Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Mac Cárthaigh Mór</title><author><name type="main">Pádraig Ó Séaghdha</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">LM128</note>
                         <note type="L">3</note>
                         <note type="B">1908</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2013</date><idno>LM128</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title>Mac Cárthaigh Mór</title><author>Pádraig Ó Séaghdha</author><imprint><publisher>Connradh na Gaedhilge</publisher><date>1908</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>Mac Cárthaigh Mór</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>AN FHUIREANN.</span></p>
<lb n="4"/>
<lb n="5"/><p><span>Mac Cárthaigh Mór. — Ceann urraidh Chlainne Cárthaigh.</span></p>
<lb n="6"/>
<lb n="7"/><p><span>Mac Cárthaigh Dubh. — Gaol dó — cara fallsa.</span></p>
<lb n="8"/>
<lb n="9"/><p><span>Dómhnall óg Ó hEidirsceóil.  Taoiseach óg.</span></p>
<lb n="10"/>
<lb n="11"/><p><span>Eibhlín Nic Cárthaigh.  Inghean dearbhráthar an Chárthaigh</span>
<lb n="12"/><span>Mhóir.</span></p>
<lb n="13"/>
<lb n="14"/><p><span>Don Pédró.  Cláiríneach ó'n Spáinn, seirbhíseach</span>
<lb n="15"/><span>don Chárthach Dubh.</span></p>
<lb n="16"/>
<lb n="17"/><p><span>Conall — cruitire.  </span>
<lb n="18"/><span>Eoghan Dubh — amadán.  Lucht leanamhna an Chárthaigh</span>
<lb n="19"/><span>Mhóir.</span></p>
<lb n="20"/>
<lb n="21"/><p><span>Mac Giolla Eannraoi. — Ceann urraidh na Normánach.</span></p>
<lb n="22"/>
<lb n="23"/><p><span>Saighdiúiridhe, & rl.</span></p>
<lb n="24"/>
<lb n="25"/><p><span>MAC CÁRTHAIGH MÓR.</span></p>
<lb n="26"/>
<lb n="27"/><p><span>Áit — Grianán buailte le Caisleán an Chárthaigh Mhóir i n-Iar-Chairbre —</span>
<lb n="28"/><span>An caisleán féin le feiscint ar gcúlaibh — crainn ag fás mór-</span>
<lb n="29"/><span>dtimcheall — Suidheacháin chloiche i measg na gcrann.</span></p>
<lb n="30"/>
<lb n="31"/><p><span>An ré — Aimsear an Chárthaigh Mhóir.</span></p>
<lb n="32"/>
<lb n="33"/><p><span>Am — An lá t'réis toghtha an Chárthaigh Mhóir mar cheann urraidh ar Chlainn</span>
<lb n="34"/><span>Chárthaigh.</span></p>
<lb n="35"/>
<lb n="36"/><p><span>An Cárthach Mór (i láthair 'na shuidhe i suidheachán ag</span>
<lb n="37"/><span>machtnamh leis féin) — “Seadh díreach, sin mar is dual</span>
<lb n="38"/><span>a bheith,” “sliocht sleachta ar shliocht a shleachta,” mar a</span>
<lb n="39"/><span>dubhairt file éigin.  An sean-chrann ar lár — an</span>
<lb n="40"/><span>dair thréan acmhuinneach go casta feóidhte ag lúbadh</span>
<lb n="41"/><span>chun go dtuiteann sé agus annsain úir na coille go</span>
<lb n="42"/><span>bláthmhar ag éirighe suas mar a bheadh árus cosanta, as</span>
<lb n="43"/><span>an tsean-ithir — sin é mo dháltha-sa féin.  Indé do</span>
<lb n="44"/><span>thuit an sean-taoiseach calma — ceann urraidh Chlainne</span>
<lb n="45"/><span>Chárthaigh, agus indiu tá a gceannas curtha mar</span>
<lb n="46"/><span>dhualgas orm féin.  Badh cheart dom bheith mórdhálach</span>
<lb n="47"/><span>as buan-tseasmhacht mo lucht leanamhna fé mar a</span>
<lb n="48"/><span>cuirtear i n-umhail dom é go soiléir; agus táim leis.</span>
<lb n="49"/><span>Ach indiu tá adhbhar bróin éigin ag brúghadh ar mo chroidhe</span>
<lb n="50"/><span>agus is baoghalach gur b'é dúthracht na buadhartha atá</span>
<lb n="51"/><span>ag bagairt ar ár dtírín dúthchais atá mar aisling os</span>
<lb n="52"/><span>cómhair m'intinne de shíor.</span></p>
<lb n="53"/>
<lb n="54"/><p><span>(Tagann Dómhnall Óg ó hEidirsceóil i láthair).</span>
<lb n="55"/></p>
</div>
<pb n="4"/>
<div><lb n="56"/><p><span>Dómhnall óg — Umhluighim duit, a Chárthaigh chalma.  Tagaim</span>
<lb n="57"/><span>cúghat fé gheasaibh m'athar chun cómhgháirdeachas ár</span>
<lb n="58"/><span>sleachta do thairisgint duit.  Adhbhar misnigh do chlannaibh</span>
<lb n="59"/><span>Gaedheal thú bheith mar cheann urraidh ar Chlainn Chárthaigh</span>
<lb n="60"/><span>agus adhbhar bróin é do'n bhfaolchoin doicheallaigh thar</span>
<lb n="61"/><span>chaladh.</span></p>
<lb n="62"/>
<lb n="63"/><p><span>An Cárthach — Mo urraim dod 'athair, a Dhómhnaill thréin, agus</span>
<lb n="64"/><span>mo mhíle buidheachas mar aon leis.  An fhaid agus beidh ár,</span>
<lb n="65"/><span>gclann agus clann ár gclainne guala ar ghualainn, níl</span>
<lb n="66"/><span>baoghal go bhfeicfear crúba malluighthe an allmhuraigh</span>
<lb n="67"/><span>ag sailchiughadh bánta Iar-Chairbre.</span></p>
<lb n="68"/>
<lb n="69"/><p><span>Dómhnall óg — Ní misde sain a dhearbhughadh, a uasail áigh, &</span>
<lb n="70"/><span>má's iad sain do bhriathra i rith do thréimhse, geallaim</span>
<lb n="71"/><span>duit nách le Clainn Eidirsceóil bheidh briseadh na</span>
<lb n="72"/><span>nGaedheal le casadh már asmhuchán i n-am an ghábhaidh.</span></p>
<lb n="73"/>
<lb n="74"/><p><span>An Cárthach — Is deacair aighneas a chur ar bun gan dhá thaobh</span>
<lb n="75"/><span>a bheith páirteach ann, a Dhómhnaill, ach is deacra ná</span>
<lb n="76"/><span>sain é dhéanamh, má thárluigheann gan aon taobh a bheith</span>
<lb n="77"/><span>ciontach.  Guala ar ghualainn mar badh cheart</span>
<lb n="78"/><span>do'n Ghaedheal, sin mar a bheidh Clann Chárthaigh agus a</span>
<lb n="79"/><span>lucht conganta feasta; agus sin é an t-aon rud</span>
<lb n="80"/><span>amháin a choimeádfaidh Banba bhláthmhar ar a bonnaibh.</span></p>
<lb n="81"/>
<lb n="82"/><p><span>Dómhnall óg — Bheirim duit flaitheamhnas Chlainne hEidir-</span>
<lb n="83"/><span>sceóil agus a lucht leanamhna indiu agus go ndeinidh</span>
<lb n="84"/><span>Dia na nGrást gach aicme do riarughadh chun A Ghlóire</span>
<lb n="85"/><span>féin do bhuanughadh, agus mar mhaithe le clainn na Fódla.</span></p>
<lb n="86"/>
<lb n="87"/><p><span>(Umhluigheann Dómhnall óg arís agus imthigheann sé.)</span></p>
<lb n="88"/>
<lb n="89"/><p><span>An Cárthach (leis féin) — Go fial feasamhail a bhí do shliocht riamh,</span>
<lb n="90"/><span>a Dhómhnaill ghroidhe, agus muna mbeadh an</span>
<lb n="91"/><span>t-achrann mí-nádúrtha, is amhlaidh a bheadh sgéal ag pór</span>
<lb n="92"/><span>na nGaedheal ar fad.  Mo mhíle beannacht ar an éad</span>
<lb n="93"/><span>nimhneach atá ag claoidhe ár ndúthaighe ó thúis agus ag á</span>
<lb n="94"/><span>brúghadh fé chois an eachtrannaigh.</span></p>
<lb n="95"/>
<lb n="96"/><p><span>(Tagann Mac Cárthaigh Dubh i láthair — an té a bhí ar lorg ceannais</span>
<lb n="97"/><span>na fine dhó féin).</span></p>
<lb n="98"/>
<lb n="99"/><p><span>An Cárthach (go serabh) — Níor mheasas go raibh onóir chóm mór</span>
<lb n="100"/><span>sain i ndán dom, agus níor shanntuigheas caradas an</span>
<lb n="101"/><span>Chárthaigh Dhuibh.</span></p>
<lb n="102"/>
<lb n="103"/><p><span>An Cárthach Dubh — Síothcháin!  Síothcháin!  A fhlaith uasail, tá</span>
<lb n="104"/><span>an rás rithte agus tá an lá leat-sa.  Ní misde do'n</span>
<lb n="105"/><span>laoch buaidhte fearamhlacht is féile do chleachtadh lá a</span>
<lb n="106"/><span>bhuadhachtana.</span>
<lb n="107"/></p>
</div>
<pb n="5"/>
<div><lb n="108"/><p><span>An Cárthach — Ní misde sain go fíor, agus deintear é de</span>
<lb n="109"/><span>ghnáth, ach bheadh sé thiar ar an té chuirfeadh a lámh i mbéal</span>
<lb n="110"/><span>oillphéiste fíochmhaire, d'fhonn a chur i n-umhail dó go</span>
<lb n="111"/><span>raibh a sheasamh aige i n-a mhacántacht.</span></p>
<lb n="112"/>
<lb n="113"/><p><span>An Cárthach Dubh — Budh mhinic do dhein ceanamhlacht is cimilt</span>
<lb n="114"/><span>baise peata dílis de'n oillphéist chéadna —</span></p>
<lb n="115"/>
<lb n="116"/><p><span>An Cárthach — Seadh, agus is minic do bhris an fiadhantas</span>
<lb n="117"/><span>amach air t'réis an duadha go léir chómh maith.  Dá mhéid</span>
<lb n="118"/><span>é an léireacht a bhí ag baint leis an bhfaolchoin is é fé</span>
<lb n="119"/><span>chroiceann na caorach, bhí calaois is nimhneachas is</span>
<lb n="120"/><span>fallsacht na faolchon cumhdaighthe fé'n mbrat úd, 'na</span>
<lb n="121"/><span>dhiaidh sain is uile.</span></p>
<lb n="122"/>
<lb n="123"/><p><span>An Cárthach Dubh — Ní gádh “an cur sa' mhuileann” so</span>
<lb n="124"/><span>eadrainn, imás.  Nár bh'fhearr sinn ag seasamh le chéile</span>
<lb n="125"/><span>i gcoinnibh namhad ár dtíre, ná an tuaiplis a bheith</span>
<lb n="126"/><span>againn coitchionnta 'nár dteaghlach féin?</span></p>
<lb n="127"/>
<lb n="128"/><p><span>An Cárthach — Do b'fhearr go fíor; agus tá dúil agam-sa</span>
<lb n="129"/><span>san tsíothcháin chómh maith le cách, ach b'fhearr liom riamh</span>
<lb n="130"/><span>an namha dhíreach fhearamhail ná an cara bréige.</span></p>
<lb n="131"/>
<lb n="132"/><p><span>An Cárthach Dubh — Gaolta athchomaire 'seadh sinn agus 'sí an</span>
<lb n="133"/><span>fhuil chéadna atá ag gluaiseacht tré n-ár gcuisleannaibh;</span>
<lb n="134"/><span>má tá an fhallsacht ag baint liom-sa, ní maoidhte ort-</span>
<lb n="135"/><span>sa ach chómh beag.</span></p>
<lb n="136"/>
<lb n="137"/><p><span>An Cárthach (go feargach) — Ní dual do shíolrach Chlainne</span>
<lb n="138"/><span>Chárthaigh Mhóir aoide béil do sgaoileadh thársta fé</span>
<lb n="139"/><span>chiúineas.</span></p>
<lb n="140"/>
<lb n="141"/><p><span>An Cárthach Dubh — Muna' dual, níor cuireadh cródhacht</span>
<lb n="142"/><span>síolraigh an Chárthaigh fé tháir riamh ach cómh beag.</span></p>
<lb n="143"/>
<lb n="144"/><p><span>An Cárthach — Nár leigidh Dia gur b'é mise a bhainfeadh uatha.</span>
<lb n="145"/><span>Tá cáil a ndeagh-ghníomhartha mar sgiath chosanta ortha</span>
<lb n="146"/><span>súd.  Ach ní fhágann sain ná go mbíonn caora dhubh san</span>
<lb n="147"/><span>tréid is gile.</span></p>
<lb n="148"/>
<lb n="149"/><p><span>An Cárthach Dubh (go feargach — ag déanamh iarrachta ar a chlaidheamh</span>
<lb n="150"/><span>a tharraing chuige) — Mise an chaora dhubh, an eadh?</span></p>
<lb n="151"/>
<lb n="152"/><p><span>An Cárthach — Má oireann, an teideal duit, níl a bhac ort</span>
<lb n="153"/><span>claoidhe leis.  Béas duit bheith ag tabhairt cúil le cine</span>
<lb n="154"/><span>ó tháinig do ghrabaidhe chughat.</span></p>
<lb n="155"/>
<lb n="156"/><p><span>An Cárthach Dubh (ar buile) — Thugais do mhíle éitheach,</span>
<lb n="157"/><span>a anchúinse.</span>
<lb n="158"/></p>
</div>
<pb n="6"/>
<div><lb n="159"/><p><span>An Cárthach (ag tarraing chuige a chlaidheamh) — Cosain thú féin.</span>
<lb n="160"/><span>Cosain thú féin!</span></p>
<lb n="161"/>
<lb n="162"/><p><span>(Tarraingigheann an bheirt a gclaidhmhte chúcha agus siúd chun a chéile</span>
<lb n="163"/><span>iad, síos suas ag sáthadh 's ag gearradh 's ag lúbadh a chéile.</span>
<lb n="164"/><span>Seo an bualadh ar siubhal.  'Sa deire tagann leis an gCárthach</span>
<lb n="165"/><span>Mór lámh dheas an duine eile a chur ar sileadh leis le hiarracht</span>
<lb n="166"/><span>fhíor-ghlic.  Tuiteann an claidheamh as a láimh.  Árduigheann an</span>
<lb n="167"/><span>Cárthach Mór a chlaidheamh féin os cionn chinn an duine eile.</span>
<lb n="168"/><span>Tuiteann an Cárthach Dubh ar a ghlúinibh.)</span></p>
<lb n="169"/>
<lb n="170"/><p><span>An Cárthach Dubh — Síothcháin!  Síothcháin!  I n-ainm Dé táim</span>
<lb n="171"/><span>leónta.  Táim buailte — táim tabhartha.</span></p>
<lb n="172"/>
<lb n="173"/><p><span>An Cárthach (ag breith ar chlaidheamh an duine eile agus dhá shíneadh</span>
<lb n="174"/><span>chuige.) — Éirigh agus tabhair do bhóthar ort.  Dubhraighis-se</span>
<lb n="175"/><span>ó chianaibh nár mhisde do'n laoch buaidhte fearamhlacht is</span>
<lb n="176"/><span>féile a chur i n-umhail le linn buadhachtana.  Tá sé curtha</span>
<lb n="177"/><span>i n-umhail duit-se anois, agus go dtéidh an sompla</span>
<lb n="178"/><span>chun do leasa.</span></p>
<lb n="179"/>
<lb n="180"/><p><span>(Beireann an Cárthach Dubh ar a chlaidheamh agus iompuigheann</span>
<lb n="181"/><span>sé ó'n duine eile).</span></p>
<lb n="182"/>
<lb n="183"/><p><span>An Cárthach Dubh (ar leathtaoibh ar dul chun siubhail dó) — Casfar</span>
<lb n="184"/><span>ar a chéile arís sinn agus chom luath agus tuitfidh sain</span>
<lb n="185"/><span>amach, cloisfear trácht i gcúig cúigíbh na hÉireann ar an</span>
<lb n="186"/><span>agra bhainfead-sa amach ar son tarcuisne an lae</span>
<lb n="187"/><span>indiu.  Imthigheann sé.</span></p>
<lb n="188"/>
<lb n="189"/><p><span>An Cárthach (leis féin) — Ní móide go bhféadfadh rud níos</span>
<lb n="190"/><span>fearr a thuitim amach.  Rachaidh an méid sin chun a</span>
<lb n="191"/><span>mhaitheasa agus ní fuláir nó go bhfanfaidh sé thar chlaidhe</span>
<lb n="192"/><span>teórann feasta, dá dheasgaibh.  Ní theastuigheann</span>
<lb n="193"/><span>uaim-se i dtosach mo thréimhse duine cómh neamhsheasmhach</span>
<lb n="194"/><span>fallsa do bheith ag brúghadh isteach im' theinteán féin.</span>
<lb n="195"/><span>Is contabharthach an rud aon uair a leithéid a bheith</span>
<lb n="196"/><span>ró-chómhgarach do bhearnain bhaoghail.</span></p>
<lb n="197"/>
<lb n="198"/><p><span>(Imthigheann sé fé dhéin an Chaisleáin).</span></p>
<lb n="199"/>
<lb n="200"/><p><span>(Tagann Domhnall óg Ó hEidirsceóil agus Éibhlín Ní Chárthaigh</span>
<lb n="201"/><span>i láthair.)</span></p>
<lb n="202"/>
<lb n="203"/><p><span>Eibhlín — Thugas fé ndeara thú ag teacht, a Dhómhnaill, agus bhí</span>
<lb n="204"/><span>eagla orm go sleamhnófá uaim gan tú fheicsint.</span></p>
<lb n="205"/>
<lb n="206"/><p><span>Dómhnall óg — Imás, níor mheasais go bhféadfainn bogadh</span>
<lb n="207"/><span>gan radharc mo shúl d'fagháil ort-sa.</span></p>
<lb n="208"/>
<lb n="209"/><p><span>Eibhlín (ag gáiridhe) — A dhe, an plámás!  Dar ndóigh, bhís</span>
<lb n="210"/><span>ag bogadh cheana féin, mara mbéadh gur thánag aniar-</span>
<lb n="211"/><span>a-dtuaidh ort.</span></p>
<lb n="212"/>
<lb n="213"/><p><span>Dómhnall óg — Dar mo mhionna, mhaise, ná rabhas, & ní</span>
<lb n="214"/><span>raibh cuimhneamh agam air ach an oiread.  Is fada mé ag</span>
<lb n="215"/><span>tnúth le n-a leithéid seo d'uain chun rud éigint áirighthe</span>
<lb n="216"/><span><pb n="7"/> </span>
<lb n="217"/><span>do luadh leat, agus a rádh go sgaoilfinn uaim an</span>
<lb n="218"/><span>buntáiste do thug turus an lae indiu dom.</span></p>
<lb n="219"/>
<lb n="220"/><p><span>Eibhlín — Cad is bun leis an sgéal so atá agat le noctadh</span>
<lb n="221"/><span>dhom, a Dhómhnaill?</span></p>
<lb n="222"/>
<lb n="223"/><p><span>Dómhnall óg — An gábhadh dhom é nochtadh dhuit, a Eibhlín?</span></p>
<lb n="224"/>
<lb n="225"/><p><span>Eibhlín — Is gábhadh, dar ndóigh.  Ní hamhlaidh a mheasann tú</span>
<lb n="226"/><span>go ndéanfainn amach é ar aon tslighe eile?</span></p>
<lb n="227"/>
<lb n="228"/><p><span>Dómhnall óg — Do chuadhais amach air cheana, ní fuláir, a</span>
<lb n="229"/><span>Eibhlín.  Nár bhraithis, anois, go raibh urraim is cion</span>
<lb n="230"/><span>mo chroidhe-se id sheilbh le fada?</span></p>
<lb n="231"/>
<lb n="232"/><p><span>Eibhlín — Im sheilbh-se, a Dhómhnaill?</span></p>
<lb n="233"/>
<lb n="234"/><p><span>Dómhnall — Id sheilbh-se, a mhaise, a ghile mo chroidhe 'stigh.  An</span>
<lb n="235"/><span>gcuireann so iongnadh ort, a Eibhlín?</span></p>
<lb n="236"/>
<lb n="237"/><p><span>Eibhlín — Cuireann sé iongnadh orm, a Dhómhnaill ghroidhe, agus</span>
<lb n="238"/><span>cuireann sé bród orm mar aon leis.  Níor mheasas</span>
<lb n="239"/><span>riamh go raibh onóir chómh mór so i ndán dom.</span></p>
<lb n="240"/>
<lb n="241"/><p><span>Dómhnall óg — Má's onóir é, a Eibhlín, is mise atá fé'n</span>
<lb n="242"/><span>onóir, chun an fhírinne do nochtadh dhuit.  Ní raibh sé de</span>
<lb n="243"/><span>dhánaidheacht ionnam riamh admhughadh dhom féin go</span>
<lb n="244"/><span>ngéillfeadh Rós geal buadha sleachta Cárthaigh a saoghal</span>
<lb n="245"/><span>do chur fém' chomairce-se.</span></p>
<lb n="246"/>
<lb n="247"/><p><span>Eibhlín — Agus cad chuige ná géillfeadh?  Ná fuil do</span>
<lb n="248"/><span>shliocht-sa ar shleachtaibh ársa na Fódla chómh fada 's tá</span>
<lb n="249"/><span>cuimhne ag Clannaibh Gaedheal, agus nach laoch thar</span>
<lb n="250"/><span>laochraidh indiu mo Dhomhnall féin ag cosaint beárnan</span>
<lb n="251"/><span>baoghail.</span></p>
<lb n="252"/>
<lb n="253"/><p><span>Dómhnall óg — Is geal lem' chroidhe, agus is binn lem' chluais</span>
<lb n="254"/><span>do mholadh-sa, a Eibhlín, agus cuirim rómham do mholadh</span>
<lb n="255"/><span>do thuilleamh i ndáiríribh feasta.  An bhfuilir toilteanach</span>
<lb n="256"/><span>go ndéanaimís araon crosa an tsaoghail do chomh-</span>
<lb n="257"/><span>iomchar feasda, a stóirín?</span></p>
<lb n="258"/>
<lb n="259"/><p><span>Eibhlín (ag síneadh a dá lámh chuige) — Seo mo lámha air, a</span>
<lb n="260"/><span>Dhómhnaill, agus tá gach cuisle dem' fhéitheannaibh ag</span>
<lb n="261"/><span>deimhniughadh dhuit nach bladar é seo, ach croidhe na</span>
<lb n="262"/><span>fírinne.</span></p>
<lb n="263"/>
<lb n="264"/><p><span>Dómhnall óg — Bíodh sé seo 'n-a chómhcheangal eadrainn</span>
<lb n="265"/><span>(baineann sé fáinne dá mhéir féin agus deineann sé dhá leith dhi.</span>
<lb n="266"/><span>Síneann sé a leath chun Eibhlín.) — Sin í fáinne mo mháthar,</span>
<lb n="267"/><span>a Eibhlín, agus is i leabaidh a báis do bhronn sí orm í.</span>
<lb n="268"/><span>Ní sgarfainn léi ar ór na hÉireann, ach bíodh sí ina</span>
<lb n="269"/><span>dá leith mar chomhartha charthannachta eadrainne feasda.</span></p>
</div>
<pb n="8"/>
<div><lb n="270"/><p><span>Cuirfear le chéile arís í an lá cóimhlíonfar ár</span>
<lb n="271"/><span>ngeallamhaint agus bronnfad-sa ort seód eile an lá</span>
<lb n="272"/><span>úd.  Bronnfad seod luachmhar buanmhar ort.  Agus</span>
<lb n="273"/><span>tá súil le Dia agam nách buaine bheidh seód, dá bhuaine</span>
<lb n="274"/><span>é, ná an chneastact 's an carthannacht a bheidh de shíor fé</span>
<lb n="275"/><span>dhíon ár dtighe.</span></p>
<lb n="276"/>
<lb n="277"/><p><span>Eibhlín — Glacaim do chómhairle, a Dhómhnaill dhílis, agus an</span>
<lb n="278"/><span>lá rachad siar ort, go raibh mo chroidhe-se 'na dhá leith</span>
<lb n="279"/><span>agus gach leath aca cómh deighilte ó n-a chéile 's mar atá</span>
<lb n="280"/><span>an fháinne seo anois.</span></p>
<lb n="281"/>
<lb n="282"/><p><span>(Pógaid siad a céile.)</span></p>
<lb n="283"/>
<lb n="284"/><p><span>Dómhnall óg — Is anois, beidh orm gach nídh do nochtadh</span>
<lb n="285"/><span>láithreach do sgiath chosanta mo stóirín, an Cárthach Mór.</span></p>
<lb n="286"/>
<lb n="287"/><p><span>Eibhlín (go himnidheach) — Ní fheadar a' mbeidh sé toilteanach.  Tá</span>
<lb n="288"/><span>a fhios agam gur mór é a mheas oraibh-se agus gur</span>
<lb n="289"/><span>mór é a ionntaoibh asat féin — ach is deacair a rádh.</span></p>
<lb n="290"/>
<lb n="291"/><p><span>Dómhnall óg — Bhí sé báidheamhail riamh liom-sa agus chuir</span>
<lb n="292"/><span>mo theachtaireacht áthas croidhe air indiu, dar liom.  Ní</span>
<lb n="293"/><span>móide go dtiocfadh uain ní budh oireamhnaighe chun a</span>
<lb n="294"/><span>mheallta.</span></p>
<lb n="295"/>
<lb n="296"/><p><span>Eibhlín — Dar liom gur bh'fhearra dhuit sgaoileadh leis fé</span>
<lb n="297"/><span>láthair.  Tá breis chúraim air indiu; agus bheadh an</span>
<lb n="298"/><span>sgéal ar fheabhas, dá mbeadh cead t'athar agat, is tú</span>
<lb n="299"/><span>ag dul fé n-a dhéin.</span></p>
<lb n="300"/>
<lb n="301"/><p><span>Dómhnall óg — Bíodh sé d'réir do thola-sa.  Tiocfaidh liom</span>
<lb n="302"/><span>m'athair a chur ag triall air.</span></p>
<lb n="303"/>
<lb n="304"/><p><span>Eibhlín — Díreach é!  Agus anois, bímís ag sgaramhaint.</span></p>
<lb n="305"/>
<lb n="306"/><p><span>Dómhnall óg (dhá pógadh) — Slán beó leat, a ghile mo chroidhe,</span>
<lb n="307"/><span>agus go rabhair fé chomairce an Aoin-Mhic i gcómhnuidhe.</span></p>
<lb n="308"/>
<lb n="309"/><p><span>Eibhlín — Gurab amhlaidh dhuit, a chroidhe na féile (Imthighid siad,</span>
<lb n="310"/><span>— Dómhnall ar an láimh dheis, Eibhlín ar an láimh chlé).</span></p>
<lb n="311"/>
<lb n="312"/><p><span>An Cárthach Dubh (ag teacht i láthair t'réis bheith ag spiaireacht ortha) —</span>
<lb n="313"/><span>Há!  An mar sin atá?  Caithfear cosg a chur leis an</span>
<lb n="314"/><span>obair seo láithreach.  Budh bheag an mhaitheas dómh-sa</span>
<lb n="315"/><span>bheith ag cur chun Creanacht na Coille do réabadh, dá</span>
<lb n="316"/><span>mb 'amhlaidh a bheadh Úir na Coille snoighte ar a chéile,</span>
<lb n="317"/><span>t'réis an duadha go léir.  Go bráth bráth ní ceangail-</span>
<lb n="318"/><span>eóchar fiadh bán an Chárthaigh agus leómhan dána an</span>
<lb n="319"/><span>Eidirsceólaigh, má's eól dómh-sa cur na gcoinnibh.</span></p>
<lb n="320"/>
<lb n="321"/><p><span>(Tagann Don Pédró, cláiríneach ó'n Spáinn, seirbhíseach do'n Chárthach Dubh</span>
<lb n="322"/><span>i láthair.)</span>
<lb n="323"/></p>
</div>
<pb n="9"/>
<div><lb n="324"/><p><span>An Cárthach Dubh — Há!  Is tusa bhí uaim díreach, agus má</span>
<lb n="325"/><span>dhein an t-áidhbhirseóir d' intinn do ghriosughadh riamh,</span>
<lb n="326"/><span>agus is minic do dhein, dar liom, tá súil agam ná</span>
<lb n="327"/><span>teipfidh sé ort anois.</span></p>
<lb n="328"/>
<lb n="329"/><p><span>Don Pédró — Cad uime, a fhlaith uasail?</span></p>
<lb n="330"/>
<lb n="331"/><p><span>An Cárthach Dubh — Tá 'fhios agat gur cuireadh mise fé tháir</span>
<lb n="332"/><span>agus ceann urraidh ár sleachta dá thoghadh an lá fé</span>
<lb n="333"/><span>dheire.  B'é an Cárthach Mór fé ndeara sain.  Dhein sé</span>
<lb n="334"/><span>féin amhlaidh liom annso ó chianaibh.  Tá 'fhios agat-sa</span>
<lb n="335"/><span>nár dheineas-sa dearmhad ar aon droich-bheart dár</span>
<lb n="336"/><span>himrigheadh orm riamh.  Is amhlaidh dom an taca so.</span>
<lb n="337"/><span>Agra!  Agra!  Agra!  Craidhreach!  An dtuigir?</span>
<lb n="338"/><span>Tá an Cárthach Mór agus an t-Eidirsceólach i n-a</span>
<lb n="339"/><span>gcáirdibh cogaidh fé láthair.  Ta Dómhnall óg agus</span>
<lb n="340"/><span>Eibhlín geallta i gcleamhnas le chéile.  Má ritheann leó,</span>
<lb n="341"/><span>déanfaidh sain dlúith-cheangal idir an dá dhream.</span></p>
<lb n="342"/>
<lb n="343"/><p><span>Don Pédró — Tuigim, tuigim.</span></p>
<lb n="344"/>
<lb n="345"/><p><span>An Cárthach Dubh (go fíochmhar) — Caithfear iad do chur ar</span>
<lb n="346"/><span>sgórnaigh a chéile.  Caithfear Eibhlín agus Dómhnall</span>
<lb n="347"/><span>Óg a dheighilt —</span></p>
<lb n="348"/>
<lb n="349"/><p><span>Don Pédró — Seadh díreach, ach cionnus is féidir é</span>
<lb n="350"/><span>dhéanamh?</span></p>
<lb n="351"/>
<lb n="352"/><p><span>An Cárthach Dubh — Ná beadh foidhne agat?  Tá fleadh fé</span>
<lb n="353"/><span>leith a bheidh ag an Eidirsceólach i n-a chaisleán féin</span>
<lb n="354"/><span>oidhche an Luain seo chughainn.  Tá Sadhbh Ní Dheasmhumhna</span>
<lb n="355"/><span>ar na daoine a cuirfear chum suidhte ann.  Bí aireach</span>
<lb n="356"/><span>anois chun go gcuirfear an méid seo 'n-a luighe ort</span>
<lb n="357"/><span>go soiléir.  Clann na bheirte iseadh Sadhbh agus Sorcha,</span>
<lb n="358"/><span>banfhlaith an Chárthaigh Mhóir.  Tá siad chómh deallrathach</span>
<lb n="359"/><span>le chéile is dá mbainfeá an ceann de dhuine aca is é</span>
<lb n="360"/><span>chur ar an nduine eile.  Tá a saoghal go dtí so caithte</span>
<lb n="361"/><span>ag Saidhbh i gclochar i bhFlóndras agus dá bhrígh sin, níor</span>
<lb n="362"/><span>tháinig leis an gCárthach Mór aithne do chur riamh uirthi.</span>
<lb n="363"/><span>Dá dtiocfadh leat-sa Sorcha do sguabadh leat fó</span>
<lb n="364"/><span>dhubh-bhrat na hoidhche, bheadh ár n-obair i gcóir.</span></p>
<lb n="365"/>
<lb n="366"/><p><span>Don Pédró — Seadh!  Seadh!</span></p>
<lb n="367"/>
<lb n="368"/><p><span>An Cárthach Dubh — Bíodh ceathrar agaibh annso bruachnóna</span>
<lb n="369"/><span>anocht.  Is gnáthach le Sorcha pas siubhlóide do bheith</span>
<lb n="370"/><span>aici gach tráthnóna 'n-a haonar, dar liom.  Gheobhad-</span>
<lb n="371"/><span>sa fear sgéithe éigin a 'neósfaidh dhom cad é an áit</span>
<lb n="372"/><span>ar fuaid na faithche' n-ar gnáthach a taisteal do bheith agus</span>
<lb n="373"/><span>cuirfead i dtuisgint duit-se é i n-am tráth.  Ní bhíonn</span></p>
</div>
<pb n="10"/>
<div><lb n="374"/><p><span>éinne ar fuaid na háite t'réis tuitim oidhche.  Má</span>
<lb n="375"/><span>bhíonn an t-ádh oraibh, tiocfaidh libh í árdughadh libh agus</span>
<lb n="376"/><span>is féidir libh í chur fé ghlas san árus úd i gClais na</span>
<lb n="377"/><span>mBitheamhnach thíos cois trágha.</span></p>
<lb n="378"/>
<lb n="379"/><p><span>Don Pédró — Fág fúm-sa an méid sin agus déanfar é,</span>
<lb n="380"/><span>má's féidir.  Ach cad is ciall leis an obair seo?</span></p>
<lb n="381"/>
<lb n="382"/><p><span>An Cárthach Dubh — 'Neósfad-sa dhuit.  D'inniseas duit an</span>
<lb n="383"/><span>deallramh atá ag Saidhbh agus ag banfhlaith an Chárthaigh</span>
<lb n="384"/><span>le chéile.  Má ritheann libh-se bhur gcuid féin de'n obair</span>
<lb n="385"/><span>do dhéanamh go cruinn, ní bheidh a bhac orm-sa mé féin</span>
<lb n="386"/><span>a chur fé chulaith manaigh ó'n Spáinn, agus is eól duit</span>
<lb n="387"/><span>go bhfuil gach taoiseach i nEírinn fé gheasaibh cead suidhte</span>
<lb n="388"/><span>do thabhairt d' Ordaibh beannuighthe na Cléire.  Tabhair-</span>
<lb n="389"/><span>fidh an Cárthach “cluas le héisteacht” dom' leithéid-se</span>
<lb n="390"/><span>agus, ar intinn an t-olc do bhualadh fé chois mar</span>
<lb n="391"/><span>'dh eadh, cuirfead-sa 'na luighe air gur mheall an</span>
<lb n="392"/><span>t-Eidirsceólach uaidh a bhean le diablaidheacht.</span>
<lb n="393"/><span>Cuirfear deagh-chuma ar an sgéal, má ghéilleann</span>
<lb n="394"/><span>sé teacht im' theannta agus cat-súil d' fhagháil</span>
<lb n="395"/><span>ó'n dtaobh amuigh ar lucht suidhte an Eidirsceólaigh</span>
<lb n="396"/><span>oidhche na fleidhe.  Beidh Sadhbh 'na measg, agus ní</span>
<lb n="397"/><span>áiteóchaidh an mac mallachtain féin air ná gur b' í a</span>
<lb n="398"/><span>bhean féin í.  Buailfear an dubh i n-a gheal air go</span>
<lb n="399"/><span>cruinn.  Ní bheidh a thuilleadh ag teastáil chum an sgiath</span>
<lb n="400"/><span>do bhualadh láithreach.</span></p>
<lb n="401"/>
<lb n="402"/><p><span>Don Pédró — Má theipeann an deamhan orm-sa, níl baoghal</span>
<lb n="403"/><span>go dteipidh sé ort-sa.  'Sé an t-Áirbhirseóir féin do</span>
<lb n="404"/><span>chuir do chuid oibre i gcóir.</span></p>
<lb n="405"/>
<lb n="406"/><p><span>An Cárthach Dubh — Seadh, 'bhfuilir toilteanach?  Imás, ní</span>
<lb n="407"/><span>rachthá siar orm anois!</span></p>
<lb n="408"/>
<lb n="409"/><p><span>Don Pédró — Ní rachad.  Ní dheachas siar riamh ort chun a</span>
<lb n="410"/><span>rádh go ndéanfainn anois é.  Táim ullamh chun mo</span>
<lb n="411"/><span>chuid féin do dhéanamh.</span></p>
<lb n="412"/>
<lb n="413"/><p><span>An Cárthach Dubh — Go maith!  Bhí mo sheasamh agam ionnat-</span>
<lb n="414"/><span>sa agus bhí a fhios agam ná tréigfeá mé.  Cuir i gcóir</span>
<lb n="415"/><span>chómh luath agus is féidir leat, agus má éirigheann linn,</span>
<lb n="416"/><span>ní bheidhir síos leis, geallaim duit.</span></p>
<lb n="417"/>
<lb n="418"/><p><span>Don Pédró — Tá go maith.  (Imthigheann Don Pédró.)</span></p>
<lb n="419"/>
<lb n="420"/><p><span>An Cárthach Dubh (go sásta) — Anois, má's eadh!  Tá i gcóir.</span>
<lb n="421"/><span>Cuirfear gliocas is géire i gcoinnibh lámh láidir is</span>
<lb n="422"/><span>bladhmainn agus chífeam cad a thiocfaidh as.  Nuair a</span>
<lb n="423"/><span>bheidh béilteach ag bladhmann ó thaoibh taoibh Chairbre,</span></p>
</div>
<pb n="11"/>
<div><lb n="424"/><p><span>agus an Cárthach agus an t-Eidirsceólach ag séideadh</span>
<lb n="425"/><span>faoi ó gach taoibh, beidh m' obair shaoghalta fé riar.  Ní</span>
<lb n="426"/><span>bheidh go dtí sain.  (Imthigheann sé.)</span></p>
<lb n="427"/>
<lb n="428"/><p><span>(Tagann Conall, cruitire agus Eoghan Dubh, amadán lucht leanamhna</span>
<lb n="429"/><span>an Chárthaigh Mhóir, i láthair.)</span></p>
<lb n="430"/>
<lb n="431"/><p><span>Conall — Ar éirigh leat a ndiablaidheacht do nochtadh, a</span>
<lb n="432"/><span>Eoghain.</span></p>
<lb n="433"/>
<lb n="434"/><p><span>Eoghan — Níor éirigh, cé gur dheineas mo dhícheall.</span></p>
<lb n="435"/>
<lb n="436"/><p><span>Conall — Ní fuláir nó go bhfuil uisge fé thalamh éigin ar</span>
<lb n="437"/><span>siubhal.</span></p>
<lb n="438"/>
<lb n="439"/><p><span>Eoghan — Ní misde soin a dhearbhughadh, a Chonaill.  Níor chuir</span>
<lb n="440"/><span>an t-áidhbhirseóir beirt dhúblálaidhe dhá leithéid siúd</span>
<lb n="441"/><span>i dteannta 'chéile riamh gan obair fé leith a bheith ceaptha</span>
<lb n="442"/><span>aige dhóibh.</span></p>
<lb n="443"/>
<lb n="444"/><p><span>Conall — Is olc an earra iad gan dearmad, ach dá olcas é</span>
<lb n="445"/><span>an Cárthach Dubh, is measa féin an Mairtíneach Gallda</span>
<lb n="446"/><span>atá ag cuiduighadh leis.  Is éigin dúinn bheith aireach.</span></p>
<lb n="447"/>
<lb n="448"/><p><span>Eoghan — Ní misde é.  Fanfad-sa ar fuaid na háite agus</span>
<lb n="449"/><span>beidh mo shúil i n-áirde agam.  Má casfar orm féin</span>
<lb n="450"/><span>iad, ní thabharfad-sa mo chúl leó.</span></p>
<lb n="451"/>
<lb n="452"/><p><span>Conall — Ní gábhadh dhuit é, mar is beag an t-suim a cuirtear</span>
<lb n="453"/><span>id' leithéid de ghnáth.  Dá ndéanfá cur isteach ortha,</span>
<lb n="454"/><span>b'fhéidir go dtiocfadh leat eólas éigin do phriocadh</span>
<lb n="455"/><span>uatha, gan aon nídh do leigint ort.</span></p>
<lb n="456"/>
<lb n="457"/><p><span>Eoghan — Fág fúm-sa é.  Ní leigfead faic orm & cá bhfios</span>
<lb n="458"/><span>duit cionnus a thárlóchadh!</span></p>
<lb n="459"/>
<lb n="460"/><p><span>Conall — Díreach é!  Bí aireach.  Rachad-sa fé dhéin Eibhlín</span>
<lb n="461"/><span>agus tabharfad cómhairle dhi.  (Imthigheann Conall.)</span></p>
<lb n="462"/>
<lb n="463"/><p><span>(Tagann an Cárthach Dubh i láthair.)</span></p>
<lb n="464"/>
<lb n="465"/><p><span>An Cárthach Dubh (ag tabhairt Eoghain Duibh fé ndeara ar leathtaoibh)</span>
<lb n="466"/><span>— Bheirim párán gur b'é mo choileach do ghlaodhaigh.</span>
<lb n="467"/><span>Inneósaidh Eóghan dom gach nídh dá dteasduigheann uaim.</span>
<lb n="468"/><span>(le hEoghan ós árd) Seadh, a Eóghain, taoi ag aeridheacht</span>
<lb n="469"/><span>duit féin.</span></p>
<lb n="470"/>
<lb n="471"/><p><span>Eóghan — Táim, a dhuine uasail.</span></p>
<lb n="472"/>
<lb n="473"/><p><span>An Cárthach Dubh — Cheapas, a Eóghain, gur fear freasdail</span>
<lb n="474"/><span>ar do mhaighistreás tusa, an uair a théidheann sí ag</span>
<lb n="475"/><span>siubhlóid.</span></p>
<lb n="476"/>
<lb n="477"/><p><span>Eóghan — Ceapann daoine a lán rudaí ná bíonn i gcóir.</span></p>
<lb n="478"/>
<lb n="479"/><p><span>An Cárthach Dubh (ar leamh-gháiridhe) — Fágaim le húdhacht go</span>
<lb n="480"/><span>bhfuil an ceart agat.  Ní dócha, go deimhin, go mbíonn</span>
<lb n="481"/><span>aon treóraidhe ag teastáil uaithi.</span>
<lb n="482"/></p>
</div>
<pb n="12"/>
<div><lb n="483"/><p><span>Eóghan — Ní dócha go mbíonn.</span></p>
<lb n="484"/>
<lb n="485"/><p><span>An Cárthach Dubh (ag cur a láimhe 'na phóca agus ag baint amach bonn</span>
<lb n="486"/><span>airgid) — Is fada ó thugas aon nídh dhuit, a Eóghain.</span></p>
<lb n="487"/>
<lb n="488"/><p><span>Eóghan — Tá an fhírinne 'san méid sin agat, dá mbeifeá</span>
<lb n="489"/><span>ag rith le bréagaibh i rith do shaoghail.</span></p>
<lb n="490"/>
<lb n="491"/><p><span>An Cárthach Dubh (ag síneadh chuige an bonn airgid) — Seo anois</span>
<lb n="492"/><span>má's eadh, a Eóghain.  Ní dhéanfad dearmhad ort feasta.</span>
<lb n="493"/><span>Bímís i n-ár ndaoinibh muinteardha.</span></p>
<lb n="494"/>
<lb n="495"/><p><span>Eóghan (ag glacadh an airgid) — Go raibh maith agat, a dhuine</span>
<lb n="496"/><span>uasail.  Tabharfad uaim d' réir mar thuilltear</span>
<lb n="497"/><span>uaim.</span></p>
<lb n="498"/>
<lb n="499"/><p><span>An Cárthach Dubh — Ní locht sain ort, a Eóghain.  Agus anois</span>
<lb n="500"/><span>thánag fé dhéin an chaisleáin fé láthair ar intinn an</span>
<lb n="501"/><span>Cárthach Mór d' fheiscint.  Tá sgéala fé leith agam dá</span>
<lb n="502"/><span>chluais féin agus níor mhaith liom an Mhaighistreás a</span>
<lb n="503"/><span>bheith láithreach.  An bhfuil fhios agat, a bhfuil sí 'sa'</span>
<lb n="504"/><span>chaisleán?</span></p>
<lb n="505"/>
<lb n="506"/><p><span>Eóghan — Ní fhéadfainn a innsint duit.</span></p>
<lb n="507"/>
<lb n="508"/><p><span>An Cárthach Dubh — Cionnus a chaitheann sí a cuid aimsire i rith</span>
<lb n="509"/><span>an tráthnóna?</span></p>
<lb n="510"/>
<lb n="511"/><p><span>Eóghan — Ar a lán slighthe.</span></p>
<lb n="512"/>
<lb n="513"/><p><span>An Cárthach Dubh — Bheadh an t-ádh orm dá mbeadh sí ag</span>
<lb n="514"/><span>aeridheacht fé láthair.  Ca chuin a thógann sí aeridheacht</span>
<lb n="515"/><span>gach tráthnóna?</span></p>
<lb n="516"/>
<lb n="517"/><p><span>Eóghan — Ó 'seadh, seo rud atá ag cur buaidheartha orm le</span>
<lb n="518"/><span>tamall agus b'fhéidir go dtiocfadh leat-sa é do</span>
<lb n="519"/><span>mhíniughadh dhom.</span></p>
<lb n="520"/>
<lb n="521"/><p><span>An Cárthach Dubh — Cad é féin ar chor ar bith, a Eóghain?</span></p>
<lb n="522"/>
<lb n="523"/><p><span>Eóghan — Ar chúl an Chaisleáin tá trí cinn de chrannaibh</span>
<lb n="524"/><span>fuinnseóige ag fás i n-aon árdáinín amháin —</span></p>
<lb n="525"/>
<lb n="526"/><p><span>An Cárthach Dubh — Tá 'fhios agam.  Thugas fé ndeara go</span>
<lb n="527"/><span>minic iad.</span></p>
<lb n="528"/>
<lb n="529"/><p><span>Eóghan — Tá go maith.  Anois, dá mbadh rud é go dtiocfadh</span>
<lb n="530"/><span>trí préacháin an tslighe agus dá rachadh ceann aca</span>
<lb n="531"/><span>i n-áirde ar gach crann aca súd —</span></p>
<lb n="532"/>
<lb n="533"/><p><span>An Cárthach Dubh — Seadh!  Seadh.</span></p>
<lb n="534"/>
<lb n="535"/><p><span>Eóghan — Agus dá dtabharfadh ceann aca ar na cleitíbh roimh</span>
<lb n="536"/><span>an gcuid eile, cad é an méid a bheadh fágtha?</span>
<lb n="537"/></p>
</div>
<pb n="13"/>
<div><lb n="538"/><p><span>An Cárthach Dubh (ar leathtaoibh) — Go bhfóiridh Dia ar an</span>
<lb n="539"/><span>amadán bocht — (ós árd) — Ní deacair é sin a réidhteach</span>
<lb n="540"/><span>a Eóghain.  Féach i leith orm.  Sin trí méara árduighthe</span>
<lb n="541"/><span>agam (ag árdughad méar a láimhe clé).  Seadh, táim ag</span>
<lb n="542"/><span>déanamh craptha ar cheann aca anois (ag cromadh cinn aca).</span>
<lb n="543"/><span>Ná cíonn tú féin anois an méid atá fágtha?</span></p>
<lb n="544"/>
<lb n="545"/><p><span>Eóghan — Ach 'siad na préacháin atá uaim-se, an dtuigir?</span>
<lb n="546"/><span>Ní dhéanfadh na méara mo ghnó 'chor ar bith.</span></p>
<lb n="547"/>
<lb n="548"/><p><span>An Cárthach Dubh (ag leamh-gháiridhe) — Arú, nách é an dá mhar a</span>
<lb n="549"/><span>chéile iad, a labhaís!  Seadh, bheadh dhá cheann fágtha.</span></p>
<lb n="550"/>
<lb n="551"/><p><span>Eóghan — Go raibh maith agat.  Bhí an cheist sin ag cur</span>
<lb n="552"/><span>buaidheartha orm le tamall.</span></p>
<lb n="553"/>
<lb n="554"/><p><span>An Cárthach Dubh — Seadh, ó tá do cheist-se réidhtighthe agam-</span>
<lb n="555"/><span>sa anois, a Eóghain, déin-se mo cheann-sa do réidh-</span>
<lb n="556"/><span>teach mar aon leis.</span></p>
<lb n="557"/>
<lb n="558"/><p><span>Eóghan — Caidé an cheist?</span></p>
<lb n="559"/>
<lb n="560"/><p><span>An Cárthach Dubh — Níor innsis fós dam ca chuin a théidheann</span>
<lb n="561"/><span>an banfhlaith ag aeiridheacht gach tráthnóna.</span></p>
<lb n="562"/>
<lb n="563"/><p><span>Eóghan (go neamhshuimeamhail) — Dá dtárlóchadh go mbeadh</span>
<lb n="564"/><span>gearrcach ag gach préacán aca súd agus dá dtiocfadh</span>
<lb n="565"/><span>leó an bóthar so do thabhairt ortha féin lá éigin agus</span>
<lb n="566"/><span>dá n-aimseóidís na crainn fuinnseóige agus dá rachadh</span>
<lb n="567"/><span>ceann aca chum siubhail roimh an gcuid eile ar nós na</span>
<lb n="568"/><span>bpréachán, cad é an méid a bheadh fágtha?</span></p>
<lb n="569"/>
<lb n="570"/><p><span>An Cárthach Dubh — Ciaca amadán nó rógaire thú?  Dar</span>
<lb n="571"/><span>ndóigh, bheadh dhá cheann fágtha, dáltha na bpréachán.</span></p>
<lb n="572"/>
<lb n="573"/><p><span>Eóghan (is iongnadh air, mar 'dh eadh) — An ndeireann tú liom é!</span>
<lb n="574"/><span>Dar na mionna!  Is ait an rud é sin, má's é an sgéal</span>
<lb n="575"/><span>céadna ag na préacháin agus ag na gearrcaigh é.  Ní</span>
<lb n="576"/><span>thiocfaidh liom an t-áireamh so a chur i gcéill dom féin</span>
<lb n="577"/><span>go bráth.</span></p>
<lb n="578"/>
<lb n="579"/><p><span>An Cárthach Dubh (go neamhfhoidhneach) — Ach mar gheall ar an</span>
<lb n="580"/><span>mbanfhlaith —</span></p>
<lb n="581"/>
<lb n="582"/><p><span>Eóghan (gan suim) — Ní móide rud a thuitfeadh amach ná go</span>
<lb n="583"/><span>mbeadh uibhe ag na gearrcaigh úd i n-am tráth, agus ní</span>
<lb n="584"/><span>fheadar, dá mbeadh ubh ag gach gearrcach aca agus da</span>
<lb n="585"/><span>dtiocfadh le garsún ceann aca do ghoid, cad é an</span>
<lb n="586"/><span>méid a bheadh fágtha?</span></p>
<lb n="587"/>
<lb n="588"/><p><span>An Cárthach Dubh (go feargach, ag bagairt droch-úsáide ar Eóghan) —</span>
<lb n="589"/><span>Nár chuirimíd bréag ort-sa mar chléireach againn, pé</span>
<lb n="590"/><span>sgéal é.</span>
<lb n="591"/></p>
</div>
<pb n="14"/>
<div><lb n="592"/><p><span>Eóghan (ag glanadh leis féin) — Bhí 'fhios agam go dteipfeadh air</span>
<lb n="593"/><span>ceist na n-ubh do réidhteach (ag leamh-gháiridhe).  Is</span>
<lb n="594"/><span>crosda an cheist í ceist na bpréachán ar leithligh, dar</span>
<lb n="595"/><span>liom.</span></p>
<lb n="596"/>
<lb n="597"/><p><span>An Cárthach Dubh (leis féin) — Is mó ciall agat-sa, a Eóghain, ná</span>
<lb n="598"/><span>ag a lán go bhfuil ainm mhór chéille ortha, 'sé mo thuairim.</span>
<lb n="599"/><span>Ní fheadar an amhlaidh do chuaidh sé amach air cad a bhí</span>
<lb n="600"/><span>ar bun agam.  Is cuma ciaca ar a shon-san.  Is dócha</span>
<lb n="601"/><span>go bhfuil Don Pédró ag faire i mball éigin ar fuaid</span>
<lb n="602"/><span>na háite cheana féin.  (Imthigheann sé.)</span></p>
<lb n="603"/>
<lb n="604"/><p><span>(Tagann Sorcha, banfhlaith an cárthaigh i láthair.  Tá leabhar 'na</span>
<lb n="605"/><span>láimh aici agus í ag siubhal síos suas di féin.  T'réis tamaill</span>
<lb n="606"/><span>tugtar Don Pédró fé ndeara is é ag spiaireacht uirthi.  Deineann</span>
<lb n="607"/><span>sé cómhartha chun triúir eile atá i bhfolach i gcomhgar dó.  Preabaid</span>
<lb n="608"/><span>siad a gceathrar amach uirthi.  Castar bréid timcheall a haghaidh</span>
<lb n="609"/><span>'s a béal is déantar a lámha do ghreamughadh.  Bíonn tamall ag</span>
<lb n="610"/><span>imreasgáil aca, 's í ag iarraidh dul uatha.  Árduighid siad leó í.)</span></p>
<lb n="611"/>
<lb n="612"/><p><span>Don Pédró (is iad ag dul chun siubhail) — Seadh, tá mo chuid féin</span>
<lb n="613"/><span>déanta agam-sa anois.  Má theipeann air, is é féin a</span>
<lb n="614"/><span>bheidh ciontach leis.  Pé 'sa domhan de, tá adhbhar chogaidh</span>
<lb n="615"/><span>fé sheól agus, dar ndóigh, “Is fearr an t-imreas ná an</span>
<lb n="616"/><span>t-uaigneas” aon uair.</span></p>
<lb n="617"/>
<lb n="618"/><p><span>(Imthigheann sé agus tagann an Cárthach Dubh agus Mac Giolla</span>
<lb n="619"/><span>Eannraoi, ceann urraidh na Normánach, i láthair).</span></p>
<lb n="620"/>
<lb n="621"/><p><span>Mac Giolla Eannraoi — Is baoghlach liom go bhfuil dearmad</span>
<lb n="622"/><span>ort.  Tá an Cárthach Mór ró-bhorb ró-uaibhreach chum</span>
<lb n="623"/><span>sinne do ghlacadh mar cháirdibh cogaidh.</span></p>
<lb n="624"/>
<lb n="625"/><p><span>An Cárthach Dubh — Tá 'fhios agam go bhfuil sain amhlaidh fé</span>
<lb n="626"/><span>láthair, ach beidh fonn air bhur gcongnamh do ghlacadh</span>
<lb n="627"/><span>sula fada, 'sé mo thuairim.</span></p>
<lb n="628"/>
<lb n="629"/><p><span>Mac Giolla Eannraoi — Bh'fheidir an ceart a bheith agat.  B'fhiú</span>
<lb n="630"/><span>iarracht a dhéanamh ar é mhealladh ar son na bruinnille</span>
<lb n="631"/><span>maordha, pé 'sa doman de.  Beidh Eibhlín agam-sa, má's</span>
<lb n="632"/><span>éigin dom m'anam do mhalartughadh ar a son.</span></p>
<lb n="633"/>
<lb n="634"/><p><span>An Cárthach Dubh — Is féidir domh-sa cabhair fé leith do</span>
<lb n="635"/><span>thabhairt duit.  Ach cad is tabhartas ann domh-sa, má</span>
<lb n="636"/><span>ritheann leat-sa?</span></p>
<lb n="637"/>
<lb n="638"/><p><span>M.G. Eannraoi — Beidh toradh do shaothair le fághail agat-</span>
<lb n="639"/><span>sa, geallaim duit.  Má éirigheann liom-sa mé féin a</span>
<lb n="640"/><span>dhéanamh páirteach i n-obair an Chárthaigh Mhóir, ní</span>
<lb n="641"/><span>fada go rithfidh liom Clann Chárthaigh do smachtughadh</span>
<lb n="642"/><span>d'réir mo thola.  Ní déanfar dearmhad ort-sa an uair</span>
<lb n="643"/><span>úd.</span></p>
<lb n="644"/>
<lb n="645"/><p><span>An Cárthach D. — B'fhearr liom an tabhartas do chur i gcéill</span>
<lb n="646"/><span>dom nídh budh shoiléire.</span>
<lb n="647"/></p>
</div>
<pb n="15"/>
<div><lb n="648"/><p><span>M.G. Eannraoi — Bronnfar ceannas Chlainne Chárthaigh</span>
<lb n="649"/><span>mar dhualgas ort-sa, má ritheann linn.  An bhfuilir</span>
<lb n="650"/><span>sásta?</span></p>
<lb n="651"/>
<lb n="652"/><p><span>An Cárthach D.  (go lúthgháireach) — Tabhair dom do lámh agus</span>
<lb n="653"/><span>bíodh sé 'n-a mhargadh eadrainn.  Tá an obair i gcóir</span>
<lb n="654"/><span>agam-sa cheana agus ní fada bheidh le fuireach agat.</span></p>
<lb n="655"/>
<lb n="656"/><p><span>M.G. Eannraoi — Bead-sa ullamh nuair a bheidhir-se, agus</span>
<lb n="657"/><span>anois slán agat.  (Imthigheann M.G. Eannraoi).</span></p>
<lb n="658"/>
<lb n="659"/><p><span>An Cárthach Dubh (leis féin) — Seadh!  Tá an roth ag casadh</span>
<lb n="660"/><span>agus b'fhéidir nach fada go mbeinn-se i n-uachtar arís.</span>
<lb n="661"/><span>Anois, má's eadh!  Beidh orm mé féin a chur fé éide an</span>
<lb n="662"/><span>mhanaigh Ghallda.  Tá Don Pédró ag fuireach liom, is</span>
<lb n="663"/><span>dócha.  Nuair a bhead fé cheilt, beidh orm turus a</span>
<lb n="664"/><span>thabhairt ar mo dhuine muinteardha bith-dhílis, an</span>
<lb n="665"/><span>Cárthach Mór, arís.  Ní fheadar cionnus a thaithnfidh an</span>
<lb n="666"/><span>manach ón Spáinn leis (ag gáiridhe).  (Imthigheann sé).</span></p>
<lb n="667"/>
<lb n="668"/><p><span>An Cárthach Mór (ag teacht i láthair) — Is ait liom Sorcha a</span>
<lb n="669"/><span>bheith as baile mar seo gan tuairisg do chur a'triall</span>
<lb n="670"/><span>orm.  Má's amhlaidh chuaidh sí chun a col-cheathrair Sadhbh</span>
<lb n="671"/><span>d'fheiscint féin, ní fuláir nó go dtiocfadh léi sgéala</span>
<lb n="672"/><span>a chur chugham-sa.  Ach beidh foidhne agam; b'fhéidir</span>
<lb n="673"/><span>sgéal a bheith ag Eibhlín uaithi cheana.</span></p>
<lb n="674"/>
<lb n="675"/><p><span>(Tagann an Cárthach Dubh i láthair fé cheilt i gculaith manaigh ó'n</span>
<lb n="676"/><span>Spáinn.  Tá féasóg dhonn air agus malairt chrota nach é ar a</span>
<lb n="677"/><span>aghaidh).</span></p>
<lb n="678"/>
<lb n="679"/><p><span>An Manach (an Cárthach Dubh) — Umhluighim duit, a sháir-fhir de'n</span>
<lb n="680"/><span>síolrach calma.  Beannacht is buadh go raibh ag clannaibh</span>
<lb n="681"/><span>Fódla.  An misde do'n mhanach deórata é féin a chur</span>
<lb n="682"/><span>fé choimirce na gCárthach?</span></p>
<lb n="683"/>
<lb n="684"/><p><span>An Cárthach Mór — Ní misde — Tá cead suidhte ag teachtaire</span>
<lb n="685"/><span>Dé i n-ár measg coitchionnta.  Cuirim rómhat na mílte</span>
<lb n="686"/><span>fáilte.</span></p>
<lb n="687"/>
<lb n="688"/><p><span>An Manach — Go raibh toradh do chuid féile agat i n-am</span>
<lb n="689"/><span>tráth.  Ó thír na Spáinne a bhí m'aistear agus thánag go</span>
<lb n="690"/><span>hÉirinn d'fhonn luibheólais d'fhoghlaim.  Is fada ó</span>
<lb n="691"/><span>bhaile atá trácht ar fhlaitheamhlacht an Chárthaigh Mhóir</span>
<lb n="692"/><span>agus ar áilneacht a chéile caoine Gaedhealaighe.</span></p>
<lb n="693"/>
<lb n="694"/><p><span>An Cárthach Mór — Is oth liom gan an banfhlaith annso chun</span>
<lb n="695"/><span>fáiltighthe rómhat, ach tá sí as baile fé láthair.</span></p>
<lb n="696"/>
<lb n="697"/><p><span>An Manach — B'adhbhar aithmhéala dhom dul thar bhrághaid gan í</span>
<lb n="698"/><span>fheiscint, mara mbeadh go raibh sé d'ádh orm aithne do</span>
<lb n="699"/><span>chur uirthi i gCaisleán an Eidirsceólaigh 's mé ag</span>
<lb n="700"/><span>teacht annso indiu.</span>
<lb n="701"/></p>
</div>
<pb n="16"/>
<div><lb n="702"/><p><span>An Cárthach M.  (agus iongnadh iar) — Ar mo mhnaoi-se —</span></p>
<lb n="703"/>
<lb n="704"/><p><span>An Manach — Seadh.  Do chuir an 'Drisceólach i n-aithne a chéile</span>
<lb n="705"/><span>sinn.</span></p>
<lb n="706"/>
<lb n="707"/><p><span>An Cárthach M. — Ní féidir go mbeadh dearmhad ort!</span></p>
<lb n="708"/>
<lb n="709"/><p><span>An Manach — Ní raibh, táim cinnte.  Dubhairt an 'Drisceólach</span>
<lb n="710"/><span>liom 's é ag leamh-gháiridhe gur dheinis-se do bhean do</span>
<lb n="711"/><span>bhronnadh mar thabhartas air, d'fhonn é féin 's a lucht</span>
<lb n="712"/><span>leanamhna a bheith mar cháirdibh cogaidh agat feasta.</span>
<lb n="713"/><span>Ach d'aon-ghnó bhí sé, nídh nach iongnadh.</span></p>
<lb n="714"/>
<lb n="715"/><p><span>An Cárthach M.  (go feargach) Thugais t'éitheach!</span></p>
<lb n="716"/>
<lb n="717"/><p><span>An Manach — Ní ghnáthach dom' leithéid-se an t-éitheach do</span>
<lb n="718"/><span>thabhairt.  Is oth liom má chuireas fearg ort, 's gan</span>
<lb n="719"/><span>coinne agam leis.</span></p>
<lb n="720"/>
<lb n="721"/><p><span>An Cárthach M. — Gabh mo leathsgéal.  Chuir do chuid feasa</span>
<lb n="722"/><span>tré n-a cheile mé.  Tá feall imeartha ag an Eidir-</span>
<lb n="723"/><span>sceólach orm agus doirtfear na tuilte fola ar iathaibh</span>
<lb n="724"/><span>Chairbre sula mbeidh agra déanta ar an eagcóir sin.</span></p>
<lb n="725"/>
<lb n="726"/><p><span>An Manach (go síothchánta mar 'dh eadh) — Foidhne, foidhne a fhlaith</span>
<lb n="727"/><span>uasail.  B'fhéidir an dearmhad a bheith orm-sa.  Is</span>
<lb n="728"/><span>féidir leat deimhniughadh do dhéanamh le radharc do shúl</span>
<lb n="729"/><span>anocht, má's maith leat é.</span></p>
<lb n="730"/>
<lb n="731"/><p><span>An Cárthach M.  (agus imshníomh air) — Cionnus?</span></p>
<lb n="732"/>
<lb n="733"/><p><span>An Manach — Tá fleadh fé leith le bheith i gCaisleán an</span>
<lb n="734"/><span>Eidirsceólaigh anocht.  Dá nglacfá mise mar chuid-</span>
<lb n="735"/><span>eachtain, do thiocfadh linn dul fé dhéin na háite.  Tá</span>
<lb n="736"/><span>'fhios agam cionnus is féidir radharc d'fhághail ó'n áit</span>
<lb n="737"/><span>amuigh ar an gCaisleán gan sinn féin do chur i n-umhail</span>
<lb n="738"/><span>i n-ao' chor.  An bhfuilir toilteanach?</span></p>
<lb n="739"/>
<lb n="740"/><p><span>An Cárthach M. — Bíodh d'réir do chómhairle.  Fágfad fút</span>
<lb n="741"/><span>ar fad é.  Má tá Sorcha t'réis mé thréigean, go ndéan-</span>
<lb n="742"/><span>aidh Dia í féin do threigean an lá is mó bheidh gábhadh aici</span>
<lb n="743"/><span>leis.  (Imthigheann siad fé dhéin an Chaisleáin).</span></p>
<lb n="744"/>
<lb n="745"/><p><span>(Tagann Conall agus Eoghan dubh i láthair.)</span></p>
<lb n="746"/>
<lb n="747"/><p><span>Conall — Seadh' a Eoghain, do chuir an Cárthach Dubh aighneas</span>
<lb n="748"/><span>ort!</span></p>
<lb n="749"/>
<lb n="750"/><p><span>Eóghan — Do dhein.  Bhí sainnt eólais air, ach ní móide gur</span>
<lb n="751"/><span>adhbhar bróid dó a bhfuair sé de fhios.  Do theastaigh</span>
<lb n="752"/><span>uaidh deimhniughadh dhó féin ca chuin is gnáthach do'n bhan-</span>
<lb n="753"/><span>fhlaith dul ag aeridheacht gach tráthnóna.</span></p>
<lb n="754"/>
<lb n="755"/><p><span>Conall — Á, is do chuaidh sí as baile go hobann aréir, d'réir</span>
<lb n="756"/><span>deallraimh!  Cuirim geall go bhfuil miosgais éigin ar</span>
<lb n="757"/><span>bun.  Ní rabhais chómh haireach is budh cheart duit, a</span>
<lb n="758"/><span>Eóghain.</span>
<lb n="759"/></p>
</div>
<pb n="17"/>
<div><lb n="760"/><p><span>Eoghan — Cad uime?</span></p>
<lb n="761"/>
<lb n="762"/><p><span>Conall — Is baoghlach go bhfuil toirmeasg déanta.  Ní rachadh</span>
<lb n="763"/><span>sí chómh hobann as baile, muna mbeadh fáth éigin a bheith</span>
<lb n="764"/><span>leis.  Is é an Cárthach Dubh is bun leis, cómh deimhin</span>
<lb n="765"/><span>is mhairim.</span></p>
<lb n="766"/>
<lb n="767"/><p><span>Eóghan — Cia hé an manach so, an bhfuil fhios agat?</span></p>
<lb n="768"/>
<lb n="769"/><p><span>Conall — Ní fheadar.  Ní thaithneann a chrot liom.  Bíonn diab-</span>
<lb n="770"/><span>laidheacht is gliocas fé gach brat le déidheanaighe.</span></p>
<lb n="771"/>
<lb n="772"/><p><span>Eóghan — Do chuir sé féin 's an Cárthach ar na cosaibh</span>
<lb n="773"/><span>ó chianaibh pé áit go bhfuil a n-aistear.</span></p>
<lb n="774"/>
<lb n="775"/><p><span>Conall — Bíodh geall go bhfuil uisge fé thalamh éigin ar</span>
<lb n="776"/><span>siubhal.  Ná bí-se id' chodladh aimsear na gcluas</span>
<lb n="777"/><span>feasta, a Eóghain.  (Imtigheann an bheirt).</span></p>
<lb n="778"/>
<lb n="779"/><p><span>(Tagann Eibhlín Nic Cárthaig i láthair).</span></p>
<lb n="780"/>
<lb n="781"/><p><span>Eibhlín (ag machtnamh léi féin) — Nach ait gan Dómhnall ag cur</span>
<lb n="782"/><span>sgéala chugham.  Is iongnadh liom nár tháinig a athair</span>
<lb n="783"/><span>féin.  Tá buaidhirt éigin ag brúghadh ar mo chroidhe.</span>
<lb n="784"/><span>Cad is ciall le Sorcha bheith ag dul as baile agus gan</span>
<lb n="785"/><span>a fáth do chur i n-umhail dúinn?  Agus féach, m'úncail</span>
<lb n="786"/><span>bailighthe leis fé riar an mhanaigh Ghallda so anois.</span>
<lb n="787"/><span>Tá droich-ionntaoibh agam as an mhanach soin ar slighe</span>
<lb n="788"/><span>éigin, ach is dócha gur b'é an t-imshníomh atá dhom' chur</span>
<lb n="789"/><span>tré chéile, 's a rádh go bhfuil droch-amhras agam ar gach</span>
<lb n="790"/><span>éinne.</span></p>
<lb n="791"/>
<lb n="792"/><p><span>(Tagann an Cárthach Mór thar n-ais.)</span></p>
<lb n="793"/>
<lb n="794"/><p><span>An Cárthach Mór (go fústarach) — Cá bhfuil Conall?  Abair</span>
<lb n="795"/><span>leis teacht annso agus an Rosg Catha do shéideadh láith-</span>
<lb n="796"/><span>reach (Séideann sé féin adharc).  Caithfid na tréin-fhir bheith</span>
<lb n="797"/><span>i gcóir láithreach.</span></p>
<lb n="798"/>
<lb n="799"/><p><span>Eibhlín (is imshníomh uirthi) — Ó, a úncail, cad is ciall leis an</span>
<lb n="800"/><span>obair seo?</span></p>
<lb n="801"/>
<lb n="802"/><p><span>An Cárthach Mór — Beidh a fhios agat i n-am tráth.</span></p>
<lb n="803"/>
<lb n="804"/><p><span>Eibhlín — Ar tháinig m' aintín led' chois, a úncail?</span></p>
<lb n="805"/>
<lb n="806"/><p><span>An Cárthach Mór (go feargach) — Dein an bhean sain a shéanadh</span>
<lb n="807"/><span>feasda, a Eibhlín.  Ní gaol duit-se ná dómh-sa feasta</span>
<lb n="808"/><span>an straoille míonáireach.</span></p>
<lb n="809"/>
<lb n="810"/><p><span>Eibhlín (ag gol) — A úncail, ar son Dé ná cuir fé tháir do</span>
<lb n="811"/><span>bhean féin.</span></p>
<lb n="812"/>
<lb n="813"/><p><span>An Cárthach Mór (go searbh) — Ní gábhadh dhómh-sa é dhéanamh.</span>
<lb n="814"/><span>Tá sain déanta ag an Eidirsceólach dom cheana.</span></p>
<lb n="815"/>
<lb n="816"/><p><span>(Tagann Conall i láthair ag seinm “Máirseála Bhriain Bhóroimhe.”</span>
<lb n="817"/><span>Bailigheann na saighdiúiridhe ó gach áird 'na dhiaidh.)</span>
<lb n="818"/></p>
</div>
<pb n="18"/>
<div><lb n="819"/><p><span>An Cárthach Mór (ag cómhairliughadh a lucht leanamhna) — Tá obair</span>
<lb n="820"/><span>rómhainn, a cháirde.  Do mheall an tEidirsceólach bhur</span>
<lb n="821"/><span>Maighistreás uaim le diablaidheacht fallsa.  Beidh mo</span>
<lb n="822"/><span>sheasamh ionnaibh chum an bheart náireach d'agairt.  An</span>
<lb n="823"/><span>bhfuil sibh ullamh?</span></p>
<lb n="824"/>
<lb n="825"/><p><span>Na Saighdiúiridhe (d'aon-ghuth) — Támaoid!</span></p>
<lb n="826"/>
<lb n="827"/><p><span>An Cárthach M. — Níor cuireadh ár n-aicme riamh fé tharcuisne</span>
<lb n="828"/><span>gan aithmhéala a bheith ar an té do dhein.  Bíodh an sgéal</span>
<lb n="829"/><span>amhlaidh fé láthair.  Tabhair bhur mbóthar oraibh.</span></p>
<lb n="830"/>
<lb n="831"/><p><span>(Imthighid siad).</span></p>
<lb n="832"/>
<lb n="833"/><p><span>(Tagann an Cárthach Dubh (an Manach) agus Mac Giolla Eannraoi</span>
<lb n="834"/><span>i láthair.)</span></p>
<lb n="835"/>
<lb n="836"/><p><span>M.G. Eannraoi (go lúthgháireach) — Ní misde tusa a chur i</span>
<lb n="837"/><span>bhfeidhil na hoibre.  Tá ag éirghe leat go seóidh.</span></p>
<lb n="838"/>
<lb n="839"/><p><span>An Cárthach Dubh (i gculaith an mhanaigh) — Creid é.  Tá siad</span>
<lb n="840"/><span>i sgórnaigh a chéile 'sa deireadh agam.  Ní fada bheidh le</span>
<lb n="841"/><span>fuireach againn anois.</span></p>
<lb n="842"/>
<lb n="843"/><p><span>M.G. Eannraoi (go tarcuisneach) — Is ionmholta an dream</span>
<lb n="844"/><span>sibh-se gan dearmad.  Dáltha na madraí lathaighe a bhíonn</span>
<lb n="845"/><span>d'bhur bhfaire gach neómaid féachaint ca chuin a thiocfaidh</span>
<lb n="846"/><span>libh sibh féin a stracadh.  Is mithid sibh do chur fé threóir,</span>
<lb n="847"/><span>dar liom.</span></p>
<lb n="848"/>
<lb n="849"/><p><span>An Cárthach Dubh — “I ndiaidh a chéile deintear na cais-</span>
<lb n="850"/><span>leáin,” agus is amhlaidh d'ár gcaisleán-ne.  Nuair a</span>
<lb n="851"/><span>bheidh an dúthaigh fé n-ár dtreóir-ne, beidh a mhalairt de</span>
<lb n="852"/><span>sgéal ann.</span></p>
<lb n="853"/>
<lb n="854"/><p><span>Mac G. Eannraoi — Is ait an sgéal, mara mbeidh.  Cogar,</span>
<lb n="855"/><span>an bhfuil aon dul as ar an ogmhnaoi do mhealladh roimh ré?</span></p>
<lb n="856"/>
<lb n="857"/><p><span>An Cárthach Dubh — Is baoghlach liom ná fuil, an fhaid is tá</span>
<lb n="858"/><span>Dómhnall óg Ó hEidirsceóil i láthair.</span></p>
<lb n="859"/>
<lb n="860"/><p><span>Mac G.E. — Dar an leabhar, mhaise, ná beidh sé sin i bhfad</span>
<lb n="861"/><span>ag cur isteach orainn, má gheibhim an chaoi air.</span></p>
<lb n="862"/>
<lb n="863"/><p><span>An Cárthach Dubh — Gheobhair an chaoi sin sara fada, 'sé mo</span>
<lb n="864"/><span>thuairim.</span></p>
<lb n="865"/>
<lb n="866"/><p><span>Mac G.E. — Dá luaithe anois a gheobhainn é sin 'seadh do</span>
<lb n="867"/><span>b'fhearra liom é.  Bead-sa ag gluaiseacht.  B'fhéidir</span>
<lb n="868"/><span>an Cárthach a bheith thar n-ais orm.  Ded' bhárr-sa tá</span>
<lb n="869"/><span>cead suidhte ag an manach beannuighthe gach tráth, is</span>
<lb n="870"/><span>dócha (ag gáiridhe).  (Imthigheann Mac G. Eannraoi).</span></p>
<lb n="871"/>
<lb n="872"/><p><span>An Cárthach Dubh (leis féin) — Is dócha nách fada go mbeidh an</span>
<lb n="873"/><span>Cárthach chugham anois.  Is oireamhnach an tráth chun</span>
<lb n="874"/><span>congnamh na Normánach a chur mar thabhartas air.</span>
<lb n="875"/><span>Muna mbeidh an sean-bhuachaill féin ag cuidiughadh leis,</span>
<lb n="876"/><span>caithfidh sé géilleadh dhom.</span></p>
<lb n="877"/>
<lb n="878"/><p><span>(Tagann an Cárthach Mór i láthair.)</span>
<lb n="879"/></p>
</div>
<pb n="19"/>
<div><lb n="880"/><p><span>An Manach (an Cárthach Dubh) — An misde dhom mo chómhgháird-</span>
<lb n="881"/><span>eachas a ghabháil leat?</span></p>
<lb n="882"/>
<lb n="883"/><p><span>An Cárthach Mór — Ní misde.  Creid mé leis gur fada arís</span>
<lb n="884"/><span>go gcuirfidh an sean-mhadadh ruadh isteach ar mo chuid</span>
<lb n="885"/><span>éanlaithe-se.  Tá an sean-Eidirsceólach ar lár.  Ach</span>
<lb n="886"/><span>tá Dómhnall óg i láthair fós.  Do chuaidh díom é siúd</span>
<lb n="887"/><span>do sguabadh, ach tá roimis.  Ní sos dom go dtí</span>
<lb n="888"/><span>go mbeidh gach dalta de'n droch-chine réabtha as na</span>
<lb n="889"/><span>préamhachaibh.</span></p>
<lb n="890"/>
<lb n="891"/><p><span>An Manach (go humhal mar 'dh eadh) — Tugtar mar theagasg dúinn</span>
<lb n="892"/><span>gur fearr an droich-nídh do mhaitheamh ná é agairt</span>
<lb n="893"/><span>i gcoinnibh tola Dé.  Ach bíonn droich-nídh is droich-nídh</span>
<lb n="894"/><span>ann.</span></p>
<lb n="895"/>
<lb n="896"/><p><span>An Cárthach Mór — Díreach é.  Níl aon aithreachas orm-sa</span>
<lb n="897"/><span>i dtaobh an méid atá déanta go háirighthe.</span></p>
<lb n="898"/>
<lb n="899"/><p><span>An Manach — Ní gábhadh dhuit é.  Mar mhaithe leis an gcine</span>
<lb n="900"/><span>daonna 'seadh réabthar droch-earraidhe mar iad súd.</span></p>
<lb n="901"/>
<lb n="902"/><p><span>An Cárthach Mór — Réabfar iad, má's buan dómh-sa, ach tá</span>
<lb n="903"/><span>Dómhnall óg i n-a threóraidhe chliste agus tá a lucht</span>
<lb n="904"/><span>conganta go líonmhar dílis fós.</span></p>
<lb n="905"/>
<lb n="906"/><p><span>An Manach — Nách féidir leat-sa dream ní budh threise fós</span>
<lb n="907"/><span>do thabhairt i gceann a chéile.</span></p>
<lb n="908"/>
<lb n="909"/><p><span>An Cárthach M. — Ní féidir fé láthair, ach cuirfear i gcóir iad</span>
<lb n="910"/><span>i ndiaidh ar ndiaidh.  Annsain, má 'seadh —</span></p>
<lb n="911"/>
<lb n="912"/><p><span>An Manach — Is mór fé chumaoin mise agat-sa ó bhuaileas</span>
<lb n="913"/><span>talamh na hÉireann, agus b'olc an díol orm, muna</span>
<lb n="914"/><span>gcuirfinn leat i n-am do ghábhaidh.  Má's toil leat</span>
<lb n="915"/><span>anois é, cuirfead féd' réir treasa conganta a</span>
<lb n="916"/><span>ghlanfaidh do namha as iathaibh Chairbre dhuit ar maidin.</span></p>
<lb n="917"/>
<lb n="918"/><p><span>An Cárthach M.  (agus iongnadh air) — Tusa!  Cia hiad féin?</span></p>
<lb n="919"/>
<lb n="920"/><p><span>An Manach — Na Normánaigh!  Dil-chara dómh-sa agus gaol</span>
<lb n="921"/><span>athchomair Mac Giolla Eannraoi agus déanfaidh sé</span>
<lb n="922"/><span>rud orm, má's mian leat-sa é.</span></p>
<lb n="923"/>
<lb n="924"/><p><span>An Cárthach Mór (go searbh) — Ní bheadh annsain ach ag dul ó thigh</span>
<lb n="925"/><span>an diabhail go tigh an deamhain.  Is beag é m'ionntaoibh-</span>
<lb n="926"/><span>se as an allmhurach fallsa.</span></p>
<lb n="927"/>
<lb n="928"/><p><span>An Manach — Dein do rogha roda.  Dar ndóigh, mar mhaithe</span>
<lb n="929"/><span>leat-sa atáim-se.  Má's mian leat feall-bheart a</span>
<lb n="930"/><span>sgaoileadh thart fé chiúineas, bíodh agat.</span></p>
<lb n="931"/>
<lb n="932"/><p><span>An Cárthach Mór — Ní fé chiuineas atáim-se dhá sgaoileadh</span>
<lb n="933"/><span>tharm.  Cad is mian leat go ndéanfainn?</span>
<lb n="934"/></p>
</div>
<pb n="20"/>
<div><lb n="935"/><p><span>An Manach — D'fhéadfá cáil do shleachta do chosaint; d'fhéad-</span>
<lb n="936"/><span>fá masla do chéile d'agairt.</span></p>
<lb n="937"/>
<lb n="938"/><p><span>An Cárthach Mór (go fíochmhar) — Déin treóraidhe na Normánach</span>
<lb n="939"/><span>do sheóladh im' threó agus cuirfeam le chéile.</span></p>
<lb n="940"/>
<lb n="941"/><p><span>An Manach — Déanfar d'réir do thola.</span></p>
<lb n="942"/>
<lb n="943"/><p><span>(Imthigheann an Manach (an Cárthach Dubh).)</span></p>
<lb n="944"/>
<lb n="945"/><p><span>An Cárthach Mór (ag machtnamh leis féin go dubhach) — Mo léan</span>
<lb n="946"/><span>géar!  Is aisteach an cás é & Cárthach a bheith ag cur a</span>
<lb n="947"/><span>sheasaimh 'san eachtrannach mhalluighthe.  Is náireach an</span>
<lb n="948"/><span>bheart é, ach cuireadh orm é dhéanamh.  Ó! a Shorcha, a</span>
<lb n="949"/><span>Shorcha, go maithidh Dia dhuit é!  Nách aindeis an sgéal é ná</span>
<lb n="950"/><span>raibh achrann riamh i nÉirinn gan bean i n-a bhun nó 'na</span>
<lb n="951"/><span>bhárr.  </span></p>
<lb n="952"/>
<lb n="953"/><p><span>(Tagann an Manach (an Cárthach Dubh) thar n-ais).</span></p>
<lb n="954"/>
<lb n="955"/><p><span>An Manach — Tá Mac Giolla Eannraoi ag feitheamh leat 'sa</span>
<lb n="956"/><span>Chaisleán fé láthair, a Chárthaigh!  (Imthigheann an bheirt i</span>
<lb n="957"/><span>dteannta a chéile.)</span></p>
<lb n="958"/>
<lb n="959"/><p><span>(Tagann Eibhlín i láthair).</span></p>
<lb n="960"/>
<lb n="961"/><p><span>Eibhlín (ag caoineadh) — Mo mhíle bhrón, an duibh-sgéal!  An</span>
<lb n="962"/><span>'Drisceólach calma ar lár agus a shliocht agus ár sliocht-</span>
<lb n="963"/><span>ne deighilte ó chéile go bráth.  Agus mo Dhómhnall</span>
<lb n="964"/><span>groidhe i lár na miosgaise!  Mo chreach, 's mo chumha</span>
<lb n="965"/><span>ar fad!  Ní hiongnadh na dubh-sgamaill ag brúghadh</span>
<lb n="966"/><span>im' chroidhe agus na deóra ag sileadh go líonmhar liom.</span>
<lb n="967"/><span>Tá na Normánaigh tagtha cheana agus ní fada go</span>
<lb n="968"/><span>mbeidh a gcrúba ag salchadh ár dteinteáin.</span></p>
<lb n="969"/>
<lb n="970"/><p><span>(Tagann an Cárthach Mór thar n-ais.)</span></p>
<lb n="971"/>
<lb n="972"/><p><span>An Cárthach Mór (go fuastarach) — Is tú a bhí uaim-se, a Eibhlín.</span>
<lb n="973"/><span>Beidh Mac Giolla Eannraoi agus a lucht leanamhna</span>
<lb n="974"/><span>fém' choimrighe anocht, agus teastuigheann uaim go</span>
<lb n="975"/><span>gcuirfeá an Caisleán i gcóir dóibh láithreach.</span></p>
<lb n="976"/>
<lb n="977"/><p><span>Eibhlín — Ní dhéanfá beart chómh náireach sain go bráth, a</span>
<lb n="978"/><span>úncail, is snaidhm-cheangal a dhéanamh le n-ár naimhdibh</span>
<lb n="979"/><span>mínádúrtha.</span></p>
<lb n="980"/>
<lb n="981"/><p><span>An C. Mór (go himshníomhach) — Seo!  Seo!  Éist do bhéal!  Ach</span>
<lb n="982"/><span>déin rud orm.  Agus fós cuirim de gheasaibh ort a</span>
<lb n="983"/><span>bheith caoin cneasta le treóraidhe na Normánach.</span></p>
<lb n="984"/>
<lb n="985"/><p><span>Eibhlín — Níor dheineas d'eiteach riamh, a úncail.  Ach b'fhearr</span>
<lb n="986"/><span>liom bheith fé'n gcré ná an rud so do dhéanamh ort.</span></p>
<lb n="987"/>
<lb n="988"/><p><span>An Cárthach Mór (go feargach) — Déanfaidh tusa mé a thréigint</span>
<lb n="989"/><span>ar nós Sorcha, is dócha; ach tá greim agam ort-sa fós.</span>
<lb n="990"/><span>Táid na Normánaigh 'n-a gcáirdibh cogaidh agam-sa fé</span>
<lb n="991"/><span>láthair agus tá m'fhocal tabhartha agam go mbeidh tusa</span>
<lb n="992"/><span>mar chéile ag Mac Giolla Eannraoi; dhá dheasgaibh</span>
<lb n="993"/><span>déanfar an gheallamhaint sin do chóimhlíonadh, má's beó</span>
<lb n="994"/><span>dhómh-sa.</span>
<lb n="995"/></p>
</div>
<pb n="21"/>
<div><lb n="996"/><p><span>Eibhlín (go sprideamhail) — Má chóimhlíontar, is os cionn</span>
<lb n="997"/><span>m'uaighe-se a déanfar é.  (Imthigheann sí).</span></p>
<lb n="998"/>
<lb n="999"/><p><span>An Manach (ag teacht i láthair) — Tá gach nídh ag dul chun cinn</span>
<lb n="1000"/><span>go breágh.  Beidh do ghreim-se greamuighthe go daingean</span>
<lb n="1001"/><span>agus do namha go fánach an lá thabharfaidh an sagart</span>
<lb n="1002"/><span>a bheannacht d'Eibhlín agus do Mhac Giolla Eannraoi.</span></p>
<lb n="1003"/>
<lb n="1004"/><p><span>An Cárthach Mh (go himshníomhach) — Ach ní aontóchaidh sí leis, is</span>
<lb n="1005"/><span>eagal liom.  Thug sí an t-eiteach dom ar an láthair</span>
<lb n="1006"/><span>seo ó chianaibh.</span></p>
<lb n="1007"/>
<lb n="1008"/><p><span>An Manach — Dhé, dhé, ní ró-fhada an mhoill ar an gCárthach</span>
<lb n="1009"/><span>calma iachall do chur ar thoice cailín géilleadh dhó,</span>
<lb n="1010"/><span>imás.  Tá a fhios agam go bhfuil sí féin agus Dómhnall</span>
<lb n="1011"/><span>óg Ó hEidirsceóil go mór le chéile —</span></p>
<lb n="1012"/>
<lb n="1013"/><p><span>An Cárthach Mór (go fíochmhar) — Dar an Leabhar, a mhaise, má</span>
<lb n="1014"/><span>táid, go gcuirfead-sa a mhalairt de chúram uirthi, sula</span>
<lb n="1015"/><span>fada.  Ach cá bhfios duit-se sain?</span></p>
<lb n="1016"/>
<lb n="1017"/><p><span>An Manach — Tá radharc mo shúl agam ar rud a théidheann 'sa</span>
<lb n="1018"/><span>mhuileann ar dhaoinibh eile go minic.  Ní hannamh</span>
<lb n="1019"/><span>i dteannta a chéile iad.  (Preabann Dómhnall óg agus</span>
<lb n="1020"/><span>Conall i láthair).</span></p>
<lb n="1021"/>
<lb n="1022"/><p><span>Domhnall óg (ag déanamh ar an gCárthach) — Tabhair cead cainte</span>
<lb n="1023"/><span>dhom ar son Dé, a Chárthaigh chalma.</span></p>
<lb n="1024"/>
<lb n="1025"/><p><span>An Cárthach Mór (ag tarraing chuige a chlaidheamh) — Tabharfad</span>
<lb n="1026"/><span>slighe fé'n bhfód so dhuit.  Cosain tu féin.</span></p>
<lb n="1027"/>
<lb n="1028"/><p><span>Conall (ar a ghlúinibh eadortha) — Impidhim ort, ar son na</span>
<lb n="1029"/><span>Maighdine, cead aighnis do thabhairt dó, a uasail áigh.</span></p>
<lb n="1030"/>
<lb n="1031"/><p><span>An Cárthach Mór (ag ísliughadh a chlaidhimh) — Seadh, má's seadh.</span>
<lb n="1032"/><span>Labhair agus labhair go tapaidh.</span></p>
<lb n="1033"/>
<lb n="1034"/><p><span>Dómhnall óg — Do cuireadh i n-a luighe ort fé bhréig gur</span>
<lb n="1035"/><span>thug m'athair adhbhar fuatha 's tarcuisne dhuit.  Dear-</span>
<lb n="1036"/><span>bhuighim-se 'san láthair seo gur b'iad lucht an fheasa</span>
<lb n="1037"/><span>sain do chuir thú féin agus do chéile mhánla fé tháir.</span></p>
<lb n="1038"/>
<lb n="1039"/><p><span>An Cárthach Mór (go fíochmhar) — An amhlaidh a mheasann tú</span>
<lb n="1040"/><span>radharc mo shúl a bhaint dióm, a dhuine?  Ná feaca</span>
<lb n="1041"/><span>lem' dhá súil í taobh led' athair?</span></p>
<lb n="1042"/>
<lb n="1043"/><p><span>Dómhnall óg — Ní fheacuighis, mar ná raibh sí ann chuige.</span>
<lb n="1044"/><span>Tháinig duit a col-ceathrair Sadhbh Ní Dheasmhumhna</span>
<lb n="1045"/><span>d'fheiscint, agus is ar éigint dhéanfaidhe amach ceann</span>
<lb n="1046"/><span>aca thar an gceann eile.  Do deineadh an banfhlaith do</span>
<lb n="1047"/><span>chur i bhfolach i gan fhios di ar intinn a chur n-a luighe</span>
<lb n="1048"/><span>ort-sa go raibh sí t'réis do thréigint agus gur b'é</span>
<lb n="1049"/><span>m'athair budh chiontach.  B'é do shean-namha an Cárthach</span>
<lb n="1050"/><span>Dubh bun is bárr na droch-oibre.</span>
<lb n="1051"/></p>
</div>
<pb n="22"/>
<div><lb n="1052"/><p><span>An Cárthach Mór — Ní chreidim focal de.</span></p>
<lb n="1053"/>
<lb n="1054"/><p><span>Dómhnall óg — Is í an fhírinne í ar a shon sain.  Do cuireadh</span>
<lb n="1055"/><span>do bhean i bhfolach i gClais na mBitheamhnach thíos cois</span>
<lb n="1056"/><span>na trágha, agus bheadh sí ann go dtí so, muna mbéadh</span>
<lb n="1057"/><span>gur b'é toil Dé céad moladh 's buidheachas Leis!  gur</span>
<lb n="1058"/><span>ráinig liom-sa a guth do chloisint ag glaodhach 's mé</span>
<lb n="1059"/><span>ag teacht anall ó'n nGóilín ó chianaibh.</span></p>
<lb n="1060"/>
<lb n="1061"/><p><span>An Cárthach Mór — Tá go breágh, ach cá bhfuil do fhínné?</span></p>
<lb n="1062"/>
<lb n="1063"/><p><span>Dómhnall óg (ag preabadh fé dhéin an Chárthaigh Dhuibh agus ag stracadh</span>
<lb n="1064"/><span>na féasóige bréige dhe) — Sin agat m' fhínné, an Cárthach</span>
<lb n="1065"/><span>Dubh, an té atá ciontach leis an droch-obair seo, an</span>
<lb n="1066"/><span>té do bhuail an dubh 'n-a gheal ort-sa!</span></p>
<lb n="1067"/>
<lb n="1068"/><p><span>An Cárthach Mór (agus iongnadh air) — Dar Dia!  An manach!</span>
<lb n="1069"/><span>Is soiléir so-thuigthe dhom an diablaidheacht ar fad</span>
<lb n="1070"/><span>anois (ag tarraing a chlaidhimh agus ag déanamh ar an gCárthach</span>
<lb n="1071"/><span>Dubh).  Ach tá a rás rithte aige, dá fhaid is rith leis.</span></p>
<lb n="1072"/>
<lb n="1073"/><p><span>(beireann Dómhnall óg greim ar an gCárthach Mór.)</span></p>
<lb n="1074"/>
<lb n="1075"/><p><span>Dómhnall óg — Foidhne!  Foidhne, a Chárthaigh.  Is é an</span>
<lb n="1076"/><span>claidheamh sgáth cosanta an tréinfhir de ghnáth.  Ná</span>
<lb n="1077"/><span>cuir chómh mór fé tháir cómhartha ár saoirseachta is fuil</span>
<lb n="1078"/><span>an chníopaire chealgaigh do dhortadh leis.</span></p>
<lb n="1079"/>
<lb n="1080"/><p><span>An Cárthach Mór — Tá an ceart agat, a Dhómhnaill.</span>
<lb n="1081"/><span>Tabharfar an chroch dó.  (Sguabtar chun siubhail an Cárthach</span>
<lb n="1082"/><span>Dubh.)</span></p>
<lb n="1083"/>
<lb n="1084"/><p><span>An Cárthach Mór (le Dómhnall) — An féidir leat maitheamh</span>
<lb n="1085"/><span>dom, a Dhómhnaill?  Má dheineas an éagcóir, is i gan-</span>
<lb n="1086"/><span>fhios do dheineas é.  A bhuidhe le Dia gan a thuilleadh</span>
<lb n="1087"/><span>im' leith!</span></p>
<lb n="1088"/>
<lb n="1089"/><p><span>Dómhnall óg — Maithim duit é, óir tá 'fhios agam nách tú is</span>
<lb n="1090"/><span>ciontach.</span></p>
<lb n="1091"/>
<lb n="1092"/><p><span>An Cárthach Mór — Go raibh maith agat, a Dhómhnaill fhéil, is</span>
<lb n="1093"/><span>anois caithfidh na Normánaigh a mbóthar do chur ortha</span>
<lb n="1094"/><span>láithreach.</span></p>
<lb n="1095"/>
<lb n="1096"/><p><span>Dómhnall óg — Ní móide go dtiocfaidh leat é sin a dhéanamh</span>
<lb n="1097"/><span>gan bhruighean i n-a thaobh.  An bhfuil do shluagh i gcóir?</span></p>
<lb n="1098"/>
<lb n="1099"/><p><span>An Cárthach Mór — Beid láithreach.  Cuirfear i dtreó iad</span>
<lb n="1100"/><span>de phreib.</span></p>
<lb n="1101"/>
<lb n="1102"/><p><span>Dómhnall óg — Déanfad-sa cuidiughadh libh.  Tá mo lucht</span>
<lb n="1103"/><span>conganta cómhgarach.</span>
<lb n="1104"/></p>
</div>
<pb n="23"/>
<div><lb n="1105"/><p><span>An Cárthach Mór (le Conall) — A Chonaill, cuir i n-a luighe</span>
<lb n="1106"/><span>ar Mhac Giolla Eannraoi go dteastuigheann uaim</span>
<lb n="1107"/><span>roinnt cainte do bheith agam leis, & annsain cuir na</span>
<lb n="1108"/><span>saighdiúiridhe i gcóir.  (imtigheann Conall is Dómhnall óg 'n-a</span>
<lb n="1109"/><span>theannta).</span></p>
<lb n="1110"/>
<lb n="1111"/><p><span>(Tagann Mac Giolla Eannraoi).</span></p>
<lb n="1112"/>
<lb n="1113"/><p><span>Mac Giolla E. — Teastuigheann uait aighneas a chur orm, a</span>
<lb n="1114"/><span>Chárthaigh.</span></p>
<lb n="1115"/>
<lb n="1116"/><p><span>An Cárthach M. — Teastuigheann — Ní bheidh do chongnamh ag</span>
<lb n="1117"/><span>teastbháil uaim a thuilleadh.</span></p>
<lb n="1118"/>
<lb n="1119"/><p><span>Mac G. Eannraoi — An eadh, mhaise!  Ach déanfaidh tú do</span>
<lb n="1120"/><span>gheallamhaint do chóimhlíonadh mar gheall ar Eibhlín Nic</span>
<lb n="1121"/><span>Cárthaigh, ní fuláir.</span></p>
<lb n="1122"/>
<lb n="1123"/><p><span>An Cárthach M. — Ní féidir é, mar ná fuil sí féin toilteanach,</span>
<lb n="1124"/><span>agus dá mb'eadh féin, ní taithnfeadh sé liom-sa.</span></p>
<lb n="1125"/>
<lb n="1126"/><p><span>Mac G. Eannraoi (go searbh) — Duine uasal seasmhach is eadh</span>
<lb n="1127"/><span>thú, d'réir deallraimh; an amhlaidh do Chlannaibh Gaedheal</span>
<lb n="1128"/><span>ar leithligh?</span></p>
<lb n="1129"/>
<lb n="1130"/><p><span>An Cárthach M.  (go tarcuisneamhail) — Níor ghnáthach riamh dod</span>
<lb n="1131"/><span>shliocht-sa bheith ró-sheasmhach.</span></p>
<lb n="1132"/>
<lb n="1133"/><p><span>Mac. G. Eannraoi (go feargach) — Beid seasmhach id' choinnibh-</span>
<lb n="1134"/><span>se go háirighthe, agus ar an láthair seo déanfaidh siad</span>
<lb n="1135"/><span>tarcuisne an lae indiu d'agairt.</span></p>
<lb n="1136"/>
<lb n="1137"/><p><span>An Cárthach M.  (go dána) — Agus ar an láthair seo bainfear</span>
<lb n="1138"/><span>na cleitidhe dhíobh agus díot-sa (Séideann Mac Giolla</span>
<lb n="1139"/><span>Eannraoi adharc agus deineann an Cárthach amhlaidh).  Preabann na</span>
<lb n="1140"/><span>Normánaigh ar an ardán clé agus na hÉireannaigh ar an dtaoibh</span>
<lb n="1141"/><span>dheis.  Cuirtear na hÉireannaigh fe réir Dhómhnaill óig agus an</span>
<lb n="1142"/><span>Chárthaigh Mhóir agus na Normánaigh fé Mhac Giolla Eannraoi.  Siúd</span>
<lb n="1143"/><span>claidhmhte go cithréibeach ag cnagadh ar a chéile: bíonn an cogadh ar</span>
<lb n="1144"/><span>siubhal go tiugh fíochmhar aicillidhe ar feadh sgathaimh.  'Sa deireadh</span>
<lb n="1145"/><span>cuirtear an ruaig ar na Normánaigh.  Leanann na hÉireannaigh</span>
<lb n="1146"/><span>iad.  Fanann an Cárthach Mór is Dómhnall óg agus Conall ar</span>
<lb n="1147"/><span>an árdán.</span></p>
<lb n="1148"/>
<lb n="1149"/><p><span>An Chárthach Mór — Téidhir fé dhéin an Chaisleáin, a Chonaill,</span>
<lb n="1150"/><span>agus abair le hEibhlín go bhfuil gnó agam di.</span></p>
<lb n="1151"/>
<lb n="1152"/><p><span>(Imtigheann Conall.)</span></p>
<lb n="1153"/>
<lb n="1154"/><p><span>An Cárthach M.  (ag crothadh láimhe le Dómhnall) — Is maith an rud</span>
<lb n="1155"/><span>cara i gcruadh-chás, a Dhómhnaill.  I dteannta a chéile is</span>
<lb n="1156"/><span>treise sinn.  An fhaid is beidh Clanna Gaedheal guala</span>
<lb n="1157"/><span>ar ghualainn ní baoghal dúinn.  Seadh, a Dhómhnaill,</span>
<lb n="1158"/><span>bíodh sé 'na i n-a dhlúth-cheangal eadrainn.</span></p>
<lb n="1159"/>
<lb n="1160"/><p><span>(Tagann Eibhlín agus Conall i láthair.)</span>
<lb n="1161"/></p>
</div>
<pb n="24"/>
<div><lb n="1162"/><p><span>An Cárthach M. — Tar i leith, a Eibhlín (beireann sé ar laímh uirthi</span>
<lb n="1163"/><span>& cuireann sé a lámh i láimh Dhomhnaill agus deireann sé leó):—</span>
<lb n="1164"/><span>Tuigeann sibh fáth na hoibre seo cheana féin, dar liom!</span>
<lb n="1165"/><span>Mo bheannacht oraibh, a clann óigh, agus go raibh sonas</span>
<lb n="1166"/><span>oraibh gach lá d'bhur saoghal.</span></p>
<lb n="1167"/>
<lb n="1168"/><p><span>Dómhnall óg — Go raibh míle maith agat, a Chárthaigh ghroidhe,</span>
<lb n="1169"/><span>agus gura 'fada ó shleasaibh Banban an tuaiplis feasta.</span></p>
<lb n="1170"/>
<lb n="1171"/><p><span>(Seineann Conall port oireamhnach).</span></p>
<lb n="1172"/>
<lb n="1173"/><p><span>Brat anuas.</span></p>
<lb n="1174"/>
<lb n="1175"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Mac Cárthaigh Mór

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Mac Cárthaigh Mór

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
