"/><p><span>Uíbh Eidrisceoil saor an treabh</span>
<lb n="420"/><span>Thug duit seacht bhfichid go fíor</span>
<lb n="421"/><span>De Chomharbaibh Fhachtna thuill rath</span>
<lb n="422"/><span>A cheall chríon ghlas, don cheoil-chrích.</span></p>
<lb n="423"/>
<lb n="424"/><p><span>Is tú Ros Ailithir fós,</span>
<lb n="425"/><span>'S beir go deo fé áird-mheas</span>
<lb n="426"/><span>Mairfidh do stair agus do cháil</span>
<lb n="427"/><span>Nuair mheathfaidh an t-ál dhein do chreach.</span>
<lb n="428"/></p>
</div>
<pb n="25"/>
<div><lb n="429"/><p><span>CUAN DOR.</span></p>
<lb n="430"/>
<lb n="431"/><p><span>I gcuimhne an trátha chaithim go sámh,</span>
<lb n="432"/><span>I gcuideachtain ghrádhmhair Ghaedhealaigh,</span>
<lb n="433"/><span>Ba mhian liom amhrán am leabhairín d'fhágáil</span>
<lb n="434"/><span>Ós binn liom thar bárr mo shaoghal ann;</span>
<lb n="435"/><span>Tá saoirse gan chuinng, ins an áit seo go fíor,</span>
<lb n="436"/><span>As beatha do'n chroidhe le fághail ann,</span>
<lb n="437"/><span>Gan brúsgar, gan baois, gan fothrom puinn,</span>
<lb n="438"/><span>Ach saoghal socair, aoibhinn, áluinn.</span></p>
<lb n="439"/>
<lb n="440"/><p><span>Lucht léighinn annso tá, go fíor-Ghaedhealach grádhach,</span>
<lb n="441"/><span>Ag obair gach lá ar saothar,</span>
<lb n="442"/><span>As tráthnóna 'na suidhe cois faraige bíd</span>
<lb n="443"/><span>Ag foghluim 's a sgríobh na Gaedhilge;</span>
<lb n="444"/><span>Mar bheacha i gcruiceóig, leanaid dá ngnó,</span>
<lb n="445"/><span>D'oidhche 's de ló gan staonadh,</span>
<lb n="446"/><span>As beidh againn fós, toradh maith mór,</span>
<lb n="447"/><span>Ar obair de'n tsórd so i nÉirinn.</span></p>
<lb n="448"/>
<lb n="449"/><p><span>Ar éadan árdáin, i measc seana-chrann mbréagh,</span>
<lb n="450"/><span>Tá againne árus Gaedhealach,</span>
<lb n="451"/><span>As níl cead ag aon bháb teacht nár n-aice san áit,</span>
<lb n="452"/><span>Ar eagla 'n grádh ghár gcaochadh.</span>
<lb n="453"/><span>Ac tá suairceas ró-mhór le fághail ann, as ceol</span>
<lb n="454"/><span>Gach maidean bhreagh Fhóghmhair ó éanaibh,</span>
<lb n="455"/><span>Do chuirfeadh an tóir ar thuirse as ar bhrón,</span>
<lb n="456"/><span>As ruagfadh gach aon tsórd léin uait.</span></p>
<lb n="457"/>
<lb n="458"/><p><span>Ar ár n-aghaidh amach tá cuan cluthmhar sámh,</span>
<lb n="459"/><span>As lonnradh 'na bhrághaid go glégeal;</span>
<lb n="460"/><span>As ar maidin bheith ag snámh ar imeall na trágha</span>
<lb n="461"/><span>Is aoibhinn thar bárr fé'n ngréin ngil;</span></p>
</div>
<pb n="26"/>
<div><lb n="462"/><p><span>As tráthnóna go ciúin i bhfochair mo rúin,</span>
<lb n="463"/><span>I mbáidín go súgach, séanmhar,</span>
<lb n="464"/><span>Braithim am chroidhe fíor-uachtar an ghrínn,</span>
<lb n="465"/><span>As áthas ag rínnce taobh leis.</span></p>
<lb n="466"/>
<lb n="467"/><p><span>Foth uair bíonn sgoruidheacht againn cois a' tighe,</span>
<lb n="468"/><span>As ceol ar a bpíb ó Mháire;</span>
<lb n="469"/><span>As seineamhaint go ró-bhínn ar an gcláirsigh ann bíonn,</span>
<lb n="470"/><span>A's amhráin agus rinncí breaghtha;</span>
<lb n="471"/><span>An ghealach gheal sa spéir, mar lampa mór glé,</span>
<lb n="472"/><span>Cuireann draoidheacht ar ár gcéill isd oidhche,</span>
<lb n="473"/><span>Agus meallann cainnt shéimh thar bruachaibh ár mbéal,</span>
<lb n="474"/><span>A nochtann doimhin-sgéal ár gcroidhthe.</span></p>
<lb n="475"/>
<lb n="476"/><p><span>Dá gcuirinn-se am dhán a dtuilleann an áit</span>
<lb n="477"/><span>De'n mholadh as de'n cháil go ró-bheacht,</span>
<lb n="478"/><span>'Sé 'déarfadh mórán ná raibh ach plámás</span>
<lb n="479"/><span>Ghá ríomhadh gan áird am sgeol-sa,</span>
<lb n="480"/><span>Ach creididh mo sgéal gur inead breágh é,</span>
<lb n="481"/><span>Cois cuain ghil i mbéal a' tsáile,</span>
<lb n="482"/><span>Idir bhinneas na n-éan as cumhracht san aér</span>
<lb n="483"/><span>Is flaitheas dúinn é ar áilneacht.</span>
<lb n="484"/></p>
</div>
<pb n="27"/>
<div><lb n="485"/><p><span>AN tEARRACH BOG ÚR.</span></p>
<lb n="486"/>
<lb n="487"/><p><span>Ceol éan ar maidin,</span>
<lb n="488"/><span>Cois tighe ar chrannaibh,</span></p>
<lb n="489"/>
<lb n="490"/><p><span>Cómhartha an Earraigh bhuig úir</span>
<lb n="491"/><span>Saoghal suairc fé aiteas</span>
<lb n="492"/><span>Brígh beodhacht as anam</span>
<lb n="493"/><span>Go raibh ag an Earrach so dhúinn.</span></p>
<lb n="494"/>
<lb n="495"/><p><span>Borradh agus eascairt,</span></p>
<lb n="496"/>
<lb n="497"/><p><span>Brat glas ar thalamh,</span>
<lb n="498"/><span>Beireann an tEarrach bog chúghainn.</span>
<lb n="499"/><span>Ruagairt ar ghalar,</span>
<lb n="500"/><span>Leaghadh ar an sneachta,</span>
<lb n="501"/><span>Cómhachta an Earraigh bhuig úir.</span></p>
<lb n="502"/>
<lb n="503"/><p><span>Daoine bhí craptha</span>
<lb n="504"/><span>Gan neart ionta taisteal,</span>
<lb n="505"/><span>Is breágh leo lá Earraigh bhuig úir.</span>
<lb n="506"/><span>Iad so bhí caithte,</span>
<lb n="507"/><span>Feadh 'n Gheimhridh sa leabaidh,</span>
<lb n="508"/><span>Beannuighid do'n Earrach bhog úr.</span></p>
<lb n="509"/>
<lb n="510"/><p><span>Gamhna 's ba laga,</span>
<lb n="511"/><span>Léimid as preabaid</span>
<lb n="512"/><span>Tráth bhraithid an tEarrach bog úr.</span>
<lb n="513"/><span>Níl ainmhidhe fearainn,</span>
<lb n="514"/><span>Ná mothuigheann nua bheatha,</span>
<lb n="515"/><span>Nuair thagann an tEarrach bog chúghainn.</span></p>
<lb n="516"/>
<lb n="517"/><p><span>Aníos tríd an dtalamh,</span>
<lb n="518"/><span>Na neoiníní tagann</span>
<lb n="519"/><span>Le linn an Earraigh bhuig úir,</span></p>
</div>
<pb n="28"/>
<div><lb n="520"/><p><span>Agus bláithíní deasa</span>
<lb n="521"/><span>Sa bhfoithin chúghainn preabann,</span>
<lb n="522"/><span>Aoibhinn a dteacht san do'n tsúil.</span></p>
<lb n="523"/>
<lb n="524"/><p>
<lb n="525"/><span>An feirmeoir slachtmhar,</span>
<lb n="526"/><span>I bhfeidhil gnótha is aibidh,</span>
<lb n="527"/><span>Nuair a thagann an tEarrach bog chúghainn;</span>
<lb n="528"/><span>A sheisreach gabhtha</span>
<lb n="529"/><span>Ag bun pháirc a' leasa</span>
<lb n="530"/><span>Agus, "ha! ha amach libh!" mar tiúin.</span></p>
<lb n="531"/>
<lb n="532"/><p><span>Tá fear eile a' grafadh,</span>
<lb n="533"/><span>I bpáircín a ghleanna,</span>
<lb n="534"/><span>Agus beirt thall a' leatha an mhúir,</span>
<lb n="535"/><span>Tá scioláin ghá ngearra</span>
<lb n="536"/><span>Ag mnáibh i ngach baile,</span>
<lb n="537"/><span>Aoibhinn leo Earrach bog úr.</span></p>
<lb n="538"/>
<lb n="539"/><p><span>Fáilte 'gus dachad</span>
<lb n="540"/><span>Céad fáilte fíor fearaim</span>
<lb n="541"/><span>Óm chroidhe roimh an Earrach bog úr.</span>
<lb n="542"/><span>Mothuighim-se nua-anam</span>
<lb n="543"/><span>Am' chorruighe gach maidean</span>
<lb n="544"/><span>Ó tháinig an tEarrach so chúghainn.</span></p>
<lb n="545"/>
<lb n="546"/><p><span>Fraoch agus aiteann</span>
<lb n="547"/><span>Ar chlaidhe as ar leacain</span>
<lb n="548"/><span>Dom cuireann an tEarrach i n-iúil.</span>
<lb n="549"/><span>Na préacháin ar maidin</span>
<lb n="550"/><span>A gcainnt féin ghá casadh</span>
<lb n="551"/><span>Dom cuireann an tEarrach i n-iúil.</span></p>
</div>
<pb n="29"/>
<div><lb n="552"/><p><span>Uain óga ar leacain</span>
<lb n="553"/><span>A' léimridh le teasbach,</span>
<lb n="554"/><span>Agus gamhna sa mhacha a' siubhal.</span>
<lb n="555"/><span>As céad rud a dhearcaim</span>
<lb n="556"/><span>Mór-thimcheall am thaisteal</span>
<lb n="557"/><span>Dom cuireann an tEarrach i n-iúil.</span></p>
<lb n="558"/>
<lb n="559"/><p><span>An trát san go dtagaidh</span>
<lb n="560"/><span>Nuair bheidh Éire gan cheangal</span>
<lb n="561"/><span>A' caitheamh a hEarraigh bhuig úir,</span>
<lb n="562"/><span>Agus mise am beathaidh</span>
<lb n="563"/><span>Chun dáinín a bhreacadh</span>
<lb n="564"/><span>Agus sibh-se gan galar go súghach!</span>
<lb n="565"/></p>
</div>
<pb n="30"/>
<div><lb n="566"/><p><span>SLÁN LEIS AN ABRÁN.</span></p>
<lb n="567"/>
<lb n="568"/><p><span>Slán leat, 'Abráin bhraonaigh,</span>
<lb n="569"/><span>A mhí bhog úr;</span>
<lb n="570"/><span>Slán leat, as bead go déarach</span>
<lb n="571"/><span>Ó taoi sa tsiubhal.</span></p>
<lb n="572"/>
<lb n="573"/><p><span>Chuiris brat breágh féir ghlais</span>
<lb n="574"/><span>Ar réidhthibh Mumhan;</span>
<lb n="575"/><span>Chuiris brat breágh féir ghlais</span>
<lb n="576"/><span>As glas-duilleabhar.</span></p>
<lb n="577"/>
<lb n="578"/><p><span>Chuiris neart sa dream aosta</span>
<lb n="579"/><span>Gur lag a siubhal,</span>
<lb n="580"/><span>Chuiris ba ag mear-léimrigh</span>
<lb n="581"/><span>Bhí seal gan lúth.</span></p>
<lb n="582"/>
<lb n="583"/><p><span>Chuiris ceol i min-éanlaith</span>
<lb n="584"/><span>Bhí tráth go ciúin,</span>
<lb n="585"/><span>Chuiris cló ar fhiadhain-shléibhte</span>
<lb n="586"/><span>Bhí lom gan chlúid.</span></p>
<lb n="587"/>
<lb n="588"/><p><span>Slán leat, a mhí bhraonach,</span>
<lb n="589"/><span>Slán let dhrúcht,</span>
<lb n="590"/><span>Slán leat go dtighir fém dhéin-se</span>
<lb n="591"/><span>Arís it shiubhal.</span>
<lb n="592"/></p>
</div>
<pb n="31"/>
<div><lb n="593"/><p><span>DO'N CHUAICH.</span></p>
<lb n="594"/>
<lb n="595"/><p><span>Seinn-se a chuach,</span>
<lb n="596"/><span>Ó thánag fé'n dtuaith,</span>
<lb n="597"/><span>Tuille det' shuairc-cheol bhínn dom,</span>
<lb n="598"/><span>A bhainfidh díom buairt,</span>
<lb n="599"/><span>A thaithnfidh lem chluais,</span>
<lb n="600"/><span>Ós maith liom go muar do chaoin-phort.</span></p>
<lb n="601"/>
<lb n="602"/><p><span>Dom cuirir i n-iúil</span>
<lb n="603"/><span>An tráth sona úd</span>
<lb n="604"/><span>Nuair bhínn-se go súgach meidhreach,</span>
<lb n="605"/><span>Cois tighe chúghainn ar cuaird</span>
<lb n="606"/><span>Nuair thagadh an chuach</span>
<lb n="607"/><span>Dár ngleann-na ar bhruach na hAidhlean.</span></p>
<lb n="608"/>
<lb n="609"/><p><span>Is minic do bhíos</span>
<lb n="610"/><span>Sa gháirdín cois tighe</span>
<lb n="611"/><span>Ag éisteacht le binn-ghuth cuaiche;</span>
<lb n="612"/><span>As a faire go cruinn</span>
<lb n="613"/><span>Ar an éinín beag bhíodh</span>
<lb n="614"/><span>Mar leanáinín deas sidhe sa chuaird léi.</span></p>
<lb n="615"/>
<lb n="616"/><p><span>Is 'mó bliain fhada chruaidh</span>
<lb n="617"/><span>Curtha dhíom-sa, a chuach,</span>
<lb n="618"/><span>Ó chuala-sa duan ót shamhail-se;</span>
<lb n="619"/><span>Ach is binn liom gách tráth</span>
<lb n="620"/><span>Nuair chloisim do rádh,</span>
<lb n="621"/><span>Mar tá draoidheacht dom thar bárr it labharthaibh.</span></p>
<lb n="622"/>
<lb n="623"/><p><span>Gan amhras ar domhan</span>
<lb n="624"/><span>Tá leanbhaí anois ann,</span>
<lb n="625"/><span>Ót ghlór-sa gheibh greann as suairceas,</span></p>
</div>
<pb n="32"/>
<div><lb n="626"/><p><span>Mar do gheibhinn-se an t-am</span>
<lb n="627"/><span>Do bhíos gan eolas am cheann,</span>
<lb n="628"/><span>As gurbh iongantach liom labhairt na cuaiche.</span></p>
<lb n="629"/>
<lb n="630"/><p><span>As anois féin bím suairc,</span>
<lb n="631"/><span>Nuair chím tu ath-uair,</span>
<lb n="632"/><span>A' gluaiseacht ar cuaird trí Éirinn.</span>
<lb n="633"/><span>Let "chu cú" bog buadhach,</span>
<lb n="634"/><span>Go ceolmhar am chluais,</span>
<lb n="635"/><span>Mar ní hannamh a ruaig sé léan díom.</span></p>
<lb n="636"/>
<lb n="637"/><p><span>Lean ort go bínn,</span>
<lb n="638"/><span>A chuaichín a chroidhe,</span>
<lb n="639"/><span>Let aon-phoirtín aoibhinn aerach;</span>
<lb n="640"/><span>Mo ghrádh é do cheol,</span>
<lb n="641"/><span>Ná staon de go fóill</span>
<lb n="642"/><span>Beannacht ar do ghlór, a éin deis</span>
<lb n="643"/></p>
</div>
<pb n="33"/>
<div><lb n="644"/><p><span>IS AOIBHINN LIOM MO SHAOGHAL.</span></p>
<lb n="645"/>
<lb n="646"/><p><span>Fonn - "Bean Dubh a' Ghleanna."</span></p>
<lb n="647"/>
<lb n="648"/><p><span>Is aoibhinn liom mo shaoghal</span>
<lb n="649"/><span>Go minic as me am aon,</span>
<lb n="650"/><span>Ar rothar fé'n spéir isd oidhche;</span>
<lb n="651"/><span>Solus geal ó'n ré.</span>
<lb n="652"/><span>Nó solas lag na réalt,</span>
<lb n="653"/><span>Nó gan agam éan léas am' choinnleacht.</span>
<lb n="654"/><span>Is ionann liom mar sgéal</span>
<lb n="655"/><span>An bháisdeach ann as an ghaoth</span>
<lb n="656"/><span>Nó leoithne bog de'n aer am' shlíobadh;</span>
<lb n="657"/><span>Is mó a chuirim spéis</span>
<lb n="658"/><span>Is na nídhthibh sin gan bréag,</span>
<lb n="659"/><span>Ná i ngliogar bog baoth na ndaoine.</span></p>
<lb n="660"/>
<lb n="661"/><p><span>Aoibhinn liom an bheatha</span>
<lb n="662"/><span>Bhíonn agam-sa a' taisteal</span>
<lb n="663"/><span>Trí Éire na sean-tsreabh áluinn;</span>
<lb n="664"/><span>Cloisim ceol ó'n abhainn,</span>
<lb n="665"/><span>Cloisim ceol ó'n nglaise.</span>
<lb n="666"/><span>A's cloisim ceol ó'n gcaisín dána;</span>
<lb n="667"/><span>Ceol dom éin ag cantain,</span>
<lb n="668"/><span>Ceol dom glór na n-easach.</span>
<lb n="669"/><span>Ceol dom fuaim na mara ar trághannaibh,</span>
<lb n="670"/><span>Neart am shláinte braithim.</span>
<lb n="671"/><span>Amuigh i lár na leacan,</span>
<lb n="672"/><span>As i n-uaigneas an ghleanna bhreágh ghlais.</span></p>
<lb n="673"/>
<lb n="674"/><p><span>Ní hairgead is maith liom,</span>
<lb n="675"/><span>Ná mórán maoine as eallaigh,</span>
<lb n="676"/><span>Ná saoghal istigh i gcathair ghránda,</span></p>
</div>
<pb n="34"/>
<div><lb n="677"/><p><span>Ach árus geal cois mara,</span>
<lb n="678"/><span>I bhfad ó'n mbóthar leathan,</span>
<lb n="679"/><span>Mar a séidfeadh gaoth andeas thar sáil chúgham;</span>
<lb n="680"/><span>Mar a léighfinn-se na leabhair,</span>
<lb n="681"/><span>As glór na dtonn am' spreagadh,</span>
<lb n="682"/><span>As mar a gcúmfainn-se gan bac na dánta;</span>
<lb n="683"/><span>Is ann mo chailín charfainn</span>
<lb n="684"/><span>As ba shuairc mo shaoghal 'na haice,</span>
<lb n="685"/><span>'S nách ¬rg nách mar sin atá 'gam.</span>
<lb n="686"/></p>
</div>
<pb n="35"/>
<div><lb n="687"/><p><span>PUIRTÍN BA MHÉIN LEM CHROIDHE.</span></p>
<lb n="688"/>
<lb n="689"/><p><span>Puirtín ba mhéin lem chroidhe-</span>
<lb n="690"/><span>Puirtín an éin ar chraoibh,</span>
<lb n="691"/><span>I dtúis an lae fó'n dtír,</span>
<lb n="692"/><span>I nÉirinn.</span></p>
<lb n="693"/>
<lb n="694"/><p><span>Scaipeann séirse caoin,</span>
<lb n="695"/><span>Chanann éin sa choill,</span>
<lb n="696"/><span>Tráthnóna gréine buidhe,</span>
<lb n="697"/><span>Gach léan díom.</span></p>
<lb n="698"/>
<lb n="699"/><p><span>Ceol srutháinín chaoil,</span>
<lb n="700"/><span>Anuas le fán cois tighe,</span>
<lb n="701"/><span>Ceol bheir áthas croidhe</span>
<lb n="702"/><span>Is séan dom.</span></p>
<lb n="703"/>
<lb n="704"/><p><span>Géimnidh bó 's a laoigh</span>
<lb n="705"/><span>As méileach uan ró-bhinn</span>
<lb n="706"/><span>'S an t-aoraidhe a' feaduigheal-</span>
<lb n="707"/><span>Nách séanmhar!</span></p>
<lb n="708"/>
<lb n="709"/><p><span>Coileach ag glaodhach ar chlaidhe;</span>
<lb n="710"/><span>Nó cearc cois neid a' maoidheamh</span>
<lb n="711"/><span>Gur rug sí ubh breagh buidhe,</span>
<lb n="712"/><span>Sin ceol dom.</span></p>
<lb n="713"/>
<lb n="714"/><p><span>"Ha amach!" 's "hí!"</span>
<lb n="715"/><span>"Go réidh a láirín bhuidhe,"</span>
<lb n="716"/><span>'S "ha amach arís!"</span>
<lb n="717"/><span>Is ceol dom.</span></p>
<lb n="718"/>
<lb n="719"/><p><span>Amhlaidh sin do bhíonn</span>
<lb n="720"/><span>An treabhadóir fó'n dtír,</span>
<lb n="721"/><span>Agus é a' cur an tsíl</span>
<lb n="722"/><span>Sa chré bhuig.</span>
<lb n="723"/></p>
</div>
<pb n="36"/>
<div><lb n="724"/><p><span>"Hó a bhaile!" is bínn</span>
<lb n="725"/><span>Mar phort ó'n ngleann aníos</span>
<lb n="726"/><span>As na ba a' teacht go righin</span>
<lb n="727"/><span>Do'n bhuaile.</span></p>
<lb n="728"/>
<lb n="729"/><p><span>Ó'n gcathair seo gan crích</span>
<lb n="730"/><span>Raghad a bhaile arís</span>
<lb n="731"/><span>Amach fé'n dtuaith mar a mbínn</span>
<lb n="732"/><span>Am óige.</span></p>
<lb n="733"/>
<lb n="734"/><p><span>Tá cloch i lár mo chroidhe,</span>
<lb n="735"/><span>Bíonn brón am' chrádh de shíor</span>
<lb n="736"/><span>Ní thaithneann liom éin nídh</span>
<lb n="737"/><span>San áit seo.</span></p>
<lb n="738"/>
<lb n="739"/><p><span>Tá duairceas dubh am' shnaoidhe,</span>
<lb n="740"/><span>'S ní lugha liom sioc ná baois</span>
<lb n="741"/><span>Na ndaoine seo lem thaoibh</span>
<lb n="742"/><span>Gan daonacht.</span>
<lb n="743"/></p>
</div>
<pb n="37"/>
<div><lb n="744"/><p><span>RANNA DO LEANBHAIBH.</span></p>
<lb n="745"/>
<lb n="746"/><p><span>Huisabá a bháibín óig,</span>
<lb n="747"/><span>Huisabá ó a mhúirnín,</span>
<lb n="748"/><span>Huisabá a bháibín chóir,</span>
<lb n="749"/><span>Codail go sóghach a rúinín.</span></p>
<lb n="750"/>
<lb n="751"/><p><span>Codail a ghrádh ghil óig,</span>
<lb n="752"/><span>Codail go fóill a pháisdín;</span>
<lb n="753"/><span>A chuisle a chroidhe a stór,</span>
<lb n="754"/><span>Codail gan brón let mháithrín.</span></p>
<lb n="755"/>
<lb n="756"/><p><span>Mh'anam mo bhláithín óg,</span>
<lb n="757"/><span>Mh'anam go deo mo bháibín.</span>
<lb n="758"/><span>Codail go ciúin go fóill,</span>
<lb n="759"/><span>Mh'anaimín gleoidhte áluinn.</span></p>
<lb n="760"/>
<lb n="761"/><p><span>Go ngealaidh Mac Dé do ród,</span>
<lb n="762"/><span>Go rabhair go ceolmhar grádhmhar;</span>
<lb n="763"/><span>Mh'anam mo bhláth beag óg,</span>
<lb n="764"/><span>Carfad go deo mo pháisde.</span></p>
<lb n="765"/>
<lb n="766"/><p><span>Huisabá a bháibín óig,</span>
<lb n="767"/><span>Huisabá ó a mhúirnín,</span>
<lb n="768"/><span>Huisabá a bháibín chóir,</span>
<lb n="769"/><span>Codail go sóghach a rúinín.</span>
<lb n="770"/></p>
</div>
<pb n="38"/>
<div><lb n="771"/><p><span>LITIR Ó'N UGHDAR.</span></p>
<lb n="772"/>
<lb n="773"/><p><span>A Choluim a chara -</span></p>
<lb n="774"/>
<lb n="775"/><p><span>Dhearmhadas sgéal do chur chughat ó shoin i</span>
<lb n="776"/><span>dtaobh an leabhair úd agus seo annso anois me fá</span>
<lb n="777"/><span>iadh phríosúin na nGall gan cead agam mo ghnó</span>
<lb n="778"/><span>do dhéanamh.  Ní fheadar a' bhfuighir é seo fiú</span>
<lb n="779"/><span>amháin.  Beidh ár dtriall ar Shasana anocht, is</span>
<lb n="780"/><span>clos dom.  Ní fheadar cad atá i ndán dúinn ann-</span>
<lb n="781"/><span>súd.</span></p>
<lb n="782"/>
<lb n="783"/><p><span>Ach i dtaobh an leabhair, cuir ainm éigin air.</span>
<lb n="784"/><span>Níl aon ainm socruighthe am' aigne féin, ach anois</span>
<lb n="785"/><span>díreach cheapas go ndéanfadh "An Chaise Gharbh"</span>
<lb n="786"/><span>an gnó go maith.  Ainm athá cois baile é, mar</span>
<lb n="787"/><span>déineann an Aidhle árd-ghleó uaireanna.  Níl na</span>
<lb n="788"/><span>hamhráin sin mín.  Dá mbeidís chuirfinn "Caisín</span>
<lb n="789"/><span>Ceolmhar" ortha, nó "Caisín Chairbre."</span></p>
<lb n="790"/>
<lb n="791"/><p><span>Beannacht chugat anois a Choluim, agus go</span>
<lb n="792"/><span>n-éirighidh go geal leat féin agus let' mhuintir i</span>
<lb n="793"/><span>gcomhnaidhe.</span></p>
<lb n="794"/>
<lb n="795"/><p><span>Seacht nduine dhéag dínn atá annso.  Dia go</span>
<lb n="796"/><span>deo le Gaedhil, agus go saoraidh Sé Éire ó smacht</span>
<lb n="797"/><span>Gall.</span></p>
<lb n="798"/>
<lb n="799"/><p><span>PEADAR.</span></p>
<lb n="800"/>
<lb n="801"/><p><span>Detention Barracks,</span>
<lb n="802"/><span>Arbour ill,</span>
<lb n="803"/><span>Luan Cingcíse. </span></p>
<lb n="804"/>
<lb n="805"/><p><span>Ar an gclúdach ina dtáinig an litir bhí an méad</span>
<lb n="806"/><span>so sgríobhtha-</span></p>
<lb n="807"/>
<lb n="808"/><p><span>"Dia le Gaedhil go deo."</span>
<lb n="809"/></p>
</div>
<pb n="39"/>
<div><lb n="810"/><p><span>NÓTA Ó'N gCLÓDÓIR</span></p>
<lb n="811"/>
<lb n="812"/><p><span>"Ní'l a fhios agam," arsa Peadar, "cia atá ag</span>
<lb n="813"/><span>féachaint i n-diaidh an leabhair."  Bíodh a fhios aige, mar-</span>
<lb n="814"/><span>sin, na cáirde a chuidigh liom- agus ar ndóigh ní mór</span>
<lb n="815"/><span>le rádh mo chuid-se de'n obair- 'ghá chur i n-eagar agus</span>
<lb n="816"/><span>i gcló.</span>
<lb n="817"/><span>Sé Tomás Ó Raithile is mó a thug comhairle agus</span>
<lb n="818"/><span>congnamh dhom.  Seán MacGiollarnáth agus Mícheál</span>
<lb n="819"/><span>Ó Cuileannáin as an Sciobairín, thuilleadar bheirt</span>
<lb n="820"/><span>buidheachas Pheadair ag léigheamh 's ag aith-léigheamh na</span>
<lb n="821"/><span>bhfromhadh.</span>
<lb n="822"/><span>Fríoth an chéad réamh-rádh ar an tsráid ar Bhóthar na</span>
<lb n="823"/><span>gCloch i mBaile Atha Cliath.  Buachaill dar b'ainm</span>
<lb n="824"/><span>Seosamh Ó Néill a thug dom-sa é.  Iarraim ar an léigh-</span>
<lb n="825"/><span>theóir beannacht a thabhairt dó sin agus do ghach duine</span>
<lb n="826"/><span>eile atá luaidhte agam- gan mé féin a leigin i</span>
<lb n="827"/><span>ndearmad.</span></p>
<lb n="828"/>
<lb n="829"/><p><span>CLÓ NA gCOINNEAL.</span></p>
<lb n="830"/>
<lb n="831"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

An Chaise Gharbh

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

An Chaise Gharbh

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
