Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Eachtra na mBróg</title><author><name type="main">Seán Ó Cadhla</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">LM050</note>
                         <note type="L">3</note>
                         <note type="B">1918</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2013</date><idno>LM050</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title>Eachtra na mBróg</title><author>Seán Ó Cadhla</author><imprint><publisher>Mac Guill, M. H.</publisher><date>1918</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>EACHTRA NA MBRÓG</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>AN CHEUD AICT</span></p>
<lb n="4"/>
<lb n="5"/><p><span>[Siopa beag tuaithe.  Cúntar ann agus cupáin agus</span>
<lb n="6"/><span>soithighe in áirde air.]</span></p>
<lb n="7"/>
<lb n="8"/><p><span>Bean an Tighe:  [ag abhrán]  "A bhean an tighe shéimh, sín</span>
<lb n="9"/><span>do láimh amach chum an daill —"</span></p>
<lb n="10"/>
<lb n="11"/><p><span>Fear an Tighe:  [ag teacht isteach]  "Ó a bhean an tighe</span>
<lb n="12"/><span>shéimh" [ag aithris uirre] is maith tháinig do chaint</span>
<lb n="13"/><span>isteach.  Do láimh do shíneadh, sin é athá uaim.</span></p>
<lb n="14"/>
<lb n="15"/><p><span>B. T.:  Ní amhlaidh athá sí leóinte, go mbeitheá d'iarraidh</span>
<lb n="16"/><span>í shíneadh?</span></p>
<lb n="17"/>
<lb n="18"/><p><span>F. T.:  I bhfad uainn an t-olc, ní h-eadh, acht sín chugham</span>
<lb n="19"/><span>luach péire bróg.  Athá mé ag dul go dtí an mbaile</span>
<lb n="20"/><span>mór.</span></p>
<lb n="21"/>
<lb n="22"/><p><span>B. T.:  Cad mar gheall ar an bpéire athá ort?</span></p>
<lb n="23"/>
<lb n="24"/><p><span>F. T.:  Iad so?  Sean-a-licdéirí, 'dé mhaith iad?  Caithfe</span>
<lb n="25"/><span>mé dhíom iad chomh luath in Éirinn 's bheidh an péire nua</span>
<lb n="26"/><span>ceannaighthe agam.</span></p>
<lb n="27"/>
<lb n="28"/><p><span>B. T.:  Ná fuil péire in áird' an staighre agat?</span></p>
<lb n="29"/>
<lb n="30"/><p><span>F. T.:  Athá, maite, agus na buinn éirighthe uatha.</span></p>
<lb n="31"/>
<lb n="32"/><p><span>B. T.:  Ó 'se nach neamh-chruinn an duine thú, ná fuightheá</span>
<lb n="33"/><span>do lapaí móra do chorruighe chum cúpla tiocóid do</span>
<lb n="34"/><span>bhualadh ionnta, nó greim do chur ionnta le ruadhog?</span></p>
<lb n="35"/>
<lb n="36"/><p><span>F. T.:  Athá mé marbh agat féin agus 'ge do chuid ruadhog</span>
<lb n="37"/><span>'s tiocóidí.</span></p>
<lb n="38"/>
<lb n="39"/><p><span>B. T.:  Ná fuightheá fuireach go bhfairsingeóchadh an</span>
<lb n="40"/><span>saoghal orainn?</span></p>
<lb n="41"/>
<lb n="42"/><p><span>F. T.: Éist!</span></p>
<lb n="43"/>
<lb n="44"/><p><span>B. T.: Éist-se, a phlobaire amadáin!</span></p>
<lb n="45"/>
<lb n="46"/><p><span>F. T.:  Dhera, thorm (tabhair dham) an t-airgead, a bhinín.</span>
<lb n="47"/><span>Niorbh' mór do dhuine bróig éigint a mbeadh deallradh</span></p>
</div>
<pb n="4"/>
<div><lb n="48"/><p><span>uirre bheith aige, thabharfadh go dtí Aifreann Dé é, nó</span>
<lb n="49"/><span>'á mbadh dul go dtí sochraid bheadh sé, nó fós 'á mbadh</span>
<lb n="50"/><span>ar shráid baile móir duit é, badh ghráin leat bheith ró</span>
<lb n="51"/><span>lom ar fad.</span></p>
<lb n="52"/>
<lb n="53"/><p><span>B. T.:  Ó 'se ní fhaca mé riamh do leithéid [Ag oscailt</span>
<lb n="54"/><span>an sparáin agus ag síneadh airgid chuige].  Seo,</span>
<lb n="55"/><span>imthigh leat anois agus ceannuigh iad, agus ná caith an</span>
<lb n="56"/><span>lá mar dhéineann tú i gcomhnuidhe, acht bí annso ins</span>
<lb n="57"/><span>an mbaile in am.  Ó'n lá chonnaic mé thú, thabharfadh</span>
<lb n="58"/><span>súgán sneachta 'dtí an mbaile mór thú, agus ní thabhar-</span>
<lb n="59"/><span>fadh an saoghal amach as tú.</span></p>
<lb n="60"/>
<lb n="61"/><p><span>F. T.:  Ó ní bheidh mé déidheanach, ná bíodh eagla ort.</span>
<lb n="62"/><span>Acht cogar, a bhinín.  Atháim-se chum rud do cheannach</span>
<lb n="63"/><span>duit féin, agus tabhair-se an leabhar ná beidh tú mí-</span>
<lb n="64"/><span>bhuidheach díom.</span></p>
<lb n="65"/>
<lb n="66"/><p><span>B. T.:  Mhuise, cad athá tú a rádh in aon chor?  Nó cá</span>
<lb n="67"/><span>bhfuightheá-sa airgead chum aon rud do cheannach damh-sa</span>
<lb n="68"/><span>ná do aoinneach eile?</span></p>
<lb n="69"/>
<lb n="70"/><p><span>F. T.:  Ó athá an t-airgead ann.  Athá an t-airgead ann.</span></p>
<lb n="71"/>
<lb n="72"/><p><span>B. T.:  Ní ag cuimhneamh ar bhitheamhaintigheacht do dheunamh</span>
<lb n="73"/><span>bheitheá?</span></p>
<lb n="74"/>
<lb n="75"/><p><span>F. T.:  Ní h-eadh, mhuise.  Sin rud nár dhein mé riamh,</span>
<lb n="76"/><span>buidheachas le Dia, mar ná fuair mé aon chaoi cheart</span>
<lb n="77"/><span>riamh ar é dheunamh, agus ní'l an chéird agam.</span></p>
<lb n="78"/>
<lb n="79"/><p><span>B. T.: Éist, a rógaire.  Ag magadh fúm athá tú.  Má</span>
<lb n="80"/><span>athá an t-airgead agat, 'dé chúis nár thug tú dham é chum</span>
<lb n="81"/><span>é choimeud?</span></p>
<lb n="82"/>
<lb n="83"/><p><span>F. T.:  Ó athá mé d'iarraidh cuimhneamh ar rud éigin do</span>
<lb n="84"/><span>cheannóchainn duit chuirfeadh na smóilíní ag sclimpireacht</span>
<lb n="85"/><span>istig id' chroidhe.  Ní'l sé socair agam fós.  Acht fan</span>
<lb n="86"/><span>leat, a bhinín.  Fan leat.</span></p>
<lb n="87"/>
<lb n="88"/><p><span>B. T.:  Ó "fan leat, a bhinín" — Ó is ag fuireach bheidh an</span>
<lb n="89"/><span>bhinín — Imthig leat, a leamhsaire.  Athá mé bodhar agat.</span></p>
<lb n="90"/>
<lb n="91"/><p><span>[Imthigheann sé.  Iad araon ag gáire.  Seasuigheann sí</span>
<lb n="92"/><span>ag an doras atá ar thaobh de'n stáiste.]</span>
<lb n="93"/></p>
</div>
<pb n="5"/>
<div><lb n="94"/><p><span>B. T.:  [Ag liúghraigh].  Bó-hó!  Bó-hó!</span></p>
<lb n="95"/>
<lb n="96"/><p><span>F. T.:  [Is ar éigin airightear a ghuth].  Cad athá uait?</span></p>
<lb n="97"/>
<lb n="98"/><p><span>B. T.:  Fág an madra i do dhiaidh.  Krangey!  Krangey!</span>
<lb n="99"/><span>Ga' leith annso. — Fan annsin, a bhitheamhnaigh, agus bí</span>
<lb n="100"/><span>ag faire an mhacha dhúinn — [Ní'l an madra le feicsin.</span>
<lb n="101"/><span>Ag caint léi féin]  — Masa, is ait an saghas duine mé.</span>
<lb n="102"/><span>Is é chuireann an "ga' leith annso" orm.  Nuair</span>
<lb n="103"/><span>thugann sé "binín" orm, bím réidh d'aon iarracht.</span></p>
<lb n="104"/>
<lb n="105"/><p><span>[Deireadh an Cheud Aict.]</span></p>
<lb n="106"/>
<lb n="107"/><p><span>ÁN TARA H-AICT</span></p>
<lb n="108"/>
<lb n="109"/><p><span>[Áit a bhfuil port mór gainmhe ann.  Faghtar bórd</span>
<lb n="110"/><span>agus bosca in áirde air agus seól nó brat caithte anuas</span>
<lb n="111"/><span>orra.  Bíodh bosca agus cré nó gainimh ann, taobh thiar</span>
<lb n="112"/><span>de'n phort.]</span></p>
<lb n="113"/>
<lb n="114"/><p><span>F. T.:  [ag feuchaint síos ar a chosa].  Masa is deas an</span>
<lb n="115"/><span>péire bróg iad.  Fan go bhfeicfidh an bhinín iad. — Athá</span>
<lb n="116"/><span>mé marbh ag an mbrothall so.  Sínfead siar annso.</span>
<lb n="117"/><span>Áit uaighneach is eadh é.  Ní'l gabháil aoinneach ann.</span></p>
<lb n="118"/>
<lb n="119"/><p><span>[Síneann sé siar.  Tagann beirt bhitheamhnach isteach.</span>
<lb n="120"/><span>Séideán le saothar orra.  Atá tromán éigin i mála</span>
<lb n="121"/><span>aca.  Stadaid taobh thiar de'n phort.]</span></p>
<lb n="122"/>
<lb n="123"/><p><span>An Cheud Bhitheamhnach:  Buidheachas le Dia go bhfuaireamar</span>
<lb n="124"/><span>linn é.  Nach trom athá sé?</span></p>
<lb n="125"/>
<lb n="126"/><p><span>An Tara Bitheamhnach:  Ní fheadar cad athá againn?</span></p>
<lb n="127"/>
<lb n="128"/><p><span>An Ch. Bh.:  Ní fheadar.  Athá sé chomh maith againn é do</span>
<lb n="129"/><span>chomhaireamh.  Bei' fhios annsin againn cad athá ann.</span></p>
<lb n="130"/>
<lb n="131"/><p><span>An T. B.:  Mar a chéile na páipéir seo go léir. 'Dé</span>
<lb n="132"/><span>mhéid athá in gach aon cheann aca?</span>
<lb n="133"/></p>
</div>
<pb n="6"/>
<div><lb n="134"/><p><span>An Ch. Bh.:  [Ag comhaireamh.  Airightear glór an airgid</span>
<lb n="135"/><span>'á chomhaireamh aige.]  A h-aon, a dó, a trí, a ceathair,</span>
<lb n="136"/><span>a cúig, a sé, a seacht, a h-ocht, a naoi, a deich, a h-aon-</span>
<lb n="137"/><span>dheug, a dó-dheug, a trí-deug, a ceathair-deug, a cúig-</span>
<lb n="138"/><span>deug, a sé-deug, a seacht-deug, a h-ocht-deug, a naoi-</span>
<lb n="139"/><span>deug, a fiche. — Fiche!  Fiche sobhran in gach aon cheann</span>
<lb n="140"/><span>aca.</span></p>
<lb n="141"/>
<lb n="142"/><p><span>An T. B.: 'Dé mhéid páipeur athá ann ar fad?  Athá</span>
<lb n="143"/><span>deich gcinn annso agam-sa.</span></p>
<lb n="144"/>
<lb n="145"/><p><span>An Ch. Bh.:  Agus deich gcinn eile annso. — Fan go réidh.</span>
<lb n="146"/><span>Atha a thuilleadh annso arís i mbun an mhála.  Comhairigh</span>
<lb n="147"/><span>iad.</span></p>
<lb n="148"/>
<lb n="149"/><p><span>An T. B.:  Masa athá deich gcinn 's dáfhichid de na páipéir</span>
<lb n="150"/><span>bheaga so ann, agus athá fiche sobhran istig in gach aon</span>
<lb n="151"/><span>cheann aca. 'Dé mhéid é sin?</span></p>
<lb n="152"/>
<lb n="153"/><p><span>An Ch. Bh.:  Míle púnt.</span></p>
<lb n="154"/>
<lb n="155"/><p><span>An T. B.:  Míle!  Atháimíd tóicighthe le n-ár saoghal!</span>
<lb n="156"/><span>An Ch. Bh.:  Masa, athá an mheirg dínn go deóidh.  Bhí an</span>
<lb n="157"/><span>t-ádh linn an iarracht so, 'pé mar dheineamar riamh.</span>
<lb n="158"/><span>Acht cad dheunfaimíd leis?  Nó cá gcuirfimíd é?</span>
<lb n="159"/><span>Dá dtabharfaimís linn anois é, 'chífeadh an dúthaigh</span>
<lb n="160"/><span>sinn.</span></p>
<lb n="161"/>
<lb n="162"/><p><span>An T. B.: 'Chífidís, mhuise, agus is minic d'airigh tú go</span>
<lb n="163"/><span>gcosnaigheann súil ní ná feiceann.  Athá sé chomh mhaith</span>
<lb n="164"/><span>againn poll do dheunamh agus é do chur ann go bhfuigh-</span>
<lb n="165"/><span>míd amas ar é do thabhairt linn i gan fhios, agus ní</span>
<lb n="166"/><span>fearr áit ar domhan ioná an áit seo.  Áit dheas chúlánta</span>
<lb n="167"/><span>is eadh é.</span></p>
<lb n="168"/>
<lb n="169"/><p><span>An Ch. Bh.: 'Seadh, mhuise.  Athá an ceart agat. — Seó,</span>
<lb n="170"/><span>brostuig ort.  Is fuiris poll do dheunamh annso, athá</span>
<lb n="171"/><span>an ghainimh bog.</span></p>
<lb n="172"/>
<lb n="173"/><p><span>[Airigheann Fear an Tighe ag deunamh an phuill iad,</span>
<lb n="174"/><span>agus ag á dhainginiughadh agus ag rinnce anuas air.</span>
<lb n="175"/><span>Atá sé ag leigint air bheith in a chodladh.]</span></p>
<lb n="176"/>
<lb n="177"/><p><span>An T. B.:  Atá gach aon rud go maith anois.  Siubhail leat.</span>
<lb n="178"/></p>
</div>
<pb n="7"/>
<div><lb n="179"/><p><span>An Ch. Bh.:  Fan go réidh.  Ní fheadar an mbeadh aoinneach</span>
<lb n="180"/><span>annso d'aireóchadh sinn?</span></p>
<lb n="181"/>
<lb n="182"/><p><span>An T. B.:  Dhera cia bheadh ann?</span></p>
<lb n="183"/>
<lb n="184"/><p><span>An Ch. Bh.:  Mar sin féin, le h-eagla na h-eagla, cuar-</span>
<lb n="185"/><span>duighimís an áit.</span></p>
<lb n="186"/>
<lb n="187"/><p><span>[Téighid ag cuardach agus 'chíd Fear an Tighe sínte</span>
<lb n="188"/><span>cois an phuirt.]</span></p>
<lb n="189"/>
<lb n="190"/><p><span>An T. B.:  Ó dar seó!  Athá fear annso.</span></p>
<lb n="191"/>
<lb n="192"/><p><span>An Ch. Bh.:  Má athá féin, ná feiceann tú go bhfuil sé in a</span>
<lb n="193"/><span>chodhladh?</span></p>
<lb n="194"/>
<lb n="195"/><p><span>An T. B.:  Athá an ceart agat, acht mara bhfuil codhladh</span>
<lb n="196"/><span>trom air, b'fhéidir gur airig sé sinn. — Ní bheadh a fhios</span>
<lb n="197"/><span>agat. — Thiocfadh sé in a thaidhbhreamh chuige airgead do</span>
<lb n="198"/><span>bheith annso, agus nuair dhúiseóchadh sé annsin, b'fhéidir</span>
<lb n="199"/><span>go raghadh sé ag polladh fa n-a dhéin. — Acht 'neósa mé</span>
<lb n="200"/><span>dhuit cad dheunfaimíd.  Bainfimíd na bróga dhe, agus</span>
<lb n="201"/><span>mara bhfuil codladh ceart trom air, dúiseóchaidh sé.</span></p>
<lb n="202"/>
<lb n="203"/><p><span>An Ch. Bh.:  Déinimís é sin in ainm Dé.</span></p>
<lb n="204"/>
<lb n="205"/><p><span>[Bainid na bróga dhe.  Ní chuireann sé cor as.]</span></p>
<lb n="206"/>
<lb n="207"/><p><span>An T. B.:  [Ag bagairt le n-a shúil ar an mbitheamhnach</span>
<lb n="208"/><span>eile.]  Dar fiadh, athá sé in a chnap.</span></p>
<lb n="209"/>
<lb n="210"/><p><span>An Ch. Bh.:  Athá, masa.  Athá sé in a shuan mharbh codhlata,</span>
<lb n="211"/><span>agus ní baoghal dúinn é.</span></p>
<lb n="212"/>
<lb n="213"/><p><span>[Cuireann an T. B. na bróga chuige sa mála.  Imthighid</span>
<lb n="214"/><span>araon le deithneas.  Éirigheann Fear an Tighe i gcionn</span>
<lb n="215"/><span>tamaill.  Feuchann sé thimcheall air féin.]</span></p>
<lb n="216"/>
<lb n="217"/><p><span>F. T.:  Athá siad imthighthe. — Dar fiailimín, míle punt!</span>
<lb n="218"/><span>Ceannochaidh me Watch dam féin agus póiní agus ceár</span>
<lb n="219"/><span>chum an bhinín do thabhairt go dtí an Aifreann Dé Domh-</span>
<lb n="220"/><span>naigh, agus má bhíonn sainnt chum bonnet uirre, cean-</span>
<lb n="221"/><span>nóchaidh mé ceann dí bheidh níos deise iona cailífleabhar.*</span>
<lb n="222"/><span>[Téigheann sé thimcheall an phuirt agus cromann sé ag</span>
<lb n="223"/><span>polladh.] Nach fada síos athá sé aca? — Ó dar fiadh!  Ní'l</span>
<lb n="224"/></p>
</div>
<pb n="8"/>
<div><lb n="225"/><p><span>dada ann. — Ca'il mo bhrogha?  [Ag cuardach na h-áithe</span>
<lb n="226"/><span>thimcheall air.]  Ó dar seó!  Chum teacht ar na bróga</span>
<lb n="227"/><span>do cheapadar an obair ar fad!  Athá siad imighthe aca.</span>
<lb n="228"/><span>Athá mé creachta ar fad anois.  Cad dheunfaidh mé in</span>
<lb n="229"/><span>aon chor?  Ó cad dheunfaidh mé?  Ní bhfuighbhinn dul</span>
<lb n="230"/><span>abhaile mar seo i mo bhuimpéisí.  Eulóchaidh mé liom</span>
<lb n="231"/><span>amach go dtí an mbóthar feuchaint an mbeadh aoinneach</span>
<lb n="232"/><span>muinighineach ag dul go dtí an mbaile mór a gcuirfinn</span>
<lb n="233"/><span>fios ar phéire bróg leis, agus mara mbeidh caithfidh mé</span>
<lb n="234"/><span>eulódh liom abhaile cois na gcladhthacha, agus dul i</span>
<lb n="235"/><span>bhfolach má chím aoinneach is na páircreacha. — Ó dar seó!</span>
<lb n="236"/><span>Dá bhfeicfeadh Seaán Pháid Neil, ná Tadhg Sheaáin na</span>
<lb n="237"/><span>nAsal, ná Siobháinín Cháit Sheumais, ná aoinneach eile</span>
<lb n="238"/><span>dhe na comharsain mé, dheunfadh sé giota fogha ar feadh</span>
<lb n="239"/><span>ráithe dhóibh. — Ó dar a bhfaca mé ríamh, athá mé im'</span>
<lb n="240"/><span>Chrochubhar anois aca go ceart.  [Imthigheann sé.]</span></p>
<lb n="241"/>
<lb n="242"/><p><span>[Deireadh an Tara h-Aict.]</span>
<lb n="243"/></p>
</div>
<pb n="7"/>
<div><lb n="244"/><p><span>AN TRÍOMHADH H-AICT</span></p>
<lb n="245"/>
<lb n="246"/><p><span>[An siopa beag ceudhna do bhí ins an cheud aict.  Bean</span>
<lb n="247"/><span>an Tighe istigh.  Tagann an bheirt bhitheamhnach go dtí geata</span>
<lb n="248"/><span>an mhacha.  Nílid le feicsin ar dtúis.  Atá mála ag an</span>
<lb n="249"/><span>tara bitheamhnach.]</span></p>
<lb n="250"/>
<lb n="251"/><p><span>Bean an Tighe:  Dia 's Muire dhíbh. — Ní baoghal díbh an</span>
<lb n="252"/><span>madra. — Ní'l sé crosta in aon chor.  Krangey!</span>
<lb n="253"/><span>Krangey!   Buail síos annsin. — Ó ní'l sé malluighthe</span>
<lb n="254"/><span>in aon chor.  Ní bheurfadh sé ar aoinneach, acht amháin go</span>
<lb n="255"/><span>n-aithnigheann sé gur strannséirí sibh. — Taigí isteach.</span></p>
<lb n="256"/>
<lb n="257"/><p><span>[Tagaid isteach.]</span>
<lb n="258"/></p>
</div>
<pb n="9"/>
<div><lb n="259"/><p><span>An Cheud Bhitheamhnach:  Masa, a bhean an tighe, is deas an</span>
<lb n="260"/><span>siopa beag cócaireacht athá annso agat ar thaobh an</span>
<lb n="261"/><span>bhóthair.</span></p>
<lb n="262"/>
<lb n="263"/><p><span>B. T.:  Athá sé maith go leór, mhuise, dá mbeadh aoinneach</span>
<lb n="264"/><span>agam acht mé féin chum dada do dheunamh dham.  Bím</span>
<lb n="265"/><span>an-uaigneach annso babhtaí.</span></p>
<lb n="266"/>
<lb n="267"/><p><span>An Ch. Bh.:  Masa, is deas an áit é do aoinneach chum</span>
<lb n="268"/><span>teacht isteach ann.  Cad dheurfá liom féin?</span></p>
<lb n="269"/>
<lb n="270"/><p><span>B. T.:  Éist, a rógaire.  Nach fada fós go mbeidh an</span>
<lb n="271"/><span>Inid ar chois againn?</span></p>
<lb n="272"/>
<lb n="273"/><p><span>An Ch. Bh.:  Ó ní gábhadh fuireach 'aid sin.</span></p>
<lb n="274"/>
<lb n="275"/><p><span>An Tara Bitheamhnach:  Masa, a bhean an tighe, má is</span>
<lb n="276"/><span>buachaill maith macánta, ciallmhar, stuideurtha, im-</span>
<lb n="277"/><span>shníomhach, dícheallach, dúthrachtach, athá uait, ná téighre</span>
<lb n="278"/><span>thairis sin.</span></p>
<lb n="279"/>
<lb n="280"/><p><span>An Ch. Bh.:  Agus cad mar gheall ort féin?</span></p>
<lb n="281"/>
<lb n="282"/><p><span>An T. B.:  Masa, ní'l baoghal orm.  Maidir, le macántacht</span>
<lb n="283"/><span>agus cirteacht aigne, ní bhárrfadh an saoghal mé.</span></p>
<lb n="284"/>
<lb n="285"/><p><span>An Ch. Bh.:  Ó 'se go deimhin féin, ní bhárrfadh.</span></p>
<lb n="286"/>
<lb n="287"/><p><span>B. T.:  Ó 'se cad do chruinnig sibh in aon chor?  Athá mé</span>
<lb n="288"/><span>marbh agaibh.  Mara bhfuil sibh molta 'ge n-a chéile, ní</span>
<lb n="289"/><span>lá fós é!  Dá mbeadh mo rogha ceann agaibh le bheith</span>
<lb n="290"/><span>agam, chaithfinn folacha do chur ar mo shúile, agus an</span>
<lb n="291"/><span>cheud cheann do bhuailfinn le bata do thógaint. — Acht</span>
<lb n="292"/><span>caithigí uaibh bhúr gcuid plámáis gan mhaith.  B'fhéidir</span>
<lb n="293"/><span>gur greim le n-ithe do bheadh uaibh.</span></p>
<lb n="294"/>
<lb n="295"/><p><span>An Ch. Bh.: 'Seadh, mhuise.  Acht is é an tart is mó athá</span>
<lb n="296"/><span>ag cur orainn.  An mbeadh cupán té agat thabharfá</span>
<lb n="297"/><span>dhúinn?</span></p>
<lb n="298"/>
<lb n="299"/><p><span>B. T.:  Athá, maite.  Cupán deas té chuirfidh bhúr gcroidhe</span>
<lb n="300"/><span>in áirde is an feiliminte.</span></p>
<lb n="301"/>
<lb n="302"/><p><span>An Ch. Bh.:  Ó go bhfágaidh Dia an tsláinte agat!  Atháimíd</span>
<lb n="303"/><span>píopálta ag an mbrothall so.  Is dócha go mbíonn</span>
<lb n="304"/><span>tarraint na dúithche ar an siopa beag so?</span></p>
<lb n="305"/>
<lb n="306"/><p><span>B. T.:  Bíonn, mhuise.  Acht ní thiocfaidh aoinneach indiu.</span></p>
</div>
<pb n="10"/>
<div><lb n="307"/><p><span>Lá aonaigh is eadh é.  Athá siad go léir ins an mbaile</span>
<lb n="308"/><span>mór.</span></p>
<lb n="309"/>
<lb n="310"/><p><span>An Ch. Bh.:  [Leis an Tara Bitheamhnach] Siubhail leat amach</span>
<lb n="311"/><span>ins an macha go bhfeicfimíd an mbeadh aoinneach ag</span>
<lb n="312"/><span>gabháil an bóthar. — Leag uait an sean-mhála sin ag an</span>
<lb n="313"/><span>dorus, agus ná bí ag salachadh an tighe leis.</span></p>
<lb n="314"/>
<lb n="315"/><p><span>B. T.:  Ó an drae pioc salachair dheunfaidh sé.</span></p>
<lb n="316"/>
<lb n="317"/><p><span>An Ch. Bh.:  Is cuma sin. — 'Seadh, leag annsin é.  Ní haon</span>
<lb n="318"/><span>mhaise ar an tigín é.  [Imthighid amach ins an macha.</span>
<lb n="319"/><span>Cuireann sí an té i gcóir dóibh.  Ní'l an teine le</span>
<lb n="320"/><span>feicsin.  Atá sí taobh thiar de'n chúntar.]</span></p>
<lb n="321"/>
<lb n="322"/><p><span>B. T.:  [Léi féin.]  Beirt shleamhnánuighthe iad sin!  Ní</span>
<lb n="323"/><span>fheadar cadé an saghas iad?  Ní sclábhuighthe iad, agus</span>
<lb n="324"/><span>ní ceárduighthe iad, agus ní tincéirí iad. — Ó Dia linn,</span>
<lb n="325"/><span>feuch ar an madra ag smúsaíl agus ag luathgháir</span>
<lb n="326"/><span>thimcheall an mhála. — Buail amach as sin! — Ó Dia linn, cad</span>
<lb n="327"/><span>do bhí ar an madra? — Is gairid dam an bás nó is</span>
<lb n="328"/><span>cuid d'ár gcuid-ne athá ins an mála sin.  Bitheamhnaigh</span>
<lb n="329"/><span>is eadh iad. — Is dócha go bhfuil an té seo tarrainghthe. — Ní</span>
<lb n="330"/><span>fheadar cad do bheadh ins an mála?  Caithfe mé</span>
<lb n="331"/><span>cuimhneamh ar chleas éigin chum solus an lae do chur ar an</span>
<lb n="332"/><span>rud athá ann. — [Ag glaodhach orra.]  Taigí isteach, a</span>
<lb n="333"/><span>fhearaibh.  Athá an té i gcóir.</span></p>
<lb n="334"/>
<lb n="335"/><p><span>[Tagaid isteach.]</span></p>
<lb n="336"/>
<lb n="337"/><p><span>An Ch. Bh.:  Is é sceul is fearr d'airigh mé ó mhaidin é.</span></p>
<lb n="338"/>
<lb n="339"/><p><span>[Suidhid chum búird.  Líonann sí na cupáin dóibh.]</span></p>
<lb n="340"/>
<lb n="341"/><p><span>An T. B.:  Bheirim don riabhach é mar chupán té.  Athá</span>
<lb n="342"/><span>buaidhte aige.</span></p>
<lb n="343"/>
<lb n="344"/><p><span>[Iad ag ithe agus ag alpadh an-mhear.]</span></p>
<lb n="345"/>
<lb n="346"/><p><span>B. T.:  Go sábhálaidh Dia sinn, ná bígidh ag alpadh mar sin.</span>
<lb n="347"/><span>Maoluighigí oraibh, maoluighigí oraibh.</span></p>
<lb n="348"/>
<lb n="349"/><p><span>An Ch. Bh.:  Athá "maoluighigí oraibh" go maith, acht amháin</span>
<lb n="350"/><span>go bhfuil a mhalairt de phort ag Madra an Mheura 'stigh.</span>
<lb n="351"/><span>"Geuraighigí oraibh, geuraighigí oraibh" adeir sé.</span></p>
<lb n="352"/>
<lb n="353"/><p><span>An T. B.:  Is é slogadh na lachan is fearr liom-sa.</span>
<lb n="354"/></p>
</div>
<pb n="11"/>
<div><lb n="355"/><p><span>An Ch. Bh.:  Ní bheinn ag cor m' fhiacla leis, acht buille  's</span>
<lb n="356"/><span>leath-bhuille do thabhairt dó agus é scaoileadh siar Bóthar</span>
<lb n="357"/><span>an Chionail.</span></p>
<lb n="358"/>
<lb n="359"/><p><span>B. T.:  [Ag gáire].  Athá mé marbh agaibh!</span></p>
<lb n="360"/>
<lb n="361"/><p><span>An T. B.:  Fan go mbeidh do chompánach dá thogha agat.</span>
<lb n="362"/><span>Sin é an uair bheidh tú marbh, mar ní bhei' fhios agat cia</span>
<lb n="363"/><span>'ca is fearr an Siota nó a Mháthair.</span></p>
<lb n="364"/>
<lb n="365"/><p><span>An Ch. Bh.:  [Ag síneadh na spiúine chum an bhitheamhnaigh</span>
<lb n="366"/><span>eile.]  An bhfeiceann tú an buachaill mín, mánta sin,</span>
<lb n="367"/><span>a bhean an tighe?  Ní fhaca tú riamh aoinneach níos</span>
<lb n="368"/><span>cruinne ioná é thimcheall tighe.  Chuirfeadh sé leacarán</span>
<lb n="369"/><span>nó píosa fé chorcán duit; bhainfeadh sé sugha fiche</span>
<lb n="370"/><span>bliadhan as an simné le pu' dá anál; agus dá dtuit-</span>
<lb n="371"/><span>feadh an píopán as an té-pot — i bhfad uainn an t-olc —</span>
<lb n="372"/><span>athá fhios aige plástara cheangalóchadh arís é.</span></p>
<lb n="373"/>
<lb n="374"/><p><span>An T. B.:  [Ag síneadh na spiúine chum an cheud</span>
<lb n="375"/><span>bhitheamhnaigh.]  An bhfeicheann tú an buachaill deas, diobhóidheach</span>
<lb n="376"/><span>sin, a bhean an tighe?  Is é mhúinfeadh do phaidreacha</span>
<lb n="377"/><span>dhuit oidhche gheimhridh cois na teine.  Tabhair-se an</span>
<lb n="378"/><span>leabhar ná fuil cloch ná caogad in easnamh ar a phaidirín</span>
<lb n="379"/><span>siúd; agus dá mbadh iad na cearca féin iad thabharfadh</span>
<lb n="380"/><span>sé soísceul dóibh chuirfeadh ar a leas iad.</span></p>
<lb n="381"/>
<lb n="382"/><p><span>B. T.:  Ó leig dam libh!  Athá mé marbh ag bhúr gcuid</span>
<lb n="383"/><span>leacarán 's píopán 's paidiríní 's cearca.</span></p>
<lb n="384"/>
<lb n="385"/><p><span>An Ch. Bh.:  [Ag leigint air bheith dáríríbh.]  Acht cogar, a</span>
<lb n="386"/><span>bhean an tighe.  Strannséirí is eadh sinn-ne agus</span>
<lb n="387"/><span>b'fhéidir ná feicfeá go bráth arís sinn, acht aon rud</span>
<lb n="388"/><span>amháin chomhairleóchainn duit gan bacaint le haoinneach</span>
<lb n="389"/><span>acht an duine macánta.</span></p>
<lb n="390"/>
<lb n="391"/><p><span>B. T.:  Mhuise, athá an ceart agat.</span></p>
<lb n="392"/>
<lb n="393"/><p><span>An Ch. Bh.:  [Ag labhairt go diongmhálta.]  An bhfeiceann</span>
<lb n="394"/><span>tú an crústa sin?  [Ag tógbháil crústa aráin de'n;</span>
<lb n="395"/><span>mbórd.]  Dá bhfeicfinn lua' an mhéid sin caithte ar an</span>
<lb n="396"/><span>mbóthar, ní bhacfainn leis.</span></p>
<lb n="397"/>
<lb n="398"/><p><span>An T. B.:  Ní bhacfá, siúráilte.</span>
<lb n="399"/></p>
</div>
<pb n="12"/>
<div><lb n="400"/><p><span>An Ch. Bh.:  Ó ní'l aon rud acht an duine macánta!</span></p>
<lb n="401"/>
<lb n="402"/><p><span>B. T.:  Ní'l.  Acht ní fheadar mé cad athá ag teacht ar an</span>
<lb n="403"/><span>saoghal in aon chor.  Thógadh sé cinn d' fheireóga</span>
<lb n="404"/><span>breághdha uaim indé, agus athá gach aon áit árd 's íseal</span>
<lb n="405"/><span>cuardaighthe agam acht ní'l aon phioc díobh le faghbháil</span>
<lb n="406"/><span>agam, agus athá mé ag cuimhneamh ar dul go dtí Aibhlís</span>
<lb n="407"/><span>na gCloch.</span></p>
<lb n="408"/>
<lb n="409"/><p><span>An T. B.:  Is minic d'airig mé trácht uirre, acht ní fhaca</span>
<lb n="410"/><span>mé riamh í.</span></p>
<lb n="411"/>
<lb n="412"/><p><span>An Ch. Bh.: 'Dé an saghas í?</span></p>
<lb n="413"/>
<lb n="414"/><p><span>B. T.:  Ó 'sé, bean feasa athá ar an mbaile seo.</span></p>
<lb n="415"/>
<lb n="416"/><p><span>An Ch. Bh.:  [Ag gáire.]  Cúis gháire chughainn! 'Dé mhaith</span>
<lb n="417"/><span>a leithéid?</span></p>
<lb n="418"/>
<lb n="419"/><p><span>B. T.:  Éist, nár innis sí dham anurthaidh cá'r ghabh na</span>
<lb n="420"/><span>huibhe do bhí fé'n chearc guir agam, agus nár innis sí</span>
<lb n="421"/><span>do Pháidnín an Ghliodaire cia do bhí ag goid na dturnaps</span>
<lb n="422"/><span>uaidh agus nár innis sí —</span></p>
<lb n="423"/>
<lb n="424"/><p><span>An Ch.  Bh. agus an T. B.:  [Ag preabad in a seasamh</span>
<lb n="425"/><span>agus ag rioth go dtí an dorus.]   Cia hiad so athá</span>
<lb n="426"/><span>ag teacht?</span></p>
<lb n="427"/>
<lb n="428"/><p><span>B. T.:  [Ag rioth go dtí an dorus.]  Iad sin?  Iad sin?</span>
<lb n="429"/><span>[Ag briollacadh amach fa n-a láimh.]  Iad sin? — Ó,</span>
<lb n="430"/><span>marcaig iad sin tháinig annso ó chiana.  Athá siad ag</span>
<lb n="431"/><span>lorg bitheamhnaigh do ghoid rud éigin ó fhear bocht ar</span>
<lb n="432"/><span>maidin.</span></p>
<lb n="433"/>
<lb n="434"/><p><span>An Ch. Bh.:  Ní bitheamhnaigh sinn-ne.</span></p>
<lb n="435"/>
<lb n="436"/><p><span>B. T.:  Ó go sábhálaidh Dia sinn, ní headh!</span></p>
<lb n="437"/>
<lb n="438"/><p><span>An Ch. Bh.:  Acht strannséirí is ead sinn, agus níorbh. mhaith</span>
<lb n="439"/><span>linn go mbeadh aoinneach 'nár gceistiughadh.  An bhfuil</span>
<lb n="440"/><span>aon áit agat a raghaimís i bhfolach ann?</span></p>
<lb n="441"/>
<lb n="442"/><p><span>B. T.:  Ó athá.  Áit mhaith.  Téigidh amach ins an scioból</span>
<lb n="443"/><span>sin amuigh.  Athá punanna arbhair ann agus téigidh fútha,</span>
<lb n="444"/><span>agus b'fhéidir le Dia ná feicfidhe sibh.</span></p>
<lb n="445"/>
<lb n="446"/><p><span>An T. B.:  [Le Bean an Tighe.]  Ó 'sé, nár fhágaidh Dia</span>
<lb n="447"/><span>gan scioból tú an dá lá agus mhairfidh tú, ná do shliocht</span></p>
</div>
<pb n="13"/>
<div><lb n="448"/><p><span>i do dhiaidh!  Caith an sean-mhála so isteach fé'n chúntar</span>
<lb n="449"/><span>an 'aidh 's bheimíd amuigh.</span></p>
<lb n="450"/>
<lb n="451"/><p><span>B. T.:  [Ag breith ar an mála.]  Deunfad cheana.</span></p>
<lb n="452"/>
<lb n="453"/><p><span>[Riothaid amach agus scannradh orra.]</span></p>
<lb n="454"/>
<lb n="455"/><p><span>B. T.:  [In a haonar.]  Masa, is maith athá a fhios agam</span>
<lb n="456"/><span>cia hiad so athá ag teacht.  Daoine is eadh iad athá ag</span>
<lb n="457"/><span>dul go dtí sochraid thar baile.  Ní stadfaidh siad annso</span>
<lb n="458"/><span>in aon chor agus níorbh' mhór dam bheith go preabanta,</span>
<lb n="459"/><span>feuchaint cad athá ins an mála so.  [Ag á oscailt agus</span>
<lb n="460"/><span>ag tógbháil na mbróg amach as.]  Péire bróga nua!</span>
<lb n="461"/><span>[Ag feuchaint go geur orra.]  Shin í an bhróig d'oirfeadh</span>
<lb n="462"/><span>do'n amadhán bocht so agam-sa.  Má athá círín ar chirc</span>
<lb n="463"/><span>is uaidh do ghoideadh iad.  Fágfaidh mé in áirde an</span>
<lb n="464"/><span>staighre iad agus tabharfaidh mé liom anuas an sean-</span>
<lb n="465"/><span>phéire athá ann agus cuirfe mé ins an mála iad. [Im-</span>
<lb n="466"/><span>thigheann sí de'n stáiste.  Casann sí arís agus sean-</span>
<lb n="467"/><span>phéire bróg aici.  Athá na buinn éirighthe uatha.]  'Seadh</span>
<lb n="468"/><span>anois, a bhitheamhnacha!  [Ag cur an tsean-phéire isteach</span>
<lb n="469"/><span>ins an mála.]  Crochtar duine gan seift.  [Ag dul go</span>
<lb n="470"/><span>dtí an dorus agus ag glaodhach orra.]  Taigí isteach.</span>
<lb n="471"/><span>Athá siad imthighthe, acht ná déinigí aon mhoill ar eagla</span>
<lb n="472"/><span>go gcasfaidís.</span></p>
<lb n="473"/>
<lb n="474"/><p><span>An Ch. Bh.:  Ó 'se nár chasaid. — 'Dé mhéid athá agat orainn,</span>
<lb n="475"/><span>a bhean mhaith?</span></p>
<lb n="476"/>
<lb n="477"/><p><span>B. T.:  Ó 'se, ní chuirfe mé oraibh acht raol.</span></p>
<lb n="478"/>
<lb n="479"/><p><span>An T. B.:  Masa is é lua' raolaighe is fearr fuair mé le</span>
<lb n="480"/><span>fada dhe aimsir é.</span></p>
<lb n="481"/>
<lb n="482"/><p><span>An Ch. Bh.:  Is é mhuise agus b'fearrde an cupán an láimh</span>
<lb n="483"/><span>fuair é.</span></p>
<lb n="484"/>
<lb n="485"/><p><span>B. T.: Éist, a bhladaire.</span></p>
<lb n="486"/>
<lb n="487"/><p><span>An Ch. Bh.:  Ní éisteóchad, dá mbeadh 's mo bhás air. — Seo,</span>
<lb n="488"/><span>tabhair sannseáil scillinge dhúinn.  [Ag síneadh</span>
<lb n="489"/><span>scillinge chúiche.  Feuchann sí go geur uirre.]</span></p>
<lb n="490"/>
<lb n="491"/><p><span>B. T.:  Ní'l aon sannseáil agam, agus dá mbeadh fhéin, an</span>
<lb n="492"/><span>drae pinginn thógfainn uaibh.  Strannséirí is eadh sibh.</span>
<lb n="493"/></p>
</div>
<pb n="14"/>
<div><lb n="494"/><p><span>An T. B.:  Téighre amach go dtí ceann de sna comharsain</span>
<lb n="495"/><span>feuchaint an mbeadh an tsannseáil aici.</span></p>
<lb n="496"/>
<lb n="497"/><p><span>B. T.:  Ó 'se, ní raghad.</span></p>
<lb n="498"/>
<lb n="499"/><p><span>An Ch. Bh.:  Ó masa, caithfe tú dul.</span></p>
<lb n="500"/>
<lb n="501"/><p><span>B. T.:  Ní chaithfead agus ní raghad.  Athá siad go léir</span>
<lb n="502"/><span>ins an mbaile mór indiu.  Strannséirí is eadh sibh agus</span>
<lb n="503"/><span>is deas an chuideachta sibh.  Athá lua' na raolaighe de</span>
<lb n="504"/><span>gháire bainte agaibh asam ó thángabhar isteach chugham.</span></p>
<lb n="505"/>
<lb n="506"/><p><span>Am Ch. Bh.:  [Ag gáire agus ag tógbháil na scillinge thar</span>
<lb n="507"/><span>n-ais uaithe.] Ó 'se, is tú an bhean bhocht is neamh-chlaoidhte</span>
<lb n="508"/><span>'chonnaic mé riamh.  Is fearr dhúinn bheith ag imtheacht is</span>
<lb n="509"/><span>dócha.  Má bhíonn aoinneach ag lorg díot mar gheall</span>
<lb n="510"/><span>orainn abair leó gur ar teicheadh ó'n chogadh atháimíd.</span></p>
<lb n="511"/>
<lb n="512"/><p><span>B. T.:  Ó 'se, masa deurfaidh mé.  Ní fearr teicheadh</span>
<lb n="513"/><span>dheunfá maran ag teicheadh ó mháthair do chéile do bheitheá.</span></p>
<lb n="514"/>
<lb n="515"/><p><span>An Ch. Bh.:  [Leis an Tara Bitheamhnach.]  Seo, buail chughat</span>
<lb n="516"/><span>an sean-mhála so. — [Le Bean an Tighe.]  'Dé an bóthar</span>
<lb n="517"/><span>thabharfaimíd orainn?</span></p>
<lb n="518"/>
<lb n="519"/><p><span>B. T.:  [Ag dul go dtí an dorus.]  Gabhaigí isteach</span>
<lb n="520"/><span>annsin thar an gclaidhe, agus tabharfaidh sé amach in áit</span>
<lb n="521"/><span>uaigneach sibh, áit ná fuil ann acht cnocáin agus puirt</span>
<lb n="522"/><span>mhóra ghainmhe.  Fanaighí annsin go mbeidh an oidhche ann,</span>
<lb n="523"/><span>mar beidh na daoine ag casadh ó'n mbaile mór agus ní</span>
<lb n="524"/><span>muinighin díbh an bóthar go dtí sin.</span></p>
<lb n="525"/>
<lb n="526"/><p><span>An Ch. Bh.:  Ó go bhfágaidh Dia an tsláinte agat!</span></p>
<lb n="527"/>
<lb n="528"/><p><span>An T. B.:  Agus nár fheicidh tú lá ar an-áird an fhaid 's</span>
<lb n="529"/><span>mhairfe tú!</span></p>
<lb n="530"/>
<lb n="531"/><p><span>[Imthighid amach.]</span></p>
<lb n="532"/>
<lb n="533"/><p><span>B. T.:  Go n-éirighidh an t-ádh libh!  Go n-éirighidh an t-ádh</span>
<lb n="534"/><span>libh! — [Léi féin.]  Riabhach a bhfeaca mé a leithéidí riamh!</span>
<lb n="535"/><span>Scilling bhréige do bí aca. 'Ar ndó, níor shíleadar</span>
<lb n="536"/><span>gurbh' í Cáit Óinseath do bhí aca?  Agus do bhí sannseáil</span>
<lb n="537"/><span>uatha!  Masa, athá mo chupán breághdha té imthighthe in</span>
<lb n="538"/><span>aiscidh aca, agus 'dé an díoghbháil acht an meascán</span>
<lb n="539"/><span>breághdha ime.  Ó 'se, nár dhéinidh sé geir dóibh! — Acht</span></p>
</div>
<pb n="15"/>
<div><lb n="540"/><p><span>is dócha nach fada go mbeidh an stracaire bocht so againn</span>
<lb n="541"/><span>fhéin chughainn anois.  Tabharfa mé liom anuas na</span>
<lb n="542"/><span>bróga nua agus leagfa mé annso ar an gcúntar</span>
<lb n="543"/><span>iad.  [Imthigheann sí de'n stáiste agus casann sí go</span>
<lb n="544"/><span>luath arís agus na bróga aici.]  Nuair do bhí mé in</span>
<lb n="545"/><span>áirde an staighre dh'fheuch mé amach as an bhfuinneóig,</span>
<lb n="546"/><span>agus cad do-chífinn acht an pleidhce bocht lea' stig de'n</span>
<lb n="547"/><span>chlaidhe ar an taobh eile de'n mbóthar agus é ag glin-</span>
<lb n="548"/><span>giughadh isteach feuchaint an bhfuighbheadh sé snámh isteach i</span>
<lb n="549"/><span>gan fhios dam.  Raghad in áirde an staighre arís agus</span>
<lb n="550"/><span>buailfead suas stranncán éigin chum go mbeadh a fhios</span>
<lb n="551"/><span>aige ná fuilim annso ins an siopa.</span></p>
<lb n="552"/>
<lb n="553"/><p><span>[Imthigheann sí.  Airightear ag abhrán í:  "Ó is</span>
<lb n="554"/><span>buachaillín fíor-óg mé —."  Tagann Fear an Tighe isteach</span>
<lb n="555"/><span>agus é in a bhuimpéisí.  Suidheann sé ag an mbórd.</span>
<lb n="556"/><span>Ní'l a chosa le feicsin.]</span></p>
<lb n="557"/>
<lb n="558"/><p><span>B. T.:  [Ag teacht anuas an staighre.]  Ó an tú sin?  Sé</span>
<lb n="559"/><span>do bheatha abhaile!    Ar cheannaighis na bróga?</span></p>
<lb n="560"/>
<lb n="561"/><p><span>F. T.:  [Go háit-leasc.]  'Cheannaigheas.</span></p>
<lb n="562"/>
<lb n="563"/><p><span>B. T.:  An oireann siad duit?</span></p>
<lb n="564"/>
<lb n="565"/><p><span>F. T.:  [Go feargach.]  Is fearr dh'oirfeadh cupán té dham</span>
<lb n="566"/><span>anois.</span></p>
<lb n="567"/>
<lb n="568"/><p><span>B. T.:  Aigh-dhe!  Léir i bhfad uait, maran deacair labhairt</span>
<lb n="569"/><span>leat tar éis do lae.  Caithfidh mé dul d'iarraidh uisce.</span></p>
<lb n="570"/>
<lb n="571"/><p><span>[Tógann sí an canna agus imthigheann sí.]</span></p>
<lb n="572"/>
<lb n="573"/><p><span>F. T.:  [Ag feuchaint thimcheall air féin.]  Go gcuiridh</span>
<lb n="574"/><span>Dia ar mo leas mé, cad dheurfaidh mé léi in aon chor?</span>
<lb n="575"/><span>Nó 'dé an tosach chuirfidh mé ar an sceul so?  Athá sé</span>
<lb n="576"/><span>chomh maith agam an péire eile athá in áirde an staighre</span>
<lb n="577"/><span>do chur orm, agus a súile do chosaint orra chomh maith</span>
<lb n="578"/><span>agus d'fheudfaidh mé.  B'fhéidir go gcuimhneóchainn ar</span>
<lb n="579"/><span>rud éigin; is maith é Dia as so go maidin.  [Éirigheann</span>
<lb n="580"/><span>sé chum dul in áirde an staighre.  Do-chíonn sé na</span>
<lb n="581"/><span>bróga ar an gcúntar.]  Ó dar fiailimín, is í an bhróig</span>
<lb n="582"/><span>cheudhna í do cheannuigh mé!  [Ag á tógbháil in a láimh.]</span></p>
</div>
<pb n="16"/>
<div><lb n="583"/><p><span>D'aithneóchainn ar an mbarra-scian í.  [Cuireann sé air</span>
<lb n="584"/><span>iad.  Seasuigheann sé ag feuchaint i leith an doruis.</span>
<lb n="585"/><span>Tagann Bean an Tighe isteach.]</span></p>
<lb n="586"/>
<lb n="587"/><p><span>B. T.:  [Ag gáire agus ag feuchaint ar na bróga.]  Ó</span>
<lb n="588"/><span>dail-leail, a fhir an tighe, ba luaithe an bhróig ioná</span>
<lb n="589"/><span>an choir!</span></p>
<lb n="590"/>
<lb n="591"/><p><span>F. T.:  Mhuise cá bhfuair tú iad, in ainm Dé, nó cionnus</span>
<lb n="592"/><span>fuair tú teacht orra?</span></p>
<lb n="593"/>
<lb n="594"/><p><span>B. T.:  Ní headh, acht cár chaill tú iad, in ainm Dé, nó</span>
<lb n="595"/><span>cionnus d'imthigheadar díot?</span></p>
<lb n="596"/>
<lb n="597"/><p><span>F. T.:  [Ag suidhe síos.]  Ó, a bhinín mo chroidhe, athá náire</span>
<lb n="598"/><span>shaoghalta tabhartha dham indiu.  Athá fhios agat an áit</span>
<lb n="599"/><span>sin in a bhfuil na puirt ghainmhe?</span></p>
<lb n="600"/>
<lb n="601"/><p><span>B. T.:  Athá fhios.  Cad mar gheall air?</span></p>
<lb n="602"/>
<lb n="603"/><p><span>F. T.:  Is ann do ghabh mé ag casadh ó'n mbaile mór dam.</span>
<lb n="604"/><span>Do bhí mé ag deunamh deithnis abhaile mar adubhairt mé</span>
<lb n="605"/><span>leat, agus do bhí tuairim agam go mbadh fhéidir go</span>
<lb n="606"/><span>mbeadh greim blasda le n-ithe agat dam leis an</span>
<lb n="607"/><span>dinneur —</span></p>
<lb n="608"/>
<lb n="609"/><p><span>B. T.:  Do bhí mhuisc.  Spriúnáin 's steótair.</span></p>
<lb n="610"/>
<lb n="611"/><p><span>F. T.:  Acht do bhí mé tnáithte ag an mbrothall agus do</span>
<lb n="612"/><span>shín mé siar cois puirt, agus do bhí mé ag dúdarnaoil —</span></p>
<lb n="613"/>
<lb n="614"/><p><span>B. T.:  Ó 'se dúdarnaoil mhaith ort!</span></p>
<lb n="615"/>
<lb n="616"/><p><span>F. T.:  Agus d'airigh mé beirt ag chaint taobh thiar díom</span>
<lb n="617"/><span>mar do bheidís ag comhaireamh airgid.  Míle púnt</span>
<lb n="618"/><span>adubhradar do bhí aca.</span></p>
<lb n="619"/>
<lb n="620"/><p><span>B. T.:  Míle púnt!  Ó moladh 's buidheachas le Dia, badh</span>
<lb n="621"/><span>mhór é a leath!</span></p>
<lb n="622"/>
<lb n="623"/><p><span>F. T.:  Ó 'se éist do bheul, a bhinín, in ainm Dé dhuit, agus</span>
<lb n="624"/><span>leig dam mo chaint do dheunamh. — Ní beag liom mo</span>
<lb n="625"/><span>dhonacht gan tú-sa do bheith ag searbhas orm. — Acht do-</span>
<lb n="626"/><span>righneadar poll agus do chuireadar an t-airgead ann.</span>
<lb n="627"/><span>Do bhíodar chum imtheacht annsin, acht adubhairt ceann</span>
<lb n="628"/><span>aca "ní feadar an mbeadh aoinneach annso ag éisteacht</span>
<lb n="629"/><span>linn," agus do-chuadar ag cuardach na h-áite agus</span></p>
</div>
<pb n="17"/>
<div><lb n="630"/><p><span>fuaradar mé fhéin sínte cois an phuirt.  "Atha sé in a</span>
<lb n="631"/><span>chodhladh," arsa ceann aca," agus ní baoghal gur airigh</span>
<lb n="632"/><span>sé sinn."  "Ní bheidh mé sásta," arsa an fear eile," go</span>
<lb n="633"/><span>mbainfimíd na bróga dhe, agus mara ndúiseóchaidh sé</span>
<lb n="634"/><span>annsin, beidh fhios againn go bhfuil codhladh ceart trom</span>
<lb n="635"/><span>air agus ná fuighbheadh sé sinn d'aireachtain in aon sórt</span>
<lb n="636"/><span>slighe."  Masa, do bhaineadar na bróga dhíom, agus</span>
<lb n="637"/><span>níor leigeas dada orm.  D'imthigheadar leó.  D'éirigh</span>
<lb n="638"/><span>mé fhéin agus do-chuaidh mé fá dhéin an airgid, agus dar</span>
<lb n="639"/><span>ndó ní raibh aon phioc de le faghbháil agam.</span></p>
<lb n="640"/>
<lb n="641"/><p><span>B. T.:  Dar ndó, ní raibh, ná na bróga nach a oiread.</span></p>
<lb n="642"/>
<lb n="643"/><p><span>F. T.:  Ná na brógha nach a oiread.  Is fíor dhuit é.</span></p>
<lb n="644"/>
<lb n="645"/><p><span>B. T.:  Ó ní bhfuighbhinn gan gáire.  Ó masa, is ag fuireach</span>
<lb n="646"/><span>leat do bhíodar.  A leithéid de dhá chearrbhach!</span></p>
<lb n="647"/>
<lb n="648"/><p><span>F. T.:  Agus cionnus do bhain tú dhíobh aríst iad?  Nó</span>
<lb n="649"/><span>ar thángadar annso?</span></p>
<lb n="650"/>
<lb n="651"/><p><span>B. T.:  Thángadar, i maite, agus a dteanga amuigh leis</span>
<lb n="652"/><span>an tart aca.</span></p>
<lb n="653"/>
<lb n="654"/><p><span>F. T.:  Ó 'se, smeurthóid in a scórnaigh!</span></p>
<lb n="655"/>
<lb n="656"/><p><span>B. T.:  Thugas cupán té dhóibh do bhíodar d'iarraidh scil-</span>
<lb n="657"/><span>ling bhréige do thabhairt dam ag coinne le bheith raol</span>
<lb n="658"/><span>ionam sa tsannseáil.  Acht i masa, thugas-sa fa ndeara</span>
<lb n="659"/><span>nach airgead ceart do bhí aca, agus do leigeas orm ná</span>
<lb n="660"/><span>raibh aon rud uaim orra chionn gur strannséirí iad.</span>
<lb n="661"/><span>Dar ndó, ní raibh aoinneach ins an tigh acht mé féin agus</span>
<lb n="662"/><span>do bhí fhios agam go raibh na comharsain go léir as baile</span>
<lb n="663"/><span>agus ná beadh aoinneach agam chum mo pháirt do thógaint</span>
<lb n="664"/><span>dá raghadh an sceul chum achrainn againn.  Mar sin,</span>
<lb n="665"/><span>adubhairt mé liom féin gurbh' é an rud b'fhearr a dheunamh</span>
<lb n="666"/><span>ioná an té agus an t'arán agus an meascán breághdha</span>
<lb n="667"/><span>ime do leigint leó ar ghrádh an réidhtigh.</span></p>
<lb n="668"/>
<lb n="669"/><p><span>F. T.:  Acht cad mar gheall ar na bróga?</span></p>
<lb n="670"/>
<lb n="671"/><p><span>B. T.:  Ó fan leat.  Athá mé ag rioth tríd an sceul. — Do</span>
<lb n="672"/><span>bhí tromán éigin i mála aca agus do leagadar amuigh</span>
<lb n="673"/><span>annsin ag an dorus é.  Thugas fa ndeara go raibh</span></p>
</div>
<pb n="18"/>
<div><lb n="674"/><p><span>Krangey ag smúsaíl agus ag luathgháir thimcheall air,</span>
<lb n="675"/><span>agus arsa mise liom féin," is gairid dam an bás</span>
<lb n="676"/><span>maran cuid dár gcuid-ne athá ins an mála sin."</span></p>
<lb n="677"/>
<lb n="678"/><p><span>F. T.:  Ó 'se, mo ghraidhin an coileáinín!  Ní baoghal dó</span>
<lb n="679"/><span>an Márta.</span></p>
<lb n="680"/>
<lb n="681"/><p><span>B. T.:  Do bhí mé ag cuimhneamh 's ag marana annsin, agus</span>
<lb n="682"/><span>ná feadair mé cad do dheunfainn, acht ba é toil Dé</span>
<lb n="683"/><span>go raibh marcaigh ag dul thar baile go dtí sochraid agus</span>
<lb n="684"/><span>do-chonnaic an bheirt chearrbhach iad.  "Cia hiad so athá</span>
<lb n="685"/><span>ag deunamh i leith orainn?" arsa siad.  "Ó daoine iad</span>
<lb n="686"/><span>sin," arsa mé fhéin," athá ag lorg bitheamhnaigh do ghoid</span>
<lb n="687"/><span>rud éigin ó fhear bhocht ar maidin."  "Ní bitheamhnaigh</span>
<lb n="688"/><span>sinn-ne" arsa siad," acht strannséirí is eadh sinn,</span>
<lb n="689"/><span>agus ní maith linn aoinneach do bheith ag fiafraighe dhínn</span>
<lb n="690"/><span>'dé chúis ná 'dé chiall sinn, agus an bhfuil aon ait agat a</span>
<lb n="691"/><span>raghaimís i bhfolach ann?"  Do chuireas amach ins an</span>
<lb n="692"/><span>scioból iad agus d'fhágadar an mála agam chum é do</span>
<lb n="693"/><span>chur i gcomhad 'dóibh.  Is dócha go raibh eagla orra go</span>
<lb n="694"/><span>bhfuighfidhe aca é.  Acht i masa, do chuardaigh mé an mála</span>
<lb n="695"/><span>agus fuair mé na bróga ann agus do chuir mé sean-</span>
<lb n="696"/><span>rudaí ann in a n-áit.  Nuair do bhí na marcaigh tar éis</span>
<lb n="697"/><span>gabháil thar brághaid, do ghlaodhaigh mé amach orra, agus</span>
<lb n="698"/><span>thugadar leó an mála mar do bhí sé.</span></p>
<lb n="699"/>
<lb n="700"/><p><span>F. T.:  Molaim!  Is uathbhásach an sceul é.  Is tú an</span>
<lb n="701"/><span>bhinín is cliste agus is geurchúisighe dá bhfuil ar an</span>
<lb n="702"/><span>domhan braonach.</span></p>
<lb n="703"/>
<lb n="704"/><p><span>B. T.: 'Mach leat as sin, a rógaire. — Acht i masa, athá</span>
<lb n="705"/><span>me ag á chuimhneamh ó shin, meireach go rabhamar chomh</span>
<lb n="706"/><span>deas, sitheóilte le n-a chéile go mbadh fhéidir go mbeadh</span>
<lb n="707"/><span>droch-amhras aca asam agus go n-oscalóchaidís an mála</span>
<lb n="708"/><span>feuchaint an mbeadh gach aon rud in a cheart ann.  Acht</span>
<lb n="709"/><span>ní baoghal go n-oscalóchaid go cionn tamaill 'pé'r sa</span>
<lb n="710"/><span>domhan de. — Acht is maith an sceul ná raibh tú ag</span>
<lb n="711"/><span>éisteacht linn, a leithéid de phlámás 's do bhí aca!  Do</span>
<lb n="712"/><span>thuit focal uaim i gan fhios dam agus adubhairt mé go</span></p>
</div>
<pb n="19"/>
<div><lb n="713"/><p><span>raibh mé uaigneach — agus bím, leis, nuair ná bíonn tú</span>
<lb n="714"/><span>ins an mbaile —</span></p>
<lb n="715"/>
<lb n="716"/><p><span>F. T.:  Ó-á!</span></p>
<lb n="717"/>
<lb n="718"/><p><span>B. T.:  Agus ná raibh aoinneach agam dheunfadh dada dham,</span>
<lb n="719"/><span>agus do bhíodar ag luadh fir liom agus tabhair-se an</span>
<lb n="720"/><span>leabhar go rabhas leadúsach go maith.</span></p>
<lb n="721"/>
<lb n="722"/><p><span>F. T.:  'Dé an díoghbháil.  Is maith do scar tú orra, acht</span>
<lb n="723"/><span>cad do chuir tú ins an mála?</span></p>
<lb n="724"/>
<lb n="725"/><p><span>B. T.:  An sean-phéire do bhí in áirde an staighre agat.</span></p>
<lb n="726"/>
<lb n="727"/><p><span>F. T.:  [Ag preabadh in a sheasamh.]  Ó cabhair Dé chughainn,</span>
<lb n="728"/><span>a bhean, atháimíd creachta.</span></p>
<lb n="729"/>
<lb n="730"/><p><span>B. T.:  Cad athá ort?  Ar son Dé, cad athá ort?  Nó</span>
<lb n="731"/><span>an as do mheabhair athá tú?</span></p>
<lb n="732"/>
<lb n="733"/><p><span>F. T.:  Ó nach cuimhin leat an t-airgead úd a raibh mé ag</span>
<lb n="734"/><span>tagairt dó ar maidin?  Nóta púint ba ead é agus do</span>
<lb n="735"/><span>bhí sé sáidhte isteach fá bhonn ceann aca sin.</span></p>
<lb n="736"/>
<lb n="737"/><p><span>B. T.:  Ó go sábhálaidh Dia sinn!  Mo léireacht féin do</span>
<lb n="738"/><span>chaill dúinn!  Atháimíd in ár mbeirt Chrochubhar aca! —</span>
<lb n="739"/><span>Acht fan leat, fan leat, níor ith na cait an bhliadain</span>
<lb n="740"/><span>fós.</span></p>
<lb n="741"/>
<lb n="742"/><p><span>F. T.:  Ó "fan leat, fan leat."  Níor dhada liom an</span>
<lb n="743"/><span>míle púnt mar ní raibh sé riamh agam acht do bhí an</span>
<lb n="744"/><span>nóitín beag gleóite sin agam agus athá sé ar</span>
<lb n="745"/><span>chumaraighe an tsidhe-gaoithe anois agat.</span></p>
<lb n="746"/>
<lb n="747"/><p><span>B. T.: Éist, a mhaosánaidhe mhóir gan chiall agus leig dam</span>
<lb n="748"/><span>mo mharana do dheunamh. — Seo, éirigh agus téighre in</span>
<lb n="749"/><span>áirde an staighre agus tabhair leat anuas an dá chlóca</span>
<lb n="750"/><span>athá ar crochadh ann.  Cuirfimíd orainn iad.</span></p>
<lb n="751"/>
<lb n="752"/><p><span>F. T.:  Dhera, suidh síos ar an gcathaoir sin, a bhean, agus</span>
<lb n="753"/><span>ná bí go hait.  Athá an púnt imthighthe agus ní bhfuighfear</span>
<lb n="754"/><span>go bráth aríst é.</span></p>
<lb n="755"/>
<lb n="756"/><p><span>B. T.:  Déin mo chomhairle, adeirim leat.  Agus faigh</span>
<lb n="757"/><span>píosa chórda agus cuir fa mhuineul an mhadra é.  Tabhair</span>
<lb n="758"/><span>amach go dtí an scioból é agus cuir ar an mboladh é.</span>
<lb n="759"/><span>Athá tuairim agam cá bhfuilid.</span>
<lb n="760"/></p>
</div>
<pb n="20"/>
<div><lb n="761"/><p><span>F. T.:  Ag magadh fút fhéin athá tú?</span></p>
<lb n="762"/>
<lb n="763"/><p><span>B. T.:  [Go searbhasach.]  Ag magadh fúm fhéin athá mé!</span>
<lb n="764"/><span>Fan go bhfeicfidh tú.  Leigfidh mé orm gur bean feasa</span>
<lb n="765"/><span>mé agus inneósa mé a thuilleadh dhuit ar a ball.  [Téigh-</span>
<lb n="766"/><span>eann sé fa dhéin an dá chlóca.  Cuireann B. T. clóca</span>
<lb n="767"/><span>uirre féin agus ceann eile ar Fh. T.]  Masa, is deas</span>
<lb n="768"/><span>an cúirliún mná tú. — Krangey, Krangey. — Acht fan</span>
<lb n="769"/><span>leat.  'Chonnaic mé Máirín na bPortán ag caitheamh</span>
<lb n="770"/><span>amach sean-phéire bróg ar maidin.  Le ceann dc na</span>
<lb n="771"/><span>páistí beaga ba eadh iad.  Athá fhios agam cá'ilid.</span>
<lb n="772"/><span>Buailfidh mé chugham im' aprún iad.  Ní fheadar tú 'dé</span>
<lb n="773"/><span>mhaith dheunfaidís. — Agus feuch, má 'chímíd na bitheamhnaigh,</span>
<lb n="774"/><span>cuir an madra abhaile, b'fhéidir go n-aithneóchaidís é.</span>
<lb n="775"/><span>Siubhail leat.</span></p>
<lb n="776"/>
<lb n="777"/><p><span>[Deireadh an Tríomhadh hAict]</span></p>
<lb n="778"/>
<lb n="779"/><p><span>AN CEATHRAMHADH HAICT</span></p>
<lb n="780"/>
<lb n="781"/><p><span>[Áit mar atá ins an tara haict.  An bheirt bhitheamhnach</span>
<lb n="782"/><span>sínte cois puirt.]</span></p>
<lb n="783"/>
<lb n="784"/><p><span>An Ch. Bh.:  Níorbh' mhór dúinn bheith ag cur dínn as an</span>
<lb n="785"/><span>dúthaigh seo.</span></p>
<lb n="786"/>
<lb n="787"/><p><span>An T. B.:  Níorbh' mhór.  An iomarca bitheamhnaigh athá</span>
<lb n="788"/><span>cheana ann agus ní fiú a rádh gur slighe mhaireachtain athá</span>
<lb n="789"/><span>againn in aon chor. — Nárbh' dheas an cailín í siúd?</span></p>
<lb n="790"/>
<lb n="791"/><p><span>An Ch. Bh.:  Í siúd thug an té dhúinn?</span></p>
<lb n="792"/>
<lb n="793"/><p><span>An T. B.:  Is í.</span></p>
<lb n="794"/>
<lb n="795"/><p><span>An Ch. Bh.:  Masa, ní'l mé ag rádh dada in a coinne.</span>
<lb n="796"/><span>Cailín cruinn triopallach is eadh í, Dia 'á beannachadh,</span>
<lb n="797"/><span>mar a bhfuil an tsúil ró-gheur aici.</span></p>
<lb n="798"/>
<lb n="799"/><p><span>An T. B.: 'Dhe muise, ní'l. — Acht ar airigh tú cad dubhairt</span>
<lb n="800"/><span>sí mar gheall ar Aibhlís na gCloch?</span>
<lb n="801"/></p>
</div>
<pb n="21"/>
<div><lb n="802"/><p><span>An Ch. Bh.:  Cia hí Aibhlís na gCloch?</span></p>
<lb n="803"/>
<lb n="804"/><p><span>An T.B.:  Ná cuimhnigheann tú ar an mbean feasa bhí sí</span>
<lb n="805"/><span>a radh?</span></p>
<lb n="806"/>
<lb n="807"/><p><span>An Ch.Bh.:  Ó 'se leig dúinn le n-a leithéid.  Nach simplidhe</span>
<lb n="808"/><span>athá tú?</span></p>
<lb n="809"/>
<lb n="810"/><p><span>An T. B.:  Simplidhe?  Ró-mhaith athá fhios agam go mbíonn</span>
<lb n="811"/><span>fios ag daoine.</span></p>
<lb n="812"/>
<lb n="813"/><p><span>An Ch. Bh.:  Caint bhán do chaint-se, mar adeir na mná i</span>
<lb n="814"/><span>mBaile na nGall.  Caint bhán agus dearg éitheach.</span></p>
<lb n="815"/>
<lb n="816"/><p><span>An T. B.:  Is fíor í mo chaint-se, bíodh sí bán nó dubh.  Ná</span>
<lb n="817"/><span>faca mé féin na gnótha sin?  Nach cuimhin liom cad do</span>
<lb n="818"/><span>bhain do inghean deirbhshéir cáirdeas críost máthair mo</span>
<lb n="819"/><span>chéile?  Do bhí sí ag bailiughadh mhuisiriún lá agus ag</span>
<lb n="820"/><span>teacht abhaile dhí, do bhí sí ag dul isteach beárna nuair</span>
<lb n="821"/><span>do braith sí mar do bheadh priocadh in a láimh chlé, agus</span>
<lb n="822"/><span>chaith sí tabhairt do'n leabaidh agus bhí sí an-thinn.  Chuadh</span>
<lb n="823"/><span>go dtí Aibhlís na gCloch, agus d'innis sí dhóibh cad do</span>
<lb n="824"/><span>bhain dí.  An sluagh do bhí ag gabháil an bheárna, agus do</span>
<lb n="825"/><span>bhí bean cnotála orra agus chuaidh ceann de na bioráin</span>
<lb n="826"/><span>cnotála in achrann in láimh an ghearrchaile seo.  Agus</span>
<lb n="827"/><span>chomh siúráilte 's athá tú ad' luighe annsin ar do leath-</span>
<lb n="828"/><span>shliasda, fuaireadh an biorán in láimh an ghearrchaile.</span></p>
<lb n="829"/>
<lb n="830"/><p><span>An Ch. Bh.:  Is mór an seó ná fuaireadh an stoca ann chomh</span>
<lb n="831"/><span>maith.</span></p>
<lb n="832"/>
<lb n="833"/><p><span>An T. B.:  Ó feuch!  [Ag síneadh a láimhe chum dorus an</span>
<lb n="834"/><span>stáiste.]  Cia hiad so athá ag teacht?</span></p>
<lb n="835"/>
<lb n="836"/><p><span>[Éirighid araon in a seasamh.]</span></p>
<lb n="837"/>
<lb n="838"/><p><span>An Ch. Bh.:  Is ait an deallradh athá orra siúráilte.</span></p>
<lb n="839"/>
<lb n="840"/><p><span>[Tagann B. T. agus F. T. ar an stáiste agus na</span>
<lb n="841"/><span>clócaí orra.]</span></p>
<lb n="842"/>
<lb n="843"/><p><span>An T. B.:  Ní fheadar an nuns iad?</span></p>
<lb n="844"/>
<lb n="845"/><p><span>An Ch. Bh.: Éist, a bhreallsúin.  [Druideann B. T. i leith.</span>
<lb n="846"/><span>Labhrann sí an-righin agus atá canamhain ar a guth.]</span></p>
<lb n="847"/>
<lb n="848"/><p><span>B. T.:  Is ádhmharach an bheirt sibh!  Is ádhmharach an bheirt</span>
<lb n="849"/><span>sibh!</span>
<lb n="850"/></p>
</div>
<pb n="22"/>
<div><lb n="851"/><p><span>An Ch. Bh.:  [Agus iongantas air.]  Cia hé tú-sa, in ainm</span>
<lb n="852"/><span>na haimirléise?</span></p>
<lb n="853"/>
<lb n="854"/><p><span>B. T.:  Aibhlís na gCloch thugann daoine orm.</span></p>
<lb n="855"/>
<lb n="856"/><p><span>An Ch. Bh.:  Agus cia hí an bhadhb mhór sin athá it' fhochair?</span></p>
<lb n="857"/>
<lb n="858"/><p><span>B. T.:  Húd í mo chompánach bóthair.  Acht dá bhuirbeacht</span>
<lb n="859"/><span>í do chaint, adeirim aríst libh gur ádhmharach an bheirt sibh,</span>
<lb n="860"/><span>gur ádhmharach an bheirt sibh. 'Neósad-sa a thuilleadh dhíbh.</span>
<lb n="861"/><span>'Neósad-sa a thuilleadh dhíbh.  Athá fhios agam cá rabhabhar</span>
<lb n="862"/><span>ar maidin indiu.  Athá fhios agam cá mbeidh sibh</span>
<lb n="863"/><span>ar maidin i mbáireach.  Is féidir liom-sa níos mó</span>
<lb n="864"/><span>ioná sin a 'nisint.</span></p>
<lb n="865"/>
<lb n="866"/><p><span>An Ch. Bh.:  [Go feargach.]  Dar fiadh, a bhean, mara</span>
<lb n="867"/><span>n-imtheóchaidh tú, ní imtheóchaidh tú glan.  [Beireann an T. B.</span>
<lb n="868"/><span>air, ar eagla go mbuailfeadh sé í.]  Ní'l do chuid feasa</span>
<lb n="869"/><span>uainn-ne.  Níor thugamar aon ghéilleadh dod' leithéid</span>
<lb n="870"/><span>riamh agus ní thabharfaimíd duit-se é.</span></p>
<lb n="871"/>
<lb n="872"/><p><span>B. T.:  Adeirim libh go mbeidh sibh in a chathughadh.  [Labhrann</span>
<lb n="873"/><span>sí níos righne fós.]  Mallacht ná rír (.i. oirbhíre) ní</span>
<lb n="874"/><span>thugaim díbh, acht an méid seo adeirim libh, má athá ball</span>
<lb n="875"/><span>nua le croiceann ná ar chois libh ná aon rud nua in bhúr</span>
<lb n="876"/><span>seilbh, guidhim-se caitheamh deich mbliadhna air.</span></p>
<lb n="877"/>
<lb n="878"/><p><span>An T. B.:  Ná buail í!  Ná buail í!</span></p>
<lb n="879"/>
<lb n="880"/><p><span>An Ch. Bh.:  [Ag maolughadh.]  Ní bhuailfead.  Leig liom.</span>
<lb n="881"/><span>Ní measa-de dár sean-cheirte a cuid siúd guidheanna.</span>
<lb n="882"/><span>Siubhail leat.  Óinseach is eadh í.  Siubhail leat.</span>
<lb n="883"/><span>[Imthigheann sé de'n stáiste.]</span></p>
<lb n="884"/>
<lb n="885"/><p><span>An T. B.:  [Ag oscailt an mhála.]  Ó dar an donas!</span>
<lb n="886"/><span>Caitheamh deich mbliadhna ar aon rud nua athá in ár</span>
<lb n="887"/><span>seilbh!  [Ag tógbháil amach na sean-bhróga agus ag</span>
<lb n="888"/><span>liúghraigh ar an mbitheamhnach eile.]  Ó hó! Ó hó!  Tar</span>
<lb n="889"/><span>i leith!  Tar i leith!  Corruigh, corruigh go mear go</span>
<lb n="890"/><span>bhfeicfidh tú iad!  Athá diabluigheacht deunta aici!</span></p>
<lb n="891"/>
<lb n="892"/><p><span>[Casann an Ch. Bh. agus deithneas air.  Feuchann. sé</span>
<lb n="893"/><span>ar na bróga.  Preabhann sé chum B. T. do bhualadh.</span>
<lb n="894"/><span>Beireann an T. B. air agus é ag screuchadh "ná bain</span></p>
</div>
<pb n="23"/>
<div><lb n="895"/><p><span>léi, ná bain léi."  Tuiteann siad araon ins an iomaras-</span>
<lb n="896"/><span>cáil.  Buaileann F. T. chuighe na sean-bhróga agus</span>
<lb n="897"/><span>leagann B. T. bróga an pháiste ar an mála in</span>
<lb n="898"/><span>a n-áit.  Suidheann an T. B. anuas ar bhrollach an Ch. Bh.</span>
<lb n="899"/><span>agus sanntuigheann le n-a dhorn air.]</span></p>
<lb n="900"/>
<lb n="901"/><p><span>An T. B.:  Imthighidh uainn!  Imthighidh uainn!  Ní beag linn</span>
<lb n="902"/><span>a bhfuaramar!</span></p>
<lb n="903"/>
<lb n="904"/><p><span>B. T.:  Imtheóchaimíd.  Do ghuidheas-sa caitheamh deich</span>
<lb n="905"/><span>mbliadhna ar aon rud nua do bhí in bhúr seilbh, agus</span>
<lb n="906"/><span>guidhim anois luigheadughadh trí huaire do dhul air.</span></p>
<lb n="907"/>
<lb n="908"/><p><span>[Imthigheann sí féin agus F. T.]</span></p>
<lb n="909"/>
<lb n="910"/><p><span>An Ch. Bh.: Éirigh díom.  Athá mé traochta agat.</span></p>
<lb n="911"/>
<lb n="912"/><p><span>An T. B.:  Ná dubhairt mé leat gan baint léi?  Dá</span>
<lb n="913"/><span>mbuailfeá an uair sin í, bhíomar marbh.  [Éirighid</span>
<lb n="914"/><span>araon.]</span></p>
<lb n="915"/>
<lb n="916"/><p><span>An Ch. Bh.:  Cad dubhairt sí annsin fé'r imthigh sí?</span></p>
<lb n="917"/>
<lb n="918"/><p><span>An T. B.:  Ní fheadar mé.  Rud éigin mar "luigheadughadh</span>
<lb n="919"/><span>trí huaire do dhul ar an rud do bhí againn." — Ó dar</span>
<lb n="920"/><span>fiadh, feuch orra!  [Ag taisbeáint na mbróg do'n</span>
<lb n="921"/><span>bhfear eile.] Tháinig a caint chum críche.</span></p>
<lb n="922"/>
<lb n="923"/><p><span>An Ch. Bh.:  Athá mé dall ar fad aici.  Ní fheadar cad</span>
<lb n="924"/><span>dheurfainn leis an obair seo.  Athá sé ag dul os cionn</span>
<lb n="925"/><span>meabhrach ar fad orm.  Masa, do bhain sí geit asam.</span></p>
<lb n="926"/>
<lb n="927"/><p><span>An T. B.:  Ná dubhairt mé leat go mbíonn diabluigheacht</span>
<lb n="928"/><span>aca sin.</span></p>
<lb n="929"/>
<lb n="930"/><p><span>An Ch. Bh.:  Adubhrais, acht leig dam mo mharana do</span>
<lb n="931"/><span>dheunamh.  Athá mé tré n-a chéile ar fad im' aigne.</span></p>
<lb n="932"/>
<lb n="933"/><p><span>An T. B.:  Níorbh' fhearr dhúinn rud dheunfaimís ioná</span>
<lb n="934"/><span>baint de na buinn as an dúthaigh seo.</span></p>
<lb n="935"/>
<lb n="936"/><p><span>An Ch. Bh.:  Suidh síos annsin. — Ní'l buaidhte fós aca orm.</span>
<lb n="937"/><span>Bead-sa suas leó nó beidh an diabhal a chongnamh dhóibh!</span></p>
<lb n="938"/>
<lb n="939"/><p><span>[Deireadh an Cheathramhadh Aict.]</span>
<lb n="940"/></p>
</div>
<pb n="24"/>
<div><lb n="941"/><p><span>AN CÚIGEADH HAICT</span></p>
<lb n="942"/>
<lb n="943"/><p><span>[An Siopa arís.  F. T. agus B. T. ann.  Atá saothar</span>
<lb n="944"/><span>orra.  Baineann siad na clócaí dhíobh féin.  Atá siad</span>
<lb n="945"/><span>ag gáire.]</span></p>
<lb n="946"/>
<lb n="947"/><p><span>F. T.:  [Ag baint an nóta púint as an mbróig, agus ag</span>
<lb n="948"/><span>rinnce le háthas.]  Feuch air féin!  Feuch air féin!</span>
<lb n="949"/><span>Agus cia bhainfidh díom arís é?</span></p>
<lb n="950"/>
<lb n="951"/><p><span>B. T.:  Feuch anois 'dé rud é inntleacht mná.  Nárbh'</span>
<lb n="952"/><span>mhaith an gnó gur chuimhnigh mé ar na bróigíní beaga?</span></p>
<lb n="953"/>
<lb n="954"/><p><span>F. T.  Ó se cia thug meabhair duit in aon chor?  Ní</span>
<lb n="955"/><span>uaim-se fuair tú í?</span></p>
<lb n="956"/>
<lb n="957"/><p><span>B. T.:  Ní fheadar tú nach eadh, agus má is eadh, is beag</span>
<lb n="958"/><span>an scríbisín d' fhágas i mo dhiaidh agat.</span></p>
<lb n="959"/>
<lb n="960"/><p><span>F. T.:  Ó is fíor dhuit é.  Acht cionnus do chuimhnigh tú</span>
<lb n="961"/><span>air in aon chor?</span></p>
<lb n="962"/>
<lb n="963"/><p><span>B. T.:  N' fheadar i maite.  Rud do rioth liom.  Nuair</span>
<lb n="964"/><span>do bhí an bheirt sin annso indiu, do thrácht mé leó ar</span>
<lb n="965"/><span>Aibhlís na gCloch agus thugas fa ndeara go raibh ceann</span>
<lb n="966"/><span>aca ag tabhairt an-ghéilleadh dham, agus is aige sin do</span>
<lb n="967"/><span>bhí an mála.  Do shíl mé go bhfuighbhinn é thabhairt i leath</span>
<lb n="968"/><span>taoibh ón bhfear eile ar chuma éigin, agus go bhfuighbhinn</span>
<lb n="969"/><span>é dhalladh, acht i maite b'fearr mar a thárlaigh. — Acht níor</span>
<lb n="970"/><span>innis tú dham fós cá bhfuair tú an nóta púint sin athá i</span>
<lb n="971"/><span>do láimh?</span></p>
<lb n="972"/>
<lb n="973"/><p><span>F. T.:  Ó 'se, is gairid an mhoill orm é 'nisint duit. —</span>
<lb n="974"/><span>Nuair do bhí mé ag dul isteach go dtí an mbaile mór</span>
<lb n="975"/><span>athrughadh indé, do-chonnaic mé an ministéir agus do</span>
<lb n="976"/><span>ghlaodhaigh sé orm.  Do bhí capall óg aige agus d'iarr</span>
<lb n="977"/><span>sé orm an capall do choimheud an fhaid 's do bheadh sé</span>
<lb n="978"/><span>ag dul isteach i dtigh.  Dheineas sin agus thug sé leath-</span>
<lb n="979"/><span>choróin dam.</span></p>
<lb n="980"/>
<lb n="981"/><p><span>B. T.:  Go maith, i maite.</span></p>
<lb n="982"/>
<lb n="983"/><p><span>F. T.:  D'imthigh mé liom annsin síos an tsráid gur</span></p>
</div>
<pb n="25"/>
<div><lb n="984"/><p><span>tháinig mé go dtí an pháirc in a mbíonn na buachaillí ag</span>
<lb n="985"/><span>tabháirt léime agus ag caitheamh an leath-cheud.  Do bhí</span>
<lb n="986"/><span>scata aca istig ag á chaitheamh agus 'chuaidh mé ag feuch-</span>
<lb n="987"/><span>aint orra.  Do bhí ceann aca níos fearr ioná an chuid</span>
<lb n="988"/><span>eile agus nuair do bhí an iarracht b'fhearr do bhí aige</span>
<lb n="989"/><span>tabhartha aige," Nach maith an iarracht í sin?" arsa fear</span>
<lb n="990"/><span>do bhí le m'ais liom féin.  "Athá sí maith go leór,"</span>
<lb n="991"/><span>arsa mise.  "An ndeunfá-sa níos fearr ioná é?"</span>
<lb n="992"/><span>arsa sé.  "Dheunfainn," arsa mise.  "Éist, a shuas-</span>
<lb n="993"/><span>ánaidhe," arsa sé," chuirfinn an bata siar i do bheul."</span>
<lb n="994"/><span>"'Dé an geall chuirfidh tú ná deunfad?" arsa mise.</span>
<lb n="995"/><span>"Dar fiadh, cuirfead a bhfuil agam, nóta púint," arsa</span>
<lb n="996"/><span>sé.  "Ó ní'l agam acht leath-choróin," arsa mise.  "Ní</span>
<lb n="997"/><span>shúghfad siar," arsa sé," cuirfead an púnt i gcoinne</span>
<lb n="998"/><span>na leath-choroineach."  Do liúigh a raibh ann dó, chionn an</span>
<lb n="999"/><span>misneach do bhí aige.  "Tuigí i mo láimh-se an t-air-</span>
<lb n="1000"/><span>gead," arsa fear eile do bhí ann.  Thugamar.  Do bhain</span>
<lb n="1001"/><span>mé iarracht as an leath-cheud, agus do bhí mé siar.  Do</span>
<lb n="1002"/><span>bhain mé iarracht eile as, agus is beag níos fearr do</span>
<lb n="1003"/><span>bhí mé.  Annsin do bhain mé dhíom mo chasóg agus mo</span>
<lb n="1004"/><span>sean-bheistín agus d'iarr mé congnamh ar Dhia le</span>
<lb n="1005"/><span>hanmain ar ghabh romham, agus i masa do chuireas</span>
<lb n="1006"/><span>clíorálta amach thar an marc é.  Acht cad dheurfá leis</span>
<lb n="1007"/><span>an bhfear eile, nár shuidh sé síos ar chloch agus nár chrom</span>
<lb n="1008"/><span>sé ag gol?  An simpleóirín bocht!  "'Dé an díogh-</span>
<lb n="1009"/><span>bháil," arsa sé," acht athá bean an tighe tinn i mo dhiaidh</span>
<lb n="1010"/><span>sa mbaile agus d'iarr sí orm buideul do thabhairt ón</span>
<lb n="1011"/><span>dochtúir chuiche."  Do dhruid an fear do bhí ag coimheud</span>
<lb n="1012"/><span>an airgid anonn chughamh.  "Caith chuige an leath-choróin,"</span>
<lb n="1013"/><span>arsa sé liom," agus coinnig an púnt."  Dheineas, agus</span>
<lb n="1014"/><span>do bhí árd-áthás ar an bhfear bocht ná raibh sé salach ar</span>
<lb n="1015"/><span>fad agam. — Acht an bhfuil a fhios agat 'dé rud é?  Do</span>
<lb n="1016"/><span>bhí an-dheallradh ag an mbeirt bhitheamhnach sin ó chiana</span>
<lb n="1017"/><span>leis an bhfear do chuir an geall liom agus an fear eile</span>
<lb n="1018"/><span>do bhí ag coimheud an airgid.</span>
<lb n="1019"/></p>
</div>
<pb n="26"/>
<div><lb n="1020"/><p><span>B. T.:  Ó Dia linn!  Taisbeáin dam an nóta púint sin.</span></p>
<lb n="1021"/>
<lb n="1022"/><p><span>[Síneann sé chuiche é agus feuchann sí air.]  Ó Dia linn!</span></p>
<lb n="1023"/>
<lb n="1024"/><p><span>Ó cúis gháire chughainn!  Ó cá'r ghabh do shúile?</span></p>
<lb n="1025"/>
<lb n="1026"/><p><span>F. T.:  Cad athá ort?  Nach nóta púint é?  Ná fuil na</span>
<lb n="1027"/><span>figiúirí agus gach aon rud air?</span></p>
<lb n="1028"/>
<lb n="1029"/><p><span>B. T.:  Ó Dia le m' anam!  Caillfear le gáire mé. —</span>
<lb n="1030"/><span>'Ar ndó, nóta bréige é sin.  Sin saghas bhíonn ag lucht</span>
<lb n="1031"/><span>siopaighthe ag trácht orra féin agus ar a gcuid earraidhe.</span>
<lb n="1032"/><span>Ná feiceann tú na focail athá air?  [Léigheann sí go</span>
<lb n="1033"/><span>réidh é]:</span></p>
<lb n="1034"/>
<lb n="1035"/><p><span>"Mara bhfuil nóta púint fhéin agat,</span>
<lb n="1036"/><span>Nár fada bheidh tú gan é.</span>
<lb n="1037"/><span>Téighre go ti' Dhomhnaill uí Fhreachair,</span>
<lb n="1038"/><span>Athá sé gairid go leór do'n Ché.</span>
<lb n="1039"/><span>Gheóbha tú culaidh bhreághdha eudaigh ann</span>
<lb n="1040"/><span>Agus bleabhas 1 do bhean do thighe shéimh,</span>
<lb n="1041"/><span>Agus fiche slat baifeití,</span>
<lb n="1042"/><span>Do thi' Dhomhnaill bheirim-se an chraobh."</span></p>
<lb n="1043"/>
<lb n="1044"/><p><span>Ó Dia linn!  Cad dheunfaidh mé in aon chor!  Athá</span>
<lb n="1045"/><span>greim im' chliathán agat féin agus ag do phúnt.</span></p>
<lb n="1046"/>
<lb n="1047"/><p><span>F. T.:  Ó 'se nár éirighidh acht an t-ádh le Domhnall ná le</span>
<lb n="1048"/><span>n-a chuidh bleabhasanna agus baifeití!  Nach bocht an</span>
<lb n="1049"/><span>cás dam é mo leath-choróin do bheith imthighthe uaim mar</span>
<lb n="1050"/><span>gheall air féin agus a chuid cóireacha catha.  Ar mh 'fhalaing</span>
<lb n="1051"/><span>fhéin go raghad-sa anonn chuige agus go gcuirfead in iúl</span>
<lb n="1052"/><span>dó é.</span></p>
<lb n="1053"/>
<lb n="1054"/><p><span>B T.: Éist, a phlobaire, 's ná bí ag deunamh Seaán-a-</span>
<lb n="1055"/><span>Boghludha dhíot féin.  [Ag rioth go dtí an dorus agus</span>
<lb n="1056"/><span>ag labhairt le buachaill lea's'muigh.]  A Bhillí!  A Bhilli!</span>
<lb n="1057"/><span>[Airightear duine éigin ag freagairt, "É?"]  Buail ag</span></p>
</div>
<pb n="27"/>
<div><lb n="1058"/><p><span>dorus Eilinín na Stocaí agus abair leis na fearaibh go</span>
<lb n="1059"/><span>léir athá istig ann teacht agus fuireach annso thimcheall</span>
<lb n="1060"/><span>an mhacha agus gan cniug do bheith asta, go bhfuil dhá</span>
<lb n="1061"/><span>stracaire ag teacht agus iad do dhíbirt as an dúthaigh</span>
<lb n="1062"/><span>seo dhuinn, acht gan iad do ghortughadh.  [Airightear an</span>
<lb n="1063"/><span>freagra," Ó hó!  Athá go maith."]</span></p>
<lb n="1064"/>
<lb n="1065"/><p><span>F. T.:  Dhe mhuise, cad athá ort anois!</span></p>
<lb n="1066"/>
<lb n="1067"/><p><span>B. T.:  Is maith athá a fhios agam cad athá orm.  Ní'l aon</span>
<lb n="1068"/><span>rud ró léir do'n bhfear do chuimhnigh ar an gcleas sin</span>
<lb n="1069"/><span>chum na bróga do bhaint díot.  Beidh sé ag cuimhneamh</span>
<lb n="1070"/><span>agus ag marana ar an obair seo d'iarraidh é do thuis-</span>
<lb n="1071"/><span>ceáilt, agus dheurfainn ná stadfadh sé go dtuigfeadh</span>
<lb n="1072"/><span>sé fios, fáth gách aon chor do chuireas díom, agus ná</span>
<lb n="1073"/><span>beidh sé sásta imtheacht leis gan teacht annso an cheud</span>
<lb n="1074"/><span>uair feuchaint cia athá sa tigh agam.</span></p>
<lb n="1075"/>
<lb n="1076"/><p><span>F. T.:  Masa, má thagaid annso, cuirfear an bata</span>
<lb n="1077"/><span>rámhainne abhaile go maith orra.</span></p>
<lb n="1078"/>
<lb n="1079"/><p><span>B. T.:  Ní chuirfear, ná aon saghas bata abhaile orra.  Ní</span>
<lb n="1080"/><span>cheadóchainn go mbainfeadh dada dhóibh, a ghreannmhair-</span>
<lb n="1081"/><span>eacht atháid.  Ní'l uainn acht iad do scannrughadh as an</span>
<lb n="1082"/><span>mbaile seo.</span></p>
<lb n="1083"/>
<lb n="1084"/><p><span>F. T.: 'Seadh.  Iad do chur anonn go Cill Ghobnait, is</span>
<lb n="1085"/><span>docha.</span></p>
<lb n="1086"/>
<lb n="1087"/><p><span>B. T.:  Ó 'se, bíodh gach aoinneach ar a shon féin.  Ní</span>
<lb n="1088"/><span>rugadh an bitheamhnach fós do bheadh in iúl do'n treibh sin.</span></p>
<lb n="1089"/>
<lb n="1090"/><p><span>[Téigheann sí go dtí an dorus, agus feuchann sí amach.]</span>
<lb n="1091"/><span>Masa athá na fearaibh go léir thall annsin fa an tor.</span>
<lb n="1092"/><span>Beidh an-spórt aca-Éist, ná labhair leó. — Má athá na</span>
<lb n="1093"/><span>bitheamhnaigh chum teacht, ní dheunfaidh siad an oiread</span>
<lb n="1094"/><span>glóir le cat.</span></p>
<lb n="1095"/>
<lb n="1096"/><p><span>F. T.:  Is dócha go bhfuil na fearaibh go léir ann?</span></p>
<lb n="1097"/>
<lb n="1098"/><p><span>B. T.: Éist!  Shíl mé gur airigh mé rud éigin. — Ó athá</span>
<lb n="1099"/><span>siad go léir ann, Seáan Pháid Neil, Tadhg Sheaáin na</span>
<lb n="1100"/><span>n-Asal, Seumas na Smuilce, Micil an Charabhait agus</span>
<lb n="1101"/><span>an guna bata aige agus na bholuintírí go léir.</span>
<lb n="1102"/></p>
</div>
<pb n="28"/>
<div><lb n="1103"/><p><span>F. T.:  Cá'il mo phíopa?</span></p>
<lb n="1104"/>
<lb n="1105"/><p><span>B. T.:  Na bac leis go fóill.  Athá sé in áirde an staighre</span>
<lb n="1106"/><span>ag coimheud suas na fuinneóige.</span></p>
<lb n="1107"/>
<lb n="1108"/><p><span>F. T.:  Ó cabhair Dé chughainn, a ghearrchaile!  B'é sin an</span>
<lb n="1109"/><span>gnó fuair tú dhe?</span></p>
<lb n="1110"/>
<lb n="1111"/><p><span>B. T.:  Ó cabhair Dé chughainn, a gharsúin!  'Sé.</span></p>
<lb n="1112"/>
<lb n="1113"/><p><span>F. T.:  Dar fiailimín, má thagann ar an gcírín nua</span>
<lb n="1114"/><span>cheannuigh tú an lá fa dheireadh, beidh do chuacha gan cíoradh</span>
<lb n="1115"/><span>agat, a bhinín —</span></p>
<lb n="1116"/>
<lb n="1117"/><p><span>B. T.: Éist go réidh!</span></p>
<lb n="1118"/>
<lb n="1119"/><p><span>F. T.: Éist! 'N airigheann tú dada?  [Preabaid in a</span>
<lb n="1120"/><span>seasamh agus iad ag liughraigh.]</span></p>
<lb n="1121"/>
<lb n="1122"/><p><span>B. T. agus F. T.:  Athá siad ag an bhfuinneóig!</span></p>
<lb n="1123"/>
<lb n="1124"/><p><span>B. T.:  Krangey!  Krangey!  Hurrus!  Hurrus!</span></p>
<lb n="1125"/>
<lb n="1126"/><p><span>[Airightear daoine ag liughraigh lea' s' muigh.  Riothann</span>
<lb n="1127"/><span>B. T. agus F. T. amach an dorus.]</span></p>
<lb n="1128"/>
<lb n="1129"/><p><span>Deireadh</span>
<lb n="1130"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Eachtra na mBróg

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Eachtra na mBróg

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
