Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">The Irishman's Treasure: Cuntas air chSeaghan Cnill</title><author><name type="main">Anaithnid</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Deirdre D'Auria and Eilís Ní Mhearraí</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">L356</note>
                         <note type="L">1</note>
                         <note type="B">1836c 19L</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>L356</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title>The Irishman's Treasure: Cuntas air chSeaghan Cnill</title><author>Anaithnid</author><imprint><publisher>P.Dixon Hardy; B.Á.C.</publisher><date>1836c 19L</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p/>
<lb n="0"/>
<lb n="1"/><p>
<lb n="2"/><span>Corruigheacht agus ceithre bliaghna déag do chuaidh thorruinn ó do sgrios an</span>
<lb n="3"/><span>Cholera, amhuil sgiúirse leirsgris, an talamh.  Do rin sé a chéad</span>
<lb n="4"/><span>thaisbeána san India, mar ar leathnuig a chumas marbhthach go</span>
<lb n="5"/><span>hann-neartmhar. d'iompaigh sé nách mór gach aon tigh 'na thigh bróin; agus</span>
<lb n="6"/><span>do chaill mórán díóbh a lucht áitribh.  Níor spáráil sé na daoine saidhbhre,</span>
<lb n="7"/><span>ach do leathanuigh sé air measg na ndaoine bochta, deóraidhthe chómh maith</span>
<lb n="8"/><span>le treibh na háite féin, do thuiteadar leis; agus tar éis é 'bhrosdúghadh</span>
<lb n="9"/><span>mórán chum na huagh, do chuaidh sé siar go Persia.  O Phersia do chuaidh sé</span>
<lb n="10"/><span>treasna go bruacha Ruisia, agus annsa mbliaghain 1824 do thosanaigh sé a</span>
<lb n="11"/><span>léirsgrios a n'Ath-strachainn.  Tímchioll mhiodhshamh na bliadhna 1830,</span>
<lb n="12"/><span>do bhris se amach an dara huair a n'Ath-strachann; agus a mbeagán</span>
<lb n="13"/><span>seachtmhainídhe do rug leis mórán mílte dá lucht áitribh.  Do thuit maithibh</span>
<lb n="14"/><span>na cathrach leis.  An uair is aoirde bhí an aicíd, do fuair thar</span>
<lb n="15"/><span>chúig chéad do dhaoine bás leis a n'aon lá amháin.</span></p>
<lb n="16"/>
<lb n="17"/><p><span>Ag críochnúghadh na bliadhna céadna, do shroich an aicíd go Moscódh; agus do</span>
<lb n="18"/><span>chuir a chreacha sgannra uathbhásach a n'aigne na ndaoine.  'San ám so na</span>
<lb n="19"/><span>haindeise agus na bochtaine, do luathaidh Impire na Rúisia chum</span>
<lb n="20"/><span>cúmp óird agus cóngnamh do mhuintir a rioghachda; agus tar éis fanmhuinn</span>
<lb n="21"/><span>'na bhfochair gur lagaidh an t-éagcruas, do chas sé ar ais go St. Petersburg</span>
<lb n="22"/><span>fá luathgháir chum a mhuintire.  Anuair do bhí an aicíd ionna lán neart a</span>
<lb n="23"/><span>Moscódh, do bhí eagla mhór roimpe a St. Petersburg; agus do rinneadh</span>
<lb n="24"/><span>ollamhaighthe móra chum an teinnis do chosg, nó a laghdúghadh dá ttagach sé;</span>
<lb n="25"/><span>ach níor tháinigh aon chómharthaidhe dhe chum solais go ceann mórán</span>
<lb n="26"/><span>áimsire.  Ach fé dheire do tháinigh sé, agus ba sgannramhuil a theacht do</span>
<lb n="27"/><span>mhórán daoine.</span>
<lb n="28"/></p>
</div>
<pb n="2"/>
<div><lb n="29"/><p><span>Do bhris sé amach a St. Petersburg an ceathramhadh lá déag do mhiodhshamh an</span>
<lb n="30"/><span>tsamhra, 1831.  Tráthnóna an lae sin, do bhí sé ráidhte gur ghlac fear leis</span>
<lb n="31"/><span>na báid trádála an teinnios.  Dob' é seo tosach na haicíde, agus do</span>
<lb n="32"/><span>mhéadaigh sé go ró mhillteach, nó go raibh a léirsgrios an-uathbhásach.  Do </span>
<lb n="33"/><span>bhí gnó agus obair a leataoibh air feadh tamaill.  A mórán do na sráidibh, ní</span>
<lb n="34"/><span>raibh aon nídh le feicsinn ag corruidhe ach sochraidibh;  "daoine ag</span>
<lb n="35"/><span>imtheacht chum a n-adhlacadh," agus beagán, ró bheagán, do lucht caointe a</span>
<lb n="36"/><span>leanamhuint a ndaoine muintiortha chum an ionaid atá ceapaighthe dá bhfuil</span>
<lb n="37"/><span>beó.</span></p>
<lb n="38"/>
<lb n="39"/><p><span>Tímchioll thosaigh an mhí 'na dhiaigh sin, do luígheadaigh an t-ár, agus aig</span>
<lb n="40"/><span>deire an mhí do bhí an aicíd nách mór imighthe.</span></p>
<lb n="41"/>
<lb n="42"/><p><span>Seághan Cnill, an leanbh 'na bhfuil sgéal a bháis annso, dob'í a aois</span>
<lb n="43"/><span>anuair sin, trí bliadhna agus aon mhí déag.  Do bhí an aicídsi air siúbhal</span>
<lb n="44"/><span>go feargach annsa chathair air feadh roint laetheanta, ach ní raibh aon eagla</span>
<lb n="45"/><span>oiruinne ár leinbh féin dá ghlacadh, mar do hínseadh dhúinn gur ameasg na</span>
<lb n="46"/><span>ndaoine aosda do bhí sí a siúbhal; ach do mhúin an t-eólus dólásach dúinn ó</span>
<lb n="47"/><span>shoin nár lean sí cineál ná aois thar a chéile.  Do leag sí an prionnsa agus an</span>
<lb n="48"/><span>sglábhuídhe mar a chéile fé a buille marbhthach.</span></p>
<lb n="49"/>
<lb n="50"/><p><span>An tráthnóna roimh bhás an leinbh, do chuaidh sé chum suain ionna shláinte</span>
<lb n="51"/><span>ghnáthach.  Anuair tháinigh an aicíd air, do dheaghraidh sí</span>
<lb n="52"/><span>breith air a chroidhe, agus bheith a luídhe air bhaill a bheatha le breis</span>
<lb n="53"/><span>buirbeacht gach nóimiont nó gur éag sé.  d'fhuaradar a lámha agus a chosa</span>
<lb n="54"/><span>gan mháill; do sloigeadh a shúile soillseacha siar ionna cheann; do stad a</span>
<lb n="55"/><span>chuisle nách mór, agus do ghaibh taom laigigheachta a chorp go léir.</span>
<lb n="56"/><span>Annsa staid anbhfaineach so, d'fheuch sé tímchioll, air a mháthair cheanamhuil</span>
<lb n="57"/><span>agus air a cháirde le macnas do-insighthe; agus a lár ár n-deóracha, ár</span>
<lb n="58"/><span>n-osnaidhe, ár n-úrnaighthe, agus gach nídh dho'n tsórt sin,</span>
<lb n="59"/><span>do tharruing sé an anál dheigheanach.  Do buaileadh air maidion é, fuair sé</span>
<lb n="60"/><span>bás um eadartha, agus do rugadh chum na huagh um thráthnóna é.  Marso do</span>
<lb n="61"/><span>gearradh an bláth síos go hobann.  Mar so do chuir an bás a órdughadh féin a</span>
<lb n="62"/><span>gcrích go héasga.  Mar so an'aon lá amháin, do leagadh ár ndóthchus go léir</span>
<lb n="63"/><span>'na thaobhsan; ach atá dóthchus eile aguinn, do sheasóghaidh go brách.</span></p>
<lb n="64"/>
<lb n="65"/><p><span>A cháirde do cháill é, tá míle cuímhne grádhmhar aca air na neithe do rin sé</span>
<lb n="66"/><span>agus adúbhairt sé; ach atá sé neithe 'a bhfuil</span></p>
</div>
<pb n="3"/>
<div><lb n="67"/><p><span>muiníghin aguinn iad do bheith tairbheach do dhaoine éigin do léighfeas an</span>
<lb n="68"/><span>sgéal beag so.</span></p>
<lb n="69"/>
<lb n="70"/><p><span>Air ttúis, a chóngnamh, ionna óige, chum na Sgruiptúirídhe Naomhtha do</span>
<lb n="71"/><span>leathanúghadh, amach.</span></p>
<lb n="72"/>
<lb n="73"/><p><span>Ní raibh sé dhá bhliadhain do aois go hiomlán anuair do thuit an rud so</span>
<lb n="74"/><span>inneósfaidh me, amach.</span></p>
<lb n="75"/>
<lb n="76"/><p><span>Do bhí gloineadóir a deasúghadh fuinneoige dhom , agus do bhí Seághan,</span>
<lb n="77"/><span>agus a dhriotháir, agus a bhanaltra 'na seasamh a feuchainn air.  Anuair bhí</span>
<lb n="78"/><span>an duine go gnóthach ag obair, do bhain an múirnín beag so tarrac as '</span>
<lb n="79"/><span>aprún, agus adúbhairt leis, "A dhriotháir," (mar isé sin an beannacha</span>
<lb n="80"/><span>gnáthach ameasg mhuintir na Rúisia,) "A dhriotháir," ar seision, "a</span>
<lb n="81"/><span>bhféadann tú léigheamh?"  Níor chuir an duine aon tsuím annsa leanbh air</span>
<lb n="82"/><span>ttúis; ach anuair chonairc sé a leanamhuint d'á cháint bheag é, adúbhairt sé</span>
<lb n="83"/><span>leis an mbanaltra, "An liomsa tá an leanbh so ag cáint?"  "iseadh," ar</span>
<lb n="84"/><span>sisi.  "Cad 'deir sé?"  Eisd leis," air sisi.  Annsan do chuir an</span>
<lb n="85"/><span>leanbh an cheisd chéadna air airís, "A dhriotháir, a bhféadann tú</span>
<lb n="86"/><span>léigheamh?"  "féadaim, ar san fear.  "Bfuil Tiomna Nuadh agad?" ar san</span>
<lb n="87"/><span>leanbh. "Ní'l," ar seision.  Comh luaith is do fuair sé ná raibh aon Tiomna</span>
<lb n="88"/><span>aig an n-gloiniodóir, do chuaidh sé go dí an seómra 'na rabhadar a gcoimeád</span>
<lb n="89"/><span>ann, agus do fuair ceann aca, agus do rug chuige é gan mhoill.  Anuair a</span>
<lb n="90"/><span>chonairc an bhanaltra cad do rineadh adúbhairt sí, "A ch-Sheághain, níor</span>
<lb n="91"/><span>rin tu an gnó 'na cheart; ba chóir duit féin bhéarsa fhághail do'n fhear le</span>
<lb n="92"/><span>léigheamh."  "'Seadh, Seadh," ar seision, agus air iompóghadh na mbilleóg,</span>
<lb n="93"/><span>do theangmhuidh sé leis an gcómhrádh bríoghmhar so, "Anuair dhéanfaidh tú</span>
<lb n="94"/><span>úrnaighthe, éirigh isteach ann do sheómra, agus anuair dhúnfaidh tú an</span>
<lb n="95"/><span>dorrus, guídhig chum t'Athair (air Neamh) atá a n-uaigneas foilighthe; agus</span>
<lb n="96"/><span>t'Athair do chídheann go foilighthe, bhéara sé luach dhuitsi go follus."</span>
<lb n="97"/><span>Mat.6.6.  "Go deimhin," ar s' an fear, "is iongantach an nídh é seo!"</span></p>
<lb n="98"/>
<lb n="99"/><p><span>Do chualaidh an leanbh go minic na ceisdiona so dá gcur air dhaoine do thagadh</span>
<lb n="100"/><span>chum ár ttighe, ach ní raibh aon tuairim aguinn go ndéanfach sé féin amhla,</span>
<lb n="101"/><span>gan cómhairle ó dhuine éigin eile.  Tasbánann so dhúinn an óigeacht ionna</span>
<lb n="102"/><span>ttógbhann aosóg an sómplaidhe bhíos tímchioll ortha; agus is féidir do</span>
<lb n="103"/><span>athaireacha agus do mháthaireacha foghlaim as so cad é sgannramhlacht na</span>
<lb n="104"/><span>díoluígheachta atá ceangailte ortha.</span>
<lb n="105"/></p>
</div>
<pb n="4"/>
<div><lb n="106"/><p><span>O anuairsin, is iomdha céad do dhaoine do tháinigh chum ár ttighe, cuid aca</span>
<lb n="107"/><span>ag iaradh leabharaibh, cuid eile ag iaradh éadaigh, agus mar sin; ach ní</span>
<lb n="108"/><span>cuimhin liom go bhfeacaidh Seághan aon duine aca riamh gan a fhiafruíghe dhá</span>
<lb n="109"/><span>mháthair nó dhíomsa, "An misde dhom leabhar a thabhairt don duine sin?"</span>
<lb n="110"/><span>Agus do thugach sé dhóibh, iad go minic gan ár gcead do iaradh.</span></p>
<lb n="111"/>
<lb n="112"/><p><span>An lá sul a bhfuair sé bás, do fuair mé bosca, nó ceangaltán, do</span>
<lb n="113"/><span>leabharaibh Fraincise agus Gearmáine ó an g-Cuideachta a Lúndain, agus ba</span>
<lb n="114"/><span>cheann dá ghníomhartha déaghnacha cóngnamh do thabhairt dá dhriotháir a</span>
<lb n="115"/><span>breith na leabhair seo go dí an áit ionnar mhaith liomsa iad a chur.</span>
<lb n="116"/><span>Atá fuaim na bhfocal adeireach sé am chluasa fós, anuair bhíoch sé ag</span>
<lb n="117"/><span>déanamh orm le bacala dhíobh, agus a aighidh air lasa le misneach, ag rádh</span>
<lb n="118"/><span>go gáróideach, Seo, Athair, feuch a ttugaim liom díobh!</span></p>
<lb n="119"/>
<lb n="120"/><p><span>Atá muinighin aguinn gach athair agus máthair do léighfidh é seo, go</span>
<lb n="121"/><span>ndéanfaid imshníomh chum a gcloinne do thabhairt isteach, ionna nóige, air</span>
<lb n="122"/><span>na slighte threóróghaidh iad chum a bheith úsáideach, chómh maith le bheith</span>
<lb n="123"/><span>séanmhar agus sonasach.  Na neithe do curthar air chuímhne aosóg, is</span>
<lb n="124"/><span>ró ghnáthach leó bheith doimhinn agus buan-tseasamhach.  Gnáthaimh maithe, nó</span>
<lb n="125"/><span>deigh-bhéasa, cúmtha go hóg, ní féidir a mbúntáisde do mheas air an saoghal</span>
<lb n="126"/><span>so.  A deir guith na heagna, Tabhair an leanbh suas annsa tslígh cheart do</span>
<lb n="127"/><span>gabháil, agus anuair a bheidh sé aosda ní imtheóghaidh sé uaidh.  Ní misde</span>
<lb n="128"/><span>é seo mheas mar riaghail generálta; agus tasbánann breithniúghadh gach lae</span>
<lb n="129"/><span>é bheith fírinneach.  Dob é ár mian féin, treórúghadh an riaghail seo bheith</span>
<lb n="130"/><span>aguinn a múineadh ár gcloinne.  Dob é mian ár gcroidhe go mbeidís a</span>
<lb n="131"/><span>gcómhnuídhe a leathanúghadh eóluis Dé; agus anois ó tá Seághan aisdrighthe</span>
<lb n="132"/><span>ó nár tteagasg lag go dí sgoil is aoirde, atáimídne baodhach do Dhia, go</span>
<lb n="133"/><span>raibh tosanúghadh déanta aige air mhaith eigin don chine daona.</span></p>
<lb n="134"/>
<lb n="135"/><p><span>Ineósfaidh mé an chuma ionna ttugach sé achmusán uaig.</span></p>
<lb n="136"/>
<lb n="137"/><p><span>Do bhí Seághan lán do shúgra is do gháróid, agus aigne ana chneasda aige,</span>
<lb n="138"/><span>ach misneamhuil, dána.  Do bhí beirt dritheár aige, ceann dob óige ná</span>
<lb n="139"/><span>éféin, agus ceann eile ní ba sheine.  Do thabharfach sé aon rud do bheach</span>
<lb n="140"/><span>aige dá dhriotháir óg go hullamh, agus adeireach sé, O Ióseph! níl ann ach</span>
<lb n="141"/><span>bunóc; ní mór go mbeidh sé aige.  Ach do bhíoch arragóint aige</span></p>
</div>
<pb n="5"/>
<div><lb n="142"/><p><span>go minic leis an ndriotháir ba sheine, attaobh a gcuid bréagáin bheaga,</span>
<lb n="143"/><span>agus anuair a tuigfídhe do ch-Seághan a dhriotháir a bheith san éagcóir,</span>
<lb n="144"/><span>a deireach sé go seana-chríona, O a Shamuel! ní thaithnígheann san le Dia,</span>
<lb n="145"/><span>ní thaithnígheann san le Críost.</span></p>
<lb n="146"/>
<lb n="147"/><p><span>Gach aon mhaidion anuair a thagaidís chum briocfaist, adeiridís an t-aithine</span>
<lb n="148"/><span>seo, Tabhair onóir dod athair agus dod mháthair chum go mbeidh do</span>
<lb n="149"/><span>laethionta fada air an ttalamh do bheir do Thiarna Dia dhuit.  Agus anuair a</span>
<lb n="150"/><span>chídís a chéile a déana aon rud cóntrálta dhon aithine seo, do chuiridís a</span>
<lb n="151"/><span>gcuímhne dhá chéile é, dá rádh, Tabhair onóir dod athair agus dod mháthair.</span></p>
<lb n="152"/>
<lb n="153"/><p><span>Is dúbhach an smaoineamh, go bhfuil daoine ann, 'na mbíon nách mór gach aon</span>
<lb n="154"/><span>ghníomh dá mbeatha mí-thaithniomhach do Dhia.  Dá mbeach cómhairleach</span>
<lb n="155"/><span>muíntiortha díleas 'na naice seo, a déarfach sé leó mile uair annsa ló, O, a</span>
<lb n="156"/><span>dhuine! Ní thaithnígheann san le Dia, - O, a bhean! N thaithnígheann san le</span>
<lb n="157"/><span>Críost.  Agus nách sgannramhuil an rud saoghal comhnuightheach do</span>
<lb n="158"/><span>chaitheamh a ribilliuntacht an aghaidh ár TTiarna agus ár Slánathóir!  A</span>
<lb n="159"/><span>léaghthóir dhíleas, tásdáil thu fein leis an gceisd seo; fiafruidh dhíot</span>
<lb n="160"/><span>féin go minic, agus abair, A mbeidh Dia sásda leis an gcuid seo dhom</span>
<lb n="161"/><span>chúrsa? A mbeidh Críosd sásda leis an gcómhrádh so?  A</span>
<lb n="162"/><span>bhféadfa mé cúntas maith a thabhairt air an ngníomh so a láthair chathaoir</span>
<lb n="163"/><span>an bhreitheamhantais?  Agus má deir do chóinsias leat ná féadfair, - má deir</span>
<lb n="164"/><span>do bhíobla ná féadfair, - annsan éirighsi as mar chúrsa; cuir uait é; ruith</span>
<lb n="165"/><span>uaidh mar a rithfeádh  ó athair-nimhe.  Is sgannramhuil an aicíd an</span>
<lb n="166"/><span>Cholerá marbus, is sgannramhuil í an phláig, - ach is sgannramhla ná san go</span>
<lb n="167"/><span>mór peacúghadh anaghaidh Dé, do bhrigh go ndéanfadh san léirsgrios air an</span>
<lb n="168"/><span>gcorp agus air an anam.  Eisd le focail an t-Slánathóra air a bpaointe seo:</span>
<lb n="169"/><span>"A deirim libh, a cháirde, ná bígídh eaglách roimh an mhuintir do</span>
<lb n="170"/><span>mharbhuígheas an corp, agus ná féadann níos mó a dhéana 'na dhiagh san.  Ach</span>
<lb n="171"/><span>do bhéara mé forfhógra dhíbh cia roimhe go mbeidh eagla orruibh: Bíoch eagla</span>
<lb n="172"/><span>orruibh roimh an té úd, go bhfuil cómhacht aige tar-éis (duine) do</span>
<lb n="173"/><span>mharbhadh, a chaitheamh isteach a n-ifrionn; iseadh, a deirim libh, Bíoch</span>
<lb n="174"/><span>eagla orruibh roimhe."</span></p>
<lb n="175"/>
<lb n="176"/><p><span>Ineósfaidh mé anois, cómhráidhte an leinbh seo, attaobh Críosdaighe d'fhág</span>
<lb n="177"/><span>an saoghal so.</span>
<lb n="178"/></p>
</div>
<pb n="6"/>
<div><lb n="179"/><p><span>Dob í seo Maighistreás Chapman, do fuair bás cheithre lá roimh an leanbh</span>
<lb n="180"/><span>múirneach so.  Do bhí sí roimhe seo 'na maighistreás air scoil</span>
<lb n="181"/><span>Lancastérian a g-Canáda.  Tímchioll trí bliadhna ó shoin, do tháinidh sí go</span>
<lb n="182"/><span>St. Petersburg, chum cúram scoile dho'n tsórt chéadna do ghabháil uirthe,</span>
<lb n="183"/><span>agus do bhí na daoine go ró shásda lé.  Do bhí a croidhe tugtha chum</span>
<lb n="184"/><span>maitheasa na n-aosóg do bhí fé na cúram agus do bhí dóthchus aguinn go</span>
<lb n="185"/><span>bhfágfach an Tiarna a bhfad í, mar bheannachd dá hoifig tábhachtach; ach do</span>
<lb n="186"/><span>bhuail an aicíd í, Dé-haoine, an sé-mhadh la fithchiod do</span>
<lb n="187"/><span>mhiodhshamh an tsamhra; lá sgannramhúil a gcathair Phetersburg; mar atá sé</span>
<lb n="188"/><span>ráidhte gur 'dir éigin a d'éirigh aon duine amháin as na céadtha do bhuail an</span>
<lb n="189"/><span>aicíd an lá san.  Do mhair sí go dí na ceathair a' chlog lá'r na mháireach,</span>
<lb n="190"/><span>is annsan d'imthigh sí go rioghacht áthais a Tiarna.  d'fág sí deimhniúghadh</span>
<lb n="191"/><span>ró bhreádh 'na diaigh air ghrádh agus air dhíleasacht Dé.  Do bhí cion a</span>
<lb n="192"/><span>croidhe air a Slánathóir, agus ba mhórluach é ionna meas.  Do thug a lámh</span>
<lb n="193"/><span>agus a chúngnamh cúmpórd di.  Tráthnóna an lae chéadna, do cuireadh í annsa</span>
<lb n="194"/><span>talamh do bhí ceapaighthe d'ó lóm do'n mhuintir do fuair bás leis an</span>
<lb n="195"/><span>aicíd, agus do cuireadh mo leanbh beag macnaiseach 'na dhiaigh sin 'san</span>
<lb n="196"/><span>uagh chéadna 'na fochair. Do bhí mé a trácht air an mnaoi dhiadhaithe seo le</span>
<lb n="197"/><span>muintir mo thíghe; d'éisd Seághan linn, agus tar éis stad go ceann tamaill,</span>
<lb n="198"/><span>adúbhairt sé liomsa, "Athair," ar seision, "bhfuil Máighisdreás Chapman</span>
<lb n="199"/><span>marbh?"  "Tá, a mhúirnín ," ar sa mise.  "Do chuaidh sí go flathamhnas mar</span>
<lb n="200"/><span>sin, ' Athair."  - "Do chuaidh."  "Tá sí a bhfochair Chríosd mar sin,</span>
<lb n="201"/><span>'Athair? - "Tá, a mhúirnín."  "O is maith é sin."  Ba bhreádh na cómhráidte</span>
<lb n="202"/><span>iad so ó leanbh fé bhun cheithre bliadhna do aois; ach air a shon san, ní</span>
<lb n="203"/><span>dóigh liom go raibh aon fhios aige tímchioll chúrsa creidimh.  Do rin sé</span>
<lb n="204"/><span>breithniúghadh dho'n tsórtso go minic le na mháthair, agus le na bhanaltra</span>
<lb n="205"/><span>diadhaithe, agus air uairibh do thagach sé, agus do chuireach a lámha</span>
<lb n="206"/><span>tímchioll mo mhuiníl-si, agus a deireadh sé, "Athair, tá grádh agamsa do</span>
<lb n="207"/><span>Dhia, tá grádh agam do Chríosd; d'imthígheach sé annsan, ag abhrán</span>
<lb n="208"/><span>leis na focail seo, "A Thiarna, air maidion cloisfidh tú, Mo ghuith ag</span>
<lb n="209"/><span>éiríghe go hárd."  Smaoiníghim air na neithe seo mar nósa maithe amháin;</span>
<lb n="210"/><span>dob'iad so an síol d'fhásfach suas le grásda Dé, dá maireach sé; ach ní</span>
<lb n="211"/><span>raibh fhios aige do réir foghlama gur peacach an duine, agus gurrab é</span>
<lb n="212"/><span>Críost amháin an Slánathóir, níor bhféidir leis an paointe seo do thuigsinn</span>
<lb n="213"/><span>mar thuigid</span></p>
</div>
<pb n="7"/>
<div><lb n="214"/><p><span>daoine is seine ná é.  Tugaim na neithe seo fá ndeara chum a thasbánadh cad</span>
<lb n="215"/><span>í a fhaid do théidheann deagh-theagasg agus deagh-shómpla, chum</span>
<lb n="216"/><span>deagh-thaithíghe agus deagh-shlighte do chur a n-íntinn leinbh; agus isí mo</span>
<lb n="217"/><span>ghuídhe, gach athair agus máthair do léighfidh é seo, go mbraithfid siad breis</span>
<lb n="218"/><span>spreagtha chum síl maith a chur a n-íntinn a gcloinne, sul a ttógaidh aon</span>
<lb n="219"/><span>droch chleachda préumh ionnta.  A Athaireacha agus a Mháthaireacha!</span>
<lb n="220"/><span>cuimhníghidh gur mó is fiú aon deaghsmaoineamh amháin do chur a gcroidhe bhúr</span>
<lb n="221"/><span>leanbh, ná dá bhfaghach sibh poll mianaigh óir.  Ní féidir le haon duine</span>
<lb n="222"/><span>smaoineamh cad iad na beannachdaighe b'fhéidir a thiocfadh as, annsa</span>
<lb n="223"/><span>tsaoghal so agus annsa tsaoghal atá le teacht.</span></p>
<lb n="224"/>
<lb n="225"/><p><span>An nídh déigheanach do chuirfidh mé síos a ttaobh an leinbh múirnigh seo,</span></p>
<lb n="226"/>
<lb n="227"/><p><span>An tslígh ionnar iompaigh aireachas ghrasdamhuil Dé cinneamhuinn a bháis</span>
<lb n="228"/><span>chum adhbhar tabharthais ró bheannaighthe do ógánach bhi láithreach a n-ám a</span>
<lb n="229"/><span>chruadh-phianta déigheanacha.  An tráthnóna sul a bhfuair sé bás, do bhí</span>
<lb n="230"/><span>beirt daoine muintiortha ionnár bhfochair, duine aca ó Americá, agus</span>
<lb n="231"/><span>duine eile ó Shacsona.  Air a ndul chum codlata, do tháinigh Seaghan beag</span>
<lb n="232"/><span>agus do phóg a chara ó Americá, agus, ar seisean, le fáth an gháire,</span>
<lb n="233"/><span>"Oídhche Mhaith dhuit, a chara dhíleas."  Is annsan do chroith sé lámha leis</span>
<lb n="234"/><span>an nduine uasal eile.  Ní fheacadar níos mó é nó gur bhuail an aicíd é.</span>
<lb n="235"/><span>Anuair tháinigh an sgéala go raibh an teinnios air, do bhíomairne a' faire</span>
<lb n="236"/><span>tímchioll leabthan a dhriothár Ióseph, do bhí ag fághail bháis feadh na</span>
<lb n="237"/><span>hoídhche roimhe sin, ach annsan do bhí riachdanas le díthchioll ár gcónganta</span>
<lb n="238"/><span>do ch-Seághan bhocht; dá bhrígh sin do fágbhadh mise abhfochair an leinbh</span>
<lb n="239"/><span>do bhí a' fághail bháis, chum a bhéil sgólta do fhliochadh, faid is do bhí a</span>
<lb n="240"/><span>mháthair agus na seirbhísigh ag ruith go dí Seághan.  Anuair chonairc ár</span>
<lb n="241"/><span>n-ógánach muintiortha go raibh an leanbh go ró bhuartha le neart pian, do</span>
<lb n="242"/><span>shuigh sé síos le hais na leabthan, agus do thug cóngnamh air feadh tamaill</span>
<lb n="243"/><span>chum a chosa agus a láma do chimilt, annsan do rith sé go dí tigh an</span>
<lb n="244"/><span>phoitigéaruídhe ag iaradh leighis, ach air a chasadh dho, do fuair sé ná raibh</span>
<lb n="245"/><span>maith aig aon leighios le déanadh; do bhí an critheán agus na pianta</span>
<lb n="246"/><span>stadaighthe, ní raibh an croidhe ag bualadh ní siadh; do bhí spirid ár</span>
<lb n="247"/><span>múirnín imighthe!</span></p>
<lb n="248"/>
<lb n="249"/><p><span>Do tharruing obantacht a bháis uathbhás agus sgeón.  Do bhí an radharc</span>
<lb n="250"/><span>sgannramhuil go deimhin; an turrainn do thug sé</span></p>
</div>
<pb n="8"/>
<div><lb n="251"/><p><span>dhúinn go léir, ní féidir 'ínsinn.  Uime an ám so do tháinigh ár gcara óg</span>
<lb n="252"/><span>thar nais, agus do chuaidh an radharc do chonairc sé chómh doimhinn sin air</span>
<lb n="253"/><span>a chroidhe go ndéigh sé isteach ionna sheómra, agus gur dhún sé an dorrus,</span>
<lb n="254"/><span>agus do ghlaodhaig go hárd air Dhia agus air an Slánathóir, ag iaradh na</span>
<lb n="255"/><span>grásda agus na trócaire nár iar sé ó chroidhe riamh roimhe sin.</span></p>
<lb n="256"/>
<lb n="257"/><p><span>Ineósfaidh mé na focail adúbhairt sé féin liom an uair dhéigheanach nách mór</span>
<lb n="258"/><span>sul ar fhág sé an dúthadh so: "O! A chara," ar seison, "an lá fuair do</span>
<lb n="259"/><span>leanbh bás, beidh sé 'na lá le cimeád am chuímhne-si go brách.  Déanfaidh sé</span>
<lb n="260"/><span>cómhaireamh lae nuadh ann mo bheatha.  Feuchfaidh mé thar n'ais chuige mar</span>
<lb n="261"/><span>an ám ionar rin mé tosach dá ríre tímchioll churam m'anama.</span></p>
<lb n="262"/>
<lb n="263"/><p><span>Do chonairc mé go minic roimhe seo tábhachd an chreidimh, ach an lá ud, do</span>
<lb n="264"/><span>bhraith mé a dhianriachdanas.  Do tóigead me ameasg dhaoine dhiadhaithe,</span>
<lb n="265"/><span>do léighidh mé, do chonairc mé, agus chuala mé mórán timchioll creidimh, ach</span>
<lb n="266"/><span>níor bhraith mé riamh é, go dí an lá úd.  Ba gheur an obair agamsa í seo; go</span>
<lb n="267"/><span>deimhin do tháinigh eagla Dé orm go tróm.  Dúbhairt mé liom féin, ná'r</span>
<lb n="268"/><span>mhí-chosamhuil go sgiobfaidhe as an saoghal me hobann le Seaghan beag, is</span>
<lb n="269"/><span>annsan cionus do bheidh mé? - cá mbéarfar me? - Ní'l aon dóthchus agam - Ní</span>
<lb n="270"/><span>chaithfidh mé bheith a' déanadh neimhnídh dhe ní siadh.  Annsan do loirg mé áit</span>
<lb n="271"/><span>uaigneach;  Do chuaidh mé isteach ad sheómra-sa, agus d'fhan mé annsan</span>
<lb n="272"/><span>tímchioll le dhá uair a' chloig, agus atá súil agam go raibh mé fírinneach</span>
<lb n="273"/><span>ag iaradh trócaire air an TTiarna, agus a'm thabhairt féin suas chum bheith</span>
<lb n="274"/><span>am sheirbhíseach aige go brách."</span></p>
<lb n="275"/>
<lb n="276"/><p><span>O Cad é doimhneacht an tsaidhbhris atá a n-eagna agus a n-eólus Dé!  Cad é</span>
<lb n="277"/><span>do-chuardaightheacht a bhreitheamhnais, agus a shlighte ní féidir a</span>
<lb n="278"/><span>bhfághail amach!  Do bhímís ag guídhe cómhuightheach d'ár leanbh, ach níor</span>
<lb n="279"/><span>iaramair riamh saidhbhrios, ná onóir, ná gradam saoghalta dho.  Dob' é ár</span>
<lb n="280"/><span>n-athchuiníghe chum Dé, é bheith, air nós Eoin Baísde, "mór a radharc an</span>
<lb n="281"/><span>Tiarna" agus ábalta air "mhórán do'n dreám neamh-úmhal do iómpóghadh chum</span>
<lb n="282"/><span>eagnaidheachta na bhfíoraon:" agus táimíd chómh déimhnightheach sin do'n</span>
<lb n="283"/><span>mhór-luach is fiú anam duine, go madh ghlórmhar an phríléid linn, súd is go</span>
<lb n="284"/><span>gcaithfeach sé saoghal fada le dian-sglábhuídheacht, ach go bhfaigheach sé</span>
<lb n="285"/><span>uiriod is aon pheacach amháin do thabhairt chum</span></p>
</div>
<pb n="9"/>
<div><lb n="286"/><p><span>Iosa Críost. O! Cad é an cúmpórd d'ár spirid buartha 'bheith ceadaghthe</span>
<lb n="287"/><span>chum dóthchuis a choimeád a ttaobh oibre chó glórmhar le tabhairt peacaigh</span>
<lb n="288"/><span>chum Iosa, - gur rinneadh a bhrosdúghadh a n-aon tslíghe le luath-bhás an</span>
<lb n="289"/><span>leinbh seo.  Bíodhach an ghlóire agus an moladh aige Dia go brách. Amen.</span></p>
<lb n="290"/>
<lb n="291"/><p><span>Is sgannramhuil an sgéal, go bhfuil mílte do dhaoine a' maireachtainn gach</span>
<lb n="292"/><span>lá mar an ógánach úd adúbhramair, gan aon imshníomh aca ionna nanam</span>
<lb n="293"/><span>mórluach, agus cé go bhfuil fhios aca féin iad a bheith failítheach annsa</span>
<lb n="294"/><span>bpaointe mór-thábhachtach so, fós leanaid siad do'n fhailíth chéadna, ag cur</span>
<lb n="295"/><span>cúram a nanama air gcúl nó go mbíon sé ró dhéaghnach.  Is millteach an</span>
<lb n="296"/><span>dithcéille é seo!  Dob' fhéidir go léighfidh daoine an leabhar beag so -</span>
<lb n="297"/><span>daoine óga agus aosda, atá annsa staid chéadna so; ní'l siad ullamh chum</span>
<lb n="298"/><span>teangmhála air a m-Breitheamh; ní'l fhios aca cad é beannaightheacht an</span>
<lb n="299"/><span>duine 'na mbíon a pheacaidhe maith-te dho; ní'l creidiomh ceart aca annsa</span>
<lb n="300"/><span>t-Slánathóir, agus dá bhrígh sin, ní bhfuairiodar síothcháin a dhéanadh le Dia</span>
<lb n="301"/><span>trídh ár TTiarna Iosa Críost; agus an féidir aon chás a bheith ní's</span>
<lb n="302"/><span>sgannramhla ná so?</span></p>
<lb n="303"/>
<lb n="304"/><p><span>A léightheoir dhíleas, cuir a gcás annsa staid neamh-ullamhaighthe seo, go</span>
<lb n="305"/><span>ttiocfach mí-ádh éigin ort do sgiobfach as an saoghal thu go hobann.  O cad</span>
<lb n="306"/><span>í an chrích a leanfach thu 'na dhiagh san? - Dob' é an sgannra a insinn!</span>
<lb n="307"/><span>Tá fhios aguinn an uair gheibhid bunóca beaga bás, go mbíd siad sonaidhe;</span>
<lb n="308"/><span>ach is mór an deifrígheacht atá a gcás fir nó mná d'fhághail bháis: ní mór</span>
<lb n="309"/><span>dhuinn ionna ttaobh sin, deimhin d'fhághail go raibh aithreachas a bpeacaidh</span>
<lb n="310"/><span>ortha, agus creidiomh aca, sul a féidir dóthchus a slánaighthe bheith aguinn;</span>
<lb n="311"/><span>agus cá mbeitheása mar sin? Uch! do fágfaighe thu gan chara, gan chúngna,</span>
<lb n="312"/><span>gan dóthchus.  Dá bhrigh sin, éisd, O éisd le guith an charadais, ná déin</span>
<lb n="313"/><span>moill nóimint eile; bíodhach, ó'n lá so amach, obair mhór an chreidimh 'na</span>
<lb n="314"/><span>cúram thar gach nídh eile ad bheatha.  Greamaigh slánúghadh t'anama, nó</span>
<lb n="315"/><span>beidh tú caillte; atá an slánúghadh sin tairgthe dhuit go saor; do tháinigh</span>
<lb n="316"/><span>Iosa Críost air an saoghal chum peacaigh do shábháil; ní chaitheann sé amach</span>
<lb n="317"/><span>aon duine do thagann chuige. O machtnaidh air cháil agus air obair Chríost;</span>
<lb n="318"/><span>breithnigh riachdanas agus oireamhuinn an chúitimh do rin sé; gabhaigidh</span>
<lb n="319"/><span>chughaibh an Slánathóir beannaighthe seo; tugaidh bhur nanamnacha suas do,</span>
<lb n="320"/><span>ceanglaidh go daingean de, creidighidh ann, agus beidh sibh sábháilte.</span>
<lb n="321"/></p>
</div>
<pb n="10"/>
<div><lb n="322"/><p><span>Fé dheire, iaraim a nathchuinígh orraibh gan bhúr leas a chur air cáirde a</span>
<lb n="323"/><span>ttaobh na síorruídheachta.  Dob' fhéidir go ttiocfadh teinnios eigin</span>
<lb n="324"/><span>orruibh go hobann; ní bheidh aon aimsir le spáráil aguibh annsan; dá bhrígh</span>
<lb n="325"/><span>sin anois, bíoch bhúr gcreasa tímchioll bhúr gcoím, agus bhúr soillse air</span>
<lb n="326"/><span>lasadh, agus bídhidh féin mar dhaoine atá ag feitheamh air a TTiarna, air nós</span>
<lb n="327"/><span>anuair thiocfadh sé agus bhuailfeadh sé an dorrus, go noscalóghaidís do gan</span>
<lb n="328"/><span>mhoill.  Is beannaighthe na seirbhísigh do gheobhaidh an Tiarna ag faire</span>
<lb n="329"/><span>anuair thiocfaidh sé.</span></p>
<lb n="330"/>
<lb n="331"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

The Irishman's Treasure: Cuntas ar chSeaghan Cnill

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

The Irishman's Treasure: Cuntas ar chSeaghan Cnill

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
