Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Lúcián</title><author><name type="main">Aistrithe ag an Athair Peadar Ua Laoghaire</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">AM015</note>
                         <note type="L">a</note>
                         <note type="B">1924</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2013</date><idno>AM015</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title>Lúcián</title><author>Aistrithe ag an Athair Peadar Ua Laoghaire</author><imprint><publisher>Brún & Ó Nóláin, Teor.</publisher><date>1924</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>LÚCIÁN</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>AN t-ATHAIR PEADAR UA LAOGHAIRE</span>
<lb n="4"/></p>
</div>
<pb n="1"/>
<div><lb n="5"/><p><span>LÚCIÁN.</span></p>
<lb n="6"/>
<lb n="7"/><p><span>I.</span></p>
<lb n="8"/>
<lb n="9"/><p><span>AN AISLING NÚ BEATHA LÚCIÁN.</span></p>
<lb n="10"/>
<lb n="11"/><p><span>Bhíos tamal beag tar éis stad de dhul ar sgoil mar</span>
<lb n="12"/><span>bhíos eirighthe suas am' ógánach.  Bhí m'athair agus</span>
<lb n="13"/><span>cuid d'á cháirdibh ag glacadh chómhairle a chéile i dtaobh</span>
<lb n="14"/><span>cad eile ba cheart a mhúine dhom i dteannta a</span>
<lb n="15"/><span>raibh foghlumtha agam.  Dar leis an gcuid ba mhó acu,</span>
<lb n="16"/><span>rud ana thrioblóideach ab eadh an léighean.  Níor mhór</span>
<lb n="17"/><span>aimsir fhada chuige agus costas mór agus cothrom</span>
<lb n="18"/><span>airgid.  Ní raibh aon ghustal ró mhór againne.  Rud</span>
<lb n="19"/><span>éigin a bheith ag teacht isteach chughainn go luath iseadh</span>
<lb n="20"/><span>d'oirfadh dúinn agus ní bheith ag déanamh costais.  Dar</span>
<lb n="21"/><span>leó dá gcuirtí le céird éigin me bheadh, ar an gcéad</span>
<lb n="22"/><span>dul síos, mo chothú agam as an gcéird i n-inead</span>
<lb n="23"/><span>me bheith am' mhuirighin ar mo mhuinntir agus me chómh</span>
<lb n="24"/><span>mór, agus d'á éaghmuis sin níor bh'fhada go mbeinn</span>
<lb n="25"/><span>ag cur áthais ar m'athair nuair a bheadh rud éigin agam</span>
<lb n="26"/><span>'á thabhairt abhaile i gcómhnuidhe as mo chéird.</span></p>
<lb n="27"/>
<lb n="28"/><p><span>Ansan do ghlacadar cómhairle a chéile ar cad í an</span>
<lb n="29"/><span>cheárd ab fhearr agus ba shaoráidighe le foghluim, agus</span>
<lb n="30"/><span>bheadh oireamhnach do shaormhac, agus n-a mbeadh a cóir</span>
<lb n="31"/><span>úirlisí neamhchostasamhail, agus rud maith d'á barr ag</span>
<lb n="32"/><span>duine.  Ansan bhí ceárd fé leith ag gach duine acu d'á</span>
<lb n="33"/><span>mholadh, do réir a thuisgiona féin.  Bhí dritháir máthar</span>
<lb n="34"/><span>dom ar dhuine acu.  Dealbhadóir oirdheirc ab eadh é</span>
<lb n="35"/><span>agus líomhadóir áluinn cloch, agus bhí cáil mhór</span>
<lb n="36"/><span>air.  D'fheuch m'athair air.</span></p>
<lb n="37"/>
<lb n="38"/><p><span>"Ní ceart," arsa m'athair, "buadh bheith ag aon</span>
<lb n="39"/><span>cheárd eile ach ag do cheárd-sa an fhaid ataoi féin</span></p>
</div>
<pb n="2"/>
<div><lb n="40"/><p><span>láithreach.  Tóg leat abhaile é seo," ar seisean, ag</span>
<lb n="41"/><span>síne a mhéire chugham-sa, "agus dein snuigheadóir</span>
<lb n="42"/><span>maith cloch de agus líomhadóir, agus dealbhadóir.</span>
<lb n="43"/><span>Tá féith ann chun na h-oibre sin.  Tá, mar is eól duit,</span>
<lb n="44"/><span>an chúilfhéith ó dhúchas aige."</span></p>
<lb n="45"/>
<lb n="46"/><p><span>Isé rud a chuir an nídh sin i gceann m'athar,</span>
<lb n="47"/><span>'ná é bheith ag feuchaint ar na bréagáin bheaga cérach</span>
<lb n="48"/><span>a dheininn.  Nuair a thagainn abhaile ó'n sgoil, bhínn</span>
<lb n="49"/><span>ag snuighe cnapóige cérach go ndeininn bó dhi nú capall</span>
<lb n="50"/><span>nú duine, dar fiadh, agus mheasadh m'athair go ndeininn</span>
<lb n="51"/><span>go maith agus go fírinneach iad, ach do gheibhinn an tslat</span>
<lb n="52"/><span>go minic mar gheall ortha ó sna máighistiríbh sgoile.</span>
<lb n="53"/><span>Ach do moladh m'éirim aigne mar gheall ortha an uair</span>
<lb n="54"/><span>sin, agus do glacadh iontaoibh mhór asam nár bh'fhada</span>
<lb n="55"/><span>go mbeadh an cheárd agam ó bhí an lámh chómh</span>
<lb n="56"/><span>h-aicilidhe agam chun na ndealbh.</span></p>
<lb n="57"/>
<lb n="58"/><p><span>Gan a thuille ríghnis do ceapadh lá dhom chun na</span>
<lb n="59"/><span>céirde do thosnú, agus do tugadh suas me do</span>
<lb n="60"/><span>dhritháir mo mháthar, agus dar fiadh níor chuir an sgéal</span>
<lb n="61"/><span>puinn buartha orm.  Is amhlaidh a thuigeas nár ró olc</span>
<lb n="62"/><span>an caitheamh aimsire bheadh agam, agus gur mhór an</span>
<lb n="63"/><span>chreideamhaint dom é ameasg mo chomrádaidhthe, me</span>
<lb n="64"/><span>bheith ag cumadh déithe agus ag cur órnáide ar</span>
<lb n="65"/><span>íomhághthibh beaga dhom féin agus do'n mhuinntir ab</span>
<lb n="66"/><span>ionmhuin liom.</span></p>
<lb n="67"/>
<lb n="68"/><p><span>Ach sidé an chéad rud a thuit amach dom, fé mar is</span>
<lb n="69"/><span>gnáth a thuitim amach do'n té a bhíon ag tosnú.  Do</span>
<lb n="70"/><span>thug m'oncuil siséal dom agus dubhairt sé liom leac</span>
<lb n="71"/><span>a bhí sínte ós mo chómhair do bhualadh go h-ana réidh,</span>
<lb n="72"/><span>agus dubhairt sé an focal ó Hésiód:-</span></p>
<lb n="73"/>
<lb n="74"/><p><span>"Leath na h-oibre tosnú maith."</span></p>
<lb n="75"/>
<lb n="76"/><p><span>Ach toisg gan an taithighe bheith agam-sa do luigheas ró</span>
<lb n="77"/><span>throm ar an lic agus do briseadh í.  Do léim seisean,</span>
<lb n="78"/><span>ar buile, agus do rug sé ar fhuip a bhí i n'aice agus go</span>
<lb n="79"/><span>deimhin ní go réidh a thosnuigh sé orm.  Tionsgnamh</span>
<lb n="80"/><span>deórach iseadh dhein sé orm mar thabhairt isteach am'</span></p>
</div>
<pb n="3"/>
<div><lb n="81"/><p><span>chéird.  Do ritheas as an áit agus siúd abhaile me</span>
<lb n="82"/><span>agus me ag gol, na deóracha lem' shúilibh agus gach</span>
<lb n="83"/><span>aon osna ag teacht óm' chroidhe.  D'innseas dom'</span>
<lb n="84"/><span>mháthair cad é an cor a tugadh orm leis an bhfuip agus</span>
<lb n="85"/><span>thaisbeánas na h-ústaí dhi.  Do ghearánas go cruaidh é</span>
<lb n="86"/><span>léi, agus dubhart léi gur éad a bhí air le h-eagla go</span>
<lb n="87"/><span>mbuadhfinn air féin sa chéird.  Bhí mo mháthair ar</span>
<lb n="88"/><span>buile agus thug sí milleán mór d'á dritháir.</span></p>
<lb n="89"/>
<lb n="90"/><p><span>Tháinig an oidhche.  Chuas a chodla agus me ag gol</span>
<lb n="91"/><span>go fuigheach, agus me ag síor-mhachtnamh fan na h-oidhche.</span></p>
<lb n="92"/>
<lb n="93"/><p><span>An méid atá ráidhte go dtí so agam ní'l ann ach</span>
<lb n="94"/><span>leanabaidheacht agus cúis gháire.  Ach ó, a dhaoine, do</span>
<lb n="95"/><span>tháinig rud eile 'n-a dhiaidh san agus ní spórt ná</span>
<lb n="96"/><span>leanabaidheacht é ach sgéal gur fiú é éisteacht leis</span>
<lb n="97"/><span>go géar agus go h-aireach.  Labharfad air i bhfocalaibh</span>
<lb n="98"/><span>h-Óméir:-</span></p>
<lb n="99"/>
<lb n="100"/><p><span>"Tháinig chugham sa n-oidhche, am' shuan,</span>
<lb n="101"/><span>Aisling shuairc do b'aoibhinn amharc,"</span></p>
<lb n="102"/>
<lb n="103"/><p><span>agus bhí an aisling chómh gléineach san gur chuma í nú</span>
<lb n="104"/><span>fírinne.  Anois féin, tar éis an oiread aimsire, tá</span>
<lb n="105"/><span>an t-éadach a bhí ar na daoine a taisbeánadh dom, tá</span>
<lb n="106"/><span>sé glan os cómhair mo shúl, agus na guthana a dh'airigheas</span>
<lb n="107"/><span>táid siad am' chluasaibh; bhí gach aon rud chómh soiléir</span>
<lb n="108"/><span>sin.  Bhí beirt bhan, duine acu ar gach taobh díom agus</span>
<lb n="109"/><span>greim ar láimh liom ag gach duine acu agus iad am'</span>
<lb n="110"/><span>tharrac ó n-a chéile, gach bean díobh 'am tharrac chúichi féin</span>
<lb n="111"/><span>go dian.  Bhíos nách mór 'am stracadh as a chéile acu,</span>
<lb n="112"/><span>me ag bean acu ar fad, uair, agus ansan an buadh ag</span>
<lb n="113"/><span>an mnaoi eile agus me aici sin ar fad geall leis.</span>
<lb n="114"/><span>Bhíodar araon ag sgreadaigh go h-árd, bean acu 'ghá</span>
<lb n="115"/><span>dheimhniú gur léi féin me agus an bhean eile 'ghá rádh</span>
<lb n="116"/><span>gur thug sí a h-éitheach agus go raibh nídh nár léi aici</span>
<lb n="117"/><span>dh'á éileamh.  Do dheabhruigh duine acu taithighe bheith ar</span>
<lb n="118"/><span>obair chruaidh aici.  Bhí deabhramh fir uirthi, a folt gan</span>
<lb n="119"/><span>cíoradh, a lámha go féithleach agus go cruaidh, a balcaisí</span>
<lb n="120"/><span>trosáilte aici fé mar a bhíodh ag m'oncuil nuair a</span></p>
</div>
<pb n="4"/>
<div><lb n="121"/><p><span>bhíodh sé ag líomhadh na gcloch.  Bhí an bhean eile áluinn</span>
<lb n="122"/><span>'n-a gnúis agus slachtmhar maiseamhail 'n-a cuid éadaigh</span>
<lb n="123"/><span>agus 'n-a sgéimh.</span></p>
<lb n="124"/>
<lb n="125"/><p><span>Fé dheire, nuair a theip ar gach mnaoi dhíobh me bhreith</span>
<lb n="126"/><span>léi ó'n mnaoi eile, d'fhágadar fúm-sa a rádh cé 'cu</span>
<lb n="127"/><span>dhíobh 'n-a ngeóbhainn léi.  Do labhair an bhean gharbh ar</span>
<lb n="128"/><span>dtúis, an bhean 'n-a raibh deabhramh an fhir uirthi:-</span></p>
<lb n="129"/>
<lb n="130"/><p><span>"Feuch, a mhic ó," ar sisi, "mise ealadha na dealbh-</span>
<lb n="131"/><span>adóireachta, an ealadha sin n-ar thosnuighis ar í fhoghluim</span>
<lb n="132"/><span>indé.  Tá mo ghaol leat agus aithne agam ort ód'</span>
<lb n="133"/><span>mhuinntir.  Snuigheadóirí cloch ab eadh do sheanathair</span>
<lb n="134"/><span>(i. athair mo mháthar) agus dhá oncuil duit, agus</span>
<lb n="135"/><span>bhí creideamhaint mhór acu mar gheall orm-sa.  Má's</span>
<lb n="136"/><span>maith leat gan do shaoghal do chaitheamh le fídireacht</span>
<lb n="137"/><span>dhíomhaoin neamhthairbhtheach 'n-a fochair sin (agus shín</span>
<lb n="138"/><span>sí a méar chun na mná eile), ach teacht agus</span>
<lb n="139"/><span>maireachtaint am' theannta-sa, beidh, ar dtúis cothú</span>
<lb n="140"/><span>maith ort, agus guailne leathana agat.  Ansan beidh</span>
<lb n="141"/><span>tú saor ó fhormad.  Ní bheidh ort imtheacht ód' dhúthaigh</span>
<lb n="142"/><span>féin agus ód' ghaoltaibh agus dul go dúthaigh iasachta,</span>
<lb n="143"/><span>agus ní mar gheall ar fhocalaibh cainnte do molfar</span>
<lb n="144"/><span>thu.  Ná bíodh seirbhthean ort, ámhthach, tré gan deabhramh</span>
<lb n="145"/><span>níos uaisle bheith orm agus éadach níos glaine.  Ar</span>
<lb n="146"/><span>an gcuma so iseadh thosnuigh Phidias oirdheirc, agus</span>
<lb n="147"/><span>'n-a dhiaidh san do thaisbeáin sé íomhágh Zeúis, agus</span>
<lb n="148"/><span>dhein Polúclétos íomhágh Iúnó, agus (tar éis tosnú ar</span>
<lb n="149"/><span>an gcuma so dóibh) do fuair Míró é mholadh</span>
<lb n="150"/><span>agus Pracsitelés iongna dhéanamh de.  Táid</span>
<lb n="151"/><span>siad súd go léir d'á n-adhradh anois ameasg na</span>
<lb n="152"/><span>ndéithe.  Agus má dheinean tusa thu féin mar dhuine</span>
<lb n="153"/><span>acu súd cad é an bac a bheidh ort bheith oirdheirc</span>
<lb n="154"/><span>ameasg na ndaoine go léir?  Cuirfir daoine ag</span>
<lb n="155"/><span>formad let' athair agus cuirfir oirdhearcas ar thír</span>
<lb n="156"/><span>do dhúchais."</span></p>
<lb n="157"/>
<lb n="158"/><p><span>Do labhair sí na neithe sin agus a lán eile de'n</span>
<lb n="159"/><span>tsaghas chéadna nách cuimhin liom, agus í ag snagaireacht,</span>
<lb n="160"/><span>agus ag milleadh na bhfocal ar fad, ach í ag déanamh a</span></p>
</div>
<pb n="5"/>
<div><lb n="161"/><p><span>díthil ar iad do thabhairt léi go mait chun a sgéil féin</span>
<lb n="162"/><span>do chur 'n-a luighe orm, ach táid siad imthighthe as mo</span>
<lb n="163"/><span>cheann nách mór.</span></p>
<lb n="164"/>
<lb n="165"/><p><span>Do stad sí.  Ansan do labhair an bhean eile agus</span>
<lb n="166"/><span>seo mar adubhairt sí.</span></p>
<lb n="167"/>
<lb n="168"/><p><span>"Feuch, a mhic," ar sise, "Mise an léighean.  Tá</span>
<lb n="169"/><span>rainnt aithne curtha agat orm cheana féin.  Ní h-aithne</span>
<lb n="170"/><span>ró dhoimhinn í, ámhthach.  Ní aithnighean tú me i gceart</span>
<lb n="171"/><span>fós.  Tá innste aici sin duit cad iad na maitheasaí</span>
<lb n="172"/><span>a thabharfaidh an chlochaireacht chughat.  Pé maitheasaí a</span>
<lb n="173"/><span>thabharfaidh an cheárd san chughat ní bheir choidhche ach ad'</span>
<lb n="174"/><span>sglábhaidhe aici, ag déanamh oibre cuirp, gan súil</span>
<lb n="175"/><span>go deó agat le h-aon rud eile; tu féinig uiríseal</span>
<lb n="176"/><span>os cómhair daoine gan le fághail agat ach an suarachas</span>
<lb n="177"/><span>agus an ghanachúise; t'aigne uiríseal gan aon tabhairt</span>
<lb n="178"/><span>amach ionat; gan maith do charaid ionat; gan eagla</span>
<lb n="179"/><span>ag namhaid rómhat; gan feuchaint suas ag an bpobul</span>
<lb n="180"/><span>chughat; gan ionat i n-aon chor ach fear oibre, duine de'n</span>
<lb n="181"/><span>choitchiantacht; tu ag cúbadh dot' uachtarán; ag umhlú</span>
<lb n="182"/><span>d'fhear an úrlabhra; gan agat ach beatha an ghiorfhiaidh,</span>
<lb n="183"/><span>gach aon rud láidir ar do thí.  Agus cuir i gcás go</span>
<lb n="184"/><span>dtiocfadh leat bheith ad' Phidias nú ad' Pholúcléitos</span>
<lb n="185"/><span>agus go gcúmfá a lán neithe oirdhearca, molfidh gach</span>
<lb n="186"/><span>aoinne an ealadha a bheidh déanta agat ach ní</span>
<lb n="187"/><span>thaithnfidh le h-aoinne ach duine gan chiall bheith mar</span>
<lb n="188"/><span>thú.</span></p>
<lb n="189"/>
<lb n="190"/><p><span>Ach má dheinean tú mo réir-se taisbeánfad duit</span>
<lb n="191"/><span>gníomhartha uaisle na sean agus a n-oibreacha móra.</span>
<lb n="192"/><span>Léighfad duit na leabhra do sgríobhdar.  Cuirfad iad go</span>
<lb n="193"/><span>léir ar do chumas.  D'á éaghmuis sin cuirfad uaisleacht</span>
<lb n="194"/><span>ar t'aigne.  Ní deacair dom san mar tá an chúilfhéith go</span>
<lb n="195"/><span>h-áluinn ionat.  Cuirfad órnáidí aigne ort .i. measar-</span>
<lb n="196"/><span>dhacht; agus macántacht; agus cráibhtheacht; agus</span>
<lb n="197"/><span>séimhe; agus soghluaisteacht; agus ciallmhaireacht; agus</span>
<lb n="198"/><span>daingineacht; agus dúil sa rud is creideamhnach, uasal;</span>
<lb n="199"/><span>óir sin iad na rudaí a chuirean fíoruaisleacht ar aigne</span>
<lb n="200"/><span>an duine.  Ní bheidh aon nídh ársa, ná aod nídh is ceart</span></p>
</div>
<pb n="6"/>
<div><lb n="201"/><p><span>a dhéanamh anois, i n-ainbhfios ort.  Ní h-eadh ach chífir</span>
<lb n="202"/><span>roim ré, i n-aonfheacht liom-sa, na neithe a bheidh i ndán.</span>
<lb n="203"/><span>Múinfad duit gan puinn ríghnis, gach aon tsaghas</span>
<lb n="204"/><span>eóluis d'á mbainean le déithe agus le daoine.  Agus</span>
<lb n="205"/><span>tusa atá go bocht anois gan ionat ach mac Uí Rudaidhe,</span>
<lb n="206"/><span>tusa a bhí anois beag ag cuimhneamh ar ealadhain shuarach</span>
<lb n="207"/><span>do ghabháil, beidh tú go luath ad' chúis tnútha agus for-</span>
<lb n="208"/><span>maid do chách, fé onóir agus fé mholadh, go h-oirdheirc</span>
<lb n="209"/><span>de bharr na ndeaghthréithe is mó, fé mheas ag an lucht</span>
<lb n="210"/><span>saidhbhris is aoirde agus ag lucht na fola is uaisle,</span>
<lb n="211"/><span>i n-éadach mar é seo (agus thaisbeáin sí an t-éadach</span>
<lb n="212"/><span>áluinn a bhí uirthi féin), agus cách ag moladh réime agus</span>
<lb n="213"/><span>ceannais duit.  Ansan, má's rud é gur mian leat</span>
<lb n="214"/><span>imtheacht ar chuaird i ndúthaigh iasachta ní bheidh tú gan</span>
<lb n="215"/><span>aithne ag an bpoibilidheacht ort mar cuirfad-sa ort</span>
<lb n="216"/><span>na cómharthaí sofheicse a chuirfidh fhiachaint ar chách a</span>
<lb n="217"/><span>chífidh thu an fear is giorra dhó do phriocadh agus a mhéar</span>
<lb n="218"/><span>do shíne chughat-sa agus a rádh, "Siné é!"  Ansan, bíodh</span>
<lb n="219"/><span>go mbeidh gnó mór éigin ar siubhal, agus do mhuinntir</span>
<lb n="220"/><span>agus muinntir na catharach go léir ag feuchaint air,</span>
<lb n="221"/><span>iompóchaid siad uaidh agus feuchfid siad go léir ort-sa.</span>
<lb n="222"/><span>Ansan, má bhíon aon chainnt le déanamh agat, beidh an</span>
<lb n="223"/><span>pobul ag éisteacht leat agus a mbéil ar leathadh acu</span>
<lb n="224"/><span>agus iad ag moladh líomhthachta agus nirt do chainnte</span>
<lb n="225"/><span>agus ag moladh an tséin a bhí ar t'athair.  Agus an nídh</span>
<lb n="226"/><span>seo adeirtear .i. go dtéid daoine áirithe saor ó bhás,</span>
<lb n="227"/><span>tabharfad-sa an nídh sin duit-se.  Nuair fhágfir an</span>
<lb n="228"/><span>bheatha so ní stadfir de bheith i bhfochair lucht léighinn</span>
<lb n="229"/><span>agus ag cómhluadar leis na maithibh móra.  Feuch</span>
<lb n="230"/><span>an Démostenés oirdheirc úd, an t-athair ó n-ar shíol-</span>
<lb n="231"/><span>raidh sé, agus an fear a dheineas-sa dhe.  Feuch</span>
<lb n="232"/><span>Aischinés agus gan 'n-a mháthair ach tiompánaidhe bhocht,</span>
<lb n="233"/><span>agus an meas a bhí ag Pilib air mar gheall ar ar dheineas-</span>
<lb n="234"/><span>sa dhó.  Agus siné Sócratés féin, an chlochaire seo</span>
<lb n="235"/><span>do thóg é, ach chómh luath agus tháinig a mhalairt de chiall</span>
<lb n="236"/><span>dó do rith sé uaithi agus tháinig sé chugham-sa.  Feuch</span>
<lb n="237"/><span>an mór chlú atá anois aige.</span>
<lb n="238"/></p>
</div>
<pb n="7"/>
<div><lb n="239"/><p><span>Má thugan tusa druim lámha anois leis na maithibh</span>
<lb n="240"/><span>móra úd go léir, agus le gnóthaíbh uaisle, agus le</span>
<lb n="241"/><span>h-úrlabhra stuama, agus le h-éadach maiseamhail,</span>
<lb n="242"/><span>agus le meas, agus le h-onóir, agus le moladh, agus</span>
<lb n="243"/><span>le ceannas, agus le cómhacht, agus le forlámhas, agus</span>
<lb n="244"/><span>le cáil t'úrlabhra, agus le cách a bheith ag moladh do</span>
<lb n="245"/><span>thuisgiona, cuirfir umat seana chasóg agus balcaisí</span>
<lb n="246"/><span>mogha, agus ní bheidh ad' lámhaibh agat ach cróana agus</span>
<lb n="247"/><span>úirlisí clochaireachta, siséala agus tuairgíní, agus tu</span>
<lb n="248"/><span>ar do chromadh chun na hoibre, agus tu go h-uiríseal</span>
<lb n="249"/><span>agus go cromtha agus go sléachtaithe ar gach aon</span>
<lb n="250"/><span>tsaghas cuma; gan ionat choidhche tu féin do dhíriú</span>
<lb n="251"/><span>suas, mar a dhéanfadh fear, ná saor-mhachtnamh a</span>
<lb n="252"/><span>dhéanamh.  Tu ag machtnamh i gcómhnuidhe ar conus</span>
<lb n="253"/><span>a bheadh do dhéantúsaí comhthrom bláthmhar agat, ach gan</span>
<lb n="254"/><span>aon chuimhneamh agat ar conus a bheifá féin deaghcúmtha</span>
<lb n="255"/><span>maiseamhail; gan de mheas agat ort féin ach níos lugha</span>
<lb n="256"/><span>ná bheadh ag duine ar na clochaibh.</span></p>
<lb n="257"/>
<lb n="258"/><p><span>Bhí sí ag cainnt ar an gcuma an ach níor fhanas-sa</span>
<lb n="259"/><span>le críochnú na cainnte.  Phreabas am' shuidhe agus</span>
<lb n="260"/><span>thugas mo bhreith eatartha.  Thuga druim lámha leis an</span>
<lb n="261"/><span>gcailligh mhíchúmtha úd na clochaireachta agus ghabhas le</span>
<lb n="262"/><span>mnaoi uasail an léighinn agus is orm a bhí an t-áthas,</span>
<lb n="263"/><span>go mór mór nuair a chuimhnigheas ar an bhfuip agus ar</span>
<lb n="264"/><span>na h-ústaíbh a chuir an chailleach orm indé roimis sin</span>
<lb n="265"/><span>agus me ag tosnú ar an an gcéird a dh'fhoghluim.  Nuair</span>
<lb n="266"/><span>a thuig an chailleach gur thréigeas do bhéic sí go h-árd</span>
<lb n="267"/><span>agus bhuail sí a dhá bais agus mheil sí a fiacala.  Fé</span>
<lb n="268"/><span>dheire, fé mar a chloisimíd a d'imthigh ar Níobé, bhí sí</span>
<lb n="269"/><span>ag calcadh agus ag cruadhchtaint go dtí gur dhein</span>
<lb n="270"/><span>cloch di.</span></p>
<lb n="271"/>
<lb n="272"/><p><span>D'imthigh sé go h-annspianta uirthi, ach ná meastar</span>
<lb n="273"/><span>gur bréag dom é.  Deinid aislingí rudaí iongantacha.</span>
<lb n="274"/><span>D'fheuch an bhean eile orm-sa "Seadh," ar sisi,</span>
<lb n="275"/><span>"dheinis an méid sin go maith Ní mór dhom do</span>
<lb n="276"/><span>thuarastal a thabhairt duit anois mar gheall ar fheabhas</span>
<lb n="277"/><span>na breithe sin a thugais eadrainn.  Suidh isteach sa</span></p>
</div>
<pb n="8"/>
<div><lb n="278"/><p><span>charbad so."  Bhí an carbad 'n-a h-aice agus sgiatháin</span>
<lb n="279"/><span>ar na capaillibh a bhí faoi, ar nós Phegasuis.  "Chífir</span>
<lb n="280"/><span>anois," ar sisi, "na neithe móra a bheadh i n-ainbhfios</span>
<lb n="281"/><span>ort mara mbeadh tú ghabháil liom-sa i n-inead gabháil</span>
<lb n="282"/><span>léi siúd."</span></p>
<lb n="283"/>
<lb n="284"/><p><span>Isteach liom sa charbad.  Do rug sisi ar na srian-</span>
<lb n="285"/><span>taibh.  Suas linn sa spéir, isi ag giollacht agus mise</span>
<lb n="286"/><span>ag feuchaint am' thímpal ar chatharachaibh agus ar gheintibh</span>
<lb n="287"/><span>agus ar phobulaibh, agus sinn ag gluaiseacht ó'n dtaobh</span>
<lb n="288"/><span>thoir de'n spéir go dtí an taobh thiar, agus síol éigin</span>
<lb n="289"/><span>agam-sa d'á chaitheamh ar an dtalamh mar a dheineadh</span>
<lb n="290"/><span>Triptolemos.</span></p>
<lb n="291"/>
<lb n="292"/><p><span>Ní cuimhin liom anois cad é an saghas ruda an síol</span>
<lb n="293"/><span>a bhí agam 'á chaitheamh uaim síos, ach amháin an méid seo,</span>
<lb n="294"/><span>go raibh na daoine a bhí thíos ag feuchaint suas chugham</span>
<lb n="295"/><span>agus 'am mholadh, agus na daoine n-a dtagainn ag triall</span>
<lb n="296"/><span>ortha am' ghluaiseacht go mbídís ag beannachtaí orm.</span></p>
<lb n="297"/>
<lb n="298"/><p><span>Nuair a bhí na neithe sin go léir taisbeánta aici dhom,</span>
<lb n="299"/><span>agus me féin taisbeánta aici do sna daoine úd a bhí</span>
<lb n="300"/><span>'am mholadh, thug sí thar n-ais me, agus gan an t-éadach</span>
<lb n="301"/><span>céadna umam a bhí umam nuair a bhíos ag sgeinnt.</span>
<lb n="302"/><span>Do samhluigheadh dom go raibh éadach ana shaidhbhir umam.</span>
<lb n="303"/><span>Bhí m'athair 'n-a sheasamh ag feitheamh liom.  Tháinig sí</span>
<lb n="304"/><span>agus thaisbeáin sí dhó an chulaith a bhí orm agus an crot</span>
<lb n="305"/><span>a bhí orm ag teacht thar n-ais dom, agus thug sí chun</span>
<lb n="306"/><span>a chuimhne an saghas ruda ba dhóbair bheith ceapaithe aige</span>
<lb n="307"/><span>féin dom.</span></p>
<lb n="308"/>
<lb n="309"/><p><span>Ní rabhas ach am' gharsún nuair a taisbeánadh, fé mar</span>
<lb n="310"/><span>is cuimhin liom, na neithe sin dom, agus an sgannra orm</span>
<lb n="311"/><span>i ndiaidh na fuipe.  Ach déarfidh duine, b'fhéidir,</span>
<lb n="312"/><span>agus me ag innsint mo sgéil:  "A h-Eracléis,</span>
<lb n="313"/><span>nár bh'fhada an aisling í, agus í chómh ríghin le obair</span>
<lb n="314"/><span>chúirte!"  Ansan cuirfidh duine eile isteach ar an</span>
<lb n="315"/><span>nduine sin agus déarfidh sé:  "Aisling gheimhridh</span>
<lb n="316"/><span>iseadh í nuair a bhíd na h-oidhcheanta fada, nú aisling</span>
<lb n="317"/><span>trí oidhche dálta h-Eracléis féin.  Ach cad chuige dhó</span>
<lb n="318"/><span>bheith ag magadh fúinn ag trácht ar an oidhche leanabaidhe</span></p>
</div>
<pb n="9"/>
<div><lb n="319"/><p><span>úd agus ar aislingíbh seanda.  Sgéalaidheacht</span>
<lb n="320"/><span>leamh iseadh a leithéid sin.  An amhlaidh a mheas</span>
<lb n="321"/><span>sé gur lucht aislinge do bhreithniú sinn?"  Ní</span>
<lb n="322"/><span>h-eadh go deimhin, a dhuine mhacánta, nách shiné</span>
<lb n="323"/><span>Xenophon féin, nuair innis sé an aisling, conus mar</span>
<lb n="324"/><span>a taisbeánadh dó, i dtigh a athar, agus c., mar is eól duit,</span>
<lb n="325"/><span>ní chun cleasaidheachta d'innis sé na neithe sin, ná chun</span>
<lb n="326"/><span>magaidh.  Bhí sé sáidhte i gcogadh agus é i bpúnc chruaidh</span>
<lb n="327"/><span>agus a namhaid 'n-a thimpal.  Níor sgéalaidheacht leamh</span>
<lb n="328"/><span>gan tairbhthe a sgéalaidheacht.  Tá an aisling seo innste</span>
<lb n="329"/><span>anois agam-sa dhuit-se, leis, ar an inntinn seo, .i.</span>
<lb n="330"/><span>go dtabharfadh fir óga aghaidh ar na neithibh is fearr,</span>
<lb n="331"/><span>agus go gclaoidhfidís leis an léighean; go mór mór</span>
<lb n="332"/><span>dá mbeadh sé d'fhonn ar aoinne acu, mar gheall ar</span>
<lb n="333"/><span>dhealbhas, aimhleas do thoghadh dhó féin, agus aghaidh do</span>
<lb n="334"/><span>thabhairt ar ísleacht, agus éirim mhaith aigne do lot.</span>
<lb n="335"/><span>Tá fhios agam go maith go dtiocfidh misneach ar a leithéid</span>
<lb n="336"/><span>sin.  Aireóchaidh sé an sgéal.  Tuigfidh sé i n'aigne</span>
<lb n="337"/><span>me bheith am' thaisbeánt féin mar sholuíd chruinn dó.</span>
<lb n="338"/><span>Tuigfidh sé conus a bhí an sgéal agam nuair a thugas</span>
<lb n="339"/><span>aghaidh m'aigne ar an ngairm is uaisle, ar an léighean,</span>
<lb n="340"/><span>i n-aindeóin an dealbhais agus na bochtaineachta a bhí</span>
<lb n="341"/><span>ag cur orm an uair sin.</span></p>
<lb n="342"/>
<lb n="343"/><p><span>Ach pé'r domhan é, pé riocht 'n-a bhfuil tagaithe ós</span>
<lb n="344"/><span>bhúr gcómhair agam, ní baoghal go bhfuil barr ag aon</span>
<lb n="345"/><span>chlochaire uaim, an chuid is lugha dhe.</span></p>
<lb n="346"/>
<lb n="347"/><p><span>II.</span></p>
<lb n="348"/>
<lb n="349"/><p><span>IÚPITER AGUS ASCLÉPIOS AGUS ERCUL.</span></p>
<lb n="350"/>
<lb n="351"/><p><span>Iúp.  Stadaidh, a Asclépiuis agus a Ercuil.  Ná</span>
<lb n="352"/><span>bídhidh ag coimhsgar ar nós daoine.  Ní cuibhe an sórd</span>
<lb n="353"/><span>san, agur tá sé as áit i bhfleadh na ndéithe.</span></p>
<lb n="354"/>
<lb n="355"/><p><span>Erc.  Agus an amhlaidh a mheasfá, a Iúpiteir, an</span>
<lb n="356"/><span>potagéruidhe seo bheith sínte lastuas díom-sa?</span>
<lb n="357"/></p>
</div>
<pb n="10"/>
<div><lb n="358"/><p><span>Arc.  Dar fiadh ach iseadh, mar is fearr d' fhear me</span>
<lb n="359"/><span>'ná thu.</span></p>
<lb n="360"/>
<lb n="361"/><p><span>Erc.  Conus san, a rud dhóighte?  Nú an toisg</span>
<lb n="362"/><span>Iúpiter dod' bhualadh leis an splaínc tóirthnighe é,</span>
<lb n="363"/><span>nuair a bhí an droch-ghníomh úd agat á dhéanamh, agus go</span>
<lb n="364"/><span>bhfuil síorbheatha fághalta airís agat le truagh dhuit?</span></p>
<lb n="365"/>
<lb n="366"/><p><span>Asc.  Is dócha nách cuimhin leat-sa, a Ercuil, conus</span>
<lb n="367"/><span>mar a loisgeadh thu i n-Oéta treás go gcasan tú an</span>
<lb n="368"/><span>teine liom-sa.</span></p>
<lb n="369"/>
<lb n="370"/><p><span>Erc.  Ní mar a chéile i n-aon chor a chaitheamair ár</span>
<lb n="371"/><span>mbeatha; mise am' mhac ag Iúpiter agus na gníomhartha</span>
<lb n="372"/><span>móra déanta agam, ag glanadh an tsaoghail, ag claoidhe</span>
<lb n="373"/><span>beithidheach allta, ag smachtú droch dhaoine; agus gan</span>
<lb n="374"/><span>ionat-sa ach fear préamh a ghearradh; fear cleas;</span>
<lb n="375"/><span>tairbhtheach, b'fhéidir, do dhaoinibh teinne chun ceiridhe</span>
<lb n="376"/><span>chur leó, ach gan aon nídh fearamhail le taisbeáint agat.</span></p>
<lb n="377"/>
<lb n="378"/><p><span>Asc.  Tá an ceart agat, mar do leighseas na cluig</span>
<lb n="379"/><span>dhóighte a bhí ort-sa nuair a tháinís anso aníos le déan-</span>
<lb n="380"/><span>aighe agus tu leath-loisgithe, do chorp 'n-a phraisigh ó'n</span>
<lb n="381"/><span>dá nídh, ó'n léine ar dtúis agus ansan ó'n lasair.  Ach</span>
<lb n="382"/><span>am' thaobh-sa dhe, gan aon rud eile bhac, ní rabhas am'</span>
<lb n="383"/><span>dhaor, mar a bhís-se, agus níor chíoras olan i Lúdia</span>
<lb n="384"/><span>agus éudach corcra umam, agus Omphalé ag gabháil</span>
<lb n="385"/><span>orm le n-a bróigín óir; agus ní lugha ná mar a</span>
<lb n="386"/><span>mharbhuigheas mo bhean a's mo chlann tré bhuile</span>
<lb n="387"/><span>lionnduibh.</span></p>
<lb n="388"/>
<lb n="389"/><p><span>Erc.  Mara stadair de bheith ag spídiúchán orm</span>
<lb n="390"/><span>beidh fhios agat go ró thapaidh gur beag a dh'fhóirfidh an</span>
<lb n="391"/><span>domharbhthacht ort, mar béarfad ort agus caithfad</span>
<lb n="392"/><span>i ndiaidh mhullaigh do chinn thu amach a' neamh, i gcás,</span>
<lb n="393"/><span>ná féadfidh Paiéon féin leigheas a dhéanamh ar do</span>
<lb n="394"/><span>phlaosg bhriste.</span></p>
<lb n="395"/>
<lb n="396"/><p><span>Iúp.  Stadaidh, adeirim, agus ná cuiridh an chuid-</span>
<lb n="397"/><span>eachta tré n-a chéile, nú cuirfad-sa beirt agaibh ó'n</span>
<lb n="398"/><span>mbórd.  Agus go deimhin, a Ercuil, ní'l ach an ceart</span>
<lb n="399"/><span>ann go sínfadh Asclépios lastuas díot-sa mar fuair</span>
<lb n="400"/><span>sé bás rómhat.</span>
<lb n="401"/></p>
</div>
<pb n="11"/>
<div><lb n="402"/><p><span>III.</span></p>
<lb n="403"/>
<lb n="404"/><p><span>MERCURÍ AGUS MAIA.</span></p>
<lb n="405"/>
<lb n="406"/><p><span>Merc.  Feuch, a mháthair, an bhfuil aon dia ar neamh</span>
<lb n="407"/><span>is mó de thruagh 'ná me?</span></p>
<lb n="408"/>
<lb n="409"/><p><span>Mai.  Ná h-abair aon nídh d'á shórd san, a mhic.</span></p>
<lb n="410"/>
<lb n="411"/><p><span>Merc.  Cad 'n-a thaobh ná déarfinn é agus a bhfuil</span>
<lb n="412"/><span>de ghnóthaíbh orm, ag obair am' aonar, agus me buailte</span>
<lb n="413"/><span>amach le tuirse, agus me am' stracadh as a chéile le</span>
<lb n="414"/><span>h-oiread frithálmha?  Chómh luath agus d'eirighim ar</span>
<lb n="415"/><span>maidin caithim tigh an óil do sguabadh amach, agus</span>
<lb n="416"/><span>tigh na cómhairle chur i dtreó agus gach aon rud a chur</span>
<lb n="417"/><span>i n' áit féin ann, agus ansan dul i láthair Iúpiteir</span>
<lb n="418"/><span>agus a theachtaireachtaí do bhreith uaidh suas agus síos,</span>
<lb n="419"/><span>cuarda fada gach lá.  Ansan, nuair a thagaim thar</span>
<lb n="420"/><span>n-ais, agus ceó an bhóthair orm, a chuid ambrósia chur</span>
<lb n="421"/><span>chuige.  Agus sar a dtáinig an giolla fíona so a</span>
<lb n="422"/><span>ceannuigheadh go déanach is mise do líonadh a chuid</span>
<lb n="423"/><span>nectair chuige.  Ach, an cruadhtan is mó dhíobh go</span>
<lb n="424"/><span>léir, mise an t-aoinne amháin ná codlan an oidhche.</span>
<lb n="425"/><span>Caithim an uair sin bheith ag samhail-chomáint chun</span>
<lb n="426"/><span>Plútó, ag cruinniú na marbh chuige, agus bheith i</span>
<lb n="427"/><span>láthair na breithe.  Ní'l mo dhóithin, is dócha, i n-a mbíon</span>
<lb n="428"/><span>le déanamh i gcaitheamh an lae agam, bheith i n-áitibh na</span>
<lb n="429"/><span>h-iomrasgála, agus ag fógairt in sna comhthionólaibh,</span>
<lb n="430"/><span>agus ag teagasg na gcainnteóirí; gan me féin do</span>
<lb n="431"/><span>rainnt am' chodaibh chun gnóthaí na marbh d'fhrithálamh,</span>
<lb n="432"/><span>leis.  Sin iad clann Léda agus gach duine acu gach</span>
<lb n="433"/><span>'re lá ar neamh agus i n-ifrean, agus orm-sa so agus</span>
<lb n="434"/><span>súd a dhéanamh gach aon lá.  Agus maca Alcméne</span>
<lb n="435"/><span>agus Shémelé, do geineadh ó mhnáibh gan áird, tá a</span>
<lb n="436"/><span>mbeatha ar a suaineas acu agus mise, mac Mhaia inghean</span>
<lb n="437"/><span>Atlais, ag frithálamh ortha!  Agus anois, agus gan me ach</span>
<lb n="438"/><span>díreach tagaithe ó Shídón ó inghín Chadmuis, n-a raibh</span>
<lb n="439"/><span>sé tar éis me chur ag triall uirthi feuchaint conus a bhí</span></p>
</div>
<pb n="12"/>
<div><lb n="440"/><p><span>an bháb, chomáin sé ar siubhal airís me, gan m'anál do</span>
<lb n="441"/><span>tharrac, go h-Argos, ag feuchaint Dhanaé; "agus</span>
<lb n="442"/><span>eirigh as san go Boiótia," ar seisean, "agus feic</span>
<lb n="443"/><span>Antíopé ar an slighe."  I gcás go bhfuilim buailte</span>
<lb n="444"/><span>amach glan.  Dá mb'fhéidir é, feuch, d'iarrfinn go</span>
<lb n="445"/><span>fonnmhar go ndíolfí me am' dhaor bhocht mar a díoltar</span>
<lb n="446"/><span>daoine ar an dtalamh.</span></p>
<lb n="447"/>
<lb n="448"/><p><span>Mai.  Cuir uait, a mhic ó.  Taoin tú óg agus ní</span>
<lb n="449"/><span>foláir duit rud a dhéanamh ar t'athair i gcómhnuidhe.</span>
<lb n="450"/><span>Imthigh ort anois gan mhoill go h-Argos, fé mar</span>
<lb n="451"/><span>adubhradh leat, agus go Boiótia ansan, agus ná bí</span>
<lb n="452"/><span>ríghin, le h-eagla go bhfaghfá an tslat.  Bíon lucht</span>
<lb n="453"/><span>grádha teasaidhe.</span></p>
<lb n="454"/>
<lb n="455"/><p><span>IV.</span></p>
<lb n="456"/>
<lb n="457"/><p><span>APHRODÍTÉ AGUS ERÓS.</span></p>
<lb n="458"/>
<lb n="459"/><p><span>Aph.  Conus a thárla, a Eróis, go mbuadhan tusa ar</span>
<lb n="460"/><span>na déithibh go léir, ar Ióbh, ar Phoseídón, ar Apollón,</span>
<lb n="461"/><span>ar Réa, agus orm féin, ó's me do mháthair, agus ná</span>
<lb n="462"/><span>deinean tú aon chur isteach ar Aténé.  'N-a coinnibh sin</span>
<lb n="463"/><span>amháin bíon do thóirse gan lasair agus do tháisge gan</span>
<lb n="464"/><span>saighead agus tú féin gan eólus ar bhogh agat, gan</span>
<lb n="465"/><span>cruinneas lámhaigh.</span></p>
<lb n="466"/>
<lb n="467"/><p><span>Er.  Is amhlaidh a bhíon sgannra orm roímpi, a</span>
<lb n="468"/><span>mháthair, mar tá sí sgannramhail agus a súile ar lasadh,</span>
<lb n="469"/><span>agus í ró fhearamhail.  Nuair a lúbaim mo bhogh agus a</span>
<lb n="470"/><span>thugaim fúithi crothan sí a folt chugham i dtreó go</span>
<lb n="471"/><span>gcuirean sí creathán orm le sgannra agus go dtui-</span>
<lb n="472"/><span>tid na h-airm as mo lámhaibh.</span></p>
<lb n="473"/>
<lb n="474"/><p><span>Aph.  Ach nár sgannramhla Arés 'ná í agus nách</span>
<lb n="475"/><span>maith a bhainis a chuid arm de agus bhuadhais air?</span></p>
<lb n="476"/>
<lb n="477"/><p><span>Er.  Sdó géillean sé sin dom uaidh féin.  Is</span>
<lb n="478"/><span>amhlaidh a ghlaodhan sé chuige me.  Ach Aténé, feuchan</span>
<lb n="479"/><span>sí i gcómhnuidhe go droch-amhraisteach orm.  Bhíos</span></p>
</div>
<pb n="13"/>
<div><lb n="480"/><p><span>uair ag gabháil tháirse go neamh-thuairimeach agus mo</span>
<lb n="481"/><span>thóirse am' aice agam.  "Má thagan tú am' ghoire,"</span>
<lb n="482"/><span>ar sisi, "dar m'athair ach cuirfad mo shleagh tríot! nú</span>
<lb n="483"/><span>béarfad ar chois ort agus caithfad le fánaidh síos</span>
<lb n="484"/><span>go h-ifrean tu, nú stracfad féin as a chéile thu agus</span>
<lb n="485"/><span>cuirfad deire leat!"  Do bhagair sí a lán de'n</span>
<lb n="486"/><span>tsórd san orm agus í ag feuchaint go millteach; agus</span>
<lb n="487"/><span>tá ar a h-ucht aici aghaidh éigin uathbhásach agus folt de</span>
<lb n="488"/><span>phiastaíbh nímhe ar an aghaidh, agus cuirean san sgannra</span>
<lb n="489"/><span>thar barr orm, agus sgeónaim agus teichim nuair</span>
<lb n="490"/><span>fheuchaim ar an aghaidh sin.</span></p>
<lb n="491"/>
<lb n="492"/><p><span>Aph.  Seadh, cuirean Aténé, mar adeirir, agus an</span>
<lb n="493"/><span>Gorgón, sgeón ionat, bíodh nách eagal leat caor Ióibh</span>
<lb n="494"/><span>féin.  Ach siniad na Músana; conus a théid siad uait</span>
<lb n="495"/><span>gan deargadh arm ortha?  An mbíd siad san, leis,</span>
<lb n="496"/><span>ag crothadh folt, agus ag taisbeáint Gorgón?</span></p>
<lb n="497"/>
<lb n="498"/><p><span>Er.  Bíon uraim agam dóibh sin, a mháthair.  Táid</span>
<lb n="499"/><span>siad stuama agus bíd siad ag machtnamh i gcómhnuidhe,</span>
<lb n="500"/><span>agus cantainn ar siubhal acu, agus stadaim féin n-a</span>
<lb n="501"/><span>n-aice go minic ag éisteacht le binneas an cheóil.</span></p>
<lb n="502"/>
<lb n="503"/><p><span>Aph.  Sgaoil leó san, leis, óir táid siad stuama.</span>
<lb n="504"/><span>Ach siní Artemis; cad 'n-a thaobh ná goinean tú í?</span></p>
<lb n="505"/>
<lb n="506"/><p><span>Er.  Is amhlaidh mar 'tá sé, ní féidir teacht suas léi.</span>
<lb n="507"/><span>Bíon sí coitchianta ag gluaiseacht tré sna cnocaibh.</span>
<lb n="508"/><span>D'á éaghmais sin, tá grádh léi féin aici cheana.</span></p>
<lb n="509"/>
<lb n="510"/><p><span>Aph Cé h-é féin, a mhic?</span></p>
<lb n="511"/>
<lb n="512"/><p><span>Er.  An tseilg.  An fiadh agus an eilit do lean-</span>
<lb n="513"/><span>mhaint agus do lámhach le saighdibh.  Tá sí tabhartha ar</span>
<lb n="514"/><span>fad do'n tsórd san.  Ach an dritháir sin aici, is bogha-</span>
<lb n="515"/><span>dóir é féin agus tá urchar fada aige —</span></p>
<lb n="516"/>
<lb n="517"/><p><span>Aph.  Tá 's agam, a mhic.  Do bhuailis é sin go</span>
<lb n="518"/><span>minic.</span>
<lb n="519"/></p>
</div>
<pb n="14"/>
<div><lb n="520"/><p><span>V.</span></p>
<lb n="521"/>
<lb n="522"/><p><span>VULCAN AGUS IÚPITER.</span></p>
<lb n="523"/>
<lb n="524"/><p><span>Vulc.  Cad é seo atá le déanamh agam, a Iúpiteir?</span>
<lb n="525"/><span>Do thánag, mar adubhraís liom, agus tá faobhar ar an</span>
<lb n="526"/><span>dtuaigh seo agam i dtreó go ngearrfadh sí na clocha,</span>
<lb n="527"/><span>d'aon bhuille, dá mba ghádh é.</span></p>
<lb n="528"/>
<lb n="529"/><p><span>Iúp.  Is maith é sin, a Vulcain.  Tar anois agus</span>
<lb n="530"/><span>dein dhá leath dem' cheann le trombhuille.</span></p>
<lb n="531"/>
<lb n="532"/><p><span>Vulc.  An ag feuchaint a' bhfuilim as mo mheabhair</span>
<lb n="533"/><span>ataoi?  Innis an fhírinne, ámh.  Cad 'tá agam le</span>
<lb n="534"/><span>déanamh duit?</span></p>
<lb n="535"/>
<lb n="536"/><p><span>Iúp.  Mo phlaosg a dh'osgailt; agus mara ndeinir</span>
<lb n="537"/><span>rud orm ní h-anois an chéad uair a bheidh aithne curtha</span>
<lb n="538"/><span>agat ar m'fheirg.  Ach ní mór dhuit do lán neart a chur</span>
<lb n="539"/><span>sa bhuille, agus brostú.  Tá an teinneas am' thraochadh,</span>
<lb n="540"/><span>agus m'inchinn d'á raobadh le ceas naoidhean.</span></p>
<lb n="541"/>
<lb n="542"/><p><span>Vulc.  Seachain, a Iúpiteir, sar a ndéanfimís</span>
<lb n="543"/><span>díobháil.  Tá an tuagh so géar.  Ní beanchabhartha</span>
<lb n="544"/><span>neamhfhuilteach duit í.  Ní h-ionan agat í agus</span>
<lb n="545"/><span>Eileituia.</span></p>
<lb n="546"/>
<lb n="547"/><p><span>Iúp.  Cuma dhuit, a Vulcain, ach buail.  Is eól</span>
<lb n="548"/><span>domh-sa cad fhóirfidh.</span></p>
<lb n="549"/>
<lb n="550"/><p><span>Vulc.  Buailfad, bíodh gur dom' aindeóin é, óir</span>
<lb n="551"/><span>cad is féidir a dhéanamh nuair a dh'órduighean tusa?</span>
<lb n="552"/><span>Cad é seo!  Cailín agus í armtha!  Is mór an t-olc</span>
<lb n="553"/><span>a bhí istigh ad' cheann agat, a Iúpiteir.  Ní h-aon iongna</span>
<lb n="554"/><span>go rabhais teasaighe, luathinntinneach agus a leithéid</span>
<lb n="555"/><span>sin d' ainnir fé sganán t'inchinne agat beó, ar oile-</span>
<lb n="556"/><span>amhaint, agus n-a theannta san, í armtha.  Ní ceann a</span>
<lb n="557"/><span>bhí ort ach longphort, a gan fhios dúinn.  Feuch mar a</span>
<lb n="558"/><span>dheinean an leanbh an rinnce cogaidh, agus mar a chrothan</span>
<lb n="559"/><span>sí an sgiath, agus mar a chasan sí an tsleagh, agus dásacht</span>
<lb n="560"/><span>uirthi.  Agus rud is fearr 'ná chéile, í chómh h-áluinn,</span>
<lb n="561"/><span>agus í 'n-a bláth cheana féin i mbeagán aimsire.  Tá</span></p>
</div>
<pb n="15"/>
<div><lb n="562"/><p><span>sí gormshúileach, ach is maise ar an ngormshúileacht an</span>
<lb n="563"/><span>clogad.  Uime sin, a Iúpiteir, tabhair domh-sa í le</span>
<lb n="564"/><span>pósadh, mar thuarastal mná cabhartha.</span></p>
<lb n="565"/>
<lb n="566"/><p><span>Iúp.  Tá nídh nách féidir agat 'á iarraidh, a Vulcain.</span>
<lb n="567"/><span>Is toil léi fanmhaint 'n-a maighdin choidhche.  Am' thaobh-</span>
<lb n="568"/><span>sa dhe, ámhthach, ní'l aon chur ad' choinnibh agam.</span></p>
<lb n="569"/>
<lb n="570"/><p><span>Vulc.  Sin a raibh uaim.  Bíodh an chuid eile fúm</span>
<lb n="571"/><span>féin.  Tógfad liom anois í.</span></p>
<lb n="572"/>
<lb n="573"/><p><span>Iúp.  Dein má thig leat go bog, ach tá fhios agam-sa</span>
<lb n="574"/><span>gur neithe nách féidir is mian leat.</span></p>
<lb n="575"/>
<lb n="576"/><p><span>VI.</span></p>
<lb n="577"/>
<lb n="578"/><p><span>APOLLÓN AGUS VULCAN.</span></p>
<lb n="579"/>
<lb n="580"/><p><span>Vulc.  An bhfeacaís, a Apollóin, an naoidhean so</span>
<lb n="581"/><span>Mhaia a rugadh le déanaighe, a bhreághthacht atá sé, agus</span>
<lb n="582"/><span>conus mar a gháirean sé le gach aoinne agus mar a</span>
<lb n="583"/><span>thaisbheánan sé cheana féin go n-iompóchaidh sé amach</span>
<lb n="584"/><span>ana mhaith?</span></p>
<lb n="585"/>
<lb n="586"/><p><span>Ap.  Naoidhean an eadh, a Vulcain, nú maith mór?</span>
<lb n="587"/><span>Tá sé níos seanachríona 'ná Iúpiter i ngastacht.</span></p>
<lb n="588"/>
<lb n="589"/><p><span>Vulc.  Agus cé air go bhféadfadh sé droch nídh a</span>
<lb n="590"/><span>dhéanamh agus a ghiorracht ó rugadh é?</span></p>
<lb n="591"/>
<lb n="592"/><p><span>Ap.  Fiafraigh san de Phoseídón n-ar ghuid sé a</span>
<lb n="593"/><span>shleagh trí mbeann uaidh; nú de Mhars n-ar rug sé a</span>
<lb n="594"/><span>chlaidheamh as a thruail a gan fhios dó; gan trácht orm</span>
<lb n="595"/><span>féin a dh'fhág sé gan bhogh gan saighead.</span></p>
<lb n="596"/>
<lb n="597"/><p><span>Vulc.  An naoidhean san, agus gan ann ach ar éigin</span>
<lb n="598"/><span>corruighe in sna faicíníbh!</span></p>
<lb n="599"/>
<lb n="600"/><p><span>Ap.  Beidh 'fhios agat, a Vulcain, ach go dtiocfidh</span>
<lb n="601"/><span>sé ag triall ort.</span></p>
<lb n="602"/>
<lb n="603"/><p><span>Vulc.  Sdó tháinig cheana.</span></p>
<lb n="604"/>
<lb n="605"/><p><span>Ap.  Má 'seadh an bhfuil na h-úirlisí go léir agat,</span>
<lb n="606"/><span>nú an bhfuil aon cheann acu imthighthe?</span></p>
<lb n="607"/>
<lb n="608"/><p><span>Vulc.  Táid siad go léir agam, a Apollóin.</span>
<lb n="609"/></p>
</div>
<pb n="16"/>
<div><lb n="610"/><p><span>Ap.  Feuch níos cruinne, ámh.</span></p>
<lb n="611"/>
<lb n="612"/><p><span>Vulc.  Dar Iúpiter ach ní fheicim an teanachair!</span></p>
<lb n="613"/>
<lb n="614"/><p><span>Ap.  Chífir í, ámh, ameasg faicíní an leinbh úd.</span></p>
<lb n="615"/>
<lb n="616"/><p><span>Vulc.  An bhfuil sé chómh deaslámhach san? nú ar</span>
<lb n="617"/><span>chleacht sé an ghadaidheacht i mbroinn a mháthar?</span></p>
<lb n="618"/>
<lb n="619"/><p><span>Ap.  Ní h-eadh ach dá n-airighthá an rith cainnte</span>
<lb n="620"/><span>agus úrlabhra atá aige cheana féin, agus bh'áil leis</span>
<lb n="621"/><span>frithálamh a dhéanamh orainn.  D'iarr sé, indé, cor</span>
<lb n="622"/><span>iomrasgála ar Erós agus do leag sé láithreach é.  Thug</span>
<lb n="623"/><span>sé cor coise dhó ar chuma éigin.  Ansan, an fhaid</span>
<lb n="624"/><span>a bhíodar go léir ag liúirigh 'á mholadh do thóg</span>
<lb n="625"/><span>Aphrodíté idir a lámhaibh é, ag moladh a ghnímh, agus ghuid</span>
<lb n="626"/><span>sé a crios di.  Bhí Iúpiter ag gáirí agus má bhí do</span>
<lb n="627"/><span>guideadh a shlat rí, agus mara mbeadh an caor tóirth-</span>
<lb n="628"/><span>nighe a bheith ró throm agus an iomad teine ann bhí sé</span>
<lb n="629"/><span>guidithe, leis.</span></p>
<lb n="630"/>
<lb n="631"/><p><span>Vulc.  Is lámhach an buachaill é, do réir mar</span>
<lb n="632"/><span>adeirir!</span></p>
<lb n="633"/>
<lb n="634"/><p><span>Ap.  Ní h-é sin féin ach tá sé 'n-a cheólaidhe cheana</span>
<lb n="635"/><span>féin.</span></p>
<lb n="636"/>
<lb n="637"/><p><span>Vulc.  Ca bh'fhios duit sin?</span></p>
<lb n="638"/>
<lb n="639"/><p><span>Ap.  Fuair sé toirtís mharbh i n-áit éigin agus dhein</span>
<lb n="640"/><span>sé úirlís ceóil di.  Chuir sé géagáin uirthi, agus dro-</span>
<lb n="641"/><span>chad, agus eochracha, agus ansan chuir sé seacht teuda</span>
<lb n="642"/><span>uirthi, agus seinnean sé go fíor-bhinn uirthi, a Vulcain,</span>
<lb n="643"/><span>i dtreó, feuch, go mbíon formad agam féin leis ó's</span>
<lb n="644"/><span>agam atá taithighe fhada ar an gcruit.  Agus deir</span>
<lb n="645"/><span>Maia ná tugan sé an oidhche thuas ar neamh, ach ag im-</span>
<lb n="646"/><span>theacht, ag cuardach, síos go h-ifrean, má 'sé do thoil</span>
<lb n="647"/><span>é, feuchaint an bhfaghadh sé rud le guid as san, gan</span>
<lb n="648"/><span>amhras.  Tá sgiatháin air, leis.  Agus tá slat déanta</span>
<lb n="649"/><span>aige dhó féin n-a bhfuil comhachta uathbhásacha innti,</span>
<lb n="650"/><span>agus is léi a chomáinean sé na h-anamnacha, agus a</span>
<lb n="651"/><span>sheólan sé síos na mairbh.</span></p>
<lb n="652"/>
<lb n="653"/><p><span>Vulc.  Is mise thug an tslat san dó mar bhréagán.</span></p>
<lb n="654"/>
<lb n="655"/><p><span>Ap.  Seadh, agus thug sé do thuarastal duit — an</span>
<lb n="656"/><span>teanachair.</span>
<lb n="657"/></p>
</div>
<pb n="17"/>
<div><lb n="658"/><p><span>Vulc.  Is maith mar a chuiris i gcuimhne dhom í.  Ní</span>
<lb n="659"/><span>mór dhom imtheacht 'á h-iarraidh, feuchaint, mar adeirir,</span>
<lb n="660"/><span>an bhfaghainn í ameasg na bhfaicíní.</span></p>
<lb n="661"/>
<lb n="662"/><p><span>VII.</span></p>
<lb n="663"/>
<lb n="664"/><p><span>POLUPHÉMUS AGUS POSEÍDÓN.</span></p>
<lb n="665"/>
<lb n="666"/><p><span>Pol.  Ó a athair, feuch an cor atá orm ó'n gcuirp-</span>
<lb n="667"/><span>theach iasachta úd.  Chuir sé ar meisge me agus ansan</span>
<lb n="668"/><span>tháinig sé orm agus chaoch sé me.</span></p>
<lb n="669"/>
<lb n="670"/><p><span>Pos.  Agus cé leómhaigh an méid sin a dhéanamh,</span>
<lb n="671"/><span>a Pholuphémuis?</span></p>
<lb n="672"/>
<lb n="673"/><p><span>Pol.  I dtosach bára thug sé Outis air féin, ach nuair</span>
<lb n="674"/><span>a bhí sé imthighthe ó bhaoghal arm dubhairt sé gur Odus-</span>
<lb n="675"/><span>séus ab ainm dó.</span></p>
<lb n="676"/>
<lb n="677"/><p><span>Pos.  Tá aithne agam ar an té adeirir; an fear</span>
<lb n="678"/><span>ó Itica.  Bhí sé ar uisge, ag teacht ó chathair na Trae.</span>
<lb n="679"/><span>Ach conus a dhein sé an gníomh san?  Ní fear ró</span>
<lb n="680"/><span>chródha é</span></p>
<lb n="681"/>
<lb n="682"/><p><span>Pol.  Ar mo theacht abhaile ó'n bhfosaidheacht dom do</span>
<lb n="683"/><span>rugas ar ghasra éigin daoine istigh sa n-uaimh.  Ar tí</span>
<lb n="684"/><span>mo thréad a bhíodar gan amhras mar nuair a chuireas</span>
<lb n="685"/><span>an chómhla sa dorus (cloch ana mhór iseadh í), agus</span>
<lb n="686"/><span>nuair a dh'aduigheas teine a dheineas de chrann mhór</span>
<lb n="687"/><span>a thugas ó'n gcnoc liom, chonac iad a d'iarraidh dul</span>
<lb n="688"/><span>i bhfolach.  Do rugas ar chuid acu agus chromas ar</span>
<lb n="689"/><span>iad d'ithe, mar ba chóir, toisg gur bhitheamhnaigh iad.</span>
<lb n="690"/><span>Ansan do líon an cuirptheach úd chugham, pe'cu Outis</span>
<lb n="691"/><span>nú Odusséus é, nimh éigin a bhí milis cúrtha ach ana</span>
<lb n="692"/><span>mhealltach agus ana luasgach.  Nuair a bhí sé ólta</span>
<lb n="693"/><span>agam mheasas go raibh gach aon rud ag gabháil tímpal</span>
<lb n="694"/><span>agus go raibh an uaimh féin taobh síos suas agus ná</span>
<lb n="695"/><span>rabhas am' riocht féin i n-aon chor.  Fé dheire do</span>
<lb n="696"/><span>thuiteas am' chodla.  Ansan do chuir seisean bior</span>
<lb n="697"/><span>ar mhaide agus dhearg sé an bior sa teine agus</span></p>
</div>
<pb n="18"/>
<div><lb n="698"/><p><span>chaoch sé me (sháigh sé am' shúil é) agus me ar meisge.</span>
<lb n="699"/><span>Agus ó shin, sin agat caoch me 'n-a dhiaidh, a</span>
<lb n="700"/><span>Phoseídóin.</span></p>
<lb n="701"/>
<lb n="702"/><p><span>Pos.  Nách trom an codla a bhí ort, a mhic, agus</span>
<lb n="703"/><span>a rádh nár léimis suas an fhaid a bhís ad' chaochadh.  Ach</span>
<lb n="704"/><span>conus a dh'imthig Odusséus úd uait?  Tá fhios agam</span>
<lb n="705"/><span>go maith nár fhéad sé an chloch a thógaint as an ndorus.</span></p>
<lb n="706"/>
<lb n="707"/><p><span>Pol.  Sdó do thógas féin í, i dtreó gur bh' fhearr</span>
<lb n="708"/><span>de fhéadfinn breith airsean agus é ag gabháil amach.</span>
<lb n="709"/><span>Do shuidheas i n-aice an doruis agus mo lámha ar</span>
<lb n="710"/><span>leathadh agam ag láimhseáil.  Níor leogas tharm amach</span>
<lb n="711"/><span>ach na caoire, chun na fosaidheachta, agus chuireas</span>
<lb n="712"/><span>i n-iúil do'n reithe cad a bhí air a dhéanamh dom.</span></p>
<lb n="713"/>
<lb n="714"/><p><span>Pos.  Seadh, agus do shleamhnuigh sé siúd amach a</span>
<lb n="715"/><span>gan fhios duit, fé'n reithe.  Ach bhí sé ceart agat</span>
<lb n="716"/><span>glaodhach go h-árd ar na Cúclópaibh eile chuige.</span></p>
<lb n="717"/>
<lb n="718"/><p><span>Pol.  Do ghlaodhas, a athair, agus do thánadar, ach</span>
<lb n="719"/><span>nuair fhiafraighdar ainm an mhealltóra úd agus nuair</span>
<lb n="720"/><span>adubhart-sa gur bh' Outis ab ainm dó cheapadar</span>
<lb n="721"/><span>gur ar buile a bhíos agus d'imthighdar leó.  Sin mar</span>
<lb n="722"/><span>a mheall an cuirptheach me len' ainm, ach isé rud a</span>
<lb n="723"/><span>chráidh ar fad me 'ná gur thug sé dallachán orm,</span>
<lb n="724"/><span>"Agus," ar seisean, "ní fhéadfidh t'athair, Poseídón</span>
<lb n="725"/><span>féin, tu a leigheas."</span></p>
<lb n="726"/>
<lb n="727"/><p><span>Pos.  Glac misneach, a mhic.  Déanfad-sa díoltas</span>
<lb n="728"/><span>air.  Gheóbhaidh sé amach, bíodh ná fuil ar mo chumas-sa</span>
<lb n="729"/><span>súile caocha do leigheas, gur agam atá lucht taistil</span>
<lb n="730"/><span>faraige do bháth nú do thabhairt slán.  Tá sé ar uisge</span>
<lb n="731"/><span>fós.</span></p>
<lb n="732"/>
<lb n="733"/><p><span>VIII.</span></p>
<lb n="734"/>
<lb n="735"/><p><span>PANOPÉ AGUS GALÉNÉ.</span></p>
<lb n="736"/>
<lb n="737"/><p><span>Pan.  A Ghaléné airiú, an bhfeacaís cad a dhein Eris</span>
<lb n="738"/><span>indé ag an gcóisire úd i dTettalia, toisg ná fuair</span>
<lb n="739"/><span>sí féin cuire chun na cóisireach?</span>
<lb n="740"/></p>
</div>
<pb n="19"/>
<div><lb n="741"/><p><span>Gal.  Ní rabhas i nbhúr bhfochair, a Phanopé.  D'ór-</span>
<lb n="742"/><span>duigh Poseídón dom aire thabhairt do'n fharaige agus</span>
<lb n="743"/><span>í chimeád socair an fhaid a bheadh an chóisire ar siubhal.</span>
<lb n="744"/><span>Ach cad a dhein Eris, asdó, agus gan í ann?</span></p>
<lb n="745"/>
<lb n="746"/><p><span>Pan.  Bhí Téitis agus Péléus imthighthe chun a seómra,</span>
<lb n="747"/><span>fé stiúrú Amphitríté agus Phoseídóin, agus bhí cuid</span>
<lb n="748"/><span>de'n chuideachtain ag ól agus cuid acu ag moltóireacht</span>
<lb n="749"/><span>agus cuid acu ag éisteacht le h-Apollón ag seinnt</span>
<lb n="750"/><span>ar a chruit nú leis na Músanaibh ag cantainn.</span>
<lb n="751"/><span>Le n-a linn sin, nídh nár dheacair, do tháinig Eris is-</span>
<lb n="752"/><span>teach, a gan fhios, i hala an óil agus ubhal áluinn 'n-a</span>
<lb n="753"/><span>láimh aici, agus ór ar fad ab eadh é, a Ghaléné, agus bhí</span>
<lb n="754"/><span>sgríobhtha air, "Bíodh ag an Áluinn."  Do rith an</span>
<lb n="755"/><span>t-ubhal, fé mar a bheadh san ceapaithe dhó, chun na h-áite</span>
<lb n="756"/><span>'n-a raibh h-Éra agus Aphródíté agus Aténé 'n-a luighe.</span>
<lb n="757"/><span>Do thóg h-Ermés an t-ubhal agus do léigh sé an sgríbhinn.</span>
<lb n="758"/><span>D'éisteamair-ne.  Ní raibh ionainn ach Neréidí.  Cad</span>
<lb n="759"/><span>a bhí le déanamh againn agus iad súd láithreach.  Ach</span>
<lb n="760"/><span>d'éilimh gach duine de'n triúr an t-ubhal go seasamhach,</span>
<lb n="761"/><span>agus mara mbeadh gur chimeád Zeús ó chéile iad do</span>
<lb n="762"/><span>láimhseálfidís a chéile.  Ansan d'iarradar go cruaidh</span>
<lb n="763"/><span>air féin a bhreith do thabhairt eatartha.</span></p>
<lb n="764"/>
<lb n="765"/><p><span>"Ní dhéanfad," ar seisean.  "Imthighidh," ar seisean,</span>
<lb n="766"/><span>"go h-Ída ag triall ar mhac Phríam.  Is eól dó conus</span>
<lb n="767"/><span>áilneacht do bhreithniú.  Tá sé eólgaiseach i n-áilneacht</span>
<lb n="768"/><span>agus ní thabharfidh sé gú-bhreith."</span></p>
<lb n="769"/>
<lb n="770"/><p><span>Gal.  Agus i dtaobh na mbandé, a Phanopé?</span></p>
<lb n="771"/>
<lb n="772"/><p><span>Pan.  Is dóich liom go bhfuilid siad ag imtheacht go</span>
<lb n="773"/><span>h-Ída indiu agus nách fada go dtiocfidh duine éigin</span>
<lb n="774"/><span>a 'neósfidh dhúinn cé h-í a gheóbhaidh buadh.</span></p>
<lb n="775"/>
<lb n="776"/><p><span>Gal.  Deirim-se an méid seo leat-sa anois.  An</span>
<lb n="777"/><span>fhaid a bheidh Aphrodíté sa choimhsgar ní bhfaighidh aoinne</span>
<lb n="778"/><span>eile buadh nú beidh an breitheamh leath-chaoch.</span>
<lb n="779"/></p>
</div>
<pb n="20"/>
<div><lb n="780"/><p><span>IX.</span></p>
<lb n="781"/>
<lb n="782"/><p><span>POSEÍDÓN AGUS NA DEILPHINÍ.</span></p>
<lb n="783"/>
<lb n="784"/><p><span>Pos.  Maith, a Dheilphiní.  Is báidheamhail sibh i</span>
<lb n="785"/><span>gcómhnuidhe le daoine.  Is fadó chuireabhair mac</span>
<lb n="786"/><span>Ínó amach ar an Istmus nuair a bhí sé féin agus a</span>
<lb n="787"/><span>mháthair t'réis tuitim de sna Scirónaibh isteach sa</span>
<lb n="788"/><span>bhfaraige.  Agus anois do thógais-se chughat ar do</span>
<lb n="789"/><span>mhuin an cruitire seo ó Mhetumné, é féin agus a éide,</span>
<lb n="790"/><span>agus do shnámhais leis go Tainaros níba thúisge 'ná</span>
<lb n="791"/><span>mar a leogfá é chailleamhaint tré dhroch-ghníomh na</span>
<lb n="792"/><span>máirnéalach.</span></p>
<lb n="793"/>
<lb n="794"/><p><span>Deilph.  Ná bíodh aon iongna ort, a Phoseídóin,</span>
<lb n="795"/><span>sinne bheith go maith do dhaoine agus gur ó bheith i n-ár</span>
<lb n="796"/><span>ndaoinibh dúinn a deineadh éisg dínn féin.</span></p>
<lb n="797"/>
<lb n="798"/><p><span>Pos.  Agus go deimhin tá milleán agam ar Dhíonusios</span>
<lb n="799"/><span>a chuir an t-atharú cló oraibh nuair a bhuaidh sé oraibh sa</span>
<lb n="800"/><span>chath mara úd.  Sibh a chimeád fé n-a smacht a bhí ceart</span>
<lb n="801"/><span>aige, fé mar a dhein sé le tuille.  Ach conus a thárla</span>
<lb n="802"/><span>do'n Arión so, a Dheilphin?</span></p>
<lb n="803"/>
<lb n="804"/><p><span>Deilph.  Measaim gur b'amhlaidh a gheibheadh Perian-</span>
<lb n="805"/><span>dros suairceas mór ann agus go gcuireadh sé fios</span>
<lb n="806"/><span>air go minic mar gheall ar a ealadhain, agus gur dhein</span>
<lb n="807"/><span>fear saidhbhir de tré bhíthinn Pheriandruis, ansan níor</span>
<lb n="808"/><span>bh'fholáir leis dul thar faraige abhaile go Metumné,</span>
<lb n="809"/><span>chun a shaidhbhris do thaisbeáint.  Chuaidh sé ar bórd</span>
<lb n="810"/><span>luinge a bhí ag droch dhaoinibh éigin.  Níor bh'fhada</span>
<lb n="811"/><span>gur thuigeadar mórán óir agus airgid a bheith aige.</span>
<lb n="812"/><span>Nuair a bhíodar tímpal lár slighe sa n-Aigaíach dheinea-</span>
<lb n="813"/><span>dar na máirnéalaigh feall air.  "Seadh," ar seisean</span>
<lb n="814"/><span>leó, "ó táthaoi-se ceapaithe air sin (bhíos féin i n-aice</span>
<lb n="815"/><span>na luinge ag éisteacht leó), leogaidh dom m'éide chur</span>
<lb n="816"/><span>umam agus mo chluiche caointe féin do sheinnt agus</span>
<lb n="817"/><span>ansan me féin do chaitheamh isteach sa bhfaraige lem'</span>
<lb n="818"/><span>thoil féin.  Thoilighdar na máirnéalaigh.  Chuir sé an</span></p>
</div>
<pb n="21"/>
<div><lb n="819"/><p><span>éide uime agus do sheinn sé go fíor-aoibhinn agus</span>
<lb n="820"/><span>ansan do thuit sé isteach sa bhfaraige chun báis a dh'fhághail</span>
<lb n="821"/><span>láithreach.  Ach do thánag-sa faoi agus thógas suas ar</span>
<lb n="822"/><span>mo mhuin é agus do shnámhas leis go Tainaros.</span></p>
<lb n="823"/>
<lb n="824"/><p><span>Pos.  Molaim do dhúil sa cheól.  Do dhíolais é</span>
<lb n="825"/><span>as ar airighis uaidh.</span></p>
<lb n="826"/>
<lb n="827"/><p><span>X.</span></p>
<lb n="828"/>
<lb n="829"/><p><span>MENIPPOS AGUS AMPHILOCHOS AGUS</span>
<lb n="830"/><span>TROPHÓNIOS.</span></p>
<lb n="831"/>
<lb n="832"/><p><span>Men.  Feuch anois, is daoine marbha an bheirt agaibh-</span>
<lb n="833"/><span>se, a Throphóniois agus a Amphilochois, agus ní féidir</span>
<lb n="834"/><span>liom-sa a thuisgint cad a bheir gur fiú sibh teampuil a</span>
<lb n="835"/><span>bheith ann i nbhúr n-onóir agus é bheith dh'á mheas gur fáigí</span>
<lb n="836"/><span>sibh.  Is baoth iad na daoine a mheasan gur déithe sibh-</span>
<lb n="837"/><span>se.</span></p>
<lb n="838"/>
<lb n="839"/><p><span>Amph.  Agus cad é ár leigheas-ne air má meastar,</span>
<lb n="840"/><span>le baois, neithe de'n tsórd san i dtaobh daoine marbha?</span></p>
<lb n="841"/>
<lb n="842"/><p><span>Men.  Ní baoghal go measfidís a leithéid mara</span>
<lb n="843"/><span>mbeadh sibh-se féin 'á leogaint oraibh, i gcaitheamh bhúr</span>
<lb n="844"/><span>mbeatha, go raibh fios na neithe a bhí le teacht agaibh agus</span>
<lb n="845"/><span>go raibh ar bhúr gcumas iad d'innsint do'n té chuirfadh</span>
<lb n="846"/><span>ceisteana chughaibh.</span></p>
<lb n="847"/>
<lb n="848"/><p><span>Troph.  A Menippuis, feuchadh Amphilochos cad 'tá</span>
<lb n="849"/><span>le freagairt aige 'n-a thaobh féin, ach am' thaobh-sa dhe,</span>
<lb n="850"/><span>laoch iseadh me agus deinim targaireachtaí má thagan</span>
<lb n="851"/><span>daoine anuas chugham.  Ní mheasaim gur thugais-se</span>
<lb n="852"/><span>riamh cuaird go Libadéia, nú do chreidfá an méid sin.</span></p>
<lb n="853"/>
<lb n="854"/><p><span>Men.  Cad é sin adeirir?  An amhlaidh nách féidir</span>
<lb n="855"/><span>dom a dh'fheisgint gur duine marbh tusa, mar an chuid</span>
<lb n="856"/><span>eile againn, gan me dhul go Libadéia agus línéadach</span>
<lb n="857"/><span>umam, go h-áiféiseach, agus císte am' lámhaibh agam</span>
<lb n="858"/><span>agus lámhcán do dhéanamh, tríd an ndorus íseal úd,</span></p>
</div>
<pb n="22"/>
<div><lb n="859"/><p><span>isteach sa n-uaimh.  Ní'l de dheifridheacht idir thusa</span>
<lb n="860"/><span>agus sinne ach an feall atá ionat-sa.  Ach ó's fáig</span>
<lb n="861"/><span>tu innis dom cad is laoch ann, mar ní h-eól dom é.</span></p>
<lb n="862"/>
<lb n="863"/><p><span>Troph.  Nídh iseadh é atá déanta de dhia agus de</span>
<lb n="864"/><span>dhuine.</span></p>
<lb n="865"/>
<lb n="866"/><p><span>Men.  Seadh, rud nách dia ná duine, mar adeirir, ach</span>
<lb n="867"/><span>an dá nídh i n-aonfheacht.  An leath úd is dia dhíot-sa,</span>
<lb n="868"/><span>ámhthach, ca bhfuil sé imthighthe anois?</span></p>
<lb n="869"/>
<lb n="870"/><p><span>Troph.  Ag tabhairt feasa uaidh i mBoiótia, a</span>
<lb n="871"/><span>Mheinippuis.</span></p>
<lb n="872"/>
<lb n="873"/><p><span>Men.  Ní fheadar an domhan, a Throphóniuis, cad é</span>
<lb n="874"/><span>seo ar siubhal agat.  Tá fhios agam go maith, ámhthach,</span>
<lb n="875"/><span>go bhfuilir go léir marbh.</span></p>
<lb n="876"/>
<lb n="877"/><p><span>XI.</span></p>
<lb n="878"/>
<lb n="879"/><p><span>CHÁRÓN AGUS h-ERMÉS AGUS DAOINE MARBHA</span>
<lb n="880"/><span>EILE.</span></p>
<lb n="881"/>
<lb n="882"/><p><span>Chár.  Cloisidh conus mar atá an sgéal againn.  Tá</span>
<lb n="883"/><span>an báidín seo ana bheag, feuch, agus é leath lobhtha,</span>
<lb n="884"/><span>agus é ag leogaint an uisge isteach go tiugh, agus má</span>
<lb n="885"/><span>suaithtear anonn ná anall é iompófar é; agus siniad</span>
<lb n="886"/><span>sibh-se ag teacht i n-aonfheacht, chómh líonmhar, agus</span>
<lb n="887"/><span>mórán neithe ag gach duine agaibh.  Má thagan sibh ar</span>
<lb n="888"/><span>bórd agus na neithe sin go léir agaibh is eagal liom go</span>
<lb n="889"/><span>mbeidh cathú ar ball oraibh, go mór mór an chuid agaibh</span>
<lb n="890"/><span>ná fuil snámh acu.</span></p>
<lb n="891"/>
<lb n="892"/><p><span>Marbh.  Má 'seadh cad 'tá le déanamh againn ionus</span>
<lb n="893"/><span>go n-eireóchadh ár seóladh linn?</span></p>
<lb n="894"/>
<lb n="895"/><p><span>Chár.  'Neósfad-sa san daoibh.  Ní foláir na rudaí</span>
<lb n="896"/><span>gan mhaith san go léir d'fhágáilt ansan ar an bport</span>
<lb n="897"/><span>agus teacht lomrachta ar bórd, agus is ar éigin a</span>
<lb n="898"/><span>dh'fhéadfidh an báidín sibh a dh'iompar an uair sin féin.</span>
<lb n="899"/><span>Bíodh ort-sa feasta, a h-Erméis, gan aoinne acu do</span></p>
</div>
<pb n="23"/>
<div><lb n="900"/><p><span>leogaint isteach gan é bheith lom agus a chuid ualaigh</span>
<lb n="901"/><span>caithte uaidh aige, mar adubhart.  Seasaimh ansan</span>
<lb n="902"/><span>i n-aice an dréimire agus fair iad agus glac isteach</span>
<lb n="903"/><span>iad agus cuir fhiachaint ortha teacht lomrachta ar bórd.</span></p>
<lb n="904"/>
<lb n="905"/><p><span>h-Erm.  Is maith í do chainnt.  Déanfimíd mar</span>
<lb n="906"/><span>sin.  Cé h-é seo ar tosach?</span></p>
<lb n="907"/>
<lb n="908"/><p><span>Men.  Mise Menippos, a h-Erméis, agus siúd</span>
<lb n="909"/><span>isteach sa pholl uaim mo mhála, agus mo mhaide, feuch,</span>
<lb n="910"/><span>agus is maith mar nár thugas liom mo chasóg.</span></p>
<lb n="911"/>
<lb n="912"/><p><span>h-Erm.  Tar ar bórd, a Mhenippuis, a phlúr na bhfear.</span>
<lb n="913"/><span>Suidh ansúd thuas sa tsuidheachán uachtaraigh, i n-aice</span>
<lb n="914"/><span>an stiúrthóra, i dtreó go mbeidh radharc agat ortha</span>
<lb n="915"/><span>go léir.  Agus an fear áluinn seo, cé h-é féin?</span></p>
<lb n="916"/>
<lb n="917"/><p><span>Carm.  Mise Carmoleós ó Mhegara, an fear</span>
<lb n="918"/><span>grádhmhar úd n-ar bh'fiú dhá thalant a phóg.</span></p>
<lb n="919"/>
<lb n="920"/><p><span>h-Erm.  Má 'seadh, bain díot an áilneacht san, agus</span>
<lb n="921"/><span>na beóil sin agus na póga féin, agus an ghruaig sin</span>
<lb n="922"/><span>atá chómh fada, agus an luisne sin atá ad' leacain,</span>
<lb n="923"/><span>agus do chroicean ar fad.  Tá go maith.  Taoi seang</span>
<lb n="924"/><span>go leór anois.  Tar ar bórd.  Ach tusa, n-a bhfuil</span>
<lb n="925"/><span>an brat corcra ort, agus an choróinn, agus an ghnúis</span>
<lb n="926"/><span>bhorbh, cé h-é thusa asdó?</span></p>
<lb n="927"/>
<lb n="928"/><p><span>Lamp.  Lampichos, rí na nGelóach, mise.</span></p>
<lb n="929"/>
<lb n="930"/><p><span>h-Erm.  Agus, a Lampichuis, cad ab áil leat de</span>
<lb n="931"/><span>sna neithibh sin ag teacht anso dhuit?</span></p>
<lb n="932"/>
<lb n="933"/><p><span>Lamp.  Émh! an amhlaidh ba cheart do rí teacht anso</span>
<lb n="934"/><span>lomrachta!</span></p>
<lb n="935"/>
<lb n="936"/><p><span>h-Erm.  Ní ceart do rí é, admhuighim, ach is ceart</span>
<lb n="937"/><span>do mharbh é.  Bain díot iad.</span></p>
<lb n="938"/>
<lb n="939"/><p><span>Lamp.  Siné mo shaidhbhreas caithte uaim agam, feuch.</span></p>
<lb n="940"/>
<lb n="941"/><p><span>h-Erm.  Caith uait, leis, do mhór-is-fiú, a Lampi-</span>
<lb n="942"/><span>chuis, agus an fheuchaint choimhtheach san.  Táid siad</span>
<lb n="943"/><span>san ró throm do'n churrachán so.</span></p>
<lb n="944"/>
<lb n="945"/><p><span>Lamp.  Leog dom mo choróinn a chimeád ar aon</span>
<lb n="946"/><span>chuma, agus mo ghúna.</span></p>
<lb n="947"/>
<lb n="948"/><p><span>h-Erm.  Go deimhin ní leogfad.  Caith dhíot iad</span>
<lb n="949"/><span>san, leis.</span>
<lb n="950"/></p>
</div>
<pb n="24"/>
<div><lb n="951"/><p><span>Lamp.  Tá go maith.  Cad eile? sin gach nídh caithte</span>
<lb n="952"/><span>uaim agam mar a chíon tú.</span></p>
<lb n="953"/>
<lb n="954"/><p><span>h-Erm.  Caith uait, leis, do chruadhas croidhe, agus</span>
<lb n="955"/><span>do dhíthcéille, agus do dhroch-mhúine, agus do theasai-</span>
<lb n="956"/><span>dheacht.  Caith uait na neithe sin go léir.</span></p>
<lb n="957"/>
<lb n="958"/><p><span>Lamp.  Feuch, táim lom.</span></p>
<lb n="959"/>
<lb n="960"/><p><span>h-Erm.  Tar ar bórd feasta.  Agus tusa, a fhir</span>
<lb n="961"/><span>bheathuighthe, a fhir na feóla móire, cé h-é thusa?</span></p>
<lb n="962"/>
<lb n="963"/><p><span>Dam.  Mise Damasias an t-iomrascálaidhe.</span></p>
<lb n="964"/>
<lb n="965"/><p><span>h-Erm.  Tá a dheabhramh ort.  Aithnighim-se thú.  Chonac</span>
<lb n="966"/><span>go minic tu i n-áitibh na lúthcleas.</span></p>
<lb n="967"/>
<lb n="968"/><p><span>Dam.  Is fíor, a h-Erméis.  Glac ar bórd me</span>
<lb n="969"/><span>anois.  Táim lomrachta.</span></p>
<lb n="970"/>
<lb n="971"/><p><span>h-Erm.  Ní'lir lomrachta, a mhic ó, an fhaid atá</span>
<lb n="972"/><span>oiread san feóla ort.  Caith dhíot í.  Do bháthfá an</span>
<lb n="973"/><span>currachán agus gan ach cos leat do chur ann.  Agus caith</span>
<lb n="974"/><span>uait, leis, na coróinní buadha sin, agus na fógraí sin.</span></p>
<lb n="975"/>
<lb n="976"/><p><span>Dam.  Seadh, sin lomrachta anois me dáiríribh agat,</span>
<lb n="977"/><span>agus chómh h-éadtrom leis na mairbh eile.</span></p>
<lb n="978"/>
<lb n="979"/><p><span>h-Erm.  Sin mar is fearr a bheith, go h-éadtrom.</span>
<lb n="980"/><span>Tar ar bórd anois.  Agus tusa, a Chratóin, cuir-se</span>
<lb n="981"/><span>uait an saidhbhreas san, leis, agus an bhogánaighe sin,</span>
<lb n="982"/><span>agus an sógh san.  Ná tabhair leat do chulaith bháis; ná</span>
<lb n="983"/><span>mór-chlú do shínsear.  Fág ad' dhiaidh uaisleacht do</span>
<lb n="984"/><span>chine, agus méid do ghlóire, agus aon fhógartha dhein</span>
<lb n="985"/><span>an chathair ar fheabhas shoiléir do ghníomhartha, agus na</span>
<lb n="986"/><span>sgríbhinní atá ar t'íomhághthaibh.  Agus ná h-innis dúinn</span>
<lb n="987"/><span>gur cuireadh tuama mór ós do chionn.  Tá meághchaint</span>
<lb n="988"/><span>i n-a leithéidí sin agus gan ach cuimhneamh ortha.</span></p>
<lb n="989"/>
<lb n="990"/><p><span>Crat.  Caithfad uaim iad agus ní lem' thoil é, ach</span>
<lb n="991"/><span>cad é mo leigheas air?</span></p>
<lb n="992"/>
<lb n="993"/><p><span>h-Erm.  Aililiú!  Cad é an fuadar é seo fút-sa,</span>
<lb n="994"/><span>a fhir armtha?  Nú cad ab áil leat de'n chómhartha</span>
<lb n="995"/><span>buaidh sin?</span></p>
<lb n="996"/>
<lb n="997"/><p><span>An rí féinne.  Mar do rugas buadh, a h-Erméis,</span>
<lb n="998"/><span>agus sháruigheas sa chogadh, agus thug an chathair onóir</span>
<lb n="999"/><span>dom.</span>
<lb n="1000"/></p>
</div>
<pb n="25"/>
<div><lb n="1001"/><p><span>h-Erm.  Caith uait ar an dtalamh an cómhartha</span>
<lb n="1002"/><span>buaidh sin.  Tá síothcháin laistíos.  Ní'l gádh le</span>
<lb n="1003"/><span>h-arm ann.  Ach an duine stuama so, stuama 'n-a</span>
<lb n="1004"/><span>dheabhramh pé'r domhan é; agus é go mórchúiseach,</span>
<lb n="1005"/><span>agus a mhailí anáirde aige, ag machtnamh go doimhinn,</span>
<lb n="1006"/><span>cé h-é féin, é sin n-a bhfuil an fhéasóg fhada ar sile</span>
<lb n="1007"/><span>leis?</span></p>
<lb n="1008"/>
<lb n="1009"/><p><span>Men.  Philosophos éigin, a h-Erméis, nú ní h-eadh,</span>
<lb n="1010"/><span>ámhthach, ach feallaire éigin, agus é lán de chleasaidheacht.</span>
<lb n="1011"/><span>I gcás baintear de sin, leis, mar tá a lán rudaí</span>
<lb n="1012"/><span>áiféiseacha i bhfolach aige fé n-a chlóca.</span></p>
<lb n="1013"/>
<lb n="1014"/><p><span>h-Erm.  Bain díot do chlócha ar dtúis, a fhir mhaith,</span>
<lb n="1015"/><span>agus na neithe eile seo go léir ansan.  A Iúpiteir!</span>
<lb n="1016"/><span>cad a bhfuil de bhaois aige, agus d'ainbhfios, agus de</span>
<lb n="1017"/><span>chlampar, agus de ghlóire dhíomhaoin, agus de cheis-</span>
<lb n="1018"/><span>teanaibh cruadha, agus d'argóint dheilgineach, agus de</span>
<lb n="1019"/><span>smaointibh casta, agus mórán saothair i n-aistear,</span>
<lb n="1020"/><span>agus cuid mhaith díthcéille, agus rudaí suaracha, agus</span>
<lb n="1021"/><span>mion-áiteamh; agus ór, dar fiadh! agus dúil i bhpleis-</span>
<lb n="1022"/><span>iúr, agus neamhnáire, agus fearg, agus craos, agus</span>
<lb n="1023"/><span>bogánaighe.  Ní théid siad uaim pé ceilt a dheinan tu</span>
<lb n="1024"/><span>ortha.  Agus cuir uait do bhreugaighe, agus do mhór-</span>
<lb n="1025"/><span>chúis, agus bheith 'ghá mheas gur fearr tu 'ná daoine eile.</span>
<lb n="1026"/><span>Go deimhin dá dtagthá ar bórd agus na neithe sin go</span>
<lb n="1027"/><span>léir agat ca bhfuil an long chaogad rámh a dh'fhéadfadh</span>
<lb n="1028"/><span>tu ghlacadh!</span></p>
<lb n="1029"/>
<lb n="1030"/><p><span>Phil.  Seadh, sgaraim leó go léir ó adeirir é.</span></p>
<lb n="1031"/>
<lb n="1032"/><p><span>Men.  Agus an fhéasóg san, a h-Erméis, sgaradh</span>
<lb n="1033"/><span>sé léi sin, leis.  Tá sí ana throm, ana mhothalach, mar</span>
<lb n="1034"/><span>a chíon tú.  Tá chúig mínae clúimh innti an chuid is lugha</span>
<lb n="1035"/><span>dhe.</span></p>
<lb n="1036"/>
<lb n="1037"/><p><span>h-Erm.  Tá an ceart agat.  Bain díot í.</span></p>
<lb n="1038"/>
<lb n="1039"/><p><span>Phil.  Agus cé bhearrfidh me?</span></p>
<lb n="1040"/>
<lb n="1041"/><p><span>h-Erm.  Menippos anso, le tuaigh an tsiúinéara,</span>
<lb n="1042"/><span>agus déanfidh an dréimire bloc dó.</span></p>
<lb n="1043"/>
<lb n="1044"/><p><span>Men.  Ní h-eadh, a h-Erméis, ach sín chugham an sádh.</span>
<lb n="1045"/><span>Isé is áiféisighe.</span>
<lb n="1046"/></p>
</div>
<pb n="26"/>
<div><lb n="1047"/><p><span>h-Erm.  Déanfidh an tuagh an gnó.  Seadh, tá deabh-</span>
<lb n="1048"/><span>ramh duine anois ort ó tá bréan-mheigiol an phocáin</span>
<lb n="1049"/><span>bainte dhíot.</span></p>
<lb n="1050"/>
<lb n="1051"/><p><span>Men.  Ar mhaith leat go mbainfinn sgoth beag d'á</span>
<lb n="1052"/><span>mailíbh?</span></p>
<lb n="1053"/>
<lb n="1054"/><p><span>h-Erm.  Gan amhras, mar táid siad árduighthe aige</span>
<lb n="1055"/><span>lastuas d'á éadan, ag casadh le h-é féin d'árdú ní</span>
<lb n="1056"/><span>fheadar cad chuige.  Cad é seo?  Ag sile deór</span>
<lb n="1057"/><span>ataoi, a thruagháin, agus sgannra roimis an mbás ort</span>
<lb n="1058"/><span>an eadh?  Seadh, tar ar bórd má 'seadh.</span></p>
<lb n="1059"/>
<lb n="1060"/><p><span>Men.  Feuch, tá rud ana throm fén' ascail aige</span>
<lb n="1061"/><span>fós.</span></p>
<lb n="1062"/>
<lb n="1063"/><p><span>h-Erm.  Cad é féin, a Mhenippuis?</span></p>
<lb n="1064"/>
<lb n="1065"/><p><span>Men.  Bladar, a h-Erméis, agus dhein sé mórán</span>
<lb n="1066"/><span>úsáide dhe i gcaitheamh a shaoghail.</span></p>
<lb n="1067"/>
<lb n="1068"/><p><span>Phil.  Má 'seadh, a Mhenippuis, cuir-se uait do</span>
<lb n="1069"/><span>shaor-aigne agus do shaor-chainnt agus do neamh-ghruaim</span>
<lb n="1070"/><span>agus do chuid gáirí.  Ní'l aoinne eile anso ag gáirí</span>
<lb n="1071"/><span>ach tu.</span></p>
<lb n="1072"/>
<lb n="1073"/><p><span>h-Erm.  Ná dein i n-aon chor.  Cimeád na neithe sin.</span>
<lb n="1074"/><span>Táid siad éadtrom agus is uiriste iad d'iompar,</span>
<lb n="1075"/><span>agus táid siad tairbhtheach ar an iomramh so.  Agus</span>
<lb n="1076"/><span>tusa, a chainnteóir seo againn, caith uait an rith cainnte</span>
<lb n="1077"/><span>sin agat ná stadan choidhche, agus do choinnibheacha,</span>
<lb n="1078"/><span>agus do chómh-ionana, agus do chuid staraidheachta,</span>
<lb n="1079"/><span>agus do labhartha iasachta, agus do ráidhte troma eile.</span></p>
<lb n="1080"/>
<lb n="1081"/><p><span>An Cainnteóir.  Siniad caithte uaim agam iad,</span>
<lb n="1082"/><span>feuch.</span></p>
<lb n="1083"/>
<lb n="1084"/><p><span>h-Erm.  Tá go maith.  Sgur an téad anois agus</span>
<lb n="1085"/><span>tarraigimís isteach an dréimire.  Tógtar aníos an</span>
<lb n="1086"/><span>t-anncaire.  Leath an seól.  Beartuigh an stiúir, a</span>
<lb n="1087"/><span>bhádóir.  Go n-eirighidh an t-ádh linn!</span>
<lb n="1088"/></p>
</div>
<pb n="27"/>
<div><lb n="1089"/><p><span>XII.</span></p>
<lb n="1090"/>
<lb n="1091"/><p><span>CRÁTÉS AGUS DÍOGENÉS.</span></p>
<lb n="1092"/>
<lb n="1093"/><p><span>Crát.  An raibh aithne agat, a Dhíogenéis, ar an</span>
<lb n="1094"/><span>bhfear saidhbhir úd ó Chorint, an fear ana shaidhbhir úd</span>
<lb n="1095"/><span>Moírichos n-a raibh na loingeas cheannaidheachta go léir</span>
<lb n="1096"/><span>aige?  N-a ndeireadh Aristeas a cholceathar leis (bhí</span>
<lb n="1097"/><span>seisean, leis, ana shaidhbhir), an rádh úd a' h-Ómér, 'sé</span>
<lb n="1098"/><span>sin, "Árduigh me nú leog domh-sa thusa dh'árdú."</span></p>
<lb n="1099"/>
<lb n="1100"/><p><span>Díog.  Agus, a Chrátéis, cad fé ndeara dhóibh bheith</span>
<lb n="1101"/><span>ag plámás ar a chéile?</span></p>
<lb n="1102"/>
<lb n="1103"/><p><span>Crát.  Ar son oighreachtaí a chéile.  Ba chómhnaois dóibh</span>
<lb n="1104"/><span>agus chuireadar a n-uachta os cómhair na poibilidheachta,</span>
<lb n="1105"/><span>agus d'fhág Moírichos a raibh aige ag Aristeas dá mb'é</span>
<lb n="1106"/><span>féin a gheóbhadh bás ar dtúis, agus d'fhág Aristeas</span>
<lb n="1107"/><span>a chuid ag Moírichos dá mb'é féin ba thúisge.  Do bhí</span>
<lb n="1108"/><span>an méid sin sgríobhtha síos, agus bhí an bheirt agus nár</span>
<lb n="1109"/><span>chuma leó cé ba mhó dhéanfadh de phlámás ar an bhfear</span>
<lb n="1110"/><span>eile.  Ansan, bhí lucht feasa, pé' cu ag fághail eóluis</span>
<lb n="1111"/><span>dóibh é ó réilthibh ar neithibh le teacht, nú ó aislingíbh, ar</span>
<lb n="1112"/><span>nós chlainne na gCaldéach, agus dá mb'é an Pútiach</span>
<lb n="1113"/><span>féin é, ag tabhairt bhuaidh d'Aristeas uair agus do</span>
<lb n="1114"/><span>Mhoírichos uair eile, agus an mheágh ag iompáil, tamal</span>
<lb n="1115"/><span>chuige seo agus tamal chuige siúd.</span></p>
<lb n="1116"/>
<lb n="1117"/><p><span>Díog.  Agus cad é an deire bhí ar an sgéal, a</span>
<lb n="1118"/><span>Chrátéis?  Is fiú é éisteacht leis.</span></p>
<lb n="1119"/>
<lb n="1120"/><p><span>Crátés.  Fuair an bheirt bás aon lá amháin agus</span>
<lb n="1121"/><span>chuaidh na h-oighreachtaí chun Eunómíuis agus chun</span>
<lb n="1122"/><span>Trasúcleais, beirt ghaolta ná raibh aon choinne riamh</span>
<lb n="1123"/><span>acu go dtiocfadh san amhlaidh.  Bhíodar (an bheirt</span>
<lb n="1124"/><span>shaidhbhir) ag iomramh ó Shicuón go Cirra agus i lár na</span>
<lb n="1125"/><span>slighe dhóibh tháinig cam-ghaoth ainiar ortha agus do</span>
<lb n="1126"/><span>h-iompuigheadh iad.</span></p>
<lb n="1127"/>
<lb n="1128"/><p><span>Díog.  Maith mar a thárla.  Ach sinne, nuair a</span>
<lb n="1129"/><span>bhíomair beó, feuch ní raibh aon mhachtnamh de'n tsórd</span>
<lb n="1130"/><span>san againn i dtaobh a chéile.  Ní raibh aon dúil</span></p>
</div>
<pb n="28"/>
<div><lb n="1131"/><p><span>agam-sa Antistenés dh'fhághail bháis i dtreó go mbeadh</span>
<lb n="1132"/><span>a mhaide mar oighreacht agam (bhí an maide go h-ana</span>
<lb n="1133"/><span>láidir aige, déanta d'adhmad crainn ola), ná ní</span>
<lb n="1134"/><span>mheasaim, a Chrátéis, go raibh aon dúil agat-sa mo chuid</span>
<lb n="1135"/><span>saidhbhris-se bheith agat mar oighreacht tar éis mo bháis,</span>
<lb n="1136"/><span>an tubán agus an mála úd n-a raibh an dá thómhas de</span>
<lb n="1137"/><span>shíol lúpíní ann.</span></p>
<lb n="1138"/>
<lb n="1139"/><p><span>Crát.  Sdó ní raibh aon ghnó agam-sa dhíobh san,</span>
<lb n="1140"/><span>ná agat-sa, a Dhíogenéis.  Na neithe ba riachtanach do</span>
<lb n="1141"/><span>fuarais-se iad i n-oighreacht ó Antistenés agus fuaras-</span>
<lb n="1142"/><span>sa uait-se iad; neithe is fearr 'ná rígheacht na bPersach</span>
<lb n="1143"/><span>go mór, agus is mó le rádh.</span></p>
<lb n="1144"/>
<lb n="1145"/><p><span>Díog.  Cad iad na neithe adeirir?</span></p>
<lb n="1146"/>
<lb n="1147"/><p><span>Crát.  Eagna, neamhspleádhchas, fírinne úrlabhra gan</span>
<lb n="1148"/><span>chosg, saoirse.</span></p>
<lb n="1149"/>
<lb n="1150"/><p><span>Díog.  Dar fiadh ach is cuimhin liom go bhfuaras an</span>
<lb n="1151"/><span>saidhbhreas san ó Antistenés agus gur fhágas agat-sa</span>
<lb n="1152"/><span>é curtha i méid.</span></p>
<lb n="1153"/>
<lb n="1154"/><p><span>Crát.  Seadh, agus níor chuir daoine eile aon tsuím</span>
<lb n="1155"/><span>i saidhbhreas de'n tsórd san agus ní raibh aoinne ag</span>
<lb n="1156"/><span>plámás orainne, ag súil leis an oighreacht.  Sa n-ór</span>
<lb n="1157"/><span>a bhí a ndúil go léir.</span></p>
<lb n="1158"/>
<lb n="1159"/><p><span>Díog.  Nídh nách iongna; mar ní raibh acu áit 'n-a</span>
<lb n="1160"/><span>nglacfidís neithe de'n tsórd san uainn toisg iad a</span>
<lb n="1161"/><span>bheith ag leogaint tríotha, mar gheall ar a ndroch chleach-</span>
<lb n="1162"/><span>taibh, mar a bheadh seana sparáin bhriste.  Dá gcuireadh</span>
<lb n="1163"/><span>duine isteach ionta eagna, nú úrlabhra, nú fírinne,</span>
<lb n="1164"/><span>do thuiteadh an nídh sin amach láithreach agus do ghluais-</span>
<lb n="1165"/><span>eóchadh sé chun fáin, toisg gan an tón a bheith ábalta ar</span>
<lb n="1166"/><span>é chimeád, díreach ar nós na n-inghean san Dhanáois a</span>
<lb n="1167"/><span>bhíon ag cur an uisge sa tubán phollta.  Ach chimeád</span>
<lb n="1168"/><span>adar greim ar an ór le fiacail agus le h-iongain agus</span>
<lb n="1169"/><span>le gach gleus.</span></p>
<lb n="1170"/>
<lb n="1171"/><p><span>Crát.  Seadh agus beidh ár saidhbhreas againne sa</span>
<lb n="1172"/><span>n-áit seo féin, agus ní bheidh acu san, ag teacht dóibh,</span>
<lb n="1173"/><span>ach an t-obulos, agus gan san acu ach chómh fada leis</span>
<lb n="1174"/><span>an mbádóir.</span>
<lb n="1175"/></p>
</div>
<pb n="29"/>
<div><lb n="1176"/><p><span>XIII.</span></p>
<lb n="1177"/>
<lb n="1178"/><p><span>ZÉNOPHANTÉS AGUS CALLIDÉMIDÉS.</span></p>
<lb n="1179"/>
<lb n="1180"/><p><span>Zén.  Airiú, a Challidémidéis, conus a fuarais-se</span>
<lb n="1181"/><span>bás!  Am' thaobh féin de, fear itheacháin ab eadh me</span>
<lb n="1182"/><span>do Dheinias agus is amhlaidh a dh'itheas an iomad agus</span>
<lb n="1183"/><span>do tachtadh me, mar is eól duit, óir bhís am' aice le linn</span>
<lb n="1184"/><span>bháis dom.</span></p>
<lb n="1185"/>
<lb n="1186"/><p><span>Cal.  Bhíos i n-aice leat, a Zénophantéis; ach nídh</span>
<lb n="1187"/><span>éagsamhlach iseadh do thárla dhomh-sa.  Is dócha ná</span>
<lb n="1188"/><span>fuilir-se gan aithne agat ar an seanduine úd Ptoio-</span>
<lb n="1189"/><span>dóros.</span></p>
<lb n="1190"/>
<lb n="1191"/><p><span>Zén.  An fear san ná fuil aon chlann aige agus</span>
<lb n="1192"/><span>go bhfuil an saidhbhreas go léir aige, agus go bhfeicinn</span>
<lb n="1193"/><span>thusa 'n-a theannta go minic?</span></p>
<lb n="1194"/>
<lb n="1195"/><p><span>Cal.  Bhínn coitchianta ag frithálamh ar an bhfear</span>
<lb n="1196"/><span>san, mar bhíodh sé 'ghá gheallamhaint go bhfágfadh sé a</span>
<lb n="1197"/><span>chuid agam le linn bháis dó.  Ach nuair a bhí an sgéal</span>
<lb n="1198"/><span>ag dul i bhfaid thar na beartaibh agus an seanduine</span>
<lb n="1199"/><span>ag maireachtaint níba shia 'ná Titónos bheartuigheas</span>
<lb n="1200"/><span>cómhgar chun na h-oighreachta.  Cheannuigheas nimh agus</span>
<lb n="1201"/><span>d' áitigheas ar a ghiolla frithálmha fíona, chómh luath agus</span>
<lb n="1202"/><span>d'iarrfadh Ptoiodóros deoch (ólan sé fíon láidir,</span>
<lb n="1203"/><span>a dhóithin de) an nimh do chur sa n-árthach agus é bheith</span>
<lb n="1204"/><span>ullamh aige le tabhairt dó agus é thabhairt dó.  Gheallas</span>
<lb n="1205"/><span>saoirse dhó fé dhearbhú, ach san do dhéanamh.</span></p>
<lb n="1206"/>
<lb n="1207"/><p><span>Zén.  Cad a thuit amach ansan airiú?  Measaim</span>
<lb n="1208"/><span>go bhfuil nídh iongantach agat le rádh.</span></p>
<lb n="1209"/>
<lb n="1210"/><p><span>Cal.  Thánamair ó n-ár bhfothragadh.  Bhí dhá chupán</span>
<lb n="1211"/><span>ullamh ag an ngiolla dhúinn, an ceann go raibh an nimh</span>
<lb n="1212"/><span>ann do Phtoiodóros agus an ceann eile dhomh-sa.  Pé</span>
<lb n="1213"/><span>dul amú a tháinig ar an ngiolla thug sé dhomh-sa an ceann</span>
<lb n="1214"/><span>go raibh an nimh ann agus thug sé an ceann a bhí gan nimh</span>
<lb n="1215"/><span>do Phtoiodóros.  D'ól seisean ansan; agus láithreach</span>
<lb n="1216"/><span>bonn do bhíos-sa sínte amach am' chorpán, i n-inead</span></p>
</div>
<pb n="30"/>
<div><lb n="1217"/><p><span>san.  Ach cad é seo?  Ag gáirí ataoi, a Zenophantéis?</span>
<lb n="1218"/><span>Go deimhin féin ní cuibhe bheith ag gáirí uim chómhrádaidhe.</span></p>
<lb n="1219"/>
<lb n="1220"/><p><span>Zén.  'Sdó d'imthigh sé go h-ait ort, a Challidémidéis.</span>
<lb n="1221"/><span>Ach cad a dhein an seanduine ansan?</span></p>
<lb n="1222"/>
<lb n="1223"/><p><span>Cal.  Bhí rainnt uathbháis air, ar dtúis, bhí an rud</span>
<lb n="1224"/><span>chómh h-oban san.  Ansan nuair, mar a mheasaim, do</span>
<lb n="1225"/><span>thuig sé cad a bhí tuitithe amach, do gháir sé féin, leis,</span>
<lb n="1226"/><span>um an rud a bhí déanta ag an ngiolla.</span></p>
<lb n="1227"/>
<lb n="1228"/><p><span>Zén.  'Sdó go deimhin féin anois, ní raibh sé ceart</span>
<lb n="1229"/><span>agat-sa aghaidh a thabhairt ar an gcómhgar san.  Thiocfadh</span>
<lb n="1230"/><span>an oighreacht chughat níba shábhálta an bóthar díreach,</span>
<lb n="1231"/><span>bíodh go mba níba ríghne é.</span></p>
<lb n="1232"/>
<lb n="1233"/><p><span>XIV.</span></p>
<lb n="1234"/>
<lb n="1235"/><p><span>ALEGSANDER AGUS ANNIBAL AGUS MÍNÓS</span>
<lb n="1236"/><span>AGUS SCIPIÓN.</span></p>
<lb n="1237"/>
<lb n="1238"/><p><span>Alegs.  Is ceart mise do chur rómhat-sa, a Líbigh,</span>
<lb n="1239"/><span>óir is fearr me 'ná thu.</span></p>
<lb n="1240"/>
<lb n="1241"/><p><span>An.  Ní ceart i n-aon chor.  Is mise is ceart do chur</span>
<lb n="1242"/><span>rómhat-sa.</span></p>
<lb n="1243"/>
<lb n="1244"/><p><span>Alegs.  Má 'seadh fágaimís fé Mhínós é.</span></p>
<lb n="1245"/>
<lb n="1246"/><p><span>Mín.  Agus cé h-iad sibh asdó?</span></p>
<lb n="1247"/>
<lb n="1248"/><p><span>Alegs.  Annibal, an Carchédónach é seo, agus</span>
<lb n="1249"/><span>Alegsander mac Philib mise.</span></p>
<lb n="1250"/>
<lb n="1251"/><p><span>Mín.  Uasal an bheirt agaibh, dar fiadh!  Ach cad</span>
<lb n="1252"/><span>uime n-a bhfuil bhúr n-aighneas?</span></p>
<lb n="1253"/>
<lb n="1254"/><p><span>Alegs.  Um thosaidheacht.  Deir sé seo gur bh'fhearr</span>
<lb n="1255"/><span>de rí féinne é 'ná mise, ach deirim-se, fé mar is</span>
<lb n="1256"/><span>eól do chách uile, go bhfuil an buadh agam i ngnóthaíbh</span>
<lb n="1257"/><span>cogaidh, ní h-amháin uaidh seo ach ó n-a dtáinig rómham</span>
<lb n="1258"/><span>nách mór.</span></p>
<lb n="1259"/>
<lb n="1260"/><p><span>Mín.  Má 'seadh labhradh gach duine agaibh do réir</span>
<lb n="1261"/><span>úird.  Labhair-se ar dtúis, a Líbigh.</span></p>
<lb n="1262"/>
<lb n="1263"/><p><span>An.  Tá an t-aon nídh amháin seo am' fhabhar, a</span></p>
</div>
<pb n="31"/>
<div><lb n="1264"/><p><span>Mhínóis, gur fhoghlumuigheas an Ghréigis sa n-áit seo;</span>
<lb n="1265"/><span>i dtreó, ná bíodh fiú an méid sin de bhreis aige orm.</span>
<lb n="1266"/><span>Ansan, deirim-se gur b'iad na daoine is mó do thuill</span>
<lb n="1267"/><span>moladh an mhuinntir a bhí ar dtúis gan aon rud agus</span>
<lb n="1268"/><span>do tháinig chun mórchoda nuair a ghabhadar cómhacht tré</span>
<lb n="1269"/><span>bhíthinn a ngustail féin agus gur fuaradh oireamhnach</span>
<lb n="1270"/><span>iad chun forlámhais.  Do thánag-sa, uathadh slógh, anall</span>
<lb n="1271"/><span>sa Spáinn, am' thánaiste fé dhritháir mo chéile, agus</span>
<lb n="1272"/><span>do luadhadh me do'n chéim ab aoirde, ar mo chródhacht.</span>
<lb n="1273"/><span>Ansan do chlaoidheas na Céiltibéraigh agus do thraochas</span>
<lb n="1274"/><span>na Galataigh thiar.  Chuireas na sléibhte móra dhíom</span>
<lb n="1275"/><span>agus do ghabhas do chosaibh in sna tíorthaibh ar bruach</span>
<lb n="1276"/><span>Erid anois agus do chuireas mórán catharacha d'á</span>
<lb n="1277"/><span>mbunaibh agus do smachtuigheas clár na h-Iodáile agus</span>
<lb n="1278"/><span>do thánag chómh fada le h-imealaibh na príomh-chatharach,</span>
<lb n="1279"/><span>agus do mharbhuigheas oiread san daoine i n-aon lá</span>
<lb n="1280"/><span>amháin gur le daíbhchibh a thómhaiseas a bhfáinní óir, agus</span>
<lb n="1281"/><span>do dheininn drochaid thar aibhníbh de chorpaibh daoine.</span></p>
<lb n="1282"/>
<lb n="1283"/><p><span>Dheineas san go léir gan "Mac Ammóin" d'á</span>
<lb n="1284"/><span>thabhairt orm, ná bheith 'ghá leogaint orm gur dhia me,</span>
<lb n="1285"/><span>agus gan bheith ag innsint aislingí mo mháthar, ná gan</span>
<lb n="1286"/><span>a dh'éileamh go raibh aon rud ionam ach duine, bíodh</span>
<lb n="1287"/><span>go raibh orm cogadh do chur ar na righthibh féinne ba</span>
<lb n="1288"/><span>chliste agus dul i ngleic leis na féin nidheachaibh ba</span>
<lb n="1289"/><span>chruadha.  Níor bh'ionan agus Médacha, nú Arménacha,</span>
<lb n="1290"/><span>do dhéanfadh teiche sar a mbeadh aoinne ar a dtoir</span>
<lb n="1291"/><span>agus do sgaoilfadh buadh láithreach leis an té bheadh</span>
<lb n="1292"/><span>dána a dhóithin chun a dh'iarraidh.</span></p>
<lb n="1293"/>
<lb n="1294"/><p><span>Ach Alegsander so, do fuair sé rígheacht ó n' athair.</span>
<lb n="1295"/><span>Chuir sé i méid í, gan amhras, agus do leath sé í.  Ach</span>
<lb n="1296"/><span>bhí an t-ádh leis.  Ach nuair a rug sé buadh agus nuair</span>
<lb n="1297"/><span>a chlaoidh sé an Dareíos gan mhaith úd i n-Issos agus i</span>
<lb n="1298"/><span>n-Arbéla, thug sé druim lámha le nósaibh a thíre féin</span>
<lb n="1299"/><span>agus do ghlac sé nósa na Médach, agus níor bh'fholáir</span>
<lb n="1300"/><span>leis go n-adharfí é.  Do mharbhuigheadh sé a cháirde ag</span>
<lb n="1301"/><span>an mbórd i n-am fleidhe, nú chuireadh sé dh'á mbreith</span>
<lb n="1302"/><span>ó'n mbórd chun a mbáis iad.</span>
<lb n="1303"/></p>
</div>
<pb n="32"/>
<div><lb n="1304"/><p><span>Ach do riaghlas-sa mo thír go cóir, agus nuair chuaidh</span>
<lb n="1305"/><span>an namhaid ódheas ar loingeas go Líbua agus do cuir-</span>
<lb n="1306"/><span>eadh fios orm do fhreagras go tapaidh an ghlaodh, agus</span>
<lb n="1307"/><span>dheineas íseal díom féin, agus nuair a daoradh me</span>
<lb n="1308"/><span>d'fhuiligeas é le foidhne.  Dheineas na neithe sin agus</span>
<lb n="1309"/><span>gan ionam ach Barbarach, gan múine ná teagasg na</span>
<lb n="1310"/><span>Gréige orm, agus gan bheith ag raide filidheachta h-Óméir</span>
<lb n="1311"/><span>asam ar nós an fhir seo, gan múine dh'fhághail ó'n bhfáidh</span>
<lb n="1312"/><span>Aristotelés, ach a' gustal m'éirime fóghanta féin.</span></p>
<lb n="1313"/>
<lb n="1314"/><p><span>Mar gheall ar na neithibh sin iseadh adeirim-se gur</span>
<lb n="1315"/><span>fearr me 'ná Alegsander.  Ach má tá seisean níos</span>
<lb n="1316"/><span>breághtha, toisg an choróinn a bheith tímpal a chinn,</span>
<lb n="1317"/><span>agus go mb'fhéidir gurab oirdheirc le Macedónachaibh</span>
<lb n="1318"/><span>neithe de'n tsórd san, ní fhágfadh san gur cheart é chur</span>
<lb n="1319"/><span>ós cionn fir aigeanta, chródha, oilte ar chogadh, a dhein</span>
<lb n="1320"/><span>úsáid d'á éirim i n-inead bheith ag brath ar ádh.</span></p>
<lb n="1321"/>
<lb n="1322"/><p><span>Mín.  Tá an chainnt déanta go bunúsach aige gan</span>
<lb n="1323"/><span>amhras, agus ní mar a measfí í dh'fhághail ó Líbuach.</span>
<lb n="1324"/><span>Cad 'deirir-se leis an méid sin, a Alegsandeir.</span></p>
<lb n="1325"/>
<lb n="1326"/><p><span>Alegs.  Go deimhin, a Mhínóis, níor cheart aon rud</span>
<lb n="1327"/><span>do rádh le duine chómh mínáireach.  Is eól duit ó</span>
<lb n="1328"/><span>chainnt daoine m'fheabhas-sa de rí agus a olcas-san</span>
<lb n="1329"/><span>d'fhoghlaidhe.  Ach feuch féin an beag an deifridheacht</span>
<lb n="1330"/><span>atá eadrainn.  Ní rabhas-sa ach go h-óg nuair a</span>
<lb n="1331"/><span>cuireadh cúram na rígheachta orm agus do smachtuigheas</span>
<lb n="1332"/><span>í bíodh go raibh sí buartha go maith, agus dheineas</span>
<lb n="1333"/><span>díoltas ar na daoine a mhairbh m'athair.  Chuireas</span>
<lb n="1334"/><span>sgannra ar an nGréig go léir le leagadh na Téibe</span>
<lb n="1335"/><span>agus thoghdar me am rí féinne ortha.  Ansan ba lag</span>
<lb n="1336"/><span>liom bheith sásta le rígheacht na Macedónach, an</span>
<lb n="1337"/><span>rígheacht a dh'fhág m'athair agam, agus do leogas mo</span>
<lb n="1338"/><span>shúil ar an ndomhan go léir agus bheartuigheas gur</span>
<lb n="1339"/><span>dhuairc an sgéal é mara gcuirinn é go léir fém'</span>
<lb n="1340"/><span>smacht.  Chuas isteach sa n-Ásia le sluagh nár ró mhór</span>
<lb n="1341"/><span>agus do rugas buadh i gcath mhór ag an nGrainiceach.</span>
<lb n="1342"/><span>Ansan do ghabhas Lúdia agus Iónia agus Phrúgia.</span>
<lb n="1343"/><span>Do ghabhas gach áit 'n-ar chuireas mo chosa go dtánag</span></p>
</div>
<pb n="33"/>
<div><lb n="1344"/><p><span>go h-Issos.  Bhí Dareíos rómham sa n-áit sin agus</span>
<lb n="1345"/><span>na céadta mílte de mhórshluagh aige.  Is eól daoibh-se</span>
<lb n="1346"/><span>féin, a Mhínóis, na slóighte marbh a chuireas anuas</span>
<lb n="1347"/><span>anso ag triall oraibh ó'n áit sin i n-aon lá amháin.</span>
<lb n="1348"/><span>Deir an bádóir anso ná raibh an bád mór a dhóithin</span>
<lb n="1349"/><span>dóibh agus gur chuaidh a lán acu anonn ar shlaodaibh</span>
<lb n="1350"/><span>a bhí ceangailte dh'á chéile.  Agus nuair a dheineas</span>
<lb n="1351"/><span>na gníomhartha san do chuas féin sa chontabhairt, roimis</span>
<lb n="1352"/><span>na fearaibh, agus ba mhórchlú liom créachta do ghlacadh.</span>
<lb n="1353"/><span>Agus gan trácht duit ar ar dheineas i dTúros agus</span>
<lb n="1354"/><span>i n-Arbéla, níor stadas go dtí go dtánag chómh</span>
<lb n="1355"/><span>fada leis na n-Indiathaibh agus nár fhágas de theórainn</span>
<lb n="1356"/><span>lem' rígheacht ach an mhuir mhór.  Do thógas a mbeithidhigh</span>
<lb n="1357"/><span>mhóra, na h-elephaint, agus do ghabhas Póros; agus na</span>
<lb n="1358"/><span>Scútaigh, fir nár dhóich, chuas tar Tanáis agus do</span>
<lb n="1359"/><span>chuireas ortha mórchath marcshlógh.  Bhíos go maith dom</span>
<lb n="1360"/><span>cháirdibh agus dheineas díoltas ar mo namhdaibh.</span></p>
<lb n="1361"/>
<lb n="1362"/><p><span>Má mheas daoine gur dhia me ba chóir é mhaitheamh</span>
<lb n="1363"/><span>dóibh.  Is mar gheall ar mhéid mo ghníomhartha do</span>
<lb n="1364"/><span>mheasadar a leithéid.  Ach sa deire; am' rí iseadh do</span>
<lb n="1365"/><span>fuaras-sa bás agus 'n-a dhíbearthach a fuair sé seo</span>
<lb n="1366"/><span>bás, agus é i bhfochair Phrousias an Bitineach, mar ba</span>
<lb n="1367"/><span>chuibhe, an feallaire fola!  Ní 'neósfad conus mar</span>
<lb n="1368"/><span>a chlaoidhidh sé muintir na h-Iodáile.  Ní le neart</span>
<lb n="1369"/><span>a dhein sé é ar aon chuma.  Le malluightheacht agus le</span>
<lb n="1370"/><span>feall agus le h-éitheach a dhein sé é, gan fíre fear do</span>
<lb n="1371"/><span>thabhairt riamh uaidh.  Do chas sé liom-sa an craos.  Ni</span>
<lb n="1372"/><span>cuimhin leis, is dócha cad a dhein sé féin i gCapua, ag</span>
<lb n="1373"/><span>cómhluadar le droch mhnáibh agus ag ithe agus ag ól,</span>
<lb n="1374"/><span>i n-inead aire thabhairt do'n chogadh, go dtí gur chaill</span>
<lb n="1375"/><span>sé an cluiche, an fear iongantach so!  Dá mba siar i</span>
<lb n="1376"/><span>n-inead soir a thabharfinn-se aghaidh, dá mb' fhiú liom é</span>
<lb n="1377"/><span>ar na tíorthaibh thiar, cad í an mhór obair a bheadh déanta</span>
<lb n="1378"/><span>agam!  Bheadh an Iodáil agam láithreach gan braon</span>
<lb n="1379"/><span>fola do dhortadh, agus ansan Líbua, agus an dúthaigh</span>
<lb n="1380"/><span>go léir chómh fada siar leis na Gadéiribh.  Ach níor</span>
<lb n="1381"/><span>bh'fhiú liom-sa cogadh dhéanamh ar son na dtíortha san.</span>
<lb n="1382"/></p>
</div>
<pb n="34"/>
<div><lb n="1383"/><p><span>Bhíodar ag crith le h-eagla rómham cheana féin agus</span>
<lb n="1384"/><span>am' admháil mar mháighistir ortha.  Tá ráidhte agam.</span>
<lb n="1385"/><span>Ní beag an méid sin as a bhféadfinn a rádh.  Tabhair-se</span>
<lb n="1386"/><span>do bhreith, a Mhínóis.</span></p>
<lb n="1387"/>
<lb n="1388"/><p><span>Scip.  Ná tabhair, a Mhínóis, chun go n-éistir le</span>
<lb n="1389"/><span>focal uaim-se ar dtúis.</span></p>
<lb n="1390"/>
<lb n="1391"/><p><span>Mín.  Agus cé h-é thusa, a fhir mhaith?</span></p>
<lb n="1392"/>
<lb n="1393"/><p><span>Scip.  Scipión an t-Iodáileach mise, an rí féinne,</span>
<lb n="1394"/><span>an fear do dhein léirsgrios ar Charchédón agus do</span>
<lb n="1395"/><span>chuir cathana móra ar na Líbachaibh.</span></p>
<lb n="1396"/>
<lb n="1397"/><p><span>Mín.  Agus cad 'tá le rádh agat-sa?</span></p>
<lb n="1398"/>
<lb n="1399"/><p><span>Scip.  Tá, gur lugha me 'ná Alegsander, ach gur</span>
<lb n="1400"/><span>fearr d'fhear me 'ná Annibal so, n-ar bhuadhas féin</span>
<lb n="1401"/><span>air agus n-ar chuireas ruaig air fé tharcuisne.  Conus</span>
<lb n="1402"/><span>ná fuil náire air é féin do chur i gcomparáid le</span>
<lb n="1403"/><span>h-Alegsander agus ná cuirim-se, Scipión, do bhuaidh</span>
<lb n="1404"/><span>air, me féin i gcomparáid le h-Alegsander?</span></p>
<lb n="1405"/>
<lb n="1406"/><p><span>Mín.  Dar fiadh ach tá bunús led' chainnt, a</span>
<lb n="1407"/><span>Scipióin.  D'á bhrígh sin tugtar tosach d' Alegsander</span>
<lb n="1408"/><span>agus curtar tusa i n'aice.  Ansan, má's áil, bíodh</span>
<lb n="1409"/><span>Annibal ar an dtrímhadh duine.  Ní'l sé ró olc ar</span>
<lb n="1410"/><span>fad.</span></p>
<lb n="1411"/>
<lb n="1412"/><p><span>XV.</span></p>
<lb n="1413"/>
<lb n="1414"/><p><span>DÍOGENÉS AGUS ALEGSANDER.</span></p>
<lb n="1415"/>
<lb n="1416"/><p><span>Díog.  Cad é seo airiú, a Alegsandeir?  An</span>
<lb n="1417"/><span>amhlaidh a fuarais-se bás, leis, ar ár nós go léir?</span></p>
<lb n="1418"/>
<lb n="1419"/><p><span>Alegs.  Chíon tú gur b'eadh, a Dhíogenéis.  Ní</span>
<lb n="1420"/><span>h-iongna me fhághail bháis ó ba dhuine me.</span></p>
<lb n="1421"/>
<lb n="1422"/><p><span>Díog.  Má 'seadh dubhairt Ammón bréag nuair</span>
<lb n="1423"/><span>adubhairt sé gur mhac dó féin tu.  Mac do Philib ab</span>
<lb n="1424"/><span>eadh thu?</span></p>
<lb n="1425"/>
<lb n="1426"/><p><span>Alegs.  Mac do Philib gan amhras.  Dá mba mhac</span>
<lb n="1427"/><span>d'Ammós me ní bhfaighinn bás.</span>
<lb n="1428"/></p>
</div>
<pb n="35"/>
<div><lb n="1429"/><p><span>Díog.  Agus éitheach, leis, na neithe adubhradh i dtaobh</span>
<lb n="1430"/><span>Oluimpias, do mháthair, go raibh dragan 'n-a fochair,</span>
<lb n="1431"/><span>agus go bhfeacathas sa leabaidh é 'n-a teannta, agus</span>
<lb n="1432"/><span>ansan gur b'shin mar a geineadh tusa, agus go raibh</span>
<lb n="1433"/><span>dearmhad ar Philib nuair a cheap sé gur bh'é féin</span>
<lb n="1434"/><span>t'athair.</span></p>
<lb n="1435"/>
<lb n="1436"/><p><span>Alegs.  D'airigheas-sa féin na neithe sin, fé mar</span>
<lb n="1437"/><span>airighis-se iad.  Chím anois, ámhthach, nár innis mo</span>
<lb n="1438"/><span>mháthair, ná fáighí Ammóin aon fhírinne.</span></p>
<lb n="1439"/>
<lb n="1440"/><p><span>Díog.  Má 'seadh ní gan tairbhthe dhuit-se ad'</span>
<lb n="1441"/><span>ghnóthaíbh, a h-innseadh na bréaga san, a Alegsandeir.</span>
<lb n="1442"/><span>Bhí eagla agá lán rómhat toisg gur mheasadar gur dhia</span>
<lb n="1443"/><span>thu.  Ach feuch, innis dom cé aige gur fhágais an rígheacht</span>
<lb n="1444"/><span>úd go léir?</span></p>
<lb n="1445"/>
<lb n="1446"/><p><span>Alegs.  Ní h-eól dom, a Dhíogenéis.  Níor dheineas</span>
<lb n="1447"/><span>aon tsocarú roim ré 'n-a taobh, ach amháin seo, gur</span>
<lb n="1448"/><span>thugas m'fháinne do Pherdicas le linn bháis dom.  Ach</span>
<lb n="1449"/><span>cad 'tá 'ad chur ag gáirí, a Dhíogenéis?</span></p>
<lb n="1450"/>
<lb n="1451"/><p><span>Díog.  Cad eile bheadh 'am chur ag gáirí ach me bheith</span>
<lb n="1452"/><span>ag cuimhneamh ar ar dhein an Ghréig de phlámás ort</span>
<lb n="1453"/><span>nuair a ghlacais forlámhas.  Dheineadar rí féinne</span>
<lb n="1454"/><span>dhíot agus thoghdar tu ad' cheann airm ortha i n-aghaidh</span>
<lb n="1455"/><span>na mBarbarach.  Chuir cuid acu ameasg an dá dhia</span>
<lb n="1456"/><span>déag tu agus chuireadar suas teampuil chughat agus</span>
<lb n="1457"/><span>dheinidís ídhbeartha chughat, ó ba mhac do'n dragan tu.</span>
<lb n="1458"/><span>Ach innis an méid seo dhom.  Cár chuireadar na</span>
<lb n="1459"/><span>Macedónaigh tu?</span></p>
<lb n="1460"/>
<lb n="1461"/><p><span>Alegs.  Sidé an deichmhadh lá ar fhichid agam sínte</span>
<lb n="1462"/><span>i mBaibilóin fós.  Ach tá Ptolemáios, m'fhear iompair</span>
<lb n="1463"/><span>sgéithe, 'ghá gheallamhaint, chómh luath agus gheóbhaidh sé</span>
<lb n="1464"/><span>sos ó'n ngleó atá ag brúth air, go mbéarfidh sé leis</span>
<lb n="1465"/><span>sa n-Éigipt me agus go gcuirfidh sé ann me, ag súil</span>
<lb n="1466"/><span>go mbeidh mé ar dhéithibh na h-Éigipte.</span></p>
<lb n="1467"/>
<lb n="1468"/><p><span>Díog.  Nách cóir dom gáire dhéanamh, a Alegsandeir,</span>
<lb n="1469"/><span>nuair a chím tu ag magadh fút féin agus tu anso thíos</span>
<lb n="1470"/><span>i n-ifrean, ag brath ar bheith at' Anúbis, nú at' Ósoíris!</span>
<lb n="1471"/><span>Ná bíodh aon tsúil agat leis an sórd san, a dhia bhig.</span></p>
</div>
<pb n="36"/>
<div><lb n="1472"/><p><span>Aoinne do tháinig treasna an locha san amuich, agus</span>
<lb n="1473"/><span>isteach an dorus san, ní'l aon fhághail aige ar dhul thar</span>
<lb n="1474"/><span>n-ais suas.  Ní'l míogarnach ar Aiacos, agus ní h-aon</span>
<lb n="1475"/><span>dóichín Cerberos.  Ach do chuirfá áthas ana mhór orm</span>
<lb n="1476"/><span>dá gcurthá i dtuisgint dom conus a dh'fhuiligean tú</span>
<lb n="1477"/><span>cuimhneamh, agus tu anso, ar an sólás mór a dh'fhágais</span>
<lb n="1478"/><span>ad' dhiaidh ar an saoghal, 'sé sin, na gárdaí cuirp a bhí</span>
<lb n="1479"/><span>agat, agus an lucht cimeádta sgiath, agus na táinistí,</span>
<lb n="1480"/><span>agus an t-ór go léir, agus na geinte ag umhlú dhuit,</span>
<lb n="1481"/><span>agus Baibilóin, agus Bactra, agus na beithidhigh mhóra</span>
<lb n="1482"/><span>úd, agus an onóir, agus an mór-chlú; agus bheith go</span>
<lb n="1483"/><span>h-oirdheirc ad' charbad ag gluaiseacht agus fleasg</span>
<lb n="1484"/><span>gheal mar choróinn ar do cheann, agus an brat corcra</span>
<lb n="1485"/><span>gleusta ort.  Ná cuirid na neithe sin buairt ort nuair</span>
<lb n="1486"/><span>a chuimhnighean tu ortha?  Cad chuige dhuit bheith ag sile</span>
<lb n="1487"/><span>na ndeór san, a fhir bhaoith?  An amhlaidh nár mhúin an</span>
<lb n="1488"/><span>t-Aristotelés eagnaidhe úd duit gan a mheas go</span>
<lb n="1489"/><span>mbíon an t-adh ró bhuan?</span></p>
<lb n="1490"/>
<lb n="1491"/><p><span>Alegs.  É siúd eagnaidhe!  An rógaire plámá-</span>
<lb n="1492"/><span>saidhe!  Fág fúm-sa a thuisgint cad é an saghas Aris-</span>
<lb n="1493"/><span>totelés; cad é mar a bhíodh sé ag lorg neithe orm;</span>
<lb n="1494"/><span>agus ag sgrí chugham; an droch úsáid a dheineadh sé</span>
<lb n="1495"/><span>dem' dhíogras do'n léighean; ag plámás orm agus ag</span>
<lb n="1496"/><span>moladh mo bhreághthachta, tráth, chómh maith agus gur chuid</span>
<lb n="1497"/><span>de'n mhór-mhaith an bhreághthacht; ag moladh mo ghníomh</span>
<lb n="1498"/><span>agus mo shaidhbhreas tráth eile.  Dar leis ba mhaith an</span>
<lb n="1499"/><span>saidhbhreas, leis, i dtreó nár mhiste dhó féin cuid</span>
<lb n="1500"/><span>de do ghlacadh uaim.  Lúbaire fill agus cleasaidhe</span>
<lb n="1501"/><span>an fear san, a Dhíogenéis.  Tá an méid seo agam-sa</span>
<lb n="1502"/><span>de bharr a chuid eagna, 'sé sin, an bhuairt seo atá orm</span>
<lb n="1503"/><span>i indiaidh na maitheasaí úd a dh'áirighis-se ó chiainibh.</span></p>
<lb n="1504"/>
<lb n="1505"/><p><span>Díog.  Má 'seadh a' bhfuil fhios agat cad a dhéanfir?</span>
<lb n="1506"/><span>'Neósfad-sa dhuit cad a leighisfidh do bhuairt.  Ní fhásan</span>
<lb n="1507"/><span>táthabha sa n-áit seo, ach imthigh-se agus ól do dhóithin</span>
<lb n="1508"/><span>d'uisge abhan Lété, lán do bhuilg de.  Ól é airís agus</span>
<lb n="1509"/><span>airís eile.  Sin mar a stadfir de bheith ag gol i ndiaidh</span>
<lb n="1510"/><span>na maitheasaí sin Aristoteléis.  Agus feuch seo chughainn</span></p>
</div>
<pb n="37"/>
<div><lb n="1511"/><p><span>Cleitos úd, agus Callistenés, agus mórán eile acu,</span>
<lb n="1512"/><span>agus iad ar do thí chun tu do stracadh as a chéile</span>
<lb n="1513"/><span>agus díoltas a dhéanamh ort as ar dheinis ortha.</span>
<lb n="1514"/><span>Ach imthigh-se an tslighe eile seo, agus bí ag ól mar</span>
<lb n="1515"/><span>adubhart leat.</span></p>
<lb n="1516"/>
<lb n="1517"/><p><span>XVI.</span></p>
<lb n="1518"/>
<lb n="1519"/><p><span>ALEGSANDER AGUS PILIB.</span></p>
<lb n="1520"/>
<lb n="1521"/><p><span>Pil.  'Seadh anois, a Alegsandeir, ní shéanfir gur</span>
<lb n="1522"/><span>mac domh-sa thu.  Mar dá mba mhac d'Ammón tu ní</span>
<lb n="1523"/><span>bhfaighfá bás.</span></p>
<lb n="1524"/>
<lb n="1525"/><p><span>Alegs.  Bhí fhios agam féin, a athair, gur mac do</span>
<lb n="1526"/><span>Philib mhac Amúntois me, ach do ghlacas leis an dtar-</span>
<lb n="1527"/><span>gaireacht toisg gur thuigeas san a bheith tairbhtheach am'</span>
<lb n="1528"/><span>ghnóthaíbh dom.</span></p>
<lb n="1529"/>
<lb n="1530"/><p><span>Pil.  Cad é sin adeirir?  Tairbhtheach ad' ghnóthaíbh</span>
<lb n="1531"/><span>duit leogaint do sna fáigíbh bob a bhualadh ort!</span></p>
<lb n="1532"/>
<lb n="1533"/><p><span>Alegs.  Ní h-é sin é; ach do sgannruighdar na</span>
<lb n="1534"/><span>Barbaraigh rómham agus níor chuir aoinne am' choinnibh</span>
<lb n="1535"/><span>feasta.  Le dia éigin, dar leó, a bhíodar ag cómhrac.</span>
<lb n="1536"/><span>Ansan do bhuadhas ortha gan duadh.</span></p>
<lb n="1537"/>
<lb n="1538"/><p><span>Pil.  Airiú cé'r bh'iad na fir gur bhuadhais-se ortha</span>
<lb n="1539"/><span>agus gur bhfiú iad cómhrac leó?  Is le spriosánaibh a</span>
<lb n="1540"/><span>dheinteá-sa cómhrac riamh, agus gan d'arm acu ach</span>
<lb n="1541"/><span>boghana beaga agus sgiathóga, agus beara sailighe.  Ach</span>
<lb n="1542"/><span>Gréagaigh do chlaoidhe agus Boiótaigh, agus Phócaigh,</span>
<lb n="1543"/><span>agus Atéinigh, agus Arcadaigh na dtrom arm, agus</span>
<lb n="1544"/><span>an mharcshluagh Thettalach, agus lucht sleagh na n-Eléiach,</span>
<lb n="1545"/><span>agus sgiathadóirí na Mantíneach; nú na Trácaigh do</span>
<lb n="1546"/><span>láimhseáil, nú na h-Illúraigh, nú na Paiónaigh; b'shin</span>
<lb n="1547"/><span>obair!  Ach Méidigh, agus Persaigh, agus Chaldéigh;</span>
<lb n="1548"/><span>fir mheathta, lucht ornáidí óir!  Nách éol duit gur</span>
<lb n="1549"/><span>dhein an deich míle fear úd a chuaidh suas i n-aonfheacht</span></p>
</div>
<pb n="38"/>
<div><lb n="1550"/><p><span>le Chléarcos iad san do chlaoidhe rómhat, agus conus</span>
<lb n="1551"/><span>mar nár fhanadar le teacht chun lámha, ach gur theicheadar</span>
<lb n="1552"/><span>gan urchar 'ghá sroisint.</span></p>
<lb n="1553"/>
<lb n="1554"/><p><span>Alegs.  Ach na Scútaigh, a athair, agus elephaint na</span>
<lb n="1555"/><span>n-Indiathach, níor bh'obair ró shuarach iad.  Do chlaoi-</span>
<lb n="1556"/><span>dheas iad san, gan iad do chur i gcoinnibh a chéile agus</span>
<lb n="1557"/><span>gan buadh do cheannach le feall.  Agus níor dheineas</span>
<lb n="1558"/><span>dearbhú éithigh riamh, ná níor thugas geallamhaint bhréa-</span>
<lb n="1559"/><span>gach, ná níor bhriseas mo gheallamhaint, chun buadh</span>
<lb n="1560"/><span>dh'fhághail.  Ach i dtaobh na nGréagach, do ghlacas chugham</span>
<lb n="1561"/><span>iad san gan fuil.  Agus na Tébigh leis d'airighis, is</span>
<lb n="1562"/><span>dócha, cad a dheineas leó san.</span></p>
<lb n="1563"/>
<lb n="1564"/><p><span>Pil.  Is eól dom na neithe sin go léir.  D'innis</span>
<lb n="1565"/><span>Cleitos dom iad, an fear úd a mharbhuighis-se le</span>
<lb n="1566"/><span>h-urchar sleighe ag an mbórd, toisg a bheith de dhánacht</span>
<lb n="1567"/><span>ann gur mhol sé mise seachas do ghníomhartha-sa.  Agus</span>
<lb n="1568"/><span>do chaithis-se dhíot an brat Macedónach agus chuiris umat,</span>
<lb n="1569"/><span>i n'inead, an rud ar a dtugtar candus, agus chuiris</span>
<lb n="1570"/><span>an tíára díreach thuas ort agus bh'áil leat go n-adharfadh</span>
<lb n="1571"/><span>saor-chlanna Mhacedón tu!  Ansan, mar bhara ar gach</span>
<lb n="1572"/><span>áiféis, dheinis aithris ar nósaibh na ndaor-aicme.  Ní</span>
<lb n="1573"/><span>thráchtfad ar na neithibh eile do dheinis, ag cur éigse</span>
<lb n="1574"/><span>isteach i dteannta na león, agus ag déanamh na gcleamh-</span>
<lb n="1575"/><span>nas úd, agus an grádh míchuibhsach úd a bhí agat do</span>
<lb n="1576"/><span>h-Ephaistión.  Do mholas aon nídh amháin nuair airigheas</span>
<lb n="1577"/><span>é, 'sé sin, do staonais ó mhnaoi Dhareíos, bíodh gur</span>
<lb n="1578"/><span>bhean áluinn í, agus thugais aire d'á mháthair agus d'á</span>
<lb n="1579"/><span>chlainn inghean.  Bearta ríoga iad san.</span></p>
<lb n="1580"/>
<lb n="1581"/><p><span>Alegs.  Ach mo thugthacht do dhul i mbaoghal, a athair,</span>
<lb n="1582"/><span>ná molan tu é, agus go rabhas ar an gcéad duine</span>
<lb n="1583"/><span>do léim thar falla isteach i n-Ocsudracaibh, agus ar</span>
<lb n="1584"/><span>ghlacas de chréachtaibh?</span></p>
<lb n="1585"/>
<lb n="1586"/><p><span>Pil.  Ní mholaim an nídh sin, a Alegsandeir.  Ní</span>
<lb n="1587"/><span>h-amhlaidh ná measaim gur rud oirdheirc do rí créachta</span>
<lb n="1588"/><span>do ghlacadh ar uairibh agus dul i mbaoghal i dtosach a</span>
<lb n="1589"/><span>shlógh.  Ach níor oir an nídh sin duit-se ach go dian olc.</span>
<lb n="1590"/><span>Bhís at' dhia, mar dh'eadh, agus dá ngoinfí thu agus go</span></p>
</div>
<pb n="39"/>
<div><lb n="1591"/><p><span>bhfeicfí thu dod' bhreith ó'n gcath ad' bheartán, agus do</span>
<lb n="1592"/><span>chuid fola leat, agus tu ag gearán leis an gcréacht,</span>
<lb n="1593"/><span>ba chúis gháire é d'á bhfeicfadh aoinne é.  Bheadh Ammón</span>
<lb n="1594"/><span>'n-a dhia bhréagach agus i n-fháig bhréagach agus a lucht</span>
<lb n="1595"/><span>feasa 'n-a lucht plámáis.  Nú cé h-é ná gáirfadh</span>
<lb n="1596"/><span>nuair a chífadh sé mac Zeúis ag dul i laige agus i ngátar</span>
<lb n="1597"/><span>liagh chun fóirithint air?  Agus anois féin, ó ataoi tar</span>
<lb n="1598"/><span>éis bháis, nách dóich leat gur 'mó duine atá ag fonóid</span>
<lb n="1599"/><span>um an dtaca so fé'n leogaint-ort úd nuair a chíd</span>
<lb n="1600"/><span>siad corpán an dé sínte amach agus é ag borradh agus</span>
<lb n="1601"/><span>ag bréanadh mar bheadh aon chorpán?  D'á éaghmais sin,</span>
<lb n="1602"/><span>an tairbhthe úd adubhraís, a Alegsandeir, .i. tu dh'fhághail</span>
<lb n="1603"/><span>bhuaidh go saoráideach d'á dheasgaibh, is amhlaidh a bhain</span>
<lb n="1604"/><span>sé go mór ód' ghníomharthaibh oirdhearca.  D'fheuch gach</span>
<lb n="1605"/><span>aon rud suarach nuair a tuigeadh gur dhia an té a</span>
<lb n="1606"/><span>dhein é.</span></p>
<lb n="1607"/>
<lb n="1608"/><p><span>Alegs.  Ní h-é sin machtnamh na ndaoine am' thaobh-</span>
<lb n="1609"/><span>sa.  Is amhlaidh atáid siad am' chur i gcomparáid le</span>
<lb n="1610"/><span>Heraclés agus le Díonusios.  Agus feuch féin gur</span>
<lb n="1611"/><span>mise do ghaibh an Aornos agus nár ghaibh aoinne de'n</span>
<lb n="1612"/><span>bheirt úd í.</span></p>
<lb n="1613"/>
<lb n="1614"/><p><span>Pil.  An dtugan tu fé ndeara go bhfuilir ag rádh</span>
<lb n="1615"/><span>na cainnte sin díreach mar adéarfadh mac Ammóin í</span>
<lb n="1616"/><span>ad' chur féin i gcomparáid le Heraclés agus le</span>
<lb n="1617"/><span>Díonusios?  Nár chóir go mbeadh náire ort, a Aleg-</span>
<lb n="1618"/><span>sandeir, agus go gcurfá uait an bhaothaireacht agus go</span>
<lb n="1619"/><span>dtuigfá thu féin, .i. ná fuil ionat anois ach duine marbh?</span></p>
<lb n="1620"/>
<lb n="1621"/><p><span>XVII.</span></p>
<lb n="1622"/>
<lb n="1623"/><p><span>MENIPPOS AGUS CERBEROS.</span></p>
<lb n="1624"/>
<lb n="1625"/><p><span>Men.  A Cherberois, tá gaol agam-sa leat, feuch,</span>
<lb n="1626"/><span>mar is gadhar me féin.  Innis dom, fé bhrígh Stúcs,</span>
<lb n="1627"/><span>conus fheuch Socratés agus é ag teacht chughaibh anuas.</span></p>
</div>
<pb n="40"/>
<div><lb n="1628"/><p><span>Tá sé chómh dleaghthach duit-se, nuair is áil leat é,</span>
<lb n="1629"/><span>cainnt a dhéanamh ar nós duine agus atá sé</span>
<lb n="1630"/><span>duit amhstarach a dhéanamh, mar dia iseadh thu.</span></p>
<lb n="1631"/>
<lb n="1632"/><p><span>Cerb.  Abhfad uaim, a Mhenippois.  Ba dhóich leat air</span>
<lb n="1633"/><span>go raibh sé ag teacht gan blúire d'atharú gné air agus</span>
<lb n="1634"/><span>gan puinn eagla roimis an mbás aige, agus gur mhian</span>
<lb n="1635"/><span>leis san do chur 'n-a luighe ar an muinntir a bhí 'n-a</span>
<lb n="1636"/><span>seasamh lasmuich de'n dorus.  Ach nuair a chrom sé</span>
<lb n="1637"/><span>síos isteach sa pholl agus nuair a chonaic sé an doirch-</span>
<lb n="1638"/><span>eacht, agus mise 'ghá ghearradh leis an meacain táthabha</span>
<lb n="1639"/><span>nuair a stadadh sé, go dtí gur rugas ar chois air agus</span>
<lb n="1640"/><span>gur tharraigeas anuas é, do bhéic sé, mar a dhéanfadh</span>
<lb n="1641"/><span>gárlach, ag éagcaoine a chlainne agus 'ghá chasadh féin</span>
<lb n="1642"/><span>ó thaobh taobh.</span></p>
<lb n="1643"/>
<lb n="1644"/><p><span>Men.  Agus an amhlaidh ná raibh ann ach fealltóir,</span>
<lb n="1645"/><span>agus nár dhein sé ach a leogaint air neamhshuím do</span>
<lb n="1646"/><span>bheith aige sa sgéal?</span></p>
<lb n="1647"/>
<lb n="1648"/><p><span>Cerb.  Ní h-amhlaidh; ach nuair a chonaic sé ná raibh</span>
<lb n="1649"/><span>aon dul uaidh aige thug sé aghaidh air go dána, chómh</span>
<lb n="1650"/><span>maith agus gur le n-a thoil a dh'fhuilig sé an nídh ná raibh</span></p>
<lb n="1651"/>
<lb n="1652"/><p><span>dul uaidh aige, agus go ndéanfadh na daoine a chonaic</span>
<lb n="1653"/><span>é iongna dhe.  Ach i gcómhnuidhe isé rud a bhíon agam</span>
<lb n="1654"/><span>le rádh i dtaobh an saghas san daoine ar fad, 'ná go</span>
<lb n="1655"/><span>mbíd siad go dána agus go fearamhail go sroisid</span>
<lb n="1656"/><span>siad an dorus; ach isiad na neithe laistigh a thaisbeánan</span>
<lb n="1657"/><span>an fhírinne.</span></p>
<lb n="1658"/>
<lb n="1659"/><p><span>Men.  Agus conus a thánag-sa anuas chughat dar</span>
<lb n="1660"/><span>leat?</span></p>
<lb n="1661"/>
<lb n="1662"/><p><span>Cerb.  Is tu an t-aoinne amháin, a Mhenippois, a</span>
<lb n="1663"/><span>tháinig mar ba chuibhe d'fhear ded' chine teacht; agus</span>
<lb n="1664"/><span>Díogenés rómhat, mar ní h-i nbhúr n-aindeóin a thán-</span>
<lb n="1665"/><span>abhair, ná fé thiomáint, ach go toiltheanach, ag gáirí,</span>
<lb n="1666"/><span>agus 'ghá rádh leis an gcuid eile bheith ag gol.</span>
<lb n="1667"/></p>
</div>
<pb n="41"/>
<div><lb n="1668"/><p><span>XVIII.</span></p>
<lb n="1669"/>
<lb n="1670"/><p><span>h-ERMÉS AGUS CHÁRÓN AGUS</span>
<lb n="1671"/><span>MENIPPOS.</span></p>
<lb n="1672"/>
<lb n="1673"/><p><span>Chár.  Tabhair dom an díoluidheacht, a Bhitheamhnaigh!</span></p>
<lb n="1674"/>
<lb n="1675"/><p><span>Men.  Bí ag béicigh, a Cháróin, má 'sé a thaithnean</span>
<lb n="1676"/><span>leat.</span></p>
<lb n="1677"/>
<lb n="1678"/><p><span>Chár.  Díol me as tu thabhairt anall adeirim leat!</span></p>
<lb n="1679"/>
<lb n="1680"/><p><span>Men.  Ní féidir duit rud fhághail ó'n té ná fuil</span>
<lb n="1681"/><span>rud aige.</span></p>
<lb n="1682"/>
<lb n="1683"/><p><span>Chár.  An bhfuil aon duine ná fuil obolos aige?</span></p>
<lb n="1684"/>
<lb n="1685"/><p><span>Men.  Ní fheadar-sa an bhfuil aon duine eile ná</span>
<lb n="1686"/><span>fuil obolos aige ach tá fhios agam ná fuil sé agam</span>
<lb n="1687"/><span>féin.</span></p>
<lb n="1688"/>
<lb n="1689"/><p><span>Chár.  Dar Ploutón ach tachtfad tu mara ndíolair</span>
<lb n="1690"/><span>me, a chuirpthigh!</span></p>
<lb n="1691"/>
<lb n="1692"/><p><span>Men.  Bain liom agus sgoilfad do cheann leis an</span>
<lb n="1693"/><span>maide seo.</span></p>
<lb n="1694"/>
<lb n="1695"/><p><span>Chár.  Agus an i n-aisge mheasfá a leithéid d'iom-</span>
<lb n="1696"/><span>ramh a bheith agat?</span></p>
<lb n="1697"/>
<lb n="1698"/><p><span>Men.  Díoladh h-Ermés tú thar mo cheann ó isé</span>
<lb n="1699"/><span>thug chughat me.</span></p>
<lb n="1700"/>
<lb n="1701"/><p><span>h-Er.  Dar fiadh ach is mise bheadh beirtha leis, a bheith</span>
<lb n="1702"/><span>orm díol, leis, as na mairbh.</span></p>
<lb n="1703"/>
<lb n="1704"/><p><span>Chár.  Ní'lim chun sgarmhaint leat.</span></p>
<lb n="1705"/>
<lb n="1706"/><p><span>Men.  Má 'seadh tarraig isteach an bád agus fan</span>
<lb n="1707"/><span>ansan.  Ach conus a gheóbhair an rud ná fuil agam?</span></p>
<lb n="1708"/>
<lb n="1709"/><p><span>Chár.  Ná raibh 'fhios agat go raibh ort é thabhairt</span>
<lb n="1710"/><span>leat?</span></p>
<lb n="1711"/>
<lb n="1712"/><p><span>Men.  Bhí 'fhios agam é, ach ní raibh sé agam.  An</span>
<lb n="1713"/><span>amhlaidh ba cheart dom gan bás d'fhághail nuair ná raibh</span>
<lb n="1714"/><span>an t-airgead agam!</span></p>
<lb n="1715"/>
<lb n="1716"/><p><span>Chár.  Agus an amhlaidh a bheir-se ar an aoinne amháin</span>
<lb n="1717"/><span>a mhaoidhfidh go dtáinig sé anall i n-aisge?</span>
<lb n="1718"/></p>
</div>
<pb n="42"/>
<div><lb n="1719"/><p><span>Men.  Níor thánag i n-aisge, a dhuine mhacánta.</span>
<lb n="1720"/><span>Bhíos tamal ag taoscadh, agus tamal ar rámh, agus is</span>
<lb n="1721"/><span>me an t-aoinne amháin de'n lucht taistil ná raibh</span>
<lb n="1722"/><span>ag gol.</span></p>
<lb n="1723"/>
<lb n="1724"/><p><span>Chár.  Ní bhainid na neithe sin i n-aon chor leis an</span>
<lb n="1725"/><span>ndíoluidheacht.  Caithfir an t-obolos do thabhairt uait.</span>
<lb n="1726"/><span>Ní ceart an sgéal a bheith ar a mhalairt de shlighe.</span></p>
<lb n="1727"/>
<lb n="1728"/><p><span>Men.  Má 'seadh cuir thar n-ais ar an saoghal me.</span></p>
<lb n="1729"/>
<lb n="1730"/><p><span>Chár.  Tá go breágh!  Agus ansan cuirfidh Aiacos</span>
<lb n="1731"/><span>pionós orm d'á dheasgaibh sin!</span></p>
<lb n="1732"/>
<lb n="1733"/><p><span>Men.  Éist do bhéal, má 'seadh, agus ná bí am'</span>
<lb n="1734"/><span>bodhradh.</span></p>
<lb n="1735"/>
<lb n="1736"/><p><span>Chár.  Cad 'tá sa mhála san agat?</span></p>
<lb n="1737"/>
<lb n="1738"/><p><span>Men.  Lúpíní, feuch, agus suipéar Ecaté.</span></p>
<lb n="1739"/>
<lb n="1740"/><p><span>Chár.  Cad é an áit as ar thugais chughainn an madra</span>
<lb n="1741"/><span>so, a h-Erméis?  Agus a raibh de chaidiriáil aige ar an</span>
<lb n="1742"/><span>slighe!  Agus é ag magadh fé'n lucht taistil go léir</span>
<lb n="1743"/><span>agus ag fonóid fútha.  É féin ag amhrán agus iad-san</span>
<lb n="1744"/><span>ag gol.</span></p>
<lb n="1745"/>
<lb n="1746"/><p><span>h-Ermés.  Nách eól duit, a Cháróin, cad é an saghas</span>
<lb n="1747"/><span>fir an fear so a thugais leat anall?  Fear atá saor</span>
<lb n="1748"/><span>dáiríribh agus gan beann aige ar aon nídh.  Sidé</span>
<lb n="1749"/><span>Menippos agat.</span></p>
<lb n="1750"/>
<lb n="1751"/><p><span>Chár.  Am briathar féin ach má gheibhim-se greim airís</span>
<lb n="1752"/><span>ort-sa —</span></p>
<lb n="1753"/>
<lb n="1754"/><p><span>Men.  Má gheibhean tu, a fhir mhaith — ach ní bhfaighir</span>
<lb n="1755"/><span>greim orm an tarna h-uair.</span></p>
<lb n="1756"/>
<lb n="1757"/><p><span>XIX.</span></p>
<lb n="1758"/>
<lb n="1759"/><p><span>DÍOGENÉS, ANTISTENÉS, AGUS CRÁTÉS.</span></p>
<lb n="1760"/>
<lb n="1761"/><p><span>Díog.  Feuch, a Antistenéis agus a Chrátéis, tá an</span>
<lb n="1762"/><span>chaoi againn.  Cad é an bac atá orainn d'á bhrígh sin,</span>
<lb n="1763"/><span>imtheacht láithreach agus dul go dtí béal doruis na</span></p>
</div>
<pb n="43"/>
<div><lb n="1764"/><p><span>slighe anuas, go bhfeicimíd na daoine atá ag teacht,</span>
<lb n="1765"/><span>feuchaint cad é an saghas iad agus cad 'tá ag gach</span>
<lb n="1766"/><span>duine acu 'á dhéanamh.</span></p>
<lb n="1767"/>
<lb n="1768"/><p><span>Ant.  Gluaisimís, a Dhíogenéis.  Ní radharc gan</span>
<lb n="1769"/><span>sult é, cuid acu dh'fheisgint ag gol agus cuid acu</span>
<lb n="1770"/><span>ghá iarraidh go leogfí as iad; cuid acu ag teacht</span>
<lb n="1771"/><span>anuas go ríghin agus i gcoinnibh a gcos, bíodh go</span>
<lb n="1772"/><span>mbíon h-Ermés 'á gcaitheamh i ndiaidh mhullaigh a</span>
<lb n="1773"/><span>gcinn, agus iad ag cur 'n-a choinnibh, ar a gcromadh,</span>
<lb n="1774"/><span>nídh ná fóirean.</span></p>
<lb n="1775"/>
<lb n="1776"/><p><span>Crát.  'Neósfad-sa dhaoibh cad a chonac féin agus me</span>
<lb n="1777"/><span>ag teacht anuas an tslighe sin.</span></p>
<lb n="1778"/>
<lb n="1779"/><p><span>Díog.  Dein, a Chrátéis.  Deabhruighean tú go bhfuil</span>
<lb n="1780"/><span>neithe greannamhra agat le h-innsint.</span></p>
<lb n="1781"/>
<lb n="1782"/><p><span>Crát.  Bhí a lán eile ag teacht anuas i n-aonfheacht</span>
<lb n="1783"/><span>linn, agus maithe móra ar a measg.  Bhí Isménodóros,</span>
<lb n="1784"/><span>an fear saidhbhir seo againne, ann, agus Arsácés</span>
<lb n="1785"/><span>riaghaltóir Mhédia, agus Óroítés an t-Arméneach.  Ach</span>
<lb n="1786"/><span>Isménodóros, is amhlaidh a bhí sé ag dul go h-Elúsína,</span>
<lb n="1787"/><span>mar a mheasaim, agus nuair a bhí sé i n-aice Chitairóin</span>
<lb n="1788"/><span>do mhairbh lucht foghla é.  Bhí sé ag béicigh agus greim</span>
<lb n="1789"/><span>'n-a dhá láimh aige ar a chréacht agus é ag glaodhach ar</span>
<lb n="1790"/><span>a pháistíbh beaga a bhí fágtha 'n-a dhiaidh aige, agus</span>
<lb n="1791"/><span>é ag spídiúchán air féin mar gheall ar a dhánacht, mar</span>
<lb n="1792"/><span>gur ghaibh sé tré Chitairón, agus tré chrích Eleúterai,</span>
<lb n="1793"/><span>áiteana a bhí 'n-a bhfásach ó chogadh, agus gan aige</span>
<lb n="1794"/><span>ach beirt seirbhíseach, bíodh go raibh 'n-a sheilbh aige</span>
<lb n="1795"/><span>chúig cuacha óir agus cheithre chrúsca.  Ach i dtaobh</span>
<lb n="1796"/><span>Arsácéis, fear aosta ab eadh é, agus dar fiadh</span>
<lb n="1797"/><span>níor bh'olc a ghnúis, ach bhí sé chómh mór buile le barbarach</span>
<lb n="1798"/><span>mar gheall ar bheith 'n-a chuis, agus é 'ghá iarraidh ortha</span>
<lb n="1799"/><span>a chapal a thabhairt chuige.  Is i n-aonfheacht a thuit sé</span>
<lb n="1800"/><span>féin agus a chapal le h-aon bhuille amháin ó sgiathadóir</span>
<lb n="1801"/><span>Thrácach éigin sa ghleic leis an gCapadóch ar bruach</span>
<lb n="1802"/><span>abhan Aracsés.  Is amhlaidh a ghluais Arsácés, mar</span>
<lb n="1803"/><span>adubhairt sé, abhfad amach ó'n sluagh.  Do sheasaimh an</span>
<lb n="1804"/><span>Trácach an fód, ámhthach, agus do chas sé píce Arsácéis</span></p>
</div>
<pb n="44"/>
<div><lb n="1805"/><p><span>i leithtaoibh le n-a sgéith féin.  Ansan do chuir sé a</span>
<lb n="1806"/><span>shleagh faoi agus chuir sé tríd féin agus tríd an</span>
<lb n="1807"/><span>gcapal í.</span></p>
<lb n="1808"/>
<lb n="1809"/><p><span>Ant.  Conus ab fhéidir, a Chrátéis, san do dhéanamh</span>
<lb n="1810"/><span>le h-aon bhuille amháin?</span></p>
<lb n="1811"/>
<lb n="1812"/><p><span>Crát.  Fuiriste go maith, a Antistenéis.  Do ghluais</span>
<lb n="1813"/><span>seisean ar aghaidh agus píce n-a raibh fiche bannlámha</span>
<lb n="1814"/><span>ann sínte uaidh amach aige, ach nuair a chuir an Trácach</span>
<lb n="1815"/><span>an píce i leithtaoibh le n-a sgéith agus nuair a bhí an rinn</span>
<lb n="1816"/><span>imthighthe thairis do leog sé é féin ar a leath ghlúin agus</span>
<lb n="1817"/><span>do ghlac sé an fogha ar a phíce féin agus do</span>
<lb n="1818"/><span>ghoin sé an capal sa n-ucht.  Le fuinneamh agus</span>
<lb n="1819"/><span>le dásacht a ghluaiste do chuir an capal an píce</span>
<lb n="1820"/><span>tríd féin agus chuaidh an píce tré Arsácés chómh</span>
<lb n="1821"/><span>fada le n-a phlaicíbh.  Chíon tú conus mar a thárla?</span>
<lb n="1822"/><span>Ní h-é an fear a dhein an gníomh ach an capal.  Mar sin</span>
<lb n="1823"/><span>féin bhí sé ar buile mar gheall ar é bheith ar aon dul</span>
<lb n="1824"/><span>leis an gcuid eile.  Níor bh'fholáir leis teacht anso</span>
<lb n="1825"/><span>anuas, ar muin capail.  Ach Óroítés, duine bocht</span>
<lb n="1826"/><span>símplidhe ab eadh é, agus bhí sé leicthe 'n-a chosaibh i</span>
<lb n="1827"/><span>dtreó ná raibh ar a chumas seasamh ar an dtalamh ná</span>
<lb n="1828"/><span>siubhal.  Bíd na Méidigh go léir ar an gcuma san</span>
<lb n="1829"/><span>nuair a thúirlingid siad d'á n-eachaibh.  Tógaid siad</span>
<lb n="1830"/><span>a gcosa mar a dhéanfadh daoine bheadh ag siubhal tré</span>
<lb n="1831"/><span>dheilgnibh agus is ar éigin a chuirid siad aon tslighe</span>
<lb n="1832"/><span>dhíobh.  Do chaith Óroítés é féin ar an dtalamh agus</span>
<lb n="1833"/><span>ní eireóchadh sé.  Ba mhaith an mhaise ag h-Ermés é; do</span>
<lb n="1834"/><span>thóg sé ar a bhaclainn é agus thug sé leis an so é go</span>
<lb n="1835"/><span>dtí an bád; ach bhíos-sa ag gáirí.</span></p>
<lb n="1836"/>
<lb n="1837"/><p><span>Ant.  Am' thaobh-sa dhe, nuair a bhíos ag teacht anuas</span>
<lb n="1838"/><span>níor thánag ameasg na cod' eile.  D'fhágas am' dhiaidh</span>
<lb n="1839"/><span>iad ag gol agus do ritheas chun an bháid agus d'aim-</span>
<lb n="1840"/><span>sigheas inead fóghanta i dtreó go mbeadh iomramh ar</span>
<lb n="1841"/><span>mo shástacht agam.  An fhaid a bhíomair ar an slighe</span>
<lb n="1842"/><span>bhíodar-san ag gol agus breóiteacht faraige ortha</span>
<lb n="1843"/><span>agus bhí spórt agam-sa ortha.</span></p>
<lb n="1844"/>
<lb n="1845"/><p><span>Díog.  Siniad an saghas cuideachtan a bhí agat-sa,</span></p>
</div>
<pb n="45"/>
<div><lb n="1846"/><p><span>a Chrátéis, agus agat-sa, a Antistenéis, ach bhí ag teacht</span>
<lb n="1847"/><span>anuas i n-aonfheacht liom-sa Bleipsías an t-úsúire ó'n</span>
<lb n="1848"/><span>bPiraeus, agus Lámpis ó Acarnán, rí féinne na slógh</span>
<lb n="1849"/><span>iasachta, agus Dáimis an fear saidhbhir úd ó Chorint.</span>
<lb n="1850"/><span>Fuair Dáimis bás le nimh a thug a mhac féin dó.  Agus</span>
<lb n="1851"/><span>do mhairbh Lámpis é féin tré ghrádh do'n striapaigh</span>
<lb n="1852"/><span>Múrtión.  Deirtí gur fheóch Bleipsías leis an ocras</span>
<lb n="1853"/><span>agus go raibh sé mílítheach thar na beartaibh agus ana</span>
<lb n="1854"/><span>chaol ar fad, agus bíodh go raibh 'fhios agam, d'fhia-</span>
<lb n="1855"/><span>fraigheas cad é an bás do ghaibh é.  Ansan, nuair a bhí</span>
<lb n="1856"/><span>Dáimis ag daoradh a mhic, "Níor dhein sé leat ach an</span>
<lb n="1857"/><span>ceart," arsa mise leis.  "Bhí suas le míle talant</span>
<lb n="1858"/><span>agat agus tu ad' chothú féin go sóghail i n-aois do dheich</span>
<lb n="1859"/><span>mblian agus cheithre fichid, agus gur cheithre h-obolois</span>
<lb n="1860"/><span>a thugtá do'n bhuachaill agus é ocht mbliana déag.  Ach</span>
<lb n="1861"/><span>tusa, a Acarnánaigh (bhí sé sin ag osnuíol, leis, agus</span>
<lb n="1862"/><span>ag easgainí ar Mhúrtíon), cad chuige dhuit bheith ag</span>
<lb n="1863"/><span>cionntú an ghrádha, at' inead féin?  Níor ghlacais eagla</span>
<lb n="1864"/><span>riamh roim namhaid.  Bhíthá roim chách sa bhaoghal ag</span>
<lb n="1865"/><span>troid, agus sin claoidhte thu, a thréinfhir, le h-osnaíbh</span>
<lb n="1866"/><span>agus le deóraibh bréige, ag striapaichín phoibilidhe."</span></p>
<lb n="1867"/>
<lb n="1868"/><p><span>Ach i dtaobh Bhleipsíais, is amhlaidh a bhí sé féin 'á</span>
<lb n="1869"/><span>dhaoradh féin rómham mar gheall ar mhéid a dhíthcéille,</span>
<lb n="1870"/><span>ag cimeád saidhbhris d'oighríbh nár bhain leis, 'ghá cheapadh</span>
<lb n="1871"/><span>go mairfadh sé go deó, an t-amadán.  Ach bhí spórt</span>
<lb n="1872"/><span>neamhchoitchianta agam-sa ortha agus iad ag lógóireacht.</span>
<lb n="1873"/><span>Seo ag béal an doruis sinn, ámhthach, cheana féin.  Ní</span>
<lb n="1874"/><span>mór dhúinn feuchaint uainn ar na daoine atá ag teacht</span>
<lb n="1875"/><span>agus iad do thabhairt fé ndeara.</span></p>
<lb n="1876"/>
<lb n="1877"/><p><span>Aililiú!  Cad a bhfuil ann díobh!  Agus nách</span>
<lb n="1878"/><span>ilshaghseach iad!  Agus iad go léir ag sile ach na leinbh</span>
<lb n="1879"/><span>agus na naoidheana!  Agus siniad na seandaoine ag</span>
<lb n="1880"/><span>gol.</span></p>
<lb n="1881"/>
<lb n="1882"/><p><span>Cad é seo ortha?  An deoch-ghrádha a tugadh dóibh</span>
<lb n="1883"/><span>do'n bheatha.  Ní mór dhom an seanduine seo do</span>
<lb n="1884"/><span>cheistiú.</span></p>
<lb n="1885"/>
<lb n="1886"/><p><span>"Cad chuige dhuit bheith ag sile agus tu ag faghail</span></p>
</div>
<pb n="46"/>
<div><lb n="1887"/><p><span>bháis chómh h-aosta?  Cad chuige an bhuairt, a dhuine</span>
<lb n="1888"/><span>mhacánta, agus tu ag teacht anso ad' sheanduine?  Rí</span>
<lb n="1889"/><span>ab eadh thu is dócha?"</span></p>
<lb n="1890"/>
<lb n="1891"/><p><span>An Duine bocht.  "Níor bh'eadh go deimhin."</span></p>
<lb n="1892"/>
<lb n="1893"/><p><span>Díog.  "Rí féinne b'fhéidir?"</span></p>
<lb n="1894"/>
<lb n="1895"/><p><span>An Duine bocht.  "Níor bh'eadh."</span></p>
<lb n="1896"/>
<lb n="1897"/><p><span>Díog.  "An amhlaidh a bhís ana shaidhbhir agus go</span>
<lb n="1898"/><span>bhfuil buairt ort toisg tu fhághail bháis agus sgar-</span>
<lb n="1899"/><span>amhaint leis an sógh go léir?"</span></p>
<lb n="1900"/>
<lb n="1901"/><p><span>An Duine bocht.  "Ní h-aon rud de'n tsórd san é.</span>
<lb n="1902"/><span>Ach bhíos deich mbliana agus cheithre fichid, agus do</span>
<lb n="1903"/><span>chaitheas beatha shuarach ag brath ar mo shlait agus ar</span>
<lb n="1904"/><span>mo ruaimnigh, agus me go fíor-dhealbh, gan chlainn,</span>
<lb n="1905"/><span>agus me bacach agus leath-chaoch."</span></p>
<lb n="1906"/>
<lb n="1907"/><p><span>Díog.  Agus bíodh gur mar sin a bhí an sgéal agat</span>
<lb n="1908"/><span>ar mhian leat bheith beó?</span></p>
<lb n="1909"/>
<lb n="1910"/><p><span>An Duine bocht.  "Ba mhian, mar ba bhreágh é an</span>
<lb n="1911"/><span>solus agus ba sgannramhail é an bás, agus</span>
<lb n="1912"/><span>b'insheachanta."</span></p>
<lb n="1913"/>
<lb n="1914"/><p><span>Díog.  As do mheabhair ataoi, a sheanduine, ag</span>
<lb n="1915"/><span>leanbaidheacht leis an gcineamhaint, agus tu chómh</span>
<lb n="1916"/><span>h-aosta leis an mbádóir féin.  Cad tá ag aoinne le</span>
<lb n="1917"/><span>rádh feasta i dtaobh daoine óga nuair atá seandaoine</span>
<lb n="1918"/><span>chómh mór i ngrádh le beatha?  Gur chóir gur ag rith chun</span>
<lb n="1919"/><span>an bháis a bheidís chun na n-olc san an aois do leigheas.</span>
<lb n="1920"/><span>Ach imthighmís as so le h-eagla go measfí gur ag cuimh-</span>
<lb n="1921"/><span>neamh ar éalódh a bheimís nuair a chífí sinn chómh cómhgarach</span>
<lb n="1922"/><span>do'n doras.</span></p>
<lb n="1923"/>
<lb n="1924"/><p><span>XX.</span></p>
<lb n="1925"/>
<lb n="1926"/><p><span>CHÁRÓN, NÚ NA FEUCHADÓIRÍ.  h-ERMÉS AGUS</span>
<lb n="1927"/><span>CHÁRÓN.</span></p>
<lb n="1928"/>
<lb n="1929"/><p><span>h-Erm.  Cad tá ad' chur ag gairí, a Cháróin?  Nú</span>
<lb n="1930"/><span>cad fé ndeara dhuit do bhád d' fhágaint ad' dhiaidh agus</span></p>
</div>
<pb n="47"/>
<div><lb n="1931"/><p><span>teacht anso aníos?  Go dtí indiu níor ghnáth leat</span>
<lb n="1932"/><span>puinn taithighe dhéanamh de sna gnóthaíbh seo lastuas.</span></p>
<lb n="1933"/>
<lb n="1934"/><p><span>Chár.  Is amhlaidh a tháinig mian dom, a h-Erméis,</span>
<lb n="1935"/><span>radharc fhághail ar na neithibh atá lastuas, nú go bhfeicfinn</span>
<lb n="1936"/><span>cad a bhíon ar siubhal sa bheatha, nú cad a chaillid na</span>
<lb n="1937"/><span>daoine a théidhean síos ag triall orainn go mbíd siad</span>
<lb n="1938"/><span>go léir ag gol.  Ní théidhean aoinne acu treasna</span>
<lb n="1939"/><span>an uisge ach ag gol.  Ar nós an Tettalaigh óig úd,</span>
<lb n="1940"/><span>d'iarras féin cead ar Ádés bheith ó'n mbád aon lá amháin</span>
<lb n="1941"/><span>agus thánag aníos sa tsolus.  Agus measaim gur</span>
<lb n="1942"/><span>maith mar a thárla, me bhualadh umat-sa, mar tá fhios</span>
<lb n="1943"/><span>agam, ó táim iasachta, go dtiocfir liom ag taisbeáint</span>
<lb n="1944"/><span>gach aon ruda dhom agus am stiúrú, ó's agat atá gach</span>
<lb n="1945"/><span>eólus.</span></p>
<lb n="1946"/>
<lb n="1947"/><p><span>h-Erm.  Ní'l an uain agam, a bhádóir.  Do thánag</span>
<lb n="1948"/><span>chun gnóthaí éigin daona do dhéanamh do Zeús atá</span>
<lb n="1949"/><span>thuas.  Tá sé siúd teasaidhe, agus is eagal liom dá</span>
<lb n="1950"/><span>ndeininn ríghneas go dtabharfadh sé suas do'n dor-</span>
<lb n="1951"/><span>chadas me agus go bhfágfadh sé agaibh thíos me ar fad,</span>
<lb n="1952"/><span>nú go ndéanfadh sé liom mar a dhein sé go déanach le</span>
<lb n="1953"/><span>h-Ephaistos, .i. breith ar chois orm agus me chaitheamh le</span>
<lb n="1954"/><span>fánaidh ó tháirsigh neimhe, agus ansan go mbeadh ciscéim</span>
<lb n="1955"/><span>bacaighe ionam-sa, leis, agus iad ag gáirí umam nuair</span>
<lb n="1956"/><span>a bheinn ag dáil an fhíona.</span></p>
<lb n="1957"/>
<lb n="1958"/><p><span>Chár.  Agus an amhlaidh fhágfir me ag fánaidheacht ar</span>
<lb n="1959"/><span>an dtalamh, agus tu ad' chomhalta agam, agus ad,</span>
<lb n="1960"/><span>chómhmháirnéalach, agus ad' chómhsheirbhíseach (nú, ad</span>
<lb n="1961"/><span>chómhthiománaidhe ar na mairbh).  Go deimhin féin, a</span>
<lb n="1962"/><span>leinbh Mhaia, níor mhiste dhuit cuimhneamh ar na neithibh</span>
<lb n="1963"/><span>úd, .i. conus mar nár chuireas tu riamh ag taosgadh,</span>
<lb n="1964"/><span>ná ar bhata rámha, ach go mbíthá sínte ar an úrlár</span>
<lb n="1965"/><span>ag sranntarnaigh, agus do shlinneána chómh leathan,</span>
<lb n="1966"/><span>chómh láidir; nú, dá mbuaileadh samhail éigin</span>
<lb n="1967"/><span>chainnteach umat, tu ag cómhrádh leis ar feadh na slighe</span>
<lb n="1968"/><span>go léir.  Agus me féin, ó's me atá aosta, ag tarrac</span>
<lb n="1969"/><span>an dá bhata rámha am' aonar.  Ar ghrádh t'athar, a</span>
<lb n="1970"/><span>h-Erméisín an chroidhe, ná tréig me!  Ach teagaisg</span></p>
</div>
<pb n="48"/>
<div><lb n="1971"/><p><span>me ins gach nídh a bhainean leis an mbeatha, i dtreó go</span>
<lb n="1972"/><span>mbeidh mé tar éis rud éigin d'fheisgint nuair a raghad</span>
<lb n="1973"/><span>thar n-ais.  Má fhágan tusa me is cuma me nú na daill.</span>
<lb n="1974"/><span>Bíd siad-san ag tuisliú agus i riocht tuitim sa doir-</span>
<lb n="1975"/><span>cheacht; agus mise am' chaochán sa tsolus agat.  Dein,</span>
<lb n="1976"/><span>a Chulléinigh, an méid sin dom agus cuimhneóchad air</span>
<lb n="1977"/><span>go deó dhuit.</span></p>
<lb n="1978"/>
<lb n="1979"/><p><span>h-Erm.  Seadh, ach tabharfidh an gnó so bataráil</span>
<lb n="1980"/><span>orm-sa!  Ní baoghal 'ná go bhfeicim cheana féin nách gan</span>
<lb n="1981"/><span>dórnáil ar fad a chuirfimíd na cuarda so dhínn.  Ach</span>
<lb n="1982"/><span>mar sin féin ní foláir rud a dhéanamh ort.  Cad is</span>
<lb n="1983"/><span>féidir a dhéanamh i n-aghaidh tathant carad?  Ní'l ar</span>
<lb n="1984"/><span>cumas, ámhthach, a bhádóir, radharc fé leith a thabhairt</span>
<lb n="1985"/><span>duit go cruinn ar gach nídh.  Níor mhór ríghneas mórán</span>
<lb n="1986"/><span>blian chuige sin.  Ansan do chuirfadh Zeús fógra</span>
<lb n="1987"/><span>amach 'ghá rádh gur euluigheas-sa liom féin, agus</span>
<lb n="1988"/><span>bheifá-sa coisgithe ar ghnó an bháis a dhéanamh agus</span>
<lb n="1989"/><span>díobháil déanta do rígheacht Phlútó agat toisg thu bheith</span>
<lb n="1990"/><span>chómh fada gan marbh a bhreith anonn, agus níor mhaith</span>
<lb n="1991"/><span>le fear an chustuim, le h-Aiacos, bheith chómh fada gan</span>
<lb n="1992"/><span>obolos d'fhághail.  Ach breithnighmís conus radharc a</span>
<lb n="1993"/><span>thabhairt duit ar na cinn-neithibh.</span></p>
<lb n="1994"/>
<lb n="1995"/><p><span>Chár.  Bhreithnigh-se féin, a h-Ermés, cad is fearr.</span>
<lb n="1996"/><span>Ní'l aon eólus agam-sa ar neithibh uachtair na talmhan.</span>
<lb n="1997"/><span>Ní'l ionam ach duine iasachta.</span></p>
<lb n="1998"/>
<lb n="1999"/><p><span>h-Erm.  Is amhlaidh mar atá an sgéal, a Cháróin,</span>
<lb n="2000"/><span>ní mór dúinn árdán éigin d'fhághail i dtreó go mbeidh</span>
<lb n="2001"/><span>radharc agat uaidh ar gach aon rud.  Dá bhféadfá-sa</span>
<lb n="2002"/><span>dul suas ar neamh ní bheadh deacracht ar bith sa sgéal.</span>
<lb n="2003"/><span>Chífá gach aon rud, ó thúr faire, go soiléir.  Ach ó nách</span>
<lb n="2004"/><span>dleaghthach do'n té a bhíon do ghnáth i gcómhluadar samhal</span>
<lb n="2005"/><span>dul suas go ríghtheaghlach Zeúis ní mór dhúinn cnoc</span>
<lb n="2006"/><span>árd éigin d'aimsiú.</span></p>
<lb n="2007"/>
<lb n="2008"/><p><span>Chár.  Nách eól duit, a h-Erméis, cad is gnáth liom-</span>
<lb n="2009"/><span>sa a rádh libh-se nuair a bhímíd ar uisge?  Nuair a</span>
<lb n="2010"/><span>bhuailean an ghaoth go láidir ar an anairt, agus an</span>
<lb n="2011"/><span>anairt ag lúbadh fúithi, agus an tonn ag eirighe go</span></p>
</div>
<pb n="49"/>
<div><lb n="2012"/><p><span>h-árd, ansan adeirthí-se, tré ainbhfios, an anairt</span>
<lb n="2013"/><span>d'fhille nú an téad do leogaint amach beagáinín, nú</span>
<lb n="2014"/><span>gluaiseacht leis an ngaoith.  Ach órduighim-se dhaoibh</span>
<lb n="2015"/><span>fanmhaint socair mar gur agam atá fhios cad is fearr.</span>
<lb n="2016"/><span>Ar an gcuma gcéadna dein-se anois an rud is dóich</span>
<lb n="2017"/><span>leat is fearr, ó's tu is stiúrthóir anois, agus déanfad-</span>
<lb n="2018"/><span>sa dálta lucht taistil, suidhe síos go ciúin agus rud</span>
<lb n="2019"/><span>a dhéanamh ort-sa ins gach nídh.</span></p>
<lb n="2020"/>
<lb n="2021"/><p><span>h-Erm.  Tá an ceart sa méid sin agat, a Cháróin.</span></p>
<lb n="2022"/>
<lb n="2023"/><p><span>XXI.</span></p>
<lb n="2024"/>
<lb n="2025"/><p><span>h-ERMÉS AGUS CHÁRÓN.</span></p>
<lb n="2026"/>
<lb n="2027"/><p><span>h-Erm.  Tá an ceart sa méid sin agat, a Cháróin.</span>
<lb n="2028"/><span>Feuchfad féin cad is ceart a dhéanamh agus déanfad</span>
<lb n="2029"/><span>amach áit chun radhairc.  Ní fheadar a' ndéanfadh an</span>
<lb n="2030"/><span>Chácasach an gnó, nú Parnassos, ó isé atá níos aoirde,</span>
<lb n="2031"/><span>nú Oluimpos, ó's aoirde é 'ná ceachtar díobh.  Agus</span>
<lb n="2032"/><span>go deimhin, ag feuchaint ar Oluimpos dom anois tháinig</span>
<lb n="2033"/><span>nídh nách baoth i gcuimhne dhom.  Ach caithfir-se cong-</span>
<lb n="2034"/><span>namh a thabhairt dom agus rud a dhéanamh orm.</span></p>
<lb n="2035"/>
<lb n="2036"/><p><span>Chár.  Abair an focal.  Déanfad-sa rud ort chómh</span>
<lb n="2037"/><span>fada lem' dhítheal.</span></p>
<lb n="2038"/>
<lb n="2039"/><p><span>h-Erm.  Deir an file, h-Ómér, gur dhein clann</span>
<lb n="2040"/><span>Alóeuis an sliabh san Ossa do stracadh ó n-a bhunaibh</span>
<lb n="2041"/><span>agus do chur anáirde ar Oluimpos, agus ansan gur</span>
<lb n="2042"/><span>chuireadar Pélion anáirde ar Ossa, agus ansan go</span>
<lb n="2043"/><span>raibh, dar leó, dréimire acu chun dul suas ar neamh.</span>
<lb n="2044"/><span>Beirt acu a bhí ann agus ní raibh ionta ach beirt leanbh.</span>
<lb n="2045"/><span>Do cuireadh pionós ar an mbeirt sin, mar cuirpthigh ab</span>
<lb n="2046"/><span>eadh iad.  Ní mar sin do bheirt againne, ní'l ar ár</span>
<lb n="2047"/><span>n-aigne díobháil a dhéanam do sna déithibh.  Cad é an</span>
<lb n="2048"/><span>bac atá orainn, d'á bhrígh sin, rainnt de sna cnocaibh</span>
<lb n="2049"/><span>do chur ar muin a chéile ar an gcuma gcéadna</span>
<lb n="2050"/><span>agus árdán a dhéanamh dúinn féin n-a mbeidh radharc</span></p>
</div>
<pb n="50"/>
<div><lb n="2051"/><p><span>breágh gléineach fada fairsing againn ó n-a bhara.</span></p>
<lb n="2052"/>
<lb n="2053"/><p><span>Chár.  Agus ní fheadar an bhféadfimíd, a h-Erméis,</span>
<lb n="2054"/><span>agus gan ann ach beirt againn, Pélion nú Ossa do</span>
<lb n="2055"/><span>thógaint agus do chur anáirde ar chnoc éigin eile?</span></p>
<lb n="2056"/>
<lb n="2057"/><p><span>h-Erm.  Cad 'n-a thaobh ná féadfaimís, a Cháróin.  An</span>
<lb n="2058"/><span>amhlaidh is dóich leat gur laige sinne 'ná an bheirt</span>
<lb n="2059"/><span>leanbh úd, agus sinn i n-ár ndéithibh?</span></p>
<lb n="2060"/>
<lb n="2061"/><p><span>Chár.  Ní h-amhlaidh; ach feuchan a leithéid de ghníomh</span>
<lb n="2062"/><span>deacair thar barr am' shúilibh-se.</span></p>
<lb n="2063"/>
<lb n="2064"/><p><span>h-Erm.  Feuchan gan amhras, a Cháróin, mar duine</span>
<lb n="2065"/><span>gan tabhairt suas iseadh thu agus ní'l aon fhéith</span>
<lb n="2066"/><span>filidheachta ionat.  Ach siné h-Ómér, feuch, an file</span>
<lb n="2067"/><span>uasal, le h-aon dá dhán amháin do chuir sé ar ár gcumas</span>
<lb n="2068"/><span>dul suas ar neamh, chuir sé na cnuic ar muin a chéile</span>
<lb n="2069"/><span>chómh tapaidh sin, le neart filidheachta.  Agus go</span>
<lb n="2070"/><span>deimhin is iongna liom tusa ag déanamh oiread suime</span>
<lb n="2071"/><span>de'n obair, agus aithne, gan amhras, agat ar Atlas</span>
<lb n="2072"/><span>n-a bhfuil an chruinne go léir ar a mhuin aige, agus go</span>
<lb n="2073"/><span>n-iomparan sé a bhfuil d'ualach ionainn go léir agus</span>
<lb n="2074"/><span>sa domhan go léir, agus é i n'aonar.  B'fhéidir gur</span>
<lb n="2075"/><span>airighis i dtaobh mo dhrithár, h-Éraclés, conus mar</span>
<lb n="2076"/><span>a thóg sé an t-ualach de'n Atlas céadna san.  Chuir</span>
<lb n="2077"/><span>sé a dhá shlinneán féin fé'n ualach agus do bhog sé de</span>
<lb n="2078"/><span>ghuailnibh Atlais é ar feadh tamail.</span></p>
<lb n="2079"/>
<lb n="2080"/><p><span>Chár.  D'airigheas trácht ar na neithibh sin, a h-Erméis,</span>
<lb n="2081"/><span>ach is agat-sa agus ag na filíbh atá 'fhios an fíor iad.</span></p>
<lb n="2082"/>
<lb n="2083"/><p><span>h-Erm.  Is fírinne ghlan iad, a Cháróin.  Nú cad a</span>
<lb n="2084"/><span>bhéarfadh go labharfadh daoine léigheanta éitheach?  Seo!</span>
<lb n="2085"/><span>Bogaimís suas Ossa ar dtúis, fé mar a thaisbeánan</span>
<lb n="2086"/><span>an Gobán Saor úd, h-Ómér, dúinn conus é dhéanamh</span>
<lb n="2087"/><span>sa dán úd:-</span></p>
<lb n="2088"/>
<lb n="2089"/><p><span>"Curtar anáirde ar Ossa</span>
<lb n="2090"/><span>Pélion an duileabhair ar crothadh,"</span></p>
<lb n="2091"/>
<lb n="2092"/><p><span>Feuch siné an gnó déanta!  Agus chómh tapaidh!  Nách</span>
<lb n="2093"/><span>cómhachtach an rud an fhilidheacht san!  Raghad suas</span>
<lb n="2094"/><span>anois feuchaint an ndéanfidh an méid sin an gnó</span></p>
</div>
<pb n="51"/>
<div><lb n="2095"/><p><span>nú an gádh dhúinn tuille chur anáirde.  Achaidhe!</span>
<lb n="2096"/><span>Ní'limíd ach chómh fada suas le bun Oluimpuis fós.  Ní'l</span>
<lb n="2097"/><span>radharc againn soir ach ar éigin chómh fada le h-Iónia</span>
<lb n="2098"/><span>agus le Lúdia, agus ní'l radharc siar ach ar an Iodáil</span>
<lb n="2099"/><span>agus ar Shicilia.  Ní'l radharc óthuaidh ach ar na tíor-</span>
<lb n="2100"/><span>thaibh atá ar an dtaobh abhus de'n Ister, agus ansan</span>
<lb n="2101"/><span>féin ní ró shoiléir a chítear Crété.  Caithfimíd Oité do</span>
<lb n="2102"/><span>thógáilt d'á bunaibh, A bhádóir, agus ansan Parnassos</span>
<lb n="2103"/><span>do chur anáirde ortha go léir.</span></p>
<lb n="2104"/>
<lb n="2105"/><p><span>Chár.  Deinimís é sin.  Ach tugaimís aire gan an</span>
<lb n="2106"/><span>obair a dhéanamh ró chaol agus sinn ag dul chómh</span>
<lb n="2107"/><span>h-árd ar fad léi, le h-eagla go dtuitfimís féin agus</span>
<lb n="2108"/><span>an obair ar muin mairc a chéile agus go mbeadh h-Ómér</span>
<lb n="2109"/><span>'n-a Ghobán Saor theinn againn nuair a bheadh ár bplaois-</span>
<lb n="2110"/><span>geana briste.</span></p>
<lb n="2111"/>
<lb n="2112"/><p><span>h-Erm.  Ná bíodh ceist ort.  Raghaidh gach nídh chun</span>
<lb n="2113"/><span>cinn go h-áluinn.  Aistirigh Oité.  Iompuigh a leith an</span>
<lb n="2114"/><span>Parnassos san.  Siné.  Raghad suas airís.  Tá go</span>
<lb n="2115"/><span>maith.  Chím gach aon áit.  Tar-sa aníos.</span></p>
<lb n="2116"/>
<lb n="2117"/><p><span>Chár.  Sín chugham do lámh, a h-Erméis.  Ní ró íseal</span>
<lb n="2118"/><span>an foirgneamh é seo n-a bhfuilir am breith suas air.</span>
<lb n="2119"/><span>Tá an áit sin ana fhada suas.</span></p>
<lb n="2120"/>
<lb n="2121"/><p><span>h-Erm.  Ní foláir leat gach nídh a dh'fheisgint, a</span>
<lb n="2122"/><span>Cháróin.  Ní féidir an dá dhúil sin a thabhairt d'á chéile,</span>
<lb n="2123"/><span>.i. dúil i mbaoghal do sheachaint agus dúil i radharcaibh</span>
<lb n="2124"/><span>móra.  Ach beir do ghreim ar mo láimh dheis-se agus ná</span>
<lb n="2125"/><span>cuir do chos i n-áit sleamhain.  Siné!  Is maith é sin.</span>
<lb n="2126"/><span>Taoi-se anáirde, leis.  Agus ó tá an dá bheinn ar</span>
<lb n="2127"/><span>Pharnassos so suidhmís ar bheinn acu an duine againn.</span>
<lb n="2128"/><span>Feuch ad' thímpal anois agus tabhair fé ndeara gach</span>
<lb n="2129"/><span>aon rud.</span></p>
<lb n="2130"/>
<lb n="2131"/><p><span>Chár.  Chím mórán tailimh agus mar a bheadh loch mór</span>
<lb n="2132"/><span>uisge 'n-a thímpal, agus cnuic, agus aibhní atá níos</span>
<lb n="2133"/><span>mó 'ná Cócutos agus 'ná Periphleigethon, agus daoine</span>
<lb n="2134"/><span>ana bheaga, agus cuid d'á dtalamhógaibh.</span></p>
<lb n="2135"/>
<lb n="2136"/><p><span>h-Erm.  Catharacha iad san, a Charóin, ar a dtugan</span>
<lb n="2137"/><span>tú talamhóga.</span>
<lb n="2138"/></p>
</div>
<pb n="52"/>
<div><lb n="2139"/><p><span>Chár.  Feuch, a h-Erméis, ní'l aon rud déanta</span>
<lb n="2140"/><span>againn, agus is saothar i n-aistear dúinn na cnuic</span>
<lb n="2141"/><span>seo go léir do chur anáirde ar a chéile;  Parnassos</span>
<lb n="2142"/><span>agus Castália agus Oité, agus an chuid eile acu.</span></p>
<lb n="2143"/>
<lb n="2144"/><p><span>h-Erm.  Conus san?</span></p>
<lb n="2145"/>
<lb n="2146"/><p><span>Chár.  Mar ní'l radharc glan agam ar aon rud ó'n</span>
<lb n="2147"/><span>áit árd so.  Bhíos ar aigne, ní h-amháin na cnuic agus</span>
<lb n="2148"/><span>na catharacha dh'fheisgint, fé mar a chítear ar chairt iad,</span>
<lb n="2149"/><span>ach na daoine féin, leis, a dh'fheisgint, agus na neithe</span>
<lb n="2150"/><span>a bhíon ar siubhal acu, agus éisteacht le n-a gcainnt.</span>
<lb n="2151"/><span>Is cuimhin leat go rabhas ag gáirí nuair a bhuailis umam</span>
<lb n="2152"/><span>ó chiainibh agus gur fhiafraighis díom cad a bhí am' chur</span>
<lb n="2153"/><span>ag gáirí.  Is amhlaidh a dh'airigheas rud éigin a dhein</span>
<lb n="2154"/><span>sult mór dom.</span></p>
<lb n="2155"/>
<lb n="2156"/><p><span>h-Erm.  Agus cad é an rud é, 'sdó?</span></p>
<lb n="2157"/>
<lb n="2158"/><p><span>Chár.  Duine a bhí ag fághail cuire chun dínnéir,</span>
<lb n="2159"/><span>i gcóir an lae amáirigh is dóich liom, ó dhuine mhuinn-</span>
<lb n="2160"/><span>teartha dhó.  "Raghad gan amhras," ar seisean.  An</span>
<lb n="2161"/><span>fhaid a bhí an focal ag teacht as a bhéal do thuit slinn</span>
<lb n="2162"/><span>de bhuaic an tighe, pé rud a bhog í, agus mhairbh sí é.</span>
<lb n="2163"/><span>Níor fhéadas-sa gan gáire dhéanamh i dtaobh na geall-</span>
<lb n="2164"/><span>amhna úd — ná cómhlíonfí.  Is dóich liom go gcaithfad</span>
<lb n="2165"/><span>dul síos i dtreó go bhféadfad neithe dh'fheisgint agus</span>
<lb n="2166"/><span>do chloisint níos fearr.</span></p>
<lb n="2167"/>
<lb n="2168"/><p><span>h-Erm.  Fan mar atá agat.  Leighisfad-sa an méid</span>
<lb n="2169"/><span>sin, leis, duit agus tabharfad radharc géar go maith</span>
<lb n="2170"/><span>dhuit láithreach le deismireacht bheag eile a' h-Ómér.</span>
<lb n="2171"/><span>An fhaid a bheidh mé ag rádh na bhfocal ceap-se at'</span>
<lb n="2172"/><span>aigne gan bheith caoch-shúileach a thuille.</span></p>
<lb n="2173"/>
<lb n="2174"/><p><span>Chár.  Seadh, comáin leat.</span></p>
<lb n="2175"/>
<lb n="2176"/><p><span>h-Erm.  "An smúit seo ar do shúilibh glantar díobh é</span>
<lb n="2177"/><span>Go n-aithnighir ó chéile déithe a's daoine."</span></p>
<lb n="2178"/>
<lb n="2179"/><p><span>Seadh!  Conus 'tá an sgéal agat?  An bhfeicean</span>
<lb n="2180"/><span>tú neithe anois?</span></p>
<lb n="2181"/>
<lb n="2182"/><p><span>Chár.  Go h-iongantach!  Dall ab eadh an Luncéach</span>
<lb n="2183"/><span>úd seachas me.  Seadh anois, freagair-se ceisteana</span>
<lb n="2184"/><span>dhom-sa agus teagaisg me ar an gcuma san.  Nú</span></p>
</div>
<pb n="53"/>
<div><lb n="2185"/><p><span>b'fhéidir gur mhaith leat go gcuirfinn na ceisteana</span>
<lb n="2186"/><span>chughat a' h-Ómér.  Ní gan eólus ar dhántaibh h-Óméir</span>
<lb n="2187"/><span>atáim-se, bíodh 'fhios agat é.</span></p>
<lb n="2188"/>
<lb n="2189"/><p><span>h-Erm.  Airiú cá bhfaghfá-sa eólus ar h-Ómér ná ar</span>
<lb n="2190"/><span>a dhántaibh, agus ná rabhais riamh ach ag gabháil do bhád</span>
<lb n="2191"/><span>agus do bhataíbh rámha!</span></p>
<lb n="2192"/>
<lb n="2193"/><p><span>Chár.  Feuch anois, sin masla agat 'á thabhairt dom'</span>
<lb n="2194"/><span>chéird!  Nuair a bhíos 'á bhreith anonn tar uisge bhí</span>
<lb n="2195"/><span>cuid d'á fhilidheacht aige d'á ghabháil agus is cuimhin</span>
<lb n="2196"/><span>liom fós na dánta a ghaibh sé.  Tháinig stoirm orainn</span>
<lb n="2197"/><span>mar gheall ortha.  Bhí dán aige 'á ghabháil ná raibh ró</span>
<lb n="2198"/><span>rathmhar do lucht taistil faraige.  Conus mar a bhailigh</span>
<lb n="2199"/><span>Neptún na sgamail agus mar a ghríos sé an fharaige</span>
<lb n="2200"/><span>agus mar a sháidh sé síos innti a shleagh trí mbeann,</span>
<lb n="2201"/><span>mar a sádhfí bata leitean, ag suathadh an uisge agus</span>
<lb n="2202"/><span>ag cur stoirmeacha ar siubhal, agus ag déanamh a lán</span>
<lb n="2203"/><span>eile toirmisg; go dtí gur dhúisigh na dánta stoirm</span>
<lb n="2204"/><span>i n-ár dtímpal féin agus go dtáinig doircheacht i n-ár</span>
<lb n="2205"/><span>dtímpal, i dtreó gur dhóbair go n-iompuightí an bád</span>
<lb n="2206"/><span>orainn.  Ansan do tháinig breóiteacht faraige air</span>
<lb n="2207"/><span>féin agus do tháinig na h-úirlicí chómh dian san air</span>
<lb n="2208"/><span>gur steall sé amach uathbhás de'n fhilidheacht.  Níor</span>
<lb n="2209"/><span>stad sé go dtí gur aisig sé amach chughainn Sculla</span>
<lb n="2210"/><span>agus Caribdis agus an Cuclops féin.</span></p>
<lb n="2211"/>
<lb n="2212"/><p><span>h-Erm.  Níor dheacair beagán do phiocadh a' h-aisiog</span>
<lb n="2213"/><span>chómh mór san.</span></p>
<lb n="2214"/>
<lb n="2215"/><p><span>Chár.  Innis dom, má 'seadh:-</span></p>
<lb n="2216"/>
<lb n="2217"/><p><span>"Cé h-é an fear cumasach osgartha buacach árd</span>
<lb n="2218"/><span>Ná téidhean cách uile ach go bunaibh a mhór shlinneán?"</span></p>
<lb n="2219"/>
<lb n="2220"/><p><span>h-Erm.  Míló, an t-iomrasgálaidhe, é sin.  Táid na</span>
<lb n="2221"/><span>Gréagaigh 'á mholadh mar tógan sé tarbh ar a bhaclainn</span>
<lb n="2222"/><span>agus beirean sé leis é treasna na páirce.</span></p>
<lb n="2223"/>
<lb n="2224"/><p><span>Chár.  Agus nách mó go mór ba cheart dóibh mise do</span>
<lb n="2225"/><span>mholadh, a h-Erméis, nuair a thógfad, i gceann tamail</span>
<lb n="2226"/><span>bhig eile, an Míló céadna san agus chuirfad isteach sa</span>
<lb n="2227"/><span>bhád é nuair a bheidh sé ar lár ag an mbás, an t-iomras-</span>
<lb n="2228"/><span>gálaidhe mór, a thabharfidh dó an cor coise nách eól dó?</span></p>
</div>
<pb n="54"/>
<div><lb n="2229"/><p><span>Ansan beidh sé againn agus gach aon ghlam aige, ag gol</span>
<lb n="2230"/><span>i ndiaidh na gcoróinní sin agus i ndiaidh an mholta go</span>
<lb n="2231"/><span>léir sin.  Tá móráil air anois toisg daoine bheith 'ghá</span>
<lb n="2232"/><span>mholadh mar gheall ar an dtarbh a bhreith leis.  Ní fheadar</span>
<lb n="2233"/><span>an bhfuil fhios aige go gcaithfidh sé bás d'fhághail, chómh</span>
<lb n="2234"/><span>maith le cách, uair éigin?</span></p>
<lb n="2235"/>
<lb n="2236"/><p><span>h-Erm.  Dhe conus fhéadfadh sé sin cuimhneamh ar an</span>
<lb n="2237"/><span>mbás agus é chómh láidir?</span></p>
<lb n="2238"/>
<lb n="2239"/><p><span>Chár.  Sgaoilimís leis.  Déanfidh sé sult dúinn lá</span>
<lb n="2240"/><span>éigin, agus ní fada go dtí é, nuair a bheidh sé ar an</span>
<lb n="2241"/><span>mbád againn agus gan é ábalta ar chorrmhíol do</span>
<lb n="2242"/><span>thógaint suas, ní áirighim tarbh.  Ach innis an méid</span>
<lb n="2243"/><span>seo dhom.  Cé h-é an fear eile úd, an fear stuama</span>
<lb n="2244"/><span>úd?  Ó n-a éadach ní mheasaim gur Gréagach é.</span></p>
<lb n="2245"/>
<lb n="2246"/><p><span>h-Erm.  Cúros é sin, a Cháróin, mac Chambúséis.  An</span>
<lb n="2247"/><span>fear a thug do sna Persachaibh an ímpireacht san a bhí</span>
<lb n="2248"/><span>roimis seo ag na Médachaibh.  Ní'l abhfad ó bhuaidh sé</span>
<lb n="2249"/><span>ar na h-Assuriachaibh agus thóg sé Baibilóin.  Tá sé</span>
<lb n="2250"/><span>anois ag cuimhneamh, is dóich liom, ar shlógadh dhéanamh</span>
<lb n="2251"/><span>i n-aghaidh Lúdia, chun buadhchtaint ar Chroésus agus an</span>
<lb n="2252"/><span>saoghal go léir do thabhairt fé n-a smacht féin.</span></p>
<lb n="2253"/>
<lb n="2254"/><p><span>Chár.  Agus ca bhfuil an Croésus san anois?</span></p>
<lb n="2255"/>
<lb n="2256"/><p><span>h-Erm.  Feuch anonn, isteach sa dún úd thall, an dún</span>
<lb n="2257"/><span>n-a bhfuil na trí múrtha 'n-a thímpal.  Siné Sardis.</span>
<lb n="2258"/><span>Agus a' bhfeicean tú Croésus féin agus é sínte ar</span>
<lb n="2259"/><span>thulg óir agus é ag cainnt le Sólón an t-Atéineach?</span>
<lb n="2260"/><span>Ar mhaith leat go n-aireóchaimís cad tá acu 'á rádh?</span></p>
<lb n="2261"/>
<lb n="2262"/><p><span>Chár.  Ba ró mhaith.  (Croés.  A Atéinigh a chara,</span>
<lb n="2263"/><span>is léir duit-se méid mo stóir agus mo shaidhbhris,</span>
<lb n="2264"/><span>méid an óir atá agam 'n-a bhlocaibh, agus méid</span>
<lb n="2265"/><span>an ollmhaithis atá agam.  Innis dom cé h-é an</span>
<lb n="2266"/><span>fear is dóich leat-sa is mó áthas d'á bhfuil d'fhearaibh</span>
<lb n="2267"/><span>beó?)</span></p>
<lb n="2268"/>
<lb n="2269"/><p><span>Chár.  Ní fheadar cad é an freagra thabharfidh Sólón</span>
<lb n="2270"/><span>ar an gceist sin?</span></p>
<lb n="2271"/>
<lb n="2272"/><p><span>h-Erm.  Freagra éigin uasal gabhaim-se orm.  (Sól.</span>
<lb n="2273"/><span>Is ar fhíor bheagán daoine, a Chroésois, atá fíor áthas.</span></p>
</div>
<pb n="55"/>
<div><lb n="2274"/><p><span>Ach d'á raibh ar m'aithne dhíobh measaim gur b'iad</span>
<lb n="2275"/><span>Cléobhis agus Bitón an bheirt is mó a fuair d'áthas, .i.</span>
<lb n="2276"/><span>beirt mhac na mná-draoi.)</span></p>
<lb n="2277"/>
<lb n="2278"/><p><span>Chár.  Beirt mhac na mná úd ó Argos adeir sé.</span>
<lb n="2279"/><span>Chuadar araon fé'n gcuing agus do tharraigeadar a</span>
<lb n="2280"/><span>máthair sa charbad, go dtí an teampul agus fuaradar</span>
<lb n="2281"/><span>araon bás an oidhche chéadna.  (Croés.  Seadh; sgaoil-</span>
<lb n="2282"/><span>imís leó san.  Cé h-é an tarna duine?  Sól.  Tellos,</span>
<lb n="2283"/><span>an t-Atéineach úd a chaith a shaoghal go macánta</span>
<lb n="2284"/><span>agus ansan do fuair bás ar son a thíre dúchais.</span>
<lb n="2285"/><span>Croés.  Ach mise, a chuirpthigh, nách dóich leat gur</span>
<lb n="2286"/><span>fear séanmhar mise?  Sól.  Ní fheadar fós, a</span>
<lb n="2287"/><span>Chroésuis, gan deire do shaoghail a theacht.  Isé an</span>
<lb n="2288"/><span>bás a dh'innsean an fhírinne i neithibh de'n tsaghas</span>
<lb n="2289"/><span>san nuair a leanan an séan ar dhuine go fíor dheire</span>
<lb n="2290"/><span>na sgríbe.)</span></p>
<lb n="2291"/>
<lb n="2292"/><p><span>Chár.  Deárna leat, a Shólóin!  Is maith a dheinis é</span>
<lb n="2293"/><span>gan sinn a dhearmhad, ach a dh'admháil gurab é an bád</span>
<lb n="2294"/><span>a thaisbeánan an fhírinne in sna neithibh sin.  Ach cé</span>
<lb n="2295"/><span>h-iad súd atá ag Croésos 'á chur chun siubhail?  Agus</span>
<lb n="2296"/><span>cad é an rud é sin atá ar a nguailnibh acu?</span></p>
<lb n="2297"/>
<lb n="2298"/><p><span>h-Erm.  Bluic óir iad san atá aige 'á chur ag triall</span>
<lb n="2299"/><span>ar an bPúitiach, mar dhíoluidheacht as an bhfreagra do</span>
<lb n="2300"/><span>fuair sé, freagra a bheidh 'n-a thrúig bháis dó féin sar</span>
<lb n="2301"/><span>a fada.  (Is amhlaidh a bhí fonn ar Chroésos dul chun</span>
<lb n="2302"/><span>chogaidh.  Chuir sé ceist ag triall ar an bPúitiach, .i.</span>
<lb n="2303"/><span>ar Apollón, ghá fhiafraighe cad é an séan a bheadh ar</span>
<lb n="2304"/><span>an gcogadh.  Tháinig an freagra:  "Má deintear an</span>
<lb n="2305"/><span>cogadh so curfar rígheacht láidir ar neamhnídh."</span>
<lb n="2306"/><span>Cheap Croésos gur bh'é rígheact a namhad a chuirfadh sé</span>
<lb n="2307"/><span>féin ar neamhnídh.  Chuir sé an cogadh ar siubhal.  Do</span>
<lb n="2308"/><span>buadhadh air agus do cuireadh a rígheacht féin ar neamh-</span>
<lb n="2309"/><span>nídh agus do thuit sé féin sa chogadh.)</span></p>
<lb n="2310"/>
<lb n="2311"/><p><span>Chár.  Agus an é sin an t-ór, an rud san atá ag</span>
<lb n="2312"/><span>spréacharnaigh?  An rud leath-bhán leath-dhearg san?</span>
<lb n="2313"/><span>Sidé an chéad uair agam ghá fheisgint bíodh gur airigheas</span>
<lb n="2314"/><span>teacht thairis go minic.</span>
<lb n="2315"/></p>
</div>
<pb n="56"/>
<div><lb n="2316"/><p><span>h-Erm.  Siné díreach é, a Cháróin, an ainm ordheirc,</span>
<lb n="2317"/><span>n-a mbíon an coimhsgar go léir ar siubhal mar gheall</span>
<lb n="2318"/><span>air.</span></p>
<lb n="2319"/>
<lb n="2320"/><p><span>Chár.  Am briathar ná feicim féin cad é an tairbhthe</span>
<lb n="2321"/><span>atá ann, ach amháin gurb ualach é ar an muinntir a bhíonn</span>
<lb n="2322"/><span>'ghá iompar, ba dhóich liom.</span></p>
<lb n="2323"/>
<lb n="2324"/><p><span>h-Erm.  Agus an amhlaidh nách eól duit cad iad na</span>
<lb n="2325"/><span>cathana a thagan uaidh, agus an feall, agus an ghadaidh-</span>
<lb n="2326"/><span>eacht, agus na mionna éithigh, agus an dúnmharbhú, agus</span>
<lb n="2327"/><span>an braighdineas, agus na cuarda fada ar uisge, agus</span>
<lb n="2328"/><span>na gnóthaí ceannaidheachta, agus an sglábhaidheacht?</span></p>
<lb n="2329"/>
<lb n="2330"/><p><span>Chár.  Uaidh sin, a h-Erméis, agus gur beag ná gur</span>
<lb n="2331"/><span>cuma é nú prás!  Is eól dom cad é an rud prás</span>
<lb n="2332"/><span>mar glacaim an t-obolos, tá fhios agat, ó gach duine</span>
<lb n="2333"/><span>de'n lucht taistil.</span></p>
<lb n="2334"/>
<lb n="2335"/><p><span>h-Erm.  Is fíor; ach tá prás flúirseach agus ní bítear</span>
<lb n="2336"/><span>'n-a dhiaidh puinn.  Ach bainid na mianadóirí é siúd</span>
<lb n="2337"/><span>aníos as an dtalamh ó dhoimhneas mhór, 'n-a chodaibh</span>
<lb n="2338"/><span>beaga.  Is aníos as an dtalamh a baintear é fé mar</span>
<lb n="2339"/><span>a baintear luadh nú aon mhiotal eile.</span></p>
<lb n="2340"/>
<lb n="2341"/><p><span>Chár.  Do réir do chainnte is iongantach an daille</span>
<lb n="2342"/><span>inntinne i ndaoinibh é a leithéid de dhúil a bheith acu i rud</span>
<lb n="2343"/><span>chómh buidhe chómh trom.</span></p>
<lb n="2344"/>
<lb n="2345"/><p><span>h-Erm.  Ach an Sólón úd, A Cháróin, ní thaisbeánan</span>
<lb n="2346"/><span>sé go bhfuil aon dúil aige ann, mar tá sé ag gáirí um</span>
<lb n="2347"/><span>Chroésos agus um an sgléip a dheinean an barbarach.</span>
<lb n="2348"/><span>Agus is dóich liom gur mian leis ceist do chur chuige.</span>
<lb n="2349"/><span>Éistimís leó.  (Sól.  Innis dom, a Chroésois, an</span>
<lb n="2350"/><span>dóich leat an bhfuil gádh ag an bPúitiach leis na</span>
<lb n="2351"/><span>blocaibh óir úd?  Croés.  Dar fiadh ach tá.  Ní'l a</span>
<lb n="2352"/><span>leithéid siúd de thabharthas le fághail i n-aon chor aige</span>
<lb n="2353"/><span>i nDeilphos.  Sól.  Agus an dóich leat go bhfuil áthas</span>
<lb n="2354"/><span>agat d'á chur ar an nDia sin nuair a gheibhean sé na</span>
<lb n="2355"/><span>bluic óir uait-se, i dteannta a bhfuil aige?  Croés.</span>
<lb n="2356"/><span>Agus cad 'n-a thaobh ná cuirfinn?  Sól.  Cuirean tú</span>
<lb n="2357"/><span>'n-a luighe orm, a Chroésois, gur dealbh an saoghal acu é</span>
<lb n="2358"/><span>ar neamh má chaithid siad teacht go Lúdia a d'iarraidh óir</span></p>
</div>
<pb n="57"/>
<div><lb n="2359"/><p><span>nuair a theastuighean sé uatha.  Croés.  Agus cad</span>
<lb n="2360"/><span>eile ca bhfuil oiread óir le fághail agus atá le</span>
<lb n="2361"/><span>fághail anso againne?  Sól.  Innis dom an bhfuil</span>
<lb n="2362"/><span>iaran le fághail i Lúdia?  Croés.  Ní puinn atá.</span>
<lb n="2363"/><span>Sól.  Má 'seadh isé an nídh is fearr atá i n-easnamh</span>
<lb n="2364"/><span>oraibh.  Croés.  Cad a bhéarfadh go mbeadh iaran níos</span>
<lb n="2365"/><span>fearr 'ná ór?  Sól.  'Neósfad-sa san duit, a</span>
<lb n="2366"/><span>Chroésois, ach go bhfreagaróchair ceist uaim gan fearg</span>
<lb n="2367"/><span>do theacht ort.  Croés.  Cuir do cheist, a Shólóin.  Sól.</span>
<lb n="2368"/><span>Ce' cu is fearr an té a dheinean cosaint ar dhaoinibh</span>
<lb n="2369"/><span>eile nú na daoine a cosantar?  Croés.  An té a</span>
<lb n="2370"/><span>dheinean an chosaint, nídh nách iongna.  Sól.  Dá</span>
<lb n="2371"/><span>dtagadh Cúros le mór shluagh anso isteach i Lúdia, mar</span>
<lb n="2372"/><span>a shamhluighid rainnt daoine, an claidhmhte óir a churfá-</span>
<lb n="2373"/><span>sa i lámhaibh do shlógh, nú an iaran a bheadh ag teastabháil</span>
<lb n="2374"/><span>an uair sin?  Croés.  Iaran gan amhras.  Sól.  Agus</span>
<lb n="2375"/><span>mara bhféadair an t-iaran d'fhághail raghadh do chuid óir</span>
<lb n="2376"/><span>go Persa i bhfuadach.  Croés.  Focal fóghanta, a dhuine!</span>
<lb n="2377"/><span>Sól.  Gan súd mar siúd!  Ach measaim go n-ad-</span>
<lb n="2378"/><span>mhuighean tú gur fearr an t-iaran.  Croés.  Agus an</span>
<lb n="2379"/><span>amhlaidh adéarfá liom na bluic óir úd do thabhairt</span>
<lb n="2380"/><span>thar n-ais agus bluic iarainn do chur 'n-a n-inead</span>
<lb n="2381"/><span>ag triall ar an bPúitiach?  Sól.  Ní'l aon ghádh aige</span>
<lb n="2382"/><span>le h-aon taobh acu.  Ach pe 'cu ór nú prás a chuirfir</span>
<lb n="2383"/><span>ann ní'l agat d'á dhéanamh ach ag cur saidhbhris nú foghla</span>
<lb n="2384"/><span>i dtreó daoine eile, i dtreó na bhFóiceach nú na</span>
<lb n="2385"/><span>mBoióiteach, nú i dtreó na nDeilphiach féin, nú i</span>
<lb n="2386"/><span>dtreó tíoránaigh éigin, nú bitheamhnaigh éigin.  Is beag</span>
<lb n="2387"/><span>ag an ndia úd bhúr ngaibhní geala!  Croés.  Ní'lir-se</span>
<lb n="2388"/><span>choidhche ach ag spídiúchán ar mo chuid saidhbhris agus ag</span>
<lb n="2389"/><span>formad liom mar gheall air.)</span></p>
<lb n="2390"/>
<lb n="2391"/><p><span>h-Erm.  Ní féidir leis an Lúdach, a Cháróin, dánacht</span>
<lb n="2392"/><span>agus fírinne na cainnte sin do sheasamh, agus is iongna</span>
<lb n="2393"/><span>leis duine bocht ag nochtadh a aigne dhó gan chrithniú</span>
<lb n="2394"/><span>gan eagla roimis.  Ach tá roimis.  Cuimhneóchaidh sé</span>
<lb n="2395"/><span>fós ar Shólón agus ní fada go dtí san, nuair a</span>
<lb n="2396"/><span>chaithfidh sé dul suas ar an dteine bháis le h-órdú</span></p>
</div>
<pb n="58"/>
<div><lb n="2397"/><p><span>ó Chúros.  Ní'l abhfad ó dh'airigheas ó Chlótó cad tá</span>
<lb n="2398"/><span>i ndán do'n bheirt, go ngeóbhaidh Cúros an Croésos so</span>
<lb n="2399"/><span>'n-a phríosúnach agus ansan go dtuitfidh Cúros féin</span>
<lb n="2400"/><span>leis an mnaoi Massageiteach úd.  An bhfeicean tú</span>
<lb n="2401"/><span>an bhean Scútach úd thall, í siúd atá ar marcaidheacht</span>
<lb n="2402"/><span>ar an each mbán?</span></p>
<lb n="2403"/>
<lb n="2404"/><p><span>Chár.  Chím dar fiadh.</span></p>
<lb n="2405"/>
<lb n="2406"/><p><span>h-Erm.  Siní Tómuris.  Bainfidh sí sin an ceann de</span>
<lb n="2407"/><span>Chúros agus cuirfidh sí isteach i mála é, i mála a bheidh</span>
<lb n="2408"/><span>lán d'fhuil.  Agus an bhfeicean tú an t-ógánach úd?</span>
<lb n="2409"/><span>Siné Cambúsés.  Beidh sé sin 'n-a rí i ndiaidh a athar.</span>
<lb n="2410"/><span>Tiocfidh na mílte mí-ádh air i Líbua agus i n-Aitiópia</span>
<lb n="2411"/><span>agus fé dheire imtheóchaidh sé as a mheabhair agus mar-</span>
<lb n="2412"/><span>bhóchaidh sé Apis agus gheóbhaidh sé bás.</span></p>
<lb n="2413"/>
<lb n="2414"/><p><span>Chár.  Ó cúis gháire chughainn!  An té fheuchfadh</span>
<lb n="2415"/><span>anois ortha, agus an mímheas go léir acu ar dhaoinibh</span>
<lb n="2416"/><span>eile, conus a cheapfadh sé gur gearr go mbeidh duine</span>
<lb n="2417"/><span>acu 'n-a phríosúnach agus ceann an duine eile istigh i</span>
<lb n="2418"/><span>mála fola!</span></p>
<lb n="2419"/>
<lb n="2420"/><p><span>XXII.</span></p>
<lb n="2421"/>
<lb n="2422"/><p><span>h-ERMÉS AGUS CHÁRÓN.</span></p>
<lb n="2423"/>
<lb n="2424"/><p><span>(Ar leanmhaint.)</span></p>
<lb n="2425"/>
<lb n="2426"/><p><span>Chár.  Ach é siúd, a h-Erméis, n-a bhfuil an t-éadach</span>
<lb n="2427"/><span>corcra fáisgithe uime agus an mionn óir ar a cheann,</span>
<lb n="2428"/><span>cé h-é féin?  É siúd n-a bhfuil an cócaire ag tabhairt</span>
<lb n="2429"/><span>an fháinne dhó tar éis an éisg do ghearradh —</span></p>
<lb n="2430"/>
<lb n="2431"/><p><span>"An rí é do shíolraidh ó mhór-fhuil,</span>
<lb n="2432"/><span>Ar ínse bheag shuarach sa bhfaraige?"</span></p>
<lb n="2433"/>
<lb n="2434"/><p><span>h-Erm.  Do chasais an chainnt sin go maith, a Cháróin,</span>
<lb n="2435"/><span>ach siné Polúcratés, rí na Samíach, agus dar leis</span>
<lb n="2436"/><span>féin tá gach nídh ar a thoil aige.  Ach díolfidh Mainan-</span></p>
</div>
<pb n="59"/>
<div><lb n="2437"/><p><span>dríos, a sheirbhíseach, an fear céadna san leis an sátrap</span>
<lb n="2438"/><span>Oroités agus curfar ar bior é.  Imtheóchaidh an sólás</span>
<lb n="2439"/><span>go léir uaidh i n-aon neómat amháin aimsire, an fear</span>
<lb n="2440"/><span>bocht.  D' airigheas an méid sin ó Chlótó féin.</span></p>
<lb n="2441"/>
<lb n="2442"/><p><span>Chár.  Deárna leat, a Chlótó!  Bearr na cinn</span>
<lb n="2443"/><span>díobh agus bearr iad féin as an saoghal, agus cuir ar</span>
<lb n="2444"/><span>na bearaibh iad, gan dochma, i dtreó go dtuigfid siad</span>
<lb n="2445"/><span>ná fuil ionta ach daoine.  Ach curtar suas go h-árd</span>
<lb n="2446"/><span>ar dtúis iad i dtreó d'á aoirde a tógfar iad gur</span>
<lb n="2447"/><span>b'eadh is tiubaistighe an tuitim a gheóbhaid siad.  Agus</span>
<lb n="2448"/><span>bead-sa ag gáirí ansan nuair a chuirfad aithne ar gach</span>
<lb n="2449"/><span>duine acu sa bhád agus iad nochtaithe, gan corcair gan</span>
<lb n="2450"/><span>mionn gan tulg óir acu 'á thabhairt leó.</span></p>
<lb n="2451"/>
<lb n="2452"/><p><span>h-Erm.  Mar sin díreach a bheidh an sgéal acu.  Ach</span>
<lb n="2453"/><span>feuch, a Cháróin, an suathantas daoine úd thall agus</span>
<lb n="2454"/><span>cuid acu ag seól loingeas agus cuid acu ag déanamh</span>
<lb n="2455"/><span>cogaidh, cuid acu ag pléidhe dlighe agus cuid acu ag</span>
<lb n="2456"/><span>saothrú an tailimh, cuid acu ag déanamh úncamais</span>
<lb n="2457"/><span>agus cuid acu a d'iarraidh déarca?</span></p>
<lb n="2458"/>
<lb n="2459"/><p><span>Chár.  Chím breac-shluagh agus iad suaithte tré n-a</span>
<lb n="2460"/><span>chéile, agus a mbailte mar a bheadh cruiceóga beach,</span>
<lb n="2461"/><span>agus a chealg féin ag gach aoinne acu agus é ag</span>
<lb n="2462"/><span>cealgadh a chómharsan.  Agus tá cuid acu mar a</span>
<lb n="2463"/><span>bheadh beacha gabhair, ag guid agus ag fuadach ó'n lag.</span>
<lb n="2464"/><span>Ach cé h-iad súd atá ag gluaiseacht sa n-aer ós a</span>
<lb n="2465"/><span>gcionn a gan fhios dóibh?</span></p>
<lb n="2466"/>
<lb n="2467"/><p><span>h-Erm.  Aidhmeana iad san, a Cháróin, agus eagla,</span>
<lb n="2468"/><span>agus míchiall, agus pléisiúr, agus sainnt chun airgid,</span>
<lb n="2469"/><span>agus fearg, agus fuath, agus a leithéidí.  Ach tá aon</span>
<lb n="2470"/><span>díobh san .i. ainbhfios, agus bíon sé thíos ar a measg,</span>
<lb n="2471"/><span>i n-aontigheas eatartha, dar fiadh, mar aon le mioscuis</span>
<lb n="2472"/><span>agus le droch aigne agus le formad agus le h-éad</span>
<lb n="2473"/><span>agus le h-aineólus agus le mearathal agus le dúil</span>
<lb n="2474"/><span>i saidhbhreas.  Ach bíon eagla agus na h-aidhmeana ag</span>
<lb n="2475"/><span>foluaimint ós a gcionn.  Uaireanta tuitean an</span>
<lb n="2476"/><span>t-eagla anuas ortha agus bainean sé geit asta agus</span>
<lb n="2477"/><span>cuirean sé creathán ortha.  Agus bíd na h-aidhmeana</span></p>
</div>
<pb n="60"/>
<div><lb n="2478"/><p><span>ós a gcionn suas agus nuair is dóich le duine acu go</span>
<lb n="2479"/><span>mbíon greim aige ortha sleamhnuighid siad uaidh agus</span>
<lb n="2480"/><span>fágaid siad ansúd é agus a bhéal ar leathadh aige,</span>
<lb n="2481"/><span>díreach mar a chíon tú Tantalus ansud thíos d'á thrao-</span>
<lb n="2482"/><span>chadh le h-easba uisge.  Má fheuchan tú cruinn chífir</span>
<lb n="2483"/><span>na Cineamhna ós a gcionn agus an fhearsad acu 'á</span>
<lb n="2484"/><span>thochrais do gach duine acu, i dtreó go bhfuil gach duine</span>
<lb n="2485"/><span>ar crochadh ar shnáithín chaol.  An bhfeicean tú mar</span>
<lb n="2486"/><span>a bheadh snáith rabháin fhalla síos ó gach fearsad chun</span>
<lb n="2487"/><span>gach duine?</span></p>
<lb n="2488"/>
<lb n="2489"/><p><span>Chár.  Chím, agus snáithín ana chaol mar cheangal</span>
<lb n="2490"/><span>go minic ó dhuine acu go duine eile agus uaidh sin go</span>
<lb n="2491"/><span>duine eile airís.</span></p>
<lb n="2492"/>
<lb n="2493"/><p><span>h-Erm.  Go díreach, a bhádóir, mar tá i ndán do'n</span>
<lb n="2494"/><span>duine sin díobh an duine eile sin do mharbhú, agus</span>
<lb n="2495"/><span>do'n duine eile sin an duine eile sin airís do mharbhú.</span>
<lb n="2496"/><span>Agus beidh an duine seo i n' oighre i ndiaidh an duine</span>
<lb n="2497"/><span>eile úd n-a bhfuil a shnáith gairid, agus an duine eile</span>
<lb n="2498"/><span>seo i n' oighre i ndiaidh an duine eile úd; óir siné an</span>
<lb n="2499"/><span>brígh atá leis na ceangalaibh sin.  Chíon tú, ansan,</span>
<lb n="2500"/><span>gach aoinne acu ar crochadh ar aon tsnáithín amháin.</span>
<lb n="2501"/><span>Agus tarraigtear duine acu suas go h-árd, go dtí</span>
<lb n="2502"/><span>ná féadan an snáith an mheághchaint d'fholag agus go</span>
<lb n="2503"/><span>mbrisean sé agus go dtuitean an duine agus go</span>
<lb n="2504"/><span>ndeinean sé a lán fothraim.  Agus duine ná tógtar</span>
<lb n="2505"/><span>ach beagán ó'n dtalamh tuitean sé gan aon fhothram</span>
<lb n="2506"/><span>agus fanan sé ansan agus is ar éigin a thugan a</span>
<lb n="2507"/><span>chómharsain fé ndeara a thuitim.</span></p>
<lb n="2508"/>
<lb n="2509"/><p><span>Chár.  Is ait an sgéal ar fad é, a h-Erméis.</span></p>
<lb n="2510"/>
<lb n="2511"/><p><span>h-Erm.  Is fíor.  Ní fheadraís a leath, a Cháróin.</span>
<lb n="2512"/><span>Feuch an dúil a bhíon acu i ngnó an tsaoghail; an fuadar</span>
<lb n="2513"/><span>a bhíon fútha; agus iad ag imtheacht i lár an fhuadair;</span>
<lb n="2514"/><span>an gleacaidhe sin, an bás, 'ghá sgiobadh chun siubhail.</span>
<lb n="2515"/><span>Agus nách maith na teachtairí agus na seirbhísigh atá</span>
<lb n="2516"/><span>aige, mar a chíon tú! .i. crith, agus eugcruas, agus</span>
<lb n="2517"/><span>cliabh-ghalar, agus slaghdán, agus claidhmhte, agus</span>
<lb n="2518"/><span>bitheamhantas, agus nimh, agus na breithimh, agus na</span></p>
</div>
<pb n="61"/>
<div><lb n="2519"/><p><span>righthe; agus ná cuimhnighid na daoine ar aon nídh</span>
<lb n="2520"/><span>dhíobh san i n-aon chor an fhaid a bhíon an saoghal ag</span>
<lb n="2521"/><span>eirighe leó; ach nuair a ghabhan an saoghal 'n-a</span>
<lb n="2522"/><span>gcoinnibh ní bhíon acu ach "ochón!" agus "a chreach</span>
<lb n="2523"/><span>láidir é!" agus "ó cad a dhéanfad!"  Ach dá</span>
<lb n="2524"/><span>gcuimhnighdís ó thosach ná fuil ionta ach daoine</span>
<lb n="2525"/><span>agus go gcaithfid siad bás d'fhághail, go gcaithfid</span>
<lb n="2526"/><span>siad imtheacht nuair a bheidh a dtréimhse caithte, mar</span>
<lb n="2527"/><span>a dhúiseóchadh duine a' taibhreamh, agus an saoghal</span>
<lb n="2528"/><span>so go léir d'fhágaint 'n-a ndiaidh, do chaithfidís</span>
<lb n="2529"/><span>a saoghal níba chiallmhaire agus ní chuirfadh an bás</span>
<lb n="2530"/><span>oiread sgannra ortha.  Ach anois is dóich leó go</span>
<lb n="2531"/><span>bhféadfid siad fanmhaint anso i gcómhnuidhe, agus</span>
<lb n="2532"/><span>nuair a thagan an teachtaire, i riocht éagcruais nú</span>
<lb n="2533"/><span>cliabh-ghalair, agus a bheirean sé greim ortha agus a</span>
<lb n="2534"/><span>thógan sé chun siubhail iad bíon fearg ortha, toisg gan</span>
<lb n="2535"/><span>aon choinne bheith acu go stracfí mar sin as an saoghal</span>
<lb n="2536"/><span>iad.  An fear san atá ag déanamh an tighe sin dó</span>
<lb n="2537"/><span>féin chómh díthealach, agus ag brostú na gceárdaidhthe,</span>
<lb n="2538"/><span>dá n-innstí dhó go gcríochnófí an tigh ach ná h-íosfadh</span>
<lb n="2539"/><span>sé féin oiread agus aon bhéile amháin istigh ann; go</span>
<lb n="2540"/><span>bhfaghadh sé féin bás chómh luath agus a bheadh an ceann ar</span>
<lb n="2541"/><span>an dtigh agus go bhfágfadh sé an tigh agá oighre cad</span>
<lb n="2542"/><span>déarfadh sé leis féin?  Nú an fear san n-a bhfuil an</span>
<lb n="2543"/><span>mac óg agá mhnaoi agus a cháirde cruinnighthe aige chun</span>
<lb n="2544"/><span>na cóisireach, chun a ainme féin do chur ar an mac, an</span>
<lb n="2545"/><span>dóich leat an mbeadh an t-áthas san go léir air anois</span>
<lb n="2546"/><span>dá mbeadh fhios aige go bhfuil an mac san chun báis</span>
<lb n="2547"/><span>d'fhághail nuair a bheidh sé seacht mbliana dh'aois?  Ach</span>
<lb n="2548"/><span>chíon sé an fear so thall n-a bhfuil a mhac eirighthe suas</span>
<lb n="2549"/><span>aige agus é 'n-a ghleacaidhe chumasach agus buadh beirtha</span>
<lb n="2550"/><span>aige in sna cleasaibh lúth i n-aice Oluimpia.  Ach ní</span>
<lb n="2551"/><span>fheicean sé an fear eile úd n-a bhfuil a mhac tar éis</span>
<lb n="2552"/><span>bháis aige agus é 'ghá bhreith leis amach chun a adhlactha,</span>
<lb n="2553"/><span>ná ní h-eól dó cad é an saghas an snáith ar a raibh sé</span>
<lb n="2554"/><span>ar crochadh.  Agus chíon tú na daoine go léir úd atá</span>
<lb n="2555"/><span>ag coimhsgar i dtaobh teóran, agus iad súd atá ag</span></p>
</div>
<pb n="62"/>
<div><lb n="2556"/><p><span>bailiú saidhbhris, agus ansan, sar a mbíon aon phioc</span>
<lb n="2557"/><span>de thoradh a saothar acu, siúd greim ortha agus</span>
<lb n="2558"/><span>iad d'á sguabadh chun siubhail ag na teachtairíbh úd</span>
<lb n="2559"/><span>adubhart.</span></p>
<lb n="2560"/>
<lb n="2561"/><p><span>Chár.  Chím na neithe sin go léir agus táim 'ghá</span>
<lb n="2562"/><span>fhiafraighe dhíom féin cad é an pléisiúr a bhíon acu ar an</span>
<lb n="2563"/><span>saoghal, nú cad a baintear díobh go mbíon an diombádh</span>
<lb n="2564"/><span>go léir ortha 'n-a dhiaidh.</span></p>
<lb n="2565"/>
<lb n="2566"/><p><span>h-Erm.  Agus feuch ar na righthibh a bhíon ós a gcionn.</span>
<lb n="2567"/><span>Ba dhóich leat ortha go bhfaighid siad fíor áthas, go</span>
<lb n="2568"/><span>mbíd siad ar a sástacht, ó bhaoghal gach buairimh agus</span>
<lb n="2569"/><span>gach bárthain.  Ach is mó go mór an míshásamh aigne</span>
<lb n="2570"/><span>a gheibhid siad 'ná an pléisiúr a bhíon acu.  Ní bhíd</span>
<lb n="2571"/><span>siad choidhche gan buairt aigne ortha agus eagla namhad,</span>
<lb n="2572"/><span>agus uisge-fé-thalamh d'á dhéanamh 'n-a dtímpal, agus</span>
<lb n="2573"/><span>fuath ag daoine dhóibh, agus plámás fill 'á dhéanamh</span>
<lb n="2574"/><span>ortha; gan trácht ar na trioblóidíbh eile do thagan</span>
<lb n="2575"/><span>ortha fé mar a thagaid siad ar chách, taomana breóit-</span>
<lb n="2576"/><span>eachta agus pianta agus teinneas.  Agus ansan,</span>
<lb n="2577"/><span>má bhíon an sgéal chómh dona san ag na righthibh is</span>
<lb n="2578"/><span>uiriste a thuisgint cad é a olcas a bhíon an sgéal</span>
<lb n="2579"/><span>agá ndaoinibh.</span></p>
<lb n="2580"/>
<lb n="2581"/><p><span>Chár.  An bhfuil 'fhios agat, a h-Erméis, cad leis</span>
<lb n="2582"/><span>go gcuirim-se daoine agus a mbeatha i gcomparáid?</span>
<lb n="2583"/><span>An bhfeacaís riamh na cluig a thagan ar uisge na h-abhan</span>
<lb n="2584"/><span>nuair a bhíon sé ag rith le fánaidh?  Na cluig sin d'á</span>
<lb n="2585"/><span>ndeinean an t-únán?  Bíon cuid acu ana bheag agus</span>
<lb n="2586"/><span>pléasgaid siad go luath.  Bíon cuid acu a sheasuighean</span>
<lb n="2587"/><span>tamal agus tagan cluig eile i ngar dóibh agus súghaid</span>
<lb n="2588"/><span>siad chucha iad agus ataid siad ana mhór.  Ansan</span>
<lb n="2589"/><span>pléasgaid siad san, leis, uair éigin, óir ní féidir a</span>
<lb n="2590"/><span>mhalairt.  Siné an údhálta ag beatha na ndaoine.  Iad</span>
<lb n="2591"/><span>go léir d'á séide suas le gaoith, cuid acu mór agus</span>
<lb n="2592"/><span>cuid acu beag; agus cuid acu ná faghan ach séide ana</span>
<lb n="2593"/><span>shuarach nuair a phléasgaid siad, agus cuid acu d'imthigh-</span>
<lb n="2594"/><span>ean láithreach le linn iad do theacht.  Ach ní foláir</span>
<lb n="2595"/><span>dóibh go léir pléasgadh agus imtheacht gan tuairisg.</span>
<lb n="2596"/></p>
</div>
<pb n="63"/>
<div><lb n="2597"/><p><span>h-Erm.  Taoin tú chómh maith le h-Ómér féin chun</span>
<lb n="2598"/><span>soluídí dhéanamh.  Deir sé gur cuma na daoine nú</span>
<lb n="2599"/><span>duilleabhar na gcrann.</span></p>
<lb n="2600"/>
<lb n="2601"/><p><span>Chár.  Agus bíodh gur fíor san feuch conus mar a</span>
<lb n="2602"/><span>chaithid siad a mbeatha, ag coimhsgar mar gheall ar</span>
<lb n="2603"/><span>rígheachtaibh agus mar gheall ar onóir agus mar gheall</span>
<lb n="2604"/><span>ar thalmhaintíbh, agus go gcaithfid siad na neithe sin</span>
<lb n="2605"/><span>go léir d'fhágaint 'n-a ndiaidh agus teacht ag triall</span>
<lb n="2606"/><span>orainne agus gan acu ach an t-obolos!  Tá sé chómh</span>
<lb n="2607"/><span>maith agam, ó táimíd ar an áit árd so, glaodhach ortha</span>
<lb n="2608"/><span>agus labhairt leó agus cómhairle thabhairt dóibh an</span>
<lb n="2609"/><span>saothar gan tairbhthe do chur uatha agus bheith ag cuimh-</span>
<lb n="2610"/><span>neamh ar an mbás i gcómhnuidhe:  Mar seo feuch — "A</span>
<lb n="2611"/><span>dhaoine gan chiall! cad chuige dhaoibh bheith chómh h-im-</span>
<lb n="2612"/><span>níomhach?  Stadaidh d'bhúr saothar mar ní mhairfidh sibh</span>
<lb n="2613"/><span>i gcómhnuidhe.  Na neithe sin n-a bhfuil an suím go</span>
<lb n="2614"/><span>léir agaibh ionta ní'l aon nídh acu bithbhuan; agus</span>
<lb n="2615"/><span>nuair a gheóbhaidh duine bás ní fhéadfidh sé aon nídh</span>
<lb n="2616"/><span>acu do bhreith leis.  Ní foláir é dh'imtheacht lomrachta</span>
<lb n="2617"/><span>agus a thigh agus a chuid tailimh agus a chuid óir do dhul</span>
<lb n="2618"/><span>chun daoine eile go deó, i n-atharach sealbha."  Nách</span>
<lb n="2619"/><span>dóich leat, dá labharainn amach go h-árd na neithe sin</span>
<lb n="2620"/><span>agus neithe d'á sórd, ó'n áit árd so as a bhféadfí</span>
<lb n="2621"/><span>sinn a dh'aireachtaint, gur bh'fhearrde beatha na ndaoine</span>
<lb n="2622"/><span>é agus go dtiocfadh breis céille dhóibh?</span></p>
<lb n="2623"/>
<lb n="2624"/><p><span>h-Erm.  A dhuine mo chroidhe 'stigh, ní fheadaraís cad</span>
<lb n="2625"/><span>é an greim atá ag ainbhfios agus ag dul amú ortha.  Ní</span>
<lb n="2626"/><span>fhéadfá a gcluasa dh'osgailt le tráthar, táid siad chómh</span>
<lb n="2627"/><span>stupaithe sin acu le céir, fé mar a stup Odusséus</span>
<lb n="2628"/><span>cluasa a chualachta le h-eagla go n-aireóchaidís na</span>
<lb n="2629"/><span>Suiréana.  Conus fhéadfidís tu dh'aireachtaint, mar</span>
<lb n="2630"/><span>sin, dá mbeifá ag béicigh go dtí go sgoilfadh ort!</span>
<lb n="2631"/><span>An rud a dheinean Léité agaibh-se thíos deinean ain-</span>
<lb n="2632"/><span>bhfios anso é.  Tá rainnt acu, ámhthach, nár ghlac an chéir</span>
<lb n="2633"/><span>isteach 'n-a gcluasaibh, agus tá beann acu ar an</span>
<lb n="2634"/><span>bhfírinne, agus feuchaid siad isteach i neithibh go géar,</span>
<lb n="2635"/><span>'ghá mbreithniú, feuchaint cad é an saghas iad.</span>
<lb n="2636"/></p>
</div>
<pb n="64"/>
<div><lb n="2637"/><p><span>Chár.  Má 'seadh nár cheart dom labhairt go h-árd</span>
<lb n="2638"/><span>leó san?</span></p>
<lb n="2639"/>
<lb n="2640"/><p><span>h-Erm.  An nídh atá ar eólus acu cheana ní gádh bheith</span>
<lb n="2641"/><span>'ghá innsint dóibh.  Feuch mar atáid siad ag druidim</span>
<lb n="2642"/><span>i leithtaoibh ó'n sluagh agus ag magadh fé'n obair atá</span>
<lb n="2643"/><span>ar siubhal, obair ná taithnean i n-aon chor leó.  Ba</span>
<lb n="2644"/><span>dhóich le duine ortha go bhfuilid siad ag cuimhneamh ar</span>
<lb n="2645"/><span>imtheacht as an saoghal ag triall oraibh-se, mar tá</span>
<lb n="2646"/><span>fuath ag daoine dhóibh toisg iad a bheith ag cáine an</span>
<lb n="2647"/><span>ainbhfiosa.</span></p>
<lb n="2648"/>
<lb n="2649"/><p><span>Chár.  Deárna libh, a lucht an chroidhe mhóir!  Ach</span>
<lb n="2650"/><span>nách beag atá ann díobh, a h-Erméis.</span></p>
<lb n="2651"/>
<lb n="2652"/><p><span>h-Erm.  Is beag; ach is leór iad.  Téidhmís síos anois.</span></p>
<lb n="2653"/>
<lb n="2654"/><p><span>Chár.  Aon nídh amháin eile, a h-Erméis, atá uaim,</span>
<lb n="2655"/><span>agus nuair a bheidh sé sin taisbeánta agat dom beidh</span>
<lb n="2656"/><span>an t-eólus go léir tabhartha agat dom.  Taisbeáin</span>
<lb n="2657"/><span>dom na h-áiteana 'n-a gcuirid siad a gcuirp, mar</span>
<lb n="2658"/><span>a n-adhlacaid siad a mairbh.</span></p>
<lb n="2659"/>
<lb n="2660"/><p><span>h-Erm.  Uaghna, a Cháróin, agus leachtana, agus</span>
<lb n="2661"/><span>tuamaí, a tugtar ortha san.  Ach an bhfeicean tú na</span>
<lb n="2662"/><span>tulacháin sin atá lasmuich de sna catharachaibh, agus</span>
<lb n="2663"/><span>na columna, agus na piramidí?  Áiteana chun na</span>
<lb n="2664"/><span>marbh d'adhlacadh iseadh iad san go léir.</span></p>
<lb n="2665"/>
<lb n="2666"/><p><span>Chár.  Agus cad chuige go gcuirid siad na coróinní</span>
<lb n="2667"/><span>sin ar na clochaibh sin agus go gcimilid siad na h-ungtha</span>
<lb n="2668"/><span>dhíobh?  Agus iad súd, feuch, atá ag déanamh an chlaidhe ar</span>
<lb n="2669"/><span>aghaidh an tulacháin agus ag baint na díge, cad chuige go</span>
<lb n="2670"/><span>bhfuilid siad ag dógh an bhídh uasail sin agus, mar</span>
<lb n="2671"/><span>a mheasaim, ag dortadh fíona agus miodha isteach in</span>
<lb n="2672"/><span>sna dígibh?</span></p>
<lb n="2673"/>
<lb n="2674"/><p><span>h-Erm.  Ní fheadar an domhan, a bhádóir, cad é an</span>
<lb n="2675"/><span>tairbhthe na neithe sin do'n mhuinntir atá thíos i hÁdés.</span>
<lb n="2676"/><span>Ach is dóich leó go gcurtar na h-anamnacha aníos airís</span>
<lb n="2677"/><span>agus go gcaithid siad an bia, chómh fada agus is féidir</span>
<lb n="2678"/><span>é, agus iad ag imtheacht anonn 's anall tríd an ngal</span>
<lb n="2679"/><span>agus tríd an ndeatach; agus go n-ólaid siad an fíon</span>
<lb n="2680"/><span>as an ndíg.</span>
<lb n="2681"/></p>
</div>
<pb n="65"/>
<div><lb n="2682"/><p><span>Chár.  Émh!  Iad san ag ól agus ag ithe anois</span>
<lb n="2683"/><span>agus a bplaoisgeana feóchta tirm!  Ach is amadánta</span>
<lb n="2684"/><span>an gnó dom labhairt mar sin leat-sa agus gur tu</span>
<lb n="2685"/><span>féin a bhíon 'ghá mbreith síos ag triall orm i n-aghaidh</span>
<lb n="2686"/><span>an lae.  Is agat atá 'fhios an féidir dóibh teacht aníos</span>
<lb n="2687"/><span>airís tar éis iad do dhul aon uair amháin fé thalamh.</span>
<lb n="2688"/><span>Agus nách deas an cor a bheadh orm féin, a h-Erméis,</span>
<lb n="2689"/><span>agus a bhfuil de chúram cheana orm, dá gcaithinn ní</span>
<lb n="2690"/><span>h-amháin iad do bhreith síos ach fós iad do thabhairt</span>
<lb n="2691"/><span>aníos airís chun dighe dh'ól.  Ó a dhaoine gan chiall ná</span>
<lb n="2692"/><span>tuigean conus mar atá gnó na mbeó agus gnó na</span>
<lb n="2693"/><span>marbh deighilte ó n-a chéile; agus conus mar atá</span>
<lb n="2694"/><span>neithe againne, agus:-</span></p>
<lb n="2695"/>
<lb n="2696"/><p><span>"Gur mar a chéile ansúd ag béal na h-uagha</span>
<lb n="2697"/><span>An fear gan leacht a's fear an leachtáin mhuair;</span>
<lb n="2698"/><span>Iros na déarca 's Agamemnón rí;</span>
<lb n="2699"/><span>Tirsítés maol a's mac Téitis na gruaige buidhe.</span>
<lb n="2700"/><span>Cómh-bhán cómh-thirm cách uile de sna slóightibh</span>
<lb n="2701"/><span>Ar mhághaibh Asphodeil ag gluaiseacht rómpa."</span></p>
<lb n="2702"/>
<lb n="2703"/><p><span>h-Erm.  Ó a dhaoine! cad a bhfuil de h-Ómér agat</span>
<lb n="2704"/><span>d'á stealladh amach chughainn?  Ach ó thugais chun mo</span>
<lb n="2705"/><span>chuimhne é ní mór dhom tuama Aichilléis a thaisbeáint</span>
<lb n="2706"/><span>duit.  Siné thall é ar bruach na faraige.  Siné Sígéion</span>
<lb n="2707"/><span>na Trae.  Agus ar a aghaidh sin anonn atá Aias curtha</span>
<lb n="2708"/><span>i Roitein.</span></p>
<lb n="2709"/>
<lb n="2710"/><p><span>Chár.  Ní tuamaí ró mhóra iad, a h-Erméis.  Tais-</span>
<lb n="2711"/><span>beáin dom anois na catharacha úd n-a n-airighmíd teacht</span>
<lb n="2712"/><span>thórsa laistíos, .i. Nínos, agus Sardanapalos, agus</span>
<lb n="2713"/><span>Baibilóin, agus Mucéna, agus Cléóna, agus Ilion</span>
<lb n="2714"/><span>féin.  Is cuimhin liom gur rugas anonn mórán ó'n</span>
<lb n="2715"/><span>áit sin.  Bhíos ar feadh deich mblian gan mo bháidín</span>
<lb n="2716"/><span>do tharrac i dtír ná do thriomú.</span></p>
<lb n="2717"/>
<lb n="2718"/><p><span>h-Erm.  Tá an Nínos úd ar neamhnídh, a bhádóir.  Níl</span>
<lb n="2719"/><span>a rian ann.  Ní fhéadfá a dh'innsint anois cá raibh</span>
<lb n="2720"/><span>an chathair sin.  Ach siní thall cathair Bhaibilóin n-a</span>
<lb n="2721"/><span>bhfuil na túir mhóra uirthi agus an falla uathbhásach</span></p>
</div>
<pb n="66"/>
<div><lb n="2722"/><p><span>'n-a tímpal.  Ach ní ró fhada go mbeidh an chathair</span>
<lb n="2723"/><span>sin, leis, fé mar atá Nínos, ar iarraidh.  Is nár</span>
<lb n="2724"/><span>liom Mucéna do thaisbeáint duit, ná Cléóna, ná,</span>
<lb n="2725"/><span>go mór mór, Ilion, mar tá 'fhios agam go dtachtfir</span>
<lb n="2726"/><span>h-Ómér chómh luath agus do raghair síos, mar gheall</span>
<lb n="2727"/><span>ar bhladhman a chod' filidheachta.  Bhí na catharacha</span>
<lb n="2728"/><span>san go léir fé ádh agus fé mhaise tamal, ach táid</span>
<lb n="2729"/><span>siad tar éis bháis.  Gheibhid catharacha bás, leis, a</span>
<lb n="2730"/><span>bhádóir, chómh maith le daoine.  Agus rud is iongan-</span>
<lb n="2731"/><span>taighe 'ná san féin, gheibhid na h-aibhní bás.  Ní'l oiread</span>
<lb n="2732"/><span>agus cadhséar abhan Inachuis le feisgint i h-Argos</span>
<lb n="2733"/><span>anois.</span></p>
<lb n="2734"/>
<lb n="2735"/><p><span>Chár.  Achaidhe, a h-Óméir, cad é mar mholadh!</span>
<lb n="2736"/><span>"Ilion naomhtha na mbóithre leathana!" agus "Cléóna</span>
<lb n="2737"/><span>na bfallaí daingeana!"  Ach, i lár ár gcainnte, cé</span>
<lb n="2738"/><span>h-iad súd atá ag cómhrac agus cad chuige dhóibh bheith</span>
<lb n="2739"/><span>ag marbhú a chéile?</span></p>
<lb n="2740"/>
<lb n="2741"/><p><span>h-Erm.  Argeiacha iad san, A Cháróin, agus Lace-</span>
<lb n="2742"/><span>demónigh, agus an rí féinne sin atá leath mharbh, siné</span>
<lb n="2743"/><span>Ortruádés agus sgríbhinn aige 'á dhéanamh ar an gcómh-</span>
<lb n="2744"/><span>ramh le n-a chuid fola féin.</span></p>
<lb n="2745"/>
<lb n="2746"/><p><span>Chár.  Agus cad is bun leis an gcogadh, a h-Erméis?</span></p>
<lb n="2747"/>
<lb n="2748"/><p><span>h-Erm.  An machaire sin ar a bhfuil an cogadh d'á</span>
<lb n="2749"/><span>dhéanamh.</span></p>
<lb n="2750"/>
<lb n="2751"/><p><span>Chár.  Ó an díthcéille!  Nár chóir go mbeadh 'fhios</span>
<lb n="2752"/><span>acu dá mba le gach duine acu an Peleponésos ar fad</span>
<lb n="2753"/><span>gur bh'ar éigin a gheóbhaidís troigh talmhan ó Aiacos.  Ach</span>
<lb n="2754"/><span>beidh daoine eile ag saothrú an mhachaire sin 'n-a dhiaidh</span>
<lb n="2755"/><span>so agus bainfid siad an cómhramh san d'á bhunaibh le</span>
<lb n="2756"/><span>céachta.</span></p>
<lb n="2757"/>
<lb n="2758"/><p><span>h-Erm.  Beidh san mar sin gan amhras.  Ach téidhmís</span>
<lb n="2759"/><span>síos anois agus cuirimís na cnuic seo 'n-a n-ineadaibh</span>
<lb n="2760"/><span>féin airís, agus imthighmís i mbun ár ngnóthaí, tusa chun</span>
<lb n="2761"/><span>do bháid agus mise chun mo theachtaireachta.  Tiocfad</span>
<lb n="2762"/><span>chughat sar a fada ag seóladh na marbh síos chughat.</span></p>
<lb n="2763"/>
<lb n="2764"/><p><span>Chár.  Tá comaoine curtha agat orm, a h-Erméis.</span>
<lb n="2765"/><span>Beidh mé buidheach go deó dhíot.  Tá tairbhthe fághalta</span></p>
</div>
<pb n="67"/>
<div><lb n="2766"/><p><span>agam as an gcuaird seo mar gheall ort.  Nách ait mar</span>
<lb n="2767"/><span>atá an sgéal ag na daoine mí-ádhbharacha só!  Righthe;</span>
<lb n="2768"/><span>bluic óir.  Idhbeartha móra.  Cogaí — Agus gan aon</span>
<lb n="2769"/><span>chuimhneamh acu ar Chárón.</span></p>
<lb n="2770"/>
<lb n="2771"/><p><span>XXIII.</span></p>
<lb n="2772"/>
<lb n="2773"/><p><span>IOMRAMH SÍOS, NÚ TÍORÁNACH.</span></p>
<lb n="2774"/>
<lb n="2775"/><p><span>Chár.  Tá go maith, a Chlótó.  Tá an bád so ullamh</span>
<lb n="2776"/><span>dúinn le fada agus i dtreó go maith chun gluaiste,</span>
<lb n="2777"/><span>an t-uisge taosgaithe aníos as, an crann seóil 'n-a</span>
<lb n="2778"/><span>sheasamh, an anairt thuas, gach bata rámha ceangailte</span>
<lb n="2779"/><span>i n'áit féin.  Am' thaobh-sa dhe, ní'l aon rud chun sinn</span>
<lb n="2780"/><span>a chosg ar ghluaiseacht láithreach ach an t-anncaire do</span>
<lb n="2781"/><span>tharrac aníos.  Tá h-Ermés ag déanamh ríghnis, ámh-</span>
<lb n="2782"/><span>thach, agus ba cheart dó bheith anso fadó riamh.  Tá an</span>
<lb n="2783"/><span>bád gan lucht taistil, mar a chíon tú, bíodh go bhféad-</span>
<lb n="2784"/><span>fadh sé trí cuarda bheith tabhartha aige i n-a bhfuil tagaithe</span>
<lb n="2785"/><span>de'n lá.  Ach tá an tráthnóna ann agus gan oiread</span>
<lb n="2786"/><span>agus obolos fághalta fós againn.  Tá fhios agam go</span>
<lb n="2787"/><span>measfidh Plútó failíghtheach me in sna gnóthaíbh seo,</span>
<lb n="2788"/><span>bíodh gur duine eile atá cionntach.  Ach an réice seir-</span>
<lb n="2789"/><span>bhísigh seo againn, an giolla macánta so na marbh, is</span>
<lb n="2790"/><span>dócha go bhfuil déanta aige lastuas mar a dheinid</span>
<lb n="2791"/><span>daoine eile anso, .i. gur ól sé uisge Lété agus go</span>
<lb n="2792"/><span>bhfuil dearmhadta aige teacht thar n-ais chughainn, agus</span>
<lb n="2793"/><span>gur ag iomrasgáil atá sé leis na fearaibh óga, nú ag</span>
<lb n="2794"/><span>seinnt ar chruit, nú ag míniú diospóireachta éigin,</span>
<lb n="2795"/><span>nú ag taisbeáint a chuid cleas, nú b'fhéidir gur ag</span>
<lb n="2796"/><span>braduíol atá an fear macánta.  Tá an cheárd san,</span>
<lb n="2797"/><span>leis, aige.  Ach tá eugcóir aige 'á dhéanamh orainn, óir</span>
<lb n="2798"/><span>is linne a leath.</span></p>
<lb n="2799"/>
<lb n="2800"/><p><span>Chlót.  Ca bh'fhios duit, a Cháróin, ná go mb'fhéidir</span>
<lb n="2801"/><span>go dtáinig gnó éigin air?  B'fhéidir gur chuir Zeús</span></p>
</div>
<pb n="68"/>
<div><lb n="2802"/><p><span>cúram éigin air a chuir moill air, ag déanamh ruda a</span>
<lb n="2803"/><span>bhain leis an áit thuas.  Tá Zeús, leis, 'n-a mháighistir</span>
<lb n="2804"/><span>air.</span></p>
<lb n="2805"/>
<lb n="2806"/><p><span>Chár.  Tá, ach ní cuibhe dhó bheith 'n-a mháighistir air</span>
<lb n="2807"/><span>farais an gceart, a Chlótó.  Is linne, leis, é, agus</span>
<lb n="2808"/><span>níor chimeádamair-ne riamh é nuair ba cheart dó im-</span>
<lb n="2809"/><span>theacht uainn.  Ach tá fhios agam-sa cad 'tá air.  Ní'l</span>
<lb n="2810"/><span>againne ach asphodeil, agus dortadh fíona ar na mairbh,</span>
<lb n="2811"/><span>agus cácaí, agus ofráil do sna mairbh, agus ceó,</span>
<lb n="2812"/><span>agus sgamail, agus doircheacht; ach lastuas ar neamh</span>
<lb n="2813"/><span>tá gach aon rud suairc acu, a lán ambrósia agus a</span>
<lb n="2814"/><span>ndóithin neictair, agus measaim nách miste leis ríghneas</span>
<lb n="2815"/><span>a dhéanamh thuas acu.  Pé sgéal é, rithean sé uainne mar</span>
<lb n="2816"/><span>a rithfadh duine a' príosún; ach nuair a bhíon sé ag</span>
<lb n="2817"/><span>teacht anuas chughainn tagan sé ríghin go leór, i dtreó</span>
<lb n="2818"/><span>gur fada ag teacht é.</span></p>
<lb n="2819"/>
<lb n="2820"/><p><span>Chlót.  Cuir uait an ceisneamh, a Cháróin, seo chughainn</span>
<lb n="2821"/><span>é!  Agus tá mórán daoine aige á thabhairt leis, mar</span>
<lb n="2822"/><span>a chíon tú.  Ní h-eadh ach 'á gcomáint roimis atá sé</span>
<lb n="2823"/><span>le n-a shlait draoidheachta mar a chomáinfadh sé sgata</span>
<lb n="2824"/><span>gabhar.  Agus feuch, chím duine acu agus é ceangailte,</span>
<lb n="2825"/><span>agus duine eile acu agus é ag gáirí, agus duine acu</span>
<lb n="2826"/><span>agus mála air agus cleith 'n-a láimh aige agus é ag</span>
<lb n="2827"/><span>feuchaint go feargach agus é ag brostú na cod' eile.</span>
<lb n="2828"/><span>Agus ná feicean tú h-Ermés féin agus é ag séide</span>
<lb n="2829"/><span>aluis de, agus ceó bóthair ar a chosaibh, agus saothar</span>
<lb n="2830"/><span>air, agus a bhéal ar leathadh aige ag gabháil na gaoithe? —</span>
<lb n="2831"/><span>Cad é seo ort, a h-Erméis?  Cad fé ndeár an</span>
<lb n="2832"/><span>saothar?  Tá buile éigin ort.</span></p>
<lb n="2833"/>
<lb n="2834"/><p><span>h-Erm.  Cad a bheadh orm, a Chlótó, ach me bheith ag</span>
<lb n="2835"/><span>rith indiaidh an chuirpthigh mhalluighthe seo i dtreó gur</span>
<lb n="2836"/><span>dhóbair dom gan bheith ábalta ar theacht chun an bháid i</span>
<lb n="2837"/><span>n-aon chor an lá so.</span></p>
<lb n="2838"/>
<lb n="2839"/><p><span>Chlót.  Agus cé h-é féin?  Nú cad a bhí uaidh gur</span>
<lb n="2840"/><span>rith sé leis féin?</span></p>
<lb n="2841"/>
<lb n="2842"/><p><span>h-Erm.  Tá san soiléir go leór.  Do rith sé leis</span>
<lb n="2843"/><span>féin mar theastuigh uaidh fanmhaint beó.  Rí éigin, nú</span></p>
</div>
<pb n="69"/>
<div><lb n="2844"/><p><span>tíoránach éigin iseadh é.  Siné a mheasaim ó'n gcuma</span>
<lb n="2845"/><span>'n-a mbíon sé ag gol agus ag blaidhthrigh agus 'á rádh</span>
<lb n="2846"/><span>go bhfuil mórán aoibhnis caillte aige.</span></p>
<lb n="2847"/>
<lb n="2848"/><p><span>Chlót.  An t-amadán!  Ag rith leis féin, chómh</span>
<lb n="2849"/><span>maith agus gur bh'fhéidir dó fanmhaint beó agus an</span>
<lb n="2850"/><span>snáith beatha a bhí 'á shníomh dó imthighthe!</span></p>
<lb n="2851"/>
<lb n="2852"/><p><span>h-Erm.  Ag rith leis féin, arsa tusa.  Mara mbeadh</span>
<lb n="2853"/><span>an duin'uasal so anso n-a bhfuil an chleith aige do</span>
<lb n="2854"/><span>thabhairt a chongnaimh dom i dtreó gur rugamair air</span>
<lb n="2855"/><span>agus cheangalamair é d'imtheóchadh sé uainn.  Ó'n</span>
<lb n="2856"/><span>uair a thug Atropos suas dom é níor stad sé ach ag</span>
<lb n="2857"/><span>únfairt agus ag cur am' choinnibh agus ag cur a chos</span>
<lb n="2858"/><span>i dtalamh go daingean.  I gcás nár bh'aon bheart shaor-</span>
<lb n="2859"/><span>áideach dúinn é thabhairt linn.  Uaireanta bhíodh sé ag</span>
<lb n="2860"/><span>tathant go bog a's go cruaidh orm leogaint dó imtheacht</span>
<lb n="2861"/><span>ar feadh tamail bhig agus 'ghá gheallamhaint go dtabhar-</span>
<lb n="2862"/><span>fadh sé tuarastal mór dom as.  Ach níor leogas uaim</span>
<lb n="2863"/><span>é, nídh nách iongna, mar bhí nídh nár bh'fhéidir aige d'á</span>
<lb n="2864"/><span>iarraidh.  Ach díreach nuair a bhíomair ag béal an phoill</span>
<lb n="2865"/><span>ansúd, agus mise ag cómhaireamh na marbh chun Aiacois,</span>
<lb n="2866"/><span>mar is gnáth, agus Aiacos 'ghá ndéanamh suas do réir</span>
<lb n="2867"/><span>an táille a bhí fachta aige ód' dhrifír-se, d' euluigh an</span>
<lb n="2868"/><span>malluightheóir seo uainn ar chuma éigin, i dtreó go raibh</span>
<lb n="2869"/><span>aoinne amháin i n-easnamh ar mo chúntas.  D'árduigh</span>
<lb n="2870"/><span>Aiacos a mhailí dubha agus d'fheuch sé orm, "a</span>
<lb n="2871"/><span>h-Erméis," ar seisean, "ná h-imir do chleasa gadaidh-</span>
<lb n="2872"/><span>eachta ar gach aoinne.  Ní beag duit bheith 'ghá n-imirt</span>
<lb n="2873"/><span>sin lastuas ar neamh.  Táid gnóthaí na marbh ró chínte</span>
<lb n="2874"/><span>agus ní féidir ceilt a dhéanamh ionta.  Míle agus</span>
<lb n="2875"/><span>ceathrar, mar a chíon tú, atá sa táille.  Táid siad</span>
<lb n="2876"/><span>agat ach aoinne amháin.  Marab amhlaidh adéarfá</span>
<lb n="2877"/><span>gur b'í Atropos a dh'imir cleas ort."  Do lasas</span>
<lb n="2878"/><span>féin le náire, ach do chuimhnigheas ar an rud a thuit amach</span>
<lb n="2879"/><span>ar an slighe.  D' fheuchas am' thímpal.  Ní raibh an</span>
<lb n="2880"/><span>bioránach so le feisgint i n-aon bhall.  Siúd ar a</span>
<lb n="2881"/><span>thóir me, i dtreó an tsoluis, chómh géar agus d'fhéadas</span>
<lb n="2882"/><span>é.  Tháinig an fear fóghanta so liom uaidh féin.  Do</span></p>
</div>
<pb n="70"/>
<div><lb n="2883"/><p><span>ritheamair an fhaid a bhí i n-ár gcosaibh rith agus do</span>
<lb n="2884"/><span>rugamair air díreach ag Tainaros, i gcás gur ró</span>
<lb n="2885"/><span>dhóbair go n-imthigheadh sé uainn.</span></p>
<lb n="2886"/>
<lb n="2887"/><p><span>Chlot.  Agus sinne, a Cháróin, ag cur neamh-shuim-</span>
<lb n="2888"/><span>eamhlachta i leith h-Erméis!</span></p>
<lb n="2889"/>
<lb n="2890"/><p><span>Chár.  Ach cad chuige a thuille ríghnis, chómh maith agus</span>
<lb n="2891"/><span>ná beadh ár ndóithin ríghnis déanta againn?</span></p>
<lb n="2892"/>
<lb n="2893"/><p><span>Chlót.  Is fíor dhuit é.  Ar bórd leó.  Tógfad-sa</span>
<lb n="2894"/><span>leabhar an chúntais am' láimh agus suidhfad anso ag an</span>
<lb n="2895"/><span>ndréimire, mar is gnáth liom, agus feuchfad gach</span>
<lb n="2896"/><span>duine acu fé mar a thiocfidh fé, feuchaint cé h-é, agus</span>
<lb n="2897"/><span>cad as é, agus conus a fuair sé bás, agus dein-se,</span>
<lb n="2898"/><span>a h-Erméis, iad do thógaint leat agus iad do chur i</span>
<lb n="2899"/><span>dteannta chéile agus aire thabhairt dóibh.  Caith isteach</span>
<lb n="2900"/><span>na rudaí óga so ar dtúis.  Ní'l aon nídh acu san le</span>
<lb n="2901"/><span>freagairt.</span></p>
<lb n="2902"/>
<lb n="2903"/><p><span>h-Erm.  Seo, a bhádóir, an uimhir duit; trí chéad</span>
<lb n="2904"/><span>duine i n-éaghmais an méid a cuireadh isteach.</span></p>
<lb n="2905"/>
<lb n="2906"/><p><span>Chár.  Aililiú!  Thugais cuid mhaith acu leat; agus</span>
<lb n="2907"/><span>a lán acu gan bheith aibidh.  Ar mhaith leat, a Chlótó, go</span>
<lb n="2908"/><span>gcurfí 'n-a ndiaidh seo an mhuinntir ná fuil aoinne ag</span>
<lb n="2909"/><span>gol 'n-a ndiaidh?</span></p>
<lb n="2910"/>
<lb n="2911"/><p><span>Chlót.  Na seandaoine an eadh?  Dein.  Cad ab</span>
<lb n="2912"/><span>áil liom bheith ag feuchaint um an dtaca so i ndiaidh</span>
<lb n="2913"/><span>neithe do thuit amach sar a rugadh Eúclídés?  Tagaidh</span>
<lb n="2914"/><span>anso gach a bhfuil os cionn trí fichid díbh.  Feuch airiú!</span>
<lb n="2915"/><span>Ní airighid siad me.  Táid a gcluasa stupathe leis an</span>
<lb n="2916"/><span>aos.  Ní foláir iad so, leis, do thógaint agus do</span>
<lb n="2917"/><span>chaitheamh isteach.</span></p>
<lb n="2918"/>
<lb n="2919"/><p><span>h-Erm.  Agus feuch, seo cheithre chéad ach amháin</span>
<lb n="2920"/><span>beirt, agus iad go léir go breágh bog aibidh, bainte</span>
<lb n="2921"/><span>'n-a bhfóghmhar féin.</span></p>
<lb n="2922"/>
<lb n="2923"/><p><span>Chlót.  Is fíor dar fiadh, mar a bheadh caortha</span>
<lb n="2924"/><span>tiorma.  Tabhair anso an mhuinntir a goineadh, a</span>
<lb n="2925"/><span>h-Erméis, anois, 'n-a ndiaidh súd.  Cad é an bás</span>
<lb n="2926"/><span>a thug sibh-se anso?  Is fearra dhom féin, ámhthach,</span>
<lb n="2927"/><span>sibh do fheuchaint do réir gach sgríbhinne.  Tá thíos anso</span></p>
</div>
<pb n="71"/>
<div><lb n="2928"/><p><span>ceathrar agus cheithre fichid a fuair bás indé sa chath</span>
<lb n="2929"/><span>i Músia ar a bhfuil Góbarés, an mac san Ocsíartéis.</span></p>
<lb n="2930"/>
<lb n="2931"/><p><span>h-Erm.  Táid siad anso.</span></p>
<lb n="2932"/>
<lb n="2933"/><p><span>Chlót.  Agus mórsheisear a mhairbh iad féin tré</span>
<lb n="2934"/><span>ghrádh.  Agus an fear léigheanta, Téagenés, mar</span>
<lb n="2935"/><span>gheall ar an striapaigh úd ó Mhegara.</span></p>
<lb n="2936"/>
<lb n="2937"/><p><span>h-Erm.  Táid siad ansan at' aice.</span></p>
<lb n="2938"/>
<lb n="2939"/><p><span>Chlót.  Agus ca bhfuil siad súd a mhairbh a chéile tré</span>
<lb n="2940"/><span>dhúil i rígheacht?</span></p>
<lb n="2941"/>
<lb n="2942"/><p><span>h-Erm.  Táid siad 'n-a seasamh i n-aice leat.</span></p>
<lb n="2943"/>
<lb n="2944"/><p><span>Chlót.  Agus an fear so n-ar mhairbh an t-adhalt-</span>
<lb n="2945"/><span>ranach agus a bhean féin é?</span></p>
<lb n="2946"/>
<lb n="2947"/><p><span>h-Erm.  Siné ansan é.</span></p>
<lb n="2948"/>
<lb n="2949"/><p><span>Chlót.  Tabhair anso iad súd n-ar tugadh breith bháis</span>
<lb n="2950"/><span>ortha; iad súd adeirim, a fuair bás fé'n mbataráil,</span>
<lb n="2951"/><span>agus iad súd a cuireadh ar bhearaibh.  Agus an sé dhuine</span>
<lb n="2952"/><span>dhéag úd n-ar mhairbh na robáluidhthe iad, ca bhfuilid</span>
<lb n="2953"/><span>siad, a h-Erméis?</span></p>
<lb n="2954"/>
<lb n="2955"/><p><span>h-Erm.  Táid siad anso, iad-san atá créachtnuighthe</span>
<lb n="2956"/><span>mar a chíon tú.  An maith leat go dtabharfinn na mná</span>
<lb n="2957"/><span>chughat, leis?</span></p>
<lb n="2958"/>
<lb n="2959"/><p><span>Chlót.  Gan amhras.  Agus iad súd ó'n longbhrise;</span>
<lb n="2960"/><span>óir is an uair chéadna do tháinig an bás ortha, agus</span>
<lb n="2961"/><span>ar an gcuma gcéadna.  Agus iad súd a fuair bás</span>
<lb n="2962"/><span>leis an éagcruas, óir do fuaradar-san bás i</span>
<lb n="2963"/><span>n-aonfheacht, leis.  Agus Agatoclés, an dochtúir,</span>
<lb n="2964"/><span>mar aon leó.  Agus ca bhfuil Cuniscos an fear</span>
<lb n="2965"/><span>léighinn.  Is ag ithe suipéir Hecaté (mar a chím sa</span>
<lb n="2966"/><span>sgríbhinn seo) agus ag ithe na n-ubh úd ó'n ídhbirt,</span>
<lb n="2967"/><span>agus gan aige leó ach iasg fuar, a bhí sé nuair a fuair</span>
<lb n="2968"/><span>sé bás.  Ca bhfuil sé?</span></p>
<lb n="2969"/>
<lb n="2970"/><p><span>Cun.  Táim anso i n-aice leat le fada, a</span>
<lb n="2971"/><span>Chlótó, a ríogan.  Ach cad a bhí déanta as an slighe</span>
<lb n="2972"/><span>agam gur fhágais ar an saoghal me chómh fada?  Is</span>
<lb n="2973"/><span>beag 'ná go raibh m' fhearsad go léir tochraiste agat.</span>
<lb n="2974"/><span>Cheapas go minic an snáith do ghearradh agus teacht,</span>
<lb n="2975"/><span>uaim féin, ach pé cúis é, níor bh'fhéidir é ghearradh.</span>
<lb n="2976"/></p>
</div>
<pb n="72"/>
<div><lb n="2977"/><p><span>Chlót.  D'fhágas beó thu chun go mbeifá ad' fhear</span>
<lb n="2978"/><span>faire agus ad' liag ar dhroch-chleachtaibh daoine.  Ach</span>
<lb n="2979"/><span>tar ar bórd feasta fé mhaise.</span></p>
<lb n="2980"/>
<lb n="2981"/><p><span>Cun.  Am briathar ná raghad go gcuirtar ar bórd ar</span>
<lb n="2982"/><span>dtúis an fear so atá ceangailte, mar is eagal liom go</span>
<lb n="2983"/><span>mb'fhéidir go bhfaghadh sé an lámh uachtair ort-sa féin</span>
<lb n="2984"/><span>le n-a chuid tathaint.</span></p>
<lb n="2985"/>
<lb n="2986"/><p><span>Chlót.  Feiceam cé h-é féin.</span></p>
<lb n="2987"/>
<lb n="2988"/><p><span>h-Erm.  Megapeintés mac Lacudais, an tíoránach.</span></p>
<lb n="2989"/>
<lb n="2990"/><p><span>Chlót.  Tar ar bórd, a Mhegapeintéis.</span></p>
<lb n="2991"/>
<lb n="2992"/><p><span>Meg.  Ná h-iarr orm é, a Chlótó, a ríogan.  Leog</span>
<lb n="2993"/><span>thar n-ais ar an saoghal me tamal beag.  Ansan tioc-</span>
<lb n="2994"/><span>fad anso uaim féin, gan aoinne do ghlaodhach orm.</span></p>
<lb n="2995"/>
<lb n="2996"/><p><span>Chlót.  Cad chuige gur mian leat go leogfí thar</span>
<lb n="2997"/><span>n-ais tu?</span></p>
<lb n="2998"/>
<lb n="2999"/><p><span>Meg.  Chun mo thighe do chríochnú.  Ní'l sé ach leath</span>
<lb n="3000"/><span>dhéanta agus teaghlach mór iseadh é.</span></p>
<lb n="3001"/>
<lb n="3002"/><p><span>Chlót.  Tar ar bórd agus ná bí ag magadh fút féin.</span></p>
<lb n="3003"/>
<lb n="3004"/><p><span>Meg.  Ní mór an aimsir atá agam á iarraidh ort,</span>
<lb n="3005"/><span>a Chineamhaint.  Leog uait me an t-aon lá amháin seo</span>
<lb n="3006"/><span>go dtugad órdú dom' mhnaoi i dtaobh mo chod' saidh-</span>
<lb n="3007"/><span>bhris.  Tá stór mór curtha i dtalamh agam i n-áit</span>
<lb n="3008"/><span>áirithe.</span></p>
<lb n="3009"/>
<lb n="3010"/><p><span>Chlót.  Tá cínte ná fuil cead le fághail agat.</span></p>
<lb n="3011"/>
<lb n="3012"/><p><span>Meg.  Agus an bhfuil an t-ór san go léir le caille-</span>
<lb n="3013"/><span>amhaint?</span></p>
<lb n="3014"/>
<lb n="3015"/><p><span>Chlót.  Ní'l sé le cailleamhaint.  Ná bíodh aon</span>
<lb n="3016"/><span>cheist ort 'n-a thaobh san.  Beidh sé ag Megaclés, do</span>
<lb n="3017"/><span>cholceathar.</span></p>
<lb n="3018"/>
<lb n="3019"/><p><span>Meg.  Ó! mo náire dhearg é!  An namhaid sin</span>
<lb n="3020"/><span>gur le corp faillíghthe nár chuireas chun báis é!</span></p>
<lb n="3021"/>
<lb n="3022"/><p><span>Chlót.  An fear céadna san go díreach.  Agus</span>
<lb n="3023"/><span>mairfidh sé breis agus dachad blian ad' dhiaidh, agus is</span>
<lb n="3024"/><span>aige a bheid do leanáin agus do chuid éadaigh agus do</span>
<lb n="3025"/><span>chuid óir go léir.</span></p>
<lb n="3026"/>
<lb n="3027"/><p><span>Meg.  Tá eugcóir agat 'á dhéanamh orm, a Chlótó,</span>
<lb n="3028"/><span>ag bronnadh mo choda ar na namhdaibh is measa agam.</span>
<lb n="3029"/></p>
</div>
<pb n="73"/>
<div><lb n="3030"/><p><span>Chlót.  Bhí an saidhbhreas san ag Cudimachos agus do</span>
<lb n="3031"/><span>mharbhuighis-se é, a dhuine mhacánta, agus sar a raibh an</span>
<lb n="3032"/><span>anál as do ghearrais sgórnacha a chlainne agus mhar-</span>
<lb n="3033"/><span>bhuighis iad.</span></p>
<lb n="3034"/>
<lb n="3035"/><p><span>Meg.  Má 'seadh féin ba liom-sa ansan é.</span></p>
<lb n="3036"/>
<lb n="3037"/><p><span>Chlót.  Má 'seadh tá ré do shealbha air caithte.</span></p>
<lb n="3038"/>
<lb n="3039"/><p><span>Meg.  Cogar, a Chlótó.  Druididh-se amach tamailín.</span>
<lb n="3040"/><span>Leog dom imtheacht agus tabharfad indiu duit míle</span>
<lb n="3041"/><span>talant d'ór bhuailte.</span></p>
<lb n="3042"/>
<lb n="3043"/><p><span>Chlót.  Airiú an ar ór agus ar thalantaibh ataoi ag</span>
<lb n="3044"/><span>cuimhneamh fós, a bhrealláin?</span></p>
<lb n="3045"/>
<lb n="3046"/><p><span>Meg.  Agus 'n-a theannta san má 's maith leat é,</span>
<lb n="3047"/><span>an dá chorn óir úd a fuaras nuair a mharbhuigheas</span>
<lb n="3048"/><span>Cléocritos.  Tá céad talant d'ór ghlan, ins gach</span>
<lb n="3049"/><span>corn díobh?</span></p>
<lb n="3050"/>
<lb n="3051"/><p><span>Chlótó.  Tarraigidh isteach é.  Ní thiocfidh sé isteach</span>
<lb n="3052"/><span>uaidh féin.</span></p>
<lb n="3053"/>
<lb n="3054"/><p><span>Meg.  Cuirim a fhianaise oraibh go bhfuil an falla</span>
<lb n="3055"/><span>gan críochnú, agus na calaidhphuirt.  Bheidís críoch-</span>
<lb n="3056"/><span>nuighthe agam dá mairinn chúig lá eile.</span></p>
<lb n="3057"/>
<lb n="3058"/><p><span>Chlótó.  Ná bac iad féin.  Críochnóchaidh do mhalairt</span>
<lb n="3059"/><span>iad.</span></p>
<lb n="3060"/>
<lb n="3061"/><p><span>Meg.  Iarraim an t-aon achainighe bheag amháin seo</span>
<lb n="3062"/><span>ort agus ní deacair é thabhairt dom.</span></p>
<lb n="3063"/>
<lb n="3064"/><p><span>Chlót.  Cad é an saghas é?</span></p>
<lb n="3065"/>
<lb n="3066"/><p><span>Meg.  Go bhfágfí ar an saoghal me go dtí go mbeid</span>
<lb n="3067"/><span>na Pisídigh curtha fé smacht agam, agus cíos curtha ar</span>
<lb n="3068"/><span>na Lúidigh agam, agus leacht curtha suas agam dom</span>
<lb n="3069"/><span>féin agus gníomhartha móra mo bheatha sgríobhtha air.</span>
<lb n="3070"/><span>Sin a n-iarrfad.</span></p>
<lb n="3071"/>
<lb n="3072"/><p><span>Chlót.  Achaidhe!  Airiú, a mhic ó, ní lá ach fiche bliain</span>
<lb n="3073"/><span>atá agat d'á iarraidh.</span></p>
<lb n="3074"/>
<lb n="3075"/><p><span>Meg.  Ach tabharfad geall duit le me theacht chughat</span>
<lb n="3076"/><span>go luath.  Má's maith leat é tabharfad m'aonmhac</span>
<lb n="3077"/><span>duit thar mo cheann.</span></p>
<lb n="3078"/>
<lb n="3079"/><p><span>Chlót.  Airiú a chuirpthigh!  An mac san n-a rabhais</span>
<lb n="3080"/><span>i gcómhnuidhe 'á iarraidh go bhfágfí beó at' dhiaidh é!</span>
<lb n="3081"/></p>
</div>
<pb n="74"/>
<div><lb n="3082"/><p><span>Meg.  Ba mhian liom an nídh sin tamal ach tá a</span>
<lb n="3083"/><span>mhalairt de mheabhair agam anois.</span></p>
<lb n="3084"/>
<lb n="3085"/><p><span>Chlót.  Ní fada go leanfidh sé anso thu.  Marbhóchaidh</span>
<lb n="3086"/><span>an rí a bheidh i gcomhacht é.</span></p>
<lb n="3087"/>
<lb n="3088"/><p><span>Meg.  Má 'seadh ná h-eitigh me ar an méid seo, a</span>
<lb n="3089"/><span>Chineamhaint.</span></p>
<lb n="3090"/>
<lb n="3091"/><p><span>Chlót.  Cad é an rud é?</span></p>
<lb n="3092"/>
<lb n="3093"/><p><span>Meg.  Ba mhaith liom 'fhios a bheith agam conus a</span>
<lb n="3094"/><span>raghaid neithe chun cinn am' dhiaidh.</span></p>
<lb n="3095"/>
<lb n="3096"/><p><span>Chlót.  Éist liom; mar cuirfidh sé tuille buartha ort.</span>
<lb n="3097"/><span>Beidh do bhean agat' dhaor Mídas.  Bhí sí aige agus tu</span>
<lb n="3098"/><span>beó.</span></p>
<lb n="3099"/>
<lb n="3100"/><p><span>Meg.  Ó an cuirptheach!  Agus mise tar éis a</span>
<lb n="3101"/><span>shaoirse thabhairt dó, ar a cómhairle-sin!</span></p>
<lb n="3102"/>
<lb n="3103"/><p><span>Chlót.  Agus beidh t'inghean ar dhuine de striapa-</span>
<lb n="3104"/><span>chaibh an tíoranaigh atá i gcómhacht anois, agus na deil-</span>
<lb n="3105"/><span>bheacha agus na h-íomháigh sin a chuir an chathair suas i</span>
<lb n="3106"/><span>n-onóir duit-se leagfar ar lár iad agus beid na</span>
<lb n="3107"/><span>daoine ag gáirí úmpa.</span></p>
<lb n="3108"/>
<lb n="3109"/><p><span>Meg.  Agus innis an méid seo dhom.  An mbeidh</span>
<lb n="3110"/><span>aoinne dem' cháirdibh chun na h-oibre sin do chosg?</span></p>
<lb n="3111"/>
<lb n="3112"/><p><span>Chlót.  Cé bhí 'n-a chara agat airiú?  Nú cad é an</span>
<lb n="3113"/><span>chúis go mbeadh?  An amhlaidh ná fuil 'fhios agat, an</span>
<lb n="3114"/><span>mhuinntir a bhíodh ag umhlú dhuit agus ag moladh do</span>
<lb n="3115"/><span>chainnte agus do ghníomhartha, gur le h-eagla rómhat a</span>
<lb n="3116"/><span>dheinidís é, nú ag súil le rud éigin uait, ag frithálamh</span>
<lb n="3117"/><span>na gcómhacht a bhí suas agus ag feuchaint chun an ama a</span>
<lb n="3118"/><span>bhí láithreach?</span></p>
<lb n="3119"/>
<lb n="3120"/><p><span>Meg.  Ach bhídís ag dortadh fíona ag na féastaíbh</span>
<lb n="3121"/><span>móra i n-onóir dom, agus ag guidhe gach maitheasa</span>
<lb n="3122"/><span>do theacht orm.  Bhí gach duine acu ullamh ar bhás</span>
<lb n="3123"/><span>d'fhághail thar mo cheann dá mb'fhéidir é, agus iad am'</span>
<lb n="3124"/><span>mholadh go h-árd.  Bhíos am' dhia acu ar fad agus is</span>
<lb n="3125"/><span>am' ainm a dhearbhuighdís.</span></p>
<lb n="3126"/>
<lb n="3127"/><p><span>Chlót.  Seadh, agus bhís ar suipéar ag duine acu aréir</span>
<lb n="3128"/><span>agus tháinig an bás ort.  An gloine deirineach úd a</span>
<lb n="3129"/><span>tugadh duit, siné an gloine do chuir chughainn anso thu.</span>
<lb n="3130"/></p>
</div>
<pb n="75"/>
<div><lb n="3131"/><p><span>Meg.  Á, siné an gloine úd n-a bhfuaras an blas</span>
<lb n="3132"/><span>beag searbh air!  Agus cad chuige gur dhein sé an</span>
<lb n="3133"/><span>gníomh san?</span></p>
<lb n="3134"/>
<lb n="3135"/><p><span>Chlót.  Ag ceistiúchán orm ataoi agus gur teacht ar</span>
<lb n="3136"/><span>bórd is ceart duit.</span></p>
<lb n="3137"/>
<lb n="3138"/><p><span>Meg.  Tá aon nídh amháin ag cur orm go mór, a</span>
<lb n="3139"/><span>Chlótó, agus ba ró mhaith liom dul suas chun an tsoluis</span>
<lb n="3140"/><span>airís tamal beag.</span></p>
<lb n="3141"/>
<lb n="3142"/><p><span>Chlót.  Agus cad é an rud é?  Dheabhróchadh sé nách</span>
<lb n="3143"/><span>rud ró shuarach é.</span></p>
<lb n="3144"/>
<lb n="3145"/><p><span>Meg.  Nuair a bhíos tar éis bháis tháinig mo sheir-</span>
<lb n="3146"/><span>bhíseach, Carión, isteach sa tseómra mar a rabhas agus</span>
<lb n="3147"/><span>nuair a chonaic sé sínte marbh me do dhún sé an dorus</span>
<lb n="3148"/><span>'n-a dhiaidh, agus thug sé póg do Ghlucerion, mo leanán.</span>
<lb n="3149"/><span>Ní dóich liom gur bh'é an chéad uair aige é.  Ansan</span>
<lb n="3150"/><span>d'fheuch sé orm-sa.  "Greadadh chughat a chonubalaigh!"</span>
<lb n="3151"/><span>ar seisean, "is minic a thugais sgiúrsáil domh-sa</span>
<lb n="3152"/><span>gan chúis."  Le linn na cainnte sin a rádh dhó do stath</span>
<lb n="3153"/><span>sé mo chuid féasóige agus bhuail sé clabhtóg sa leacain</span>
<lb n="3154"/><span>orm.  Ansan do chruinnigh sé seile as a chraos agus</span>
<lb n="3155"/><span>chaith sé an seile orm agus dubhairt sé liom dul i</span>
<lb n="3156"/><span>n-ainm an diabhail, agus d'imthigh sé.  Bhíos ar buile le</span>
<lb n="3157"/><span>feirg ach níor fhéadas aon díoltas a dhéanamh air mar</span>
<lb n="3158"/><span>bhíos fuar marbh.  Ach an striapach cailín, d'airigh sí</span>
<lb n="3159"/><span>mar a bheadh daoine ag teacht agus níor dhein sí ach a</span>
<lb n="3160"/><span>súile do fhliuchadh le seile as a béal, mar dh'eadh gur</span>
<lb n="3161"/><span>ag gol am' dhiaidh a bhí sí, agus imtheacht agus í ag olagón</span>
<lb n="3162"/><span>agus ag glaodhach as m'ainm orm.  Ach dá bhfaghainn-se</span>
<lb n="3163"/><span>greim ortha!</span></p>
<lb n="3164"/>
<lb n="3165"/><p><span>Chlót.  Cuir uait an bhagairt agus tar ar bórd.  Is</span>
<lb n="3166"/><span>mithid duit feasta dul os cómhair an bhreithimh.</span></p>
<lb n="3167"/>
<lb n="3168"/><p><span>Meg.  Agus cé leómhfidh breith a thabhairt ar fhear</span>
<lb n="3169"/><span>ríoga?</span></p>
<lb n="3170"/>
<lb n="3171"/><p><span>Chlót.  Ní leómhfidh aoinne breith a thabhairt ar fhear</span>
<lb n="3172"/><span>ríoga, ach tabharfar breith ar fhear atá marbh.  Tabhar-</span>
<lb n="3173"/><span>fidh Radamantus an bhreith sin ort-sa anois, agus chífir</span>
<lb n="3174"/><span>an bhreith aige 'á tabhairt do réir mar a tuilleadh í.</span>
<lb n="3175"/></p>
</div>
<pb n="76"/>
<div><lb n="3176"/><p><span>XXIV.</span></p>
<lb n="3177"/>
<lb n="3178"/><p><span>IOMRAMH SÍOS, NÚ TÍORÁNACH.</span></p>
<lb n="3179"/>
<lb n="3180"/><p><span>(Ar leanmhaint.)</span></p>
<lb n="3181"/>
<lb n="3182"/><p><span>Meg.  Feuch, a Chineamhaint, dein íseal díom, nú</span>
<lb n="3183"/><span>duine bocht, nú daor féin, i n-inead me bheith am' rí</span>
<lb n="3184"/><span>mar a bhíos, ach leog thar n-ais suas me.</span></p>
<lb n="3185"/>
<lb n="3186"/><p><span>Chlót.  Ca bhfuil an fear úd na cleithe?  Agus</span>
<lb n="3187"/><span>tusa, a h-Erméis, beiridh ar chois air sin agus tarraigidh</span>
<lb n="3188"/><span>isteach anso é nuair ná tiocfadh sé isteach uaidh féin.</span></p>
<lb n="3189"/>
<lb n="3190"/><p><span>h-Erm.  Tar isteach anso, a chladhaire.  Beir air,</span>
<lb n="3191"/><span>a bhádóir, agus air seo eile.  Ná leog uait iad.</span></p>
<lb n="3192"/>
<lb n="3193"/><p><span>Chár.  Ná bíodh ceist ort.  Ceangalófar de'n chrann</span>
<lb n="3194"/><span>seóil iad.</span></p>
<lb n="3195"/>
<lb n="3196"/><p><span>Meg.  Gan amhras is ceart mise chur sa n-áit is</span>
<lb n="3197"/><span>aoirde.</span></p>
<lb n="3198"/>
<lb n="3199"/><p><span>Chlót.  Cad 'n-a thaobh aidhe!</span></p>
<lb n="3200"/>
<lb n="3201"/><p><span>Meg.  Mar rí do b'eadh me, dar fiadh, agus bhí na</span>
<lb n="3202"/><span>mílte seirbhíseach agam.</span></p>
<lb n="3203"/>
<lb n="3204"/><p><span>Chlót.  Nách maith a dhein Carión leat é agus do chuid</span>
<lb n="3205"/><span>féasóige do stathadh, a amadáin?  An bata isé gheó-</span>
<lb n="3206"/><span>bhair anso feuchaint conus a thaithnfidh sé leat.</span></p>
<lb n="3207"/>
<lb n="3208"/><p><span>Meg.  Agus an leómhfidh Cuniscos bata d'árdú</span>
<lb n="3209"/><span>chugham-sa!  Nár dhóbair go ndéanfinn tu chéasadh</span>
<lb n="3210"/><span>tamal beag ó shin mar gheall ar do dhánaidheacht ag</span>
<lb n="3211"/><span>fághail locht orm, a Chuniscois?</span></p>
<lb n="3212"/>
<lb n="3213"/><p><span>Cun.  D'á bhrígh sin ceangalófar de'n chrann seóil</span>
<lb n="3214"/><span>tu anois, go daingean.</span></p>
<lb n="3215"/>
<lb n="3216"/><p><span>Micul.  Innis an méid seo dhom, a Chlótó, an bhfuil</span>
<lb n="3217"/><span>aon tsuím i n-aon chor agat ionam-sa?  Nú an toisg</span>
<lb n="3218"/><span>mé bheith bocht nách foláir mé bheith ar deire ag dul ar</span>
<lb n="3219"/><span>bórd?</span></p>
<lb n="3220"/>
<lb n="3221"/><p><span>Chlót.  Agus cé h-é thusa asdó?</span></p>
<lb n="3222"/>
<lb n="3223"/><p><span>Mic.  Gréasaidhe seana-bhróg mise.</span></p>
<lb n="3224"/>
<lb n="3225"/><p><span>Chlót.  Agus an amhlaidh atá fearg ort toisg gur</span>
<lb n="3226"/><span>leogadh leat chómh fada?  Ná feicean tú a mhéid a</span></p>
</div>
<pb n="77"/>
<div><lb n="3227"/><p><span>gheallfadh an rí seo thabhairt ach leogaint leis tamal</span>
<lb n="3228"/><span>beag?  Is iongna liom a rádh ná taithnean an ré fada</span>
<lb n="3229"/><span>leat-sa.</span></p>
<lb n="3230"/>
<lb n="3231"/><p><span>Mic.  An airighean tú, a dheagh-Chineamhaint.  Ní'l</span>
<lb n="3232"/><span>aon lorg agam-sa ar thabharthas an Chúclops úd nuair</span>
<lb n="3233"/><span>adubhairt sé, "Iosfad Útis ar an bhfear ndeirineach."</span>
<lb n="3234"/><span>Pé 'cu luath nú mall é isiad na fiacala céadna atá</span>
<lb n="3235"/><span>am' chóir.  D'á éaghmais sin ní mar a chéile agam-sa</span>
<lb n="3236"/><span>é agus ag lucht saidhbhris.  Tá ár mbeatha bun os cionn</span>
<lb n="3237"/><span>ar fad le n-a chéile, mar adeirtear.  Siné an rí sin</span>
<lb n="3238"/><span>a bhí chómh suairc i gcaitheamh a bheatha; eagla ag</span>
<lb n="3239"/><span>gach aoinne roimis; gach aoinne ag feuchaint suas chuige;</span>
<lb n="3240"/><span>an t-ór go léir agus an t-airgead agus na h-éadaí</span>
<lb n="3241"/><span>uaisle agus an eachra agus an bia buacach agus na mná</span>
<lb n="3242"/><span>breághtha, iad go léir aige d'á fhágáilt 'n-a dhiaidh.  Ní</span>
<lb n="3243"/><span>h-iongna buairt air agus brón mar gheall ar bheith ag</span>
<lb n="3244"/><span>sgaramhaint leó.  Bíon greim diúid éigin ag anam</span>
<lb n="3245"/><span>an duine ar a leithéidí sin, fé mar a bheadh bainne-cí-</span>
<lb n="3246"/><span>éan éigin gha chimeád ortha, agus ní go bog a sgaran</span>
<lb n="3247"/><span>an t-anam leó tar éis bheith abhfad sáidhte ionta.  Rud</span>
<lb n="3248"/><span>ana dheacair iseadh an sgaramhaint sin agus nuair a</span>
<lb n="3249"/><span>bristear an ceangal béicid siad go h-árd, agus bíodh</span>
<lb n="3250"/><span>go mbíd siad dána go maith ar shlightibh eile, bíd siad</span>
<lb n="3251"/><span>imeaglach go leór ag teacht an tslighe seo anuas go</span>
<lb n="3252"/><span>h-Ádés dóibh, agus iad ag súilfheuchaint laistiar díobh;</span>
<lb n="3253"/><span>ar nós lucht grádha gan áird; feuchaint an bhfeicfidís</span>
<lb n="3254"/><span>cad a bheadh ar siubhal thuas sa tsolus; ar nós an bhaoth-</span>
<lb n="3255"/><span>aire sin a bhí a d'iarraidh teiche nuair a bhí sé ar an slighe</span>
<lb n="3256"/><span>agus ansan á chaitheamh féin suas ort-sa nuair a tháinig</span>
<lb n="3257"/><span>se anso.  Ach ní raibh aon taca agam-sa ar an saoghal,</span>
<lb n="3258"/><span>talamh ná tighthe, ór ná úirlisí, onóir ná íomhághtha agus</span>
<lb n="3259"/><span>d'á bhrigh sin bhíos ullamh i gcómnuidhe, i dtreó an túisge</span>
<lb n="3260"/><span>'n-ar bhagair Atropos chughamh nár dheineas ach mo</span>
<lb n="3261"/><span>sgian do chaitheamh as mo láimh, agus an bonn bróige,</span>
<lb n="3262"/><span>agus preabadh am' shuidhe agus gluaiseacht, gan fiú an</span>
<lb n="3263"/><span>dubh do ghlanadh dhíom, agus an tslipéid am' láimh agam,</span>
<lb n="3264"/><span>agus mé cosnochtaithe.  Agus ní h-ag leanmhaint a</span></p>
</div>
<pb n="78"/>
<div><lb n="3265"/><p><span>bhíos ach ag gluaiseacht ar tosach, agus ní h-ag feuchaint</span>
<lb n="3266"/><span>siar a bhíos ach ag feuchaint rómham amach.  Ní raibh</span>
<lb n="3267"/><span>aon nídh am' dhiaidh n-a raibh aon lorg agam ar</span>
<lb n="3268"/><span>theacht thar n-ais mar gheall air.  Agus go deimhin</span>
<lb n="3269"/><span>féin chím anois gur ar áilneacht atá gach aon</span>
<lb n="3270"/><span>rud anso agaibh.  Chím ná fuil aon onóir le fághail</span>
<lb n="3271"/><span>anso ag duine seachas duine eile ach gach aoinne mar a</span>
<lb n="3272"/><span>chómharsa.  Is maith é sin dar liom.  Ní mheasaim go</span>
<lb n="3273"/><span>n-éilightear fiacha anso, ná go ndíoltar cíos.  Agus</span>
<lb n="3274"/><span>rud is fearr 'ná chéile ní fuiligtear fuacht geimhrigh,</span>
<lb n="3275"/><span>ná breóiteacht, ná cos-ar-bolg ó chómhachtaibh.  Tá</span>
<lb n="3276"/><span>síothcháin ins gach aon bhall agus suaineas, agus gach</span>
<lb n="3277"/><span>nídh atharuighthe; sinne, na daoine bochta, ag gáirí agus</span>
<lb n="3278"/><span>lucht an tsaidhbhris ag gol agus ag folag na bpian.</span></p>
<lb n="3279"/>
<lb n="3280"/><p><span>Chlót.  Táim 'ad' thabhairt fé ndeara le fada ag</span>
<lb n="3281"/><span>gáirí, a Mhicuill.  Cad é an rud is mó chuirean ag</span>
<lb n="3282"/><span>gáirí thu?</span></p>
<lb n="3283"/>
<lb n="3284"/><p><span>Mic.  'Neósfad-sa san duit, a Bhandé na páirte.</span>
<lb n="3285"/><span>I n-aice leis an rí seo iseadh bhíos am' chomhnuidhe ar</span>
<lb n="3286"/><span>an saoghal agus bhínn ag faire go dlúth ar gach nídh</span>
<lb n="3287"/><span>d'á ndeineadh sé agus mheasainn an uair sin gur dhia</span>
<lb n="3288"/><span>éigin a bhí ann.  Chínn an t-éadach corcra chómh bláthmhar</span>
<lb n="3289"/><span>uime, agus na slóighte seirbhíseach ag frithálamh air,</span>
<lb n="3290"/><span>agus an t-ór go léir, agus na clocha loghmhara ar na</span>
<lb n="3291"/><span>cupánaibh, agus na cosa airgid fé sna tolgaibh aige;</span>
<lb n="3292"/><span>agus shamhluighinn go raibh fíor áthas air.  Nuair a</span>
<lb n="3293"/><span>bhíodh a chuid bídh ullamh dó do thagadh baluith an bhídh</span>
<lb n="3294"/><span>fúm-sa agus mheasainn nár dhuine i n-aon chor é, go</span>
<lb n="3295"/><span>raibh sé níba mhó agus níba bhreághtha agus ní b'aoirde</span>
<lb n="3296"/><span>de chúbat ríoga 'ná aon duine eile mar gheall ar a</span>
<lb n="3297"/><span>uaisleacht, agus é ag gluaiseacht go mórchúiseach</span>
<lb n="3298"/><span>agus eagla ag gach aoinne roimis.  Ach nuair a bhí sé</span>
<lb n="3299"/><span>marbh agus an órnáid uasal imthighthe dhe d'fheuch sé</span>
<lb n="3300"/><span>ana shuarach am' shúilibh agus bhíos searbh díom féin</span>
<lb n="3301"/><span>nuair a chonac an rud bréan n-a raibh an meas go léir</span>
<lb n="3302"/><span>agam air; mé 'ghá cheapadh go raibh sé fé mhaise nuair</span>
<lb n="3303"/><span>a gheibhinn an baluith maith ó n-a bhia, agus 'ghá cheapadh</span></p>
</div>
<pb n="79"/>
<div><lb n="3304"/><p><span>go raibh aoibhneas aige ó fhuil éisg sliogán na mara san</span>
<lb n="3305"/><span>Lacedémón.  Agus ní h-é an fear san amháin a chuir-</span>
<lb n="3306"/><span>eadh ag gáirí me ach an fear eile úd, leis, .i. Gnípó</span>
<lb n="3307"/><span>an t-úsúire, nuair a chonac é agus é ag lógóireacht</span>
<lb n="3308"/><span>agus ghá chásamh nár bhain sé aon tairbhthe as a shaidh-</span>
<lb n="3309"/><span>bhreas mar go dtáinig an bás air agus go mb' éigean</span>
<lb n="3310"/><span>dó an saidhbhreas d'fhágaint ag an sgaipeadóir sin</span>
<lb n="3311"/><span>Rodocháros.  B'é sin ba ghiorra gaol dó agus do thug</span>
<lb n="3312"/><span>an dlighe an saidhbhreas dó.  Ní fhéadaim féin stad ach</span>
<lb n="3313"/><span>ag gáirí nuair a chuimhnighim ar an ndriuch a bhíodh air, é</span>
<lb n="3314"/><span>go bán agus go mílítheach, agus éadan cas cráidhte</span>
<lb n="3315"/><span>air, agus gan an saidhbhreas aige ach 'n-a mhéireanaibh</span>
<lb n="3316"/><span>nuair a bhíodh sé ag cómhaireamh na mílte, agus na</span>
<lb n="3317"/><span>ndeich míle leó, agus é ag cruinniú an tsaidhbhris sin</span>
<lb n="3318"/><span>a sgaipfidh Rodocháros go rabairneach.  Ach cad 'n-a</span>
<lb n="3319"/><span>thaobh ná gluaisimíd anois?  An fhaid a bheimíd ag</span>
<lb n="3320"/><span>dul anonn beimíd ag gáirí úmpa so atá ag gol.</span></p>
<lb n="3321"/>
<lb n="3322"/><p><span>Chlót.  Tar ar bórd go dtógfar an t-anncaire.</span></p>
<lb n="3323"/>
<lb n="3324"/><p><span>Chár.  Stad! a fhir mhaith! ca bhfuilir ag dul?  Tá</span>
<lb n="3325"/><span>an t-árthach lán.  Ní'l slighe d'á thuille.  Fan ansan</span>
<lb n="3326"/><span>agus béarfad anonn tu ar maidin.</span></p>
<lb n="3327"/>
<lb n="3328"/><p><span>Mic.  Tá eugcóir agat 'á dhéanamh orm, a Cháróin,</span>
<lb n="3329"/><span>'am' fhágaint anso agus mé am' chorpán dreóite cheana</span>
<lb n="3330"/><span>féin.  Go deimhin cuirfad mo ghearán isteach ad'</span>
<lb n="3331"/><span>choinnibh i láthair Radamantuis.  Ach mo chráidhteacht!</span>
<lb n="3332"/><span>Siniad ag imtheacht iad agus fágfar anso me am'</span>
<lb n="3333"/><span>aonar.  Ná beadh sé chómh maith agam snámh ag triall ortha,</span>
<lb n="3334"/><span>ámhthach?  Ní baoghal dom mé bháth, toisg mé bheith marbh</span>
<lb n="3335"/><span>cheana.  Agus d'á éaghmuis sin ní'l an t-obolos agam,</span>
<lb n="3336"/><span>chun an bhádóra do dhíol.</span></p>
<lb n="3337"/>
<lb n="3338"/><p><span>Chlót.  Cad é seo mar obair!  Stad, a Mhiculluis!</span>
<lb n="3339"/><span>Ní dleaghthach duit dul anonn mar sin.</span></p>
<lb n="3340"/>
<lb n="3341"/><p><span>Mic.  Seadh, agus b'fhéidir go mbead thall níos</span>
<lb n="3342"/><span>túisge 'ná sibh-se.</span></p>
<lb n="3343"/>
<lb n="3344"/><p><span>Chlót.  Ní h-eadh, ach druidimís an t-árthach chuige</span>
<lb n="3345"/><span>agus tarraig-se isteach é, a h-Erméis.</span></p>
<lb n="3346"/>
<lb n="3347"/><p><span>Chár.  Seadh, agus cá suidhfidh sé anois?</span>
<lb n="3348"/></p>
</div>
<pb n="80"/>
<div><lb n="3349"/><p><span>h-Erm.  Suidheadh sé ar ghuailnibh an rí anso má's</span>
<lb n="3350"/><span>áil.</span></p>
<lb n="3351"/>
<lb n="3352"/><p><span>Chlót.  Tá an sgéal socair go maith ag h-Ermés.</span>
<lb n="3353"/><span>Tar anso agus seasaimh ar muin an bhítheamhnaigh seo.</span>
<lb n="3354"/><span>Iomramh maith chughainn!</span></p>
<lb n="3355"/>
<lb n="3356"/><p><span>Cun.  Feuch, a Cháróin is ceart an fhírinne d'innsint</span>
<lb n="3357"/><span>duit-se feasta.  Ní'l an t-obolos agam-sa le tabhairt</span>
<lb n="3358"/><span>duit nuair a bheimíd thall.  Ní'l agam, mar a chíon</span>
<lb n="3359"/><span>tú, ach an mála so agus an chleith seo.  Ach má's maith</span>
<lb n="3360"/><span>leat go ndéanfinn taosgadh nú iomramh táim ullamh</span>
<lb n="3361"/><span>chuige.  Má thugan tú bata rámha maith láidir dom</span>
<lb n="3362"/><span>ní bheidh aon chúis ghearáin agat orm.</span></p>
<lb n="3363"/>
<lb n="3364"/><p><span>Chár.  Dein an t-iomramh.  Ní beag san uait-se.</span></p>
<lb n="3365"/>
<lb n="3366"/><p><span>Cun.  Agus an mbeidh orm, leis, amhrán báid do</span>
<lb n="3367"/><span>thabhairt daoibh?</span></p>
<lb n="3368"/>
<lb n="3369"/><p><span>Chár.  Gan amhras, dar fiadh, má tá aon amhrán báid</span>
<lb n="3370"/><span>agat ó sna máirnéalaigh.</span></p>
<lb n="3371"/>
<lb n="3372"/><p><span>Cun.  Tá cuid mhaith acu agam, ach na daoine seo</span>
<lb n="3373"/><span>atá ag gol bádhfid siad ár nguthana agus cuirfid</span>
<lb n="3374"/><span>siad ár n-amhráin amú orainn.</span></p>
<lb n="3375"/>
<lb n="3376"/><p><span>An Fear saidhbhir.  Ochón ó! mo shaidhbhreas!</span></p>
<lb n="3377"/>
<lb n="3378"/><p><span>Fear eile.  Ochón ó! mo chuid tailimh!</span></p>
<lb n="3379"/>
<lb n="3380"/><p><span>Fear eile.  Aililiú! mo thigh breágh a dh'fhágas am'</span>
<lb n="3381"/><span>dhiaidh.</span></p>
<lb n="3382"/>
<lb n="3383"/><p><span>Fear eile.  Ó, a chreach láidir é!  Na mílte talant</span>
<lb n="3384"/><span>úd a gheóbhaidh m' oighre le sgaipe!</span></p>
<lb n="3385"/>
<lb n="3386"/><p><span>Fear eile.  Ochón ó! go daingean! an chlann bhocht</span>
<lb n="3387"/><span>óg atá am' dhiaidh!</span></p>
<lb n="3388"/>
<lb n="3389"/><p><span>Fear eile.  Ach mo dhíth! cé bhearrfidh na fíneamhna</span>
<lb n="3390"/><span>úd a chuireas anuirig!</span></p>
<lb n="3391"/>
<lb n="3392"/><p><span>h-Ermés.  A Mhicullois, an amhlaidh ná fuil aon</span>
<lb n="3393"/><span>ochón agat-sa le déanamh?  Ní'l sé ceart ag aoinne</span>
<lb n="3394"/><span>dul an tslighe seo anonn gan gol éigin do dhéanamh.</span></p>
<lb n="3395"/>
<lb n="3396"/><p><span>Mic.  Is cuma liom.  Ní'l aon chúis ghuil agam an</span>
<lb n="3397"/><span>fhaid atá an chuaird ag eirighe liom.</span></p>
<lb n="3398"/>
<lb n="3399"/><p><span>h-Erm.  Mar sin féin, cas olagón beag ó's nós é.</span></p>
<lb n="3400"/>
<lb n="3401"/><p><span>Mic.  Tá go maith, a h-Erméis.  Déanfad rainnt</span></p>
</div>
<pb n="81"/>
<div><lb n="3402"/><p><span>guil ó's ceart é.  Ochón ó! mo sheana lópaí!  Mo</span>
<lb n="3403"/><span>chreach go deó mo bhróga lobhtha!  Go deó airís ní</span>
<lb n="3404"/><span>bheidh mé am' aindeiseóir ocarach gan blúire bídh ó</span>
<lb n="3405"/><span>mhaidin go h-oidhche, ná ag gluaiseacht sa gheimhre gan</span>
<lb n="3406"/><span>díon ó'n bhfuacht, gan bróg idir mo chos agus an</span>
<lb n="3407"/><span>talamh cruaidh, ach m'fhiacala ag bualadh ar a chéile</span>
<lb n="3408"/><span>leis an bhfuacht.  Och! cé aige n-a mbeidh mo sgian!</span>
<lb n="3409"/><span>agus mo mheanuithe!  Seadh!  Ní beag liom de mar</span>
<lb n="3410"/><span>ghol.  Is dóich liom gur beag ná go bhfuilimíd thall</span>
<lb n="3411"/><span>cheana féin.</span></p>
<lb n="3412"/>
<lb n="3413"/><p><span>Chár.  Seo, má 'seadh, tugtar an t-airgead báid</span>
<lb n="3414"/><span>dom.  Tabhair-se dhom é, tá sé agam ó'n gcuid eile.</span>
<lb n="3415"/><span>Tabhair-se dhom an t-obolos, a Mhicullois.</span></p>
<lb n="3416"/>
<lb n="3417"/><p><span>Mic.  Ag magadh ataoi, a Cháróin, nú, mar adeir-</span>
<lb n="3418"/><span>tear, ag déanamh sgríbhinne ar uisge, ag lorg obolois</span>
<lb n="3419"/><span>ar Mhicullos.  Ní fhéadfinn a dh'innsint duit cé 'cu</span>
<lb n="3420"/><span>rud fáinneach nú rud ceathair-chúinneach an t-obolos.</span></p>
<lb n="3421"/>
<lb n="3422"/><p><span>Chár.  Is maith é mo ghnó indiu agus is tairbhtheach!</span>
<lb n="3423"/><span>Ach imthigh leat amach.  Ní mór domh-sa dul thar n-ais</span>
<lb n="3424"/><span>a d'iarraidh na n-each agus na ngadhar agus na n-ain-</span>
<lb n="3425"/><span>mhidhthe eile.  Is cuibhe iad san, leis, do theacht anall.</span></p>
<lb n="3426"/>
<lb n="3427"/><p><span>Chlót.  Tabhair leat iad, a h-Erméis.  Raghad-sa</span>
<lb n="3428"/><span>féin thar n-ais go dtí an tír agus tabharfad liom</span>
<lb n="3429"/><span>Indopatés agus Éromítrés agus na Séaraigh.  Táid</span>
<lb n="3430"/><span>siad tar éis a chéile do mharbhú ag cómhrac mar gheall</span>
<lb n="3431"/><span>ar theóranaibh talmhan.</span></p>
<lb n="3432"/>
<lb n="3433"/><p><span>h-Erm.  Téanaighidh oraibh.  Ní h-eadh ach leanaidh go</span>
<lb n="3434"/><span>léir mise i ndiaidh chéile.</span></p>
<lb n="3435"/>
<lb n="3436"/><p><span>Mic.  A Hercuil! cad é mar dhoircheacht!  Ca</span>
<lb n="3437"/><span>bhfuil áilneacht Mhegilluis anois?  Ca bh'fhios d'aoinne</span>
<lb n="3438"/><span>anso cé 'cu is breághtha, Phríne nú Simíca?  Tá gach nídh</span>
<lb n="3439"/><span>mar a chéile, ar aon dath amháin, gan aon rud breágh ná</span>
<lb n="3440"/><span>aon rud níos breághtha.  An tseana chasóg so orm-sa,</span>
<lb n="3441"/><span>bhí sí maiseamhail go maith tamal beag ó shin ach</span>
<lb n="3442"/><span>tá sí chómh maiseamhail anois le brat corcra an</span>
<lb n="3443"/><span>rí.  Táid siad araon gan deabhramh.  Tá an dubh céadna</span>
<lb n="3444"/><span>ortha araon.  Ca bhfuilir anois, a Chuniscois?</span>
<lb n="3445"/></p>
</div>
<pb n="82"/>
<div><lb n="3446"/><p><span>Cun.  Táim anso adeirim leat, a Mhicullois.</span>
<lb n="3447"/><span>Gaibhmís le chéile má's áil leat é.</span></p>
<lb n="3448"/>
<lb n="3449"/><p><span>Mic.  Tá go maith.  Tabhair dhom do lámh dheas.</span>
<lb n="3450"/><span>Innis an méid seo dhom, a Chuniscois, nác ana chosmhail</span>
<lb n="3451"/><span>an obair seo le gnó na n-Eleusíneach?  Tá an t-eólus</span>
<lb n="3452"/><span>ceart agat ortha súd mar is díobh thu.</span></p>
<lb n="3453"/>
<lb n="3454"/><p><span>Cun.  Is fíor.  Agus d'á chómhartha san féin, seo</span>
<lb n="3455"/><span>chughainn bean agus solus aici agus í ag feuchaint go</span>
<lb n="3456"/><span>fíochmhar feargach.  Ní fheadar an í Erinnús í?</span></p>
<lb n="3457"/>
<lb n="3458"/><p><span>Mic.  Ní deirim ná gur b' í, ó n-a driuch.</span></p>
<lb n="3459"/>
<lb n="3460"/><p><span>h-Erm.  Tóg chughat iad so, a Thisiphoné; ceathrar</span>
<lb n="3461"/><span>agus míle.</span></p>
<lb n="3462"/>
<lb n="3463"/><p><span>Tis.  Seadh, agus siné Radamantus féin anso le</span>
<lb n="3464"/><span>fada ag feitheamh libh.</span></p>
<lb n="3465"/>
<lb n="3466"/><p><span>Rad.  Tabhair anso iad, a Erinnús.  Agus tusa,</span>
<lb n="3467"/><span>a h-Erméis, dein an fhógairt agus glaoidh iad.</span></p>
<lb n="3468"/>
<lb n="3469"/><p><span>Cun.  Ar son t'athar, a Radamantuis, glaodhtear</span>
<lb n="3470"/><span>agus trialtar mise ar dtúis.</span></p>
<lb n="3471"/>
<lb n="3472"/><p><span>Rad.  Cad 'n-a thaobh?</span></p>
<lb n="3473"/>
<lb n="3474"/><p><span>Cun.  Droch neithe bheith agam le cur i leith cuirpthigh</span>
<lb n="3475"/><span>áirithe, neithe do chonac aige 'á dhéanamh i gcaitheamh a</span>
<lb n="3476"/><span>bheatha.  Ní creidfí mo chainnt mara bhfeicfí ar dtúis</span>
<lb n="3477"/><span>cad é an saghas me agus conus a chaitheas féin mo</span>
<lb n="3478"/><span>bheatha.</span></p>
<lb n="3479"/>
<lb n="3480"/><p><span>Rad.  Cé h-é thu?</span></p>
<lb n="3481"/>
<lb n="3482"/><p><span>Cun.  Cuniscos mise, a uasail, agus eagnaidheacht</span>
<lb n="3483"/><span>is gairm beatha dhom.</span></p>
<lb n="3484"/>
<lb n="3485"/><p><span>Rad.  Tar anso.  Seasaimh do thriail ar dtúis, agus</span>
<lb n="3486"/><span>glaoidh-se na fínnithe, a h-Erméis, chun é dhaoradh.</span></p>
<lb n="3487"/>
<lb n="3488"/><p><span>h-Erm.  Aoinne n-a bhfuil rud aige le cur i leith</span>
<lb n="3489"/><span>Chuniscois seo tagadh sé anso.</span></p>
<lb n="3490"/>
<lb n="3491"/><p><span>Rad.  Ní'l aoinne ag teacht.  Ní leór san, ámhthach,</span>
<lb n="3492"/><span>a Chuniscois.  Bain díot i dtreó go bfeicfad rian</span>
<lb n="3493"/><span>na gcómharthaí.</span></p>
<lb n="3494"/>
<lb n="3495"/><p><span>Cun.  Cár cuireadh aon chómharthaí orm-sa?</span></p>
<lb n="3496"/>
<lb n="3497"/><p><span>Rad.  Aon droch neithe a dhein aoinne agaibh i gcaith-</span>
<lb n="3498"/><span>eamh a bheatha tá cómhartha i n-aghaidh gach nídh díobh ar a</span>
<lb n="3499"/><span>anam aige, go dofheicse.</span>
<lb n="3500"/></p>
</div>
<pb n="83"/>
<div><lb n="3501"/><p><span>Cun.  Seo; sin lomrachta me anois ós do chomhair.</span>
<lb n="3502"/><span>Feuch an bhfeicfá na cómharthaí sin adeirir.</span></p>
<lb n="3503"/>
<lb n="3504"/><p><span>Rad.  Tá sé glan, nách mór, ach amháin an trí</span>
<lb n="3505"/><span>nú ceathair de mharcanaibh seo atá dofheicse nú geall</span>
<lb n="3506"/><span>leis.  Ach cad é seo?  Do glanadh amach, nú do gear-</span>
<lb n="3507"/><span>radh amach, anso, rianta agus cómharthaí teine, ar chuma</span>
<lb n="3508"/><span>éigin ná tuigim.  Conus a thárla so, a Chuniscois, nú</span>
<lb n="3509"/><span>conus a deineadh athghlanadh ort?</span></p>
<lb n="3510"/>
<lb n="3511"/><p><span>Cun.  'Neósfad-sa san duit.  Bhíos go h-olc ar</span>
<lb n="3512"/><span>dtúis, tré easba teagaisg.  An uair sin iseadh</span>
<lb n="3513"/><span>tháinig na marcana san orm.  Ansan chómh luath agus</span>
<lb n="3514"/><span>do luigheas ar an eagna do shaothrú, i ndiaidh ar ndiaidh</span>
<lb n="3515"/><span>do ghlanas na marcana go léir as m'anam amach.</span></p>
<lb n="3516"/>
<lb n="3517"/><p><span>Rad.  Is ana mhaith agus is ana thairbhtheach an leigheas</span>
<lb n="3518"/><span>a tharraigis-se chughat, a dheaghdhuine.  Imthigh leat anois</span>
<lb n="3519"/><span>go h-oileánaibh an aoibhnis, agus bí i gcomhluadar</span>
<lb n="3520"/><span>deaghdhaoine, nuair a bheid na neithe úd curtha i leith an</span>
<lb n="3521"/><span>chuirpthigh úd agat.  Glaoidh tuille.</span></p>
<lb n="3522"/>
<lb n="3523"/><p><span>Mic.  Mo ghnó-sa, a Radamantuis, gnó suarach</span>
<lb n="3524"/><span>iseadh é.  Ní beifar abhfad am' thriail.  Táim noch-</span>
<lb n="3525"/><span>taithe le fada.  Feic me.</span></p>
<lb n="3526"/>
<lb n="3527"/><p><span>Rad.  Agus cé 'tá againn ionat-sa?</span></p>
<lb n="3528"/>
<lb n="3529"/><p><span>Mic.  Micullos cobléra mise.</span></p>
<lb n="3530"/>
<lb n="3531"/><p><span>Rad.  Is maith é sin, a Mhicullois!  Taoin tú fíor</span>
<lb n="3532"/><span>ghlan gan smól.  Imthigh-se leis, i n-aonfheacht le</span>
<lb n="3533"/><span>Cuniscos úd.  Glaodhtear chughainn an rí anois.</span></p>
<lb n="3534"/>
<lb n="3535"/><p><span>h-Erm.  Tagadh Megapentés mac Lacúdais anso.</span>
<lb n="3536"/><span>Cad é an casadh san ort mar sin?  Tar anso.  Táim</span>
<lb n="3537"/><span>ag glaodhach ort, a rí.  Beir ar chúl cinn air sin, a</span>
<lb n="3538"/><span>Thisiphoné, agus caith isteach i láthair é.  Cuir-se 'n-a</span>
<lb n="3539"/><span>leith anois, a Chuniscois, agus daor é, ó 'tá sé anso</span>
<lb n="3540"/><span>i n-ár n-aice againn.</span></p>
<lb n="3541"/>
<lb n="3542"/><p><span>Cun.  Le fírinne ní'l gádh le cainnt.  Beidh 'fhios</span>
<lb n="3543"/><span>agat ar ball cad é an saghas é nuair a chífir na rianta</span>
<lb n="3544"/><span>atá ann.  Ach mar sin féin nochtfad an fear duit agus</span>
<lb n="3545"/><span>déanfidh mo chainnt soiléireacht ar an sgéal.  Is</span>
<lb n="3546"/><span>dóich liom ná tráchtfad ar na neithibh a dhein sé an</span></p>
</div>
<pb n="84"/>
<div><lb n="3547"/><p><span>fhaidh ná raibh aithne phoibilidhe air, an cuirptheach.  Ach</span>
<lb n="3548"/><span>nuair a thosnuigh sé ar chómhluadar a dhéanamh le droch</span>
<lb n="3549"/><span>aicme gan náire, agus ar ghárda bheith 'n-a thímpal aige,</span>
<lb n="3550"/><span>agus ar bheith ag eirighe i gcoinnibh an phobuil, ansan</span>
<lb n="3551"/><span>iseadh dhein tíoránach de.  Do chuir sé chun báis gan</span>
<lb n="3552"/><span>triail breis agus deich míle duine agus do thóg sé</span>
<lb n="3553"/><span>chuige féin a gcuid saidhbhris.  Nuair a bhí an</span>
<lb n="3554"/><span>saidhbhreas aige níor staon sé ó aon tsaghas ainmhian,</span>
<lb n="3555"/><span>ach é ag déanamh eugcóra agus cos-ar-bolg ar na</span>
<lb n="3556"/><span>daoine a bhí fé n-a smacht; ag déanamh éigin ar mhnáibh</span>
<lb n="3557"/><span>óga agus ag tabhairt náire do mhnáibh pósta, ag brúth</span>
<lb n="3558"/><span>agus ag mille agus ag tarcuisniú na ndaoine mbocht a</span>
<lb n="3559"/><span>bhí fé n-a láimh.  Ní h-é sin féin ach gur dhóich le duine</span>
<lb n="3560"/><span>gur bh' fhusa feuchaint díreach ar an ngréin, i lár an lae,</span>
<lb n="3561"/><span>'ná feuchaint air, bhí sé chómh h-uaibhreach chómh dána chómh</span>
<lb n="3562"/><span>tarcuisneamhail sin.  Ní féidir oiread pionóis do</span>
<lb n="3563"/><span>chur air agus atá tuillte aige.</span></p>
<lb n="3564"/>
<lb n="3565"/><p><span>XXV.</span></p>
<lb n="3566"/>
<lb n="3567"/><p><span>IOMRAMH SÍOS, NÚ TÍORÁNACH.</span></p>
<lb n="3568"/>
<lb n="3569"/><p><span>(Ar leanmhaint.)</span></p>
<lb n="3570"/>
<lb n="3571"/><p><span>Cuniscos.  Ach an inntileacht le n-a gceapadh sé</span>
<lb n="3572"/><span>pionóisí géara do dhaoinibh chun an neamhthaise a bhí</span>
<lb n="3573"/><span>ann do shásamh ortha, ní féidir cur síos i gceart uirthi,</span>
<lb n="3574"/><span>agus níor staon sé ó iad a dh'imirt ar a cháirdibh</span>
<lb n="3575"/><span>dílse féin.  B'fhéidir go measfí gur ag tromaidheacht</span>
<lb n="3576"/><span>air atáim.  Má 'seadh ní'l ach glaodhach ar na fínnithibh,</span>
<lb n="3577"/><span>na daoine do mhairbh sé.  Ach ní gádh glaodhach ortha.</span>
<lb n="3578"/><span>Siniad ansan iad cheana féin agus iad ag brúth 'n-a</span>
<lb n="3579"/><span>thímpal agus iad 'ghá thachtadh.  Do chuir an cuirptheach</span>
<lb n="3580"/><span>san iad san go léir chun báis, a Radamantuis; cuid</span>
<lb n="3581"/><span>acu le ceilg, mar gheall ar na mnáib breághtha a bhí acu;</span>
<lb n="3582"/><span>cuid acu mar gheall ar an bhfeirg a thaisbeánaidís</span>
<lb n="3583"/><span>nuair a beirtí a n-ingheanacha chuige chun droch-iompair;</span></p>
</div>
<pb n="85"/>
<div><lb n="3584"/><p><span>cuid acu mar gheall ar a saidhbhreas; cuid acu mar</span>
<lb n="3585"/><span>gheall ar iad a bheith ciallmhar deagh-aigeanta agus nár</span>
<lb n="3586"/><span>thaithn a ghníomhartha leó.</span></p>
<lb n="3587"/>
<lb n="3588"/><p><span>Rad.  Cad 'tá agat le rádh leis na neithibh sin, a</span>
<lb n="3589"/><span>chuirpthigh?</span></p>
<lb n="3590"/>
<lb n="3591"/><p><span>Megapentés.  Do dheineas an marbhú, fé mar</span>
<lb n="3592"/><span>adeir sé, ach na neithe eile sin go léir, na h-adhaltran-</span>
<lb n="3593"/><span>aisí, agus an t-éigean ar mhaighdinibh, is éitheach ar fad</span>
<lb n="3594"/><span>atá ag Cuniscos 'á chur orm in sna neithibh sin.</span></p>
<lb n="3595"/>
<lb n="3596"/><p><span>Cun.  Má 'seadh, a Radamantuis, glaodhfad fínnithe</span>
<lb n="3597"/><span>dhuit ar na neithibh sin leis.</span></p>
<lb n="3598"/>
<lb n="3599"/><p><span>Rad.  Cad iad na fínnithe?</span></p>
<lb n="3600"/>
<lb n="3601"/><p><span>Cun.  Glaoidh chugham, a h-Erméis, lóchran an fhir</span>
<lb n="3602"/><span>seo, agus a leabaidh.  Déanfid siad san fianaise</span>
<lb n="3603"/><span>ar na neithibh do dheineadh sé agus is eól dóibh.</span></p>
<lb n="3604"/>
<lb n="3605"/><p><span>h-Erm.  A lóchrain agus a leabaidh Mheigapentéis!</span>
<lb n="3606"/><span>Tagaidh anso.  Is maith an teacht acu é.</span></p>
<lb n="3607"/>
<lb n="3608"/><p><span>Rad.  Innsidh anois an méid is eól daoibh i gcoinnibh</span>
<lb n="3609"/><span>Mhegapentéis anso.  Labhair-se ar dtúis, a leabaidh.</span></p>
<lb n="3610"/>
<lb n="3611"/><p><span>An Leabh.  Is fíor gach nídh d'á bhfuil curtha 'n-a leith</span>
<lb n="3612"/><span>ag Cuniscos, ach a Radamantuis a rí, ní leogfadh náire</span>
<lb n="3613"/><span>dhomh-sa iad do rádh, a leithéidí de ghníomharthaibh agus a</span>
<lb n="3614"/><span>dheineadh sé orm!</span></p>
<lb n="3615"/>
<lb n="3616"/><p><span>Rad.  Tá fianaise ghlan tabhartha agat 'n-a choinnibh,</span>
<lb n="3617"/><span>.i. ní leogfadh náire dhuit trácht ortha.  Agus tusa,</span>
<lb n="3618"/><span>a Lóchrain, abair t'fhianaise feasta.</span></p>
<lb n="3619"/>
<lb n="3620"/><p><span>An Lóch.  Ní fheadar cad a dheineadh sé i gcaitheamh</span>
<lb n="3621"/><span>an lae mar ní bhínn ann; ach na neithe a dheineadh sa</span>
<lb n="3622"/><span>n-oidhche ní leogfadh náire dhom iad a dh'innsint, ach go</span>
<lb n="3623"/><span>bhfeaca a lán nách féidir a labhairt, neithe a bhí gráin-</span>
<lb n="3624"/><span>neamhail thar na beartaibh, i dtreó gur dom' aindeóin a</span>
<lb n="3625"/><span>ghlacainn an oíle agus go mb'fhearr liom go múchfí me.</span>
<lb n="3626"/><span>Ach do dheineadh sé úsáid díom 'n-a ghníomharthaibh go</span>
<lb n="3627"/><span>léir agus do thruailligheadh sé mo chuid soluis orm ar</span>
<lb n="3628"/><span>gach aon tsaghas cuma.</span></p>
<lb n="3629"/>
<lb n="3630"/><p><span>Rad.  Ní gádh a thuille fínnithe.  Ach bain de an</span>
<lb n="3631"/><span>brat corcra go bhfeicead uimhir a mharcana.  Aililiú!</span></p>
</div>
<pb n="86"/>
<div><lb n="3632"/><p><span>Tá sé dubhghorm ar fad acu, agus iad sgórtha air.  Ní</span>
<lb n="3633"/><span>h-eadh ach 'n-a sméaramhán iseadh atá sé ó sna marcanaibh.</span>
<lb n="3634"/><span>Ach cad é an pionós is ceart a chur air?  An é chaitheamh</span>
<lb n="3635"/><span>isteach sa Pheriphlegéthón is ceart?  Nú é thabhairt do</span>
<lb n="3636"/><span>Cherberos?</span></p>
<lb n="3637"/>
<lb n="3638"/><p><span>Cun.  Ní h-eadh i n-aon chor; ach má's áil leat</span>
<lb n="3639"/><span>'neósfad-sa dhuit pionós nua, neamhchoitchianta, dion-</span>
<lb n="3640"/><span>gabhálta, le cur air.</span></p>
<lb n="3641"/>
<lb n="3642"/><p><span>Rad.  Innis dom é agus beidh mé ana bhuidheach ar</span>
<lb n="3643"/><span>fad díot.</span></p>
<lb n="3644"/>
<lb n="3645"/><p><span>Cun.  Is béas, is dóich liom, leis na mairbh go léir</span>
<lb n="3646"/><span>uisge Lété dh'ól.</span></p>
<lb n="3647"/>
<lb n="3648"/><p><span>Rad.  Is fíor san.</span></p>
<lb n="3649"/>
<lb n="3650"/><p><span>Cun.  Bíodh sé seo ar an aoinne amháin díobh go</span>
<lb n="3651"/><span>léir ná h-ólfidh é.</span></p>
<lb n="3652"/>
<lb n="3653"/><p><span>Rad.  Cad chuige san?</span></p>
<lb n="3654"/>
<lb n="3655"/><p><span>Cun.  Cuirfidh san pionós ana mhór air mar cimeád-</span>
<lb n="3656"/><span>fidh sé cuimhne ar conus a bhí aige ar an saoghal, na</span>
<lb n="3657"/><span>cómhachta móra a bhí aige agus an pléisiúr mór.</span></p>
<lb n="3658"/>
<lb n="3659"/><p><span>Rad.  Tá an ceart agat.  Daortar é agus cean-</span>
<lb n="3660"/><span>galtar é agus curtar i n-aice Thantalois é, i dtreó go</span>
<lb n="3661"/><span>mbeidh cuimhne aige ar na neithibh a dhein sé nuair a bhí</span>
<lb n="3662"/><span>sé beó.</span></p>
<lb n="3663"/>
<lb n="3664"/><p><span>XXVI.</span></p>
<lb n="3665"/>
<lb n="3666"/><p><span>MENIPPOS, NÚ MARBHDHRAOIDHEACHT.</span></p>
<lb n="3667"/>
<lb n="3668"/><p><span>MENIPPOS AGUS PHILÓNIDÉS.</span></p>
<lb n="3669"/>
<lb n="3670"/><p><span>Men.  "Mo ghrádh mo sheana thigh!  Aiteas mo</span>
<lb n="3671"/><span>chroidhe go deó</span>
<lb n="3672"/><span>Thu dh'fhághail ad' sheasamh ag teacht dom</span>
<lb n="3673"/><span>aníos ó'n gceó!"</span></p>
<lb n="3674"/>
<lb n="3675"/><p><span>Phil.  Nách é seo Menippos an madra?  Ní h-é a</span>
<lb n="3676"/><span>mhalairt é.  Mara bhfuil mallachar radhairc orm isé</span>
<lb n="3677"/><span>Menippos 'n-a steilibheathaidh é.  Ach cad chuige an</span></p>
</div>
<pb n="87"/>
<div><lb n="3678"/><p><span>chulaith neamhchoitchianta? caipín agus cruit agus</span>
<lb n="3679"/><span>croicean leóin!  Ní mór dom bualadh 'n-a threó, pé'r</span>
<lb n="3680"/><span>domhan é.  Móra dhuit, a Mhenippois!  Agus cár</span>
<lb n="3681"/><span>ghabhais chughainn?</span></p>
<lb n="3682"/>
<lb n="3683"/><p><span>Men.  "Thánag ó áitreabh samhal saobhchruth.</span>
<lb n="3684"/><span>Mar a gcómhnuighean h-Ádés abhfad ó dhéithibh."</span></p>
<lb n="3685"/>
<lb n="3686"/><p><span>Phil.  A Thighearcais!  A' bhfuair Menippos bás a</span>
<lb n="3687"/><span>gan fhios dúinn agus ar tháinig an t-anam airís ann!</span></p>
<lb n="3688"/>
<lb n="3689"/><p><span>Men.  "Ní h-eadh, ach mo ghlacadh am' beathaidh do</span>
<lb n="3690"/><span>rí na smól."</span></p>
<lb n="3691"/>
<lb n="3692"/><p><span>Phil.  Agus cad a sheól tu ar chuaird chómh h-iasachta,</span>
<lb n="3693"/><span>chómh míchuibhsach?</span></p>
<lb n="3694"/>
<lb n="3695"/><p><span>Men.  "Mire meanmna 'gus neart na h-óige."</span></p>
<lb n="3696"/>
<lb n="3697"/><p><span>Phil.  Cuir uait an duanaireacht, a dhuine, agus</span>
<lb n="3698"/><span>labhair mar a dhéanfadh aoinne.  Túirling de sna h-iam-</span>
<lb n="3699"/><span>bachaibh!  Cad chuige an chulaith sin?  Cad é an gnó a</span>
<lb n="3700"/><span>bhí ansúd síos agat?  Ní h-é feabhas ná suairceas na</span>
<lb n="3701"/><span>slighe a bhéarfadh síos ann tu.</span></p>
<lb n="3702"/>
<lb n="3703"/><p><span>Men.  "Bhí orm dul síos go críochaibh samhal a's uath,</span>
<lb n="3704"/><span>Go gcuirfinn chun Teíréis Téibigh ceisteana</span>
<lb n="3705"/><span>cruadha."</span></p>
<lb n="3706"/>
<lb n="3707"/><p><span>Phil.  As do mheabhair ataoi, a mhic ó, nú ní bheifá ag</span>
<lb n="3708"/><span>stealladh filidheachta ar an gcuma san led' dhaoine</span>
<lb n="3709"/><span>muinnteartha.</span></p>
<lb n="3710"/>
<lb n="3711"/><p><span>Men.  Ná dein iongna dhíom, a chara.  Ní fada ó</span>
<lb n="3712"/><span>bhíos i dteannta Euripedéis agus h-Óméir agus táim</span>
<lb n="3713"/><span>líonta de dhántaibh ar chuma éigin agus rithean an fhili-</span>
<lb n="3714"/><span>dheacht chun mo bhéil uaithi féin.  Ach innis dom conus</span>
<lb n="3715"/><span>atáthar ar uachtar na talmhan, agus cad 'tá ar siubhal</span>
<lb n="3716"/><span>sa chathair?</span></p>
<lb n="3717"/>
<lb n="3718"/><p><span>Phil.  Ní'l aon nuadhacht ann.  Deintear mar a</span>
<lb n="3719"/><span>deintí, guid, miona éithigh, úncamas, eugcóir éilimh.</span></p>
<lb n="3720"/>
<lb n="3721"/><p><span>Men.  Na h-amadáin gan rath!  Ní h-eól dóibh na</span>
<lb n="3722"/><span>neithe atá curtha i bhfeidhm le déanaighe laistíos ná cad</span>
<lb n="3723"/><span>iad na dlighthe atá déanta i gcoinnibh lucht saidhbhris,</span>
<lb n="3724"/><span>agus go deimhin, dar Cerberos, ní'l aon bhreith acu</span>
<lb n="3725"/><span>ar dhul saor uatha.</span>
<lb n="3726"/></p>
</div>
<pb n="88"/>
<div><lb n="3727"/><p><span>Phil.  Cad é sin adeirir?  An amhlaidh atá dlighe</span>
<lb n="3728"/><span>nua déanta ag an muinntir thíos i gcoinnibh na ndaoine</span>
<lb n="3729"/><span>atá anso?</span></p>
<lb n="3730"/>
<lb n="3731"/><p><span>Men.  Is amhlaidh, dar fiadh, agus ní h-aon dlighe</span>
<lb n="3732"/><span>amháin é.  Ach ní dleaghthach a leithéidí dh'innsint do</span>
<lb n="3733"/><span>gach aoinne le h-eagla go gcurfí neamh-chráibhtheacht</span>
<lb n="3734"/><span>am' leith-se i láthair Radamantais.</span></p>
<lb n="3735"/>
<lb n="3736"/><p><span>Phil.  Faire, a Mhenippois!  Ná h-abair é.  Ná</span>
<lb n="3737"/><span>ceil do chainnt ar do dhuine mhuinnteartha, i n-ainm</span>
<lb n="3738"/><span>Zeúis!  'Neósfir an sgéal do dhuine n-a bhfuil 'fhios</span>
<lb n="3739"/><span>aige conus rún do chimeád, agus do dhuine atá tabhartha</span>
<lb n="3740"/><span>isteach cheana i n-eólus na ngnóthaí sin.</span></p>
<lb n="3741"/>
<lb n="3742"/><p><span>Men.  Tá rud cruaidh contabharthach agat d'á iarraidh</span>
<lb n="3743"/><span>orm; ach ní foláir é dhéanamh ar do shon-sa.  Lucht</span>
<lb n="3744"/><span>airgid agus lucht saidhbhris agus an aicme sin a chime-</span>
<lb n="3745"/><span>ádan a gcuid óir i gcimeád ar nós Danáe —.</span></p>
<lb n="3746"/>
<lb n="3747"/><p><span>Phil.  Ná bac na dlighthe, a chara, go n-innsir ar</span>
<lb n="3748"/><span>dtúis dom, trítha síos, na neithe is fearr liom a</span>
<lb n="3749"/><span>dh'aireachtaint uait.  Cad fé ndeara dhuit dul síos?</span>
<lb n="3750"/><span>Cé h-é an giolla a bhí agat?  Innis dom ansan gach</span>
<lb n="3751"/><span>nídh d'ár airighis agus d'á bhfeacaís laistíos acu.  Do</span>
<lb n="3752"/><span>réir dheabhraimh, ó's duine géarchúiseach thu níor chuaidh</span>
<lb n="3753"/><span>aon nídh uait 'n-ar bh'fiú trácht air ná feuchaint air.</span></p>
<lb n="3754"/>
<lb n="3755"/><p><span>Men.  Caithfar rud a dhéanamh ort sa méid sin,</span>
<lb n="3756"/><span>leis, mar nuair a dh'iarran cara rud cé fhéadfadh</span>
<lb n="3757"/><span>cur 'n-a choinnibh?  Ar dtúis 'neósfad duit cad é an</span>
<lb n="3758"/><span>saghas aigne a bhí agam agus cad fé ndeara dhom dul</span>
<lb n="3759"/><span>síos.  Nuair a bhíos-sa ameasg na leanbh agus me ag</span>
<lb n="3760"/><span>éisteacht le h-Ómér agus le Hésiód agus leis na</span>
<lb n="3761"/><span>cogaíbh agus na ceanarcaibh d'á n-innsint, ní h-amháin</span>
<lb n="3762"/><span>ar na déithibh beaga ach ar na déithibh móra, leis, agus</span>
<lb n="3763"/><span>leis na gníomharthaibh drúise a dheinidís, agus éigin,</span>
<lb n="3764"/><span>agus foghla, agus pionóis; díbirt athar, agus pósadh</span>
<lb n="3765"/><span>deirbhsheur; do thuigeas am' aigne gur ghníomhartha</span>
<lb n="3766"/><span>fóghanta iad san go léir agus ní go lag a thaithneadar</span>
<lb n="3767"/><span>liom.  Ach nuair a thosnuigheas ar dhul ameasg na</span>
<lb n="3768"/><span>bhfear d'airigheas a mhalairt sin.  D'airigheas na</span></p>
</div>
<pb n="89"/>
<div><lb n="3769"/><p><span>dlighthe ag gabháil lom díreach i gcoinnibh na bhfilí agus</span>
<lb n="3770"/><span>'ghá rádh gan drúis a dhéanamh, ná ceanairc, ná foghail.</span>
<lb n="3771"/><span>Ansan do bhíos i gcás 'dir dhá chómhairle agus ní raibh</span>
<lb n="3772"/><span>'fhios agam cad ba mhaith dhomh a dhéanamh.  Dar liom</span>
<lb n="3773"/><span>ní dhéanfadh na déithe i n-aon chor drúis ná ceanairc</span>
<lb n="3774"/><span>i gcoinnibh a chéile mara mbeadh gur thuigeadar gur</span>
<lb n="3775"/><span>ghníomhartha fóghanta a leithéidí de ghníomhartha; agus</span>
<lb n="3776"/><span>dar liom ní dhéanfadh na dlightheadóirí dlighthe i gcoin-</span>
<lb n="3777"/><span>nibh na ngníomhartha san mara mbeadh gur thuigeadar</span>
<lb n="3778"/><span>gádh bheith leó.  Sa mhearathal san dom do thuigeas am'</span>
<lb n="3779"/><span>aigne nár bhfearra dhom rud a dhéanfinn 'ná dul ag</span>
<lb n="3780"/><span>triall ar an aicme sin ar a dtugtí lucht eagna</span>
<lb n="3781"/><span>agus me féin do thabhairt suas dóibh agus a iarraidh</span>
<lb n="3782"/><span>ortha a rogha rud a dhéanamh liom ach go dtaisbeán-</span>
<lb n="3783"/><span>fidís dom slighe éigin bheatha a bheadh réidh agus ná</span>
<lb n="3784"/><span>seólfadh amú me.  Ar an aigne sin dom, siúd ag</span>
<lb n="3785"/><span>triall ortha me.  Ach ba ag dul as an ndeatach isteach</span>
<lb n="3786"/><span>sa teine agam é, a gan fhios dom.  Chómh luath agus</span>
<lb n="3787"/><span>chuireas aithne i gceart ortha chonac ná raibh acu ar fad</span>
<lb n="3788"/><span>ach ainbhfios agus dul amú, i dtreó gur chuireadar-</span>
<lb n="3789"/><span>san 'n-a luighe orm gur ag daoinibh gan léighean atá</span>
<lb n="3790"/><span>an bheatha órtha.  Dubhairt duine acu liom pléisiúr</span>
<lb n="3791"/><span>a bheith agam i gcómhnuidhe agus é sholáthar dom féin</span>
<lb n="3792"/><span>ins gach nídh, mar ná fuil aoibhneas le fághail i n-aon</span>
<lb n="3793"/><span>nídh eile.  Dubhairt duine eile acu liom, ámhthach, bheith</span>
<lb n="3794"/><span>ag obair agus an cholan do smachtú, mar go bhfuil an</span>
<lb n="3795"/><span>cholan salach brachach; bheith gruama tarcuisneach le</span>
<lb n="3796"/><span>cách, coitchianta ag gabháil na ndán úd ó Hésiód i</span>
<lb n="3797"/><span>dtaobh an aluis agus an oirdhearcais agus an dul</span>
<lb n="3798"/><span>suas ar bara.  Do chómhairligh duine acu dhom gan</span>
<lb n="3799"/><span>aon mheas a bheith agam ar shaidhbhreas, neamhshuím do</span>
<lb n="3800"/><span>chur ann.  Dubhairt duine eile acu liom gur b'é</span>
<lb n="3801"/><span>an saidhbhreas céadna san an mhór-mhaith.  Ach cad is</span>
<lb n="3802"/><span>gádh dhom trácht ar an ndomhan?  (.i. Ní'l gádh ar</span>
<lb n="3803"/><span>domhan le bheith ag cainnt, 'sé sin, bheith ag cainnt air</span>
<lb n="3804"/><span>mar sgéal.) Bhíos bréan díom féin ó bheith ag éisteacht</span>
<lb n="3805"/><span>ó ló go ló le n-a gcainnt ar smaointibh agus ar neamh-</span></p>
</div>
<pb n="90"/>
<div><lb n="3806"/><p><span>chorparthaibh agus ar atomaibh agus ar fholamhasaibh,</span>
<lb n="3807"/><span>agus leis na slóightibh téarmaí de'n tsórd san.  Agus</span>
<lb n="3808"/><span>rud ab áiféisighe 'ná gach áiféis, gach aoinne ag</span>
<lb n="3809"/><span>labhairt bun os cionn ar fad le gach aoinne eile, agus</span>
<lb n="3810"/><span>gach aoinne, ba dhóich leat, ag cur a chainnte féin</span>
<lb n="3811"/><span>i bhfeidhm le deimhniú ceart.  Nuair a deireadh duine</span>
<lb n="3812"/><span>acu go mbíodh nídh áirithe fuar agus duine eile acu</span>
<lb n="3813"/><span>go mbíodh sé teith ní fhéadainn aoinne acu do bhréagnú,</span>
<lb n="3814"/><span>bíodh go dtuiginn go maith nár bh'fhéidir rud a bheith</span>
<lb n="3815"/><span>teith agus fuar i n-aonfheacht.  Is amhlaidh a bhínn mar</span>
<lb n="3816"/><span>a bheadh ag míogarnaigh, mo cheann ag tuitim soir tamal</span>
<lb n="3817"/><span>agus ag tuitim siar tamal eile.  Ach, rud a bhuaidh ar</span>
<lb n="3818"/><span>an áiféis go léir, do chínn gníomhartha na bhfear san</span>
<lb n="3819"/><span>bun os cionn ar fad leis an rud a dheimhnighdís 'n-a</span>
<lb n="3820"/><span>gcainnt!  An mhuinntir adeireadh liom neamhshuím</span>
<lb n="3821"/><span>do chur i saidhbhreas, chínn an greim diúid acu féin ar</span>
<lb n="3822"/><span>shaidhbhreas, iad ag coimhsgar ag éileamh úncamais;</span>
<lb n="3823"/><span>iad ag teagasg ar thuarastal; iad ag folag gach anróidh</span>
<lb n="3824"/><span>ar son saidhbhris.  An mhuinntir n-a raibh an droch</span>
<lb n="3825"/><span>mheas acu ar onóir chínn iad ag déanamh gach díthil chun</span>
<lb n="3826"/><span>í dh'fhághail; agus lucht spídiúcháin ar phléisiúr, a bhfor-</span>
<lb n="3827"/><span>mhór ag glacadh pléisiúir go fonamhar a gan fhios do'n</span>
<lb n="3828"/><span>tsaoghal.</span></p>
<lb n="3829"/>
<lb n="3830"/><p><span>Nuair a bhí teipithe orm sa méid sin gnótha, leis, bhí</span>
<lb n="3831"/><span>m'aigne tré n-a chéile go mór, ach dubhart liom féin,</span>
<lb n="3832"/><span>go breágh réidh, má bhíos-sa ag dul amú, i n-ainbhfios</span>
<lb n="3833"/><span>ar fhírinne, gur i n-aonfheacht leis na h-éigsibh móra</span>
<lb n="3834"/><span>go léir, n-a raibh cáil eagna ortha, a bhíos ag dul amú.</span>
<lb n="3835"/><span>Fé dheire, agus me ar mo leabaidh am' dhúiseacht sa</span>
<lb n="3836"/><span>n-oidhche mar gheall ar an dtré chéile aigne sin, do</span>
<lb n="3837"/><span>chuimhnigheas ar dhul go Baibilóin agus cómhairle</span>
<lb n="3838"/><span>dh'iarraidh ar dhuine de sna draoidhthibh sin a leanan</span>
<lb n="3839"/><span>teagasg Sóróastair.  D'airighinn go raibh ar a gcumas,</span>
<lb n="3840"/><span>le draoidheacht agus le deismireacht, dóirse an domhain</span>
<lb n="3841"/><span>tíos a dh'osgailt agus aoinne ba mhaith leó do</span>
<lb n="3842"/><span>bhreith leó síos agus do thabhairt thar n-ais aníos slán.</span>
<lb n="3843"/><span>Thuigeas am' aigne, d'á bhrígh sin, gur bh'fhearra dhom</span></p>
</div>
<pb n="91"/>
<div><lb n="3844"/><p><span>dul ag triall ar dhraoi acu san agus a iarraidh air me</span>
<lb n="3845"/><span>bhreith síos, ansan dul chun cainnte le Tíresias, an</span>
<lb n="3846"/><span>Boióitach, agus a fhiafraighe dhe, ó's fáig é agus fáis-</span>
<lb n="3847"/><span>tineach, cad í an bheatha is fearr, nú cad í an bheatha do</span>
<lb n="3848"/><span>thoghfadh duine fíor-chiallmhar dó féin.  Chuireas díom</span>
<lb n="3849"/><span>láithreach chómh tapaidh agus d'fhéadas é agus siúd soir</span>
<lb n="3850"/><span>go Baibilóin me ceann ar aghaidh.  Do shroiseas an</span>
<lb n="3851"/><span>chathair.  Níor bh'fhada gur casadh orm duine de sna</span>
<lb n="3852"/><span>Caldéachaibh, fáig agus draoi do réir gairme.  Bhí</span>
<lb n="3853"/><span>folt liath air agus féasóg fhada throm.  Mítróbar-</span>
<lb n="3854"/><span>sánés ab ainm dó.  Tar éis mórán tathaint do thoiligh</span>
<lb n="3855"/><span>sé me sheóladh síos, ar pé rud ba mhaith leis a</span>
<lb n="3856"/><span>dh'éileamh.  Thóg an fear san leis me agus thug sé</span>
<lb n="3857"/><span>naoi lá agus fiche 'am' nighe agus 'am' ghlanadh,</span>
<lb n="3858"/><span>thosnuigh sé ar an obair sin an chéad lá de'n ré nuadh,</span>
<lb n="3859"/><span>bheireadh sé leis me ar maidin go dtí an abha san</span>
<lb n="3860"/><span>Eúphratés agus duanaireacht éigin fhada aige d'á labhairt</span>
<lb n="3861"/><span>leis an ngréin agus í ag eirighe.  Ní ró mhaith a dh'airi-</span>
<lb n="3862"/><span>ghinn an chainnt.  Do labhradh sé ró mhear agus ró</span>
<lb n="3863"/><span>leathbhalbh, ar nós an lucht fógartha úd gan áird a bhíon</span>
<lb n="3864"/><span>ag na cluichíbh.  Ach mheasainn gur ag glaodhach ar</span>
<lb n="3865"/><span>dheamhnaibh éigin a bhíodh sé.  Nuair a bhíodh an</span>
<lb n="3866"/><span>duanaireacht críochnuighthe aige do chaitheadh sé</span>
<lb n="3867"/><span>seile sa n-aghaidh orm trí h-uaire agus ansan do</span>
<lb n="3868"/><span>thagadh sé thar n-ais agus ní fheuchadh sé ar aon duine</span>
<lb n="3869"/><span>a bhuaileadh uime.  Isé bia bhíodh againn 'ná meas</span>
<lb n="3870"/><span>daraighe.  Bainne agus miodh agus uisge Chóáspéis an</span>
<lb n="3871"/><span>deoch a bhíodh againn; agus ar an bhfeur glas, amuich fé'n</span>
<lb n="3872"/><span>spéir, a chodlaimís.  Nuair a bhí an t-ullmhúchán go léir</span>
<lb n="3873"/><span>déanta aige do thóg sé leis me i lár na h-oidhche go</span>
<lb n="3874"/><span>bruach abhan Tígris agus do nigh agus do ghlan sé me,</span>
<lb n="3875"/><span>agus d'ainic sé me le tóirse agus le h-inniún faraige</span>
<lb n="3876"/><span>agus le n-a lán rudaí eile, agus an duanaireacht úd</span>
<lb n="3877"/><span>ar siubhal aige fén' fhiacalaibh.  Ansan, nuair a bhí an</span>
<lb n="3878"/><span>draoidheacht curtha orm aige go h-iomlán do thug sé</span>
<lb n="3879"/><span>abhaile me mar a bhíos, i ndiaidh mo chúil, agus é ag</span>
<lb n="3880"/><span>gabháil tímpal, sar a ndéanfadh púcaí aon díobháil</span></p>
</div>
<pb n="92"/>
<div><lb n="3881"/><p><span>dom.  Thugamair an chuid eile de'n aimsir ag ullmhú</span>
<lb n="3882"/><span>i gcóir na cuarda.  Ansan do chuir sé uime brat</span>
<lb n="3883"/><span>draoidheachta a bhí ana chosmhail le brat Mhédach, agus</span>
<lb n="3884"/><span>thug sé chugham-sa iad so, an caipín seo agus an croicean</span>
<lb n="3885"/><span>so agus an chruit seo, agus dubhairt sé liom dá bhfia-</span>
<lb n="3886"/><span>fraightí m'ainm gan Menippos do rádh, ach Heraclés</span>
<lb n="3887"/><span>nú Oduséus nú Orphéus.</span></p>
<lb n="3888"/>
<lb n="3889"/><p><span>Phil.  Agus cad chuige dhó an t-órdú san a thabhairt</span>
<lb n="3890"/><span>duit, a Mhenippois?  Ní thuigim cad é an brígh a bhí</span>
<lb n="3891"/><span>leis an gcórú ná leis na h-ainimneachaibh.</span></p>
<lb n="3892"/>
<lb n="3893"/><p><span>Men.  Tá an brígh soiléir go leór, ámhthach.  Do chuadar</span>
<lb n="3894"/><span>súd síos go h-Ádés rómhainn agus iad beó agus cheap</span>
<lb n="3895"/><span>sé ach mise do chur 'n-a riocht san ná h-aithneóchadh</span>
<lb n="3896"/><span>gárda Aiacois me agus gur bh'fhuiriste dom dul uatha</span>
<lb n="3897"/><span>nuair a chífidís an riocht trágach ar a raibh aithne acu.</span>
<lb n="3898"/><span>Bhí eirighe lae ann agus sinn ag an abhainn thíos ag</span>
<lb n="3899"/><span>ullmhú chun gluaiste.  Bhí seisean tar éis an bháid</span>
<lb n="3900"/><span>d'ullmhú roim ré agus bhí ar bórd aige na neithe a bhí</span>
<lb n="3901"/><span>riachtanach chun na h-ídhbirte agus chun na deismireachta.</span>
<lb n="3902"/><span>Chuireamair isteach gach nídh, agus:-</span></p>
<lb n="3903"/>
<lb n="3904"/><p><span>"Ag sile na súl do chuamair go dúbhach ar bórd."</span></p>
<lb n="3905"/>
<lb n="3906"/><p><span>Do ghluaiseamair le fánaidh na h-abhan ar feadh</span>
<lb n="3907"/><span>tamail.  Ansan do seóladh sinn isteach sa churrach agus</span>
<lb n="3908"/><span>amach sa loch n-a dtéidhean an abha amach ann.  Do</span>
<lb n="3909"/><span>ghluaiseamair treasna an locha san agus thánamair</span>
<lb n="3910"/><span>go tír uaigneach a bhí lán de choilltibh agus gan aon</span>
<lb n="3911"/><span>ghrian.  Thánamair i dtír ann ach bhí Mítróbarsánés ar</span>
<lb n="3912"/><span>tosach agus dheineamair poll sa talamh.  Ansan do</span>
<lb n="3913"/><span>mharbhuighmair na caoire agus do dhoirteamair an fhuil</span>
<lb n="3914"/><span>isteach sa pholl agus tímpal air agus an fhaid a bhíomair</span>
<lb n="3915"/><span>á dhéanamh san bhí Mítróbarsánés ag duanaireacht</span>
<lb n="3916"/><span>agus ní fén' fhiacalaibh é ach ag búirthigh chómh h-árd</span>
<lb n="3917"/><span>agus d'fhéad sé é, agus an tóirse ar lasadh aige 'n-a</span>
<lb n="3918"/><span>láimh, agus é ag glaodhach ar na deamhnaibh go léir, ar</span>
<lb n="3919"/><span>chómhachtaib na bpian, agus ar na fíochaibh, ar Hechaté</span>
<lb n="3920"/><span>na h-oidhche, agus ar an bPeirsephoné uathbhásach;</span></p>
</div>
<pb n="93"/>
<div><lb n="3921"/><p><span>agus focail éigin fhada iasachta dothuisgionta aige 'á</span>
<lb n="3922"/><span>mheasgadh ar a chainnt.  Ba ghearr, le neart na deis-</span>
<lb n="3923"/><span>mireachta san agus na duanaireachta draoidheachta,</span>
<lb n="3924"/><span>gur luaisg an talamh go léir agus gur raobadh é agus</span>
<lb n="3925"/><span>gur h-osgaladh é i dtreó gur airighmair, abhfad síos,</span>
<lb n="3926"/><span>amhstarach Cherberois, agus go raibh an sgéal go duairc</span>
<lb n="3927"/><span>agus go critheaglach againn agus:-</span></p>
<lb n="3928"/>
<lb n="3929"/><p><span>"Rí na samhal i dteannta 's sgeit 'n-a chroidhe."</span>
<lb n="3930"/><span>Mar bhí radharc againn um an dtaca san ar fhormhór</span>
<lb n="3931"/><span>na neithe thíos ar an loch agus ar Pheriphlegéthón agus</span>
<lb n="3932"/><span>ar ríghtheaghlach Phlútóin.  Siúd síos sinn tríd an</span>
<lb n="3933"/><span>bpoll.  Fuaramair Radmantos thíos agus é geall</span>
<lb n="3934"/><span>leis marbh le sgannra.  Bhí Cerberos ag amhstaraigh</span>
<lb n="3935"/><span>ar buile ach do chromas-sa ar sheinnt ar an gcruit</span>
<lb n="3936"/><span>agus do chuir an ceól chun suainis é.  Thánamair go</span>
<lb n="3937"/><span>dtí an loch ach ba dhóbair ná féadfimís dul anonn</span>
<lb n="3938"/><span>mar bhí an bád lán cheana féin agus na daoine go léir</span>
<lb n="3939"/><span>ag gol.  Daoine gunta ab eadh iad ar fad.  Cos</span>
<lb n="3940"/><span>bhriste ag duine.  Ceann briste ag duine eile agus</span>
<lb n="3941"/><span>ball éigin eile briste ag duine eile; fé mar a bheidís</span>
<lb n="3942"/><span>ag teacht ó chogadh éigin dar liom-sa.  Ach nuair a</span>
<lb n="3943"/><span>chonaic an duine fóghanta san, Chárón, croicean an leóin</span>
<lb n="3944"/><span>orm-sa mheas sé gur bh'é Heraclés a bhí aige agus do</span>
<lb n="3945"/><span>leog sé ar bórd me láithreach agus do rug sé anonn</span>
<lb n="3946"/><span>me agus nuair a chuamair i dtír thall thaisbeáin sé an</span>
<lb n="3947"/><span>casán dúinn.</span></p>
<lb n="3948"/>
<lb n="3949"/><p><span>XXVII.</span></p>
<lb n="3950"/>
<lb n="3951"/><p><span>MENIPPOS AGUS PHILONIDÉS.</span></p>
<lb n="3952"/>
<lb n="3953"/><p><span>(Ar leanmhaint.)</span></p>
<lb n="3954"/>
<lb n="3955"/><p><span>Nuair a taisbeánadh an casán dúinn do chomáinea-</span>
<lb n="3956"/><span>mair linn, Mítrobarsánés ar tosach agus mise 'n-a</span>
<lb n="3957"/><span>dhiaidh, le n-a shálaibh agus greim daingean agam ar</span>
<lb n="3958"/><span>eirbal a bhrait.  Thánamair go dtí machaire breágh fada</span>
<lb n="3959"/><span>fairsing agus brat áluinn de bhláthanaibh asphodeil air.</span></p>
</div>
<pb n="94"/>
<div><lb n="3960"/><p><span>Ansan do mhothuighmair i n-ár dtímpal na slóighte</span>
<lb n="3961"/><span>samhal agus iad ag gluaiseacht agus ag putharnaigh.</span>
<lb n="3962"/><span>Chomáineamair linn go dtánamair mar a raibh</span>
<lb n="3963"/><span>suidhe breatha Mhínóis.  Bhí an suidhe breatha árd</span>
<lb n="3964"/><span>agus bhí Mínós 'n-a shuidhe anáirde air agus a chómh-</span>
<lb n="3965"/><span>achta díoltais 'n-a thímpal, agus deamhain an uilc ag</span>
<lb n="3966"/><span>frithálamh air mar aon leis na fíochaibh.  Bhíomair-ne ar</span>
<lb n="3967"/><span>thaobh agus chonacamair d'á dtabhairt isteach ó'n dtaobh</span>
<lb n="3968"/><span>eile a lán daoine agus iad ceangailte ar shlabhra</span>
<lb n="3969"/><span>fhada.  Do h-innseadh dúinn gur bh'é saghas</span>
<lb n="3970"/><span>daoine iad 'ná lucht adhaltranais, agus lucht soláthair</span>
<lb n="3971"/><span>chun drúise, agus lucht srath do bhailiú, agus lucht</span>
<lb n="3972"/><span>brasaireachta, agus lucht uisge-fé-thalamh, sluagh mhór</span>
<lb n="3973"/><span>de chuirptheachaibh a bhíodh ag cur an tsaoghail tré n-a</span>
<lb n="3974"/><span>chéile an fhaid a bhíodar beó.  Agus do tugadh isteach</span>
<lb n="3975"/><span>ar leithligh lucht an tsaidhbhris agus úncamais, agus</span>
<lb n="3976"/><span>iad go mílítheach, agus builg mhóra ortha, agus gúta</span>
<lb n="3977"/><span>ortha, agus cuing ar mhuineál gach duine acu agus</span>
<lb n="3978"/><span>crúca sa cheann tíos de'n chuing, agus meághchaint dá</span>
<lb n="3979"/><span>thalant sa chuing.</span></p>
<lb n="3980"/>
<lb n="3981"/><p><span>Sheasuighmair-ne, ámhthach, mar a raibh againn agus</span>
<lb n="3982"/><span>sinn ag faire ortha agus ag éisteacht leó 'ghá gcosaint</span>
<lb n="3983"/><span>féin.  Do tháinig ann, ámhthach, fínnithe éagsamhlacha</span>
<lb n="3984"/><span>'ghá ndaoradh agus ag cur neithe 'n-a leith.</span></p>
<lb n="3985"/>
<lb n="3986"/><p><span>Phil.  Agus cér' bh'iad san asdo?  As ucht Zeúis</span>
<lb n="3987"/><span>innis an méid sin dom agus ná ceil orm é!</span></p>
<lb n="3988"/>
<lb n="3989"/><p><span>Men.  Is eól duit, is dócha, na sgáileana so a dhein-</span>
<lb n="3990"/><span>ean solus na gréine ó n-ár gcolanaibh.</span></p>
<lb n="3991"/>
<lb n="3992"/><p><span>Phil.  Is eól go maith.</span></p>
<lb n="3993"/>
<lb n="3994"/><p><span>Men.  Nuair a gheibhmíd bás tagaid na sgáileana</span>
<lb n="3995"/><span>san agus tugaid siad fínné i n-ár gcoinnibh agus</span>
<lb n="3996"/><span>deimhnighid siad gach coir d'á mbíon déanta againn</span>
<lb n="3997"/><span>i gcaitheamh ár mbeatha, agus go deimhin ní foláir a</span>
<lb n="3998"/><span>dh'admháil gur dócha go mbíon an fhírinne ag cuid acu</span>
<lb n="3999"/><span>toisg iad a bheith i n-aice linn i gcómhnuidhe agus ná</span>
<lb n="4000"/><span>sgaraid siad choidhche le n-ár gcolanaibh.  Ach do</span>
<lb n="4001"/><span>sgrúduigheadh Mínós go cruinn cás gach duine agus</span></p>
</div>
<pb n="95"/>
<div><lb n="4002"/><p><span>ansan do dhíbireadh sé é go h-áit na ndroch aicme</span>
<lb n="4003"/><span>chun go gcurfí pionós air do réir a ghníomhartha.  Bhí</span>
<lb n="4004"/><span>Mínós ana dhian, ámhthach, ar an lucht a bhíodh ag maoidh-</span>
<lb n="4005"/><span>eamh as a gcuid saidhbhris agus as pé cómhacht a bhíodh acu;</span>
<lb n="4006"/><span>'ghá mheas gur cheart iad d' adhradh nách mór.  Bhí gráin</span>
<lb n="4007"/><span>aige ortha mar gheall ar an mór-is-fiú a bhí chómh neam-</span>
<lb n="4008"/><span>buan, agus ná cuimhnighdís go n-imtheochadh an saidh-</span>
<lb n="4009"/><span>bhreas agus go n-imtheóchaidís féin, leis.  Ach iadsan,</span>
<lb n="4010"/><span>nuair a bhí an áilneacht go léir bainte dhíobh, an saidh-</span>
<lb n="4011"/><span>bhreas, agus an uaisleacht cine, agus na cómhachta,</span>
<lb n="4012"/><span>bhíodar ansúd agus iad lomrachta, agus iad cromtha</span>
<lb n="4013"/><span>síos, agus gan de chuimhne acu ar an sólás a bhí anso</span>
<lb n="4014"/><span>acu ach mar a bheadh taibhreamh.  Bhíodh aiteas mór orm-</span>
<lb n="4015"/><span>sa nuair a chínn na neithe sin.  Nuair a dh'aithnighinn</span>
<lb n="4016"/><span>duine acu do dhruidinn chuige go réidh agus chuirinn i</span>
<lb n="4017"/><span>gcuimhne dhó an saoghal breágh a bhí aige nuair a bhí sé</span>
<lb n="4018"/><span>beó, an mór-is-fiú a bhíodh air nuair a bhíodh na daoine</span>
<lb n="4019"/><span>bailighthe amuich agá gheata ag feitheamh go dtioc-</span>
<lb n="4020"/><span>fadh sé amach agus a sheirbhísigh 'ghá gcomáint chun</span>
<lb n="4021"/><span>siubhail agus ag dúnadh an gheata 'n-a gcoinnibh.</span>
<lb n="4022"/><span>Agus ansan, nuair a thagadh sé amach fé dheire,</span>
<lb n="4023"/><span>agus a chlócaí dearga uime, go h-órtha agus go</span>
<lb n="4024"/><span>h-ildathach, conus mar a mheasadh sé i n' aigne</span>
<lb n="4025"/><span>go gcuireadh sé áthas agus aoibhneas an domhain ortha</span>
<lb n="4026"/><span>nuair fháiltighdís roimis, mara ndeineadh sé ach a ucht</span>
<lb n="4027"/><span>nú a lámh dheas do thabhairt le pógadh dhóibh.  Chuireadh</span>
<lb n="4028"/><span>na neithe sin buairt thar bharr ortha nuair a chuimhnighdís</span>
<lb n="4029"/><span>ortha.</span></p>
<lb n="4030"/>
<lb n="4031"/><p><span>Ach do thug Mínós aon bhreith amháin a bhí claon.  Bhí</span>
<lb n="4032"/><span>Díonusios, an tíoránach Siculach, ar a thriail</span>
<lb n="4033"/><span>agus bhí Díon ag cur a lán gníomhartha gráinn-</span>
<lb n="4034"/><span>eamhla 'n-a leith, agus an sgáil 'ghá ndeimhniú.  Do</span>
<lb n="4035"/><span>bhíthas díreach chun Díonusios do cheangal de'n Chimaéra</span>
<lb n="4036"/><span>nuair a labhair Aristippos an Cúrénach.  Fear iseadh</span>
<lb n="4037"/><span>an t-Aristippos san n-a bhfuil ana chreideamhaint</span>
<lb n="4038"/><span>aige agus ana uraim dó laistíos.  Dubhairt sé</span>
<lb n="4039"/><span>go raibh Díonusios cabharthach congantach i gcaith</span></p>
</div>
<pb n="96"/>
<div><lb n="4040"/><p><span>eamh a bheatha do lucht léighinn agus go dtugadh</span>
<lb n="4041"/><span>sé airgead dóibh go minic.  Do saoradh Díonusios</span>
<lb n="4042"/><span>mar gheall air sin.</span></p>
<lb n="4043"/>
<lb n="4044"/><p><span>Ansan d'fhágamair an suidhe breatha agus thánamair</span>
<lb n="4045"/><span>go h-áit na bpian.  B'shiné an áit, a dhuine</span>
<lb n="4046"/><span>mhuinnteartha, 'n-a raibh neithe truaghmhéileacha le feis-</span>
<lb n="4047"/><span>gint agus le h-aireachtaint go h-iomadamhail.</span>
<lb n="4048"/><span>D'airighmair fuaim agus greadadh ó sna sgiúirsíbh</span>
<lb n="4049"/><span>géara, agus sgréacharnach na ndaoine a bhí d'á losgadh</span>
<lb n="4050"/><span>ar na teínteachaibh teó; agus na riagana; agus na</span>
<lb n="4051"/><span>coiléir; agus na rothana.  Bhí an Cimaéra 'ghá stracadh,</span>
<lb n="4052"/><span>agus bhí Cerberos 'ghá stracadh as a chéile agus 'ghá</span>
<lb n="4053"/><span>n-ithe.  Righthe, daoir, sátraip, daoine saidhbhre, daoine</span>
<lb n="4054"/><span>bochta, lucht déarca, agus iad go léir ag folag pionóis</span>
<lb n="4055"/><span>agus cathú ortha mar gheall ar na droch ghníomhartha</span>
<lb n="4056"/><span>do dheineadar.  Bhíomair-ne ag feuchaint ortha agus</span>
<lb n="4057"/><span>d'aithnighmair cuid acu, go mór mór an chuid acu a bhí</span>
<lb n="4058"/><span>tar éis bháis fhághail le deireanaighe.  Ach d'fholaighdís</span>
<lb n="4059"/><span>iad féin agus d'iompuighdís uainn nuair fheuchaimís</span>
<lb n="4060"/><span>ortha, agus bhíodh ceann-fé ortha, i n-inead an uabhair</span>
<lb n="4061"/><span>agus an bhuirbe agus an tarcuisne a thaisbeánaidís</span>
<lb n="4062"/><span>do chách an fhaid a bhíodar ar an saoghal so.</span></p>
<lb n="4063"/>
<lb n="4064"/><p><span>Do maithtí leath an phionóis do sna daoine bochta.</span>
<lb n="4065"/><span>Do tugtí sos ar feadh tamail dóibh agus ansan do</span>
<lb n="4066"/><span>curtí an pionós airís ortha.</span></p>
<lb n="4067"/>
<lb n="4068"/><p><span>Do chonacamair, leis, sa n-áit, na fathaigh úd,</span>
<lb n="4069"/><span>Icsion agus Sisuphos, agus Tantlos an Phrúgach agus</span>
<lb n="4070"/><span>é i gcruadhchás, agus Tituos mac na Talmhan, agus ó,</span>
<lb n="4071"/><span>A Heracléis, ba mhór é!  Bhí gáire ar fad faoi agus</span>
<lb n="4072"/><span>é sínte.</span></p>
<lb n="4073"/>
<lb n="4074"/><p><span>D'fhágamair iad san, leis, agus thánamair go dtí an</span>
<lb n="4075"/><span>machaire Acherúsach.  Fuaramair sa mhachaire sin na</span>
<lb n="4076"/><span>leath-dhéithe agus na banghaisgidhigh, agus na slóighte</span>
<lb n="4077"/><span>eile marbh agus iad riartha do réir cine agus treabhchais,</span>
<lb n="4078"/><span>cuid acu ag dreó le h-aois agus iad, mar adeir</span>
<lb n="4079"/><span>h-Ómér ana lag, agus cuid acu úrnua foláin, go mór</span>
<lb n="4080"/><span>mór an chuid acu do tháinig ó'n Éigipt, mar gheall</span></p>
</div>
<pb n="97"/>
<div><lb n="4081"/><p><span>ar a fheabhas a cuireadh ar salan iad.  Agus go</span>
<lb n="4082"/><span>deimhin duit níor ró fhuiriste iad d'aithint ó chéile</span>
<lb n="4083"/><span>mar is fíor dheabhrathach le n-a chéile iad go léir, toisg</span>
<lb n="4084"/><span>a gcnámha bheith lom.  Is ar éigin fhéadamair iad</span>
<lb n="4085"/><span>d'aithint tar éis iad d'iniúchadh ar fead abhfad.</span>
<lb n="4086"/><span>Is amhlaidh a bhíodar agus iad 'n-a gcruachaibh ar</span>
<lb n="4087"/><span>muin a chéile agus gan aon rian ortha de'n áilneacht</span>
<lb n="4088"/><span>a bhí ortha nuair a bhíodar ar an saoghal so, ach</span>
<lb n="4089"/><span>iad go dorcha agus go do-aitheanta.  I gcás duit</span>
<lb n="4090"/><span>nuair a chínn rainnt cnámharlach acu caithte i dteannta</span>
<lb n="4091"/><span>chéile agus iad go léir chómh cosmhail le n-a chéile, agus</span>
<lb n="4092"/><span>an fheuchaint ghrána choimhtheach acu, agus na fiacala</span>
<lb n="4093"/><span>nochtaithe acu, go mbínn 'ghá fhiafraighe dhíom féin</span>
<lb n="4094"/><span>conus fhéadfinn Tirsítés grána d'aithint ó Niréos</span>
<lb n="4095"/><span>áluinn, nú an bacach Íros ó rí na bhFaeacach, nú Purrias</span>
<lb n="4096"/><span>an cócaire ó Agamemnón.  Níor lean aon phioc de</span>
<lb n="4097"/><span>sna seana dheifridheachtaí eatartha.  Bhí a gcnámha</span>
<lb n="4098"/><span>go léir mar a chéile gan cómhartha sofheicse, gan</span>
<lb n="4099"/><span>teidiol sgríobhtha ortha, gan aon chaoi i n-aon chor ar iad</span>
<lb n="4100"/><span>d'aithint ó n-a chéile.</span></p>
<lb n="4101"/>
<lb n="4102"/><p><span>Agus feuch; nuair a bhíos féin ag feuchaint ar na</span>
<lb n="4103"/><span>neithibh sin do samhluigheadh dom gurab ionan beatha</span>
<lb n="4104"/><span>an duine ar an saoghal agus tóichim mhór fhada éigin,</span>
<lb n="4105"/><span>agus bandé an Ádha ghá stiúrú agus ghá córú agus ag</span>
<lb n="4106"/><span>cur tabhairt-amach fé leith ar gach aoinne a bhíon ag</span>
<lb n="4107"/><span>imtheacht sa tóichim sin.  Tógtar duine agus curtar</span>
<lb n="4108"/><span>tabhairt-amach rí air; éadach ríoga uime; lucht frithálmha</span>
<lb n="4109"/><span>'n-a thímpal, mionn óir ar a cheann.  Tógtar duine</span>
<lb n="4110"/><span>eile agus curtar culaith seirbhírigh uime.  Curtar bláth</span>
<lb n="4111"/><span>áilneachta ar dhuine.  Curtar gráinneacht agus míchúm-</span>
<lb n="4112"/><span>thact ar dhuine eile.  Ansan, uaireanta, i lár na</span>
<lb n="4113"/><span>tóichime, tagan bandé an Ádha agus deinean sí atharú</span>
<lb n="4114"/><span>córach ar chuid de'n lucht gluaiste.  Ní leogan sí</span>
<lb n="4115"/><span>dóibh an tóichim do chríochnú sa riocht 'n-ar thosnuigh-</span>
<lb n="4116"/><span>dar.  Atharuighean sí an t-éadach ortha.  Cuirean sí</span>
<lb n="4117"/><span>fhiachaint ar Chroésos éadach mogha do chur uime agus</span>
<lb n="4118"/><span>gluaiseacht 'n-a dhaor, agus cuirean sí fhiachaint ar</span></p>
</div>
<pb n="98"/>
<div><lb n="4119"/><p><span>Mhenandrios, a bhí go dtí san 'n-a dhaor, ameasg daor,</span>
<lb n="4120"/><span>imtheacht agus bheith 'n-a rí in-inead Pholúcratéis agus</span>
<lb n="4121"/><span>an t-éadach ríoga do chaitheamh tamal.  Ansan, nuair</span>
<lb n="4122"/><span>a bhíon aimsir na tóichime caithte tugan gach aoinne</span>
<lb n="4123"/><span>uaidh pé éadach a bhí uime.  Bainean sé dhe idir éadach</span>
<lb n="4124"/><span>agus corp agus siúd sa riocht é 'n-a raibh sé roimis</span>
<lb n="4125"/><span>sin, gan deifridheacht ar bith idir é agus cách.  Ach cuid</span>
<lb n="4126"/><span>acu, tré ainbhfios, nuair iarran bandé an ádha ortha</span>
<lb n="4127"/><span>an córú a chuir sí ortha do thabhairt thar n-ais</span>
<lb n="4128"/><span>di, glacaid siad diombádh agus buairt, chómh</span>
<lb n="4129"/><span>maith agus gur rudaí éigin leó féin a bheadh ag imtheacht</span>
<lb n="4130"/><span>uatha agus nách rudaí a tugadh ar iasacht dóibh ar feadh</span>
<lb n="4131"/><span>tamail.</span></p>
<lb n="4132"/>
<lb n="4133"/><p><span>Measaim go bhfeacaís go minic, ar an árdán, an</span>
<lb n="4134"/><span>chuid de'n lucht cleasaidheachta n-a mbíon ortha an</span>
<lb n="4135"/><span>léiriú trágach a dhéanamh, conus mar a bhíd siad uair-</span>
<lb n="4136"/><span>eanta 'n-a gCréónaibh agus uaireanta 'n-a bPríamaibh</span>
<lb n="4137"/><span>agus uaireanta 'n-a n-Agamemnónaibh, do réir mar</span>
<lb n="4138"/><span>a dh'oirean do'n drama; agus an cleasaidhe céadna,</span>
<lb n="4139"/><span>tar éis é bheith tamal, go stuama, 'n-a Checrops nú</span>
<lb n="4140"/><span>'n-a Erectéos, conus mar a thagan sé amach tamal</span>
<lb n="4141"/><span>beag 'n-a dhiaidh san agus é 'n-a dhaor, do réir órdú an</span>
<lb n="4142"/><span>fhile.  Ansan, nuair a bhíon an drama críochnuighthe</span>
<lb n="4143"/><span>bainean gach aoinne acu dhe an t-éadach órtha agus an</span>
<lb n="4144"/><span>t-aghaidh fidil agus tagan sé anuas de sna brógaibh</span>
<lb n="4145"/><span>árda, agus ní bhíon ann feasta ach duine bocht suarach,</span>
<lb n="4146"/><span>Pólos mac Cairicléis an Súniensach, nú Sacuros mac</span>
<lb n="4147"/><span>Teogítoin ó Mharaton, i n-inead é bheith i n'Agamemnón</span>
<lb n="4148"/><span>mac Atréuis nú 'n-a Chréón mac Menoicéuis.  Gnóthaí</span>
<lb n="4149"/><span>de'n tsórd san díreach iseadh gnóthaí daoine, do réir</span>
<lb n="4150"/><span>mar a samhluigheadh domh-sa an uair úd agus me ag</span>
<lb n="4151"/><span>feuchaint ortha súd.</span></p>
<lb n="4152"/>
<lb n="4153"/><p><span>Phil.  Innis an méid seo dhom, a Mhenippois.  Na</span>
<lb n="4154"/><span>daoine n-a bhfuil na leachta móra árda costasamhla</span>
<lb n="4155"/><span>so ós a gcionn anso, agus na columna, agus na</span>
<lb n="4156"/><span>h-íomhághtha, agus na sgríbhinní, an amhlaidh ná fuil aon</span>
<lb n="4157"/><span>onóir á tabhairt dóibh thíos seachas an choitchiantacht?</span>
<lb n="4158"/></p>
</div>
<pb n="99"/>
<div><lb n="4159"/><p><span>Men.  Ach airiú, éist do bhéal, a dhuine!  Dá bhfeicfá</span>
<lb n="4160"/><span>Mausólos féin, an Cárach adeirim, é siúd n-a bhfuil</span>
<lb n="4161"/><span>an cháil go léir air mar gheall ar a thuama, tá fhios agam</span>
<lb n="4162"/><span>ná stadfá ach ag gáirí.  Bhí sé caithte ansúd i gcúinne</span>
<lb n="4163"/><span>dhorcha i n'iarlis agus é i bhfolach ameasg slóighte eile</span>
<lb n="4164"/><span>samhal agus gan de thairbhthe aige as an dtuama úd ach</span>
<lb n="4165"/><span>é bheith i n'ualach anuas air.  Óir, nuair a thómhaisean</span>
<lb n="4166"/><span>Aiacos an talamh chun gach duine (agus ní thugan sé ach</span>
<lb n="4167"/><span>troigh tailimh do gach aoinne), ní foláir do'n duine é</span>
<lb n="4168"/><span>féin do sheargadh agus do chrapadh i dtreó go mbeadh</span>
<lb n="4169"/><span>sé beag a dhóithin do'n méid sin tailimh.  Ach</span>
<lb n="4170"/><span>measaim go ndéanfá breis gháirí dá bhfeicfá na daoine</span>
<lb n="4171"/><span>seo a bhíon 'n-a righthibh agus 'n-a sátrapaibh anso agus</span>
<lb n="4172"/><span>iad ag gluaiseacht ansúd a d'iarraidh déarca, feóil</span>
<lb n="4173"/><span>ghuirt acu 'á dhíol tré mhéid a ndealbhais, nú iad ag</span>
<lb n="4174"/><span>múine aibghitreach; agus easonóir, nú buille bhais sa</span>
<lb n="4175"/><span>leacain, acu dá fhághail ó chách, mar a gheóbhadh an daor</span>
<lb n="4176"/><span>is dona.  Níor fhéadas, go deimhin duit, gan gáire</span>
<lb n="4177"/><span>dhéanamh go h-árd nuair a chonac an Pilib úd, an</span>
<lb n="4178"/><span>Macedónach.  Do taisbeánadh dom é agus é sáidhte</span>
<lb n="4179"/><span>i gcúinne agus seana bhróga lobhtha aige 'á dheisiú ar</span>
<lb n="4180"/><span>a phágh.  Bhí a lán eile acu, leis, le feisgint ar na</span>
<lb n="4181"/><span>crosbhóithribh agus iad a d'iarraidh déarca.  Bhí Xercsés</span>
<lb n="4182"/><span>ann, agus Dareíos, agus Polucrátés.</span></p>
<lb n="4183"/>
<lb n="4184"/><p><span>Phil.  Is éagsamhlach na neithe atá agat d'á innsint</span>
<lb n="4185"/><span>i dtaobh na righthe agus is deacair iad do chreideamhaint.</span>
<lb n="4186"/><span>Ach cad a bhí ag Socratés 'á dhéanamh, agus na saoithibh</span>
<lb n="4187"/><span>eile?</span></p>
<lb n="4188"/>
<lb n="4189"/><p><span>Men.  Tá Sacratés, leis, ansúd agus é ag gabháil</span>
<lb n="4190"/><span>tímpal ag áiteamh ar gach aoinne, agus tá i n-aonfheacht</span>
<lb n="4191"/><span>leis Palamédés agus Nestor agus Odusséus, agus</span>
<lb n="4192"/><span>gach samhail chainnteach eile.  Tá an t-at 'n-a chosaibh</span>
<lb n="4193"/><span>fós ó'n nimh úd a dh'ól sé.  I n-aice le Sardanapalos</span>
<lb n="4194"/><span>an tAssuiriach, agus le Mídas an Phrúgach, agus le</span>
<lb n="4195"/><span>rainnt eile de lucht an tsóigh iseadh atá Díogenés</span>
<lb n="4196"/><span>oirdheirc, agus bíon sé ag gáirí nuair airighean sé iad</span>
<lb n="4197"/><span>ag áireamh na maitheasaí a bhí acu roimis seo, agus iad</span></p>
</div>
<pb n="100"/>
<div><lb n="4198"/><p><span>ag gol.  Bíon sé sínte ar a dhrom agus é ag gáirí,</span>
<lb n="4199"/><span>agus casan sé amhrán nách ró chneasta chun a n-olagón-</span>
<lb n="4200"/><span>san do mhúchadh ortha.  Tá buairt mhór ortha mar gheall</span>
<lb n="4201"/><span>air sin.  Ní féidir leó cur suas le Díogenés agus</span>
<lb n="4202"/><span>táid siad 'ghá bheartú go raghaid siad chun cómhnuighthe</span>
<lb n="4203"/><span>i n-áit éigin eile.</span></p>
<lb n="4204"/>
<lb n="4205"/><p><span>Phil.  Seadh, ní beag liom díobh san.  Ach cad é an</span>
<lb n="4206"/><span>dlighe é siúd adubhraís ar dtúis a deineadh i n-aghaidh</span>
<lb n="4207"/><span>lucht saidhbhris?</span></p>
<lb n="4208"/>
<lb n="4209"/><p><span>Men.  Is maith mar a chuiris i gcuimhne dhom é.  Bhíos</span>
<lb n="4210"/><span>chun trácht air ach do seóladh ar fán uaidh me ar chuma</span>
<lb n="4211"/><span>éigin.  An fhaid a bhíos 'n-a bhfochair thíos d'fhógair na</span>
<lb n="4212"/><span>Prútanaigh cruinniú féise chun tairbhthe an phobuil.</span>
<lb n="4213"/><span>Chonac na daoine ag bailiú.  Siúd me féin isteach</span>
<lb n="4214"/><span>ameasg na slóighte marbh agus ba ghearr go rabhas 'n-a</span>
<lb n="4215"/><span>dteannta ag an bhféis.  Do deineadh rainnt dlighthe</span>
<lb n="4216"/><span>ar dtúis ar ghnóthaíbh eile agus ansan do tánathas</span>
<lb n="4217"/><span>chun lucht an tsaidhbhris.  Do labhradh 'n-a gcoinnibh</span>
<lb n="4218"/><span>go dian agus do cuireadh mórán droch ghníomhartha</span>
<lb n="4219"/><span>'n-a leith; éigean, eirighe anáirde, uabhar, eugcóir.  Fé</span>
<lb n="4220"/><span>dheire d'eirigh duine de sna cinn-phobuil agus do</span>
<lb n="4221"/><span>léigh amach reacht de'n tsórd so:-</span></p>
<lb n="4222"/>
<lb n="4223"/><p><span>AN REACHT.</span></p>
<lb n="4224"/>
<lb n="4225"/><p><span>De bhrígh go ndeinid lucht saidhbhris i gcaitheamh a</span>
<lb n="4226"/><span>mbeatha, mórán gníomhartha aindleaghthacha i gcoinnibh</span>
<lb n="4227"/><span>na mbocht, ag déanamh foghla ortha, agus ag déanamh</span>
<lb n="4228"/><span>éigin ortha agus ag tabhairt tarcuisne dhóibh, tuigtear</span>
<lb n="4229"/><span>do'n tseanaid agus do'n phobul gur ceart pionós do</span>
<lb n="4230"/><span>chur ar a gcorpaibh tar éis bháis dóibh, fé mar a cuir-</span>
<lb n="4231"/><span>tear ar chorp gach cuirpthigh eile, agus ansan gur ceart a</span>
<lb n="4232"/><span>n-anamnacha do chur suas thar n-ais ar an saoghal agus</span>
<lb n="4233"/><span>iad do chur isteach i n-asalaibh, agus nuair a gheóbhaidh na</span>
<lb n="4234"/><span>h-asail sin bás, iad do chur isteach i n-asalaibh eile,</span>
<lb n="4235"/><span>agus iad do bheith ar an gcuma san go dtí go mbeidh</span>
<lb n="4236"/><span>chúig mhíle blian fó dheich curtha dhíobh acu, agus i</span></p>
</div>
<pb n="101"/>
<div><lb n="4237"/><p><span>gcaitheamh na h-aimsire sin go léir iad a bheith ag iompar</span>
<lb n="4238"/><span>ualaí troma agus daoine bochta ghá gcomáint:</span>
<lb n="4239"/><span>ansan neart a bheith dhóibh bás d'fhághail.</span></p>
<lb n="4240"/>
<lb n="4241"/><p><span>Cloigean mac Cnamharlaigh, ó Ghleann na bPúcaí, de</span>
<lb n="4242"/><span>shliocht na Mílítheach, isé do chómhairligh an reacht.</span></p>
<lb n="4243"/>
<lb n="4244"/><p><span>Do léigheadh an reacht.  Chuir na cinn-phobuil fé ghuth</span>
<lb n="4245"/><span>an reacht.  Do shín na daoine a lámha.  Chuir Brimó</span>
<lb n="4246"/><span>búirth aisti.  Chuir Cerberos ulfairt as.  Sin mar a</span>
<lb n="4247"/><span>cuirtear feidhm i ndlighthibh ansúd nuair a léightear iad.</span></p>
<lb n="4248"/>
<lb n="4249"/><p><span>Sin agat ar deineadh ag an bhféis.  Ansan d'imthigh-</span>
<lb n="4250"/><span>eas féin ag triall ar Theiresias ar an dtoisg a thug ann</span>
<lb n="4251"/><span>me.  D'innseas mo sgéal dó tríd síos agus d'iarras</span>
<lb n="4252"/><span>air a dh'insinnt dom cad í an bheatha ba dhóich leis do</span>
<lb n="4253"/><span>b'fhearr.  Do gháir sé.  Firín ana bheag iseadh é agus é</span>
<lb n="4254"/><span>caoch, mílítheach, caolghuthach.  "Is eól domh-sa fáth do</span>
<lb n="4255"/><span>mhearathail, a mhic ó," ar seisean.  "Lucht na h-eagna</span>
<lb n="4256"/><span>bheith bun os cionn le n-a chéile fé ndeár é.  Ní dleagh-</span>
<lb n="4257"/><span>thach domh-sa, ámhthach, an cheist sin do réidhteach duit.</span>
<lb n="4258"/><span>Tá san coisgithe ag Radamantus."</span></p>
<lb n="4259"/>
<lb n="4260"/><p><span>"Faire faire, a athair bhig!" arsa mise leis, "ná</span>
<lb n="4261"/><span>h-abair é sin.  Ná fág me ag caitheamh mo bheatha níos</span>
<lb n="4262"/><span>daille 'ná thu féin!"</span></p>
<lb n="4263"/>
<lb n="4264"/><p><span>Ansan do rug sé leis i leithtaoibh me, abhfad ó'n</span>
<lb n="4265"/><span>gcuid eile, agus chrom sé go cneasta chun mo</span>
<lb n="4266"/><span>chluaise:-</span></p>
<lb n="4267"/>
<lb n="4268"/><p><span>"Isí beatha na ndaoine gan léighean," ar seisean, "an</span>
<lb n="4269"/><span>bheatha is fearr agus is eagnaighe.  Ná bí-se ag áiteamh</span>
<lb n="4270"/><span>ná ag deimhniúchán ar neithibh doimhne, ná ag iniúchadh</span>
<lb n="4271"/><span>agus ag sgrúdadh ar thosach agus ar dheire na neithe atá.</span>
<lb n="4272"/><span>Amadántacht iseadh an obair sin.  Cuir rómhat an</span>
<lb n="4273"/><span>méid seo amháin, an aimsir atá láithreach d'fhrithálamh go</span>
<lb n="4274"/><span>maith, 'sé sin, i dtreó go mbeidh sult agus soilbhreas i</span>
<lb n="4275"/><span>bhformhór do bheatha agus ná beidh aon rud ag déanamh</span>
<lb n="4276"/><span>aon bhuartha dhuit."  Nuair a bhí an méid sin ráidhte aige</span>
<lb n="4277"/><span>do sgiúrd sé uaim go machaire an Asphodeil.</span></p>
<lb n="4278"/>
<lb n="4279"/><p><span>Bhí sé 'n-a thráthnóna um an dtaca san, "Téanam,"</span></p>
</div>
<pb n="102"/>
<div><lb n="4280"/><p><span>arsa mise le Mítrobarsánés.  "Ní'l a thuille gnótha</span>
<lb n="4281"/><span>anso againn.  Téidhmís thar n-ais suas chun na beatha."</span></p>
<lb n="4282"/>
<lb n="4283"/><p><span>"Ná bíodh ceist ort, a Mhenippois," ar seisean</span>
<lb n="4284"/><span>liom, "taisbeánfad-sa cómhgar maith réidh suas duit.</span>
<lb n="4285"/><span>Feuch," ar seisean, agus thaisbeáin sé spré bheag</span>
<lb n="4286"/><span>soluis dom.  "Ansan anuas," ar seisean, "a thagaid</span>
<lb n="4287"/><span>muinntir Bhoiótia.  Siné teampul Trephóniuis.  Im-</span>
<lb n="4288"/><span>thigh ansan suas agus beidh tú sa Ghréig láithreach."</span>
<lb n="4289"/><span>Siúd suas me.  D'fháisgeas me féin tríd an bpoll</span>
<lb n="4290"/><span>aníos, bíodh gur chumhang é, agus seo anso me i</span>
<lb n="4291"/><span>Libadía, pé cuma n-ar thárla.</span></p>
<lb n="4292"/>
<lb n="4293"/><p><span>XXVIII.</span></p>
<lb n="4294"/>
<lb n="4295"/><p><span>TÍMÓN, NÚ AN FEAR A THUG FUATH DO</span>
<lb n="4296"/><span>DHAOINE.</span></p>
<lb n="4297"/>
<lb n="4298"/><p><span>Tím.  Ó, a Iúpiteir; a Charadaigh; agus a Oinigh;</span>
<lb n="4299"/><span>agus a Chompánaigh; agus a Thínteánaigh; a Splancaire;</span>
<lb n="4300"/><span>agus a Mhionnacheap; agus a sguabaire na sgamal;</span>
<lb n="4301"/><span>a fhothramálaidhe mhóir; agus pé ainm eile is maith leis</span>
<lb n="4302"/><span>na filíbh buile seo do ghlaodhach ort; go mór mór</span>
<lb n="4303"/><span>nuair a bhíon ciscéim bacaighe sa dán acu; (mar tá</span>
<lb n="4304"/><span>oiread san ainimneacha ort-sa go bhféadan ainm éigin</span>
<lb n="4305"/><span>leat an lúb ar lár do thógaint dóibh agus an bheárna do</span>
<lb n="4306"/><span>dhúnadh sa tómhas) ca bhfuil an splannc úd an fhothraim</span>
<lb n="4307"/><span>mhóir anois uait? agus an bhúirtheach thóirthnighe? agus</span>
<lb n="4308"/><span>do chaor uathbhásach a bhíodh ad' láimh agat ar dearg</span>
<lb n="4309"/><span>lasadh?  Ní dheabhruighean an sgéal anois go bhfuil</span>
<lb n="4310"/><span>ionta súd go léir ach fianaidheacht agus gal-suip</span>
<lb n="4311"/><span>filidheachta ar fad, ach amháin a bhfuil d'fhothram in sna</span>
<lb n="4312"/><span>h-ainimneachaibh atá ortha.  Agus an t-arm oirdheirc,</span>
<lb n="4313"/><span>faidbhéimneach, luath-ghníomhach san agat, ní fheadar cad</span>
<lb n="4314"/><span>tá imthighthe air.  Tá sé i n-éag ar fad agat.  Tá sé</span>
<lb n="4315"/><span>fuar, gan oiread agus spré feirge tar éis fanmhaint</span>
<lb n="4316"/><span>ann i n-aghaidh droch-dhaoine.  Duine de'n mhuinntir</span></p>
</div>
<pb n="103"/>
<div><lb n="4317"/><p><span>a bheadh ag cuimhneamh ar leabhar éithigh a thabhairt, is mó</span>
<lb n="4318"/><span>an t-eagla bheadh aige roimis an mbuaiceas a múchadh</span>
<lb n="4319"/><span>indé 'ná mar a bheadh air roime do chaor uile-chómhachtach.</span>
<lb n="4320"/><span>An chuma 'n-a gcaithean tú spala beag teine leó ní</span>
<lb n="4321"/><span>chuirean an teas ná an deatach uaidh aon eagla ortha.</span>
<lb n="4322"/><span>Ní mheasaid siad go ndéanfar de dhíobháil dóibh ach go</span>
<lb n="4323"/><span>mb'fhéidir go smearfadh an súgh iad.  Uime sin níor</span>
<lb n="4324"/><span>bh' iongna an Salmónéus úd do dhéanamh na tóirthnighe</span>
<lb n="4325"/><span>ad' choinnibh.  Níor bh'aon dóichín é.  Bhí sé teasaighe</span>
<lb n="4326"/><span>uaibhreach, agus Iúpiter chómh leamh-fhuar.  Cad 'n-a</span>
<lb n="4327"/><span>thaobh ná déanfadh agus tusa ad' chodla fé mar a bheadh</span>
<lb n="4328"/><span>suan an mhandraic ort?  Ní airighean tú lucht na</span>
<lb n="4329"/><span>mionn éithigh.  Ní fheicean tú lucht na h-eugcóra.  Tu</span>
<lb n="4330"/><span>leath-chaoch, gearr-radharcach, i dtaobh droch-ghníomhartha,</span>
<lb n="4331"/><span>agus tu spadchluasach, ar nós daoine aosta.  An</span>
<lb n="4332"/><span>fhaid a bhís óg, cródha, dásachtach ad' fheirg, dheinteá a</span>
<lb n="4333"/><span>lán neithe i n-aghaidh lucht eugcóra agus éigin.  Ní</span>
<lb n="4334"/><span>thugthá choidhche aon tsos cómhraic dóibh.  Bhíodh do</span>
<lb n="4335"/><span>chaortha ag imtheacht coitchianta, agus do thóirthneach</span>
<lb n="4336"/><span>ag búirthigh, agus do sgiath d'á suathadh agat, agus do</span>
<lb n="4337"/><span>splanncracha d'á stealladh uait 'n-a gceathanaibh agat.</span>
<lb n="4338"/><span>Ba mhar a chéile an luasgadh talmhan a dheinteá agus</span>
<lb n="4339"/><span>luasgadh créithir.  Bhíodh do shneachta 'n-a chruachaibh.</span>
<lb n="4340"/><span>Bhiodh do chloichshneachta 'n-a clochaibh móra.  Agus</span>
<lb n="4341"/><span>ionus go labharfinn leat go mór-bhriathrach, bhíodh</span>
<lb n="4342"/><span>t'fhearthainn 'n-a taoisgeanaibh diana, gach braon chómh</span>
<lb n="4343"/><span>mór uisge le h-abhainn.  B' shiné fé ndeár an léir-</span>
<lb n="4344"/><span>sgrios a deineadh i n-aon neómat amháin i n-aimsir</span>
<lb n="4345"/><span>Dheucalion, nuair a bádhadh gach aon rud le h-uisge</span>
<lb n="4346"/><span>agus gur bh'ar éigin a chuaidh aon bháidín beag amháin</span>
<lb n="4347"/><span>saor go Lucórés, le n-ar sábháladh síol beag daona,</span>
<lb n="4348"/><span>ó n-ar shíolraidh olc ba mhó.  Tá a rian air; tá tuaras-</span>
<lb n="4349"/><span>tal do spaideamhlachta agat d'á fhághail uatha.  Ní</span>
<lb n="4350"/><span>dheinean aoinne aon ídhbirt chughat anois, ná ní</span>
<lb n="4351"/><span>chuirean aoinne coróinn ort, mara ndéanfadh duine</span>
<lb n="4352"/><span>éigin é i ndiaidh na nOluimpiach.  Ní dheinean sé sin</span>
<lb n="4353"/><span>féin é ach nách maith leis an seana-nós do bhrise.  Ní</span></p>
</div>
<pb n="104"/>
<div><lb n="4354"/><p><span>fada go mbeidh t'onóir go léir bainte dhíot acu, a phlúr</span>
<lb n="4355"/><span>na ndéithe! agus gan ionat ach Cronos acu!  Ní</span>
<lb n="4356"/><span>bhacaim trácht ar a mhiniceacht a robáladar do</span>
<lb n="4357"/><span>theampul ort.  Dhein cuid acu thu féin do láimhseáil</span>
<lb n="4358"/><span>i n-Oluimpia, agus níor dheinis-se, a ghiolla na</span>
<lb n="4359"/><span>tóirthnighe móire! oiread agus na gadhair do chur</span>
<lb n="4360"/><span>leó, nú glaodhach ar na cómharsain i dtreó go</span>
<lb n="4361"/><span>mbéarfí ortha sar a bhféadfidís imtheacht.  Agus</span>
<lb n="4362"/><span>tusa, an t-uasal a mhairbh na fathaigh agus a bhuaidh</span>
<lb n="4363"/><span>ar na Títánaibh, d'fhanais ansúd ad' shuidhe ar do</span>
<lb n="4364"/><span>shuaineas an fhaid a bhíodar ag bearradh na gruaige</span>
<lb n="4365"/><span>dhíot, agus caor thóirthnighe n-a raibh deich gcúbait ar</span>
<lb n="4366"/><span>faid ann ad' láimh dheis agat!  Innis dom, a rí na</span>
<lb n="4367"/><span>ndéithe, cathain a stadfir de'n neamhshuím seo agat</span>
<lb n="4368"/><span>i ndroch bheartaibh de'n tsórd san?  Nú cathain a</span>
<lb n="4369"/><span>dhéanfir díoltas ar a leithéid d'eugcóir?  An mó</span>
<lb n="4370"/><span>Phaeton nú an mó Deucalion is leór d'á leithéid</span>
<lb n="4371"/><span>d'easumhluidheacht ó dhaoine?  Gan trácht ar neithibh</span>
<lb n="4372"/><span>coitchiana, feuch mo sgéal féin, feuch ar árduigheas</span>
<lb n="4373"/><span>d'Aténeachaibh, ag déanamh daoine saidhbhre de dhaoinibh</span>
<lb n="4374"/><span>a bhí dealbh go maith, ag cabhrú le daoine a bhí 'n-a</span>
<lb n="4375"/><span>ghátar, ag sgaipe mo choda go fórleathan ar mo cháirdibh,</span>
<lb n="4376"/><span>agus anois nuair atá an obair sin tar éis duine bocht</span>
<lb n="4377"/><span>a dhéanamh díom ná h-aithnighid siad i n-aon chor me.</span>
<lb n="4378"/><span>Ní'l aon mheas acu anois orm bíodh go raibh árd-mheas</span>
<lb n="4379"/><span>roimis seo acu orm agus uraim acu dhom agus iad</span>
<lb n="4380"/><span>ag faire chun bheith umhal dom.  Má bhuailean duine</span>
<lb n="4381"/><span>acu umam ar an mbóthar gabhan sé tharm gan me</span>
<lb n="4382"/><span>d'aithint mar a gheóbhadh sé thar an lic a bheadh ar lár le</span>
<lb n="4383"/><span>h-imtheacht aimsire, ar uaigh duine éigin a fuair bás</span>
<lb n="4384"/><span>abhfad ó shin.  Nuair a chíd tuille acu uatha ag teacht</span>
<lb n="4385"/><span>me iompuighid siad bóthar eile le gráin orm agus</span>
<lb n="4386"/><span>le dothal rómham, i n-inead me bheith am' dheagh-</span>
<lb n="4387"/><span>theangmhálaidhe rathmhar dóibh mar a bhínn tráth.  I gcás</span>
<lb n="4388"/><span>go bhfuil an donas tar éis me chomáint amach sa</span>
<lb n="4389"/><span>n-áit imigcéineamhail seo agus casóg leathair umam</span>
<lb n="4390"/><span>agus me ag obair, ag saothrú an tailimh ar cheithre</span></p>
</div>
<pb n="105"/>
<div><lb n="4391"/><p><span>oboloisíbh sa ló, agus me ag déanamh mo mhachtnaimh</span>
<lb n="4392"/><span>sa n-uaigneas os cionn mo ghrafáin.  Tá an méid</span>
<lb n="4393"/><span>seo sóláis agam, ámhthach.  Ní bheidh mé ag feuchaint</span>
<lb n="4394"/><span>a thuille ar a lán daoine go bhfuil ortha ádh nách</span>
<lb n="4395"/><span>fiú iad.  Crádh ró mhór é sin.  Ach croth dhíot fé</span>
<lb n="4396"/><span>dheire thiar thall, a mhic Chronois agus Réa, an trom</span>
<lb n="4397"/><span>chodla fada suairc seo atá ort (Is sia é 'ná</span>
<lb n="4398"/><span>codla Epimeinídéis), agus séid ar lasadh do chaor</span>
<lb n="4399"/><span>tóirthnighe, nú sáidh isteach i n-Aetna é go lasaidh sé</span>
<lb n="4400"/><span>'n-a bhladhm mhór, agus taisbeáin dúinn iarracht de'n</span>
<lb n="4401"/><span>fhearg a bhíodh i Iúpiter óg; mara rud é gur fíor a</span>
<lb n="4402"/><span>ndeirid Crétánaigh, .i. go bhfuilir marbh curtha.</span></p>
<lb n="4403"/>
<lb n="4404"/><p><span>Zeús.  Feuch airiú, a h-Erméis, cé h-é sin atá ag</span>
<lb n="4405"/><span>sgreadaigh a' h-Attica, ag bun cnuic h-Uméttois?</span>
<lb n="4406"/><span>an t-anacróir salach san go bhfuil an seithe mar chasóig</span>
<lb n="4407"/><span>uime?  Is dóich liom gur ag rómhar atá sé.  Tá sé ar</span>
<lb n="4408"/><span>a chromadh.  Fear dána cainnteach iseadh é.  Ní foláir</span>
<lb n="4409"/><span>nú is filosofor éigin é nú ní labharfadh sé an chainnt</span>
<lb n="4410"/><span>mhasluightheach san 'n-ár gcoinnibh-ne.</span></p>
<lb n="4411"/>
<lb n="4412"/><p><span>h-Erm.  Cadé sin agat 'á rádh, a athair?  Ná h-aith-</span>
<lb n="4413"/><span>nighean tú Tímón mac Ecratídéis, an Colutéach?</span>
<lb n="4414"/><span>Siné an té úd a fhritháladh sinn go minic le mór ídhbirtíbh;</span>
<lb n="4415"/><span>an té úd a saidhbhirigheadh go h-oban agus a dheineadh</span>
<lb n="4416"/><span>na h-ídhbirtí céad chughainn agus go ndeinimís na</span>
<lb n="4417"/><span>Diásacha do chomóradh chómh h-áluinn i n'fhochair.</span></p>
<lb n="4418"/>
<lb n="4419"/><p><span>Zeús.  Ochón!  Cad é mar atharú!  An duin'uasal</span>
<lb n="4420"/><span>san a bhí chómh saidhbhir! agus n-a mbíodh oiread san</span>
<lb n="4421"/><span>daoine muinnteartha tímpal air!  Cad d'imthigh air</span>
<lb n="4422"/><span>i n-aon chor?  Cad a dhein anacróir bocht mífhoirtiú-</span>
<lb n="4423"/><span>nach mar sin de, ag rómhar ar a phágh mar atá sé agus</span>
<lb n="4424"/><span>an grafán trom san 'á chasadh aige?</span></p>
<lb n="4425"/>
<lb n="4426"/><p><span>h-Erm.  Déarfadh duine gur deaghmhéinn a chreach</span>
<lb n="4427"/><span>é, agus deaghchómharsanacht, agus athtruagh do'n mhuinn-</span>
<lb n="4428"/><span>tir a bhíodh i ngátar.  Ach le fírinne is amadántacht a</span>
<lb n="4429"/><span>chreach é, agus míchiall, agus droch-bhreitheamhantas</span>
<lb n="4430"/><span>i dtaobh na gcarad a thoghadh sé.  Níor thug sé fé</span>
<lb n="4431"/><span>ndeara gur do mhachtíríbh agus d'fhiachaibh dubha a bhí</span></p>
</div>
<pb n="106"/>
<div><lb n="4432"/><p><span>caradas aige d'á thabhairt.  Na h-éin chraosacha ag ithe</span>
<lb n="4433"/><span>na n-ae aige agus ná leogfadh an t-aimhleas dó a</span>
<lb n="4434"/><span>thuisgint nách caradas ná grádh ná ionmhuine a bhí 'ghá</span>
<lb n="4435"/><span>gcimeád i n' fhochair ach corp dúil sa digh a thugadh sé</span>
<lb n="4436"/><span>dhóibh.  Do lomadar a chnámha agus do chreimeadar iad</span>
<lb n="4437"/><span>mórthímpal, agus má bhí smior ionta do shúghdar asta</span>
<lb n="4438"/><span>é glan, agus ansan d'imthighdar uaidh agus d'fhágadar</span>
<lb n="4439"/><span>'n-a ndiaidh é feóchta tirm, gearrtha ó phréimh, agus ní</span>
<lb n="4440"/><span>aithneóchaidís é ná ní fheuchfidís air as san amach (nídh</span>
<lb n="4441"/><span>nách iongna) chun cabhair ná congnamh a thabhairt dó,</span>
<lb n="4442"/><span>tar éis ar dhein sé dhóibh.  Siné fé ndeara dhó bheith ag</span>
<lb n="4443"/><span>ag rómhar, agus casóg leathair air, mar a chíon tú.</span>
<lb n="4444"/><span>Do rith sé as an gcathair mar bhí náire air.  Tá sé</span>
<lb n="4445"/><span>ansúd ag saothrú an tailimh ar a phágh, agus an mí-ádh</span>
<lb n="4446"/><span>tar éis é chomáint as a mheabhair; mar go bhfeicean sé</span>
<lb n="4447"/><span>na daoine n-ar thug sé an saidhbhreas dóibh ag bualadh</span>
<lb n="4448"/><span>thairis chómh coimhtheach san gur dhóich le duine ortha nách</span>
<lb n="4449"/><span>eól dóibh an Tímón is ainm dó i n-aon chor.</span></p>
<lb n="4450"/>
<lb n="4451"/><p><span>Zeús.  Go deimhin féin ní neamhshuím is cóir a chur sa</span>
<lb n="4452"/><span>bhfear san.  Ní ceart gan feuchaint chuige.  Ní h-iongna</span>
<lb n="4453"/><span>a mhór mhí-ádh bheith tar éis a chomáint as a mheabhair.</span>
<lb n="4454"/><span>B'olc an mhaise dhúinne dá ndeinimís mar a dheineadar</span>
<lb n="4455"/><span>na plámásaidhthe fill úd, dá mba ná cuimhneóchaimís ar</span>
<lb n="4456"/><span>an bhfear a loisg ar ár n-altóraibh oiread ceathramhna</span>
<lb n="4457"/><span>méithe mart agus gabhar.  An balaith saidhbhir a bhí</span>
<lb n="4458"/><span>uatha tá sé am' shróin fós.  Ach níor fheuchas i dtreó</span>
<lb n="4459"/><span>Attica le fada dh'aimsir anois.  Ní raibh uain agam</span>
<lb n="4460"/><span>air.  Bhíos tógtha suas ar fad ag lucht mionn éithigh</span>
<lb n="4461"/><span>agus ag lucht foghla agus ag lucht éigin, bhí a leithéid sin</span>
<lb n="4462"/><span>de ghleó acu 'á dhéanamh.  D'á éaghmuis sin bhí eagla</span>
<lb n="4463"/><span>na masluightheóirí orm.  Aicme líonmhar iseadh iad</span>
<lb n="4464"/><span>agus is deacair faire dhéanamh ortha.  Ní leogaid siad</span>
<lb n="4465"/><span>dom neul do chodla.  Agus an aicme seo an aighnis,</span>
<lb n="4466"/><span>na filosofigh seo a bhíon ag coimhsgar mar gheall ar</span>
<lb n="4467"/><span>fhocalaibh, tá oiread san glóir acu ní féidir dom</span>
<lb n="4468"/><span>guidhe do chlos ó aoinne mar gheall ortha.  Táim bodhar</span>
<lb n="4469"/><span>acu.  Caithim suidhe anso agus mo chluasa chimeád</span></p>
</div>
<pb n="107"/>
<div><lb n="4470"/><p><span>stupaithe nú do bhainfidís m'éisteacht díom ag callair-</span>
<lb n="4471"/><span>eacht i n-aonfheacht, i n-árd a gcinn 's a ngutha, i dtaobh</span>
<lb n="4472"/><span>bríghe éigin, nú neamhchorp nú neamhneithe eile de'n</span>
<lb n="4473"/><span>tsórd san.  B' shiné cúis dúinn dearmhad a dhéanamh</span>
<lb n="4474"/><span>de'n duine seo nách cóir i n-aon chor a dhearmhad.  Ach</span>
<lb n="4475"/><span>imthigh láithreach, a h-Erméis, ag triall air, agus beir</span>
<lb n="4476"/><span>leat Ploutos, agus beireadh Ploutos Tesauros leis</span>
<lb n="4477"/><span>agus fanaidís araon i bhfochair Thímóin agus ná tagai-</span>
<lb n="4478"/><span>dís uaidh go fuiriste pé dítheal a dhéanfidh sé feasta</span>
<lb n="4479"/><span>ar iad do chomáint as a thigh airís le neart deaghghníomh.</span>
<lb n="4480"/><span>Ní mór dhom féin breithniú ar ball ar lucht an phlámáis</span>
<lb n="4481"/><span>agus an easba buidheachais, feuchaint cad é an pionós</span>
<lb n="4482"/><span>is ceart a chur ortha mar gheall ar a bhfuil déanta acu</span>
<lb n="4483"/><span>ar Thímón.  Curfar ortha an pionós chómh luath agus bheidh</span>
<lb n="4484"/><span>an caor tóirthnighe seo deisighthe agam.  Do briseadh</span>
<lb n="4485"/><span>agus do maoluigheadh an dá bheann is mó air an uair</span>
<lb n="4486"/><span>úd, le déanaighe, a chaitheas é leis an sophist úd</span>
<lb n="4487"/><span>Anacsagoras.  Bhí sé ghá áiteamh ar a dheisgiobulaibh</span>
<lb n="4488"/><span>ná raibh ár leithéidí-ne i n-aon chor ann i n-ár ndéithibh.</span>
<lb n="4489"/><span>Chuireas iomad fuinnimh leis an urchar.  Níor bhuaileas</span>
<lb n="4490"/><span>é mar do thóg Periclés a lámh ós a chionn.  Ach</span>
<lb n="4491"/><span>do ghluais an caor tóirthnighe isteach sa teampul</span>
<lb n="4492"/><span>úd, an t-Anaceion.  Do loisgeadh an teampul agus</span>
<lb n="4493"/><span>is beag ná gur deineadh smidiríní de'n chaor i</span>
<lb n="4494"/><span>gcoinnibh na caraige.  Agus anois beidh pionós</span>
<lb n="4495"/><span>ana chruaidh ar lucht an phlámáis agus an neam-</span>
<lb n="4496"/><span>bhuidheachais nuair a chífid siad Tímón i n'fhear ana</span>
<lb n="4497"/><span>shaidhbhir airís.</span></p>
<lb n="4498"/>
<lb n="4499"/><p><span>h-Erm.  Seadh!  Nách mairg ná déanfadh búirtheach,</span>
<lb n="4500"/><span>agus fothram, agus dánaidheacht! pé 'cu fearr cás</span>
<lb n="4501"/><span>do phlé é nú fearr guidhe a dhéanamh!  Feuch a thapamh-</span>
<lb n="4502"/><span>lacht a bheidh Tímón i n' fhear shaidhbhir anois, ó bheith i n'</span>
<lb n="4503"/><span>anacróir bhochth dhealbh, toisg gur bhéic sé chómh h-árd</span>
<lb n="4504"/><span>agus gur labhair sé chómh dána.  Chuir sé fhiachaint ar</span>
<lb n="4505"/><span>Zeús éisteacht le n-a ghuidhe.  Dá bhfanadh sé ciúin, ag</span>
<lb n="4506"/><span>rómhar ar a chromadh, is ag rómhar a dh'fhanfadh sé,</span>
<lb n="4507"/><span>agus ní curfí suím ann.</span>
<lb n="4508"/></p>
</div>
<pb n="108"/>
<div><lb n="4509"/><p><span>Plout.  Ní raghad-sa ag triall air siúd, a Iúpiteir!</span></p>
<lb n="4510"/>
<lb n="4511"/><p><span>Zeús.  Cad 'n-a thaobh, a Phloutois, a uasail, agus</span>
<lb n="4512"/><span>mise 'ghá rádh leat dul?</span></p>
<lb n="4513"/>
<lb n="4514"/><p><span>Plout.  Mar thug sé tarcuisne dhom, dar fiadh.</span>
<lb n="4515"/><span>Do tharraig sé amach me agus ghearr sé am' chodaibh</span>
<lb n="4516"/><span>beaga me, bíodh gur chara d'á athair me.  Is beag</span>
<lb n="4517"/><span>ná gur dhíbir sé amach as a thigh me le píce.  Chaith sé</span>
<lb n="4518"/><span>uaidh me fé mar a chaithfadh duine sméaróid teine as</span>
<lb n="4519"/><span>a láimh.  An amhlaidh a raghad ag triall air airís chun</span>
<lb n="4520"/><span>me thabhairt do lucht plámáis agus do lucht itheacháin</span>
<lb n="4521"/><span>agus do leanánaibh?  Cuir me, a Iúpiteir, ag triall</span>
<lb n="4522"/><span>ar an muinntir a thuigfidh cad is fiú me, ag triall ar</span>
<lb n="4523"/><span>an muinntir a ghlacfidh le grádh me, go mbeidh uraim</span>
<lb n="4524"/><span>acu dhom agus dúil acu ionam.  Ach na brealláin seo</span>
<lb n="4525"/><span>a dheinean cómhluadar leis an ndealbhas, agus gur</span>
<lb n="4526"/><span>fearr leó an dealbhas 'ná mise, agus go dtugan an</span>
<lb n="4527"/><span>dealbhas casóga leathair agus grafáin dóibh, bíodh na</span>
<lb n="4528"/><span>cheithre h-oboloisí acu anois agus deinidís leó, tar</span>
<lb n="4529"/><span>éis na mílte úd a chaitheadar uatha i mbronntaisíbh.</span></p>
<lb n="4530"/>
<lb n="4531"/><p><span>Zeús.  Ní dhéanfidh Tímón aon rud de'n tsaghas</span>
<lb n="4532"/><span>san leat-sa a thuille.  Tá ciall cheannaigh múinte ag</span>
<lb n="4533"/><span>an ngrafán dó, .i. gur fearra dhó thusa 'ná an dealbhas;</span>
<lb n="4534"/><span>mara rud é ná cuirean teinneas 'n-a chaoldrom</span>
<lb n="4535"/><span>aon chlóic air.  Ach dar liom-sa ní ró fhuiriste tu</span>
<lb n="4536"/><span>shásamh.  Taoi ag gearán anois ar Thímón toisg gur</span>
<lb n="4537"/><span>osgail sé a dhóirse dhuit agus gur thug sé cead do chos</span>
<lb n="4538"/><span>duit; nár chimeád sé istigh thu agus ná raibh sé ag faire</span>
<lb n="4539"/><span>go h-éadmhar ort.  Uair eile bhí a mhalairt sin de</span>
<lb n="4540"/><span>ghearán agat ar na daoine saidhbhire .i. go gcimeádaidís</span>
<lb n="4541"/><span>fé ghlasaibh agus fé dhaingeanaibh tu dúnta suas agus</span>
<lb n="4542"/><span>fé shliochtaibh séalaí, i dtreó ná bíodh ar do chumas</span>
<lb n="4543"/><span>oiread agus feuchaint amach sa tsolus.  Dheinis do</span>
<lb n="4544"/><span>ghearán liom-sa mar gheall ar na neithibh sin agus</span>
<lb n="4545"/><span>dubhraís go rabhais ad' mhúchadh leis an ndoircheacht mór.</span>
<lb n="4546"/><span>Ar an adhbhar san d'fheuchais go bán am' shúilibh féin,</span>
<lb n="4547"/><span>agus lán de bhuairt, agus bhí do mhéireana crapaithe,</span>
<lb n="4548"/><span>mar gheall ar an síor-chómhaireamh.  Agus bhís 'á rádh</span></p>
</div>
<pb n="109"/>
<div><lb n="4549"/><p><span>go n-eulófá uatha ar fad dá bhfaghfá an chaoi.  Dar</span>
<lb n="4550"/><span>leat ba chruaidh an cás é, tu ad' chimeád go seasg, ar</span>
<lb n="4551"/><span>nós Danáé, istigh i seómra práis nú iarainn, agus</span>
<lb n="4552"/><span>gan ag frithálamh bídh ort ach an bheirt ghéar droch</span>
<lb n="4553"/><span>aigeanta úd, .i. Úncamas agus Cómhaireamh.  Dubh-</span>
<lb n="4554"/><span>raís go raibh nídh áiféiseach acu dh'á dhéanamh, grádh thar</span>
<lb n="4555"/><span>na beartaibh acu dhuit agus ná leómhfidís aon úsáid a</span>
<lb n="4556"/><span>dhéanamh díot, bíodh ná raibh bac ortha ann, ná a ngrádh</span>
<lb n="4557"/><span>do shásamh ar a suaineas, bíodh go rabhais fé n-a</span>
<lb n="4558"/><span>smacht.  Iad ansúd sa n-oidhche gan neul do chod-</span>
<lb n="4559"/><span>ladh ach iad ag tabhairt aire dhuit, ná dúnfidís súil ach</span>
<lb n="4560"/><span>iad ag faire go súil-osgailte ar an séala agus ar an</span>
<lb n="4561"/><span>samh, agus nár bheag leó de shochar dóibh féin asat a</span>
<lb n="4562"/><span>bheith ar a gcumas gan aon phioc ded' shochar do leog-</span>
<lb n="4563"/><span>aint le h-aoinne eile; ar nós an mhadra sa mhainséar</span>
<lb n="4564"/><span>ná féadfadh an coirce dh'ithe agus ná leogfadh do'n</span>
<lb n="4565"/><span>chapall é dh'ithe.  Bíon tú ag gáirí úmpa mar gheall ar</span>
<lb n="4566"/><span>bheith ad' chimeád chómh h-aireach gan úsáid a dhéanamh</span>
<lb n="4567"/><span>díot, agus rud is fíor-iongantach, eud ortha chucha</span>
<lb n="4568"/><span>féin mar gheall ort; agus gan a fhios acu an bitheamhnach</span>
<lb n="4569"/><span>seirbhísigh, nú reachtaire, nú múinteóra, bheith thíos, a</span>
<lb n="4570"/><span>gan fhios, i gcúil an fhíona agus é caoch ar meisge, an</span>
<lb n="4571"/><span>fhaid a bhíon an máighistir mírathmhar, aimhleasta, ag</span>
<lb n="4572"/><span>faire ar thoradh an úncamais, gan de sholus aige ach an</span>
<lb n="4573"/><span>lóchran dúr go bhfuil an buaiceas ar bheagán oíle ann.</span>
<lb n="4574"/><span>Conus nách eugcóir duit-se an obair sin do lochtú</span>
<lb n="4575"/><span>roimis seo agus Tímón do lochtú anois mar gheall ar</span>
<lb n="4576"/><span>a mhalairt sin ar fad d'obair?</span></p>
<lb n="4577"/>
<lb n="4578"/><p><span>Plout.  Dá mb'áil leat-sa fírinne an sgéil do</span>
<lb n="4579"/><span>bhreithniú ó gach taobh do chífá ná fuil an eugcóir agam</span>
<lb n="4580"/><span>i n-aon taobh acu.  An rabairne sin a dheineadh Tímón</span>
<lb n="4581"/><span>ní deaghmhéinn é, am' thaobh-sa dhe, ach neamhshuím.  Agus</span>
<lb n="4582"/><span>an mhuinntir úd a chimeádadh dúnta istigh sa doircheacht</span>
<lb n="4583"/><span>me am' chur i méid thar na beartaibh; ná déanfidís</span>
<lb n="4584"/><span>féin úsáid díom agus ná tabharfidís amach sa</span>
<lb n="4585"/><span>tsolus me le n-eagla go bhfeicfadh aoinne me;</span>
<lb n="4586"/><span>dar liom is daoine buile iad san, agus deinid</span></p>
</div>
<pb n="110"/>
<div><lb n="4587"/><p><span>siad eugcóir tharcuisneach orm-sa, am' chimeád ag</span>
<lb n="4588"/><span>lobhadh agus ag dreó fé ghlasaibh agus gan aon rud</span>
<lb n="4589"/><span>déanta as an slighe agam; agus gur chóir go mbeadh</span>
<lb n="4590"/><span>fhios acu nách ró fhada go gcaithfid siad imtheacht agus</span>
<lb n="4591"/><span>me fhágáilt ag duine éigin eile de lucht an tséin.  D'á</span>
<lb n="4592"/><span>bhrígh sin ní mholaim iad-san.  Ní lugha 'ná a mholaim</span>
<lb n="4593"/><span>lucht rabairne.  Molaim an mhuinntir a chuirean, mar</span>
<lb n="4594"/><span>is ceart, teóra leis an ngnó; an mhuinntir ná bíon ró</span>
<lb n="4595"/><span>rabairneach ná ró chruagálach am' thaobh.  Ach isé</span>
<lb n="4596"/><span>rud a chuirean ar deargbhuile me 'ná an chuma 'n-a</span>
<lb n="4597"/><span>mbíon aicme daoine ag gabháil de chosaibh ionam, am</span>
<lb n="4598"/><span>ithe agus am' ídiú, agus aicme eile ag cur ceangail na</span>
<lb n="4599"/><span>gcúig gcaol orm mar a curfí ar chuirptheach fánaidhe</span>
<lb n="4600"/><span>n-a mbeadh rian an iarainn dhirig air.</span></p>
<lb n="4601"/>
<lb n="4602"/><p><span>Zeús.  Agus cad is gádh dhuit bheith i bhfeirg leis an</span>
<lb n="4603"/><span>dá aicme sin?  Nách eól duit go dtagan toghadh</span>
<lb n="4604"/><span>pionóis ortha araon?  Sin aicme acu, ar nós Tanta-</span>
<lb n="4605"/><span>luis, ag mianfuigheach ar an ór, gan ithe ná ól acu, ach béil</span>
<lb n="4606"/><span>thiorma; agus an bia d'á sgiobadh amach as a gcúlchraos</span>
<lb n="4607"/><span>ó'n aicme eile, ag na h-Arpaíbh, ar nós Phinéuis.  Ach</span>
<lb n="4608"/><span>imthigh ort anois agus gheóbhair ag Tímón ciall mhór</span>
<lb n="4609"/><span>ná raibh aige.</span></p>
<lb n="4610"/>
<lb n="4611"/><p><span>Plout.  Agus an stadfidh sé choidhche de bheith am</span>
<lb n="4612"/><span>tharrac amach chómh dásachtach, mar a sgaoilfí amach</span>
<lb n="4613"/><span>me a' árthach a bheadh pollta, go dtí go mbead imthighthe</span>
<lb n="4614"/><span>ar fad?  Ba dhóich le duine air gur b'amhlaidh ba</span>
<lb n="4615"/><span>mhian leis me leogaint amach sar a dtiocfadh an iomad</span>
<lb n="4616"/><span>díom isteach, le h-eagla go múchfinn é.  Tá an tslighe</span>
<lb n="4617"/><span>amach ana mhór aige.  Measaim gur b'é rud a bheidh</span>
<lb n="4618"/><span>agam 'á dhéanamh 'ná ag cur uisge isteach sa mheidir</span>
<lb n="4619"/><span>úd ingheanacha Danáé, agus an t-uisge ag rith amach</span>
<lb n="4620"/><span>tré thóin na meidire chómh tiugh agus a chaithfad isteach é.</span></p>
<lb n="4621"/>
<lb n="4622"/><p><span>Zeús.  Ná bíodh ceist ort.  Mara ndúnaidh sé an</span>
<lb n="4623"/><span>poll go luath ní fada go mbeidh tusa imthighthe amach</span>
<lb n="4624"/><span>uaidh glan agus ansan gheóbhaidh sé an chasóg leathair</span>
<lb n="4625"/><span>agus an grafán airís sa dríodar i dtóin na meidire.</span>
<lb n="4626"/><span>Imthigh ort anois agus dein fear saidhbhir de.  Agus,</span></p>
</div>
<pb n="111"/>
<div><lb n="4627"/><p><span>a h-Erméis, ná dearmhaid-se na Cuclópa do thabhairt</span>
<lb n="4628"/><span>chugham a' h-Aetna, ag gabháil aníos duit, chun go</span>
<lb n="4629"/><span>ndéanfid siad an caor tóirthnighe seo do dheisiú agus</span>
<lb n="4630"/><span>do bhiorú dhom.  Ní fada go mbeidh gnó agam de agus</span>
<lb n="4631"/><span>é bioruighthe.</span></p>
<lb n="4632"/>
<lb n="4633"/><p><span>h-Erm.  Téanam ort, a Phloutois.  Cad é sin ort,</span>
<lb n="4634"/><span>a dhuine?  Tá ciscéim bacaighe ionat.  Bhí fhios agam</span>
<lb n="4635"/><span>tu bheith caoch ach níor thugas fé ndeara an bhacaighe</span>
<lb n="4636"/><span>bheith ort, leis.</span></p>
<lb n="4637"/>
<lb n="4638"/><p><span>Plout.  Ní bhím bacach i gcómhnuidhe, a h-Erméis.</span>
<lb n="4639"/><span>Nuair a chuirean Zeús uaidh me mar seo ag triall ar</span>
<lb n="4640"/><span>dhuine bím ríghin agus bíon an bhacaighe am' dhá chois</span>
<lb n="4641"/><span>i dtreó gurab ar éigin fhéadaim an chuaird a chríochnú,</span>
<lb n="4642"/><span>agus go mbíon an té n-a mbím ag dul ag triall air</span>
<lb n="4643"/><span>'n-a sheanduine sar a sroisim é.  Nuair a bhím ag</span>
<lb n="4644"/><span>teacht uaidh, ámhthach, bíon sgiatháin le feisgint orm</span>
<lb n="4645"/><span>i dtreó gur luatha mé 'ná na h-éin, agus nách túisge</span>
<lb n="4646"/><span>do leagtar an bata 'ná mar a fógarthar an buadh dhom.</span>
<lb n="4647"/><span>Cuirim an talamh díom chómh géar san gur minic ná</span>
<lb n="4648"/><span>feictar me ag gluaiseacht.</span></p>
<lb n="4649"/>
<lb n="4650"/><p><span>h-Ermés.  Go deimhin féin, a Phloutois, ní fíor duit</span>
<lb n="4651"/><span>sin.  D'fhéadfinn-se a lán daoine thaisbeáint duit</span>
<lb n="4652"/><span>gur deineadh daoine saidhbhre dhíobh oban go leór.  Is</span>
<lb n="4653"/><span>eól dom duine acu agus bhí sé lá gan oiread agus</span>
<lb n="4654"/><span>obolos aige le n-a gceannóchadh sé blúire théad chun é</span>
<lb n="4655"/><span>féin do chrochadh, agus lar n-a mháireach a bhí chughainn bhí</span>
<lb n="4656"/><span>sé 'n-a shuidhe i gcóiste agus seisreach gheal 'ghá tharrac!</span>
<lb n="4657"/><span>Fear ná raibh fiú asal riamh roimis sin aige!  Tá sé</span>
<lb n="4658"/><span>féin agus tuille d'á shórd, anois ag gluaiseacht go</span>
<lb n="4659"/><span>ceannárd agus clócaí dearga ortha agus fáinní óir ar</span>
<lb n="4660"/><span>a méireanaibh, agus nách fios dóibh féin, is dócha, ná</span>
<lb n="4661"/><span>d'aoinne eile, nách saidhbhreas aislinge atá acu.</span></p>
<lb n="4662"/>
<lb n="4663"/><p><span>Plout.  Sgéal eile é sin, a h-Erméis.  Ní h-ar mo</span>
<lb n="4664"/><span>dhá chois féin a bhím ag siubhal nuair a bhím ag dul ag</span>
<lb n="4665"/><span>triall ortha san, agus ní h-é Zeús ach Ploutón a chuirean</span>
<lb n="4666"/><span>ag triall ortha me.  Is bronntóir saidhbhris Ploutón,</span>
<lb n="4667"/><span>leis, mar is léir ó'n ainm atá air, agus tá sé fial.</span></p>
</div>
<pb n="112"/>
<div><lb n="4668"/><p><span>Nuair a bhítear, an dtuigir, chun me thabhairt ó dhuine</span>
<lb n="4669"/><span>go duine eile curtar isteach i ndeltos me, i</span>
<lb n="4670"/><span>gcúmhdach tríchúinneach, agus curtar séala orm agus</span>
<lb n="4671"/><span>árduightear chun siubhail me.  Sa n-am gcéadna fágtar</span>
<lb n="4672"/><span>an corpán i gcúinne dhorcha éigin de'n tigh agus</span>
<lb n="4673"/><span>seana-éadach lín ar a ghlúinibh agus na cait ag</span>
<lb n="4674"/><span>coimhsgar 'n-a thímpal.  Na daoine a bhíon ag brath</span>
<lb n="4675"/><span>ar oighreacht bíd siad ansúd ar an bhfatha ag feitheamh</span>
<lb n="4676"/><span>liom agus a mbéil ar leathadh ar nós na ngearrcach</span>
<lb n="4677"/><span>sa nid nuair a chíd siad a máthair ag teacht.  Ansan,</span>
<lb n="4678"/><span>nuair a baintear an séala de'n chúmhdach, agus a</span>
<lb n="4679"/><span>gearrtar an ceangal, agus do h-osgaltar an deltos,</span>
<lb n="4680"/><span>agus a glaotear ainm an té gur leis me feasta, pe</span>
<lb n="4681"/><span>'cu gaol é nú plámásaidhe nú feallaire seirbhísigh,</span>
<lb n="4682"/><span>beirean sé orm féin agus ar an ndeltos agus sgioban</span>
<lb n="4683"/><span>sé chun siubhail me agus rithean sé leis féin.  Ansan</span>
<lb n="4684"/><span>bíon ainm nua air, Megaclés nú Megabásos nú</span>
<lb n="4685"/><span>Prótarchos, i n-inead a shean-ainme, .i. Purrias nú</span>
<lb n="4686"/><span>Dromó nu Tibíos.  An chuid eile de'n lucht feithimh,</span>
<lb n="4687"/><span>ámhthach, bíd siad go dúbhach agus go brónach ag feuchaint</span>
<lb n="4688"/><span>ar a chéile, a súile ar leathadh acu, agus iad ag</span>
<lb n="4689"/><span>cuimhneamh ar an bpreabaire breágh runnaigh a dh'imthigh</span>
<lb n="4690"/><span>as an líon uatha — tar éis ar chailleadar leis!</span></p>
<lb n="4691"/>
<lb n="4692"/><p><span>Ach an fear a gheibhean me, seo mar a dheinean sé,</span>
<lb n="4693"/><span>toisg é bheith 'n-a bhastún.  Beirean sé greim docht</span>
<lb n="4694"/><span>orm, agus eagla na laincisí air fós, agus má airighean</span>
<lb n="4695"/><span>sé fothram fuipe tagan bior ar a dhá chluais.  Má chíon</span>
<lb n="4696"/><span>sé tigh na h-oibre bíon uraim aige do'n tigh sin mar</span>
<lb n="4697"/><span>a bheadh ag duine do theampul.  Tugan sé tarcuisne</span>
<lb n="4698"/><span>do sna cómharsain i dtreó nách féidir d'aoinne cur</span>
<lb n="4699"/><span>suas leis.  Sgiúrsálan sé na daoir díreach mar a</span>
<lb n="4700"/><span>sgiúrsáltí é féin agus bíon iongna air é féin a bheith</span>
<lb n="4701"/><span>ag déanamh na sgiúrsála i n-inead bheith 'ghá folag mar</span>
<lb n="4702"/><span>a bhíodh sé.  Fé dheire, buailean droch-chómhluadar</span>
<lb n="4703"/><span>uime; nú tugan sé aghaidh ar oileamhaint-eachra; nú</span>
<lb n="4704"/><span>tugan sé é féin suas do lucht plámáis a bhíon 'ghá</span>
<lb n="4705"/><span>áiteamh air gur dathamhla é 'ná Niréos; gur b'uaisle</span></p>
</div>
<pb n="113"/>
<div><lb n="4706"/><p><span>é 'ná Cecrops agus 'ná Codros; gur géarchúisighe</span>
<lb n="4707"/><span>é 'ná Odusséus; gur saidhbhre é 'ná sé Chroésos déag</span>
<lb n="4708"/><span>i n-aonfheacht.  Ar leagadh na súl, sin imthighthe an</span>
<lb n="4709"/><span>saidhbhreas go léir úd a bailigheadh chómh cruaidh, 'n-a</span>
<lb n="4710"/><span>chodaibh beaga, i ndiaidh ar ndiaidh, le leabhraibh éithigh</span>
<lb n="4711"/><span>agus le gníomharthaibh gadaidheachta agus eugcóra nár</span>
<lb n="4712"/><span>bh'fhéidir a chómhreamh.</span></p>
<lb n="4713"/>
<lb n="4714"/><p><span>h-Erm.  Is beag ná go bhfuil an fhírinne sa méid sin</span>
<lb n="4715"/><span>agat.  Ach nuair a ghluaisean tú do shiubhal do chos</span>
<lb n="4716"/><span>féin conus fhéadan tú eólus na slighe dh'fhághail agus</span>
<lb n="4717"/><span>tu caoch?  Agus conus aithnighean tú na daoine n-a</span>
<lb n="4718"/><span>gcuirean Zeús ag triall ortha tu nuair a mheasan sé</span>
<lb n="4719"/><span>gur ceart iad a dhéanamh saidhbhir?</span></p>
<lb n="4720"/>
<lb n="4721"/><p><span>Plout.  Agus an amhlaidh is dóich leat go bhfaighim</span>
<lb n="4722"/><span>eólus! agus go bhfaighim amach cé h-iad!</span></p>
<lb n="4723"/>
<lb n="4724"/><p><span>h-Erm.  Ambasa ach tá an ceart agat.  Ní bhfaghan</span>
<lb n="4725"/><span>tú amach iad.  Dá bhfaghthá ní gheóbhthá thar Aristídés</span>
<lb n="4726"/><span>agus ag triall ar Hippoménicos, agus ar Chaillias,</span>
<lb n="4727"/><span>agus ar a lán eile Aténach nách fiú obolos iad.  Ach</span>
<lb n="4728"/><span>cad a dheinean tú nuair a curtar chun siubhail tú?</span></p>
<lb n="4729"/>
<lb n="4730"/><p><span>Plout.  Ní dheinim ach bheith ag fánaidheacht síos agus</span>
<lb n="4731"/><span>suas agus ag rith anonn 's anall go ráinighean do</span>
<lb n="4732"/><span>dhuine éigin bualadh umam.  An chéad duine a bhuailean</span>
<lb n="4733"/><span>umam beirean sé greim orm agus cimeádan sé me</span>
<lb n="4734"/><span>agus tógan sé leis me agus ansan tugan sé buidheachas</span>
<lb n="4735"/><span>an tsaidhbhris duit-se, a h-Erméis.</span></p>
<lb n="4736"/>
<lb n="4737"/><p><span>h-Erm.  Do'n réir sin buailtear bob ar Zeús.</span>
<lb n="4738"/><span>Measan sé go dtugan tusa an saidhbhreas do'n té</span>
<lb n="4739"/><span>d'ár dual do réir a bhreitheamhntais féin.</span></p>
<lb n="4740"/>
<lb n="4741"/><p><span>Plout.  Buailtear, a mhic ó, agus is maith an ceart.</span>
<lb n="4742"/><span>Tá fhios aige me bheith caoch agus cuirean sé me ag</span>
<lb n="4743"/><span>lorg ruda atá fíor-dheacair le fághail sa tsaoghal,</span>
<lb n="4744"/><span>rud atá imthighthe as an saoghal le fada riamh, rud nárbh</span>
<lb n="4745"/><span>fhuiriste do Lungéus féin a dh'fhághail, tá sé chómh beag</span>
<lb n="4746"/><span>san agus chómh deacair a dh'fheisgint.  D'á bhrígh sin, ó</span>
<lb n="4747"/><span>táid daoine fóghanta chómh ganachúiseach agus droch</span>
<lb n="4748"/><span>dhaoine chom h-iomadamhail agus gur leó gach nídh in</span></p>
</div>
<pb n="114"/>
<div><lb n="4749"/><p><span>sna catharachaibh, is ró fhuiriste dhomh-sa, am' fhánaidheacht,</span>
<lb n="4750"/><span>teangmháil leis na droch-dhaoinibh agus tuitim chucha</span>
<lb n="4751"/><span>isteach 'n-a líntibh.</span></p>
<lb n="4752"/>
<lb n="4753"/><p><span>h-Erm.  Ach nuair a bhíon tú ag imtheacht uatha conus</span>
<lb n="4754"/><span>fhéadan tú imtheacht agus gan eólus na slighe agat?</span></p>
<lb n="4755"/>
<lb n="4756"/><p><span>Plout.  'Sdó bíon, ar chuma éigin, radharc ana</span>
<lb n="4757"/><span>ghéar agam agus cuisidheacht mhaith an uair sin, an fhaid</span>
<lb n="4758"/><span>a bhím ag imtheacht, bíodh ná bíon ach an fhaid sin.</span></p>
<lb n="4759"/>
<lb n="4760"/><p><span>h-Erm.  Innis an méid seo dhom i dteannta na cod'</span>
<lb n="4761"/><span>eile.  Táir caoch.  Ní foláir é dh'innsint duit.  Táir</span>
<lb n="4762"/><span>mílítheach.  Táir tromchosach.  Conus a thárla, d'á</span>
<lb n="4763"/><span>aindeóin sin go léir, oiread lucht grádha bheith agat?</span>
<lb n="4764"/><span>Bíon gach aoinne ag feuchaint ad' dhiaidh.  Má bhuailean</span>
<lb n="4765"/><span>tú úmpa bíon áthas an domhain ortha.  Má chaillid</span>
<lb n="4766"/><span>siad thu is cuma nú bás dóibh é.  Is eól dom féin cuid</span>
<lb n="4767"/><span>acu agus ní cuid bheag é, agus táid siad chómh mór</span>
<lb n="4768"/><span>san i ngrádh leat gur bh'fhonn leó, dá mba dhóich leó</span>
<lb n="4769"/><span>go mbainfí dhíobh thu, seasamh ar mhullach caraige, os</span>
<lb n="4770"/><span>cionn na faraige, agus iad féin do chaitheamh síos le</span>
<lb n="4771"/><span>fánaidh ameasg na míol mór.  Agus go deimhin ní</span>
<lb n="4772"/><span>foláir duit féin a dh'admháil, má thuigean tú i n-aon</span>
<lb n="4773"/><span>chor cad é an saghas tu, gur ar dearg bhuile a bhíd siad</span>
<lb n="4774"/><span>agus bheith ag rith i ndiaidh do leithéid le grádh dhuit!</span></p>
<lb n="4775"/>
<lb n="4776"/><p><span>Plout.  Agus an amhlaidh a mheasan tusa go</span>
<lb n="4777"/><span>bhfeuchaim-se 'n-a súilibh siúd díreach mar atáim, bacach,</span>
<lb n="4778"/><span>agus caoch, agus lán de sna droch-thréithibh eile seo atá</span>
<lb n="4779"/><span>ionam?</span></p>
<lb n="4780"/>
<lb n="4781"/><p><span>h-Erm.  Cad eile conus fheuchfá 'n-a súilibh, mara</span>
<lb n="4782"/><span>rud é go bhfuilid siad féin chómh caoch leat?</span></p>
<lb n="4783"/>
<lb n="4784"/><p><span>Plout.  Ní caoch atáid siad, a mhic ó, ach ainbhfios</span>
<lb n="4785"/><span>agus dul-amú a bheith 'n-a sgamalibh anuas ortha, fé</span>
<lb n="4786"/><span>mar atá anuas ar gach aon rud anois.  D'á éaghmais</span>
<lb n="4787"/><span>sin deinim féin, i dtreó ná beadh an donus ar fad</span>
<lb n="4788"/><span>orm le míchúmthacht, cealltar áluinn óir agus seód</span>
<lb n="4789"/><span>do chur ar m'aghaidh agus culaith thaithneamhach ildathach</span>
<lb n="4790"/><span>do chur umam, nuair a bhím ag teacht i n-a radharc.</span>
<lb n="4791"/><span>Ansan, nuair a chíd siad me measaid siad gur b'í</span></p>
</div>
<pb n="115"/>
<div><lb n="4792"/><p><span>m'áilneacht féin a chíd siad agus tuitid siad i ngrádh</span>
<lb n="4793"/><span>liom, agus bíd siad i riocht dul chun báis le neart</span>
<lb n="4794"/><span>buartha toisg nách féidir leó greim fhághail orm.  Ach</span>
<lb n="4795"/><span>dá mbaintí dhíom go beacht agus ansan me thaisbeáint</span>
<lb n="4796"/><span>dóibh ní baoghal ná go mbeadh seirbhthean acu ortha féin</span>
<lb n="4797"/><span>mar gheall ar bheith chómh caoch, agus mar gheall ar ghrádh</span>
<lb n="4798"/><span>thabhairt do rud chómh mísgiamhach.</span></p>
<lb n="4799"/>
<lb n="4800"/><p><span>h-Erm.  Ach nuair a bhíon an saidhbhreas acu agus an</span>
<lb n="4801"/><span>púicín curtha ar a súilibh acu cad uime go leanaid</span>
<lb n="4802"/><span>siad de'n dul amú?  Ní h-eadh ach dá gceapadh aoinne</span>
<lb n="4803"/><span>an púicín a bhaint d'á súilibh ba thúisge leó sgaramhaint</span>
<lb n="4804"/><span>leis an gceann 'ná sgaramhaint leis an bpúicín.  Ní</span>
<lb n="4805"/><span>féidir dóibh an uair sin gan an sgéal do thuisgint mar</span>
<lb n="4806"/><span>bíon radharc ar gach nídh acu ó'n dtaobh istigh.</span></p>
<lb n="4807"/>
<lb n="4808"/><p><span>Plout.  Bíon a lán rudaí ag cabhrú liom-sa an</span>
<lb n="4809"/><span>uair sin féin, a h-Erméis.</span></p>
<lb n="4810"/>
<lb n="4811"/><p><span>h-Erm.  Cad iad féin?</span></p>
<lb n="4812"/>
<lb n="4813"/><p><span>Plout.  Nuair a bhuailim uime dhuine an chéad uair</span>
<lb n="4814"/><span>agus nuair osgalan sé a dhorus chun me bhreith leis</span>
<lb n="4815"/><span>isteach 'n-a thigh tagan isteach i n-aonfheacht liom,</span>
<lb n="4816"/><span>a gan fhios dó-san, Uabhar agus Eirighe 'náirde</span>
<lb n="4817"/><span>agus Míchiall agus Drúiseamhlacht agus Tarcuisneamh-</span>
<lb n="4818"/><span>lacht agus Feall, agus na mílte eile rudaí de'n tsórd</span>
<lb n="4819"/><span>san.  Ansan, nuair a bhíd siad san go léir socair i</span>
<lb n="4820"/><span>seilbh i n-aigne, molan sé an rud nár chóir a mholadh</span>
<lb n="4821"/><span>agus is ionmhuin leis an rud ba chóir a sheachnadh, agus</span>
<lb n="4822"/><span>bíon árd-uraim aige dhomh-sa, bíodh gur me is athair</span>
<lb n="4823"/><span>do sna h-olcaibh úd go léir a tháinig isteach liom, agus</span>
<lb n="4824"/><span>gur b'iad mo ghárda iad, agus d'fhuiligeóchadh sé aon</span>
<lb n="4825"/><span>rud i n-aon chor níba thúisge 'ná mar fhuiligeóchadh</span>
<lb n="4826"/><span>sé sgaramhaint liom.</span></p>
<lb n="4827"/>
<lb n="4828"/><p><span>h-Erm.  Is sleamhain an buachaill tu, a Phloutois,</span>
<lb n="4829"/><span>agus is slím an buachaill tu, agus is ana dheacair</span>
<lb n="4830"/><span>greim a chimeád ort.  Sleamhnuighean tú a' láimh</span>
<lb n="4831"/><span>dhuine, ar chuma éigin, mar a dhéanfadh an eascú nú an</span>
<lb n="4832"/><span>phiast, agus ní féidir leis an láimh greamú ar aon rud</span>
<lb n="4833"/><span>ionat.  Ní mar sin do'n Dealbhas, ámhthach.  Is cuma</span></p>
</div>
<pb n="116"/>
<div><lb n="4834"/><p><span>é nú bainne-cí-na-n-éan.  Is ana uiriste greim a</span>
<lb n="4835"/><span>chimeád air.  Ní h-eadh ach is ró dheacair sgaramhaint</span>
<lb n="4836"/><span>leis.  Táid na mílte dubhán ar gach aon bhlúire dhe,</span>
<lb n="4837"/><span>i dtreó, an té théidhean 'n-a ghoire, go mbeirtear</span>
<lb n="4838"/><span>greim air agus gur b'ana dheacair dó é féin do</span>
<lb n="4839"/><span>réidhteach.  Ach feuch; táimíd ag cainnt agus tá dear-</span>
<lb n="4840"/><span>mhad mór déanta againn.</span></p>
<lb n="4841"/>
<lb n="4842"/><p><span>Plout.  Cad é an dearmhad é, asdó?</span></p>
<lb n="4843"/>
<lb n="4844"/><p><span>h-Erm.  Níor thugamair Tesauros linn agus ní</span>
<lb n="4845"/><span>féidir dúinn déanamh i n'éaghmuis.</span></p>
<lb n="4846"/>
<lb n="4847"/><p><span>Plout.  Ná bíodh ceist ort i dtaobh an méid sin.</span>
<lb n="4848"/><span>Nuair a bhím-se ag teacht aníos ag triall oraibh-se</span>
<lb n="4849"/><span>fágaim thíos é fé'n dtalamh agus abraim leis fanamhaint</span>
<lb n="4850"/><span>sa bhaile agus an dorus do dhúnadh agus gan osgailt</span>
<lb n="4851"/><span>d'aoinne mara n-airighidh sé mise ag glaodhach air.</span></p>
<lb n="4852"/>
<lb n="4853"/><p><span>h-Erm.  Téanam ort, má 'seadh, go h-Attica.  Tar</span>
<lb n="4854"/><span>anso am' dhiaidh agus beir greim ar eirbal mo chasóige</span>
<lb n="4855"/><span>agus cimeád do ghreim go mbeimíd ann.</span></p>
<lb n="4856"/>
<lb n="4857"/><p><span>Plout.  Is maith atá san déanta agat, a h-Erméis,</span>
<lb n="4858"/><span>an greim láimhe sin do thabhairt dom.  Mara mbeadh</span>
<lb n="4859"/><span>an greim is amhlaidh a bheinn ag fánaidheacht agus</span>
<lb n="4860"/><span>b'fhéidir gur b'é an cladhaire sin Huperbolus, nú an</span>
<lb n="4861"/><span>cuirptheach eile sin Cléón, a gheabhadh greim orm!  Ach</span>
<lb n="4862"/><span>cad é an fothram é seo mar a bheadh fothram iarainn i</span>
<lb n="4863"/><span>gcoinnibh cloiche?</span></p>
<lb n="4864"/>
<lb n="4865"/><p><span>h-Erm.  Tímón atá ag rómhar thall ansan, agus tá</span>
<lb n="4866"/><span>an talamh cruaidh agus é lán de chlochaibh.  Agus feuch</span>
<lb n="4867"/><span>airiú!  Tá daoine 'n-a theannta;  Uireasba; agus</span>
<lb n="4868"/><span>Saothar úd; agus Neart; agus Eagna; agus Mean-</span>
<lb n="4869"/><span>amna; cualacht mhór de'n mhuinntir a bhainean le</span>
<lb n="4870"/><span>h-ocaras; agus is fearr iad go mór 'ná do chualacht-sa.</span></p>
<lb n="4871"/>
<lb n="4872"/><p><span>Plout.  Nách fearra dhúinn casadh thar n'ais láithreach,</span>
<lb n="4873"/><span>a h-Erméis?  Ní féidir aon rud ab fhiú dh'áireamh do</span>
<lb n="4874"/><span>dhéanamh d'fhear go bhfuil a leithéid sin de shluagh 'n-a</span>
<lb n="4875"/><span>thímpal.</span></p>
<lb n="4876"/>
<lb n="4877"/><p><span>h-Erm.  Ní h-é sin a mheas Zeús ach a mhalairt, d'á</span>
<lb n="4878"/><span>bhrígh sin ná bíodh eagla orainn.</span>
<lb n="4879"/></p>
</div>
<pb n="117"/>
<div><lb n="4880"/><p><span>Uir.  Cá raghair leis sin, a Argeifontéis, 'ghá</span>
<lb n="4881"/><span>ghiollacht ar láimh?</span></p>
<lb n="4882"/>
<lb n="4883"/><p><span>h-Erm.  Zeús a chuir anso sinn ag triall ar Thímón</span>
<lb n="4884"/><span>so.</span></p>
<lb n="4885"/>
<lb n="4886"/><p><span>Uir.  Ploutos d'á chur anso anois ag triall ar</span>
<lb n="4887"/><span>Thímón, tar éis mise 'ghá thógaint as an ndroch-chor do</span>
<lb n="4888"/><span>bhí air ag Sógh, agus tar éis me 'ghá thabhairt suas dóibh</span>
<lb n="4889"/><span>seo, d'Eagna agus do Shaothar, i dtreó go bhfuil fear</span>
<lb n="4890"/><span>cuthaigh déanta agam de.  An amhlaidh ná fuil meas</span>
<lb n="4891"/><span>níos fearr agat orm-sa 'ná tu theacht ag déanamh an</span>
<lb n="4892"/><span>uilc seo orm?  An t-aon nídh amháin fóghanta so atá</span>
<lb n="4893"/><span>agam do sgiobadh uaim anois nuair atá fear creideamh-</span>
<lb n="4894"/><span>nach déanta agam de, agus é thabhairt thar n-ais do</span>
<lb n="4895"/><span>Phloutos i dtreó go dtabharfadh Ploutos suas é do</span>
<lb n="4896"/><span>Tharcuisne agus d' Uabhar chun é chur sa riocht 'n-a raibh</span>
<lb n="4897"/><span>sé cheana acu, 'n-a spreas amadáin gan mheas air féin</span>
<lb n="4898"/><span>agus ansan é chur thar n-ais ag triall orm-sa nuair</span>
<lb n="4899"/><span>ná beidh ann ach seana-cheairt!</span></p>
<lb n="4900"/>
<lb n="4901"/><p><span>h-Erm.  Sin mar is toil le Zeús, a Uireasba.</span></p>
<lb n="4902"/>
<lb n="4903"/><p><span>Uir.  Bead-sa ag imtheacht má's mar sin é, agus</span>
<lb n="4904"/><span>sibh-se, a Shaothar agus a Eagna agus an chuid eile agaibh</span>
<lb n="4905"/><span>leanaidh me.  Ach ní fada go mbeidh fhios aige seo cad</span>
<lb n="4906"/><span>é an saghas mise, an té a thréigfidh sé anois; gur</span>
<lb n="4907"/><span>chabharthóir maith me, gur mhúineas an t-eólus is fearr</span>
<lb n="4908"/><span>dó, an fhaid fhan sé agam go raibh sláinte mhaith aige,</span>
<lb n="4909"/><span>aigne láidir, beatha fir; é aireach air féin; gan bheann</span>
<lb n="4910"/><span>ar shóghluistíbh nár ghádh agus nár oir.</span></p>
<lb n="4911"/>
<lb n="4912"/><p><span>h-Erm.  Táid siad imthighthe!  Téidhmís-ne ag triall</span>
<lb n="4913"/><span>air.</span></p>
<lb n="4914"/>
<lb n="4915"/><p><span>Tím.  Cé h-iad sibh-se, a chuirptheacha?  Nú cad a thug</span>
<lb n="4916"/><span>anso sibh ag cur isteach ar fhear oibre atá ag tuilleamh</span>
<lb n="4917"/><span>a pháigh?  Ach ní bheidh sibh buidheach díbh féin ag imtheacht,</span>
<lb n="4918"/><span>a rudaí salacha! mar déanfad-sa go tapaidh brúth</span>
<lb n="4919"/><span>agus brise oraibh le fódaibh agus le clochaibh.</span></p>
<lb n="4920"/>
<lb n="4921"/><p><span>h-Erm.  Stad, a Thímóin.  Ná buail.  Ní daoine</span>
<lb n="4922"/><span>sinne le bualadh agat.  Mise h-Ermés agus isé</span>
<lb n="4923"/><span>Ploutos é seo.  D'airigh Zeús do ghuidhe-se agus</span></p>
</div>
<pb n="118"/>
<div><lb n="4924"/><p><span>chuir sé sinne chughat.  Caith uait an sglábhuidheacht</span>
<lb n="4925"/><span>feasta agus glac an saidhbhreas so, agus go n-eirighidh</span>
<lb n="4926"/><span>ádh leat!</span></p>
<lb n="4927"/>
<lb n="4928"/><p><span>Tím.  Cuirfad teinneas oraibh-se ar dtúis, bíodh</span>
<lb n="4929"/><span>gur déithe sibh dar libh.  Tá gráin agam oraibh go léir</span>
<lb n="4930"/><span>idir dhéithibh agus daoine.  Ach an cladhaire caoch so,</span>
<lb n="4931"/><span>déanfad miota beaga dhe lem' ghrafán pé h-é féin!</span></p>
<lb n="4932"/>
<lb n="4933"/><p><span>Plout.  Téanam, a h-Erméis; bímís ag imtheacht</span>
<lb n="4934"/><span>nú basgfidh sé me!  Tá an duine ar buile is dóich</span>
<lb n="4935"/><span>liom.</span></p>
<lb n="4936"/>
<lb n="4937"/><p><span>h-Erm.  Ná bí ró thuathalach, a Thímóin.  Cuir uait an</span>
<lb n="4938"/><span>ghoirgeacht san agus sín amach do lámh agus glac an</span>
<lb n="4939"/><span>séan.  Bí ad' fhear shaidhbhir airís.  Bí airís ad' fhear</span>
<lb n="4940"/><span>thosaig ameasg na n-Aténach, at' aoinne amháin a bheidh</span>
<lb n="4941"/><span>fé áthas, ag tarcuisniú lucht an neambhuidheachais.</span></p>
<lb n="4942"/>
<lb n="4943"/><p><span>Tím.  Ní'l aon ghádh agam le h-aon rud uaibh.  Ní</span>
<lb n="4944"/><span>beag liom de shaidhbhreas an rámhan so.  Ná bídhidh ag</span>
<lb n="4945"/><span>cur isteach orm.  Táim fé áthas an fhaid ná tiocfidh</span>
<lb n="4946"/><span>aoinne am' ghoire.</span></p>
<lb n="4947"/>
<lb n="4948"/><p><span>h-Erm.  Tusa, a chara, ag déanamh ruda chómh bun os</span>
<lb n="4949"/><span>cionn!  Ní dhéanfadh aoinne a leithéid.  Cad é mar</span>
<lb n="4950"/><span>shaghas cainnte dhomh-sa an chainnt sin le breith thar</span>
<lb n="4951"/><span>n-ais ag triall ar Zeús?  B' fhéidir nách aon iongna</span>
<lb n="4952"/><span>fuath a bheith agat do dhaoinibh tar éis a bhfuil d'olc</span>
<lb n="4953"/><span>déanta acu ort.  Ach cad chuige go mbeadh fuath agat</span>
<lb n="4954"/><span>do dhéithibh agus na déithe chómh mór ar mhaithe leat?</span></p>
<lb n="4955"/>
<lb n="4956"/><p><span>Tím.  Táim ana bhuidheach díot-sa, a h-Erméis, agus</span>
<lb n="4957"/><span>de Zeús, de bharr bhúr n-aireachais orm.  Ach an Ploutos</span>
<lb n="4958"/><span>so, ní ghlacfad i n-aon chor é.</span></p>
<lb n="4959"/>
<lb n="4960"/><p><span>h-Erm.  Cad 'n-a thaobh?</span></p>
<lb n="4961"/>
<lb n="4962"/><p><span>Tím.  Mar, sa n-aimsir atá imthighthe bhí sé n-a thrúig</span>
<lb n="4963"/><span>leis na míltibh míádh dhom.  Do chruinnigh sé lucht</span>
<lb n="4964"/><span>plámáis am' thímpal agus thug sé suas me dhóibh.  Thug</span>
<lb n="4965"/><span>sé suas me do lucht ceilge.  Do mhúisgil sé fearg</span>
<lb n="4966"/><span>daoine am' choinnibh.  Do loit sé me le sóghluistíbh.</span>
<lb n="4967"/><span>Chuir sé an saoghal go léir ag formad liom.  Ansan</span>
<lb n="4968"/><span>do rith sé leis féin go h-oban uaim nuair ná raibh aon</span></p>
</div>
<pb n="119"/>
<div><lb n="4969"/><p><span>choinne agam le h-é bheith ag imtheacht.  Dhein sé feall</span>
<lb n="4970"/><span>caillte orm sa méid sin.  Ach do tháinig chugham an</span>
<lb n="4971"/><span>uasal san, Uireasba, agus mhúin sí dhom conus obair</span>
<lb n="4972"/><span>fir do dhéanamh, agus tháinig i n-aonfheacht léi fírinne</span>
<lb n="4973"/><span>agus saorchainnt agus d'fhanadar agam agus thugadar</span>
<lb n="4974"/><span>dom slighe bheatha de thoradh mo shaothair, agus thais-</span>
<lb n="4975"/><span>beánadar dom conus neamhshuím do chur in sna neithibh</span>
<lb n="4976"/><span>eile úd agus mo sheasamh ar fad do bheith agam orm féin.</span>
<lb n="4977"/><span>Thaisbeánadar dom an saidhbhreas atá agam féin, an</span>
<lb n="4978"/><span>saidhbhreas nách féidir do lucht plámáis a bhaint díom,</span>
<lb n="4979"/><span>ná do lucht cúlchainnte, ná do thuathalánaibh, ná do</span>
<lb n="4980"/><span>chainnteóiríbh poibilidhe an toghacháin, ná do thíoránachaibh</span>
<lb n="4981"/><span>cealgacha.  Tá sláinte mhaith agam ó bheith ag obair.  Tá</span>
<lb n="4982"/><span>an talamh agam á shaothrú.  Ní fheicim droch-bhéasa na</span>
<lb n="4983"/><span>catharach.  Tá tuille agus mo dhóithin le n-ithe agam</span>
<lb n="4984"/><span>óm' ghrafán.  D'á bhrígh sin, a h-Erméis, imthigh thar</span>
<lb n="4985"/><span>n-ais ar cosanáirde ag triall ar Zeús agus beir</span>
<lb n="4986"/><span>leat an Ploutos so, agus má chuirean sé a bhfuil de</span>
<lb n="4987"/><span>dhaoine ar an saoghal ag gol bead-sa sásta!</span></p>
<lb n="4988"/>
<lb n="4989"/><p><span>h-Erm.  Ná h-abair sin, a mhic ó.  Ní h-é gach aoinne</span>
<lb n="4990"/><span>atá oireamhnach chun guil.  Seo, cuir uait an fhearg</span>
<lb n="4991"/><span>leanabaidhe sin agus glac Ploutos.  Ní ceart bronn-</span>
<lb n="4992"/><span>tanas ó Zeús do tharcuisniú.</span></p>
<lb n="4993"/>
<lb n="4994"/><p><span>Ploutos.  Feuch, a Thímóin, ar mhiste leat mise do</span>
<lb n="4995"/><span>phlé mo chúise féin ad' choinnibh, nú an mbeidh fearg</span>
<lb n="4996"/><span>ort chugham má labhraim?</span></p>
<lb n="4997"/>
<lb n="4998"/><p><span>Tím.  Labhair, ach ná bí abhfad leis.  Ná bíodh roimrádh</span>
<lb n="4999"/><span>fada agat i dtosach do chainnte mar a bhíon ag na</span>
<lb n="5000"/><span>cainnteóiríbh móra so.  Cuirfad suas le rainnt bheag</span>
<lb n="5001"/><span>cainnte uait ar son h-Erméis anso.</span></p>
<lb n="5002"/>
<lb n="5003"/><p><span>Plout.  Is amhlaidh mar atá sé, níor mhór dhom cuid</span>
<lb n="5004"/><span>mhaith cainnte dhéanamh tá an oiread san curtha am'</span>
<lb n="5005"/><span>leith agat.  Ach feiceam cad é an díobháil a dheineas i</span>
<lb n="5006"/><span>n-aon chor duit, ó's fíor gur me do thug an uile shaghas</span>
<lb n="5007"/><span>sóláis duit.  Thugas onóir chughat.  Thugas uachtaránacht</span>
<lb n="5008"/><span>chughat.  Thugas réim chughat.  Thugas an chraobh chughat;</span>
<lb n="5009"/><span>agus mórán sóghluistí.  Bhís mór i súilibh daoine mar</span></p>
</div>
<pb n="120"/>
<div><lb n="5010"/><p><span>gheall orm, bhí cáil agus oirdhearcas ort trém' bíthinn.</span>
<lb n="5011"/><span>Má dhein lucht plámháis díobháil duit ní h-orm-sa is</span>
<lb n="5012"/><span>cóir a mhilleán san do chur.  Do dheinis-se féin díobháil</span>
<lb n="5013"/><span>mhór domh-sa sa nídh sin.  Thugais tarcuisne agus</span>
<lb n="5014"/><span>easonóir dom i láthair droch dhaoine nuair a bhídís</span>
<lb n="5015"/><span>ad mholadh agus iad ag magadh fút, a d'iarraid greama</span>
<lb n="5016"/><span>dh'fhághail orm uait.  Dubhraís i ndeire do chainnte gur</span>
<lb n="5017"/><span>dheineas feall ort.  Níor dheineas.  Is tusa a dhein an</span>
<lb n="5018"/><span>feall orm-sa.  Do dhíbirís uait me, do chaithis amach</span>
<lb n="5019"/><span>as do thigh me ar mhullach mo chinn.  Tá a rian ort.  I</span>
<lb n="5020"/><span>n-inead an éadaigh uasail a bhí agam-sa ort tá an chasóg</span>
<lb n="5021"/><span>leathair sin ort, an chasóg a chuir an uasal úd, Uireasba,</span>
<lb n="5022"/><span>umat.  Tá fhios ag h-Ermés féin anso cad é a dhéine</span>
<lb n="5023"/><span>d'iarras ar Zeús gan me chur ag triall ort a thuille</span>
<lb n="5024"/><span>tar éis a raibh d'olc déanta agat orm.</span></p>
<lb n="5025"/>
<lb n="5026"/><p><span>h-Erm.  Ach chíon tú anois, a Phloutois, conus atá</span>
<lb n="5027"/><span>iompuighthe amach aige.  Fear dáiríribh iseadh é anois.</span>
<lb n="5028"/><span>D'á bhrígh sin fan anso i n'fhochair agus ná bíodh aon</span>
<lb n="5029"/><span>cheist ort fanmhaint.  Agus tusa, a Thímóin, lean ar</span>
<lb n="5030"/><span>an rómhar.  Dein-se, a Phloutois, Tesauros do thabhairt</span>
<lb n="5031"/><span>anso fé n-a ghrafán chuige.  Tiocfidh Tesauros nuair</span>
<lb n="5032"/><span>a ghlaodhfir-se air.</span></p>
<lb n="5033"/>
<lb n="5034"/><p><span>Tím.  Ní foláir dom géille, a h-Erméis, agus bheith</span>
<lb n="5035"/><span>am fhear shaidhbhir airís.  Cad is féidir do dhuine</span>
<lb n="5036"/><span>dhéanamh ach géille nuair isiad na déithe atá ag órdú.</span>
<lb n="5037"/><span>Ach feuch a bhfuil de thrioblóid agat á thabhairt anuas</span>
<lb n="5038"/><span>i mullach an chinn orm.  Tá mo shaoghal caithte fé áthas</span>
<lb n="5039"/><span>agam go dtí so.  Caithfad anois an t-ór so go léir do</span>
<lb n="5040"/><span>ghlacadh go h-oban agus an cúram mór a leanan é do</span>
<lb n="5041"/><span>ghlacadh orm, agus gan aon rud déanta as an slighe</span>
<lb n="5042"/><span>agam chun an phionóis sin do thuilleamh.</span></p>
<lb n="5043"/>
<lb n="5044"/><p><span>h-Erm.  Glac ort an cúram, a Thímóin, bíodh gur</span>
<lb n="5045"/><span>trom é.  Fuilig an cúram agus cuir an liathbhuidhe,</span>
<lb n="5046"/><span>le formad, ar na plámásaidhthibh úd.  Sgeinnfad-sa</span>
<lb n="5047"/><span>suas ar neamh feasta ó mhullach Aetna.</span></p>
<lb n="5048"/>
<lb n="5049"/><p><span>Plout.  Tá sé siúd imthighthe, is dóich liom.  Airighim</span>
<lb n="5050"/><span>fuaim a sgiathán.  Fan-se mar atá agat ansan.</span></p>
</div>
<pb n="121"/>
<div><lb n="5051"/><p><span>Imtheóchad-sa agus cuirfad chughat Tesauros.  Lean</span>
<lb n="5052"/><span>ar an rómhar.  A Tesaurois an óir, tar anso láithreach,</span>
<lb n="5053"/><span>sa talamh, fé ghrafán Thímóin, i dtreó go mbainfidh sé</span>
<lb n="5054"/><span>aníos as an dtalamh thu!</span></p>
<lb n="5055"/>
<lb n="5056"/><p><span>Tím.  Seo leat, a ghrafáinín!  Neartuigh thu féin</span>
<lb n="5057"/><span>agus tabhair Tesauros ar an saoghal, aníos as an</span>
<lb n="5058"/><span>dtalamh, chun soluis na gréine! — Ó! an t-ór! an t-ór</span>
<lb n="5059"/><span>go léir!  A Zeúis iongantaigh!  A Chorubanteacha</span>
<lb n="5060"/><span>an charadais!  A h-Erméis an tsaidhbhris!  Cá bhfuaradh</span>
<lb n="5061"/><span>an t-ór so go léir.  An am' chodla atáim agus ag</span>
<lb n="5062"/><span>taibhream?  Ní h-éidir go ndúiseóchainn agus ná</span>
<lb n="5063"/><span>faighinn sa n-ór so ach gual!</span></p>
<lb n="5064"/>
<lb n="5065"/><p><span>XXIX.</span></p>
<lb n="5066"/>
<lb n="5067"/><p><span>TÍMÓN.</span></p>
<lb n="5068"/>
<lb n="5069"/><p><span>(Ar leanmhaint.)</span></p>
<lb n="5070"/>
<lb n="5071"/><p><span>Ní h-éidir gur ag taibhreamh atáim agus go ndúiseó-</span>
<lb n="5072"/><span>chainn agus ansan ná beadh sa n-ór so go léir ach gual!</span>
<lb n="5073"/><span>Ach is ór fírinneach é.  Iseadh go deimhin; agus an</span>
<lb n="5074"/><span>séala ceart buailte ar gach píosa dhe; agus é go breágh</span>
<lb n="5075"/><span>buidhe trom taithneamhach.  Is breágh liom bheith ag</span>
<lb n="5076"/><span>féachaint air!</span></p>
<lb n="5077"/>
<lb n="5078"/><p><span>Mo ghrádh thu, a óir, a stór na cine daona.  Is</span>
<lb n="5079"/><span>breágh do shnó gan feódh, fé sholus gréine!</span></p>
<lb n="5080"/>
<lb n="5081"/><p><span>Tar chugham anso!  Tar chugham, a ghile mo chroidhe!</span>
<lb n="5082"/><span>Admhuighim anois gur dhein Zeús ór de féin uaireanta,</span>
<lb n="5083"/><span>óir cé, h-í an chúilfhion ná glacfadh an t-ór agus é ag</span>
<lb n="5084"/><span>teacht n-a chith anuas tré bhuaic an tighe chúichi!  Ó, a</span>
<lb n="5085"/><span>Mhídais agus a Chroésois agus a shaidhbhreas Delphois,</span>
<lb n="5086"/><span>cad é bhrígh sibh anois seachas Tímón agus saidhbhreas</span>
<lb n="5087"/><span>Thímóin?  Ní'l rí na bPersach féin chómh saidhbhir le</span>
<lb n="5088"/><span>Tímón.  Seadh! a ghrafáinín, agus tusa a chasóigín</span>
<lb n="5089"/><span>leathair, ní mór dhom sibh a chur suas anso ar crochadh</span></p>
</div>
<pb n="122"/>
<div><lb n="5090"/><p><span>i n-onóir do'n Phan so.  Ceannóchad an pháirc seo agus</span>
<lb n="5091"/><span>déanfad caisleán innti, caisleán a bheidh díreach mór</span>
<lb n="5092"/><span>mo dhóithin féin chun cómhnuighthe ann, agus cuirfad</span>
<lb n="5093"/><span>mo chuid óir isteach ann, agus fanfad ann go bhfaghad</span>
<lb n="5094"/><span>bás, agus ansan beidh mo chaisleán mar thuama agam.</span></p>
<lb n="5095"/>
<lb n="5096"/><p><span>Seadh anois, mise agus mé féin, deinimís dlighe</span>
<lb n="5097"/><span>dhúinn féin, reacht a bheidh i bhfeidhmh an chuid eile d'ár</span>
<lb n="5098"/><span>saoghal.</span></p>
<lb n="5099"/>
<lb n="5100"/><p><span>Dlightear — gan sinn a dhul i ngoire aon duine.  Gan</span>
<lb n="5101"/><span>aon duine do theacht i n-ár ngoire.  Gan aithne chur ar</span>
<lb n="5102"/><span>aon duine.  Gan a thabhairt d' aon duine beó ach</span>
<lb n="5103"/><span>tarcuisne.  Agus na focail úd, .i. "cara," "aoighe,"</span>
<lb n="5104"/><span>"aththruagh," ní'l ionta ach gaoth.  Agus truagh do lucht</span>
<lb n="5105"/><span>buartha, nú fóirithint ar an ndealbh, tá san i gcoinnibh</span>
<lb n="5106"/><span>ár ndlighe; droch-nós iseadh é.  Bíodh mo bheatha aonar-</span>
<lb n="5107"/><span>ánach ar nós beatha an mhadra allta, gan de chara agam</span>
<lb n="5108"/><span>ach Tímón amháin, gan sa chuid eile go léir ach namhaid</span>
<lb n="5109"/><span>agus lucht brath, gur salachar ar dhuine teangmháil i</span>
<lb n="5110"/><span>n-aon chor le h-aoinne acu.  Mo mhallacht ar an lá</span>
<lb n="5111"/><span>a thiocfidh aoinne acu am' radharc.  Is mar a chéile liom</span>
<lb n="5112"/><span>iad agus íomhághtha cloiche nú práis.  Ní ghlacfad teacht-</span>
<lb n="5113"/><span>aireacht uatha ná ní dhéanfad aon mharga leó.  Ná</span>
<lb n="5114"/><span>tagaidís thar teórainn m'uaignis isteach.  Na focail</span>
<lb n="5115"/><span>úd, ámhthach, "lucht aon chine," "lucht aon treabhchais,"</span>
<lb n="5116"/><span>"lucht aon phobuil," agus "lucht aon tíre," leis, ní'l</span>
<lb n="5117"/><span>ionta ach folamhas.  Do cheap daoine gan chiall iad chun</span>
<lb n="5118"/><span>fotharaim a dhéanamh.  Bíodh Tímón saidhbhir i n'aonar;</span>
<lb n="5119"/><span>sámh i n'aonar; tarcuisneach ar chách uile; saor ó</span>
<lb n="5120"/><span>ghráinneamhlacht lucht plámáis.  Deineadh sé ídhbirt</span>
<lb n="5121"/><span>i n' aonar chun na ndéithe.  Itheadh sé a chuid bídh 'n-a</span>
<lb n="5122"/><span>chuibhrean féin, ná bíodh de chómharsain aige ach é féin.</span>
<lb n="5123"/><span>Ná bíodh de theóranach aige ach é féin.  Cimeádadh sé</span>
<lb n="5124"/><span>uaidh amach an chuid eile.  Agus gan aon agó bíodh so</span>
<lb n="5125"/><span>'n-a reacht; ná tabharfidh sé a lámh d'aoinne ach dó</span>
<lb n="5126"/><span>féin; agus nuair a thiocfidh an bás air gur b' é féin</span>
<lb n="5127"/><span>a chuirfidh an choróinn ar a cheann.  Agus ná bíodh d'ainm</span>
<lb n="5128"/><span>air ach an ainm áluinn mhilis sin, .i. Fuathadóir daoine.</span></p>
</div>
<pb n="123"/>
<div><lb n="5129"/><p><span>Bíodh mo bhéasa dothigheasach, garg, stuacach, tútach,</span>
<lb n="5130"/><span>neamhathtruaghach.  Má fheicim duine d'á losgadh agus</span>
<lb n="5131"/><span>go liúghfidh sé orm an teine do mhúchad dhó, nár dheinead</span>
<lb n="5132"/><span>de mhúchadh ar an dteine ach pic agus oíle do chaitheamh</span>
<lb n="5133"/><span>uirthi!  Má fheicim duine ag imtheacht le fánaidh na</span>
<lb n="5134"/><span>h-abhan agus go liúghfidh sé orm é shaoradh ó'n mbás,</span>
<lb n="5135"/><span>nár dheinead-sa de shaoradh air ach é shádh síos ar mhullach</span>
<lb n="5136"/><span>a chinn fé'n uisge i dtreó ná tiocfidh sé aníos a thuille.</span>
<lb n="5137"/><span>Sin mar a gheóbhaid siad an rud atá tuillte acu uaim!</span></p>
<lb n="5138"/>
<lb n="5139"/><p><span>Tímón, an Coluteach, mac Echratídéis isé a thug</span>
<lb n="5140"/><span>isteach an reacht so.  An Tímón céadna isé chuir an</span>
<lb n="5141"/><span>reacht fé mholadh an phobuil.  Bíodh amhlaidh!  Dlightear</span>
<lb n="5142"/><span>na neithe seo agus cuirimís go seasamhach i bhfeidhm</span>
<lb n="5143"/><span>iad!</span></p>
<lb n="5144"/>
<lb n="5145"/><p><span>Ach sa n-am gcéadna b'fhearr liom 'ná rud maith</span>
<lb n="5146"/><span>go mbeadh fios an méid seo acu go léir, .i. gur fear</span>
<lb n="5147"/><span>ana shaidhbhir me.  Do thachtfadh an t-eólus san iad.</span></p>
<lb n="5148"/>
<lb n="5149"/><p><span>Ach cad é seo a chím?  Cad é an fuadar é seo airiú?</span>
<lb n="5150"/><span>Táid siad ag rith chugham as gach áird agus ceó bóthair</span>
<lb n="5151"/><span>ortha; agus saothar ortha.  Fuaradar baluith mo chuid</span>
<lb n="5152"/><span>óir ar chuma éigin.  Cad is ceart dom a dhéanamh leó?</span>
<lb n="5153"/><span>Dul suas agus seasamh ar an gcnocán san agus na</span>
<lb n="5154"/><span>clocha do raide leó anuas, nuair a bhead ós a gcionn?</span>
<lb n="5155"/><span>Nú an fearra dhom an dlighe do bhrise an t-aon uair</span>
<lb n="5156"/><span>amháin seo i dtreó go bhféadfad iad do tharcuisniú</span>
<lb n="5157"/><span>agus iad do chrádh leis an dtarcuisne.  Is dóich</span>
<lb n="5158"/><span>liom gur b'shiné is fearr a dhéanamh.  Fanfad anso</span>
<lb n="5159"/><span>go dtagaid siad.  Cé h-é seo ar tosach, ámh?</span>
<lb n="5160"/><span>Gnatónídés an plámásaidhe!  Tamal ó shin nuair</span>
<lb n="5161"/><span>iarras béile na h-oidhche air thug sé blúire théad dom!</span>
<lb n="5162"/><span>An fear a dh'óladh dabhach ar fad go minic agam' thigh-se</span>
<lb n="5163"/><span>agus d'aisiocadh airís é!  Is maith a dhein sé agus teacht</span>
<lb n="5164"/><span>roimis an gcuid eile.  Bainfar an chéad bhéic as.</span></p>
<lb n="5165"/>
<lb n="5166"/><p><span>Gnat.  Ná deirinn-se féin i gcómhnuidhe nár bhaoghal</span>
<lb n="5167"/><span>go dtabharfadh na déithe faillighe i dTímón, an fear</span>
<lb n="5168"/><span>fóghanta?  Móra dhuit, a Thímóin, a fhir áluinn, a fhir</span>
<lb n="5169"/><span>an chroidhe mhóir!</span>
<lb n="5170"/></p>
</div>
<pb n="124"/>
<div><lb n="5171"/><p><span>Tím.  Agus duit-se féin a Ghnatónídéis, a fhir an</span>
<lb n="5172"/><span>bhuilg mhóir chraosaigh agus an chroidhe is measa d'á</span>
<lb n="5173"/><span>raibh riamh i nduine!</span></p>
<lb n="5174"/>
<lb n="5175"/><p><span>Gnat.  Fear suilt ab eadh thu riamh, ach ca bhfuil</span>
<lb n="5176"/><span>do bhórd agus do bhia?  Thugas dán liom duit, dán</span>
<lb n="5177"/><span>filidheachta, de'n fhilidheacht so a tháinig amach le déanaighe.</span></p>
<lb n="5178"/>
<lb n="5179"/><p><span>Tím.  Bainfidh an grafán so a mhalairt sin</span>
<lb n="5180"/><span>d'fhilidheacht asat, a chladhaire!</span></p>
<lb n="5181"/>
<lb n="5182"/><p><span>Gnat.  Cad é seo mar obair!  Am' bualadh!  Ó!</span>
<lb n="5183"/><span>Ó! beid fínnithe agam ort, a Thímóin, i láthair an</span>
<lb n="5184"/><span>Areiopagois!  Dar Heraclés ach beidh!</span></p>
<lb n="5185"/>
<lb n="5186"/><p><span>Tím.  Má fhanan tú puinn eile aimsire ansan isé</span>
<lb n="5187"/><span>do mharbh a bheidh le cur am' leith!</span></p>
<lb n="5188"/>
<lb n="5189"/><p><span>Gnat.  Ní h-eadh, a Thímóin, ach féadfir na cneadhacha</span>
<lb n="5190"/><span>a chuir do ghrafán orm do leigheas le rainnt bheag óir</span>
<lb n="5191"/><span>a chaitheamh ortha.  Is ana mhaith an rud ór chun cneadh</span>
<lb n="5192"/><span>do leigheas.</span></p>
<lb n="5193"/>
<lb n="5194"/><p><span>Tím.  An bhfuilean tú ansan fós?</span></p>
<lb n="5195"/>
<lb n="5196"/><p><span>Gnat.  Táim ag imtheacht; ach ní maith an mhaise agat-</span>
<lb n="5197"/><span>sa é tu bheith iompuighthe amach chómh neamhmaitheach tar</span>
<lb n="5198"/><span>éis tu bheith chómh tairbhtheach.</span></p>
<lb n="5199"/>
<lb n="5200"/><p><span>Tím.  Cé h-é an fear maol so chughainn, ámh?  An</span>
<lb n="5201"/><span>plámásaidhe is bréine dhíobh go léir!  Thugas feirm</span>
<lb n="5202"/><span>thailimh do'n rógaire sin agus thugas dhá thalant dó mar</span>
<lb n="5203"/><span>spré d'á inghín, nuair a bhí sé ag moladh mo ghlóir go</span>
<lb n="5204"/><span>h-árd i n' aonar agus an chuid eile acu ciúin.  Dubhairt</span>
<lb n="5205"/><span>sé gur bhinne me 'ná an eala agus dhearbhuigh sé ann.</span>
<lb n="5206"/><span>Ach go déanach, nuair a bhíos gan bheith ar fóghnamh,</span>
<lb n="5207"/><span>chuas ag triall air 'ghá iarraidh air congnamh éigin a</span>
<lb n="5208"/><span>thabhairt dom.  Is amhlaidh a ghaibh sé de'n fhuip orm.</span></p>
<lb n="5209"/>
<lb n="5210"/><p><span>Phil.  Airiú nách beag an náire atá oraibh?  Aithnighean</span>
<lb n="5211"/><span>sibh Tímón anois.  Cara agus cómhalta dighe dh'ól</span>
<lb n="5212"/><span>iseadh Gnatónídés dó anois.  Am briathar ach gur</span>
<lb n="5213"/><span>tugadh duit an rud a bhí tuillte agat, a bhioránaigh,</span>
<lb n="5214"/><span>mar gheall ar do mhíbhuidheachas.  Ach sinne a sheana</span>
<lb n="5215"/><span>chómhaltaí, agus a lucht aon chine agus aon tíre, feuch</span>
<lb n="5216"/><span>chómh breágh chómh réidh agus thagaimíd ag triall air, i</span></p>
</div>
<pb n="125"/>
<div><lb n="5217"/><p><span>dtreó ná measfí go mbeimís ag brúth air.  Móra</span>
<lb n="5218"/><span>dhuith, a dhuin'uasail!  Ná bíodh aon iontaoibh agat</span>
<lb n="5219"/><span>as na plámásaidhthibh bréana san.  Fé dhéin do bhídh</span>
<lb n="5220"/><span>a thagaid siad.  Ní'l ionta, ámhthach, le fírinne ach</span>
<lb n="5221"/><span>mar a bheadh fiacha dubha.  Ní féidir duit feasta aon</span>
<lb n="5222"/><span>iontaoibh a bheith agat as na daoine atá anois ann.</span>
<lb n="5223"/><span>Táid siad go léir go h-olc agus go míbhuidheach.  Is</span>
<lb n="5224"/><span>amhlaidh a bhíos féin ag teacht chughat chun go dtabhar-</span>
<lb n="5225"/><span>finn duit an talant so (cúpla céad púnt) agus go</span>
<lb n="5226"/><span>mbeadh sé agat agus go mb'fhéidir go ndéanfadh sé</span>
<lb n="5227"/><span>áise dhuit go luath.  D'airigheas, agus me ag teacht,</span>
<lb n="5228"/><span>go raibh saidhbhreas mór tagaithe chughat.  Nuair</span>
<lb n="5229"/><span>airigheas an méid sin do chasfinn thar n-ais ach gur</span>
<lb n="5230"/><span>mheasas nár bh'fhearra dhom rud a dhéanfinn 'ná teacht</span>
<lb n="5231"/><span>agus cómhairle thabhairt duit i dtaobh an tsaidhbhris sin.</span>
<lb n="5232"/><span>B'fhéidir, ámhthach, ná fuil aon ghádh agat-sa le cómhairle</span>
<lb n="5233"/><span>uaim-se.  Taoi féin chómh h-eagnaidhe sin go bhféadfá</span>
<lb n="5234"/><span>cómairle thabhairt uait, dá mba do Nestor é.</span></p>
<lb n="5235"/>
<lb n="5236"/><p><span>Tím.  B'fhéidir é, a Philiádéis, ach druid chugham a leith.</span>
<lb n="5237"/><span>Tabharfad rainnt síbhialtachta dhuit ó'n ngrafán so.</span></p>
<lb n="5238"/>
<lb n="5239"/><p><span>Phil.  Ó, a dhaoine!  Tá mo phlaosg briste aige.</span>
<lb n="5240"/><span>Siné a bhuidheachas orm i dtaobh cómhairle a leasa</span>
<lb n="5241"/><span>thabhairt dó.</span></p>
<lb n="5242"/>
<lb n="5243"/><p><span>Tím.  Feuch!  Seo chughainn an trímhadh duine acu,</span>
<lb n="5244"/><span>an cainnteóir Déméas.  Tá bile dlighe n-a láimh dheis</span>
<lb n="5245"/><span>aige.  Agus deir sé go bhfuil gaol aige liom.  Do</span>
<lb n="5246"/><span>dhíol sé sin leis an gcathair, aon lá amháin, sé talanta</span>
<lb n="5247"/><span>déag a fuair sé uaim-se.  Do daoradh é agus do</span>
<lb n="5248"/><span>cuireadh i ngeimhlibh é mar ní raibh an t-airgead aige</span>
<lb n="5249"/><span>le díol.  Tháinig truagh agam-sa dhó agus d'fhuasgalas</span>
<lb n="5250"/><span>é.  Le déanaighe, ámhthach, nuair a ceapadh é chun airgid</span>
<lb n="5251"/><span>an dráma do rainnt agus chuas-sa ag triall air ag</span>
<lb n="5252"/><span>lorg an méid de'n airgead san a bhí ag teacht chugham,</span>
<lb n="5253"/><span>dubhairt sé ná feidir sé ar bhaineas leis an gcathair i</span>
<lb n="5254"/><span>n-aon chor!</span></p>
<lb n="5255"/>
<lb n="5256"/><p><span>Dém.  Móra dhuit, a Thímóin! a mhóir thairbhthe do</span>
<lb n="5257"/><span>chine!  A thaca na n-Aténeach! a Thuairgnígh catha na</span></p>
</div>
<pb n="126"/>
<div><lb n="5258"/><p><span>Gréige!  Táid na daoine cruinnighthe le fada, cheana</span>
<lb n="5259"/><span>féin, agus an dá sheanaid ag feitheamh leat.  Ach éist</span>
<lb n="5260"/><span>ar dtúis leis an reacht so atá sgríobhtha agam-sa ad'</span>
<lb n="5261"/><span>thaobh:-</span></p>
<lb n="5262"/>
<lb n="5263"/><p><span>"De bhrígh go bhfuil Tímón mac Echaratídéis, an</span>
<lb n="5264"/><span>Colutéach, ní h-amháin i n'fhear áluinn fhóghanta, ach fós</span>
<lb n="5265"/><span>i n'fhear eagnaidhe thar fhearaibh na Gréige go léir, agus</span>
<lb n="5266"/><span>go bhfuil a shaoghal caithte aige ag déanamh tairbhthe do'n</span>
<lb n="5267"/><span>Ghréig, agus gur rug sé buadh cómhraic agus buadh</span>
<lb n="5268"/><span>cuisidheachta, aon lá amháin, i n-Oluimpia; agus buadh</span>
<lb n="5269"/><span>i gcarbad na gceithre gcapall agus i gcarbad an dá</span>
<lb n="5270"/><span>bhramach" —</span></p>
<lb n="5271"/>
<lb n="5272"/><p><span>Tím.  Ach ní rabhas-sa riamh i n-Olumpia.  Ní rabhas</span>
<lb n="5273"/><span>riamh ag feuchaint ar an ngleó, ní áirighim bheith</span>
<lb n="5274"/><span>páirteach ann.</span></p>
<lb n="5275"/>
<lb n="5276"/><p><span>Dém.  Is cuma san.  Raghair ann 'n-a dhiaidh so agus</span>
<lb n="5277"/><span>is fearr an sgéal do chur síos anois — "agus gur</span>
<lb n="5278"/><span>dhein sé mór ghaisge anuirig ar son na catharach i</span>
<lb n="5279"/><span>gcoinnibh na n-Acharneach, agus do leag sé míle de sna</span>
<lb n="5280"/><span>Peloponésachaibh —."</span></p>
<lb n="5281"/>
<lb n="5282"/><p><span>Tím.  Airiú ní rabhas-sa riamh ar aon tslógadh ná i</span>
<lb n="5283"/><span>n-aon chath —.</span></p>
<lb n="5284"/>
<lb n="5285"/><p><span>Dém.  Labhran tusa go h-umhal ort féin, ach do</span>
<lb n="5286"/><span>b'olc an mhaise dhúinne gan cuimhneamh ar do mhaitheasaíbh</span>
<lb n="5287"/><span>— "Agus 'n-a theannta san dhein sé tairbhthe ana mhór</span>
<lb n="5288"/><span>do'n chathair, ag sgrí reacht, ag tabhairt cómhairle, ag</span>
<lb n="5289"/><span>stiúrú ár slógh.  Mar gheall ar na neithibh sin go léir</span>
<lb n="5290"/><span>is maith leis an Seanaid agus leis an bpobul, agus le</span>
<lb n="5291"/><span>treabhchasaíbh Eliaia, agus le muinntiríbh na catharach</span>
<lb n="5292"/><span>fé leith, agus leis na daoine go léir i gcoitchine, go</span>
<lb n="5293"/><span>gcurfí suas macasamhail óir do Thímón, i n-aice le</span>
<lb n="5294"/><span>macasamhail Aténé, sa n-Acropolis, agus caor tóirthnighe</span>
<lb n="5295"/><span>'n-a láimh dheis aige, agus lasracha as a cheann, agus go</span>
<lb n="5296"/><span>gcurfí seacht coróinní óir air, agus na coróinní sin</span>
<lb n="5297"/><span>d'fhógairt indiu ag na tragóidíbh nua so Díonusiois.</span>
<lb n="5298"/><span>(Mar ní foláir na tragóidí san do dhéanamh indiu ar a</span>
<lb n="5299"/><span>shon.)  Déméas, an cainnteóir oirdheirc, a ghaol gairid</span></p>
</div>
<pb n="127"/>
<div><lb n="5300"/><p><span>agus a dhalta, isé do thairisgin an reacht so."  Agus</span>
<lb n="5301"/><span>go deimhin is cainnteóir uasal Tímón féin agus is aon</span>
<lb n="5302"/><span>nídh eile is maith leis é.  Seo dhuit an reacht anois.</span>
<lb n="5303"/><span>Agus ba mhaith liom, leis, mo mhac a thabhairt ag triall</span>
<lb n="5304"/><span>ort.  Tá "Tímón" tabhartha agam mar ainm air,</span>
<lb n="5305"/><span>t'ainm-se féin:-</span></p>
<lb n="5306"/>
<lb n="5307"/><p><span>Tím.  Conus san, a Dhéméas, agus gan tu pósta</span>
<lb n="5308"/><span>in-aon chor, chómh fada agus is eól dúinn?</span></p>
<lb n="5309"/>
<lb n="5310"/><p><span>Dém.  Is cuma san — pósfad, agus beidh leanbh agam,</span>
<lb n="5311"/><span>leanbh mic, agus tá "Tímón" agam 'á thabhairt anois</span>
<lb n="5312"/><span>mar ainm air.</span></p>
<lb n="5313"/>
<lb n="5314"/><p><span>Tím.  Ní fheadar-sa an bpósfir i n-aon chor tar éis</span>
<lb n="5315"/><span>an bhuille seo dem' ghrafán.</span></p>
<lb n="5316"/>
<lb n="5317"/><p><span>Dém.  Ó!  Cad é sin agat á dhéanamh.  An í an</span>
<lb n="5318"/><span>tíoránacht atá agat á ghlacadh go mbuailean tú saor</span>
<lb n="5319"/><span>chlanna, agus gan tu féin saor ar fad ná at' Aténeach?</span>
<lb n="5320"/><span>Ach díolfir as so, agus a' losgadh an dúna agus as</span>
<lb n="5321"/><span>na coirthibh eile.</span></p>
<lb n="5322"/>
<lb n="5323"/><p><span>Tím.  Níor loisg aoinne an dún, a chuirpthigh.  Ní'l</span>
<lb n="5324"/><span>ionat ach fínné bréagach.</span></p>
<lb n="5325"/>
<lb n="5326"/><p><span>Dém.  Ach má 'seadh taoi-se ag saidhbhirú agus is</span>
<lb n="5327"/><span>amhlaidh a thóchais an ciste poibilidhe.</span></p>
<lb n="5328"/>
<lb n="5329"/><p><span>Tím.  Thugais t'éitheach airís.  Níor tóchadh an ciste</span>
<lb n="5330"/><span>ach chómh beag agus do loisgeadh an dún.</span></p>
<lb n="5331"/>
<lb n="5332"/><p><span>Dém.  Tóchfar ar ball é, agus tá a raibh ann agat-sa</span>
<lb n="5333"/><span>anois.</span></p>
<lb n="5334"/>
<lb n="5335"/><p><span>Tím.  Seo buille eile de'n ghrafán duit.</span></p>
<lb n="5336"/>
<lb n="5337"/><p><span>Dém.  Ó mo dhrom!</span></p>
<lb n="5338"/>
<lb n="5339"/><p><span>Tím.  Cuir uait an sgreadach nú buailfad an trímhadh</span>
<lb n="5340"/><span>buille ort.  Is ait an rud é má rugas buadh cómhraic</span>
<lb n="5341"/><span>agus iomrasgála i n'Oluimpia agus má leagas míle</span>
<lb n="5342"/><span>Lacedémónach gan arm am' láimh agam, a rádh ná</span>
<lb n="5343"/><span>féadfinn gabháil ar spreallairín bréan mar thusa</span>
<lb n="5344"/><span>agus an grafán so am' láimh agam.  Ach cé h-é seo</span>
<lb n="5345"/><span>airiú?  An é Trasuclés an fáig é?  Ní h-é a mhalairt</span>
<lb n="5346"/><span>é, dar fiadh.  Feuch mar a chuirean sé a chuid féasóige</span>
<lb n="5347"/><span>uaidh amach, agus mar árduighean sé suas a dhá mhalainn.</span></p>
</div>
<pb n="128"/>
<div><lb n="5348"/><p><span>Tá sé ag cainnt leis féin, agus é ag teacht go dothighe-</span>
<lb n="5349"/><span>asach agus go gruama agus a dhá shúil ar dianleathadh,</span>
<lb n="5350"/><span>agus a ghruaig caithte siar d'á éadan aige, i dtreó gur</span>
<lb n="5351"/><span>dhóich le duine gur bh'é Boréas é, nú Trítón, in sna</span>
<lb n="5352"/><span>peictiúiríbh úd a dhein Seúcsis.  Sidé an fear úd a thugan</span>
<lb n="5353"/><span>na mílte cómhrádh uaidh gach maidin, go deaghlabhartha,</span>
<lb n="5354"/><span>ag moladh deighbhéas agus ag cáine droch-iompair, ag</span>
<lb n="5355"/><span>moladh measardhachta agus ag cáine rabairne; agus é</span>
<lb n="5356"/><span>go piocaithe, bearrtha, dathamhail, deagh éadaigh, galánta,</span>
<lb n="5357"/><span>macánta, staidéartha 'n-a shiubhal; ach nuair a thagan</span>
<lb n="5358"/><span>sé chun a dhínnéir um thráthnóna, tar éis fothragtha dhó, go</span>
<lb n="5359"/><span>sínean an giolla corn mór fíona chuige agus go</span>
<lb n="5360"/><span>sloigean sé an fíon láidir go craosach, agus ná bíon</span>
<lb n="5361"/><span>aon chuimhne aige ar an gcainnt bhreágh úd a labhair sé</span>
<lb n="5362"/><span>ar maidin, ach é ag alpadh an bhídh ar nós an mhadra agus</span>
<lb n="5363"/><span>súghlach na feóla ag rith síos ar a smeigín agus é</span>
<lb n="5364"/><span>cromtha síos chun na méise, agus a dhá uillinn leathta</span>
<lb n="5365"/><span>amach aige, agus iad ag dul i n-asnaidheachaibh an fhir is</span>
<lb n="5366"/><span>giorra dhó; agus ansan, é ag cimilt a mhéire de'n mhéis</span>
<lb n="5367"/><span>mórthímpal agus á líorac le n-a theangain agus 'á</span>
<lb n="5368"/><span>súrac, le h-eagla go raghadh aon phioc de'n mhéithras amú</span>
<lb n="5369"/><span>uaidh.  É i gcómhnuidhe go doshásta, ag brath air gur bh' é</span>
<lb n="5370"/><span>féin a gheóbhadh an císte slán, nú an mhuc, nú pé sóghluist</span>
<lb n="5371"/><span>eile a shanntuighean craos ocarach.  É caoch ar meisge,</span>
<lb n="5372"/><span>ní h-amháin chómh fada le h-amhrán agus le ceáfruíol,</span>
<lb n="5373"/><span>ach fós chómh fada le bheith droch-bhéalach, feargach.</span>
<lb n="5374"/><span>Gleó cainnte aige, cainnt mheisge, i dtaobh eagna</span>
<lb n="5375"/><span>agus i dtaobh creideamhna, agus é féin, sa n-am gcéadna</span>
<lb n="5376"/><span>leath-bhalbh ó'n ól, ag caidireáil agus ag snagaireacht,</span>
<lb n="5377"/><span>go dtí fé dheire go gcaithtear é bhreith ó'n mbórd agus</span>
<lb n="5378"/><span>é ag aisioc agus ag úrlacan, agus gan é ábalta ar</span>
<lb n="5379"/><span>aon chiscéim a shiubhal gan duine fén' asgail.</span></p>
<lb n="5380"/>
<lb n="5381"/><p><span>Sin mar a bhíon sé agus é ar meisge, ach nuair a bhíon</span>
<lb n="5382"/><span>sé ar a chéill ní leogfadh sé an chraobh le h-aoinne i</span>
<lb n="5383"/><span>n-innsint éithigh, i ndroch-mhúine, ná i sainnt.  D'á</span>
<lb n="5384"/><span>éaghmais sin isé toghadh na bplámásaidhthe é.  Ní chuirfadh</span>
<lb n="5385"/><span>miona éithigh aon chlóic i n-aon chor air.  Isé an feall a</span></p>
</div>
<pb n="129"/>
<div><lb n="5386"/><p><span>bhíon á ghiollacht, agus an neamhnáire 'ghá choimhdeacht.</span>
<lb n="5387"/><span>Isé an dubh 'n-a gheal é go beacht, go h-iomlán, go</span>
<lb n="5388"/><span>h-iolchríochnuighthe.  Ach d'á bheachtuighthe atá sé is</span>
<lb n="5389"/><span>gearr go mbainfad-sa béic as.  Emh!  Feuch airiú!</span>
<lb n="5390"/><span>Trasuclés tagaithe chughainn fé dheire thiar thall.</span></p>
<lb n="5391"/>
<lb n="5392"/><p><span>Tras.  Ní mar iad súd eile a thánag-sa chughat, a</span>
<lb n="5393"/><span>Thímóin.  Ag déanamh iongna ded' shaidhbhreas, ded'</span>
<lb n="5394"/><span>chuid airgid agus ded' chuid óir agus ded' bhórdaibh</span>
<lb n="5395"/><span>flaitheamhla iseadh thánadar súd chun bheith ag cárnadh</span>
<lb n="5396"/><span>plámáis ar dhuine mar thusa atá chómh deaghchroidheach</span>
<lb n="5397"/><span>agus chómh h-ullamh ar do chuid do rainnt.  Is</span>
<lb n="5398"/><span>eól duit go mbíon mo dhóithin-se de bhéile i gcíste</span>
<lb n="5399"/><span>baise agus ná fuil annlan is fearr liom leis an</span>
<lb n="5400"/><span>gcíste 'ná inniún fiain nú blúire biolair, nú gráinne</span>
<lb n="5401"/><span>salainn mar shóghluist, agus is as an naoidtiobraide</span>
<lb n="5402"/><span>a thagan mo dheoch.  An seana-bhrat so umam is uaisle</span>
<lb n="5403"/><span>liom é 'ná brat corcra d'á fheabhas, agus mar le h-ór,</span>
<lb n="5404"/><span>is cuma é nú cloichíní grin ar thráigh mar a mheasaim.</span>
<lb n="5405"/><span>Ar mhaithe leat-sa iseadh do thánag, le h-eagla go</span>
<lb n="5406"/><span>ndéanfadh an saidhbhreas cealgach so aimhleas duit.</span>
<lb n="5407"/><span>Do dhein a leithéid aimhleas tiubaisteach do dhuine go</span>
<lb n="5408"/><span>minic cheana, aimhleas nár leighiseadh.  Dá nglacthá mo</span>
<lb n="5409"/><span>chómhairle-se do chaithfá uait isteach sa bhfaraige é.</span>
<lb n="5410"/><span>Ní'l aon ghádh agat-sa leis mar is fear tu a thuigean</span>
<lb n="5411"/><span>saidhbhreas na h-eagna.  Ach feuch, má's mian leat é</span>
<lb n="5412"/><span>chaitheamh sa bhfaraige ná caith ró fhada amach é, a mhic ó.</span>
<lb n="5413"/><span>Féadfir siubhal amach leis go dtí go mbeidh an t-uisge</span>
<lb n="5414"/><span>suas go crománaibh ort, i n-áit ná feicfidh aoinne</span>
<lb n="5415"/><span>thu ach mise.  Mara maith leat é sin a dhéanamh féadfir</span>
<lb n="5416"/><span>rud is fearr 'ná é do dhéanamh.  Dein é chaitheamh amach</span>
<lb n="5417"/><span>as do thigh láithreach.  Ná cimeád oiread agus obolos</span>
<lb n="5418"/><span>de agat féin.  Rainn ar na bochtaibh é.  Tabhair, chúig</span>
<lb n="5419"/><span>dhrachma do dhuine, trí púint seacht do dhuine eile, leath</span>
<lb n="5420"/><span>thalant do dhuine eile.  Ach má bhíon fáig ortha is ceart</span>
<lb n="5421"/><span>a dhúbailt sin a thabhairt dó, nú a thrí oiread.  Am' thaobh</span>
<lb n="5422"/><span>féin de, ní h-ar mhaithe liom féin a dh'iarrfinn aon chuid</span>
<lb n="5423"/><span>de ach i dtreó go mbeadh sé agam le tabhairt do lucht</span></p>
</div>
<pb n="130"/>
<div><lb n="5424"/><p><span>gátair.  Dhéanfadh sé an gnó dá líonthá an mála beag</span>
<lb n="5425"/><span>so dhom.  Ní théidhean ann ach dhá bhuiséal aiginétacha.</span>
<lb n="5426"/><span>Is ceart do'n fháig gan bheith ró rabairneach.  Ní ceart</span>
<lb n="5427"/><span>dó a shanntú ach an méid a raghaidh 'n-a mhála.</span></p>
<lb n="5428"/>
<lb n="5429"/><p><span>Tím.  Is maith í do chainnt, a Thrasucléis.  Ach i</span>
<lb n="5430"/><span>n-inead do mhála, líonfad do cheann, mara miste leat</span>
<lb n="5431"/><span>é, le buillíbh ó'n ngrafán so agus tabharfad buille</span>
<lb n="5432"/><span>mar thuille dhuit i dtreó ná beidh peaca an tómhais</span>
<lb n="5433"/><span>orm.</span></p>
<lb n="5434"/>
<lb n="5435"/><p><span>Tras.  Ó! a dhaoine agus a dhlighthe!  Cuirptheach ag</span>
<lb n="5436"/><span>gabháil de ghrafán orainn i dtír atá saor!</span></p>
<lb n="5437"/>
<lb n="5438"/><p><span>Tím.  Cad é an locht atá agat air, a Thrasucléis a</span>
<lb n="5439"/><span>mhic?  An amhlaidh nár thugas do cheart duit?  Fan</span>
<lb n="5440"/><span>má 'seadh agus tabharfidh mé tuille dhuit.  Ach feuch</span>
<lb n="5441"/><span>airiú! iad go léir ag teacht i n-aonfheacht, Blepsias</span>
<lb n="5442"/><span>agus Laches agus Gniphon, lán an bhaill díobh le cur</span>
<lb n="5443"/><span>ag gol!  Tá tuirse ar mo ghrafán bocht.  Raghad suas</span>
<lb n="5444"/><span>ar an gcnocán so agus raidfad na clocha leó.</span></p>
<lb n="5445"/>
<lb n="5446"/><p><span>Bleps.  Ná caith linn, a Thímóin.  Táimíd ag imtheacht.</span></p>
<lb n="5447"/>
<lb n="5448"/><p><span>Tim.  B'fhéidir é ach ní imtheóchaidh sibh gan fuil.</span>
<lb n="5449"/><span>Cuirfad cneadhacha oraibh ag imtheacht daoibh.</span></p>
<lb n="5450"/>
<lb n="5451"/><p><span>XXX.</span></p>
<lb n="5452"/>
<lb n="5453"/><p><span>ZEÚS AGUS h-ÉRMÉS AGUS MÓMOS.</span></p>
<lb n="5454"/>
<lb n="5455"/><p><span>Cúirt na nDéithe.</span></p>
<lb n="5456"/>
<lb n="5457"/><p><span>Duine de sna déithibh ab eadh Mómos agus b'é "Conán</span>
<lb n="5458"/><span>Maol" na ndéithe é.  Chonaic sé go mbíodh na seana</span>
<lb n="5459"/><span>dhéithe ag cnáimhseáil agus ag gearán eatartha féin</span>
<lb n="5460"/><span>mar gheall ar na déithibh óga bheith d'á leogaint isteach</span>
<lb n="5461"/><span>eatartha agus ag teacht chun búird i n-aonfheacht leó.</span>
<lb n="5462"/><span>Thug Mómos fé ndeara an chogarnach agus an chnáimh-</span>
<lb n="5463"/><span>seáil.  Bhí cúirt na ndéithe ar siubhal agus do labhair</span></p>
</div>
<pb n="131"/>
<div><lb n="5464"/><p><span>Mómos os cómhair na cúirte.  Bhí, mar ba chóir, Zeús,</span>
<lb n="5465"/><span>rí na ndéithe, ar an mbínse thuas.  Do labhair sé ar</span>
<lb n="5466"/><span>dtúis:-</span></p>
<lb n="5467"/>
<lb n="5468"/><p><span>Zeús.  Cuiridh uaibh an chnáimhseáil feasta, a dhéithe,</span>
<lb n="5469"/><span>agus an chogarnach, agus an gearán a bhíon agaibh á</span>
<lb n="5470"/><span>dhéanamh mar gheall ar na déithibh nua so a bhíon ag</span>
<lb n="5471"/><span>teacht agus ag suidhe chun búird i nbhúr gcuibhrean</span>
<lb n="5472"/><span>agus nách fiú iad é.  Do glaodhadh an chúirt seo chun</span>
<lb n="5473"/><span>neithe de'n tsórd san do shocarú.  D'á bhrígh sin,</span>
<lb n="5474"/><span>aoinne go bhfuil rud le rádh aige labhradh sé amach</span>
<lb n="5475"/><span>agus deineadh sé a ghearán.  Agus dein-se, a</span>
<lb n="5476"/><span>h-Erméis, gnó na cúirte d'fhógairt do réir na dlighe.</span></p>
<lb n="5477"/>
<lb n="5478"/><p><span>h-Erm.  Éistígh!  Bídhidh ciúin!  Cé h-é an dia, de</span>
<lb n="5479"/><span>sna déithibh beachta n-ar b'é a gceart é, gur maith</span>
<lb n="5480"/><span>leis cainnt do dhéanamh sa chúirt?  Ar choigríochaibh</span>
<lb n="5481"/><span>iasachta atá an chainnt le déanamh.</span></p>
<lb n="5482"/>
<lb n="5483"/><p><span>Móm.  Ba mhaith liom-sa cainnt a dhéanamh, a rí, i</span>
<lb n="5484"/><span>gcead duit-se.</span></p>
<lb n="5485"/>
<lb n="5486"/><p><span>Zeús.  Tá cead cheana agat ó'n bhfógradh.  Ní'l gádh</span>
<lb n="5487"/><span>le cead agat uaim-se.</span></p>
<lb n="5488"/>
<lb n="5489"/><p><span>Móm.  Tá go maith.  Tá so le rádh agam.  Deinean</span>
<lb n="5490"/><span>cuid againn gníomhartha grána.  Nuair a deintear</span>
<lb n="5491"/><span>déithe de chuid againn ní bhímíd sásta.  Ní foláir leis</span>
<lb n="5492"/><span>an saghas san againn go ndéanfí déithe d'á lucht</span>
<lb n="5493"/><span>frithálmha, leis, agus d'á seirbhíseachaibh, agus go</span>
<lb n="5494"/><span>dtabharfí anso aníos i n-ár measg iad agus go mbeidís</span>
<lb n="5495"/><span>'n-a ndéithibh ar aon dul linne.  Leog dom, a Iúpiteir,</span>
<lb n="5496"/><span>mo chainnt a dhéanamh gan chosg, do réir mo thoile féin,</span>
<lb n="5497"/><span>mar ní fhéadfinn cainnt a dhéanamh i n-aon chor mara</span>
<lb n="5498"/><span>bhfaighinn cead mo theangan.  Is eól do gach aoinne an</span>
<lb n="5499"/><span>teanga bheith go h-aosga agam agus nách féidir liom í</span>
<lb n="5500"/><span>chimeád socair nuair a chím an tuathal á dhéanamh.  Ní</span>
<lb n="5501"/><span>sparálaim aon rud.  Labhraim an rud is dóich liom is</span>
<lb n="5502"/><span>ceart, gan eagla, gan sgáth, gan aon rud a chimeád</span>
<lb n="5503"/><span>siar.  D'á bhrígh sin bítear i bhfeirg liom go minic agus</span>
<lb n="5504"/><span>curtar tromaidheacht am' leith agus tiúscalóireacht</span>
<lb n="5505"/><span>phoibilidhe.  Ach ó is dleaghthach é, agus ó do fógradh é,</span></p>
</div>
<pb n="132"/>
<div><lb n="5506"/><p><span>agus ó tá do chead-sa agam, a Iúpiteir, chun labhartha</span>
<lb n="5507"/><span>ós árd, déanfad mo chainnt gan easnamh fhágáilt</span>
<lb n="5508"/><span>uirthi.  Tá a lán agus ní leór leó gur deineadh iad</span>
<lb n="5509"/><span>féin páirteach i n-ár gcómhthionólaibh agus i n-ár bhféas-</span>
<lb n="5510"/><span>taíbh, bíodh ná fuil ionta ach leath-dhéithe, gan a seir-</span>
<lb n="5511"/><span>bhíseacha agus a lucht cómh-óil do thabhairt leó aníos</span>
<lb n="5512"/><span>anso ar neamh agus a n-ainimneacha do chur sa leabhar</span>
<lb n="5513"/><span>a gan fhios.  I dtreó go bhfuilid siad anois ar aon</span>
<lb n="5514"/><span>dul linn féin ins gach ceart agus in sna n-ídhbirtibh,</span>
<lb n="5515"/><span>agus gan an cháin allmhúrachais díolta acu.</span></p>
<lb n="5516"/>
<lb n="5517"/><p><span>Zeús.  Ná h-abair aon rud i bhfocalaibh dorcha, a</span>
<lb n="5518"/><span>Mhómois, abair gach aon rud go soiléir solusmhar</span>
<lb n="5519"/><span>agus innis gach ainm.  An chainnt sin agat 'á rádh</span>
<lb n="5520"/><span>anois tá sí d'á caitheamh amach agat do réir buille fé</span>
<lb n="5521"/><span>thuairim.  Ní'l bac orainn í ghreamú ar a lán, agus</span>
<lb n="5522"/><span>brígh fé leith a bhaint aisti fé mar a dh'oireamhnfidh sí</span>
<lb n="5523"/><span>duine fé leith.  Tá an chainnt saoráideach agat-sa agus</span>
<lb n="5524"/><span>ní h-ealadha dhuit gan í dhéanamh cruinn, iomlán.</span></p>
<lb n="5525"/>
<lb n="5526"/><p><span>Móm.  Is maith é sin, a Iúpiteir.  Taoi am' spriocadh</span>
<lb n="5527"/><span>chun sriain a thabhairt dom' theangain.  Is ríoga uait</span>
<lb n="5528"/><span>sin, agus is ceart, agus is fial.  D'á bhrígh sin déarfad</span>
<lb n="5529"/><span>an ainm.  Siné an preabaire sin Díonusios go bhfuil</span>
<lb n="5530"/><span>a leath 'n-a dhuine, agus nách Gréagach féin é, ó n-a</span>
<lb n="5531"/><span>mháthair.  Ní'l ann ach mac inghíne do Shurophoíneach éigin</span>
<lb n="5532"/><span>thar faraige.  Do dligheadh an domharbhthacht dó.  Ní</span>
<lb n="5533"/><span>deirim cad é an saghas é féin.  Ní thráchtaim ar a chaipín,</span>
<lb n="5534"/><span>ná ar a mheisgeóireacht, ná ar an gcuma 'n-a siubhlan</span>
<lb n="5535"/><span>sé.  Measaim gur léir daoibh uile cad é a bhuige agus</span>
<lb n="5536"/><span>a bhaineanda atá sé do réir nádúra, agus conus mar</span>
<lb n="5537"/><span>a bhíon sé leath-chraiceálta gach aon mhaidean, agus</span>
<lb n="5538"/><span>baluith fíona go láidir uaidh.  Ní h-é sin féin ach tá a</span>
<lb n="5539"/><span>chualacht go léir tabhartha chughainn aníos anso aige;</span>
<lb n="5540"/><span>agus tá a aos ceóil aige á thabhairt leis; agus tá déithe</span>
<lb n="5541"/><span>déanta aige de Phan agus de Shilénus agus de sna</span>
<lb n="5542"/><span>Saturibh, cábóga tuatha agus aodhairí gabhar, an chuid</span>
<lb n="5543"/><span>is mó acu; lucht léimirighe; agus iad míchúmtha; adharca</span>
<lb n="5544"/><span>ar dhuine acu, agus é 'n-a ghabhar ó'n dá chromán síos,</span></p>
</div>
<pb n="133"/>
<div><lb n="5545"/><p><span>agus meigiol mór fada air, i dtreó gur beag ná gur</span>
<lb n="5546"/><span>cuma é nú pocán.  Agus an duine eile acu, an Lúdach</span>
<lb n="5547"/><span>so anso, é 'n-a sheanduine mhaol agus caincín leathan</span>
<lb n="5548"/><span>air, agus é ar muin asail formhór a shaoghail.  I dtaobh</span>
<lb n="5549"/><span>na Satur, feuch na cluasa bioruighthe atá ortha agus</span>
<lb n="5550"/><span>na h-adhaircíní beaga mar bheadh ar mhionán gabhair, agus</span>
<lb n="5551"/><span>iad maol, leis, ó's Phrúgacha iad.  Agus feuch, tá</span>
<lb n="5552"/><span>eirbal thiar ar gach aoinne acu!  Siniad na déithe atá</span>
<lb n="5553"/><span>tabhartha ag an mbioránach so dhúinn.  An aon iongna</span>
<lb n="5554"/><span>gan uraim a bheith ag na daoine dhúinn nuair a chíd siad</span>
<lb n="5555"/><span>déithe chómh h-áiféiseach chómh míchúmtha!  Ní h-é sin féin</span>
<lb n="5556"/><span>ach do thug sé leis aníos, mar aon leó, beirt bhan,</span>
<lb n="5557"/><span>Áríádné, a leanán féin, bean acu, agus inghean an</span>
<lb n="5558"/><span>fheirimeóra Icarios an bhean eile; agus chuir sé caidhp</span>
<lb n="5559"/><span>Áríádné ameasg na réiltean.  Agus mar bhara ar</span>
<lb n="5560"/><span>gach áiféis, a dhéithe, thug sé chughainn aníos anso an</span>
<lb n="5561"/><span>gadhar, measán Erígoné, le h-eagla go mbeadh uaigneas</span>
<lb n="5562"/><span>ar an gcailín mara mbeadh a measán ar neamh aici, bhí a</span>
<lb n="5563"/><span>leithéid sin de chion aici air.  Nách dóich libh, a dhéithe, gur</span>
<lb n="5564"/><span>náire agus aithis agus cúis fonóide neithe de'n tsórd</span>
<lb n="5565"/><span>san?  Ach fanaidh go n-airighidh sibh i dtaobh tuille acu.</span></p>
<lb n="5566"/>
<lb n="5567"/><p><span>Zeús.  Chím an fuadar atá fút, a Mhómois.  Seachain</span>
<lb n="5568"/><span>agus ná h-abair aon rud i dtaobh Asclépiois ná i</span>
<lb n="5569"/><span>dtaobh Heracléis.  Leighsean Asclépios daoine ó</span>
<lb n="5570"/><span>ghalaraibh, agus d'á bhrígh sin tá sé chómh maith le n-a lán</span>
<lb n="5571"/><span>eile déithe; agus i dtaobh Heracléis, is mac dom féin</span>
<lb n="5572"/><span>é agus do thuill sé an domharbhthacht le n-a mhór ghníomhar-</span>
<lb n="5573"/><span>thaibh.  Sgaoil an bheirt sin thart agus ná cuir aon nídh</span>
<lb n="5574"/><span>'n-a leith.</span></p>
<lb n="5575"/>
<lb n="5576"/><p><span>Móm.  Tá go maith, a Iúpiteir.  Sgaoilfad leó ar</span>
<lb n="5577"/><span>do shon-sa bíodh go bhféadfinn a lán do rádh leó.  Gan</span>
<lb n="5578"/><span>aon nídh eile do bhac tá rian na teine ortha fós.  Agus</span>
<lb n="5579"/><span>go deimhin dá mbeadh cead cainnte againn d'fhéadfimís</span>
<lb n="5580"/><span>a lán do chur ad' leith féin, a rí.</span></p>
<lb n="5581"/>
<lb n="5582"/><p><span>Zeús.  Tá san dleaghthach go leór.  Abair do rogha</span>
<lb n="5583"/><span>rud am' choinnibh féin.  An fánaidheacht atá agat le</span>
<lb n="5584"/><span>cur am' leith?</span>
<lb n="5585"/></p>
</div>
<pb n="134"/>
<div><lb n="5586"/><p><span>Móm.  Siné an rud adeirtear thíos i gCrété.  Ach</span>
<lb n="5587"/><span>deirtear rud eile, leis, ad' thaobh ann.  Ní chreidim é,</span>
<lb n="5588"/><span>ámhthach.  Taisbeántar do thuama ann!  Agus ní</span>
<lb n="5589"/><span>chreidim an rud adeir na Gréagaigh Aigeiacha adeir</span>
<lb n="5590"/><span>ná fuil ionat ach malartán!  Déarfad an méid seo,</span>
<lb n="5591"/><span>ámhthach, mar, dar liom, is cóir thu dhaoradh mar gheall</span>
<lb n="5592"/><span>air.  Is amhlaidh mar atá sé, a Iúpiteir, isiad do dhroch</span>
<lb n="5593"/><span>ghníomartha-se fé ndeár ár gcomhthionóil a bheith lán</span>
<lb n="5594"/><span>mar atáid siad de chlainn thabhartha, toisg tu bheith</span>
<lb n="5595"/><span>páirteach le mnáibh daona, ag dul síos ag triall ortha</span>
<lb n="5596"/><span>i riochtaibh iolartha, i n-iolthráthaibh, i dtreó go mbíodh</span>
<lb n="5597"/><span>sgannra orainn le h-eagla go mbéarfí ort agus tu ad'</span>
<lb n="5598"/><span>tharbh agus go ndéanfí thu dh'ídhbirt; nú go mbéarfí</span>
<lb n="5599"/><span>ort agus tu ad' chith óir agus go ndéanfadh gabha geal</span>
<lb n="5600"/><span>éigin tu dh'oibriú ad' órnáidíbh óir, agus i n-inead tu</span>
<lb n="5601"/><span>bheith ad' Iúpiter againn gur ad' shlabhra muiníl a bheifá,</span>
<lb n="5602"/><span>nú ad' phráisléad, nú ad' fháinne cluaise.  Ach pé'r</span>
<lb n="5603"/><span>domhan é tá an áit seo líonta agat de leath-dhéithibh.</span>
<lb n="5604"/><span>Agus go deimhin féin is ait an sgéal acu é.  Aireófar</span>
<lb n="5605"/><span>lá éigin gur deineadh dia de Heraclés, agus ansan,</span>
<lb n="5606"/><span>go bhfuair Éuristéus bás, duine a bhí níb'aoirde 'ná</span>
<lb n="5607"/><span>Heraclés!  Ach chífar i n-aice chéile tuama Éuristéuis</span>
<lb n="5608"/><span>an máighistir, agus teampul Heracléis, an seirbhíseach!</span>
<lb n="5609"/><span>Agus siné Díonusios, thíos i dTébés, 'n-a dhia, agus a</span>
<lb n="5610"/><span>ghaolta, Pentéus, Actéon, agus Léarchos, gan i</span>
<lb n="5611"/><span>n-aoinne acu ach daonaidhe bocht gan áird!  Is</span>
<lb n="5612"/><span>tusa a Iúpiteir, fé ndeár an t-olc go léir, mar</span>
<lb n="5613"/><span>nuair a dh'imthighis-se i ndiaidh na mban daona</span>
<lb n="5614"/><span>dhein na déithe eile go léir aithris ort.  Ní h-iad</span>
<lb n="5615"/><span>na déithe fireana amháin a dhein aithris ort ach, nídh</span>
<lb n="5616"/><span>is ró náireach le h-admháil, do ghluais na déithe</span>
<lb n="5617"/><span>baineana, leis, agus dheineadar a n-aimhleas.  Feuch</span>
<lb n="5618"/><span>Anchísés, agus Titónos, agus Endimíon, agus Iasón,</span>
<lb n="5619"/><span>agus an chuid eile acu.  Ach ní déarfad a thuille</span>
<lb n="5620"/><span>leó san.  Bheadh obair ró fhada agam 'ghá ndaoradh</span>
<lb n="5621"/><span>go léir.</span></p>
<lb n="5622"/>
<lb n="5623"/><p><span>Zeús.  Sgaoil thart Ganamédés, a Mhómuis, beidh</span></p>
</div>
<pb n="135"/>
<div><lb n="5624"/><p><span>fearg orm chughat má chuirean tú buaireamh ar an</span>
<lb n="5625"/><span>macaomh, ag lochtú a mhuinntire.</span></p>
<lb n="5626"/>
<lb n="5627"/><p><span>Móm.  Is dócha go gcaithfad an fiolar do sgaoile</span>
<lb n="5628"/><span>tharm, leis, agus gan a rádh go bhfuil sé ar neamh againn.</span>
<lb n="5629"/><span>Tá sé ansan anáirde ar do shlait ríoga agat, agus</span>
<lb n="5630"/><span>nead déanta aige dhó féin thuas ad' cheann, 'ghá chur</span>
<lb n="5631"/><span>'n-a luighe orainn go bhfuil sé 'n-a dhia.  Ach is dócha</span>
<lb n="5632"/><span>go gcaithfar sgaoile leis ar son Ghanimédéis.  Ach Attis</span>
<lb n="5633"/><span>ansúd, a Iúpiteir, agus Corúbas, agus Sabásios, cad</span>
<lb n="5634"/><span>a tug anso isteach chughainn iad?  Nú Mítrés sin an</span>
<lb n="5635"/><span>Médach, é sin go bhfuil an gúna gairid air agus an</span>
<lb n="5636"/><span>tíára.  Ní Gréagach é.  Dá n-óladh duine a shláinte ní</span>
<lb n="5637"/><span>thuigfadh sé an chainnt.  Chonaic na Scútuigh agus na</span>
<lb n="5638"/><span>Getaigh cad é an saghas iad so agus d'fhágadar slán</span>
<lb n="5639"/><span>go deó againne agus táid siad ag déanamh déithe dhóibh</span>
<lb n="5640"/><span>féin anois, fé mar is áil leó.  Toghaid siad na déithe a</span>
<lb n="5641"/><span>thaithnean leó, díreach mar a thuit amach i dtaobh Samolcsis</span>
<lb n="5642"/><span>seo gur shleamhnuigh a ainm isteach sa leabhar a gan fhios</span>
<lb n="5643"/><span>dúinn ar chuma éigin, agus ó bheith 'n-a dhaor go bhfuil</span>
<lb n="5644"/><span>sé n-a dhia againn!</span></p>
<lb n="5645"/>
<lb n="5646"/><p><span>Ach ní fiú biorán na neithe seo go léir, a dhéithe,</span>
<lb n="5647"/><span>seachas an dia seo ó'n Éigipt n-a bhfuil ceann an mhadra</span>
<lb n="5648"/><span>air.  Cé h-é thusa led' thoil?  Tá ceann madra ort agus</span>
<lb n="5649"/><span>éadach lín umat.  Conus a thuillis-se dia dhéanamh díot</span>
<lb n="5650"/><span>chun bheith anso ag amhstaraigh orainn?  Agus cad a</span>
<lb n="5651"/><span>thug anso an tarbh breac so ó Mhemphis nú cad chuige go</span>
<lb n="5652"/><span>n-adharfí é?  An ndeinean sé targaireacht?  An bhfuil</span>
<lb n="5653"/><span>fáigí aige?  Ach is nár liom trácht ar na h-íbisibh, agus</span>
<lb n="5654"/><span>ar na h-ápaibh agus ar na gabhraibh, agus ar na rudaíbh</span>
<lb n="5655"/><span>áiféiseacha eile seo.  Ní fheadar an domhan cad a chomáin</span>
<lb n="5656"/><span>aníos anso ar neamh iad ó'n Éigipt!  Conus a dh'fhuiligean</span>
<lb n="5657"/><span>sibh-se, a dhéithe, iad san do bheith d'á n-adhradh mar aon</span>
<lb n="5658"/><span>libh?  Ní h-eadh ach d'á n-adhradh ós bhúr gcionn?  Nú</span>
<lb n="5659"/><span>conus a dh'fhuiligis-se féin, a Iúpiteir, iad do theacht</span>
<lb n="5660"/><span>ort agus dhá adhairc reithe do chur ort?</span></p>
<lb n="5661"/>
<lb n="5662"/><p><span>Zeús.  Gan amhras, a Mhómuis, is rudaí náireacha na</span>
<lb n="5663"/><span>rudaí sin adeirir i dtaobh na n-Éigipteach, ach mar</span></p>
</div>
<pb n="136"/>
<div><lb n="5664"/><p><span>sin féin tá brígh diamhar le n-a lán acu agus ní cuibhe</span>
<lb n="5665"/><span>bheith ag déanamh magaidh fútha gan aithne bheith curtha</span>
<lb n="5666"/><span>ortha.</span></p>
<lb n="5667"/>
<lb n="5668"/><p><span>Móm.  Is fíor go bhfuil gádh mór againn le h-eólus</span>
<lb n="5669"/><span>agus le h-aithne chun a dh'fheisgint gur dia dia agus</span>
<lb n="5670"/><span>gur ceann madra ceann madra.</span></p>
<lb n="5671"/>
<lb n="5672"/><p><span>Zeús.  Cuir uait adeirim leat.  Ná labhair mar sin</span>
<lb n="5673"/><span>ar na h-Éigipteachaibh.  Déanfimíd cómhairle 'n-a dtaobh</span>
<lb n="5674"/><span>uair éigin eile ar ár suaineas.  Labhair ar an gcuid eile.</span></p>
<lb n="5675"/>
<lb n="5676"/><p><span>Móm.  Ar Threphónios má 'seadh, a Iúpiteir, agus ar</span>
<lb n="5677"/><span>Amphilochos, ó 'sé is mó a chuirean buaireamh orm; mac</span>
<lb n="5678"/><span>an chuirpthigh úd a mhairbh a mháthair, tá sé anois ag fáig-</span>
<lb n="5679"/><span>idóireacht i gCilícia, an duine macánta.  Ag innsint</span>
<lb n="5680"/><span>éithigh formhór na h-aimsire agus ag bualadh bobana ar</span>
<lb n="5681"/><span>dhaoine ar dhá obolos.  Ní'l cáil ort-sa feasta, a</span>
<lb n="5682"/><span>Apollóin.  Ní'l cloch ná altóir anois, ar a gcurtar</span>
<lb n="5683"/><span>oíle, agus bláthana, ná tugan targaireacht dúinn ach</span>
<lb n="5684"/><span>cleasaidhe éigin do chur 'n-a bhun, agus tá an dúthaigh</span>
<lb n="5685"/><span>lán díobh san.  Siní an íomhágh sin Pholudámuis, an</span>
<lb n="5686"/><span>t-iomrasgálaidhe, tá sí ag leigheas lucht eugcruais i</span>
<lb n="5687"/><span>n-Oluimpia agus tá an rud céadna d'á dhéanamh ag</span>
<lb n="5688"/><span>íomhágh Théagenéis i dTásos.  Agus deinid muinntir</span>
<lb n="5689"/><span>Ilion ídhbirt chun Hectoir, agus chun Prótesilais,</span>
<lb n="5690"/><span>ar an dtaobh thall, sa Chersonéis.</span></p>
<lb n="5691"/>
<lb n="5692"/><p><span>Ach ó chuamair i líonmhaire tá mionna éithigh agus</span>
<lb n="5693"/><span>raobadh roilge tar éis dul i méid.  Ní'l aon mheas orainn</span>
<lb n="5694"/><span>ná aon eagla ag daoine rómhainn i n-aon chor, nídh nách</span>
<lb n="5695"/><span>iongna.</span></p>
<lb n="5696"/>
<lb n="5697"/><p><span>Siniad anois na neithe a bhí agam le rádh i dtaobh na</span>
<lb n="5698"/><span>mbastartaí seo atá againn, agus i dtaobh na muinntire</span>
<lb n="5699"/><span>n-ar cuireadh a n-ainimneacha sa leabhar a gan fhios.</span>
<lb n="5700"/><span>Ach táim ag éisteacht le n-a lán ainimneacha éagsamhlacha,</span>
<lb n="5701"/><span>ainimneacha atá ar neithibh ná fuil ar bith i n-aon chor</span>
<lb n="5702"/><span>agus nách féidir a bheith, agus ní féidir liom gan gáire</span>
<lb n="5703"/><span>dhéanamh úmpa, a Iúpiteir.  Cé h-í, cuir i gcás, an</span>
<lb n="5704"/><span>Areté seo n-a ndeintear an fothram go léir mar gheall</span>
<lb n="5705"/><span>uirthi?  Nú cé h-í Fúsis?  Nú cé h-í an chineamhaint</span></p>
</div>
<pb n="137"/>
<div><lb n="5706"/><p><span>Eimarmené?  Nú cé h-í Fortúna?  Ní'l ionta ach ainim-</span>
<lb n="5707"/><span>neacha folamha ar neithibh gan ghus, ainimneacha a cheap</span>
<lb n="5708"/><span>na h-éigse breallánta so againn iseadh iad.  Agus</span>
<lb n="5709"/><span>bíodh ná fuil ionta ach ainimneacha folamha táid na</span>
<lb n="5710"/><span>h-éigse 'á dh'áiteamh ar dhaoine gan chiall gur déithe iad</span>
<lb n="5711"/><span>i dtreó nách mian le h-aoinne aon ídhbirt a dhéanamh</span>
<lb n="5712"/><span>chughainne, mar go dtuigean gach aoinne dá n-ídhbireadh</span>
<lb n="5713"/><span>sé deich míle heicatom ná beadh aon mhaith dhó ann mar</span>
<lb n="5714"/><span>go gcómhlíonfidh Fortúna an rud atá gealltha ó thosach</span>
<lb n="5715"/><span>ag an gCineamhaint do gach duine, dar leis.</span></p>
<lb n="5716"/>
<lb n="5717"/><p><span>Fiafraighim an méid seo dhíot, a Iúpiteir.  An bhfeacaís</span>
<lb n="5718"/><span>féin riamh i n-aon áit aoinne de sna déithibh sin, Areté,</span>
<lb n="5719"/><span>nú Fúsis, nú an chineamhaint Eimarmené?  Tá fhios</span>
<lb n="5720"/><span>agam gur airighis trácht ortha i sgolaibh na n-éigse.</span>
<lb n="5721"/><span>Taoin tu ana bhodhar nú d'airighis go minic na h-éigse</span>
<lb n="5722"/><span>sin ag búirthigh.</span></p>
<lb n="5723"/>
<lb n="5724"/><p><span>Ní foláir dom stad, bíodh go bhfuil a lán eile le</span>
<lb n="5725"/><span>rádh agam.  Chím go bhfuil fearg múisgilte agam lem'</span>
<lb n="5726"/><span>chainnt.  Airighim siosarnach agus dranntú ó'n muinntir</span>
<lb n="5727"/><span>ná taithnean fírinne mo chainnte leó.  Ní déarfad a</span>
<lb n="5728"/><span>thuille ach led' thoil, a Iúpiteir, léighfad duit reacht atá</span>
<lb n="5729"/><span>sgríobhtha agam 'n-a dtaobh.</span></p>
<lb n="5730"/>
<lb n="5731"/><p><span>Zeús.  Léigh do reacht, a Mhómuis.  Ní gan fáth atá na</span>
<lb n="5732"/><span>gearánta so go léir déanta agat.  Ní mór cosg do</span>
<lb n="5733"/><span>chur leis na h-olcaibh seo i dtreó ná raighdís i méid.</span></p>
<lb n="5734"/>
<lb n="5735"/><p><span>AN REACHT.</span></p>
<lb n="5736"/>
<lb n="5737"/><p><span>Go n-eirighe linn go geal!</span></p>
<lb n="5738"/>
<lb n="5739"/><p><span>Do cruinnigheadh an chómhairle do réir dlighe, an</span>
<lb n="5740"/><span>seachtmhadh lá de'n mhí;  Iúpiter i gceannas;  Poseídón</span>
<lb n="5741"/><span>ag stiúrú;  Apollón ag faire;  Mómos mac Núics</span>
<lb n="5742"/><span>'n-a chléireach; agus do thairisgin Somnus an Reacht.</span></p>
<lb n="5743"/>
<lb n="5744"/><p><span>De bhrígh, go bhfuil sluagh iasachta, idir Ghréagachaibh</span>
<lb n="5745"/><span>agus allmhúraigh, nách fiú iad i n-aon chor go leogfí</span>
<lb n="5746"/><span>dhóibh bheith ar ar measg i gcómháitreabhacht linn agus gur</span></p>
</div>
<pb n="138"/>
<div><lb n="5747"/><p><span>cuireadh a n-ainimneacha sa leabhar a gan fhios, mar</span>
<lb n="5748"/><span>dh'eadh gur dhéithe iad, i dtreó go bhfuil neamh lán díobh,</span>
<lb n="5749"/><span>agus go mbíon seómra an óil 'n-a chíréib acu agus</span>
<lb n="5750"/><span>gleó cainnte acu agus teanga fé leith i mbéal gach</span>
<lb n="5751"/><span>aoinne de'n tsloigisg; agus de bhrígh go bhfuil ag dul</span>
<lb n="5752"/><span>d'ár gcuid ambrósia agus d'ár gcuid nectair mar</span>
<lb n="5753"/><span>gheall ar an sloigisg sin a bheith 'ghá n-ól orainn, agus</span>
<lb n="5754"/><span>go mbíd siad ag guaileáil na bhfíor ndéithe i leithtaoibh,</span>
<lb n="5755"/><span>a d'iarraidh go mbeadh tosach onóra acu féin, nídh</span>
<lb n="5756"/><span>nách dleaghthach:  Uime sin gurab é toil na cómhairle</span>
<lb n="5757"/><span>seo agus toil an phobuil, go gcruinneófí chómhthionól</span>
<lb n="5758"/><span>ar mhullach Oluimpuis, sa gheimhre seo chughainn;</span>
<lb n="5759"/><span>ansan mórsheisear de sna seandéithibh do thoghadh</span>
<lb n="5760"/><span>'n-a lucht sgrúdtha, triúr as an seanaid críona,</span>
<lb n="5761"/><span>seanaid Chronois, agus ceathrar as an dáréag, agus</span>
<lb n="5762"/><span>Iúpiter ar an gceathrar san.  An mhórsheisear lucht</span>
<lb n="5763"/><span>sgrúdtha san do shuidhe ar bhínse agus dearbhú dhéanamh</span>
<lb n="5764"/><span>dar Stucs, mar is gnáth.  Ansan h-Ermés do dhul</span>
<lb n="5765"/><span>agus fógradh do chur amach 'ghá rádh le gach aoinne a</span>
<lb n="5766"/><span>mheasan gur b'é a cheart é, teacht chun an chómhthionóil.</span>
<lb n="5767"/><span>Iad do theacht agus fínnithe acu, fínnithe dearbhuighthe,</span>
<lb n="5768"/><span>agus fromtha acu ar cé ro' díobh iad.  Ansan iad do</span>
<lb n="5769"/><span>theacht 'n-a nduine a's 'n-a nduine agus an lucht sgrúdtha</span>
<lb n="5770"/><span>do dhéanamh amach an déithe iad nú nách eadh agus marab</span>
<lb n="5771"/><span>eadh an lucht sgrúdtha 'ghá gcur síos thar n-ais go</span>
<lb n="5772"/><span>h-uaghnaibh agus go leachtaibh a sínsear.  Ansan, má</span>
<lb n="5773"/><span>beirtear ar aoinne acu ag teacht aníos airís ar neamh,</span>
<lb n="5774"/><span>tar éis an lucht sgrúdtha 'ghá ghearradh amach, é</span>
<lb n="5775"/><span>chaitheamh i ndiaidh mhullaigh a chinn isteach i dTartaros.</span></p>
<lb n="5776"/>
<lb n="5777"/><p><span>Agus gurab é toil na cómhairle seo, leis, gach dia</span>
<lb n="5778"/><span>do dhéanamh a ghnótha féin, agus gan dul lasmuich dhe;</span>
<lb n="5779"/><span>gan Aténé bheith ag déanamh leigheas ná Ascléipios ag</span>
<lb n="5780"/><span>fáigeadóireacht, ná oiread san oibreacha bheith ar siubhal</span>
<lb n="5781"/><span>ag Apollón i n'aonar, ach go socaróchadh sé ar bheith i</span>
<lb n="5782"/><span>n' fháig nú 'n-a chruitire nú 'n-a liag, agus fanmhaint</span>
<lb n="5783"/><span>amhlaidh sin.  Agus go n-órdófí do sna h-éigsibh gan</span>
<lb n="5784"/><span>bheith ag ceapadh ainimneacha nua agus gan bheith ag</span></p>
</div>
<pb n="139"/>
<div><lb n="5785"/><p><span>déanamh cainnte ar neithibh ná fuil eólus acu ortha.</span>
<lb n="5786"/><span>Agus aoinne acu súd 'n-a bhfuil teampul curtha suas</span>
<lb n="5787"/><span>dó agus ídhbirt 'á dhéanamh i n-onóir dó, a n-íomhághtha</span>
<lb n="5788"/><span>do leagadh agus íomhágh Iúpiteir, nú íomhágh h-Éré nú</span>
<lb n="5789"/><span>íomhágh Apollóin, nú íomhágh aoinne eile de sna déithibh,</span>
<lb n="5790"/><span>do chur suas i n'inead, agus leogaint d'á gcatharachaibh</span>
<lb n="5791"/><span>tuama nú leacht do chur suas dóibh, i n-inead altóra.</span>
<lb n="5792"/><span>Ach aoinne ná freagaróchaidh an fhógairt agus nách gádh</span>
<lb n="5793"/><span>leis teacht i láthair an lucht sgrúdtha, gurab ionan</span>
<lb n="5794"/><span>san dó agus daor-bhreith.  Siné an reacht agaibh.</span></p>
<lb n="5795"/>
<lb n="5796"/><p><span>Zeús.  Go h-ana cheart, a Mhómuis.  Gach aoinne a</span>
<lb n="5797"/><span>mholan leis árduigheadh sé a lámh —.  Ní h-eadh, ámhthach,</span>
<lb n="5798"/><span>ach fágtar mar atá sé é.  Tá fhios agam go bhfuil a</span>
<lb n="5799"/><span>lán anso ná h-árdóchadh lámh-mholta dhó.  Imthighidh</span>
<lb n="5800"/><span>anois, agus nuair a chuirfidh h-Ermés an fógradh amach</span>
<lb n="5801"/><span>tagaidh agus tugadh gach aoinne fromtha soiléire leis</span>
<lb n="5802"/><span>le feisgint, ainm a athar agus a mháthar, agus conus</span>
<lb n="5803"/><span>agus cad uime 'n-ar deineadh dia dhe, an té ná beidh</span>
<lb n="5804"/><span>na fromtha san aige is cuma do'n lucht sgrúdtha ce</span>
<lb n="5805"/><span>'cu atá teampul ar an dtalamh aige nú ná fuil, nú</span>
<lb n="5806"/><span>ce 'cu mheasaid daoine gur dia é nú ná measaid.</span></p>
<lb n="5807"/>
<lb n="5808"/><p><span>XXXI.</span></p>
<lb n="5809"/>
<lb n="5810"/><p><span>ARÉS AGUS h-ERMÉS.</span></p>
<lb n="5811"/>
<lb n="5812"/><p><span>Ar.  Ar airís, airiú, a h-Erméis an rud úd adubhairt</span>
<lb n="5813"/><span>Zeús a dh'fhéadfadh sé a dhéanamh linn?  "Má's maith</span>
<lb n="5814"/><span>liom é," ar seisean, "leagfad slabhra síos ó neam</span>
<lb n="5815"/><span>chughaibh agus féadfidh sibh go léir teacht agus greim a</span>
<lb n="5816"/><span>bhreith ar an gceann thíos de agus iarracht a thabhairt,</span>
<lb n="5817"/><span>sibh go léir i n-aonfheacht, ar mise do tharrac síos as so,</span>
<lb n="5818"/><span>agus teipfidh oraibh.  Ansan, má's maith liom-sa an</span>
<lb n="5819"/><span>slabhra do tharrac chugham aníos, taraiceóchad aníos, ní</span>
<lb n="5820"/><span>h-amháin sibh-se go léir, ach an talamh agus an fharaige,</span>
<lb n="5821"/><span>leis!  "Ní chreidfinn focal de'n tsaghas san chainnte.</span></p>
</div>
<pb n="140"/>
<div><lb n="5822"/><p><span>Ní'l sa chainnt sin ach bladhman agus eirighe 'náirde.</span>
<lb n="5823"/><span>Tá fhios agam go maith go bhfuil sé níos treise 'ná</span>
<lb n="5824"/><span>aoinne eile againn i n'aonar.  Ach a rádh go mbeadh sé</span>
<lb n="5825"/><span>níba threise 'ná sinn go léir i n-aonfheacht, agus a rádh</span>
<lb n="5826"/><span>ná beimís níba throime 'ná é, bíodh go mbeadh an talamh</span>
<lb n="5827"/><span>agus an fharaige i n-ár dteannta ní ghéillfinn i n-aon</span>
<lb n="5828"/><span>chor gur féidir é.</span></p>
<lb n="5829"/>
<lb n="5830"/><p><span>h-Erm.  Go réidh, a Aréis.  Bíon cluasa ar na</span>
<lb n="5831"/><span>clathachaibh.  Ní h-é a mheasas a rádh ach, ar na</span>
<lb n="5832"/><span>sgamalaibh.  B'fhéidir nách tairbhthe thiocfadh dúinn a'</span>
<lb n="5833"/><span>cainnt de'n tsórd san.</span></p>
<lb n="5834"/>
<lb n="5835"/><p><span>Ar.  An amhlaidh is dóich leat go labharfinn-se ar an</span>
<lb n="5836"/><span>gcuma san le cách?  Ní labharfinn go deimhin.  Ní labhar-</span>
<lb n="5837"/><span>finn mar sin le h-aoinne ach leat-sa féin, mar tá fhios</span>
<lb n="5838"/><span>agam nách miste iontaoibh a bheith agam asat go ndéanfá</span>
<lb n="5839"/><span>rún.  Ní féidir liom gan a dh'innsint duit, ámhthach, cad</span>
<lb n="5840"/><span>a dh'fheuch baoth thar na beartaibh dom nuair a bhíos ag</span>
<lb n="5841"/><span>éisteacht le n-a bhagarthóireacht.  Is cuimhin liom, tamal</span>
<lb n="5842"/><span>beag ó shin, nuair a dhein Poseídón agus Héré agus</span>
<lb n="5843"/><span>Aténé socarú eatartha chun go gceangalóchaidís é.</span>
<lb n="5844"/><span>Dá bhfeicfá ar bhain sé d'iompálachaibh as féin le</span>
<lb n="5845"/><span>h-eagla rómpa, agus gan chuige ach an triúr.  Mara</span>
<lb n="5846"/><span>mbeadh go dtáinig truagh ag Tétis dó agus gur ghlaoidh</span>
<lb n="5847"/><span>sí chuige, chun conganta thabhairt dó, Briáréos na</span>
<lb n="5848"/><span>gcéad lámh, do ceangalófí é idir theínte agus toir-</span>
<lb n="5849"/><span>thneach agus uile.  Nuair a chuimhnigheas féin ar an</span>
<lb n="5850"/><span>méid sin níor fhéadas gan gáire dhéanamh uime féin</span>
<lb n="5851"/><span>agus a chuid bladhmain.</span></p>
<lb n="5852"/>
<lb n="5853"/><p><span>h-Erm.  Éist, éist!  Deagh-chainnt!  Ní fearrde</span>
<lb n="5854"/><span>thusa cainnt de'n tsórd san do labhairt, agus ní</span>
<lb n="5855"/><span>fearrde mise éisteacht leis an gcainnt.</span>
<lb n="5856"/></p>
</div>
<pb n="141"/>
<div><lb n="5857"/><p><span>XXXII.</span></p>
<lb n="5858"/>
<lb n="5859"/><p><span>MENELÁOS AGUS PRÓTÉOS.</span></p>
<lb n="5860"/>
<lb n="5861"/><p><span>Men.  Is féidir, a Phrótéois, a chreideamhaint go</span>
<lb n="5862"/><span>ndeinean uisge dhíot, mar is sa bhfaraige a chómhnuighean</span>
<lb n="5863"/><span>tú; agus is féidir a chreideamhaint go ndeinean crann</span>
<lb n="5864"/><span>díot uaireanta; agus ní ró dheacair ar fad a chreid-</span>
<lb n="5865"/><span>eamhaint gur féidir go ndéanfadh león díot.  Ach a rádh</span>
<lb n="5866"/><span>gur bh'fhéidir go ndéanfadh teine dhíot agus tu ad'</span>
<lb n="5867"/><span>chómhnuidhe sa bhfaraige, sin rud a chuirean iongna thar</span>
<lb n="5868"/><span>na beartaibh orm, agus ní féidir liom i n-aon chor é</span>
<lb n="5869"/><span>chreideamhaint.</span></p>
<lb n="5870"/>
<lb n="5871"/><p><span>Prót.  Ná bíodh aon iongna i n-aon chor 'n-a thaobh</span>
<lb n="5872"/><span>ort, a Mheneláois.  Deinean teine dhíom.</span></p>
<lb n="5873"/>
<lb n="5874"/><p><span>Men.  Go deimin do chonac féin sin.  Ach isé a mheas-</span>
<lb n="5875"/><span>aim-se, agus déarfad led' bhéal é, 'ná gur cleasaidheacht</span>
<lb n="5876"/><span>éigin a dheinean tú sa sgéal, agus gur b'amhlaidh a</span>
<lb n="5877"/><span>chuirean tú púicín ar chuma éigin ar shúilibh na ndaoine</span>
<lb n="5878"/><span>a bhíon ag feuchaint ort agus ná deinean teine dhíot i</span>
<lb n="5879"/><span>n-aon chor, dáiríribh.</span></p>
<lb n="5880"/>
<lb n="5881"/><p><span>Prót.  Conus fhéadfadh cleasaidheacht ná púicíní</span>
<lb n="5882"/><span>bheith i ngnó chómh soiléir?  Ná raibh do dhá shúil ar</span>
<lb n="5883"/><span>dianleathadh agus ná feacaís le radharc do shúl cad é</span>
<lb n="5884"/><span>an t-atharú a dheineas orm féin?  Mara gcreidean tú</span>
<lb n="5885"/><span>radharc do shúl agus má's dóich leat ná raibh fírinne</span>
<lb n="5886"/><span>sa ghnó, ní'l agat, nuair a dhéanfidh teine dhíom airís,</span>
<lb n="5887"/><span>ach do lámh a chur orm, a mhic ó.</span></p>
<lb n="5888"/>
<lb n="5889"/><p><span>Men.  B'fhéidir go mbeadh san contabharthach, a</span>
<lb n="5890"/><span>Phrótéois.</span></p>
<lb n="5891"/>
<lb n="5892"/><p><span>Prót.  Measaim-se, a Mheneláois, ná feacaís riamh</span>
<lb n="5893"/><span>an Polupos agus ná feadaraís cad a bhainean leis</span>
<lb n="5894"/><span>an iasg san.</span></p>
<lb n="5895"/>
<lb n="5896"/><p><span>Men.  Do chonac an Polupos; ach ba mhaith liom go</span>
<lb n="5897"/><span>'neósfá-sa dhom cad é an saghas é.</span></p>
<lb n="5898"/>
<lb n="5899"/><p><span>Prót.  Saghas éisg iseadh é ach tá so de dheifridheacht</span></p>
</div>
<pb n="142"/>
<div><lb n="5900"/><p><span>idir é agus na h-éisg eile.  Nuair a bhíon sé i n-aice</span>
<lb n="5901"/><span>caraige ceangalan sé é féin de'n charaig le n-a ingníbh.</span>
<lb n="5902"/><span>Ansan luighean sé isteach leis an gcaraig agus atharui-</span>
<lb n="5903"/><span>ghean a dhath i dtreó go mbíon an dath chéadna air féin</span>
<lb n="5904"/><span>agus ar an gcaraig, agus gur dhóich le h-aoinne gur</span>
<lb n="5905"/><span>chuid de'n charaig é.  Ansan nuair fhéachaid na</span>
<lb n="5906"/><span>h-iasgairí air ní fheicid siad an t-iasg.  Ní fheicid</span>
<lb n="5907"/><span>siad, dar leó, ach cliathán caraige.  Téidhean an t-iasg</span>
<lb n="5908"/><span>saor ar an gcuma san.</span></p>
<lb n="5909"/>
<lb n="5910"/><p><span>Men.  Deirtear go bhfuil san mar sin, ach ní h-ionan</span>
<lb n="5911"/><span>san i n-aon chor agus do ghnó-sa, a Phrótéois.</span></p>
<lb n="5912"/>
<lb n="5913"/><p><span>Prót.  Ní fheadar an domhan, a Mheneláois, cad a</span>
<lb n="5914"/><span>chreidfá mara gcreidfá do dhá shúil féin.</span></p>
<lb n="5915"/>
<lb n="5916"/><p><span>Men.  Do chonac é gan amhras.  Ach nídh annspianta</span>
<lb n="5917"/><span>iseadh é.  Rud a bheith 'n-a theine agus i n'uisge i n-aon-</span>
<lb n="5918"/><span>fheacht!</span></p>
<lb n="5919"/>
<lb n="5920"/><p><span>XXXIII.</span></p>
<lb n="5921"/>
<lb n="5922"/><p><span>POSEÍDÓN AGUS NA NERÉIDÍ.</span></p>
<lb n="5923"/>
<lb n="5924"/><p><span>Pos.  Tugtar feasta Hellespont ar an ngaibhlín</span>
<lb n="5925"/><span>faraige seo, ó'n gcailín seo a thuit isteach ann, ach</span>
<lb n="5926"/><span>tógaidh-se, a Neréidí, a corp agus beiridh libh é go</span>
<lb n="5927"/><span>Tróas agus déanfid muinntir na h-áite sin é dh'adhla-</span>
<lb n="5928"/><span>cadh ann.</span></p>
<lb n="5929"/>
<lb n="5930"/><p><span>Ner.  Ní h-é sin is ceart a dhéanamh i n-aon chor, a</span>
<lb n="5931"/><span>Phoseídóin, ach a corp d'fhágaint anso sa bhfaraige ar</span>
<lb n="5932"/><span>a bhfuil a h-ainm.  Tá ana thruagh againn di.  Do dhein</span>
<lb n="5933"/><span>a leas-mháthair go h-ana olc uirthi é.</span></p>
<lb n="5934"/>
<lb n="5935"/><p><span>Pos.  Ní bheadh san dleaghthach, a Amphitríté.  Ní cuibhe</span>
<lb n="5936"/><span>i n-aon cor í bheith sínte anso fé'n ngainimh.  Mar</span>
<lb n="5937"/><span>adubhart, adhlacfar í i dTróas, sa Chersonésos.  Ach</span>
<lb n="5938"/><span>beidh so mar shásamh aigne le fághail aici .i. go</span>
<lb n="5939"/><span>mbéarfidh an chrích chéadna Ínó.  Beidh sí ag teiche ó</span></p>
</div>
<pb n="143"/>
<div><lb n="5940"/><p><span>Atamas agus a mac idir a lámhaibh aici agus tuitfidh</span>
<lb n="5941"/><span>sí isteach sa bhfaraige ó rinn Chitairóin.</span></p>
<lb n="5942"/>
<lb n="5943"/><p><span>Ner.  Ach beidh sé ceart againn í thabhairt slán ar</span>
<lb n="5944"/><span>son Díonusiois.  Isí Ínó a buime, agus tá an gaol ann.</span></p>
<lb n="5945"/>
<lb n="5946"/><p><span>Pos.  Ní ceart í thabhairt slán, a Amphitríté, aoinne</span>
<lb n="5947"/><span>chómh h-olc léi.  Ach sa n-am gcéadna ní ceart olc a</span>
<lb n="5948"/><span>dhéanamh ar Dhíonusios.</span></p>
<lb n="5949"/>
<lb n="5950"/><p><span>Ner.  Ach cad fé ndeara dhi tuitim de'n reithe, agus</span>
<lb n="5951"/><span>go ndeigh a dritháir Phrícsos chun cinn slán?</span></p>
<lb n="5952"/>
<lb n="5953"/><p><span>Pos.  Eisean a bheith óg, misneamhail, ábalta ar dhéine</span>
<lb n="5954"/><span>na gluaiseachta do sheasamh, agus ise bheith gan taithighe</span>
<lb n="5955"/><span>aici ar a leithéid de mharcaidheacht.  Nuair fheuch sí</span>
<lb n="5956"/><span>uaithi síos agus chonaic sí an fharaige ar leathadh fé n-a</span>
<lb n="5957"/><span>bun thíos tháinig sgannra uirthi agus uathbhás, agus</span>
<lb n="5958"/><span>tháinig meadhrán 'n-a ceann ó dhéine na gluaiseachta,</span>
<lb n="5959"/><span>i dtreó nár fhéad sí greim a chimeád ar adharcaibh an</span>
<lb n="5960"/><span>reithe agus nuair a shleamhnuighdar uaithi gur thuit sí</span>
<lb n="5961"/><span>síos sa bhfaraige.</span></p>
<lb n="5962"/>
<lb n="5963"/><p><span>Ner.  Agus ná raibh sé ceart agá máthair, ag Nephelé,</span>
<lb n="5964"/><span>breith uirthi agus í thabhairt slán nuair a thuit sí?</span></p>
<lb n="5965"/>
<lb n="5966"/><p><span>Pos.  Bhí go deimhin.  Ach tá an Chineamhaint níos</span>
<lb n="5967"/><span>treise go mór 'ná Nephelé.</span></p>
<lb n="5968"/>
<lb n="5969"/><p><span>XXXIV.</span></p>
<lb n="5970"/>
<lb n="5971"/><p><span>XANTÉS AGUS MUIR.</span></p>
<lb n="5972"/>
<lb n="5973"/><p><span>Xan.  Ó, a Mhuir, glac chughat me.  Tá an donas</span>
<lb n="5974"/><span>déanta orm.  Glac chughat me agus múch mo</span>
<lb n="5975"/><span>chneadhacha.</span></p>
<lb n="5976"/>
<lb n="5977"/><p><span>Mur.  Cad é sin ort airiú, a Xantéis?  Cé a loisg</span>
<lb n="5978"/><span>thu?</span></p>
<lb n="5979"/>
<lb n="5980"/><p><span>Xan.  Hephaistos a loisg me.  Ó, táim loisgithe am</span>
<lb n="5981"/><span>beathaidh!  Táim ar fiuchaigh!</span></p>
<lb n="5982"/>
<lb n="5983"/><p><span>Muir.  Agus cad chuige dhó an teine do chaitheamh</span>
<lb n="5984"/><span>isteach ionat?</span>
<lb n="5985"/></p>
</div>
<pb n="144"/>
<div><lb n="5986"/><p><span>Xan.  Mar gheall ar mhac Thétis.  Nuair a dh'iarras</span>
<lb n="5987"/><span>air stad de bheith ag marbhú na bhPhrúgach níor stad sé</span>
<lb n="5988"/><span>d'á fheirg go dtí gur líon sé suas mo chadhséar de</span>
<lb n="5989"/><span>chorpaibh daoine.  Ansan d'iompuigheas air agus thugas</span>
<lb n="5990"/><span>fé é bháth feuchaint an gcuirfadh san eagla air agus go</span>
<lb n="5991"/><span>stadfadh sé de'n mharbhú, mar bhí truagh agam do sna</span>
<lb n="5992"/><span>daoine bochta.  Ach do thárla go raibh Hephaistos sa</span>
<lb n="5993"/><span>chómhgaracht i n-áit éigin agus thug sé leis a raibh de</span>
<lb n="5994"/><span>theine an tsaoghal aige, i n-Aetna agus ins gach áit eile,</span>
<lb n="5995"/><span>agus tháinig sé orm agus do dhóigh sé mo choillte a bhí</span>
<lb n="5996"/><span>ar mo bhruach agus do bheirbh sé a raibh d'eascúnaibh</span>
<lb n="5997"/><span>ionam agus chuir sé me féin ag fiuchaigh mar a chíon tú,</span>
<lb n="5998"/><span>agus is beag 'ná go bhfuilim i ndísg ar fad uaidh.  Feuch</span>
<lb n="5999"/><span>an cor atá orm ó'n losgadh atá fághalta agam.</span></p>
<lb n="6000"/>
<lb n="6001"/><p><span>Muir.  Taoin tú ataithe, a Xantéis, agus taoin tu</span>
<lb n="6002"/><span>teith, nídh nách iongna.  Is as na corpaibh a tháinig an</span>
<lb n="6003"/><span>fhuil sin agus mar adeirir, isí an teine fé ndeár an</span>
<lb n="6004"/><span>beiriú san atá ort.  Ní bhfuarais, ámhthach, ach an rud a</span>
<lb n="6005"/><span>thuillis.  Bhí sé ceart agat mo mhac do sgaoile thart.  Bhí</span>
<lb n="6006"/><span>fhíos agat gur mhac do neréid é.</span></p>
<lb n="6007"/>
<lb n="6008"/><p><span>Xan.  Ná raibh sé ceart agam cabhrú leis na</span>
<lb n="6009"/><span>Phrúgachaibh, mo chómharsain féin?</span></p>
<lb n="6010"/>
<lb n="6011"/><p><span>Muir.  Agus ná raibh sé ceart ag Hephaistos cabhrú</span>
<lb n="6012"/><span>le h-Aichillés ó ba mhac do Thétis é?</span></p>
<lb n="6013"/>
<lb n="6014"/><p><span>XXXV.</span></p>
<lb n="6015"/>
<lb n="6016"/><p><span>DÍOGENÉS AGUS POLÚDEÚCÉS.</span></p>
<lb n="6017"/>
<lb n="6018"/><p><span>Díog.  A Pholúdeúcéis, isé do thuras-sa is dóich liom,</span>
<lb n="6019"/><span>dul suas chun na beatha amáireach, agus feuch má fheicean</span>
<lb n="6020"/><span>tú an madra san, Menippos, i n-aon bhall (b'fhéidir</span>
<lb n="6021"/><span>go bhfeicfá é i gCorintos, nú sa Chráneion, nú</span>
<lb n="6022"/><span>sa Iucaeon ag faire ar na fáigíbh ag aighneas le</span>
<lb n="6023"/><span>n-a chéile, agus é ag gáirí úmpa), abair leis mar</span>
<lb n="6024"/><span>seo:-  "Deir Díogenés leat, a Mhenippois, má tá</span></p>
</div>
<pb n="145"/>
<div><lb n="6025"/><p><span>do dhóithin gáirí déanta agat uim neithe thuas, dul</span>
<lb n="6026"/><span>síos mar a bhfuil sé féin agus go bhfaighir a lán</span>
<lb n="6027"/><span>eile neithe a bhainfidh gáirí asat.  Ansan thuas ní</span>
<lb n="6028"/><span>bhíon an gháire dáiríribh ar fad.  Bíon an sean fhocal</span>
<lb n="6029"/><span>úd acu, .i. "Ca bh'fhios do dhuine cad a thiocfidh i</span>
<lb n="6030"/><span>ndiaidh na beatha?"  Ach anso thíos ní'l aon rud ag</span>
<lb n="6031"/><span>baint ó'n ngáire ná aon easba cúise leis an ngáire,</span>
<lb n="6032"/><span>mar is eól domh-sa um an dtaca so; go mór mór</span>
<lb n="6033"/><span>nuair a chífir na taoisigh agus na priúnsaí agus</span>
<lb n="6034"/><span>iad chómh suarach, gan suím ag aoinne ionta, ná</span>
<lb n="6035"/><span>h-aithneofí iad a bheith ann i n-aon chor mara mbeadh go</span>
<lb n="6036"/><span>n-airightear an uaill ghuil a bhíon ar siubhal acu i ndiaidh</span>
<lb n="6037"/><span>na neithe a dh'fhágadar thuas 'n-a ndiaidh."  Abair an</span>
<lb n="6038"/><span>méid sin leis, agus abair leis 'n-a theannta san a</span>
<lb n="6039"/><span>mhála do líonadh de shearbhán agus suipéar Hecaté</span>
<lb n="6040"/><span>do chur chuige, leis, má fhéadan sé teacht air, nú ubh</span>
<lb n="6041"/><span>anacail.</span></p>
<lb n="6042"/>
<lb n="6043"/><p><span>Pol.  Déarfad an méid sin leis, a Dhíogenéis, ach i</span>
<lb n="6044"/><span>dtreó go n-aithneóchad go maith é nuair a chífad é,</span>
<lb n="6045"/><span>innis dom cad é an saghas duine é 'n-a dheabhramh.</span></p>
<lb n="6046"/>
<lb n="6047"/><p><span>Díog.  Seanduine maol agus seana chasóg ghiobalach</span>
<lb n="6048"/><span>air atá lán de phollaibh agus í breac le preabánaibh.</span>
<lb n="6049"/><span>Bíon sé ag gáirí coitchianta, go mór mór nuair a</span>
<lb n="6050"/><span>bhíon sé ag magadh fé sna fáigíbh baotha sin.</span></p>
<lb n="6051"/>
<lb n="6052"/><p><span>Pol.  Ambasa ach ní deacair é dh'aithint ó sna cómh-</span>
<lb n="6053"/><span>arthaíbh sin.</span></p>
<lb n="6054"/>
<lb n="6055"/><p><span>Díog.  Agus ar mhiste leat teachtaireacht a bhreith</span>
<lb n="6056"/><span>uaim ag triall ar na fáigíbh sin féin.</span></p>
<lb n="6057"/>
<lb n="6058"/><p><span>Pol.  Abair an teachtaireacht.  Ní h-aon cheataighe</span>
<lb n="6059"/><span>liom í bhreith liom.</span></p>
<lb n="6060"/>
<lb n="6061"/><p><span>Díog.  Abair leó an brabús gan éifeacht a bhíon ar</span>
<lb n="6062"/><span>siubhal acu do chur uatha; gan bheith ag aighneas i dtaobh</span>
<lb n="6063"/><span>nádúra na cruinne; gan bheith ag cur a chéile ar</span>
<lb n="6064"/><span>adharcaibh; gan bheith ag caolú aighnis ar a chéile; gan</span>
<lb n="6065"/><span>bheith ag cur na ndaoine ag ceistiúchán i dtaobh</span>
<lb n="6066"/><span>neithe ró dhiamhara.</span></p>
<lb n="6067"/>
<lb n="6068"/><p><span>Pol.  Ach má labhraim leó ar an gcuma san déarfid</span></p>
</div>
<pb n="146"/>
<div><lb n="6069"/><p><span>siad gur tuathalán me gan eólus, gan tabhairt suas</span>
<lb n="6070"/><span>gan foghluim.</span></p>
<lb n="6071"/>
<lb n="6072"/><p><span>Díog.  Abair leó uaim-se gur ag gol is ceart dóibh</span>
<lb n="6073"/><span>a bheith.</span></p>
<lb n="6074"/>
<lb n="6075"/><p><span>Pol.  Déarfad, ná bíodh eagla ort, a Dhíogenéis.</span></p>
<lb n="6076"/>
<lb n="6077"/><p><span>Díog.  Ach, a Pholúdeúcéis a mhic ó, abair an chainnt</span>
<lb n="6078"/><span>seo uaim-se le lucht saidhbhris:-  "A dhaoine gan chiall,</span>
<lb n="6079"/><span>cad chuige dhaoibh bheith ag faire ar bhúr gcuid óir agus</span>
<lb n="6080"/><span>ag cur pionóis oraibh féin mar gheall air? ag áireamh an</span>
<lb n="6081"/><span>úncamais, ag cruinniú an talaint ar an dtalant! agus</span>
<lb n="6082"/><span>nách fada go gcaithfidh sibh teacht chun na h-áite seo agus</span>
<lb n="6083"/><span>gan ag gach duine agaibh ach an t-aon obolos amháin!"</span></p>
<lb n="6084"/>
<lb n="6085"/><p><span>Pol.  Déarfad an chainnt sin leó gan dearmhad.</span></p>
<lb n="6086"/>
<lb n="6087"/><p><span>Díog.  Abair leis na fearaibh breághtha láidire sin a</span>
<lb n="6088"/><span>bhíon ag déanamh na lúthchleas, .i. Megillos an Corin-</span>
<lb n="6089"/><span>tiánach, agus Damacsénos an t-iomrasgálaidhe, ná fuil</span>
<lb n="6090"/><span>le feisgint againne anso folt fionnruadh, ná súile dubha</span>
<lb n="6091"/><span>ag spréacharnaigh, ná an ghruagh dhearg, ná na slinneána</span>
<lb n="6092"/><span>leathana, ná na géaga cruadha; ná fuil againn ar fad</span>
<lb n="6093"/><span>ach an luaithreach; plaoisgeana gan aon bhreághthacht.</span></p>
<lb n="6094"/>
<lb n="6095"/><p><span>Pol.  Ní miste an chainnt sin do rádh le lucht an nirt</span>
<lb n="6096"/><span>agus na breághthachta.</span></p>
<lb n="6097"/>
<lb n="6098"/><p><span>Díog.  Ach na daoine bochta so, na Lacedémónaigh</span>
<lb n="6099"/><span>tá a lán acu ann agus bíd siad ag gol mar gheall ar</span>
<lb n="6100"/><span>iad a bheith dealbh, agus ag éagcaoine a ndealbhais:</span>
<lb n="6101"/><span>abair leó gan bheith ag éagcaoine.  Innis dóibh conus</span>
<lb n="6102"/><span>mar atá na daoine go léir ar aon dul anso, agus conus</span>
<lb n="6103"/><span>mar a bheid na daoine saidhbhre chómh dealbh leis na</span>
<lb n="6104"/><span>daoine bochta sa n-áit seo.  Agus na Lacedémónaigh,</span>
<lb n="6105"/><span>do dhaoine féin, mara miste leat é, abair leó go</span>
<lb n="6106"/><span>bhfuilid siad 'n-a spreas.</span></p>
<lb n="6107"/>
<lb n="6108"/><p><span>Pol.  Ná h-abair aon rud leis na Lacedémónaigh,</span>
<lb n="6109"/><span>a Dhíogenéis.  Ní fhuiligeóchainn é; ach an méid adeirir</span>
<lb n="6110"/><span>leis an gcuid eile 'neósfad dóibh é.</span></p>
<lb n="6111"/>
<lb n="6112"/><p><span>Díog.  Tá go maith.  Sgaoilimís tharainn na Lace-</span>
<lb n="6113"/><span>démónaigh ó 'sé is áil leat.  Ach tabhair mo theachtaireacht</span>
<lb n="6114"/><span>do'n chuid eile.</span>
<lb n="6115"/></p>
</div>
<pb n="147"/>
<div><lb n="6116"/><p><span>XXXVI.</span></p>
<lb n="6117"/>
<lb n="6118"/><p><span>MENIPPOS.</span></p>
<lb n="6119"/>
<lb n="6120"/><p><span>Croés.  Feuch, a Phloutóin, tá an madra san</span>
<lb n="6121"/><span>Menippos 'n-a chómhnuidhe ró chómhgarach dúinn.  Cuir</span>
<lb n="6122"/><span>i n-áit éigin eile é nú leog dúinne dul i n-áit éigin</span>
<lb n="6123"/><span>eile.</span></p>
<lb n="6124"/>
<lb n="6125"/><p><span>Plout.  Cad é an díobháil atá aige á dhéanamh daoibh?</span>
<lb n="6126"/><span>Ná fuil sé chómh marbh libh féin?</span></p>
<lb n="6127"/>
<lb n="6128"/><p><span>Croés.  Nuair a bhímíd ag gol agus ag caoine, ag</span>
<lb n="6129"/><span>machtnamh ar a bhfuil fágtha i n-ár ndiaidh againn</span>
<lb n="6130"/><span>lastuas, Mídas anso ag caoine a chuid óir, agus</span>
<lb n="6131"/><span>Sardanapalos anso ag caoine an phléisiúir a bhí aige,</span>
<lb n="6132"/><span>agus mise ag caoine mo shaidhbhris bíon sé ag</span>
<lb n="6133"/><span>spídiúchán orainn, ag glaodhach bochtán orainn agus</span>
<lb n="6134"/><span>ag glaodhach truaghán, agus nuair a bhímíd-ne ag gol</span>
<lb n="6135"/><span>is ag amhrán a bhíon sé.  Ní leogan sé dhúinn ár ngol</span>
<lb n="6136"/><span>a dhéanamh ar ár suaineas.  Táimíd ciapaithe aige.</span></p>
<lb n="6137"/>
<lb n="6138"/><p><span>Plout.  Cad chuige dhóibh bheith á rádh san, a</span>
<lb n="6139"/><span>Mhenippois?</span></p>
<lb n="6140"/>
<lb n="6141"/><p><span>Men.  Mar tá a chúis acu, a Phloutóin.  Tá gráin</span>
<lb n="6142"/><span>agam ortha, na spreallairíní grána.  Chaitheadar a</span>
<lb n="6143"/><span>saoghal go h-olc an fhaid a bhíodar lastuas agus ní</span>
<lb n="6144"/><span>shásóchadh san iad gan bheith ag gol anois nuair atáid</span>
<lb n="6145"/><span>siad tar éis bháis agus ná fuil neart acu, ar a thuille</span>
<lb n="6146"/><span>uilc a dhéanamh thuas.  Is breágh liom bheith ghá gciapadh.</span></p>
<lb n="6147"/>
<lb n="6148"/><p><span>Plout.  Ní'l san ceart agat.  Tá an bhuairt ortha mar</span>
<lb n="6149"/><span>gheall ar a bhfuil fágtha 'n-a ndiaidh acu.  Ní rud suarach</span>
<lb n="6150"/><span>atá fágtha 'n-a ndiaidh acu.  Ní h-iongna an bhuairt sin</span>
<lb n="6151"/><span>a bheith ortha.</span></p>
<lb n="6152"/>
<lb n="6153"/><p><span>Men.  Ná bí ag magadh fút féin, a Phloutóin, ag</span>
<lb n="6154"/><span>moladh an ghuil atá acu á dhéanamh.</span></p>
<lb n="6155"/>
<lb n="6156"/><p><span>Plout.  Ní h-é sin atá agam 'á dhéanamh i n-aon chor</span>
<lb n="6157"/><span>ach ní maith liom leogaint duit-se bheith ag déanamh an</span>
<lb n="6158"/><span>toirmisg sa n-áit seo.</span>
<lb n="6159"/></p>
</div>
<pb n="148"/>
<div><lb n="6160"/><p><span>Men.  Go deimhin féin, ámhthach, a dhríodar na Lúdach</span>
<lb n="6161"/><span>agus na bhFúgach agus na n-Assuriach, bíodh fhios agaibh</span>
<lb n="6162"/><span>ná fuil aon dul uaim-se agaibh.  Pé áit 'n-a raghaidh</span>
<lb n="6163"/><span>sibh leanfad sibh, agus beidh mé ag amhrán nuair a</span>
<lb n="6164"/><span>bheidh sibh-se ag gol, ag magadh fúibh agus ag bhúr gcia-</span>
<lb n="6165"/><span>padh ar mo dhítheal.</span></p>
<lb n="6166"/>
<lb n="6167"/><p><span>Croés.  Feuch air sin mar tharcuisne!</span></p>
<lb n="6168"/>
<lb n="6169"/><p><span>Men.  Cad é 'bhrígh é seachas an t-eirighe anáirde</span>
<lb n="6170"/><span>úd a bhíodh oraibh-se nuair nár bh'fholáir libh go n-adharfadh</span>
<lb n="6171"/><span>na daoine sibh, nuair a thugadh sibh tarcuisne do shaor-</span>
<lb n="6172"/><span>chlannaibh, mar dh'eadh gur dhéithe sibh agus ná raibh bás</span>
<lb n="6173"/><span>agaibh le fághail i n-aon chor.  Tháinig an bás oraibh,</span>
<lb n="6174"/><span>ámhthach, agus do sgar sé sibh leis an obair úd go léir.</span>
<lb n="6175"/><span>Níl agaibh anois ach bheith ag gol i ndiaidh an eirighe</span>
<lb n="6176"/><span>anáirde úd a bhí oraibh.</span></p>
<lb n="6177"/>
<lb n="6178"/><p><span>Croés.  Ochón ó go daingean, mo shealbhas go léir</span>
<lb n="6179"/><span>imthighthe uaim!</span></p>
<lb n="6180"/>
<lb n="6181"/><p><span>Míd.  Ó, a chreach láidir é, mo chuid óir, mo chuid óir!</span>
<lb n="6182"/><span>é go léir léir imthighthe!</span></p>
<lb n="6183"/>
<lb n="6184"/><p><span>Sard.  An pléisiúr go léir!  An pléisiúr go léir!</span>
<lb n="6185"/><span>Imthighthe gan fághail ar chasadh go deó!  Ochón ó!  Ochón ó!</span></p>
<lb n="6186"/>
<lb n="6187"/><p><span>Men.  Siní an chainnt!  Comáinidh libh ar an gcuma</span>
<lb n="6188"/><span>san agus beidh mo phort amhráin agam-sa.</span></p>
<lb n="6189"/>
<lb n="6190"/><p><span>"An rud ná raibh agam níor baineadh díom é,</span>
<lb n="6191"/><span>Mar ní curtar giorfhiadh as an dtor ná bíon sé!</span>
<lb n="6192"/><span>Cuireadh gach duine aithne air féin."</span></p>
<lb n="6193"/>
<lb n="6194"/><p><span>XXXVII.</span></p>
<lb n="6195"/>
<lb n="6196"/><p><span>H-ERMÉS AGUS CHÁRÓN.</span></p>
<lb n="6197"/>
<lb n="6198"/><p><span>h-Erm.  Socaruighmís ár gcúntaisí a Bhádóir, má 'sé</span>
<lb n="6199"/><span>do thoil é, agus deinimís anois é le h-eagla go</span>
<lb n="6200"/><span>mbeadh achran eadrainn ar ball.</span>
<lb n="6201"/></p>
</div>
<pb n="149"/>
<div><lb n="6202"/><p><span>Chár.  Deinimís, a h-Erméis.  Siné is fearr.  Agus</span>
<lb n="6203"/><span>isé is saoráidighe.</span></p>
<lb n="6204"/>
<lb n="6205"/><p><span>h-Erm.  Cheannaigheas anncaire dhuit, mar adubhraís</span>
<lb n="6206"/><span>liom, agus thugas chúig dhrachma air.</span></p>
<lb n="6207"/>
<lb n="6208"/><p><span>Chár.  Thugais cuid mhór air.</span></p>
<lb n="6209"/>
<lb n="6210"/><p><span>h-Erm.  Dar Ploutón do thugas an méid sin air,</span>
<lb n="6211"/><span>agus thugas dhá obolos ar an iall a cheannaigheas 'n-a</span>
<lb n="6212"/><span>theannta.</span></p>
<lb n="6213"/>
<lb n="6214"/><p><span>Chár.  Tá go maith.  Cuir síos chúig dhrachma agus dhá</span>
<lb n="6215"/><span>obolos.</span></p>
<lb n="6216"/>
<lb n="6217"/><p><span>h-Erm.  Agus snáthaid chun na h-anairte, ar chúig</span>
<lb n="6218"/><span>obolois.</span></p>
<lb n="6219"/>
<lb n="6220"/><p><span>Chár.  Cuir síos an méid sin.</span></p>
<lb n="6221"/>
<lb n="6222"/><p><span>h-Erm.  Agus céir chun na bpoll do stupadh i dtóin</span>
<lb n="6223"/><span>an bháid, agus taraingí, agus an cábla san gur dheinis</span>
<lb n="6224"/><span>teúd-seól de, an méid sin go léir ar dhá dhrachma.</span></p>
<lb n="6225"/>
<lb n="6226"/><p><span>Chár.  Is maith é sin; cheannaighis an méid sin saor go</span>
<lb n="6227"/><span>maith.</span></p>
<lb n="6228"/>
<lb n="6229"/><p><span>h-Erm.  Is dóich liom gur b'é sin an t'iomláine,</span>
<lb n="6230"/><span>mara bhfuil aon dearmhad déanta againn sa chómhreamh</span>
<lb n="6231"/><span>Cathain adeirir a dhíolfir me?</span></p>
<lb n="6232"/>
<lb n="6233"/><p><span>Chár.  Ní féidir dom thu dhíol anois pé 'r domhan é,</span>
<lb n="6234"/><span>a h-Erméis.  Ach dá dtagadh pláigh nú cogadh bheadh a</span>
<lb n="6235"/><span>lán ag teacht anuas agus d'fhéadfinn, b'fhéidir, rud</span>
<lb n="6236"/><span>éigin a dhéanamh as an airgead-báid le camadh sa</span>
<lb n="6237"/><span>chómhreamh.</span></p>
<lb n="6238"/>
<lb n="6239"/><p><span>h-Erm.  Ní'l agam le déanamh, má 'seadh, ach suidhe</span>
<lb n="6240"/><span>anso agus bheith ag guidhe, 'ghá iarraidh go dtiocfadh</span>
<lb n="6241"/><span>cogadh nú pláigh, nú droch nídh éigin de'n tsórd san,</span>
<lb n="6242"/><span>i dtreó go bhfaighinn féin rud éigin d'á bharr.</span></p>
<lb n="6243"/>
<lb n="6244"/><p><span>Chár.  Sin a bhfuil le déanamh agat, a h-Erméis.  Níl</span>
<lb n="6245"/><span>puinn daoine ag teacht chughainn anois, mar a chíon tú</span>
<lb n="6246"/><span>féin.  Tá an saoghal ró shíothchánta.</span></p>
<lb n="6247"/>
<lb n="6248"/><p><span>h-Erm.  Sin mar is fearr é, a Bhádóir, pé ríghneas a</span>
<lb n="6249"/><span>bheidh ar an méid atá agam ort.  Ach na fir úd fadó, a</span>
<lb n="6250"/><span>Cháróin, is cuimhin leat cad é an saghas iad nuair a</span>
<lb n="6251"/><span>thánadar chughainn, iad go léir go fearamhail, lán d'fhuil,</span></p>
</div>
<pb n="150"/>
<div><lb n="6252"/><p><span>agus cuid acu créachtnuighthe.  Ach anois; tagan duine</span>
<lb n="6253"/><span>chughainn agus é tar éis bháis fhághail le nimh a fuair sé</span>
<lb n="6254"/><span>ó n-a dhuine clainne nú ó n-a mhnaoi; duine eile</span>
<lb n="6255"/><span>agus a bholg ataithe agus líonadh 'n-a dhá chois, ó bheith</span>
<lb n="6256"/><span>ag ithe agus ag ól agus ag déanamh droch iompair;</span>
<lb n="6257"/><span>agus iad go léir go mílítheach agus go trochailte,</span>
<lb n="6258"/><span>marab ionan a's na fir úd fadó.  Tagan a lán acu</span>
<lb n="6259"/><span>so tré bhíthinn airgid.  Bíd siad ag camastuigheal ar</span>
<lb n="6260"/><span>a chéile agus ag fealladh ar a chéile.</span></p>
<lb n="6261"/>
<lb n="6262"/><p><span>Chár.  'Seadh, agus sin mar is fearr é.</span></p>
<lb n="6263"/>
<lb n="6264"/><p><span>h-Erm.  Má 'seadh ní bheidh aon mhilleán agat-sa</span>
<lb n="6265"/><span>orm-sa má éilighim ort go h-iomlán a bhfuil agam</span>
<lb n="6266"/><span>ort.</span></p>
<lb n="6267"/>
<lb n="6268"/><p><span>XXXVIII.</span></p>
<lb n="6269"/>
<lb n="6270"/><p><span>AICHILLÉS AGUS ANTILOCHOS.</span></p>
<lb n="6271"/>
<lb n="6272"/><p><span>Ant.  Cad í an chainnt í siúd a bhí idir thu féin agus</span>
<lb n="6273"/><span>Odusséus go déanach, a Aichilléis?  Bhís-se ag trácht</span>
<lb n="6274"/><span>ar an mbás agus dubhraís gur bh'fhearr leat bheith at'</span>
<lb n="6275"/><span>fhear oibre ag duine bocht éigin 'ná bheith ad' rí ar na</span>
<lb n="6276"/><span>mairbh go léir.  Bhíos ag éisteacht libh agus thuigeas am'</span>
<lb n="6277"/><span>aigne gur suarach an chreideamhaint sibh araon do'n dá</span>
<lb n="6278"/><span>oide a bhí agaibh, .i. Ceirón agus Phoenix.  Thiocfadh sé</span>
<lb n="6279"/><span>maith go leór, b'fhéidir, ó spreallairín Phrúgaigh</span>
<lb n="6280"/><span>go mbeadh iomad dothail aige roimis an mbás, cainnt</span>
<lb n="6281"/><span>chómh spriúnlaithe dhéanamh.  Ach mac Phéléuis, an laoch</span>
<lb n="6282"/><span>thar laochaibh, a rádh go mbeadh sé chómh mór gan mheas</span>
<lb n="6283"/><span>air féin go labharfadh sé air féin ar an gcuma san!</span>
<lb n="6284"/><span>Is mór an náire é.  Tá sé bun os cionn ar fad leis an</span>
<lb n="6285"/><span>gcuma 'n-ar chaithis-se do bheatha lastuas.  Ní raibh bac</span>
<lb n="6286"/><span>ort bheith ad' rí ar feadh abhfad i Bhtiótis, gan mór chlú,</span>
<lb n="6287"/><span>dá mba mhaith leat é ach b'fhearr leat bás agus mór</span>
<lb n="6288"/><span>chlú bheith agat 'ná bheith beó gan mór chlú.</span></p>
<lb n="6289"/>
<lb n="6290"/><p><span>Aichill.  A mhic Nestoir, ní raibh aon tuisgint agam</span></p>
</div>
<pb n="151"/>
<div><lb n="6291"/><p><span>an uair sin i dtaobh na h-áite seo.  Easba tuisgiona</span>
<lb n="6292"/><span>fé ndeara dhom an mór chlú úd a bhí gan ghus do thoghadh</span>
<lb n="6293"/><span>i n-inead na beatha.  Anois a thuigim an sgéal.  Pé</span>
<lb n="6294"/><span>bladhman a deintear lastuas ní dheinean sé aon fheabhas</span>
<lb n="6295"/><span>a chur ar an áit seo.  Táid na mairbh go léir mar a chéile</span>
<lb n="6296"/><span>anso.  An bhreághthacht úd, a Antilochuis, agus an neart</span>
<lb n="6297"/><span>úd, ní'lid siad le feisgint i n-aon chor anso.  Tá an</span>
<lb n="6298"/><span>t-aon sgamal amháin doircheachta orainn go léir agus</span>
<lb n="6299"/><span>ní'l aon deifridheacht eadrainn.  Na fir atá anso ó</span>
<lb n="6300"/><span>chathair na Trae ní'l aon bhlúire eagla acu rómham-sa,</span>
<lb n="6301"/><span>agus na Gréagaigh atá anso ní chuirid siad blúire</span>
<lb n="6302"/><span>suime ionam.  Ní'l againn go léir ach aon úrlabhra</span>
<lb n="6303"/><span>amháin, leis, agus ní'l blúire deifridheachta idir an</span>
<lb n="6304"/><span>bhfear cródha agus an fear meathta.  Siné an rud a</span>
<lb n="6305"/><span>chuirean an canncar orm-sa.  B'fhearr liom bheith beó</span>
<lb n="6306"/><span>lastuas agus bheith am' dhaor 'ná bheith anso.</span></p>
<lb n="6307"/>
<lb n="6308"/><p><span>Ant.  Ach cad is féidir a dhéanamh, a Aichilléis?  Tá</span>
<lb n="6309"/><span>gach nídh de sna neithibh seo do réir nádúra.  Caithfidh</span>
<lb n="6310"/><span>an uile dhuine bás d'fhághail.  Ní foláir bheith sásta leis</span>
<lb n="6311"/><span>an gcórú san.  Ní h-aon mhaith dhuit bheith ag cur canncair</span>
<lb n="6312"/><span>ort féin mar gheall air.  Ar nóin siniad sinn go léir</span>
<lb n="6313"/><span>anso chómh maith leat-sa.  Nách mór an sásamh aigne do</span>
<lb n="6314"/><span>dhuine gan é bheith i n'aonar sa ghuais.  Ní fada go mbeidh</span>
<lb n="6315"/><span>tuille ag teacht.  Is gearr go mbeidh Odusséus anso.</span>
<lb n="6316"/><span>Feuch ansúd Herculés, agus Meleágar, agus na fir</span>
<lb n="6317"/><span>mhóra úd eile.  Ní h-é mo thuairim go raighdís suas</span>
<lb n="6318"/><span>thar n-ais chun na beatha dá dtugtí cead dul suas dóibh</span>
<lb n="6319"/><span>ach bheith 'n-a ndaoraibh ag fearaibh bochta éigin.</span></p>
<lb n="6320"/>
<lb n="6321"/><p><span>Aichill.  Gan amhras is ar mhaithe liom ataoin tú, ach</span>
<lb n="6322"/><span>nuair a chuimhnighim ar an mbeatha thuas tagan uaigneas</span>
<lb n="6323"/><span>orm, agus ní deirim 'ná go dtagan sé oraibh-se leis.</span>
<lb n="6324"/><span>Ach ní leogan sibh oraibh go dtagan.  Ní dheinean san ach</span>
<lb n="6325"/><span>breis a chur ar an nguais agaibh, agus sibh 'ghá folag</span>
<lb n="6326"/><span>gan labhairt.</span></p>
<lb n="6327"/>
<lb n="6328"/><p><span>Ant.  Ní breis ach luighead, a Aichilléis, a chuirean</span>
<lb n="6329"/><span>sé ar ár nguais againn.  Tuigimíd nách aon mhaith</span>
<lb n="6330"/><span>bheith ag cainnt agus fuiligimíd gan labhairt, i dtreó</span></p>
</div>
<pb n="152"/>
<div><lb n="6331"/><p><span>ná beifí ag magadh fúinn mar a bítear ag magadh</span>
<lb n="6332"/><span>fút-sa nuair a bhíon tú ag lorg neithe nách féidir</span>
<lb n="6333"/><span>a dh'fhághail.</span></p>
<lb n="6334"/>
<lb n="6335"/><p><span>XXXIX.</span></p>
<lb n="6336"/>
<lb n="6337"/><p><span>DÍOGENÉS AGUS MAUSÓLOS.</span></p>
<lb n="6338"/>
<lb n="6339"/><p><span>Díog.  Cad 'n-a thaobh duit-se, a Chariaigh, oiread san</span>
<lb n="6340"/><span>eirighe anáirde bheith ort?  Cad 'n-a thaobh duit bheith 'ghá</span>
<lb n="6341"/><span>mheas go bhfuil níos mó onóra ag dul duit 'ná d'aoinne</span>
<lb n="6342"/><span>eile againn?</span></p>
<lb n="6343"/>
<lb n="6344"/><p><span>Maus.  Mar gheall ar mo rígheacht, a Shinópensigh:</span>
<lb n="6345"/><span>Bhíos am' rí ar Charia go léir, agus bhí smacht agam ar</span>
<lb n="6346"/><span>chuid de sna Lúideachaibh, agus chuireas smacht ar chuid</span>
<lb n="6347"/><span>de sna h-oileánaibh úd, agus do chuireas mo chómhacht</span>
<lb n="6348"/><span>chómh fada le Milétos, agus chuireas mór chuid d' Iónia</span>
<lb n="6349"/><span>fém' smacht.  Fear breágh ab eadh me, fear mór-chómhachtach</span>
<lb n="6350"/><span>i ngnóthaíbh cogaidh.  Ach rud is mó le rádh 'ná aon rud</span>
<lb n="6351"/><span>eile tá leacht ana mhór curtha suas ós mo chionn i</span>
<lb n="6352"/><span>Halicarnassos, leacht ná fuil a leithéid ag aon duine</span>
<lb n="6353"/><span>marbh eile d'á bhfuil anso, agus an leacht san déanta</span>
<lb n="6354"/><span>chómh breágh chómh h-órnáideach, chómh greanta; fir agus</span>
<lb n="6355"/><span>eachra gearrtha air chómh cruinn, chómh fírinneach, chómh</span>
<lb n="6356"/><span>h-ealadhanta, gur mó teampul ná fuil chómh maith leis.</span>
<lb n="6357"/><span>An dóich leat an aon iongna dhom móráil a bheith orm</span>
<lb n="6358"/><span>mar gheall air sin?</span></p>
<lb n="6359"/>
<lb n="6360"/><p><span>Díog.  Mar gheall ar an rígheacht an eadh agus mar</span>
<lb n="6361"/><span>gheall ar mhéid agus ar mheághchaint an tuama?</span></p>
<lb n="6362"/>
<lb n="6363"/><p><span>Maus.  'Seadh, gan amhras, dar fiadh!</span></p>
<lb n="6364"/>
<lb n="6365"/><p><span>Díog.  Airiú, a Mhausóluis áluinn, a mhich, ní'l áil-</span>
<lb n="6366"/><span>neacht ná neart agat anso.  Dá mbeadh meastóir</span>
<lb n="6367"/><span>áilneachta againn anso cad í an bhreághthacht a chífadh</span>
<lb n="6368"/><span>sé ad' chloigean-sa seachas am' chloigean-sa?  Táid</span>
<lb n="6369"/><span>siad araon lom; drannfhiaclach; gan súile; spad-</span>
<lb n="6370"/><span>shrónach.  Ach an tuama úd, agus na clocha daora atá</span></p>
</div>
<pb n="153"/>
<div><lb n="6371"/><p><span>ann; b'fhéidir nár mhiste do mhuinntir Halicarnassois</span>
<lb n="6372"/><span>bheith ag maoidheamh asta agus 'ghá dtaisbeáint do</span>
<lb n="6373"/><span>dhaoinibh iasachta; ach cad é an tairbhthe dhuit-se iad</span>
<lb n="6374"/><span>anois, marab amhlaidh a mheasfá a rádh gur tairbhthe dhuit</span>
<lb n="6375"/><span>an t-ualach atá ionta anuas ort.</span></p>
<lb n="6376"/>
<lb n="6377"/><p><span>Maus.  Agus an amhlaidh a mheasfá-sa a rádh ná fuil</span>
<lb n="6378"/><span>aon bhrígh in sna neithibh sin go léir!  An amhlaidh a</span>
<lb n="6379"/><span>mheasfá a rádh gur b' aon onóir amháin atá ag dul do</span>
<lb n="6380"/><span>Mhausólos agus do Dhíogenés?</span></p>
<lb n="6381"/>
<lb n="6382"/><p><span>Díog.  Ní h-amhlaidh, a mhic ó.  Tá so de dheifridheacht</span>
<lb n="6383"/><span>eatartha.  Beidh Mausólos ag gol anso, ag cuimhneamh</span>
<lb n="6384"/><span>ar an saoghal suairc a bhí aige dar leis, an fhaid a bhí sé</span>
<lb n="6385"/><span>beó, agus beidh Díogenés ag gáirí, ag magad fé Maus-</span>
<lb n="6386"/><span>ólos agus fé'n dtuama úd a chuir Artemísia suas</span>
<lb n="6387"/><span>dó.  Ní h-eól do Dhíogenés ce 'cu atá tuama os cionn</span>
<lb n="6388"/><span>a chuirp nú ná fuil; agus is cuma leis.  Chaith sé a</span>
<lb n="6389"/><span>bheatha mar a dhéanfadh fear agus d'fhág sé 'n-a dhiaidh</span>
<lb n="6390"/><span>clú árd, clú a mhairfidh níos buaine 'ná an tuama san</span>
<lb n="6391"/><span>atá at' dhiaidh-se, a bhochtáin is boichte de bhochtánaibh</span>
<lb n="6392"/><span>Charia!</span></p>
<lb n="6393"/>
<lb n="6394"/><p><span>XL.</span></p>
<lb n="6395"/>
<lb n="6396"/><p><span>NIRÉOS AGUS TIRSÍTÉS AGUS MENIPPOS.</span></p>
<lb n="6397"/>
<lb n="6398"/><p><span>Nir.  Seadh anois, 'neósfidh Menippos anso ce 'cu</span>
<lb n="6399"/><span>de'n bheirt againn an fear is breághtha.  Feuch a</span>
<lb n="6400"/><span>Mhenippois, nách dóich leat gur breághtha d'fhear mise</span>
<lb n="6401"/><span>'ná é seo?</span></p>
<lb n="6402"/>
<lb n="6403"/><p><span>Men.  Ach cé h-iad sibh, asdó?  Ní mór a fhios a bheith</span>
<lb n="6404"/><span>agam ar dtúis cé h-iad sibh.</span></p>
<lb n="6405"/>
<lb n="6406"/><p><span>Nir.  Niréos agus Tirsítés sinn.</span></p>
<lb n="6407"/>
<lb n="6408"/><p><span>Men.  Ach cé 'cu agaibh Niréos agus ce 'cu agaibh</span>
<lb n="6409"/><span>Tirsítés?  Ní léir an méid sin fós.</span></p>
<lb n="6410"/>
<lb n="6411"/><p><span>Ter.  Is fearr me 'ná é seo sa méid seo ar aon chuma,</span>
<lb n="6412"/><span>go bhfuil cosmhalacht agam leat-sa.  Agus ní'lir chómh</span></p>
</div>
<pb n="154"/>
<div><lb n="6413"/><p><span>mór níos breághtha 'ná me agus adubhairt an dall úd,</span>
<lb n="6414"/><span>h-Ómér, nuair a mhol sé do bhreághthacht os cionn na</span>
<lb n="6415"/><span>ndaoine go léir.  Bíodh go bhfuil mo cheann caol árd,</span>
<lb n="6416"/><span>agus spuaic air, agus é maol, ní dóich liom go ndéarfidh</span>
<lb n="6417"/><span>an moltóir go bhfuil aon bhreághtheacht sa mbreis agat-</span>
<lb n="6418"/><span>sa orm.</span></p>
<lb n="6419"/>
<lb n="6420"/><p><span>Nir.  Mise! mac Aglaia agus Charopois! an fear</span>
<lb n="6421"/><span>ba dhathamhla d'ár tháinig go h-Ilion!</span></p>
<lb n="6422"/>
<lb n="6423"/><p><span>Men.  B'fhéidir é.  Níor thugais puinn de'n dathamhlacht</span>
<lb n="6424"/><span>san anso anuas leat, ámhthach.  Feuchaid na cnámha go</span>
<lb n="6425"/><span>léir mar a chéile.  Ní fheicim aon deifridheacht idir do</span>
<lb n="6426"/><span>chloigean-sa agus cloigean Thirsítéis ach so, go bhfuil</span>
<lb n="6427"/><span>do chloigean-sa briosg.  Cloigean lag, gan fear-</span>
<lb n="6428"/><span>amhlacht, iseadh do chloigean.</span></p>
<lb n="6429"/>
<lb n="6430"/><p><span>Nir.  Má 'seadh fiafraigh de h-Ómér cad é an saghas</span>
<lb n="6431"/><span>me nuair a bhíos sa chogadh i dteannta na nGréagach.</span></p>
<lb n="6432"/>
<lb n="6433"/><p><span>Men.  Ní'l ad' chainnt ach speabhruídí, a dhuine!</span>
<lb n="6434"/><span>Tuigim an rud a chím, agus chím cad é an saghas anois</span>
<lb n="6435"/><span>tu.  Thuig muinntir na h-aimsire úd cad é an saghas</span>
<lb n="6436"/><span>an uair sin thu.</span></p>
<lb n="6437"/>
<lb n="6438"/><p><span>Nir.  Agus nách breághtha d'fhear me anso féin 'ná</span>
<lb n="6439"/><span>Tirsítés, a Mhenippois?</span></p>
<lb n="6440"/>
<lb n="6441"/><p><span>Men.  Ní'l aon bhreághthacht i n-aoinne agaibh anso</span>
<lb n="6442"/><span>thíos, ná i n-aon duine eile.  Mar a chéile na daoine</span>
<lb n="6443"/><span>go léir anso.</span></p>
<lb n="6444"/>
<lb n="6445"/><p><span>XLI.</span></p>
<lb n="6446"/>
<lb n="6447"/><p><span>CONSTANTÍN</span></p>
<lb n="6448"/>
<lb n="6449"/><p><span>(Ní ó Lúcián é seo.)</span></p>
<lb n="6450"/>
<lb n="6451"/><p><span>Sa bhliain d'aois an Tighearna trí chéad, a sé, bhí Ím-</span>
<lb n="6452"/><span>pireacht na Rómha gan ímpire agus bhí Constantín 'n-a</span>
<lb n="6453"/><span>thaoiseach airm thall sa tír seo ar a dtugtar Sasana</span></p>
</div>
<pb n="155"/>
<div><lb n="6454"/><p><span>anois.  Do thuig na slóighte a bhí fé n-a láimh gur</span>
<lb n="6455"/><span>bh'fhear ábalta tuisgionach deagh-aigeanta é agus do</span>
<lb n="6456"/><span>mholadar an ímpireacht dó.</span></p>
<lb n="6457"/>
<lb n="6458"/><p><span>Bhí fear eile sa taobh thoir de'n Eúróip agus Macsen-</span>
<lb n="6459"/><span>tius ab ainm dó agus chuir sé i gcoinnibh</span>
<lb n="6460"/><span>Chonstantín i dtaobh na h-ímpireachta.  D'eirigh cogadh</span>
<lb n="6461"/><span>eatartha.  Tar éis rainnt cathana, anso agus ansúd,</span>
<lb n="6462"/><span>idir an dá chómhacht, agus an dá neart ag druidim i</span>
<lb n="6463"/><span>dtreó catharach na Rómha, agus nár chuma leó cé aige</span>
<lb n="6464"/><span>go mbeadh tosach ag gabháil sealbha sa chathair, thánadar</span>
<lb n="6465"/><span>ar aghaidh a chéile ag an ndrochad ar a dtugtí Milbhiach.</span>
<lb n="6466"/><span>Lá éigin an fhaid a bhí an dá neart ar aghaidh a chéile i</span>
<lb n="6467"/><span>n-aice an drochaid sin, do taisbeánadh do Chonstantín</span>
<lb n="6468"/><span>agus d'á shluagh, i lár an lae, radharc mírbhúilteach.</span>
<lb n="6469"/><span>Bhí mearathal ar Chonstantín.  Bhí buaidhte agá shlóightibh</span>
<lb n="6470"/><span>ar shlóightibh Mhacsentius in sna cathanaibh a troideadh</span>
<lb n="6471"/><span>eatartha i gcaitheamh na h-aimsire roimis sin, ach</span>
<lb n="6472"/><span>nuair a bhí an dá shluagh ar aghaidh a chéile ag an</span>
<lb n="6473"/><span>ndrochad úd do chonaic Constantín, agus do chonaic</span>
<lb n="6474"/><span>a shluagh do léir, go raibh sluagh Mhacsentius níba</span>
<lb n="6475"/><span>líonmhaire go mór 'ná mar a bhí sluagh Chonstantín.</span>
<lb n="6476"/><span>Do measadh go raibh cúigear fear ag Macsentius</span>
<lb n="6477"/><span>i n-aghaidh gach fir d'á raibh ag Constantín.  Gan</span>
<lb n="6478"/><span>amhras bhí muinntir na catharach i bhfabhar do</span>
<lb n="6479"/><span>Chonstantín.  Iad féin do chuir fios air agus d'iarr</span>
<lb n="6480"/><span>air teacht agus iad a dh'fhuasgailt ó'n dtíoránach</span>
<lb n="6481"/><span>Macsentius.  Mar sin féin bhí ana mhearathal aigne</span>
<lb n="6482"/><span>air le h-eagla nár bh'fhéidir dó buachtaint ar shluagh a</span>
<lb n="6483"/><span>bhí chómh mór san níba líonmhaire 'ná a shluagh féin.  I lár</span>
<lb n="6484"/><span>an lae, agus an mearathal san ar a aigne, do</span>
<lb n="6485"/><span>taisbeánadh dó féin agus d'á shluagh, thuas ós a</span>
<lb n="6486"/><span>gcionn i lár na spéire, cros mhór sholasmar, agus</span>
<lb n="6487"/><span>í chómh geal leis an ngréin, agus na focail seo</span>
<lb n="6488"/><span>treasna uirthi .i.</span></p>
<lb n="6489"/>
<lb n="6490"/><p><span>"Beir buadh leis seo."</span></p>
<lb n="6491"/>
<lb n="6492"/><p><span>Bhíodar go léir ag feuchaint ar an gcruis sholusmhar</span>
<lb n="6493"/><span>san agus ag déanamh iongna dhi agus tháinig an oidhche</span></p>
</div>
<pb n="156"/>
<div><lb n="6494"/><p><span>ortha.  I lár na h-oidhche nuair a bhí Constantín 'n-a</span>
<lb n="6495"/><span>chodhla, b'é toil an tSlánuighteóra é féin a thaisbeáint</span>
<lb n="6496"/><span>dó i n-aisling agus a dh'innsint dó cad a bhí le déanamh</span>
<lb n="6497"/><span>aige i dtaobh na cruise soluis sin a taisbeánadh dó an</span>
<lb n="6498"/><span>lá roimis sin.  D'órduigh an Slánuightheóir dó bratach</span>
<lb n="6499"/><span>a dhéanamh agus macasamhail do'n chruis sholuis úd do</span>
<lb n="6500"/><span>chur ar an mbratach san, agus an bratach san a bheith</span>
<lb n="6501"/><span>roime n-a shluagh amach aige nuair a bheidís ag dul i</span>
<lb n="6502"/><span>gcath.  Do dhein sé an nídh sin.  Do deineadh an bratach</span>
<lb n="6503"/><span>agus do cuireadh roimis an sluagh é i n-inead an</span>
<lb n="6504"/><span>Fhiolair Rómhánaigh a bhíodh rómpa roimis sin i</span>
<lb n="6505"/><span>gcómhnuidhe.</span></p>
<lb n="6506"/>
<lb n="6507"/><p><span>Tháinig lá an chatha.  Chuaidh Constantín agus a shluagh</span>
<lb n="6508"/><span>isteach sa chath agus an bratach nua ós a gcionn.  Tháinig</span>
<lb n="6509"/><span>an tsluagh eile agus an fiolar ós a gcionn.  Do buaileadh</span>
<lb n="6510"/><span>an cath.  Níor bh'fhada gur iompuigh sluagh an fhiolair agus</span>
<lb n="6511"/><span>gur theicheadar.  Do leanadh iad go dian.  Thugadar</span>
<lb n="6512"/><span>aghaidh ar an ndrochad Milbhiach chun dul thar abhainn.</span>
<lb n="6513"/><span>Bhí Macsentius féin i lár an lucht teiche a chuaidh ar an</span>
<lb n="6514"/><span>ndrochad.  Nuair a bhí sé tímpal leath slighe anonn do</span>
<lb n="6515"/><span>bhris an drochad fé'n mbrúth daoine a bhí air agus do</span>
<lb n="6516"/><span>caitheadh iad go léir isteach sa n-abhainn, isteach sa</span>
<lb n="6517"/><span>Tiberis, agus do báthadh iad.  Do báthad Macsentius</span>
<lb n="6518"/><span>mar aon leis an gcuid eile.</span></p>
<lb n="6519"/>
<lb n="6520"/><p><span>Chuir buadh an chatha san ímpireacht na Rómha, ó'n</span>
<lb n="6521"/><span>bhfaraige thiar, soir treasna na h-Eúróipe go dtí an</span>
<lb n="6522"/><span>fharaige Chaspiach, agus ó'n dtaobh thuaidh de'n Eúróip</span>
<lb n="6523"/><span>ódheas go dtí an Afric agus go dtí an Éigipt, fé smacht</span>
<lb n="6524"/><span>Chonstantín.  Fear ab eadh Constantín go raibh éirim</span>
<lb n="6525"/><span>aigne aige, agus neart aigne, agus géarchúis aigne,</span>
<lb n="6526"/><span>agus cruinneas breitheamhantais, agus eólus ar dhaoine,</span>
<lb n="6527"/><span>agus oilteacht ar conus iad do láimhseáil agus do</span>
<lb n="6528"/><span>bhainistighe agus do stiúrú ar a leas, thar gach fear eile</span>
<lb n="6529"/><span>d'á raibh suas le n-a linn sa n-Eúróip.  Níor mhór dó</span>
<lb n="6530"/><span>na tréithe sin go léir a bheith ann.  Bhí gádh go cruaidh</span>
<lb n="6531"/><span>aige leó nuair a tháinig cúram na h-ímpireachta air.</span>
<lb n="6532"/><span>Bhí an Eúróip go léir lán de threabhchasaíbh daoine a bhí</span></p>
</div>
<pb n="157"/>
<div><lb n="6533"/><p><span>bun os cionn le n-a chéile ó dhúchas, bun os cionn le n-a</span>
<lb n="6534"/><span>chéile i mbéasaibh, bun os cionn le n-a chéile ins gach nídh</span>
<lb n="6535"/><span>de sna neithibh ba mhian leó agus de sna neithibh nár mhian</span>
<lb n="6536"/><span>leó.  D'á bhrígh sin ba ró dheacair na dlighthe agus na</span>
<lb n="6537"/><span>riaghalta do b'fhearr a réidhteóchadh leó do dhéanamh</span>
<lb n="6538"/><span>dóibh agus do chur i bhfeidhm ortha sa tslighe ab fhearr a</span>
<lb n="6539"/><span>chuirfadh síothcháin agus rath na síothchána i n-áirithe</span>
<lb n="6540"/><span>dhóibh go léir sa tímpal.  Siné an rud a bhí ag Constantín</span>
<lb n="6541"/><span>le déanamh an uair sin, agus do dhein sé é.  Do dhein</span>
<lb n="6542"/><span>sé é ar chuma nár bh'fhéidir a lochtú an uair sin agus rud</span>
<lb n="6543"/><span>is fearr 'ná san, ar chuma nár féadadh a lochtú 'n-a</span>
<lb n="6544"/><span>dhiaidh san nuair a feuchtí siar air.  Is sean fhocal é gur</span>
<lb n="6545"/><span>"Tar éis a tuigtear gach beart."  Nuair a feuchtar</span>
<lb n="6546"/><span>siar ar gach beart a bhíon déanta iseadh is fearr a</span>
<lb n="6547"/><span>tuigtear ce 'cu a bhíon an bheart san déanta sa cheart</span>
<lb n="6548"/><span>nú ná bíon.  Ag feuchaint siar do dhaoinibh riamh, ó</span>
<lb n="6549"/><span>shin, ar an gcuma 'n-ar dhein Constantín ímpireacht na</span>
<lb n="6550"/><span>Rómha do ghabháil ar láimh an uair sin, agus do shrianadh,</span>
<lb n="6551"/><span>agus do stiúrú, agus do smachtú, go daingean agus</span>
<lb n="6552"/><span>go fadaradhnach, admhuighid siad gur thuig sé an obair</span>
<lb n="6553"/><span>roim ré chómh maith díreach agus do féadadh "an bheart</span>
<lb n="6554"/><span>do thuisgint tar éis," agus thugadar mar ainm air</span>
<lb n="6555"/><span>"Constantín Mór."</span></p>
<lb n="6556"/>
<lb n="6557"/><p><span>Bhí báidh aige i gcaitheamh a shaoghail riamh, agus agá</span>
<lb n="6558"/><span>athair roimis, leis an gcreideamh.  Ní dócha gur bh'iongna</span>
<lb n="6559"/><span>ró mhór é sin.  Tá a mháthair ameasg na naomh.  Chómh fada</span>
<lb n="6560"/><span>agus chuaidh a chumas sa taobh thiar de'n Eúróip agus i</span>
<lb n="6561"/><span>n-oileán Bhreatain, do chosain sé na Críostaidhthe ar</span>
<lb n="6562"/><span>na droch dhlighthibh a deintí 'n-a gcoinnibh.  Bíodh go raibh</span>
<lb n="6563"/><span>sé féin gan an creideamh a ghlacadh an uair sin thuig</span>
<lb n="6564"/><span>sé in' aigne gur bh'é ceart gach duine leogaint dó pé</span>
<lb n="6565"/><span>saghas creidimh a thaithnfadh leis do ghlacadh agus do</span>
<lb n="6566"/><span>chimeád; go raibh sé chómh ceart do'n Chríostaidhe</span>
<lb n="6567"/><span>creideamh Críost a bheith aige agus bhí sé ag an bpágánach</span>
<lb n="6568"/><span>creideamh Iúpiteir a bheith aige; ná raibh aon rud ab</span>
<lb n="6569"/><span>fhearr 'ná leogaint do gach aoinne a chreideamh féin do</span>
<lb n="6570"/><span>thoghadh dhó féin.  D'fhág san na Críostaidhthe go léir</span></p>
</div>
<pb n="158"/>
<div><lb n="6571"/><p><span>buidheach de agus bíodh nár thaithn san leis na págánachaibh</span>
<lb n="6572"/><span>níor bh'fhéidir dóibh a rádh go raibh eugcóir aige á dhéanamh</span>
<lb n="6573"/><span>ortha féin.  Bhí an cead-cinn céadna aige 'á thabhairt</span>
<lb n="6574"/><span>dóibh a bhí aige á thabhairt do sna Críostaidhthibh.</span></p>
<lb n="6575"/>
<lb n="6576"/><p><span>Nuair a chonaic sé féin agus a mhór shluagh an chros</span>
<lb n="6577"/><span>sholuis sa spéir, ámhthach, roimis an gcath, tháinig atharú</span>
<lb n="6578"/><span>ar a aigne.  Ansan, nuair a tháinig an aisling chuige</span>
<lb n="6579"/><span>an oidhche sin agus nuair a thaisbeáin an Slánuightheóir</span>
<lb n="6580"/><span>beannuighthe é féin dó agus nuair adubhairt sé leis an</span>
<lb n="6581"/><span>bratach a dhéanamh, 'n-a mhacasamhail do'n chruis sholuis,</span>
<lb n="6582"/><span>agus nuair a tugadh dó an buadh a gealladh dó sa bhfocal</span>
<lb n="6583"/><span>úd a bhí ar an gcruis sholuis, thuig sé i n' aigne go raibh</span>
<lb n="6584"/><span>fírinne i gcreideamh na gCríostaidhthe ná raibh i n-aon</span>
<lb n="6585"/><span>chreideamh eile.  Do ghlaoidh sé chuige na h-easboig agus</span>
<lb n="6586"/><span>na fir léigheanta naomhtha eile a bhí 'n-a shluagh agus</span>
<lb n="6587"/><span>cheistigh sé iad i dtaobh fírinní bunúsacha an chreidimh</span>
<lb n="6588"/><span>agus d'iarr sé ortha na fírinní sin do mhúine dhó.  Dhein-</span>
<lb n="6589"/><span>eadar an nídh sin.  Thaisbeánadar dó na targaireachtaí</span>
<lb n="6590"/><span>atá sa Bhíobla i dtaobh teacht an tSlánuightheóra, agus</span>
<lb n="6591"/><span>conus mar a cómhlíonadh na targaireachtaí sin go léir</span>
<lb n="6592"/><span>i bpearsain Críost nuair a tháinig sé.  Ansan do dhein</span>
<lb n="6593"/><span>Constantín eaglais fé leith, agus altóir, istigh 'n-a</span>
<lb n="6594"/><span>phálás féin, agus dhein sé cábán, agus altóir istigh ann,</span>
<lb n="6595"/><span>agus do beirtí an cábán san roimis an sluagh amach,</span>
<lb n="6596"/><span>nuair a bhídís ag dul i gcath díreach mar a beirtí airc</span>
<lb n="6597"/><span>na Connartha roim chlainn Israéil amach, na céadta</span>
<lb n="6598"/><span>fada blian roimis sin, nuair a bhíodar ag taisteal</span>
<lb n="6599"/><span>tríd an bhfiantas gainimhe, ag dul ó'n Éigipt go dtí</span>
<lb n="6600"/><span>an tír bheannuighthe.</span>
<lb n="6601"/></p>
</div>
<pb n="159"/>
<div><lb n="6602"/><p><span>XLII.</span></p>
<lb n="6603"/>
<lb n="6604"/><p><span>CONSTANTÍN.</span></p>
<lb n="6605"/>
<lb n="6606"/><p><span>(Ar leanmhaint.)</span></p>
<lb n="6607"/>
<lb n="6608"/><p><span>B'í cathair na Rómha príomhchathair na h-ímpireachta i</span>
<lb n="6609"/><span>gcaitheamh na h-aimsire go léir ó cuireadh an ímpireacht</span>
<lb n="6610"/><span>ar bun go dtí gur dhein an cath úd ag an ndrochad</span>
<lb n="6611"/><span>Milbhiach ímpire de Chonstantín.  I gcaitheamh na h-aimsire</span>
<lb n="6612"/><span>ó bhás Iúlius Chaesair anuas bhíodh súil ag gach ímpire</span>
<lb n="6613"/><span>d'á dtagadh ar an gcúinne úd thoir idir fharaige Mar-</span>
<lb n="6614"/><span>mora agus an fharaige Dhubh.  Ansúd thoir dar leó, ba</span>
<lb n="6615"/><span>cheart príomhchathair na h-ímpireachta do bheith.  Bhí cathair</span>
<lb n="6616"/><span>na Rómha, dar leó, maith go leór mar chathair lárslighe</span>
<lb n="6617"/><span>an fhaid nár shrois an chómhacht ach ó'n bhfaraige Adriátaigh</span>
<lb n="6618"/><span>siar go dtí an taobh thiar de'n Sbáinn, agus ó shléibhtibh</span>
<lb n="6619"/><span>na n-Alp ódheas, treasna na mara Torríann, go dtí</span>
<lb n="6620"/><span>ciúmhais na h-Africa.  Ach nuair a bhí cómhacht na Rómhánach</span>
<lb n="6621"/><span>tar éis brise óthuaidh de dhruim na n-Alp, agus an</span>
<lb n="6622"/><span>Ghaillia do thabhairt fé n-a smacht, chómh fada óthuaidh leis</span>
<lb n="6623"/><span>an muir Ghearmánach, do thosnuigh cuid de sna h-ímpiríbh,</span>
<lb n="6624"/><span>an chuid acu ba ghéire tuisgint, ar a mheas go raibh</span>
<lb n="6625"/><span>cathair na Rómha ró imealach mar phríomhchathair, agus</span>
<lb n="6626"/><span>go mbeadh an phríomhchathair suidhte i n-inead a bheadh</span>
<lb n="6627"/><span>níba chothromamhla dá mbeadh sí suidhte sa chúinne úd</span>
<lb n="6628"/><span>thoir idir an mBosphorus agus muir Mharmora, áit</span>
<lb n="6629"/><span>'n-a raibh, abhfad roimis sin, seana chathair ar a dtugtí</span>
<lb n="6630"/><span>Byzantium.  Isé tuairim a lán go raibh Iúlius Caesar</span>
<lb n="6631"/><span>féin ag machtnamh ar an gcuma san sar ar cuireadh chun</span>
<lb n="6632"/><span>báis é.  Bhí an inntileacht ró ghéar aige agus an éirim</span>
<lb n="6633"/><span>aigne ró láidir aige, agus chonaic sé go soiléir nár</span>
<lb n="6634"/><span>bh'fhéidir do sna Rómhánaigh leanmhaint puinn níba shia</span>
<lb n="6635"/><span>fé'n riaghaltas a bhí acu go dtí san.  Riaghaltas poibilidhe</span>
<lb n="6636"/><span>iseadh a bhí acu go dtí san, ar feadh na gcéadta blian,</span>
<lb n="6637"/><span>ó díbireadh na righthe as an gcathair.  Do dhein an gleus</span>
<lb n="6638"/><span>riaghaltais sin an gnó maith go leór an fhaid a bhí lucht</span></p>
</div>
<pb n="160"/>
<div><lb n="6639"/><p><span>stiúrtha an riaghaltais dílis a ndóithin, macánta a</span>
<lb n="6640"/><span>ndóithin, tuisgionach a ndóithin, chun tairbhthe na poibili-</span>
<lb n="6641"/><span>dheachta do chur os cionn a dtairbhthe féin.  Ach do chonaic</span>
<lb n="6642"/><span>Iúlius Caesar go raibh an mhacántacht san imthighthe, go</span>
<lb n="6643"/><span>raibh atharú tagaithe ar aigne na ndaoine, gur bh'é a</span>
<lb n="6644"/><span>thairbhthe féin a bhí ag déanamh buartha do gach aoinne</span>
<lb n="6645"/><span>agus go raibh an uile dhuine ag cur a thairbhthe féin roime</span>
<lb n="6646"/><span>gach tairbhthe eile idir phoibilidhe agus príomháideach.</span>
<lb n="6647"/><span>Nuair a bhí cómhacht na Rómhánach curtha i bhfeidhm aige</span>
<lb n="6648"/><span>ar fuaid na h-Eúróipe do thuig sé i n' aigne ná raibh</span>
<lb n="6649"/><span>aoinne beó a dh'fhéadfadh an chómhacht san do chimeád</span>
<lb n="6650"/><span>i bhfeidhm ach amháin an té a dh'fhéad í chur i bhfeidhm.  Bhí</span>
<lb n="6651"/><span>ceapaithe aige, d'á bhrígh sin, an tsrian do chimeád 'n-a</span>
<lb n="6652"/><span>láimh féin.  Do thuig cuid d'uaislibh na Rómha go raibh</span>
<lb n="6653"/><span>san ceapaithe aige.  Níor thaithn san leó.  Bhí fhios acu</span>
<lb n="6654"/><span>go raibh sé ró dhoimhinn dóibh, agus go gcuirfadh sé an</span>
<lb n="6655"/><span>dubh 'n-a gheal ar an bpobul i dtreó go ndéanfadh</span>
<lb n="6656"/><span>an pobul rud air, pé cómhairle thabharfadh sé dhóibh.  Bhí</span>
<lb n="6657"/><span>fhios acu, leis, go raibh sé ró láidir dóibh, go ndéanfadh</span>
<lb n="6658"/><span>an armáil rud air, mar go raibh iontaoibh thar barr acu</span>
<lb n="6659"/><span>as tar éis a raibh de chathanaibh buaidhte acu fé n-a láimh.</span>
<lb n="6660"/><span>Ní raibh ag uaislibh na Rómha le déanamh ach an t-aon rud</span>
<lb n="6661"/><span>amháin agus dheineadar é.  Dheineadar ceilg 'n-a choinnibh</span>
<lb n="6662"/><span>agus chuireadar chun báis é.  Má bhí sé ag cuimhneamh ar</span>
<lb n="6663"/><span>phríomhchathair a dhéanamh thoir ag an mBosphoros agus rí</span>
<lb n="6664"/><span>dhéanamh de féin níor fágadh ar a chumas san do dhéanamh.</span></p>
<lb n="6665"/>
<lb n="6666"/><p><span>Na h-uaisle a dhein an feall, ámhthach, ní raibh puinn</span>
<lb n="6667"/><span>d'á bharr acu.  Chuireadar Iúlius as an slighe ach tháinig</span>
<lb n="6668"/><span>Augustus 'n-a dhiaidh.  Níor dhein Augustus rí dhe féin.</span>
<lb n="6669"/><span>Thug sé an méid sin d'á slighe féin do sna h-uaislibh,</span>
<lb n="6670"/><span>ó bhí an fuath go léir acu do'n fhocal "rí," ach chimeád</span>
<lb n="6671"/><span>sé an chómhacht 'n-a láimh féin agus thug sé "Imperátor"</span>
<lb n="6672"/><span>air féin.  Ba chuma leis cad é an ainm a tabharfí ar</span>
<lb n="6673"/><span>an gcómhacht ó bhí an greim aige ar an gcómhacht.</span></p>
<lb n="6674"/>
<lb n="6675"/><p><span>Tá deimhne againn air go raibh i n' aigne aige, i dtaobh</span>
<lb n="6676"/><span>na príomhchatharach a féadfí a dhéanamh lastoir, an</span>
<lb n="6677"/><span>machtnamh céadna úd a bhí i n' aigne ag Iúlius.  Bheadh</span></p>
</div>
<pb n="161"/>
<div><lb n="6678"/><p><span>an chathair suidhte ar áilneacht an domhain.  Bheadh tuitim</span>
<lb n="6679"/><span>saidhbhris isteach chúichi ó'n Eúróip go léir, siar chómh fada</span>
<lb n="6680"/><span>leis an Atlantach, agus an tuitim céadna isteach chúichi</span>
<lb n="6681"/><span>anoir ar fad ó bhruachaibh Tígris agus Eúphratés, ó</span>
<lb n="6682"/><span>Phaleistín, agus aineas ó'n Éigipt.</span></p>
<lb n="6683"/>
<lb n="6684"/><p><span>Níor bh'iongna go raibh Iúlius ag cuimhneamh ar an</span>
<lb n="6685"/><span>gcathair sin, agus níor bh'iongna Augustus a bheith ag</span>
<lb n="6686"/><span>cuimhneamh uirthi 'n-a dhiaidh.  Ach bhí daoine eile sa Róimh</span>
<lb n="6687"/><span>a bhí ag cuimhneamh uirthi, leis.  Bhí an file, Horátius ag</span>
<lb n="6688"/><span>cuimhneamh uirthi.  Do thuig an file, agus do thuig daoine</span>
<lb n="6689"/><span>nár bh'é, dá ndeintí an chathair sin lastoir ansúd sa</span>
<lb n="6690"/><span>n-áit a bhí chómh meadhnach, idir na dúthaí breághtha móra</span>
<lb n="6691"/><span>leathana saidhbhire úd go n-eireóchadh sí thar na beartaibh</span>
<lb n="6692"/><span>chun réime agus chun rachmais, agus go gcuirfadh sí</span>
<lb n="6693"/><span>meathalú ar an seana-chathair, ar chathair na Rómha.</span></p>
<lb n="6694"/>
<lb n="6695"/><p><span>Níor thaithn leis an bhfile go ndéanfí beart a dhéanfadh</span>
<lb n="6696"/><span>a leithéid de dhíobháil do'n tseana-chathair.  Ba ró mhaith</span>
<lb n="6697"/><span>leis rud éigin a dhéanamh do chuirfadh atharú aigne ar</span>
<lb n="6698"/><span>an Ímpire.  Níor bh'fhuiriste dhó san.  Bhí sé féin tar</span>
<lb n="6699"/><span>éis dul sa chogadh i gcoinnibh Agustuis agus tar éis</span>
<lb n="6700"/><span>bheith sa troid 'n-a choinnibh i gcath Philipí.  Ní fhéadfadh</span>
<lb n="6701"/><span>sé aon tsúil a bheith aige, d'á bhrígh sin, go nglacfí</span>
<lb n="6702"/><span>cómhairle uaidh go ró chneasta.  B'fhéidir go ndéarfí</span>
<lb n="6703"/><span>leis gur mhaith an rud dó cath Philipí a mhaitheamh dó</span>
<lb n="6704"/><span>agus gan a thuille cur isteach a dhéanamh.</span></p>
<lb n="6705"/>
<lb n="6706"/><p><span>Isé rud a dhein sé 'ná dán áluinn uasal a dhéanamh ar</span>
<lb n="6707"/><span>an sgéal agus an dán do dhéanamh i riocht nár bh'fhéidir</span>
<lb n="6708"/><span>d'aoinne a chur 'n-a leith go raibh sé ag cuimhneamh i n-aon</span>
<lb n="6709"/><span>chor ar Augustus, agus sa n-am gcéadna, an dán do</span>
<lb n="6710"/><span>dhéanamh ar chuma do chuirfadh fhiachaint ar an Ímpire</span>
<lb n="6711"/><span>dhá thaobh an sgéil do bhreithniú go h-iomlán.</span></p>
<lb n="6712"/>
<lb n="6713"/><p><span>Do dhein sé an dán agus tá an dán le fághail sa</span>
<lb n="6714"/><span>leabhar filidheachta atá againn uaidh.  Seo mar a thosanui-</span>
<lb n="6715"/><span>ghean an dán:-</span></p>
<lb n="6716"/>
<lb n="6717"/><p><span>"Iurtum et tenacem proposití Virum, agus c."</span></p>
<lb n="6718"/>
<lb n="6719"/><p><span>— Lib. iii. Od. iii.</span>
<lb n="6720"/></p>
</div>
<pb n="162"/>
<div><lb n="6721"/><p><span>Molan an file sa dán san an fear ná staonfadh</span>
<lb n="6722"/><span>ó'n gceart pé rud a bheadh le h-imtheacht air, agus</span>
<lb n="6723"/><span>tugan sé mar sholuídí ar an gcuma 'n-a ndeinid na</span>
<lb n="6724"/><span>déithe luacht saothair a thabhairt do'n saghas san fir, an</span>
<lb n="6725"/><span>chuma n-ar tógadh suas ameasg na ndéithe Herculés</span>
<lb n="6726"/><span>agus Castór agus Polux.  Agus ní staonan sé ó n-a</span>
<lb n="6727"/><span>rádh go raibh Augustus féin ameasg na ndéithe, toisg</span>
<lb n="6728"/><span>na tréithe sin a bheith ann, bíodh ná raibh sé tar éis imtheacht</span>
<lb n="6729"/><span>as an saoghal fós.  Innsean sé ansan conus mar a</span>
<lb n="6730"/><span>labhair an bhandé, Iúnó, i gcómhthionól na ndéithe, agus</span>
<lb n="6731"/><span>conus mar a chuir sí easgaine ar aon duine do chuirfadh</span>
<lb n="6732"/><span>suas airís cathair na Trae, agus mar a gheall sí, dá</span>
<lb n="6733"/><span>gcurtí suas an chathair mhalluighthe sin go leagfadh sí</span>
<lb n="6734"/><span>féin airís í, agus go loisgfadh sí í, mar a dhein sí cheana.</span>
<lb n="6735"/><span>Níor thrácht an file i n-aon chor ar Bhyzantium, ná níor</span>
<lb n="6736"/><span>leog sé air go raibh sé ag cuimhneamh ar Bhyzantium.</span>
<lb n="6737"/><span>Dheabhróchadh an sgéal gur thuig Augustus brígh na</span>
<lb n="6738"/><span>filidheachta.  Pé'r domhan é do chuir sé Byzantium as</span>
<lb n="6739"/><span>a cheann.</span></p>
<lb n="6740"/>
<lb n="6741"/><p><span>Tímpal trí céad blian 'n-a dhiaidh san, nuair a fuair</span>
<lb n="6742"/><span>Constantín é féin i gceannas na h-ímpireachta, do</span>
<lb n="6743"/><span>chuimhnigh sé ar Bhyzantium.  Do chruinnigh sé a chuid</span>
<lb n="6744"/><span>saidhbhris agus chuaidh sé soir go dtí an Bosphoros agus</span>
<lb n="6745"/><span>chuir sé suas ann cathair áluinn uasal agus thug sé</span>
<lb n="6746"/><span>mar ainm ar an gcathair sin Constantínopolis, .i.</span>
<lb n="6747"/><span>Cathair Chonstantín.  Dhein sé cómhnuidhe sa chathair sin.</span>
<lb n="6748"/><span>Sa chathair sin a bhí a chúirt aige agus is ann a dheineadh</span>
<lb n="6749"/><span>sé gnó na h-ímpireachta do láimhseáil agus do riaradh.</span>
<lb n="6750"/><span>Thug san aghaidh ríogra na h-Eúróipe ar Chathair Chonstan-</span>
<lb n="6751"/><span>tín, ach má thug féin níor baineadh ó chreideamhaint na</span>
<lb n="6752"/><span>Rómha oiread agus do measadh a bainfí, agus níor</span>
<lb n="6753"/><span>bh'fhada gur eirigh neithe eile, neithe ná raibh coinne leó,</span>
<lb n="6754"/><span>neithe a dhein níos mó dhíobhála do'n dá chathair 'ná</span>
<lb n="6755"/><span>mar fhéadfidís féin a dhéanamh d'á chéile.</span></p>
<lb n="6756"/>
<lb n="6757"/><p><span>Nuair a bhí Constantín socair i gceannas na h-ímpir-</span>
<lb n="6758"/><span>eachta dhein sé dlighthe a thug cead a cinn do'n Eaglais.</span>
<lb n="6759"/><span>Thug sé an cead cinn sin do'n Eaglais sa dá chathair.</span></p>
</div>
<pb n="163"/>
<div><lb n="6760"/><p><span>Chómh luath agus tháinig an cead cinn sin dhein dhá aicme</span>
<lb n="6761"/><span>daoine úsáid de.  Dhein daoine naomhtha úsáid de chun</span>
<lb n="6762"/><span>gnóthaí an chreidimh do chur chun cinn.  Dhein droch dhaoine</span>
<lb n="6763"/><span>úsáid de chun creidimh éithigh do chur ar bun.  Ba ghearr</span>
<lb n="6764"/><span>go raibh an Eúróip 'n-a círéip idir an dá aicme.  Lastoir</span>
<lb n="6765"/><span>iseadh ba mhó a bhí an creideamh éithigh ag déanamh a dhroch</span>
<lb n="6766"/><span>oibre.  An Ghréigis isí ba mhó do labhartí lastoir.  Cainnt</span>
<lb n="6767"/><span>uasal, chómhachtach, ghunta ab eadh an Ghréigis.  Dheineadh</span>
<lb n="6768"/><span>an mhuinntir thoir, an chuid acu a ghabhadh leis an éitheach,</span>
<lb n="6769"/><span>dheinidís úsáid de chomhacht agus d'uaisleacht agus de</span>
<lb n="6770"/><span>ghuntacht na cainnte chun an chreidimh fhallsa do chur</span>
<lb n="6771"/><span>i bhfeidhm.  Ní leogfí leó é gan aighneas.  Do buaidhtí</span>
<lb n="6772"/><span>ar an éitheach.  Ach nuair a buaidhtí ar aon éitheach amháin</span>
<lb n="6773"/><span>d'eirigheadh éitheach eile.  Do lean an chaismirt ar feadh</span>
<lb n="6774"/><span>na gcéadta blian.  Fé dheire d'eirigh Mohammed agus</span>
<lb n="6775"/><span>a shlóighte agus do chuireadar fé n-a smacht an dúthaigh</span>
<lb n="6776"/><span>lastoir de'n Bhosphorus.  Ansan tháinig sgannra ar na</span>
<lb n="6777"/><span>Gréagaigh i gcathair Chonstantín.  Siúd siar iad chun</span>
<lb n="6778"/><span>síothchána dhéanamh leis an bPápa le h-ionachas go</span>
<lb n="6779"/><span>dtiocfadh muinntir na Rómha chucha chun iad do chosaint</span>
<lb n="6780"/><span>ar mhuinntir Mhohammed.  Bhí sé ró dhéanach.  Do bhrúghaidh</span>
<lb n="6781"/><span>an t-Ímpire Turcach, an tarna Mohammed, isteach</span>
<lb n="6782"/><span>ortha, agus na mílte díáirimhthe slógh aige.  Thóg sé sin</span>
<lb n="6783"/><span>an chathair sa bhlian d'aois an Tighearna míle cheithre</span>
<lb n="6784"/><span>chéad chúig dheich a trí (1453).  Tá an chathair ag na Tur-</span>
<lb n="6785"/><span>cachaibh riamh ó shin.</span></p>
<lb n="6786"/>
<lb n="6787"/><p><span>Constantín ab ainm do'n ímpire do chuir an chathair</span>
<lb n="6788"/><span>suas, agus Constantín ab ainm do'n ímpire a bhí ar</span>
<lb n="6789"/><span>an gcathair nuair a thóg na Turcacha í.  Constantín Mór</span>
<lb n="6790"/><span>a tugtar ar an gcéad Chonstantín sin, agus ní miste</span>
<lb n="6791"/><span>Constantín Mór a thabhairt ar an gConstantín deiri-</span>
<lb n="6792"/><span>neach chómh maith.  Do chosain sé an chathair ar na Turcachaibh</span>
<lb n="6793"/><span>le géire inntileachta agus le cródhacht gnímh ná fuil</span>
<lb n="6794"/><span>a sárú le fághail sa chosaint a deineadh ar aon chathair</span>
<lb n="6795"/><span>eile, riamh roimis sin ná riamh ó shin.  Constantín</span>
<lb n="6796"/><span>Palaéólogus ainm an fhir sin.</span></p>
<lb n="6797"/>
<lb n="6798"/><p><span>Tá an chathair ag na Turcachaibh fós.  Táid cómhacht na</span></p>
</div>
<pb n="164"/>
<div><lb n="6799"/><p><span>h-Eúróipe ag faire, riamh ó shin, ar an gcúinne sin Ag</span>
<lb n="6800"/><span>an gceann theas de'n Bhosphorus.  D'fhéadfidís, aon</span>
<lb n="6801"/><span>lá ba mhaith Leó é, an Turcach do chomáint thar Bosphorus</span>
<lb n="6802"/><span>soir; ach b'fhearr le gach cómhacht díobh an cúinne sin</span>
<lb n="6803"/><span>a bheith ag an dTurcach 'ná é bheith ag aoinne eile acu</span>
<lb n="6804"/><span>féin.  Eud!</span></p>
<lb n="6805"/>
<lb n="6806"/><p/>
<lb n="6807"/>
<lb n="6808"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Lúcián

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Lúcián

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
