Historical Irish Corpus
1600 - 1926
Historical Dictionary of Irish
Search the corpus
Browse the Text Archive 1600-1926
Meitheamh, 1917
Title
Meitheamh, 1917
Author(s)
Údair éagsúla,
Composition Date
1917
Publisher
An Lóchrann
Téacs
Comhad TEI
Gnáth-Théacs
Comhad ePub
Search Texts
Enter word/phrase
Search Type
Headword
Standardised
Exact match
Phrase
Word Type
All
Adjective
Noun
Preposition
Pronoun
Verb
Verbal Noun
Poetry/Prose
Both
Prose
Poetry
Set Dates
1600
1926
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?> <!DOCTYPE TEI [ <!ENTITY hellip "…"> ]> <TEI><teiHeader type="text"> <fileDesc> <titleStmt><title type="main"/><author><name type="main">Údair éagsúla</name></author><respStmt> <resp>Electronic edition compiled by</resp> <name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name> </respStmt> </titleStmt><editionStmt> <edition> <note type="N">Lr1917_06</note> <note type="L">1</note> <note type="B">1917</note> <note type="C">Prós</note> <note><p>Description of how and why changes were made</p></note> </edition> </editionStmt><publicationStmt> <publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher> <pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace> <pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>Lr1917_06</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor> <availability> <p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p> </availability> </publicationStmt> <sourceDesc><biblStruct><analytic><author>Údair éagsúla</author><title/></analytic><monogr> <title level="j">An Lóchrann</title><imprint><publisher>An Lóchrann</publisher><date>1917</date></imprint> </monogr> </biblStruct></sourceDesc></fileDesc> </teiHeader> <text><body><div><p> <lb n="1"/><span>An Lóchrann</span></p> <lb n="2"/> <lb n="3"/><p><span>PÁIPÉAR GAEDHILGE IN AGHAIDH GACHA MÍ.</span></p> <lb n="4"/> <lb n="5"/><p><span>Uimh 15. MEITHEAMH, 1917. PINGINN A FHIACHA.</span></p> <lb n="6"/> <lb n="7"/><p><span>An Scáthán.</span></p> <lb n="8"/> <lb n="9"/><p><span>Fadó riamh Éireann nuair a bhíodh na</span> <lb n="10"/><span>“daoine maithe” & ní sidhe ann do bhíodh</span> <lb n="11"/><span>daoine símplidhe macánta sa tír seo.</span> <lb n="12"/><span>Tá daoine macánta go leór i nÉirinn</span> <lb n="13"/><span>fós ach nílid i nao' chor chomh símplidhe</span> <lb n="14"/><span>agus a bhídís. Bhíodh, an uair sin, na</span> <lb n="15"/><span>daoine maithe & iad féin go h-ana-mhór</span> <lb n="16"/><span>le na chéile agus dheinidís caidreamh —</span> <lb n="17"/><span>rud ná deinid siad anois. Is minic</span> <lb n="18"/><span>leis a dheinidís cleasa ar a chéile —</span> <lb n="19"/><span>chun grinn agus spóirt. Do dheineadar</span> <lb n="20"/><span>cleas mar sin uair ar Dhonncha Learaidhe</span> <lb n="21"/><span>& ar Cháit Dhonncha — beirt phósta a bhí na</span> <lb n="22"/><span>gcomhnaidhe cois na Leamhna i bParóiste</span> <lb n="23"/><span>na Tuaithe. An uair sin ní bhíodh aon</span> <lb n="24"/><span>scáthán sa dúthaigh ná aon eolas ag na</span> <lb n="25"/><span>daoinibh ortha. Bhí a mhalairt de chúram</span> <lb n="26"/><span>ortha seachas iad a bheith ag féachaint</span> <lb n="27"/><span>ortha féin i scáthán.</span></p> <lb n="28"/> <lb n="29"/><p><span>Lá dá raibh Donncha ag baint asrach ar</span> <lb n="30"/><span>thaobh an chnuic do léim girrfhiadh amach</span> <lb n="31"/><span>thairis agus isteach leis i lios a bhí beag-</span> <lb n="32"/><span>áinín 'dtaobh thíos de — an Maol-lios is</span> <lb n="33"/><span>ainm do. Bhí cáil na bpúcaí ar an áit</span> <lb n="34"/><span>agus bhíodh scáth ar dhaoine dul isteach</span> <lb n="35"/><span>ann. Ar a shon ná raibh Donncha ró-</span> <lb n="36"/><span>mhisneamhail riamh siúd isteach é i ndiaidh</span> <lb n="37"/><span>an ghirrfhiaidh. Nuair a tháinig sé go dtí</span> <lb n="38"/><span>an tríomhadh seomra do leath a shúile</span> <lb n="39"/><span>air. Ní raibh annsúd ar gach taobh de</span> <lb n="40"/><span>ach gach aon nidh ba ghreannmhaire ná a</span> <lb n="41"/><span>chéile. Nuair d'imthigh an chéad scann-</span> <lb n="42"/><span>radh dhe tháinig dánaidheacht ann & chrom</span> <lb n="43"/><span>sé ar chuardach mór thimcheall féachaint</span> <lb n="44"/><span>an bhfaghadh sé aon rud áiseamhail a</span> <lb n="45"/><span>bhéarfadh sé leis sara dtagadh na daoine</span> <lb n="46"/><span>beaga air.</span></p> <lb n="47"/> <lb n="48"/><p><span>Thug sé fé ndeara rud éigin geal</span> <lb n="49"/><span>ar crochadh os cionn na teine anáirde.</span> <lb n="50"/><span>A dhe mo léir! ní túisce d'fhéach sé air</span> <lb n="51"/><span>ná go dtáinig crith chos agus lámh air.</span> <lb n="52"/><span>Chonnaic sé dar leis pictiúir a athar a</span> <lb n="53"/><span>bhí fé chré sa Chnocán le seacht mbliana.</span> <lb n="54"/><span>“Go bhfóiridh Dia 'rainn,” arsa Donncha,</span> <lb n="55"/><span>“is dócha gur i bhfochair na ndaoine seo</span> <lb n="56"/><span>atá m'athair bocht ó cailleadh é. Dá</span> <lb n="57"/><span>mbeadh fhios ag na comhursain é bheith sa</span> <lb n="58"/><span>lisín chumhang so i n-ionad a bheith thuas</span> <lb n="59"/><span>ar neamh gan chosc gan lainncis air,</span> <lb n="60"/><span>nach orm a bheadh an náire.” D'fhéach</span> <lb n="61"/><span>sé arís ar an rud. B'é an t-athair —</span> <lb n="62"/><span>seana-Learaidhe — a bhí ann go cruthanta.</span> <lb n="63"/><span>An fhéasóg dhubh chéadna, an aghaidh leath-</span> <lb n="64"/><span>fhiain agus an crot símplidhe a bhíodh</span> <lb n="65"/><span>riamh air — ‘gnúis bheannuighthe ghrádhmhar</span> <lb n="66"/><span>a athar' adubhairt Donncha. Do cheap sé</span> <lb n="67"/><span>go mb'fhearra dho an phictiúir a bhreith</span> <lb n="68"/><span>leis agus í chur i bhfolach 'sligh is ná</span> <lb n="69"/><span>beadh aon chaoi go bhfaghadh aoinne amach</span> <lb n="70"/><span>ciaca sa lios nó i n-áit níos aoirde &</span> <lb n="71"/><span>níos beannuighthe a bhí seana-Learaidhe.</span> <lb n="72"/><span>Ní 'nneosadh sé do Cháit leis é mar dá</span> <lb n="73"/><span>mbeadh fhios aici sin é ní bheadh sos aici</span> <lb n="74"/><span>go mbeadh fios an rúin ag gach aoinne</span> <lb n="75"/><span>sa pharóiste. Do chuir sé an phictiúir</span> <lb n="76"/><span>i bhfolach.</span></p> <lb n="77"/> <lb n="78"/><p><span>Ní bhíodh aigne Dhonncha sásta gan teacht</span> <lb n="79"/><span>ag féachaint an phictiúra go minic. Thagadh</span> <lb n="80"/><span>sé isteach chun smóilín teine d'fhagháil mar</span> <lb n="81"/><span>'dheadh, ach sé bhíodh uaidh ná radharc d'fhagháil</span> <lb n="82"/><span>ar sheana-Learaidhe. Tháinig amhras ag Cáit</span> <lb n="83"/><span>air, go mór mór nuair ná téigheadh sé</span> <lb n="84"/><span>amach gan cúrsa an tseomra a thabhairt</span> <lb n="85"/><span>i gcomhnaidhe. Bhí brígh éigin leis dar léi</span> <lb n="86"/><span>agus ós rud nach gnáthach le mnaoi leigint</span> <lb n="87"/><span>do bhreis a bheith ar siubhal i gan fhios di</span> <lb n="88"/><span>do dhein sí faire air. Aon lá amháin do</span> <lb n="89"/><span>leig sí uirthi bheith ag dul go dtí an tobar,</span> <lb n="90"/><span>ach ní fada a chuaidh sí nuair chas sí arís</span> <lb n="91"/><span>agus tháinig sí i gan fhios ar Dhonncha</span> <lb n="92"/><span>díreach agus é ag cur seana-hata leis i</span> <lb n="93"/><span>leathtaoibh go cúramach.</span></p> <lb n="94"/> <lb n="95"/><p><span>Ní túisce d'fhág Donncha an tigh ná go</span> <lb n="96"/><span>raibh greim ar an hata ag Cáit. Tharraig</span> <lb n="97"/><span>sí amach an rud do bhí istigh ann agus</span> <lb n="98"/><span>d'fhéach sí air. Aililiú! cad a bheadh ann</span> <lb n="99"/><span>ach pictiúir mná iasachta. Ha ha, bhí an</span> <lb n="100"/><span>rún aici anois! Ariú, nárbh é Donncha an</span> <lb n="101"/><span>cladhaire!</span></p> <lb n="102"/> <lb n="103"/><p><span>Nuair tháinig Donncha abhaile um thráth-</span> <lb n="104"/><span>nóna ní gádh a rádh ná raibh biadh ná deoch</span> <lb n="105"/><span>ullamh roimis. Ní túisce chuir sé a cheann</span> <lb n="106"/><span>thar doras ná thosnuigh sí air. Bhí an scáthán</span> <lb n="107"/><span>idir a dhá láimh aici agus í ag féachaint go</span> <lb n="108"/><span>feargach ar an mnaoi uasail a bhí ann.</span> <lb n="109"/><span>Ní gádh a rádh ná raibh aon áilneacht ar</span> <lb n="110"/><span>aghaidh Cháit nuair a bhí an fhearg uirthi.</span> <lb n="111"/><span>Dá bhrigh sin ní fhéadfadh sí a thuiscint ó</span> <lb n="112"/><span>thalamh a domhain cad é an saghas duine</span> <lb n="113"/><span>thuitfeadh i ngrádh le bean chomh gránna</span> <lb n="114"/><span>chomh nimhneach chomh dána le mnaoi an</span> <lb n="115"/><span>phictiúra.</span></p> <lb n="116"/> <lb n="117"/><p><span>Do bhraith Donncha go raibh droch-fhuadar</span> <lb n="118"/><span>éigin fé Cháit. “Arú, a ghrádh dhil cad tá</span> <lb n="119"/><span>ort?” ar seisean.</span></p> <lb n="120"/> <lb n="121"/><p><span>“Cad tá orm,” ar sise go searbh, “Ara</span> <lb n="122"/><span>nach maith atá fhios agat cad tá orm.</span> <lb n="123"/><span>Mhuise, nár me an óinseach & tu a phósadh.</span> <lb n="124"/><span>Seo dhuit do ghrádh bán, a Dhonncha, agus</span> <lb n="125"/><span>dein léi feasta & tá sí go deas agat.</span> <lb n="126"/><span>Lá eile ní chaithfhead-se fé iadh do thighe-se.”</span></p> <lb n="127"/> <lb n="128"/><p><span>“Arú, a Cháit, caith uait an díthcéille</span> <lb n="129"/><span>sin. An é radharc do shúl atá caillte</span> <lb n="130"/><span>agat. Ar ndóigh ní bean atá annso ach</span> <lb n="131"/><span>cúntanós beannuighthe m'athar.</span></p> <lb n="132"/> <lb n="133"/><p><span>Cheap Cáit gur ag magadh fúithe bhí</span> <lb n="134"/><span>Donncha agus é go soiléir os comhair a</span> <lb n="135"/><span>dhá súl gur bean a bhí ann. Sciob sí</span> <lb n="136"/><span>uaidh an phictiúir. “Cúntanós t'athar!”</span> <lb n="137"/><span>ar sise. “Cá bhfuil féasóg t'athar?”</span> <lb n="138"/><span>“Tá sí ann,” arsa Donncha. “Thugais</span> <lb n="139"/><span>t'éitheach!” arsa Cáit, “agus cá bhfuil</span> <lb n="140"/><span>srón cham t'athar?” “Tá sí ann,” arsa</span> <lb n="141"/><span>Donncha. “gCloise an t-éitheach?” arsa</span> <lb n="142"/><span>Cáit, “agus sróinín geanncach na mná</span> <lb n="143"/><span>os mo chomhair amach.” “Seadh,” arsa</span> <lb n="144"/><span>Donncha, “an té go mbíonn an liathbhuidhe</span> <lb n="145"/><span>ar féin is dóigh leis go mbíonn sé ar</span> <lb n="146"/><span>an saoghal — sin é an dálta agat-sa é.”</span></p> <lb n="147"/> <lb n="148"/><p><span>Do chuir sé sin Cáit ar buile & thos-</span> <lb n="149"/><span>nuigheadar ar a chéile i gceart annsan.</span> <lb n="150"/><span>Bhíodar ag bruighean le na chéile ar feadh</span> <lb n="151"/><span>i bhfad & i bhfad & cé chloisfeadh an mur-</span> <lb n="152"/><span>dal ach an sagart. Tháinig sé isteach chun</span> <lb n="153"/><span>síothcháin do dhéanamh eatortha. D'inns-</span> <lb n="154"/><span>eadar an scéal do. Bhí iongnadh air.</span> <lb n="155"/><span>“Teasbáin dom an rud san,” ar seis-</span> <lb n="156"/><span>ean. Tugadh do é. Nuair d'fhéach sé</span> <lb n="157"/><span>air tháinig iongnadh níos mó air. “Arú,</span> <lb n="158"/><span>a lánamha gan chiall,” ar seisean, “nach</span> <lb n="159"/><span>oraibh atá an meascán-mearaidhe. Ní</span> <lb n="160"/><span>fear ná bean atá sa rud so ach sagart</span> <lb n="161"/><span>naomhtha beannuighthe,” agus chuir sé chuige</span> <lb n="162"/><span>an scáthán agus d'imthigh sé leis.</span></p> <lb n="163"/> <lb n="164"/><p><span>“Fé chúram an tsagairt is fearr é</span> <lb n="165"/><span>bheith,” arsa Donncha leis féin ag tag-</span> <lb n="166"/><span>airt dá athair.</span></p> <lb n="167"/> <lb n="168"/><p><span>“Fágaim fé sciúirse an tsagairt í,”</span> <lb n="169"/><span>arsa Cáit ag tagairt do'n mhnaoi a</span> <lb n="170"/><span>chonnaic sí sa phictiúir.</span></p> <lb n="171"/> <lb n="172"/><p><span>Seán Ó Curráin, Bráthair,</span> <lb n="173"/><span>Bradford, i Sasana.</span></p> <lb n="174"/> <lb n="175"/><p><span>Bhí fear 'n-ár gcomharsanacht darbh ainm</span> <lb n="176"/><span>Diarmuid Ó Seanacháin. Ní raibh, dar leis,</span> <lb n="177"/><span>a shloinne galánta a dhóithint do. Ba mhaith</span> <lb n="178"/><span>leis dá mbeadh ainm ríoghdha na mBrianach</span> <lb n="179"/><span>air i n-ionad a ainme féin. Do ceapadh lá</span> <lb n="180"/><span>le h-aghaidh an “aith-bhaiste,” agus cuireadh</span> <lb n="181"/><span>fios ar fhile bhí san áit chun go ndéanfaí an</span> <lb n="182"/><span>an obair i gceart. Tháinig a lán des na</span> <lb n="183"/><span>comharsain ann leis. Tréis dinnéar maith</span> <lb n="184"/><span>bheith caithte aca, d'éirig an file n-a sheasamh</span> <lb n="185"/><span>agus is mar seo adubhairt sé:</span></p> <lb n="186"/> <lb n="187"/><p><span>“Is cosamhail leis na Brianaig do</span> <lb n="188"/><span>shrianta 's do ghearráin,</span> <lb n="189"/><span>'S is cosamhail leis na Brianaig</span> <lb n="190"/><span>do mhiasa 's do chupáin;</span> <lb n="191"/><span>Ní cosamhail leis na Brianaig do</span> <lb n="192"/><span>ghiall ná do shlinneáin,</span> <lb n="193"/><span>'S fágfaimíd mar atá i mbliana thu,</span> <lb n="194"/><span>a sheana-Dhiarmuid Uí Sheanacháin.”</span></p> <lb n="195"/> <lb n="196"/><p><span>An tAt. B. Ó C.</span></p> <lb n="197"/> <lb n="198"/><p><span>Gúnaí & Hataí do Chailíní; Carabhataí Gaedhlacha, Stocaí, Bónaí, &c., do fhearaibh; Táiliúireacht ar fheabhas.</span></p> <lb n="199"/> <lb n="200"/><p><span>D. MacCurtáin, 5 Sráid an Chaisleáin, Corcaigh.</span> <lb n="201"/></p> </div> <pb n="2"/> <div><lb n="202"/><p><span>CIARRAIDHE.</span></p> <lb n="203"/> <lb n="204"/><p><span>Nuair a bheir ag taisdeal</span> <lb n="205"/><span>in UIBH RÁTHACH ÁLUINN,</span></p> <lb n="206"/> <lb n="207"/><p><span>Cuir fút sa tigh seo</span></p> <lb n="208"/> <lb n="209"/><p><span>TIGH ÓSTA AN GHEARALTAIGH</span> <lb n="210"/><span>I gCATHAIR SAIDHBHÍN,</span></p> <lb n="211"/> <lb n="212"/><p><span>An tig is fearr in Uibh Ráthach.</span></p> <lb n="213"/> <lb n="214"/><p><span>Labharfar Gaedhilg leat ann.</span></p> <lb n="215"/> <lb n="216"/><p><span>SÍOL agus LEASÚ'</span> <lb n="217"/><span>don bhfeirm nó don gháirdín.</span></p> <lb n="218"/> <lb n="219"/><p><span>ÁTHRAIGHE IARAINN AGUS</span> <lb n="220"/><span>STÁIN.</span></p> <lb n="221"/> <lb n="222"/><p><span>ARÁN, MIN, PLÚR, TÉ</span> <lb n="223"/><span>AGUS BIOTÁILE.</span></p> <lb n="224"/> <lb n="225"/><p><span>SEÁN Ó RIADA,</span></p> <lb n="226"/> <lb n="227"/><p><span>An tSráid Mhór,</span></p> <lb n="228"/> <lb n="229"/><p><span>CILL ÁIRNE.</span></p> <lb n="230"/> <lb n="231"/><p><span>Tá i nDAINGEAN UÍ CHÚISE</span></p> <lb n="232"/> <lb n="233"/><p><span>TOGHA GACHA BÍDH — Plúr,</span> <lb n="234"/><span>Min, Té is Siúicre;</span></p> <lb n="235"/> <lb n="236"/><p><span>SÍOLTA IS ÚIRLISÍ don</span> <lb n="237"/><span>bhfeirm;</span></p> <lb n="238"/> <lb n="239"/><p><span>ÁRAISTÍ IARAINN is stáin</span> <lb n="240"/><span>don tig.</span></p> <lb n="241"/> <lb n="242"/><p><span>ag “JOHN ATKINS & CO. Ltd.”</span></p> <lb n="243"/> <lb n="244"/><p><span>Is aca bhíon Plúr an Ruiséalaig</span> <lb n="245"/><span>ó Luimneach.</span></p> <lb n="246"/> <lb n="247"/><p><span>SÍOL, LEASÚ, is úrlaisí don bhfeirm.</span></p> <lb n="248"/> <lb n="249"/><p><span>TROSCÁN TIGHE.</span></p> <lb n="250"/> <lb n="251"/><p><span>SEÁN Ó CURRÁIN,</span> <lb n="252"/><span>sa DAINGEAN.</span></p> <lb n="253"/> <lb n="254"/><p><span>an fear a thabharfaidh go maith dhuit iad.</span></p> <lb n="255"/> <lb n="256"/><p><span>Tionólfar</span> <lb n="257"/><span>AN T-OIREACHTAS</span></p> <lb n="258"/> <lb n="259"/><p><span>i bPORTLÁIRGE, COIS SIÚIRE,</span></p> <lb n="260"/> <lb n="261"/><p><span>I mbliana</span> <lb n="262"/><span>ón 5adh lá de LUGHNASA</span> <lb n="263"/><span>go dtí</span> <lb n="264"/><span>an t-11adh lá de LUGHNASA</span> <lb n="265"/><span>(1917).</span></p> <lb n="266"/> <lb n="267"/><p><span>BÍ ANN, A BHRÁTHAIR!</span></p> <lb n="268"/> <lb n="269"/><p><span>BÍM</span> <lb n="270"/><span>GO GNÓTHACH I GCOMHNAIDHE!</span></p> <lb n="271"/> <lb n="272"/><p><span>Mar díolaim rothair Ghaedhealacha — “An Piarsach”</span> <lb n="273"/><span>agus “An Lúcánia.” Deisighim rothair & mótair</span> <lb n="274"/><span>ag Tigh DÚNABÓINNE, Sráid Chúc, i gCORCAIG.</span></p> <lb n="275"/> <lb n="276"/><p><span>DÓMHNAL Ó SÚILEABHÁIN.</span></p> <lb n="277"/> <lb n="278"/><p><span>SEAN-FHOCAIL NA</span> <lb n="279"/><span>MUIMHNEACH.</span></p> <lb n="280"/> <lb n="281"/><p><span>“An Seabhac” do bhailigh.</span></p> <lb n="282"/> <lb n="283"/><p><span>44 — Ní choimeádtar tigh gan teanga.</span></p> <lb n="284"/> <lb n="285"/><p><span>45 — Tuigeann gach aoinne a bhalbhán féin.</span></p> <lb n="286"/> <lb n="287"/><p><span>46 — Ní h-aon mhaith bheith ag caoine nuair</span> <lb n="288"/><span>imthigheann an tsochraid.</span></p> <lb n="289"/> <lb n="290"/><p><span>nó</span></p> <lb n="291"/> <lb n="292"/><p><span>47 — Ní h-aon tairbhe bheith ag seanchus</span> <lb n="293"/><span>nuair a bhíonn an anachain déanta.</span></p> <lb n="294"/> <lb n="295"/><p><span>48 — Maith an áit go rabhais.</span></p> <lb n="296"/> <lb n="297"/><p><span>Deirtear é sin le duine a chuireann focal cliste</span> <lb n="298"/><span>géar isteach sa chomhrádh go glic a chuirfeadh brígh scéil</span> <lb n="299"/><span>i n-iúl go comhgarach.</span></p> <lb n="300"/> <lb n="301"/><p><span>49 — Bíodh an chainnt is an cannrán agat-</span> <lb n="302"/><span>sa; beidh an fheidhm is an éadáil</span> <lb n="303"/><span>agam-sa.</span></p> <lb n="304"/> <lb n="305"/><p><span>50 — Adhbhar an mhagaidh ag déanamh mag-</span> <lb n="306"/><span>aidh.</span></p> <lb n="307"/> <lb n="308"/><p><span>51 — Is olc a raghaidh sliocht an mhagaidh.</span></p> <lb n="309"/> <lb n="310"/><p><span>nó</span></p> <lb n="311"/> <lb n="312"/><p><span>52 — Is olc an chríoch bheireas lucht cnáide.</span></p> <lb n="313"/> <lb n="314"/><p><span>53 — Ní fearr scéalaidhe maith i dtigh ná</span> <lb n="315"/><span>droch-scéalaidhe.</span></p> <lb n="316"/> <lb n="317"/><p><span>54 — Scéal ó Shamhain go Bealtaine.</span></p> <lb n="318"/> <lb n="319"/><p><span>Nuair a bheadh duine agus é ag gearán agus as</span> <lb n="320"/><span>cnáim-seáil de shíor agus daoine ag éirighe tuirseach</span> <lb n="321"/><span>de, déarfaidís leis “Sé an scéal ó Shamhain go</span> <lb n="322"/><span>Bealtaine agat é.”</span></p> <lb n="323"/> <lb n="324"/><p><span>55 — An scéal i gcomhnaidhe is ní beag a</span> <lb n="325"/><span>bhrónaighe.</span></p> <lb n="326"/> <lb n="327"/><p><span>56 — Scéal an chaipín deirg.</span></p> <lb n="328"/> <lb n="329"/><p><span>Sean-scéal fada leadránach a chasann agus a</span> <lb n="330"/><span>ath-chasann arís agus arís eile.</span></p> <lb n="331"/> <lb n="332"/><p><span>57 — Scéal gan adhbhar.</span></p> <lb n="333"/> <lb n="334"/><p><span>nó</span></p> <lb n="335"/> <lb n="336"/><p><span>58 — Scéal gan deallramh.</span></p> <lb n="337"/> <lb n="338"/><p><span>59 — Scéal a thairringeann scéal.</span></p> <lb n="339"/> <lb n="340"/><p><span>60 — Scéal á innsint do'n chapall is an</span> <lb n="341"/><span>capall na chodladh.</span></p> <lb n="342"/> <lb n="343"/><p><span>.i. Ag innsint ruda do dhuine agus gan suim</span> <lb n="344"/><span>aige ann.</span></p> <lb n="345"/> <lb n="346"/><p><span>61 — Ar iompáil na n-each tig athrach na</span> <lb n="347"/><span>scéal.</span></p> <lb n="348"/> <lb n="349"/><p><span>An fhaid sin ní bhainfeadh sé de chúrsa athrú'</span> <lb n="350"/><span>theacht air.</span></p> <lb n="351"/> <lb n="352"/><p><span>62 — Sé fiafruighe de'n duine bhreóite é</span> <lb n="353"/><span>an ólann sé bainne.</span></p> <lb n="354"/> <lb n="355"/><p><span>Deirtear san le ceist gur chóir go mbeadh fios</span> <lb n="356"/><span>na freagartha roimh ré.</span></p> <lb n="357"/> <lb n="358"/><p><span>63 — An scéal is a chomhartha le na chois.</span></p> <lb n="359"/> <lb n="360"/><p><span>64 — Gach file is fáidh ag trácht ar a</span> <lb n="361"/><span>ealadhain féin.</span></p> <lb n="362"/> <lb n="363"/><p><span>65 — Tadhg an dá thaobh.</span></p> <lb n="364"/> <lb n="365"/><p><span>.i. Duine leigfeadh air a bheith liom-sa is leat-sa.</span></p> <lb n="366"/> <lb n="367"/><p><span>66 — Chuirfeadh sé an dubh na gheal ort.</span></p> <lb n="368"/> <lb n="369"/><p><span>.i. Duine bheadh go maith chun áitimh.</span></p> <lb n="370"/> <lb n="371"/><p><span>67 — D'áiteochadh sé muc ar shagart [agus</span> <lb n="372"/><span>banbh ar chléireach].</span></p> <lb n="373"/> <lb n="374"/><p><span>Sin é an chraobh san áiteamh.</span></p> <lb n="375"/> <lb n="376"/><p><span>68 — Mheallfadh sé a thárr ó'n seangán.</span></p> <lb n="377"/> <lb n="378"/><p><span>Le milse teangan agus bréithre meallta.</span></p> <lb n="379"/> <lb n="380"/><p><span>69 — Solas fé bhéal daibhche.</span></p> <lb n="381"/> <lb n="382"/><p><span>.i. Duine maith a bheadh cúlmhánta agus ná beadh</span> <lb n="383"/><span>maoidheamh as féin.</span></p> <lb n="384"/> <lb n="385"/><p><span>70 — Dhéanfadh sé cat is dá earball.</span></p> <lb n="386"/> <lb n="387"/><p><span>.i. Duine a bheadh ag maoidheamh as féin. Féach</span> <lb n="388"/><span>“Cait” uimhir 27.</span></p> <lb n="389"/> <lb n="390"/><p><span>71 — Dhéanfadh sé na h-uirc is na h-airc.</span></p> <lb n="391"/> <lb n="392"/><p><span>72 — Bíonn dá cheann ar gach caora aige.</span></p> <lb n="393"/> <lb n="394"/><p><span>72a — Bíonn dá cheann ar bhreac trágha</span> <lb n="395"/><span>móire.</span></p> <lb n="396"/> <lb n="397"/><p><span>73 — Bíonn seacht sreath ar gach iomaire</span> <lb n="398"/><span>aige.</span></p> <lb n="399"/> <lb n="400"/><p><span>74 — Bíonn dá lomra ar do chaora-sa gach</span> <lb n="401"/><span>aon lá.</span></p> <lb n="402"/> <lb n="403"/><p><span>75 — Chuirfeadh sé cosa maide fé sna</span> <lb n="404"/><span>cearca.</span></p> <lb n="405"/> <lb n="406"/><p><span>76 — Fear i dtigh duine eile — stracfadh</span> <lb n="407"/><span>sé an dair as a phréamhacha; ach dá</span> <lb n="408"/><span>bhfaghadh sé earball cait ar bhloc 'na</span> <lb n="409"/><span>thigh féin ní bhainfeadh sé anuas é.</span></p> <lb n="410"/> <lb n="411"/><p><span>77 — Ná glac duine choidhche ar a thuairisc</span> <lb n="412"/><span>féin.</span></p> <lb n="413"/> <lb n="414"/><p><span>78 — Croidhe loin is guth leomhain!</span></p> <lb n="415"/> <lb n="416"/><p><span>Bíonn daoine agus iad san aca.</span></p> <lb n="417"/> <lb n="418"/><p><span>79 — Bligeárd sráide nó scoláire tuaithe.</span></p> <lb n="419"/> <lb n="420"/><p><span>Bíd siad go droch-mhúinte.</span></p> <lb n="421"/> <lb n="422"/><p><span>80 — Is fearr bitheamhnach i mbaile ná fear</span> <lb n="423"/><span>aistrighthe na fírinne.</span></p> <lb n="424"/> <lb n="425"/><p><span>81 — Is fearr focal sa chúirt ná * bonn</span> <lb n="426"/><span>sa sparán.</span></p> <lb n="427"/> <lb n="428"/><p><span>* Píosa airgid. Deirtear “púnt” uaireanta.</span></p> <lb n="429"/> <lb n="430"/><p><span>82 — D'imtheochadh rith focail ar shagart an</span> <lb n="431"/><span>pharóiste.</span></p> <lb n="432"/> <lb n="433"/><p><span>Shleamhnochadh focal le faillighe ó dhuine ciall-</span> <lb n="434"/><span>mhar, uaireanta.</span></p> <lb n="435"/> <lb n="436"/><p><span>83 — Is dána gach fear go tulaigh.</span></p> <lb n="437"/> <lb n="438"/><p><span>Tulach = cnoc.</span></p> <lb n="439"/> <lb n="440"/><p><span>84 — Ná bhí ag déanamh “Máire Ní Ógáin”</span> <lb n="441"/><span>díot féin.</span></p> <lb n="442"/> <lb n="443"/><p><span>Adéarfaí san le daoine go mbeadh a lán cainnte</span> <lb n="444"/><span>aca agus gan aon chiall sa chainnt.</span></p> <lb n="445"/> <lb n="446"/><p><span>85 — Comhrádh ban ar chléith — comhrádh ná</span> <lb n="447"/><span>bíonn réidh.</span></p> <lb n="448"/> <lb n="449"/><p><span>86 — Ní féidir an sean-fhocal a shárú'.</span></p> <lb n="450"/> <lb n="451"/><p><span>(Tuille le Teacht.)</span></p> <lb n="452"/> <lb n="453"/><p><span>Cló-bhuailfimíd-ne Leabhar Gaedhilge nó Leabhar Béarla dhuit. — Clóchualucht Dúndealgain, Dundalk</span> <lb n="454"/></p> </div> <pb n="3"/> <div><lb n="455"/><p><span>SEÁN A' BHÉARLA.</span></p> <lb n="456"/> <lb n="457"/><p><span>Easba na tairnge an crúdh do chaill,</span> <lb n="458"/><span>Easba an chrúidh an tréan-each do mheill,</span> <lb n="459"/><span>Easba an tréin-eich d'fhúig an marcach go tláth,</span> <lb n="460"/><span>A's le h-easba an mharcaigh, do cailleadh an lá.</span></p> <lb n="461"/> <lb n="462"/><p><span>Feirmeóir do bhí ann uair a chomhnuig</span> <lb n="463"/><span>agus mbaile na Ceapaighe ar an dtaobh</span> <lb n="464"/><span>thiar-thuaidh do Chorca Dhuibhne. “Seán an</span> <lb n="465"/><span>Bhéarla” dob' ainm do, toisg go mbíodh</span> <lb n="466"/><span>sé choidhche ag stealladh Béarla uaidh, &</span> <lb n="467"/><span>d'réir mar chloisim ba mhinic ná bíodh sé</span> <lb n="468"/><span>ró-chruinn aige.</span></p> <lb n="469"/> <lb n="470"/><p><span>Plaoscaire d'fhear árd throm leabhar-</span> <lb n="471"/><span>ghéagach leathan-tslinneách lúbach láidir,</span> <lb n="472"/><span>a bhíodh 'na liairne leath-dhíomhaoin ó</span> <lb n="473"/><span>cheann ceann na bliana, a bhí ann.</span></p> <lb n="474"/> <lb n="475"/><p><span>Go deimhin níor mhar a chéile é agus</span> <lb n="476"/><span>an dream cíocrach cruadh-choingheallach</span> <lb n="477"/><span>do fheirmeóiribh gonta atá le fághail ar</span> <lb n="478"/><span>an mbaile gcéadna anois fé lághair.</span></p> <lb n="479"/> <lb n="480"/><p><span>Bhí bean agus clann aige. Bean an-</span> <lb n="481"/><span>dhícheallach ar fad; agus an chlann ar an</span> <lb n="482"/><span>nós gcéadna, óir thugadar dúchas agus</span> <lb n="483"/><span>tréithe a máthar leo “go cruinn bail-</span> <lb n="484"/><span>each” mar deir “Tailt” seo 'gainne.</span></p> <lb n="485"/> <lb n="486"/><p><span>Bhíodh sí do ló & d'oidhche ag gabháilt</span> <lb n="487"/><span>do — an leisge & an tsiléig do chaitheamh</span> <lb n="488"/><span>dá chnámha.</span></p> <lb n="489"/> <lb n="490"/><p><span>“Neans na Bláthaighe,” dob' ainm di.</span> <lb n="491"/><span>N'fheadar-sa cad ba shloinne dhi, ach saigh-</span> <lb n="492"/><span>diúir a tháinig abhaile ó's na h-Indiachaibh</span> <lb n="493"/><span>Thoir a bhaist an ath-uair í, toisg gur</span> <lb n="494"/><span>dhiúltuigh sí é ar dheoch bhláthaighe maidean</span> <lb n="495"/><span>Luain, agus séideán tarta air, tar éis</span> <lb n="496"/><span>bheith ag taoscadh na dighe go ró-mhór</span> <lb n="497"/><span>indé roimis sin.</span></p> <lb n="498"/> <lb n="499"/><p><span>“Cad é an tábhacht liom,” a dubhairt</span> <lb n="500"/><span>sé, “ach go gcuirfeadh an méid alluis</span> <lb n="501"/><span>a shileas ag déanamh na cuiginne 'na</span> <lb n="502"/><span>teannta, Muileann a' Tuairgín ar steal-</span> <lb n="503"/><span>ladh na ngrást go ceann bliana.”</span></p> <lb n="504"/> <lb n="505"/><p><span>N'fheadar-sa an raibh an saighdiúir ag</span> <lb n="506"/><span>innsint na fírinne. Tá an dream san</span> <lb n="507"/><span>mór-fhocallach; ach tá a fhios agam go</span> <lb n="508"/><span>bhfuil siad go maith chun baistiúchán, &</span> <lb n="509"/><span>gur lean “Neans na Bláthaighe” as san</span> <lb n="510"/><span>amach di.</span></p> <lb n="511"/> <lb n="512"/><p><span>Pé scéal é do thárla aon lá amháin</span> <lb n="513"/><span>gur briseadh an laiste a bhí ar gheata</span> <lb n="514"/><span>na bannraighe a bhíodh ag coinneáilt na</span> <lb n="515"/><span>muc & gcearc istigh, & gcomhgar an tighe,</span> <lb n="516"/><span>& na h-uain bheaga méilighe amuigh. Nuair</span> <lb n="517"/><span>shéideadh an ghaoth go láidir, d'osgluighthí</span> <lb n="518"/><span>an geata go minic, théigheadh na h-uain</span> <lb n="519"/><span>isteach, agus thagadh na cearca amach;</span> <lb n="520"/><span>& is minic a bhíodh “clibit” ag iarraidh</span> <lb n="521"/><span>iad do ruagadh 'na n-ionad féin arís.</span></p> <lb n="522"/> <lb n="523"/><p><span>Deireadh a bhean le Seán, laiste do</span> <lb n="524"/><span>sholáthar & a chur ar an ngeata, ach sé</span> <lb n="525"/><span>an freagra gheibheadh sí ná “Níl am 'ná</span> <lb n="526"/><span>aga 'gam air,” nó “táid laistí ró-dhaor,</span> <lb n="527"/><span>& an diabhal me, ní fearr díomhaoin na</span> <lb n="528"/><span>páistí sin, ná a' poc-léimrigh ar fuaid</span> <lb n="529"/><span>na bpáirceanna agus ndiaidh na h-uan</span> <lb n="530"/><span>agus na gcearc.”</span></p> <lb n="531"/> <lb n="532"/><p><span>D'fhan an scéul mar sin go dtí go</span> <lb n="533"/><span>dtáinig muc bhreagh ramhar amach ar an</span> <lb n="534"/><span>mbannraigh lá. Ar ámhraighe an domhain</span> <lb n="535"/><span>bhí an geata oscailte, agus nuair fuair</span> <lb n="536"/><span>sí an scóp ba ghairid Dia lei bheith 'sa</span> <lb n="537"/><span>tsiubhal. Siúd lei an móinéar síos faoi</span> <lb n="538"/><span>dhéin na trágha. Bhí Seán an Bhéarla an</span> <lb n="539"/><span>uair cheudna 'sa stábla ag cur sriain</span> <lb n="540"/><span>ar a láir duibh.</span></p> <lb n="541"/> <lb n="542"/><p><span>Nuair chualaidh sé an huch! huch! ar</span> <lb n="543"/><span>an móinéar amuigh, seo amach leis agus</span> <lb n="544"/><span>siúd na diaidh é ar sodar ghaiscidhigh,</span> <lb n="545"/><span>agus níor chuimhnigh sé riamh an doras</span> <lb n="546"/><span>do dhúnadh ar an láir duibh.</span></p> <lb n="547"/> <lb n="548"/><p><span>Bhí “Neans” an uair sin ag iar-</span> <lb n="549"/><span>náil léine a fir agus 'á triomughadh leis</span> <lb n="550"/><span>an dteine. Nuair chualaidh sí an gheoin</span> <lb n="551"/><span>amuigh, chaith sí annsan iad agus siúd</span> <lb n="552"/><span>léi i ndiaidh a tiarna.</span></p> <lb n="553"/> <lb n="554"/><p><span>Bhí an inghean ba shine go gnóthach ag</span> <lb n="555"/><span>ullamhú' an dinnéir, agus anairthe ar an</span> <lb n="556"/><span>dteine 'ci; d'fhag sí annsan é agus as</span> <lb n="557"/><span>go bráth léi i ndiaidh a máthar.</span></p> <lb n="558"/> <lb n="559"/><p><span>Siúd leis an mac ba shine agus an</span> <lb n="560"/><span>seirbhíseach a bhí aca [buachaill aimsire</span> <lb n="561"/><span>darbh ainm do Taidhgín] 'na ndiaidh go</span> <lb n="562"/><span>léir.</span></p> <lb n="563"/> <lb n="564"/><p><span>Dob' olc an imtheacht ag Taidhgín bocht</span> <lb n="565"/><span>é, óir leonuigh sé a throigh ag dul do</span> <lb n="566"/><span>dhruim chlaidhe an mhóinéir do. D'fhill-</span> <lb n="567"/><span>eadar na fir ag fóirthin air. D'fhill-</span> <lb n="568"/><span>eadar na mná chun an briseadh do</span> <lb n="569"/><span>cheangal agus d'fhásgadh.</span></p> <lb n="570"/> <lb n="571"/><p><span>Nuair thangadar uile agus gcomhgar</span> <lb n="572"/><span>an tighe is amhluidh a fuaireadar bramach</span> <lb n="573"/><span>bliana agus a chos tosaigh briste tar éis</span> <lb n="574"/><span>spreach d'fhághail ó'n láir duibh. Léine</span> <lb n="575"/><span>Sheáin loisgithe dóighte 'sa ghríosaigh. An</span> <lb n="576"/><span>t-anairthe 'na bhóirtheán ar fuaid na</span> <lb n="577"/><span>teine; agus an dínnéar loitighthe.</span></p> <lb n="578"/> <lb n="579"/><p><span>Níor stad an diabhal leis an muic a</span> <lb n="580"/><span>deir “Tailt seo 'gainne” gur báidh sí</span> <lb n="581"/><span>í féin san muir; agus sé Sean bocht a</span> <lb n="582"/><span>bhí go cráidhte.</span></p> <lb n="583"/> <lb n="584"/><p><span>“Ó!” ar seisean:</span></p> <lb n="585"/> <lb n="586"/><p><span>“Is mairg ná tugann aire do chomh-</span> <lb n="587"/><span>airle a mhná</span> <lb n="588"/><span>A's ná cuireann suim i neithibh in-am</span> <lb n="589"/><span>'sa dtráth.”</span></p> <lb n="590"/> <lb n="591"/><p><span>Seán Ó Loingsigh.</span></p> <lb n="592"/> <lb n="593"/><p><span>AN GARSÚN AERACH.</span></p> <lb n="594"/> <lb n="595"/><p><span>(Fonn: “An Bríste Leathair.”)</span></p> <lb n="596"/> <lb n="597"/><p><span>Is garsún mé tá aerach,</span> <lb n="598"/><span>Im' chroidhe tá scléip is aiteas;</span> <lb n="599"/><span>Chuireas ceist ar Chéití,</span> <lb n="600"/><span>Is dubhairt sí féin, ar mh'anam —</span></p> <lb n="601"/> <lb n="602"/><p><span>Curfá:</span></p> <lb n="603"/> <lb n="604"/><p><span>Pósfad tú a's fáilte,</span> <lb n="605"/><span>Is tú mo ghrádh thar fearaibh;</span> <lb n="606"/><span>Raghad-sa leat amáireach</span> <lb n="607"/><span>Le h-áthas go dtí 'n sagart.</span></p> <lb n="608"/> <lb n="609"/><p><span>Do chuir sí lámh im' láimh,</span> <lb n="610"/><span>'S do dhruid gan scáth im' aici;</span> <lb n="611"/><span>'S dá béilín milis tláith</span> <lb n="612"/><span>Trí póga grádh' do bhaineas.</span></p> <lb n="613"/> <lb n="614"/><p><span>Curfá: Pósfad tú a's fáilte, &rl.</span></p> <lb n="615"/> <lb n="616"/><p><span>Seinn an ceol go h-árd,</span> <lb n="617"/><span>Is rinnc ar chlár go maidin;</span> <lb n="618"/><span>Can liom fein amhran,</span> <lb n="619"/><span>Sí Céaití bhán do cheap é.</span></p> <lb n="620"/> <lb n="621"/><p><span>Curfá: Pósfad tú, & rl.</span></p> <lb n="622"/> <lb n="623"/><p><span>A chailín ó, a rún,</span> <lb n="624"/><span>Beam go súgach feasta;</span> <lb n="625"/><span>Suid-se ar mo ghlúin</span> <lb n="626"/><span>Is déanfam tiúin a chasadh.</span></p> <lb n="627"/> <lb n="628"/><p><span>Curfá: Pósfad tú, & rl.</span></p> <lb n="629"/> <lb n="630"/><p><span>Leabhair a Thaithnfidh</span> <lb n="631"/><span>le Gaedhlaibh,</span></p> <lb n="632"/> <lb n="633"/><p><span>Idir Leabhair Ghaedhilge & Leabhair Bhearla</span> <lb n="634"/><span>le fághail uainn-ne.</span></p> <lb n="635"/> <lb n="636"/><p><span>Gach leabhar atá fé chló, tá cóib de le fághail</span> <lb n="637"/><span>sa tsiopa so. Aon leabhar ná fuil againn</span> <lb n="638"/><span>féin, cuardóchaimíd dógh agus andógh</span> <lb n="639"/><span>'á lorg duit. Scríobh ar lorg</span> <lb n="640"/><span>…clár na leabhar…</span></p> <lb n="641"/> <lb n="642"/><p><span>Labhartar Gaedhilg go fonnmhar i</span></p> <lb n="643"/> <lb n="644"/><p><span>SIOPA NA LEABHAR</span> <lb n="645"/><span>…nGAEDHEALACH,</span></p> <lb n="646"/> <lb n="647"/><p><span>SRÁID ÍOCH. BHAGÓID, a 50,</span> <lb n="648"/><span>BAILE-ÁTHA-CHLIATH.</span></p> <lb n="649"/> <lb n="650"/><p><span>Sranngscéala mar seo: “Larch, Áth Cliath.”</span></p> <lb n="651"/> <lb n="652"/><p><span>An Guthán: “4804 Áth Cliath.”</span></p> <lb n="653"/> <lb n="654"/><p><span>A Ghaedheala! Ceannuighidh</span></p> <lb n="655"/> <lb n="656"/><p><span>“Éadach na Druipsighe”</span></p> <lb n="657"/> <lb n="658"/><p><span>Agus beidh sibh ag cabhrú le muileann</span> <lb n="659"/><span>atá go Gaedhealach amuich is amach.</span></p> <lb n="660"/> <lb n="661"/><p><span>Muileann Éadaig na Druipsighe (teo.)</span> <lb n="662"/><span>Co. Chorcaighe.</span></p> <lb n="663"/> <lb n="664"/><p><span>TÁILLIÚREACHT agus gach rud</span> <lb n="665"/><span>i bhfuirm éadaigh do fhearaibh!</span></p> <lb n="666"/> <lb n="667"/><p><span>Níl dá ndíol againn-ne ach earraí a deineadh</span> <lb n="668"/><span>i n-Éirinn.</span></p> <lb n="669"/> <lb n="670"/><p><span>Ó GLASÁIN IS A CHUA.,</span> <lb n="671"/><span>11 Sráid Uí Chonaill, Baile Átha Cliath.</span></p> <lb n="672"/> <lb n="673"/><p><span>RÁSÚIR MHAITHE</span> <lb n="674"/><span>don duine bocht nó don duine saibhir;</span> <lb n="675"/><span>a luach ó 2/- go 10/6.</span></p> <lb n="676"/> <lb n="677"/><p><span>RÁSÚR “COSANTA”</span> <lb n="678"/><span>ná gearran an croiceann — 1/- go 21/-;</span> <lb n="679"/><span>gheobhair ceann aca san & trí lanna</span> <lb n="680"/><span>“Gillette” ag gabháil leis, ar a 2/3,</span> <lb n="681"/><span>tríd a' bpost.</span></p> <lb n="682"/> <lb n="683"/><p><span>Cuirfead faobhar ar sheana-rásúr duit ar</span> <lb n="684"/><span>7d. tríd a' bpost.</span></p> <lb n="685"/> <lb n="686"/><p><span>MAC CUILINN,</span> <lb n="687"/><span>35 — 36 Sráid Chapel, i mBaile Átha Cliath.</span></p> <lb n="688"/> <lb n="689"/><p><span>Gaedhilg agus</span> <lb n="690"/><span>Suairceas Saoghail:</span></p> <lb n="691"/> <lb n="692"/><p><span>I gCOLÁISTE CHAIRBRE</span></p> <lb n="693"/> <lb n="694"/><p><span>a bheidh, i rith mí</span> <lb n="695"/><span>LUGHNASA, 1917.</span></p> <lb n="696"/> <lb n="697"/><p><span>Cuir tuairisc gacha ní ar</span> <lb n="698"/><span>MHÍCHEÁL Ó CUILEANÁIN, O. S.,</span> <lb n="699"/><span>Seanachúirt, Sciobairín.</span></p> <lb n="700"/> <lb n="701"/><p><span>Gheobhair deaghmhargadh</span> <lb n="702"/><span>uaim-se i gcomhnaidhe.</span></p> <lb n="703"/> <lb n="704"/><p><span>Té, ar fheabhas, ó 2/6 go dtí 4/- a' púnt. Díol-</span> <lb n="705"/><span>fad-sa an postas ar cheithre púint de.</span></p> <lb n="706"/> <lb n="707"/><p><span>Plúr Gaedhlach</span></p> <lb n="708"/> <lb n="709"/><p><span>Min Ghaedhlach ó Maghchromtha; min choirce is min</span> <lb n="710"/><span>bhuidhe.</span></p> <lb n="711"/> <lb n="712"/><p><span>Siúicre, agus gach rud eile ar fheabhas.</span></p> <lb n="713"/> <lb n="714"/><p><span>Seán Mac Curtáin,</span> <lb n="715"/><span>Sráid a' tSeandúna, Corcaigh.</span></p> <lb n="716"/> <lb n="717"/><p><span>Peictiúirí Deasa Daithte, Saothar Lámh. Leabhair agus Bróidíneoracht. Faigh an Liosta. “Cuala Press” Dúndroma, Áth Cliath.</span> <lb n="718"/></p> </div> <pb n="4"/> <div><lb n="719"/><p><span>IOL-SCOIL NA MUMHAN</span> <lb n="720"/><span>(RING IRISH COLLEGE).</span></p> <lb n="721"/> <lb n="722"/><p><span>Samhradh, 1917.</span></p> <lb n="723"/> <lb n="724"/><p><span>An Chéad Teurma:</span></p> <lb n="725"/> <lb n="726"/><p><span>Ó'n dara lá Iúil go 27mhadh.</span></p> <lb n="727"/> <lb n="728"/><p><span>An Dara Teurma:</span></p> <lb n="729"/> <lb n="730"/><p><span>Ó'n chéad lá Lughnasa go 29mhadh.</span></p> <lb n="731"/> <lb n="732"/><p><span>Áit mhór Gaedhilge is eadh an Rinn. Árus</span> <lb n="733"/><span>breaghdha is eadh an Coláisde agus an tigh</span> <lb n="734"/><span>comhnuighthe. Déintear an obair ann & í go</span> <lb n="735"/><span>cuideachtamhail. Atá aer breaghdha farraige</span> <lb n="736"/><span>ann agus na hOidí go toghtha.</span></p> <lb n="737"/> <lb n="738"/><p><span>PÁDRAIG Ó CADHLA,</span> <lb n="739"/><span>An Fear le Scríobhadh.</span></p> <lb n="740"/> <lb n="741"/><p><span>CARABHATAÍ den PHOIPLÍN</span> <lb n="742"/><span>AR GACH DATH is</span> <lb n="743"/><span>AR GACH GNÉ DATHA.</span></p> <lb n="744"/> <lb n="745"/><p><span>LIAM Ó hAIMHEIRGÍN,</span> <lb n="746"/><span>(‘W. Bergin’)</span></p> <lb n="747"/> <lb n="748"/><p><span>a dheinean do lucht siopaithe.</span></p> <lb n="749"/> <lb n="750"/><p><span>Scriobh ag triall air go</span> <lb n="751"/><span>62 SRÁID GHRAFTON,</span> <lb n="752"/><span>in ÁTH CLIATH.</span></p> <lb n="753"/> <lb n="754"/><p><span>COLÁISDE NA MÚMHAN.</span></p> <lb n="755"/> <lb n="756"/><p><span>OSCALÓFAR AN COLÁISDE</span> <lb n="757"/><span>i mBÉAL ÁTHA 'N GHAORTHAIGH,</span> <lb n="758"/><span>Dia Luain an naomhadh lá de</span> <lb n="759"/><span>mhí dheire 'n tSamhraidh, 1917.</span></p> <lb n="760"/> <lb n="761"/><p><span>Tá gach aon tuairisc i dtaobh an Choláisde le fagháil</span> <lb n="762"/><span>ó Liam de Róiste, 27 Sráid an Chapaill Bhuidhe,</span> <lb n="763"/><span>i gCathair Chorcaighe.</span></p> <lb n="764"/> <lb n="765"/><p><span>COLÁISTE AN DAINGIN</span></p> <lb n="766"/> <lb n="767"/><p><span>Dhá Théarma —</span> <lb n="768"/><span>Mí Iúil agus Mí Lughnasa, 1917.</span></p> <lb n="769"/> <lb n="770"/><p><span>Tá Coláiste an Daingin i lár</span> <lb n="771"/><span>na dúthaighe is Gaedhlaighe</span> <lb n="772"/><span>i gCúige Mumhan.</span></p> <lb n="773"/> <lb n="774"/><p><span>Má's Gaeluinn atá uait</span> <lb n="775"/><span>tar 'n Daingean.</span></p> <lb n="776"/> <lb n="777"/><p><span>Gach eolas le fagháil ó</span></p> <lb n="778"/> <lb n="779"/><p><span>AN RÚNAIDHE,</span> <lb n="780"/><span>Coláiste an Daingin,</span> <lb n="781"/><span>Daingean Uí Cúise.</span></p> <lb n="782"/> <lb n="783"/><p><span>ó</span></p> <lb n="784"/> <lb n="785"/><p><span>CHOMPLUCHT DONOBHÁIN</span> <lb n="786"/><span>I dTRÁIGHLÍ,</span> <lb n="787"/><span>a gheobhair an deaghmhargadh, má</span> <lb n="788"/><span>bhíon aon rud mar iad so uait</span></p> <lb n="789"/> <lb n="790"/><p><span>TROSCÁN TIGHE,</span> <lb n="791"/><span>ÁRAISTÍ BÚIRD,</span> <lb n="792"/><span>ÁTHRAIGHE STÁIN is IARAINN.</span> <lb n="793"/><span>GUAL, AOL,</span> <lb n="794"/><span>BRÍCÍ, “SEIMÍN,”</span></p> <lb n="795"/> <lb n="796"/><p><span>agus gach cóir eile oirean do lucht</span> <lb n="797"/><span>tógála teach.</span></p> <lb n="798"/> <lb n="799"/><p><span>AN LÓCHRANN.</span></p> <lb n="800"/> <lb n="801"/><p><span>Páipéar don Ghaedhealtacht.</span></p> <lb n="802"/> <lb n="803"/><p><span>An Fear Gnótha:</span> <lb n="804"/><span>Seán Tóibín, Baile an Teampaill,</span> <lb n="805"/><span>i gCorcaigh</span></p> <lb n="806"/> <lb n="807"/><p><span>An Fear Eagair:</span> <lb n="808"/><span>An Seabhac, Daingean Uí Chúise</span></p> <lb n="809"/> <lb n="810"/><p><span>Cóip gach mí, tríd an bpost, ar 2/- sa bhliain.</span></p> <lb n="811"/> <lb n="812"/><p><span>Dhá choip gach mí, tríd an bpost ar 3/- sa bhliain.</span></p> <lb n="813"/> <lb n="814"/><p><span>Scríobh chun an Tóibínig i dtaobh fógraí, &c. Is</span> <lb n="815"/><span>chuige is ceart síntiúisí agus airgead eile a chur.</span></p> <lb n="816"/> <lb n="817"/><p><span>Scríobh chun “An Seabhac” i dtaobh nithe a bhainean</span> <lb n="818"/><span>leis an Eagarthóracht agus is chuige is ceart scribhinní,</span> <lb n="819"/><span>&c., do chur.</span></p> <lb n="820"/> <lb n="821"/><p><span>Na Díoltóirí:</span> <lb n="822"/><span>Ó Cuill & a Chua.,</span> <lb n="823"/><span>95 Sráid Phádraig, Corcaigh</span></p> <lb n="824"/> <lb n="825"/><p><span>Easun & a Chl.-Mhac, Áth Cliath</span></p> <lb n="826"/> <lb n="827"/><p><span>Má's maith leat bronntanas a thabhairt d'aon</span> <lb n="828"/><span>cheanntar sa Gaedhealtacht agus bheith ag cabhrú' leis</span> <lb n="829"/><span>“An Lóchrann” san am gcéadna, cuir 16/- ag triall</span> <lb n="830"/><span>orainn agus cuirfimid 12 chóip gach mí go ceann</span> <lb n="831"/><span>bliana chun aon áite a déarfar linn.</span></p> <lb n="832"/> <lb n="833"/><p><span>Sinn-ne — Lucht An Lóchrainn.</span></p> <lb n="834"/> <lb n="835"/><p><span>DO SNA SCRÍBHNEÓIRÍ ÓGA.</span></p> <lb n="836"/> <lb n="837"/><p><span>Tá duaiseanna maithe agam daoibh.</span> <lb n="838"/><span>Léighidh an méid seo síos. Tá as so</span> <lb n="839"/><span>go dtí an 10adh lá de mhí Iúil agaibh</span> <lb n="840"/><span>chun na scríbhinní a chur chugham. Mara</span> <lb n="841"/><span>mbeidh na h-aistí i gcóir an dá chulaith</span> <lb n="842"/><span>éadaigh go maith & go sár-mhaith ní thabh-</span> <lb n="843"/><span>arfar duais d'aoinne. I gcóir daoine</span> <lb n="844"/><span>atá ag dul ar scoil fós (nó monitors)</span> <lb n="845"/><span>is eadh comórtas a h-aon agus a dó.</span> <lb n="846"/><span>Tá cead ag gach aoinne dul isteach ar</span> <lb n="847"/><span>chomórtas a trí.</span></p> <lb n="848"/> <lb n="849"/><p><span>1. Adhbhar culaith éadaigh do'n ghar-</span> <lb n="850"/><span>sún is fearr a scríobhfaidh aiste</span> <lb n="851"/><span>ar “obair agus saoghal mhuinn-</span> <lb n="852"/><span>tire na tuaithe, .i., feirmeóirí</span> <lb n="853"/><span>nó iascairí.”</span></p> <lb n="854"/> <lb n="855"/><p><span>2. Adhbhar culaith éadaigh do'n chailín</span> <lb n="856"/><span>a scríobhfaidh cad é an tsligh is</span> <lb n="857"/><span>fearr chun cócaireachta a dhéan-</span> <lb n="858"/><span>amh ar ghnáth-bhiadh agus ar dheoch</span> <lb n="859"/><span>& ar shólaisdí búird do líntighe</span> <lb n="860"/><span>fé'n dtuaith i dtigh go mbeadh</span> <lb n="861"/><span>“teinteán oscailte” ann. (Cún-</span> <lb n="862"/><span>tas do scríobhadh ar gach saghas</span> <lb n="863"/><span>fé mar bheadh i leabhar cóchair-</span> <lb n="864"/><span>eachta). Línéadach atá i gculaith</span> <lb n="865"/><span>an chailín.</span></p> <lb n="866"/> <lb n="867"/><p><span>[Gach aiste a cuirfear isteach bíodh</span> <lb n="868"/><span>leitir le na chois ó oide na scoile á</span> <lb n="869"/><span>dheimhniú gurab iad na buachaillí nó na</span> <lb n="870"/><span>cailíní féin a scríobh gach aiste aca].</span></p> <lb n="871"/> <lb n="872"/><p><span>Seo litir a fuaireas:</span></p> <lb n="873"/> <lb n="874"/><p><span>3. Tugaim fé ndeara ar na sgéalt-</span> <lb n="875"/><span>aibh a bhíonn sa “Lóchrann” gur</span> <lb n="876"/><span>ag cur síos ar nósaibh, ar bhéas-</span> <lb n="877"/><span>aibh, ar eachtraíbh agus ar thréithibh</span> <lb n="878"/><span>an chinidh daonna a bhíd siad</span> <lb n="879"/><span>i gcómhnuidhe. Ná measann tú</span> <lb n="880"/><span>gur mór an éagcóir san ar</span> <lb n="881"/><span>na cinidheachaibh eile, cineadh na</span> <lb n="882"/><span>n-éan, cineadh na n-iasg, agus</span> <lb n="883"/><span>cinead na n-ainmhidhthe gceathair-</span> <lb n="884"/><span>chosach? Má's áil leat leor-</span> <lb n="885"/><span>ghníomh a dhéanamh san easonóir</span> <lb n="886"/><span>a tugadh dos na h-ainmhidhthe</span> <lb n="887"/><span>ar an gcuma so, tá caoi agat</span> <lb n="888"/><span>anois air. An púnt atá agam á</span> <lb n="889"/><span>chur chughat i dteannta na litre</span> <lb n="890"/><span>seo, ba mhaith liom go roinnfá</span> <lb n="891"/><span>é ar na léightheóiribh is fearr a</span> <lb n="892"/><span>sgríobhfaidh sgéalta a bhaineann</span> <lb n="893"/><span>leis na h-ainmhidhthe, &rl.</span></p> <lb n="894"/> <lb n="895"/><p><span>B'fhéidir gur dhóigh le duine nach</span> <lb n="896"/><span>féidir sgéal fiúntach do chumadh</span> <lb n="897"/><span>& gan ann ach gadhair cuir i gcás.</span> <lb n="898"/><span>An duine go bhfuil a leithéid</span> <lb n="899"/><span>de thuairim aige, níor dhein sé</span> <lb n="900"/><span>peata de ghadhar riamh; ní lugha</span> <lb n="901"/><span>ná mar a chaith sé uair an</span> <lb n="902"/><span>chluig dá shaoghal 'ghá bhfaire.</span> <lb n="903"/><span>Ní lia saighseanna daoine ná</span> <lb n="904"/><span>saighseanna gadhar: tá e.g. an</span> <lb n="905"/><span>gaige gadhair a bhíonn ag bean</span> <lb n="906"/><span>an mhinistir, an straoille gadh-</span> <lb n="907"/><span>air a ghnáthuigheann cúl-shráid-</span> <lb n="908"/><span>eanna Dhaingin Uí Chúise, an</span> <lb n="909"/><span>gadhar cráibhtheach a umhluigheann</span> <lb n="910"/><span>do'n tsagart, an gadhar droch-</span> <lb n="911"/><span>mheastamhail a bheireann greim</span> <lb n="912"/><span>ar a cholpa, gadhar an bhacaigh,</span> <lb n="913"/><span>gadhar an bhúistéara, gadhar an</span> <lb n="914"/><span>tincéara, an gadhar troideach,</span> <lb n="915"/><span>an gadhar síothchánta, gadhar</span> <lb n="916"/><span>an ghaduidhe, an gadhar mac-</span> <lb n="917"/><span>ánta, an gadhar misneamhail,</span> <lb n="918"/><span>an gadhar mínáireach & an gadhar</span> <lb n="919"/><span>banamhail, an gadhar sgeinnideach</span> <lb n="920"/><span>agus an gadhar seasmhach, an —</span> <lb n="921"/><span>ach caithfidh mé stop; ní páipéar</span> <lb n="922"/><span>i gcóir gadhar “An Lóchrann.”</span></p> <lb n="923"/> <lb n="924"/><p><span>I dtaobh na duaise seo, bheinn sásta</span> <lb n="925"/><span>le sgéal ar bith a thráchtann ar</span> <lb n="926"/><span>nósaibh, béasaibh, tréithibh ainmh-</span> <lb n="927"/><span>idhe ar bith, nó a chuireann síos</span> <lb n="928"/><span>ar bheart chliste a dhein an</span> <lb n="929"/><span>t-ainmhidhe nó seift éigin a cheap</span> <lb n="930"/><span>sé chun é féin d'fhuasgailt as</span> <lb n="931"/><span>cruadh chás.</span></p> <lb n="932"/> <lb n="933"/><p><span>An Fiolar.</span></p> <lb n="934"/> <lb n="935"/><p><span>Fuaireas scríbhinní uatha so:</span></p> <lb n="936"/> <lb n="937"/><p><span>* Eibhlín Ní Dhubháin, Scoil Lios Póil</span></p> <lb n="938"/> <lb n="939"/><p><span>* Pádraig Ó Súilleabháin, Scoil Lios Póil</span></p> <lb n="940"/> <lb n="941"/><p><span>Tomás Ó Déaghdha, Scoil Lios Póil</span></p> <lb n="942"/> <lb n="943"/><p><span>Eibhlín Bhodhlaer, Scoil Lios Póil</span></p> <lb n="944"/> <lb n="945"/><p><span>Pádraig Ó Súilleabháin, Sc. Chathair</span> <lb n="946"/><span>Sabháin.</span></p> <lb n="947"/> <lb n="948"/><p><span>* Cáit Ní Lubhaing, Scoil Cheanntrágha,</span> <lb n="949"/><span>agus ó Sheán Ó Cuill, Tomás Ó Criomhthain</span> <lb n="950"/><span>agus Pádraig Ó Conaill.</span></p> <lb n="951"/> <lb n="952"/><p><span>Fear “An Lóchrann.”</span></p> <lb n="953"/> <lb n="954"/><p><span>* Daoine fuair duaiseanna.</span></p> <lb n="955"/> <lb n="956"/><p><span>Irisleabhar Muighe Nuadhad, 1917. Tá</span> <lb n="957"/><span>Irisleabhar na bliana so léighte againn ó</span> <lb n="958"/><span>cheann, ceann. Is i bhfeabhas atá sé ag</span> <lb n="959"/><span>dul ó bhliain go bliain. Níl aon iris-</span> <lb n="960"/><span>leabhar bliana i nÉirinn is dlúithe lean-</span> <lb n="961"/><span>ann de'n Ghaedhilg agus de chúis na</span> <lb n="962"/><span>Gaedhilge ná Irisleabhar Muighe Nuadhad.</span> <lb n="963"/><span>Dar leat is í an Ghaedhilg príomh-chuspóir</span> <lb n="964"/><span>an irisleabhair & Choláiste Mhuighe Nuadhad</span> <lb n="965"/><span>féin. Ag léigheamh irisleabhar na bliana</span> <lb n="966"/><span>so do dhuine do bhraithfeadh sé an dóchas</span> <lb n="967"/><span>ag éirghe istigh na chroidhe go mb'fhéidir</span> <lb n="968"/><span>fós, le congnamh Dé, go ndéanfaí an</span> <lb n="969"/><span>Eaglais i nÉirinn a Ghaedhealú arís. Go</span> <lb n="970"/><span>mbuaidh Dia leis na sagartaibh óga san</span> <lb n="971"/><span>Muighe Nuadhad.</span></p> <lb n="972"/> <lb n="973"/><p><span>Leabhair agus Peictiúirí chun Gaedhilge a mhúineadh. Faigh an Liosta ó Chlóchualucht Dúndealgain, Dundalk.</span> <lb n="974"/></p> </div> <pb n="5"/> <div><lb n="975"/><p><span>DÓMHNALL UA BRIC.</span></p> <lb n="976"/> <lb n="977"/><p><span>Bhí fear ann fadó dar b'ainm Dómhnall</span> <lb n="978"/><span>Ua Bric. Lá bhí sé ag aodhaireacht bhó i</span> <lb n="979"/><span>n-aice na Leamhna. Bhí slat aige is bhí</span> <lb n="980"/><span>sé ag iasgach ins an abhainn. I gcaitheamh</span> <lb n="981"/><span>an lae do bhuail fear chuige & dúbhairt</span> <lb n="982"/><span>sé leis go raibh dearbhráthair leis ag</span> <lb n="983"/><span>dul chuin báis i n-Uíbhráthach is na beur-</span> <lb n="984"/><span>fadh sé na bheathaidh air. “Tá sé déan-</span> <lb n="985"/><span>nach anois,” arsa Dómhnall, “chuin dul</span> <lb n="986"/><span>go dtí an tig agus is fearra dhuit do</span> <lb n="987"/><span>chuid éadaig-se a thabhairt dom is tabhar-</span> <lb n="988"/><span>fad sa mo chuid éadaig duit-se.”</span></p> <lb n="989"/> <lb n="990"/><p><span>Dheineadar mar sin is dúbhairt Dómhnall</span> <lb n="991"/><span>leis “go rachadh na ba abhaile ach an</span> <lb n="992"/><span>geata d'fhosguilt dóibh is iad a leanamh-</span> <lb n="993"/><span>aint abhaile.” D'imthig Dómhnall ansan</span> <lb n="994"/><span>go h-Uíbhráthach, is do rug an fear eile</span> <lb n="995"/><span>ar shlait Dhómhnaill is do chrom sé ar</span> <lb n="996"/><span>bheith ag iasgach. Ní fada dho, nuair a</span> <lb n="997"/><span>thuit an port fé is do báthadh é.</span></p> <lb n="998"/> <lb n="999"/><p><span>Nuair a chuaidh na ba abhaile tráthnóna</span> <lb n="1000"/><span>ní raibh Dómhnall ag teacht. D'imthig a</span> <lb n="1001"/><span>bhean agus na cómharsain is solus aca 'á</span> <lb n="1002"/><span>chuardach & do fuaireadar an tslat ag</span> <lb n="1003"/><span>an abhainn is a hata ar bharr an uisge.</span> <lb n="1004"/><span>Chas an bhean a h-ologón. Chuarduíghdar</span> <lb n="1005"/><span>an abha ansan is fuaireadar é. Níor</span> <lb n="1006"/><span>aithníghdar ná gurbh' é Dómhnall a bhí</span> <lb n="1007"/><span>ann. Thógadar leótha ansan abhaile é is</span> <lb n="1008"/><span>do chuireadar tóramh air is do chuireadh</span> <lb n="1009"/><span>é. Bhí a bhean ag gol ar an uaig sa</span> <lb n="1010"/><span>teampall nuair a tháinig fear do'n gcómh-</span> <lb n="1011"/><span>arsain a bhí na bhaintirig chúiche is dúbhairt</span> <lb n="1012"/><span>sé léithe dul abhaile. “Arú,” arsan bhean,</span> <lb n="1013"/><span>“ní h-é is mo atá orm acht go gcuir-</span> <lb n="1014"/><span>fear amach amáireach me mar go dtioc-</span> <lb n="1015"/><span>faidh na fiacha orm.” “Ná bac san,”</span> <lb n="1016"/><span>arsan fear, “pósfad-sa thu.” “Bheinn</span> <lb n="1017"/><span>sásta leis,” ar sise, “acht tá sé ró-</span> <lb n="1018"/><span>luath.” “Nách fearra dhuit an tig a</span> <lb n="1019"/><span>choimeád ná san, a óinsig,” arsan fear.</span> <lb n="1020"/><span>Seo leó go dtí an sagart is do pósadh</span> <lb n="1021"/><span>iad. “Níl aon airgead agam le tabh-</span> <lb n="1022"/><span>airt duit,” arsan bhean leis an sagart,</span> <lb n="1023"/><span>“acht tabharfaidh me dhuit muicín atá</span> <lb n="1024"/><span>agam.” D'imíghdar abhaile ansan.</span></p> <lb n="1025"/> <lb n="1026"/><p><span>Le doircheacht na h-oidhche cnagadh sa</span> <lb n="1027"/><span>dorus. “Osgail,” arsa Dómhnall amuigh</span> <lb n="1028"/><span>tar éis a dhritheáir a bheith curtha i</span> <lb n="1029"/><span>n-Uíbhráthach aige. “Dia linn!” arsan</span> <lb n="1030"/><span>bhean, “is baoghalach gurb' é seo Dómhnall,</span> <lb n="1031"/><span>is do chasadar a n-ologón le h-eagla.</span> <lb n="1032"/><span>Bhuail Dómhnaill an dorus arís & arís</span> <lb n="1033"/><span>eile acht ba bheag an mhaitheas do é, ní</span> <lb n="1034"/><span>leigfídhe isteach é. “Do bheirim an diabhach</span> <lb n="1035"/><span>sibh,” arsa Dómhnall bocht ag imtheacht ó'n</span> <lb n="1036"/><span>ndorus. Chuaidh sé go dtí tig do'n</span> <lb n="1037"/><span>gcómharsain is do chnag sé amuigh. “Cia</span> <lb n="1038"/><span>atá ansan,” arsa fear an tighe. “Taim-</span> <lb n="1039"/><span>se,” arsa Dómhnall, “ná h-aithnígheann tú</span> <lb n="1040"/><span>me?” “Nár cuireadh tusa indé?” arsan</span> <lb n="1041"/><span>fear istig. “Mise arú,” arsa Dómhnall.</span> <lb n="1042"/><span>“Is tu,” ar seisean, “is tá do bhean</span> <lb n="1043"/><span>pósta aige na leithéid seo d'fhear is tá</span> <lb n="1044"/><span>do mhuicín le fághail ag an sagart as í</span> <lb n="1045"/><span>phósadh.” “Mhaise im briathar-sa féin,”</span> <lb n="1046"/><span>arsa Dómhnall, “ná fagaidh sé mo mhuc</span> <lb n="1047"/><span>sa,” is d'imthig sé leis go dtí bothán</span> <lb n="1048"/><span>na muice is a mhaide aige.</span></p> <lb n="1049"/> <lb n="1050"/><p><span>Dúbhairt an sagart ansan le na bhuach-</span> <lb n="1051"/><span>aill, “Imthig,” ar seisean, “is tabhair leat</span> <lb n="1052"/><span>an muicín úd sar an mbeidh sí imthighthe</span> <lb n="1053"/><span>ag na báilíbh.” D'imthig an buachaill is</span> <lb n="1054"/><span>chuaidh sé go bothán na muice. “Thuitse</span> <lb n="1055"/><span>amach,” ar seisean leis an muic. Thóg</span> <lb n="1056"/><span>Dómhnall an maide is do bhuail stiall</span> <lb n="1057"/><span>ar an mbuachaill. “Fág mo mhuc id</span> <lb n="1058"/><span>dhiaidh,” ar seisean. D'imthig an buach-</span> <lb n="1059"/><span>aill is gach aon sgréach aige. “An</span> <lb n="1060"/><span>dtugais leat í,” arsan sagart. “Do</span> <lb n="1061"/><span>bheirm' an riabhach do mhuc,” ar seisean.</span> <lb n="1062"/><span>“Tá púca Dhómhnaill thíos ag tabhairt</span> <lb n="1063"/><span>aire dhi.” Siúd leis an sagart síos.</span> <lb n="1064"/><span>D'éirigh púca Dhómhnall chuige. “Cé h-é</span> <lb n="1065"/><span>tusa?” ansan sagart. “Mise Dómhnall</span> <lb n="1066"/><span>Ua Bric,” arsan púca. “Nár cuireadh</span> <lb n="1067"/><span>indé tusa,” arsan sagart. “Nára fíor</span> <lb n="1068"/><span>dhuit,” arsa Dómhnall, “go dtiocfaidh an</span> <lb n="1069"/><span>bás ar dtúis orm.” “Tá an donas</span> <lb n="1070"/><span>déanta,” arsan sagart.</span></p> <lb n="1071"/> <lb n="1072"/><p><span>Lá ar na mháireach do scaoileadh an</span> <lb n="1073"/><span>pósadh nuadh & fuair Dómhnall a bhean</span> <lb n="1074"/><span>thar n-ais. Bhí an dúthaigh go léir ag</span> <lb n="1075"/><span>magadh fé'n bhfear a chaill í & b'éigean</span> <lb n="1076"/><span>do teicheadh as an ndúthaigh.</span></p> <lb n="1077"/> <lb n="1078"/><p><span>Brighid Stac a fuair so seacht mbliana ó shin.</span></p> <lb n="1079"/> <lb n="1080"/><p><span>EACHTRA AN BHARDÁIN.</span></p> <lb n="1081"/> <lb n="1082"/><p><span>A cháirde an chroidhe stigh</span> <lb n="1083"/><span>Ar airigheabhair an ríl</span> <lb n="1084"/><span>Tá ar fuaid an bhaile seo,</span> <lb n="1085"/><span>I dtaobh an bhardáin</span> <lb n="1086"/><span>Do ghluais ag grutháil</span> <lb n="1087"/><span>Amach ó'n bhfairrge.</span> <lb n="1088"/><span>Tré na chúrsa</span> <lb n="1089"/><span>Go bun Dubhghlais'</span> <lb n="1090"/><span>Níor stadadh leis.</span> <lb n="1091"/><span>Dubhairt ná stánfadh</span> <lb n="1092"/><span>Go h-easach na Rátha</span> <lb n="1093"/><span>Is gurb ann fhanfadh sé.</span> <lb n="1094"/><span>Táinig Séamas Bán,</span> <lb n="1095"/><span>A threighe go h-áiseach</span> <lb n="1096"/><span>Aige ar a bhaclainn.</span> <lb n="1097"/><span>Do bhuail sé tuairt air</span> <lb n="1098"/><span>Treasna na gualann</span> <lb n="1099"/><span>Agus dhein sé stalcadh dhe.</span> <lb n="1100"/><span>Tháinig Séamas Ó Muimhneacháin</span> <lb n="1101"/><span>Is do las sé geaitre.</span> <lb n="1102"/><span>Do ghluais na comharsain</span> <lb n="1103"/><span>Go tig an tórraimh</span> <lb n="1104"/><span>Mar ba nós é bhíodh eatartha.</span> <lb n="1105"/><span>Dubhairt na páistí</span> <lb n="1106"/><span>Go raibh sé 'gáiridhe</span> <lb n="1107"/><span>Is a bhéal ar leathadh 'ge.</span> <lb n="1108"/><span>Dubhairt tuille 'ca gur mhór an iongna</span> <lb n="1109"/><span>Ó bhí dhá shúil air</span> <lb n="1110"/><span>Ná raibh dhá mhalainn air.</span> <lb n="1111"/><span>Do sceinn sé eatartha</span> <lb n="1112"/><span>Amach fé'n machaire</span> <lb n="1113"/><span>Is níorbh' fhios cár stadadh leis.</span> <lb n="1114"/><span>Ach go ndubhairt mná cártaí</span> <lb n="1115"/><span>Go raibh sé i dTráighlí</span> <lb n="1116"/><span>Le trí seachtaine.</span></p> <lb n="1117"/> <lb n="1118"/><p><span>Maitias Ó Tuama, Sráid a' Mhuilinn,</span> <lb n="1119"/><span>d'aithris.</span></p> <lb n="1120"/> <lb n="1121"/><p><span>AN SEANA-LÓCHRANN.</span></p> <lb n="1122"/> <lb n="1123"/><p><span>Teastuigheann “An Seana-Lóchrann” ó</span> <lb n="1124"/><span>thúis go deire, a's go slán glan uaim.</span> <lb n="1125"/><span>Cuir cúntas an chostais ag triall ar</span> <lb n="1126"/><span>Dhomhnall Ó Súilleabháin, 38 Wyatt Road,</span> <lb n="1127"/><span>Forest Gate, London, E., i Sasana.</span></p> <lb n="1128"/> <lb n="1129"/><p><span>Gheobhaidh do mhac togha</span> <lb n="1130"/><span>na scoluidheachta —</span></p> <lb n="1131"/> <lb n="1132"/><p><span>I GCOLÁISTE CHOLMÁIN CHLUANA</span></p> <lb n="1133"/> <lb n="1134"/><p><span>MAINISTEAR FHEAR MUIGHE,</span> <lb n="1135"/><span>CO. CHORCAIGHE.</span></p> <lb n="1136"/> <lb n="1137"/><p><span>Gheobhair gach eolas ó'n Uachtarán,</span> <lb n="1138"/><span>An tAthair Tomás Tóibín.</span></p> <lb n="1139"/> <lb n="1140"/><p><span>SEÁN Ó CONAILL,</span> <lb n="1141"/><span>Sráid an Rí, i gCORCAIG</span> <lb n="1142"/><span>Scriobh chuige.</span></p> <lb n="1143"/> <lb n="1144"/><p><span>A bhean a' tighe! Cad é an saghas plúir</span> <lb n="1145"/><span>a bhíon agat?</span></p> <lb n="1146"/> <lb n="1147"/><p><span>Is é an PLÚR “EAGLE,”an plúr</span> <lb n="1148"/><span>is tuíslinnighe i gcóir an tighe; agus</span> <lb n="1149"/><span>an PLÚR “LION” is</span> <lb n="1150"/><span>fearr do lucht-aráin-a-dhíol.</span></p> <lb n="1151"/> <lb n="1152"/><p><span>Muíntir Mhic 'Ille Sheathanaich a dheinean</span> <lb n="1153"/><span>i gCorcaig.</span></p> <lb n="1154"/> <lb n="1155"/><p><span>GEO. SHAW & SONS,</span> <lb n="1156"/><span>Muileann Sain Seán, i gCORCAIGH.</span></p> <lb n="1157"/> <lb n="1158"/><p><span>A Ghaedheala! Ceannuighidh bhúr gcuid</span></p> <lb n="1159"/> <lb n="1160"/><p><span>TÉ, MÍSLEÁN is SIÚICRE,</span> <lb n="1161"/><span>MINCHOIRCE, RÍS is UBHLA,</span></p> <lb n="1162"/> <lb n="1163"/><p><span>ó</span></p> <lb n="1164"/> <lb n="1165"/><p><span>MHÍCHEÁL Ó RÍOGHARDÁIN & a Chua.,</span> <lb n="1166"/><span>2 An Mheadhon-tsráid Theas,</span> <lb n="1167"/><span>(2 South Main Street)</span> <lb n="1168"/><span>CORCAIGH.</span></p> <lb n="1169"/> <lb n="1170"/><p><span>Má tá</span> <lb n="1171"/><span>TRUCAIL, CÁRR nó CÓISTE</span> <lb n="1172"/><span>uait,</span> <lb n="1173"/><span>Nó deisiú le déanamh</span> <lb n="1174"/><span>ar rothaí, &c., &c.,</span></p> <lb n="1175"/> <lb n="1176"/><p><span>Scríobh nó glaodhaig chugainn-ne:</span></p> <lb n="1177"/> <lb n="1178"/><p><span>C. Ó CONAILL agus a Chualucht</span> <lb n="1179"/><span>SRÁID LIADROM,</span> <lb n="1180"/><span>CORCAIGH.</span></p> <lb n="1181"/> <lb n="1182"/><p><span>Tá cóistí & mótair d'á ndeanamh againn-ne.</span></p> <lb n="1183"/> <lb n="1184"/><p><span>Cuirimíd gléas góma (rubair)</span> <lb n="1185"/><span>fé rothaí cóiste gan ró-mhoill.</span></p> <lb n="1186"/> <lb n="1187"/><p><span>CROS AGUS A CHLANN MHAC,</span> <lb n="1188"/><span>18 & 19 Port Uí Shúileabháin (Sullivan's Quay),</span> <lb n="1189"/><span>Corcaigh.</span></p> <lb n="1190"/> <lb n="1191"/><p><span>Ticéidí in a “gCeirthlíní” do lucht comórtha spóirt & Cnaipí Daithte — mar chomharthaí sóirt ó Chlóchualucht Dúndealgain, Dundalk.</span> <lb n="1192"/></p> </div> <pb n="6"/> <div><lb n="1193"/><p><span>DO LUCHT COMÓRTHA SPÓIRT!</span></p> <lb n="1194"/> <lb n="1195"/><p><span>Tá le fághail uainn-ne:</span></p> <lb n="1196"/> <lb n="1197"/><p><span>BUÍNN ÓIR is BUÍNN AIRGID,</span> <lb n="1198"/><span>den déanamh Ceilteach agus marc</span> <lb n="1199"/><span>earra Ghaedhlaigh ar gach bonn.</span> <lb n="1200"/><span>Sinn-ne a dheinan anso i gCorcaigh.</span> <lb n="1201"/><span>Scríobh chugainn ar lorg an deilbh-</span> <lb n="1202"/><span>leabhair agus an liosta airgid.</span></p> <lb n="1203"/> <lb n="1204"/><p><span>LIAM MAC AODHGÁIN & A Chl.-Mhac Teo.,</span> <lb n="1205"/><span>32 SRÁID PHÁDRAIG N.,</span> <lb n="1206"/><span>CORCAIGH.</span></p> <lb n="1207"/> <lb n="1208"/><p><span>Is ann is fearr a gheobhair rudaí a dheinid</span> <lb n="1209"/><span>Gaedhil: sa tSIOPA BAGÚIN</span> <lb n="1210"/><span>…atá ag…</span></p> <lb n="1211"/> <lb n="1212"/><p><span>TOMÁS Ó MURCHADHA,</span> <lb n="1213"/><span>(‘T. J. Murphy’)</span> <lb n="1214"/><span>111 Sráid Sheóirse, CORCAIGH,</span> <lb n="1215"/><span>ar aghaidh Árdoifige an Phuist anonn.</span></p> <lb n="1216"/> <lb n="1217"/><p><span>CEANNUIGH DO CHUID</span> <lb n="1218"/><span>LEIGHIS,</span> <lb n="1219"/><span>I SIOPA AN BHÚRCAIGH</span> <lb n="1220"/><span>.i. Tig na cúinne, idir</span> <lb n="1221"/><span>SHRÁID PHÁDRAIG NAOMHTHA &</span> <lb n="1222"/><span>SRÁID AN CHAPAILL BHUIDHE,</span> <lb n="1223"/><span>I GCORCAIGH.</span></p> <lb n="1224"/> <lb n="1225"/><p><span>Tá lucht cóirithe leighis ann a thuigean</span> <lb n="1226"/><span>a ngnó agus a dheinean</span> <lb n="1227"/><span>go cruinn é.</span></p> <lb n="1228"/> <lb n="1229"/><p><span>Le</span> <lb n="1230"/><span>MÁIRE NÍ RAGHALLAIGH</span></p> <lb n="1231"/> <lb n="1232"/><p><span>An siopa in a bhfuil Páipéir, Leabhair</span> <lb n="1233"/><span>is Tobac ann don Ghaedhilgeoir:</span></p> <lb n="1234"/> <lb n="1235"/><p><span>Uachtar Sráide na Driseoige a 87</span> <lb n="1236"/><span>i mBAILE ÁTHA CLIATH.</span></p> <lb n="1237"/> <lb n="1238"/><p><span>LEABHAIR BHEAGA BHLASDA NA</span> <lb n="1239"/><span>GAEDHILGE</span></p> <lb n="1240"/> <lb n="1241"/><p><span>Ar n-a dtabhairt amach faoi stiúradh na díse</span> <lb n="1242"/><span>seo .i. An Seabhac agus Fionán Mac Coluim.</span></p> <lb n="1243"/> <lb n="1244"/><p><span>Trí leath-phinginní (1½d.) fiacha gacha leabhair díobh.</span></p> <lb n="1245"/> <lb n="1246"/><p><span>Dosaen saor tríd a bpost ar Trí Réalacha (1/6).</span></p> <lb n="1247"/> <lb n="1248"/><p><span>1. “Laethanta Geala” (Kerry School-</span> <lb n="1249"/><span>girl's Diary).</span></p> <lb n="1250"/> <lb n="1251"/><p><span>2. “Cosa Buidhe Árda” (Easy Songs</span> <lb n="1252"/><span>to Catchy Tunes).</span></p> <lb n="1253"/> <lb n="1254"/><p><span>3. “Sean-Amhráin na Mumhan.”</span></p> <lb n="1255"/> <lb n="1256"/><p><span>4. “Déanamh an Chleamhnais” (Short</span> <lb n="1257"/><span>Dramatic Sketch).</span></p> <lb n="1258"/> <lb n="1259"/><p><span>Leanfar de'n sraith so leabhar má gheibhtear céad</span> <lb n="1260"/><span>(100) duine a chuirfidh síos a n-ainmneacha i gcóir</span> <lb n="1261"/><span>dosaein de gach ceann & a chuirfidh na fiacha 1/6</span> <lb n="1262"/><span>chughainn chomh luath is tagann na leabhair chúcha</span> <lb n="1263"/><span>gach tráth. An mbeir-se ar a gcéad so?</span></p> <lb n="1264"/> <lb n="1265"/><p><span>Scríobh go dtí Fionán Mac Coluim,</span> <lb n="1266"/><span>Cillorglan, Ciarraighe.</span></p> <lb n="1267"/> <lb n="1268"/><p><span>Biadh do Ghaedhlaibh — Ceannuig do chuid aráin, cístí, &c., ó Mhuíntir Dhálaigh, Sráid a' tSáirséalaigh, i Luimnigh.</span></p> <lb n="1269"/> <lb n="1270"/><p><span>AN CAPALL DRAOIDHEACHTA.</span></p> <lb n="1271"/> <lb n="1272"/><p><span>Diarmuid Ó Gealbháin do chúm.</span></p> <lb n="1273"/> <lb n="1274"/><p><span>Fonn: “Táimse am chodla.”</span></p> <lb n="1275"/> <lb n="1276"/><p><span>I.</span></p> <lb n="1277"/> <lb n="1278"/><p><span>Ist oidhche Dé Máirt is mé ag triall a bhaile,</span> <lb n="1279"/><span>Thrí bhóithre fada, in imigéin,</span> <lb n="1280"/><span>Seadh do dhearcas-sa taoíbh liom an gearrán</span> <lb n="1281"/><span>árd capaill,</span> <lb n="1282"/><span>Fé n-a dhiallait ghreanta is a shrian breágh</span> <lb n="1283"/><span>caol.</span> <lb n="1284"/><span>Do bhí a bhéalbhach de'n ór n-a bheol go tar-</span> <lb n="1285"/><span>raicthe,</span> <lb n="1286"/><span>Agus fáinní go dlúth 'na chiúmhais de'n</span> <lb n="1287"/><span>airgead,</span> <lb n="1288"/><span>Dhá chluais chanta air & mong donn daithte,</span> <lb n="1289"/><span>Agus cúm caol cailce chun ráis gan bhréig.</span></p> <lb n="1290"/> <lb n="1291"/><p><span>II.</span></p> <lb n="1292"/> <lb n="1293"/><p><span>Is do phreabas anáirde 's is tláth do sheas-</span> <lb n="1294"/><span>aimh sé,</span> <lb n="1295"/><span>Go rabhas san iallait go h-árd fé réim,</span> <lb n="1296"/><span>An t-each caol greanta deagh-dheunt' tar-</span> <lb n="1297"/><span>raicthe,</span> <lb n="1298"/><span>Do thaisdealadh fearainn le h-aois na ré.</span> <lb n="1299"/><span>Nuair a spuras chun siubhail é, mo chúrsaí</span> <lb n="1300"/><span>mearathail!</span> <lb n="1301"/><span>Do shiúbhlaigh sé bánta & árd-chnuic leathana,</span> <lb n="1302"/><span>Cuanta daingeana go bruach na farraige,</span> <lb n="1303"/><span>Draigheanta is sgeacha & bárr na gcraodh.</span></p> <lb n="1304"/> <lb n="1305"/><p><span>III.</span></p> <lb n="1306"/> <lb n="1307"/><p><span>Ba dhoilbh is ba dheorach mo sgéal-sa, gan</span> <lb n="1308"/><span>dearmad,</span> <lb n="1309"/><span>'S an oidhche ag cur sneachtaidh agus gála</span> <lb n="1310"/><span>thréin,</span> <lb n="1311"/><span>Agus mh'each caol donn fé'm dhrom is me</span> <lb n="1312"/><span>ar baill-chrith,</span> <lb n="1313"/><span>Go bhfágfaí me marbh i ndíg nó i bhféith,</span> <lb n="1314"/><span>Mar níl mullóg ná gleann, ná ramhar-chnoc</span> <lb n="1315"/><span>achrainn,</span> <lb n="1316"/><span>Ó Dhaingean Uí Chúis go ciumhais Breácathrach,</span> <lb n="1317"/><span>Ná gur rith sé n-a sháighead go fíochmhar</span> <lb n="1318"/><span>feannaideach,</span> <lb n="1319"/><span>Is mise fé cheangal n-a mhuíng gan bhréig.</span></p> <lb n="1320"/> <lb n="1321"/><p><span>IV.</span></p> <lb n="1322"/> <lb n="1323"/><p><span>Do shiubhlaigh sé an tSnaídhm & árd Cheann</span> <lb n="1324"/><span>Mara,</span> <lb n="1325"/><span>Thar caolta is curraithe agus gleanntáin</span> <lb n="1326"/><span>sléibhe</span> <lb n="1327"/><span>Cathair Saidhbhín agus íochtar Calaithe,</span> <lb n="1328"/><span>Agus iarthar Dhairbhre na sáir-fhear tréan,</span> <lb n="1329"/><span>Níl draib cois abhann ó'n dTeamhair go</span> <lb n="1330"/><span>Tairbeard,</span> <lb n="1331"/><span>Ná gur rith sé dá ndruim mar na faoilin</span> <lb n="1332"/><span>ar barra cnuic,</span> <lb n="1333"/><span>Na Cruacha Dubha Sliabh Luachra' 's an</span> <lb n="1334"/><span>Mhangartan,</span> <lb n="1335"/><span>'Gus i nGleann Tuirc na n-aice ba bhreágh</span> <lb n="1336"/><span>í a léim.</span></p> <lb n="1337"/> <lb n="1338"/><p><span>V.</span></p> <lb n="1339"/> <lb n="1340"/><p><span>Do shiubhlaigh sé an Chlaodach 's an Bhaolach</span> <lb n="1341"/><span>leathan,</span> <lb n="1342"/><span>An Geadach 's an Ruachtach & dúithchí Néill,</span> <lb n="1343"/><span>Ó dheas chun Baoi Bhéara mar a léimeann</span> <lb n="1344"/><span>an seaga,</span> <lb n="1345"/><span>'S chun bárrna Sgealg, gan bádh ná baoghal,</span> <lb n="1346"/><span>Níl ceann teallaig in Éirinn, ná ball i</span> <lb n="1347"/><span>Sasana,</span> <lb n="1348"/><span>Ná gur ritheas ar séirse lem rábaire</span> <lb n="1349"/><span>capaill bhreágh,</span> <lb n="1350"/><span>Connacht mór dtimchioll agus Conndae a</span> <lb n="1351"/><span>Loch Garman,</span> <lb n="1352"/><span>Mar ar ólamair beathuisge agus lionn go</span> <lb n="1353"/><span>daor.</span></p> <lb n="1354"/> <lb n="1355"/><p><span>VI.</span></p> <lb n="1356"/> <lb n="1357"/><p><span>Dá fhaid a bhí an oidhche is fíor nár bhraitheas í,</span> <lb n="1358"/><span>Ag síor-chur ceatha is ag cáthadh braon,</span> <lb n="1359"/><span>Agus mh'each caol donn ag damhas 's ag</span> <lb n="1360"/><span>preabairnaig,</span> <lb n="1361"/><span>De dhruím gach caise agus beárna bhaoghail,</span> <lb n="1362"/><span>Sé labhair sé liom i gciumhais an anaithe,</span> <lb n="1363"/><span>Gurbh é féin an púca do shiubhlaigheann</span> <lb n="1364"/><span>fairsinge,</span> <lb n="1365"/><span>'S nár bhaoghal go bráth go bhfágfí marbh mé,</span> <lb n="1366"/><span>Is sinn ag triall trí Chaiseal le fáinne an</span> <lb n="1367"/><span>lae.</span></p> <lb n="1368"/> <lb n="1369"/><p><span>VII.</span></p> <lb n="1370"/> <lb n="1371"/><p><span>Do ghabhas céad buidheachas lem chaol-each</span> <lb n="1372"/><span>capaill,</span> <lb n="1373"/><span>Thug saor me a bhaile gan smúit ná baoghal,</span> <lb n="1374"/><span>'S ní raibh aon chathair in Éirinn ná gur</span> <lb n="1375"/><span>ólamair dramanna,</span> <lb n="1376"/><span>Fíon is beathuisge, is brannda daor.</span> <lb n="1377"/><span>I nóimeat is cúig do thug sé ins na Ceal-</span> <lb n="1378"/><span>laigh me,</span> <lb n="1379"/><span>Agus thiar ag an bPuínnte do dhiúgamair</span> <lb n="1380"/><span>baraille,</span> <lb n="1381"/><span>Is ag Coill Mhathghamhna an druinn do leig</span> <lb n="1382"/><span>sé ar a dtalamh me,</span> <lb n="1383"/><span>Mar a bhfuair sé me ag taisdeal na h-oidhche</span> <lb n="1384"/><span>aréir.</span></p> <lb n="1385"/> <lb n="1386"/><p><span>(Is mó eachtra iongantach eile ghaibh Diarmuid thríd</span> <lb n="1387"/><span>is é ag taisdeal na mbóithre in Ibh Ráthach. Sin í an</span> <lb n="1388"/><span>uair ritheann an fhilidheacht chuige, leis, deir sé. —</span> <lb n="1389"/><span>Finghin na Leamhna).</span></p> <lb n="1390"/> <lb n="1391"/><p><span>VERBATIM.</span></p> <lb n="1392"/> <lb n="1393"/><p><span>Tá fear ar m'aithne. Peaid a tugtar</span> <lb n="1394"/><span>air. Tá sé bocht ach tá croidhe ana-mhór</span> <lb n="1395"/><span>aige. Níl aige chun é féin & a bhean a chothú</span> <lb n="1396"/><span>ach a phádh beag suarach féin ag sclábhaidheacht.</span> <lb n="1397"/><span>Pé beag mór a thuilleadh sé, ach go h-áirighthe,</span> <lb n="1398"/><span>ba mhinic i dtigh an óil é & ba mhaith an sás é</span> <lb n="1399"/><span>chun an tuarasdal beag a chaitheamh. Ní raibh</span> <lb n="1400"/><span>fear spóirt ná grinn le fagháil ach é, agus</span> <lb n="1401"/><span>chaitheadh sé ‘an diabhal' a bheith i dtúis is i</span> <lb n="1402"/><span>ndeire gach scéil aige. Ní ó na chroidhe é</span> <lb n="1403"/><span>ámhthach ach gur nós é a tharraig sé air. Sa</span> <lb n="1404"/><span>deire bhí sé chomh tugtha san de'n bhéas ná</span> <lb n="1405"/><span>féadfad sé scur de.</span></p> <lb n="1406"/> <lb n="1407"/><p><span>Do bhuail an sagart leis, Domhnach. Bhean-</span> <lb n="1408"/><span>nuigheadar féin dá chéile. “Mhuise, a Pheaid,</span> <lb n="1409"/><span>an mbíonn tá ag tabhairt na mionnaidhe</span> <lb n="1410"/><span>móra fós?” arsan sagart leis.</span></p> <lb n="1411"/> <lb n="1412"/><p><span>“Ar mh'anam féin go mbím, mhuis’” arsa</span> <lb n="1413"/><span>Peaid.</span></p> <lb n="1414"/> <lb n="1415"/><p><span>“Mhuise, a Pheaid, ná caithfeá uait feasta</span> <lb n="1416"/><span>iad,” arsan sagart.</span></p> <lb n="1417"/> <lb n="1418"/><p><span>“An diabhal a bhféadfainn é, 'Athair,” arsa</span> <lb n="1419"/><span>Peaid arís.</span></p> <lb n="1420"/> <lb n="1421"/><p><span>“Seadh, téanam cúpla míle dhe'n mbóthar</span> <lb n="1422"/><span>im' theannta féin féachaint an bhféadfá cosc</span> <lb n="1423"/><span>a chur leo.”</span></p> <lb n="1424"/> <lb n="1425"/><p><span>“Tá's a'Dia, 'Athair, ná féadfainn,” arsa</span> <lb n="1426"/><span>Peaid.</span></p> <lb n="1427"/> <lb n="1428"/><p><span>Do ghluaiseadar leo ach ba bheag an feabhas</span> <lb n="1429"/><span>a bhí ag teacht ar chainnt Pheaid. Aimsir an</span> <lb n="1430"/><span>Earraigh dob' í í agus ní fada go bhfeacaidh</span> <lb n="1431"/><span>Peaid muc i ngort phrátaí a dhuine muinn-</span> <lb n="1432"/><span>teardha, Seán Ás.</span></p> <lb n="1433"/> <lb n="1434"/><p><span>“Ara th'anam'n diabhal, 'Athair!” ar seis-</span> <lb n="1435"/><span>an. “Féach an diablóir cránach san ag</span> <lb n="1436"/><span>tóbhach prátaí an fhir sin a chuir sé indé.”</span> <lb n="1437"/><span>Siúd leis & an sagart ag briseadh a chroidhe</span> <lb n="1438"/><span>ag gáiridhe fé. Nuair a tháinig Peaid thar</span> <lb n="1439"/><span>n-ais bhí sé i n-am dul abhaile.</span></p> <lb n="1440"/> <lb n="1441"/><p><span>“Gheobhair culaith éadaigh uaim má stad-</span> <lb n="1442"/><span>fair des na mallachtaí,” arsan sagart leis.</span></p> <lb n="1443"/> <lb n="1444"/><p><span>“Nár mhairead le dul abhaile má fhéad-</span> <lb n="1445"/><span>fainn é,” arsa Peaid.</span></p> <lb n="1446"/> <lb n="1447"/><p><span>“Is tú an fear céadna i gcomhnaidhe,”</span> <lb n="1448"/><span>arsan sagart, “ach pé scéal é buail siar</span> <lb n="1449"/><span>amáireach agus gheobhair an chulaith.”</span></p> <lb n="1450"/> <lb n="1451"/><p><span>“An diabhal go dteastochadh sí uaim</span> <lb n="1452"/><span>'Athair,” arsa Peaid.</span></p> <lb n="1453"/> <lb n="1454"/><p><span>Lá ar na mháireach chuaidh Peaid siar agus</span> <lb n="1455"/><span>fuair sé an chulaith. Nuair a bhí sé ag im-</span> <lb n="1456"/><span>theacht léi d'fhiafruigh an sagart de an raibh</span> <lb n="1457"/><span>aon bheannacht aige le tabhairt do. “Ó! an</span> <lb n="1458"/><span>diabhal beannacht a thugaim-se d'aoinne ná</span> <lb n="1459"/><span>níl siad agam; ach an diabhal me, 'Athair,</span> <lb n="1460"/><span>ach go n-abrochadh go bhfága Dian buan tu.”</span></p> <lb n="1461"/> <lb n="1462"/><p><span>“Imthigh uaim, a dhuine,” arsan sagart.</span> <lb n="1463"/><span>“Ní bhainfeadh aingil na bhflaitheas aon chomh-</span> <lb n="1464"/><span>throm díot.</span></p> <lb n="1465"/> <lb n="1466"/><p><span>Séamas Firtéar.</span> <lb n="1467"/></p> </div> <pb n="7"/> <div><lb n="1468"/><p><span>CUMANN NA DTÉX.</span></p> <lb n="1469"/> <lb n="1470"/><p><span>Tá an Irish Text Society i Lonndain</span> <lb n="1471"/><span>tar éis an tríomhadh leabhar (an leabhar</span> <lb n="1472"/><span>deiridh) d'fhilidheacht Uí Bhruadair a chur</span> <lb n="1473"/><span>amach. An tAthair S. Mac Fhirléighin, Ó.Í.,</span> <lb n="1474"/><span>do chuir eagar ar na trí leabhair agus</span> <lb n="1475"/><span>d'aistrigh an fhilidheacht go Béarla agus</span> <lb n="1476"/><span>do scríobh tagradh agus nótaí, &rl., &rl.</span> <lb n="1477"/><span>Dhá shlígh atá chun leabhar mar so do</span> <lb n="1478"/><span>mheas .i. feabhas nó olcas na litridheachta</span> <lb n="1479"/><span>atá sa leabhar ar dtúis; agus ar an</span> <lb n="1480"/><span>dara cúinse — ábaltacht an eagarthóra &</span> <lb n="1481"/><span>a chúramaighe a dhein sé a chuid oibre.</span> <lb n="1482"/><span>San leabhar so tá an litridheacht & an</span> <lb n="1483"/><span>eagarthóireacht ar fheabhas. Leabhar le</span> <lb n="1484"/><span>filidheacht agus leabhar le scoláireacht</span> <lb n="1485"/><span>& leabhar le stair Éireann iseadh an</span> <lb n="1486"/><span>“Duanaire.” Is mór dá dhuagh a fuair</span> <lb n="1487"/><span>an t-eagarthóir, ach ba dhíol duaigh dánta</span> <lb n="1488"/><span>Uí Bhruadair mara mbeadh amháin ach ar</span> <lb n="1489"/><span>son an eolais atá ionnta ar chúrsaí</span> <lb n="1490"/><span>Éireann le linn Shéamais agus Liam do</span> <lb n="1491"/><span>bheith ag stracadh Éireann eatartha, agus</span> <lb n="1492"/><span>le linn an tSáirséalaigh do bheith 'na —</span></p> <lb n="1493"/> <lb n="1494"/><p><span>“Oscar nimhneach coscrach cíocrach</span> <lb n="1495"/><span>Olcach íotmhar lá an éirligh.”</span></p> <lb n="1496"/> <lb n="1497"/><p><span>Le déanaighe leis do chuir an cum-</span> <lb n="1498"/><span>ann céadna filidheacht Uí Chearbhalláin</span> <lb n="1499"/><span>an cheoil amach. Dob' fhearr d'fhear ceoil</span> <lb n="1500"/><span>Ó Cearbhalláin ná d'fhile, agus is truagh</span> <lb n="1501"/><span>ná raibh adhbhar ní b'fhearr ag Tomás Ó</span> <lb n="1502"/><span>Máille, an t-eagarthóir, chun comhthrom</span> <lb n="1503"/><span>ceart a thabhairt do'n scoláireacht mhór</span> <lb n="1504"/><span>atá air. Fé mar atá is mór an méid</span> <lb n="1505"/><span>oibre & léirighthe atá déanta ag Tomás</span> <lb n="1506"/><span>sa leabhar so, & is méadú eolais ar an</span> <lb n="1507"/><span>nGaedhilg d'aoinne staidéar a dhéanamh</span> <lb n="1508"/><span>ar shaothar Thomáis ann.</span></p> <lb n="1509"/> <lb n="1510"/><p><span>Níl slígh sa pháipéar beag so chun léir-</span> <lb n="1511"/><span>mheas mion a dhéanamh ar aon leabhar.</span> <lb n="1512"/><span>Sé is maith linn ná focal molta a rádh</span> <lb n="1513"/><span>i dtaobh “Cumann na dTex” féin. Ní</span> <lb n="1514"/><span>dhearna aon chumann riamh fós oiread</span> <lb n="1515"/><span>tairbhe do litridheacht na Gaedhilge agus</span> <lb n="1516"/><span>tá déanta aca san. Le h-ocht mbliana</span> <lb n="1517"/><span>déag tá naoi gcinn déag de leabhraibh</span> <lb n="1518"/><span>tairbheacha Gaedhilge curtha amach aca;</span> <lb n="1519"/><span>togha scoláirí Éireann do dhein eagar</span> <lb n="1520"/><span>ortha, & clodóireacht & clúdach slachtmhar</span> <lb n="1521"/><span>ornáideach ar gach leabhar aca. Lucht na</span> <lb n="1522"/><span>Gaedhilge a léigheamh, is mór aca na</span> <lb n="1523"/><span>leabhair sin, is mór an slacht ar ár</span> <lb n="1524"/><span>gcuid leabharlann iad & cúis mhaoidhimh</span> <lb n="1525"/><span>iseadh iad le teasbáint do cháirde agus</span> <lb n="1526"/><span>d'eascáirde na teangan so 'gainne.</span></p> <lb n="1527"/> <lb n="1528"/><p><span>Is truagh ámhthach gur i gan fhios nach</span> <lb n="1529"/><span>mór atá an obair mhaith san á dhéanamh</span> <lb n="1530"/><span>ag Cumann na dTéx. Ní thugaid lucht</span> <lb n="1531"/><span>na Gaedhilge a léigheamh i nÉirinn an</span> <lb n="1532"/><span>chabhair ba cheart dóibh do'n Chumann. Níl</span> <lb n="1533"/><span>ach 500 nó 600 duine ar fad páirteach</span> <lb n="1534"/><span>sa ghnó agus níl ach 46% díobh san in</span> <lb n="1535"/><span>Éirinn. Ní h-aon mhaoidheamh dúinne sa</span> <lb n="1536"/><span>bhaile annso an scéal a bheith mar sin.</span> <lb n="1537"/><span>Ba chóir, ar a laighead, go mbeadh míle</span> <lb n="1538"/><span>duine ar an gCumann san, as Éirinn. Ba</span> <lb n="1539"/><span>chóir go mbeadh gach leabharlann (poiblighe</span> <lb n="1540"/><span>& príomhaideach) sa tír seo ceangailte</span> <lb n="1541"/><span>leis an gcumann san. Nílid, agus is</span> <lb n="1542"/><span>mór an truagh (& an náire b'fhéidir) é.</span></p> <lb n="1543"/> <lb n="1544"/><p><span>Dar linn, leis, ní dheineann an Cumann</span> <lb n="1545"/><span>féin a ndóthain cainnte na dtaobh féin.</span> <lb n="1546"/><span>Is beag duine a chloiseann trácht ar an</span> <lb n="1547"/><span>obair atá ar siubhal aca. Tuigimíd dar</span> <lb n="1548"/><span>ndóigh, nach ionnan Cumann liteardha &</span> <lb n="1549"/><span>lucht trádála agus díolta leabhar, ach</span> <lb n="1550"/><span>mar sin féin, dá ndeineadh Cumann na</span> <lb n="1551"/><span>dTéx aithris ar an nós a bhíonn ag lucht</span> <lb n="1552"/><span>foillsighthe leabhar ní bheadh oiread dá</span> <lb n="1553"/><span>gcuid féin gan díol agus atá.</span></p> <lb n="1554"/> <lb n="1555"/><p><span>Seacht is réal gach bliain atá ar lucht</span> <lb n="1556"/><span>an Chumainn a dhíol. Faillighe agus easba</span> <lb n="1557"/><span>feasa is mó fé ndeara ná díolann 1000</span> <lb n="1558"/><span>duine eile i nÉirinn an 7/6 sin. Bíodh</span> <lb n="1559"/><span>deire leis an dá chúis sin feasta. Scríobh</span> <lb n="1560"/><span>go dtí Miss Eleanor Hull, 20 Hanover</span> <lb n="1561"/><span>Square, London.</span></p> <lb n="1562"/> <lb n="1563"/><p><span>SEOTHOLO MAGAIDH.</span></p> <lb n="1564"/> <lb n="1565"/><p><span>I.</span></p> <lb n="1566"/> <lb n="1567"/><p><span>Óra Neilí arú a chumainn 's a Neilí aru a</span> <lb n="1568"/><span>bhuidheanaigh,</span> <lb n="1569"/><span>Cé hé an fear fada san, sa chúinne annsan</span> <lb n="1570"/><span>taoibh leat?</span></p> <lb n="1571"/> <lb n="1572"/><p><span>(Seotholo, seo leó, seo leo a bháibín,</span> <lb n="1573"/><span>Seotholo, ú leó, seo leó a bháibín).</span> <lb n="1574"/><span>'S an duine atá ar buile thu nó an duine</span> <lb n="1575"/><span>atá 'r baois tu,</span> <lb n="1576"/><span>Nó an aithnigheann tú feasta leanbh an tighe</span> <lb n="1577"/><span>seo!</span> <lb n="1578"/><span>(Seotholo, &rl.)</span> <lb n="1579"/><span>Shiubhlaigheas an domhan agus thánga mé</span> <lb n="1580"/><span>arís,</span> <lb n="1581"/><span>Féasóga ar leanbhaí níor cheapas go mbíodh.</span> <lb n="1582"/><span>(Seotholo, &rl.)</span></p> <lb n="1583"/> <lb n="1584"/><p><span>II.</span></p> <lb n="1585"/> <lb n="1586"/><p><span>Óra Neilí arú chumainn 's a Neilí 'rú</span> <lb n="1587"/><span>'chroidhe liom,</span> <lb n="1588"/><span>Cé'r leis na bútaisí tá i seomra an tighe</span> <lb n="1589"/><span>seo.</span> <lb n="1590"/><span>(Seotholo, &rl.)</span> <lb n="1591"/><span>'S an duine atá ar buile thu nó an duine</span> <lb n="1592"/><span>atá ar baois tu,</span> <lb n="1593"/><span>Nó ná haithnigheann tú feasta galúin an</span> <lb n="1594"/><span>tighe seo.</span> <lb n="1595"/><span>(Seotholo, &rl.)</span> <lb n="1596"/><span>Shiubhlaigheas an domhan agus thánga me</span> <lb n="1597"/><span>arís,</span> <lb n="1598"/><span>Spuir ar ghalúin ní fheaca ó imthigheas.</span> <lb n="1599"/><span>(Seotholo, &rl.)</span></p> <lb n="1600"/> <lb n="1601"/><p><span>III.</span></p> <lb n="1602"/> <lb n="1603"/><p><span>'S a Neilí arú chumainn 's a Neilí 'rú</span> <lb n="1604"/><span>'bhuidheanaigh,</span> <lb n="1605"/><span>Cé'r leis na capaill atá ar stáblaí an</span> <lb n="1606"/><span>tighe seo?</span> <lb n="1607"/><span>(Seotholo, &rl.)</span> <lb n="1608"/><span>'S an duine atá ar buile, &rl.,</span> <lb n="1609"/><span>Nó an aithnigheann tu feasda loluíghigh an</span> <lb n="1610"/><span>tighe seo.</span> <lb n="1611"/><span>(Seotholo, &rl.)</span> <lb n="1612"/><span>Shiubhlaigheas an domhan agus thánga mé</span> <lb n="1613"/><span>arís,</span> <lb n="1614"/><span>Cruite ar loluíghigh ní fheaca ó imthigheas.</span> <lb n="1615"/><span>(Seotholo, &rl.)</span></p> <lb n="1616"/> <lb n="1617"/><p><span>Cáit Ní Fhianachta,</span> <lb n="1618"/><span>Sgoil Chathar Suibheán, Íbh Ráthach,</span> <lb n="1619"/><span>do sholáthruigh.</span></p> <lb n="1620"/> <lb n="1621"/><p><span>Ná dearmhaid so, a chara.</span></p> <lb n="1622"/> <lb n="1623"/><p><span>Ceannuigh do chuid earraí ó sna daoinibh a</span> <lb n="1624"/><span>bhfuil fógra aca sa “LÓCHRANN,” & cuir i</span> <lb n="1625"/><span>n-iúl dóibh gur sa “LÓCHRANN” a chonaicís</span> <lb n="1626"/><span>an fógra. Cabhróghaidh san go mór linn.</span></p> <lb n="1627"/> <lb n="1628"/><p><span>Scáth ó'n nGréin,</span> <lb n="1629"/><span>nó fós ó'n bhfearthainn.</span></p> <lb n="1630"/> <lb n="1631"/><p><span>Foscáin Gréine,</span> <lb n="1632"/><span>Foscáin Fearthanna,</span> <lb n="1633"/><span>Bréagáin Leanbh, is</span> <lb n="1634"/><span>Madaí Dorn.</span></p> <lb n="1635"/> <lb n="1636"/><p><span>Tigh “An Bhata Droighin Éille” Teó.</span></p> <lb n="1637"/> <lb n="1638"/><p><span>(‘H. JOHNSTON’) </span></p> <lb n="1639"/> <lb n="1640"/><p><span>Sráid Phádraig N., i gCORCAIGH.</span></p> <lb n="1641"/> <lb n="1642"/><p><span>GUAILNEÁIN</span> <lb n="1643"/><span>SEANDÚNA.</span></p> <lb n="1644"/> <lb n="1645"/><p><span>Bhí cúigear ar chárr ag gluaiseacht</span> <lb n="1646"/><span>Tráth bhriseadar na humaí,</span> <lb n="1647"/><span>Is nuair thuigeadar a bhfionntar</span> <lb n="1648"/><span>Ba chráidhte dúr a gcló.</span> <lb n="1649"/><span>“Ach, tá peidhre 'n Shandon Braces’</span> <lb n="1650"/><span>Ars an t-iománaidhe leó go scléipeach</span> <lb n="1651"/><span>“Agam, is táid chómh tréan san</span> <lb n="1652"/><span>Go ndéanfaid dúinn an gnó!”</span></p> <lb n="1653"/> <lb n="1654"/><p><span>Le fághail in a mór-chodaibh ó'n té</span> <lb n="1655"/><span>dheinean —</span></p> <lb n="1656"/> <lb n="1657"/><p><span>TOMÁS Ó GORMÁIN</span></p> <lb n="1658"/> <lb n="1659"/><p><span>Calaphort an Phápa, Corcaigh.</span></p> <lb n="1660"/> <lb n="1661"/><p><span>CHÓMH BLASTA LE h-AON-ÍM!</span></p> <lb n="1662"/> <lb n="1663"/><p><span>MARGAIRÍN</span> <lb n="1664"/><span>“LEANDAR”</span></p> <lb n="1665"/> <lb n="1666"/><p><span>Tá 'a dhéanamh i gCORCAIGH</span> <lb n="1667"/><span>ag</span></p> <lb n="1668"/> <lb n="1669"/><p><span>Ó DUBHDAILL, Ó MATHÚNA</span> <lb n="1670"/><span>Agus a gCualucht.</span></p> <lb n="1671"/> <lb n="1672"/><p><span>Bí 'á lorg ar lucht siopa, led' thoil.</span></p> <lb n="1673"/> <lb n="1674"/><p><span>Tá le fághail uainn-ne —</span></p> <lb n="1675"/> <lb n="1676"/><p><span>TÉ BLASTA CÚMHRA.</span></p> <lb n="1677"/> <lb n="1678"/><p><span>Ceannuigh púnt de mar shompla.</span></p> <lb n="1679"/> <lb n="1680"/><p><span>SIMCOX is a chlann mhac (Teo.)</span></p> <lb n="1681"/> <lb n="1682"/><p><span>10 Sráid Phádraig N.,</span></p> <lb n="1683"/> <lb n="1684"/><p><span>CORCAIGH.</span></p> <lb n="1685"/> <lb n="1686"/><p><span>BIADH DON DUINE IS</span> <lb n="1687"/><span>BIADH DON BHEITHIDHEACH.</span></p> <lb n="1688"/> <lb n="1689"/><p><span>Tá RAIDHSE DE GACH SAGHAS</span> <lb n="1690"/><span>BÍDH LE FÁGHAIL UAINN-NE.</span></p> <lb n="1691"/> <lb n="1692"/><p><span>Cuir cárta chúgainn ar lorg gacha eolais —</span></p> <lb n="1693"/> <lb n="1694"/><p><span>SÉAMUS Ó NÉILL</span> <lb n="1695"/><span>is a chlann mhac (teo.),</span></p> <lb n="1696"/> <lb n="1697"/><p><span>Cionn tSáile, Co. Chorcaighe.</span></p> <lb n="1698"/> <lb n="1699"/><p><span>Togha gacha bídh i gcóir na mbeithidheach, le fághail ó Mhuíntir Dhálaigh, Sráid an tSáirséalaigh, i Luimnigh.</span> <lb n="1700"/></p> </div> <pb n="8"/> <div><lb n="1701"/><p><span>GACH CÓIR SCOILE!</span></p> <lb n="1702"/> <lb n="1703"/><p><span>Tá againn-ne</span> <lb n="1704"/><span>LEABHAIR don LEABHARLAINN</span></p> <lb n="1705"/> <lb n="1706"/><p><span>— agus —</span></p> <lb n="1707"/> <lb n="1708"/><p><span>LEABHAIR mar DHUAISEANNA.</span></p> <lb n="1709"/> <lb n="1710"/><p><span>Scríobh chugainn ar lorg eolais:</span></p> <lb n="1711"/> <lb n="1712"/><p><span>MUINNTIR FHALLAMHAIN</span> <lb n="1713"/><span>(Fallon Bros. Ltd.)</span></p> <lb n="1714"/> <lb n="1715"/><p><span>Cúirt Dáma a 13 & a 14,</span> <lb n="1716"/><span>in Áth Cliath.</span></p> <lb n="1717"/> <lb n="1718"/><p><span>Smithfield a 88, i mBealfeirste.</span></p> <lb n="1719"/> <lb n="1720"/><p><span>Sráid Uí Chonaill a 72, i bPortláirge.</span></p> <lb n="1721"/> <lb n="1722"/><p><span>Tá…</span> <lb n="1723"/><span>SCÉALUIDHEACHT-GAN-</span> <lb n="1724"/><span>SRAÍNNG</span></p> <lb n="1725"/> <lb n="1726"/><p><span>d'á múineadh</span> <lb n="1727"/><span>ag togha na</span> <lb n="1728"/><span>múinteóirí</span></p> <lb n="1729"/> <lb n="1730"/><p><span>I SCOIL UÍ SHÚILEABHÁIN</span></p> <lb n="1731"/> <lb n="1732"/><p><span>SA ‘MHARDÍOG,’</span></p> <lb n="1733"/> <lb n="1734"/><p><span>I gCORCAIGH.</span></p> <lb n="1735"/> <lb n="1736"/><p><span>Is í an scoil is mó cáil agus</span> <lb n="1737"/><span>is fearr cóir i n-Éirinn.</span></p> <lb n="1738"/> <lb n="1739"/><p><span>Múintear</span></p> <lb n="1740"/> <lb n="1741"/><p><span>SRANNG-SCÉALUIDHEACHT</span></p> <lb n="1742"/> <lb n="1743"/><p><span>ann do chailiní, i gcóir Oifige</span> <lb n="1744"/><span>an Phuist, sa ló nó istoidhche.</span></p> <lb n="1745"/> <lb n="1746"/><p><span>Scríobh chun an Árd-Oide.</span></p> <lb n="1747"/> <lb n="1748"/><p><span>A CHARA!</span></p> <lb n="1749"/> <lb n="1750"/><p><span>Má's mian leat greann, má's mian leat Gaedhilg,</span> <lb n="1751"/><span>Má's mian leat spórt agus pléisiúr mór,</span> <lb n="1752"/><span>Má's mian leat sláinte, má's mian leat féile,</span> <lb n="1753"/><span>Má's mian leat céilidh, rinnce 'gus ceól</span></p> <lb n="1754"/> <lb n="1755"/><p><span>Tabhair cuaird i mbliana ar</span></p> <lb n="1756"/> <lb n="1757"/><p><span>CHOLÁISTE</span> <lb n="1758"/><span>EOGHAIN UÍ CHOMHRAIDHE</span></p> <lb n="1759"/> <lb n="1760"/><p><span>Carraig a' Chabhaltaigh</span> <lb n="1761"/><span>i gCondae an Chláir.</span></p> <lb n="1762"/> <lb n="1763"/><p><span>An Chéad Shéasún —</span> <lb n="1764"/><span>Ó Iúl 9adh go Lughnasa 4adh.</span></p> <lb n="1765"/> <lb n="1766"/><p><span>An Tarna Séasún —</span> <lb n="1767"/><span>Ó Lughnasa 6adh go M. Fómhair 1adh.</span></p> <lb n="1768"/> <lb n="1769"/><p><span>Gheobhair gach eolas ó'n Rúnaire —</span></p> <lb n="1770"/> <lb n="1771"/><p><span>Brian Ó hUigín, Coláiste Uí Chomhraidhe,</span> <lb n="1772"/><span>Carraig a' Chabhaltaigh.</span></p> <lb n="1773"/> <lb n="1774"/><p><span>An Mhin Choirce is fearr blas agus is</span> <lb n="1775"/><span>mó substaint — MIN MHAGHCHROMTHA</span></p> <lb n="1776"/> <lb n="1777"/><p><span>MÍCHEÁL Ó Caoimh, a dheinean,</span> <lb n="1778"/><span>I MAGHCHROMTHA.</span></p> <lb n="1779"/> <lb n="1780"/><p><span>Scríobh chuige.</span></p> <lb n="1781"/> <lb n="1782"/><p><span>Ceachta Cainnte Gramadaighe. Seán Ó Catháin do scríobh. An Ghramadach Ghaedhilge is fearr. 2/6. Muinntear Ghuill, Áth Cliath.</span></p> <lb n="1783"/> <lb n="1784"/><p><span>“CUIR BÉARLA AIR SEO DHOM.”</span></p> <lb n="1785"/> <lb n="1786"/><p><span>Bhí formad idir pharóiste Gleanna</span> <lb n="1787"/><span>Fleisce & paróiste Bhaile Mhúirne le</span> <lb n="1788"/><span>cuimhne na n-asal, agus is mó cuma in</span> <lb n="1789"/><span>ar theispeánadar é. Bhí aonach i Neidín</span> <lb n="1790"/><span>lá, agus bhí daoine ó'n dá pharóiste ann,</span> <lb n="1791"/><span>mar bu ghnáth, & bhíodar ar aon-bhóthar</span> <lb n="1792"/><span>amháin ag teacht abhaile dhóibh ump thráth-</span> <lb n="1793"/><span>nóna, fé dhéin Chille Garbháin. Thosnuig</span> <lb n="1794"/><span>bruighean eatortha, agus leanadar air go</span> <lb n="1795"/><span>dtáinig na píléirí ortha agus do gabhadh</span> <lb n="1796"/><span>cuid acu agus do tugadh ós cómhair na</span> <lb n="1797"/><span>cúirte i Neidín iad, seachtain nó dhó</span> <lb n="1798"/><span>na dhiaidh san. Bhí roinn daoine ag na</span> <lb n="1799"/><span>píléirí ann chun fínné do thabhairt, agus</span> <lb n="1800"/><span>in a measg so bhí sean-duine áirithe ó</span> <lb n="1801"/><span>Chill Gharbháin. Bhí an sean-duine seo</span> <lb n="1802"/><span>gaolmhar le muinntir Ghleanna Fleisce,</span> <lb n="1803"/><span>agus le muinntir Bhaile Mhúirne, & níor</span> <lb n="1804"/><span>theastuig uaidh tuitim amach le h-aon-</span> <lb n="1805"/><span>taobh acu. Gaedhluinn iseadh bhí ar siúbhal</span> <lb n="1806"/><span>acu go léir, sa chúirt, ach amháin ag na</span> <lb n="1807"/><span>píléiríbh agus ag an mbreitheamh; agus</span> <lb n="1808"/><span>bhí fear-teangan ann chun Béarla do</span> <lb n="1809"/><span>chur ar an bhfínné, mar áise do'n tsaghas</span> <lb n="1810"/><span>breithimh a bhí ann, i dtreó go dtuigfeadh</span> <lb n="1811"/><span>saé an sgeul. Bhí go maith go dtáinig an</span> <lb n="1812"/><span>sean-duine seo chun fínné do thabhairt uaidh.</span> <lb n="1813"/><span>“Ask him did he see the row starting,”</span> <lb n="1814"/><span>arsa an breitheamh. “An bhfeachaís an</span> <lb n="1815"/><span>t-achrann ag tosnú?” ars an fear tean-</span> <lb n="1816"/><span>gan. “Chonnac,” ars an sean-duine.</span></p> <lb n="1817"/> <lb n="1818"/><p><span>“He did, your worship,” ars an fear</span> <lb n="1819"/><span>teangan. “Ask him to tell us how it</span> <lb n="1820"/><span>all happened from start to finish,”</span> <lb n="1821"/><span>ars an breitheamh. “Innis do'n chúirt</span> <lb n="1822"/><span>cionnus mar a thuit an sgeul amach ó</span> <lb n="1823"/><span>thosach, deire,” ars an fear teangan.</span></p> <lb n="1824"/> <lb n="1825"/><p><span>“Ó,” ars an sean-duine, “is amhlaidh bhí</span> <lb n="1826"/><span>an sgéal ar dtúis in a thúrlamá giúng</span> <lb n="1827"/><span>acu; tar éis tamall annsan, bhí sé in</span> <lb n="1828"/><span>a straoíliomá straoíl acu, & ba gheárr</span> <lb n="1829"/><span>gur thugas fé ndeara go raibh sé in a</span> <lb n="1830"/><span>chíorliomá bocs. Bhí cic an bhodaigh shíos</span> <lb n="1831"/><span>i dtóin an bhodaigh shuas, agus cic an</span> <lb n="1832"/><span>bhodaigh shuas i dtóin an bhodaigh shíos:</span> <lb n="1833"/><span>mar fhágas iad iseadh fuaireas iad, agus</span> <lb n="1834"/><span>mar a fuaireas iad iseadh d'fhágas iad,</span> <lb n="1835"/><span>in a margaíbh Múmhan, & in a gcraobhaibh</span> <lb n="1836"/><span>aonaigh, agus in a madraíbh fime trí na</span> <lb n="1837"/><span>chéile.”</span></p> <lb n="1838"/> <lb n="1839"/><p><span>“Ó! fo! fo!” ars an fear teangan,</span> <lb n="1840"/><span>“ní fheudfainn-se Béarla do chur air</span> <lb n="1841"/><span>sin.”</span></p> <lb n="1842"/> <lb n="1843"/><p><span>Agus dar ndóigh, níor bh' iongna ná</span> <lb n="1844"/><span>feudfadh. Ach tá daoine ann, agus is</span> <lb n="1845"/><span>dóigh leó go bhfuil Béarla ar gach aon</span> <lb n="1846"/><span>rud. An duine acu san tusa, a léigh-</span> <lb n="1847"/><span>theóir? Má is eadh, cuir Béarla air</span> <lb n="1848"/><span>fhínné an t-sean-duine.</span></p> <lb n="1849"/> <lb n="1850"/><p><span>Seán Ó Cuill.</span></p> <lb n="1851"/> <lb n="1852"/><p><span>“Bhfuil éinne marbh sa pharóiste anois?”</span> <lb n="1853"/><span>ars an sagart leis an mnaoi caointe a</span> <lb n="1854"/><span>magadh fúithi. Ar sise:</span></p> <lb n="1855"/> <lb n="1856"/><p><span>“Mo chreach gheur fhada ghuirt</span> <lb n="1857"/><span>Agus is fearr 'fhios agat-sa ná agam,</span> <lb n="1858"/><span>Mar is fíon duit-se é agus is puins</span> <lb n="1859"/><span>Is coirce dod' láir é istig</span> <lb n="1860"/><span>Agus is airgead bán é id' chroibh.”</span></p> <lb n="1861"/> <lb n="1862"/><p><span>A Ghaedheala! Ceannuighidh rothar Gaedhealach .i.</span></p> <lb n="1863"/> <lb n="1864"/><p><span>“AN LÚCÁNIA”</span> <lb n="1865"/><span>(de dhéantús na hÉireann)</span></p> <lb n="1866"/> <lb n="1867"/><p><span>ó</span></p> <lb n="1868"/> <lb n="1869"/><p><span>Dhomhnall Ó Buachalla, Magh Nuadhat.</span></p> <lb n="1870"/> <lb n="1871"/><p><span>Is maith an chóir iad so chun Gaedhilge</span> <lb n="1872"/><span>do mhúineadh:</span></p> <lb n="1873"/> <lb n="1874"/><p><span>“Scéalta don Aos Óg,” 2d.</span></p> <lb n="1875"/> <lb n="1876"/><p><span>“Ceachta Scoile,” a I., II., III. 2½d., 3½d., 4½d.</span></p> <lb n="1877"/> <lb n="1878"/><p><span>“Cairteanna chun Cómhrádh do Mhúineadh” —</span> <lb n="1879"/><span>iad go daithte is go hoireamhnach ar gach</span> <lb n="1880"/><span>chuma. I., II., III., IV. 4/-, 4/6, 4/6, 4/6</span></p> <lb n="1881"/> <lb n="1882"/><p><span>Gaedhil a bhfuil Trácht ortha:</span></p> <lb n="1883"/> <lb n="1884"/><p><span>Peictiúirí dhíobh so — Meadhbh, An Sáirséalach,</span> <lb n="1885"/><span>Naomh Pádraig, Brian Bóraimhe, Naomh</span> <lb n="1886"/><span>Colmcille, Wolf Tone, Naomh Bréandán,</span> <lb n="1887"/><span>An Búrcach, Riobárd Emmet & Dómhnal</span> <lb n="1888"/><span>Ó Conaill. 10 gcinn ar fad — iad fé</span> <lb n="1889"/><span>gharmaí dara agus ciumhais órdha le gach</span> <lb n="1890"/><span>garm — £3 an beart.</span></p> <lb n="1891"/> <lb n="1892"/><p><span>Leabhair iad so a thaithnfidh leat — “Every</span> <lb n="1893"/><span>Irishman's Library.” 2/6 a' leabhar —</span></p> <lb n="1894"/> <lb n="1895"/><p><span>Cuir cárta ag triall orainn</span> <lb n="1896"/><span>ar lorg leabhráin eolais:</span></p> <lb n="1897"/> <lb n="1898"/><p><span>“The Educational Co. of Ireland,”</span> <lb n="1899"/><span>89 Sráid Talbóid, Áth Cliath.</span></p> <lb n="1900"/> <lb n="1901"/><p><span>Earraí Gaedhealacha do Ghaedhlaibh!</span></p> <lb n="1902"/> <lb n="1903"/><p><span>Léinte. Lámhainní. Carabhata.</span></p> <lb n="1904"/> <lb n="1905"/><p><span>Stocaí. “Guailneáin.” Bróga.</span></p> <lb n="1906"/> <lb n="1907"/><p><span>Caipíní agus Hataí,</span></p> <lb n="1908"/> <lb n="1909"/><p><span>ó Th. Ó Lochlainn,</span></p> <lb n="1910"/> <lb n="1911"/><p><span>19 Sráid na Páirliméide, Baile Átha Cliath.</span></p> <lb n="1912"/> <lb n="1913"/><p><span>Bíodh píopa maith</span> <lb n="1914"/><span>Gaedhlach agat.</span></p> <lb n="1915"/> <lb n="1916"/><p><span>Tá</span> <lb n="1917"/><span>Píopaí Mhic Pheadair</span> <lb n="1918"/><span>le ceannach i ngach siopa tobac.</span></p> <lb n="1919"/> <lb n="1920"/><p><span>Cuir a dtuairisc ar</span> <lb n="1921"/><span>lucht a ndéanta —</span></p> <lb n="1922"/> <lb n="1923"/><p><span>Capp & Mac Peadair Teo.</span></p> <lb n="1924"/> <lb n="1925"/><p><span>Faiche Shain Stiabhna,</span> <lb n="1926"/><span>Áth Cliath.</span></p> <lb n="1927"/> <lb n="1928"/><p><span>Má léighir Béarla,</span> <lb n="1929"/><span>Léigh leabhair mhaithe.</span></p> <lb n="1930"/> <lb n="1931"/><p><span>Ta Béarla is Gaedhilg ann.</span></p> <lb n="1932"/> <lb n="1933"/><p><span>“The Red Spy,” by D. M. Lenihan; scéal ar</span> <lb n="1934"/><span>cogadh Gaedhal ar son tailimh is treabhachais</span> <lb n="1935"/><span>é sin; 3/6 agus postas 5d.</span></p> <lb n="1936"/> <lb n="1937"/><p><span>“Convice No. 25,” by James Murphy; scéal ar</span> <lb n="1938"/><span>ruagairt Ghaedal ó thalamh na Midhe; 3/6 &</span> <lb n="1939"/><span>postas 5d.</span></p> <lb n="1940"/> <lb n="1941"/><p><span>Scríobh ar lorg liosta agus tuille eolais.</span></p> <lb n="1942"/> <lb n="1943"/><p><span>Séamus Ó Dubhthaigh & a Chua.,</span></p> <lb n="1944"/> <lb n="1945"/><p><span>Sráid Westmoreland a' 38, Áth Cliath.</span></p> <lb n="1946"/> <lb n="1947"/><p><span>Clóchualacht Seandúna, Corcaigh, do chlóbhuail.</span></p></div></body></text></TEI>
19 Dawson Street, Dublin 2
D02 HH58 +353 1 676 2570 info@ria.ie
Cookie Use
Website developed by Niall O'Leary Services
