Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Teoiní agus Tighthe Lóistín agus Dhá Scéal Eile</title><author><name type="main">Nioclás Tóibín</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Foclóir na Nua-Ghaeilge</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">LM013</note>
                         <note type="L">3</note>
                         <note type="B">1923</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2013</date><idno>LM013</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title>Teoiní agus Tighthe Lóistín agus Dhá Scéal Eile</title><author>Nioclás Tóibín</author><imprint><publisher>Comhlucht Oideachais na hÉireann, Teoranta</publisher><date>1923</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p>
<lb n="1"/><span>ROIMH RÁDH</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Trí scéal atá sa leabhar-so.  Bhíodar fé chló sa</span>
<lb n="4"/><span>"nGaodhal."  Ba é toil roint daoine a léig iad, iad a bhailiú,</span>
<lb n="5"/><span>agus leabhar a dhéanamh dhíobh.  Caithfead mo bhuidheachas do</span>
<lb n="6"/><span>ghabháil le h-Éamon Ó Duibhir atá ag déanamh amhlaidh.</span></p>
<lb n="7"/>
<lb n="8"/><p><span>NIOCLÁS TÓIBÍN.</span>
<lb n="9"/></p>
</div>
<pb n="5"/>
<div><lb n="10"/><p><span>TEOINÍ AGUS TIGHTHE LÓISTÍN.</span></p>
<lb n="11"/>
<lb n="12"/><p><span>Béidir nach deas an rud a bheith ag cur síos ar thighthe</span>
<lb n="13"/><span>lóistín.  Is dócha gurbh' fhearr a bheith á moladh an aimsir</span>
<lb n="14"/><span>seo.  Acht caithfear a bheith ag caint.</span></p>
<lb n="15"/>
<lb n="16"/><p><span>Tadhg ó h-Annagáin.  Tá sé 'na fhear anois.  Rugadh —</span>
<lb n="17"/><span>bhoil, is cuma cá rugadh é.  Pé áit 'na rugadh é tógadh é.</span>
<lb n="18"/><span>Mac dochtúra ba eadh, agus is eadh, é.  Bhí athair maith agus</span>
<lb n="19"/><span>máthair dheas aige.  Ní thabharfaidís órlach ar ór de agus é</span>
<lb n="20"/><span>ag eirghe suas.  Ní fheadar siad cad ba mhaith dhóibh a dhéanamh</span>
<lb n="21"/><span>dhe.  Ba é toil na máthar go ndeanfaidhe sagart dhe, agus</span>
<lb n="22"/><span>dar ndóigh, caitheadh claoidh le n-a toil, mar is deacair cur</span>
<lb n="23"/><span>i gcoinne sagart a dhéanamh de dhuine.  I gcúrsaí airgid,</span>
<lb n="24"/><span>ní raibh aon charbhuaic ann.  Da ndéanfadh airgead sagart de</span>
<lb n="25"/><span>ní raibh a thuille mar gheall ar an sceul.</span></p>
<lb n="26"/>
<lb n="27"/><p><span>Cuireadh Tadhg ar scoil.  Chuadhadh ar phaidríní, Aifrinn,</span>
<lb n="28"/><span>agus ar úrnuighthe.  Bhí Tadhg ag déanamh go maith.  Nuair a</span>
<lb n="29"/><span>tháinigh aois do, cuireadh go dtí 'n choláiste é mar a ndéin-</span>
<lb n="30"/><span>tear na sagairt.  Ní raibh Tadhg i bhfad sa choláiste nuair</span>
<lb n="31"/><span>adubhradh leis dul abhaile.  Tháinigh Teoiní (sin í an ainm a</span>
<lb n="32"/><span>thugadh a mháthair air) a bhaile.  Thuit an lug ar an lag ag an</span>
<lb n="33"/><span>mháthair nuair a chonnaic sí é.  Leag sí lúib.  Dh'eirigh sí as.</span>
<lb n="34"/><span>Chuaidh an t-athair ag obair annsin air.  Chuir sé go dtí 'n</span>
<lb n="35"/><span>Iol Scoil é chum dochtúir a dhéanamh dhe.  Bhí sé cúpla bliain</span></p>
</div>
<pb n="6"/>
<div><lb n="36"/><p><span>san Iol Scoil nuair a fuair a athair sceula go mb' fhearra</span>
<lb n="37"/><span>dho Teoiní choimeád sa mbaile, ná raibh aon áird air.</span></p>
<lb n="38"/>
<lb n="39"/><p><span>Bhí Teoiní tamall maith sa mbaile.  Ba leamh leis an athair</span>
<lb n="40"/><span>sa mbaile é, mar bhí a thuille cloinne aige.  Bhí an mháthair</span>
<lb n="41"/><span>an-cheanamhail air agus ba chuma léi é dhul in aon áit choidhche</span>
<lb n="42"/><span>nuair nár dheineadh sagart de.</span></p>
<lb n="43"/>
<lb n="44"/><p><span>Bhí an t-airgead go fairsing ag an athair agus bhí an-</span>
<lb n="45"/><span>chur amach aige ar bhainc agus ar lucht banc.  Bhailigh sé</span>
<lb n="46"/><span>thimcheall air scata aca agus fuair sé post do Theoiní —</span>
<lb n="47"/><span>cléireach bainc.  Bhí an tosach lag, acht bhí geallamhaint láidir</span>
<lb n="48"/><span>ann ná beadh Teoiní i bhfad nuair a bheadh sé 'na bhainisteoir</span>
<lb n="49"/><span>bainc.  I mBl' Átha Cliath cuireadh suas bab do de'n chéad</span>
<lb n="50"/><span>iarracht, mar b'fhearrde é a chleachta ar feadh tamaill i</span>
<lb n="51"/><span>gcionn des na h-oifigí ann.</span></p>
<lb n="52"/>
<lb n="53"/><p><span>Bhailigh sé chuige a thrainc agus a árd ualaighe, agus as</span>
<lb n="54"/><span>leis.  Thug a athair eolas a bhóthair dho.  Bhí seoladh tighe a</span>
<lb n="55"/><span>lóistín 'na phóca.  Bhain sé amach an tigh lóistín seo i mBl'</span>
<lb n="56"/><span>Átha Cliath an tráthnóna sin.  Bhuail sé isteach ann, é féin</span>
<lb n="57"/><span>agus a chuid traidíní in éinfeacht leis.</span></p>
<lb n="58"/>
<lb n="59"/><p><span>Buachaill breágh canta dathamhail ba eadh Teoiní.  Dá</span>
<lb n="60"/><span>mbadh ar ghleoiteacht pearsan agus crota a bheadh a mharthainn</span>
<lb n="61"/><span>níor mhiste dho codla go h-eadthrath.  Bhí sé thimchioll chúig</span>
<lb n="62"/><span>troighthe agus deich n-órla ar aoirde agus é chómh díreach le</span>
<lb n="63"/><span>slat ghuna.  Bhí aghaidh air mar aghaidh mná óige.  Thabharfá</span>
<lb n="64"/><span>an leabhar ná raibh fás ruibe féasóige innte.  Bhí scoth gruaige</span>
<lb n="65"/><span>air a chaithfeá thabhairt fé ndeara ded' aimhdheoin.  Bhíodh</span>
<lb n="66"/><span>glaine agus glaise agus athrú cioradh in aghaidh an lae uirre</span>
<lb n="67"/><span>Is cuma sa domhan cad a dhéarfadh aoinne, bhí Teoiní ar</span>
<lb n="68"/><span>cheann des na buachaillí is neuta a leag cois ar shráid</span>
<lb n="69"/><span>Graftain le fada dhe bhlianta.</span></p>
<lb n="70"/>
<lb n="71"/><p><span>Bhí triúr buachaillí eile sa tigh céadna.  Níorbh' fhada</span>
<lb n="72"/><span>gur chuir bean an tighe in aithne do Theoiní iad.  Bean chaint-</span>
<lb n="73"/><span>each ba eadh bean an tighe.  Ní raibh aon doicheall ná aon rud</span></p>
</div>
<pb n="7"/>
<div><lb n="74"/><p><span>mar sin ag gabháil léi.  Agus nuair a bhíodh Teoiní imthighthe</span>
<lb n="75"/><span>amach ní stadadh sí acht ag cur síos ar Theoiní leis na buach-</span>
<lb n="76"/><span>aillí eile — a dheiseacht a bhí sé agus a chneastacht; na daoine</span>
<lb n="77"/><span>móra a bhain leis; go raibh sé chum a bheith 'na shagart agus</span>
<lb n="78"/><span>annsin 'na dhochtúir, acht gur bhris ar a shláinte agus go raibh</span>
<lb n="79"/><span>sé leath bhliain fé chúram a athar, agus muireach feabhas a</span>
<lb n="80"/><span>athar chum dochtúireachta go mbeadh sé curtha.  Thuig a athair</span>
<lb n="81"/><span>annsin go raibh an léigheann ró dhian air, agus scaoil sé</span>
<lb n="82"/><span>isteach sa mbanc é.  Dar leis, go mb' fhearr dá shláinte agus</span>
<lb n="83"/><span>dá shaoghal é bheith ag déanamh rud éigin.  Annsin chuireadh</span>
<lb n="84"/><span>sí síos ar an tairbhe agus ar an mhaise a bhíonn ag gabháil le</span>
<lb n="85"/><span>tabhairt suas coláiste agus iol scoile; an deiseacht canmhana</span>
<lb n="86"/><span>a bhí ag Teoiní — go dtagann gach aon fhocal chomh glan, chómh</span>
<lb n="87"/><span>soiléir, chómh so-thuigsionach sin as a bheul; agus nárb'</span>
<lb n="88"/><span>fhéidir leis dearmhad a dhéanamh maidir le deighbheusa, ná</span>
<lb n="89"/><span>beag-thréithe.</span></p>
<lb n="90"/>
<lb n="91"/><p><span>Bhí an aimsear ag imtheacht — gach aoinne ag dul i</span>
<lb n="92"/><span>dtaithighe a chéile.  Bhí óig-bhean de inghin ag bean an tighe —</span>
<lb n="93"/><span>Lil.  Bhí Lil as baile ar feadh tamaill, acht bhuail sí port</span>
<lb n="94"/><span>ceann des na laetheanta so.  Is é peictiúir ba mhó a bhí in</span>
<lb n="95"/><span>uachtar a h-aigne ag Lil ná an t-ógánach so — Teoiní, an</span>
<lb n="96"/><span>cléireach bainc.  Ní raibh bun cleite isteach ná bárr cleite</span>
<lb n="97"/><span>amach ó mhullaigh a chinn go dtí barr órdóige a choise, ná</span>
<lb n="98"/><span>raibh cóirighthe agus léirighthe i mbríathra toghtha do Lil.  Is é</span>
<lb n="99"/><span>rud is mó bhí ag déanamh scime dhi ná cionnus a shocróchadh</span>
<lb n="100"/><span>sí a teanga, a meon agus a gáire chum í féin a chur in oir-</span>
<lb n="101"/><span>eamhaint do Theoiní.  Bhain sé tamall maith dhí, acht fér chuaidh</span>
<lb n="102"/><span>sí in' fhiadhnaise bhí sí tar éis é fheicsint uaithe cúpla uair.</span>
<lb n="103"/><span>Thug an mháthair i láthair a chéile iad agus chuir sí in aithne dá</span>
<lb n="104"/><span>chéile iad.  Chuadar ar chaint.  Aon rud ba mhí-nádúrtha ná</span>
<lb n="105"/><span>an caint níor tháinig ó rith an Tuile.  Ar cheol a thosnuigh-</span>
<lb n="106"/><span>eadar.  Badh leasc le duine treabhadh agus fuirse a dhéanamh</span>
<lb n="107"/><span>trí amharclainn mar atá san Iodáil, sa bhFrainc, i Roinn na</span></p>
</div>
<pb n="8"/>
<div><lb n="108"/><p><span>h-Eoraipe go h-uile — Bl' Átha Cliath san áireamh — mar a</span>
<lb n="109"/><span>dheineadar.  Thráchtadar ar operas ná fuil i gcló.  Ar chluithchí</span>
<lb n="110"/><span>gaisce agus corruighe cos agus colna a chuadar annsin.</span>
<lb n="111"/><span>Ní'l cluithche, ó ping pong go dtí golf, nár mheádhadar, ion-</span>
<lb n="112"/><span>nus ná raibh maith ná olc aon chluithche des na cluithchí úd nár</span>
<lb n="113"/><span>luadhadar.  Bhaineadar crith as Chrochasleagh (Shakespeare)</span>
<lb n="114"/><span>agus ní raibh an leabhar nuadhachta ná an t-Iris-leabhar Béarla</span>
<lb n="115"/><span>is déanaighe a scríobhadh gan a dtuairm air.  Sgaradar.</span>
<lb n="116"/><span>Ní nach iongna.</span></p>
<lb n="117"/>
<lb n="118"/><p><span>Bhí an aimsear ag imtheacht.  Gach aoinne do féin.</span>
<lb n="119"/><span>Cailín deas dathamhail ba eadh Lil.  Cé go raibh dúinn uirre</span>
<lb n="120"/><span>roimh Theoiní le h-eagla ná beadh sí deas a dhóthain do, ní</span>
<lb n="121"/><span>hé sin an chúis go mbeadh sí ag caitheamh a cuid aimsire le</span>
<lb n="122"/><span>daoine eile — agus daoine a raibh meas aca orra féin.  Bhí</span>
<lb n="123"/><span>na laetheanta ag teacht agus ag imtheacht.  Teoiní ag imtheacht</span>
<lb n="124"/><span>agus ag teacht.  Gheibheadh sé caoi anois agus arís ar scathamh</span>
<lb n="125"/><span>cainte le Lil.  Ba ghairid go rabhdar an-dheas le n-a chéile.</span>
<lb n="126"/><span>Ba ghnáth le Teoiní gan teacht isteach go dtí a h-aon deug</span>
<lb n="127"/><span>nó a dó dheug a chlog as d'oidhche, acht b'fhearr leis gan a</span>
<lb n="128"/><span>bheith ag fuireach amuigh chómh-déanach.  Thagadh sé isteach thim-</span>
<lb n="129"/><span>cheall a deich agus bhíodh sé féin agus bean an tighe agus Lil</span>
<lb n="130"/><span>sa chaint.</span></p>
<lb n="131"/>
<lb n="132"/><p><span>Ní fhéadfadh bean an tighe, pé galar a bhí uirre, gan a</span>
<lb n="133"/><span>bheith ag cur síos ar dhaoine móra.  Bhí teaghlach Rí Shasna ar</span>
<lb n="134"/><span>bharr a teangan aici agus gach glúin uatha amach ar feadh</span>
<lb n="135"/><span>chúig chéad blian.  Acht annsin, dhéarfadh sí.  "Cá cuma mar</span>
<lb n="136"/><span>gheall orra mar dhaoine móra agus righte.  Ní íseal ná</span>
<lb n="137"/><span>uasal acht síos seal agus suas seal.  Is cuimhin liom féin</span>
<lb n="138"/><span>nuair a bhíos óg, i gCondae na Gaillimhe, mo shean-athair.</span>
<lb n="139"/><span>Ní bhíodh acht leath-mhíle le dul dtí'n séipéal aige, agus bhíodh</span>
<lb n="140"/><span>coiste agus péire capall fé ag dul an méid sin slighe.</span>
<lb n="141"/><span>Sasnach ba eadh a bean.  Bhí gaol aici le tighearna talmhan a</span>
<lb n="142"/><span>bhí san áit.  Ba ghnáth mór-uaisle Shasna ar chuaird sa tigh</span></p>
</div>
<pb n="9"/>
<div><lb n="143"/><p><span>aca agus féile agus féasta aca ann.  Acht thuiteadar sa</span>
<lb n="144"/><span>saoghal.  Is beag dá sliocht anois ann.  Thugadar gach árd</span>
<lb n="145"/><span>orra.  Ní fheadar tú nach é leaghadh chubhar na h-abhann a bhí</span>
<lb n="146"/><span>orra.  Tá m'athair beo fós.  Tá sé sa tsean-áit i gcomhnuidhe.</span>
<lb n="147"/><span>Tá an fear bocht ag tuitim le h-aois.  Ní fheadar cé leis</span>
<lb n="148"/><span>a thuitfidh a chuid airgid.  Bhí Lil thiar in' fhochair le</span>
<lb n="149"/><span>coigthigheas."</span></p>
<lb n="150"/>
<lb n="151"/><p><span>Chaith Teoiní a bheith ag eisteacht le caint mar seo.  Acht</span>
<lb n="152"/><span>nuair ná bíodh aon fhonn cainte ar Theoiní ná ar Lil dh'fhágadh</span>
<lb n="153"/><span>an tsean-bhean an áit fútha, go dtagadh coiscéimí nó bualadh</span>
<lb n="154"/><span>éigin ag an dorus.  Gheibheadh Teoiní leabhar annsin agus ní</span>
<lb n="155"/><span>bhíodh tuairisc Lil le feicsint.</span></p>
<lb n="156"/>
<lb n="157"/><p><span>Lean an sceul mar seo ar feadh tamaill mhaith.  Teoiní</span>
<lb n="158"/><span>ag teacht isteach ar an nóiment chéadna gach aon oidhche.  Acht</span>
<lb n="159"/><span>theip air an oidhche seo, agus bhí sé an dá uair deug nuair a</span>
<lb n="160"/><span>bhuail sé port.  Acht, dar ndóigh, bhí sé sa mbanc ag comhair-</span>
<lb n="161"/><span>eamh airgid.  Saghas breis tuarastail do chléireach bainc</span>
<lb n="162"/><span>'seadh comhaireamh leath-choróinneacha, scillingí, raolacha agus</span>
<lb n="163"/><span>pingní dá mbadh ghádh é.  Bíonn an oiread sin as gach céad</span>
<lb n="164"/><span>púnt a coimhrightear.  Ba shin é an cleas a choimeádadh</span>
<lb n="165"/><span>Teoiní amuigh déanach.  Acht, in áit a chéile, bhí sé ag fuireach</span>
<lb n="166"/><span>amuigh ró-mhinic agus i ndeire stad sé ar fad ó bheith ag</span>
<lb n="167"/><span>teacht isteach luath.</span></p>
<lb n="168"/>
<lb n="169"/><p><span>Ní raibh na buachaillí a bhí sa tigh i bhfochair Theoiní ró-</span>
<lb n="170"/><span>mhaol.  Ní gnáth súile fear- n-óg Bhl' Átha Cliath dúnta.  An</span>
<lb n="171"/><span>oidhche seo agus triúr aca istig tháinigh bean an tighe isteach</span>
<lb n="172"/><span>chúcha le braoinín bainne nó rud éigin.  Nuair dh'airigheadar</span>
<lb n="173"/><span>ag teacht í thosnuigheadar ag cur síos ar Theoiní.</span></p>
<lb n="174"/>
<lb n="175"/><p><span>"Ba dheas diabhail an cailín í siúd a bhí ag teacht ón</span>
<lb n="176"/><span>nGaetí in' fhochair aréir," arsa ceann aca.</span></p>
<lb n="177"/>
<lb n="178"/><p><span>"'Sin cailín ón Iol Scoil," ars an tarna fear, "airghim</span>
<lb n="179"/><span>go bhfuil sé in áirighthe léi."</span></p>
<lb n="180"/>
<lb n="181"/><p><span>"Eist," arsa an tríomhadh fear, "ní hí an cailín céadna</span>
<lb n="182"/><span>a chím-se in' fhochair aon oidhche."</span>
<lb n="183"/></p>
</div>
<pb n="10"/>
<div><lb n="184"/><p><span>"Bhoil," arsa bean an tighe.  "Ní deas an rud do bhuach-</span>
<lb n="185"/><span>aillí óga ón tuaith bheith ró-thabhartha don oidhche.  Ní'l sé</span>
<lb n="186"/><span>folláin.  Ní mór do aon dorus tighe daoine meastamhla a</span>
<lb n="187"/><span>bheith fé ghlas ar an t-aon bhuille deug."</span></p>
<lb n="188"/>
<lb n="189"/><p><span>Dh'imthigh sí annsin.  Bhí fhios ag an triúr go raibh an</span>
<lb n="190"/><span>teine sa tigh.</span></p>
<lb n="191"/>
<lb n="192"/><p><span>Bhí an cogadh ar siubhal leis an linn seo, agus bhí rudaí</span>
<lb n="193"/><span>ag teacht daor.  Ba chuma le Teoiní sin.  Ní raibh aon rud</span>
<lb n="194"/><span>ag déanamh scime dho acht cionnus a gheobhadh sé a bheith amach</span>
<lb n="195"/><span>as an leabaidh ar a naoi chlog ar maidin, bíodh is go nglaodhach</span>
<lb n="196"/><span>bean an tighe fé dhó gach maidean air agus go dtugadh sí a</span>
<lb n="197"/><span>bhreacfast sa leabaidh go minic do.  Bhí an-chion aici air.</span></p>
<lb n="198"/>
<lb n="199"/><p><span>Acht an mhaidean so, tar éis a bheith ag eisteacht leis na</span>
<lb n="200"/><span>buachaillí, níor glaodhadh ar Theoiní ar aon chor.  Chodail sé</span>
<lb n="201"/><span>go meadhon lae.  Dh'eirigh sé le n-a dheonta féin.  Tháinigh</span>
<lb n="202"/><span>sé ar thóir a bhreacfasta.  Tháinigh an breacfast.  Dh'fhiaf-</span>
<lb n="203"/><span>ruigh sé dhe bhean an tighe 'dé chúis nár ghlaoidh sí air.</span></p>
<lb n="204"/>
<lb n="205"/><p><span>"Masa," ar sí, "bhíos ag cuimhneamh ar mo chúraimí</span>
<lb n="206"/><span>beaga féin.  Is iongantach mar atá an saoghal tar éis ais-</span>
<lb n="207"/><span>triú.  Tá os cionn trí púint an tona ar ghual agus tá an</span>
<lb n="208"/><span>solas fé dhó níos daoire.  Tá gach aon rud ag eirghe sa</span>
<lb n="209"/><span>riabhach.  Bhíos á chuimhneamh go mbadh cheart dom eirghe beag-</span>
<lb n="210"/><span>áinín ar an iosdas, agus a rádh libh go léir teacht isteach ar</span>
<lb n="211"/><span>an t-aon bhuille dheug, mar tuigeann sibh féin nach mar mhag-</span>
<lb n="212"/><span>adh gual agus solas an aimsear seo."</span></p>
<lb n="213"/>
<lb n="214"/><p><span>Ní raibh seadh ná ní h-eadh ag Teoiní le rádh.  Chrom sé</span>
<lb n="215"/><span>ag itheadh agus ghlan sí as a radharc.  B' ait ar fad leis an</span>
<lb n="216"/><span>port úd.  Shíl sé gurbh' í an bhochtanacht an port déanach a</span>
<lb n="217"/><span>sheinnfeadh sí.  Bhí an sceul ag teacht crosta.  Ní fheadar</span>
<lb n="218"/><span>sé cad dob' fhearr a dhéanamh.  Chaith sé an lá mar ba ghnáth</span>
<lb n="219"/><span>agus bí sé uair an mheadhon oidhche nuair a bhuail sé dorus</span>
<lb n="220"/><span>beul tighe.  Scaoileadh isteach é, acht cuireadh i dtuigsint do</span>
<lb n="221"/><span>an oidhche sin fér luigh sé ar aon leabhaidh go raibh sé chómh</span></p>
</div>
<pb n="11"/>
<div><lb n="222"/><p><span>maith aige a bheith ag bogadh.  Ní raibh an tarna focal ann.</span>
<lb n="223"/><span>Ní raibh aon fhonn ar Theoiní a bheith fé cheangalacha tighe</span>
<lb n="224"/><span>lóistín.</span></p>
<lb n="225"/>
<lb n="226"/><p><span>Nuair ná raibh fuireach níos sia ag Teoiní sa tigh lóistín</span>
<lb n="227"/><span>seo chaith sé imshníomh na h-imirche a chur air féin.  Bhí cuid-</span>
<lb n="228"/><span>reamh aige le cúpla buachaill a bhí i dtigh lóistín eile agus</span>
<lb n="229"/><span>chuaidh sé i gcomhairle leo.  Ní raibh aon rud aca ar an tigh</span>
<lb n="230"/><span>seo acht moladh agus shocruigh Teoiní ar dhul in aontigheas leo.</span>
<lb n="231"/><span>Chruinnigh sé a chuid giúirléidí agus thug sé chum cuain iad.</span></p>
<lb n="232"/>
<lb n="233"/><p><span>An bhean tighe a bhí sa tigh lóistín seo ní fheaca Teoiní</span>
<lb n="234"/><span>acht aon teimheal amháin di.  Ní raibh aon chur isteach ná amach</span>
<lb n="235"/><span>aici ar aoinne.  Bhí cailín freastail aici agus dhéineadh sí</span>
<lb n="236"/><span>siúd tál ar an sluagh.  Mar sin féin ní raibh Teoiní i bhfad i</span>
<lb n="237"/><span>dtigheas sa tigh seo nuair a thuig sé an saghas mná tighe a</span>
<lb n="238"/><span>bhí aige, béidir, i bhfad níos feárr ná dá mbeadh sí de ghnáth</span>
<lb n="239"/><span>in' fhiadhnaise.  Thug sé fé ndeara gur ar ghéire a bhí sí ag</span>
<lb n="240"/><span>dul, agus go raibh an mheur aici chuige.  Ní raibh aon t-seans</span>
<lb n="241"/><span>go mbeadh aon rud ag dul amugha uirre maidir le flaith-</span>
<lb n="242"/><span>eamhlacht ná le faillighe.  Bhí ceathrar eile sa tigh.  Bhídís ag</span>
<lb n="243"/><span>mion-chaint i dtaobh cúrsaí bídh uaireanta acht níor airigh</span>
<lb n="244"/><span>aoinne iad.  Ba ghairid gur tháinigh aimsir im an tsmeartha</span>
<lb n="245"/><span>agus an bhlunaigh — an margarín.  Chuaidh bean an tighe — ní</span>
<lb n="246"/><span>nach iongna — ar an smeartha.  Bhí an smeartha go millteach.</span>
<lb n="247"/><span>Bhí gach fear agus a chleas féin aige d'iarraidh a dhéanamh</span>
<lb n="248"/><span>amach an raibh aon aithint uachtair ar aon chor ann.  Dh'aontuigh-</span>
<lb n="249"/><span>eadar ná raibh — gurbh' é an t-im úd an aithris dhéanach ar</span>
<lb n="250"/><span>im.  Bhí saghas grabhas ag teacht ar gach fear, agus níorbh'</span>
<lb n="251"/><span>é an focal ar foghnamh a gheibheadh an cailín freastail bocht.</span></p>
<lb n="252"/>
<lb n="253"/><p><span>Is ar chúl an tighe bhí árus Theoiní.  Bhí gáirdín beag taobh</span>
<lb n="254"/><span>thiar de'n tigh.  Bhí pónaire agus gabáiste agus torthaí</span>
<lb n="255"/><span>beaga de'n tsórt sin ag fás ann — díreach mar a dh'oirfeadh.</span>
<lb n="256"/><span>Ní raibh sé acht thimcheall trí seachtmhaine sa tigh nuair a bhí</span>
<lb n="257"/><span>teipe beag ag teacht ar an gcodla aige.  Dh'airigheadh sé</span></p>
</div>
<pb n="12"/>
<div><lb n="258"/><p><span>fo-chat ag béice san oidhche.  Chuiridís a chodla rud beag</span>
<lb n="259"/><span>amugha air.  Acht níor leig sé aon rud air le h-aoinne mar</span>
<lb n="260"/><span>gheall air.  An oidhche seo thosnuigh an caointeachán amuigh</span>
<lb n="261"/><span>thimcheall a dó chlog.  Thabharfadh aoinne an leabhar gur duine</span>
<lb n="262"/><span>a bhí ann.  Níorbh' fhada gur thosnuigh an tarna guth agus an</span>
<lb n="263"/><span>tríomhadh guth.  Is dócha ná raibh cat sa chathair ná raibh sa</span>
<lb n="264"/><span>ngáirdín.  Agus níorbh' dhada na cait go dtí gur thosnuigh</span>
<lb n="265"/><span>scata madraí ag sceabhghail tamall ón tigh.  Chrom na coiligh</span>
<lb n="266"/><span>ag glaodhach ar a trí.  Pé áit ar tháinigh coiligh as ní raibh</span>
<lb n="267"/><span>lag orra acht ag glaodhach.  B'ait le Teoiní cá raibh na</span>
<lb n="268"/><span>h-asail nuair ná rabhdar á gcuir féin in iúil.  Ní raibh aon</span>
<lb n="269"/><span>fhagháil aige ar an gcodla a dhéanamh.  Dh'eirigh sé.  Nuair a</span>
<lb n="270"/><span>bhuail sé anuas an staighre bhí beirt na suidhe roimhe.  Ní</span>
<lb n="271"/><span>dubhradar focal acht cromadh ag gáire.  Ba mheasa iad</span>
<lb n="272"/><span>féin ag gáire ná aon rud eile.</span></p>
<lb n="273"/>
<lb n="274"/><p><span>Bhí sin go maith.  Tháinigh am dinnéir.  Bhí an cúigear</span>
<lb n="275"/><span>istig ar aon mhéile.  Bhí roint gabáiste ar phláta gach fir.</span>
<lb n="276"/><span>Bhí gach fear ag scrúdú an ghabáiste</span></p>
<lb n="277"/>
<lb n="278"/><p><span>"Cá bhfuigheann sibh an gabáiste?" arsa fear aca leis</span>
<lb n="279"/><span>an gcailín.</span></p>
<lb n="280"/>
<lb n="281"/><p><span>"Tá sé ag fás sa ngáirdín," ars an cailín.</span></p>
<lb n="282"/>
<lb n="283"/><p><span>"Má tá, táim-sé sásta dhe," ar séisin.</span></p>
<lb n="284"/>
<lb n="285"/><p><span>D'imtigh an cailín agus tháinigh bean an tighe isteach</span>
<lb n="286"/><span>chúcha.  D'fhéach sí orra.</span></p>
<lb n="287"/>
<lb n="288"/><p><span>"Ní maith liom sibh a bheith ag gearán ar an ngabáiste</span>
<lb n="289"/><span>sin," ar sí, "mar ní'l níos feárr ná é le fagháil ar mhargadh.</span>
<lb n="290"/><span>Bhl' Átha Cliath.  Chím ó tháinigh an buachaill seo .i. Teoiní,</span>
<lb n="291"/><span>'nbhur measc go bhfuil sibh ag teacht mí-shásta.  Agus dar</span>
<lb n="292"/><span>ndóigh, mar an dtaithneann leis, fágadh."</span></p>
<lb n="293"/>
<lb n="294"/><p><span>Chuir sí peutar dí annsin.</span></p>
<lb n="295"/>
<lb n="296"/><p><span>Nuair a tháinigh am codlata bhí Teoiní cortha agus chuaidh</span>
<lb n="297"/><span>chum suain, acht níorbh' throm suan do.  Bhí sé ag cuimhneamh</span>
<lb n="298"/><span>gurbh' fheárr do bab éigin eile chur suas tar éis an íde úd.</span></p>
</div>
<pb n="13"/>
<div><lb n="299"/><p><span>Bhí an-chuid truc, éadach agus leabhair agus córacha an domhain</span>
<lb n="300"/><span>gan chiall ag gabháil leis agus ba ghráin leis a bheith á n-iom-</span>
<lb n="301"/><span>char ó áit go h-áit.  Rud eile, bhí costas ag baint le bheith</span>
<lb n="302"/><span>ag aistriú agus ní raibh a thuarastal ró-theann.  Chuimhnigh</span>
<lb n="303"/><span>sé ar sheift.  Dh'eirigh sé luath ar maidin agus aon rud a bhí</span>
<lb n="304"/><span>'na sheilbh ná raibh aon tairbhe do ann, bhailigh sé é agus um</span>
<lb n="305"/><span>thráthnóna bheir sé leis iad agus dhíol sé iad.  Fuair sé</span>
<lb n="306"/><span>pingní orra.  Annsin bhí coimhreamh an airgid ghil le cur leis</span>
<lb n="307"/><span>sin.  Ní raibh aon bhaoghal airgid ar aon chor air.</span></p>
<lb n="308"/>
<lb n="309"/><p><span>Bhí aithne aige ar bheirt mhac léigheann ón Iol-Scoil,</span>
<lb n="310"/><span>beirt adhbhar dochtúra.  Bhí beirt eile 'na bhfochair — ceathrar</span>
<lb n="311"/><span>acu, ar lóistín in aon tigh.  Is leo a thuit Teoiní an iarracht</span>
<lb n="312"/><span>so.  Ní morán aimsire a fuair Teoiní ar stuidéar a dhéanamh</span>
<lb n="313"/><span>ar bhean an tighe seo.  Bhí a dhóthain agus fuighleach de chuid-</span>
<lb n="314"/><span>eachta sa gceathrar mac léigheann.  As d' oidhche nuair a</span>
<lb n="315"/><span>thagaidís isteach ba ghnáth leo dul ar chártaí.  Ní raibh Teoiní</span>
<lb n="316"/><span>i bhfad nuair a mhealladh isteach sa chluithche é.  Neaip a</span>
<lb n="317"/><span>bhídís a dh'imirt.  Bhí Teoiní ag déanamh cuibheasach maith go</span>
<lb n="318"/><span>dtí gur bhailigheadar thimcheall air.  Chaill sé cúpla púnt</span>
<lb n="319"/><span>oidhche.  Bhí na pócaí ag teacht silte aige.  An oidhche seo</span>
<lb n="320"/><span>chuaidh sé san imirt, agus ní raibh aige acht roint scillingí.</span>
<lb n="321"/><span>Is gairid a chuadar leis.  D'fan sé ag imirt.  Bhíodh (bhítheas)</span>
<lb n="322"/><span>ag dul ann.  Tharraing sé chuige páipéar agus chrom ag</span>
<lb n="323"/><span>scríobhadh na bhfiacha.  Ar a ceathair ar maidin bhí trí púint</span>
<lb n="324"/><span>caillte aige.  Chaitheadar uatha iad.  Tháinigh oidhcheannta agus</span>
<lb n="325"/><span>oidhcheannta eile agus ní raibh aon fhonn air suidhe chun imirt</span>
<lb n="326"/><span>agus ba lugha ná sin de fhonn a bhí air a chuid fiacha a dhíol.</span>
<lb n="327"/><span>Bhí na mic léighinn ag caint eatorra féin.  Ba tháir ar fad</span>
<lb n="328"/><span>leo an cleas a bhí ar siubhal ag Teoiní.  Sheunadar é — an</span>
<lb n="329"/><span>fear bocht.</span></p>
<lb n="330"/>
<lb n="331"/><p><span>Ba mheasa leis é seo ná aon rud a bhain do go dtí so,</span>
<lb n="332"/><span>mar ní raibh aon leigheas aige air.  Agus shíl sé go raibh an</span>
<lb n="333"/><span>tuigsint ag baint leis an dream eile.  Acht ní amhlaidh a bhí.</span></p>
</div>
<pb n="14"/>
<div><lb n="334"/><p><span>Bhíodar súd sásta go maith go raibh Teoiní teann fé airgead</span>
<lb n="335"/><span>agus gurbh' amhlaidh a bhí sé ag bailiú chuige.  Acht ní raibh</span>
<lb n="336"/><span>an ceart aca.  Bhí an éagcóir aca mar is iad féin a dhein</span>
<lb n="337"/><span>an leadhbadh air.</span></p>
<lb n="338"/>
<lb n="339"/><p><span>B'fhearr leis aistriú eile a dhéanamh ná bheith 'na gcuid-</span>
<lb n="340"/><span>eachta.  Pé mar a bhí sé, mheas sé é féin i bhfad ní ba threise</span>
<lb n="341"/><span>ná an chuideachta úd.  Dhein sé an t-aistriú.  Ní raibh sé de</span>
<lb n="342"/><span>uain aige morán stuidéar a dhéanamh ar an árus nua a fuair</span>
<lb n="343"/><span>sé, mar thug bainistreoir an bhainc leitir do.</span></p>
<lb n="344"/>
<lb n="345"/><p><span>Dh'oscail Teoiní an leitir a fuair sé ón mbainisteóir.</span>
<lb n="346"/><span>Bhí innte go raibh air aistriú a dhéanamh síos go dtí baile</span>
<lb n="347"/><span>mór i dtuaiscirt na Mumhan.  Ba bhreágh leis an fhógairt úd.</span>
<lb n="348"/><span>Ba thógaint croidhe air í.  Ní fheadar sé ciaca ag tuitim</span>
<lb n="349"/><span>sa saoghal a bhí sé nó ag eirghe, acht bhí fhios aige go raibh sé</span>
<lb n="350"/><span>cortha go maith de Bhl' Átha Cliath agus gur dhéirc leis a bheith</span>
<lb n="351"/><span>amach as.</span></p>
<lb n="352"/>
<lb n="353"/><p><span>Bhog sé bóthar gan fios rúin ná rian a imtheachta a thabh-</span>
<lb n="354"/><span>airt do neach beo.  Tháinigh sé slán folláin go dtí an mbaile</span>
<lb n="355"/><span>mór so.  I dtigh ósda iseadh chuaidh sé ar iosdas.  Daoine</span>
<lb n="356"/><span>deasa grádhmhara a bhí sa tigh.  Bhí séisin go deas leo.  Bhíodh</span>
<lb n="357"/><span>sé istig tráthmhail go maith gach oidhche agus mar sin de.  Bhí</span>
<lb n="358"/><span>halla sa mbaile agus bhí a thriall ann ag imirt biléirí.  Bhí</span>
<lb n="359"/><span>sé go h-oilte orra súd.  Chuiridís síos an-chuid dá chuid</span>
<lb n="360"/><span>aimsire dho.  Bhí sé chómh sásta leis féin le diúic.</span></p>
<lb n="361"/>
<lb n="362"/><p><span>Acht ní sheasuigheann rith maith leis an each i gcomhnuidhe.</span>
<lb n="363"/><span>Chuir sé aithne ar bheirt nó triúr buachaillí sa mbaile mór.</span>
<lb n="364"/><span>Árd spórt ba eadh iad agus bhíodar ruidín beag tabhartha</span>
<lb n="365"/><span>don ól.  Ní fhéadfadh Teoiní a gcuideachta a thréigin, agus</span>
<lb n="366"/><span>ní bhfuigheadh sé a bheith na gcuideachta gan deoch a bheith aige</span>
<lb n="367"/><span>chómh maith le fear.  Ba bheus le Teoiní agus a chuideachta dul</span>
<lb n="368"/><span>isteach in gach aon tigh ósda ag ól acht insan tigh 'na raibh sé</span>
<lb n="369"/><span>ar lóistín; agus chum an donas a dhéanamh ar an sceul ar</span>
<lb n="370"/><span>fad bhí tigh ósda treasna na sráide agus is ann ba mhinicí</span></p>
</div>
<pb n="15"/>
<div><lb n="371"/><p><span>a bhíodh a dtriall.  Badh dhóigh le h-aoinne gur d'aon ghnó a</span>
<lb n="372"/><span>theighdís isteach annsúd, chum a bheith ag déanamh cancais ar an</span>
<lb n="373"/><span>dream eile.  Níor dhóigh le duine go mbeadh críostaidhe mhic</span>
<lb n="374"/><span>an luain sa tigh ósda 'na mbíod Teoiní go mbíodh sé ag</span>
<lb n="375"/><span>bualadh isteach sa tigh ósda eile.  Pé áit ná poll a n-eirigh-</span>
<lb n="376"/><span>dís as leis an linn bhíodh duine nó beirt i ngach fuinneóg,</span>
<lb n="377"/><span>agus óir ná raibh an radharc ró-gheur ag bean an tighe ósda</span>
<lb n="378"/><span>fuair sí ceann des na gloiní beaga radhairce sin — bíonn</span>
<lb n="379"/><span>siad an-oireamhnach uaireanta — chum a bheith ag faire ar</span>
<lb n="380"/><span>Theoiní.  Ní bhíodh aon eochair aige.  Bhíodh air a bheith istig is-</span>
<lb n="381"/><span>teach 'sa amach le n-a taon-bhuille dheug.  An fhaid agus a</span>
<lb n="382"/><span>bhí sé go deas macánta bhí fáilte roimhe aon uair a thiocfadh</span>
<lb n="383"/><span>sé.  Bhí sé ag teacht maith go leor ar feadh tamaill.  Thugadh</span>
<lb n="384"/><span>sé a chomhpánaig leis chum dighe slána agus beannachta an</span>
<lb n="385"/><span>mheadhon oidhche thabhairt dóibh.  Bhí an deoch á fhagháil fonn-</span>
<lb n="386"/><span>mhar go leor go dtí gur iompuigh Teoiní amach beagáinín</span>
<lb n="387"/><span>mí-ádhmharach.  Tháinigh sé oidhche agus ní raibh cois fé.  Ní</span>
<lb n="388"/><span>raibh aon fagháil ar aon deoch an oidhche sin.</span></p>
<lb n="389"/>
<lb n="390"/><p><span>Ar maidin lá ar na bhárach bhí bean an tighe ar bhior.</span>
<lb n="391"/><span>Tháinigh sí go dtí Teoiní agus é d'iarraidh greim na maidne</span>
<lb n="392"/><span>a shlogadh i gcoinne a aigne.  Ní h-aon deallradh ar fogh-</span>
<lb n="393"/><span>namh a bhí uirre.  Bhí sí liath le h-aois de'n chéad dul síos</span>
<lb n="394"/><span>agus dhein an teachtaireacht a raibh sí air an iarracht so sioc</span>
<lb n="395"/><span>liath ar fad dhi.</span></p>
<lb n="396"/>
<lb n="397"/><p><span>"Tá sé chómh maith agat a bheith ag cuimneamh ar lóistín</span>
<lb n="398"/><span>éigin eile a thógaint," arsa sí le Teoiní.  "Chím go bhfuil</span>
<lb n="399"/><span>an tigh seo ró chumhang duit, agus óir go cumhang leat,</span>
<lb n="400"/><span>fág."</span></p>
<lb n="401"/>
<lb n="402"/><p><span>Níorbh' mhéinn le Teoiní a bheith ag cuimhneamh ar freagra</span>
<lb n="403"/><span>thabhairt ar an mbolgam cainte seo.  B'fhearr leis dul ar</span>
<lb n="404"/><span>leigheas tinnis cinn dá bhféadfadh sé é.  Chaith sé a chuid</span>
<lb n="405"/><span>agus bhí sé ag déanamh cúinnéireacht bheag feachaint an bhfuar-</span>
<lb n="406"/><span>fadh an sceul acht ní raibh aon dá fhocal ann.  Bhí an buille</span></p>
</div>
<pb n="16"/>
<div><lb n="407"/><p><span>buailte.  Bhí deire leis annsúd.  'Sé an bóthar a bhí i ndán</span>
<lb n="408"/><span>do.  Chaith sé bogadh.</span></p>
<lb n="409"/>
<lb n="410"/><p><span>Bhailigh Teoiní é féin agus a chuid amach as an tigh ósda.</span>
<lb n="411"/><span>Fuair sé a bheith istig in áit éigin eile.  Ní raibh an tarna</span>
<lb n="412"/><span>h-áit leath chómh deas leis an chéad áit.  Agus in' fhochair sin</span>
<lb n="413"/><span>bhí sé féin agus an t-ól an-cheanamhail ar a chéile.  Ní scar-</span>
<lb n="414"/><span>faidís ar ór ná ar airgead.  Nuair a bhíodh an t-ól déanta</span>
<lb n="415"/><span>aige ní bhíodh sé só-shéimhéalta sa chaint.  Bhíodh fhios aige cad</span>
<lb n="416"/><span>a bhíodh sé a rádh, agus dheireadh sé rudaí ná féadfadh sé</span>
<lb n="417"/><span>cuimhneamh ar aon chor orra dá mbeadh sé ar a chiall.  Bíonn</span>
<lb n="418"/><span>an bioth sin ar dhaoine.m  Geuruigheann an t-ól an innchinn aca,</span>
<lb n="419"/><span>go bhféacha Dia orra.</span></p>
<lb n="420"/>
<lb n="421"/><p><span>Acht bhí bean an tighe tuigsionach.  Thuig sí lucht óil agus</span>
<lb n="422"/><span>bhí cur suas aici á dhéanamh le Teoiní.  Acht ní bhíonn aon díol</span>
<lb n="423"/><span>ag dul do dhuine as a bheith ag eisteacht ná ag cur suas le</span>
<lb n="424"/><span>lucht óil go ró-speisialta nuair a theidheann siad ar ghráin-</span>
<lb n="425"/><span>neacht.  Bhí an fhoidne agá caitheamh aici, agus thuig Teoiní</span>
<lb n="426"/><span>uirre go raibh.  Dubhairt sé leis féin gurbh' fheárr teicheadh</span>
<lb n="427"/><span>maith aon lá ná droch sheasamh.  Rud eile bhí sé ag teacht ró-</span>
<lb n="428"/><span>thabhartha do dhroch chuideachta agus don ól agus b' fhearrde</span>
<lb n="429"/><span>do a bheith asta amach.  Chuaidh sé ar chiall agus ba mhithid é.</span></p>
<lb n="430"/>
<lb n="431"/><p><span>Chuir sé isteach ar athrú áite.  An tsláinte an leath sceul</span>
<lb n="432"/><span>a dhein sé.  Dubhairt sé go raibh sí ag tabhairt, ná raibh an</span>
<lb n="433"/><span>áit ag réidheachaint leis.  Deineadh rud air.  Scaoileadh chum</span>
<lb n="434"/><span>siubhail é.  'Sé áit 'nar cuireadh é ná go dtí baile beag i</span>
<lb n="435"/><span>gcondae Luimnighe.  Ní mór ar fad an turus a cuireadh</span>
<lb n="436"/><span>air.</span></p>
<lb n="437"/>
<lb n="438"/><p><span>D'réir gach aon deallradh is ag tuitim sa saoghal a bhí</span>
<lb n="439"/><span>Teoiní in áit a bheith ag eirighe.  Nuair a tháinigh sé go dtí</span>
<lb n="440"/><span>an mbaile seo bhí sé ag útamáil ó bhothán go bothán sa mbaile</span>
<lb n="441"/><span>beag sin gur bhuail sé isteach i dtigh h-Annracháin — tigh ósda</span>
<lb n="442"/><span>tá ann a bhfuil a ainm anáirde le fada.  Fear mór borra-</span>
<lb n="443"/><span>mhail ba eadh h-Annrachán agus bhí bean aige mar bhí ag Rip</span>
<lb n="444"/><span>Bhean Bhuincil.</span>
<lb n="445"/></p>
</div>
<pb n="17"/>
<div><lb n="446"/><p><span>Bhí múinteóir Gaedhilge ag fuireach sa tigh céadna, agus</span>
<lb n="447"/><span>ní gnáth múinteóir Gaedhilge tirm muna mbeadh duine an-</span>
<lb n="448"/><span>spianta ar fad aca ann.  Ní dhiúltochadh h-Annrachán féin do</span>
<lb n="449"/><span>bhraoinín.  Bhí an múinteóir agus é féin an-mhuinteardha le</span>
<lb n="450"/><span>n-a chéile.  Badh mhairg don té thiocfadh eatorra é.  Bhíodh</span>
<lb n="451"/><span>Teoiní isteach agus amach gan aon chuidreamh morán ag</span>
<lb n="452"/><span>aoinne leis.  Bhí lá fheil' Pádraig ar chois agus bhí Cuirm</span>
<lb n="453"/><span>Cheoil chum a bheith ann oidhche lae fheil' Pádraig.  Bhí póstaer</span>
<lb n="454"/><span>mór mar a bheadh aprún mór ar crochadh ar gach claidhe, fáil,</span>
<lb n="455"/><span>agus falla, ar feadh mí aimsire ag fógradh an Chuirm Cheoil.</span>
<lb n="456"/><span>Bhí leath an phóstaora so fé aon ainm amháin — Sadhbh de Búrc</span>
<lb n="457"/><span>ó Bhl' Átha Cliath, amhránaidhe iongantach.  Is cuma cé hí an</span>
<lb n="458"/><span>bhean nó 'dé'n áit 'na mbeadh sí, acht go gcuirfeadh sí aon</span>
<lb n="459"/><span>saghas crónáin amhráin aiste, ba í siúd Sadhbh de Búrc.  Is</span>
<lb n="460"/><span>iomdha Sadhbh de Búrc a bhí ar fuaid Chondae Luimnighe le</span>
<lb n="461"/><span>linn na h-uaire.</span></p>
<lb n="462"/>
<lb n="463"/><p><span>An oidhche roimh lá fheil' Pádraig bhí an muinteóir Gaedh-</span>
<lb n="464"/><span>ilge agus h-Annrachán na suidhe go síothchánta ag cur an</span>
<lb n="465"/><span>tsaoghail tré na chéile agus ag ól deoch.  Tháinigh Teoiní</span>
<lb n="466"/><span>'na gceann.  Tá fhios ag an saoghal ná fuil aon rud chomh</span>
<lb n="467"/><span>mí-nádúrtha ná chómh mór as port le múinteóir Gaedhilge</span>
<lb n="468"/><span>agus cléireach bainc i dteannta a chéile — rud éigin cosmhail</span>
<lb n="469"/><span>le francach agus girrfiadh.  Chaith h-Annrachán d'réir riaghail</span>
<lb n="470"/><span>nósa agus deigh bheusa iad a chur in aithint dá chéile.  Chuadar</span>
<lb n="471"/><span>ag obair ar lámha a chéile, agus bhíodar d'aon mhuintir d'aon</span>
<lb n="472"/><span>iarracht.  Cuireadh deoch i bhfáth do Theoiní agus níor dhiúl-</span>
<lb n="473"/><span>taigh.  Shuidh sé agus thosnuigh an seanchas.</span></p>
<lb n="474"/>
<lb n="475"/><p><span>"Is dócha go raghair ag eisteacht le Sadhbh de Búrc asd'</span>
<lb n="476"/><span>oidhche amáireach," arsa h-Annrachán.</span></p>
<lb n="477"/>
<lb n="478"/><p><span>"Ó," ar sé, "táim ag dul go dtí áit Tighearna Dún-</span>
<lb n="479"/><span>raobháin amáireach — go dtí Adaer.  Tá ceathrar againn ag</span>
<lb n="480"/><span>breith gluaisteáin linn."</span></p>
<lb n="481"/>
<lb n="482"/><p><span>"Beidh sin go deas.  Is dócha go mbeidh árd aimsir</span>
<lb n="483"/><span>agaibh ann."</span>
<lb n="484"/></p>
</div>
<pb n="18"/>
<div><lb n="485"/><p><span>"Ó, beidh, bíonn i gcomhnuidhe.  Bíonn cluithche golf</span>
<lb n="486"/><span>againn ar dtúis.  Annsin beagán bídh agus tar éis tamaill</span>
<lb n="487"/><span>teidhmíd ag imirt biléirí agus críochnuighmíd an lá le dinnéar</span>
<lb n="488"/><span>mór — féasta."</span></p>
<lb n="489"/>
<lb n="490"/><p><span>"Nach sibh a bhíonn go suairc."</span></p>
<lb n="491"/>
<lb n="492"/><p><span>Leis an linn sin chuaidh an múinteóir Gaedhilge ar thóir</span>
<lb n="493"/><span>dighe eile agus tháinigh thar n-ais.</span></p>
<lb n="494"/>
<lb n="495"/><p><span>"Is dócha," arsa h-Annrachán, ag leanmhaint air, "gur</span>
<lb n="496"/><span>cluithche an-dheas é an golf."</span></p>
<lb n="497"/>
<lb n="498"/><p><span>"Ó! 'seadh, acht níor mhór duit an-thaithighe bheith agat air</span>
<lb n="499"/><span>agus a bheith oilte air chum é d'imirt 'na cheart."</span></p>
<lb n="500"/>
<lb n="501"/><p><span>"Is dócha é, acht cuir i gcás na liathróidíní beaga bána</span>
<lb n="502"/><span>úd a bhíonn sibh a bhualadh.  An bhfuigheann sibh iad go léir i</span>
<lb n="503"/><span>gcomhnuidhe, nó an gcailleann sibh aon cheann aca?"</span></p>
<lb n="504"/>
<lb n="505"/><p><span>"Uch, ní chaillimíd, ná bíonn giollaí na liathród ar an</span>
<lb n="506"/><span>bhfód i gcomhnuidhe againn?"</span></p>
<lb n="507"/>
<lb n="508"/><p><span>"An bhfeaca tú riamh cluithche iománaidheacht?"</span></p>
<lb n="509"/>
<lb n="510"/><p><span>"Chonnacas."</span></p>
<lb n="511"/>
<lb n="512"/><p><span>"Cad is dóigh leat don chluithche sin?"</span></p>
<lb n="513"/>
<lb n="514"/><p><span>"Bhoil, dheurfainn go bhfuil sé roint garbh agus ná</span>
<lb n="515"/><span>h-oireann sé do aoinne acht do dhaoine garbha a bheith á</span>
<lb n="516"/><span>imirt.  Rud eile ní'l aon ealadha sa gcluithche sin.  Caith-</span>
<lb n="517"/><span>fidh tú bheith an-aireach ar fad ag imirt golf."</span></p>
<lb n="518"/>
<lb n="519"/><p><span>"Ní fheadar an mbeadh aithne agat ar chaptaen fuirinn</span>
<lb n="520"/><span>Luimnighe."</span></p>
<lb n="521"/>
<lb n="522"/><p><span>"Dh'airigheas trácht air."</span></p>
<lb n="523"/>
<lb n="524"/><p><span>"Anois cuir i gcás dá dtabharfá ceann des na baitíní</span>
<lb n="525"/><span>sin a bhíonn agat do súd agus an leathróidín bheag bhán a</span>
<lb n="526"/><span>leagaint os a chomhair amach ar phuirtín beag mín féir.  Nuair</span>
<lb n="527"/><span>a bhuailfeadh sé siúd buille teann láidir uirre cá stadfadh</span>
<lb n="528"/><span>léi?"</span></p>
<lb n="529"/>
<lb n="530"/><p><span>"Ní fheadar."</span></p>
<lb n="531"/>
<lb n="532"/><p><span>"Bhoil, is dócha ná feadar tú ná aoinne eile.  Níor</span></p>
</div>
<pb n="19"/>
<div><lb n="533"/><p><span>mhór duit roint ded' chuid giollaí a bheith imeasc na raelthíní</span>
<lb n="534"/><span>chum teacht uirre."</span></p>
<lb n="535"/>
<lb n="536"/><p><span>"Dheurfainn nár mhór," ars an múinteoir Gaedhilge,</span>
<lb n="537"/><span>"acht ní mar a chéile an golf agus an teineas.  Sin cluithche</span>
<lb n="538"/><span>deas."</span></p>
<lb n="539"/>
<lb n="540"/><p><span>"Ó, is maith liom teineas," arsa Teoiní.</span></p>
<lb n="541"/>
<lb n="542"/><p><span>"Ní fheadar an cluithche Gaedhleach é?"</span></p>
<lb n="543"/>
<lb n="544"/><p><span>"Ó, ní h-eadh ar aon chor."</span></p>
<lb n="545"/>
<lb n="546"/><p><span>"A ndeir tú liom nách eadh?"</span></p>
<lb n="547"/>
<lb n="548"/><p><span>Bhí deallradh an achrainn ag teacht ar an sceul, agus</span>
<lb n="549"/><span>níor thaithnigh sin le h-Annrachán.</span></p>
<lb n="550"/>
<lb n="551"/><p><span>"Bhoil," arsa h-Annrachán, "cuireann sé áthas orm</span>
<lb n="552"/><span>féachaint ar dhuine a bhíonn ag dul ag imirt teineas — an</span>
<lb n="553"/><span>bríste deas bán, agus an chasóigín dheas bhán a bhíonn air.</span>
<lb n="554"/><span>Annsin an hata deas tuighe agus na bróigíní cnufáis agus</span>
<lb n="555"/><span>na stocaí bána agus ní fheadar me a leath — gach aon rud</span>
<lb n="556"/><span>chómh geal le h-eala ar an gcraobh."</span></p>
<lb n="557"/>
<lb n="558"/><p><span>"Ó, tá an gléas go deas ar fad," arsa Teoiní.</span></p>
<lb n="559"/>
<lb n="560"/><p><span>"Cad a dhéineann sibh nuair a thagann cioth fearthanna?"</span></p>
<lb n="561"/>
<lb n="562"/><p><span>"Dul i bhfolach uaithe."</span></p>
<lb n="563"/>
<lb n="564"/><p><span>"Is fuiris an t-éadach úd a shailiú."</span></p>
<lb n="565"/>
<lb n="566"/><p><span>"Is fuiris go deimhin, agus ní mór aireachas an-mhaith a</span>
<lb n="567"/><span>thabhairt do."</span></p>
<lb n="568"/>
<lb n="569"/><p><span>"Ó, masa ní mór, gaoth agus grian."</span></p>
<lb n="570"/>
<lb n="571"/><p><span>"Bhoil, caithfidh me bheith ag imtheacht anois," arsa</span>
<lb n="572"/><span>Teoiní.</span></p>
<lb n="573"/>
<lb n="574"/><p><span>Dh'imthigh.  Bhraith sé go raibh sé in am aige, Bhí an iom-</span>
<lb n="575"/><span>arca buillí á fhagháil aige.</span></p>
<lb n="576"/>
<lb n="577"/><p><span>"Feuch gur imthigh sé gan seasamh dúinn," ars an múin-</span>
<lb n="578"/><span>teoir Gaedhilge.</span></p>
<lb n="579"/>
<lb n="580"/><p><span>"Eist, a amadáin, nach fearr go mór a bheith ag caint</span>
<lb n="581"/><span>le cléireach bainc ná aon suidhe ná seasamh."</span></p>
<lb n="582"/>
<lb n="583"/><p><span>"Is dócha é acht fan leat go fóil."</span>
<lb n="584"/></p>
</div>
<pb n="20"/>
<div><lb n="585"/><p><span>Tháinigh lá fheil' Pádraig agus dh'imthigh.  Cúpla lá 'ná</span>
<lb n="586"/><span>dhiaidh sin, luath go leor sa maidin, bhí Teoiní ag teacht anuas</span>
<lb n="587"/><span>an staighre.  Bhí h-Annrachán díreach chum a chois a leagaint</span>
<lb n="588"/><span>ar bhun an staighre ag dul anáirde 'na choinne, acht níor dhein.</span>
<lb n="589"/><span>Ghabh Teoiní anuas agus thug sé strac fheuchaint ar</span>
<lb n="590"/><span>h-Annrachán.</span></p>
<lb n="591"/>
<lb n="592"/><p><span>"Hello! h-Annrahán!" ar sé.</span></p>
<lb n="593"/>
<lb n="594"/><p><span>"Cé leis atá tú ag caint?" arsa h-Annrachán.</span></p>
<lb n="595"/>
<lb n="596"/><p><span>"Leat-sa," ar séisin.</span></p>
<lb n="597"/>
<lb n="598"/><p><span>"Bhoil, bíodh fhios agat gurb' eadh, a gharsúin."</span></p>
<lb n="599"/>
<lb n="600"/><p><span>"Is aindis liom."</span></p>
<lb n="601"/>
<lb n="602"/><p><span>"Chad é sin atáir a rádh, a dhailtín?"</span></p>
<lb n="603"/>
<lb n="604"/><p><span>Dh'eirigh eatorra de thric.  Chuadar ar na dóirne.  Bhí</span>
<lb n="605"/><span>an chéad iarracht ag h-Annrachán.  Acht i masa, má bhí, dhírigh</span>
<lb n="606"/><span>Teoiní é féin agus chrom ag tarraingt.  Bhí cleas na ndóirne</span>
<lb n="607"/><span>go maith ag Teoiní.  Acht bhí bean h-Annracháin leath istig</span>
<lb n="608"/><span>de'n chúntar.  Rug sí ar rud éigin agus chaith.</span></p>
<lb n="609"/>
<lb n="610"/><p><span>Níor ghortuigh sé Teoiní, acht shleamhnaigh sé dá dhrom.</span>
<lb n="611"/><span>Dá bhfuigheadh sé sa leath cheann é bhí ainimh air choidhche nó a</span>
<lb n="612"/><span>cheann ar liobarna leis.  Nuair nár chuaidh an tromán a bhaile</span>
<lb n="613"/><span>air, tháinigh sí amach agus stiall de bhata aici — an bás.  Acht</span>
<lb n="614"/><span>fé raibh sí amuigh bhí Teoiní imthighthe.  Níor bhain mórán do</span>
<lb n="615"/><span>aon taobh.  Bhí an chath ró-ghairid.  Chaith Teoiní bocht bab</span>
<lb n="616"/><span>eile a fhagháil fér thuit an oidhche.  Chuir sé giolla ar lorg a</span>
<lb n="617"/><span>chuid traidíní.  Níor mhaith leis é féin a theasbáint.  Ba</span>
<lb n="618"/><span>mhaith an bhail air nár dhein.</span></p>
<lb n="619"/>
<lb n="620"/><p><span>Leath an t-imireas a bhí idir Theoiní agus h-Annrachán</span>
<lb n="621"/><span>ar fuaid an bhaile.  Bhí sé i mbeul gach fear, bean, agus</span>
<lb n="622"/><span>páiste sa mbaile nár tháinigh a leithéid de bhlaigeárd riamh</span>
<lb n="623"/><span>an tslighe.  Aoinne chífeadh é ní bhíodh de phort aige acht gurbh'</span>
<lb n="624"/><span>é siúd an cléireach bainc — an blaigeárd a bhuail bean</span>
<lb n="625"/><span>h-Annracháin istigh 'na tigh féin.  Ní raibh aon leigheas ar an</span>
<lb n="626"/><span>sceul arís acht a bheith ag imtheacht.</span>
<lb n="627"/></p>
</div>
<pb n="21"/>
<div><lb n="628"/><p><span>Óir go raibh an baile beag bhí fhios ag bainisteóir an</span>
<lb n="629"/><span>bhainc go raibh an gleithireán so ar siubhal, agus, mar a dhéan-</span>
<lb n="630"/><span>fadh aon duine galánta, thug sé an chaoi do Theoiní imtheacht.</span>
<lb n="631"/><span>Go Condae Chorcaighe a cuireadh é — go dtí'n an mbaile is</span>
<lb n="632"/><span>deise sa chondae.  Áit 'na mbíonn connlach de gach cinéal</span>
<lb n="633"/><span>agus náisiúntacht, agus mar a bhfuil Longphort ag riaghaltas</span>
<lb n="634"/><span>Shasna ionnus go bhfuil le feicsint insan mbaile úd Gaedheal</span>
<lb n="635"/><span>agus Gall agus iad i n-iomadh le chéile, maidir le creideamh,</span>
<lb n="636"/><span>náisiúntacht, teanga, nósa, agus beusa.  Chuir Teoiní fé</span>
<lb n="637"/><span>ann i dtigh árd sráide mar a raibh radharc aige ar chuid mhaith</span>
<lb n="638"/><span>de'n chuan is breághthá sa domhan mór.  Ní raibh eirghe as a</span>
<lb n="639"/><span>leabaidh ar maidin air gan súil a thabhairt amach ar na docaí</span>
<lb n="640"/><span>— Hálbálan .i. oileán beag i lár an chuain — oileán fé choill</span>
<lb n="641"/><span>thighthe.  Gan lag ar longa gaile acht ag treabhadh an chuain</span>
<lb n="642"/><span>síos agus suas go cathair áluinn aoibhinn Chorcaighe.  Dó nó</span>
<lb n="643"/><span>trí longa cogadh ar ancaire de ghnáth ann.  Bhí agus míle</span>
<lb n="644"/><span>rud eile ann le feicsint ag Teoiní dá bhfeicfeadh sé iad.</span></p>
<lb n="645"/>
<lb n="646"/><p><span>Sean-lánamha a bhí sa tigh seo.  Bhí mac de shagart aca.</span>
<lb n="647"/><span>Bhí sé as baile.  Ní raibh de chloinn eile aca acht an t-aon</span>
<lb n="648"/><span>inghean amháin.  Bhí sí ag tabhairt congnaimh don mháthair.</span>
<lb n="649"/><span>Cailín deas ba eadh í.  Bhí sí roint galánta agus aonaramhail</span>
<lb n="650"/><span>innte féin.  Is iomdha duine adubhairt go mbadh chóir di</span>
<lb n="651"/><span>bheith istig i gclochar di féin in ionad a bheith ag treabhadh leis</span>
<lb n="652"/><span>an saoghal.  Acht ní fuiris réir go leor daoine a dhéanamh.</span></p>
<lb n="653"/>
<lb n="654"/><p><span>Bhí triúr nó ceathrar eile ar iosdas sa tigh nuair a</span>
<lb n="655"/><span>tháinigh Teoiní.  Ní raibh aoinne aca leath chómh dathamhail ná</span>
<lb n="656"/><span>chómh córach leis.  Thuith an tsean-bhean i ngrádh leis de'n</span>
<lb n="657"/><span>chéad iarracht.  Acht tá tréith éigin ag baint le bean.  Ní</span>
<lb n="658"/><span>bhíonn sí sásta le n-a tuairm féin ar aon rud gan tuairm</span>
<lb n="659"/><span>daoine eile.  Bhí na buachaillí bochta cráidhte aici ag cur</span>
<lb n="660"/><span>síos dóibh ar dheiseacht agus ar chneastacht Theoiní.  Na daoine</span>
<lb n="661"/><span>mhóra sa mbaile mór a mbíonn sé na gcuideachta; an té a</span>
<lb n="662"/><span>mbeadh sé ag imirt teineas leis an tráthnóna so, agus golf</span></p>
</div>
<pb n="22"/>
<div><lb n="663"/><p><span>um thráthnóna amáireach.  Ba é Teoiní an scoth sa tigh.  Bhí</span>
<lb n="664"/><span>an chraobh ag Teoiní.</span></p>
<lb n="665"/>
<lb n="666"/><p><span>Acht an mhaidean so bhí ceann des na buachaillí ag gabháil</span>
<lb n="667"/><span>amach agus nadúir deithnis air.  Thosnuigh bean an tighe ag</span>
<lb n="668"/><span>trácht ar Theoiní leis.</span></p>
<lb n="669"/>
<lb n="670"/><p><span>"Feuch," ars an buachaill léi, "fan go mbeidh sé mí sa</span>
<lb n="671"/><span>tigh agus béidir go mbeadh port eile agat."</span></p>
<lb n="672"/>
<lb n="673"/><p><span>Bhíodh galar ag gabhail do Theoiní, ná raibh fhios ag aoinne</span>
<lb n="674"/><span>acht aige féin.  Bhíodh sé isteach luath oidhcheanta, agus é ag</span>
<lb n="675"/><span>léigheamh leabhair do féin.  Ba ghnáth go dtagadh an inghean</span>
<lb n="676"/><span>ag caint anois agus arís leis.  Ba dheas a bheith ag éisteacht</span>
<lb n="677"/><span>leis an mbeirt aca, mar bhí blas an-dheas ar a dteangacha</span>
<lb n="678"/><span>araon.  Acht ní hé galar an ghrádh a bhíodh ar Theoiní, ná</span>
<lb n="679"/><span>a leithéid.  Is amhlaidh bhíodh an póca folamh agus ní bhíodh de</span>
<lb n="680"/><span>sheift aige acht dul i muinighin uaignis.  Thagadh cuid des na</span>
<lb n="681"/><span>buachaillí isteach agus bhídís ag imirt chártaí.  Cluithche neaip</span>
<lb n="682"/><span>a bhíodh aca.  Theidheadh Teoiní san imirt.  Uaireanta dh'eirigh-</span>
<lb n="683"/><span>eadh leis agus dhá uair deug ná h-eirigheadh.  Ar cháirde</span>
<lb n="684"/><span>theidheadh sé i gcomhnuidhe.  Bhíodh giobal de pháipéar aige</span>
<lb n="685"/><span>agus scríobhadh sé ar thrí áit de "Tá agat orm."  Bhíodh an</span>
<lb n="686"/><span>"tá agat orm" ar siubhal ar feadh na h-oidhche.  Uaireanta</span>
<lb n="687"/><span>theidheadh a chomhaireamh amugha ar Theoiní, má seadh ba ar</span>
<lb n="688"/><span>mhaithe leis féin é.  Bhíodh na buachaillí teacht leamh go maith</span>
<lb n="689"/><span>de, mar ní'l aon chleas is aindisighe ná an cleas so nuair</span>
<lb n="690"/><span>a dhéintear céird de.  Acht focal ní dubhairt aoinne mar</span>
<lb n="691"/><span>gheall air.</span></p>
<lb n="692"/>
<lb n="693"/><p><span>Bhí an cogadh ar siubhal i gcomhnuidhe.  Ní gádh cur síos</span>
<lb n="694"/><span>ar an ngannchúis a bhí ar shiúicre.  Dhéineadh bean an tighe a</span>
<lb n="695"/><span>dícheall ar a dhóthain siúicre a bheith do gach aoinne.  Chuireadh</span>
<lb n="696"/><span>sí in aon bháisín amháin é, mar ba ghráin léi a bheith ag déan-</span>
<lb n="697"/><span>amh rointeanna de, dar léi, gur ag pléidhe le fearaibh a bhí</span>
<lb n="698"/><span>sí.  Níor mhiste dhi.  Ní raibh deireanaighe ar an bhfear déanach</span>
<lb n="699"/><span>aon uair.  Bhíodh a dhóthain agus fuighleach aige.  Bhí, go dtí</span></p>
</div>
<pb n="23"/>
<div><lb n="700"/><p><span>gur tháinigh Teoiní.  Dá dtuitfeadh amach go mbeadh Teoiní ar</span>
<lb n="701"/><span>an gcéad fhear, bhí an siúicre ídighthe, pé áit 'na dteidheadh</span>
<lb n="702"/><span>sé.  Bhí an sceul so ar leanmhaint.  B'ait leis na buachaillí</span>
<lb n="703"/><span>é.  Bhíodar sásta go gcuirfeadh sé cuid dhe 'na phóca.  Ba</span>
<lb n="704"/><span>ghairid gur thosnuigh an cámas.  Chrom cuid des na buachaillí</span>
<lb n="705"/><span>ag éileamh breis siúicre.  Thosnuigh bean an tighe ag cnáimh-</span>
<lb n="706"/><span>seáil.  Ba ghairid go bhfuair sí amach an tsnaidhm.  Ba é</span>
<lb n="707"/><span>Teoiní an cuirpeach.  Bhí an sceul ag teacht níos measa in</span>
<lb n="708"/><span>aghaidh an lae go dtí'n tráthnóna so.  Bhí cúigear suidhte</span>
<lb n="709"/><span>chum búird, Teoiní 'na measc.  Bhí buachaill ó Luimnigh 'na</span>
<lb n="710"/><span>shuidhe anonn os a choinne amach — buachaill leigthe faghar-</span>
<lb n="711"/><span>thamhail.  Ní raibh focal as aoinne, acht gach duine ag cog-</span>
<lb n="712"/><span>aint — ag cogaint an aráin, agus ag cogaint in a aigne.</span>
<lb n="713"/><span>Chuaidh Teoiní ar an spiúnóg agus ar bháisín an tsiúicre agus</span>
<lb n="714"/><span>chuir sé poll an-mhór ann.  Bhí fear Luimnighe ag feuchaint</span>
<lb n="715"/><span>air, agus é ag borradh le neart buile.  Ní fheadar 'dé chúis</span>
<lb n="716"/><span>nár bhuail sé treasna an bhúird é; acht níor dhein.  Dh'imthigh</span>
<lb n="717"/><span>an sceul go maith.</span></p>
<lb n="718"/>
<lb n="719"/><p><span>As sin amach thugadh bean an tighe bórd ar leith leith dho.</span>
<lb n="720"/><span>Acht ba chuma ní raibh an croidhe geal ag aoinne do.  Bean</span>
<lb n="721"/><span>an tighe féin, tháinigh fuath aici do.  Ba tháir léi é.</span></p>
<lb n="722"/>
<lb n="723"/><p><span>An mhaidin so bhí an buachaill úd a raibh sí á mholadh leis</span>
<lb n="724"/><span>tamall roimh sin ag gabhail amach.</span></p>
<lb n="725"/>
<lb n="726"/><p><span>"Feuch go raibh an ceart agat," ar sí leis.  "Ní aithean-</span>
<lb n="727"/><span>tas go h-aontuigheas.  Is mairg ná beadh foidhne aige agus</span>
<lb n="728"/><span>duine thabhairt fé ndeara.  Deacair ar an mbuachaill úd.</span>
<lb n="729"/><span>Is é an buachaill óg gan mheas air féin é."</span></p>
<lb n="730"/>
<lb n="731"/><p><span>Bhí gach aon rud dá dhonacht aici le rádh leis an ainciseoir.</span>
<lb n="732"/><span>Acht thug an buachaill úd cluais bhodhar dhi.  'Sé deire bhí ar</span>
<lb n="733"/><span>an sceul ná gur chuireadar an teicheadh ar Theoiní bocht le</span>
<lb n="734"/><span>neart faobhar grabhais agus nimhneachta.</span></p>
<lb n="735"/>
<lb n="736"/><p><span>Pé áitreabh 'nar raibh sé 'na dhiaidh sin ní raibh sé i bhfad</span></p>
</div>
<pb n="24"/>
<div><lb n="737"/><p><span>ann nuair a fuair sé leitir.  Dh'oscail sé an leitir.  Léigh</span>
<lb n="738"/><span>sé an fhaisnéis a bhí innte.  Dhírigh sé é féin agus chuir sé</span>
<lb n="739"/><span>súile daill air féin.  Bhí a lí ag iompó.  Chrom sé ag siubhal</span>
<lb n="740"/><span>síos suas agus a cheann fé ar a mharanna.  Ón athair ba eadh</span>
<lb n="741"/><span>an leitir agus bile grána le caogaid púnt istig innte — iars-</span>
<lb n="742"/><span>maí na dtighthe lóistín 'na raibh sé go dtí sin.</span></p>
<lb n="743"/>
<lb n="744"/><p><span>Ní dubhairt sé aon rud acht é féin a chruinniú agus</span>
<lb n="745"/><span>nuair a fuair sé an t-amas ceart, bhog sé bóthar dti'n</span>
<lb n="746"/><span>stáisiún.  Chuaidh sé isteach sa traen.  In Eochaill a bhuail sé</span>
<lb n="747"/><span>port.  Chaith sé tamall ann.  Acht pé slighe a cheil sé é féin</span>
<lb n="748"/><span>'na dhiaidh sin, ní raibh a thásc ná a thuairisc le feicsint in</span>
<lb n="749"/><span>aon áit.</span></p>
<lb n="750"/>
<lb n="751"/><p><span>Bhí daoine ag cur a thuairisce.  B'ait leo é ar iarraidh.</span>
<lb n="752"/><span>Bhí leitreacha an domhain ar eitilt ag á athair agus baineadh</span>
<lb n="753"/><span>iarrachtaí millteacha as an sceul-shrang.  Ní raibh aon mhaith</span>
<lb n="754"/><span>ann.  Ní raibh sé le fagháil.</span></p>
<lb n="755"/>
<lb n="756"/><p><span>Ní raibh ann mar sin féin acht sceul naoi lá, dála gach aon</span>
<lb n="757"/><span>scéil.  Dh'fhuar an sceul in gach aon áit acht sa mbaile.  Bhí an</span>
<lb n="758"/><span>mháthair an-thré n-a chéile.  Ba chuma léi cad é dhein sé nó</span>
<lb n="759"/><span>nár dhein sé as an tslighe riamh bhí an sean-bhádh agus an cion</span>
<lb n="760"/><span>ann.  Ní fheadar aoinne 'dé'n áit nár chuaidh sí agus nár</span>
<lb n="761"/><span>chuardaigh sí ar thuairisc a maoin.  Acht in árd ná íseal, thoir</span>
<lb n="762"/><span>ná thiar, tháll ná i bhfus ní raibh sé le fagháil.  Chaith sí stríocadh.</span>
<lb n="763"/><span>Ní raibh aon mhaith a bheith ag braith ar an mbreac ná raibh ann.</span></p>
<lb n="764"/>
<lb n="765"/><p><span>Cúpla Samhraidh 'na dhiaidh sin bhí an t-athair agus an</span>
<lb n="766"/><span>mháthair in Eochaill.  Bhíodar ag siubhal le ciumhais na trágha.</span>
<lb n="767"/><span>Bhí an bhean — bean a dheallraig go raibh tonn mhaith dá h-aois</span>
<lb n="768"/><span>caithte — ag siubhal 'na gcoinne.  Bhí fear 'na fochair — fear</span>
<lb n="769"/><span>breágh óg.  Bhí maidrín ar a bhaclainn aige.  Dh'fhéachadar</span>
<lb n="770"/><span>air.  Ba é Teoiní bhí ann.  Bheannuigheadar dá chéile.  Labh-</span>
<lb n="771"/><span>adar le n-a chéile.  Dhéineadar, agus scaradar le n-a chéile.</span>
<lb n="772"/><span>Dh'eirigh idir Theoiní agus a mhuintir an ghráin agus an fuath</span>
<lb n="773"/><span>sin a dhein iad a dheighilt go h-eug.</span>
<lb n="774"/></p>
</div>
<pb n="25"/>
<div><lb n="775"/><p><span>AN T-ATHAIR MÁRTAN.</span></p>
<lb n="776"/>
<lb n="777"/><p><span>Sagart paróiste a tháinig go dtí paróiste an Charainn.</span>
<lb n="778"/><span>An t-Athair Mártan a ainm.  Ba dheas leis an áit.  Ba</span>
<lb n="779"/><span>dheas leis na daoine.  Bhí gach aon rud ní ba dheise leis ná a</span>
<lb n="780"/><span>chéile.  Bhí sé tamall ann — tamall maith, agus bhí sé sásta in'</span>
<lb n="781"/><span>aigne féin i gcomhnuidhe, aon rud acht gur thug sé fé ndeara</span>
<lb n="782"/><span>go raibh na daoine rud beag faillightheach, maidir le cúrsaí</span>
<lb n="783"/><span>creidimh.  Acht, mar adubhairt sé féin, béidir ná raibh aon</span>
<lb n="784"/><span>leigheas ag daoine bochta air.  Is iomdha iarthann a bhíonn sa</span>
<lb n="785"/><span>teine aca.  Bhí an sceul ag teacht ró-liobarsach.  Bhí sé</span>
<lb n="786"/><span>sásta ná rabhdar chomh maol agus a shíl sé iad a bheith.  Chrom</span>
<lb n="787"/><span>sé ag tabhairt fé ndeara rudaí agus ag cogaint a chíorach.</span></p>
<lb n="788"/>
<lb n="789"/><p><span>Ba é an rud déanach leis an Athair Mártan a bheith crosta</span>
<lb n="790"/><span>dá bhféadfadh sé é.  Acht thuig sé go raibh an chúis aige.  Bhí</span>
<lb n="791"/><span>an t-adhbhar ann, agus ní raibh aon mhaith a bheith ag dul ar</span>
<lb n="792"/><span>scáth scéiche.  Bhí sé leath bhliain sa pharóiste agus gach aon</span>
<lb n="793"/><span>tSatharn, fuar agus te, mar a thagaidís, bhíodh an sagart</span>
<lb n="794"/><span>bocht 'na shuidhe annsúd i mbosca an fhaoisidín agus gan</span>
<lb n="795"/><span>críostaidhe ó aon taobh de'n pharóiste ag teacht chuige.  Bhí</span>
<lb n="796"/><span>an dubhan fhalla thar éis seilbh a thógaint in pé áit badh mhaith</span>
<lb n="797"/><span>leis sa mbosca.  Ar maidin Domhnach Cásca ní raibh críos-</span>
<lb n="798"/><span>taidhe ag an ráil ag glacadh Corp Naomhtha an Tighearna.  Bhí</span>
<lb n="799"/><span>sé cráidhte — ní nach iongna.  Is beag nár chaill sé a chiall.</span>
<lb n="800"/><span>Agus cad a bhí le déanamh aige?</span>
<lb n="801"/></p>
</div>
<pb n="26"/>
<div><lb n="802"/><p><span>Chrom sé ag guidheachant chum Dé feuchaint an gcuirfeadh</span>
<lb n="803"/><span>Sé 'na gcroidhe rud éigin a dhéanamh don anam.  Ní raibh</span>
<lb n="804"/><span>lag air acht ag cuimhneamh agus ag cuimhneamh féachaint cad</span>
<lb n="805"/><span>dob' fhearr a dhéanamh.  Níor fhág sé cloch gan iompó.</span></p>
<lb n="806"/>
<lb n="807"/><p><span>An Domhnach so, d'iompuigh sé amach ar an altóir agus</span>
<lb n="808"/><span>léigh soisceul an Domhnaigh.  Dhún sé an leabhar annsin, agus</span>
<lb n="809"/><span>leag sé i leath taoibh í.  Ní dubhairt sé, "is olc é" ná "is maith</span>
<lb n="810"/><span>é," i dtaoibh an tsoiscéil, acht stad sé.  Dhein sé moill bheag</span>
<lb n="811"/><span>fér labhair sé.  B'ait leis an bpobal an mhoill seo.</span>
<lb n="812"/><span>B'fhada leo gur thosnuigh sé.  Thosnuigh —</span></p>
<lb n="813"/>
<lb n="814"/><p><span>"A phobail," ar sé.  "Bhíos ar mo leabaidh aréir.  Bhí</span>
<lb n="815"/><span>tuirse an lae mar ualach orm.  Bhraitheas mé féin an-chortha.</span>
<lb n="816"/><span>Thuiteas de m'chodla.  Acht níorbh chodla é acht taidhbhreamh.</span>
<lb n="817"/><span>Deineadh taidhbhreamh uathbhásach dom.  Ní fheadar an mbeidh</span>
<lb n="818"/><span>sé ionam é innsint díbh.  Dar liom bhíos im' sheasamh ag</span>
<lb n="819"/><span>dorus na bFhlaitheas.  Bhuaileas ag an dorus.  Dh'oscail</span>
<lb n="820"/><span>an dorus.  Bhí fear mór istigh."</span></p>
<lb n="821"/>
<lb n="822"/><p><span>""Cé tá agam annso?" ar sé.</span></p>
<lb n="823"/>
<lb n="824"/><p><span>"'Sagart paróiste an Charainn," arsa mise.</span></p>
<lb n="825"/>
<lb n="826"/><p><span>"'An fé' gur tusa an t-Athair Mártan"?</span></p>
<lb n="827"/>
<lb n="828"/><p><span>""An fear céadna thar a bhfeaca tú riamh."</span></p>
<lb n="829"/>
<lb n="830"/><p><span>""Mhuise, 'sé do bheatha chughainn."</span></p>
<lb n="831"/>
<lb n="832"/><p><span>""Go mairidh tú.  Ní fheadar an é Naomh Peadair tá agam</span>
<lb n="833"/><span>ann"?</span></p>
<lb n="834"/>
<lb n="835"/><p><span>""Is mé cheana.""</span></p>
<lb n="836"/>
<lb n="837"/><p><span>"'Tusa an fear atá uaim-se" arsa mise, 'an miste a</span>
<lb n="838"/><span>(dh)fhiafruighe dhíot an bhfuil aoinne annso ó pharóiste an</span>
<lb n="839"/><span>Charainn?'</span></p>
<lb n="840"/>
<lb n="841"/><p><span>"'Ní miste go deimhin' ar sé, 'druid isteach annso agus</span>
<lb n="842"/><span>suidh go bhféachfad ar an leabhar.'</span></p>
<lb n="843"/>
<lb n="844"/><p><span>"Ghabhas féin isteach.  Bhí bórd mór leath istigh de'n dorus</span>
<lb n="845"/><span>agus cathaoir.  Bhí leabhar mhór ar an mbórd agus eochair</span>
<lb n="846"/><span>mhór le n-a hais.  Shuidheas ar an gcathaoir.  Bhí Naomh</span>
<lb n="847"/><span>Peadair os cionn an leabhair.</span>
<lb n="848"/></p>
</div>
<pb n="27"/>
<div><lb n="849"/><p><span>""Ní'l duine a ghabhann isteach an dorus sin agus trí'd</span>
<lb n="850"/><span>an ngeata mór so isteach uainn ná fuil a ainm agus a</span>
<lb n="851"/><span>shloinne agus a sheoladh scríobhtha sa leabhar sin," ar sé.</span>
<lb n="852"/><span>'Innis dom anois 'dé'n paróiste é seo atá uait.'</span></p>
<lb n="853"/>
<lb n="854"/><p><span>"'Tá paróiste an Charainn,' arsa mise."</span></p>
<lb n="855"/>
<lb n="856"/><p><span>"Chrom Naomh Peadair ag iompó na mbileog.  Nuair a</span>
<lb n="857"/><span>tháinigh sé go dtí 'C' chuir sé gloiní air féin.  'Ca — Ca — Can</span>
<lb n="858"/><span>— Can — Cap — Car —.  Tá agam,' ar sé.  'Anois, a Athair</span>
<lb n="859"/><span>chóir, tá sé annso agam.  Ní'l ainm ná sloinne ar an leath-</span>
<lb n="860"/><span>anach — dada go Dia.  Ní'l de shamhail duine ón Charann</span>
<lb n="861"/><span>annso agus a bheadh de chnámh dreoilín in leomhan.'</span></p>
<lb n="862"/>
<lb n="863"/><p><span>""Eist, a Naomh uasail — eist.  Seo go deo an sceul</span>
<lb n="864"/><span>sin!  Ní'l duine ná daonaidhe annso ón Charann! — aoinne</span>
<lb n="865"/><span>beo ná marbh.  Ó go bhfeucha Dia orainn!  Eist, fan leat,</span>
<lb n="866"/><span>béidir gur dearmhad a bheifeá a dhéanamh.  Arbh' mhiste leat</span>
<lb n="867"/><span>feuchaint eile thabhairt ar an leabhar?"</span></p>
<lb n="868"/>
<lb n="869"/><p><span>""Sin í an leabhar annsin agat féin.  Muna gcreideann</span>
<lb n="870"/><span>tú mé.  Feuch uirre."</span></p>
<lb n="871"/>
<lb n="872"/><p><span>"Ó creidim, 'dé chúis ná creidfinn, a Pheadair ró-uasal?"</span></p>
<lb n="873"/>
<lb n="874"/><p><span>"Sheasaigh mé anáirde.  Chuireas mo dhá láimh le n-a chéile</span>
<lb n="875"/><span>agus d'iarras grásta na foidhne agus trócaire ar Dhia.</span></p>
<lb n="876"/>
<lb n="877"/><p><span>"'Ná bíodh aon charbhuaic ort,' arsa Naomh Peadair.</span>
<lb n="878"/><span>'Ní gádh dhuit a bheith id' chrádh féin mar sin.  Ní tusa is</span>
<lb n="879"/><span>cionntach leis na gnótha so.  Ná fuil fhios agat ná fuigheann</span>
<lb n="880"/><span>aoinne a cheann a chur isteach sa dorus sin go mbíonn sé glan</span>
<lb n="881"/><span>ceart?  Caithfidh muintir an Charainn agus gach aon mhuin-</span>
<lb n="882"/><span>tir eile a gcúiteamh a dhéanamh le Dia, fé mbeidh cead aca</span>
<lb n="883"/><span>teacht annso.  Ná bíodh aon tre na chéile ort.  Creid uaim-</span>
<lb n="884"/><span>se é go bhfuil siad súd go léir i bPurgadóireacht.'</span></p>
<lb n="885"/>
<lb n="886"/><p><span>"'Is deacair é rádh, a Pheadair dhil, acht ós tusa atá</span>
<lb n="887"/><span>á rádh, sin rud eile.  Ní fheadar an mbeadh aon chaoi agam</span>
<lb n="888"/><span>dul chum iad d' fheicsint.  Badh mhór an solás a dhéanfadh sé</span>
<lb n="889"/><span>dhom iad fheicsint agus dóibh sin mise a fheicsint.  An bhfuil</span>
<lb n="890"/><span>aon mhaith a bheith ag braith ar dhul ann?'</span>
<lb n="891"/></p>
</div>
<pb n="28"/>
<div><lb n="892"/><p><span>"'Tá gach aon mhaith,' arsa Naomh Peadair.  'Gheobhaidh</span>
<lb n="893"/><span>tú gach aon chongnamh uaim-se agus fáilte.  Féach, bain díot</span>
<lb n="894"/><span>na bróga sin atá ort agus cuir ort an peire seo orm-sa.</span>
<lb n="895"/><span>Tá na bóithre atá romhat an-chuirceach, an-gharbh, agus badh</span>
<lb n="896"/><span>bhaoghal duit an pian gan na bróga so.'</span></p>
<lb n="897"/>
<lb n="898"/><p><span>"Chuireas orm na bróga.</span></p>
<lb n="899"/>
<lb n="900"/><p><span>"'Seadh, tá siad ort anois,' ar sé.  'Siubhail anois agus</span>
<lb n="901"/><span>cuirfidh mise ar an rian díreach thú.  Sin é an bóthar anois</span>
<lb n="902"/><span>agat.  Déin ar t'aghaidh díreach.  Fan ag imtheacht leat go</span>
<lb n="903"/><span>dtiocfaidh tú go dtí iompó ar thaobh do láimhe deise.  Iom-</span>
<lb n="904"/><span>puigh agus féach romhat.  Chífidh tú dorus mór airgid agus</span>
<lb n="905"/><span>crosa móra dubha greannta air.  Buail ag an dorus.  Beidh</span>
<lb n="906"/><span>an dóirseoir istigh.  Osclochaidh sé duit.  Imthigh anois agus</span>
<lb n="907"/><span>go mbuaidh Dia agus Muire Mháthair leat.'</span></p>
<lb n="908"/>
<lb n="909"/><p><span>"D'imthigh me liom.  Bhí me ag déanamh na slighe.  Ná</span>
<lb n="910"/><span>bídhí ag caint, a dhaoine!  Ní fheaca sibh-se aon sceimhle riamh.</span>
<lb n="911"/><span>Uch!  Critheann mo chuid fola nuair a chuimhnighim air.  Is</span>
<lb n="912"/><span>beag ná fuilim ag dul i laige anois nuair a fhéachaim siar</span>
<lb n="913"/><span>air.  Ní raibh ann acht bóithrín cumhang caol lán de scrubar-</span>
<lb n="914"/><span>nach agus de scotharnach agus ola phiastaí agus nathrach nimhe</span>
<lb n="915"/><span>ag cnámhthairt agus ag dranghail ar gach aon taobh díom.</span></p>
<lb n="916"/>
<lb n="917"/><p><span>"Tháinigh mé fhaid leis an iompó.  Chonnaic me an dorus</span>
<lb n="918"/><span>uaim.  Lean me orm.  Shroiseas an dorus.  Bhuaileas ag</span>
<lb n="919"/><span>an dorus."</span></p>
<lb n="920"/>
<lb n="921"/><p><span>"'Go réidh!' arsa an guth tochtánach istig.  'Cé tá</span>
<lb n="922"/><span>annsin?'</span></p>
<lb n="923"/>
<lb n="924"/><p><span>"'Mise, sagart paróiste an Charainn,' arsa mise.</span></p>
<lb n="925"/>
<lb n="926"/><p><span>"'Ó! buail isteach.'</span></p>
<lb n="927"/>
<lb n="928"/><p><span>"Chuaidh me isteach.  Árd Aingeal áluinn a bhí romham.</span>
<lb n="929"/><span>Bhí scíatháin air a bhí chomh dubh le daol agus an brat a bhí air</span>
<lb n="930"/><span>bhí gileacht ag teacht uaidh níos treise na gileacht na gréine.</span>
<lb n="931"/><span>Bhí eochair mhór ar sileadh as chrios a bhí thimcheall air.  Bhí</span>
<lb n="932"/><span>cleite 'na láimh agus é ag scríobhadh leis — cra-cra-cra — in</span></p>
</div>
<pb n="29"/>
<div><lb n="933"/><p><span>leabhar mhór, leabhar ní ba mhó ná leabhar Naomh Peadair.</span></p>
<lb n="934"/>
<lb n="935"/><p><span>"'Cad a thug annso thú?' arsa an t-Aingeal.</span></p>
<lb n="936"/>
<lb n="937"/><p><span>"'A Aingil áluinn Dé,' arsa mise, "ar lorg eolais</span>
<lb n="938"/><span>atáim.  Béidir go mbeinn ró-fhiosrach.  Má bhím, ná tóg</span>
<lb n="939"/><span>orm é.  An bhfeadar tú dhom 'dé mhéid de mhuintir an</span>
<lb n="940"/><span>Charainn annso agat?"</span></p>
<lb n="941"/>
<lb n="942"/><p><span>"'Dé mhéid de mhuintir an — 'Dé'n ainm adeir tú</span>
<lb n="943"/><span>atá ar an áit?"</span></p>
<lb n="944"/>
<lb n="945"/><p><span>"'An Charainn — mise, sagart paróiste an Charainn.'</span></p>
<lb n="946"/>
<lb n="947"/><p><span>"'Ó seadh, anois a chuimhnighim.  Tusa an t-Athair</span>
<lb n="948"/><span>Mártan.'</span></p>
<lb n="949"/>
<lb n="950"/><p><span>"'Mise an fear céadna.</span></p>
<lb n="951"/>
<lb n="952"/><p><span>"'An Carann adeir tú, a athair,' ars an t-Aingeal</span>
<lb n="953"/><span>agus d'oscail sé an leabhar mhór.  D'iontuigh sé bileog,</span>
<lb n="954"/><span>agus annsin chuir sé a órdóg na bhéal chum í d'fhliuchadh, agus</span>
<lb n="955"/><span>chum na bileoga a chur tharais níos mire.  Sa deire stad sé</span>
<lb n="956"/><span>agus d'fhéach sé go cruinn.  'A Athair Mhártain,' ar sé, 'is</span>
<lb n="957"/><span>oth liom a rádh leat ná fuil an oiread le h-aoinne amháin</span>
<lb n="958"/><span>ón Charann annso.'</span></p>
<lb n="959"/>
<lb n="960"/><p><span>"'Ó Dia le m' anam agus Críost,' arsa mise.  'Ní'l</span>
<lb n="961"/><span>duine ón Charann annso.  Ó, go bhféacha Dia orainn.  Agus</span>
<lb n="962"/><span>ní fheadar cá mbeidís?'</span></p>
<lb n="963"/>
<lb n="964"/><p><span>"'Anois, a Athair, ná bhíodh aon charbhuaic ort.  Nuair</span>
<lb n="965"/><span>ná fuilid annso caithfidh siad go léir a bheith isna Flaithis.</span>
<lb n="966"/><span>Dar ndóigh, ná fuil fhios agat ná fuigheadh muintir an Charainn</span>
<lb n="967"/><span>a bheith in aon áit eile?'</span></p>
<lb n="968"/>
<lb n="969"/><p><span>"'Uch mhuise, a Dhia Ghléigil na bhfeart, nach ósna Flaithis</span>
<lb n="970"/><span>atáim ag teacht?  Nach anois díreach d'fhágas na Flaithis?</span></p>
<lb n="971"/>
<lb n="972"/><p><span>"'Ó… an eadh?…  Bhís ann… má's</span>
<lb n="973"/><span>mar sin… agus an bhfeaca tú aoinne aca?"</span></p>
<lb n="974"/>
<lb n="975"/><p><span>"'An drae duine.  Ní'lid ann.  Ó, a Íosa, a Mhuire,</span>
<lb n="976"/><span>is…</span></p>
<lb n="977"/>
<lb n="978"/><p><span>"'Bhoil, a athair chóir,' ars an t-Aingeal, 'nuair ná fuil</span></p>
</div>
<pb n="30"/>
<div><lb n="979"/><p><span>siad isna Flaithis ná i bPurgadóireacht, ní'l aon áit eile</span>
<lb n="980"/><span>eatorra.  Caithfidh siad a bheith…"</span></p>
<lb n="981"/>
<lb n="982"/><p><span>"'Ó, a Thighearna A céasadh, déin trócaire orainn;</span>
<lb n="983"/><span>mhuise! cabhair Dé is na Naomh is na n-Aingeal chughainn.  An</span>
<lb n="984"/><span>féidir gur dhéin Naomh Peadair bréag liom?  B'fhéidir…</span>
<lb n="985"/><span>Dia linn… agus cionnus a raghad go dtí sna Flaithis</span>
<lb n="986"/><span>agus gan aoinne dem' aitheantas ann?</span></p>
<lb n="987"/>
<lb n="988"/><p><span>"'Fan, go réidh, a Athair; ós rud é gur</span>
<lb n="989"/><span>fearr leat a bheith deimhin de'n scéal, pé triob-</span>
<lb n="990"/><span>lóid a bheidh ann duit, is fearr dhuit an scéal go léir a</span>
<lb n="991"/><span>fheicsint amach.  Teidhir síos mar sin.  Lean ort ar an mbóith-</span>
<lb n="992"/><span>rín seo.  Ní mór duit deithneas a dhéanamh.  Rith chómh mear</span>
<lb n="993"/><span>agus atá id' chosaibh.  Ná tuit.  Má thuitfir ní eireochair.</span>
<lb n="994"/><span>Chífidh tú geata mór ar thaobh do láimhe clé.  Gheobhaidh tú</span>
<lb n="995"/><span>gach aon chúntas annsin.  Dia agus Muire id' thionlacann</span>
<lb n="996"/><span>anois,' agus do dhún an t-aingeal an dorus.</span></p>
<lb n="997"/>
<lb n="998"/><p><span>"D'imthigheas.  B'fhada agus ba gharbh an bóithrín é.  Gual a</span>
<lb n="999"/><span>bhí mar chlocha air agus bhí gach aon phioc de'n mbóthar in aon</span>
<lb n="1000"/><span>lasair amháin.  Bhíos ag imtheacht anonn agus anall ag tabhairt</span>
<lb n="1001"/><span>gach aon taobh orm, mar a bheadh duine a bheadh ar meisce.</span>
<lb n="1002"/><span>Bhíos ag cur alluis le neart uathbháis agus sceimhle, agus</span>
<lb n="1003"/><span>níorbh' threise an teas a bhí ann ná an tirmeacht a bhí mo scór-</span>
<lb n="1004"/><span>nach agus mo theanga leis an tart millteach a bhí orm.  Scar</span>
<lb n="1005"/><span>mo chosa go maith, agus is ar Naomh Peadair a bhí a bhuidheachas</span>
<lb n="1006"/><span>agam.  Bhí na bróga a thug sé dhom go h-iongantach.  Ní</span>
<lb n="1007"/><span>bheadh dul troig ionam muireach iad.  Bhíos ag guid na slighe</span>
<lb n="1008"/><span>liom go bhfeaca mé uaim an dorus mór — ní dorus é acht</span>
<lb n="1009"/><span>geata mór iarrainn mar a bheadh ar fhóirnéis.  Uch! a dhaoine</span>
<lb n="1010"/><span>mo chroidhe agus m'anam! ní raibh duine ann ag iarraidh</span>
<lb n="1011"/><span>m'ainme ná mo shloinne orm; ní raibh duine ann a raibh leabhar</span>
<lb n="1012"/><span>mhór ná leabhar bheag aige.  Bhí cead ag gach duine dul</span>
<lb n="1013"/><span>isteach ann, díreach mar a bhíonn sé de chead agaibh-se go</span>
<lb n="1014"/><span>léir dul isteach sa tigh tábhairne ar maidin de Domhnaigh."</span>
<lb n="1015"/></p>
</div>
<pb n="31"/>
<div><lb n="1016"/><p><span>"Mar adeirim libh, bhíos ag traochadh alluis agus ar</span>
<lb n="1017"/><span>ball-chrith; gach aon ruibe gruaige a bhí ar mo cheann 'na</span>
<lb n="1018"/><span>sheasamh anáirde díreach.  Do airigh mé an bolath millteach</span>
<lb n="1019"/><span>dóighte — an bolath a bhí ó fheoil na ndaoine a bhí á ndóghadh;</span>
<lb n="1020"/><span>rud éigin cosmhail, acht i bhfad níos milltighe, leis an mbolath</span>
<lb n="1021"/><span>a gheobhfá sa chéardchain nuair a bheadh an gabha ag luighe an</span>
<lb n="1022"/><span>chrúidh le crúib capaill.  Ní bhfuighinn mo anáil a tharraingt.</span>
<lb n="1023"/><span>Ní fheadar an domhan 'dé chúis nár múchadh mé.  Bhí gach aon</span>
<lb n="1024"/><span>olagón, agus scread agus scréach agus liuigh le h-aireacht-</span>
<lb n="1025"/><span>ain ann.</span></p>
<lb n="1026"/>
<lb n="1027"/><p><span>"Bhí diabhailín beag 'na sheasamh ag an dorus.</span></p>
<lb n="1028"/>
<lb n="1029"/><p><span>"'Dhera, a dhuine,' ar sé liom, 'an bhfuil tú ag teacht</span>
<lb n="1030"/><span>isteach nó an bhfanfaidh tú amuigh?' agus bhí ael trí mionn 'na</span>
<lb n="1031"/><span>láimh aige agus é im' phriocadh léi, agus adeirim libh nach</span>
<lb n="1032"/><span>fuar a bhí an ael sin.</span></p>
<lb n="1033"/>
<lb n="1034"/><p><span>"'Mise!' arsa mise, 'masa, ní'lim-se chum dul isteach</span>
<lb n="1035"/><span>chughaibh.  Duine le Dia mise.'</span></p>
<lb n="1036"/>
<lb n="1037"/><p><span>"'Duine le Dia… 'dé'n gnó thug annso tú?'</span></p>
<lb n="1038"/>
<lb n="1039"/><p><span>"Arsa mise leis, Tháinigh mé… féach, is deacair dom</span>
<lb n="1040"/><span>caint a dhéanamh…  Táim cráidhte, tnáidhte, briste</span>
<lb n="1041"/><span>brúighte tar éis a bhfuil curtha dhíom agam…  Tháinigh mé</span>
<lb n="1042"/><span>bóthar fada; slighe acharnach chum a iarraidh ort… an</span>
<lb n="1043"/><span>féidir… nó ní fheadar an mbeadh cúntas agaibh annso…</span>
<lb n="1044"/><span>an amhlaidh… nó an féidir go mbeadh… nó go bhfuil</span>
<lb n="1045"/><span>aoinne annso ó Pharóiste an Charainn?"</span></p>
<lb n="1046"/>
<lb n="1047"/><p><span>"'Mo léir thú, is beag an chiall atá agat.  Ní'l duine</span>
<lb n="1048"/><span>a fhág an Carann le fada, fada dhe bhlianta ná fuil annso</span>
<lb n="1049"/><span>againn.  Tá an paróiste ar fad annso.  Druid anall annso,</span>
<lb n="1050"/><span>a shean-chritheánaighe, agus chífidh tú cionnus mar atá siad soc-</span>
<lb n="1051"/><span>ruighthe againn.'</span></p>
<lb n="1052"/>
<lb n="1053"/><p><span>"Dhruideas anonn agus d'fhéachas isteach.  Chonnacas</span>
<lb n="1054"/><span>iad go léir annsúd in aon chonnlachán amháin.  Teine mhór</span>
<lb n="1055"/><span>'na h-aon spóirseach 'na dtimcheall.  D'aithnigheas cuid mhaith</span></p>
</div>
<pb n="32"/>
<div><lb n="1056"/><p><span>aca.  Ní bhacfad le n-a n-ainmneacha.  Bhíodar annsúd iad</span>
<lb n="1057"/><span>go léir, léir, léir.  Agus annsúd a bheidh siad go bráth na</span>
<lb n="1058"/><span>breithe.</span></p>
<lb n="1059"/>
<lb n="1060"/><p><span>Bhí an t-uathbhás in aghaidh an Athar Mártan.  Bhí sé chómh</span>
<lb n="1061"/><span>bán le cailc.  Bhí an séipéal chómh ciúin le clog, bhí an pobul</span>
<lb n="1062"/><span>chómh mór sin san éisteacht.  Bhíodar mar a bheadh a súile</span>
<lb n="1063"/><span>sáidhte i dteinte Ifrinn aca, san áit a bhí indán dóibh.  Ní raibh</span>
<lb n="1064"/><span>duine sa séipéal ná raibh duine leis in Ifrionn — a athair, a</span>
<lb n="1065"/><span>mháthair, a dhrifiúr nó a dhritheáir — imthighthe go dtí Paróiste</span>
<lb n="1066"/><span>an Charainn in Ifrionn.</span></p>
<lb n="1067"/>
<lb n="1068"/><p><span>""Chím go dtuigeann sibh go maith me?" ars an t-Athair</span>
<lb n="1069"/><span>Mártan.  "Anois caithfear stad a chur leis an obair seo.</span>
<lb n="1070"/><span>Is orm-sa atá cúram leasuighthe bhur n-anam.  Tá sé uaim</span>
<lb n="1071"/><span>sibh a shábháil ón pholl damanta sin ar a bhfuil sibh ag díriughadh</span>
<lb n="1072"/><span>Amáireach an lá chum tosnú.  Ní fhanfad níos sia ná an lá</span>
<lb n="1073"/><span>amáireach chum tosach a chur ar an obair.  Chum an obair a</span>
<lb n="1074"/><span>dhéanamh 'na ceart caithfear í dhéanamh d'réir riaghail.  Ní'l</span>
<lb n="1075"/><span>duine sa pharóiste ná beidh mo thriall air.  Ní'l aon mhaith</span>
<lb n="1076"/><span>do aoinne a bheith ag iarraidh dul uaimh.  Amáireach an Luan.</span>
<lb n="1077"/><span>Eisteochad faoisdín na sean-daoine amáireach.  Ní mórán</span>
<lb n="1078"/><span>é sin.  De Máirt, na páistí.  Ní bhead i bhfad leo san leis.</span>
<lb n="1079"/><span>De Céadaoin, na buachaillí agus na cailíní.  Beidh an mhoill</span>
<lb n="1080"/><span>ag baint leo sin is dócha.  Diardaoin, na fir.  De h-Aoine</span>
<lb n="1081"/><span>na mná agus ná bídís ag déanamh paidir chapaill dá scéal</span>
<lb n="1082"/><span>nuair a thiocfaidh siad.  De Sathairn, fear an Tábhairne.</span>
<lb n="1083"/><span>Is dócha go mbeidh an lá fada a dhóthain do.  Dá mbeadh an</span>
<lb n="1084"/><span>méid sin déanta i gcoinne an Domhnaigh agam bheinn an-</span>
<lb n="1085"/><span>shásta.  Tá fhios agaibh, a dhritheáracha na n-áran, go gcaith-</span>
<lb n="1086"/><span>tear an bárr a bhaint nuair is lán do.  Is amhlaidh don ní</span>
<lb n="1087"/><span>atá salach, caithtear é nighe agus é nighe go maith.  Go dtugaidh</span>
<lb n="1088"/><span>Dia na Grása dúinn go léir.  Amen.'"</span></p>
<lb n="1089"/>
<lb n="1090"/><p><span>Deineadh gach rud mar d'órduigh an t-Athair Mártan.</span>
<lb n="1091"/><span>Ní raibh fear, bean ná páiste nár chuaidh ag triall air.  Ó'n</span></p>
</div>
<pb n="33"/>
<div><lb n="1092"/><p><span>tseachtmhain sin i leith tá bolath na críostamhlachta agus na</span>
<lb n="1093"/><span>crábhthachta le fagháil deich míle ar gach aon taobh de'n</span>
<lb n="1094"/><span>Charann.  Asd' oidhche Dé Domhnaigh 'na dhiaidh sin deineadh</span>
<lb n="1095"/><span>taidhbhreamh eile do'n Athair Mártan.  Shíl sé go raibh sé ag</span>
<lb n="1096"/><span>siubhal go taithneamhac ar an mbóthar isteach go dtí Flaithis</span>
<lb n="1097"/><span>Dé.  Dar leis bhí sé féin ar tosach agus an paróiste go léir</span>
<lb n="1098"/><span>as a dhiaidh aniar in aon mhór-shiubhal.  Iad le h-áthas agus le</span>
<lb n="1099"/><span>luathgháir ag teacht go sítheolta croidheamhail.  Coinneal</span>
<lb n="1100"/><span>choisricthe i láimh gach duine aca agus iad go léir d'aon ghuth</span>
<lb n="1101"/><span>ag amhrán.  'Sé an t-amhrán a bhí aca ná an Té Déum.</span>
<lb n="1102"/></p>
</div>
<pb n="34"/>
<div><lb n="1103"/><p/>
</div>
<pb n="35"/>
<div><lb n="1104"/><p><span>SEÁN STÓCACH.</span></p>
<lb n="1105"/>
<lb n="1106"/><p><span>Nuair a tháinigh Seán Stócach abhaile tar éis an chógaidh</span>
<lb n="1107"/><span>mhóir, ní raibh gach aon rud mar badh mhaith leis.  Bhí an scéal</span>
<lb n="1108"/><span>go bocht agus go holc aige.  Nuair a bhuail sé port bhí sé</span>
<lb n="1109"/><span>déanach sa tráthnóna agus bhí an t-ocras agus an t-annró</span>
<lb n="1110"/><span>ag cur air.  Ní raibh eolas aige ar aon áit a bhfuigheadh sé</span>
<lb n="1111"/><span>codla na h-oidhche.  Bhí a mhuintir ar fad ar iarraidh agus an</span>
<lb n="1112"/><span>dream a bhí fágtha níor mhaith leis dul ar dhéirc leo.  Thug</span>
<lb n="1113"/><span>sé aghaidh ar an mbóthar.  Níorbh' fhada sa siubhal do nuair</span>
<lb n="1114"/><span>a chonnaic sé uaidh sean-chaisleán tamall isteach ó bóthar.</span>
<lb n="1115"/><span>Dhein sé ceann ar aghaidh ar an gcaisleán.  Bhuail sé ag an</span>
<lb n="1116"/><span>dorus.  Oscaileadh do.  D'iarr sé bheith istigh go maidin.</span>
<lb n="1117"/><span>Fuair agus fáilte.  Cuireadh cóir bídh agus dighe air.  Nuair</span>
<lb n="1118"/><span>a bhí a chuid caithte aige tháinigh fear an tighe chuige agus adubh-</span>
<lb n="1119"/><span>airt leis ná raibh aon tseomra díomhaoin sa chaisleán acht</span>
<lb n="1120"/><span>aon tseomra amháin, agus go mbíonn spioradanna ag eirghe</span>
<lb n="1121"/><span>ann — trí cinn díobh; acht ná raibh aon neart aige féin ar sin</span>
<lb n="1122"/><span>agus dá mbadh mhaith leis go raibh cead aige dul ann.</span></p>
<lb n="1123"/>
<lb n="1124"/><p><span>"Uch, is cuma, 'dé'n díoghbháil?" arsa Seán.  "Ní'l</span>
<lb n="1125"/><span>aon eagla agam-sa roimh aon spioraid ná púca.  Táim bog</span>
<lb n="1126"/><span>beann orra.  Tá an oidhche fuar fliuch agus má dhéineann tú</span>
<lb n="1127"/><span>teine mhaith dhom adeirim-se leat go gcaithfidh na spiorad-</span>
<lb n="1128"/><span>anna iad féin d'iomchar nó a mbóthar a thabhairt orra, má</span>
<lb n="1129"/></p>
</div>
<pb n="36"/>
<div><lb n="1130"/><p><span>D'adhanadh an teine.  Shuidh Seán le n-a h-ais.  Tharraing</span>
<lb n="1131"/><span>sé an corc as bhuidéal fíona a bhí aige agus bhain sé slogadh</span>
<lb n="1132"/><span>as.  Annsin dhearg sé a phíopa.  Bhí sé chómh sásta le rí.</span>
<lb n="1133"/><span>Ní raibh duine chuige ná uaidh ná aon rud ag cur isteach ná</span>
<lb n="1134"/><span>amach air.</span></p>
<lb n="1135"/>
<lb n="1136"/><p><span>Bhí uair an mheadhon oidhche caithte.  Bhí diúdarnghail bheag</span>
<lb n="1137"/><span>chodlata ag teacht ar Sheán.  Acht níor thuit sé dá chodhla.</span>
<lb n="1138"/><span>D'airigh sé an glór.  Ní fheaca sé aon rud go dtí gur tháinigh</span>
<lb n="1139"/><span>diabhal anuas an simné ar an teinteán chuige.  Gíocs ná</span>
<lb n="1140"/><span>míocs níor chuir an diabhal as acht suidhe go dána ar chathaoir</span>
<lb n="1141"/><span>a bhí ar an taobh eile de'n teine.  I gcionn leath uaire an</span>
<lb n="1142"/><span>chluig tháinigh an tara diabhal anuas sa chasán céadna agus</span>
<lb n="1143"/><span>fuair cathaoir eile do féin.  Agus i gcionn uaire nó mar</span>
<lb n="1144"/><span>sin eile tháinigh an tríomhadh diabhal 'na gcionn.  Ní raibh an</span>
<lb n="1145"/><span>tríomhadh cathaoir sa seomra agus dhein sé seo luighe ar an</span>
<lb n="1146"/><span>leaba.</span></p>
<lb n="1147"/>
<lb n="1148"/><p><span>Ní raibh aoinne ag caint.  Acht ní ró-shásta a bhí Seán le</span>
<lb n="1149"/><span>duine aca súd a bheith 'na luighe ar a leaba agus é cortha</span>
<lb n="1150"/><span>traochta agus sáruighthe tar éis an lae.  Mar sin féin choim-</span>
<lb n="1151"/><span>eád sé a bhéal dúnta.  Nuair ná rabhdar sin ag caint ní</span>
<lb n="1152"/><span>raibh séisin chum caint a chur orra.  Acht ní ró-fhada sheasaigh</span>
<lb n="1153"/><span>an suaimhneas.  D'éirigh achrann idir an triúr diabhal.  Bhí an</span>
<lb n="1154"/><span>scéal an-the eatorra.  Chromadar ag bualadh agus ag smal-</span>
<lb n="1155"/><span>cadh a chéile ar a ndícheall báis agus beathadh.  Rith sé le</span>
<lb n="1156"/><span>Seán bocht gurbh' leamh an bhraith dho a bheith ag coinne le</span>
<lb n="1157"/><span>suaimhneas na h-oidhche agus an obair úd ar siubhal.  Bhí</span>
<lb n="1158"/><span>buidéal uisce coisricthe 'na phóca aige agus chuimhnigh sé air.</span>
<lb n="1159"/><span>Thárla gur istig in séipéal a chodail sé an oidhche roimhe sin,</span>
<lb n="1160"/><span>agus nuair a bhí an buidéal fíona a bhí aige folamh líon sé</span>
<lb n="1161"/><span>le h-uisce coisricthe é.  Tharraing sé an buidéal chuige agus</span>
<lb n="1162"/><span>bhain sé an corc as.  Rug sé ar chabhail an bhuidéil agus</span>
<lb n="1163"/><span>d'éirigh sé 'na sheasamh.  D'iompuigh sé orra.  Ní raibh braon</span>
<lb n="1164"/><span>de'n uisce coisricthe nár chaith sé leo.  Stadadar de'n troid,</span></p>
</div>
<pb n="37"/>
<div><lb n="1165"/><p><span>díreach mar a dhéarfá leo é, agus chuadar d'athchuinge na</span>
<lb n="1166"/><span>trócaire air.</span></p>
<lb n="1167"/>
<lb n="1168"/><p><span>Dubhairt Seán leo go mbeadh sé orra gan casadh ar an</span>
<lb n="1169"/><span>seomra so go bráth arís, agus go gcaithfidís a n-ainmneacha</span>
<lb n="1170"/><span>do scríobh ar pháipéar fé'n gcoinghiall sin, agus go dteas-</span>
<lb n="1171"/><span>báinfeadh sé do fhear an chaisleáin é.  D'aontuigheadar air</span>
<lb n="1172"/><span>sin a dhéanamh.  Dheineadar é, agus as leo anáirde an</span>
<lb n="1173"/><span>simné.</span></p>
<lb n="1174"/>
<lb n="1175"/><p><span>Lá ar na bhárach d'innis Seán Stócach an scéal do fhear</span>
<lb n="1176"/><span>an chaisleáin, agus thug an páipéar do.  Dubhairt fear an</span>
<lb n="1177"/><span>chaisleáin leis gur mhór an chráidh iad mar dhiabhail, agus gur</span>
<lb n="1178"/><span>mhór an mhaith a bhí déanta dho ag an té a dhíbir amach as an</span>
<lb n="1179"/><span>tigh iad uaidh.</span></p>
<lb n="1180"/>
<lb n="1181"/><p><span>"Caithfead rud éigin a dhéanamh 'na choinne dhuit," ar sé</span>
<lb n="1182"/><span>le Seán.  "Agus ní'l aon rud is oireamnaidhe a gheobhainn</span>
<lb n="1183"/><span>a dhéanamh ná mo inghean a thabhairt le pósadh dhuit."</span></p>
<lb n="1184"/>
<lb n="1185"/><p><span>Cailín deas dathamhail ba eadh an inghean agus i gcúr-</span>
<lb n="1186"/><span>saí airgid ní raibh sí folamh.  Acht ní raibh aon fhonn pósadh</span>
<lb n="1187"/><span>ar Sheán.  Dubhairt sé ná beadh uaidh sa saoghal acht ceárdcha</span>
<lb n="1188"/><span>beag.</span></p>
<lb n="1189"/>
<lb n="1190"/><p><span>Thog fear an chaisleáin ceárdcha dho.  Chuir sé isteach ann</span>
<lb n="1191"/><span>gach aon saghas úirlis agus cóir oibre a bhí ag teastáil.</span>
<lb n="1192"/><span>Chuaidh Seán san obair.  Fear saothrach stuidéartha ba eadh</span>
<lb n="1193"/><span>é.  Ní raibh sé i bhfad sa cheárdchain nuair a thuig an dúthaigh</span>
<lb n="1194"/><span>gur togha gabhann a bhí ann.  Bhíodh obair ag rith chuige.</span></p>
<lb n="1195"/>
<lb n="1196"/><p><span>An lá so bhuail Beirt Fhear isteach sa cheardchain chuige.</span>
<lb n="1197"/><span>Bheannuigheadar dho, agus bheannuigh séisin Dóibh.  Bhíodar ag</span>
<lb n="1198"/><span>caint ar feadh tamaillín, agus annsin labhair an té b' óige</span>
<lb n="1199"/><span>de'n mbeirt le Seán.</span></p>
<lb n="1200"/>
<lb n="1201"/><p><span>"A Sheáin," ar Sé, "iarr aon trí ghuidhe is maith leat</span>
<lb n="1202"/><span>anois agus beidh siad le fagháil agat.  Acht chomhairleochainn</span>
<lb n="1203"/><span>duit pé guidheanna eile a iarrfaidh tú, sealbh isna Flaithis</span>
<lb n="1204"/><span>a iarraidh de'n chéad ghuidhe."</span>
<lb n="1205"/></p>
</div>
<pb n="38"/>
<div><lb n="1206"/><p><span>"Masa," arsa Seán, "ní do aoinne na Flaithis acht</span>
<lb n="1207"/><span>do'n té thuilleann iad, agus b'olc an scéal dá mbadh eadh.</span>
<lb n="1208"/><span>Agus is dócha nach ró fhuiris iad do thuilleachtain.</span></p>
<lb n="1209"/>
<lb n="1210"/><p><span>"Tá an fhírinne sa méid sin agat.  Seadh, iarr do ghuidhe,"</span></p>
<lb n="1211"/>
<lb n="1212"/><p><span>"Bhóil, is minic a bhím annso sloigthe leis an tart, agus</span>
<lb n="1213"/><span>gan aon deoch le fagháil agam.  Tá an tobar an-fhada ón</span>
<lb n="1214"/><span>gceárdchain.  Badh bhréagh liom dá mbeadh an crann silíní</span>
<lb n="1215"/><span>atá sa ngáirdín agam láimh leis an dorus agus é bheith fé</span>
<lb n="1216"/><span>bhláth is toradh idir Shamhradh agus Gheimhreadh,"</span></p>
<lb n="1217"/>
<lb n="1218"/><p><span>"Bíodh sin amhlaidh."</span></p>
<lb n="1219"/>
<lb n="1220"/><p><span>Nuair d' fhéach Seán d'iarracht ar an dorus, bhí an crann</span>
<lb n="1221"/><span>leath ismuigh fé lán-bhláth agus toradh.</span></p>
<lb n="1222"/>
<lb n="1223"/><p><span>"Ná dearmhad na Flaithis, a Sheáin," ars an Fear leis</span>
<lb n="1224"/><span>arís.</span></p>
<lb n="1225"/>
<lb n="1226"/><p><span>"'Dé mhaitheas a bheith ag trácht ar na Flaithis?  Má</span>
<lb n="1227"/><span>thuillim iad gheobhaidh me iad d'aimhdheoin an tsaoghail.  'Sé</span>
<lb n="1228"/><span>rud a bheadh uaim anois ná cathaoir dheas chompórdmhail, agus</span>
<lb n="1229"/><span>aoinne eile a shuidhfeadh innte, acht me féin, gan aon fhagháil a</span>
<lb n="1230"/><span>bheith aige ar eirghe aiste, gan mo chead-sa."</span></p>
<lb n="1231"/>
<lb n="1232"/><p><span>"Bíodh sí agat," ars an Fear.</span></p>
<lb n="1233"/>
<lb n="1234"/><p><span>D'fhéach Seán timcheall air féin agus bhí annsúd i gcúinne</span>
<lb n="1235"/><span>na ceárdchan cathaoir dheas.  Badh dheas leat a bheith id'</span>
<lb n="1236"/><span>shuidhe innte, bhí sí chómh compórdmhail sin le féachaint uirre.</span></p>
<lb n="1237"/>
<lb n="1238"/><p><span>"Tá sé dian nó beidh thiar ort, a Sheáin," ars an Fear</span>
<lb n="1239"/><span>leis.  "Tá aon athchuinge amháin eile agat le h-iarraidh,</span>
<lb n="1240"/><span>iarr neamh anois dod' anam."</span></p>
<lb n="1241"/>
<lb n="1242"/><p><span>Pioc suime níor chuir Seán ann.</span></p>
<lb n="1243"/>
<lb n="1244"/><p><span>"Tabhair dom paca cártaí," ar sé, "a ghabháilfidh dom</span>
<lb n="1245"/><span>gach aon uair a imireochad leo."</span></p>
<lb n="1246"/>
<lb n="1247"/><p><span>D'imthigh an Bheirt de'n iarracht sin gan an oiread le</span>
<lb n="1248"/><span>focal a rádh, agus ní fheaca Seán Stócach aon teimheal díobh</span>
<lb n="1249"/><span>as sin amach.</span></p>
<lb n="1250"/>
<lb n="1251"/><p><span>Bhí na blianta á gcaitheamh, agus bhí an saoghal ag eirghe</span></p>
</div>
<pb n="39"/>
<div><lb n="1252"/><p><span>ar a thoil le Seán.  Acht an lá so cé bhuailfeadh isteach an</span>
<lb n="1253"/><span>dorus chuige ná an Bás.</span></p>
<lb n="1254"/>
<lb n="1255"/><p><span>Siubhail leat, a Sheáin," ar sé, "tá t'uain tar éis teacht.</span>
<lb n="1256"/><span>Ní'l aon dul as ná éalódh anois agat."</span></p>
<lb n="1257"/>
<lb n="1258"/><p><span>"'Dé'n uain, nó cad tá tú a rádh?" arsa Seán.</span></p>
<lb n="1259"/>
<lb n="1260"/><p><span>"An amhlaidh ná tuigeann tú me, nó an aithnigheann tú</span>
<lb n="1261"/><span>me?  Mise an Bás."</span></p>
<lb n="1262"/>
<lb n="1263"/><p><span>"Ó an tusa tá ann?  Is minic d'airigh me trácht ort.</span>
<lb n="1264"/><span>M' anam ag Dia nár aithnigheas pioc díot.  Caithfead a bheith</span>
<lb n="1265"/><span>ag dul it' fhochair mar sin is dócha.  Acht féach, déin moill</span>
<lb n="1266"/><span>bheag.  Tá gleithireán an-mhór orm anois, agus dá suidhfeá</span>
<lb n="1267"/><span>tamaillín insan chathaoir sin annsin, ní bheinn nóiment na</span>
<lb n="1268"/><span>h-uaire ag cur deire leis an mblúirín oibre seo atá idir</span>
<lb n="1269"/><span>lámha agam."</span></p>
<lb n="1270"/>
<lb n="1271"/><p><span>"Cad atá agat á dhéanamh?"</span></p>
<lb n="1272"/>
<lb n="1273"/><p><span>"Táim ag cur cruidhte fé'n gcapall so — capall an</span>
<lb n="1274"/><span>mhinistéara.  Táid nach mór curtha agam.  Suidh agus déin</span>
<lb n="1275"/><span>compórdamhail tú féin.  Dar ndóigh, ní'l an oiread sin ar</span>
<lb n="1276"/><span>fad deithnis ort.  Nuair a bhead réidh déanfad léiriú beag</span>
<lb n="1277"/><span>orm féin agus beimíd ag bogadh."</span></p>
<lb n="1278"/>
<lb n="1279"/><p><span>Shuidh an Bás sa chathaoir.  Ní raibh sé acht nóiment innte</span>
<lb n="1280"/><span>nuair adubhairt Seán leis go raibh sé i gcóir anois.  Dhein</span>
<lb n="1281"/><span>an Bás iarracht ar é féin a dhíriú.</span></p>
<lb n="1282"/>
<lb n="1283"/><p><span>"Táim ceangailte," ar sé.</span></p>
<lb n="1284"/>
<lb n="1285"/><p><span>"Mhuise chonách sin ort," arsa Seán.</span></p>
<lb n="1286"/>
<lb n="1287"/><p><span>"Scaoil mé," ar sé.</span></p>
<lb n="1288"/>
<lb n="1289"/><p><span>"Fan annsin anois agus glac dho shuaimhneas.  Tá an</span>
<lb n="1290"/><span>iomarca réim fút-sa anois le tamall," arsa Seán.</span></p>
<lb n="1291"/>
<lb n="1292"/><p><span>Bhí an aimsear á caitheamh, agus an Bás 'na shuidhe ann-</span>
<lb n="1293"/><span>súd go deas mín socair agus gan ann eirghe.  Dá gcaith-</span>
<lb n="1294"/><span>feadh sé focal le Seán, ní raibh de fhreagra le fagháil aige</span>
<lb n="1295"/><span>acht plab mhór gháire, nó port feadghala.  Ar feadh céad blian</span>
<lb n="1296"/><span>fada mín díreach bhí an Bás ar an staid sin.  Ní raibh duine</span></p>
</div>
<pb n="40"/>
<div><lb n="1297"/><p><span>óg ná aosta ag fagháil bháis.  Bhí daoine ag teacht cortha</span>
<lb n="1298"/><span>cráidhte ó bheith beo agus ag féachaint ar a chéile.  Ní bhíodh</span>
<lb n="1299"/><span>lag ar na daoine acht ag crádh agus ag ciapadh a chéile</span>
<lb n="1300"/><span>agus ag achrann eatorra féin.  Ní fheadar aoinne cad a bhí</span>
<lb n="1301"/><span>ag teacht ar an saoghal.  B' ait leis an saoghal é féin.</span></p>
<lb n="1302"/>
<lb n="1303"/><p><span>Fé dheire thiar thall tháinigh Aingeal an Bháis go dtí</span>
<lb n="1304"/><span>Seán agus d'iarr sé air an Bás a scaoileadh.  Níor dhein</span>
<lb n="1305"/><span>Seán acht breith air agus é chaitheamh anuas ar an mbás sa</span>
<lb n="1306"/><span>chathaoir.  Fuair sé eochair na ceárdchan agus bhuail sé a phaca</span>
<lb n="1307"/><span>cártaí 'na phóca.  Chuir sé an dorus fé ghlas, agus d'fhág</span>
<lb n="1308"/><span>sé an bheirt istigh caithte sa chathaoir.  D'imthigh sé leis.  Ní</span>
<lb n="1309"/><span>ró-fhada bhí sé ag imtheacht nuair a chonnaic sé an duine</span>
<lb n="1310"/><span>ait ag déanamh air.  Bheannuigheadar dá chéile agus chuir-</span>
<lb n="1311"/><span>eadar caint ar a chéile.  Sa chaint dóibh d'fhiafruigh an stran-</span>
<lb n="1312"/><span>séir de Sheán, an imireochadh sé cluithche cártaí.</span></p>
<lb n="1313"/>
<lb n="1314"/><p><span>"Masa," arsa Seán, "níor chuireas suas de chluithche</span>
<lb n="1315"/><span>cártaí a imirt le h-aon fhear riamh.  Acht ní'l an áit seo</span>
<lb n="1316"/><span>ró-oireamhnach.  B'fheárr dhúinn dul tamall eile an bóthar."</span></p>
<lb n="1317"/>
<lb n="1318"/><p><span>D'imthigheadar.  Thángadar fhaid le leac mhór a bhí 'na</span>
<lb n="1319"/><span>h-aonar i lár fásaigh.  Shuidheadar síos le n-a h-ais.  Thar-</span>
<lb n="1320"/><span>raing an stranséir amach paca cártaí bhí aige.  Rug Seán</span>
<lb n="1321"/><span>air agus comhairimh.</span></p>
<lb n="1322"/>
<lb n="1323"/><p><span>"Tá dhá cheann i n-easnamh ar an bpaca so," arsa Seán.</span>
<lb n="1324"/><span>"Tá paca ceart agam-sa."</span></p>
<lb n="1325"/>
<lb n="1326"/><p><span>"Táim sásta," ars' an stranséir.</span></p>
<lb n="1327"/>
<lb n="1328"/><p><span>"Ar airgead mór nó ar airgead beag a raghaimíd,"</span>
<lb n="1329"/><span>arsa Seán.</span></p>
<lb n="1330"/>
<lb n="1331"/><p><span>"Ní bhacfaimíd le h-airgead mór na beag," ars an fear.</span>
<lb n="1332"/><span>"Raghaimíd ar anamacha."</span></p>
<lb n="1333"/>
<lb n="1334"/><p><span>Phrioc Seán é féin.  Rith sé leis de'n iarracht sin cé</span>
<lb n="1335"/><span>bhí ann.  Bhíodar ag imirt agus ag imirt.  Gach aon chúig a</span>
<lb n="1336"/><span>gheibheadh Seán shaoradh sé anam as Ifrionn.  Bhí gach aon</span>
<lb n="1337"/><span>chúig á breith ag Seán.  Bhí Ifrionn á fholamhú.  Na h-an-</span></p>
</div>
<pb n="41"/>
<div><lb n="1338"/><p><span>macha a thagadh ó Ifrionn is ar Phurgadóireacht a thugaidís a</span>
<lb n="1339"/><span>n-aghaidh agus ní túisce a theighdís isteach ann ná mar a theidh-</span>
<lb n="1340"/><span>eadh anamacha ó Phurgadóireacht go dtí sna Flaithis.  Níor</span>
<lb n="1341"/><span>thaithnigh leis an bhfear cionnus mar bhí an cluithche ag imtheacht,</span>
<lb n="1342"/><span>agus chuir sé i gcead Sheáin stad.  Stadadar.</span></p>
<lb n="1343"/>
<lb n="1344"/><p><span>"An dtabharfá athchuinge dhom?" ars an fear leis.</span></p>
<lb n="1345"/>
<lb n="1346"/><p><span>"Thabharfainn," arsa Seán, "dá mb' acfuinn liom."</span></p>
<lb n="1347"/>
<lb n="1348"/><p><span>"An scaoilfeá an Bás agus Aingeal an Bháis as do</span>
<lb n="1349"/><span>chathaoir?"</span></p>
<lb n="1350"/>
<lb n="1351"/><p><span>"Bhóil, chum na fírinne a innsint duit, táim-se cortha go</span>
<lb n="1352"/><span>maith dem' shaoghal," arsa Seán.</span></p>
<lb n="1353"/>
<lb n="1354"/><p>
<lb n="1355"/><span>"'Sé an dála céadna ag gach aoinne é.  Táid go léir</span>
<lb n="1356"/><span>cortha ó bheith 'na mbeatha.  Bhéadh sé chomh maith dhuit cead a</span>
<lb n="1357"/><span>chos a thabhairt do."</span></p>
<lb n="1358"/>
<lb n="1359"/><p><span>"Ní deirim id' choinne.  Táim tar éis scathamh maith go</span>
<lb n="1360"/><span>leor a chaitheamh ar an saoghal anois.  Is cuimhin liom fadó</span>
<lb n="1361"/><span>ná bíodh sé ó aoinne bás a fhagháil.  Anois nuair atá an Bás</span>
<lb n="1362"/><span>agus Aingeal an Bháis fé cheangal agus fé ghlas agam-sa,</span>
<lb n="1363"/><span>ní'l aoinne sásta le bheith beo.  Tá gach duine agus fonn air</span>
<lb n="1364"/><span>fágaint.  Nach greannmhar an saoghal é?  Nach deacair agus</span>
<lb n="1365"/><span>nach ró-dheacair an duine mí-ádhmharach a shásamh?  Badh bhreág</span>
<lb n="1366"/><span>liom féin anois dul agus féachaint 'dé'n saghas saoghail é</span>
<lb n="1367"/><span>an saoghal eile."</span></p>
<lb n="1368"/>
<lb n="1369"/><p><span>"Imthigh mar sin agus scaoil ag obair iad."</span></p>
<lb n="1370"/>
<lb n="1371"/><p><span>Sgar an bheirt le n-a chéile.  Tháinigh Seán abhaile.  Bhí</span>
<lb n="1372"/><span>an Bás agus a Aingeal sa chathaoir díreach mar d'fhág sé</span>
<lb n="1373"/><span>iad.</span></p>
<lb n="1374"/>
<lb n="1375"/><p><span>"Eirighidh 'nbhur suidhe as an gcathaoir sin," arsa Seán.</span>
<lb n="1376"/><span>"nó an dóigh libh gur libh féin í.  Nár chóir go mbeadh rud</span>
<lb n="1377"/><span>éigin le déanamh agaibh seachas sibh a bheith caithte annsin gan</span>
<lb n="1378"/><span>cor asaibh.  Nach é an náire dhíbh é?"</span></p>
<lb n="1379"/>
<lb n="1380"/><p><span>D'éirigh an bheirt agus is ar éigin a bhí ionta a gcosa</span>
<lb n="1381"/><span>chur fútha, bhí a leithéid sin de chodla grífín ionta.  Agus dar</span></p>
</div>
<pb n="42"/>
<div><lb n="1382"/><p><span>ndóigh, ní nach iongna, agus an fhaid a bhíodar gan siubhal ná</span>
<lb n="1383"/><span>reasamh a dhéanamh.</span></p>
<lb n="1384"/>
<lb n="1385"/><p><span>Nuair a fuaireadar suascailt ón gcodla grífín d'iom-</span>
<lb n="1386"/><span>puigheadar ar Sheán Stócach.</span></p>
<lb n="1387"/>
<lb n="1388"/><p><span>"Masa," ars an Bás leis, "is dócha gur tusa an chéad</span>
<lb n="1389"/><span>duine a bheurfaimíd linn.  Tá sé chomh maith dhuit a bheith go</span>
<lb n="1390"/><span>deas bríoghmhar agus imtheacht leis an aingeal uasal so.</span>
<lb n="1391"/><span>Ná déin aon mhoill anois.  Tá fhios agat go bhfuil gleithireán</span>
<lb n="1392"/><span>orainn.  Féach, an méid oibre atá romham-sa anois mar gheall</span>
<lb n="1393"/><span>ort-sa.  Seo, siubhail leat, a mhic ó."</span></p>
<lb n="1394"/>
<lb n="1395"/><p><span>Ní raibh an focal déanach as a bhéal aige nuair do theas-</span>
<lb n="1396"/><span>báin anam Sheáin Stócaig é féin ag geata na bhFlaitheas.  Bhí</span>
<lb n="1397"/><span>Naomh Peadair ar an ngeata.</span></p>
<lb n="1398"/>
<lb n="1399"/><p><span>"Cé tá annso agam?" arsa Naomh Peadair.</span></p>
<lb n="1400"/>
<lb n="1401"/><p><span>"Seán Stócach," arsa Seán.  "Fan amach go raghaidh mé</span>
<lb n="1402"/><span>isteach."</span></p>
<lb n="1403"/>
<lb n="1404"/><p><span>"Go réidh, a Sheáin.  Bí socair deas, ní'l aon tslighe</span>
<lb n="1405"/><span>annso dhuit."</span></p>
<lb n="1406"/>
<lb n="1407"/><p><span>"'Dé chúis?"</span></p>
<lb n="1408"/>
<lb n="1409"/><p><span>"An cuimhin leat an lá a tháinigh an Tighearna agus mise</span>
<lb n="1410"/><span>chughat?  D'iarramair ort na Flaithis a ghlaca.  Ní ghlacfá.</span>
<lb n="1411"/><span>Amadáin a shíl tú bhí ionainn.  Nach fíor sin?"</span></p>
<lb n="1412"/>
<lb n="1413"/><p><span>"Is fíor, acht a Pheadair uasail, ná fuighfeá dearmhad a</span>
<lb n="1414"/><span>dhéanamh de'n méid atá imthighthe?  Is dócha go bhfuil an-</span>
<lb n="1415"/><span>chuid slighe agaibh annsin istig.  Ní aireochaidh sibh chughaibh ná</span>
<lb n="1416"/><span>uaibh ionad beag domh-sa."</span></p>
<lb n="1417"/>
<lb n="1418"/><p><span>"Ná fuilim tar éis a rádh leat ná fuil aon fhagháil agat</span>
<lb n="1419"/><span>ar dhul isteach," arsa Naomh Peadair.</span></p>
<lb n="1420"/>
<lb n="1421"/><p><span>"Cá raghad mar sin?"</span></p>
<lb n="1422"/>
<lb n="1423"/><p><span>"Teighir dtí'n diabhal."</span></p>
<lb n="1424"/>
<lb n="1425"/><p><span>"Tá aithne agam ar sin cheana leis.  Cá gcomhnuigheann</span>
<lb n="1426"/><span>sé?"</span></p>
<lb n="1427"/>
<lb n="1428"/><p><span>"Lean ort ar an mbóthar so — an bóthar díreach.  Buail.</span></p>
</div>
<pb n="43"/>
<div><lb n="1429"/><p><span>ag an dara dorus ar thaobh do láimhe clé.  Bíodh an focal</span>
<lb n="1430"/><span>deas agat do nuair atáir ag caint leis, mar ní'l aon ghabhail</span>
<lb n="1431"/><span>aige le droch chaint ó aoinne, is cuma leis cé hé."</span></p>
<lb n="1432"/>
<lb n="1433"/><p><span>"Is aindis liom an bhfuil nó ná fuil.  Pioc náire, scáth,</span>
<lb n="1434"/><span>ná eagla ní bheidh agam roimhe…  Tá sé chómh maith agam a</span>
<lb n="1435"/><span>bheith ag imtheacht mar sin.  Fuigheann cois ar siubhal rud</span>
<lb n="1436"/><span>éigin."</span></p>
<lb n="1437"/>
<lb n="1438"/><p><span>D'imthigh sé.  Bhuail sé ag an dorus.</span></p>
<lb n="1439"/>
<lb n="1440"/><p><span>"Cé tá annsin?" ars an guth.</span></p>
<lb n="1441"/>
<lb n="1442"/><p><span>"Mise Seán Stócach," arsa Seán.</span></p>
<lb n="1443"/>
<lb n="1444"/><p><span>"Seán Stócach!  Seadh, masa!  Nach tusa a dhíbir sinn-</span>
<lb n="1445"/><span>ne ón sean-chaisleán?  Nach tusa d'fholamhaig ifrionn, agus</span>
<lb n="1446"/><span>annsin le pé cleas a bhí agat chuir tú stad le h-aoinne theacht</span>
<lb n="1447"/><span>annso le blianta fada?  Imthigh anois agus tabhair do bhóthar</span>
<lb n="1448"/><span>ort.  Ní'l tusa uainn."  Agus dhún sé an dorus de phlab.</span></p>
<lb n="1449"/>
<lb n="1450"/><p><span>Bhí Seán bocht go dona as.  Ní raibh fhios aige cad dob'</span>
<lb n="1451"/><span>fhearr ná badh mheasa dho a dhéanamh.  Cad a bhí le déanamh ar</span>
<lb n="1452"/><span>aon chor aige, nó cá dtabharfadh sé a aghaidh?  Chuimhnigh sé air</span>
<lb n="1453"/><span>féin.  Chuimhnigh sé ar an dorus eile ar ghabh sé tharais.  Dhein</span>
<lb n="1454"/><span>sé air.  Bhuail sé agus d'oscaladh do.</span></p>
<lb n="1455"/>
<lb n="1456"/><p><span>"Cé tá annsin?" ars an fear istig.</span></p>
<lb n="1457"/>
<lb n="1458"/><p><span>"Seán Stócach," arsa Seán.</span></p>
<lb n="1459"/>
<lb n="1460"/><p><span>"Ó, imthigh leat.  Ní'l tú uainn annso.  Tusa atá tar</span>
<lb n="1461"/><span>éis a raibh in Ifrionn a chur aníos annso chughainn.  Tá an áit</span>
<lb n="1462"/><span>damanta aca.  Tabhair do bhóthar ort anois chómh mear agus</span>
<lb n="1463"/><span>do thug Dia rith duit."</span></p>
<lb n="1464"/>
<lb n="1465"/><p><span>D'imthigh sé agus thug sé a aghaidh ar Pheadair arís.  Ní</span>
<lb n="1466"/><span>raibh aon tseift eile fágtha.  Bhí dorus na bhFlaitheas dúnta.</span>
<lb n="1467"/><span>Bhuail sé.</span></p>
<lb n="1468"/>
<lb n="1469"/><p><span>"Cé tá annsin?" arsa Peadair.</span></p>
<lb n="1470"/>
<lb n="1471"/><p><span>"Mise," arsa Seán.</span></p>
<lb n="1472"/>
<lb n="1473"/><p><span>"Cé hé 'mise' nó 'dé'n saghas ainm í?  'Dé'n ainm a</span>
<lb n="1474"/><span>thugtar ort?"</span>
<lb n="1475"/></p>
</div>
<pb n="44"/>
<div><lb n="1476"/><p><span>"Seán Stócach."</span></p>
<lb n="1477"/>
<lb n="1478"/><p><span>"Tá tú annso arís.  Ní dhéanfadh sé an gnó dhuit gan</span>
<lb n="1479"/><span>teacht thar n-ais tar éis an díbirt a chur ort ó chiana.  Ná</span>
<lb n="1480"/><span>fuil fhios agat ná fuil aon mhaith dhuit a bheith ag coinne le</span>
<lb n="1481"/><span>bheith istig annso?"</span></p>
<lb n="1482"/>
<lb n="1483"/><p><span>Chuaidh Seán ar mhullach a dhá ghlún ag an dorus agus</span>
<lb n="1484"/><span>dubhairt:</span></p>
<lb n="1485"/>
<lb n="1486"/><p><span>"Ar son Dia, oscail an dorus ar feadh tamaillín go</span>
<lb n="1487"/><span>bhféachfad isteach chum é bheith le n-a rádh agam go bhfeaca</span>
<lb n="1488"/><span>mé na Flaithis."</span></p>
<lb n="1489"/>
<lb n="1490"/><p><span>D'oscail Peadair.  Leis an linn sin bhí Dia ag gabhail</span>
<lb n="1491"/><span>thar an dorus.  Nuair a chonnaic Dia Seán, ghlac truagh dho</span>
<lb n="1492"/><span>É.  Bhí Seán bocht agus deallradh an-chaithte, an-shnáidhte, an-</span>
<lb n="1493"/><span>chortha cráidhte air.  Bhí fhios Aige leis go raibh sé á chaitheamh</span>
<lb n="1494"/><span>ó dhuine go duine agus ó áit go h-áit.</span></p>
<lb n="1495"/>
<lb n="1496"/><p><span>"Leig do féachaint isteach ar feadh cúpla nóiment,"</span>
<lb n="1497"/><span>arsa Dia le Peadair.</span></p>
<lb n="1498"/>
<lb n="1499"/><p><span>Rug Peadair ar an eochair mhór go h-áth-leasc.  Bhain sé</span>
<lb n="1500"/><span>an glas de gheata mór a bhí ann.  Ní túisce d'oscail an</span>
<lb n="1501"/><span>geata ná mar a bhain Seán a chaipín de agus chaith sé isteach</span>
<lb n="1502"/><span>isna Flaithis é, chómh fada agus bhí ann é chaitheamh.</span></p>
<lb n="1503"/>
<lb n="1504"/><p><span>"O, féach, a Pheadair," arsa Seán, "leig dom dul is-</span>
<lb n="1505"/><span>teach fé dhéin mo chaipín, nó neachtar aca, tabhair féin dom</span>
<lb n="1506"/><span>é."</span></p>
<lb n="1507"/>
<lb n="1508"/><p><span>"An sean-chaipín salach mí-ádhmharach sin," arsa Peadair,</span>
<lb n="1509"/><span>"ní bhainfinn leis ar ór ná ar airgead.  Tair isteach tú féin</span>
<lb n="1510"/><span>agus fuigh é, agus beir leat é."</span></p>
<lb n="1511"/>
<lb n="1512"/><p><span>Ní raibh ó Sheán acht an t-órdú sin.  Seo isteach é go</span>
<lb n="1513"/><span>deas mín macánta.  Nuair a fuair sé é féin istig seo chum</span>
<lb n="1514"/><span>reatha é.  Ní raibh cos leis ag baint leis an talamh.</span></p>
<lb n="1515"/>
<lb n="1516"/><p><span>"Hé! hé! heló! heló!  Stad é; stad é!  Bainidhí siar</span>
<lb n="1517"/><span>as an bhfear sin," arsa Peadair.  "Ní ceart é bheith annso</span>
<lb n="1518"/><span>ar aon chor."  Tháinigh na h-aingil go léir ar thóir Sheáin.</span></p>
</div>
<pb n="45"/>
<div><lb n="1519"/><p><span>Ní raibh le déanamh aige acht suidhe ar a shean-chaipín.  Bhí na</span>
<lb n="1520"/><span>h-aingil go bog agus go cruaidh a d'iarraidh é chur amach.</span>
<lb n="1521"/><span>Tháinigh Peadair agus saothar air.  Bhí leabhar mhór agus eoch-</span>
<lb n="1522"/><span>air mhór 'na láimh aige, agus bata mór sa láimh eile.  Bhí sé</span>
<lb n="1523"/><span>an-mhillteach agus an-chrosta, agus gach aon bagairt ar Sheán</span>
<lb n="1524"/><span>aige, agus gach aon fhonn air é bhualadh leis an mbata.</span></p>
<lb n="1525"/>
<lb n="1526"/><p><span>"Na bain liom," arsa Seán.</span></p>
<lb n="1527"/>
<lb n="1528"/><p><span>"Bí amuigh as an áit," arsa Peadair.</span></p>
<lb n="1529"/>
<lb n="1530"/><p><span>"Cad táim a dhéanamh as an tslighe annso?"</span></p>
<lb n="1531"/>
<lb n="1532"/><p><span>"Is cuma cad atá tú a dhéanamh nó ná fuil tú a dhéanamh</span>
<lb n="1533"/><span>caithfidh tú an áit a fhágaint."</span></p>
<lb n="1534"/>
<lb n="1535"/><p><span>"An drae fágaint," arsa Seán, "go gcaithfear amach</span>
<lb n="1536"/><span>mé.  Béidir go bhfuil sé chómh ceart agam-sa a bheith annso</span>
<lb n="1537"/><span>leat-sa."</span></p>
<lb n="1538"/>
<lb n="1539"/><p><span>Bhí Peadair agus na h-aingil ag bailiú thimcheall ar</span>
<lb n="1540"/><span>Sheán nuair a bhuail Dia an tslighe.  Bhí Sé ag casadh.</span></p>
<lb n="1541"/>
<lb n="1542"/><p><span>"A Dhia," arsa Seán.  "Éilighim ceart agus cóir 'san</span>
<lb n="1543"/><span>áit seo.  Ná fuil sé chomh ceart agam-sa le h-aoinne eile</span>
<lb n="1544"/><span>annso mo sheilbh do choimeád.  Táim tar éis teacht isteach</span>
<lb n="1545"/><span>annso agus atáim istig le tamall.  Ní dóigh liom go bhfuil</span>
<lb n="1546"/><span>sé de chomhacht ná de chead ag Peadair mé chaitheamh amach ná</span>
<lb n="1547"/><span>mé chur as mo sheilbh."</span></p>
<lb n="1548"/>
<lb n="1549"/><p><span>"Cad a thug seilbh duit-se annso?" arsa Peadair</span>
<lb n="1550"/><span>leis.</span></p>
<lb n="1551"/>
<lb n="1552"/><p><span>"Nach liom-sa an caipín seo a bhfuilim im' shuidhe air?"</span>
<lb n="1553"/><span>arsa Seán le Dia.</span></p>
<lb n="1554"/>
<lb n="1555"/><p><span>"Ó! masa is leat," arsa Dia.</span></p>
<lb n="1556"/>
<lb n="1557"/><p><span>"Agus an gcoinneochad mo sheilbh?" arsa Seán.</span></p>
<lb n="1558"/>
<lb n="1559"/><p><span>"Coinnig do sheilbh ós rud é go bhfuil sí agat," arsa</span>
<lb n="1560"/><span>Dia, "agus leigidhí-se do'n bhfear macánta sin," ar Sé leis</span>
<lb n="1561"/><span>na h-aingil.  "Ní'l se ag cur isteach ná amach ar aoinne."</span></p>
<lb n="1562"/>
<lb n="1563"/><p><span>"Seadh anois," arsa Seán leo, "bíodh sin agaibh.  Nach</span></p>
</div>
<pb n="46"/>
<div><lb n="1564"/><p><span>gnóthach atá sibh; sibh-se istig agus sibh a d'iarraidh duine</span>
<lb n="1565"/><span>bocht eile a chaitheamh amach."</span></p>
<lb n="1566"/>
<lb n="1567"/><p><span>Mar sin a thuill Seán Stócach árus na bhFlaitheas do féin.</span>
<lb n="1568"/><span>Tá sé ann fós agus tá an-chion ag Dia air.</span>
<lb n="1569"/></p>
</div>
<pb n="47"/>
<div><lb n="1570"/><p/>
</div>
<pb n="48"/>
<div><lb n="1571"/><p><span>Baile Átha CLiath:</span>
<lb n="1572"/><span>An Gaedheal-Chomhlucht, Teo.</span></p>
<lb n="1573"/>
<lb n="1574"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Teoiní agus Tighthe Lóistín agus Dhá Scéal Eile

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Teoiní agus Tighthe Lóistín agus Dhá Scéal Eile

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
