Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main"/><author><name type="main">Údair éagsúla</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">An_Branar_5_25</note>
                         <note type="L">105</note>
                         <note type="B">1925</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>An_Branar_5_25</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Údair éagsúla</author><title/></analytic><monogr>
					<title level="j">An Branar</title><imprint><publisher>Muinntir an Bhranair</publisher><date>1925</date></imprint>
 </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Tramanna i dTeheran? arsa mise.  Ar chual-</span>
<lb n="2"/><span>aidh éinne riamh a leithéid?</span></p>
<lb n="3"/>
<lb n="4"/><p><span>Níl ionnam ach fear beag ciúin sochma, cléireach i</span>
<lb n="5"/><span>n-oifig lucht díolta guail, a chomhnuíonn i Ráth Ó Máine;</span>
<lb n="6"/><span>níl puinn tabhairt suas orm ach tá ana-dhúil i bhfilíocht</span>
<lb n="7"/><span>agam agus ní bhfaghainn ionnam féin foidhneamh le</span>
<lb n="8"/><span>héinní a bhí chó bunoscionn son le sprid na finnsgéal-</span>
<lb n="9"/><span>uíochta.  Bhíos tar éis aistriú Beurla d'Omar Khayyam</span>
<lb n="10"/><span>do léigheamh agus bhí m'aigne lán de shamhluídíbh</span>
<lb n="11"/><span>taidhseacha, de pheictiúiríbh de shaol puimpeach an</span>
<lb n="12"/><span>Oirthir, agus do phrioc sé san mbeo me nuair do luaidh</span>
<lb n="13"/><span>Liam an focal comónta san "tramanna."</span></p>
<lb n="14"/>
<lb n="15"/><p><span>Do mhol Omar Khayyam dúinn leigint do chúrsaí</span>
<lb n="16"/><span>gnótha agus feallsamhnachta agus fíon d'ól.  Ní cuid ba</span>
<lb n="17"/><span>lú ná a fhonn a bhí orm a chomhairle do chólíonadh,</span>
<lb n="18"/><span>ach toisc a dhaoire is a olcus is atá an fíon i mBaile</span>
<lb n="19"/><span>Atha Cliath, b'éigean dom bheith sásta le pórtar d'ól i</span>
<lb n="20"/><span>dtigh tábhairne - ní headh ach i gcaravanserai - Mhuintir</span>
<lb n="21"/><span>Mhaonaigh i Sráid na Mainistreach i bhfochair mo chara,</span>
<lb n="22"/><span>Liam Mac Coitir.</span></p>
<lb n="23"/>
<lb n="24"/><p><span>Nuair a bhí ceithre buidéil den lionn dubh ólta agam do</span>
<lb n="25"/><span>chuireas díom an sgáth is an chúlmhántacht ba dhual</span>
<lb n="26"/><span>dom.  Chromas ar smaointe Omar Khayyam do mhíniú</span>
<lb n="27"/><span>do Liam; d'aithriseas línte dá chuid filíochta dhó;</span>
<lb n="28"/><span>chuireas síos ar na fearaibh dubh-fhéasógacha fé n-a</span>
<lb n="29"/><span>gcaftanaí daitte agus iad ag ól dearg-fhíona i ngáirdíníbh</span>
<lb n="30"/><span>grianmhara agus ógmhná peurlacha ag amhrántuíocht</span>
<lb n="31"/><span>taobh leó.  Ní mór ná gur dhein fíon den lionn dubh</span>
<lb n="32"/><span>sa chaint dom.</span></p>
<lb n="33"/>
<lb n="34"/><p><span> - Nách é an feall é gan a leithéid sin de shaol againn i</span></p>
</div>
<pb n="106"/>
<div><lb n="35"/><p><span>mBaile Atha Cliath! arsa mise.  Nárbh fhéarr go mór</span>
<lb n="36"/><span>bheith i dTeheran!</span></p>
<lb n="37"/>
<lb n="38"/><p><span> - Ní thaithneóch Teheran leat i n-éan chor dá mbeitheá</span>
<lb n="39"/><span>ann, arsa Liam. Bhíos ag caint le fear a bhí ann indé.</span></p>
<lb n="40"/>
<lb n="41"/><p><span>Chuireas cluas orm féin.  Ní rabhas ró-dheimhnithe</span>
<lb n="42"/><span>nách ag innsint éithigh a bhí Liam - ní chuirfinn thairis é.</span></p>
<lb n="43"/>
<lb n="44"/><p><span> - Ar thaitn sé leis? arsa mise.</span></p>
<lb n="45"/>
<lb n="46"/><p><span> - Níor thaitn, ar seisean.  Bhí na píopaí uisge go dona,</span>
<lb n="47"/><span>bhí na póilí gan mhaith agus ní raibh rí ná rath ar na</span>
<lb n="48"/><span>tramanna.</span></p>
<lb n="49"/>
<lb n="50"/><p><span>Ba dhóbair go dtachtfadh mo dheoch me.  Píopaí</span>
<lb n="51"/><span>uisge!  Póilí!  Tramanna!  A leithéidí i dTeheran -</span>
<lb n="52"/><span>i gCathair na nAislingí!</span></p>
<lb n="53"/>
<lb n="54"/><p><span>Do bhrughas chugam agus fuaireas dhá bhuidéal eile</span>
<lb n="55"/><span>don bheirt againn.  Chromas annson ar áiteamh ar Liam</span>
<lb n="56"/><span>go raibh dearmhad air; gur chathair i bPéirse ab eadh</span>
<lb n="57"/><span>Teheran, agus daoine fé róbaí ioldathacha ann ná feaca</span>
<lb n="58"/><span>tram riamh ná aon rud dá shórt.  Dubhairt sé go raibh</span>
<lb n="59"/><span>breall orm.</span></p>
<lb n="60"/>
<lb n="61"/><p><span>Ní raibh agam le deunamh ach buidéal eile d'ól.</span>
<lb n="62"/><span>Fén am go raibh sé sluigthe siar agam bhíos níos ciúine.</span>
<lb n="63"/><span>Chinneas ar chlaoi lem Teheran féin gan géilleadh do</span>
<lb n="64"/><span>bhaoth-chaint Liam.</span></p>
<lb n="65"/>
<lb n="66"/><p><span>Do leanas do chomhairle Omar Khayyam - gan bacaint</span>
<lb n="67"/><span>le hargóint ach bheith ag ól - agus bhí a rian air, ba</span>
<lb n="68"/><span>ghearr gur mhothuigheas mar a bheadh lasadh deigh-</span>
<lb n="69"/><span>mhéinne is geanamhlachta chun an chine dhaona dá</span>
<lb n="70"/><span>adhaint im chléibh.  Bhí anál Omar Khayyam ag</span>
<lb n="71"/><span>séideadh fúm; bhí tigh Mhuintir Mhaonaigh n-a Ghúlis-</span>
<lb n="72"/><span>tán; bhí na giollaí freastail n-a ndaoraibh gorma;</span>
<lb n="73"/><span>agus bhí Liam i n-a fhile chó maith liom féin.  Nách</span>
<lb n="74"/><span>aige a bhí an greann agus na briathra cliste!  Nách</span>
<lb n="75"/><span>againn a bhí an cómhrá glic greannamhar gonta!  Ach</span>
<lb n="76"/><span>bheinn níos sásta dá mb'áil leis leigint dom filíocht Omar</span>
<lb n="77"/><span>d'aithris do gan bheith ag cur isteach orm le sgeulta i</span>
<lb n="78"/><span>dtaobh a ghadhair ghuirm ó Chiarraighe.</span>
<lb n="79"/></p>
</div>
<pb n="107"/>
<div><lb n="80"/><p><span>11.</span></p>
<lb n="81"/>
<lb n="82"/><p><span>Do sgaras le Liam ag an bPiolóir agus chuas isteach i</span>
<lb n="83"/><span>dtram a bhí chun dul go Ráth Ó Máine, agus me lán de</span>
<lb n="84"/><span>lionn dubh agus de chion ar an gcine daona.  Thugas fé</span>
<lb n="85"/><span>ndeara go buidheach lán-tsásta an deabha a bhí ar na</span>
<lb n="86"/><span>taistealaithe eile chun slí dheunamh dom.  Chuireadar</span>
<lb n="87"/><span>a gcosa fútha, chrapadar iad féin chúcha féin agus mé</span>
<lb n="88"/><span>ag siúl tré lár an charáiste go guagach, nea-shocair, fé</span>
<lb n="89"/><span>dhéin mo shuidheacháin.</span></p>
<lb n="90"/>
<lb n="91"/><p><span>Nuair a bhí suidhte síos agam, d'fheuchas ar chách go</span>
<lb n="92"/><span>lághach geal-gháireach agus smige gáire ar mo bheul.</span>
<lb n="93"/><span>B'iongna liom an tsúilfheuchaint neamh-chúiseach, nó</span>
<lb n="94"/><span>an dúire is an ghruaim a chonnac ar ghnúis gach éinne.</span>
<lb n="95"/><span>Ach do chuimhnigheas annson go mbéidir ná raibh</span>
<lb n="96"/><span>filíocht Omar Kayyam léighte aca; níor thuigeadar a</span>
<lb n="97"/><span>chuid feallsamhnachta.  Tháinig fonn do-smachtuithe</span>
<lb n="98"/><span>orm an ghruaim a bhaint díobh le racaireacht de</span>
<lb n="99"/><span>bheursaí Omar.</span></p>
<lb n="100"/>
<lb n="101"/><p><span>Tháinig giolla an tram fém dhéin chun costas an bhóth-</span>
<lb n="102"/><span>air a bhaint díom.  Thugas leath-choróinn do agus do</span>
<lb n="103"/><span>gháireas air.  D'fheuch sé orm go tur agus dubhairt:</span>
<lb n="104"/><span>"Ca bhfuil do thriall, a dhuine uasail?"</span></p>
<lb n="105"/>
<lb n="106"/><p><span> - Is dóich liom, arsa mise, gur mhaith liom triall ar</span>
<lb n="107"/><span>Teheran.</span></p>
<lb n="108"/>
<lb n="109"/><p><span> - Canad?</span></p>
<lb n="110"/>
<lb n="111"/><p><span> - Teheran, arsa mise.</span></p>
<lb n="112"/>
<lb n="113"/><p><span>B'áthas liom a thabhairt fé ndeara go raibh cuid dem</span>
<lb n="114"/><span>chó-thaistealaithe ag caitheamh na dúire dhíobh; is</span>
<lb n="115"/><span>amhlaidh a bhíodar ag gáirí.  Níorbh iongna liom gur</span>
<lb n="116"/><span>sprioc draoidheacht an fhocail "Teheran" chun suilt</span>
<lb n="117"/><span>iad.</span></p>
<lb n="118"/>
<lb n="119"/><p><span> - Is eagal liom, a dhuine uasail, ar seisean, ná fuilir ar</span>
<lb n="120"/><span>an dtram ceart.</span></p>
<lb n="121"/>
<lb n="122"/><p><span> - Is baolach ná fuilim, arsa mise agus chuireas osna</span>
<lb n="123"/><span>asam.  Níl leigheas air.  Caithfad bheith sásta le Ráth</span>
<lb n="124"/><span>Ó Máine.</span>
<lb n="125"/></p>
</div>
<pb n="108"/>
<div><lb n="126"/><p><span>D'fheuchas ar mo chó-thaistealaithe, ach bhí an</span>
<lb n="127"/><span>ghruaim agus an dúire ortha arís.  Chuir briathra an</span>
<lb n="128"/><span>ghiolla sadhas seirbhthin orm; chuir sé i gcuimhne dhom</span>
<lb n="129"/><span>nách ar Teheran na draoidheachta a bhí mo thriall ach</span>
<lb n="130"/><span>ar Ráth Ó Máine neamh-fhileata.  Do mhothuigheas</span>
<lb n="131"/><span>gur mhór an eugcóir orm a rá ná beurfadh an tram go</span>
<lb n="132"/><span>Teheran me.  Cad chuige go raghainn go Ráth Ó Máine</span>
<lb n="133"/><span> - bruach-bhaile spriúnlaithe na seóiníní agus na bhFilis-</span>
<lb n="134"/><span>tíneach leamh?  Cad chuige go raghadh éinne go Ráth</span>
<lb n="135"/><span>Ó Máine dá lán-toil?</span></p>
<lb n="136"/>
<lb n="137"/><p><span>Annson iseadh thuigeas fios fáth na gruama a bhí ar</span>
<lb n="138"/><span>mo chó-thaistealaithe.  Thuigeas cad a bhain a ngean</span>
<lb n="139"/><span>is a ngáire dhíobh.  Bhí an ghruaim ortha toisc a</span>
<lb n="140"/><span>dtriall a bheith ar Ráth Ó Máine.</span></p>
<lb n="141"/>
<lb n="142"/><p><span>Tháinig ana-thruagh im chroidhe agam dóibh - na</span>
<lb n="143"/><span>créatúirí bochta teoranta go raibh sé d'áirithe aca triall</span>
<lb n="144"/><span>gach oíche ar Ráth Ó Máine agus claoi le cúpla slat</span>
<lb n="145"/><span>d'fhaithe féir os comhair a dtithe i n-ionad gáirdín</span>
<lb n="146"/><span>rósmhair Omar.</span></p>
<lb n="147"/>
<lb n="148"/><p><span>Do chromas ar mhachtnamh ar anró agus anacraí an</span>
<lb n="149"/><span>chine dhaona, agus sa mhachtnamh dom do thit neul</span>
<lb n="150"/><span>codlata orm.</span></p>
<lb n="151"/>
<lb n="152"/><p><span>111.</span></p>
<lb n="153"/>
<lb n="154"/><p><span>Nuair d'osgaluigheas mo shúile do bhraitheas go</span>
<lb n="155"/><span>rabhamair i Ráth Ó Máine mar bhí na taistealaithe eile</span>
<lb n="156"/><span>go léir imithe; ach bhí an tram ag síor-ghluaiseacht.</span></p>
<lb n="157"/>
<lb n="158"/><p><span>Súilfheuchaint dá dtugas fé dhéin doruis an tram,</span>
<lb n="159"/><span>chonnac an giolla chugam isteach agus atharú crota ar fad</span>
<lb n="160"/><span>air.  Bhí turban taidhseach um a cheann, róba uaithne</span>
<lb n="161"/><span>uime, crios craorag fé n-a chom aige agus scimitar sáitte</span>
<lb n="162"/><span>n-a chrios.  D'fheuch sé orm go rúndiamhrach agus</span>
<lb n="163"/><span>dubhairt de ghlór doimhin:-</span></p>
<lb n="164"/>
<lb n="165"/><p><span> - Táimíd ag dridim le Teheran.</span></p>
<lb n="166"/>
<lb n="167"/><p><span>Níor chuir an abairt sin an oiread iongna orm agus ba</span>
<lb n="168"/><span>cheart.  Isé ba mhó a bhí orm ná fearg chuige i dtaobh</span>
<lb n="169"/><span>mé mhealladh.</span>
<lb n="170"/></p>
</div>
<pb n="109"/>
<div><lb n="171"/><p><span> - Feuch féin go rabhas ar an dtram ceart tar éis an tsaeil!</span>
<lb n="172"/><span>arsa mise go maoidhteach.</span></p>
<lb n="173"/>
<lb n="174"/><p><span> - Bhís, ar seisean, ach ní fheudfainn é sin a innsint duit</span>
<lb n="175"/><span>os comhair na ndaoine eile.  Filistínigh ab eadh iad go</span>
<lb n="176"/><span>léir ná raghadh go deo go Teheran.</span></p>
<lb n="177"/>
<lb n="178"/><p><span>Le linn na cainnte sin do las an tram suas le neart</span>
<lb n="179"/><span>taitnimh gréine.  Do chuaidh an giolla amach ar an</span>
<lb n="180"/><span>leibhinn agus do tharraing an strapa.</span></p>
<lb n="181"/>
<lb n="182"/><p><span> - Teheran, ar seisean.</span></p>
<lb n="183"/>
<lb n="184"/><p><span>Chonnac tríd an bhfuinneóig na moscaí agus na</span>
<lb n="185"/><span>miontúir, na crainn failme agus na gáirdíní, agus na</span>
<lb n="186"/><span>róbaí ioldathacha.  D'eirigheas im sheasamh de léim</span>
<lb n="187"/><span>agus bhaineas amach an leibheann.  Do locas annson.</span></p>
<lb n="188"/>
<lb n="189"/><p><span> - Má theastuigheann uaim dul thar n-ais? arsa mise.</span></p>
<lb n="190"/>
<lb n="191"/><p><span> - Pé aca theastuigheann sé uait nó ná teastuigheann, ar</span>
<lb n="192"/><span>seisean, tiocfam thar n-ais agus beurfam linn go Ráth</span>
<lb n="193"/><span>Ó Máine thu.  Sin riaghail de riaghlachaibh Thram an</span>
<lb n="194"/><span>Taidhrimh.</span></p>
<lb n="195"/>
<lb n="196"/><p><span>Do léimeas amach agus d'imigh an tram as mo radharc</span>
<lb n="197"/><span>fé mar shúighfadh an talamh é.</span></p>
<lb n="198"/>
<lb n="199"/><p><span>IV.</span></p>
<lb n="200"/>
<lb n="201"/><p><span>Annson iseadh a cheud-thugas fé ndeara go rabhas</span>
<lb n="202"/><span>gleusta díreach mar bhí cách eile timpeal orm, fé róbaí</span>
<lb n="203"/><span>fada daitte, agus go raibh ar mo chumas an Phéirsis a</span>
<lb n="204"/><span>labhairt go háluinn.</span></p>
<lb n="205"/>
<lb n="206"/><p><span>Bhí na sluaighte de dhaoinibh aite sa tsráid timpeall</span>
<lb n="207"/><span>orm - seandaoine liatha fad-fheusógacha, fir árda chumas-</span>
<lb n="208"/><span>acha go raibh crombeula móra dubha ortha agus imeacht</span>
<lb n="209"/><span>saighdiúrtha fútha; mná uaisle fé pheallaibh do cheileadh</span>
<lb n="210"/><span>an uile phioc dá ngnúisibh agus daoir ghorma dá leanamh-</span>
<lb n="211"/><span>aint; ceannuithe n-a suidhe ar a gcorragiub ar leat-</span>
<lb n="212"/><span>taoibh na sráide agus ciseáin lán d'earraíbh as a gcomhair</span>
<lb n="213"/><span>amach.  Taobh thiar díobh bhí tithe agus brogha de</span>
<lb n="214"/><span>dheunamh ait iasachta ná feaca riamh a leithéid go dtí</span>
<lb n="215"/><span>san ach i bpictiúraibh.  Bhí a lán d'fhearaibh cnag-</span></p>
</div>
<pb n="110"/>
<div><lb n="216"/><p><span>aosta ann agus iompar solamanta fútha agus iad n-a</span>
<lb n="217"/><span>suidhe fé sgáth na dtithe ag ól tobac ó bhomhlaí tré</span>
<lb n="218"/><span>phíopaí fada casta.  Bhí taitneamh fialmhar glórmhar</span>
<lb n="219"/><span>na gréine ar gach ní - solus gréine ná feacathas riamh a</span>
<lb n="220"/><span>leithéid im oileán cheóch féin.</span></p>
<lb n="221"/>
<lb n="222"/><p><span>Do gheit mo chroidhe le háthus agus le dóchas.  Cá</span>
<lb n="223"/><span>bhfios ná go bhfuil árd-eachtra i ndán dom? arsa mise im</span>
<lb n="224"/><span>aigne féin.</span></p>
<lb n="225"/>
<lb n="226"/><p><span>Ag deunamh an mhachtnaimh seo dhom do mhothuigh-</span>
<lb n="227"/><span>eas gur stath duine éigin muinirthle mo róba.  D'fheuchas</span>
<lb n="228"/><span>timpeall orm ach ní fheaca éinne im ghoire ach duine</span>
<lb n="229"/><span>éigin i n-eudaighibh mná a bhí ag imeacht uaim.  Do</span>
<lb n="230"/><span>leanas í ach gan dul go ró-dhlúth dhi.  Chuir an bhean</span>
<lb n="231"/><span>tseicréideach di trí sna ceannuithe sráide fé cheann</span>
<lb n="232"/><span>tamaill; annson do phreab sí go hobann síos i lána</span>
<lb n="233"/><span>beag cumhang.  Do leanas í agus iarracht d'eagla orm.</span>
<lb n="234"/><span>Nuair a bhíomair araon imithe síos an lána tamall do</span>
<lb n="235"/><span>stad sí agus do thug a haghaidh orm.  Bhí sí aosta agus</span>
<lb n="236"/><span>bhí a gnúis go grána; ach bhí glór mín mánla aici.</span></p>
<lb n="237"/>
<lb n="238"/><p><span> - Tá fhios agat cé chuir chugat me? ar sise.</span></p>
<lb n="239"/>
<lb n="240"/><p><span>Bhí fhios agam!  Do bhagaras mo cheann.  "Comáin</span>
<lb n="241"/><span>leat," arsa mise.</span></p>
<lb n="242"/>
<lb n="243"/><p><span> - Tá fhios agat gur cúrsaí báis nó beatha dhuitse agus</span>
<lb n="244"/><span>di siúd tu bheith ciallmhar, discréideach?</span></p>
<lb n="245"/>
<lb n="246"/><p><span>Do bhagaras mo cheann uirthi arís.  "Comáin leat!"</span>
<lb n="247"/><span>arsa mise arís de ghlór mórtasach, ceannasach.</span></p>
<lb n="248"/>
<lb n="249"/><p><span>Ba mhór an t-atharú é ó bheith im chléireach beag</span>
<lb n="250"/><span>sochma i n-oifig ghuail i mBaile Atha Cliath, me bheith</span>
<lb n="251"/><span>i dTeheran im fhile, im ridire galánta, agus me ar tí</span>
<lb n="252"/><span>cuaird fé rún a thabhairt ar mo leannán i harem Péirseach.</span></p>
<lb n="253"/>
<lb n="254"/><p><span>D'osgail sí doruisín beag sa bhfalla - is féidir liom é</span>
<lb n="255"/><span>shamhlú dhom féin fós ach mo shúile do dhúnadh - agus</span>
<lb n="256"/><span>do threoruigh isteach me i halla cumhang dorcha; bhí</span>
<lb n="257"/><span>doras leath-iadhta ag an gceann thall den halla gur léir</span>
<lb n="258"/><span>solus tríd agus crainn mar a bheadh gáirdín lasmuich.</span>
<lb n="259"/><span>Sar ar shrothamair an dorus son d'árduigh an tseana-</span>
<lb n="260"/><span>bhean cruitín ar thaobh na láimhe deise.  Do rug sí ar</span></p>
</div>
<pb n="111"/>
<div><lb n="261"/><p><span>láimh orm agus do threoruigh suas staidhre sa doir-</span>
<lb n="262"/><span>cheacht me.  Do mhothuigheas táipéis fúm a bhí ana-</span>
<lb n="263"/><span>reamhar, ana-bhog i dtreó is nárbh fhéidir éin phioc</span>
<lb n="264"/><span>d'fhuaim ár gciscéim do chlos.  Bhrathas ón gcrith a bhí</span>
<lb n="265"/><span>ar láimh na seana-mhná go raibh sgáth is sgannradh</span>
<lb n="266"/><span>uirthi; is ar éigin a thug sí an anál léi.</span></p>
<lb n="267"/>
<lb n="268"/><p><span>Annson do tharraing sí cruitín i leattaoibh agus do</span>
<lb n="269"/><span>thionnlaic me isteach i seomra ná raibh de sholus ann</span>
<lb n="270"/><span>ach an solus doiléir a thug lampa airgid a bhí ar crochadh</span>
<lb n="271"/><span>os ár gcionn dúinn.</span></p>
<lb n="272"/>
<lb n="273"/><p><span>Bhí na falaí agus an t-úrlár clúdaithe le brataibh</span>
<lb n="274"/><span>greusta; agus i lár an tseomra, ar iomdhadh síoda, bhí</span>
<lb n="275"/><span>mo spéirbhean áluinn fé na malaí dubha greanta, fé n-a</span>
<lb n="276"/><span>folt cumhra, fé n-a colainn óig mhaisigh, fé n-a ballaibh</span>
<lb n="277"/><span>bríomhara.  Do leigeas me féin ar mo ghlúnaibh ar an</span>
<lb n="278"/><span>mbrat úrláir ag a cosaibh agus do phógas a lámh.  D'imigh</span>
<lb n="279"/><span>an tseanabhean uainn.</span></p>
<lb n="280"/>
<lb n="281"/><p><span> - A Róisín mo chlé, is fada me ag tnúth leis an nóimit seo,</span>
<lb n="282"/><span>arsa mise.  Is fada, fada dhom ar do lorg.  Chonnac trím</span>
<lb n="283"/><span>neultaibh suain tu.  Chuala do ghlór i gceiliúr na n-eun,</span>
<lb n="284"/><span>i n-osnuíol na fairrge, i séisibh binn-cheóil.  Chonnac leus</span>
<lb n="285"/><span>beag det lonnradh glégeal i ngach ní áluinn, i bpáirceanna</span>
<lb n="286"/><span>fé bhláthaibh, i gcnocaibh fé thaitneamh na gréine, i</span>
<lb n="287"/><span>bpeictiúirí breátha.  Do mhothuigheas tu i bhfilíocht</span>
<lb n="288"/><span>aoibhinn.  Tusa a bhí uaim i gcomhnuidhe; anois tá</span>
<lb n="289"/><span>toradh mo mhianguis agam.  Taoi agam os mo chomhair</span>
<lb n="290"/><span>amach agus is féidir liom lán mo dhá shúl a bhaint asat,</span>
<lb n="291"/><span>mara mbeadh ann ach nóimit ghearr-</span></p>
<lb n="292"/>
<lb n="293"/><p><span> - Och, ní bheidh ann ach nóimit ró-ghearr, ar sise de</span>
<lb n="294"/><span>ghlór binn, brónach, agus chonnac na deóra le n-a súilibh</span>
<lb n="295"/><span>anuas.</span></p>
<lb n="296"/>
<lb n="297"/><p><span> - Ná guil, a mhúirnín mo chroidhe, arsa mise.  Is linn</span>
<lb n="298"/><span>an nóimit seo thar éan nóimit eile den tsíorruíocht-</span>
<lb n="299"/><span>agus cad a bhíonn ag éin bheirt leannán beo ach nóimit</span>
<lb n="300"/><span>den tsíorruíocht?  Mise agus tusa?  Sin ceol na cruinne.</span>
<lb n="301"/><span>Sin siansa na ndúl neámhdha.</span>
<lb n="302"/></p>
</div>
<pb n="112"/>
<div><lb n="303"/><p><span>D'fheuch sí orm agus maoithe n-a súilibh agus dubhairt:</span></p>
<lb n="304"/>
<lb n="305"/><p><span>"Tá searc agam duit."</span></p>
<lb n="306"/>
<lb n="307"/><p><span>D'eiríos im sheasamh ó chúisíní an úrláir agus mo</span>
<lb n="308"/><span>chroidhe ag léimnigh agus crith ar mo bhallaibh beatha;</span>
<lb n="309"/><span>do shíneas mo dhá láimh chúichi d'fhonn í theannadh lem</span>
<lb n="310"/><span>ucht.  Ach nuair do shádhas mo cheann róm do shleamh-</span>
<lb n="311"/><span>nuigh mo chosa uaim.  Do samhluigheadh dom go rabhas</span>
<lb n="312"/><span>ag dul síos i bhfairrge de chúisíní boga - d'imigh an</span>
<lb n="313"/><span>spéirbhean ghleóite as mo radharc - bhíos ag ionnfhairt i</span>
<lb n="314"/><span>dtonntaibh síoda agus mo chroidhe dhá reubadh le</span>
<lb n="315"/><span>caitheamh i ndiaidh mo leannáin.</span></p>
<lb n="316"/>
<lb n="317"/><p><span>V.</span></p>
<lb n="318"/>
<lb n="319"/><p><span>Do mhothuigheas annson go raibh duine éigin im</span>
<lb n="320"/><span>shuathadh agus d'osgaluigheas mo shúile.  Ar shuidh-</span>
<lb n="321"/><span>eachán i dTram an Taidhrimh a bhíos agus an giolla n-a</span>
<lb n="322"/><span>sheasamh os mo chomhair agus a lámh ar mo ghualainn.</span>
<lb n="323"/><span>Ní raibh éin phioc de bhalcaisí an Oirthir air ach gnáth-</span>
<lb n="324"/><span>éide an D.U.T.  Co.</span></p>
<lb n="325"/>
<lb n="326"/><p><span> - Músgail!  Tír Fhionúir! ar seisean de ghlór garbh do</span>
<lb n="327"/><span>dhíbir uaim ar fhan den aisling Phéirsigh im aigne.</span></p>
<lb n="328"/>
<lb n="329"/><p><span> - Ca na thaobh gur ghlaodhais orm chó luath so? arsa</span>
<lb n="330"/><span>mise go mí-chéadtach.  Ná feudfá me fhágaint i dTeheran</span>
<lb n="331"/><span>tamaillín eile?</span></p>
<lb n="332"/>
<lb n="333"/><p><span> - Táimid ag deireadh an chúrsa, ar seisean go tur.</span></p>
<lb n="334"/>
<lb n="335"/><p><span> - An mbíonn deireadh le cúrsa Tram an Taidhrimh?</span>
<lb n="336"/><span>arsa mise.</span></p>
<lb n="337"/>
<lb n="338"/><p><span>Níor fhreagair sé me; leig sé air nár thuig sé me.</span>
<lb n="339"/><span>Shiúlas abhaile go dtí Ráth Ó Máine suarach agus me ag</span>
<lb n="340"/><span>dian-mhachtnamh ar mo spéirbhean.</span></p>
<lb n="341"/>
<lb n="342"/><p><span>Ó shin i leith bím i gcomhnuidhe ar lorg Tram an</span>
<lb n="343"/><span>Taidhrimh a bheurfaidh me thar n-ais go Teheran, go</span>
<lb n="344"/><span>dtí rún mo chroidhe.  Gach tráth dá dtéidhim i n-áirde</span>
<lb n="345"/><span>ar thram ag an bPiolóir bím ag súil leis.  Ach níor</span>
<lb n="346"/><span>aimsigheas riamh ó shin é.</span></p>
<lb n="347"/>
<lb n="348"/><p><span>PIARAS BEASLAI.</span>
<lb n="349"/></p>
</div>
<pb n="113"/>
<div><lb n="350"/><p><span>Mise agus mo gháirdín.</span></p>
<lb n="351"/>
<lb n="352"/><p><span>Nach deas nach cumhra bheith sa ngáirdín?</span>
<lb n="353"/><span>I measc na gcrann is na lilí bána,</span>
<lb n="354"/><span>An spéir gan smúit is na h-éin ag gáire;</span>
<lb n="355"/><span>Is annsúd a chím-se an saoghal i ngrádh liom.</span></p>
<lb n="356"/>
<lb n="357"/><p><span>Is dócha gur bioth é an duine taithneamh a chur i rud</span>
<lb n="358"/><span>nó i ní áirighthe ar uaire.  Is iongantach mar a</span>
<lb n="359"/><span>chuireann duine a chroidhe is a aigne i rud ar feadh</span>
<lb n="360"/><span>tamaill agus annsin go dtugann sé cúl do agus béidir go</span>
<lb n="361"/><span>minic ná fuil aon rud is lugha air ná an rud sin.  Tá fhios</span>
<lb n="362"/><span>agam féin agus tá fhios ag Dia, leis, gur minic a bhuail</span>
<lb n="363"/><span>fonn me chun rud a dhéanamh agus go rabhas chómh</span>
<lb n="364"/><span>sásta a bheith ag déanamh an rud sin ar mo lán-dhícheall</span>
<lb n="365"/><span>agus dá mbeadh saidhbhreas an tsaoghail ag dul dom as.</span>
<lb n="366"/><span>Ba mhinic me ag cuimhneamh ar chluithche peile a</span>
<lb n="367"/><span>bhíodh im' chionn - bhínn chómh mór sin sa gcluithche</span>
<lb n="368"/><span>agus go mbíodh an báire imeartha naoi n-uaire sar a</span>
<lb n="369"/><span>mbíodh sé imeartha ar aon chor.  Thagadh sé idir me</span>
<lb n="370"/><span>agus codla na h-oidhche agus im' chodla féin dom ba</span>
<lb n="371"/><span>mhinic a thugainn speach do chnaiste na leapthan a</span>
<lb n="372"/><span>chuireadh me ó dhul ar faithche na h-imeartha.  Dob'</span>
<lb n="373"/><span>amhlaidh dom i ngach cleas agus cluithche dá dtugas</span>
<lb n="374"/><span>taithneamh riamh.  B'amhlaidh dom im' stuidéar leis-</span>
<lb n="375"/><span>bhínn chómh sáidhte i gcéimseata agus go ndéanainn trí</span>
<lb n="376"/><span>leabhair de, an tarraingeoireacht, cruthú, etc., im' aigne,</span>
<lb n="377"/><span>sar a dtuitinn dem' chodla sa leabaidh.  Is cuimhin liom</span>
<lb n="378"/><span>maighistir rinnce a bhí againn uair agus bhíos féin tabhar-</span>
<lb n="379"/><span>tha chómh mór san don rinnce ná féadfainn seasamh</span>
<lb n="380"/><span>ar aon úrlár gan beagáinín cleachta a dhéanamh ar na</span>
<lb n="381"/><span>céimeanna, agus ní fheadar fós 'dé chúis, mar ní raibh</span>
<lb n="382"/><span>mórán fonn comórtais riamh orm.  Ba é an dála céadna</span>
<lb n="383"/><span>agam leis an scríobh é: ba mhinic a scríobhas aiste nó</span></p>
</div>
<pb n="114"/>
<div><lb n="384"/><p><span>dán beag chum mo shástacht agus dá mbeadh sé uaim</span>
<lb n="385"/><span>tamall 'na dhiaidh sin bheadh sé stractha nó dóighte nó</span>
<lb n="386"/><span>i n-áit éigin ar iarraidh.  Ach mar adeirim is dócha ná</span>
<lb n="387"/><span>fuil ann ach bioth agus nach amhlaidh do gach aoinne.</span></p>
<lb n="388"/>
<lb n="389"/><p><span>Is é chúis a bhfuilim chómh leadránach so ach gur ait</span>
<lb n="390"/><span>liom me féin le déanaighe.  Gáirdín beag atá agam,</span>
<lb n="391"/><span>timcheall an ceathramhadh cuid de cheathramha.  Ba</span>
<lb n="392"/><span>mhinic, agus me im' gharsún, me ag obair i ngarradha,</span>
<lb n="393"/><span>ag cur prátaí, á leasú, á gclúdach agus á mbaint ach go</span>
<lb n="394"/><span>deimhin agus go dearbhtha ní bhínn ró-mhór i ngrádh leis</span>
<lb n="395"/><span>an obair.  Ach ó fuair me an gáirdín beag so, táim</span>
<lb n="396"/><span>beagnach im' gheilt aige.  Ní duine mise a bhfuil eolas</span>
<lb n="397"/><span>ná ainmeacha bláth ná pobhsaí ná órnáidí mar sin agam.</span>
<lb n="398"/><span>Is deas liom iad agus a gcuid dathanna agus a gcuid</span>
<lb n="399"/><span>bolath, ach thairis sin ní chuirfidís mórán spiach orm.</span>
<lb n="400"/><span>Dá raghfaí dian orm béidir go mbeadh beagáinín éigin</span>
<lb n="401"/><span>eolais agam ar na luibheanna - aon rud a mbeadh an</span>
<lb n="402"/><span>fiadhantas ag gabháil leis.  'Sé rud a dheineas lem'</span>
<lb n="403"/><span>gháirdín beag ach é romhar go doimhinn.  Fuaireas</span>
<lb n="404"/><span>roint crann ubhall, plumaí, péirí agus roint spriúnán agus</span>
<lb n="405"/><span>chuireas ann iad.  Annsin chuireas a leath fé phrátaí</span>
<lb n="406"/><span>agus an leath eile fé ghabáiste, inniúin, pónaire agus fé</span>
<lb n="407"/><span>thrí nó ceathair de shíolta eile.  Is amhlaidh mar atá an</span>
<lb n="408"/><span>scéal anois agam ach ná féadaim an gáirdín beag a chur</span>
<lb n="409"/><span>as m'aigne ar aon chor.  Nuair a eirighim ar maidin, an</span>
<lb n="410"/><span>chéad rud a dheinim ná dul go dtí an fhuinneóg féachaint</span>
<lb n="411"/><span>cé'n deallradh atá air.  Cuirim orm mo chuid éadaigh</span>
<lb n="412"/><span>annsin agus síos liom chun féachaint an bhfuil aon</span>
<lb n="413"/><span>deallradh fáis ar aon rud.  Ithim blúirín breacfasta</span>
<lb n="414"/><span>annsin agus amach sa ngáirdín arís liom agus gabhaim</span>
<lb n="415"/><span>timcheall féachaint an bhfuil faillighe á dhéanamh ar aon</span>
<lb n="416"/><span>rud atá agam ann.  Táim chómh ceangailte dhe anois</span>
<lb n="417"/><span>agus go gcuirfeadh sé dem' bhreacfast me faillighe</span>
<lb n="418"/><span>leasuighthe nó aon fhaillighe eile a bheith ar aon rud atá</span>
<lb n="419"/><span>ann.</span></p>
<lb n="420"/>
<lb n="421"/><p><span>Béidir, a léightheoir, gur dóigh leat gur mar mhagadh</span>
<lb n="422"/><span>atáim.  Ní h-eadh ar aon chor ach i ndáiríre ar fad.</span></p>
</div>
<pb n="115"/>
<div><lb n="423"/><p><span>Agus 'sé rud atá ag rith liom le déanaighe ach dá luighead</span>
<lb n="424"/><span>é an gáirdín go bhfuil airgead ann.  Táim ag cuimh-</span>
<lb n="425"/><span>neamh anois ar an uair a bhíos im' gharsún agus is dóigh</span>
<lb n="426"/><span>liom go mbeidh níos mó toradh, i slighe, ar an gceath-</span>
<lb n="427"/><span>ramha ceathramhna agam ná mar a bhíodh ar leath-</span>
<lb n="428"/><span>acra an uair sin.  Is baoghlach ná fuil fhios ag lán</span>
<lb n="429"/><span>daoine bochta a bhfuil beagán talmhan fé'n dtuaith aca</span>
<lb n="430"/><span>conus tairbhe cheart a bhaint as.  Is truagh ná fuil sé</span>
<lb n="431"/><span>de chiall ná de oideachas aca an úsáid cheart a bhaint</span>
<lb n="432"/><span>as na múinteoirí nó timthirí condaethe a bhíonn ag obair</span>
<lb n="433"/><span>fé Aireacht na Talmhuíochta, nó béidir go mbadh cheart</span>
<lb n="434"/><span>dom a rádh go mbadh cheart dos na múinteoirí nó dos na</span>
<lb n="435"/><span>timthirí sin dul agus an congnamh is cóir a thabhairt</span>
<lb n="436"/><span>dóibh.  Badh bheag a dhéanfadh méar ar eolas.</span></p>
<lb n="437"/>
<lb n="438"/><p><span>Ach, gan dobht, tá so ann - nach féidir le daoine</span>
<lb n="439"/><span>glasaraí ná rudaí mar sin a bheith ag fás aca i ngort ar</span>
<lb n="440"/><span>taobh bóthair mar go ngoidtear iad.  Tá fhios agam féin</span>
<lb n="441"/><span>duine a chuaidh isteach i ngáirdín sagairt agus a ghoid</span>
<lb n="442"/><span>cúpla tor gabáiste as.  Bhí an ghaduigheacht chómh</span>
<lb n="443"/><span>mór sin ar a choinsias annsin gur chuaidh sé chun faoisid-</span>
<lb n="444"/><span>íne agus is go dtí an sagart áirighthe seo chuaidh sé.</span></p>
<lb n="445"/>
<lb n="446"/><p><span>"Ghoideas gabáiste, a Athair," ar sé.</span></p>
<lb n="447"/>
<lb n="448"/><p><span>"Goideadh gabáiste uaim-se féin," ars an sagart.</span></p>
<lb n="449"/>
<lb n="450"/><p><span>Dá mbeadh an chiall atá agam-sa ag gach aoinne níor</span>
<lb n="451"/><span>ghádh bheith ag goid.</span></p>
<lb n="452"/>
<lb n="453"/><p><span>Éago.</span>
<lb n="454"/></p>
</div>
<pb n="116"/>
<div><lb n="455"/><p><span>(Ath-innsint ar scéal a scríobh an t-údar Túrcaise Nedjdet.)</span></p>
<lb n="456"/>
<lb n="457"/><p><span>A leitheid de thabhairt-amach, a bhuachaill!</span>
<lb n="458"/><span>Tá dordán am' chluasaibh fós o cheól na gcitár.</span>
<lb n="459"/><span>Agus an fhlúirse! an saibhreas! an fhairsinge!  Dar</span>
<lb n="460"/><span>Allah!  Níor bhfearra don bhéal ná don tsúil é!  Ní</span>
<lb n="461"/><span>fheadar ná go raibh radharc na seod agus na gcloch</span>
<lb n="462"/><span>lómhar agus na n-éadaí ór-mhaisithe chó maith le blas</span>
<lb n="463"/><span>na gcácaí is na feola.  Dá bhfeicteá é!</span></p>
<lb n="464"/>
<lb n="465"/><p><span>Bhí an taidhse is an phoímp go léir tréis Aicha do</span>
<lb n="466"/><span>dhalla agus dubhairt sí an méid sin thuas d'aon iarracht.</span>
<lb n="467"/><span>Ag cur síos ar phósa a bhí sí, pósa inghine an mhúcdáir</span>
<lb n="468"/><span>agus sáirsint a bhí tréis teacht abhaile ón gcoga, coga</span>
<lb n="469"/><span>idir an Túrcach agus an Gréagach mí-chreidmhach.</span>
<lb n="470"/><span>Buachaill breá an sairsint sin agus fearantas maith aige,</span>
<lb n="471"/><span>mac múcdáir agus mac mic mhúcdáir, agus nuair a'</span>
<lb n="472"/><span>ghaibh sé thar bráid le cois na mná, idir dhá rang de</span>
<lb n="473"/><span>mhnáibh 'na raibh a n-aghaidh clúdaithe go dea-bhéasach</span>
<lb n="474"/><span>acu, is mó máthair gur mhaith léi mar chliain aici é</span>
<lb n="475"/><span>agus is mó cailín óg gur bhreá léi mar chéíle é, bhí sé</span>
<lb n="476"/><span>chó deárthach san ina phearsain. Agus d'ainneoin</span>
<lb n="477"/><span>aitheanta a gcreidimh dhineadar go léír a n-aghaidh do</span>
<lb n="478"/><span>nochta  - beagáinín beag bídeach - i dtreo go bhfeicfadh</span>
<lb n="479"/><span>sé iad.</span></p>
<lb n="480"/>
<lb n="481"/><p><span>  - Agus an bhean! a leithéid d'áilleacht, a dhuine!</span>
<lb n="482"/><span>agus an gléas éadaigh a bhí uirri!... Deich</span>
<lb n="483"/><span>mahmúdithe ina dhá sreath uirri agus gach ceann acu</span>
<lb n="484"/><span>chó mór led bhais!  Féach air sin anois!  Deich</span>
<lb n="485"/><span>bpíosaí óir féna muineál agus iad chó soillseach le deich</span>
<lb n="486"/><span>ngriana - do dhóthin chun a bhfuil againn do cheannach</span>
<lb n="487"/><span> - ár dtigh is ár gcuid tailimh, agus tigh is talamh mo</span>
<lb n="488"/><span>dhrithár, agus tigh is talamh do dhrithár-sa, leis.  É sin</span></p>
</div>
<pb n="117"/>
<div><lb n="489"/><p><span>go léir ar sile léi!  Ach, a thiarcais, nárbh áluinn an</span>
<lb n="490"/><span>lánamha iad!</span></p>
<lb n="491"/>
<lb n="492"/><p><span>Tháinig miongháire ar bhéal an fhir; bhí fhios aige a</span>
<lb n="493"/><span>bhean Aicha bheith pas beag sanntach.  B'áluinn an</span>
<lb n="494"/><span>lánamha iad súd, gan amhrus, ach ná raibh mac acu</span>
<lb n="495"/><span>féin leis, fear mór dathúil a bhí chó maith leis an sáir-</span>
<lb n="496"/><span>sint.  Ba shaighdiúir é, leis.  Bhí sé imithe ag déanamh</span>
<lb n="497"/><span>a sheirbhíse i gcéin i dtír éigin Araibeach, agus chifidís</span>
<lb n="498"/><span>sara fada arís é, nuair a bheadh a théarma caite.  Ní</span>
<lb n="499"/><span>raibh a thuairisc acu le dhá shaosúr.  Dar Allah!  Bhí</span>
<lb n="500"/><span>a mac chó maith le clann mhac uile na múcdár go léír!</span>
<lb n="501"/><span> - A bhean, ná cuiream ár súil thar ár gcuid.  Thug</span>
<lb n="502"/><span>Allah dhúinn an méid a thug sé dhúinn.  Tá dhá láimh</span>
<lb n="503"/><span>ár mic againn i gcóir deire ár laethe.  Iarram ar Dhia é</span>
<lb n="504"/><span>thabhairt tharnais chugainn slán agus, má dhinimíd</span>
<lb n="505"/><span>gluaireán, ná bíodh sé ach 'na bhaochas againn.</span></p>
<lb n="506"/>
<lb n="507"/><p><span>Dfhreagair sise:</span></p>
<lb n="508"/>
<lb n="509"/><p><span> - Tá an saol cruaidh; ar éigin a bhíon ár ndóthin againn</span>
<lb n="510"/><span>len' ithe nuair a bhíon ocras orainn...  A! na</span>
<lb n="511"/><span>mahmúdithe úd a bhí ag taithneamh ar nós na gréine!</span></p>
<lb n="512"/>
<lb n="513"/><p><span>Agus tháinig fearg uirri agus i dteannta na feirge bhí</span>
<lb n="514"/><span>cumha uirri i ndiaidh a mic a bhí chó fada uaithi.  Thabhar-</span>
<lb n="515"/><span>fadh sí go fonnmhar leath a coda de pharathas ar a</span>
<lb n="516"/><span>mac a bheith in áit an tsáirsint bhreá an lá san.  Gan</span>
<lb n="517"/><span>aon amhrus, níor mhiste dá fear bheith mórálach as</span>
<lb n="518"/><span>uaisleacht a sinsear ach cérbh é an múcdár ná an duine</span>
<lb n="519"/><span>uasal a thoileodh choíche chun a inghean a thabhairt</span>
<lb n="520"/><span>dá mac agus iad chó bocht?  Ní raibh aon bhaol go</span>
<lb n="521"/><span>bhfuigheadh a leithéidí sin dá mac óig-bhean uasal in</span>
<lb n="522"/><span>éadaíbh óirghréis agus muinche mahmúdithe féna</span>
<lb n="523"/><span>muineál.  Cadé an spré a bheadh ag an mnaoi chéile a</span>
<lb n="524"/><span>gheobhadh sé?  Dhá mhart agus deich gcaoire,</span>
<lb n="525"/><span>béidir!  ...</span></p>
<lb n="526"/>
<lb n="527"/><p><span>Ar an gcóisireacht úd a bhí sí ag cuimhneamh an lá go</span>
<lb n="528"/><span>léir, ar an bhféasta flathúil, ar an saibhreas úd go léir</span>
<lb n="529"/><span>a bhí le feiscint, agus ar an sáirsint uaibhreach, agus ar a</span>
<lb n="530"/><span>chéile sin agus an dá shreath de mhahmúdithe a bhí</span></p>
</div>
<pb n="118"/>
<div><lb n="531"/><p><span>chó soillseach leis an ngréin.  Ar an méid sin a bhí sí</span>
<lb n="532"/><span>ag cuimhneamh an lá go léir, agus an tráthnóna go léir</span>
<lb n="533"/><span>agus ar feadh na hoíche.  Tháinig na nithe sin chúichi</span>
<lb n="534"/><span>i dtaidhrithe agus chuaidh sí go tigh na bainfheise.</span></p>
<lb n="535"/>
<lb n="536"/><p><span>Trí lá a mhairfadh an chóisireacht, agus i gcaitheamh</span>
<lb n="537"/><span>na haimsire sin go léir ní bheadh ar siúl ach amhráin,</span>
<lb n="538"/><span>cluichí, féastaí, gáirí, agus scéalta iongantacha á n-innsint</span>
<lb n="539"/><span>mór-thímpall na mbórd.</span></p>
<lb n="540"/>
<lb n="541"/><p><span>I seomra na bainfhéise bhí an bhean chéile áluinn ina</span>
<lb n="542"/><span>suidhe, thuas ar dhíván sróill imeasc cúisíní, gan cor aici</span>
<lb n="543"/><span>á chur di, agus í gléasta go maordha agus go háluinn,</span>
<lb n="544"/><span>agus an deich mahmúdithe ina dhá sreath is iad ag</span>
<lb n="545"/><span>lonnra ar nós deich ngrian.  Agus gach uair a ráiníodh</span>
<lb n="546"/><span>d'Aicha dul isteach sa tseomra san bhíodh sí i riocht guil</span>
<lb n="547"/><span>le haithmhéala agus le cráiteacht aigne; agus do shleamh-</span>
<lb n="548"/><span>nuíodh sí amach go dithinsach ar eagla go ndéanfadh</span>
<lb n="549"/><span>sí rud éigin as an slí agus go gcuirfí chun siúil í.  Agus</span>
<lb n="550"/><span>bhíodh uaigneas uirri ansan agus í ag dul abhaile chun a</span>
<lb n="551"/><span>tighe féin, thíos ag bun an tsráid-bhaile, chun an tighe</span>
<lb n="552"/><span>sin a bhí chó beag agus chó hainnis ina dheabhramh,</span>
<lb n="553"/><span>agus chó haonarach san go mbíodh na robálaithe le</span>
<lb n="554"/><span>feiscint agus iad ag gabháil timpall ansan istoíche - agus</span>
<lb n="555"/><span>go deimhin is minic a chídís, tréis eirghe dhóibh, go</span>
<lb n="556"/><span>mbíodh cearc no fiú amháin caora imithe as an gclós a</span>
<lb n="557"/><span>bhí le hais an tighe.  Ní thagadh na robálaithe isteach sa</span>
<lb n="558"/><span>tigh féin.  Cadé an mhaith a dhéanfadh sé dhóibh?</span>
<lb n="559"/><span>Cadé an damáiste dféadfidís a dhéanamh ann 'e bhreis</span>
<lb n="560"/><span>ar a ndinidís?  Ní beag le rá caora in áireamh seilbh na</span>
<lb n="561"/><span>mbocht.</span></p>
<lb n="562"/>
<lb n="563"/><p><span> - Orduighidh, orduighidh, tá an sprid ag rith, is eol</span>
<lb n="564"/><span>domhsa an briathar a bheireann bua uirri.  Sláinte,</span>
<lb n="565"/><span>comhacht, ór!  Orduighidh, agus déanfidh an sprid rud</span>
<lb n="566"/><span>oraibh.</span></p>
<lb n="567"/>
<lb n="568"/><p><span>Fear beannuithe a bhí ag glaoch amach mar sin.  Bhí</span>
<lb n="569"/><span>sé ina shuidhe ar an talamh agus ualach dá lán saghas</span>
<lb n="570"/><span>earraí ar bhord bheag os a chomhair: pónra, cuid</span></p>
</div>
<pb n="119"/>
<div><lb n="571"/><p><span>d'adhairc phéiste iongantaí, fiacla éin ósna hInniacha</span>
<lb n="572"/><span>agus mórán sórt unga.  Fear é a leighseadh galair agus a</span>
<lb n="573"/><span>bhaineadh draíocht de dhaoine.  Bhí féasóg fhada go</span>
<lb n="574"/><span>cúm air agus ba chosúil a cheann le muisriún millteach</span>
<lb n="575"/><span>mór toisc a mhéid a bhí an turbán a bhí air.</span></p>
<lb n="576"/>
<lb n="577"/><p><span>Díreach os coinne tighe na bainfheise a bhí a shiopa</span>
<lb n="578"/><span>beag siúil curtha suas aige agus bhí slua daoine ag brúth</span>
<lb n="579"/><span>isteach air cheana féin ó gach taobh, ag ceannach na</span>
<lb n="580"/><span>leigheas dá gcuid beithíoch is ainmhithe, dá gclainn, dá</span>
<lb n="581"/><span>mná pósta, nó dhóibh féin; cuid acu ag lorg luibhe lena</span>
<lb n="582"/><span>músclóidís grá i gcroí na ndaoine go raibh taithneamh acu</span>
<lb n="583"/><span>dhóibh nó lena maolóidís dúire chroí aithreacha na</span>
<lb n="584"/><span>ndaoine sin.</span></p>
<lb n="585"/>
<lb n="586"/><p><span> - Orduighidh, orduighidh, agam-sa atá an focal draíochta</span>
<lb n="587"/><span>a bheireann bua ar an sprid!</span></p>
<lb n="588"/>
<lb n="589"/><p><span>Do dhruid Aicha isteach chuige go fiosrach.  Bhí an</span>
<lb n="590"/><span>fear beannuithe tréis a chaint a thabhairt tharnais do</span>
<lb n="591"/><span>bhalbhán agus lúth a ghéag do phairiliseach.</span></p>
<lb n="592"/>
<lb n="593"/><p><span> - Orduighidh, orduighidh, is feas domh-sa an focal a</span>
<lb n="594"/><span>bhuadhann ar an sprid.</span></p>
<lb n="595"/>
<lb n="596"/><p><span> - A fhir bheannuithe, ars Aicha, an eol duit cad tá ag</span>
<lb n="597"/><span>crá mo chroí?</span></p>
<lb n="598"/>
<lb n="599"/><p><span> - Dhá ní an aithnid agus an an-aithnid; dhá ní an lá</span>
<lb n="600"/><span>agus an oíche, arsan fear beannuithe.  Chíonn an ceann-</span>
<lb n="601"/><span>cait san oíche, mar a chíonn an sprid san an-aithnid.</span></p>
<lb n="602"/>
<lb n="603"/><p><span> - A fhir bheannuithe, a fhir bheannuithe, innis dom cad</span>
<lb n="604"/><span>tá ag crá mo chroí ionam.</span></p>
<lb n="605"/>
<lb n="606"/><p><span> - Scanra don ghrósaer an luch.  Canathaobh?  Fiaf-</span>
<lb n="607"/><span>raigh d'íochtar chreimithe na mbuidéal leathair é.  Cad</span>
<lb n="608"/><span>a bhíonn insna buidéil leathair ach earraí milse, earraí</span>
<lb n="609"/><span>saillte, earraí piobraithe, as a ndíoltar in ór buí.  Agus</span>
<lb n="610"/><span>ní bhíonn uaidh sa tsaol ach an t-ór ...</span></p>
<lb n="611"/>
<lb n="612"/><p><span>Do bhíog Aicha.  Díreach os a comhair amach, i</span>
<lb n="613"/><span>seomra bainfheise an tighe as a raibh fuaim amhrán</span>
<lb n="614"/><span>agus liúireach áthais ag teacht, bhí ...</span></p>
<lb n="615"/>
<lb n="616"/><p><span> - A fhir bheannuithe, is mór é t'eolas, ar sise ag siosca</span></p>
</div>
<pb n="120"/>
<div><lb n="617"/><p><span>agus í corraithe go mór.  Do chonnac óig-bhean phósta</span>
<lb n="618"/><span>agus bhí deich mahmúdithe ina dhá sreath féna muineál</span>
<lb n="619"/><span>uirri agus iad chó lonnrach le deich ngriana...  Ba</span>
<lb n="620"/><span>mhaith liom-sa roinnt mahmúdithe bheith agam.</span></p>
<lb n="621"/>
<lb n="622"/><p><span>Do leath-dhún an fear beannuithe a shúile agus</span>
<lb n="623"/><span>dubhairt roinnt úrnaithe fén' anáil.  Ansan do thóg sé</span>
<lb n="624"/><span>amach as drár mion-triantán éadaigh a bhí clúdaithe le</span>
<lb n="625"/><span>scríbhinní nea-choitianta.</span></p>
<lb n="626"/>
<lb n="627"/><p><span> - A bhean, ar seisean, más maith leat trí tomhais eor-</span>
<lb n="628"/><span>nan a thabhairt uirri, seo dhuit ortha.  Iarr pé ní is</span>
<lb n="629"/><span>féidir don duine a iarraidh agus déanfidh an sprid rud</span>
<lb n="630"/><span>ort.  Me féin an t-éinne amháin ná féadfadh éinní</span>
<lb n="631"/><span>iarraidh ar an sprid.</span></p>
<lb n="632"/>
<lb n="633"/><p><span>Bhí Aicha díreach chun iompáil uaidh le scanra</span>
<lb n="634"/><span>roimis an díolaíocht, a bhí i bhfad os cionn a cumais, ach</span>
<lb n="635"/><span>do labhair an fear beannuithe arís go tapaidh:</span></p>
<lb n="636"/>
<lb n="637"/><p><span> - Chím gur bean mhaith chóir tu agus gur mian le hAllah</span>
<lb n="638"/><span>thú chosaint.  Tá sé á chur am' cheann anois bronntanas</span>
<lb n="639"/><span>a thabhairt duit.  Dá bhrí sin, ní trí tomhais eornan a</span>
<lb n="640"/><span>dh'iarrfad ort, ná dhá cheann go leith, ná dhá cheann</span>
<lb n="641"/><span>féin.  Ní iarraim ort ach tomhas go leith - rud suarach</span>
<lb n="642"/><span>le hais na mahmúdithe dí-áirithe a bheidh agat!</span></p>
<lb n="643"/>
<lb n="644"/><p><span>Thug Aicha tamall maith ag margáil leis ina dhiaidh</span>
<lb n="645"/><span>sin agus sa deire bhí an ortha aici ar aon tomhas amháin.</span></p>
<lb n="646"/>
<lb n="647"/><p><span> - A bhean, arsan fear beannuithe, maoluigh do mhianta,</span>
<lb n="648"/><span>mar ní thaithneann an tsainnt leis na sprideanna.</span></p>
<lb n="649"/>
<lb n="650"/><p><span>Ansan d'innis sé dhi cad a dhéanfadh sí leis an ortha.</span></p>
<lb n="651"/>
<lb n="652"/><p><span> - Toibh amach duit féin tráth éigin ná féadfidh éinne</span>
<lb n="653"/><span>thú fheiscint agus, tréis an ortha do phóga trí huaire, is</span>
<lb n="654"/><span>leor a rá: "A Rahmilmoth!  - siné ainm na spride - A</span>
<lb n="655"/><span>Rahmilmoth!  Dar an ortha so ina bhfuil eochair do</span>
<lb n="656"/><span>rún, cuirim tu fé gheasaibh rud a dhéanamh orm..."</span>
<lb n="657"/><span>agus ansan abair an ní atá uait agus pé rud a dh'iarrfa</span>
<lb n="658"/><span>tú, gheobhair é.</span></p>
<lb n="659"/>
<lb n="660"/><p><span>Chuaidh Aicha abhaile agus cé go raibh áthas thar</span>
<lb n="661"/><span>bárr uirri bhí roinnt bheag mí-shuaimhnis uirri, leis, agus</span>
<lb n="662"/><span>an ortha luachmhar san fáiscthe lena croí aici, laistigh</span></p>
</div>
<pb n="121"/>
<div><lb n="663"/><p><span>dá brat.  Thug sí aire mhaith gan an costas nua do chur</span>
<lb n="664"/><span>in úil dá fear.  Ba láidir misniúil an bhean í agus is</span>
<lb n="665"/><span>deimhin ná raibh eagla uirri go dtabharfí droch-úsáid di,</span>
<lb n="666"/><span>ach cá bhfios ná go gcaillfadh sí comhacht rúindiamh-</span>
<lb n="667"/><span>rach na hortha dá leigeadh sí a rún le héinne?</span></p>
<lb n="668"/>
<lb n="669"/><p><span>Agus ní dubhairt sí tada an oíche sin i dtaobh na</span>
<lb n="670"/><span>mahmúdithe cé ná raibh ar siúl aici ó aréir roime sin ach</span>
<lb n="671"/><span>iad.  Thug a céile an méid sin fé ndeara.</span></p>
<lb n="672"/>
<lb n="673"/><p><span> - Is maith an rud tú bheith saor anois ón dícéille a bhí</span>
<lb n="674"/><span>ort, ar seisean.  Caithfidh duine bheith sásta lena bhfuil</span>
<lb n="675"/><span>aige.</span></p>
<lb n="676"/>
<lb n="677"/><p><span>Cadé mar fhonn a bhí uirri a rá leis ná raibh ann ach</span>
<lb n="678"/><span>amadán; go raibh seoid aici; ná raibh aici ach é iarraidh</span>
<lb n="679"/><span>agus go mbeadh a lámh lán d'ór aici - ní hea, ach a dhá</span>
<lb n="680"/><span>láimh, agus lámha a fir, agus a bpócaí, a mboinéidí,</span>
<lb n="681"/><span>agus fiú amháin an sac mór thuas ansan in aice na</span>
<lb n="682"/><span>síleála i gcóir an lóin.  Do chuir sí srian léi féin, ach</span>
<lb n="683"/><span>istigh ina haigne do samhluíodh di go bhfeaca sí í féin</span>
<lb n="684"/><span>cheana féin agus í go háluinn in éadaíbh áille agus an dá</span>
<lb n="685"/><span>shreath de mhahmúdithe féna muineál.  Dhá shreath?</span>
<lb n="686"/><span>Ní hea, ach ceithre cinn, cúig cinn!  D'iarrfadh sí</span>
<lb n="687"/><span>oiread san díobh ná beadh in inghin an mhúcdáir in aice</span>
<lb n="688"/><span>léi ach cailín bocht ainnis.</span></p>
<lb n="689"/>
<lb n="690"/><p><span>Is fíor-bheag adubhradh le linn béile na hoíche.  Bhí</span>
<lb n="691"/><span>a fear ad iarraidh cainte a bhaint aisti ach níorbh aon</span>
<lb n="692"/><span>mhaith dho é.  Bhí tochas ar a teangain chun labhartha</span>
<lb n="693"/><span>ach d'eirigh léi, le hiarracht chuthaigh, an rún do chimeád</span>
<lb n="694"/><span>istigh.  Agus rud eile dhe, ba mhaith léi an scéal a theacht</span>
<lb n="695"/><span>go hobann air nuair a bheadh an saibhreas go léir aici.</span></p>
<lb n="696"/>
<lb n="697"/><p><span>Conas a thabharfadh an sprid na mahmúdithe ag</span>
<lb n="698"/><span>triall uirri?  A bhfeicfadh sí an sprid?  Béidir go</span>
<lb n="699"/><span>bhfuigheadh sí na mahmúdithe, ar maidin, féna peiliúr.</span>
<lb n="700"/><span>Nó béidir gurb amhlaidh a thuitfidís anuas go hobann ar</span>
<lb n="701"/><span>an bhfriochtán agus í i mbun na cócaireachta.  Nó</span>
<lb n="702"/><span>béidir go bhfuigheadh sí ina luí os comhair an dorais iad.</span>
<lb n="703"/><span>Conas a thiocfidís?  Conas?</span>
<lb n="704"/></p>
</div>
<pb n="122"/>
<div><lb n="705"/><p><span>Chuimhnigh sí ar mhíle slí ach níor fhéad sí socrú ar</span>
<lb n="706"/><span>aon cheann acu.</span></p>
<lb n="707"/>
<lb n="708"/><p><span>Nuair a bhí an béile caite d'imigh sí ina haonar agus</span>
<lb n="709"/><span>tréis an ortha do phóga trí huaire do labhair sí mar</span>
<lb n="710"/><span>adubhradh léi a dhéanamh.</span></p>
<lb n="711"/>
<lb n="712"/><p><span> - A Rahmilmoth, dar an ortha so ina bhfuil eochair do</span>
<lb n="713"/><span>rún, cuirim tu fé gheasaibh rud a dhéanamh orm.  Ba</span>
<lb n="714"/><span>mhaith liom go dtabharfá chugam ...</span></p>
<lb n="715"/>
<lb n="716"/><p><span>Do stad sí, mar chuimhnigh sí gur mhol an fear</span>
<lb n="717"/><span>beannuithe dhi gan bheith sanntach.  Bhí a croí ag</span>
<lb n="718"/><span>buala go tréan.  An mó ceann d'iarrfadh sí?  Deich</span>
<lb n="719"/><span>gcinn?  Fiche ceann?  Deich fichead?  Shocruigh sí</span>
<lb n="720"/><span>an cheist sa deire.</span></p>
<lb n="721"/>
<lb n="722"/><p><span> - A Rahmilmoth, ba mhaith liom go dtabharfá chugam</span>
<lb n="723"/><span>fiche mahmúdí.</span></p>
<lb n="724"/>
<lb n="725"/><p><span>Le linn na focail sin do rá dhí, do crothadh doras mór</span>
<lb n="726"/><span>an tighe go hobann le séideán gaoithe: do cheap sí gur</span>
<lb n="727"/><span>iarr sí an iomad den chéad iarracht.  Béidir gur cheart</span>
<lb n="728"/><span>di bheith sásta le deich mahmúdithe, ar nós na lánmhan</span>
<lb n="729"/><span>nua-phósta.  A nglaofadh sí ar an sprid arís?  Agus</span>
<lb n="730"/><span>fearg a chur uirri, béídir?  ...</span></p>
<lb n="731"/>
<lb n="732"/><p><span> - Fiche ceann a dh'iarras, ar sise; agus chuir sí paidir</span>
<lb n="733"/><span>bheag suas chun Dé, á iarraidh air go bhfuigheadh sí</span>
<lb n="734"/><span>a guidhe; chuaidh sí tharnais ansan chun a háite sa</span>
<lb n="735"/><span>leabaidh, le hais a céile.</span></p>
<lb n="736"/>
<lb n="737"/><p><span>Níor fhéad Aicha aon cholla dhéanamh.  Bhí mí-</span>
<lb n="738"/><span>shuaimhneas uirri agus bhí sí ag machtnamh go dian.</span></p>
<lb n="739"/>
<lb n="740"/><p><span> - Conas a thabharfidh an sprid chugam an rud atá</span>
<lb n="741"/><span>iarrtha agam?... Cadé mar atharú!... Cadé</span>
<lb n="742"/><span>mar fhortiún!... Beidh ór agam, ana-chuid óir!...</span></p>
<lb n="743"/>
<lb n="744"/><p><span>Dhin sí míle plean chun an t-airgead do chaitheamh.</span>
<lb n="745"/><span>Chuirfidís tigh á dhéanamh dóibh féin, ansúd thíos, i</span>
<lb n="746"/><span>gceartlár an tsráid-bhaile.  Agus bheadh tabhairt-amach</span>
<lb n="747"/><span>acu-san, leis, nuair a bheadh a mac ag pósa, ana-thabhairt-</span>
<lb n="748"/><span>amach ar fad.  Ise, an mháthair, bheadh gléas éadaigh</span>
<lb n="749"/><span>ór-ghréis uirri, agus bheadh mahmúdithe féna muineál</span></p>
</div>
<pb n="123"/>
<div><lb n="750"/><p><span>síos go crios uirri, agus iad ag taithneamh ar nós na</span>
<lb n="751"/><span>gréine.  Bheadh trúnc acu chun an saibhreas go léir,</span>
<lb n="752"/><span>go mór-mór an ortha, do chur i bhfolach ann, agus</span>
<lb n="753"/><span>mórán seirbhíseach chun iad do chosaint ar na foghlaithe</span>
<lb n="754"/><span>...  Na foghlaithe sin, dá...</span></p>
<lb n="755"/>
<lb n="756"/><p><span>Do chrith sí le heagla agus dfáisc sí chúichi go docht</span>
<lb n="757"/><span>an dorn ina raibh an ortha aici.</span></p>
<lb n="758"/>
<lb n="759"/><p><span>Ach ní raibh ach an t-aon oíche amháin sin aici le</span>
<lb n="760"/><span>cur di.  Cár bhfios d'éinne go raibh ortha sa tigh aici!</span>
<lb n="761"/><span>Agus, dá éamais sin, ní thagaidís isteach choíche.</span>
<lb n="762"/><span>Beiridís caora leo, no dhá cheann, dáma mhaith leo é.</span>
<lb n="763"/><span>Nár ró-chuma mar gheall orra mar chaoire?  Ná</span>
<lb n="764"/><span>beadh a dóthin aici chun a raibh sa tsráid-bhaile dhíobh</span>
<lb n="765"/><span>do cheannach?</span></p>
<lb n="766"/>
<lb n="767"/><p><span>Ach canathaobh ná raibh an sprid ag teacht?  Agus</span>
<lb n="768"/><span>siúd ag machtnamh arís í ar cadé an tslí a thoghfadh</span>
<lb n="769"/><span>an sprid chun na mahmúdithe thabhairt di.  Do</span>
<lb n="770"/><span>shleamhnuigh sí a lámh isteach fén bpeiliúr le súil go</span>
<lb n="771"/><span>mbéidir go bhfuigheadh sí iad.  Ní raibh tada ansan.</span>
<lb n="772"/><span>Dhin sí foighne ar feadh roinnt nómataí, ansan do bhris</span>
<lb n="773"/><span>ar an bhfoighne aici agus chuaidh sí ag cuardach i sac</span>
<lb n="774"/><span>an lóin.  Ní raibh aon rud ann.  Chuarduigh sí na</span>
<lb n="775"/><span>corcáin.  Ní raibh pioc ionta.  Dfill sí chun na leapan.</span>
<lb n="776"/><span>Bhí a céile ina cholla i gcomhnaí, ar nós aon duine simplí</span>
<lb n="777"/><span>ná beadh dúil i nithibh móra ag déanamh buartha dho.</span></p>
<lb n="778"/>
<lb n="779"/><p><span> - Conas a thabharfadh an sprid na mahmúdithe</span>
<lb n="780"/><span>isteach?</span></p>
<lb n="781"/>
<lb n="782"/><p><span>Ach siúd ciscéim le cloisint; bhí sé i bhfad amach</span>
<lb n="783"/><span>fós ach bhí sé soiléir - duine éigin amuich ar an mbóthar</span>
<lb n="784"/><span>mór.  An sprid!  Ní foláir nó isí atá ann - ní bheadh</span>
<lb n="785"/><span>éinne eile amuich chó déanach.  Chuir Aiche cluas</span>
<lb n="786"/><span>uirri féin.  Bhí a croí is a hanam go léir ag feitheamh,</span>
<lb n="787"/><span>ag tnúth, ag glaoch... Sin í an sprid ansan - geairid</span>
<lb n="788"/><span>di... isí... isí... tá sí ag teacht isteach</span>
<lb n="789"/><span>sa tigh... tá sí ar an táirsigh... ad iarraidh</span>
<lb n="790"/><span>an dorais d'oscailt.</span>
<lb n="791"/></p>
</div>
<pb n="124"/>
<div><lb n="792"/><p><span>Conas san!  Nách féidir do sprideanna teacht isteach</span>
<lb n="793"/><span>gan doras d'oscailt?...</span></p>
<lb n="794"/>
<lb n="795"/><p><span>Do dhúisigh céile Aicha de phreib.</span></p>
<lb n="796"/>
<lb n="797"/><p><span> - Na robálaithe!  A Aicha!...</span></p>
<lb n="798"/>
<lb n="799"/><p><span> - Robálaithe?</span></p>
<lb n="800"/>
<lb n="801"/><p><span>Dubhairt sí an focal arís fé mar a bheadh sí ag dúiseacht</span>
<lb n="802"/><span>as taidhreamh na súl n-oscailte.</span></p>
<lb n="803"/>
<lb n="804"/><p><span> - Robálaithe?  Robálaithe?</span></p>
<lb n="805"/>
<lb n="806"/><p><span> - Sea, robálaithe, ná cloiseann tú?  Cé eile bheadh</span>
<lb n="807"/><span>ad iarraidh an dorais a bhrise isteach?</span></p>
<lb n="808"/>
<lb n="809"/><p><span> - Sea, dar fia!</span></p>
<lb n="810"/>
<lb n="811"/><p><span>Agus tháinig sí chúichi féin ar fad.</span></p>
<lb n="812"/>
<lb n="813"/><p><span> - Robálaithe, ar sise go híseal agus sceon inti; an í an</span>
<lb n="814"/><span>ortha a bheadh uatha?  Dar fia ach ní bhfuighid í.</span></p>
<lb n="815"/>
<lb n="816"/><p><span>Do shleamhnuigh sí isteach ina hucht í, d'eirigh sí</span>
<lb n="817"/><span>agus d'aimsigh sí an tua mhór a bhí acu chun adhmad</span>
<lb n="818"/><span>a bhrise.  Thóg a fear seana-ghunna cloiche teine anuas</span>
<lb n="819"/><span>ón bhfalla agus, in arm mar sin dóibh, chuadar i dtreo</span>
<lb n="820"/><span>an dorais agus do chromadar síos sa doircheacht.</span></p>
<lb n="821"/>
<lb n="822"/><p><span>Bhí an doras ag tormán le gach sáth a tugtí dho.</span>
<lb n="823"/><span>Seana-dhoras a bhí ann agus an té a bhí á bhrúth isteach</span>
<lb n="824"/><span>roimis chó dian an tráth san d'oíche níor bhfoláir no</span>
<lb n="825"/><span>bhí sé ana-láidir.  Béidir go raibh roinnt acu ann?</span>
<lb n="826"/><span>Conas a bheadh sé de mhisneach in aon robálaí amháin</span>
<lb n="827"/><span>tabhairt fé lán tighe?  Aon phléasc amháin agus bhí</span>
<lb n="828"/><span>an doras ar oscailt!  Fé sholus lag na réiltíní siúd</span>
<lb n="829"/><span>figiuir árd leathan-ghuailleach ag siúl roimis go haicillí</span>
<lb n="830"/><span>agus go réidh, go hana-réidh, fé mar a bheadh eagla</span>
<lb n="831"/><span>air muintir an tighe do dhúiseacht.</span></p>
<lb n="832"/>
<lb n="833"/><p><span>Phreab Aicha amach as a cúinne agus an tua anáirde</span>
<lb n="834"/><span>aici...</span></p>
<lb n="835"/>
<lb n="836"/><p><span>Buille, aon bhuille amháin, agus bhí an figiuir tuitithe</span>
<lb n="837"/><span>ina phleist gan gíocs a chur as.</span></p>
<lb n="838"/>
<lb n="839"/><p><span> - Is fada atá sé ár robáil.  Ní robálfa sé éinne feasta.</span></p>
<lb n="840"/>
<lb n="841"/><p><span>Do bhuail céile Aicha an bosca spuinnc chun tóirse</span>
<lb n="842"/><span>a lasa.</span></p>
<lb n="843"/>
<lb n="844"/><p><span>Ina luí i lochán fola, agus a chloigeann scoilte, bhí a</span></p>
</div>
<pb n="125"/>
<div><lb n="845"/><p><span>n-aonmhac, a bhíthas tréis a scur ón arm agus a bhí</span>
<lb n="846"/><span>chun a thabhairt mar phléisiúr dá athair is dá mháthair</span>
<lb n="847"/><span>teacht isteach chucha nuair ba lú bhí coinne acu leis.</span></p>
<lb n="848"/>
<lb n="849"/><p><span>Larnamháireach nuair a baineadh a chuid éadaigh</span>
<lb n="850"/><span>den chorp chun é nigh fuarthas ina chrios fiche mahmúdí</span>
<lb n="851"/><span>óir ags gach ceann acu chó mór le bais duine agus</span>
<lb n="852"/><span>chó lonnrach leis an ngrein.</span></p>
<lb n="853"/>
<lb n="854"/><p><span>T.C.L.</span></p>
<lb n="855"/>
<lb n="856"/><p><span>Cailís Dé.</span></p>
<lb n="857"/>
<lb n="858"/><p><span>Cailís Dé mo chroidhe.</span>
<lb n="859"/><span>Chúm Sé é de chriaidh,</span>
<lb n="860"/><span>Is ar altóir an domhain</span>
<lb n="861"/><span>Leag Sé síos é lom.</span></p>
<lb n="862"/>
<lb n="863"/><p><span>Do labhair liom mo Dhia:</span>
<lb n="864"/><span>"Sa chorn so na criadh</span>
<lb n="865"/><span>Brúghfair fíon do shaoil</span>
<lb n="866"/><span>Roim do théacht dom fhís.</span></p>
<lb n="867"/>
<lb n="868"/><p><span>"D'fhíon bhrúighte do mhian,</span>
<lb n="869"/><span>De dhéoraibh do phian,</span>
<lb n="870"/><span>De sheodaibh do ghníomh,</span>
<lb n="871"/><span>Líonfair é led linn.</span></p>
<lb n="872"/>
<lb n="873"/><p><span>"Is ó altóir an domhain</span>
<lb n="874"/><span>Ardófar é ar ball</span>
<lb n="875"/><span>Go beolaibh do Dhé:</span>
<lb n="876"/><span>Blaisfidh nó steallfaidh fé."</span></p>
<lb n="877"/>
<lb n="878"/><p><span>SEAMUS Ó HAODHA.</span>
<lb n="879"/></p>
</div>
<pb n="126"/>
<div><lb n="880"/><p><span>Daortha chun a bheatha.</span></p>
<lb n="881"/>
<lb n="882"/><p><span>(Sgéal a chéad-sgríobh Balzac sa bhFrainncis).</span></p>
<lb n="883"/>
<lb n="884"/><p><span>I bhfíor-dheisceart na Spáinne tá baile beag</span>
<lb n="885"/><span>gurab ainm do Menda.  Tá sé dh'á chluthar féin,</span>
<lb n="886"/><span>mar adéarfá, ag bun carraige móire n-a bhfuil caisleán</span>
<lb n="887"/><span>'na barra.</span></p>
<lb n="888"/>
<lb n="889"/><p><span>I n-aimsir an chogaidh a bhí dh'á dhéanamh idir an</span>
<lb n="890"/><span>bhFrainnc agus an Spáinn do thóg slóighte na Frainnce</span>
<lb n="891"/><span>an tsráidín agus chuireadar buidheanta fear armtha</span>
<lb n="892"/><span>annso is annsúd ann mar lucht cimeádta.  Victor</span>
<lb n="893"/><span>Marchand ab ainm do'n oifigeach óg a bhí 'n-a cheann</span>
<lb n="894"/><span>ar na buidheantaibh sin.  Do chuir seisean fé sa chaisleán</span>
<lb n="895"/><span>féin.</span></p>
<lb n="896"/>
<lb n="897"/><p><span>Oíche áirithe bhí Marchand sa gháirdín taobh thiar</span>
<lb n="898"/><span>de'n chaisleán, a ucht buailte leis an bhfalla agus</span>
<lb n="899"/><span>é ag féachaint uaidh síos ar an sráidín.  Uair an</span>
<lb n="900"/><span>mheadhon-oíche dob é é.  Bhí gach uile ní go ciúin</span>
<lb n="901"/><span>socair sa tsráid, ach sa chaisleán bhí soillse ar lasadh,</span>
<lb n="902"/><span>agus bhí gleo cainnte ar siubhal agus fothram rinnce.</span>
<lb n="903"/><span>Is amhlaidh a bhí muinntir an ridire Spáinnigh go mba</span>
<lb n="904"/><span>leis an caisleán ag déanamh caradais leis na h-oifigígh</span>
<lb n="905"/><span>Franncacha.</span></p>
<lb n="906"/>
<lb n="907"/><p><span>Triúr mac a bhí ag an ridire agus beirt inghean.</span>
<lb n="908"/><span>Clára ab ainm do'n inghin ba shine de'n bheirt.</span></p>
<lb n="909"/>
<lb n="910"/><p><span>Ag machtnamh dó sa gháirdín, dubhairt Victor leis</span>
<lb n="911"/><span>féin nár bh'foláir nó bheadh spré mhaith aici-sin</span>
<lb n="912"/><span>nuair a phósfadh sí.  Ach conus fhéadfadh a leithéid</span>
<lb n="913"/><span>bheith ag brath air go nglacfí 'n-a chleamhain é ag an</span>
<lb n="914"/><span>nduine uasal ab aoirde cáil agus ab uaisle dúthchas i</span>
<lb n="915"/><span>dtír na Spáinne go léir, agus gan ann ach mac do</span>
<lb n="916"/><span>cheannaidhe lóin i bPáras?</span></p>
<lb n="917"/>
<lb n="918"/><p><span>D'á éaghmais sin, níor lugha an sioc liath ar na</span></p>
</div>
<pb n="127"/>
<div><lb n="919"/><p><span>Spáinnigh 'ná aon fhear ó'n bhFrainnc.  Agus rud eile,</span>
<lb n="920"/><span>bhí sé amuich ar an ridire go raibh beartuithe aige neart</span>
<lb n="921"/><span>armála na Spáinne do chruinniú agus do chur i dtreo</span>
<lb n="922"/><span>arís chun sár-iarracht do thabhairt ar na Franncaigh</span>
<lb n="923"/><span>do thiomáint amach as an dtír idir chorp ceairt.</span></p>
<lb n="924"/>
<lb n="925"/><p><span>B' shiné cúis gur cuireadh Marchand agus a chomplacht</span>
<lb n="926"/><span>fear go dtí Menda, i dtreo go gcuirfí smacht ar an</span>
<lb n="927"/><span>gceanntar san agus go gcoisgfí muinntir na dútha ar aon</span>
<lb n="928"/><span>eirghe amach do dhéanamh.</span></p>
<lb n="929"/>
<lb n="930"/><p><span>'N-a theannta san go léir do bhí ráfla ag gabháil</span>
<lb n="931"/><span>tímpal i dtaobh na Sasanach.  Bhíodar-san ag gabháil</span>
<lb n="932"/><span>páirte leis an Spáinn sa chogadh, agus deirtí go rabhadar</span>
<lb n="933"/><span>ar aigne dul i dtír, agus go raibh an ridire 'n-a fhear</span>
<lb n="934"/><span>eadarghabhála idir an dá rialtas.</span></p>
<lb n="935"/>
<lb n="936"/><p><span>Uime sin, i n-aindeóin na fáilte a fuair Marchand</span>
<lb n="937"/><span>ó mhuinntir an chaisleáin bhíodh sé ag faire chuige i</span>
<lb n="938"/><span>gcomhnuidhe.  Bhí adhbhar machtnaimh a dhóithin</span>
<lb n="939"/><span>aige sa gháirdín agus lean sé ag cur is ag cúiteamh a</span>
<lb n="940"/><span>d'iarraidh a dhéanamh amach cad ba bhun leis an</span>
<lb n="941"/><span>muinntearthas a bhíodh ag an ridire dh'á thaisbeáint</span>
<lb n="942"/><span>dó ó'n gcéad lá a tháinig sé, agus go mór mór conus ab</span>
<lb n="943"/><span>fhéidir ciúnas na dútha agus an t-imshníomh agus an</span>
<lb n="944"/><span>míshuaineas aigne a bhraith sé ann féin do thabhairt</span>
<lb n="945"/><span>d'á chéile.</span></p>
<lb n="946"/>
<lb n="947"/><p><span>Ach, d'á dhoimhne é a mhachtnamh, níor bh'faillighe</span>
<lb n="948"/><span>dhó gan a thabhairt fé ndeara go raibh soillse ag tosnú</span>
<lb n="949"/><span>ar lasadh 'n-a lán áiteannaibh sa tsráidín.  Bíodh a's</span>
<lb n="950"/><span>gurbh é lá 'le Shain Séamuis é, bhí sé tar éis órdú</span>
<lb n="951"/><span>do thabhairt uaidh ar maidin an lae chéadna san go</span>
<lb n="952"/><span>múchfí gach aon tsolas ar uair a' chluig áirithe, ach</span>
<lb n="953"/><span>amháin sa chaisleán.</span></p>
<lb n="954"/>
<lb n="955"/><p><span>Do chonnaic sé go soiléir uaidh a shaighdiúirí féin</span>
<lb n="956"/><span>annso is annsúd, agus iad ag déanamh faire.  Bhí</span>
<lb n="957"/><span>faobhar a gcod' airm ag spréacharnaigh fé sholas na</span>
<lb n="958"/><span>gealaighe.  Ach samhluigheadh dó go raibh rud éigin</span>
<lb n="959"/><span>nár bh'fóghanta sa chiúnas, agus bhí sé díreach ar tí</span>
<lb n="960"/><span>phreabadh síos chun brígh an sgéil do dhéanamh amach</span></p>
</div>
<pb n="128"/>
<div><lb n="961"/><p><span>nuair airigh sé fothram coise duine ag déanamh 'n-a</span>
<lb n="962"/><span>threo.  D'fhéach sé thar a ghualainn ach ní raibh aoinne</span>
<lb n="963"/><span>le feisgint.</span></p>
<lb n="964"/>
<lb n="965"/><p><span>Thug sé fé ndeara, ámhthach, saghas gileachta</span>
<lb n="966"/><span>neamhchoitianta amuich ar an bhfaraige.  Annsan</span>
<lb n="967"/><span>do-chonnaic sé radharc éagsamhlach a bhain a mheabhair</span>
<lb n="968"/><span>shaoghalta dhe, nách mór.  Cheap sé go bhfeaca sé,</span>
<lb n="969"/><span>abhfad uaidh amach ar an bhfaraige, seólta loingeas</span>
<lb n="970"/><span>agus iad ag taithneamh fé sholas na gealaighe.  Ba</span>
<lb n="971"/><span>dhóich le duine air nár fhéad sé radharc a shúl féin do</span>
<lb n="972"/><span>chreidiúint.  Tháinig crith chos agus lámh air agus</span>
<lb n="973"/><span>chrom sé ar a áiteamh air féin gur bh'amhlaidh a bhí</span>
<lb n="974"/><span>draoidheacht éigin ag an ngealaigh dh'á imirt ar a</span>
<lb n="975"/><span>shúilibh, agus gur bh'shin fé ndeár na seólta agus na</span>
<lb n="976"/><span>loingeas, nó a ndeabhramh.</span></p>
<lb n="977"/>
<lb n="978"/><p><span>San am gcéadna díreach d'airigh sé glór garbh duine</span>
<lb n="979"/><span>agus é ag glaodhach air as a ainm.  D'fhéach sé de</span>
<lb n="980"/><span>dhruim an fhalla agus cad a chífeadh sé ach a ghiolla</span>
<lb n="981"/><span>féin agus é ag druidim suas leis.</span></p>
<lb n="982"/>
<lb n="983"/><p><span>Do labhair an giolla:-</span></p>
<lb n="984"/>
<lb n="985"/><p><span>"An tusa san, a Chaptaen?" ar seisean.</span></p>
<lb n="986"/>
<lb n="987"/><p><span>"Is me," ars an t-ógánach de ghlór íseal.  "Cad ab</span>
<lb n="988"/><span>áil leat díom?"</span></p>
<lb n="989"/>
<lb n="990"/><p><span>"Táthar ar suathadh annsúd thíos ar nós na</span>
<lb n="991"/><span>bpéístíní," ars an giolla.  "Ba mhaith liom, led thoil,</span>
<lb n="992"/><span>a innsint duit cad tá tar éís tuitim amach sa tsráid."</span></p>
<lb n="993"/>
<lb n="994"/><p><span>"Abair leat," arsa Marchand.</span></p>
<lb n="995"/>
<lb n="996"/><p><span>"Anois beag do chonnac fear ag sleamhnú amach</span>
<lb n="997"/><span>as an gcaisleán agus ag déanamh i dtreo na h-áite seo.</span>
<lb n="998"/><span>Bhí lantaor 'n-a láimh aige.  Cad chuige an lantaor?</span>
<lb n="999"/><span>Ní h-é mo thuairim-se gur coinnle i n-onóir do Shan</span>
<lb n="1000"/><span>Séamus a bhí sé chun a chur ar lasadh an taca so d'oíche.</span></p>
<lb n="1001"/>
<lb n="1002"/><p><span>"Ar ndísgiú atá uatha!" arsa mise i m'aigne féin, agus</span>
<lb n="1003"/><span>siúd 'n-a dhiaidh me gan a thuille cáirde.  Agus féach!</span>
<lb n="1004"/><span>ar ailp charraige annsúd thall fuaras carnán mór brosna!"</span></p>
<lb n="1005"/>
<lb n="1006"/><p><span>I lár na cainnte dhóibh d'airighdar de phreib an uaill</span>
<lb n="1007"/><span>liúirighe ag eirghe aníos ó'n sráid.  San am gcéadna</span></p>
</div>
<pb n="129"/>
<div><lb n="1008"/><p><span>do bhladhm splannc teine i súilibh Mharchand, agus</span>
<lb n="1009"/><span>bhí an giolla bocht sínte agá chosaibh 'n-a stalca gan</span>
<lb n="1010"/><span>anam gan lúth agus pléar 'n-a phlaosg.</span></p>
<lb n="1011"/>
<lb n="1012"/><p><span>Do stad an ceol agus an gáirí i halla an rinnce.  Do</span>
<lb n="1013"/><span>h-airigheadh torann gunna mhóir amuich ar an</span>
<lb n="1014"/><span>bhfaraige.  Do thuig an t-ógánach go raibh éirleach</span>
<lb n="1015"/><span>déanta ar a bhuidhin fear agus go raibh na Sasanaigh</span>
<lb n="1016"/><span>ar tí theacht i dtír.  Ní raibh a chlaidheamh aige ná</span>
<lb n="1017"/><span>aon arm cosanta eile.  Do phreab sé ar aghaidh chun</span>
<lb n="1018"/><span>teiche, ach rug duine éigin greim docht ar chaol na</span>
<lb n="1019"/><span>láimhe air.</span></p>
<lb n="1020"/>
<lb n="1021"/><p><span>Bhain sé casadh as féin agus d'fhéach sé 'n-a dhiaidh.</span>
<lb n="1022"/><span>Cé bheadh ann ach Clára agus í i n-anaithe an tsaothair.</span></p>
<lb n="1023"/>
<lb n="1024"/><p><span>"Bailigh leat!" ar sise.  "Táid mo dhritháracha</span>
<lb n="1025"/><span>ad' lorg chun do mhairbhthe.  Gheobhair capall annsúd</span>
<lb n="1026"/><span>ag bun na carraige.  Dein dithineas!"</span></p>
<lb n="1027"/>
<lb n="1028"/><p><span>Níor dhein sé ach féachaint uirthi go buidheach</span>
<lb n="1029"/><span>beannachtach agus siúd ar aghaidh é 'n-a splannc.</span></p>
<lb n="1030"/>
<lb n="1031"/><p><span>Fuair sé an capall san áit a dubhradh leis, agus laistigh</span>
<lb n="1032"/><span>de rainnt uaire a' chluig bhí sé i láthair Ghautier,</span>
<lb n="1033"/><span>rí-féinne na bhFranncach.</span></p>
<lb n="1034"/>
<lb n="1035"/><p><span>Bhí seisean ar dínnéar agus a lucht comhairle 'n-a</span>
<lb n="1036"/><span>chuibhrean.</span></p>
<lb n="1037"/>
<lb n="1038"/><p><span>"Comraidhe mh' anama ort, a dhuine uasail!"</span>
<lb n="1039"/><span>arsa Marchand an túisge n-ar fhéad sé na focail do</span>
<lb n="1040"/><span>thabhairt leis.</span></p>
<lb n="1041"/>
<lb n="1042"/><p><span>Do chaith sé é féin i gcathaoir agus d'innis sé dhóibh</span>
<lb n="1043"/><span>an sgéal ó thosach go deire.</span></p>
<lb n="1044"/>
<lb n="1045"/><p><span>Níor labhair aoinne go ceann abhfad.</span></p>
<lb n="1046"/>
<lb n="1047"/><p><span>"Is truagh agus is tubaisteach an sgéal é," arsa</span>
<lb n="1048"/><span>Gautier fé dheire.  "Ach ní tusa atá freagarthach i</span>
<lb n="1049"/><span>gcoir na Spáinneach, agus am' thaobh-sa dhe ní</span>
<lb n="1050"/><span>imireóchad aon phionós ort."</span></p>
<lb n="1051"/>
<lb n="1052"/><p><span>Ach ba shuarach an sólás an chainnt sin do'n oifigeach</span>
<lb n="1053"/><span>óg.</span></p>
<lb n="1054"/>
<lb n="1055"/><p><span>"Cad déarfaidh an t-Ímpire nuair aireóchaidh sé</span>
<lb n="1056"/><span>an sgéal?" ar seisean.</span>
<lb n="1057"/></p>
</div>
<pb n="130"/>
<div><lb n="1058"/><p><span>"Is ró-bhaoghal liom ná raghair níos saoire as 'ná</span>
<lb n="1059"/><span>thu lámhach," arsa Gautier.  "Ach cuirmís uainn é</span>
<lb n="1060"/><span>mar sgéal.  Ní mór dúinn dul i gcomhairle a chéile</span>
<lb n="1061"/><span>féachaint conus is fearr an bheart chaillte seo do dhíogailt</span>
<lb n="1062"/><span>ortha.  Bainfead sásamh de sna cuirpeachaibh sin i</span>
<lb n="1063"/><span>slighe a chuirfidh sgannra 'n-a gcroidhe, geallaim dóibh</span>
<lb n="1064"/><span>é."</span></p>
<lb n="1065"/>
<lb n="1066"/><p><span>Uair a' chluig 'n-a dhiaidh san bhí buidhean láidir</span>
<lb n="1067"/><span>fear ar an mbóthar ó dheas, agus iad gléasta i n-arm 's</span>
<lb n="1068"/><span>i n-éide, agus gunnaí móra dh'á dtarraingt 'n-a ndiaidh</span>
<lb n="1069"/><span>acu.  Do h-innseadh do sna saighdiúiríbh i dtaobh an</span>
<lb n="1070"/><span>éirligh a deineadh ar a gcomrádaithibh.  Bhíodar ar</span>
<lb n="1071"/><span>buile agus chuireadar an tslíghe dhíobh go mear.</span></p>
<lb n="1072"/>
<lb n="1073"/><p><span>Ar chúis éigin nár tuigeadh i gceart go dtí abhfad</span>
<lb n="1074"/><span>'n-a dhiaidh san, d'fhanadar loingeas na Sasanach mar</span>
<lb n="1075"/><span>a raibh acu.  D'fhág san muinntir Mhenda gan an</span>
<lb n="1076"/><span>chabhair le n-a raibh súil acu.  Do tímpaladh an baile</span>
<lb n="1077"/><span>beag agus do tógadh é gan buille do bhualadh nách</span>
<lb n="1078"/><span>mór.</span></p>
<lb n="1079"/>
<lb n="1080"/><p><span>Do ghlac sgannra na Spáinnigh agus ba mhian leó</span>
<lb n="1081"/><span>géille agus a gcuid airm do chaitheamh uatha.</span></p>
<lb n="1082"/>
<lb n="1083"/><p><span>Ach do cheap an aicme dhíobh a bhí cionntach i</span>
<lb n="1084"/><span>ndúnmharbhadh na bhFranncach, do cheapadar go</span>
<lb n="1085"/><span>mb'fhéidir nár bh'fearr rud a dhéanfaidís 'ná iad féin</span>
<lb n="1086"/><span>do thabhairt suas do Ghautier chun a rogha cor do</span>
<lb n="1087"/><span>thabhairt ortha.  Mara ndéanfí san gur ró-bhaoghal</span>
<lb n="1088"/><span>go loisgfí an tsráidín 'n-a luaithrigh agus go marbhófí</span>
<lb n="1089"/><span>gach mac máthar acu.</span></p>
<lb n="1090"/>
<lb n="1091"/><p><span>Do thoiligh Gautier chuige-sin, ach dubhairt sé nár</span>
<lb n="1092"/><span>bh'foláir lucht an chaisleáin, idir uasal agus íseal, ó'n</span>
<lb n="1093"/><span>seirbhíseach ba shuaraighe go dtí an ridire féin, do</span>
<lb n="1094"/><span>thabhairt suas dó i dteannta na druinge eile.</span></p>
<lb n="1095"/>
<lb n="1096"/><p><span>Do deineadh an margadh ar na coinghíollachaibh</span>
<lb n="1097"/><span>sin agus do gheall Gautier go maithfí a bhfeillbhearta</span>
<lb n="1098"/><span>do'n chuid eile, agus go gcoisgfí na saighdiúirí ar an</span>
<lb n="1099"/><span>mbaile mbeag do sgartáil ná do chur tré theine.</span></p>
<lb n="1100"/>
<lb n="1101"/><p><span>Siúd chun an chaisleáin annsan é féín agus a shlóighte</span></p>
</div>
<pb n="131"/>
<div><lb n="1102"/><p><span>armála, agus bhailigh sé i dteannta chéile muinntir an</span>
<lb n="1103"/><span>ridire.  Chomáin sé isteach i halla an rinnce iad agus</span>
<lb n="1104"/><span>chuir sé lucht cimeádta os a gcionn.  Ghluais sé amach</span>
<lb n="1105"/><span>agus d'órduigh sé rainnt crocha do chur suas sa chlós.</span></p>
<lb n="1106"/>
<lb n="1107"/><p><span>Do thug Marchand cuaird ar na príosúnachaibh agus</span>
<lb n="1108"/><span>chaith sé rainnt aimsire 'n-a bhfochair.  Ar theacht</span>
<lb n="1109"/><span>amach dó chuaidh sé ag triall ar an gceann uraid.  Do</span>
<lb n="1110"/><span>labhair sé leis agus bhí snagaireacht 'n-a ghlór:-</span></p>
<lb n="1111"/>
<lb n="1112"/><p><span>"Tá comaoine agam le h-iarraidh ort, a dhuine</span>
<lb n="1113"/><span>uasail," ar seisean.</span></p>
<lb n="1114"/>
<lb n="1115"/><p><span>"Agat-sa!" arsa Gautier go sgigiúil fonmhóideach.</span></p>
<lb n="1116"/>
<lb n="1117"/><p><span>"Gabhaim párdún agat, a dhuine uasail," arsa</span>
<lb n="1118"/><span>Marchand, "ach is amhlaidh a chonnaic an Marques</span>
<lb n="1119"/><span>na crocha dh'á gcur suas, agus tá súil aige ná curfar é</span>
<lb n="1120"/><span>féin agus a bhean agus a chlann chun báis ar an gcuma</span>
<lb n="1121"/><span>san.  Dá mb'áil leat an ceann do bhaint díobh."</span></p>
<lb n="1122"/>
<lb n="1123"/><p><span>"Bíodh aige," arsa Gautier i gcionn gearra-thamaill.</span></p>
<lb n="1124"/>
<lb n="1125"/><p><span>"Is mian leó, leis, go sgaoilfí na ceangalacha dhíobh.</span>
<lb n="1126"/><span>Do ghealladar dom ná tabharfaidís aon iarracht ar</span>
<lb n="1127"/><span>theiche."</span></p>
<lb n="1128"/>
<lb n="1129"/><p><span>"Tá go maith," ars an General, "ach ní mór duit-se</span>
<lb n="1130"/><span>bheith freagarthach ionnta."</span></p>
<lb n="1131"/>
<lb n="1132"/><p><span>"Agus tairgeann an Marques duit gach a bhfuil</span>
<lb n="1133"/><span>de mhaoin shaoghalta aige ach mac leis do leogaint</span>
<lb n="1134"/><span>saor."</span></p>
<lb n="1135"/>
<lb n="1136"/><p><span>"'Gcloistí!" arsa Gautier.  "Ná fuil sé 'n-a chime</span>
<lb n="1137"/><span>ag an Rí?  Nach leis an Rí gach a bhfuil aige cheana?</span>
<lb n="1138"/><span>Ach tuigim cad é an rud atá uaidh.  Ní maith leis go</span>
<lb n="1139"/><span>n-ídeófí muinntir a theaghlaigh ó phréimh agus go</span>
<lb n="1140"/><span>gcuirfí a n-ainm ar neamhní sa tír seo na Spáinne.</span>
<lb n="1141"/><span>'Seadh is dóigh.  Bíodh aige arís.  Ach geallaim dhuit</span>
<lb n="1142"/><span>ná sgarfaidh le cuimhne na Spáinneach go deo an feall</span>
<lb n="1143"/><span>atá déanta aige siúd agus an pionós a curfar air d'á</span>
<lb n="1144"/><span>bharr.</span></p>
<lb n="1145"/>
<lb n="1146"/><p><span>"Bronnaim suas a anam féin agus gach a mbaineann</span>
<lb n="1147"/><span>leis an gcaisleán so ar an nduine d'á chlainn mhac a</span></p>
</div>
<pb n="132"/>
<div><lb n="1148"/><p><span>imireóchaidh ar an gcuid eile an bás atá tuillte go</span>
<lb n="1149"/><span>dian-mhaith acu.</span></p>
<lb n="1150"/>
<lb n="1151"/><p><span>"Imthigh leat anois agus ná bíodh a thuille cainnte</span>
<lb n="1152"/><span>againn i dtaobh an sgéil."</span></p>
<lb n="1153"/>
<lb n="1154"/><p><span>Bhí an dinnéar ullamh agus na h-oifigígh 'n-a suidhe</span>
<lb n="1155"/><span>chun búird.  Ní raibh Marchand ar an gcuideachtain.</span>
<lb n="1156"/><span>Thug sé cuaird eile ar mhuinntir an chaisleáin.  B'shiúd</span>
<lb n="1157"/><span>annsan iad 'n-a suidhe i gcathaoireachaibh greanta</span>
<lb n="1158"/><span>agus iad ceangailte go daingean - an t-athair agus an</span>
<lb n="1159"/><span>mháthair, an triúr mac agus an bheirt inghean.</span>
<lb n="1160"/><span>Do bhí ochtar fear freastail 'n-a seasamh os a gcomhair</span>
<lb n="1161"/><span>agus a lámha ceangailte taobh thiar díobh.</span></p>
<lb n="1162"/>
<lb n="1163"/><p><span>Bhuail Marchand ar aghaidh agus d'órduigh sé do</span>
<lb n="1164"/><span>sna saighdiúiríbh na cimeacha do sgaoileadh.  Do bhog</span>
<lb n="1165"/><span>sé féin an téad de lámhaibh Chlára.  Do labhair sise</span>
<lb n="1166"/><span>leis:-</span></p>
<lb n="1167"/>
<lb n="1168"/><p><span>"Ar eirigh leat?" ar sise de ghlór íseal.</span></p>
<lb n="1169"/>
<lb n="1170"/><p><span>Níor fhéad sé gan osna cléibh do chur as nuair fhéach</span>
<lb n="1171"/><span>sé ó dhuine go duine acu.  Ba ró-lag an choinne a bhí</span>
<lb n="1172"/><span>aige go bhféadfadh sé a áiteamh ar aon duine acu aontú</span>
<lb n="1173"/><span>leis an gcoinghíoll sgannrúil a bhí aige le cur os a gcomhair.</span>
<lb n="1174"/><span>Ach d'innis sé do Chlára an rud a dubhairt Gautier.</span></p>
<lb n="1175"/>
<lb n="1176"/><p><span>Ar chlos an sgéil dise do chorruigh a cuid fola, ach</span>
<lb n="1177"/><span>d'á aindeóin sin do ghluais sí anonn chun a h-athar agus</span>
<lb n="1178"/><span>chaith sí í féin ar a glúinibh 'n-a fhianaise.</span></p>
<lb n="1179"/>
<lb n="1180"/><p><span>"A athair," ar sise, "cuir fhiachaint ar Juanito a</span>
<lb n="1181"/><span>dhearbhú i láthair Dé, pé rud adéarfir-se leis, go</span>
<lb n="1182"/><span>ndéanfaidh sé é gan teip," agus thug sí cogar dó.</span></p>
<lb n="1183"/>
<lb n="1184"/><p><span>Do chlaon an Marques chun a mhná agus dubhairt</span>
<lb n="1185"/><span>sé rud éigin léi.  Má dubhairt do thuit sise ar an dtalamh</span>
<lb n="1186"/><span>i laige agus d'fhan sí tamall annsúd gan aithne gan</span>
<lb n="1187"/><span>úrlabhra.</span></p>
<lb n="1188"/>
<lb n="1189"/><p><span>Tháinig tuisgint an sgéil go prap do Juanito - b'shin</span>
<lb n="1190"/><span>é an mac ba shine de'n triúr - agus chuir sé búirth as</span>
<lb n="1191"/><span>mar a chuirfadh león buile.</span></p>
<lb n="1192"/>
<lb n="1193"/><p><span>Do leog Marchand an lucht faire chun siubhail.  Do</span></p>
</div>
<pb n="133"/>
<div><lb n="1194"/><p><span>tógadh na seirbhísigh amach agus do crochadh iad gan</span>
<lb n="1195"/><span>a thuille righnis.</span></p>
<lb n="1196"/>
<lb n="1197"/><p><span>D'eirigh an seanduine aniar sa chathaoir agus do</span>
<lb n="1198"/><span>ghlaoidh sé chuige ar a mhac.</span></p>
<lb n="1199"/>
<lb n="1200"/><p><span>"A Juanito!" ar seisean.</span></p>
<lb n="1201"/>
<lb n="1202"/><p><span>Níor leog Juanito air gur airigh sé an glaodh.  Ní</span>
<lb n="1203"/><span>leogfadh dubrón a chroidhe dhó ach a shúile dh'iompáil</span>
<lb n="1204"/><span>i dtreo a athar agus a mháthar.  B'shin í an fhéachaint</span>
<lb n="1205"/><span>nár bh'fuirist cur síos uirthi.  Do bhainfadh sé na deóra</span>
<lb n="1206"/><span>as na clochaibh glasa bheith ag féachaint air.</span></p>
<lb n="1207"/>
<lb n="1208"/><p><span>Do bhuail Clára anonn chuige agus chuir sí a lámh</span>
<lb n="1209"/><span>fé n-a mhuineál.</span></p>
<lb n="1210"/>
<lb n="1211"/><p><span>"A Juanito a' chroidhe," ar sise, "dá dtuigfá at'aigne</span>
<lb n="1212"/><span>cad é an bhuile áthais a churfá i n-áirithe dhom dá mbeadh</span>
<lb n="1213"/><span>a fhios agam gur leis an láimh sin agat-sa a bainfí an</span>
<lb n="1214"/><span>t-anam asam, ní bheadh orm bás grána dh'fholag ó</span>
<lb n="1215"/><span>láimh an chéastúnaigh úd."</span></p>
<lb n="1216"/>
<lb n="1217"/><p><span>Do labhair an t-athair arís agus is ar éigin do leogfadh</span>
<lb n="1218"/><span>neart tocht bhróin a chroidhe dhó na focail do thabhairt</span>
<lb n="1219"/><span>leis.</span></p>
<lb n="1220"/>
<lb n="1221"/><p><span>"A Juanito," ar seisean, "isé t'athair atá ghá chur</span>
<lb n="1222"/><span>mar órdú ort a réír do dhéanamh."</span></p>
<lb n="1223"/>
<lb n="1224"/><p><span>Níor dhein an t-óigfhear oiread agus cor do chur de.</span></p>
<lb n="1225"/>
<lb n="1226"/><p><span>Do chaith an seanduine é féin ar a ghlúinibh os comhair</span>
<lb n="1227"/><span>a mhic.  Do dhein Clára agus Manuel agus Felipe an</span>
<lb n="1228"/><span>rud céadna.  Do shíneadar a lámha 'n-a threo agus</span>
<lb n="1229"/><span>chromadar i dteannta chéile ar a thafant air géílle d'á</span>
<lb n="1230"/><span>n-athchuinge.</span></p>
<lb n="1231"/>
<lb n="1232"/><p><span>"An fada a chimeádfir t'athair ar a ghlúinibh?"</span>
<lb n="1233"/><span>ars an seanduine.  "Cad é an cáll atá agat chun bheith</span>
<lb n="1234"/><span>ag cuimhneamh ar do bheatha féin agus ar do thoil</span>
<lb n="1235"/><span>féin?  Nó an amhlaidh atá cródhacht do shinnsear</span>
<lb n="1236"/><span>uasal imithe as do chuimhne glan?  A bhean," ar</span>
<lb n="1237"/><span>seisean, agus d'iompuigh sé chun a mhná, "an mac</span>
<lb n="1238"/><span>duit-se agus domh-sa é seo?"</span></p>
<lb n="1239"/>
<lb n="1240"/><p><span>"Tá buaidhte agat!" ars an tseanbhean de phreib.</span>
<lb n="1241"/><span>Ag féachaint dise go géar ar a mac do chonnaic sí</span></p>
</div>
<pb n="134"/>
<div><lb n="1242"/><p><span>luasgarnach éígin ar fhabhraí a shúl nár thuig aoinne</span>
<lb n="1243"/><span>eile a brígh ach í féin.</span></p>
<lb n="1244"/>
<lb n="1245"/><p><span>Níor bhraith Marchand ann féin bheith ag féachaint</span>
<lb n="1246"/><span>ortha níosa shia.  Do ghluais sé amach agus thug sé</span>
<lb n="1247"/><span>aghaidh ar an áit 'n-a bhfeacaidh sé an rí-féinne chun</span>
<lb n="1248"/><span>aon iarracht amháin eile do thabhairt ar é bhogadh.</span></p>
<lb n="1249"/>
<lb n="1250"/><p><span>Uair a' chluig 'n-a dhiaidh san tháinig céad duine de</span>
<lb n="1251"/><span>sna daoinibh ba chreidiúnaí d'á raibh i Menda, thánadar</span>
<lb n="1252"/><span>suas chun an chaisleáin i dtreo go bhfeicidís na h-uaisle</span>
<lb n="1253"/><span>d'á gcur chun báis.  Sin mar a bhí orduithe ag Gautier.</span></p>
<lb n="1254"/>
<lb n="1255"/><p><span>Tamall anonn bhí bloc mór adhmaid anáirde ar</span>
<lb n="1256"/><span>láithreán agus tuagh mhór i n-aice leis.  Níor bh' é a</span>
<lb n="1257"/><span>ndearmhad gan fear na tuaighe do chur 'n-a sheasamh</span>
<lb n="1258"/><span>láimh leis an mbloc, le h-eagla go gcaillfeadh a mhisneach</span>
<lb n="1259"/><span>ar Juanito.</span></p>
<lb n="1260"/>
<lb n="1261"/><p><span>Tháinig muinntir an chaisleáin i láthair - an ridire</span>
<lb n="1262"/><span>agus a bhean agus an cúigear clainne - agus iad ag</span>
<lb n="1263"/><span>siubhal go réidh agus go stuamdha.</span></p>
<lb n="1264"/>
<lb n="1265"/><p><span>Bhí aoinne amháin díobh, ámhthach, 'n-a luighe go</span>
<lb n="1266"/><span>trom ar chuislinn an tsagairt, agus isé a bhí ag féachaint</span>
<lb n="1267"/><span>go dubhach agus go buartha agus go croidhe-bhriste.</span></p>
<lb n="1268"/>
<lb n="1269"/><p><span>B' shin é an t-aon duine amháin díobh a bhí daortha</span>
<lb n="1270"/><span>chun a bheatha.  Do thuig an céastúnach, do thuig gach</span>
<lb n="1271"/><span>aoinne, gur ag Juanito a bheadh láimhseáil na tuaighe an</span>
<lb n="1272"/><span>lá san.</span></p>
<lb n="1273"/>
<lb n="1274"/><p><span>Do dhein an seisear ar aghaidh i n-aon sgata amháin</span>
<lb n="1275"/><span>agus chuadar ar a nglúinibh i n-athchomaireacht do'n</span>
<lb n="1276"/><span>bhloc.  Do threóruigh an sagart Juanito chun na</span>
<lb n="1277"/><span>h-áite céadna.</span></p>
<lb n="1278"/>
<lb n="1279"/><p><span>Do phreab Clára 'n-a choinnibh.</span></p>
<lb n="1280"/>
<lb n="1281"/><p><span>"A Juanito," ar sise, "gaibh truagh dhom easba</span>
<lb n="1282"/><span>mhisnigh agus bíodh tosach ar an gcuid eile agam-sa."</span></p>
<lb n="1283"/>
<lb n="1284"/><p><span>Le n-a linn sin do cualathas coisidheacht duine agus é</span>
<lb n="1285"/><span>ag teacht ar séide.  Bhí Clára ar a glúinibh agus a muineál</span>
<lb n="1286"/><span>bán sínte aici agus a ceann áluinn chun an bhluic aici.</span></p>
</div>
<pb n="135"/>
<div><lb n="1287"/><p><span>Do bhuail an coisidhe ar aghaidh agus labhair sé léi.</span>
<lb n="1288"/><span>Marchand a bhí ann.</span></p>
<lb n="1289"/>
<lb n="1290"/><p><span>"Leogann an General t'anam leat," ar seisean fé n-a</span>
<lb n="1291"/><span>anáil, "ach go bpósfir mise."</span></p>
<lb n="1292"/>
<lb n="1293"/><p><span>Níor thug sí de fhreagra air ach féachaint 'n-a threo</span>
<lb n="1294"/><span>go mórtasach maordha.</span></p>
<lb n="1295"/>
<lb n="1296"/><p><span>"Buail, a Juanito!" ar sise.</span></p>
<lb n="1297"/>
<lb n="1298"/><p><span>Thuit a ceann ag cosaibh Mharchand.</span></p>
<lb n="1299"/>
<lb n="1300"/><p><span>Dhein Manuel agus Mariquita agus Felipe ar aghaidh</span>
<lb n="1301"/><span>i ndiaidh chéile agus do tugadh an faobhar dóibh.</span></p>
<lb n="1302"/>
<lb n="1303"/><p><span>Fé dheire tháinig an seanduine chun an bhluic.  Shín</span>
<lb n="1304"/><span>sé a lámha i dtreo an ógánaigh agus labhair sé de ghlór</span>
<lb n="1305"/><span>chiachánach:-</span></p>
<lb n="1306"/>
<lb n="1307"/><p><span>"Beannacht t'athar ort, a mhic mo chroidhe!" ar</span>
<lb n="1308"/><span>seisean.  "Ná bíodh aon eagla ort, a Mharques, ach</span>
<lb n="1309"/><span>buail go dána!"</span></p>
<lb n="1310"/>
<lb n="1311"/><p><span>Ach nuair a chonnaic Juanito a mháthair aosta ag</span>
<lb n="1312"/><span>teacht fé n-a dhéin, do laguigh a chroidhe 'n-a chliabh</span>
<lb n="1313"/><span>le neart maoithneachais agus chuir sé ochlán bróin as.</span></p>
<lb n="1314"/>
<lb n="1315"/><p><span>"Thug sí a bainne cích féin dom!" ar seisean.</span></p>
<lb n="1316"/>
<lb n="1317"/><p><span>Do thuig an Mharquesa ó'n bhfocal san agus ó'n atharú</span>
<lb n="1318"/><span>gnúise a tháinig air go raibh ag dul d'á mhisneach.</span></p>
<lb n="1319"/>
<lb n="1320"/><p><span>Níor dhein sí ach léim do thabhairt as a corp agus í</span>
<lb n="1321"/><span>féin do chaitheamh thar dhruim an fhalla amach.  Do</span>
<lb n="1322"/><span>deineadh sceaithre d'á ceann ar na caraigreachaibh a</span>
<lb n="1323"/><span>bhí ag bun na faille.</span></p>
<lb n="1324"/>
<lb n="1325"/><p><span>Do thug Rí na Spáinne "El Verdugo" - .i.  "An</span>
<lb n="1326"/><span>Céastúnach" - mar ghairm uaisleachta ar Juanito agus</span>
<lb n="1327"/><span>ar a shliocht 'n-a dhiaidh, ach d'á aindeóin sin, agus i</span>
<lb n="1328"/><span>n-aindeóin na h-urrama atá ag gach uile dhuine dhó,</span>
<lb n="1329"/><span>bíonn an Marques de Leganes dh'á shnoighe amach ag</span>
<lb n="1330"/><span>galar dubhach i n-aghaidh an lae.  Ní'l a mhalairt de</span>
<lb n="1331"/><span>mhian anois aige ach an bás do theacht air go luath,</span>
<lb n="1332"/><span>ionnus go raghadh sé i gcoinnibh spiridí a mhuinntire,</span>
<lb n="1333"/><span>na spiridí n-a mbíonn sé 'n-a gcomhluadar de ló is d'oíche.</span></p>
<lb n="1334"/>
<lb n="1335"/><p><span>D.O.M.</span>
<lb n="1336"/></p>
</div>
<pb n="136"/>
<div><lb n="1337"/><p><span>Obair</span></p>
<lb n="1338"/>
<lb n="1339"/><p><span>Is beag ceist fé bhun Dé ar an dtalamh so is mó a</span>
<lb n="1340"/><span>pléidhtear nú is mó is bun le h-argóintí deilgineacha i</span>
<lb n="1341"/><span>láthair na h-uaire ná an rud símplí úd, an obair.  Tá</span>
<lb n="1342"/><span>an saoghal mór roinnte mar a déarfá na dhá dhream agus</span>
<lb n="1343"/><span>an dá dhream san deighilte ó n-a chéile, glan.  Dream</span>
<lb n="1344"/><span>aca, an lucht oibre ar thaobh agus an dream eile, an</span>
<lb n="1345"/><span>lucht a cheannuighean an obair, ar an dtaobh eile.  Iad</span>
<lb n="1346"/><span>ag faire ar a chéile go cruinn agus a d'iarraidh an bhun-</span>
<lb n="1347"/><span>táiste bhreith ar a chéile.  Cumainn dá mbunú agus dá</span>
<lb n="1348"/><span>neartú, leabhra dá sgríobhadh, cainteana dá ndéanamh,</span>
<lb n="1349"/><span>stailceana dá gcur suas.  An dá thaobh ag trácht ar a</span>
<lb n="1350"/><span>bpuínte féin de'n sgéal agus ag éileamh a gceart go dain-</span>
<lb n="1351"/><span>gean: suathadh agus aighneas mór ar siubhal ar an</span>
<lb n="1352"/><span>tsaoghal d'á bharr.</span></p>
<lb n="1353"/>
<lb n="1354"/><p><span>Ach ní sa chéill sin a thógfaimíd-ne an focal, obair;</span>
<lb n="1355"/><span>óir is é is fearr do dhuine i gcomhnuighe, má's féidir leis</span>
<lb n="1356"/><span>é, comhairle úd an fhile do ghlaca agus do chur i</span>
<lb n="1357"/><span>ngníomh, "a mhic mo chroidhe ná h-adhain troid, 's</span>
<lb n="1358"/><span>ná h-ob í má's éigean duit."  Déanfaimíd an sgéal</span>
<lb n="1359"/><span>d'infhiúchadh ar chuma eile, ar chuma a bhainean go</span>
<lb n="1360"/><span>pearsanda leis an nduine féín.</span></p>
<lb n="1361"/>
<lb n="1362"/><p><span>Agus ar an gcéad dul síos, ní h-eol do puinn daoine é,</span>
<lb n="1363"/><span>ach na thaobh san is fíor go bhfuil níos mó comhachta</span>
<lb n="1364"/><span>agus níos mó fuinnimh i ngach aoinne againn ná mar a</span>
<lb n="1365"/><span>cheapaimíd.  Is amhlaidh a bhímíd an chuid is mó</span>
<lb n="1366"/><span>de'n am agus gan ach leath ár mbrigh d'á úsáid againn.</span>
<lb n="1367"/><span>Féadtar an méid sin a dheimhniú ach Cogadh Mór na</span>
<lb n="1368"/><span>h-Euróipe do thabhairt chun cuímhne.  Bhí agat ansan</span>
<lb n="1369"/><span>na mílte mílte fir óga, fir dá chomhartha san féin a</span>
<lb n="1370"/><span>tógadh go bog agus go sóghail; samhluigh at' aigne</span>
<lb n="1371"/><span>dhuit féin na neithe ana-neamh-ghnáthacha gurbh'</span>
<lb n="1372"/><span>éigean dóibh dul i dtaithighe ortha, na púncana na</span>
<lb n="1373"/><span>rabhdar, na h-aistir mhóra fhada a chuireadar dhíobh de</span></p>
</div>
<pb n="137"/>
<div><lb n="1374"/><p><span>shiubhal a gcos, na laethanta agus na h-oidhcheana a</span>
<lb n="1375"/><span>thugadar gan bhiadh gan chodladh, iad ag rómhar agus</span>
<lb n="1376"/><span>á sádhadh féin isteach sa talamh ar nós na gcaochán,</span>
<lb n="1377"/><span>búirth na n-ollghunnaí na gcluasaibh agus dearg-chraos</span>
<lb n="1378"/><span>an bháis ar leathadh ós a gcomhair amach.  Tháinig an</span>
<lb n="1379"/><span>furmhór aca saor ó'n mbaoghal gan an tsláinte a bhí</span>
<lb n="1380"/><span>aca roimis sin a bheith aon phioc chun deiridh leis an</span>
<lb n="1381"/><span>gcruadhtan.  Cuirean san ar ár súilibh dúinn go soiléir</span>
<lb n="1382"/><span>go bhfuil níos mó nirt aigne agus níos mó nirt cuirp</span>
<lb n="1383"/><span>againn ná mar a bhainimíd úsáid as agus gur mó éileamh</span>
<lb n="1384"/><span>i bhfuirm oibre íntleachtúla nú i bhfuirm saothair</span>
<lb n="1385"/><span>chorpordha a dh'fhéadfaimís a dh'fhreagairt dá gcuirtí</span>
<lb n="1386"/><span>chuige sinn.</span></p>
<lb n="1387"/>
<lb n="1388"/><p><span>Dheallróch' an sgéal mar sin go dtógan gach duine go</span>
<lb n="1389"/><span>ró-bhog é, agus gur fíor-annamh a bhíon sé ar a dhícheal.</span></p>
<lb n="1390"/>
<lb n="1391"/><p><span>'Sé chimeádan siar a lán daoine ná iad a bheith 'á</span>
<lb n="1392"/><span>áiteamh orra féin ná fuil aon éirim chun oibre aca, agus</span>
<lb n="1393"/><span>nách alaidh d'á leithéidí bheith ag cuimhneamh ar aon</span>
<lb n="1394"/><span>dul chun cinn toisc gan an ghéarchúis a bheith aca chuige.</span>
<lb n="1395"/><span>Cuireann siad iad féin i gcomparáid leis an té go bhfuil</span>
<lb n="1396"/><span>cúilfhéith thar an gcoitiantacht aige agus nuair ná fuil,</span>
<lb n="1397"/><span>dar leo, aon chomórtas i n-aonchor eatortha agus é siúd,</span>
<lb n="1398"/><span>caillean siad a misneach aguS tuiteann an lug ar a lag aca.</span>
<lb n="1399"/><span>An duine a ghéillean do'n lagspridí mar sin agus ná fuil</span>
<lb n="1400"/><span>de sgairt ann leanamhaint ar a láimh is mór ar fad an</span>
<lb n="1401"/><span>dochar a dheinean sé dá mheon gan trácht ar a ghnó.</span>
<lb n="1402"/><span>Mara gcuiridh sé a thoil i bhfeidhm go daingean agus</span>
<lb n="1403"/><span>claoidheadh leis an obair ní bheidh ann go deo ach duine</span>
<lb n="1404"/><span>meathta gan seasamhacht.  Ceapan sé ná faghan fear</span>
<lb n="1405"/><span>na cúilfhéithe pioc d'á dhuadh aon ghnó d'á mb'ail leis</span>
<lb n="1406"/><span>do thabhairt chun críche; ach sin é ball díreach na</span>
<lb n="1407"/><span>ndeintear an dearmhad; óir is minic an fear éirimeamhail</span>
<lb n="1408"/><span>ag obair i n-am mhairbh na h-oidhche an t-am a bhíon</span>
<lb n="1409"/><span>fear an mhí-mhisnigh ag sranntarnaigh.</span></p>
<lb n="1410"/>
<lb n="1411"/><p><span>Tá ar chumas gach aoinne éirim chun oibre bheith</span>
<lb n="1412"/><span>aige: ní pribhiléid é a tugtar do dhuine seachas do</span>
<lb n="1413"/><span>dhuine eile ach ní mór do'n té atá ar a lorg bheith</span></p>
</div>
<pb n="138"/>
<div><lb n="1414"/><p><span>dáiríríbh.  Tiocfaidh an éirim de thora taithighe agus de</span>
<lb n="1415"/><span>bharr daingneachta toile.  "Is taithighe ghníonn máigh-</span>
<lb n="1416"/><span>istreacht" mar a deireadh ár sínsear rómhainn.</span></p>
<lb n="1417"/>
<lb n="1418"/><p><span>Tá rud eile ann agus is mór a chuirean sé i gcoinnibh an</span>
<lb n="1419"/><span>rathamhnachais; sé sin duine bheith ag fanamhaint le</span>
<lb n="1420"/><span>h-uair na faille.  Tá an saoghal lán de dhaoinibh a</span>
<lb n="1421"/><span>dhéanfadh so a's súd dá bhfaighdís an chaoi air.  Ach is</span>
<lb n="1422"/><span>fánach an gnó d'aoinne bheith ag súil leis an gcaothamh-</span>
<lb n="1423"/><span>lacht; tá gach aon deallramh ná beidh i ndán do ach an</span>
<lb n="1424"/><span>díombáidh.  Bean uasal áirithe a bhí na comhnuidhe i</span>
<lb n="1425"/><span>gceann des na cathrachaibh móra thall i n-Americea</span>
<lb n="1426"/><span>raint blianta ó shin.  Galar do-leighiste a bhí uirthi agus</span>
<lb n="1427"/><span>gurbh' éigean di an leabaidh do chimeád.  Ach i</span>
<lb n="1428"/><span>n-aimhdheoin sin is uile d'eirigh léi cumann do bhunú,</span>
<lb n="1429"/><span>cumann go raibh mar chuspóir aige fóirithint ar na</span>
<lb n="1430"/><span>bunóicibh a saoghaluigheadh do lánamhaintí bochta, i</span>
<lb n="1431"/><span>bhfuirm éadaighe do sholáthar dóibh.  Chuaidh an</span>
<lb n="1432"/><span>cumann i líonmhaireacht agus do bunuigheadh craobh-</span>
<lb n="1433"/><span>acha ins na cathrachaibh eile agus ní raibh aon tseó</span>
<lb n="1434"/><span>ach an méid tairbhthe a dhein sé ins gach aon bhall.</span>
<lb n="1435"/><span>Tugadh onóir phuiblí do'n mhnaoi mar gheall ar an</span>
<lb n="1436"/><span>gcomaoine mhór fé n-a raibh an choitiantacht aici.</span>
<lb n="1437"/><span>Cuirean san i n-úil dúinn ná fanan an duine díograiseach</span>
<lb n="1438"/><span>le h-uair na faille, ach go ndeinean sé faill do féin.  Tagan</span>
<lb n="1439"/><span>an chaoi chun an duine a ollamhuighean é féin go</span>
<lb n="1440"/><span>dúthrachtach na cóir le h-obair chruaidh.</span></p>
<lb n="1441"/>
<lb n="1442"/><p><span>Ba mhéinn le gach aoinne rath a bheith ar a chuid oibre</span>
<lb n="1443"/><span>agus má ba mhéinn beireadh sé an méid seo leis go cruinn,</span>
<lb n="1444"/><span>go dteipfidh air glan aon obair bhunúsach a dhéanamh</span>
<lb n="1445"/><span>gan spéis do chur inti.  Ní mór do dhuine suim do chur</span>
<lb n="1446"/><span>na ghnó, ní h-eadh ach taithneamh do thabhairt do,</span>
<lb n="1447"/><span>má's áil leis slacht do chur air, agus dul chun cinn leis.</span>
<lb n="1448"/><span>Ní facathas riamh aon obair shubstainteach ó láimh an</span>
<lb n="1449"/><span>té ná raibh aon áird ná beann aige ar an obair ná nár</span>
<lb n="1450"/><span>dhein aon chúram di: ní facathas ach a mhalairt uaidh</span>
<lb n="1451"/><span>neamh-shlacht agus obair ar nós cuma liom de dheasgaibh</span>
<lb n="1452"/><span>easba spéise.  Tá neamh-fhonn chun oibre go tiugh</span></p>
</div>
<pb n="139"/>
<div><lb n="1453"/><p><span>anois ann: agus isé cúis do san a bheith amhlaidh ná</span>
<lb n="1454"/><span>an cíocras chun pléisiúir a bheith ann agus an aigne</span>
<lb n="1455"/><span>phuiblí bheith go guagach agus an cheist achranach úd</span>
<lb n="1456"/><span>i dtaobh na h-oibre bheith dhá plé go dian idir an dá</span>
<lb n="1457"/><span>dhream a luadhadh thuas.  Ach an duine a dheinean</span>
<lb n="1458"/><span>cúram de thréithibh a mheoin féin féachfaidh sé chuige</span>
<lb n="1459"/><span>féin i dtreo ná tiocfaidh an neamh-fhonn san air.</span>
<lb n="1460"/><span>Cuirfidh sé cos i dtalamh na choinnibh, óir dá ngéilleadh</span>
<lb n="1461"/><span>sé dho, b'olc a dh'imireochadh sé air.</span></p>
<lb n="1462"/>
<lb n="1463"/><p><span>Mar phionós a cuireadh an saothar ar an gcine daonda</span>
<lb n="1464"/><span>sa tosach; ach is amhlaidh a iompuighean sé chun</span>
<lb n="1465"/><span>aoibhnis agus chun beannachta do'n té a chlaoidhean go</span>
<lb n="1466"/><span>fonnmhar leis.  Téidhean sé chun sochair dá aigne agus</span>
<lb n="1467"/><span>dá chorp; is fearrde a shláinte é; is uaisle de a mheon</span>
<lb n="1468"/><span>é; agus ní bhfaghan buairt ná imní aon lom air chómh</span>
<lb n="1469"/><span>fada agus a thugan sé a aigne go h-iomlán d'á ghnó.</span>
<lb n="1470"/><span>Is mór an sásamh aigne ar dhuine fhios a bheith aige</span>
<lb n="1471"/><span>agus é ag síneadh thairis ar an leabaidh astoidhche, é</span>
<lb n="1472"/><span>bheith tar éis dualgas fir a dhéanamh fan lae.</span></p>
<lb n="1473"/>
<lb n="1474"/><p><span>An tAthair Cainneach.</span>
<lb n="1475"/></p>
</div>
<pb n="140"/>
<div><lb n="1476"/><p><span>An Peacach Aithrigheach</span></p>
<lb n="1477"/>
<lb n="1478"/><p><span>(Ath-innsint an Scéal le Tolstoy.)</span></p>
<lb n="1479"/>
<lb n="1480"/><p><span>Agus adubhairt sé le hIosa, A Thighearna, cuimhnigh</span>
<lb n="1481"/><span>orm-sa nuair a thiocfair in oighreacht do fhlaitheas.</span>
<lb n="1482"/><span>Agus adubhairt Iosa ghá fhreagairt: Go dearbhtha</span>
<lb n="1483"/><span>dhuit cuimhneochad, fiú amháin indiú féin beir am'</span>
<lb n="1484"/><span>theanta i bParrathas na naomh.</span></p>
<lb n="1485"/>
<lb n="1486"/><p><span> - Lúcás XXI11., 42-43.</span></p>
<lb n="1487"/>
<lb n="1488"/><p><span>Bhí peacach bocht ann fadó agus fuair sé de ré</span>
<lb n="1489"/><span>aithrighe ó Dhia gur chaith deich mbliana a's trí</span>
<lb n="1490"/><span>fichid ar an saoghal so, ach má chaith, níor shil sé riamh</span>
<lb n="1491"/><span>deoracha na haithrighe ar an bhfeadh san, ach é coitianta</span>
<lb n="1492"/><span>ag gabháil dá pheacaíbh.  Bhuail breoiteacht é, agus fiú</span>
<lb n="1493"/><span>amháin an uair sin féin níor bhog a chroidhe chun na</span>
<lb n="1494"/><span>haithrighe dhéanamh.  Sa deire thiar thall agus glothar</span>
<lb n="1495"/><span>an bháis 'na scórnaigh tháinig tocht ghoil air agus</span>
<lb n="1496"/><span>adubhairt mar seo:</span></p>
<lb n="1497"/>
<lb n="1498"/><p><span>"Ó, a Thighearna!  Tabhair maitheamhnachas dom</span>
<lb n="1499"/><span>fé mar do thugais maitheamhnachas don bhitheamhnach</span>
<lb n="1500"/><span>agus é anáirde ar chrann na croise."</span></p>
<lb n="1501"/>
<lb n="1502"/><p><span>Agus tar éis na bhfocal so do rádh dhó d'imigh an</span>
<lb n="1503"/><span>t-anam as.  Le n-a linn sin, sceinn anam an pheacaigh</span>
<lb n="1504"/><span>leis fé dhéin geata na bhflaitheas (as ucht a ghrádha do</span>
<lb n="1505"/><span>Dhia agus an mhuinghin a bhí aige as trócaire an tSlán-</span>
<lb n="1506"/><span>uitheora) agus do bhain sé crothadh as an ngeata, agus</span>
<lb n="1507"/><span>d'iarr i n-achuingheachaibh é leigint isteach i Ríoghacht</span>
<lb n="1508"/><span>na bhFlaitheas.  Leis sin do labhair an guth laistigh den</span>
<lb n="1509"/><span>gheata:</span></p>
<lb n="1510"/>
<lb n="1511"/><p><span>"Cé hé sin amuigh ag baint chrothadh as geata</span>
<lb n="1512"/><span>Pharrathais, agus cad iad na mór-shaothair seo atá</span>
<lb n="1513"/><span>déanta aige i rith a shaoghail mharthain?"</span></p>
<lb n="1514"/>
<lb n="1515"/><p><span>D'fhreagair guth an Daoruitheóra, agus d'áirimh sé</span></p>
</div>
<pb n="141"/>
<div><lb n="1516"/><p><span>gach droch-bheart a dhein an peacach agus ní raibh</span>
<lb n="1517"/><span>oiread a's aon bheart fhóganta amháin curtha síos dó,</span>
<lb n="1518"/><span>orra ar fad.</span></p>
<lb n="1519"/>
<lb n="1520"/><p><span>Agus adubhairt an guth laistigh de gheata leis:</span></p>
<lb n="1521"/>
<lb n="1522"/><p><span>"Ní féidir do pheacachaibh mar thusa teacht isteach i</span>
<lb n="1523"/><span>Ríoghacht na bhFlaitheas; bailigh leat as san!"</span></p>
<lb n="1524"/>
<lb n="1525"/><p><span>Adubhairt an peacach annsan:</span></p>
<lb n="1526"/>
<lb n="1527"/><p><span>"A Thighearna, cloisim an glór, ach ní fheicim aon</span>
<lb n="1528"/><span>radharc ar seo atá ag labhairt liom agus ní lugha ná tá</span>
<lb n="1529"/><span>fios a ainme agam."</span></p>
<lb n="1530"/>
<lb n="1531"/><p><span>Adubhairt an guth ghá fhreagairt:</span></p>
<lb n="1532"/>
<lb n="1533"/><p><span>"Mise Peadar, Aspal."</span></p>
<lb n="1534"/>
<lb n="1535"/><p><span>Agus ars' an Peacach leis:</span></p>
<lb n="1536"/>
<lb n="1537"/><p><span>"Dein déirc orm, a Pheadair Aspal!  Tarraing chun</span>
<lb n="1538"/><span>do chuimhnte claonta an pheacaigh agus mór-thrócaire</span>
<lb n="1539"/><span>Dé.  Nár dhuine de dheisciobalaibh Chríost thú?  Nár</span>
<lb n="1540"/><span>chualaís A theagasc óna ráitibh béil féin, agus ná raibh</span>
<lb n="1541"/><span>A dhea-shampla os comhair do shúl amach agat?</span>
<lb n="1542"/><span>Feuch chughat, agus cuimhnigh ort féin agus feuch mar</span>
<lb n="1543"/><span>do thuitis féin id' chodla tar éis a iarraidh ort, trí h-uaire</span>
<lb n="1544"/><span>i ndiaidh a chéile, faireachán a dhéanamh Dó agus</span>
<lb n="1545"/><span>cromadh ar phaidreoireacht duit féin nuair a bhí an</span>
<lb n="1546"/><span>bhuairt aigne agus an dólás croidhe Air, mar go raibh do</span>
<lb n="1547"/><span>dhá shúil ag dúnadh ar a chéile agus ina dhiaidh san</span>
<lb n="1548"/><span>thángathas ort id' dhubh-chodla fé thrí.  B'shin é</span>
<lb n="1549"/><span>díreach mo dhála-sa é.  Cuimhnigh leis fé mar do gheal-</span>
<lb n="1550"/><span>lais bheith dílis go bráth na breithe Dhó, agus 'na dhiaidh</span>
<lb n="1551"/><span>san, gur dheinis dul 'na shéanadh, trí huaire, nuair a</span>
<lb n="1552"/><span>beireadh os comhair Chafáis chun A dhaortha É.  B'shin</span>
<lb n="1553"/><span>é an dála céadna agam-sa leis é.  Agus cuimhnigh fós</span>
<lb n="1554"/><span>mar do ghabhais an doras amach ar ghlaodh an choiligh</span>
<lb n="1555"/><span>agus mar do bhrisis do chroidhe ag gol lasmuigh, leat</span>
<lb n="1556"/><span>féin.  B'shin é an cúrsa céadna agam-sa leis é.  Ní</span>
<lb n="1557"/><span>féidir leat mar sin gan me leigint isteach."</span></p>
<lb n="1558"/>
<lb n="1559"/><p><span>Ní dubhairt fear an gheata "maithí ná graithí."</span>
<lb n="1560"/><span>Do sheasaimh an peacach mar a raibh aige tamaillín</span>
<lb n="1561"/><span>agus annsan do bhain sé crothadh eile as an ngeata agus</span></p>
</div>
<pb n="142"/>
<div><lb n="1562"/><p><span>d'iarr é leigint isteach i Ríoghacht na bhFlaitheas.  Leis</span>
<lb n="1563"/><span>sin do chualaidh sé guth eile laistiar de gheata ag rádh:</span></p>
<lb n="1564"/>
<lb n="1565"/><p><span>"Cé hé an duine seo, agus conus a chaith sé a shaoghal</span>
<lb n="1566"/><span>ar an dtalamh go dtí so?"</span></p>
<lb n="1567"/>
<lb n="1568"/><p><span>Agus do chuir an Daoruitheoir síos arís ar chionntaibh</span>
<lb n="1569"/><span>an pheacaigh agus gan oiread a's aon ní amháin fóghanta</span>
<lb n="1570"/><span>curtha síos dó.  Agus d'fhreagair an guth laistigh de</span>
<lb n="1571"/><span>gheata:</span></p>
<lb n="1572"/>
<lb n="1573"/><p><span>"Bailigh leat as san!  Ní féidir do leithéid de pheacach</span>
<lb n="1574"/><span>a leigint isteach 'nár measc annso i bParrathas Dé."</span></p>
<lb n="1575"/>
<lb n="1576"/><p><span>Annsan adubhairt an peacach:</span></p>
<lb n="1577"/>
<lb n="1578"/><p><span>"A Thighearna, is clos dom an glór, cé ná faghaim aon</span>
<lb n="1579"/><span>radharc ar an té atá ag labhairt, ná ní heol dom a ainm</span>
<lb n="1580"/><span>ach chomh beag?"</span></p>
<lb n="1581"/>
<lb n="1582"/><p><span>Agus do labhair an guth amach leis:</span></p>
<lb n="1583"/>
<lb n="1584"/><p><span>"Mise Dáibhid, Rí a's Fáidh."</span></p>
<lb n="1585"/>
<lb n="1586"/><p><span>Ní dheaghaidh an peacach in éadochas leis an méid sin,</span>
<lb n="1587"/><span>agus ní lugha ná d'fhág sé Geata Pharrathais, ach adubh-</span>
<lb n="1588"/><span>airt uaidh isteach:</span></p>
<lb n="1589"/>
<lb n="1590"/><p><span>"Déin déirc orm, a Rí Dháibhid!  Cuimhnigh ar</span>
<lb n="1591"/><span>chlaontaibh na colna agus ar mhór-thrócaire Dé.  Bhí</span>
<lb n="1592"/><span>Dia páirteach leat-sa agus thug Sé gradam as cionn</span>
<lb n="1593"/><span>daoine dhuit.  Bhí gach aon ní chun do thoile agat:</span>
<lb n="1594"/><span>ríoghacht agus onóir agus saibhreas saoghalta, agus mná</span>
<lb n="1595"/><span>pósda agat agus clann leo; ach chonnaicís uait, lá, bean</span>
<lb n="1596"/><span>dhuine bhoicht agus tú in áirde ar bhuaic do thighe, ag</span>
<lb n="1597"/><span>aeridheacht duit féin.  Ghlac mí-rún peacúil 'na taobh</span>
<lb n="1598"/><span>thú agus thógais chughat féin bean an duine úd, eadhon,</span>
<lb n="1599"/><span>Uria, agus chuiris na hAmoinítigh suas sa tslí is gur</span>
<lb n="1600"/><span>mharbhadar le claidheamh é.  Piarda mór mar thú, do</span>
<lb n="1601"/><span>bhainis ón nduine bhocht úd an t-aon phatallóigín</span>
<lb n="1602"/><span>amháin a bhí aige agus chuiris chun báis é féin.  Is é</span>
<lb n="1603"/><span>an dála céadna agam-sa é.  Cuimhnigh annsan fé mar</span>
<lb n="1604"/><span>do dheinis an aithrighe ann, agus mar adubhraís:</span>
<lb n="1605"/><span>"Admhuighim do Dhia mo chionnta; tá mo pheaca dá</span>
<lb n="1606"/><span>shíor-theasbáint dom agus am' shíor-chrádh?"  Tá</span>
<lb n="1607"/><span>gabhtha tríd an gcúrsa céadna díreach agam-sa.  Ní</span></p>
</div>
<pb n="143"/>
<div><lb n="1608"/><p><span>féidir leat dá bhrí sin gan mé leigint isteach," arsan</span>
<lb n="1609"/><span>peacach.  Ach ní raibh húm ná hám as fear an</span>
<lb n="1610"/><span>gheata.</span></p>
<lb n="1611"/>
<lb n="1612"/><p><span>Tar éis an peacach a bheith tamaillín 'na sheasamh,</span>
<lb n="1613"/><span>do bhain sé haing eile as an ngeata arís agus d'iarr é</span>
<lb n="1614"/><span>leigint isteach i bhFlaitheas Dé.  Agus do chualathas</span>
<lb n="1615"/><span>guth eile, an tríú guth, laistigh de gheata ghá</span>
<lb n="1616"/><span>radh:</span></p>
<lb n="1617"/>
<lb n="1618"/><p><span>"Cé hé seo amuigh, agus conus tá a bheatha ar an</span>
<lb n="1619"/><span>dtalamh caithte aige?"</span></p>
<lb n="1620"/>
<lb n="1621"/><p><span>Leis sin do chualathas guth an Daoruitheora ag cur síos,</span>
<lb n="1622"/><span>don tríú huair, ar chlaon-bheartaibh an pheacaigh agus</span>
<lb n="1623"/><span>gan aon bheart fhoghanta dá áireamh dó.</span></p>
<lb n="1624"/>
<lb n="1625"/><p><span>Agus adubhairt an guth laistigh de gheata:</span></p>
<lb n="1626"/>
<lb n="1627"/><p><span>"Scrios leat!  Níl ceaduithe do pheacachaibh mar</span>
<lb n="1628"/><span>thusa teacht isteach go Flaitheas Dé."</span></p>
<lb n="1629"/>
<lb n="1630"/><p><span>Agus ars an peacach leis:</span></p>
<lb n="1631"/>
<lb n="1632"/><p><span>"Cloisim do ghlór, ach ní fheicim aon radharc ort, ní</span>
<lb n="1633"/><span>lugha ná tá fios t'ainme agam!"</span></p>
<lb n="1634"/>
<lb n="1635"/><p><span>Annsan do labhair an guth leis:</span></p>
<lb n="1636"/>
<lb n="1637"/><p><span>"Mise Eoin Diadhaire, deisciobal dílís Chríost, Mhic</span>
<lb n="1638"/><span>Dé."</span></p>
<lb n="1639"/>
<lb n="1640"/><p><span>Agus tháinig lúthgháir ar an bpeacach leis sin agus</span>
<lb n="1641"/><span>adubhairt:</span></p>
<lb n="1642"/>
<lb n="1643"/><p><span>"Anois ní foláir cóir máireach nó leigfear isteach mé.</span>
<lb n="1644"/><span>Caithfidh Peadar agus Dáibhid mé scaoileadh isteach</span>
<lb n="1645"/><span>mar is maith is eol dóibh claonta an pheacaigh agus mór-</span>
<lb n="1646"/><span>thrócaire Dé: agus scaoilfir-se isteach mé, mar is mór</span>
<lb n="1647"/><span>é do charthanacht.  Nách tusa, Eoin Diadhaire, a chuir</span>
<lb n="1648"/><span>síos gur carthanacht ar fad é Dia, agus an té ná raibh</span>
<lb n="1649"/><span>carthanacht 'na chroidhe ná raibh aon eolas ar Dhia</span>
<lb n="1650"/><span>aige?  Agus i ndeire do shaoghail thiar duit ná dubhraís,</span>
<lb n="1651"/><span>mar theagasc, le daoinibh: "A Dhriotháireacha, bídh</span>
<lb n="1652"/><span>carthanach le n-a chéile."  Conus, dá bhrí sin, a bheadh</span>
<lb n="1653"/><span>fuath agat domh-sa, agus mé thiomáint uait in ainm an</span>
<lb n="1654"/><span>diabhail?  An teagasc úd a thugais uait, caithfir dul 'na</span>
<lb n="1655"/><span>shéanadh no, munab é sin é, beidh carthanacht agat dom</span></p>
</div>
<pb n="144"/>
<div><lb n="1656"/><p><span>agus caithfir, ar an abhar san, mé scaoileadh tharat</span>
<lb n="1657"/><span>isteach go Flaitheas Dé."</span></p>
<lb n="1658"/>
<lb n="1659"/><p><span>Leis sin, d'oscladh geata Pharrathais, agus bheir</span>
<lb n="1660"/><span>Eoin Naomhtha barróg ar an bpeacach bocht aithrigh-</span>
<lb n="1661"/><span>each agus bheir leis fé áthas isteach go Ríoghacht na</span>
<lb n="1662"/><span>bhFlaitheas é.</span></p>
<lb n="1663"/>
<lb n="1664"/><p><span>S. O. S.</span></p>
<lb n="1665"/>
<lb n="1666"/><p><span>Is deacair a rádh an í an tarcuisne nó an truagh is</span>
<lb n="1667"/><span>córa a chaitheamh le laige inntinne; nó an measa i</span>
<lb n="1668"/><span>gcomhnuidhe cinneadh ar dhroch-chomhairle ná gan</span>
<lb n="1669"/><span>cinneadh ar aon chomhairle.</span></p>
<lb n="1670"/>
<lb n="1671"/><p><span>Bítear ghá fhiafruighe: cad chuige nach féídir aon</span>
<lb n="1672"/><span>náisiún amháin a dhéanamh den chine daonna, agus</span>
<lb n="1673"/><span>iad a bheith taobh leis an teanga, reacht, síbhialtacht,</span>
<lb n="1674"/><span>creideamh céadna?  Mo chuid-se dhe, agus a éagsamh-</span>
<lb n="1675"/><span>laighe atáid maidir le smaointe, mianta, is tuairmí, is</span>
<lb n="1676"/><span>iongnadh liom gur féidir le seisear nó mórsheisear comh-</span>
<lb n="1677"/><span>nuidhe le chéile i n-aontigheas.</span></p>
<lb n="1678"/>
<lb n="1679"/><p><span>LIAM O BRIAIN</span></p>
<lb n="1680"/>
<lb n="1681"/><p><span>(o La Bruyére).</span>
<lb n="1682"/></p>
</div>
<pb n="145"/>
<div><lb n="1683"/><p><span>Resignation.</span></p>
<lb n="1684"/>
<lb n="1685"/><p><span>MINIC a théighim tréittuirseach fan na sráid seo,</span>
<lb n="1686"/><span>Tighthe 'na réidhshlaodaibh am ghearrathnáthadh;</span>
<lb n="1687"/><span>Cuirid i gcéill saogal is deargnámhaid dam,</span>
<lb n="1688"/><span>Foithin bheag dhaoraoldha age seachránaigh.</span></p>
<lb n="1689"/>
<lb n="1690"/><p><span>Is tuirse go haeibh céimeanna an tseanaghnáis seo,</span>
<lb n="1691"/><span>'S is cimilt le cré tréanchuradh marbh thárla,</span>
<lb n="1692"/><span>Fuireann do thréig saoghal agus neart a mbláthchorp</span>
<lb n="1693"/><span>Ar oibreacha péintéara bheadh daitte deársgnach.</span></p>
<lb n="1694"/>
<lb n="1695"/><p><span>Cad chuige sin spéir ghnédhubh 's an t-aistear fáin seo?</span>
<lb n="1696"/><span>Agus ceannas láimhe ag an mbás fé dheóidh abhfus,</span>
<lb n="1697"/><span>'Na ghal gan áird go dtrághann an dóchas tur,</span></p>
<lb n="1698"/>
<lb n="1699"/><p><span>'S go lingid i gcéím ghaolmhar gan chead na trátha.</span>
<lb n="1700"/><span>Ní smacht ar ádh go hádhbhacht gan dóigh 'na bhun</span>
<lb n="1701"/><span>Do ghlacfadh dáil go sásta an treó do thig.</span></p>
<lb n="1702"/>
<lb n="1703"/><p><span> - TORNA.</span></p>
<lb n="1704"/>
<lb n="1705"/><p><span>(ex Adolf Schirmer.)</span>
<lb n="1706"/></p>
</div>
<pb n="146"/>
<div><lb n="1707"/><p><span>Uaigneas Tairbh.</span></p>
<lb n="1708"/>
<lb n="1709"/><p><span>Bhíos i gCluain Tairbh cúpla seachtain ó shoin agus,</span>
<lb n="1710"/><span>toisc an lá bheith chó breágh agus bhí sé, seo</span>
<lb n="1711"/><span>amach me fé sna páirceanna.  Bhí a lán daoine ann</span>
<lb n="1712"/><span>agus cuid acu ag imirt golf.  Níl aon eolas agam ar</span>
<lb n="1713"/><span>gholf agus d'fhanas ag féachaint ortha feadh tamaill.</span>
<lb n="1714"/><span>Ach sa deire d'eiríos tuirseach díobh agus siúd fé dhéin</span>
<lb n="1715"/><span>na cathrach me.  Ar an slí cé theangmhódh liom ach</span>
<lb n="1716"/><span>an tarbh féin.  Tá an Chluain fé n-a chamarannduíocht.</span>
<lb n="1717"/><span>Comhnuíonn a mháthair ann, áfach, agus beirt drithár</span>
<lb n="1718"/><span>is óige go mór ná é féin.  Tá drifiúr bheag aca ina</span>
<lb n="1719"/><span>dteannta.  Chonnac go raibh púic ar an dtarbh agus</span>
<lb n="1720"/><span>mheádhas im aigne gur bhfearra dhom bheith deas</span>
<lb n="1721"/><span>síbhialta leis.  Do bheannuíos do go múinte béasach</span>
<lb n="1722"/><span>agus do fhreagair sé mé agus, fé mar adéarfá, do</span>
<lb n="1723"/><span>labhair sé i gcoinne a thoile.  Ní raibh aon ghnó ann</span>
<lb n="1724"/><span>bheith ciotarúnta leis; ba leis féin an áit, agus ina</span>
<lb n="1725"/><span>theannta san ní raibh aon cheart agam-sa bheith ann</span>
<lb n="1726"/><span>in ao' chor.</span></p>
<lb n="1727"/>
<lb n="1728"/><p><span>"Nach aoibhinn an aimsir duit-se í seo," arsa mise.</span></p>
<lb n="1729"/>
<lb n="1730"/><p><span>"Seadh go deimhin," ar seisean, "agus cúpla mí ó</span>
<lb n="1731"/><span>shoin dhineas socrú dul síos go Ciarraighe ach is baol</span>
<lb n="1732"/><span>liom ná lomhálfar dom dul ann anois."</span></p>
<lb n="1733"/>
<lb n="1734"/><p><span>"Conas san?" arsa mise.  "Más, ní hamhlaidh a</span>
<lb n="1735"/><span>cuirfí an dlí ort.  Níor chuala gur ritheadh aon Acht</span>
<lb n="1736"/><span>Dlí a chuirfeadh cosc ar do leithéid dul id rogha áit."</span></p>
<lb n="1737"/>
<lb n="1738"/><p><span>"An mar sin atá an scéal agat?" ar seisean.  "Ní</span>
<lb n="1739"/><span>foláir no ní chuireann tú aon tsuim i ngnóthaí feir-</span>
<lb n="1740"/><span>meoireachta.  Bhí mo mháthair á rá liom iné go raibh</span>
<lb n="1741"/><span>dlí ann anois ag an Rialtas ná lomhálfadh dom dul</span>
<lb n="1742"/><span>isteach im' chontae féin, in ar rugadh agus in ar tógadh</span>
<lb n="1743"/><span>mé."</span></p>
<lb n="1744"/>
<lb n="1745"/><p><span>"Níor chuala focal mar gheall air," arsa mise, "agus</span>
<lb n="1746"/><span>toisc gur fear cathrach me ní chuirim suim i n-éinní</span></p>
</div>
<pb n="147"/>
<div><lb n="1747"/><p><span>ach in obair agus i gceárdachas agus i ngnóthaí trách-</span>
<lb n="1748"/><span>tála."</span></p>
<lb n="1749"/>
<lb n="1750"/><p><span>"Is beag an mhaitheas domh-sa bhur leithéidí-se a</span>
<lb n="1751"/><span>bheith nbhur dTeachtaí Dála," ar seisean, "agus</span>
<lb n="1752"/><span>leogaint don scrios so teacht orm féin agus ar mo</span>
<lb n="1753"/><span>mhuintir."</span></p>
<lb n="1754"/>
<lb n="1755"/><p><span>"Ach," arsa mise, "ná fuil an saol chó maith anso</span>
<lb n="1756"/><span>agat agus bheadh i gCiarraighe no b'fhéidir a bhfad</span>
<lb n="1757"/><span>níos fearr?  Tá páirceanna breátha leathna anso agat;</span>
<lb n="1758"/><span>do dhóthain le n-ithe agus le n-ól.  Cead agat tú féin</span>
<lb n="1759"/><span>do shíne agus do shearra agus luí síos nuair is áil</span>
<lb n="1760"/><span>leat.  Do réir mar thuigim é níl aon droch-chóir ort</span>
<lb n="1761"/><span>agus ní bheidh tart, oighear ná ocras ort go brách."</span></p>
<lb n="1762"/>
<lb n="1763"/><p><span>"Tá cuid mhaith den cheart agat agus bheadh an</span>
<lb n="1764"/><span>ceart ar fad agat dá mba dem' dheoin féin a thiocfainn</span>
<lb n="1765"/><span>anso.  Ach níorbh eadh.  Fé mar adubhart leat is i</span>
<lb n="1766"/><span>gCiarraighe a rugadh mé, agus bhíos ann go rabhas</span>
<lb n="1767"/><span>fásta suas im' ógánach mhór láidir.  Bhíos im' chomhnuí</span>
<lb n="1768"/><span>i bhfochair mo mháthar i Mucros na gCraobh.  Áit</span>
<lb n="1769"/><span>ana-bhreá ar fad.  Bhí Loch Léin buailte liom; Tuaimis</span>
<lb n="1770"/><span>os mo chóir anonn agus an Torc ar mo chúl.  Ní chuir-</span>
<lb n="1771"/><span>feadh gaoth ná grian isteach orm; bhí fuithin an lae</span>
<lb n="1772"/><span>fhuair agus ionfhuaire an lae the agam.  Ní raibh le</span>
<lb n="1773"/><span>déanamh agam aon lá gréine thiocfadh ach dul síos</span>
<lb n="1774"/><span>go ciúis an locha agus mé féin d'iomlasc san uisce.  Bhí</span>
<lb n="1775"/><span>faiche mhór leathan agam chun rith timpal agus mo</span>
<lb n="1776"/><span>chnámha do bhoga, agus bhí crainn ann fé ghéaga</span>
<lb n="1777"/><span>fada agus duilleabhar ortha chó tiugh san ná leogfadh</span>
<lb n="1778"/><span>sé don ghréin ná don bháistigh luí orm.  Dá mbeadh</span>
<lb n="1779"/><span>lá ceóch ann agus go dtiocfadh uaigneas orm a luíofadh</span>
<lb n="1780"/><span>go mór ar mo chroidhe ní raibh le déanamh agam ach</span>
<lb n="1781"/><span>glaoch ar na comharsain agus ní raibh duine aca ná</span>
<lb n="1782"/><span>tabharfadh freagra orm.</span></p>
<lb n="1783"/>
<lb n="1784"/><p><span>"Do gheibhinn freagra ó Dhá Chích Danann ó Ghleann</span>
<lb n="1785"/><span>Fleisce, ó Thorc Easa, ón nGaortha Mín, ón gCuimín</span>
<lb n="1786"/><span>Dubh, agus ó Acha d'Eo na Gréine, agus an macalla</span>
<lb n="1787"/><span>a bhainidís as sliabh is gleann chuireadh sé aoibhneas</span></p>
</div>
<pb n="148"/>
<div><lb n="1788"/><p><span>croidhe orm agus ní fhanadh a thuille uaignis orm.</span>
<lb n="1789"/><span>Agus nuair a chuimhním ar an aimsir sin is beag iongna</span>
<lb n="1790"/><span>mé brónach duairc.  Duine uasal ana-shaibhir ab eadh</span>
<lb n="1791"/><span>mo mháistir agus bhí saol aoibhinn agam gan dua ná</span>
<lb n="1792"/><span>brise croidhe.  Chuaidh an duine gur leis an áit seo</span>
<lb n="1793"/><span>go Cill Airne ar cuaird agus nuair a chonnaic sé mise</span>
<lb n="1794"/><span>ní bheadh sé sásta gan me thabhairt leis, agus toisc go</span>
<lb n="1795"/><span>raibh uaigneas ar mo mháthair scarúint liom thug sé</span>
<lb n="1796"/><span>ise leis chó maith.  Rugadh mo dhritháireacha anso</span>
<lb n="1797"/><span>agus leis sin níl aon dúil aca dul siar go muintir mo</span>
<lb n="1798"/><span>mháthar."</span></p>
<lb n="1799"/>
<lb n="1800"/><p><span>"Ach, fan go fóil," arsa mise.  "Má tógadh i</span>
<lb n="1801"/><span>gCiarraighe thu agus go raibh do mhuintir romhat ina</span>
<lb n="1802"/><span>gcomhnuí ann conus a cuirfar cosc ort-sa dul ann?"</span></p>
<lb n="1803"/>
<lb n="1804"/><p><span>"A!" ar seisean, "sin í an fhadhb.  Is ó Albain a</span>
<lb n="1805"/><span>tháinig m'athair agus is ansúd leis a rugadh máthair</span>
<lb n="1806"/><span>mo mháthar agus níl braon d'fhuil na gCiarraigheach</span>
<lb n="1807"/><span>ionam cé gur rugadh ansúd mé, agus fuair mo mháthair</span>
<lb n="1808"/><span>tuairisc iné go rabhthas ag tabhairt bata agus bóthar</span>
<lb n="1809"/><span>dá gaolta ar fad ansúd.  An dlí nua so do dhin an tAire</span>
<lb n="1810"/><span>Talmhaíochta tugann sé comhacht dá Chigirí dul síos</span>
<lb n="1811"/><span>go Ciarraighe agus gach tarbh ná baineann do réir</span>
<lb n="1812"/><span>treibhe is dúchais leis an gcontae do thiomáint le haer</span>
<lb n="1813"/><span>an tsaoil.  Tá colceathar liom i gCuileann Uí Chaoimh</span>
<lb n="1814"/><span>agus tá fíor-chara dho i Malla; Ciarraigheach ceart,</span>
<lb n="1815"/><span>áfach.  Bhí an bheirt aca ana-mhuinteardha le chéile.</span>
<lb n="1816"/><span>Ní rud ró-choitianta beirt mar iad a bheith ina gcáirde</span>
<lb n="1817"/><span>ró-mhór ach is dócha go raibh mo cholceathar á</span>
<lb n="1818"/><span>mhaíomh go raibh mórán dá ghaolta i gCiarraighe.</span>
<lb n="1819"/><span>Táid na Ciarraighigh ana-bháigiúil le n-a chéile.  Ach,</span>
<lb n="1820"/><span>pé slí é, tá an Ciarraigheach tar éis a chloisint go mbeidh</span>
<lb n="1821"/><span>air an bóthar do thabhairt siar go fiantas Uíbh Ráthaigh</span>
<lb n="1822"/><span>agus an chuid eile dá shaol do chaitheamh ansúd imeasc</span>
<lb n="1823"/><span>na gcnoc agus na ngleannta.  Beidh san ana-dhian</span>
<lb n="1824"/><span>ar an gCiarraigheach bocht.  Bhí sé i Malla ó bhí sé</span>
<lb n="1825"/><span>ina pháiste bheag.  D'fhás sé suas fé dheagh-nósa.</span>
<lb n="1826"/><span>Bhí gach ollmhaitheas aige dá fháil.  Bhí ceol na ngadhar</span></p>
</div>
<pb n="149"/>
<div><lb n="1827"/><p><span>fiaidh le cloisint aige gach tráth; na marcaigh ag</span>
<lb n="1828"/><span>teacht ar a gcapaill agus ag bronnadh seoidíní air.</span>
<lb n="1829"/><span>Bhí na tarbhaí eile an-umhal do agus é, fé mar adéarfá,</span>
<lb n="1830"/><span>ina leath-cheithearnach.  Ach anois sé uaigneas an</span>
<lb n="1831"/><span>ghleanna i ndáiríribh aige é agus san go léir chun feir-</span>
<lb n="1832"/><span>meoirí áirithe do shásamh.  Nuair a chloisim daoine</span>
<lb n="1833"/><span>ag caint ar an ndlí agus ar thoil na ndaoine agus nuair a</span>
<lb n="1834"/><span>chím an tíorántacht so dá imirt orm féin agus ar mo</span>
<lb n="1835"/><span>mhuintir is beag iongna má iompuím amach im shóisia-</span>
<lb n="1836"/><span>lach."</span></p>
<lb n="1837"/>
<lb n="1838"/><p><span>"A! ná habair-se é sin," arsa mise.  "Is ar mhaithe</span>
<lb n="1839"/><span>leis an dtír atáthar ag déanamh na nithe seo.  Ní ar an</span>
<lb n="1840"/><span>Rialtas ná ar aon Aire áirithe is ceart duit a mhilleán</span>
<lb n="1841"/><span>a chur."</span></p>
<lb n="1842"/>
<lb n="1843"/><p><span>"Nách eadh go deimhin?  Cé fé ndeara ná lomhálfar</span>
<lb n="1844"/><span>dom dul in ao' bhall 'n domhan gan cead ón Aire?  Innis</span>
<lb n="1845"/><span>dom é sin.  Agus innis dom cé fé ndeara, abair ar maidin</span>
<lb n="1846"/><span>amáireach agus go dtiocfadh Cigire ón Aire timpal agus</span>
<lb n="1847"/><span>go ndéarfadh sé ná raibh sé ceart domh-sa bheith im</span>
<lb n="1848"/><span>beathaidh i n-ao' chor!  Agus go gcuirfeadh sé</span>
<lb n="1849"/><span>d'iachall ar mo mháistir mé dhíol le búistéir éigin a</span>
<lb n="1850"/><span>bhéarfadh anonn go Sasana me chun mo mharbhtha</span>
<lb n="1851"/><span>agus mo chuid feola do riara amach imeasc mo namhad!</span>
<lb n="1852"/><span>Cé fé ndeara an obair seo go léir?  A dhuine mo chroidhe,</span>
<lb n="1853"/><span>sa tslí go bhfuil na cluichí ag imeacht, is cuma liom</span>
<lb n="1854"/><span>ce'ca beo no marbh mé.</span></p>
<lb n="1855"/>
<lb n="1856"/><p><span>"Tá sé ag eirghe déanach agus b'fhéidir go mbeadh</span>
<lb n="1857"/><span>mo mháthair im' lorg.  Slán agat, a dhuine uasail,</span>
<lb n="1858"/><span>agus tá súil agam ná déanfair dearmhad ar tharbh</span>
<lb n="1859"/><span>bhocht aonarach mar mise."</span></p>
<lb n="1860"/>
<lb n="1861"/><p><span>Fanuisc.</span>
<lb n="1862"/></p>
</div>
<pb n="150"/>
<div><lb n="1863"/><p><span>Napoleon Nua.</span></p>
<lb n="1864"/>
<lb n="1865"/><p><span>(Ath-innsint ar scéal de chuid H.  Andersen.)</span></p>
<lb n="1866"/>
<lb n="1867"/><p><span>"Iné bhí mé ag breathnú ar shluaighte Phárais,"</span>
<lb n="1868"/><span>arsan Ghealach, "agus thárla do cheann de mo</span>
<lb n="1869"/><span>chuid gathanna dul fhaid le Pictiúrlainn an Louvre.</span>
<lb n="1870"/><span>Annsin, chonnaic mé sean-bhean bhocht ghiobalach</span>
<lb n="1871"/><span>shuarach ag leanúint fear de sna hAirigheachaibh isteach</span>
<lb n="1872"/><span>sa tseomra mhór fholamh ina raibh an Chathaoir Ríoghdha.</span>
<lb n="1873"/><span>Theastuigh uaithí an seomra sin fheiceáil, agus níor</span>
<lb n="1874"/><span>bhféidir í shásamh go dtiocfadh léi sin do dhéanamh.</span>
<lb n="1875"/><span>Cinnte, thug sí seachadadh láimhe léi, ach 'na dhiaidh sin</span>
<lb n="1876"/><span>b'iomdha sin focal a chan sí sul ar hoscladh na doirse</span>
<lb n="1877"/><span>agus sul ar leigeadh isteach í.  "Seo í an áit," ar sise.</span>
<lb n="1878"/><span>"Seadh! annseo díreach!" agus theann sí suas i n-aice</span>
<lb n="1879"/><span>na Cathaoireach Ríoghdha ar a raibh brat de shróll</span>
<lb n="1880"/><span>luachmhar le himeallaibh óir.  "Seo í an áit!" agus</span>
<lb n="1881"/><span>chuaidh sí síos ar a dá glúin agus phóg sí an brat corcra-</span>
<lb n="1882"/><span>agus ní abróchainn nach raibh na deora le n-a súilibh.</span>
<lb n="1883"/><span>"Ach ní h-é an sróll céanna é," arsan tAirigheach agus</span>
<lb n="1884"/><span>chuir sé cáir air féin.  "Seadh, seo í an áit!" arsan</span>
<lb n="1885"/><span>tsean-bhean arís.  "Is mar sin a bhreathnuigh sé, facthas</span>
<lb n="1886"/><span>dom." "Seadh cinnte," ar seisean, "ach bhí níos mó ná</span>
<lb n="1887"/><span>sin sa sgéal.  Briseadh na fuinneoga agus leagadh na</span>
<lb n="1888"/><span>doirse, agus bhí lochaí fola i ngach áit.  Cinnte, dearbh-</span>
<lb n="1889"/><span>tha, tig léi a rá: fuair mac mo mhic bás ar Chathaoir</span>
<lb n="1890"/><span>Ríoghdha na Frainnce."</span></p>
<lb n="1891"/>
<lb n="1892"/><p><span>""Fuair sé bás," arsan tsean-bhean arís.  Fiú focal</span>
<lb n="1893"/><span>amháin eile níor labhradar le n-a chéile.  D'éaluigh an</span>
<lb n="1894"/><span>tsean-bhean amach as an tseomra gan morán eile moille</span>
<lb n="1895"/><span>do dhéanamh."</span></p>
<lb n="1896"/>
<lb n="1897"/><p><span>"Amach san oíche do luigh mo ghathanna go lonnrach</span>
<lb n="1898"/><span>lóchrannach fá dhó ar an mbrat shaidhbhir sróill a bhí ag</span>
<lb n="1899"/><span>folach Chathaoir Ríoghdha na Frainnce."</span>
<lb n="1900"/></p>
</div>
<pb n="151"/>
<div><lb n="1901"/><p><span>"A cháirde!  Cé hí an tsean-bhean seo, meas tú?</span>
<lb n="1902"/><span>Innseochaidh mé sgéal díbh."</span></p>
<lb n="1903"/>
<lb n="1904"/><p><span>"Le linn eirghe amach an Iúil a thuit sé seo amach.</span>
<lb n="1905"/><span>Bhí an ghrian ag dul faoi.  Bhí na daoine go suairc sásta</span>
<lb n="1906"/><span>soineannta ag déanamh fleidhe dhóibh féin.  Nár eirigh</span>
<lb n="1907"/><span>leo buaidh thar na beartaibh do ghnóthaint an lá sin!</span>
<lb n="1908"/><span>Bhí féasta i ngach tigh agus bhí gach fuinneog go hór-</span>
<lb n="1909"/><span>náideach.  D'ionnsuigh na daoine na Tuileries.  Fiú na</span>
<lb n="1910"/><span>mná agus na páistí féin bhí siad faoi chosaibh na laoch,</span>
<lb n="1911"/><span>agus bhí na seomraí polcaithe, dingthe le daoine.  Bhí</span>
<lb n="1912"/><span>stócach bocht giobalach agus é ag troid go cródha</span>
<lb n="1913"/><span>imeasc na sean-laoch.  Do goineadh é le sleaghanna agus</span>
<lb n="1914"/><span>thuit sé go talmhain.  Sa tSeomra Ríoghdha a thárla</span>
<lb n="1915"/><span>sé seo ar fad.  Do hiomparuíodh an stócach créachta go</span>
<lb n="1916"/><span>dtí Cathaoir Ríoghdha na Frainnce agus do ceangladh a</span>
<lb n="1917"/><span>chneadha leis an sróll agus bhí a chuid fola á dórtadh ar an</span>
<lb n="1918"/><span>gcorcra ríoghdha.  Sin pictiúir dhíbh!  Seomra áluinn</span>
<lb n="1919"/><span>ina raibh gleo agus fothram na bruidhne le cloisteáil;</span>
<lb n="1920"/><span>bratach stróicthe caithte ar an urlár: bratach na dtrí</span>
<lb n="1921"/><span>ndath ar bharraíbh na sleagh; ar an gCathaoir Ríoghdha</span>
<lb n="1922"/><span>bhí an stócach bocht giobalach; a aghaidh chó bán leis</span>
<lb n="1923"/><span>an mbás; a shúile ag féachaint ar neamh, agus na</span>
<lb n="1924"/><span>laochraí ag sleamhnú ar a chuid fola.  A ucht nochtuithe</span>
<lb n="1925"/><span>agus a chuid sean-chiomacha foluithe ag an mbrat</span>
<lb n="1926"/><span>chorcra ar a raibh an lile ar dhath an airgid."</span></p>
<lb n="1927"/>
<lb n="1928"/><p><span>Dubhairt fáidh ag a chliabhán go bhfuigheadh sé bás</span>
<lb n="1929"/><span>ar Chathaoir Ríoghdha na Frainnce.  Agus istigh i</span>
<lb n="1930"/><span>gcroidhe na máthar bhí smaoineadh ar Napoleon nua."</span></p>
<lb n="1931"/>
<lb n="1932"/><p><span>"Do phóg mo ghathanna an fleasg a bhí leagtha os cionn</span>
<lb n="1933"/><span>a uaighe agus phóg mé fós éadan na sean-mhná a bhí 'na</span>
<lb n="1934"/><span>codladh go ciúin sámh, áit ar shamhluigh sí an pictiúir is</span>
<lb n="1935"/><span>féidir libh-se a dhathadh dhíbh féin annseo - "  Stócach</span>
<lb n="1936"/><span>bocht ar Chathaoir Ríoghdha na Frainnce.'"</span>
<lb n="1937"/></p>
</div>
<pb n="152"/>
<div><lb n="1938"/><p><span>Rudaí Reatha.</span></p>
<lb n="1939"/>
<lb n="1940"/><p><span>Conus tá an scéal againn?  An ag dul ar aghaidh atáimid no</span>
<lb n="1941"/><span>ag dul ar gcúl?  Cuireann sé éadóchas ar dhuine nuair a chíonn</span>
<lb n="1942"/><span>sé an méid oibre atá le déanamh sara mbeidh nua-leitríocht</span>
<lb n="1943"/><span>saothruithe againn agus fíor-shuaraíocht na hoibre atá á</span>
<lb n="1944"/><span>dhéanamh.  Roinnt leabhra beaga scoile, roinnt aistí beaga gan</span>
<lb n="1945"/><span>tácht, roinnt mion-dánta, agus gach éinne a chuireann leabhar</span>
<lb n="1946"/><span>beag le chéile go gcaithimíd é d'áireamh mar údar.  Léighmíd</span>
<lb n="1947"/><span>trácht ar údair mhóra i dtíortha eile, údair gur fhág gach duine</span>
<lb n="1948"/><span>acu ina dhiaidh oiread leabhar is ná léighfadh an gnáth-</span>
<lb n="1949"/><span>Eireannach i rith a shaoil go léir, agus seo anso sinne agus</span>
<lb n="1950"/><span>machaire leathan na leitríochta leata amach romhainn agus gan</span>
<lb n="1951"/><span>againn á dhéanamh ach cúpla cloichín bheag thall is a bhfus</span>
<lb n="1952"/><span>do chaitheamh amach as o am go ham.  Tá an machaire mór san</span>
<lb n="1953"/><span>againn le treabha, an uile órlach de, sara mbeidh aon rath ar</span>
<lb n="1954"/><span>obair na Gaedhilge, sara mbeidh aon teideal ag éinne againn</span>
<lb n="1955"/><span>chun "údar" a thabhairt air féin.  Táimíd díomhaoin le fada.</span>
<lb n="1956"/><span>Olcas na Gaedhilge mar úirlis leitríochta an leathscéal a bhí</span>
<lb n="1957"/><span>againn ar dtúis - bhíomair ag feitheamh le duine uile-thuisgeanach</span>
<lb n="1958"/><span>chun "téarmaí" do cheapa dhúinn.  Ansan do bhí an coga</span>
<lb n="1959"/><span>mór ag cosc na hoibre agus ina dhiaidh sin an coga beag.  Ní</span>
<lb n="1960"/><span>fheadramair fé bhun Dé cad tá ag cosc na hoibre anois marab ag</span>
<lb n="1961"/><span>feitheamh le haingeal a theacht anuas chugainn atáimíd.</span></p>
<lb n="1962"/>
<lb n="1963"/><p><span>Chuimhníomair ar na nithe sin tamall beag o shin nuair a</span>
<lb n="1964"/><span>léighmair cuntas ar oscailt na Príomh-Scoile Eabhraighe i</span>
<lb n="1965"/><span>bPailistín.  Bhí an Eabhrais marbh.  Ní raibh eolas ach ag</span>
<lb n="1966"/><span>beagán daoine uirthi, eolas mar a bheadh ag duine ar Ghréigis</span>
<lb n="1967"/><span>no ar Shanscrit, agus ní húsáidtí í ach i gcúrsaí creidimh.  Ach do</span>
<lb n="1968"/><span>chuir roinnt bheag Giúdach rompa í d' ath-bheochaint agus tá</span>
<lb n="1969"/><span>breis is milleon acu ábalta ar í labhairt anois.  Tá páipéirí</span>
<lb n="1970"/><span>nuachta agus neart de gach aon tsaghas nua-leitríochta acu san</span>
<lb n="1971"/><span>Eabhrais.  Táimíd-ne ag tuíncéireacht le "téarmaí" le breis is</span>
<lb n="1972"/><span>deich mbliana fichead agus gan éinne againn sásta le hobair a</span>
<lb n="1973"/><span>chomhursan.  Dhin aon fhear amháin an obair sin go léir do</span>
<lb n="1974"/><span>sna Giúdaígh.  Do leag sé sin amach plean chun an Eabhrais</span>
<lb n="1975"/><span>do chur in oiriúint do gach saghas gnótha agus táthar á leanúint.</span></p>
<lb n="1976"/>
<lb n="1977"/><p><span>Dea-shompla dhúinne é sin agus ba chóir go spriocfadh sé</span></p>
</div>
<pb n="153"/>
<div><lb n="1978"/><p><span>sinn chun an leanbaíocht do thréigean agus obair fhir do dhéanamh</span>
<lb n="1979"/><span>as so amach.  Mara gcromaimíd láithreach ar an obair sin tá</span>
<lb n="1980"/><span>sé chó maith againn eirghe as an nGaedhilg ar fad.  Beidh daoine</span>
<lb n="1981"/><span>óga ag teacht as na scoileanna chugainn gach bliain feasta agus</span>
<lb n="1982"/><span>an Ghaedhilg go maith, no cuíosach maith, acu, agus más mian</span>
<lb n="1983"/><span>linn iad do dhaingniú ina nGaedhilgeoirí, gan leigeant dóibh an</span>
<lb n="1984"/><span>méid a bheidh foghlumtha acu do dhearmhad, caithfimíd gach</span>
<lb n="1985"/><span>aon tsaghas leabhair Ghaedhilge do fhreastal dóibh, i dtreo ná</span>
<lb n="1986"/><span>beidh ortha leabhair Bhéarla do léumh chun eolas ná caitheamh</span>
<lb n="1987"/><span>aimsire d'fháil.</span></p>
<lb n="1988"/>
<lb n="1989"/><p><span>Má cuirtar i bhfeidhm go dílis agus go daingean seasmhach an</span>
<lb n="1990"/><span>plean nua oibre a cheap Coiste Chódháil lucht na Gaedhilge agus</span>
<lb n="1991"/><span>a haontuíodh ag an gCódháil agus ag an Ard-Fheis le chéile i</span>
<lb n="1992"/><span>rith seachtain na Cásca, tá gach aon deabhramh go mairfidh</span>
<lb n="1993"/><span>Connra na Gaedhilge fé rath is fé shéan go ceann mórán blian</span>
<lb n="1994"/><span>eile.  Do thuig an Coiste nárbh fhéidir bheith ag brath air go</span>
<lb n="1995"/><span>bhféadfadh daoine leanúint ag obair ó bhliain go bliain go deire</span>
<lb n="1996"/><span>a saoil i mbrainse den Chonnra agus gur mhór an trua go</span>
<lb n="1997"/><span>gcaithfadh a lán dá leithéidí eirghe as an obair ar fad nuair a</span>
<lb n="1998"/><span>scarfidís leis an mbrainse, rud a dhinidís go dtí so.  Mar gheall</span>
<lb n="1999"/><span>air sin do cheap an Coiste riail nua - agus do glacadh léi - eadhon,</span>
<lb n="2000"/><span>gach duine íocfidh punt sa bhliain do bheith ina bhall den</span>
<lb n="2001"/><span>Chonnra agus a ainm do bheith ar an Rolla Mór ach iarratas</span>
<lb n="2002"/><span>chuige sin do chur isteach ar fhuirm oifigiúil agus an Coiste</span>
<lb n="2003"/><span>Gnótha bheith sásta leis.  De bharr na rialach san beidh ceangal</span>
<lb n="2004"/><span>agus cur-le-chéile idir Gaelaibh ná féadfadh bheith eatorra ar</span>
<lb n="2005"/><span>aon tslí eile.  Déanfa sé ana-mhaitheas ar fad don pháipeur</span>
<lb n="2006"/><span>oifigiúil é bheith á chur ag triall ar gach duine acu san gach</span>
<lb n="2007"/><span>seachtain, fé mar atá socair, agus as an dá ní in éineacht ba</span>
<lb n="2008"/><span>chóir nárbh fhada go mbeadh an Connra chó láidir is bhí sé aon</span>
<lb n="2009"/><span>lá riamh.</span></p>
<lb n="2010"/>
<lb n="2011"/><p><span>Maidir leis na brainsí, ní hé múine na Gaedhilge is mó a</span>
<lb n="2012"/><span>bheidh ar siúl acu feasta ach labhairt na Gaedhilge do chleachta;</span>
<lb n="2013"/><span>iad féin do chur in úil ar gach slí i saol na ndaoine ar mhaithe</span>
<lb n="2014"/><span>leis an teangain náisiúnta; feiseanna, scoraíochta, leictiúirí,</span>
<lb n="2015"/><span>drámaí, agus mar sin do bheith acu o am go ham; airgead do</span>
<lb n="2016"/><span>bhailiú do Chiste an Chonnartha; agus faire dhéanamh ar</span>
<lb n="2017"/><span>chúrsaí puiblí, ar oideachas na ndaoine, agus ar gach éinní eile</span></p>
</div>
<pb n="154"/>
<div><lb n="2018"/><p><span>ina bhféadfí leas no aimhleas do dhéanamh don Ghaedhilg.  Tá</span>
<lb n="2019"/><span>plean oibre den tsórt san leagtha amach dóibh sa Chórú nua</span>
<lb n="2020"/><span>agus, cé gur dó linn ná cuirfar i bhfeidhm go beacht ar fad é</span>
<lb n="2021"/><span>is maith ann é chun a thaisbeáint do dhaoine 'na bhfuil fonn</span>
<lb n="2022"/><span>oibre ortha cad is ceart dóibh a dhéanamh.  Ba ghá agus ba</span>
<lb n="2023"/><span>mhithid a leithéid do cheapa mar, toisc an Ghaedhilg do bheith</span>
<lb n="2024"/><span>á múine sna bun-scoileanna go léir agus ina lán de scoileanna</span>
<lb n="2025"/><span>na gceárd, do fágadh na brainsí nách mór díomhaoin ar fad.</span></p>
<lb n="2026"/>
<lb n="2027"/><p><span>Rud áiféiseach, dar linn, an iomad cuspóirí do bheith ag</span>
<lb n="2028"/><span>cumann ar bith fé mar a bhí ag an gConnra.  Bhí sé mar</span>
<lb n="2029"/><span>chuspóir aige, cuir i gcás, cabhrú leis an measarthacht, bíodh is</span>
<lb n="2030"/><span>ná raibh ar a chumas oiread is éinne amháin do chosc ar bheith</span>
<lb n="2031"/><span>ar meisce seacht n-uaire sa tseachtain dá mba mhaith leis é.  Is</span>
<lb n="2032"/><span>beag baint a bhí ag an ní sin leis an bpríomh-chuspóir, leis an</span>
<lb n="2033"/><span>bprímh-riachtanas náisiúnta, sé sin, fé mar atá sé curtha síos</span>
<lb n="2034"/><span>sa Chórú nua mar chuspóir aonair, "an Ghaedhilg do chur fé</span>
<lb n="2035"/><span>réim arís ar fuaid Eireann uile ionnus go mbudh tír shaor</span>
<lb n="2036"/><span>Ghaedhlach í ath-uair."  Ní bheidh san againn go dtí go mbeidh</span>
<lb n="2037"/><span>an teanga náisiúnta á labhairt do ghnáth ag gach éinne: ag</span>
<lb n="2038"/><span>an sagart agus ag an ministir sna heaglaisí, ag an mbáirseoir</span>
<lb n="2039"/><span>mná i lár na sráide agus í ag statha gruaige a comharsan (má</span>
<lb n="2040"/><span>leanann an dea-nós san againn), ag an naomh agus é ag labhairt</span>
<lb n="2041"/><span>ar na nithe a bhaineann le Dia ag an úsaire agus é ag buala bob ar</span>
<lb n="2042"/><span>amadáin, ag an bhfear uasal macánta agus é ag cosaint chlú a</span>
<lb n="2043"/><span>thíre, ag an bhfear fill agus é ad iarraidh í dhíol, ag gach éinne</span>
<lb n="2044"/><span>riamh sa tír i ngach gnó, olc no maith, a bheidh aige á dhéanamh.</span></p>
<lb n="2045"/>
<lb n="2046"/><p><span>Ina theanta san tá sé socair gan aon trácht ná díospóireacht</span>
<lb n="2047"/><span>do bheith á dhéanamh feasta, in obair an Chonnartha, ar aon</span>
<lb n="2048"/><span>cheist achrannach ná baineann leis an gcuspóir, agus ba dheacair,</span>
<lb n="2049"/><span>agus san amhlaidh, fear ab fhearr chun dea-shompla do thabhairt</span>
<lb n="2050"/><span>dúinn, ag cur na rialach i bhfeidhm go daingean agus ag leanúint</span>
<lb n="2051"/><span>go dlúth don chuspóir, ná an Dochtúir Seán P.  Mac Enri, atá ag</span>
<lb n="2052"/><span>déanamh amhlaidh o bhí aon bhaint aige leis an gConnra agus tá</span>
<lb n="2053"/><span>áthas orainn gur toghadh mar uachtarán ar an gConnra é.  Gura</span>
<lb n="2054"/><span>fada buan ag obair dá thír é!</span></p>
<lb n="2055"/>
<lb n="2056"/><p><span>Do thagair Coiste na Códhála ina dtuarasgabháil don áit atá</span>
<lb n="2057"/><span>ag an nGaedhilg sna príomh-scoileanna.  Deirid, agus táimíd ar</span></p>
</div>
<pb n="155"/>
<div><lb n="2058"/><p><span>aon tuairim leo, go bhfuil an Béarla in uachtar fós ionta agus</span>
<lb n="2059"/><span>réim is rachmas ag an dream atá ag claoi leis, in ainneoin an</span>
<lb n="2060"/><span>méid duaidh agus trioblóide a fuair an Connra seacht mbliana</span>
<lb n="2061"/><span>déag o shin ad iarraidh na scoileanna san do Ghaelú.  Ní mór,</span>
<lb n="2062"/><span>mar adeirid, ollúin do sholáthar go mbeidh ar a gcumas a n-abhair</span>
<lb n="2063"/><span>léinn do theagasc as Gaedhilg.  Is fada an t-am é seacht mbliana</span>
<lb n="2064"/><span>déag agus ba chóir, dar linn, feabhas éigin do bheith le feiscint</span>
<lb n="2065"/><span>ach, in' ionad san, is amhlaidh atá an Ghaedhilg ina stróinséir</span>
<lb n="2066"/><span>fós sna scoileanna san agus díreach oiread seans aici ar bheith</span>
<lb n="2067"/><span>ina máistreás ionta is tá ag an bhFraincis.  De bharr gach ní</span>
<lb n="2068"/><span>do bheith á theagasc as Béarla sna príomh-scoileanna do tháinig</span>
<lb n="2069"/><span>an Béarla anuas diaidh ar ndiaidh o sna huaisle Gallda go dtí</span>
<lb n="2070"/><span>na Gaeil ba bhoichte sa tír, siúd is gur dhó le duine - agus tá</span>
<lb n="2071"/><span>a lán daoine deimhnitheach de - ná féadfadh sé difríocht ar bith</span>
<lb n="2072"/><span>do dhéanamh do dhuine bhocht ghiobalach in iarthar na tíre pé</span>
<lb n="2073"/><span>ní a deanfí ná ná déanfí i gcoláiste mhór Ghallda i mBaile Atha</span>
<lb n="2074"/><span>Cliath ná in aon áit eile.  Má sailítear an t-uisce ag bun an</span>
<lb n="2075"/><span>tsrotha beidh an sruth go léir salach dá fhaid é an sruth.  Ní</span>
<lb n="2076"/><span>foláir dúinn dul ag obair go dian láithreach chun stop do chur</span>
<lb n="2077"/><span>leis an sailiú san.</span></p>
<lb n="2078"/>
<lb n="2079"/><p><span>Is maith linn a thabhairt fé ndeara go bhfuil an Comhar</span>
<lb n="2080"/><span>Drámaíochta agus Aisteoirí Bhaile Atha Cliath ag dul i ndánacht.</span>
<lb n="2081"/><span>Ciscéim mór ar aghaidh ab ea dráma chó tromaí leis "An</span>
<lb n="2082"/><span>Bheidhlín Buadha," aistriú próis o "Fhiachra Eilgeach" ar</span>
<lb n="2083"/><span>"Le Luthier de Crémone" a scríbh Francois Coppée i bhfilíocht</span>
<lb n="2084"/><span>Fhraincise, do chur ar an stáitse, mar a dineadh an mí seo caite</span>
<lb n="2085"/><span>in Amharclann na Mainistreach.  Obair nea-ghnáthach do sna</span>
<lb n="2086"/><span>hAisteoirí é, mar is ar dhrámaí grinn is mó atá taithí acu go dtí</span>
<lb n="2087"/><span>so.  Ba ró-uiriste dhóibh a leithéid de dhráma do lot agus an</span>
<lb n="2088"/><span>méid óráidíochta áille fileata atá ann, gan trácht ar nea-</span>
<lb n="2089"/><span>choitiantacht na smaointe a nochtar ann ná ar an difríocht atá</span>
<lb n="2090"/><span>idir an Ghaedhilg chruaidh nárbh fholáir a úsáid chun iad do</span>
<lb n="2091"/><span>nochta agus an ghnáth-Ghaedhilg shimplí nádúrtha a bhíonn</span>
<lb n="2092"/><span>sna drámaí grinn againn.  Ar Phiaras Béaslaí agus ar Bhríd</span>
<lb n="2093"/><span>Ní Eigeartaigh a thuit an troma-chuid den obair, go mór mór</span>
<lb n="2094"/><span>ar Phiaras, mar sí páirt an Chruitínigh a bhí aige le déanamh,</span>
<lb n="2095"/><span>agus níor cheaduithe dho an stáitse d'fhágaint ón uair a tháinig</span>
<lb n="2096"/><span>sé i radharc an lucht éisteachta gur leigeadh an brat anuas.</span>
<lb n="2097"/><span>Molaimíd go mór iad araon ar a fheabhas a dhineadar a ngnó.</span>
<lb n="2098"/></p>
</div>
<pb n="156"/>
<div><lb n="2099"/><p><span>Do léiríodh an dráma grinn "Hercileas" an oíche chéanna</span>
<lb n="2100"/><span>mar an tarna huair, agus san i bhfad ní b'fhearr ná an chéad</span>
<lb n="2101"/><span>uair.</span></p>
<lb n="2102"/>
<lb n="2103"/><p><span>Do canadh "An Craipí Óg" dúinn arís, leis.  Ba mhaith linn</span>
<lb n="2104"/><span>go ndéanfí drámaí beaga eile den tsórt san do chur ar an árdán.</span>
<lb n="2105"/><span>Cad mar gheall ar cheol-dráma cheart, ceann beag ná beadh</span>
<lb n="2106"/><span>ann ach, abair, cúigear no seisear d'amhránaithe?  Ní</span>
<lb n="2107"/><span>fheadramair a bhfuil éinne le fáil d'fhéadfadh a leithéid do</span>
<lb n="2108"/><span>chuma dhúinn?</span>
<lb n="2109"/></p>
</div>
<pb n="157"/>
<div><lb n="2110"/><p><span>Leabhra.</span></p>
<lb n="2111"/>
<lb n="2112"/><p><span>Críost Mac Dé, Cuid a Trí: An tAthair Peadar Ua Laoghaire,</span>
<lb n="2113"/><span>Canónach, S.P., do scríbh: Brún agus O Nóláin, Tta., 3s.  6d.</span></p>
<lb n="2114"/>
<lb n="2115"/><p><span>An chuid deiridh d'obair dheiridh an Athar Peadar an leabhar</span>
<lb n="2116"/><span>so.  Bhí sé ag obair go dtí lá a bháis, geall leis, agus an aois</span>
<lb n="2117"/><span>mhór a bhí aige ag luighe go trom air.  Sompla breá dhúinne</span>
<lb n="2118"/><span>mar scríbhneoirí a mheasann éacht iongantach do bheith déanta</span>
<lb n="2119"/><span>againn nuair a scríbhmíd aiste no scéal beag!  Mar adeir an</span>
<lb n="2120"/><span>tAthair Risteárd Pléimeann i ndeire an leabhair:</span></p>
<lb n="2121"/>
<lb n="2122"/><p><span>"B'éigean dó agus an obair idir lámhaibh aige dul fé sgiain</span>
<lb n="2123"/><span>an dochtúra.  Tar éis teacht amach dó as an óspidéal, is beag</span>
<lb n="2124"/><span>má bhí ann aon obair a dhéanamh.  Mar sin féin do scríbh sé</span>
<lb n="2125"/><span>rainnt eile leathanach; ach ba ghearr gur thuit an peann as a</span>
<lb n="2126"/><span>láimh.  Níor mhiste suaineas a bheith ag an láimh sin.  Bhí an</span>
<lb n="2127"/><span>suaineas tuillte go maith aici, tar éis na mblianta go léir.  Is</span>
<lb n="2128"/><span>éachtach le méid an obair a chuir sí dhi, obair chun glóire Dé</span>
<lb n="2129"/><span>agus onóra na h-Eireann.</span></p>
<lb n="2130"/>
<lb n="2131"/><p><span>Bhí galar a bháis ag goilleamhaint air agus é ag gabháil do</span>
<lb n="2132"/><span>Chríost Mac Dé."  Ní deirim ná go bhfuil a rian san ar an</span>
<lb n="2133"/><span>leabhar.  Uaireanta bíon sé ag casadh agus ag athchasadh ar an</span>
<lb n="2134"/><span>sgéal.  'Na thaobh san a's uile measaim nách fearra dhom rud</span>
<lb n="2135"/><span>a dhéanfad 'ná é fhágáilt mar atá se, gan athrú a dhéanamh air,</span>
<lb n="2136"/><span>gan iarracht a dhéanamh ar é chríochnú."</span></p>
<lb n="2137"/>
<lb n="2138"/><p><span>Bíodh go mbéidir, mar gheall ar na cúiseanna a luadhann an</span>
<lb n="2139"/><span>tAthair Risteárd, ná fuil an leabhar deiridh seo an Athar</span>
<lb n="2140"/><span>Peadar chó saor ó lochtaibh is ba mhaith linn, tá éinní amháin</span>
<lb n="2141"/><span>ann atá go hana-mhaith, ní hea ach thar barr, dar liom-sa, agus</span>
<lb n="2142"/><span>chó háluinn le cuid de sna nithe is fearr dá bhfuil againn uaidh.</span>
<lb n="2143"/><span>Sé ní é sin ná an cuntas a thugann sé dhúinn ar chaithréim an</span>
<lb n="2144"/><span>tSlánathóra agus é ag dul isteach i Ierúsalem ar muin asail.</span>
<lb n="2145"/><span>Tá guth na ndaoine le cloisint ann agus gach aon "hosanna"</span>
<lb n="2146"/><span>acu agus iad ag rith ina slóite ar fuaid na sráideanna cumhanga</span>
<lb n="2147"/><span>cama.  Tá an cló go maith ann agus tá clúdach deas éadaigh is</span>
<lb n="2148"/><span>cárta air.</span></p>
<lb n="2149"/>
<lb n="2150"/><p><span>COINNEACH.</span>
<lb n="2151"/></p>
</div>
<pb n="158"/>
<div><lb n="2152"/><p><span>The Soldier's Story of Easter Week: Brian O hUiginn; 1s.</span></p>
<lb n="2153"/>
<lb n="2154"/><p><span>Cuntas deas taithneamhach simplí é seo ar a bhfeacaidh</span>
<lb n="2155"/><span>saighdiúir le hEirinn i gCoga na Cásca, 1916.  Is mór an trua</span>
<lb n="2156"/><span>nách i nGaedhilg atá sé ach is dócha go gcaithfimid fanúint go</span>
<lb n="2157"/><span>ceann tamaill eile sara ndéanfidh scríbhneoir éigin Gaedhilge</span>
<lb n="2158"/><span>dhíobh súd a bhí sa choga ghlórmhar san cuntas den tsaghas</span>
<lb n="2159"/><span>chéanna do thabhairt dúinn sa teangain náisiúnta.  Níl aon</span>
<lb n="2160"/><span>mhaíomh ná bladhmann ná "buaileam sciath" sa scéal fíor so</span>
<lb n="2161"/><span>atá scríbhte ag Brian.  Fanann sé féin i leataoibh agus leigean</span>
<lb n="2162"/><span>sé don tsaighdiúir a scéal d'innsint dúinn.  Saighdiúir é sin go</span>
<lb n="2163"/><span>bhfuil uaisleacht aigne is anama ann agus grá mór aige dEirinn.</span>
<lb n="2164"/><span>Ag léumh an scéil dúinn, beirtar sinn tharnais, i sprid, go dtí</span>
<lb n="2165"/><span>saghas Eireann atá nách mór imithe i ndearmhad, agus go dtí</span>
<lb n="2166"/><span>aimsir ina raibh dóchas árd ag gach dea-Ghaeal.  Ní miste dhúinn</span>
<lb n="2167"/><span>cuimhneamh ar na nithe sin anois agus gur ar éigin aithnímíd</span>
<lb n="2168"/><span>sinn féin sa tsaol nua atá againn, saol atá níos fearr ná an seana-</span>
<lb n="2169"/><span>shaol ar shlite agus, mo leun! i bhfad níos measa ar shlite</span>
<lb n="2170"/><span>eile.</span></p>
<lb n="2171"/>
<lb n="2172"/><p><span>Suas le 80 leathanach atá sa scéal so an tsaighdiúra uasail.</span>
<lb n="2173"/><span>Tá an cló agus deabhramh an leabhair go deas glan, agus tá</span>
<lb n="2174"/><span>sé le fáil sna siopaí, agus ón údar ag "Stormanstown,"  Glas</span>
<lb n="2175"/><span>Naidhean, Baile Atha Cliath.</span>
<lb n="2176"/><span>Coinneach.</span>
<lb n="2177"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Tramanna i dTeheran?

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Tramanna i dTeheran?

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
