Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main"/><author><name type="main">0305</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Deirdre D'Auria and Eilís Ní Mhearraí</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">L319</note>
                         <note type="L">1</note>
                         <note type="B">1834 19L</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2017</date><idno>L319</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title/><author>0305</author><imprint><publisher/><date>1834 19L</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p/>
<lb n="0"/>
<lb n="1"/><p><span>An Díonbhrollach.</span>
<lb n="2"/><span>Chum mo chomhbhuíne do léas an leabhar so.</span></p>
<lb n="3"/>
<lb n="4"/><p><span>Adeirim libh go grinn ní fuil ní ar bith is mó a tharraingeann chum</span>
<lb n="5"/><span>néaladóireacht agus drochbhearta duine ná díomhaoineas, agus ó nach bhfuil a</span>
<lb n="6"/><span>fhios againn cia díobh is fearr i láthair Dé, duine dá mharú féin le hobair</span>
<lb n="7"/><span>nó bás do sholáthar de dhroim díomhaoinis, ag amhlorgaireacht ar phléisiúir</span>
<lb n="8"/><span>saolta agus de ghrá ban, do-dhéan an beagán briathar so do bhronnadh ar mo</span>
<lb n="9"/><span>chomhaos óg mar luibhleabhar chum iad do leigheas ar an nimhghalar sin.</span>
<lb n="10"/><span>Agus ó ba thoil leis an nDúileamh meabhair chum a thuigseana agus lámh</span>
<lb n="11"/><span>stiúrtha ar an ngobpheann a thabhairt dom, cuirfidh mé anso síos i dteanga a</span>
<lb n="12"/><span>máthar agus i mbriathra míne, macánta an ceart dóibh, ar chor go mbeidh mo</span>
<lb n="13"/><span>fhocail acu amhail coinneal i lantaeir chum iad do sheoladh agus a threorú</span>
<lb n="14"/><span>tré cheo dorchadais a mí-eolais, de bhrí gur iomdha drochbhearta agus</span>
<lb n="15"/><span>trioblóid <bhíos> ag gardáil ar bhaois óige an duine agus dá tharraint chum</span>
<lb n="16"/><span>aimhleas coirp agus anma, agus dá bhrí nach bhfuil ní ar bith is coitinne do</span>
<lb n="17"/><span>mhilleadh na mbaothógán ná conbharsáid agus cuideachta slíomadóirí ban ina</span>
<lb n="18"/><span>mbíonn gliocas 'na mbriathra agus mioscais 'na n-aigne.</span></p>
<lb n="19"/>
<lb n="20"/><p><span>Dá bhrí sin do tuigeadh dom nárbh fhéidir liom aon chomaoine do chur ar mo</span>
<lb n="21"/><span>lucht comhleanúna agus cumainn ba mhó ná an compánach beag póca so do</span>
<lb n="22"/><span>bhronnadh orthu, chum go mbeadh sé mar éide chosanta acu i gcoinne deartaibh</span>
<lb n="23"/><span>nimhiúla mealltóirí ban, do chuireann d'fhiachaibh oraibh (an tan a mealltar</span>
<lb n="24"/><span>leo sibh) a bheith <in> bhur n-amadána neamhurramúil d'bhur muintear agus</span>
<lb n="25"/><span><i>n bhur seirbhíseacha neamhchearta d'bhur máistrí agus <i>n bhur</span>
<lb n="26"/><span>ndrochfhearaibh d'bhur mná an tan a póstar sibh, agus mar bharr ar</span>
<lb n="27"/><span>gach drochscéal, <in> bhur n-aithreacha olca, fuara, faillítheacha d'bhur</span>
<lb n="28"/><span>gclainn.</span></p>
<lb n="29"/>
<lb n="30"/><p><span>Níl ní ar bith níos cinnte ná go ndéintear mórán de na buachaillí óga,</span>
<lb n="31"/><span>baothchéillí do tharraint agus do mhealladh le harthaí piseogacha agus le</span>
<lb n="32"/><span>foghar draíochtúil na líoga lómhar so.  Chum sibh féin do sheachaint ar na</span>
<lb n="33"/><span>fiacha dubha so i gcleití péacóige, agus chum sibh do dhéanamh comhluadar</span>
<lb n="34"/><span>agus conbharsáid cainte leo, gan aon dochar díbh féin, do ghlacas mar theasc</span>
<lb n="35"/><span>an leabhar beag so do chur i dtóin a chéile leabhar beag so do chur i dtóin</span>
<lb n="36"/><span>a chéile, gan do iarraidh de luach saothair ach bhur mbeannacht. Agus ó tá</span>
<lb n="37"/><span>sibh ar bhur gcumas féin fós agus i mbláth bhur n-aoise, do-dhéan dánacht ar</span>
<lb n="38"/><span>m'ainm do chur fá bhun an díon-bhrollaigh, dá chur i gcéill gur mé bhur</span>
<lb n="39"/><span>seirbhíseach díleas, bithbhuan go bás. Dáibhí de Barra.</span>
<lb n="40"/>
<pb n="2"/></p>
<lb n="41"/>
<lb n="42"/><p><span>Corr-ghliocas na mBan Léirmhínithe.</span>
<lb n="43"/><span>An Chéad Pháirt.</span>
<lb n="44"/><span>De Bhladaireacht nó de Bhréagaibh na mBan.</span></p>
<lb n="45"/>
<lb n="46"/><p><span>De gach uile ní ar olcas níl aon phointe is iomarcaí agus is coitinne</span>
<lb n="47"/><span>os cionn na ndaoine ná comhluadar aimhdhlitheach leis na mná, agus de</span>
<lb n="48"/><span>gach uile pheaca is é is treise agus is mó tímtáisiún agus is mó</span>
<lb n="49"/><span>mailís agus cluanaireacht do húsáidtear chum fearaibh a tharraint chum</span>
<lb n="50"/><span>na hóinmhideacht so.  Atá tarraingtheoireacht na mban comh grámhar sin,</span>
<lb n="51"/><span>agus é gonta ó nádúr comh láidir sin, gur deacair do dhuine é féin</span>
<lb n="52"/><span>do chosaint gan corraí le tímtáisiún gleáchais na mban gcorr-ghlic,</span>
<lb n="53"/><span>agus é do thiomáint ar aghaidh le mian neamhchuimsithe na drúise gan</span>
<lb n="54"/><span>teora.  Agus ó nach bhfuil aon phaisiún den tsórt so róláidir chum</span>
<lb n="55"/><span>bua d'fháil air, ná aon tímtáisiún róthréan chum a sheachanta,</span>
<lb n="56"/><span>féadfaidh tú féachain go cruinn ar na meoin do chuirfeadsa  síos duit</span>
<lb n="57"/><span>insa leabhar beag so.  Caithfidh tú a bheith armálta i gcoinne breáthacht,</span>
<lb n="58"/><span>cuirfir grá fád chois mar sheirbhíseach, agus cuirfidh tú prasghliocas</span>
<lb n="59"/><span>na mban ar neamhní, agus beid na meoin chum tú a theagasc in ionad do</span>
<lb n="60"/><span>dhamáiste.</span></p>
<lb n="61"/>
<lb n="62"/><p><span>Tabhair aire conas a thógfaidh tú meas rómhaith ar mhnaoi</span>
<lb n="63"/><span>ar do chéad amharc uirthi, óir ní fheiceann tú an bhean go fírinneach,</span>
<lb n="64"/><span>ach a cuid bláthornáidí, agus a paistí dathannacha, agus a cuid</span>
<lb n="65"/><span>maise éadaigh noch do bhíonn uirthi chum a droch-chreat d'fholach.</span>
<lb n="66"/><span>Breáthacht amhail fírinne, is é am is dathúla í an uair is lú a</span>
<lb n="67"/><span>folach.  Atá mórán ag a mbí féachaint bhreá acu an tan a bhíd gafa</span>
<lb n="68"/><span>in éadach shaibhir, agus an uair a chuirid díobh an bláthdhíon sin</span>
<lb n="69"/><span>scinneann an bhean sciamhach chum siúil amhail do rin Juno le hIxion,</span>
<lb n="70"/><span>nár fhág sí aige ach pleidhce de scamall i bhfoirm mná le pógadh.</span>
<lb n="71"/><span>Má thaitníonn bean leat agus gur mhaith leat fios d'fháil an mbeadh sí</span>
<lb n="72"/><span>de nádúr comh maith is d'fhéachann sí, cuimhnigh ar theacht chuici ar</span>
<lb n="73"/><span>maidin an uair ná beidh <a héadach> uimpi, agus is aon in aghaidh</span>
<lb n="74"/><span>dheich nó do-ghéabhair do bhandé ar athrú cuma, agus an t-aingeal ag</span>
<lb n="75"/><span>a raibh aghaidh t'intinne (ar a róbhreáthacht) iompaithe i riocht gósta</span>
<lb n="76"/><span>nó sprid urláir.</span></p>
<lb n="77"/>
<lb n="78"/><p><span>Bí de ghnáth éadmhar leis an ógbhean a bheadh de shíor ag moladh a</span>
<lb n="79"/><span>geanmnaíochta, nó leis an mnaoi do bheadh ag craobhscaoileadh ar</span>
<lb n="80"/><span>dhrochbhearta a fir agus gan é do láthair, nó</span></p>
</div>
<pb n="3"/>
<div><lb n="81"/><p><span>baintreach do bheadh ag suirí led chuideachtain; óir an tan do bhíonn bean</span>
<lb n="82"/><span>ag moladh a geanmnaíochta is amhlaidh a bhíonn sí amhail fear siopa ag moladh a</span>
<lb n="83"/><span>chuid earraí ag iarraidh a bheith réidh leo, agus an bhean do nochtas</span>
<lb n="84"/><span>drochghníomhartha a fir, agus gan é láithreach, os comhair fir eile is</span>
<lb n="85"/><span>dearbh go ndéanfadh í féin do leathadh os comhair an fhir chéanna</span>
<lb n="86"/><span>gach uair do iarrfadh uirthi é, agus an tan do bheas baintreach ceanúil</span>
<lb n="87"/><span>ar do chuideachtain bí lándeimhneach gur tré rún do tharraingthe</span>
<lb n="88"/><span>chuici féin do bheidh sí agus muna mbeidh tú ar t'aireachas go maith</span>
<lb n="89"/><span>cuirfidh sí tú id bheathaidh.</span></p>
<lb n="90"/>
<lb n="91"/><p><span>Ná cuireadh aon tímtáisiún d'fhiachaibh ort piocadh suas le haon</span>
<lb n="92"/><span>mhnaoi ar an sráid, agus dá dtitfeadh amach go ndéanfá, bíodh súil</span>
<lb n="93"/><span>romhat agus súil id dhiaidh, mar an áit na mbeidh drúis ad tharraint</span>
<lb n="94"/><span>beidh dainséar ad leanúint.</span></p>
<lb n="95"/>
<lb n="96"/><p><span>Ná glac saint chum tabharthaistí mná óir níl iontu ach mar a churthaí breac</span>
<lb n="97"/><span>mar bhaidhte chum breith ar bhradán, agus an tan is dóigh leat bheith ag breith</span>
<lb n="98"/><span>lena tabharthaistí is amhlaidh a bheir ad chailliúint féin.</span></p>
<lb n="99"/>
<lb n="100"/><p><span>Gach duine do ghéabhthar le gaiste cealgshúileach na mban is amhlaidh a</span>
<lb n="101"/><span>bhíonn mar do bheadh cuil i neid duáin alla, mar a mbeadh sé ag</span>
<lb n="102"/><span>aireachas nó go bhfaigheadh é ar a shocracht chum a mharfa.</span></p>
<lb n="103"/>
<lb n="104"/><p><span>An té do sheirbheálfaidh drúis mná níl ann ach mar do bheadh monkey</span>
<lb n="105"/><span>ag duine uasal, óir ní bhíonn meas aige air ach an feadh a bheidh sé</span>
<lb n="106"/><span>ag súgradh len' eireaball.</span></p>
<lb n="107"/>
<lb n="108"/><p><span>Bí comh haireach ar conas a mhairfir ar striapaigh is do bheir ar conas</span>
<lb n="109"/><span>do choimeádfaidh tú ceann, óir le mairiúint ar cheann ní bhéarfaidh</span>
<lb n="110"/><span>tú aon ní, agus le ceann do choimeád caillfir gach ní.</span></p>
<lb n="111"/>
<lb n="112"/><p><span>Bíodh agó agat insa mhnaoi do bheidh róshaibhir de réir a comhrá féin,</span>
<lb n="113"/><span>óir an bhean a bhíonn ag síorthrácht ar ró-mhéid a foirtiúin agus</span>
<lb n="114"/><span>a saibhris is gnáthach gurb amhlaidh a bhíonn sé róghann.</span></p>
<lb n="115"/>
<lb n="116"/><p><span>Ná tuig go mbíonn gach aon bhean saibhir do chaitheann éadach breá,</span>
<lb n="117"/><span>óir is gnáth leo a maighdeanas do chur i ngeall chum a mórála do</span>
<lb n="118"/><span>choimeád suas.</span></p>
<lb n="119"/>
<lb n="120"/><p><span>Ná cuir dóchas rómhór i radharc d'fháil ar roinnt guiní nó watch</span>
<lb n="121"/><span>óir, mar b'fhéidir ná fuil iontu so ach bróga adharcacha chum tú a</span>
<lb n="122"/><span>tharraint chum do bhotúin.</span></p>
<lb n="123"/>
<lb n="124"/><p><span>Ná creid teastas aon duine ar fhoirtiún mná muna mbeidh aithne mhaith</span>
<lb n="125"/><span>agat air, óir ní curthar match ar a haghaidh go brách gan gríosaitheoirí.</span>
<lb n="126"/></p>
</div>
<pb n="4"/>
<div><lb n="127"/><p><span>Bí deimhneach dá spré, siúd go dtógfá a suáilcí ar chreidiúint,</span>
<lb n="128"/><span>ach an té do thógfaidh iad araon ar chreidiúint do-ghéabhaidh amach,</span>
<lb n="129"/><span>an tan a bheidh ródhéanach, ná beidh ceachtar díobh ar chreidiúint</span>
<lb n="130"/><span>aige.</span></p>
<lb n="131"/>
<lb n="132"/><p><span>Ná tóg ort síorghrá mná do tharraint ort le bheith ag tabhairt</span>
<lb n="133"/><span>tabharthaistí dhi, ar an abhar gach tabharthas do-bhéarfairse uait beid</span>
<lb n="134"/><span>ar ball i seilbh do chomhghráthóra; agus dá éamais sin is ait leo</span>
<lb n="135"/><span>tabharthaistí, agus má thugair mar thaithí dóibh é ní bheidh grá</span>
<lb n="136"/><span>acu dhuit ach an feadh do bheir ag tabhairt uait.</span></p>
<lb n="137"/>
<lb n="138"/><p><span>Ná creid grá ón mnaoi do thaispeánfadh sórt comharthaí grá agus</span>
<lb n="139"/><span>adéarfadh leat go mbeidís fírinneach, óir glacaid siad móráil ar</span>
<lb n="140"/><span>son grá a bheith dóibh, siúd gurb iad an mhuintear na mbeadh scorn</span>
<lb n="141"/><span>orthu 'na dtaobh do bheadh i ngrá leo.</span></p>
<lb n="142"/>
<lb n="143"/><p><span>Ná glac meas rómhór ort féin de dheasca bladaireacht mná agus ná tóg</span>
<lb n="144"/><span>a moladh mar chomhartha grá, mar níl ann ach cuid den chorr-ghliocas,</span>
<lb n="145"/><span>ar an abhar is amhlaidh a bhíd na mná glioca amhail cruinnrialaitheoir,</span>
<lb n="146"/><span>bíd ag síorbhladaireacht leis an muintear is mó na mbíd ar tí <díobhála a></span>
<lb n="147"/><span>dhéanamh dóibh.</span></p>
<lb n="148"/>
<lb n="149"/><p><span>Ná cuireadh aon bhean artha dhuit de dhroim a léir-theangthaí, óir is</span>
<lb n="150"/><span>mó duine a bhíonn go prasbhriathrach ar róbheagán tairbhe.</span></p>
<lb n="151"/>
<lb n="152"/><p><span>Ná tuig agat féin gur móide rialtacht mná cuir suas duit ar do chéad</span>
<lb n="153"/><span>iarracht, óir is amhlaidh a bhíd amhail cathair do bheadh i bhforéigean,</span>
<lb n="154"/><span>seasóid siad roinnt iarracht agus fá dheoidh tiocfaid siad aduas agus</span>
<lb n="155"/><span>géillfid siad ar théarmaí réasúnta.</span></p>
<lb n="156"/>
<lb n="157"/><p><span>Bíd roinnt de na mná amhail cathair láidir nach féidir iad do thógáil</span>
<lb n="158"/><span>ach ar aon tslí amháin, agus muna bhfaighe tú an tslí sin amach go</span>
<lb n="159"/><span>hachomair, glac foighne, agus má thaitnír léi cuirfidh sí féin ar an</span>
<lb n="160"/><span>slí gcóir tú.</span></p>
<lb n="161"/>
<lb n="162"/><p><span>An tan a dhéanfadh bean drochbheathach do dheacracha do réiteach, níl</span>
<lb n="163"/><span>ann ach le mian deimhnitheach go réiteofása broid a drúise.  Is amhlaidh</span>
<lb n="164"/><span>a thomhaiseann sí a carthanas let acfainnse.  Leathfaidh sí a sparánchordaí</span>
<lb n="165"/><span>chum tú a choinneáil suas it uireaspaí, cuir i gcás go rachfá i bponc</span>
<lb n="166"/><span>róchruaidh chum réachan ar a deacracha, <ach> bí deimhnitheach ná beidh sí</span>
<lb n="167"/><span>'na seirbhíseach agat ach an fhaid do bheirse id sclábhaí aicise.</span></p>
<lb n="168"/>
<lb n="169"/><p><span>An té do bhíonn 'na stail aige striapaigh bíonn sé 'na sheirbhíseach</span>
<lb n="170"/><span>ag an ndonas agus 'na churadh chosanta ar olc duine eile, 'na mheatach i</span>
<lb n="171"/><span>ngach dea-shlí agus gach lá ag tuilleamh na mallachta dhó féin.</span></p>
<lb n="172"/>
<lb n="173"/><p><span>Ná cuireadh aon bhean lena cuid cluanaireacht ná praschéille</span></p>
</div>
<pb n="5"/>
<div><lb n="174"/><p><span>d'fhiachaibh ort í a ghráú, dá bhrí má bhíonn sí ciallmhar a daothain chum</span>
<lb n="175"/><span>tímtáisiún do chur ort, is fíor go mbeidh sí glic a daothain chum</span>
<lb n="176"/><span>tú a mhealladh.</span></p>
<lb n="177"/>
<lb n="178"/><p><span>Ná fulaing tú a theanntú aige mnaoi do bheadh ró-fhríálta 'na cuid</span>
<lb n="179"/><span>deischainte, óir an bhean a bheadh róchúramach ag taispeánadh a</span>
<lb n="180"/><span>hiompair is amhlaidh a bhíonn sí amhail do bheadh gráthóir na mbeadh</span>
<lb n="181"/><span>mórán cúraim uirthi, agus bé ar bith do bheidh socair leat i measc</span>
<lb n="182"/><span>cuideachtan beidh mórán níos socra san áit ná beidh ach dís i</span>
<lb n="183"/><span>bhfochair a chéile.</span></p>
<lb n="184"/>
<lb n="185"/><p><span>Ná tuig agat féin go dtabharfadh claonfhéachaint grámhar mná teideal</span>
<lb n="186"/><span>duit chum dul 'na sciortaí, ar an abhar is féidir leo féachaint ar</span>
<lb n="187"/><span>thaobh díobh agus a gcroí a bheith ar thaobh eile.</span></p>
<lb n="188"/>
<lb n="189"/><p><span>Ná bíodh tnúth agat le haon dea-iompar ó mhnaoi a níos mó ná mar</span>
<lb n="190"/><span>do thaispeáanann sí, óir atá sé de shlí acu, de dhroim oidhreachta</span>
<lb n="191"/><span>an chorr-ghliocais, go gcuirid an taobh is fearr amach de ghnáth.</span></p>
<lb n="192"/>
<lb n="193"/><p><span>Má bhíonn tú i ngrá tabhair aire conas a theilgfidh tú do rún, de</span>
<lb n="194"/><span>bhrí an t-iasc a bhíonn ag síorshúgradh timpeall an bhaidhte taispeánann</span>
<lb n="195"/><span>sé a bheith toilteanach lena ghabháil.</span></p>
<lb n="196"/>
<lb n="197"/><p><span>Ná húsáid do neart chum pléisiúir <do> na mná breátha ná t'aimsir</span>
<lb n="198"/><span>ná do chuid airgid chum riartha ar a n-antoil, ach pós bean gheanmnaí</span>
<lb n="199"/><span>de threabhchas mhaith agus foirtiún nó spré chothrom aici, agus má</span>
<lb n="200"/><span>ghní tú sin níl aon chontúirt ná go mbeir ar do shocracht.</span></p>
<lb n="201"/>
<lb n="202"/><p><span>An Dara Caibideal.</span>
<lb n="203"/><span>De Mhíchoinníoll nó de Dhíomuaineas na mBan.</span></p>
<lb n="204"/>
<lb n="205"/><p><span>Bé ar bith bean do thabharfadh suas a bandacht chum toile duine eile</span>
<lb n="206"/><span>do chomhlíonadh ní bheidh aon scrupall uirthi an fhríáltacht chéanna</span>
<lb n="207"/><span>do dhéanamh le haon fhear chum pléisiúir di féin, óir is beag de</span>
<lb n="208"/><span>mhná na mbíonn grá comh gonta 'na gcroí gur mó an grá do bheadh acu</span>
<lb n="209"/><span>d'fhear ná dhóibh féin.  Dá bhrí sin an bhean do chaillfeadh a</span>
<lb n="210"/><span>creidiúint i gcomhair do thoilese do chomhlíonadh cuirfidh sí do ghrása</span>
<lb n="211"/><span>fána cosaibh d'fhonn í féin do shásamh, agus an bhean a dhéanfadh</span>
<lb n="212"/><span>gach ní díobh so ní féidir léi a bheith díleas.</span></p>
<lb n="213"/>
<lb n="214"/><p><span>Ná cuir do mhuinín insa mhnaoi do chaill a honóir, ar an abhar an bhean</span>
<lb n="215"/><span>do chaill a creidiúint is deimhin ná fuil aon ní eile aici chum</span>
<lb n="216"/><span>seasaimh air chum a bheith díleas.  Is amhlaidh a mhaireann</span></p>
</div>
<pb n="6"/>
<div><lb n="217"/><p><span>dílseacht ar gheanmnaíocht, agus ise do chaillfeadh a geanmnaíocht níl</span>
<lb n="218"/><span>ní ar bith eile aici do chuirfeadh d'fhiachaibh uirthi dílseacht do choimeád.</span></p>
<lb n="219"/>
<lb n="220"/><p><span>An bhean nar mó a thaitníonn a hantoil léi ná a bandacht beidh sí</span>
<lb n="221"/><span>díleas dá drúis agus ní dhuitse.</span></p>
<lb n="222"/>
<lb n="223"/><p><span>Níl ní san mbith is mó a tharraingíonn grá fir ar mhnaoi ná dóchas</span>
<lb n="224"/><span>go mbeidh sí díleas dó, ach is fearr dhó a thuigsint a beith</span>
<lb n="225"/><span>bunoscionn, dá bhrí má ghní sé sin ní féidir léi é a mhealladh.</span>
<lb n="226"/><span>Atá 'fhios aige na mná gur mó an cion agus an meas a bheadh ag na fir</span>
<lb n="227"/><span>ar iad a bheith díleas ná ar aon chuid eile dá mbandacht, ach atá sé</span>
<lb n="228"/><span>de bhith aige na mná corr-ghlioca go meallfaid sinn insa ní is mó na</span>
<lb n="229"/><span>mbeidh ár muinín.</span></p>
<lb n="230"/>
<lb n="231"/><p><span>Níl aon ní níos scannalaí ná striapach do choinneáil, dá bhrí í</span>
<lb n="232"/><span>sin do choimeádfairse coimeádfaidh sí sin stail eile má fhéadann,</span>
<lb n="233"/><span>mar beidh an oiread mórchroíúlacht inti chum a bheith 'na máistreás</span>
<lb n="234"/><span>ar dhuine eile is do bheadh ionatsa chum a bheith id mháistir uirthise;</span>
<lb n="235"/><span>agus an té nar dóigh leis go mbeidh bean díleas dó ar son a cosnaimh</span>
<lb n="236"/><span>is amhlaidh a bhíonn 'na choirpeoir dó féin agus 'na rí-óinmhid ag</span>
<lb n="237"/><span>a mháistreás.</span></p>
<lb n="238"/>
<lb n="239"/><p><span>Ná cuir iomarca dóchais i mbean phósta, dá bhrí an bhean ná beidh</span>
<lb n="240"/><span>díleas dá fear féin is fíor ná beidh sí amhlaidh dhuitse.</span></p>
<lb n="241"/>
<lb n="242"/><p><span>An bhean do bheadh pósta agus do réiteodh le fear eile chum a bleathach</span>
<lb n="243"/><span>pise do bhualadh, go dearbh is fíor go mbíonn comh díleas leis an</span>
<lb n="244"/><span>mbean do bhí aige Monsieur Ragoue do bhí díleas don tslua.</span></p>
<lb n="245"/>
<lb n="246"/><p><span>Má bhíonn bean phósta 'na striapaigh, le í a thriail níos géire</span>
<lb n="247"/><span>bíonn sí claonbheartach, óir an bhean na mbíonn a fear féin aici dá</span>
<lb n="248"/><span>mhealladh gach aon lá, is fíor go meallfadh sí a journeyman ar a socracht.</span></p>
<lb n="249"/>
<lb n="250"/><p><span>Ar ghrá bithbhuan do sheasaíonn dílseacht, agus gan an díl<s>eacht ní</span>
<lb n="251"/><span>bhíonn an grá buantseasmhach fá a mbí an bun falsa.</span></p>
<lb n="252"/>
<lb n="253"/><p><span>Ná bí díleas d'aon bhaineannach ach bean, óir má bhíonn tú meallfair</span>
<lb n="254"/><span>tú féin.</span></p>
<lb n="255"/>
<lb n="256"/><p><span>Ná bíodh súil agat le dílseacht ó spairntheoir striapaí, nó má bhíonn</span>
<lb n="257"/><span>meallfar tú mar an gcéanna.</span></p>
<lb n="258"/>
<lb n="259"/><p><span>Ná creid briathra na mná do chaill a geanmnaíocht, ach creid an</span>
<lb n="260"/><span>mhalairt, óir labhrann sí bunoscionn.</span></p>
<lb n="261"/>
<lb n="262"/><p><span>Má cheanglann tú muintearas le mnaoi, gach ní do dhéanfaidh sí dhuit</span>
<lb n="263"/><span>ná bíodh ann ach mar do thuillfir, agus má bhíonn sí díleas duit,</span>
<lb n="264"/><span>is ní é nach raibh súil agat leis.</span>
<lb n="265"/></p>
</div>
<pb n="7"/>
<div><lb n="266"/><p><span>Ná tuig go mbeadh bean folláin don té na ligfeadh sí uirthi cion mór do</span>
<lb n="267"/><span>bheith <aici> air, mar an té is mó do bheadh sí do mhealladh is leis is</span>
<lb n="268"/><span>soilbhre do bheadh sí. Ná tuig go mbíonn gach aon bhean 'na maighdin do bhíonn</span>
<lb n="269"/><span>ag síorthrácht ar a maighdeanas, mar iad uile na ndearna mná dhíobh do ligfidís</span>
<lb n="270"/><span>orthu a bheith 'na maighdeana.</span></p>
<lb n="271"/>
<lb n="272"/><p><span>Má bhíonn tú mór le bean fir eile agus go ndéarfaidh sí leat nach</span>
<lb n="273"/><span>aithnid di aon fhear ach a fear féin agus tusa, ná creid a briathra, óir</span>
<lb n="274"/><span>móideoidh agus dearbhóidh dá fear nach eol di fear eile san mbith ach</span>
<lb n="275"/><span>é féin amháin.</span></p>
<lb n="276"/>
<lb n="277"/><p><span>Ná creid focal ón mnaoi adéarfadh go mbeadh sí lándíleas, buantseasmhach,</span>
<lb n="278"/><span>óir dearbhóidh sí ar son a macántacht do láthair an té ler chiontaigh sí.</span></p>
<lb n="279"/>
<lb n="280"/><p><span>Ná gráigh aon bhean agus gan a fear do láthair, mar níl ann ach mar a</span>
<lb n="281"/><span>stopfá bearna do dhuine eile ná géabhadh a bhuíochas leat; agus cuimhnigh</span>
<lb n="282"/><span>an tan a thiocfaidh an fear isteach go gcaithfirse teitheadh.</span></p>
<lb n="283"/>
<lb n="284"/><p><span>Má bhíonn tú i ngrá le bean coinnibh t'aigne agat féin; sásaimh í</span>
<lb n="285"/><span>le briathra milse ach ná nocht do phaisiún, agus mar sin, led bhainistí,</span>
<lb n="286"/><span>b'fhéidir dhuit í do mháistríocht, ar an abhar da neosfá do ghrá ó</span>
<lb n="287"/><span>thúis go mbeifeá fána cosaibh mar sheirbhíseach.</span></p>
<lb n="288"/>
<lb n="289"/><p><span>Tomhais grá mná lena héadmhaireacht, óir is leis an té is mó a bhíonn sí</span>
<lb n="290"/><span>i ngrá is mó a bhíonn sí ag éad agus is leis an té is mó a bhíonn sí i ngrá</span>
<lb n="291"/><span>is mó a bhíonn sí i ndíograis.</span></p>
<lb n="292"/>
<lb n="293"/><p><span>Bí éadmhar leis an mbean ná beidh éadmhar leat, óir an bhean ná beidh éadmhar</span>
<lb n="294"/><span>leat ní bheidh sí i ngrá leat ná díleas duit.</span></p>
<lb n="295"/>
<lb n="296"/><p><span>Gach bean ba mhaith leat do choinneáil díleas duit freagair do gach</span>
<lb n="297"/><span>dóchas a bheidh aici ionat, dá bhrí má thugann tú an fhaillí is lú</span>
<lb n="298"/><span>inti atá do chluiche ar pointe a chailliúna.</span></p>
<lb n="299"/>
<lb n="300"/><p><span>Bíodh súil aireachais agat ar an mnaoi na mbeifeá i ngrá léi.  Ná</span>
<lb n="301"/><span>lig ort dabht do bheith agat 'na geanmnaíocht, nó má ligir beidh sí</span>
<lb n="302"/><span>ag baint trialacha as do chreideamh.</span></p>
<lb n="303"/>
<lb n="304"/><p><span>An bhean do phógfadh a fear os comhair daoine is gnáth go mbíonn a súile ar</span>
<lb n="305"/><span>an té a phógfadh sí san uaigneas, agus an bhean do phógfadh i bpoiblíocht</span>
<lb n="306"/><span>agus in uaigneas is cuma léi cá bpógfadh sí.</span></p>
<lb n="307"/>
<lb n="308"/><p><span>Toghaibh dhuit féin bean dhiaga mar cosnaíonn diagacht discréid, agus</span>
<lb n="309"/><span>discréid bandacht, agus bandacht náire, agus náire grá, agus grá</span>
<lb n="310"/><span>dílseacht.</span></p>
<lb n="311"/>
<lb n="312"/><p><span>Do-ghní míchoinníoll do bheith i mnaoi an pósadh amhail sceach</span></p>
</div>
<pb n="8"/>
<div><lb n="313"/><p><span>ar a bhfásann mórán deilgne géara, agus do-ghní míchoinníoll i bhfear an</span>
<lb n="314"/><span>bhean míchoinníollach, agus do-ghní bean mhíchoinníollach an fear</span>
<lb n="315"/><span>'na ghnáthchocól.</span></p>
<lb n="316"/>
<lb n="317"/><p><span>Ná tabhair iontaoibh le fear ar bith i bhfochair do mhná aige baile</span>
<lb n="318"/><span>agus tú féin amuigh, agus ná hiarr ar do bhráthair í a choimeád agus</span>
<lb n="319"/><span>gan tú do láthair, óir déanfaidh an chaoi agus an síoriarratas bua</span>
<lb n="320"/><span>do bhreith ar an gcroí is cróga san mbith bhraonaigh.</span></p>
<lb n="321"/>
<lb n="322"/><p><span>Ná beir aon fhear leat go nuig do mháistréas má bhíonn cion agat féin</span>
<lb n="323"/><span>uirthi, dá bhrí má bhíonn sí ceanúil ort gur róthaitneamhach a ghéabhaidh sí</span>
<lb n="324"/><span>do bhráthair chuici ar do shonsa.</span></p>
<lb n="325"/>
<lb n="326"/><p><span>Atá mórán ban do bhíonn fuar de nádúr, agus go háirithe an mhuintear a béarthar</span>
<lb n="327"/><span>faoi phlainéid fuar na ré; ach cuimhnigh ar an seanfhocal i gciall</span>
<lb n="328"/><span>fhoirmdhlitheach, nach fuil aon ní fán ngealaigh nach féidir do iompó.</span></p>
<lb n="329"/>
<lb n="330"/><p><span>Is mór an mhaith a bheith díleas, agus má bhíonn duine ar a chontráil níl ann</span>
<lb n="331"/><span>ach olc dainséarach; an bhean do thréigfeadh an chéad ní agus do leanfadh an</span>
<lb n="332"/><span>dara ní, ní ceart í a ghráú ná ionchaibh do thabhairt léi.</span></p>
<lb n="333"/>
<lb n="334"/><p><span>Is maith an ní bheith ciallmhar, agus is ciallmhar an ní bheith fírinneach,</span>
<lb n="335"/><span>agus is fírinneach an ní a bheith díleas.</span></p>
<lb n="336"/>
<lb n="337"/><p><span>An Treas Caibideal.</span>
<lb n="338"/><span>De Ghrá na mBan.</span></p>
<lb n="339"/>
<lb n="340"/><p><span>Is urasa grá mná do tharraint ach is deacair é do choinneáil.  Do ba</span>
<lb n="341"/><span>usa dhuit creidiúint a chur fá chois agus bean gheanmnaí do tharraint</span>
<lb n="342"/><span>chum do thoile ná a chur d'fhiachaibh uirthi a bheith díleas duit.</span></p>
<lb n="343"/>
<lb n="344"/><p><span>Ag so an ní atá go coiteann in aigne na mban, mar atá, an uair do</span>
<lb n="345"/><span>chlaonaid chum antoile an fhir go n-imíonn an grá do bhí aige díbh,</span>
<lb n="346"/><span>agus an meas do bhí aige ar a bpearsain roimhe sin go laghdaíonn sé ó</span>
<lb n="347"/><span>do íslíodar iad féin chum a thoile, agus de dhroim na tuigseana sin</span>
<lb n="348"/><span>tarraingeoidh sí a mianaibh do leataoibh uait agus druidfidh le fear eile</span>
<lb n="349"/><span>na mbeidh meas maith <aige> ar a geanmnaíocht, óir níl ní ar bith níos</span>
<lb n="350"/><span>cinnte ná go bhfaighid na mná do mealltar mórán pléisiúir i mealladh</span>
<lb n="351"/><span>daoine eile; agus tusa do mheallfadh tabhair aire ar eagla go meallfaí tú.</span></p>
<lb n="352"/>
<lb n="353"/><p><span>Bíonn grá maighdine neamhchiontach agus buantseasmhach mar</span></p>
</div>
<pb n="9"/>
<div><lb n="354"/><p><span>a geanmnaíocht. Bíonn grá bean phósta ceart, lán-tsoilbhir, muinteartha; agus</span>
<lb n="355"/><span>bíonn grá striapaí drúisiúil, díbheirgeach.</span></p>
<lb n="356"/>
<lb n="357"/><p><span>Má bhíonn tú id ghráthóir aige mnaoi agus gur mhaith leat coinneáil</span>
<lb n="358"/><span>amhlaidh, caithfir a bheith dícheallach chum í do shásamh agus a bheith</span>
<lb n="359"/><span>ar garda chum í a chosaint ó chomhghráthóirí, nó muna ndéanfair sin</span>
<lb n="360"/><span>is amhlaidh a bheidh do chailín amhail feadán pléascáin: cuirfid<h> an</span>
<lb n="361"/><span>piléar déanach an rith ar an gcéad philéar.</span></p>
<lb n="362"/>
<lb n="363"/><p><span>Ná cuir tú féin in oiriúint don mhnaoi do bheadh go géar i ngrá riot,</span>
<lb n="364"/><span>óir má ghní tú agus go bhfaighidh sí do ghrása ag méadú fuarfaidh</span>
<lb n="365"/><span>sí a cuid féin le ródheimhneacht as do chuidse.</span></p>
<lb n="366"/>
<lb n="367"/><p><span>Dá dtitfeadh amach dhuit grá mná a tharraint ort agus gur mhaith leat</span>
<lb n="368"/><span>coinneáil suas léi ann, bí luathchuardach dá féachaint go mion minic,</span>
<lb n="369"/><span>de bhrí go mbíonn cuid de na mnáibh comh luathintinneach sin go n-imeodh</span>
<lb n="370"/><span>a gcuimhne dhíot dá bhfanfá seachtain as a radharc.</span></p>
<lb n="371"/>
<lb n="372"/><p><span>Atá cheithre séasúir i ngrá mná, amhail bliain, .i. an t-earrach, an</span>
<lb n="373"/><span>samhradh, an fómhar, agus an geimhreadh.  Tosnaíonn sé le mian te agus</span>
<lb n="374"/><span>beathaíthear chum a bheith níos teo é le tarraingtheoireacht caoin an</span>
<lb n="375"/><span>ghráthóra nó go dtagann sé chum fómhair i searcmhian do bheith</span>
<lb n="376"/><span>lánaibidh, ach an tan a bheidh toradh a grá aibidh agus é baileach aici,</span>
<lb n="377"/><span>is gearr go mbraithfidh tú roinnt de chruaghaothaibh agus comharthaí</span>
<lb n="378"/><span>fuara an gheimhridh chugat.</span></p>
<lb n="379"/>
<lb n="380"/><p><span>Leanfaidh grá mná náireacht dhíot ar feadh d'iompróir tú féin go</span>
<lb n="381"/><span>maith, ach grá mná do chaill a geanmnaíocht ní bheidh sé aici dhuit</span>
<lb n="382"/><span>ach an feadh a bheidh tú idir í agus Bugabus an púca.</span></p>
<lb n="383"/>
<lb n="384"/><p><span>Gráigh bean go meonach do ghráfaidh tú go hiomarcach, ar an abhar is</span>
<lb n="385"/><span>gairid go dtiocfaidh a paisiún sin aduas comh héadrom led ghrá-sa; agus</span>
<lb n="386"/><span>ansin beidh buntáiste agat uirthi, <mar>, ó choimeád an ghrá bhig de</span>
<lb n="387"/><span>shíor taispeánann sé nádúr díleas, buantseasmhach agus féachfaidh</span>
<lb n="388"/><span>sé muinteartha, so-ranna, an uair do thaispeánfaidh an grá do laghdaíonn</span>
<lb n="389"/><span>chum an mheoin bhig, sleamhain, faillítheach; agus dá éamais sin, an té</span>
<lb n="390"/><span>do róghráfaidh bean is urasa leis grá lag a bheith dó féin.</span></p>
<lb n="391"/>
<lb n="392"/><p><span>Ná bíodh aon tseasamh agat ar ghrá mná mímhacánta mar níl ann ach</span>
<lb n="393"/><span>slat chum do ghrodbhuailte; atá a searc fuinte ar measc a drúise agus ní</span>
<lb n="394"/><span>bhfaighir an chéad ní a bheith díleas duit gan tú a bheith díleas don</span>
<lb n="395"/><span>dara ní, agus sul do bheinnse amhlaidh sin do thógfainn orm a bheith</span>
<lb n="396"/><span>leathach le pianta Sysiphus .i. athach mór atá i bhfogas do bhrogaibh</span>
<lb n="397"/><span>ifrinn, agus is amhlaidh tá ar mullach</span></p>
</div>
<pb n="10"/>
<div><lb n="398"/><p><span>haille agus bulla mór cloiche ró-ábhal, lántrom aige, agus an tan do</span>
<lb n="399"/><span>ligeann an chloch uaidh ní stadann go dul go bun na haille di, agus ritheann</span>
<lb n="400"/><span>'na diaidh go mbeireann ar a ghualainn suas arís í, agus is í sin <a> úid<h></span>
<lb n="401"/><span>agus <a> obair de ghnáth.</span></p>
<lb n="402"/>
<lb n="403"/><p><span>Ná deimhnigh do ghrá do mhnaoi le leabhraibh ná le móide, óir má</span>
<lb n="404"/><span>ghní tú is dóigh léi gur cheanglais ort féin a bheith i ngrá léi</span>
<lb n="405"/><span>go síoraí, agus is cuma léise créad do dhéanfaidh sí féin ó tá</span>
<lb n="406"/><span>do ghrása ceangailte aici fád láimh agus fád mhóide.  Cuir i gcás</span>
<lb n="407"/><span>go mbeadh searc agat do mhnaoi agus go ndeimhneodh sí dhuit lena briathra</span>
<lb n="408"/><span>bithbhlasta agus lena géar-eadarghuíonna a bheith go súile i ngrá riot,</span>
<lb n="409"/><span>ná bíodh so 'na sheanóráid dhuitse le hathscríobhadh, óir má thugann</span>
<lb n="410"/><span>tusa na móide céanna agus go ngéabhair in aon tslí bunoscionn léi,</span>
<lb n="411"/><span>siúd go mbeadh sí ag féachaint ar an bhfear ba ionúin léi, beidh sí</span>
<lb n="412"/><span>go líofa, luath-theangthach agus a béal amhail claibín muilinn ag</span>
<lb n="413"/><span>casachán riotsa ar son do chuid éithigh.</span></p>
<lb n="414"/>
<lb n="415"/><p><span>Dá dtitfeadh amach go mbeifeá id ghrá aige bean nach féadfá a phósadh,</span>
<lb n="416"/><span>agus ar a shon sin gur mhaith leat í a dhíon fád thearmainn féin anois</span>
<lb n="417"/><span>agus arís, meall uaithi led chluanaireacht an méid d'fhéadfair, óir</span>
<lb n="418"/><span>dá mhéid a mheallfair uaithi is móide a cion ort é, mar ní scarfaidh</span>
<lb n="419"/><span>sí go réidh leis an ní a fuair sí go daor, agus dá mhéid do cheannóidh</span>
<lb n="420"/><span>sí tú is daoiride an meas a bheidh aici ort é.</span></p>
<lb n="421"/>
<lb n="422"/><p><span>Is mór an trua grá mná óige.  Is mór is fiú grá mná pósta agus ní</span>
<lb n="423"/><span>cóir trua ná meas a bheith ar ghrá striapaí, dá bhrí go mbeadh grá</span>
<lb n="424"/><span>aici don té do réiteodh deacracha a drúise.</span></p>
<lb n="425"/>
<lb n="426"/><p><span>Ná cuir coráiste ar bhean fir eile chum tú a ghráú óir is amhlaidh</span>
<lb n="427"/><span>a thosnaíonn sé le drúis, curthar ar aghaidh é le hantoil, agus</span>
<lb n="428"/><span>críochnaíthear é le dainséar.</span></p>
<lb n="429"/>
<lb n="430"/><p><span>Is aicíd grá do théann tar gach cruagáil le deacracht é a leigheas,</span>
<lb n="431"/><span>agus an té bheas 'na liaigh air is féidir leis a rogha pá d'éileamh;</span>
<lb n="432"/><span>agus dá bhrí sin, a léitheoir, féach go cruinn ar conas do thitfir i</span>
<lb n="433"/><span>dtrioblóid leis an aicíd doleighis, mórpháúil so, agus chum go</span>
<lb n="434"/><span>dtabharfá aire níos cruinne dom chomhrá féach an cúpla rann so:</span></p>
<lb n="435"/>
<lb n="436"/><p><span>Ansacht mná go brách ná cloíodh do chiall,</span>
<lb n="437"/><span>is fann a ngrá 'sis fánach síleach iad,</span>
<lb n="438"/><span>dream atá le háille ón nDíle riamh,</span>
<lb n="439"/><span>'sis cam an fáth ler táthadh croí 'na gcliabh.</span></p>
<lb n="440"/>
<lb n="441"/><p><span>Is meabhlach, ráiteach, gáifeach, maoifeach iad;</span>
<lb n="442"/><span>mo cheann de phrás, dá ndáileadh míle bliain</span></p>
</div>
<pb n="11"/>
<div><lb n="443"/><p><span>ar mheabhradh an fháidh, 'sa dtáine 'dhraoithe riamh,</span>
<lb n="444"/><span>ar mheall na mná ní thráchtfaimis a dtrian.</span></p>
<lb n="445"/>
<lb n="446"/><p><span>Grá diaga do-ghní compord do na haingil,</span>
<lb n="447"/><span>grá daonna do-ghní sólás na ndaoine,</span>
<lb n="448"/><span>grá nádúrtha, slabhra an tsaoil,</span>
<lb n="449"/><span>agus grá drúisiúil, máthair an mhífhoirtiúin.</span></p>
<lb n="450"/>
<lb n="451"/><p><span>Is é ár ndiúité grá a bheith dár mnaoi agus is é ár mbuntáiste</span>
<lb n="452"/><span>grá a bheith dár gcaraid, ach má bhíonn grá againn do bhean</span>
<lb n="453"/><span>drochbheartach níl ní ar bith is mó dainséar ná é.</span></p>
<lb n="454"/>
<lb n="455"/><p><span>An Ceathrú Caibideal.</span>
<lb n="456"/><span>De Mhailís agus Dhíbheirg na mBan.</span></p>
<lb n="457"/>
<lb n="458"/><p><span>De gach uile phaisiún níl san mbith aon ní is mó do chontrálann ar</span>
<lb n="459"/><span>aigne shoilbhir ná díbheirg, agus caochann sé réasún duine comh mór</span>
<lb n="460"/><span>sin go ngluaiseann sé tré bhuile a urchóide i gcoinne an dainséir i</span>
<lb n="461"/><span>ndóigh oilc do dhéanamh dá namhaid. Atá síol nimhiúil an phaisiúin curtha,</span>
<lb n="462"/><span>ó nádúr, i measc lotghrá na mban (amhail do-ghní an fíon is fearr an tan a</span>
<lb n="463"/><span>hiompaíthear é an bhinéigre is géire) agus é comh hiomarcach sin 'na</span>
<lb n="464"/><span>gcineál, ó phréimh dhúchais, gur cuma leo créad do-ghníd ach go gcuirfeadh</span>
<lb n="465"/><span>siad i gcrích an mhailís do bhíonn 'na ngoile agus i gceartlár a gcroí; agus</span>
<lb n="466"/><span>atáid siad comh luathintinneach sin gur minic a thagann dearmad chum bheith 'na</span>
<lb n="467"/><span>dháiríribh, ar chor go gcaithid iad féin lena gcuid drochamhrais agus</span>
<lb n="468"/><span>lagthuigseana chum meas bunoscionn do bheith ar a ngráthóirí; agus</span>
<lb n="469"/><span>cuirid a n-amhras éadmhar féin i bhfórsa go minic mar d<h>eimhinbheartaibh,</span>
<lb n="470"/><span>agus géaraíd siad a ngrá chum díbheirge ró-ábhail gan chúis, ag iompó 'na</span>
<lb n="471"/><span>ndeargnamhaid in aghaidh na bhfear do ghrádar roimhe sin, gan luach</span>
<lb n="472"/><span>feoirlinge de chúis ach de dhroim gur dóigh leo go mbíonn díomuíochas acu</span>
<lb n="473"/><span>orthu, agus is dóigh liom gur de dhroim na haigne tréna chéile sin do bheith</span>
<lb n="474"/><span>aige na mná do bhíd a níos tugtha do mhailís agus do dhíbheirg ná na fir.</span></p>
<lb n="475"/>
<lb n="476"/><p><span>Dá bhrí sin ná glac saint chum grá mná do tharraint ort ach an bhean</span>
<lb n="477"/><span>na mbeifeá sásta léi, óir an fhaillí is rólú do-bhéarfair inti</span>
<lb n="478"/><span>tógfaidh sí é 'na dhíomuíochas rómhór id choinne.</span></p>
<lb n="479"/>
<lb n="480"/><p><span>Deighleáil le bean dhíbheirgeach amhail do dhéanfá le sórt</span></p>
</div>
<pb n="12"/>
<div><lb n="481"/><p><span>arm tine ar a nglaoitear sa Bhéarla handgrenado: an tan a thabharfair</span>
<lb n="482"/><span>tine dhá priment caith uait í ar eagla go bpléascfadh chum do dhamáiste.</span></p>
<lb n="483"/>
<lb n="484"/><p><span>Ná bíodh muintearthas agat leis an mnaoi dár chuiris fearg roimhe sin</span>
<lb n="485"/><span>ar eagla a beith beachúil agus go gcealgódh tú lena heireaball.</span></p>
<lb n="486"/>
<lb n="487"/><p><span>An bhean do bhí anallaid i ngrá riot agus ansin do iompaigh 'na namhaid</span>
<lb n="488"/><span>dhuit féach uirthi de ghnáth chum a bheith mar sin; ná mealladh sí tú</span>
<lb n="489"/><span>lena palámhaireacht in aon tslí na dtiocfá ina caoi chum do ghortaithe;</span>
<lb n="490"/><span>óir mná, cé go ligid orthu an t-olc do-níthear dóibh do dhearmad is</span>
<lb n="491"/><span>maith do chuimhníd air an tan a thagann sé 'na slí díbheirg do</span>
<lb n="492"/><span>dhéanamh ar a shon.</span></p>
<lb n="493"/>
<lb n="494"/><p><span>Ná déin puinn braith ar chumann mná do bheadh i ngrá riot go</span>
<lb n="495"/><span>héagmhaiseach, óir is amhlaidh a bhíd amhail leann má bhíonn rómhilis,</span>
<lb n="496"/><span>is luaithide a ghéaróidh sé é.</span></p>
<lb n="497"/>
<lb n="498"/><p><span>Ná tuig it aigne go dtabharfadh mímheas mná dímrí dhuit ná a</span>
<lb n="499"/><span>féachaint shoilbhir réasún maith dhuit ar í a bheith i ngrá riot, de</span>
<lb n="500"/><span>bhrí gach uair a bhíonn an ghrian fé scamall ná ciallaíonn sé</span>
<lb n="501"/><span>drochaimsir, ach b'fhéidir an uair is lonraí do shéidfeadh a sáinníní</span>
<lb n="502"/><span>go mbeadh an cith i ngar dhúinn; ar an gcuma chéanna do na mná, is</span>
<lb n="503"/><span>féidir leo a n-aigne d'aistriú amhail a dhéanfadh cleití péacóige</span>
<lb n="504"/><span>lá gréine athrach datha.</span></p>
<lb n="505"/>
<lb n="506"/><p><span>Is amhlaidh a bhíonn grá mná mar a bheadh bhinéigre do rachadh chum</span>
<lb n="507"/><span>seandacht agus nach féidir a thabhairt tar ais gan bheith róghéar go</span>
<lb n="508"/><span>bithbhuan.</span></p>
<lb n="509"/>
<lb n="510"/><p><span>Níl ní ar bith is díbheirgí ná bean má dhéintear éagóir ar bith uirthi,</span>
<lb n="511"/><span>agus is mar gheall air sin a d'ordaigh an file mná do thoghadh seoch</span>
<lb n="512"/><span>fearaibh chum Furies a dhéanamh díobh.</span></p>
<lb n="513"/>
<lb n="514"/><p><span>Is beannaithe an ní grá mná geanmnaí, ach má cailltear é aon uair</span>
<lb n="515"/><span>amháin tré dhíomuíochas, do-ghéabhair amach <go> gcoimeádfaidh sí</span>
<lb n="516"/><span>mailís bhuan duit in ionad an ghrá ná féadfadh d'fhulang buan 'na croí.</span></p>
<lb n="517"/>
<lb n="518"/><p><span>Seachain an bhean do bheadh 'na namhaid agat, óir gach am do chífidh tú</span>
<lb n="519"/><span>corróidh a fionnfadh amhail cat agus cuirfidh ar gcuimhne dhi a bheith</span>
<lb n="520"/><span>ar a tapa insa rún díbheirge atá i dtaisce aici i gcónaí fád chomhair.</span></p>
<lb n="521"/>
<lb n="522"/><p><span>Atá paisiún mná díbheirgeach, fraochaí, feargach, agus ní thuigim</span>
<lb n="523"/><span>go bhfuil aon leigheas níos fearr chum é a scaipeadh ná bladaireacht.</span></p>
<lb n="524"/>
<lb n="525"/><p><span>Bí trócaireach don mhuintir a bheidh fád chumas.  Bí ag bladar</span></p>
</div>
<pb n="13"/>
<div><lb n="526"/><p><span>leis <an> namhaid ná féadfá bua d'fháil orthu, óir bíonn díbheirg Dé</span>
<lb n="527"/><span>ag an muintir a loirgeann í searbh fá dheoidh, agus go háirithe don</span>
<lb n="528"/><span>mhuintear a chaitheann í a fhulang.</span></p>
<lb n="529"/>
<lb n="530"/><p><span>Bíd cuid de na mná do ligeann orthu a bheith géar-aithríoch tar éis</span>
<lb n="531"/><span>díobhála a dhéanamh do neach, agus creid go mbíd in aithreachas; gidh</span>
<lb n="532"/><span>ea is de dhroim nár fhéadadar an damáiste a dhéanamh ní ba mhó do </span>
<lb n="533"/><span>bhíd amhlaidh, agus bíodh an oiread trua agat do chathú na mná sin</span>
<lb n="534"/><span>is do bheadh agat don bhean úd a bheadh ag géarghol ag leanúin a fir</span>
<lb n="535"/><span>gus an uaimh, nar chuir a himpí chum Dé go minic roimhe sin dá iarraidh</span>
<lb n="536"/><span>Air é a thógáil as an saol d'aonphléisc uaithi.</span></p>
<lb n="537"/>
<lb n="538"/><p><span>Sóinseálacha i mbean aimhdhíleas, ní thaispeánann dúinn gur cóir</span>
<lb n="539"/><span>a gcur i suim, dá bhrí an bhean do dhéanfadh díobháil dhuit agus do</span>
<lb n="540"/><span>ligfeadh uirthi a bheith in aithreachas, bíonn go dearbh, mar a dúrt</span>
<lb n="541"/><span>leat roimhe so, i dtaobh nár thit amach di olc do dhéanamh nar bhfiú</span>
<lb n="542"/><span>léi trácht air.</span></p>
<lb n="543"/>
<lb n="544"/><p><span>An bhean do ghortaíonn tú aon uair amháin agus do thiocfadh chum</span>
<lb n="545"/><span>socraithe leat ar théarmaí réasúnta, bíodh an oiread dóchais agat</span>
<lb n="546"/><span>inti is do bheadh i maistín do bheadh ag crothadh eireabaill chugat tar</span>
<lb n="547"/><span>éis iarracht a thabhairt ar tú do chreimeadh roimhe sin lena scagfhiacla.</span></p>
<lb n="548"/>
<lb n="549"/><p><span>Bíonn mórán ban aistiúil 'na ngrá, ach is mó ná sin díobh a bhíonn</span>
<lb n="550"/><span>corr-ghlic 'na ndíoltas; ar an abhar sin tabhair h'aire conas a chuirfir</span>
<lb n="551"/><span>fearg orthu nó do mheallfair iad, mar is ní as an slí saoineas do</span>
<lb n="552"/><span>dhéanamh ar dhuine luathfheargach ná cathú do dhéanamh ar an laige.</span></p>
<lb n="553"/>
<lb n="554"/><p><span>Ná déin an bhean do bheadh i ngrá riot do chur in earraid leat tré</span>
<lb n="555"/><span>dhíomuíochas, óir is amhlaidh a bheadh amhail crann úlla géara do</span>
<lb n="556"/><span>chuirfeadh bláth milis tríd agus toradh géar.</span></p>
<lb n="557"/>
<lb n="558"/><p><span>An Cúigiú Caibideal.</span>
<lb n="559"/><span>De Mhóráil na mBan.</span></p>
<lb n="560"/>
<lb n="561"/><p><span>Is slachtmhar an ní státmhaireacht i mnaoi, 'na siúl agus 'na coiscéim,</span>
<lb n="562"/><span>ach is fuafar, scannalach an ní móráil 'na briathra, agus tógthar gáir</span>
<lb n="563"/><span>mhagaidh agus fonóide i gcuideachtain fán mnaoi bhíos aicídeach leis</span>
<lb n="564"/><span>an místaidéar so na colna an tan a bheadh ag caint; agus bíonn na</span>
<lb n="565"/><span>hóráidí fadbhreallacha, agus an tsíorchaint chlaonchleasach, agus an</span>
<lb n="566"/><span>ghoicíol mhórmheastach so comh fuafar</span></p>
</div>
<pb n="14"/>
<div><lb n="567"/><p><span>sin i súile agus i gcluasa na ndaoine dea-chiallmhara go mbíd lántuirseach</span>
<lb n="568"/><span>dá gcuideachtain i mbeagán aimsire.</span></p>
<lb n="569"/>
<lb n="570"/><p><span>Níl san mbith aon ní is mó do thaispeánann uireaspa eolais ná móráil i mnaoi,</span>
<lb n="571"/><span>dá bhrí gurb é ní a chosnaíonn é ná ardmheas ar a ndea-bhearta; bíonn a ngrá</span>
<lb n="572"/><span>comh mór sin dóibh féin, agus é 'na sheasamh ar bun a mórmheas, go bhféachaid</span>
<lb n="573"/><span>ar an gcuid eile dá gcineál le súile tarcaisneacha, drochmheasta amhail</span>
<lb n="574"/><span>Narcissus do bhíodh de ghnáth ag maran agus ag géarstaidéar ar a bhreáthacht</span>
<lb n="575"/><span>agus ar a dhea-bhearta féin. Ach chum go dtabharfainn beagán dá thuairisc sin</span>
<lb n="576"/><span>dom léitheoir, ba fhear scothúil é agus do thit aon de na wood-nymphs dar ba</span>
<lb n="577"/><span>ainm Echo i ngrá leis, agus do bhíodh ag teacht roimhe i ngach ball i ndóigh a</span>
<lb n="578"/><span>tharrainaingthe chuici féin, óir ba bhean róbhreá í.  Ach do bhí iomarca meas</span>
<lb n="579"/><span>aige Narcissus air féin agus do chuir sé suas dá grá dá dhroim sin, gur scinn</span>
<lb n="580"/><span>sí i ngealtacht os a chomhair agus go bhfuil ó shin i ndoirthibh coillte agus</span>
<lb n="581"/><span>cnoc agus fán-ghleanntaibh, agus i ngach ball eile uaigneach ag freagradh do</span>
<lb n="582"/><span>ghearán gach neach bhíos i dtrioblóid.  Is ansin táine taom bá aige</span>
<lb n="583"/><span>Narcissus léi agus gluaiseas ina diaidh san tslí inar ghaibh, go ndeachaigh</span>
<lb n="584"/><span>in ionad diamhair, aimhréidh den doire, agus do chualaidh fuaim a choiscéimí</span>
<lb n="585"/><span>féin i gcuais carraige a bhí os a choinne, gur mheas gurb í an nymph,</span>
<lb n="586"/><span>Echo, do bhí ann, go ndúirt i nguth lánard: "Is there anybody here?".</span>
<lb n="587"/><span>d'fhreagair sí tamall uaidh sa choill ag rá: "here".  Ar sin do rith sé gus</span>
<lb n="588"/><span>an mball nar freagradh é agus ní bhfuair sé aon duine ann, go raibh ag</span>
<lb n="589"/><span>siúl aga fada eile dhen lá gur chuala sé fuaim a chos féin arís, agus</span>
<lb n="590"/><span>do mheas gurb í a ghráthóir a bhí ann agus adúirt: "Let us come together".</span>
<lb n="591"/><span>"Come together", ar sí.  Ar sin ritheann sé 'na dáil tré bhogach lánfhliuch</span>
<lb n="592"/><span>do bhí os a choinne, agus do bhí tobar cúng, ródhoimhin i slios an churraigh,</span>
<lb n="593"/><span>agus cromas ag ól dí as, go bhfeacaidh a scáil féin san uisce, agus titeas i</span>
<lb n="594"/><span>ngrá léi, agus tugas saobhléim grodmhar agus amas eadarbhuasach ar an té do </span>
<lb n="595"/><span>chonairc sé san uisce d'fhostadh, go ndeachaidh i gcuilithe an tobair, agus</span>
<lb n="596"/><span>níor fhéad teacht as gur bádh é.</span></p>
<lb n="597"/>
<lb n="598"/><p><span>Ná cuir nimh do shúl den réir sin i mbean den tsórt sin, óir is amhlaidh a</span>
<lb n="599"/><span>bhíd 'na máistreásaí aistreacha, 'na mná doriartha, agus 'na ndrochmháithreacha</span>
<lb n="600"/><span>dá leinbh.</span></p>
<lb n="601"/>
<lb n="602"/><p><span>Is amhlaidh a bhíonn bean uaibhreach amhail prionsa suaimhneasach: bíonn</span>
<lb n="603"/><span>grá aige don té is fearr do chosnaíonn é.</span></p>
<lb n="604"/>
<lb n="605"/><p><span>Má thugair iarracht faoi mháistreás ardonóireach ní foláir dhuit</span>
<lb n="606"/><span>moladh mór do thabhairt ar a pearsain agus ar a gníomhartha, agus</span></p>
</div>
<pb n="15"/>
<div><lb n="607"/><p><span>teacht léi ar gach ní ritheas 'na haigne, siúd go mbeadh go héagmhaiseach,</span>
<lb n="608"/><span>contrárdha le réasún, óir bladaireacht agus umhlacht, is é do chomairce</span>
<lb n="609"/><span>é chum creidiúna do choinneáil suas léi.</span></p>
<lb n="610"/>
<lb n="611"/><p><span>Má bhíonn uabhar i mbean bhreá laghdaíodh sé do mheas uirthi, óir</span>
<lb n="612"/><span>ná bíodh meas maith agat ar an mnaoi na mbeadh iomarca meas aici uirthi</span>
<lb n="613"/><span>féin, óir níl inti ach mar scáthán do bheadh cnagaithe, óir is</span>
<lb n="614"/><span>fíorbheag is fiú é de dhroim nach féidir é a dheisiú go brách.</span></p>
<lb n="615"/>
<lb n="616"/><p><span>Má bhíonn uabhar i mbean intleachtúil is amhlaidh a ghní sé í amhail</span>
<lb n="617"/><span>a dhéanfadh faobharchloch speal; is fíor go ngéaraíonn sé a mímheas,</span>
<lb n="618"/><span>ar chor gur arm ródhainséarach í chum smiolagair ná buaint léi.  Bean</span>
<lb n="619"/><span>uaibhreach amhail capall cuthaigh, ní foláir í a mharcachas le srian</span>
<lb n="620"/><span>daingean agus í do bhainistí le haraín díreach, óir muna ndéintear</span>
<lb n="621"/><span>is í is sagart uachta dhá marcach.</span></p>
<lb n="622"/>
<lb n="623"/><p><span>Má phósair bean uaibhreach, urrúsach ní foláir dhuit eastát maith</span>
<lb n="624"/><span>do bheith agat, ar an abhar, lena thriail, doghéabhair amach bean mhórálach</span>
<lb n="625"/><span>i ra<i>ngc mheonach do bheith 'na compánach mhíphléisiúrtha agus, i</span>
<lb n="626"/><span>gcás na damáiste, an té bhus túisce do bhéarfadh lámh chabhartha le</span>
<lb n="627"/><span>tú a chur i mbearnain do bhascaithe.</span></p>
<lb n="628"/>
<lb n="629"/><p><span>Má bhíonn uabhar id bhráthair atá tú i ndainséar aige; má bhíonn</span>
<lb n="630"/><span>uabhar id mháistreás atá sí costasúil duit, agus má bhíonn uabhar</span>
<lb n="631"/><span>id mhnaoi beidh sí 'na peannaid dofhulaing dhuit.</span></p>
<lb n="632"/>
<lb n="633"/><p><span>Is iomdha bean do chuireann síos a geanmnaíocht chum a drúise do</span>
<lb n="634"/><span>shásamh, ach is mó ná sin do chuireann i ngeall é chum a morála do</span>
<lb n="635"/><span>chosnamh; agus ar son go ndéanfadh drúis bean do tharraint chum</span>
<lb n="636"/><span>striapachais, is í an mhóráil a chuireann 'na ceann méid fáltais na</span>
<lb n="637"/><span>ceirde.</span></p>
<lb n="638"/>
<lb n="639"/><p><span>Is fíor ná beidh geanmnaíocht i gcuan tsábhála narb é an t-uabhar do </span>
<lb n="640"/><span>bheas dá ghardadh, óir coimeádfar suas an tara ní siúd go ndéanfaí</span>
<lb n="641"/><span>an chéad ní do íobairt ar a s<h>on.</span></p>
<lb n="642"/>
<lb n="643"/><p><span>An fear do bheadh pósta le bean uaibhreach, mhórálach is amhlaidh a</span>
<lb n="644"/><span>bhíonn amhail crann daraí do bheadh casta go cruaidh le eidhneán,</span>
<lb n="645"/><span>fulaingeann a dhlúthmhuintearas nó go gcuireann críoch ar a laethaibh.</span></p>
<lb n="646"/>
<lb n="647"/><p><span>Is amhlaidh a bhíonn bean bhreá agus í uaibhreach, mórálach amhail</span>
<lb n="648"/><span>diaman na mbeadh lot ann: laghdaíonn sé an luach, tarcaisníonn sé an</span>
<lb n="649"/><span>taispeánadh, agus bíonn doleighis fá dheoidh.</span></p>
<lb n="650"/>
<lb n="651"/><p><span>An fear do phósfadh bean mhórálach is amhlaidh a bhíonn amhail rí na</span>
<lb n="652"/><span>mbeadh náisiún neamhumhal aige le rialú; mar do</span></p>
</div>
<pb n="16"/>
<div><lb n="653"/><p><span>chaithfeadh an rí gach achainí do ghlacadh chum síochána do choinneáil</span>
<lb n="654"/><span>'na ríocht, caithfidh an fear gach achainí d'iarrfaidh a bhean air do</span>
<lb n="655"/><span>thabhairt di chum suaimhnis dá mhuintear thí.</span></p>
<lb n="656"/>
<lb n="657"/><p><span>An té ag a mbeadh bean shocair, dhiaga is maith an t-aingeal coimhdeachta</span>
<lb n="658"/><span>dhó lena thaobh í, ach an té ag a mbeadh bean uaibhreach bíonn an</span>
<lb n="659"/><span>diabhal ar a ghualainn aige.</span></p>
<lb n="660"/>
<lb n="661"/><p><span>An fear do phósann bean uaibhreach is amhlaidh a bhíonn sí 'na bean tí</span>
<lb n="662"/><span>mháistriúil, 'na hinín aimhdhiúitéach, 'na máistreás dhoriartha,</span>
<lb n="663"/><span>'na máthair bhorb, agus 'na seirbhíseach dhrochmhúinte.</span></p>
<lb n="664"/>
<lb n="665"/><p><span>Is é an t-uabhar athair an oilc agus ceapathóir gach drochghnímh, síol</span>
<lb n="666"/><span>na hainnise, agus tearmainn gach éagóra.  Is é an t-uabhar agus an</span>
<lb n="667"/><span>mhóráil do chaill Parthas do na huile, do tharraing an tsíocháin den</span>
<lb n="668"/><span>tsaol, agus do rin diabhail de na haingil.</span></p>
<lb n="669"/>
<lb n="670"/><p><span>An Séú Caibideal.</span>
<lb n="671"/><span>De Dhíomuíochas na mBan.</span></p>
<lb n="672"/>
<lb n="673"/><p><span>Ná mealladh bean ainmhianach chum fáltais tú i ndóchas a buíochais,</span>
<lb n="674"/><span>óir an bhean do ísleoidh í féin chum do thoile de ghrá síodaí agus</span>
<lb n="675"/><span>sataéiní agus coinneála suas go mórálach, álainn, is fíor ná beidh</span>
<lb n="676"/><span>sí díleas duit.  Cuir i gcás go gcuirfeadh stór ded chuidse isteach</span>
<lb n="677"/><span>chuici féin chum seasaimh air, is í duine is déanaí do-bhéarfadh</span>
<lb n="678"/><span>cabhair duit í an tan a bheadh tú i ngátar.  Dá bhrí sin féach ar gach</span>
<lb n="679"/><span>uile ní do-bhéarair dá samhail so comh scartha leat is tá an adharc</span>
<lb n="680"/><span>leis an muic, nó mar do chaithfeá é i bpoll fairrge .i. áit ná beadh</span>
<lb n="681"/><span>súil agat le é a chasadh tar ais.</span></p>
<lb n="682"/>
<lb n="683"/><p><span>Dá mbeifeá i ngrá le mnaoi, ná mealladh sí tú lena cuid mionthabharthaistí,</span>
<lb n="684"/><span>óir níl ann ach chum go mbeifeása leathshlí 'na coinne, agus níl ann ach</span>
<lb n="685"/><span>iarracht dá corr-ghliocas.  Ná tugadh carbhat d'oibreodh a lámha féin teideal</span>
<lb n="686"/><span>di chum do chodasa, ar eagla, an tan a bheadh sí ag moladh do shochroíochta go</span>
<lb n="687"/><span>mbeadh an saol uile ag magadh fát óinmhideacht agus fád dhíth céille.</span></p>
<lb n="688"/>
<lb n="689"/><p><span>Atá sé comh díomhaoin de obair grá mná do tharraint ort agus do choinneáil</span>
<lb n="690"/><span>agat le tabharthaistí is do bheadh dhuit a thógáil ort criathar do líonadh de</span>
<lb n="691"/><span>uisce; ar an abhar sin caithfidh tú a bheith ag tabhairt don mhnaoi agus ag</span>
<lb n="692"/><span>líonadh insa chriathar nó go seinnfidh stoc Mhíchíl, agus fá dheoidh ní bheidh</span>
<lb n="693"/><span>do ghnó déanta.</span>
<lb n="694"/></p>
</div>
<pb n="17"/>
<div><lb n="695"/><p><span>Lena heireaball do bhailíonn bean shantach gach buíochas amhail do-ghní</span>
<lb n="696"/><span>beach mil, agus ní foláir léi bheith ag fáil, cuir i gcás go mbeadh</span>
<lb n="697"/><span>na fiacha díolta.</span></p>
<lb n="698"/>
<lb n="699"/><p><span>An té a bheadh milleánach ar mhnaoi i dtaobh a mí-choinníollaí 'na dháil, is</span>
<lb n="700"/><span>dóigh liomsa gur chóir an oiread milleáin do bheith airsean i dtaobh mar thug</span>
<lb n="701"/><span>sé 'na cumas a bheith míchoinníollach dhó, dá bhrí go gcoinneodh an grá meonach</span>
<lb n="702"/><span>an croí do-ionsaithe agus láimh the; agus dá mba áil leatsa imeacht den réir</span>
<lb n="703"/><span>sin ní fhéadfadh an bhean a bheith míchoinníollach id dháil.</span></p>
<lb n="704"/>
<lb n="705"/><p><span>Ná meall a maighdeanas ó aon mhnaoi chum í a chothú 'na dhiaidh sin, ar eagla</span>
<lb n="706"/><span>gurb amhlaidh d'imeodh ort mar do imigh ar dhuine uasal do chaith a stát le</span>
<lb n="707"/><span>coinneáil suas costasúil mná óige na rin sé féin ar dtúis í a ghabha.  An tan</span>
<lb n="708"/><span>do chuaigh an duine uasal so chum gátair, do chuir a sheirbhíseach go nuig an</span>
<lb n="709"/><span>mnaoi roimheráite ag iarraidh deich nguiní uirthi ar iasacht.  Is é adúirt sí</span>
<lb n="710"/><span>leis: 'beir mo sheirbhís chum do mháistreach agus inis dó, an uair do </span>
<lb n="711"/><span>thabharfaidh sé díol dom im gheanmnaíocht do mheall sé uaim go ndéanfad gach</span>
<lb n="712"/><span>uile dhícheall ar é a shásamh, ach ní féidir liom gan ionadh a bheith orm an</span>
<lb n="713"/><span>tan a smaoinim ar conas ba dhóigh leis go dtabharfainn airgead dhó, an fear do</span>
<lb n="714"/><span>ghoid uaim roimhe so an ní nach féidir leis comhlíonadh do dhéanamh liom ann go</span>
<lb n="715"/><span>brách, ach do-ghéabhaidh bás im fhiacha.</span></p>
<lb n="716"/>
<lb n="717"/><p><span>Ar an abhar sin ná loit aon mhaighdean muna mbeir ullamh chum í a phósadh, óir</span>
<lb n="718"/><span>má thugann sí a maighdeanas chum do thoile beidh tú choíche fá oibleagáid aici,</span>
<lb n="719"/><span>agus is é do chaithfidh sí it éadan chum a leithscéil féin do ghabháil ar gach</span>
<lb n="720"/><span>drochbheart do d<h>éanfaidh it aghaidh, óir is ortsa a chuirfidh sí milleán a</span>
<lb n="721"/><span>huile ainnise, ar chor go dtitfidh a donasaibh ort fá thrí, agus is dóigh léi</span>
<lb n="722"/><span>nach féidir léi aon olc do dhéanamh dhuit a níos mó ná mar do thuillis.</span></p>
<lb n="723"/>
<lb n="724"/><p><span>Adeirtear gur measa míchoinníoll ná pisreoga, agus an fear ag a mbeadh a fhios</span>
<lb n="725"/><span>sin aige agus go ndéanfaí an mí-choinníoll d'imirt air, is measa é ná piseoga.</span></p>
<lb n="726"/>
<lb n="727"/><p><span>Ná hiarr muintearas na mná do mheallais, óir glacfaidh sí áthas i dtaobh tú a</span>
<lb n="728"/><span>theacht aduas comh meonach sin, agus déanfaidh sí asal díot chum tromáin a cuid</span>
<lb n="729"/><span>drochbhearta d'iompar.</span></p>
<lb n="730"/>
<lb n="731"/><p><span>An tan bheas tú i ngrá le bean comhlíon bearta cróga, fearúla os a comhair agus</span>
<lb n="732"/><span>labhair léi go soilbhir, muinteartha, dá bhrí gur mó a choimeádfadh seasamh</span>
<lb n="733"/><span>státmhar, fearúil agus gníomhartha cróga a greann ort ná bheith ag dul tréna</span>
<lb n="734"/><span>croí le greadadh ceana uirthi.</span>
<lb n="735"/></p>
</div>
<pb n="18"/>
<div><lb n="736"/><p><span>Adeirim libh sa rá go grinn,</span>
<lb n="737"/><span>is móidím thríd, mo chroí do chrá,</span>
<lb n="738"/><span>go ndeir gach údar liom go cruinn,</span>
<lb n="739"/><span>gur meabhlach corr-ghlic iad na mná.</span></p>
<lb n="740"/>
<lb n="741"/><p><span>Adeir Aristotle, údar caoin,</span>
<lb n="742"/><span>Ovid, Pliny is Horace áigh,</span>
<lb n="743"/><span>nár scríobhadh riamh le barra pinn,</span>
<lb n="744"/><span>trian ar mealladh leis na mná.</span></p>
<lb n="745"/>
<lb n="746"/><p><span>Ar Mholadh na Suáilcí.</span></p>
<lb n="747"/>
<lb n="748"/><p><span>Is fíor nach féidir aon cháil do bheith i mnaoi níos fearr ná suáilce.</span>
<lb n="749"/><span>Is é dathúlacht agus ornáid an fhir é, coróin na maighdean agus</span>
<lb n="750"/><span>cathaoir ríoga na mban pósta.  Is é ceo na beatha é do chroitear orainn</span>
<lb n="751"/><span>ó láimh an Dúileamh, Rí, agus d'fhásann ó íochtar ár gcroí, amhail</span>
<lb n="752"/><span>tiobraid ón ngrinneall íochtarach, chum treoraithe agus meoin do thabhairt</span>
<lb n="753"/><span>dúinn ar ionracas na bhflaitheas ar an dtalamh so.</span></p>
<lb n="754"/>
<lb n="755"/><p><span>Is iad na suáilcí do tharraingeann sinn chum gach dea-bheart, agus do</span>
<lb n="756"/><span>chosnaíonn agus do ghardálas sinn i gcoinne gach oilc, do-bheir sólás</span>
<lb n="757"/><span>dár gcroíthe agus socracht dár gcnámha, agus do-ghní ár n-aigne</span>
<lb n="758"/><span>lán de ghnáthchompord.  Tarraingeann siad orainn cion na ndaoine agus grá</span>
<lb n="759"/><span>Dé, óir adeirtear gur de na hocht ndronga beannaithe an drong suáilceach,</span>
<lb n="760"/><span>agus is fíor go dearbh gurb í an bhean do bheadh suáilceach do</span>
<lb n="761"/><span>chomhlíonas na huile dhea-bhearta so; agus má bhíonn sí ar a chontráil</span>
<lb n="762"/><span>beidh sí 'na mioscaiseoir comharsan, na 'buarthóir oíche, agus 'na</span>
<lb n="763"/><span>deamhnóir i gcroí a fir de ghnáth, 'na préamhrúta ar gach olc amhail</span>
<lb n="764"/><span>Diascordis .i. bandé na trioblóide, nach deachaigh in áit ar bith</span>
<lb n="765"/><span>riamh ná go mbeadh 'na bunrúnta le hachrann ann, ionas go raibh dianfhuath</span>
<lb n="766"/><span>ag na déithibh uile agus ag a mná dhi, ar chor ná leomhfadh teacht ar</span>
<lb n="767"/><span>bainis ná ar cóisir in aon bhall na mbeidís.  Ach c<h>eana ó do </span>
<lb n="768"/><span>chonairc sí sin ba samhalta a croí i riocht réabtha ar son <a> fhaid go raibh</span>
<lb n="769"/><span>ag cur a díbheirge i bhfeidhm ar dhuine éigin, agus lá n-aon dá raibh</span>
<lb n="770"/><span>bainis agus féasta ag na déithibh agus ag a mná do bheartaigh an bhean</span>
<lb n="771"/><span>roimheráite so go mbainfeadh triail as a mioscais eatarthu, agus tógas</span>
<lb n="772"/><span>'na láimh bulla nó úll breá óir, agus do scríobh ar a thaobh na focail so:</span>
<lb n="773"/><span>"tógadh an té bhus breátha é".</span></p>
<lb n="774"/>
<lb n="775"/><p><span>Ar sin gluaiseas chum siúil agus do chuaigh i measc na ndéithe os</span></p>
</div>
<pb n="19"/>
<div><lb n="776"/><p><span>íseal agus do theilg sí an t-úll ar an mbord agus d'imigh féin.  Féachaid na</span>
<lb n="777"/><span>déithe agus a mná ar a chéile, agus féachaid ar an úll den dara feacht, agus</span>
<lb n="778"/><span>tugaid uile sitheadh santach d'ionsaí an úill, agus ionsaíd féin a chéile go</span>
<lb n="779"/><span>dásachtach, agus tar éis mórán iorghaile agus achrainn tugadar fá ndeara an</span>
<lb n="780"/><span>scríbhinn do bhí ar an úll, agus féachaid ar a chéile gur luíodar súil ar an</span>
<lb n="781"/><span>dtriar ba bhreátha dhá mná .i.Juno, Pallas agus Venus, agus ó nach raibh</span>
<lb n="782"/><span>fios acu cia de na mnáibh sin ba róbhreátha, do bhí an t-úll i bplé comh mór</span>
<lb n="783"/><span>is do bhí roimhe sin. Ach c<h>eana ó nárbh fhéidir an t-úll do mholadh do</span>
<lb n="784"/><span>cheachtar díobh seoch a chéile do cheapadar an triúr ban do dhul amach ar an</span>
<lb n="785"/><span>mbealach réidh agus é a fhágáil fá mholadh an chéad taistealaigh do ghéabhadh</span>
<lb n="786"/><span>an tslí.</span></p>
<lb n="787"/>
<lb n="788"/><p><span>Do bhádar tréimhse ag feitheamh ar an mbreitheamh gur ghaibh dá n-ionsaí</span>
<lb n="789"/><span>Páris mac Phriamhas, rí na Traé.  Do stopadar é agus insid a ngnó dhó.</span>
<lb n="790"/><span>Féachas orthu agus adúirt: 'ní féidir liom breithniú eadraibh go</span>
<lb n="791"/><span>bhféachfainn oraibh nochtaithe".  Ar sin do theilgeadar díobh a n-éadach,</span>
<lb n="792"/><span>agus adúirt Pallas: "breithnigh an t-úll domhsa agus do-ghéabhair bua</span>
<lb n="793"/><span>an uile chatha".  Adúirt Juno: "má bhreithnír an t-úll domhsa doghéabhair</span>
<lb n="794"/><span>rachmas agus maoin agus saibhreas iomdha".  Adúirt Venus:</span>
<lb n="795"/><span>"breithnigh domhsa a t-úll agus do-bhéarfad dhuit idir do dhá láimh</span>
<lb n="796"/><span>an aon-bhean is breátha ar an dtalamh tromfhódach".  Féachas sé orthu</span>
<lb n="797"/><span>abhus agus thall agus fá dheoidh do mhol sé an t-úll do Venus.  Ansin</span>
<lb n="798"/><span>loirgeas a chumhtha agus adúirt sí leis: "éirigh go cathair na Gréige</span>
<lb n="799"/><span>agus do-ghéabhair ann Helen, an aonbhean is áille deilbh agus déanamh</span>
<lb n="800"/><span>den droing daonna".</span></p>
<lb n="801"/>
<lb n="802"/><p><span>Téid Páris ann agus do rug leis í, agus a fear féin as baile, agus an</span>
<lb n="803"/><span>tan a tháine sé agus nach fuair sé í roimhe, gluaiseas d'ionsaí an</span>
<lb n="804"/><span>ghadaí le tromfhórsa, gur chuir cogadh ar Rí na Traoi.  Dála Pháris,</span>
<lb n="805"/><span>cuireas tionól ar a ghaolta agus ar a shluaite ar gach leath gur fearadh</span>
<lb n="806"/><span>cogadh deich mbliain eatarthu, agus tar éis iomarca curaí do threascairt</span>
<lb n="807"/><span>ar gach taobh, agus an chathair do leagadh 'na talamh réidh, gur</span>
<lb n="808"/><span>chuireadar cruithneacht inti dá ndéis, féach féin gur mhaith é a</span>
<lb n="809"/><span>ndualgas .i. sean-striapach, go ndeireadh bean eile dar ba chomhainm</span>
<lb n="810"/><span>Oenone le Páris, agus í ag casaoid leis 'chionn í féin do thréigean</span>
<lb n="811"/><span>agus Helen do bhreith óna fear féin, nacharbh urasa dó a mheas go</span>
<lb n="812"/><span>mbeadh sí 'na bean dhíleas ná gheanmnaí aige.</span></p>
<lb n="813"/>
<lb n="814"/><p><span>When once debauched, our sex forever burn</span>
<lb n="815"/><span>in lawless fire, virtue knows no return.</span></p>
</div>
<pb n="20"/>
<div><lb n="816"/><p><span>Dishonour never gives a second blow,</span>
<lb n="817"/><span>and once a whore, she will be ever so.</span></p>
<lb n="818"/>
<lb n="819"/><p><span>Is léir as an méid so adúrt, a léitheoir, gurb olc iad na mná</span>
<lb n="820"/><span>drochbheartacha, agus ós iad na suáilcí ár sciath dhín i gcoinne</span>
<lb n="821"/><span>gach oilc, ceannaigh do chomhra agus punt solais an lá a rachair ag</span>
<lb n="822"/><span>ceannach culaith libhré dod bhean mhíshuáilceach, óir is dearbh ná</span>
<lb n="823"/><span>rachaidh an chomhra chum brínclí ná an solas chum brúscair ná léithe</span>
<lb n="824"/><span>sula mbeidh gnó agat díobh, agus muna n-éagair go luath gráfair tú a</span>
<lb n="825"/><span>chur id bheatha chum bheith as a radharc agus óna súile.</span></p>
<lb n="826"/>
<lb n="827"/><p><span>An Tara Leabhar.</span></p>
<lb n="828"/>
<lb n="829"/><p><span>Do chuireas síos insa chéad leabhar rialacha agus meoin oiriúnacha chum</span>
<lb n="830"/><span>seachanta ar chlaon-bheartaibh na mban gcorr-ghlic, agus cuirfead insa</span>
<lb n="831"/><span>leabhar so síos ar thuille dá gcuid oilc agus dá mbearta fuafara, chum</span>
<lb n="832"/><span>ná rachadh sibh de bhaothléim ná de tholl tar ceann i ruailleán in</span>
<lb n="833"/><span>bhur leaba phósta, agus <go> dtabharfainn nótas díbh (ar feadh mo</span>
<lb n="834"/><span>thuigseana) ar na hoilc, na healaíona, na claonta, agus na hidirchasaoidí</span>
<lb n="835"/><span>do tharraingeann scollóir mná ar a fear pósta.</span></p>
<lb n="836"/>
<lb n="837"/><p><span>An Chéad Chaibideal.</span></p>
<lb n="838"/>
<lb n="839"/><p><span>Is fánach dúnmharú, éagóir ná millteántacht do thiteann amach in áit</span>
<lb n="840"/><span>ar bith ná go mbíonn bean 'na thosach nó 'na dheireadh, 'na lár nó 'na</span>
<lb n="841"/><span>leathimeall.  Agus atá triail air, óir is iad focail dhéanacha gach fir</span>
<lb n="842"/><span>san gcroich gurb iad na mná do tharraing chum aimhleasa é, óir atá an</span>
<lb n="843"/><span>mhailís agus claonbhearta na mban corr-ghlic comh leanúnach sin, agus a</span>
<lb n="844"/><span>n-aigne comh hiompaitheach sin, agus comh lán sin de chlis agus de</span>
<lb n="845"/><span>anfhorlann, gur deacair d'fhear a bheith na gcuideachtain gan a bheith</span>
<lb n="846"/><span>ciontach, agus dá bhrí sin titeann isteach insan áireamh ina measc 'na</span>
<lb n="847"/><span>sheirbhíseach dá gcuid uabhair agus drúise.</span></p>
<lb n="848"/>
<lb n="849"/><p><span>Is iomdha ní na gcurthar bean i gcomparáid leis, agus is iomdha</span>
<lb n="850"/><span>trioblóidí dofhaisnéiseacha do thig ar geamshodar le sála mná nach</span>
<lb n="851"/><span>tuigeann na fearaibh óga, agus ná tugaid fá ndeara roimh ré.  Agus ó</span>
<lb n="852"/><span>ná fuil an saol déanta de mhin choirce, agus nach ór athleighte an</span>
<lb n="853"/><span>uile ní, agus nach bhfuil an tslí go flaitheas Dé leicithe le geatairí</span></p>
</div>
<pb n="21"/>
<div><lb n="854"/><p><span>glasa fá ár gcosaibh, mar an gcéanna is fíor ná fuil cliabhán na</span>
<lb n="855"/><span>síochána in ucht mná, óir dá mbeifeá i seirbhís nó i mbraighdeanas</span>
<lb n="856"/><span>roimhe sin, agus pósadh as sin, ní gairide dot ainnise a bheith réidh</span>
<lb n="857"/><span>leat é, óir sin an t-am, agus ní roimhe sin, do rin tú sóinseáil ar</span>
<lb n="858"/><span>do bhlianta órga ar bhraon beag meala noch d'iompóidh gan fuireach chum</span>
<lb n="859"/><span>a bheith comh searbh le domlas.</span></p>
<lb n="860"/>
<lb n="861"/><p><span>d'ainneoin na nithe so, atá ógánacha ann do-ghní cíor thuathail dá</span>
<lb n="862"/><span>n-inchinn agus do chaitheann a n-aimsir i ngrá le mná, agus má gheibh</span>
<lb n="863"/><span>siad claonamharc nó má labhraid siad riú is dóigh leo go mbíonn an</span>
<lb n="864"/><span>saol uile fána seilbh, ach i gcionn aga nach tréimhse do-ghéabhaid</span>
<lb n="865"/><span>amach, tar éis a gcuid fiaigh, gur suarach é a n-éirleach, agus ná</span>
<lb n="866"/><span>beidh ní ar bith acu chum a bpléisiúir.  Is féidir le fear labhairt</span>
<lb n="867"/><span>go maith ar mhná, agus ar son feabhas do theist orthu do-ghéabhair</span>
<lb n="868"/><span>amach fá dheoidh iad a bheith corr-ghlic 'na ngníomhartha agus 'na</span>
<lb n="869"/><span>n-uile ghnótha agus a gclaonbhearta dainséarach d'fhearaibh chum</span>
<lb n="870"/><span>deighleála leo, óir níl <ina> n-aighthibh ach líontaibh, níl 'na</span>
<lb n="871"/><span>mbreáthacht ach baidhtí, níl 'na bhféachaint ach gathaí, agus níl</span>
<lb n="872"/><span>'na mbriathraibh ach arthaí, agus iad uile chum fearaibh a tharraint</span>
<lb n="873"/><span>chum a mbotúin.</span></p>
<lb n="874"/>
<lb n="875"/><p><span>Féach mar a thrácht mé roimhe so ar Helen .i. banáilleán a comhaimsire,</span>
<lb n="876"/><span>gur tharraing sí cogadh agus dortadh fola comh mór sin ar son breáthacht</span>
<lb n="877"/><span>a gnúise idir na Gréagaigh agus na Traoiánaigh, gur chaill an dream</span>
<lb n="878"/><span>déanach a n-anamna ag cosnamh a n-onóra ann.  Fá dheoidh do smaoin sí gurb</span>
<lb n="879"/><span>í féin fáth an angair sin uile, do chaoidh sí go diafrach, agus ní ar son a</span>
<lb n="880"/><span>drochbhearta ach ar son a dul chum aoise, agus ba mhaith léi féachain ar</span>
<lb n="881"/><span>chlár a héadain (óir dob fhada roimhe sin nár amharc sí í féin) agus d'iarr</span>
<lb n="882"/><span>scáthán, agus an tan do chonairc a haghaidh críon, cas, agus a breáthacht tar</span>
<lb n="883"/><span>éis í a thréigean, do mhaígh a gean gáire uirthi agus adúirt:</span>
<lb n="884"/><span>"is mór mo mhilleán ar an mbuín d'fhulaing gach angar agus gach trioblóid</span>
<lb n="885"/><span>ar mo shon roimhe so, agus fóiríor", ar sí, "an féidir a rá ná a</span>
<lb n="886"/><span>thuigsint gurb ar son na gnúise so do thiteadar iomarca curaí agus</span>
<lb n="887"/><span>cathmílíbh, agus do leagadh cathracha rómhaiseacha chum talún?".  Féachas</span>
<lb n="888"/><span>arís agus do gháir, agus do chríochnaigh a beatha leis na briathra sin.</span></p>
<lb n="889"/>
<lb n="890"/><p><span>Scríobhas an fháidh, Phíló, an Giúdach, insa chéadleabhar de bheatha</span>
<lb n="891"/><span>Mhaoise gur ghaibh Bálac, Rí na hÁise, comhachta agus ceannas urmhór</span>
<lb n="892"/><span>an tao<i>bh thoir, agus ná ligfeadh eagla dhó baint ris an bpobal</span>
<lb n="893"/><span>Eabhra gan a chur i gcomhairle a lucht réamhaithris, agus go háirithe</span>
<lb n="894"/><span>an fháidh fhalsa, .i. Balám, agus ar son go raibh</span></p>
</div>
<pb n="22"/>
<div><lb n="895"/><p><span>d'fhiachaibh air ó láimh Dé an fhírinne d'insint agus do chomhlíonadh, ar a</span>
<lb n="896"/><span>shon sin chum ná caillfeadh sé fábhar an rí adúirt sé ris ná raibh san</span>
<lb n="897"/><span>mbith slí dob fhearr dhó le déanamh ná mná a thíre do chórú in éadach</span>
<lb n="898"/><span>glémhaiseach, ró-álainn, agus a gcur d'ionsaí na droinge sin chum a millte.</span>
<lb n="899"/><span>Agus is fíor gur thit an ní chum críche comh cruinn is a dúirt sé, óir do</span>
<lb n="900"/><span>mhealladar agus do mhilleadar na mnáibh aos óg an phobail Eabhra comh mór sin</span>
<lb n="901"/><span>gur ghéilleadar do dhrochbhearta na mban, ionas gur adhradar agus gur</span>
<lb n="902"/><span>ofráladar do dhéibh falsa agus gur thréigeadar an comhdhia comhachtach sula</span>
<lb n="903"/><span>bhfuaireadar a mian do chomhlíonadh, ag imirt cluiche an toill leis na mná sin.</span>
<lb n="904"/><span>Do chorraigh dianghrá Dé i gcroí Phineus comh mór sin, ar bhfeicsin a</span>
<lb n="905"/><span>mhuintire ag dul tar tiomna an Tiarna, gur éirigh sé féin agus dream eile do</span>
<lb n="906"/><span>ghráigh Dia mar aon ris, gur ghabhadar ag turnadh agus ag leadradh na droinge</span>
<lb n="907"/><span>falsa, gur mharaiáodar cheithre mhíle fhichead díobh; agus do chosnaíodar</span>
<lb n="908"/><span>agus do choimeádadar a slua agus a n-armáil comh maith sin gur rugadar bua ar</span>
<lb n="909"/><span>an rí agus ar a mhuintir.  Gidh ea is chuige a tháchtas ar an scéal so chum go</span>
<lb n="910"/><span>bhfeicfeá gurb iad na mná do chuir an bheart ar aghaidh an tan a chuaigh de</span>
<lb n="911"/><span>gach n-aon eile agus den rí féin a dhéanamh.</span></p>
<lb n="912"/>
<lb n="913"/><p><span>Taispeánfaidh mé dhuit anso mar a deir Plutarch gurbh í Cléopátra an</span>
<lb n="914"/><span>charraig ar ar briseadh agus ar ar réabadh an captaein cróga, mórchroíúil, .i.</span>
<lb n="915"/><span>Mark Ant<h>ony, agus adeir Marcas Auréli (an prionsa céillí,</span>
<lb n="916"/><span>ceartbhreathach) nach raibh tine Shliabh Aétna comh dochraideach do ríocht</span>
<lb n="917"/><span>na Sisile is do bhí an bhean so do gach críoch ina comhfhogas.  Agus mar</span>
<lb n="918"/><span>chríochnú ar mo scéal, mar a tugthar mná ciúine, dea-bhéasacha dhúinn ó neamh</span>
<lb n="919"/><span>mar thabharthas chum ár n-angair agus ár dtrioblóidí aigne do laghdú, mar an</span>
<lb n="920"/><span>gcéanna do-ghéabhaimid agus do béarthar <in>ár gcomhair na drochmhná agus na</span>
<lb n="921"/><span><mná> crostálta chum ár n-intinne do bhuaireamh, agus le cúnamh an chomhdhia,</span>
<lb n="922"/><span>is le buíochas orainn do-gheibhimid drochbhean, óir is fíor go bhfaigheann an</span>
<lb n="923"/><span>té a gheibh í a phurgadóireacht ar an saol so, mar a dúirt an Wife of Bath.</span></p>
<lb n="924"/>
<lb n="925"/><p><span>Ag so mar a deir an seanfhocal: "an té ag a mbeidh bean bhreá agus capall bán</span>
<lb n="926"/><span>ní bheidh go brách gan trioblóidí"; dá bhrí an bhean ag a mbeidh aghaidh bhreá</span>
<lb n="927"/><span>go mbíonn a leordaothain droch-chroí mar choimeád air, agus go mbíonn a</span>
<lb n="928"/><span>bhféachain neamhdha lán de smaointibh diabhaldha, agus a gcuntanós maorga lán</span>
<lb n="929"/><span>de mhianaibh éigearta, óir is féidir leo bréaga agus bladaireacht do</span></p>
</div>
<pb n="23"/>
<div><lb n="930"/><p><span>chaitheamh 'na réimrith as aon bhéal amháin, agus atáid comh gonta sin san</span>
<lb n="931"/><span>ealaín gur dhóigh leat gur thugadar a dtéarma leis an gceird, óir canaid ceol</span>
<lb n="932"/><span>chum do tharraingthe chum do mhíthapa, amhail do-ghníd na burúcha leis na</span>
<lb n="933"/><span>mairnéalaigh. Bíonn dá theanga acu in aon bhéal amhail Iúdás, agus dá chroí in</span>
<lb n="934"/><span>aon chliabh amhail Mágus .i. croí lán de chealgaibh agus de dhíbheirg,</span>
<lb n="935"/><span>agus an dara croí lán de mhilisbhriathra chum meallta ar an bhfear socair,</span>
<lb n="936"/><span>simplí, agus is féidir leo amhail a satyr fuacht agus teas do chaitheamh</span>
<lb n="937"/><span>as aon bhéal amháin.</span></p>
<lb n="938"/>
<lb n="939"/><p><span>Ach créad is gnó agam ag insin na scéal so uile?  Níl go deimhin ach chum a</span>
<lb n="940"/><span>chur in úil díbh gur fearr bean do chailliúint ná í a fháil, gur fearr í a</span>
<lb n="941"/><span>thréigean ná í a choimeád.  Adeir naomh Pól gur maith an ní pósadh agus gur</span>
<lb n="942"/><span>fearr gan pósadh, ach ar a shon sin adeir sé gur fearr pósadh ná dó i dtine na</span>
<lb n="943"/><span>drúise, agus is fíor go raibh ciall i mbriathra an fhir sin.  Dá bhrí sin más</span>
<lb n="944"/><span>duine ciallmhar tú, a léitheoir, ná cuir do cheann sa cheanraigh, agus tabhair</span>
<lb n="945"/><span>aireachas duit agus cuimhnigh ar an seanfhocal adeir "féach sula léimfir ar</span>
<lb n="946"/><span>eagla go mbrisfeá do loirgne", chum ná beadh cúis agat fá dheoidh mallachtú</span>
<lb n="947"/><span>go diafrach ar do luach pingine daor, nó go n-ordófá an sagart gan chaint</span>
<lb n="948"/><span>do chniotáil do shnaidhm.</span></p>
<lb n="949"/>
<lb n="950"/><p><span>Do bhí meas comh daor sin aige eagnaigh na seanaimsire ar an bpósadh nár</span>
<lb n="951"/><span>thugadar riamh greann ná grá dhó. Óir d'fhiafraigh duine den eagnach</span>
<lb n="952"/><span>Pythagoras créad an chúis dó a iníon do thabhairt do dhuine dhá</span>
<lb n="953"/><span>namhaid.  d'fhreagair sé agus adúirt: "Nihil illi poteram dare deterius,</span>
<lb n="954"/><span>is é sin, níorbh fhéidir liom aon ní ba mheasa do thabhairt dhó, ná</span>
<lb n="955"/><span>mo dhíbheirg do chur i bhfeidhm air ní ba mhó, de bhrí gurb í an</span>
<lb n="956"/><span>bhean an ní is fuafaire agus is deamhnórtha ar droim talún".</span></p>
<lb n="957"/>
<lb n="958"/><p><span>Do cuireadh de cheist ar eagnach eile créad fá ná pósfadh sé, agus</span>
<lb n="959"/><span>is é adúirt: "atá sé róluath".  Agus 'na dhiaidh san an tan a chuaigh</span>
<lb n="960"/><span>sé chum aoise d'fhiafradh an scéal céanna dhe, agus adúirt: "atá sé</span>
<lb n="961"/><span>ródhéanach, dá bhrí" (ar sé) "don té a phósann ná fuil le fáil</span>
<lb n="962"/><span>ach dá lá mhaithe .i. lá a phósta agus lá thórraimh a mhná, óir</span>
<lb n="963"/><span>tabharfaidh bean mil dhuit chum do chothaithe agus domlas chum do mharfa".</span></p>
<lb n="964"/>
<lb n="965"/><p><span>Do bhí Diogenes comh madrúil sin in <a> aigne go raibh fuath aige don</span>
<lb n="966"/><span>uile bhaineannach, agus adeireadh Saint Augustin ná raibh aon tabharthas</span>
<lb n="967"/><span>dob fhearr leis d'fháil ó Dhia ná mairiúint gan bean, agus bás d'fháil</span>
<lb n="968"/><span>gan chlann.</span></p>
<lb n="969"/>
<lb n="970"/><p><span>d'fhiafraigh duine den eagnach, Socrates, cia acu dob fhearr</span></p>
</div>
<pb n="24"/>
<div><lb n="971"/><p><span>pósadh nó mairiúint singil.  Adúirt sé: "bé ar bith díobh do dhéanfair</span>
<lb n="972"/><span>beir 'na chathú, óir muna bpósair mairfidh tú gan chompord agus doghéabhair</span>
<lb n="973"/><span>bás gan sliocht, agus b'fhéidir gur ag daoine gan chuid gan chóir díot do </span>
<lb n="974"/><span>bheadh do shaibhreas, agus má ghní tú pósadh beidh tú i dtrioblóid de ghnáth.</span>
<lb n="975"/><span>Ní bhfaighir béile bídh do ithe gan a spré do chaitheamh mar anlann ar do mhéis</span>
<lb n="976"/><span>(má bhíonn aon tsaibhreas aici adeirim).  Agus arís má ghearánann sí beidh a</span>
<lb n="977"/><span>gaolta in aesántacht leat, agus scéithfidh a máthair focal as gach foghlaim</span>
<lb n="978"/><span>laoi dá rin ó pósadh tú, ionas nár mheasa dhuit rince cosnochtaithe ar dhrom</span>
<lb n="979"/><span>gráinneoige nó fiadhris ghéardheilgneach de struise tréd ladhraibh, ná</span>
<lb n="980"/><span>gach focal searbhghonta dá bhfaighir uaithi.</span></p>
<lb n="981"/>
<lb n="982"/><p><span>Agus má phósair chum pléisiúir dhuit is fada é do dhearmad, óir dá</span>
<lb n="983"/><span>fhaid do fhanfair leis caithfidh tú imeacht in' éamais, agus an uair is</span>
<lb n="984"/><span>mó a loirgeoir é is ea is lú a ghéabhair é.  Agus má phósair bean</span>
<lb n="985"/><span>do bheas torthúil i gclainn beidh do chúram dúbalta, dá bhrí gur lag</span>
<lb n="986"/><span>a fhios ag an athair cad do imeos ar an gclann, agus má bhíonn sí</span>
<lb n="987"/><span>neamhthorthúil beidh fuath do chroí dhi.  Má bhíonn sí dea-bhéasach,</span>
<lb n="988"/><span>macánta, beidh eagla a báis de shíor ort, agus má bhíonn sí</span>
<lb n="989"/><span>mímhacánta, easumhal, beir cortha ded shaol aici, óir caithfidh tú</span>
<lb n="990"/><span>í a chosnamh 'na huile angar, agus beidh sin comh fada de ainnise ort le</span>
<lb n="991"/><span>dá dtógthá mar ghnó tobán gan tón do líonadh de uisce.</span></p>
<lb n="992"/>
<lb n="993"/><p><span>Do bhí duine ann do bhí comh fuafar sin do mhná ná féachadh sé ar an dtaobh</span>
<lb n="994"/><span>den ród na mbeadh aon díobh ag siúl, agus an tan a chualaidh fear magaidh do </span>
<lb n="995"/><span>bhí i gcomhfhogas dó sin, adúirt go mbainfeadh féin triail as.  Do ghluais gus</span>
<lb n="996"/><span>an sirriam agus do fuair ordú chum an fhir so do bhreith dá láthair.  Gluaiseas</span>
<lb n="997"/><span>roimhe ar ordú an tsirriaim agus an tan a chuaigh dá láthair do cheap sé bean</span>
<lb n="998"/><span>dhó, agus adúirt muna bpósfadh sé an bhean sin go gcrochfadh é.  Féachas an brá</span>
<lb n="999"/><span>'na thimpeall agus adúirt go lom ná pósfadh féin go brách.  Adúirt an sirriam</span>
<lb n="1000"/><span>leis an ngreannaire é a chur sa chairt, agus <é a> thógáil leis agus <é> do</span>
<lb n="1001"/><span>chrochadh.  Do thionóladar daoine ó gach taobh chum féachain ar dhuine dá chur</span>
<lb n="1002"/><span>chum báis leis an gcúis shuarach sin, agus an tan do bhí an giolla ag</span>
<lb n="1003"/><span>gluaiseacht agus an t-óglaoch bocht istigh san gcairt, agus an bhean le taobh</span>
<lb n="1004"/><span>na cairte, agus iad i bhfogas do chrann na croiche, do stad an giolla agus is é</span>
<lb n="1005"/><span>adúirt:</span></p>
<lb n="1006"/>
<lb n="1007"/><p><span>So here is the woman and there is the tree,</span>
<lb n="1008"/><span>take which best pleases thee.</span></p>
<lb n="1009"/>
<lb n="1010"/><p><span>Adúirt an t-óglaoch:</span></p>
<lb n="1011"/>
<lb n="1012"/><p><span>The bargain's bad on either part,</span>
<lb n="1013"/><span>the woman's worse, drive on the cart;</span>
<lb n="1014"/><span>were women as little as they are good,</span>
<lb n="1015"/><span>a pea's pod would make them gown and hood.</span></p>
<lb n="1016"/>
<lb n="1017"/><p><span>Ag so mar a chuirimse Gaeilge air:</span></p>
<lb n="1018"/>
<lb n="1019"/><p><span>Féach, sid í an bhean agus siúd é an crann,</span>
<lb n="1020"/><span>tóg bé margadh ritheas id cheann.</span></p>
<lb n="1021"/>
<lb n="1022"/><p><span>Ar thaobh ar bith is olc é an racht,</span>
<lb n="1023"/><span>is measa an bhean, tiomáin an chairt;</span>
<lb n="1024"/><span>dá mbeadh mná comh beag is táid beagmhaith,</span>
<lb n="1025"/><span>dhéanfadh faighneog phise dhóibh gúna is scairf.</span></p>
<lb n="1026"/>
<lb n="1027"/><p><span>Adúirt duine uasal lena chomharsain: "ba mhaith é mo chúnamh dhuit</span>
<lb n="1028"/><span>re bean mhaith d'fháil dod mhac".  Adúirt a dhuine muinteartha ris:</span>
<lb n="1029"/><span>"is leor dom mhacsa pósadh an tan a thiocfaidh sé chum céille".  Adúirt</span>
<lb n="1030"/><span>an duine uasal: "muna bpósa do mhac sula dtagaidh ciall dhó ní phósfaidh</span>
<lb n="1031"/><span>sé go brách ansin".</span></p>
<lb n="1032"/>
<lb n="1033"/><p><span>Do chuir Dimiteas triar ban agus níor fhliuch sé aon chiarsúir amháin;</span>
<lb n="1034"/><span>ní rin ná aon deoir amháin do shileadh.  Agus do bhí gadhar maith ag</span>
<lb n="1035"/><span>Ulysses ag a raibh lánchion aige air, agus an tan do fuair an gadhar bás</span>
<lb n="1036"/><span>do chaoidh sé go diafrach ar a shon, cé nár lig deoir d'éis a mhná.</span>
<lb n="1037"/><span>Dá bhrí sin má phósair gan stór chum do chosnaimh, ach ar ghrá, go</span>
<lb n="1038"/><span>haonta, adéarfair fá dheoidh in oircheall t'angair gurb iomdha ní eile</span>
<lb n="1039"/><span>do bhaineas le tigh do chosnamh in éamais cheithre lom-chosa i leaba.</span></p>
<lb n="1040"/>
<lb n="1041"/><p><span>Cuirim an cheist so ar mo léitheoir: "Créad an duine mhaireas go maith</span>
<lb n="1042"/><span>agus a dhá láimh 'na bhrollach aige; nó créad an fear do cheannódh feoil ar an</span>
<lb n="1043"/><span>margadh, ar mhacántacht, gan súil le é a dhíol aisti?"  Ar an abhar sin, an</span>
<lb n="1044"/><span>tigh ná beadh aon achrann ar <a> fhuaid ach na ballaí loma, is oiriúnach é mar</span>
<lb n="1045"/><span>áras chum déirceachána do shíolrú ann.  Ar a shon sin uile is mó fear gur dóigh</span>
<lb n="1046"/><span>leis go mairfeadh sé ar ghrá agus ar leabaidh mhaith, amhail do-ghníd</span>
<lb n="1047"/><span>na beacha gabhair san tsamhradh; is deas í a nead 's is suarach a lón.</span>
<lb n="1048"/><span>Ach adeirim, má bhíd ar díth spiúntais, go n-iompóidh a ngrá te chum</span>
<lb n="1049"/><span>dianfhuachta (mar do-ghníd na beacha</span></p>
</div>
<pb n="26"/>
<div><lb n="1050"/><p><span>úd sa gheimhreadh), agus iompóidh a mian anteasaí chum múchta le deatach te an</span>
<lb n="1051"/><span>angair, agus féachaidís ansin gur maith an lón an grá.  Is beag nár fhearr</span>
<lb n="1052"/><span>dóibh bás d'fháil agus críoch do chur ar a mbeatha ná mairiúint seachtain ar an</span>
<lb n="1053"/><span>modh so, óir má bhíonn airgead ag duine imeoidh sé ar nithe breátha agus ar</span>
<lb n="1054"/><span>bhainisí; agus ní measa do caithfear a stór ná mar a chaithfidh sé féin a</span>
<lb n="1055"/><span>aimsir i ndobrón agus i ndúchroíocht agus i liachaibh, an tan a smaoinfidh ar</span>
<lb n="1056"/><span>an gcostas agus ar an dtrioblóid do tháine air le linn a phósta agus a mhná,</span>
<lb n="1057"/><span>óir is fíor gurb amhlaidh a bhíd uaibhreach, beagthairbheach, agus is maith an</span>
<lb n="1058"/><span>phurgóid dod sparán sin, óir ní baol go scoiltfidh air, agus an tan is éadrom</span>
<lb n="1059"/><span>do sparán is trom é do chroí.</span></p>
<lb n="1060"/>
<lb n="1061"/><p><span>Adeirim libh gurb olc an comhartha ar mnaoi a bheith líonta de mhian</span>
<lb n="1062"/><span>comhthalántacht agus oireachtais, ach ar a chontráil, má fhanann tré ionracas</span>
<lb n="1063"/><span>agus tré dhiscréid ag coimeád an tí féin is comhartha díliseacht agus</span>
<lb n="1064"/><span>tairiseacht ar an bpósadh é, agus comhartha ceart, dearbh ar dhea-mhnaoi,</span>
<lb n="1065"/><span>ionraic dá fear.  Ach ar an dtaobh eile más maith leat comharthaí mná</span>
<lb n="1066"/><span>uaibhreach, urchóideach d'fháil, déanfadsa dícheall ar iad a chur síos anso</span>
<lb n="1067"/><span>dhuit.  Tabhair fá ndeara an ní so go fáthchiallmhar, beidh sí drochmheasta 'na</span>
<lb n="1068"/><span>féachaint, ardiomarcach 'na comhrá, goiciúil an feadh ná beidh sí ag caint,</span>
<lb n="1069"/><span>drúiseach 'na cuid spóirt, géarurchóideach 'na míshéan, sochma, tromaí 'na</span>
<lb n="1070"/><span>síocháin, macánta, banúil 'na cuntanós, claonta chum díbheirge do dhéanamh,</span>
<lb n="1071"/><span>neamh-fhoighneach chum iad d'fhulang, ainmhianach chum ordaithe, mall chum</span>
<lb n="1072"/><span>géilleadh, ullamh chum oilc do dhéanamh, lag-chomhlíontach ar gach maitheas,</span>
<lb n="1073"/><span>deacúil i maiteachas, so-ranna chum díoltais, mianach 'na cuid bídh, agus</span>
<lb n="1074"/><span>mórchroíúil chum a máistreásaíocht do chur i bhfeidhm i ngach slí, agus chum</span>
<lb n="1075"/><span>sin do chur i dtuigsin dhuit taispeánfad dhuit dá shampla.</span></p>
<lb n="1076"/>
<lb n="1077"/><p><span>Adeir an t-eagnach, Pliny, gurbh í Cléopátra .i. banríon na hÉigipte,</span>
<lb n="1078"/><span>bean ba mhó uabhar agus móráil san mbith lena linn féin, agus ar</span>
<lb n="1079"/><span>thabhairt fá ndeara dhi gurbh é Mark Anthony an t-aonfhear dob fhearr</span>
<lb n="1080"/><span>agus ba shaibhre bainisí agus cóisireacha ar droim talún adúirt an</span>
<lb n="1081"/><span>bhean so, tré chor chasaoide agus éada, agus fós iomarbhá, roinnt focal ag</span>
<lb n="1082"/><span>tarcaisne ar a mhórdháilteacht, agus adúirt ná raibh iontu ach neamhní ar</span>
<lb n="1083"/><span>saibhreacht ná ar feabhas seoch mar d'fhéadfadh sí féin iad a thabhairt uaithi.</span>
<lb n="1084"/><span>An tan a chuala Mark Anthony sin do ghluais dá hionsaí agus Lucius</span>
<lb n="1085"/><span>Pla<u>tius mar aon ris chum breithniú eatarthu, agus an tan a</span></p>
</div>
<pb n="27"/>
<div><lb n="1086"/><p><span>tháine do láthair d'fhiafraigh di créad a dhéanfadh sí chum a cóisireach do</span>
<lb n="1087"/><span>bheith ní ba shaibhre ná a chuid féin.  Níor labhair an bhanríon sháruaibhreach</span>
<lb n="1088"/><span>so focal, ach do bhí dá fháinne ró-álainn d'ór athleighte gona bpéarlaí</span>
<lb n="1089"/><span>fíordhaora 'na cluasa.  Do thóg sí aon díobh agus do chuir dá leigheadh i</span>
<lb n="1090"/><span>bhinéigre é, agus do shloig siar é i bhfianaise na gcaomhfhear.  Buaileas</span>
<lb n="1091"/><span>Lucius a dhá dhóid ar a chéile an tan do chonairc an géarbhásta do rin an</span>
<lb n="1092"/><span>bhean, agus beireas ar an dara fáinne agus do stop ar a shlogadh í, agus chum í</span>
<lb n="1093"/><span>a chur chum suaimhnis do thug sé suas an bua ar a taobh.  Cé gur mór do</span>
<lb n="1094"/><span>bhuairimh sin Marc Antóin ní ligfeadh Lucius dhó labhairt, óir do thóg an</span>
<lb n="1095"/><span>péarla agus do roinn é 'na dhó, agus do chuir é in íomháigh Venus,</span>
<lb n="1096"/><span>agus atá an scéal so le fáil i leabhar na ndéithe falsa noch cuireadh</span>
<lb n="1097"/><span>i gcló san Róimh.</span></p>
<lb n="1098"/>
<lb n="1099"/><p><span>Is é an dara sampla, .i. bean rí a bhí in oileán mara darbh ainm Dominica</span>
<lb n="1100"/><span>Sylvia, agus adeir Antóin Sabellicus insan 84 caibideal den cheathrú</span>
<lb n="1101"/><span>leabhar go raibh an bhean so comh líonta sin de uabhar agus de gach sórt</span>
<lb n="1102"/><span>mórála, agus comh néata sin timpeall a coda bídh agus dí, agus gach uile shlí</span>
<lb n="1103"/><span>eile, nach é amháin go mbíodh buidéil dea-bholaitheacha aici de ghnáth, ach</span>
<lb n="1104"/><span>do bhíodh miontas, agus tuím, agus milíosach, agus mórán de luibheanna cumhra</span>
<lb n="1105"/><span>eile aici 'na timpeall, an oiread agus go gcuireadh guais agus meidhreán i</span>
<lb n="1106"/><span>gceannaibh gach n-aon eile dá dtíodh 'na seomra.  Ach do bhí sí comh néata</span>
<lb n="1107"/><span>sin, adeirim, ná déanfadh uisce coiteann a gnó chum a nite, ach do chuireadh</span>
<lb n="1108"/><span>d'fiachaibh ar a seirbhísigh drúcht na bhflaitheas do phiocadh gach maidean de</span>
<lb n="1109"/><span>na luibheannaibh cumhra agus a thabhairt chuici chum a húsáide; agus níos mó ná</span>
<lb n="1110"/><span>sin, ní bhainfeadh lena méaraibh le bia ar bith dá chur chum a béil ná fós ar a</span>
<lb n="1111"/><span>bord ach do thógadh é le forcaibh óir, agus ar an aiste sin do chuireadh ina</span>
<lb n="1112"/><span>béal é.  Ach fá dheoidh do chonairc an Dúileamh a hantoil agus do thóg a lámh</span>
<lb n="1113"/><span>'na coinne agus do chuir a néatacht ar neamhní, óir do líon a corp de ghalar</span>
<lb n="1114"/><span>agus do loibh agus do ghéarghearradh a cliabh, ar chor nach féadfadh aon dá</span>
<lb n="1115"/><span>buín fanúint in aon tigh léi, agus do fuair bás ar an gcuma bhréan,</span>
<lb n="1116"/><span>dhianfhuafar sin.</span></p>
<lb n="1117"/>
<lb n="1118"/><p><span>Fóiríor, is amhlaidh a bhíonn an galar uaibhreach i mnaoi amhail do </span>
<lb n="1119"/><span>bheadh sí lán de dhrapsaí, óir mar do ardaíonn deoch an tart san</span>
<lb n="1120"/><span>ngalar déanach, mar an gcéanna do ardaíonn airgead ainmhianaibh an</span>
<lb n="1121"/><span>chéad ghalair, agus caithfidh do sparán a bheith ar leathadh de ghnáth</span>
<lb n="1122"/><span>chum a hantoile do chosnamh, ionas go mbeidh do chostas mór agus do</span>
<lb n="1123"/><span>theacht isteach, b'fhéidir, direoil.</span>
<lb n="1124"/></p>
</div>
<pb n="28"/>
<div><lb n="1125"/><p><span>Ní foláir do thigh a bheith in ornáid rialta, siúd go rachadh do sheirbhísigh</span>
<lb n="1126"/><span>don ghorta le fíoruireaspa beatha dá chionn.  Caithfidh tú t'ainm do ghlanadh as</span>
<lb n="1127"/><span>leabhar an cheannaí agus díol go cruinn le fear na mion-earraí, óir ní foláir</span>
<lb n="1128"/><span>go mbeidh a gúna déanta sa bhfaisean nua agus a clóca den olainn is daoire,</span>
<lb n="1129"/><span>agus go háirithe má bhíonn sí breá, óir is gnáthach breáthacht agus uabhar</span>
<lb n="1130"/><span>táite in aon chreatlach; agus má bhíonn sí mar sin beidh sí costasúil agus 'na</span>
<lb n="1131"/><span>drochbhean tí, ar chor ná féadfaidh aon tseirbhíseach í a fhulang; agus má</span>
<lb n="1132"/><span>bhíonn sí macánta, banúil agus 'na bean tí mhaith, gan agó beidh sí éadmhar.</span></p>
<lb n="1133"/>
<lb n="1134"/><p><span>Má bhíonn sí breá ná scothúil ardóidh a glór id dháil, gur samhalta leis an</span>
<lb n="1135"/><span>ndeamhan dualach a fuaim agus a fothram, ag rá: "do ba urasa dhomhsa fearaibh</span>
<lb n="1136"/><span>d'fháil do chothódh agus do choimeádfadh suas amhail bean mé, ní hionann agus</span>
<lb n="1137"/><span>mar d'imím anois mar nach imeodh aon bhean; gidh ea ní foláir domhsa coinneáil</span>
<lb n="1138"/><span>suas, siúd go gcrochfá ar a shon".  Ag so an aiste na bpianfaidh sí tú de</span>
<lb n="1139"/><span>ghnáth, ag sileadh dortaí de d<h>éaraibh mealltórtha, óir is féidir le mná</span>
<lb n="1140"/><span>sileadh gach am is méin leo féin é.  Cuir fearg dá laghad ar mhnaoi agus</span>
<lb n="1141"/><span>cuirfidh méar 'na súil go ngoilfidh go fuíoch, ar chor go mbíd mórán</span>
<lb n="1142"/><span>d'fhearaibh amadánta ag géariarraidh orthu a bheith <ina d>tost agus</span>
<lb n="1143"/><span>suaimhneas do ghlacadh; ach so an ní do chuireann an diabhal orthu i bhfochair</span>
<lb n="1144"/><span>mar a bhíodar, óir an ní is mó do hiarrfar is é is lú do-ghéabhthar ó</span>
<lb n="1145"/><span>mhnaoi, ach aon ní amháin.</span></p>
<lb n="1146"/>
<lb n="1147"/><p><span>Agus níor chóir a bheith de thrua don mhnaoi do ghoilfeadh ar an slí</span>
<lb n="1148"/><span>úd ach mar do bheadh do ghé <ag> siúl cosnochtaithe lá fliuch, óir</span>
<lb n="1149"/><span>mar is féidir leo a ndeora do ghairm chucu in am gátair bíonn a</span>
<lb n="1150"/><span>bhfocail gan ghá gairmthe chucu de ghnáth.</span></p>
<lb n="1151"/>
<lb n="1152"/><p><span>Ní bhfuil, agus ní fheacasa riamh bean ná dearbhódh ar son a macántacht féin,</span>
<lb n="1153"/><span>agus ná seasódh go lom ar fhírinne an scéil; ní hé ná go mbeadh náire orthu,</span>
<lb n="1154"/><span>agus fós eagla fuachta do ghlacadh dhá leathfaidís a mbéal chum dearbhaithe sa</span>
<lb n="1155"/><span>gheimhreadh, agus insa tsamhradh ar eagla go leighfeadh a thairbhe.  Agus dá</span>
<lb n="1156"/><span>gcurthá i suim dhuit féin méid droch-mheasa agus laghad tairbhe mná, do ba usa</span>
<lb n="1157"/><span>dhuit mairiúint gan a gcomhluadar agus a bheith gan bhean i láthair do adhlacadh</span>
<lb n="1158"/><span>d'fhearfadh do chluiche caointe, ná deachú géarpheannaide drochmhná d'fhulang</span>
<lb n="1159"/><span>ar feadh seachtaine.  Agus mar leathchruthú ar mo scéal féach an rann do chan</span>
<lb n="1160"/><span>an file:</span></p>
<lb n="1161"/>
<lb n="1162"/><p><span>Is mairg do bhíonn faoi tharcaisne ag mnaoi,</span>
<lb n="1163"/><span>'s gan aon earra ar an dtalamh is measa ná í;</span></p>
</div>
<pb n="29"/>
<div><lb n="1164"/><p><span>ní lig géag ar an gcraoibh ná céad cor 'na croí,</span>
<lb n="1165"/><span>mar is í rin an peaca 's do chuir fearg ar Chríost.</span></p>
<lb n="1166"/>
<lb n="1167"/><p><span>Is iomdha duine adéarfadh gur fírinne na nithe so do scríobhaimse, agus ar a</span>
<lb n="1168"/><span>shon sin go mb'fhéidir ná leanfainn féin an chomhairle.  Ní haon ní dhuitse</span>
<lb n="1169"/><span>sin, a léitheoir, ach féach ar an seanfhocal .i. "an té a bheadh 'na dhroch-</span>
<lb n="1170"/><span>chomhairleach dhó féin, ba mhaith an comhairleach do dhuine ele é".  Agus dá</span>
<lb n="1171"/><span>éamais sin ba mheasa dhuitse tú féin do dhéanamh do bhotúin uair isna seacht</span>
<lb n="1172"/><span>mbliana ná mise dá dhéanamh seacht n-uaire san ló, óir is é allas a mhalaí féin</span>
<lb n="1173"/><span>do loisceann ar gach n-aon; agus dá 'neosthaí don fheidhleacán (an tan a bhíonn</span>
<lb n="1174"/><span>ag rith timpeall na coinnle) go loiscfí é, ní chuirfeadh suim sa chomhrá chum</span>
<lb n="1175"/><span>go mbainfeadh triail as, ach dob fhéidir dá dtuigfeadh sin, a fhear agallaimh,</span>
<lb n="1176"/><span>amhail a thuigirse mise, go nglacfadh an chomhairle.  Agus is</span>
<lb n="1177"/><span>mó duine ná tugann aireachas dhó <féin> ar an ndiabhal nó go bhfaigheann a</span>
<lb n="1178"/><span>mháthair mar chéile uaidh, agus an drong ná géabhaidh comhairle, ní cóir trua a</span>
<lb n="1179"/><span>bheith dóibh.  Agus créad an ní mná mar go mbíonn fearaibh comh dian so 'na</span>
<lb n="1180"/><span>ndiaidh?  Is fíor go dearbh go mbíd cuid acu níos breátha ná a chéile; ach i</span>
<lb n="1181"/><span>dtaobh aon ní eile ní bhfuilid ach mar a chéile, óir atá Siobhán comh maith</span>
<lb n="1182"/><span>lena máistreás insa dorchadas.</span></p>
<lb n="1183"/>
<lb n="1184"/><p><span>Ach tabhair dom cead chum a insint duit, má phósair bean na mbeadh drochghairm</span>
<lb n="1185"/><span>aici beidh a míchreidiúint 'na spota i gclár t'éadain de ghnáth.  Ní fhéadfair</span>
<lb n="1186"/><span>siúl an tsráid ria gan fonóid, ná gabháil léi ar measc do chomharsan gan magadh</span>
<lb n="1187"/><span>do dhéanamh fút, agus is gnáthach gurb iad na mná is breátha lenarb usa</span>
<lb n="1188"/><span>géilleadh chum ainmhianais agus díomhaointis.  Agus an fear na mbeadh bean</span>
<lb n="1189"/><span>bhreá agus cloch fhaobhair aige beidh gach nduine do ghéabhaidh an tslí ag lí a</span>
<lb n="1190"/><span>airm orthu, agus tabhair dot aire, dá mba caisleán <é> na dtabharfadh iomarca</span>
<lb n="1191"/><span>aghaidh dhó gur deacair dhó seasamh 'na gcoinne, agus chum sin leis do</span>
<lb n="1192"/><span>dheimhniú duit, féach mar adeir an file an rann fhírinneach:</span></p>
<lb n="1193"/>
<lb n="1194"/><p><span>Atá mo lámhsa go cráite ciapaithe,</span>
<lb n="1195"/><span>'s tá an Bhlarna lán de bhia 's de dhigh,</span>
<lb n="1196"/><span>atá an Pápa 's a mháthair riamh fé chion,</span>
<lb n="1197"/><span>'sis gnáthach mná breátha 'na striapacha.</span></p>
<lb n="1198"/>
<lb n="1199"/><p><span>Dá bhrí sin an té a phósann bean bhreá beidh gach n-aon do chífidh í ag</span>
<lb n="1200"/><span>guí chum Dé ag iarraidh a bháis, chum an phéarla</span></p>
</div>
<pb n="30"/>
<div><lb n="1201"/><p><span>bheagthairbheach sin do bheith aige féin.  Agus má bhíonn tú saibhir agus gan</span>
<lb n="1202"/><span>bheith glémhaiseach i ndealramh, ansin caillfidh do bhean bhreá a creidiúint</span>
<lb n="1203"/><span>chum a hantoile do shásamh, óir is amhlaidh a bhíd amhail diaman, ní</span>
<lb n="1204"/><span>thaispeánfaidh a lonradh comh maith in aon ní eile is do dhéanfadh in ór; mar</span>
<lb n="1205"/><span>an gcéanna an bhean bhreá, ní bhfuil a féachaint comh taitneamhach i</span>
<lb n="1206"/><span>ndrochéadach is do bheadh 'na cuid bláthornéid, agus dá dhroim sin is iomdha</span>
<lb n="1207"/><span>bean do tharraingeann a bhfearaibh chum bochtaineacht agus náire de dhroim</span>
<lb n="1208"/><span>uabhair agus striapachais.  Ach so bun agus leathbharr an scéil dhuit, ní</span>
<lb n="1209"/><span>foláir go n-imeoidh an bhean amhail péacóg agus go leanfaidh a fear í go fuar,</span>
<lb n="1210"/><span>fadghobach amhail creabhar.</span></p>
<lb n="1211"/>
<lb n="1212"/><p><span>Go deimhin is iomarcach agus is iontach le féachaint mórán de chleasaibh</span>
<lb n="1213"/><span>corr-ghlioca na mban, óir beid anois meidhreach agus ar ball dubhach, gáirfid</span>
<lb n="1214"/><span>ar an nóimeint agus goilfid i gcionn leathuaire, beid anois tinn agus go maith</span>
<lb n="1215"/><span>gan fuireach, agus gach uile ní nach taitneamh leo is measa é ná aon ní, agus</span>
<lb n="1216"/><span>dá olcas ní, má bhíd na mná ar a bpléisiúr, níl aon ní níos fearr ná é, agus is</span>
<lb n="1217"/><span>ionann agus éag ar an spota do mhnaoi muna ndáilfear di gach uile ní dá</span>
<lb n="1218"/><span>sirfidh, agus tarcaisneoidh sí go lúithreacha dá fheabhas ní do bhéarfair di gan</span>
<lb n="1219"/><span>iarraidh.</span></p>
<lb n="1220"/>
<lb n="1221"/><p><span>An tan a bheidh easpa ar bith ar mhnaoi beidh sí ag bladar agus ag</span>
<lb n="1222"/><span>milisbhriathracht; ach an ta do-ghéabhaidh an ní a bhíonn uaithi, féachfaidh le</span>
<lb n="1223"/><span>súil chlaoniomarcach, agus freagróidh gach ceist go dána, agus canfaidh</span>
<lb n="1224"/><span>briathra scornúla, ionas gur dóigh leis an té ná beadh taithíoch orthu ná</span>
<lb n="1225"/><span>loirgfidís ní ar bith eile go brách.  Agus is amhlaidh a bhíonn sin, bean</span>
<lb n="1226"/><span>amhail long, rigeáil í inniu comh maith 'sis féidir leat, ach ar a shon sin</span>
<lb n="1227"/><span>beidh ní éigin aici i ngátar deisithe; mar an gcéanna bean, tabhair di inniu</span>
<lb n="1228"/><span>gach uile ní is féidir léi do iarraidh agus beidh in uireaspa arís amáireach.</span></p>
<lb n="1229"/>
<lb n="1230"/><p><span>Is oiriúnach an ainm do mhnáibh préacháin oíche, óir san oíche do loirgfid gach</span>
<lb n="1231"/><span>uile ní do smaoiníd san lá.  Is maith 'fhios acu gurb í an oíche a n-am féin,</span>
<lb n="1232"/><span>an tan do oibreoid siad duine comh bog le céir, agus go dtarraingid chum a</span>
<lb n="1233"/><span>rogha foirm é amhail do dhéanfadh cloch lómhar le hiarann, agus an tan do</span>
<lb n="1234"/><span>ghéilleann dóibh, tosnóid ar iarratas.  Agus go deimhin níor chliste san ealaín</span>
<lb n="1235"/><span>aon de bhacaigh Bhaile Mhuirne nó de chléirigh Ghobnait ná gach bean díobh,</span>
<lb n="1236"/><span>agus adeirid: "a bhráthair na sárfhear, agus a fhir tí chóraigh, agis a áilleán</span>
<lb n="1237"/><span>mo choirp nár ob aon ní dár loirg bean riamh ort, atá mo shúilse leatsa</span>
<lb n="1238"/><span>anois go gcomhlíonfaidh tú gach beart go fearúil, flaithiúil, ciallmhar mar ba</span>
<lb n="1239"/><span>dhual duit;  agus is</span></p>
</div>
<pb n="31"/>
<div><lb n="1240"/><p><span>fada í mo fhoighne anois le trí lá ar drochbhróga, agus atá mo ghéaga</span>
<lb n="1241"/><span>nochtaithe le poll in ascaill mo ghúna; mo ghrá thú, agus atá súil agamsa go</span>
<lb n="1242"/><span>gclúdóirse mise comh glémhaiseach sin is ná beidh formad agam le haon bhean</span>
<lb n="1243"/><span>dem chomharsain, óir is deas an chaidhp san bhfaisean do chonarc ar bhean</span>
<lb n="1244"/><span>Dhonncha Uí Scannláin inné, agus chum go rachadh do chlúsa níos sia ná clú</span>
<lb n="1245"/><span>Dhonncha ní foláir dhuit a leithéid eile d'fháil domhsa, agus ciarsúir</span>
<lb n="1246"/><span>India, agus gúna den fhaisean dhéanach, agus pointeáil do bheith ar mo aprún,</span>
<lb n="1247"/><span>agus mo chóta den w<e>ave-chuilteáil, etc.</span></p>
<lb n="1248"/>
<lb n="1249"/><p><span>Agus dá éamais sin atá 'fhios ag gach fear pósta, aon ní na gcuirfidh bean dúil</span>
<lb n="1250"/><span>ann nach socair a haigne nó go bhfaighidh é.  Agus má chuireann tú ar moill í,</span>
<lb n="1251"/><span>gan gach ní d'fháil di, cuirfidh cnú 'na héadan, ionas go ndéanfaidh triuth den</span>
<lb n="1252"/><span>hart, siúd ná beadh aon chárta dhubh id láimh; óir is amhlaidh a bhíonn bean,</span>
<lb n="1253"/><span>muna bhfaighidh gach ní a iarrfaidh, agus muna ndéarfaidh gach ní a smaoinfidh,</span>
<lb n="1254"/><span>agus muna rachaidh i ngach áit is mian léi, líonfaidh sí an tigh de dheatach a</span>
<lb n="1255"/><span>géarchainte ionas nach féadfair é a fhulang</span></p>
<lb n="1256"/>
<lb n="1257"/><p><span>Is maith an fhírinne agus is géar an sean-fhocal, gur tinn an greim do</span>
<lb n="1258"/><span>bhainfeadh sean-ghadhar nó dearnaite ocrach.  Ach d'réir mo bharúlachtsa is</span>
<lb n="1259"/><span>tinne an greim do bhainfeadh bean ainigí, fhíochmhar; agus má thógair ort í a</span>
<lb n="1260"/><span>mháistríocht agus do thabhairt chum ceansacht níl tairbhe dhuit a dhéanamh le</span>
<lb n="1261"/><span>buillí, ach muna mbatrálair chum báis í.</span></p>
<lb n="1262"/>
<lb n="1263"/><p><span>An Dara Caibideal.</span>
<lb n="1264"/><span>Ba chóir nár bheag don fhear chiallmhar an méid so adúrt chum tuigseana do</span>
<lb n="1265"/><span>bhaint as chum é féin do sheachnadh ar ghaistí agus ar mhealltóireacht na mban</span>
<lb n="1266"/><span>gcorr-ghlic, ach chum go dtabharfá fá ndeara níos géire mo chomhrá cuirfead</span>
<lb n="1267"/><span>síos roinnt eile ag taispeáint ainnise agus angair na bhfear bpósta.  Ach ar</span>
<lb n="1268"/><span>dtúis cuirfidh mé síos an scéal do chonarc insa leabhar dar ba ainm an</span>
<lb n="1269"/><span>Daemonameny of Doctor Bodin, nó níos soiléire, i leabhar na ndeamhan agus</span>
<lb n="1270"/><span>na spridí falsa.</span></p>
<lb n="1271"/>
<lb n="1272"/><p><span>Is é a chuireann an scéal so síos, go raibh ógbhean darbh ainm Magdelena de</span>
<lb n="1273"/><span>la Croix aige Cardóbhia san Spáinn, agus tháine ó threibh mheonach,</span>
<lb n="1274"/><span>agus do thóg sí uirthi déirc do thógáil agus do chnósach, chum atóigthe agus</span>
<lb n="1275"/><span>cosnaimh ar thigh ban rialta naomh Clára, do bhí tar éis dul ar neamhní an</span>
<lb n="1276"/><span>tan sin; agus do chuir a gnó ar aghaidh comh héifeachtach sin gur</span>
<lb n="1277"/><span>chríochnaigh an</span></p>
</div>
<pb n="32"/>
<div><lb n="1278"/><p><span>mhainistir go creatúil agus go maith.  An tan do chonarcadar na mná rialta sin,</span>
<lb n="1279"/><span>do smaoineadar gur mhaith agus gur cheart dóibh an bhandé a thóg an mhainistir</span>
<lb n="1280"/><span>do ghlacadh ina measc, agus níor chian do bhí acu an tan do tháine deamhan</span>
<lb n="1281"/><span>dubh, amhail Aethiopian, chum comhluadair agus cuideachtanais ria, agus ní</span>
<lb n="1282"/><span>raibh sí d'aois an tan so ach i dtuairim a deich nó a dó dhéag de b<h>lianta.</span>
<lb n="1283"/><span>Gidh ea do chuir, tréna ghliocas diabhaldha, <d'fhiachaibh uirthi> a bheith 'na</span>
<lb n="1284"/><span>seirbhíseach chum a thoile, agus do chuir í i bhfoirm agus i dtaispeánadh chum</span>
<lb n="1285"/><span>a bheith comh rialta agus comh naofa agus comh ciallmhar le haon dá haois san</span>
<lb n="1286"/><span>mbith bhraonaigh, agus chum gur fearrde a ghéabhadh a mhianaibh do chur i</span>
<lb n="1287"/><span>bhfeidhm uirthi, an tan do bhí sí dá bhliain déag do iarr uirthi é a phósadh.</span>
<lb n="1288"/><span>Agus tug sí a cead chuige, agus do phós sé í ar an gcuntas so .i. go mbeadh sí</span>
<lb n="1289"/><span>dó déag ar fhichid de bhlianta, ní hé amháin ionann, ach tar gach bean rialta</span>
<lb n="1290"/><span>agus manach eile dá mbeadh in aon mhainistir léi, i naofacht agus in</span>
<lb n="1291"/><span>ainglíocht.  Agus do thit gach uile ní amach d'réir a thoile, óir do bhí sí</span>
<lb n="1292"/><span>féin agus an deamhan comh ceanúil sin ar a chéile, ionas, an tan do imíodh in</span>
<lb n="1293"/><span>imchianaibh go bhfágadh seirbhíseach ag tabhairt aireachais dá mhnaoi ina</span>
<lb n="1294"/><span>dhiaidh, go dtugadh cabhair di ar gach slí agus do-ghníodh gach ní ba chóir</span>
<lb n="1295"/><span>dise do dhéanamh, chum socracht di; agus an tan do chasadh an deamhan chum</span>
<lb n="1296"/><span>baile ní thiteadh ní ar bith nar bhfiú é nótas a thabhairt dhó chum críche i</span>
<lb n="1297"/><span>cheithre hardaibh an domhain ná tugadh a dheimhinchuntas dá mhnaoi.</span></p>
<lb n="1298"/>
<lb n="1299"/><p><span>Ar measc mórán eile nithe, d'inis di aon de laethaibh mar a tógfaí an chéad</span>
<lb n="1300"/><span>Phróinséis, Rí, 'na phríosúnach, agus ar an ár agus ar an easpa do thiocfadh</span>
<lb n="1301"/><span>ar an Róimh i gcionn beagán aimsire 'na dhiaidh san.  Inseas Magdeléna sin</span>
<lb n="1302"/><span>do na mnáibh rialta agus do tuigeadh dóibh gur ón Sprid Naomh do oibrigh sin</span>
<lb n="1303"/><span>inti, nó gur aingeal maith éigin d'fhaisnéis di é.</span></p>
<lb n="1304"/>
<lb n="1305"/><p><span>Ach chum an scéil a dhéanamh gearr do-ghníodh an bhean óg so comharthaí</span>
<lb n="1306"/><span>iontacha agus míorúiltí éagsúla, leis an ndiagas do thaispeánadh ón dtaobh</span>
<lb n="1307"/><span>amuigh, ar chor gur toghadh í leis an gcuid eile mar bhan-ab insa mhainistir,</span>
<lb n="1308"/><span>agus do thug sí aire dhi féin insa chúram sin comh maith is nárbh fhéidir</span>
<lb n="1309"/><span>d'fháil uirthi.  Agus ar laethaibh solmanta do bhíodh sí comh diaga sin go</span>
<lb n="1310"/><span>dtógthaí í trí chúibit ón dtalamh suas, agus íomháigh Chríost ina láimh aici,</span>
<lb n="1311"/><span>agus do thaispeánadh ar uairibh ciabh agus craobhfholt comh breá, comh fada go</span>
<lb n="1312"/><span>sroiseadh síos go haltaibh léi, agus níor thúisce sin ná do imíodh arís.  Agus</span>
<lb n="1313"/><span>an tan do bhíodh ag an aifreann do</span></p>
</div>
<pb n="33"/>
<div><lb n="1314"/><p><span>oscladh bearna insa bhfalla chum gurbh fhearrde do chífí an abhlainn naofa 'na</span>
<lb n="1315"/><span>fianaise é, agus na laethaibh do theipeadh ó Chomaoine do ghlacadh (ar son go</span>
<lb n="1316"/><span>gcoisric<th>í leis an sagart an nuimhir chinnte dhíobh) tar éis iad uile do</span>
<lb n="1317"/><span>ghlacadh Comaoine ach an bhean so na dtráchtaim libh uirthi, do bhíodh díth aon</span>
<lb n="1318"/><span>de na sácraimíntí air, agus do tuigthí dhó gur aingeal maith éigin do chuir do</span>
<lb n="1319"/><span>leataoibh é chum é féin dá thabhairt di, agus do taispeántaí do chuid de na</span>
<lb n="1320"/><span>naomh-mhaighdeana an abhlainn ag teacht as an spéir agus ag dul 'na béal, agus</span>
<lb n="1321"/><span>do thaispeánadh sí sin dóibh poiblí.</span></p>
<lb n="1322"/>
<lb n="1323"/><p><span>Do ardaigh so a creidiúint agus a gairm rialtais ionas go gcuireadh pápaí</span>
<lb n="1324"/><span>agus impirí agus prionsaí litreacha chuici dá gcur féin fá chomairce a guí agus</span>
<lb n="1325"/><span>a hachainí.  Do chuir bean an cúigiú Cormac an t-éadach do bhí aici le</span>
<lb n="1326"/><span>haghaidh a mic, .i. an dara Pilib, do chur ann an tan a béarthaí é, dá</span>
<lb n="1327"/><span>hionsaí chum é a choisreagan lena béal féin.  Agus do-ghníodh sí oiread sin</span>
<lb n="1328"/><span>míorúiltí ionas fá dheoidh gur thóg na mná ceartrialta drochamhras di, agus go</span>
<lb n="1329"/><span>ndúradar nach raibh inti ach deamhnóir nó geasrógaí.  Agus arna bhrath sin di</span>
<lb n="1330"/><span>orthu do chorraigh oibriú Dé 'na croí diaidh ar ndiaidh, ar chor gur admhaigh</span>
<lb n="1331"/><span>gach ní amhail a dúrt roimhe so, agus gur ghearr go mbeadh deireadh an téarma</span>
<lb n="1332"/><span>istigh, agus do admhaigh do na bráithre an orda agus na mainistreach</span>
<lb n="1333"/><span>roimheráite go raibh aithne aici ar an ndeamhan so ó bhí sí in aois a dó dhéag</span>
<lb n="1334"/><span>de b<h>lianta gus an am sin, agus do admhaigh a crutha go poiblí, agus do</span>
<lb n="1335"/><span>chaoidh go dúthrachtach agus d'iarr orthu uile guí chum Dé ar a son. An tan</span>
<lb n="1336"/><span>a chonairc an deamhan do bhí 'na seilbh comh fada is a bhí, go raibh a haigne</span>
<lb n="1337"/><span>iompaithe uaidh, do rin a dhícheall ar í a tharraint chuige féin arís, ach ba</span>
<lb n="1338"/><span>lag an bheart dhó sin, óir is treise Dia ná an diabhal agus dob éigean dó í a</span>
<lb n="1339"/><span>fhágáil.  Agus chum gurbh fhearrde a dhéanfadh sí leorghníomh 'na peacaí do</span>
<lb n="1340"/><span>cuireadh i bpríosún í, mar ar fhulaing mórán da chruapheannaid agus breithiúnas</span>
<lb n="1341"/><span>aithrí daor, agus fá dheoidh do fuair maitheamh ann fá láimh an ceathrú</span>
<lb n="1342"/><span>Pól, Pápa.</span></p>
<lb n="1343"/>
<lb n="1344"/><p><span>Taispeánann an scéal so dhúinn créad méid an áthais a bhíonn ar an ndiabhal an</span>
<lb n="1345"/><span>tan a thógann seilbh i mnaoi mhór-chroíúil, chlaonghlic. Dá mbeadh bean na</span>
<lb n="1346"/><span>mbeadh an taobh amuigh di go róbhreá, agus a teanga comh sleamhain le híle agus</span>
<lb n="1347"/><span>comh mín le síoda, agus a briathra comh milis le miil, agus ní hé amháin sin</span>
<lb n="1348"/><span>ach dá mbeadh sí dianchiallmhar agus mála maith óir nó saibhris aici, is aon in</span>
<lb n="1349"/><span>aghaidh mhíle nó fuathóidh sí an t-uaigneas agus rachaidh ar measc a comharsan</span>
<lb n="1350"/><span>chum comhluadair, óir tarraingeann an</span></p>
</div>
<pb n="34"/>
<div><lb n="1351"/><p><span>comhluadar muintearas, agus cuireann an géarmhuintearas an uile óinmhideacht ar</span>
<lb n="1352"/><span>aghaidh, agus go háirithe má bhíonn mian reatha síos agus suas uirthi, cuirfidh</span>
<lb n="1353"/><span>sí a macántacht i ngeall chum a toile do shásamh.</span></p>
<lb n="1354"/>
<lb n="1355"/><p><span>Agus chum í a choimeád suas 'na baothántacht agus 'na hiomarcaí ní foláir gur</span>
<lb n="1356"/><span>ar an bhfear do bheidh an uile chostas, agus do mhairfidh ar an uile</span>
<lb n="1357"/><span>bhoichteacht.  Rachaidh an fear san uile bhaol agus caithfidh an bhean a uile</span>
<lb n="1358"/><span>shaothar.  Caithfidh an fear faire agus forchoimeád, cathú agus cosnamh, an</span>
<lb n="1359"/><span>talamh do shaothrú agus obair do dhéanamh go duamhail chum a cothaithe, agus</span>
<lb n="1360"/><span>gach ní do bhaileoidh sé ar feadh seacht mbliana caithfidh agus leighfidh bean</span>
<lb n="1361"/><span>in aon bhliain amháin é; agus beidh róbheag aici chum a coimeádta suas, agus</span>
<lb n="1362"/><span>ró-iomarcach le laghad chum a toile mhaith d'fháil dá dhroim.  Ní hé amháin,</span>
<lb n="1363"/><span>ach dá dtabharfá dhi gach ní dá fheabhas, muna dtaitneoidh do phearsa léi ní fiú</span>
<lb n="1364"/><span>leathphin<g>e san mbliain a macántacht agus a coinníoll id dháil; óir</span>
<lb n="1365"/><span>cumhdóidh a brollach croí fuafar, mailíseach, nimhiúil; beidh gach olc dá</span>
<lb n="1366"/><span>chumadh agus dá cheartú féna ceann, agus a lámh ullamh chum gach ní díobh a</span>
<lb n="1367"/><span>chur i bhfeidhm.</span></p>
<lb n="1368"/>
<lb n="1369"/><p><span>Dá bhrí sin créad an ainm is ceart di in éamais mná?  Atá, géag leis an</span>
<lb n="1370"/><span>ndiabhal ag á mbíonn a ceann, a lámha, a croí, a haigne, agus a hanam lán de</span>
<lb n="1371"/><span>mhailís agus de dhíbheirg.  Agus dá bhrí sin is maith an ainm é dhóibh carrán</span>
<lb n="1372"/><span>cam gach oilc, de bhrí go dtógthar fearaibh leo amhail a tógthaí iasc le gatha,</span>
<lb n="1373"/><span>óir atá míle slí aige mnáibh chum fearaibh do mhealladh, mar atá, coinneoidh</span>
<lb n="1374"/><span>siad cuid díobh ar a láimh le geallúna, cuid eile le subhachas agus le</span>
<lb n="1375"/><span>cleasaíocht, agus cuid eile do-ghníd siad a shásamh le póga.  Ligid a ngruaig</span>
<lb n="1376"/><span>síos chum grá fear do tharraint orthu.  Idir a dhá gcíoch atá gleann an</span>
<lb n="1377"/><span>léirscriois, agus ina leapacha atá ifreann, buaireamh, dólás agus cathú; óir is</span>
<lb n="1378"/><span>fíor nach déanfadh fiolar fear d'ithe go bhfaigheadh marbh é, ach ithid na mná</span>
<lb n="1379"/><span>'na mbeathaidh iad.  Piocfaidh bean do phóca, folmhóidh do sparán agus gáirfidh</span>
<lb n="1380"/><span>it éadan, agus gearrfaidh do scornach.  Atáid siad lán de chruachinnteacht</span>
<lb n="1381"/><span>fhéichiúnta, mealltórtha, díomuan, droch-choinníollach, ainigí, nimhneach,</span>
<lb n="1382"/><span>bréagánta, éadrom, míchéatach, uaibhreach, leantúil, agus éigeart.</span></p>
<lb n="1383"/>
<lb n="1384"/><p><span>Agus ar a shon sin uile ní féidir linn a rá nach é Dia do chruthaigh</span>
<lb n="1385"/><span>iad, agus gurb é <an> nádúr do thug foirm dóibh, agus más é féin, is fíor gurb</span>
<lb n="1386"/><span>é an corr-ghliocas do thug fáth seachanta orthu, óir má théann dea-ní ar</span>
<lb n="1387"/><span>mearachadh is cóir é do sheachnadh,</span></p>
</div>
<pb n="35"/>
<div><lb n="1388"/><p><span>óir is beag an mhaith dhuit feoil rósta dá ngabhthaí den bhior sa cheann ort.</span>
<lb n="1389"/><span>Adeir Solamh, an fear d'fhulaingíos é féin do chur ar mearú amhlaidh sin</span>
<lb n="1390"/><span>go mbíonn amhail amadán ag lúcháir tréna bhreith, dá chur isna stoic.</span></p>
<lb n="1391"/>
<lb n="1392"/><p><span>Adeir Naomh Pól, chum seachnadh ar dhrúis ba cheart do gach fear bean do</span>
<lb n="1393"/><span>phósadh; agus an té ag a mbeadh a bhean féin, agus ar a shon sin do rachadh go</span>
<lb n="1394"/><span>nuig bean eile, is <amhlaidh a bhíonn> amhail gadaí saibhir noch do ghoideann</span>
<lb n="1395"/><span>is gan é i ngátar.</span></p>
<lb n="1396"/>
<lb n="1397"/><p><span>Atá trí mhodh chum aithne <a bheith> ar striapaigh .i. ar a féachaint shúgach,</span>
<lb n="1398"/><span>ardintinneach, ar a comhrá, agus ar a himeacht státmhar, goiciúil.  Agus adeir</span>
<lb n="1399"/><span>Solamh nach cóir dúinn ár neart do chaitheamh le méirleachas, óir is iad olc</span>
<lb n="1400"/><span>gach uile oilc iad, agus díomhaoineas gach uile dhíomhaoinis.  Lagaíd siad</span>
<lb n="1401"/><span>neart an fhir agus cuirid ar mearú a scéimhchruth.  Cuirid claiseacha ina</span>
<lb n="1402"/><span>ghruanna agus dorchaíd an radharc isna súile, agus ciorraíd go hiomarcach ar</span>
<lb n="1403"/><span>laethaibh dhuine; agus ar son go bhféachaid id shúile comh milis le</span>
<lb n="1404"/><span>elecampane, lena dtriail, bíd comh searbh le barainótar.  Atáid ciallmhar,</span>
<lb n="1405"/><span>ach atáid rógheasrógúil; má bhíd i ngrá atá sé géarghonta, agus má bhíd</span>
<lb n="1406"/><span>i bhfuath, atá sé marfach.</span></p>
<lb n="1407"/>
<lb n="1408"/><p><span>Agus ar son a hiompaithe ar an modh so, adeir an Sprid Naomh i mbéal an</span>
<lb n="1409"/><span>eagnaigh, .i. go bhfuil díbheirg mná tar gach comparáid, óir atá sí 'na fúrnéis</span>
<lb n="1410"/><span>agus 'na tine comh láidir sin nach féadfadh a bhfuil d'uisce san mbith a</span>
<lb n="1411"/><span>múchadh, agus go háirithe más ó mhioscais nó ó dhianfhuath i ndáil fireannaigh</span>
<lb n="1412"/><span>ar bith do thig an díbheirg sin, óir sin an t-am do scaoilfidh sí ar siúl</span>
<lb n="1413"/><span>saigheada a díoltais agus do dhéanfaidh, amhail deamhan, a huile chineál céille</span>
<lb n="1414"/><span>agus geasróga do chur chum oibre, agus go háirithe gach n-aon ná tiocfaidh lena</span>
<lb n="1415"/><span>drúis agus 'na huile mhian, agus 'na sásamh ins gach uile phléisiúr; agus chum</span>
<lb n="1416"/><span>cruthaithe air sin féach ar an mbeagán so romhat.</span></p>
<lb n="1417"/>
<lb n="1418"/><p><span>Do chuaidh Philander chum fairrge i gcríochaibh imchian, agus an tan do </span>
<lb n="1419"/><span>chonairc Marizee, a bhean, nár chas comh luath is ba mhian léi, do smaoin</span>
<lb n="1420"/><span>gur iarracht do thug ar í a thréigean, agus d'iompaigh a dianghrá i rófhuath</span>
<lb n="1421"/><span>'na choinne ionas ná raibh ar gcumas di gan a mioscais do chur i bhfeidhm ar</span>
<lb n="1422"/><span>shlí éigin.  Do thug nimh do thriúr clainne a bhí aici ris agus do thóg féin í</span>
<lb n="1423"/><span>mar an gcéanna, ag rádh gurbh fhearr léi críoch do chur orthu uile ná bheith</span>
<lb n="1424"/><span>chum pléisiúir ag a fear an tan ba mhian leis teacht dá dtóraíocht.</span></p>
<lb n="1425"/>
<lb n="1426"/><p><span>Cuireann Antóin Múret síos insa chéad leabhar dá chuid eadar-</span></p>
</div>
<pb n="36"/>
<div><lb n="1427"/><p><span>cheachtaibh tuairisc ar mhnáibh d'áirithe do thaispeánadh iad féin 'na</span>
<lb n="1428"/><span>ndeargnamhaid i ndáil na droinge ná claonfadh chum a dtoile, ag réiteach</span>
<lb n="1429"/><span>deacracha a ndrúise, agus mar do fuair mise ansin é do-dhéan féin</span>
<lb n="1430"/><span>dícheall ar é a chur síos anso.</span></p>
<lb n="1431"/>
<lb n="1432"/><p><span>Agus ar dtúis cuirfidh mé síos bean Photiphar.  An tan do thug iarracht ar</span>
<lb n="1433"/><span>Joseph do tharraint chum a toile agus nár fhéad, do labhair lena fear agus</span>
<lb n="1434"/><span>adúirt nach maith an buachaill Joseph "do thug iarracht ar mé a éigean agus do</span>
<lb n="1435"/><span>tharraint chuige féin uaitse"; agus ar son ná raibh anso ach mioscais tré ghrá</span>
<lb n="1436"/><span>do thógadh Joseph agus do cuireadh i bpríosún é, ceangailte go daor agus go</span>
<lb n="1437"/><span>docht le slabhraí ar a chosa agus ar a lámha, óir do chreid sé gur fírinne</span>
<lb n="1438"/><span>d'inis an bhean dhó.</span></p>
<lb n="1439"/>
<lb n="1440"/><p><span>An dara bean, Ph<a>edra, an tan nachar fhéad grá a mic i ndlí, nó a cleamhna</span>
<lb n="1441"/><span>do tharraint uirthi, .i. Hippolytus, do chuaigh tré mhioscais éada go nuig a</span>
<lb n="1442"/><span>fear féin agus d'inis dó gur thug a cliamhain fá ndeara a honóir do bhaint di</span>
<lb n="1443"/><span>le fórsa, agus do chuir a díbheirg agus a fraoch i bhfeidhm comh maith sin go</span>
<lb n="1444"/><span>bhfuair óna fear ordú do thabhairt a cheithre géaga do cheangal de cheithre</span>
<lb n="1445"/><span>capallaibh fiaine, gur shracadar 'na choda beaga ó chéile é.</span></p>
<lb n="1446"/>
<lb n="1447"/><p><span>An tríú bean, Ante<i>a, céile an rí Pro<e>tus, do iarr go dúthrachtach ar</span>
<lb n="1448"/><span>Bel<l>erophon luí léi, ach is di ba bheag an mhaith, óir d'éimigh sé í.</span>
<lb n="1449"/><span>Ansin do smaoin aici féin go mbeadh an ní sin aige Bel<l>erophon os a cionn,</span>
<lb n="1450"/><span>agus ní hé sin amháin ach go mb'fhéidir go leathfadh an scéal uirthi; agus tré</span>
<lb n="1451"/><span>chorp éada agus droch-chroí do chuaigh gus an rí agus d'inis dó gur mheas an</span>
<lb n="1452"/><span>laoch sin méirdreachas do dhéanamh ar a leabaidh phósta, agus do chuir an rí i</span>
<lb n="1453"/><span>gcomhair a mharfa é, tré amas glic litreach, ionas go dtáine scéal na litreach</span>
<lb n="1454"/><span>sin chum bheith 'na shean-fhocal ó shin.</span></p>
<lb n="1455"/>
<lb n="1456"/><p><span>An ceathrú bean, .i. Philonome, an tan do éimigh Tenes, mac Cygnus, a</span>
<lb n="1457"/><span>mianaibh uirthi, do ghearán lena athair é, agus adúirt ris go raibh a mhac dá</span>
<lb n="1458"/><span>hiarraidh chum a thoile.  Do chreid an t'athair go simplí an scéal sin, agus</span>
<lb n="1459"/><span>do thug ordú a chur i gcófra fá ghlas, agus a chaitheamh le muir agus le</span>
<lb n="1460"/><span>mórfhairrge.</span></p>
<lb n="1461"/>
<lb n="1462"/><p><span>An cúigiú bean, .i. Hippolite, céile Acastus, do bhí ag rialú ríochta</span>
<lb n="1463"/><span>Magnesia, agus an tan nacharbh fhéidir léi grá Peleus do tharraint uirthi</span>
<lb n="1464"/><span>ar a slí féin, do ghearán lena fear é, agus adúirt gur mheas an ceatharnach sin</span>
<lb n="1465"/><span>an t-ionracas agus an díleasacht do bhí aici dhósan do lot, agus dá dhroim sin</span>
<lb n="1466"/><span>do fuair críoch ar a laethaibh.</span></p>
<lb n="1467"/>
<lb n="1468"/><p><span>An séú bean, .i. Hippodame, bean chéile Pelops, agus an tan do </span></p>
</div>
<pb n="37"/>
<div><lb n="1469"/><p><span>bhádar ag tógáil aeir ins<a> charbad adúirt sí lena fear féin go raibh sí i</span>
<lb n="1470"/><span>rochtaibh éaga tré thromphéin tarta, agus adúirt ris deoch d'fháil di ar shlí</span>
<lb n="1471"/><span>éigin.  Tuirlingeas Pelops agus ní túisce do imigh as a radharc ná do shir</span>
<lb n="1472"/><span>an bhean ar a giolla carbaid .i. Myrtilus, teacht agus luí uirthi.  Gidh ea</span>
<lb n="1473"/><span>do eitigh sé í go ceart, cróga, agus an tan do chas a fear féin arís do labhair</span>
<lb n="1474"/><span>sí ris i mbriathraibh corr-ghlioca, agus adúirt gur mheas Myrtilus fórsa a</span>
<lb n="1475"/><span>dhéanamh uirthi.  Do chreid a fear sin, mar gach fear eile, agus do rug ar an</span>
<lb n="1476"/><span>ngiolla sochineoil, ceartdíreach, agus do theilg san muir do bhí i bhfogas</span>
<lb n="1477"/><span>dhó é gur bádh é.</span></p>
<lb n="1478"/>
<lb n="1479"/><p><span>An seachtú bean, .i. an bhanáilleán, céile Chonstantín chróga, agus an tan do</span>
<lb n="1480"/><span>theip ionracas a cleamhna uirthi adúirt sí rena athair gur mheas an fear sin</span>
<lb n="1481"/><span>adh<a>ltranas do chur i bhfórsa ria; glacas lonnas agus luathfhearg a athair,</span>
<lb n="1482"/><span>ionas gur chuir ar díbirt óna dhútha féin é.</span></p>
<lb n="1483"/>
<lb n="1484"/><p><span>An t-ochtú bean, .i. Fausta, iníon Maximinus ó Éigipt.  Do bhí an bhean</span>
<lb n="1485"/><span>so comh géar sin i ngrá lena mac i ndlí, gur mheas a dhúil do tharraint chum</span>
<lb n="1486"/><span>luí 'na leabaidh ar shlí éigin; ach an tan do thuig, tréna fhaillí, ná raibh sé</span>
<lb n="1487"/><span>urasa di a thoil d'fháil uaidh, do dhíbir a géarshearc agus do chuir dianfhuath</span>
<lb n="1488"/><span>san bhfolamh, agus do ghearán leis an impire gur mheas an fear sin a mí-onóir</span>
<lb n="1489"/><span>do chur, tré ghníomh náireach, ionas gur chuir an t-impire chum báis é.  Gidh ea</span>
<lb n="1490"/><span>do thuig fá dheoidh an scéal do bheith falsa, agus do chuir an bhean chum báis</span>
<lb n="1491"/><span>mar an gcéanna, chum sómpla do gach uile bhean eile do bheadh ag cur a ndroch-</span>
<lb n="1492"/><span>chroí i bhfórsa an tan ná faighid a mian féin ó fhearaibh</span></p>
<lb n="1493"/>
<lb n="1494"/><p><span>Adeir an t-údar, Plato, gurb amhlaidh a bhíd mná 'na n-aingil nó 'na</span>
<lb n="1495"/><span>ndiabhail, ceachtar díobh; óir bíd i ngrá glémhaiseach nó i bhfuath</span>
<lb n="1496"/><span>éagmhaiseach, óir ní bhíonn tuigsint 'na ngrá ná cumann 'na ndíbheirg ná</span>
<lb n="1497"/><span>foighne 'na bhfearg.  Dá bhrí sin níl aon ní is mó do-ghní pléisiúr nó</span>
<lb n="1498"/><span>míphléisiúr ar fhear ná bean, óir is fíor gur rómhór an greann do bheadh ag</span>
<lb n="1499"/><span>mnaoi ar fhear, agus más fíor, is fíor gur rómhór do mheallfadh sí é i ngach</span>
<lb n="1500"/><span>uile shlí agus pointe.</span></p>
<lb n="1501"/>
<lb n="1502"/><p><span>Do rin Theodora (an striapach nótaltha) a mórbhraigeáil le Socrates</span>
<lb n="1503"/><span>de dhroim an nuimhir mhór d'fhearaibh do thagadh de ghnáth timpeall a tí, agus</span>
<lb n="1504"/><span>adúirt gur mó do mheallfadh dá scoláirí uaidhsean ná do mheallfadh seisean</span>
<lb n="1505"/><span>uaithise.  "Ní hionadh sin", ar sé, "óir taispeánann do shlíse so-ghluaiste,</span>
<lb n="1506"/><span>réidh, agus is ait le haos óg an tslí sin do leanúint, ach an tslí chum beatha</span>
<lb n="1507"/><span>rialta, atá lán de bhraimileoga agus de dheilgne.</span>
<lb n="1508"/></p>
</div>
<pb n="38"/>
<div><lb n="1509"/><p><span>Do bhí Messalina, .i. bean an impire, Claudius Caesar, comh mórdhrúiseach</span>
<lb n="1510"/><span>sin go ndeachaidh go poiblí ar an sráid ag tabhairt pléisiúr a bolgthoill do</span>
<lb n="1511"/><span>lucht teachta agus imeachta, agus do chuir geall leis an striapaigh ba mhó san</span>
<lb n="1512"/><span>mbaile sin gur mó d'fhearaibh d'fhulaingeodh sí féin ná í.  Agus do luigh an</span>
<lb n="1513"/><span>oíche sin le 25 rúfins, agus do chuaigh abhaile ar maidin cortha, gan bheith</span>
<lb n="1514"/><span>sásta; gidh ea do rug sí an geall, óir níor luigh an bhean eile ach le 23.</span></p>
<lb n="1515"/>
<lb n="1516"/><p><span>Féach an bhean bhreá, ró-álainn, Hynes; do ghlac an seachtú Cormac, rí</span>
<lb n="1517"/><span>Franc, grá comh mór sin di, agus do bhí meas comh daor sin aige ar phléisiúr a</span>
<lb n="1518"/><span>coirp nach é amháin, lena chuid saibhris, gur neartaigh agus gur shaibhrigh sí</span>
<lb n="1519"/><span>a huile mhuintear, ach d'fhág 'na huacht déanach trí fichid míle coróin chum a</span>
<lb n="1520"/><span>thabhairt amach san áit na gcurfaí í.</span></p>
<lb n="1521"/>
<lb n="1522"/><p><span>Adeir Athenaeus, an t-údar foghlamtha, scéal eile is mó d'ionadh ná an scéal</span>
<lb n="1523"/><span>so, ar Phryne noch do chruinnibh an oiread sin saibhris tré chathaíocht a</span>
<lb n="1524"/><span>grá go ndúirt ris an lucht cónaithe do bhí i gcathair Thebes go dtabharfadh</span>
<lb n="1525"/><span>airgead dóibh chum an chathair do atógáil, agus céad geata ró-álainn, fíornéata</span>
<lb n="1526"/><span>do chur uirthi, ar chuntas go gcuirfidís an scríbhinn so ar pholla gach geata</span>
<lb n="1527"/><span>dhíobh: "Alexander ever<t>it, Phryne amica erexit", .i. is é</span>
<lb n="1528"/><span>Saorbhreathach do leag iad, agus is í Phryne, an mhéirdreach, do thóg iad.</span></p>
<lb n="1529"/>
<lb n="1530"/><p><span>Féach an rí, Demetrius, níor thug ach aon ligean amháin dá shúil go</span>
<lb n="1531"/><span>hathghairid ar Lam<i>a, agus do goineadh dá searc comh mór sin é, tréna grá,</span>
<lb n="1532"/><span>agus do chaith aon ionga déag d'ór uirthi do bhí aige chum a shaighdiúirí a</span>
<lb n="1533"/><span>dhíol; agus ní hé sin ach do thréig a bhean féin agus níor fhág cuideachta na</span>
<lb n="1534"/><span>striapaí so go rug an bás uaidh í, agus tar éis a báis do chaoidh go diafrach</span>
<lb n="1535"/><span>ar son a héaga, agus do phóg agus do róthaispeáin a mhórchion uirthi, agus fá</span>
<lb n="1536"/><span>dheoidh do thug ordú a hadhlacan fá bhun a fhuinneoige, agus gach am</span>
<lb n="1537"/><span>d'fhéachadh ar an bhfeart do ghoileadh go fuíoch.</span></p>
<lb n="1538"/>
<lb n="1539"/><p><span>Féach Flora, iníon an rí, do thóg an cheard ó am go ham agus do lean í comh</span>
<lb n="1540"/><span>dlúth sin gur chuir sí críoch ar a beatha an daicheadú bliain dá haois.  Agus</span>
<lb n="1541"/><span>dob é an rí, Menelaus, an chéad fhear do chuir a ghrá in úil di, an tan</span>
<lb n="1542"/><span>do bhí sé ar máirseáil ag dul ag cur chogaidh ar an gcathair, Carthage,</span>
<lb n="1543"/><span>agus do scaip níos mó airgid 'na timpeall ná do chaill sé le bua d'fháil ar</span>
<lb n="1544"/><span>a namhaid.  Gidh ea ar son a hiompaithe chum na ceirde, do bhí an fhuil ríoga</span>
<lb n="1545"/><span>inti, agus ní bhfaigheadh aon neach a mhian ná a phléisiúr uirthi</span></p>
</div>
<pb n="39"/>
<div><lb n="1546"/><p><span>ach fear den phríomhfhuil, agus do chuir scríofa os cionn a geata na briathra</span>
<lb n="1547"/><span>so: "gach rí, prionsa, impire, nó easpag do thiocfadh anso, atá fáilte roimhe</span>
<lb n="1548"/><span>ann".  Agus ní mó ní raibh an Flora so comh mianmhar chum airgid leis an</span>
<lb n="1549"/><span>ndís bhan adúrt roimhe so, óir d'fhiafraigh duine dá príomhcharaid di créad an</span>
<lb n="1550"/><span>fáth ná déineadh fiacha dá grá.  Is é adúirt sí ris: "ní dheinimse mo chorp a</span>
<lb n="1551"/><span>thabhairt chum pléisiúir do neach ach rí nó ardfhlaith, agus do-bheirim mo</span>
<lb n="1552"/><span>bhriathar, dá laghad do fríth dom ó neach riamh gur mó é ná loirgeas, óir atá</span>
<lb n="1553"/><span>ráta fá leith ar gach uile ní ach grá amháin, agus ba cheart an oiread meas do</span>
<lb n="1554"/><span>bheith ar mhnaoi bhreá is do bheadh aici uirthi féin".  Do éag an bhean so i</span>
<lb n="1555"/><span>gcionn daichead bliain, agus do bhí de mhéid an tsaibhris d'fhág 'na diaidh san</span>
<lb n="1556"/><span>Róimh, gur háiríodh é comh ró-iomadúil sin go gcuirfeadh ballaí nua timpeall</span>
<lb n="1557"/><span>na cathrach.</span></p>
<lb n="1558"/>
<lb n="1559"/><p><span>Dá bhrí sin, le léigheadh na scéal so agus mórán de scéalta eile do-ghéabhair</span>
<lb n="1560"/><span>amach roinnt de oibreacha na mban claonchleasach.  Ní hé amháin gur chuireadar</span>
<lb n="1561"/><span>ar neamhní rithe agus Caésair, ach do leagadh dá ndroim caisleáin agus</span>
<lb n="1562"/><span>cathracha, agus do creachadh dá ndroim triúcha agus oileáin, agus ní hé sin</span>
<lb n="1563"/><span><amháin> ach créad an ní ná féadfadh bean do dhéanamh?  Ar an abhar sin ná fan</span>
<lb n="1564"/><span>it aonar i bhfochair mná le muinín as do dhiscréid féin, muna mbeifeá níos</span>
<lb n="1565"/><span>láidre ná Sampson, níos ciallmhaire ná Solamh, agus níos naofa ná Dáth,</span>
<lb n="1566"/><span>Rí, óir do tugadh iad so agus mórán eile chum a mbotúin tré mhealltóireacht</span>
<lb n="1567"/><span>ban, d'réir mar a léifidh tú 'na dhiaidh so, agus féach an rann do canadh i</span>
<lb n="1568"/><span>bParlaimint na mBan:</span></p>
<lb n="1569"/>
<lb n="1570"/><p><span>Do mealladh le mnaoi Dáth Rí agus Solamon glic,</span>
<lb n="1571"/><span>Sampson is na mílte saoi ba chalma i ngail,</span>
<lb n="1572"/><span>ár n-athair do suíodh go haoibhinn i bParthas tsoir,</span>
<lb n="1573"/><span>is Peadair; a Chríost, cár díon dár bhfearaibhne dul?</span></p>
<lb n="1574"/>
<lb n="1575"/><p><span>Is é ní do iarradh Aristippus bia breá, milis chum a chaite, agus bean</span>
<lb n="1576"/><span>álainn, shultmhar chum a leapa.  Ach d'réir mar a thuigimse, an fear do</span>
<lb n="1577"/><span>leathfadh a líon chum breith ar bhean bhreá, is amhlaidh a béarthar air i líon</span>
<lb n="1578"/><span>na gcreabhar.  Den réir sin impím ar na fearaibh óga, agus achraim ar na</span>
<lb n="1579"/><span>fearaibh aosta, agus comhairlím do na fearaibh simplí, agus do-bheirim forógra</span>
<lb n="1580"/><span>do gach uile chineál fear chum sceinm ó bhean dhíbheirgeach amhail a</span>
<lb n="1581"/><span>dhéanfaidís ó phláigh, nó muna ndéinid is féigean dóibh a dhéanamh fá dheoidh.</span></p>
<lb n="1582"/>
<lb n="1583"/><p><span>Féach Aristotle, ar son cuideachtan do choimeád le banríon</span></p>
</div>
<pb n="40"/>
<div><lb n="1584"/><p><span>Athens, gurbh fhéigean dó teitheadh dá dhroim chum seachnadh ar phionós, agus</span>
<lb n="1585"/><span>do bhí san bhforuaigneas sin ar feadh tríocha bliain, mar ar scríobh mórán de</span>
<lb n="1586"/><span>leabhraibh áille.</span></p>
<lb n="1587"/>
<lb n="1588"/><p><span>Féach arís Sampson agus Hercules, ar son a nirt agus a mórchrógacht,</span>
<lb n="1589"/><span>agus a gcalmacht i gcathaibh fómharach, do leag duine acu ar lár a chleith i</span>
<lb n="1590"/><span>bhfianaise na mná áille, Dajanira, agus an fear eile, d'inis dá mhnaoi</span>
<lb n="1591"/><span>féin, .i. Dalila, cá raibh a neart.  Gidh ea do dhíoladar féin as a</span>
<lb n="1592"/><span>n-óinmhideacht 'na dhiaidh san.</span></p>
<lb n="1593"/>
<lb n="1594"/><p><span>Féach Plato, ar son a fhoghlama agus a eagnaíochta, do choimeád cuideachta</span>
<lb n="1595"/><span>Archanessa agus í aosta (óir do bhí iomarca gráthóirí aici an tan a bhí sí</span>
<lb n="1596"/><span>óg), an tan do shéan gach duine eile í, agus do bhí a chion comh mór sin</span>
<lb n="1597"/><span>uirthi gur scríobh mórán de dhuanta breátha dhá moladh.</span></p>
<lb n="1598"/>
<lb n="1599"/><p><span>Mar an gcéanna Socrates, ar son a thromán céille agus a mhórthuairisc ar</span>
<lb n="1600"/><span>fuaid an tsaoil, ach ar a shon sin do thug grá comh mór sin do Alphasis, .i.</span>
<lb n="1601"/><span>sean-striapach chríonchaite, go raibh i dtoirchim éaga dhá droim.</span></p>
<lb n="1602"/>
<lb n="1603"/><p><span>Do choinnibh grá an rí, Antíocas, ag Calcian ar feadh bliana, do bhean óg</span>
<lb n="1604"/><span>nar chuir rinn a rosc inti; gidh ea ba dhamáisteach an scéal do féin sin.</span></p>
<lb n="1605"/>
<lb n="1606"/><p><span>Do chuir an rí, Han<n>ibal, gach uile obair thairbheach dá raibh aige do</span>
<lb n="1607"/><span>leataoibh, agus do chaith a shéasúr fada aige Caíphus, le grá dho mhnaoi, ach</span>
<lb n="1608"/><span>do ba olc an scéal dó féin sin, óir tháine a namhaid isteach air i mórán áitibh</span>
<lb n="1609"/><span>dá ríocht.</span></p>
<lb n="1610"/>
<lb n="1611"/><p><span>Mar an gcéanna Julius Caesar, do chaith séasúr fada san gcathair,</span>
<lb n="1612"/><span>Alexandria, agus ní le grá d'aon mhnaoi amháin ach le mian drúisiúil do</span>
<lb n="1613"/><span>mhórán, ionas go bhfuair náire agus masla mhór dá chionn.</span></p>
<lb n="1614"/>
<lb n="1615"/><p><span>Féach an captaein cróga, cathbhuach, mórchroíúil, na gcritheadh táinte agus na</span>
<lb n="1616"/><span>scanraíodh náisiúin <roimhe>, an tan a smaoinídís ar <a> ainm, .i.</span>
<lb n="1617"/><span>Holofernes, gur maraíodh le mnaoi é tréna dhíth céille féin.</span></p>
<lb n="1618"/>
<lb n="1619"/><p><span>Féach Herod, do bhí a ghrá comh mór sin i ndáil mná gur chuir d'fhiachaibh</span>
<lb n="1620"/><span>an ceann do bhuaint de Eoin Baiste ar a son.</span></p>
<lb n="1621"/>
<lb n="1622"/><p><span>Ach chum ná beinn i bhfad ag comhrá orthu féach féin it aigne ar gach scéal,</span>
<lb n="1623"/><span>agus do-chífir ná fuil aon rásúr is fearr chum gach ní do ghearradh ná an</span>
<lb n="1624"/><span>aimsir, agus go háirithe gach olc do thagann de mhnáibh, óir dá mbeadh</span>
<lb n="1625"/><span>Holofernes gan breá-aghaidh Judith d'fheicsint, ná a caoltroigh</span>
<lb n="1626"/><span>d'fheicsin go scléipeach san gcomhthalán ag rince, is dearbh ná caillfeadh a</span>
<lb n="1627"/><span>cheann léi.  Dá</span></p>
</div>
<pb n="41"/>
<div><lb n="1628"/><p><span>mbeadh Herod gan iníon Herodias d'fheicsint ag rince, ní thabharfadh le</span>
<lb n="1629"/><span>claontoil mar achainí di ceann Eoin Baiste ar son a scléipe.</span></p>
<lb n="1630"/>
<lb n="1631"/><p><span>Féach mar an gcéanna an churadh chalma, chathbhuach, .i. Con Raoi mac</span>
<lb n="1632"/><span>Dáire, taoiseach Chlanna Déadha<idh>, mar cailleadh é de dhroim</span>
<lb n="1633"/><span>Bhláthnaid, iníon Rí Alban, ar dtabhairt searc di do Chú Chulainn mac</span>
<lb n="1634"/><span>Sabhaltaigh, agus adúirt ris; "atá claíomh aige Con Raoi", ar sí, "agus an</span>
<lb n="1635"/><span>feadh do bheidh 'na sheilbh níl baol báis ná bithéaga air i gcogadh ná i</span>
<lb n="1636"/><span>gcath.  Gidh ea cuirfidh mise d'fhiachaibh ar Chon Raoi curaí na dea-</span>
<lb n="1637"/><span>shlua do chur ar amas in áit éigin, agus goidfead an claíomh, agus ceapaim</span>
<lb n="1638"/><span>an lá dhuitse, agus bí cois taobh na habhann atá lámh le cathair Chon</span>
<lb n="1639"/><span>Raoi, agus an tan bheas gach ní riartha agamsa doirtfead bainne na mbó</span>
<lb n="1640"/><span>leis an sruth; tairse an tan sin, agus sin an comhartha".  Gluaiseas Cú</span>
<lb n="1641"/><span>Chulainn chum baile, agus do chuaigh Bláthnaid dá tigh féin agus do</span>
<lb n="1642"/><span>labhair go foirmdhlitheach, ceart, ciallmhar (dar le Con Raoi), agus</span>
<lb n="1643"/><span>adúirt: "is mór é do chumas agus is suarach do theaghlach, agus ba chóir</span>
<lb n="1644"/><span>duitse do laochra lánláidir do chur fá thriúchaibh agus fá cheithre</span>
<lb n="1645"/><span>hollchúige Éireann, agus clocha móra agus líogaibh garbha ró-áille do</span>
<lb n="1646"/><span>thabhairt leo, agus cúirt róghlémhaiseach do dhéanamh dúinn".</span></p>
<lb n="1647"/>
<lb n="1648"/><p><span>Do chreid Con Raoi comhrá corr-ghlic na mná, agus do chuir tionól ar a shlua</span>
<lb n="1649"/><span>agus adúirt riu gluaiseacht fá thíortha agus fá chríochaibh Éireann, agus</span>
<lb n="1650"/><span>gach clochleac agus gach garbhrúisc thromchairrge ba dhóigh leo ba mhaith</span>
<lb n="1651"/><span>chum balla o dhéanamh do thabhairt riú, agus go ndéanfaidís cúirt ró-álainn</span>
<lb n="1652"/><span>dóibh féin agus dá sinsear.  Gluaisid uile de thoil a chéile agus le comhairle</span>
<lb n="1653"/><span>Chon Raoi chum an ní sin do chomhlíonadh.  Dála Bhláthnaid, an tan do fuair</span>
<lb n="1654"/><span>a gcosa tar doras an dúna amach do ghoid an claíomh, óir ba mhaith 'fhios aici</span>
<lb n="1655"/><span>cá raibh, agus do chuaigh go moch ar maidin mar a raibh na mná ag crú na mbó ar</span>
<lb n="1656"/><span>bruach an ghlaise, agus do thóg fearg riú, agus do dhoirt an leamhnacht ris an</span>
<lb n="1657"/><span>sruth, agus má rin, níorbh fhearr chum aireachais an chaora bhradach ná an</span>
<lb n="1658"/><span>tréadaí, óir do bhí Cú Chulainn ag faire ag an nglaise, agus gluaiseas fá</span>
<lb n="1659"/><span>thuairim na dea-chríche, agus do chonairc Con Raoi é, agus d'aithin gur fána</span>
<lb n="1660"/><span>thuairim féin do bhí ag teacht, agus téid ag iarraidh a chlaímh, agus má</span>
<lb n="1661"/><span>chuaigh ní bhfuair.  Tógas a staf agus a chuid mion-airm, agus ionsaíos Cú</span>
<lb n="1662"/><span>Chulainn agus a bhuíon, agus do threascair agus do rómhairbh mórán curadh den</span>
<lb n="1663"/><span>ruathar sin, ach fá dheoidh do thit féin de dhroim gaisce an chathmíle chrua-</span>
<lb n="1664"/><span>armaigh .i. Cú Chulainn.</span>
<lb n="1665"/></p>
</div>
<pb n="42"/>
<div><lb n="1666"/><p><span>Féach mar an gcéanna trí coinnle gaisce na nGael, .i.triúr clainne</span>
<lb n="1667"/><span>Osnaigh (Naoise, Ardán agus Ainle a n-ainmna), mar do thiteadar uile le</span>
<lb n="1668"/><span>Conchubhar, Rí Uladh, le mór-dhraíocht Chathbha<idh>, draoi (noch ba</span>
<lb n="1669"/><span>phríomhdhraoi ag Conchubhar an tan sin), agus ní de dhroim laochais, 'chionn</span>
<lb n="1670"/><span>Deirdre do bhreith uaidh, amhail is follas in Oidhidh Chloinne Osnaigh.</span></p>
<lb n="1671"/>
<lb n="1672"/><p><span>Féach mar an gcéanna an leon líofa, luathfheargach agus an churadh</span>
<lb n="1673"/><span>chosantach, chrualinneach, .i. Feardia mac Dubháin, mar do thit de dhroim</span>
<lb n="1674"/><span>idirchasaoid Mheidhbhe Chruachna, do chuir de gheasaibh air, agus é ar</span>
<lb n="1675"/><span>meisce, dul ag comhrac le Cú Chulainn, amhail is follas don léitheoir</span>
<lb n="1676"/><span>i gComhrac Chú Chulainn agus Feardia.</span></p>
<lb n="1677"/>
<lb n="1678"/><p><span>Féach arís an tan do phós Lir iníon Bhodhbh Dearg, .i. rí Thuatha Dé</span>
<lb n="1679"/><span>Danann, agus do bhí aige nó go rug ceathrar ballach clainne dhó in dá chúpla,</span>
<lb n="1680"/><span>agus do fuair bás ar sin.  Gidh ea do fuair Lir an dara hiníon ó Bhodhbh</span>
<lb n="1681"/><span>Dearg, le rómhéid a ionúine agus a ghrá dhó mar chliamhain, .i. Aoife a</span>
<lb n="1682"/><span>hainm, agus an tan a thagadh an oíche fuar ná 'na duartan trom d'éiríodh Lir</span>
<lb n="1683"/><span>as a leabaidh agus do chlúdaíodh a cheathrar clainne.  Ach do thóg Aoife éad</span>
<lb n="1684"/><span>lánmhór riú, agus lá n-aon dá ndeachaidh Lir as an mbaile tógas Aoife a</span>
<lb n="1685"/><span>cheathrar clainne léi amach, agus do chrom ar dhraíocht agus ar ghintlíocht</span>
<lb n="1686"/><span>d'imirt orthu, ionas go rin cheithre géisibh comháille díobh tréna healaín, gur</span>
<lb n="1687"/><span>cheap naoi gcéad bliain dóibh ar an modh sin, amhail is follas don léitheoir in</span>
<lb n="1688"/><span>Oidhidh Chloinne Lir.</span></p>
<lb n="1689"/>
<lb n="1690"/><p><span>Féach mar an gcéanna gur de dhroim éachtaí iníon Rí Tíre-Fá-Thoinn</span>
<lb n="1691"/><span>do thit an Macaomh Mór, agus iomad curadh agus dea-shlua ina thimpeall,</span>
<lb n="1692"/><span>agus fós a dhís dhearthár féin, .i. Úr agus Artúr, re hIollann</span>
<lb n="1693"/><span>Armdhearg, mac Rí Gréag.</span></p>
<lb n="1694"/>
<lb n="1695"/><p><span>Mar an gcéanna féach gur de dhroim Saidhbhe, iníon Eoghain Óig, do thit an</span>
<lb n="1696"/><span>laoch láidir, lánchalma, agus an churadh chosantach, chéadbhagarthach, agus an</span>
<lb n="1697"/><span>leon líofa, luathfheargach, agus an treon crualinneach, mear, urm<h>aisneach,</span>
<lb n="1698"/><span>.i. Ardrí na Drólainne Móire, gona shluaitibh uile.</span></p>
<lb n="1699"/>
<lb n="1700"/><p><span>Féach arís, a léitheoir, agus do-ghéabhair amach mar do chuir Meadhbh</span>
<lb n="1701"/><span>Chruachna clann Chailitín Choirpe agus iomarca slua eile i gcoinne agus</span>
<lb n="1702"/><span>i gcomhdháil Chú Chulainn mac Sabhaltaigh, .i. laoch láidir de arm na</span>
<lb n="1703"/><span>Craoibhe Rua, agus mar do thit le hiomarca na gcuraí, amhail is follas</span>
<lb n="1704"/><span>don léitheoir i mBrisleach Mhuighe Mhuirtheimhne.</span>
<lb n="1705"/></p>
</div>
<pb n="43"/>
<div><lb n="1706"/><p><span>Féach, a léitheoir, mar do thit an gaiscíoch galach, gníomhéachtach, .i.</span>
<lb n="1707"/><span>Tailc mac Treoin, le hOscar mac Oisín taréis mórán den Fhiann do</span>
<lb n="1708"/><span>leagadh gan anam, agus iad uile do thitim de dhroim Niamh Nuachrothach,</span>
<lb n="1709"/><span>iníon Dáire.</span></p>
<lb n="1710"/>
<lb n="1711"/><p><span>A léitheoir, is fíor go mbeadh sé liosta dhomhsa le scríobh ná dhuitse le</span>
<lb n="1712"/><span>léigheadh an deichiú cuid den méid is acfainn domsa do tharraint chugam, i</span>
<lb n="1713"/><span>gcás díospóireachta den tsórt so buíne, ach chum ná beinn liosta, leadránach,</span>
<lb n="1714"/><span>ná róleanúnach ar aon ní amháin scoirfead den scéal so agus iompód ar scéal</span>
<lb n="1715"/><span>eile.</span></p>
<lb n="1716"/>
<lb n="1717"/><p><span>Fothargan na hoibre le tréibh gan táir,</span>
<lb n="1718"/><span>is corr-chnap ar lom-alt mo mhéir ón sás,</span>
<lb n="1719"/><span>gan agallamh ag ceapadh suilt ná réim ar pháir,</span>
<lb n="1720"/><span>faoi ndeara dhom bheith paraitheasach tréith im láimh.</span></p>
<lb n="1721"/>
<lb n="1722"/><p><span>An Tríú Caibideal.</span>
<lb n="1723"/><span>De na Baintreacha agus dá míchoinníoll.</span></p>
<lb n="1724"/>
<lb n="1725"/><p><span>Atáim tnúthach, a léitheoir agus a chomhchara, má leanaim níos sia ar chorr-</span>
<lb n="1726"/><span>ghliocas na mban do léirmhíniú dhuit, ná bead ag obair gan dadamh den dualgas</span>
<lb n="1727"/><span>mar do bhíodh an táilliúir i gceann an lána ag síorfhuaghadh gan phá gan</span>
<lb n="1728"/><span>bhuíochas, agus ceannach an tsnátha air féin.  Gidh ea áireodsa díol maith agam</span>
<lb n="1729"/><span>féin má t<h>uillim buíochas díse nó leathdosaein, agus fá thuairim an scéil sin</span>
<lb n="1730"/><span>leanfad ar lagstiúradh mo bhaothphinn go fóill, agus an tan d'fhéachaim im</span>
<lb n="1731"/><span>thimpeall is baintreach an chéad ní do chím chum barr mo phinn do phointeáil</span>
<lb n="1732"/><span>uirthi, agus cuirfead anso síos an foirm na dtaispeánann sí im shúilese.</span></p>
<lb n="1733"/>
<lb n="1734"/><p><span>Fóiríor, is iomdha trioblóid, buairt, ainnise, forbhirt, agus angar do thagann</span>
<lb n="1735"/><span>ar an bhfear pósta, agus go háirithe an té do phósann baintreach, .i. pláigh</span>
<lb n="1736"/><span>dhúbalta ar bheatha an fhir, an bithiúnach claonchleasach ná fuil sásta leis an</span>
<lb n="1737"/><span>ndea-mheas coiteann ba chóir do bheith uirthi, ach do ghlacfaidh agus do</span>
<lb n="1738"/><span>sholáthróidh an uile chaoi chum an smior do ghoid as cnámha duine, agus a</span>
<lb n="1739"/><span>laethaibh do chiorrú.  Ach créad adéarfad léi nó 'na coinne, nó leis an bhfear</span>
<lb n="1740"/><span>nó 'na choinne?  Glaofad go hard agus adéarfad: "monuar, an t-ainniseoir bocht</span>
<lb n="1741"/><span>sin do ceangaltar leis an mbaintrigh, óir beidh an bhaintreach 'na bunrúta</span>
<lb n="1742"/><span>le míle drochní agus le milleon mórainnise".</span>
<lb n="1743"/></p>
</div>
<pb n="44"/>
<div><lb n="1744"/><p><span>Ach ar son gach ní dá dtuigimse, is iomdha fear ná hiarrfaidh slí ba mheasa dhó</span>
<lb n="1745"/><span>féin ná é a cheangal le baintrigh mhaith, shaibhir.  Ach smaoin ar dtúis créad</span>
<lb n="1746"/><span>an bhuairt do chomhcheangalfair let áthas, óir má bhíonn sí go saibhir ní</span>
<lb n="1747"/><span>foláir gurb í féin is máistreás i ngach uille phointe, agus má bhíonn sí</span>
<lb n="1748"/><span>daibhir beidh tú de ghnáth i bpláigh le boichteacht agus le daoirse; agus arís</span>
<lb n="1749"/><span>beidh do pheannaid dúbalta, óir caithfir gach sean-shlí dá bhfuil 'na ceann do</span>
<lb n="1750"/><span>bhaint as, agus ansin a tabhairt ar do shlí féin.  Agus má thógair sin ort do</span>
<lb n="1751"/><span>chomhlíonadh, níl duit ann ach mar do-ghéabhthá fear dubh ó Ethiópia agus do</span>
<lb n="1752"/><span>thógfá ort é a ghealadh tré sciomradh, óir is gnáthach go mbíonn baintreacha</span>
<lb n="1753"/><span>comh claonbheartach sin nach féidir leat a dtoil do choinneáil uathu, agus más</span>
<lb n="1754"/><span>dóigh leat í a dhéanamh go maith le bualadh agus le batráil, níl maith ann,</span>
<lb n="1755"/><span>muna mbatrálair chum báis í.</span></p>
<lb n="1756"/>
<lb n="1757"/><p><span>Do phós fear baintreach chrosánta uair, agus an tan do thiteadar amach le</span>
<lb n="1758"/><span>chéile (agus ba gearr go nuige sin) do ghairm sí bithiúnach de, agus mórán</span>
<lb n="1759"/><span>ainmna eile deasa len' áireamh.  De dhroim na feirge sin do rug sé uirthi agus</span>
<lb n="1760"/><span>do ghearraigh a teanga as a ceann, agus ó ná féadfadh sí aon fhocal do labhairt</span>
<lb n="1761"/><span>do-ghníodh comhartha na croiche lena méaraibh chuige.</span></p>
<lb n="1762"/>
<lb n="1763"/><p><span>Is fánach, agus ní hé amháin fánach ach ní dóigh liom go ndearnadh riamh é,</span>
<lb n="1764"/><span>eadhon, fear do phósadh baintrí de dhroim a breáthacht, ach ar son a</span>
<lb n="1765"/><span>gradamreanc agus a cuid saibhris; agus má bhíonn sí saibhir agus breá i</span>
<lb n="1766"/><span>dteannta a chéile táthóir tú féin le diabhal baineann, óir imeoidh sí amhail</span>
<lb n="1767"/><span>péacóg, agus tusa amhail creabhar.  Cuirfidh sí do chuid airgid i bhfolach chum</span>
<lb n="1768"/><span>coinneála suas ar a huabhar.  Agus má thagann sé id cheann a bheith meidhreach</span>
<lb n="1769"/><span>'na cuideachtain adéarfaidh sí: "atá tú meidhreach ar son mar tá bean agat atá</span>
<lb n="1770"/><span>in acfainn chum do chothaithe, óir roimhe so ní rabhais ach id dhéirceachán".</span>
<lb n="1771"/><span>Agus má thaispeánair tú féin dubhach adéarfaidh sí: "atá tú dubhach",</span>
<lb n="1772"/><span>i dtaobh ná fuil tú dá cur féin san bhfeart chum go mbeadh a cuid saibhris agat.</span></p>
<lb n="1773"/>
<lb n="1774"/><p><span>Agus má roinneann tú bia go flaithiúil id thigh adéarfadh sí leat, má tá aon ní</span>
<lb n="1775"/><span>ar do chumas féin, é a chaitheamh.  Agus má bhíonn tú spáráilteach adéarfaidh</span>
<lb n="1776"/><span>sí nach cóir dhuit miotóg do bhaint aisti, ag coimeád a coda féin uaithi.  Agus</span>
<lb n="1777"/><span>má ghní tú aon ní bunoscionn lena haigne féin adéarfaidh sí gur shoilbhre agus</span>
<lb n="1778"/><span>gurbh fhearr an fear eile a bhí aici ná tú.  Má théir go tigh do chomharsan ar</span>
<lb n="1779"/><span>féasta, an tan a thiocfair abhaile adéarfaidh sí: "bí ar siúl, a chladhaire,</span>
<lb n="1780"/><span>agus imigh go nuig do striapacha mar a rabhais feadh na hoíche".</span>
<lb n="1781"/></p>
</div>
<pb n="45"/>
<div><lb n="1782"/><p><span>Dá ndeachair ar margadh nó ar aonach agus go gcaithfeá réal nó scilling</span>
<lb n="1783"/><span>adéarfaidh sí: "id bhochtán do fuaireassa tú agus im bhochtán is mian leatsa</span>
<lb n="1784"/><span>mise d'fhágáil".  Dá bhfanfá istigh de ghnáth adéarfaidh sí: "atá áthas ort de</span>
<lb n="1785"/><span>chionn mná d'fháil do chothódh díomhaoin tú".</span></p>
<lb n="1786"/>
<lb n="1787"/><p><span>Dá ngearrfá an blúire is fearr ar an gclár di, siúd go dtógfadh sí é,</span>
<lb n="1788"/><span>adéarfaidh sí go raibh fear aici féin do ligfeadh di a greim do ghearradh pé</span>
<lb n="1789"/><span>áit nar mhian léi féin é.  Agus dá dtaga tú isteach le subhachas maith ort, le</span>
<lb n="1790"/><span>dúil chum a bheith meidhreach, agus labharfaidh tú léi le briathra milse,</span>
<lb n="1791"/><span>adéarfaidh sí ná fuil ionat ach duine claonbheartach, beagchráifeach, ag rá:</span>
<lb n="1792"/><span>"labhrann tú liom go breá led theangain ach atá do chroí ar do mhná acracha</span>
<lb n="1793"/><span>lasmuigh".</span></p>
<lb n="1794"/>
<lb n="1795"/><p><span>Ag so cuid de chleasaibh buile na mbaintreach cruachasaoideach, .i. an dream</span>
<lb n="1796"/><span>nach maith seangchliabhach ná bolglíonta.  Ní rachaid go nuig an aifreann agus</span>
<lb n="1797"/><span>ní fhanfaid san mbaile de dheasca a luathintinne.  Ní bheidh tú i síocháin os a</span>
<lb n="1798"/><span>gcomhair ná i bhfad uathu, óir má bhíonn tú as an mbaile beidh t'intinn buartha</span>
<lb n="1799"/><span>an tan a smaoinfir ar an ngéarphurgadóireacht atá fád chomhair, ag feitheamh ar</span>
<lb n="1800"/><span>tú a fháil tar doras, óir cuirfidh ceann na muice ar an ngabhar, agus lena</span>
<lb n="1801"/><span>léirtheangthaí cuirfidh 'na luí ortsa gurb amhlaidh atá gach ní déanta aici go</span>
<lb n="1802"/><span>foirmeach 'na cheart féin.  Agus má deir tú nach fíor gach ní adéarfaidh,</span>
<lb n="1803"/><span>scaoilfidh na haraíona agus sloigfidh an béalbhach, agus cuirfidh an roth ar</span>
<lb n="1804"/><span>seol fána teangain, ionas gur géire í ag tiomáint 'na cúrsa ná Phéton an tan do</span>
<lb n="1805"/><span>rith sé ar random le heachra Phoebus.</span></p>
<lb n="1806"/>
<lb n="1807"/><p><span>Agus dá éamais so ní foláir dhuit foighne a bheith agat le sruimle de</span>
<lb n="1808"/><span>bhogshíofróir de bhreillice cailín aimsire, amhail cailleach ó ifreann na</span>
<lb n="1809"/><span>mbeidh a dhá cíoch fada, slaprach, buíghlas, amhail dá lamhnán taisúra,</span>
<lb n="1810"/><span>leathfholamh ag tabhairt aire dhuit agus ag cur do dhinnéir ar clár chugat, óir</span>
<lb n="1811"/><span>ní ligfeadh do bhaintreach dhuit aon ainnir óg ná fháiscithe do choinneáil.</span>
<lb n="1812"/><span>Agus dá ndéanfá, le hoiriúint in am áirithe, na miasa agus na plátaí do</span>
<lb n="1813"/><span>theilgean chum talún ar son a samhailt sin de chaile bhréanshalach dá gcur it</span>
<lb n="1814"/><span>fhianaise, tógfaidh do bhaintreach piobar san tsróin agus sraothfaidh agus</span>
<lb n="1815"/><span>srannfaidh agus féachfaidh comh searbh is dá mba <ag> éirí ó ithe úlla géara do </span>
<lb n="1816"/><span>bheadh sí, agus adéarfaidh: "sul do phós tú mise ba mhaith leat an greim is</span>
<lb n="1817"/><span>measa ar mo chlár d'fháil".  Ansin adéarfaidh tusa arís: "muna mbeadh mise a</span>
<lb n="1818"/><span>bheith ar buile comh mór sin is tú a phósadh ní ghlacfadh an diabhal féin tú".</span>
<lb n="1819"/><span>Agus ansin cromfair uirthi ar an gcúis sin, agus tabharfair achasán grod,</span></p>
</div>
<pb n="46"/>
<div><lb n="1820"/><p><span>gáifeach di ar son a móraoise <agus> a héadmhaireacht, ar son a cuid airgid do</span>
<lb n="1821"/><span>chur i bhfolach, agus ar son mar thionlaic sí chum siúil an uile mhaith dá</span>
<lb n="1822"/><span>dtugais féin chuici, i gcoinne toile do uile charad agus chum do m<h>íbhuntáiste</span>
<lb n="1823"/><span>féin, agus go dtugais iad sin uile di ar son a deora agus le trua dhi, an tan a</span>
<lb n="1824"/><span>bhí sí i bponc an bháis le grá dhuit.</span></p>
<lb n="1825"/>
<lb n="1826"/><p><span>Ar an dtaobh eile éireoidh an bhaintreach suas 'na colgsheasamh agus a dhá súil</span>
<lb n="1827"/><span>amhail coinnle ar lasadh, agus rithfidh amach ar measc a comharsan, agus</span>
<lb n="1828"/><span>séidfidh amach olc le cois oilc, ar chor, le hiomarca na tiomána agus an áit</span>
<lb n="1829"/><span>c<h>úng, go scríobfaid don scornaigh agus go mbuailfid i gcoinne na bhfiacal,</span>
<lb n="1830"/><span>ionas gur samhalta re toirnigh a dtoirléaspadh uile ar feadh an bhaile.  Agus</span>
<lb n="1831"/><span>bé ar bith beagán dá focail is féidir a thuigsint, is dearbh go mbeid so orthu,</span>
<lb n="1832"/><span>.i. "do chuir sé mo chuid arbhair chum margaidh agus mo chuid beithíoch ar an</span>
<lb n="1833"/><span>aonach, agus gach ní eile do-gheibh gan ghlas nó coimeád tógfaidh ris é re</span>
<lb n="1834"/><span>fórsa, agus gach ní a chuirfead i bhfolach go discréideach goidfidh sé é go</span>
<lb n="1835"/><span>príomháideach; agus imreann sé mo chuid airgid ar chártaí agus ar dhíslí, agus</span>
<lb n="1836"/><span>caitheann ar an aiste so mo shubstaint uile, agus ar a shon sin ní bheidh cion</span>
<lb n="1837"/><span>aige orm ach an feadh a chothód suas in airgead é, ach bíonn dianfhuath aige</span>
<lb n="1838"/><span>dom pearsa agus dom chuideachtain.  Ach anois atá a thoil aige agus ní thugann</span>
<lb n="1839"/><span>aon ní domhsa ach briathra crosta, agus géarchaint, agus drochúsáid, ar son gur</span>
<lb n="1840"/><span>phósas é gan dadamh, tré dhianghrá, ach anois atá a chuid drochbhainistí am chur</span>
<lb n="1841"/><span>féin agus mo chlainne chum deireadh go rómhór."</span></p>
<lb n="1842"/>
<lb n="1843"/><p><span>Gidh ea ar measc an mhórthóchtáin comhráidh so ní dhéanfaidh sí dearmad dá cuid</span>
<lb n="1844"/><span>dea-mhéine féin do chur i dtuigsint, agus adéarfaidh: "bímse de ghnáth ag</span>
<lb n="1845"/><span>fuáil agus ag cniotáil, agus ag déanamh an uile oibre is túisce chum mo lámh,</span>
<lb n="1846"/><span>agus eisean ag striapachas agus ag caitheamh mo choda amuigh go millteortha".</span>
<lb n="1847"/><span>Ag so an tslí na mbíd de ghnáth ag pianadh agus ag géarghearradh a bhfearaibh</span>
<lb n="1848"/><span>pósta.</span></p>
<lb n="1849"/>
<lb n="1850"/><p><span>Ag so beatha; gidh ea, atá sí comh tuirseach le hifreann féin, óir dá bpógfadh</span>
<lb n="1851"/><span>baintreach agus a fear a chéile ar maidin amhail caraid, beid sula dtig an</span>
<lb n="1852"/><span>tráthnóna i riocht an tí agus na mbreallán do chaitheamh amach trés na</span>
<lb n="1853"/><span>fuinneoga.</span></p>
<lb n="1854"/>
<lb n="1855"/><p><span>Adeirtear go dtuilltear le purgadóireacht flaitheas Dé, agus is dóigh liomsa</span>
<lb n="1856"/><span>nach féidir le fear dul go haon phurgadóireacht is géire agus is measa ná é a</span>
<lb n="1857"/><span>cheangal le baintrigh chrosánta, óir an té do chomhcheanglas le baintrigh agus</span>
<lb n="1858"/><span>triar clainne aci,</span></p>
</div>
<pb n="47"/>
<div><lb n="1859"/><p><span>is fíor go ndéineann snaidhmiú agus caradas le ceathrar bithiúnach.</span></p>
<lb n="1860"/>
<lb n="1861"/><p><span>Do phós fear baintreach tráth, agus do bhí sé de shéan air gur chuir sé fód na</span>
<lb n="1862"/><span>feirte uirthi.  Gidh ea is fíor gur chráigh sí é sul d'imigh sí, óir 'na</span>
<lb n="1863"/><span>dhiaidh san, an tan do bhí ag fáil bháis, do tháinig a chairde uile 'na</span>
<lb n="1864"/><span>thimpeall, agus adúradar ris guí chum an Athar síoraí chum a anma do bhreith</span>
<lb n="1865"/><span>gus an ríbhrog neamhdha.  Adúirt sé riú: "an dóigh libh gur ann do chuaidh mo</span>
<lb n="1866"/><span>bhean?"  "Is ea gan amhras," ar siad uile.  "Má ea" ar sé, "is cuma liomsa cá</span>
<lb n="1867"/><span>rachad ach ná rachainn mar a bhfuil sí sin, óir dá dteagmhainn léi arís is</span>
<lb n="1868"/><span>dearbh go mbeinn i bpláigh agus i bpurgadóir bithbhuan mar a bhíos roimhe so".</span></p>
<lb n="1869"/>
<lb n="1870"/><p><span>Do phós fear eile baintreach, agus lá n-aon dá raibh ag éisteacht le diagaire</span>
<lb n="1871"/><span>ag teagasc agus ag seanmóir, do chuala é ag rá: "bé ar bith nar mian <leis> a</span>
<lb n="1872"/><span>bheith sábhálta tógadh suas a chros agus leanadh mise".  Gluaiseas an fear</span>
<lb n="1873"/><span>buile so tar éis na seanmóra do bheith críochnaithe agus tógas a bhean leis ar</span>
<lb n="1874"/><span>a ghualainn go nuig an áit na raibh an seanmóntaí, agus adúirt: "ag so mo</span>
<lb n="1875"/><span>chrossa agus atáim ullamh chum tú a leanúint bé áit ar bith na rachair".</span></p>
<lb n="1876"/>
<lb n="1877"/><p><span>Do phós fear súgach eile baintreach agus tógas leis í don Fhrainc.  Gidh</span>
<lb n="1878"/><span>ea ní túisce a chuadar chúig léig amach ná do éirigh stoirm mhór, ar chor go</span>
<lb n="1879"/><span>rabhadar foireann na loinge i mbaol báite, agus <ar> bhfeicsin sin don</span>
<lb n="1880"/><span>chaptaein d'ordaigh dóibh gach earra ba throime dá raibh san loing do</span>
<lb n="1881"/><span>chaitheamh tar bord amach.  An tan a chualaidh an fear pósta sin, tógas an</span>
<lb n="1882"/><span>bhaintreach ar a bhaclainn chum í a theilgean fán dtréanmhuir amach.</span>
<lb n="1883"/><span>Fiafraíos an captaein de créad an fáth nar mhian leis a bhean do chaitheamh</span>
<lb n="1884"/><span>san muir.  d'fhreagair agus adúirt nár theagmhaigh ní ar bith riamh leis ba</span>
<lb n="1885"/><span>throime ná an bhean sin, "agus sin an fáth", ar sé.</span></p>
<lb n="1886"/>
<lb n="1887"/><p><span>Do phós fear eile baintreach, agus in aimsir athghairid 'na dhiaidh sin do </span>
<lb n="1888"/><span>chuaidh sí amach sa ghairdín, agus do chonairc sí léine a fir agus léine a</span>
<lb n="1889"/><span>cailín leata ar aon tor amháin.  Do líon racht éada í de dhroim an radhairc</span>
<lb n="1890"/><span>sin, agus do chuaidh agus chroch í féin as crann.  d'fhiafraigh fear do ghaibh</span>
<lb n="1891"/><span>an tslí fáth an scéil sin agus do hinseadh dhó gur éad.  "Há, há", ar sé, "is</span>
<lb n="1892"/><span>trua gan toradh comh breá sin ar gach crann sa ghairdín".  Agus dem dhóigh is</span>
<lb n="1893"/><span>dhe a dúradh an rann so, agus ní de chrann an tSacsanaigh:</span></p>
<lb n="1894"/>
<lb n="1895"/><p><span>Maith do thoradh, a chrainn,</span>
<lb n="1896"/><span>rath do thoradh ar gach aon chrann;</span></p>
</div>
<pb n="48"/>
<div><lb n="1897"/><p><span>is trua gan crainn Inis Fáil,</span>
<lb n="1898"/><span>lán ded thoradh gach aon lá.</span></p>
<lb n="1899"/>
<lb n="1900"/><p><span>Ach anois, a léitheoir, agus gach nduine eile chluineas, is tuigithe dhíbh go</span>
<lb n="1901"/><span>ndúirt mé roinnt mhaith ar bheartaibh agus ar chorr-ghliocas na mbaintreach,</span>
<lb n="1902"/><span>ach dá g<h>éireacht do leanfainn iad is siaide uathu bheinn é, óir is iad</span>
<lb n="1903"/><span>nuimhir na seacht bpeaca mharbh iad, caraid na ndeamhan, agus doirse ifrinn.</span>
<lb n="1904"/><span>Ach do phreabas suas ar scríobh na bhfocal so, óir do taispeánadh dom gur</span>
<lb n="1905"/><span>chluineas im chluais, d'éis duine éigin dá rá, gur cheart dom an scéal so</span>
<lb n="1906"/><span>d'insin roimhe so, óir atá sé ródhéanach leigheas do t<h>abhairt amach an tan</span>
<lb n="1907"/><span>rachas an t-othar d'éag, nó go bhfuil sé ródhéanach comhairle do thabhairt an</span>
<lb n="1908"/><span>tan nach fuil fáil chasta ar an ngníomh.  Ach adeirimse 'na choinne sin gur</span>
<lb n="1909"/><span>fearr déanaí ná ródhéanaí, óir b'fhéidir go ndéanfadh duine éigin éirim do</span>
<lb n="1910"/><span>phiocadh as mo chomhrá.</span></p>
<lb n="1911"/>
<lb n="1912"/><p><span>Agus adeirim arís gur maith an forógra é do dhaoine óga do bhíonn ag rith,</span>
<lb n="1913"/><span>amhail fiach dubh ar lorg nead, ag cuardach na haicme so chum a mian drúisiúil</span>
<lb n="1914"/><span>do shásamh, ar chor go gcuirid d'fhiachaibh ar dhuine míle drochbheart do</span>
<lb n="1915"/><span>chomhlíonadh do bhíonn 'na spota in<a> éadan an faid is beo é.  Gidh ea dá</span>
<lb n="1916"/><span>dtugadh fá ndeara an scéal ar a shocracht (amhail a ghnímse), is urasa bean do</span>
<lb n="1917"/><span>tharraint chum scléipe; meallfair ar úll í, agus caillfir ar a lomairt í.</span></p>
<lb n="1918"/>
<lb n="1919"/><p><span>Is urasa daoine óga do tharraint chum aimhlis.  Do-ghní breáthacht ban</span>
<lb n="1920"/><span>smaointe milisdheasa agus tarraint 'na n-intinn, agus do-ghní tabharthais órga</span>
<lb n="1921"/><span>bua d'fháil go róréidh ar aigne ardintinneach, agus sóinseálaid geanmnaíocht ar</span>
<lb n="1922"/><span>chaitheamh aimsire an díomhaoinis.  Agus an té do thógann 'na cheann an</span>
<lb n="1923"/><span>drochshlí aon uair amháin, dá fhaid a shaol is amhlaidh a bheidh ag daingniú</span>
<lb n="1924"/><span>ann gan mhothú, gan aithrí, ar chor go dtiocfaidh chum a bheith 'na ionadh ag</span>
<lb n="1925"/><span>gach uile dhuine, agus 'na liathróid chos ag an mífhoirtiún, dá chaitheamh síos</span>
<lb n="1926"/><span>agus suas ar fuaid an tsaoil, gan de chompord acu ach donas ar muin donais.</span>
<lb n="1927"/><span>Agus ní hé sin amháin ach beidh deich míle donas ar bogshodar le sála an fhir</span>
<lb n="1928"/><span>so, agus leanfaid é comh cruinn is do leanfadh an easóg francach, bé áit ar</span>
<lb n="1929"/><span>bith ina rachaidh, dá bhrí, gach dream do-gheibh drochainm ná fanaid in áit ar</span>
<lb n="1930"/><span>bith ach ag imeacht ó bhall go ball, ag dul amú agus ar seachrán, gan foirtiún</span>
<lb n="1931"/><span>i bhfabhar dóibh thall ná abhus, agus ní bhfaighid buntáiste in aon ealaín dá</span></p>
</div>
<pb n="49"/>
<div><lb n="1932"/><p><span>dtarraingid chucu, arna dtréigean agus do chaitheamh amach as gach cuideachta</span>
<lb n="1933"/><span>dea-mheasta, lán de eagla go ndéanfadh údarás, le claíomh an chirt, iad do</span>
<lb n="1934"/><span>ghearradh óna dtoil shaor.  Féach den réir sin ar mar a chaithfidh sibh bhur</span>
<lb n="1935"/><span>n-aimsir ag siúl fá dhólás amhail an t-éan darb ainm ceann cait, gan aon</span>
<lb n="1936"/><span>chompord i gcaradas ribh, ach amháin aithreachas daorcheannaithe do bheidh</span>
<lb n="1937"/><span>oraibh in antráth.</span></p>
<lb n="1938"/>
<lb n="1939"/><p><span>Dá bhrí sin labhrann mo theanga le sórt trua leis an ndream ardintinneach</span>
<lb n="1940"/><span>noch do thuigim "tré aithreachas mo chroí" ón míchoinníoll do chím i mórán fear</span>
<lb n="1941"/><span>agus ban.  Ach na fearaibh, adeirtear ná bíonn saoi gan locht, agus go mbíonn</span>
<lb n="1942"/><span>dá locht ins gach aon mhnaoi, is é sin ní fhéadfaidís aon ní fónta a dhéanamh</span>
<lb n="1943"/><span>ná aon ní fónta a rá.  Is fíor go dearbh go mbíd mná an chuid is mó den</span>
<lb n="1944"/><span>tráthnóna dá ndathú agus dá bpéinteáil féin, ag casadh a ngruaige agus ag</span>
<lb n="1945"/><span>féachaint 'na scáthán de ghnáth, amhail apaí nó geilte, chum iad féin a chórú</span>
<lb n="1946"/><span>amhail bábáin Phárthaláin nó bóna aonaigh; óir áireothar ar measc fear 'na</span>
<lb n="1947"/><span>liobar shalach an bhean nach imeoidh mórálach in éadach.  Dá bhrí sin más maith</span>
<lb n="1948"/><span>leat do bhean uasal do shásamh, ní foláir go dtaitneoidh sí leat agus go mbeidh</span>
<lb n="1949"/><span>grá agat di, agus go seirbheálfair í i ngach slí.  Agus in am gach caithimh ní</span>
<lb n="1950"/><span>mór dhuit ualach den stór do chur chuici, óir ní foláir í a choinneáil suas mar</span>
<lb n="1951"/><span>so nó mar siúd, bé ar bith aiste nó slí na bhfaighir é, ar charrán nó ar lúbán,</span>
<lb n="1952"/><span>é a ghoid as mála Iúdáis nó as mealbhóig an diabhail.  Ach chum scéal gearr a</span>
<lb n="1953"/><span>dhéanamh de, ní bhfaighir stór a dhéanamh de thalamh ná de thiarnas, de airgead</span>
<lb n="1954"/><span>ná de ór.</span></p>
<lb n="1955"/>
<lb n="1956"/><p><span>Óir mná, áireoid siad tú id sprionlachán muna mbeir id shíorchaiteoir, agus id</span>
<lb n="1957"/><span>dhuine gan mhisneach muna rithfir i gcoinne gach dainséir; id dhuine gan chéill</span>
<lb n="1958"/><span>gan réasún má bhíonn tú ciúin, agus má bhíonn tú ag síorchomhrá adéarfaid gur</span>
<lb n="1959"/><span>amadán tú; agus áireoid gur bodach gach aon duine ná beidh 'na ghráthóir, lán</span>
<lb n="1960"/><span>d'fhocail shoilbhre, shéibhialta.</span></p>
<lb n="1961"/>
<lb n="1962"/><p><span>Má bhíonn tú glan in éadach adéarfaid go bhfuil tú mórálach.  Má bhíonn tú ar</span>
<lb n="1963"/><span>drochéadach adéarfaid gur sruimle tú.  Má bhíonn tú ard adéarfaid gur tú an</span>
<lb n="1964"/><span>breillice fadchosach.  Má bhíonn tú gearr adéarfaid gur abhac tú.  Óir atá</span>
<lb n="1965"/><span>meabhair ghéar agus teangtha cliste acu, agus má thugair orlach dóibh led thoil</span>
<lb n="1966"/><span>déanfaid féin dánacht ar trí horlaí.  Cuirfidh sí lámh léi timpeall do mhuiníl</span>
<lb n="1967"/><span>ad phógadh, agus beidh an lámh eile id phóca, agus má ligeann tú dhi aon ní a</span>
<lb n="1968"/><span>thógáil mar mhagadh, déanfaidh (muna bhfeicfir í) é a choinneáil</span>
<lb n="1969"/><span>dáiríribh.</span>
<lb n="1970"/></p>
</div>
<pb n="50"/>
<div><lb n="1971"/><p><span>Ach má thránn do phócaí agus ná seasóidh gustal dhuit chum í a choinneáil suas</span>
<lb n="1972"/><span>'na huabhar agus 'na honóir, ansin éireoidh sí suas díot amhail a dhéanfadh</span>
<lb n="1973"/><span>cearc dá héanaibh an tan a bheathaíonn í féin 'na dteannta go maith, agus ansin</span>
<lb n="1974"/><span>stadfaí de aon ní a thabhairt dóibh; agus ní thaitneoidh do phearsa ná do</span>
<lb n="1975"/><span>chuideachta ria, agus ní bheidh aon náire uirthi a rá gur don té do chothódh í</span>
<lb n="1976"/><span>amhail bean uasal is córa dhi féin a grá do thabhairt.  Féach den réir sin mar</span>
<lb n="1977"/><span>d'fhíonn siad nead a mbotúin féin agus shníomhaid siad snátha chum líon</span>
<lb n="1978"/><span>daingean do dhéanamh chum iad <féin> a ghabháil ann.  Óir má bhíd mná i ngátar</span>
<lb n="1979"/><span>is dá n-ainneoin do bheid, óir gearrfaid as an éadach an faid do s<h>easóidh</span>
<lb n="1980"/><span>aon ruinne den phíosa.</span></p>
<lb n="1981"/>
<lb n="1982"/><p><span>Is fíor gur ar son a gcuid meala do curthar curcóga ar na beacha, agus gur ar</span>
<lb n="1983"/><span>son a lomra do bearrthar na caoire; chum buntáiste do curthar chum oibre an</span>
<lb n="1984"/><span>bullán, agus na héanaibh do pioctar go lom ar son a gcuid clúimh, an crann na</span>
<lb n="1985"/><span>gcurthar grafadh ann ar son a thoradh, agus an talamh do saothraíthear chum</span>
<lb n="1986"/><span>gráinne agus planda do thabhairt.  Ach gach uile thrioblóid do-ghéabhair ag</span>
<lb n="1987"/><span>mnaoi, atáid caite uait gan tairbhe, óir níl buntáiste ar bith le fáil as duit;</span>
<lb n="1988"/><span>agus an tan do dhéanfair gach uile ní agus do thabharfair uait gach ní do</span>
<lb n="1989"/><span>shirfidh ort, is fíor go mbeidh tú comh maith díolta fá dheoidh is do bhí an</span>
<lb n="1990"/><span>drea<m> úd a thóg an Garlach Coileánach ar trí leathphin<g>í san ló chum a</span>
<lb n="1991"/><span>chuid startha bréagacha do scríobhadh.</span></p>
<lb n="1992"/>
<lb n="1993"/><p><span>Má thugair fá ndeara an ní so go fáthchiallmhar, is mór an t-amadán tú má</span>
<lb n="1994"/><span>cheanglair tú féin lena ngnótha dána, a bheith umhal dá mbagartha agus teacht</span>
<lb n="1995"/><span>ar a nglaoitibh, talamh do dhíol chum iad do bheathú go ró-álainn, ag ceannach</span>
<lb n="1996"/><span>síodaí agus sataéiní chum bean uasal do dhéanamh de Shíle ar modh ná beidh</span>
<lb n="1997"/><span>beann aici ar an mnaoi is daoire éadach ná is mórálaí, ar son ná fuil níos mó</span>
<lb n="1998"/><span>de gheanmnaíocht ná de náire inti in aon tslí ná go sásódh sí í féin le cuairt</span>
<lb n="1999"/><span>gach tráth do-ghéabhadh an chaoi, óir foighneoidh sí méaraibh gach fir eile</span>
<lb n="2000"/><span>comh doimhin san méis is do bheidh do mhéaraibhse sa phláta, agus ligfidh do</span>
<lb n="2001"/><span>gach fear eile bheith ag iascach san áit na gcaithfidh tusa do dhuán, ag</span>
<lb n="2002"/><span>coinneáil suas do gach n-aon do thiocfaidh; gan puinn mídhealraimh ris an</span>
<lb n="2003"/><span>gcathaoir do bhíonn ag an mbearbóir, nach túisce coirpeoir aisti ná coirpeoir</span>
<lb n="2004"/><span>eile inti; cóiste poist do gach n-aon chum bheith ag fáil marcaíochta ann, agus</span>
<lb n="2005"/><span>bád caladh do gach n-aon do thiocfaidh agus cead iomair acu uile.  Ach anois má</span>
<lb n="2006"/><span>chromann do chuid saibhris ar dhul i</span></p>
</div>
<pb n="51"/>
<div><lb n="2007"/><p><span>laghad, ansin tógfaidh sí a gearr-éadach agus adéarfaidh: "go dtuga Dia lá</span>
<lb n="2008"/><span>maith dhuit", agus fágfaidh slán agat go gearr, géar, in ainm an deamhain.</span></p>
<lb n="2009"/>
<lb n="2010"/><p><span>Ó tá gach ní comh soiléir so, tuig agat féin, an tigh na ngnáthódh a samhail</span>
<lb n="2011"/><span>sin de mhnaoi go mbíonn comh fuafar chum suí ann is do bheadh conablach lá</span>
<lb n="2012"/><span>brothallach samhraidh.  Déinidís a gcuid bladair comh maith is d'fhéadfaid, níl</span>
<lb n="2013"/><span>aon ghrá iontu <ach> tar a bhfiacla amach.  Is soiléire do nochtaim a slite</span>
<lb n="2014"/><span>agus is fearrde na réasúin do thugaim uaim, de bhrí go ndéarfainn leat féachain</span>
<lb n="2015"/><span>go cruinn ar na mná milisbhriathracha, claonbheartacha, drochnádúrtha so.  Do </span>
<lb n="2016"/><span>chonarcsa cló nó pictiúir striapaí ar an modh so: ar dtúis fear breá, óg gan</span>
<lb n="2017"/><span>radharc, agus idir a dhá láimh bean ro-álainn, bláthsciamhach, agus lámh léi</span>
<lb n="2018"/><span>'na phóca ag taispeánadh a cuid gadaíochta, agus scian ghéar san láimh eile</span>
<lb n="2019"/><span>chum a scornaí do ghearradh, ar bpiocadh an phóca dhi.</span></p>
<lb n="2020"/>
<lb n="2021"/><p><span>Ach anois atá sé ag fiuchadh id scornaigh a rá liom nach aithnid duit bean</span>
<lb n="2022"/><span>seoch bean eile gan triail éigin do bheith uirthi, óir is ionann dealramh dóibh</span>
<lb n="2023"/><span>uile, in éadach agus i ndéanamh, óir beidh úll géar i ndealramh mar an</span>
<lb n="2024"/><span>sweetpippin.  Adeirimse leat gur maith liom mar a chonarcas an cheist sin ag</span>
<lb n="2025"/><span>fiuchadh id scornaigh, óir is fíor gur éan an fiach dubh agus ná fuil san ngéis</span>
<lb n="2026"/><span>ach éan.  Is mar an gcéanna do bhíd mórán de na mná: bíd siad i ndealramh</span>
<lb n="2027"/><span>aingeal ach bíd amhail diabhail 'na ngníomhartha, nó mar chnámha dreoite i</span>
<lb n="2028"/><span>gcomhranna péintéalta, nó mar an éan darb ainm ostrich na mbíonn cleití</span>
<lb n="2029"/><span>breátha uirthi agus a cuid feola do-ite, nó mar an luibh darb ainm moly na</span>
<lb n="2030"/><span>mbíonn a bláth comh geal le sneachta agus a préamh comh dubh le gual.</span></p>
<lb n="2031"/>
<lb n="2032"/><p><span>Mar an gcéanna do na mná.  Ar son go mbíd breá agus go ligid orthu trua a</span>
<lb n="2033"/><span>bheith iontu, is amhlaidh a bhíonn a gcroí lándubh, ag mórat le hurchóid.  Ní</span>
<lb n="2034"/><span>mídhealraitheach le sean-chrann iad na mbíonn go breá ón dtaobh amuigh agus</span>
<lb n="2035"/><span>duille glas, slachtmhar air; gidh ea bíonn an cuilithe lochtach nó fabhtach</span>
<lb n="2036"/><span>ann.  Má ghnáthaír a dtigh cuirfid artha an ghrá dhuit, agus má éisteann tú</span>
<lb n="2037"/><span>leis na mná milischeachtacha so cuirfid draíocht ort le claonamharc gleáchais</span>
<lb n="2038"/><span>na drúise, agus cuirfid draíocht ort le dianfhuath, ag cur suanbhliocht ort</span>
<lb n="2039"/><span>chum críoch do chur ar do laetha.  Atá cleasa 'na bpluic chum mealltóireacht</span>
<lb n="2040"/><span>agus caisirníní 'na n-éadain chum clischealgóireacht.  Atá súile acu chum</span>
<lb n="2041"/><span>gríosaithe.  Atá teangthaibh acu chum bladaireacht, agus pógaibh chum corraithe</span>
<lb n="2042"/><span>ar aigne,</span></p>
</div>
<pb n="52"/>
<div><lb n="2043"/><p><span>bagartha chum daoine a chasadh tar ais, puisíní chum dlaoitheoireacht nó</span>
<lb n="2044"/><span>piseoga; agus meoin chum a leithscéil féin do ghabháil.</span></p>
<lb n="2045"/>
<lb n="2046"/><p><span>Is urasa don té nach gnáthach ag teagmháil insa phléisiúr grodaithreach so</span>
<lb n="2047"/><span>cuideachta na mban drúisthugtha so do sheachnadh; ach an fear do ghnáthódh an</span>
<lb n="2048"/><span>sórt úd sclábhaíochta is dearbh go mbíonn a ghnáthmhian ann, agus an tímtáisiún</span>
<lb n="2049"/><span>cois a láimhe de shíor.  Dá bhrí sin tabhair aire ar dtúis agus ná lig tú féin</span>
<lb n="2050"/><span>do thitim san óinmhideacht dhrúisiúil so, óir is usa do bhuachaill nó do</span>
<lb n="2051"/><span>chailín óg an súgradh toill so do sheachnadh ná do bhaintrigh, agus is usa don</span>
<lb n="2052"/><span>bhaintrigh é a sheachnadh ná don bhean p<h>ósta na mbeadh a fear dá díth.  Agus</span>
<lb n="2053"/><span>dá bhrí sin arís tabhair aire dhuit, óir ní bhfaighir aon ní de dhroim ban ach</span>
<lb n="2054"/><span>cathú agus síorbhuairt.</span></p>
<lb n="2055"/>
<lb n="2056"/><p><span>Atá mórán daoine dar ba dóigh leo má fhéachann bean orthu go mbeidh sí go</span>
<lb n="2057"/><span>lúithreacha i ngrá leo; beidh a leathlámhann ar dhuine, agus a gártaeir ar</span>
<lb n="2058"/><span>dhuine, agus ag duine eile beidh a trashbag.  Gidh ea beidh duine eile is mó</span>
<lb n="2059"/><span>bheas i ndíograis léi ná iad uile, agus sin an fear do chaithfidh agus do</span>
<lb n="2060"/><span>mhairfidh ar gach tabharthas agus breá-ní dá bhfaighidh sí óna fearaibh eile.</span>
<lb n="2061"/><span>Dá bhrí sin dá dtugthá do chorp don liaigh agus t'anam don deamhan, ag siúd an</span>
<lb n="2062"/><span>sórt ban atá oiriúnach chum do bhirte a chomhlíonadh chuige sin.</span></p>
<lb n="2063"/>
<lb n="2064"/><p><span>Atá mórán beithíoch ar an saol i ndealramh le mná, óir atá cuid de na capaill</span>
<lb n="2065"/><span>agus ní fhéadfadh drochmharcach iad do bhainistí ar chor ar bith, agus cuid</span>
<lb n="2066"/><span>eile, d'ainneoin an mharcaigh is fearr, na mbeidh drochbhéas éigin ann; agus</span>
<lb n="2067"/><span>cuid de na gadhair fhiaigh, ritheann bunoscionn d'ainneoin an fhiagaí; agus</span>
<lb n="2068"/><span>cuid de na daoine, do ghoidfeadh ní uait agus a lámha ceangailte ar an dtaobh</span>
<lb n="2069"/><span>thiar dá ndrom, agus daoine eile narbh fhearr leo bás d'fháil den ghorta ná aon</span>
<lb n="2070"/><span>ní a ghoid.  Mar an gcéanna do na mná.  Beidh cuid díobh agus ní fhéadfá iad a</span>
<lb n="2071"/><span>tharraint le grá seacht mblian, agus cuid eile do-ghéabhair ar phléisiúr aon</span>
<lb n="2072"/><span>uaire.</span></p>
<lb n="2073"/>
<lb n="2074"/><p><span>Den réir sin, dá ndéininn staidéar dá mhíle blian ní bhfaighinn amach bean ach</span>
<lb n="2075"/><span>bunoscionn leis an bhfear i ngach uile phointe, de ghnáth ag leanúint gach nua-</span>
<lb n="2076"/><span>fhaisin.  Agus dá mba páipéar an saol uile, agus gur lí dhubh an fhairrge, agus</span>
<lb n="2077"/><span>gur peann an uile chrann, agus gach uile fhear do bheith 'na scríbhneoir, ní</span>
<lb n="2078"/><span>fhéadfaidís an deichiú cuid de chorr-ghliocas ná de mhealltóireacht</span>
<lb n="2079"/><span>claonchleasach mná a chur síos.</span>
<lb n="2080"/></p>
</div>
<pb n="53"/>
<div><lb n="2081"/><p><span>An Ceathrú Caibideal.</span></p>
<lb n="2082"/>
<lb n="2083"/><p><span>Adeir Plutarch go raibh grá comh mór sin ag rí Assyria, .i. Ninus a ainm,</span>
<lb n="2084"/><span>do sheirbhíseach mná do bhí aige féin darbh ainm Semiramis, gur phós sé í tar</span>
<lb n="2085"/><span>mhnáibh a ríochta, agus ar son a ghradaim di.  Ní cion, ná meas, ná grá a ghlac</span>
<lb n="2086"/><span>sí dhó, ach ní túisce do fuair í féin 'na máistreás ar a chroí ná do ghuigh sí</span>
<lb n="2087"/><span>é go diafrach chum an choróin agus bainistí an ríochta d'fháil aon lá amháin,</span>
<lb n="2088"/><span>agus do chuir a claonchomhráití i bhfeidhm air comh géar sin gur thug sé</span>
<lb n="2089"/><span>rialú a ríochta dhi an lá sin.  Ní túisce do fuair sí a toil ná do chrom ar a</span>
<lb n="2090"/><span>mianaibh do chur i bhfórsa, agus is é céadní do thug fá ndeara críoch do chur</span>
<lb n="2091"/><span>ar a ghradam agus ar a shaol, chum go mbeadh sí féin agus stócach do bhí aici</span>
<lb n="2092"/><span>roimhe sin ar a socracht san mórghradam ríthiúil sin.</span></p>
<lb n="2093"/>
<lb n="2094"/><p><span>Is dearbh ná raibh Medea puinn níos measa croí ná an bhean roimheráite,</span>
<lb n="2095"/><span>óir an tan do fuair ó Jason gach uile ní dob fhéidir le bean tré</span>
<lb n="2096"/><span>chorr-ghliocas do mhealladh ó fhear, gidh ea ní raibh sásta leis sin uile gan</span>
<lb n="2097"/><span>buaireamh do chur air féin agus ar a mhuintir, agus chum gur fearrde</span>
<lb n="2098"/><span>d'fhéadfadh a bearta a chomhlíonadh d'fhoghlaim sí mórán de ealaíona draíochta,</span>
<lb n="2099"/><span>agus do chríochnaigh laetha mná eile do bhí 'na comhghráthóir aici, chum guaise</span>
<lb n="2100"/><span>agus peannaid don fhear dá raibh searc a chroí dhi; agus ní hé sin amháin, do</span>
<lb n="2101"/><span>mhairbh a deartháir féin chum sásaimh ar a mírún.</span></p>
<lb n="2102"/>
<lb n="2103"/><p><span>Féach arís Atalanta, iníon Sch<o>en<e>us, do bhí comh breá sin tar mhnáibh</span>
<lb n="2104"/><span>a comhaimsire, agus comh luathshiúlach agus comh troighéasca sin chum reatha</span>
<lb n="2105"/><span>gur cheap sí (le toil a hathar) gan aon fhear do phósadh ach an fear</span>
<lb n="2106"/><span>do bhéarfadh bua uirthi ag rith, agus do thugadh an freagra so ar gach n-aon</span>
<lb n="2107"/><span>do thagadh dá hiarraidh mar chéile .i. "is fíor ná cuirfeadsa suas do bheith mar</span>
<lb n="2108"/><span>chéile ag an bhfear do bhuafaidh, ach ní foláir gur mé féin do mharóidh gach</span>
<lb n="2109"/><span>-aon na mbéarfad bua <air>".</span></p>
<lb n="2110"/>
<lb n="2111"/><p><span>Do bhí an nós so aici dá leanúint roinnt blianta, agus iomarca fear ag titim dá</span>
<lb n="2112"/><span>droim; ach fá dheoidh do tháine Hippomenes mac Macareus, agus mac mic do</span>
<lb n="2113"/><span>Neptune, eadhon ógánach ró-álainn, chum an chúrsa, agus ar bhfeicsin na</span>
<lb n="2114"/><span>sruthanna fola dhó in imeall an mhachaire ba mhór an ionadh do chuir sin air,</span>
<lb n="2115"/><span>agus adúirt ris féin: "an féidir go mbeadh daoine comh dall sin agus bean do</span>
<lb n="2116"/><span>lorg ar measc an oiread so dainséir?".  Ach an feadh a bhí ar an aiste so ag</span>
<lb n="2117"/><span>tabhairt fá ndeara mífhoirtiún a chomh-</span></p>
</div>
<pb n="54"/>
<div><lb n="2118"/><p><span>ghráthóirí do chonairc sé Atalanta ag imeacht tairis, agus ar bhfeicsin a</span>
<lb n="2119"/><span>scéimh dhó agus a lonradh mar an ngréin, do thóg suas a lámha agus d'fhéach in</span>
<lb n="2120"/><span>airde ar na flaithis, agus adúirt: "gabhaidh mo chomairce agus mo leithscéal, a</span>
<lb n="2121"/><span>chomhghráthóirí", ar sé, "ar son ar chuir mé de amadántacht <in> bhur leith</span>
<lb n="2122"/><span>sula bhfeaca mé an mórluach agus an dualgas do bhí agaibh le fáil dá chionn".</span></p>
<lb n="2123"/>
<lb n="2124"/><p><span>Do thóg breáthacht Atalanta croí agus intinn Hippomenes comh mór sin, agus</span>
<lb n="2125"/><span>do goineadh é comh géar sin gur ghlac racht éada é ar eagla aon duine eile dá</span>
<lb n="2126"/><span>chur roimhe féin i liost an ráis, agus do ghluais mar a raibh Atalanta agus</span>
<lb n="2127"/><span>adúirt go gcuirfeadh a bheatha i gcontúirt amhail do rin gach fear eile.  Ach</span>
<lb n="2128"/><span>san am chéanna do bhí drochmheas mór aici ar an té do thóg air dul chum báis dá</span>
<lb n="2129"/><span>mba ghá é ar a son, agus adúirt sí le croí cealgach: "créad an bheann do bheadh</span>
<lb n="2130"/><span>agamsa ar <a> anam agus a mhéid d'fhearaibh do thit liom roimhe so?; dá bhrí</span>
<lb n="2131"/><span>sin faigheadh sé bás ó thuill sé é, agus ó ná déanfadh bás na coda eile é a</span>
<lb n="2132"/><span>mhúineadh; ach arís nach mór an trua é a bhású ar son a ghrá im dháilse, nó</span>
<lb n="2133"/><span>nach mór an trua drochdhualgas do thabhairt dhó ar son a mhian chum a bheatha</span>
<lb n="2134"/><span>do chaitheamh maille riomsa?; créad an fáth na n-iarfainn bua ar an bhfear nar</span>
<lb n="2135"/><span>tromán agus mór-ualach dom achasán a mhuintire ar son a chuid fola?"</span></p>
<lb n="2136"/>
<lb n="2137"/><p><span>Ach d'ainneoin na díospóireachta so a bhí aici léi féin do bhí Venus, .i.</span>
<lb n="2138"/><span>bandé an ghrá, i bhfábhar do Hippomenes, agus do thug sí trí húlla óir dhó</span>
<lb n="2139"/><span>agus adúirt ris bheith dá gcaitheamh seachaid an tan do bheadh Atalanta dá</span>
<lb n="2140"/><span>shárú sa chúrsa.  Agus ar ndul chum reatha dóibh gluaiseas an tréanfhear go</span>
<lb n="2141"/><span>troighéasca 'na chéimeanna talcmhar, diana, agus ní fada do chuaidh an tan do </span>
<lb n="2142"/><span>bhí an bhean ag dul tairis, agus do chaith sé ceann de na húlla mar a dúradh</span>
<lb n="2143"/><span>leis, agus do lean Atalanta é gur thóg é, agus ba thaitneamhach léi a</span>
<lb n="2144"/><span>lonradh, agus gluaiseas insa chúrsa den dara feacht; agus do rin</span>
<lb n="2145"/><span>Hippomenes mar an gcéanna ris na húlla eile, ionas, ón méid sin buntáiste,</span>
<lb n="2146"/><span>gur thúisce é chum an pholla ná í, agus do phós ar an láthair sin í.  Ach ní</span>
<lb n="2147"/><span>raibh an foirtiún maith so i bhfad i bhfabhar dóibh, óir do lean Atalanta</span>
<lb n="2148"/><span>dá slí uaibhreach, ardintinneach mar do rin roimhe sin, ar chor gur tharraing sí</span>
<lb n="2149"/><span>uirthi díbheirg mháthair mhór na ndéithe .i. Cybele, tré dhul i lánúnachas</span>
<lb n="2150"/><span>'na teampall, ionas go rin sí cruthshóinseáil orthu araon.  Do rin leon de</span>
<lb n="2151"/><span>Hippomenes agus banleon de Atalanta, agus do lig ar measc na gcoillte</span></p>
</div>
<pb n="55"/>
<div><lb n="2152"/><p><span>agus na bhfánghleanntaibh ar measc na mbeithíoch allta iad.</span></p>
<lb n="2153"/>
<lb n="2154"/><p><span>Ach anois ní thráchtfad ar a thuilleadh foras feasa, ar eagla go gcuirfinn</span>
<lb n="2155"/><span>fearg ar na mná ciallmhara, cearta, discréideacha, dea-ghnóthacha, eagnaí, dea-</span>
<lb n="2156"/><span>iompair le trácht ar na mná drochbheartacha so do thugann náire dá gcineál;</span>
<lb n="2157"/><span>agus ó ná bíonn coill gan críonach ná gort gan diasacha fia, mar an gcéanna do</span>
<lb n="2158"/><span>na mná.  Ach adeirim arís go mbíonn cuid díobh comh cinnte agus comh danardha,</span>
<lb n="2159"/><span>agus comh cruagálach sin 'na n-údarás, comh géar sin 'na n-ordú, comh héadmhar</span>
<lb n="2160"/><span>sin 'na gcaithréim, agus comh barbéiseach sin 'na ngníomhartha, gur cheart go</span>
<lb n="2161"/><span>bhfoghlaimeoidís as a gclaonbhirt gur chóir dóibh deaghníomhartha do chaitheamh</span>
<lb n="2162"/><span>ar measc na ndrochbheart, agus teacht chum bua do bhreith orthu féin chum</span>
<lb n="2163"/><span>bréagnaithe ar gach drochthuairim dá dtugthar dóibh; agus fágaim a bhreithniú</span>
<lb n="2164"/><span>fúthu féin.  Ach adeirim go mbíd na mná so comh lán sin de ghlóire dhíomhaoin</span>
<lb n="2165"/><span>'na gcroíthe, agus comh huaibhreach sin 'na n-aigne, agus comh goiciúil sin 'na</span>
<lb n="2166"/><span>n-imeachtaibh gur cheart dúinn gach ní do scríobhthar orthu do chreidiúint.</span>
<lb n="2167"/><span>Agus dá mba áil leo féachain ar an sean-chomhairle do chonarcsa i sean-leabhar</span>
<lb n="2168"/><span>do scríobhadh timpeall céad go leith blian ó shin, agus so an aiste na bhfeaca</span>
<lb n="2169"/><span>é. . . tugtar rann anseo sa LS in "Ogham choll".  Ag so an rann chéanna:</span></p>
<lb n="2170"/>
<lb n="2171"/><p><span>An bhean nar mhian léi clú mhaith 'shaothrú,</span>
<lb n="2172"/><span>fanadh sa bhaile amhail bheadh ar daorshiúl;</span>
<lb n="2173"/><span>ach an ainnir chiúin chneasta, is é <a> searchbhirt 'sa gníomhartha,</span>
<lb n="2174"/><span>bheith ag obair 's a' gnó ó mhaidean go hoíche.</span></p>
<lb n="2175"/>
<lb n="2176"/><p><span>Ag so an rann chéanna ar shlí eile:</span>
<lb n="2177"/><span>The wife that would acquire of a good name,</span>
<lb n="2178"/><span>should stay at home, as if she were lame;</span>
<lb n="2179"/><span>but the maid that is honest, her chiefest delight</span>
<lb n="2180"/><span>is still to be doing from morning till night, etc.</span></p>
<lb n="2181"/>
<lb n="2182"/><p><span>Dá bhrí sin féach romhat sula bpósfair, óir is fearr aon fhéachain amháin</span>
<lb n="2183"/><span>romhat ná dá fhéachain id dhiaidh, agus dá éamais sin an té a phósann fá</span>
<lb n="2184"/><span>dhithneas is gnáth leis aithreachas a dhéanamh ar fadaimsir, óir is iomdha</span>
<lb n="2185"/><span>trioblóid do thagann</span></p>
</div>
<pb n="56"/>
<div><lb n="2186"/><p><span>ar steall-rás le sálaibh mná ná tuigeann daoine óga, óir ar dtúis ba chóir</span>
<lb n="2187"/><span>dóibh díomhaointeas do sheachnadh de bhrí gurb í an díomhaoineas tosnóir agus</span>
<lb n="2188"/><span>cothaitheoir na drúise.  Tabhair tú féin ar ghnó éigin, óir an feadh bheas</span>
<lb n="2189"/><span>t'intinn ar ghnó ar bith ní smaoinfir ar ghrá ná ar mhná, agus ní thiocfaidh</span>
<lb n="2190"/><span>mian drúisiúil it aigne; ach má chaithfir t'aimsir go suarach, óinmhidiúil, is</span>
<lb n="2191"/><span>amhlaidh a bheir amhail duine a bheadh ag súgradh le beich, nar túisce a</span>
<lb n="2192"/><span>mhothóidh sé an cealg ná a bhlaisfidh an mhil.</span></p>
<lb n="2193"/>
<lb n="2194"/><p><span>Is fíor ná féadfadh duine tine a bhreith leis 'na bhrollach gan é a dhó, agus</span>
<lb n="2195"/><span>ní lú d'fhéadfadh ná do mhairfeadh sé i ngrá, óir is saol é comh tuirseach le</span>
<lb n="2196"/><span>hifreann féin, ionas an fear do phósann ceanglann sé é féin le mórán trioblóidí.</span></p>
<lb n="2197"/>
<lb n="2198"/><p><span>Dá bpósfá bean shocair, shíochánta, is amhlaidh a bheir amhail fear a dhéanfadh</span>
<lb n="2199"/><span>marcachas ar chapall shocair go hifreann; ach dá bpósair bean chrosánta,</span>
<lb n="2200"/><span>aimhréidh, is amhlaidh a bheidh an scéal agat amhail fear do dhéanfadh</span>
<lb n="2201"/><span>marcaíocht ar chapall ghéarshodrach sa diabhal.  Agus insa scéal so ní bhead</span>
<lb n="2202"/><span>féin im rannadóir agam féin, ach fágfad fá mholadh droinge é do bhain triail</span>
<lb n="2203"/><span>as, agus do fuair amach an fios, agus d'fhulaing na pianta, óir níl aon duine</span>
<lb n="2204"/><span>comh maith de bhreitheamh ar ghnótha ban leis an té do chonairc iad agus do </span>
<lb n="2205"/><span>fuair a dtrioblóid.</span></p>
<lb n="2206"/>
<lb n="2207"/><p><span>Adeirtear gur ceart do dhuine buiséal salainn d'ithe i bhfochair a dhuine</span>
<lb n="2208"/><span>muinteartha sula gcuirfeadh aon ní 'na mhuinín, agus dá mbeifeá an</span>
<lb n="2209"/><span>fhaid sin ag toghadh duine muinteartha is dearbh nár mhór dhuit dá</span>
<lb n="2210"/><span>bhuiséal d'ithe i bhfochair mná sula ndéinir í a thógáil mar chéile</span>
<lb n="2211"/><span>chugat; agus muna ndéinir sin, sula mbeidh buiséal ite agat 'na teannta</span>
<lb n="2212"/><span>do-ghéabha tú deich gceathrúna buiséil de chathú mar anlann leis.  Agus ar</span>
<lb n="2213"/><span>gach dram pléisiúir ghéabhair unsa péine, agus ar gach piont meala do-ghéabhair</span>
<lb n="2214"/><span>galún domlais, agus ar gach orlach spóirt do-ghéabhair leathshlat crua-ainnise.</span></p>
<lb n="2215"/>
<lb n="2216"/><p><span>Insa tosnú taispeánann grá mná go róphléisiúrtha, ach críochnaíonn le díbheirg.</span>
<lb n="2217"/><span>Ar an abhar sin an té a chuirfeadh a dhóchas i mnaoi chum seasaimh air, beidh</span>
<lb n="2218"/><span>comh mór i ndainséar leis an té a bheadh ar crochadh as duilleoig crainn i</span>
<lb n="2219"/><span>ndeireadh an tsamhraidh.</span></p>
<lb n="2220"/>
<lb n="2221"/><p><span>Atá difear mhór idir an caise agus an poll duibheagáin, ar a shon ná fuil ach</span>
<lb n="2222"/><span>uisce iontu araon.  Tóg an ceann is lú de dhá olc.  Gidh ea ní deirim leat an</span>
<lb n="2223"/><span>bhean is lú do thógáil, óir bíd na mná beaga comh mífhoirtiúnach leis na mná</span>
<lb n="2224"/><span>móra, agus ar son go</span></p>
</div>
<pb n="57"/>
<div><lb n="2225"/><p><span>mbíonn a gcabhail nó a gcolna beag is rómhór an croí a bhíonn acu.  Atá sé</span>
<lb n="2226"/><span>sórtaibh ban ann nár chóir buaint leo, eadhon, maith ná olc, breá ná gránna,</span>
<lb n="2227"/><span>bocht ná saibhir.  Óir má phósair bean mhaith is urasa dhuit í a lot le bheith</span>
<lb n="2228"/><span>ag déanamh mórán di; agus má bhíonn sí go holc caithfir í a choinneáil suas 'na</span>
<lb n="2229"/><span>huile drochbhearta, agus beidh sin comh trioblóideach ort le bheith ag tarraint</span>
<lb n="2230"/><span>uisce de ghnáth chum tobán gan tón do líonadh.  Má bhíonn sí breá ní bhfaighir</span>
<lb n="2231"/><span>ní ar bith do dhéanamh ach ag aireachas uirthi de ghnáth; agus má bhíonn sí</span>
<lb n="2232"/><span>gránna ní fhéadfair í a fhulang.  Má bhíonn sí saibhir ní foláir dhuit foighne</span>
<lb n="2233"/><span>a bheith agat léi ins gach pointe, de dhroim a cuid saibhris; agus má bhíonn sí</span>
<lb n="2234"/><span>bocht is ort féin do bheidh a coinneáil suas agus a beathú gan chúnamh.</span></p>
<lb n="2235"/>
<lb n="2236"/><p><span>Dá mbeadh bean ann do bheadh saibhir i spré, go maith i ndea-ainm, breá 'na</span>
<lb n="2237"/><span>cruth, soilbhir 'na cuntanós, 'na cainteoir mhaith, agus go maith chum an</span>
<lb n="2238"/><span>tsaoil i ngach slí, ar a shon sin uile bheadh drochbhéas éigin inti do</span>
<lb n="2239"/><span>loitfeadh iad go léir; amhail bó do thabharfadh bainne mór agus ansin do</span>
<lb n="2240"/><span>dhoirtfeadh é arís le speich; nó mar chuid de na fearaibh, adéarfar: "is breá</span>
<lb n="2241"/><span>an fear oibre an fear so nó an fear úd, is maith an dochtúir é, nó is breá an</span>
<lb n="2242"/><span>liaigh é", etc., "ach is mór an trua mar tá aon locht amháin ann .i. is mór</span>
<lb n="2243"/><span>an meisceoir é", agus is dearbh gur ró-olc an cháil i bhfear sin.</span></p>
<lb n="2244"/>
<lb n="2245"/><p><span>Atá sé ráite ná bíonn in aonfhear ach aon locht amháin, agus go mbíonn dá locht</span>
<lb n="2246"/><span>ins gach aon mhnaoi, óir ní fhéadfaidís aon ní fónta a dhéanamh ná aon ní fónta</span>
<lb n="2247"/><span>a rá.  Agus atá ráiteachas eile ann .i. an ní is sia a tugthar agus is daoire a</span>
<lb n="2248"/><span>ceannaíthear gurb air is mó a bhíonn meas.  Is féidir an ní céanna a rá le mná,</span>
<lb n="2249"/><span>agus ar son go <mbíd> cuid díobh ná tugthar i bhfad is fíor gur daor an</span>
<lb n="2250"/><span>ceannach iad, is ea comh daor sin adeirim gur mó fear do bhíonn ag mallachtú go</span>
<lb n="2251"/><span>cruaidh ar a luach pingine daor.  Óir níl de sheasamh i bpléisiúr na mná is</span>
<lb n="2252"/><span>breátha ach gealach mheala, is é sin, nó go gcuirfeadh duine a thocht de, agus</span>
<lb n="2253"/><span>go mbainfeadh sé toradh a mhianaibh; agus imeoidh an pléisiúr ansin, agus</span>
<lb n="2254"/><span><beidh> guais agus aithreachas <'n>a chuideachta de ghnáth.</span></p>
<lb n="2255"/>
<lb n="2256"/><p><span>Dá bhrí sin chum tú a neartú i gcoinne na nathracha nimhe míne so, tuig nach</span>
<lb n="2257"/><span>mór dhuit níos mó ná aon chnaipe amháin do bheith id chasóig chum tú a dhíon ar</span>
<lb n="2258"/><span>fhuacht, agus is fearrde do shuífidh long dá ancaire do bheith caite uaithi,</span>
<lb n="2259"/><span>agus féach romhat sula léimfir ar eagla do loirgne a bhriseadh.</span></p>
<lb n="2260"/>
<lb n="2261"/><p><span>Ach anois ó tá mo thine adhainte b'fhéidir gur chóir dom fagóid</span></p>
</div>
<pb n="58"/>
<div><lb n="2262"/><p><span>eile a dhó.  Caithimis uainn seanfhocail is leanaimis den ghnó na bhfuilimid</span>
<lb n="2263"/><span>in' fheighil.  Dá mbeadh bean go glémhaiseach in éadach, tuig a beith</span>
<lb n="2264"/><span>bunoscionn.  Dá mbeadh sí díreach, tuig a beith bunoscionn.  Dá mbeadh sí</span>
<lb n="2265"/><span>díreach, tuig a beith cam.  Dá mbeadh sí go maith, dea-dhéanta, tuig ná fuil</span>
<lb n="2266"/><span>inti ach suíste.  Dá mbeadh sí fada, tuig a beith drochdhéanta.  Dá mbeadh sí</span>
<lb n="2267"/><span>rua, tuig a beith comh dubh le préachán.  Dá mbeadh sí breá, tuig ná fuil inti</span>
<lb n="2268"/><span>ach balla bándathach.  Dá mbeadh sí taisnáireach, tuig a beith drochmhúinte.</span>
<lb n="2269"/><span>Dá mbeadh sí meidhreach, pléisiúrtha, tuig gur móide a dealramh chum a bheith</span>
<lb n="2270"/><span>drochbheathach é.  Ach dá mbeifeá comh mór sin de amadán go gcaithfeá do</span>
<lb n="2271"/><span>shubstaint agus t'aimsir le grá agus le sásamh ban, is amhlaiidh a bheidh tú</span>
<lb n="2272"/><span>amhail na hIndians shimplí do chóiríonn iad féin comh maith 'sis acfainn</span>
<lb n="2273"/><span>dóibh an tan a bhíd ag dul chum a ndóite.</span></p>
<lb n="2274"/>
<lb n="2275"/><p><span>Ach créad is maith dhom do rá?  Is mó fear ná tabharfadh a chaisleán féin ar</span>
<lb n="2276"/><span>thúr Londain; agus an té a bhí ar fairrge do chonairc sé dainséir; agus is</span>
<lb n="2277"/><span>féidir leis an bhfear pósta scéal d'insin ar a thrioblóidí féin; agus an fear</span>
<lb n="2278"/><span>nár dódh riamh ní bhíonn eagla roimh thine aige; rachaidh daoine ag imirt díslí</span>
<lb n="2279"/><span>ar son go bhfeicid daoine eile ag cailliúint a gcoda; mar an gcéanna pósfaidh</span>
<lb n="2280"/><span>cuid de na fearaibh mná, siúd go n-iarrfaidís déirc le cois a chéile.</span></p>
<lb n="2281"/>
<lb n="2282"/><p><span>Atá cuid de na mná do théann fána bhfearaibh amhail do rin Dalila le</span>
<lb n="2283"/><span>Sampson, agus cuid eile do-ghní, le scollóireacht agus le corr-fhocail,</span>
<lb n="2284"/><span>a bhfearaibh do thuirsiú dhá saol amhail do-ghníodh Xant<h>ippe le</span>
<lb n="2285"/><span>Socrates, agus an tan a bhíodh a bhean ag glámhadh agus ag aithisiú air</span>
<lb n="2286"/><span>d'imíodh amach agus ní thagadh go mbíodh an tigh suaimhneasach arís; ach ar son</span>
<lb n="2287"/><span>ná déineadh sé idirchasaoid léi ba mhóide a holc é, óir lá n-aon dá ndeachaidh</span>
<lb n="2288"/><span>sé amach, ag teitheadh uaithi, do rin sí aireachas air, agus ar imeacht dhó do</span>
<lb n="2289"/><span>chaith sí an seomrapota trésan bhfuinneoig sa cheann air.  "Ha, ha", ar sé, "ba</span>
<lb n="2290"/><span>dhóigh liom tar éis na toirní so gur chóir go dtiocfadh fearthainn".</span></p>
<lb n="2291"/>
<lb n="2292"/><p><span>He took it patiently, and wiped his head,</span>
<lb n="2293"/><span>saying "rain follows thunder", and that was all he said.</span></p>
<lb n="2294"/>
<lb n="2295"/><p><span>Do-ghéabhaimid scríofa i bhforas feasa gur thug eagnach darbh ainm Anninus</span>
<lb n="2296"/><span>cuireadh dá bhráthair dá thigh chum dinnéir, agus an tan do rángadar araon</span>
<lb n="2297"/><span>chum an tí is amhlaidh a bhí a bhean ag scollóireacht agus ag géarchaint lena</span>
<lb n="2298"/><span>seirbhísigh.  An tan do chonairc a bhráthair sin ba ró-dhoshásta do bhí, agus</span>
<lb n="2299"/><span>do mheas</span></p>
</div>
<pb n="60"/>
<div><lb n="2300"/><p><span>imeacht.  Féachas Anninus air agus adúirt: "A Thiarna!", ar sé,</span>
<lb n="2301"/><span>"is drochfhoighneach an duine tú; féach mar táimse ag foighneadh léi le fiche</span>
<lb n="2302"/><span>blian, agus ní fhéadfása í a fhulang dá uair an chloig".  Do shuigh a bhráthair</span>
<lb n="2303"/><span>síos ar sin, agus an tan do chonairc an bhean sin do rin, tré ghliocas, an</span>
<lb n="2304"/><span>aghaidh dob fhearr do chur ar an scéal, agus do dhíbir an challóid uile le</span>
<lb n="2305"/><span>leathangháire.</span></p>
<lb n="2306"/>
<lb n="2307"/><p><span>Adeir an t-údar, Dion, gur chuir Marc Antóin d'fhiachaibh ceann Cicero,</span>
<lb n="2308"/><span>.i. a dhearbhnamhaid, do thabhairt dá láthair agus é a chur ar an mbord os a</span>
<lb n="2309"/><span>chomhair chum go sásódh a chroí agus a shúile ag féachaint air.  Agus an tan</span>
<lb n="2310"/><span>do rin sin, adúirt é a thógáil uaidh; ach chum go dtaispeánfadh a bhean an</span>
<lb n="2311"/><span>dianfhuath do bhí aici féin dhó do thóg an ceann idir a dhá láimh agus do</span>
<lb n="2312"/><span>chaith pioslaí in 'éadan, agus do bhrúchtaíl amach mórán drochfhocal agus</span>
<lb n="2313"/><span>casacháin 'na choinne, agus tar éis gach ní do tharraing sí amach a theanga</span>
<lb n="2314"/><span>agus do tholl í uile le biorán ramhar agus le snáthada, gur shásaimh a droch-</span>
<lb n="2315"/><span>chroí mórchealgach san ngníomh sin.</span></p>
<lb n="2316"/>
<lb n="2317"/><p><span>Ach féach fós mar adeir Baudel i leabhar gach ionadh géarpheannaideach, .i.</span>
<lb n="2318"/><span>go raibh bean uasal san Spáinn darbh ainm Violenta, agus an tan a mealladh</span>
<lb n="2319"/><span>lena gráthóir í, eadhon Diego a ainm, agus do eitigh í a phósadh, ansin do</span>
<lb n="2320"/><span>ghlac sé caradas ó mhnaoi eile.  Ach do chuaigh Violenta fé agus tairis comh</span>
<lb n="2321"/><span>mór sin lena milisbhriathra gur tharraing oíche chum a tí é chum gach briseadh</span>
<lb n="2322"/><span>a bhí eatarthu do shlánú agus do dhéanamh suas le chéile; agus an tan do fuair</span>
<lb n="2323"/><span>tar doras isteach é adúirt leis go gcuirfeadh seal codlata i bhfochair a chéile</span>
<lb n="2324"/><span>gach casaoid dá raibh 'na croí ar neamhní.</span></p>
<lb n="2325"/>
<lb n="2326"/><p><span>Ach ní túisce a thit a chodladh ar Diego ná do tháine an cladhaire mná maraon</span>
<lb n="2327"/><span>lena mná coimhdeachta, agus do bhriseadar agus do bhrúdar a chliabh agus  a</span>
<lb n="2328"/><span>chreatlach.  Gidh ea ní rabhadar sásta leis sin, óir do thugadar cúig nó sé de</span>
<lb n="2329"/><span>shána dhe sciain ann, agus chum breis sásaimh ar a drochchroí do bhain na súile</span>
<lb n="2330"/><span>as a cheann agus do shrac an teanga amach as, agus d'oscail a chliabh agus thóg</span>
<lb n="2331"/><span>a chroí amach agus do shrac lena hingne as a chéile é, agus dá éis sin do</span>
<lb n="2332"/><span>mhionbhris a chorp, ionas nárbh fhéidir idirdhealú a dhéanamh idir bhall dá</span>
<lb n="2333"/><span>bhallaibh seoch a chéile; agus chum críoch ghlan do chur ar a díbheirg do chaith</span>
<lb n="2334"/><span>amach tríd an bhfuinneoig 'na bhrúscar beag ar an sráid é.</span></p>
<lb n="2335"/>
<lb n="2336"/><p><span>Ba mhór an ionadh le gach taistealach a ghabhadh an tslí an radharc sin</span>
<lb n="2337"/><span>d'fheicsin, ach fá dheoidh do smaoineadar orthu féin</span></p>
</div>
<pb n="60"/>
<div><lb n="2338"/><p><span>agus do thugadar chum cuntais an bhean so agus do admhaigh an gníomh dóibh; ach</span>
<lb n="2339"/><span>is gearr gur cheap an ceart breithiúnas oiriúnach dá gníomh agus gur cuireadh i</span>
<lb n="2340"/><span>bhfeidhm uirthi é, maraon lena mná coimhdeachta, i bhfianaise an Diúic</span>
<lb n="2341"/><span>Calabria, .i. mac don Rí, Freidiric.</span></p>
<lb n="2342"/>
<lb n="2343"/><p><span>Is dearbh ná fuil aon bhean 'na beatha gan teanga fhada agus fiacal</span>
<lb n="2344"/><span>mhiangasach, agus is ró-olc na comharsain i dteannta a chéile iad, óir</span>
<lb n="2345"/><span>éadromóidh ceann díobh do phóca, agus coimeádfaidh an ceann eile id dhúiseacht</span>
<lb n="2346"/><span>tú.  Agus is fíor go ndéinid fearaibh gach uile bheithíoch do mhíniú, ach is</span>
<lb n="2347"/><span>dearbh nach féidir teanga mná do dhéanamh mín, agus ar son ná fuil inti ach</span>
<lb n="2348"/><span>réad beag agus gur fánach a chítear í, is rómhinic a cluintear í chum</span>
<lb n="2349"/><span>trioblóide agus drochaimsire do mhórán fear.  Agus ó dhéanfadh srian daingean</span>
<lb n="2350"/><span>agus béalbhach géar máistríocht ar chapall stuacach, mar an gcéanna do</span>
<lb n="2351"/><span>chaithfear drochbhean do bhainistí.  Agus dá gcoiscfidís na mná a dteangtha is</span>
<lb n="2352"/><span>minic go gcoiscfeadh na fearaibh a lámha.  Agus fá mar ná bíonn dá fheabhas</span>
<lb n="2353"/><span>crua-arm faobhair saor gan bheith cumaiscithe le hiarann, mar an gcéanna do na</span>
<lb n="2354"/><span>mná; dá fheabhas bean is fíor ná bíonn saor ó lochtaibh:</span></p>
<lb n="2355"/>
<lb n="2356"/><p><span>Ní lú 'bhíonn garraí saor ó fhiaile</span>
<lb n="2357"/><span>ná 'bhíonn aon bhean saor ó mhianaibh.</span></p>
<lb n="2358"/>
<lb n="2359"/><p><span>Do bhí fear ann do bhí lán de chion agus de mheas ar a mhnaoi, agus do bhí</span>
<lb n="2360"/><span>cairdeas Críost dhó san tigh ba fhoigse dhó, agus do thug sé fá ndeara go</span>
<lb n="2361"/><span>mbíodh an cairdeas ag gabháil laistiar de, gach am a ghéabhadh an chaoi air,</span>
<lb n="2362"/><span>agus do cheap 'na mheanmain go mbainfeadh triail as a chairdeas agus as a</span>
<lb n="2363"/><span>mhnaoi le cois a chéile.  Agus maidean d'áirithe do bhraith sé fonn súgartha ar</span>
<lb n="2364"/><span>a mhnaoi do lig air a bheith marbh, agus corraíos agus bogas an bhean suas é</span>
<lb n="2365"/><span>agus ní raibh maith ann, óir ní raibh cor ann.  Ar sin adúirt sí lena cailín</span>
<lb n="2366"/><span>uisce agus min do chur síos agus lite a dhéanamh dá fhéachain an bhféadfadh sí</span>
<lb n="2367"/><span>blúire bith d'ithe le haghaidh an mhórchathaithe do bhí i gcochall a croí.</span></p>
<lb n="2368"/>
<lb n="2369"/><p><span>Agus ar mbeith don liti bruite do thóg ar scála í, agus adúirt leis an gcailín</span>
<lb n="2370"/><span>a cairdeas do ghlaoch isteach, óir ná ligfeadh iomad den chathú dhi greim do</span>
<lb n="2371"/><span>bhlaiseadh 'na haonar.  Agus ar dteacht don chairdeas d'inis dhó Diarmaid do</span>
<lb n="2372"/><span>bheith marbh, agus do thóg an scála 'na bhfianaise go n-ithfidís blúire sula</span>
<lb n="2373"/><span>dtógfaidís as an leabaidh é; agus ní ráine léi a fháil ach aon spiún amháin,</span>
<lb n="2374"/><span>agus tug</span></p>
</div>
<pb n="61"/>
<div><lb n="2375"/><p><span>sí don chairdeas í, agus adúirt leis an gcailín iasacht spiúine d'fháil di.</span>
<lb n="2376"/><span>Agus ar gcaitheamh a sáith dhóibh do chrom sí ar dhíodán ag caoineadh</span>
<lb n="2377"/><span>Dhiarmada, dá rá go mba urasa di féin fearaibh maithe d'fháil dá éamais, agus</span>
<lb n="2378"/><span>i measc gach ní adúirt sí an méid so:</span></p>
<lb n="2379"/>
<lb n="2380"/><p><span>Mo chreach ar lár tú anois, A Dhiarmaid,</span>
<lb n="2381"/><span>'sis olc an sás tú chum mise 'riaradh,</span>
<lb n="2382"/><span>is mó fear maith do bhí am iarra,</span>
<lb n="2383"/><span>ach b'fhéidir go bhfaighinn ceann maith 'na dhiaidh so.</span></p>
<lb n="2384"/>
<lb n="2385"/><p><span>Ar sin adúirt sí an tigh do stuáil ionas go dtógfaidís Diarmaid as an</span>
<lb n="2386"/><span>leabaidh agus go bhféadfadh sí féin 'sa cairdeas síneadh chum néal do</span>
<lb n="2387"/><span>chodladh sula líonfadh an tigh isteach.  Agus ní raibh ann ach bothán cúng,</span>
<lb n="2388"/><span>agus spiara beag slata 'na lár, agus adúirt an cairdeas nárbh fholáir an</span>
<lb n="2389"/><span>spiara do thógáil ionas go mbeadh slí aige daoine ag an dtórramh, agus</span>
<lb n="2390"/><span>gabhas ag stathadh an spiara as an dtalamh.  Is ansin do mhúscail Diarmaid</span>
<lb n="2391"/><span>agus adúirt:</span></p>
<lb n="2392"/>
<lb n="2393"/><p><span>A bhean úd thall na bhfuil na fir at iarra,</span>
<lb n="2394"/><span>is na bhfuil an cathú mór 'na ndiaidh ort,</span>
<lb n="2395"/><span>má ithis an lite, cuir abhaile an t-iasacht,</span>
<lb n="2396"/><span>'sa chairdeas Críost ná bris mo spiara.</span></p>
<lb n="2397"/>
<lb n="2398"/><p><span>Mar is gnáth le lucht cúraim éirí moch, do bhí fear ann agus d'éiríodh sé gach</span>
<lb n="2399"/><span>maidean i dtráth timpeall a chúraim, agus do bhí comharsa mhaith aige do </span>
<lb n="2400"/><span>thagadh in' ionad go minic ag dul hob ar muin daid ar a mhnaoi.  Agus lá n-aon</span>
<lb n="2401"/><span>dár fhill an fear isteach níos túisce ná mar a mheasadar, d'imigh an stócach</span>
<lb n="2402"/><span>trésan bhfuinneoig agus dhearmhaid sé a bhríste ar chois na leapa, agus do </span>
<lb n="2403"/><span>chuaigh an fear sa tseomra níos túisce ná mar a fhéad an bhean an bríste</span>
<lb n="2404"/><span>d'fholach.  Tug seisean súil air agus ba ionadh mhór leis créad a thug ann é,</span>
<lb n="2405"/><span>óir ní raibh drochamhras aige uirthi, ach san am chéanna bhí 'fhios aige nach</span>
<lb n="2406"/><span>leis féin é, agus do lig an bhean uirthi a bheith 'na codladh.  Buaileas sé</span>
<lb n="2407"/><span>síos agus suas ar fuaid an tí agus gan de ghnáthrá 'na bhéal ach: "bríste,</span>
<lb n="2408"/><span>bríste, cér leis an bríste?"  Ar sin do ghluais amach agus ins gach áit na</span>
<lb n="2409"/><span>ngabhadh ní thagadh aon fhriotal as a bhéal ach: "bríste, bríste, cér leis</span>
<lb n="2410"/><span>an bríste?"</span></p>
<lb n="2411"/>
<lb n="2412"/><p><span>Is ansin d'aithin a bhean go raibh sí i dteannta, agus do chuir fios ar a</span>
<lb n="2413"/><span>máthair do bhí cúpla míle uaithi, agus d'inis an scéal uile dhi.  "Abhoch!",</span>
<lb n="2414"/><span>do rá an mháthair, "muna bhfuil de chás ort ach sin fág</span></p>
</div>
<pb n="62"/>
<div><lb n="2415"/><p><span>fúmsa é; cuirfeadsa cuireadh dinnéir chugaibh araon amáireach, agus faighse</span>
<lb n="2416"/><span>bríste déanta agus cuir ort laistigh ded chóta é, agus fág fúmsa an chuid</span>
<lb n="2417"/><span>eile".  Ar sin gluaiseas an chailleach chum baile, agus ní túisce do riocht sí</span>
<lb n="2418"/><span>ann ná do chuir teachta go nuig a cliamhain le cuireadh dhinnéir dó féin agus</span>
<lb n="2419"/><span>dá mhnaoi amáireach, agus cé ba dheacair leis dul ann mar bhí <a> intinn</span>
<lb n="2420"/><span>buartha, do bhain a bhean é chuige.  Gluaisid ar sin, agus ar mbeith don</span>
<lb n="2421"/><span>dinnéar ar clár níorbh fhéidir aon scian d'fháil do ghearrfadh greim dóibh, óir</span>
<lb n="2422"/><span>do chuir an chailleach iad uile i bhfolach, gonadh ar sin adúirt sí: "níl gnó</span>
<lb n="2423"/><span>mar so againn ag féachaint ar a chéile"; agus tógas suas a cóta, agus cuireas</span>
<lb n="2424"/><span>lámh i bpóca an bhríste a bhí uirthi agus tarraingeas ráiséad do sciain ghlan,</span>
<lb n="2425"/><span>ghéar amach, agus do riar iad uile.</span></p>
<lb n="2426"/>
<lb n="2427"/><p><span>Gabhas an fear ag machnamh ag an ngnó sin, go ndúirt an chailleach: "is dóigh</span>
<lb n="2428"/><span>gurb ionadh leat bríste a bheith ormsa, agus ar mo gheall go bhfuil ceann acu</span>
<lb n="2429"/><span>ar do mhnaoise, óir bíd siad orainn uile an aimsir fhuar so".  Agus ar sin ba</span>
<lb n="2430"/><span>fhéigean don mhnaoi a cóta a thógáil suas go bhfeacaidh a fear an bríste céanna</span>
<lb n="2431"/><span>a bhí ag déanamh mearathail dhó uirthi.  Do shuigh a chroí ar sin, agus do</span>
<lb n="2432"/><span>chaith a chuid go pléisiúrtha, súgach, óir bhí <a> aigne sásta.</span></p>
<lb n="2433"/>
<lb n="2434"/><p><span>Do ghnáthaíodh veidhleadóir ag scríobadh a théadaibh i dtigh ósta i mbaile mór</span>
<lb n="2435"/><span>lámh le muir, agus do bhí bean ghleoite, dheas, thanachraicinn, ghlanéadaigh</span>
<lb n="2436"/><span>aige, agus do bheireadh leis í de ghnáth ins gach ball na mbíodh sé ag seinm,</span>
<lb n="2437"/><span>óir ba mhór a mheas ar a hionracas, ar a geanmnaíocht, agus ar a discréid.  Ach</span>
<lb n="2438"/><span>lá n-aon dá raibh sé agus comhthionól mór 'na thimpeall tháine captaein loinge</span>
<lb n="2439"/><span>i dtír, gur casadh é san teach ósta so, agus tháine uisce fán' fhiacla ar</span>
<lb n="2440"/><span>bhfeicsin na mná dhó, agus d'fhiafraigh an bhfaigheadh í ar airgead chum dreas</span>
<lb n="2441"/><span>lánúnachais.  Adúirt an veidhleadóir ná tabharfadh sí a toil d'aon fhear beo</span>
<lb n="2442"/><span>faid a mhairfeadh sé féin.  Aduáirt an captaein go gcuirfeadh sé a long mar</span>
<lb n="2443"/><span>gheall leis i gcoinne a veidhlín go bhfaigheadh sé a toil fá cheann dá uaire</span>
<lb n="2444"/><span>ach í a fháil in uaigneas, agus do dhaingnigh an veidhleadóir an geall ris.  Ar</span>
<lb n="2445"/><span>sin tógas an captaein leis í ar leabaidh a bhí i seomra cois a láimhe, agus</span>
<lb n="2446"/><span>gabhas dá láimhseáil go ródhiafrach.  Téid an veidhleadóir go nuig an ndoras</span>
<lb n="2447"/><span>agus buaileas a shúil ar pholl an ghlais dá bhfeitheamh, agus an tan ba ghéar</span>
<lb n="2448"/><span>leis a bhí an captaein ag dul uirthi adúirt sé mar so, óir dob fhear gallda</span>
<lb n="2449"/><span>é:</span>
<lb n="2450"/></p>
</div>
<pb n="63"/>
<div><lb n="2451"/><p><span>Hold out sweetheart, hold out,</span>
<lb n="2452"/><span>hold out but these two hours;</span>
<lb n="2453"/><span>if thou hold out, there is no doubt,</span>
<lb n="2454"/><span>but the ship and all is ours.</span></p>
<lb n="2455"/>
<lb n="2456"/><p><span>Adúirt an bhean:</span></p>
<lb n="2457"/>
<lb n="2458"/><p><span>Alas! sweet Robin dear I can't,</span>
<lb n="2459"/><span>he has me by the middle,</span>
<lb n="2460"/><span>oh! poor Robin, thou art undone,</span>
<lb n="2461"/><span>for thou hast lost thy fiddle.</span></p>
<lb n="2462"/>
<lb n="2463"/><p><span>Ag so mar a chuirimse constráil air:</span></p>
<lb n="2464"/>
<lb n="2465"/><p><span>Coinnibh suas, a ghrá, cooinnibh suas,</span>
<lb n="2466"/><span>coinnibh suas dá uair nó tuilleadh;</span>
<lb n="2467"/><span>má sheasair an babht ní bhfuil aon dabht,</span>
<lb n="2468"/><span>ná gur linn an long is uile.</span></p>
<lb n="2469"/>
<lb n="2470"/><p><span>Adúirt an bhean:</span></p>
<lb n="2471"/>
<lb n="2472"/><p><span>Faraoir, a Riobaird, ní fhéadaim sin,</span>
<lb n="2473"/><span>atá greim aige ar mo leidhbín;</span>
<lb n="2474"/><span>ó, a Riobaird bhoicht, ataoi caillte choíche,</span>
<lb n="2475"/><span>óir chaillis do veidhlín.</span></p>
<lb n="2476"/>
<lb n="2477"/><p><span>Do bhí táilliúir agus a bhean lá ag gabháil an ród, agus le cion agus le</span>
<lb n="2478"/><span>mórghrá dá chéile adúirt an bhean ná raibh fear san mbith dá dtabharfadh sí</span>
<lb n="2479"/><span>féin a croí ná a toil ach dósan amháin; agus mar chomhlíonadh 'na choinne sin,</span>
<lb n="2480"/><span>adúirt an táilliúir dá dtógfadh fear san domhan í tar a thoil go ndéanfadh</span>
<lb n="2481"/><span>díoltas follas, forlíonta air.  Agus do bhádar ar an imagallamh grách sin go</span>
<lb n="2482"/><span>mba samhalta le gandal agus le gé tar éis éirí ó ghor iad, ag dul i mbéal a</span>
<lb n="2483"/><span>chéile agus ag siosmarnaigh, go ráine réice uasal ar muin eich san tslí 'na</span>
<lb n="2484"/><span>ndiaidh, agus tug fá ndeara iad, agus ar dteacht suas leo dhó, adúirt leis an</span>
<lb n="2485"/><span>dtáilliúir go mba mhaith leis cluiche d'imirt leis an mnaoi sin.  Adúirt an</span>
<lb n="2486"/><span>táilliúir ná fulaingfeadh féin sin ó aon fhear.</span></p>
<lb n="2487"/>
<lb n="2488"/><p><span>Ar sin tuirlingeas an réice agus adúirt leis an dtáilliúir a chapall a</span>
<lb n="2489"/><span>choimeád, agus a chóta mór do leathadh fána chosa chum ná tógfadh na cruite</span>
<lb n="2490"/><span>meirg.  Agus d'ainneoin gach braigeála dá rin an</span></p>
</div>
<pb n="64"/>
<div><lb n="2491"/><p><span>táilliúir ba fhéigean dó sin do dhéanamh; agus le cráiteacht croí gabhas a</span>
<lb n="2492"/><span>shiosúr chuige, agus do ghearr an chasóg mhór timpeall chosa an chapaill ionas</span>
<lb n="2493"/><span>go rachaidís go talamh.  Agus ar mbeith sáthach don réice do chuaigh ar muin a</span>
<lb n="2494"/><span>eich agus d'imigh.  Is ansin adúirt an táilliúir: "do mheas an cladhaire úd go</span>
<lb n="2495"/><span>gcoimeádfainnse cosa a chapaill ón dtalamh, ach do bhíossa suas leis, óir</span>
<lb n="2496"/><span>ghearras an chasóg agus ligeas ar an dtalamh iad mar dhíoltas".  Adúirt an</span>
<lb n="2497"/><span>bhean: "ní rabhassa féin i ndiaidh lámha im chuid féin den díoltas, óir ba</span>
<lb n="2498"/><span>fhéigean dó an cuilithe an stáca a bhualadh le hais an b<h>rusa".</span></p>
<lb n="2499"/>
<lb n="2500"/><p><span>Is dearbh ar an scéal so gur deacair dóchas do chur i ndílseacht mná, óir bíd</span>
<lb n="2501"/><span>uile macánta an feadh ná faighid an chaoi, agus féach cad dúirt Hélen le</span>
<lb n="2502"/><span>Paris an tan ba mhall léi a bhí sé ag cur chum í a bhreith leis, agus so mar</span>
<lb n="2503"/><span>a chonarcsa in Ovid's Epistles é:</span></p>
<lb n="2504"/>
<lb n="2505"/><p><span>Let me not live, but everything conspires</span>
<lb n="2506"/><span>to join our love, and yet my fear retires.</span>
<lb n="2507"/><span>You court with words, where you should force employ,</span>
<lb n="2508"/><span>a rape is requisite to shame-freed joy.</span>
<lb n="2509"/><span>Indulgent to the wrongs which we receive,</span>
<lb n="2510"/><span>our sex can suffer what we dare not give.</span></p>
<lb n="2511"/>
<lb n="2512"/><p><span>Do-ghéabhaimid scríofa i Leabhar Gabhála gurbh é Párthalón ón nGréig an</span>
<lb n="2513"/><span>chéad fhear do ghaibh Éire chum áitribh inti tar éis Díle.  Agus is uime a</span>
<lb n="2514"/><span>tháine sé ann, ar marú <a> athar dhó as feirg, i gcúis éigin nach fuaras amach,</span>
<lb n="2515"/><span>do smaoin go dtitfeadh díbheirg Dé air in éiric an ghnímh sin, agus táine sé</span>
<lb n="2516"/><span>féin agus a bhean agus beagán eile buíne maille ris go hÉirinn, i ndóigh ná</span>
<lb n="2517"/><span>faigheadh Dia amach é an fhaid sin óna thír féin, agus i mball comh fásúil,</span>
<lb n="2518"/><span>comh huaigneach.  Agus ar mbeith tréimhse dhó ann do bhraith go mbíodh a</span>
<lb n="2519"/><span>ghiolla ag marcaíocht a mhná gach uair a ghéabhadh faill ná amas uirthi, agus</span>
<lb n="2520"/><span>d'fhiafraigh sé dhi tráth cad fáth dhi an gníomh sin do dhéanamh.  "A</span>
<lb n="2521"/><span>Phárthalóin", ar sí, "an bhfeaca tú feoil lámh le cat, nó mil lámh le leanbh,</span>
<lb n="2522"/><span>nó bia lámh le flaith, nó airm lámh le saor, nó fear agus bean in uaigneas gan</span>
<lb n="2523"/><span>iad do chuimeasc re chéile?"  Gabhas Párthalón fearg de haithle an leithscéil</span>
<lb n="2524"/><span>sin agus do bhuail buille dhen tslait do bhí 'na dhóid ar choin mhacnasaigh a</span>
<lb n="2525"/><span>bhí maille ris, gur mharbh í, agus do chaith san log do bhí i bhfoigse dhó í,</span>
<lb n="2526"/><span>gur Loch Sa<i>méir is ainm don loch ó shin, óir ba Saiméar ainm na con.</span>
<lb n="2527"/></p>
</div>
<pb n="65"/>
<div><lb n="2528"/><p><span>Adeir an scéal darb ainm an "Curious Impertinence" go raibh dís fhear,</span>
<lb n="2529"/><span>.i. Ansylmo agus Lathoria a n-ainmna, i gcumann agus i gcomhchion comh</span>
<lb n="2530"/><span>mór sin ná déanfadh aon díobh gnó ar bith dá laghad gan cead agus comhairle an</span>
<lb n="2531"/><span>fhir eile.  Agus do bhádar amhlaidh sin atha fada, i gcomhtharraint ceana agus</span>
<lb n="2532"/><span>comhpháirte, ionas go ndúirt Ansylmo le Lathoria lá: "atá bean dá</span>
<lb n="2533"/><span>foláireamh dom atá lántsaibhir agus i ndealramh mhaith cruith agus scéimhe,</span>
<lb n="2534"/><span>agus is doiligh liom í a thógbhan ar eagla go gcuirfeadh sí amú mé ó bheith</span>
<lb n="2535"/><span>gach tráth id chuideachtain agus id chomhpháirtse".  Adúirt Lathoria gur</span>
<lb n="2536"/><span>chóir dó an bhean do ghlacadh agus gur mhithid dhó pósadh agus sliocht do</span>
<lb n="2537"/><span>ghabháil mar gach fear, agus go mbeadh sé féin dá réir mar do bhí roimhe sin;</span>
<lb n="2538"/><span>agus ar sin do shnaidhmigh a mhargadh agus chuir a mhuineál fá gheoca</span>
<lb n="2539"/><span>Hímen.</span></p>
<lb n="2540"/>
<lb n="2541"/><p><span>Agus ní mó ná seachtain do bhí ag caitheamh an tsóláis i dteannta a mhná an tan</span>
<lb n="2542"/><span>a smaoin sé 'na mheanmain go raibh maíomh mór ag gach n-aon air ar son</span>
<lb n="2543"/><span>rófheabhas na mná sin, agus nárbh fheas dó an raibh sí comh maith is a dúradar,</span>
<lb n="2544"/><span>agus chum a aigne a dhéanamh socair nár mhór dhó triail a bhaint aisti.  Agus</span>
<lb n="2545"/><span>do ghluais go nuig Lathoria agus adúirt ris: "rachadsa as baile amáireach</span>
<lb n="2546"/><span>agus chum ná beadh mo bhean 'na haonar tairse 'na cuideachtain, agus labhair</span>
<lb n="2547"/><span>briathra gráthóra léi dá fhéachaint an ngéillfeadh duit, agus tabhair scéala</span>
<lb n="2548"/><span>domhsa conas a bheidh sin".  Adúirt Lathoria ris go mba éagóir dhó</span>
<lb n="2549"/><span>drochthuairim a thabhairt di, ná tímtáisiún do chur ar an bhfoirtiún ag a raibh</span>
<lb n="2550"/><span>'na sheilbh, agus ná rachadh féin ann.</span></p>
<lb n="2551"/>
<lb n="2552"/><p><span>Gidh ea níor ghaibh an fear eile sin uaidh, agus gluaiseas chum baile ar sin</span>
<lb n="2553"/><span>agus d'innis dá mhnaoi go raibh sé de éigean air féin a cuideachta d'fhágáil</span>
<lb n="2554"/><span>amáireach, agus go dtiocfadh a dhuine muinteartha go nuig ise mar</span>
<lb n="2555"/><span>chuideachtain.  Agus is amhlaidh sin do bhí, ach ón dtráth do tháine Lathoria</span>
<lb n="2556"/><span>'na seomra níor thóg a cheann agus níor fhéach 'na gnúis ar feadh an lae sin,</span>
<lb n="2557"/><span>ach iad 'na suí ar gach taobh den bhord gan focal do rá re chéile.  Agus</span>
<lb n="2558"/><span>d'imigh Lathoria abhaile ar sin agus táine Ansylmo dá fhios créad ba scéal</span>
<lb n="2559"/><span>aige.  "Atá", ar sé, "gurb í bean is ionraicí, mhacánta ag siúl an talún í, óir</span>
<lb n="2560"/><span>dá mhéid a fuaireas dá dua ba ghnó gan tairbhe é".  Adúirt Ansylmo leis</span>
<lb n="2561"/><span>triail laoi eile a bhaint aisti, agus do rin ar an slí gcéanna.  Ach do bhí</span>
<lb n="2562"/><span>Ansylmo i bhfolach i bhfoigse cloistin dóibh, agus ó nár labhradar re chéile</span>
<lb n="2563"/><span>do bhí lánfheargach le Lathoria, agus adúirt gur dá mhealladh do bhí sé, agus</span>
<lb n="2564"/><span>muna</span></p>
</div>
<pb n="66"/>
<div><lb n="2565"/><p><span>mbainfeadh triail mhaith amáireach aisti go mbeadh a gcaradas briste choíche,</span>
<lb n="2566"/><span>agus gluaiseas abhaile ar sin.</span></p>
<lb n="2567"/>
<lb n="2568"/><p><span>Agus ar mbeith dhó féin agus dá mhnaoi ar a leabaidh adúirt sí ris: "is mór an</span>
<lb n="2569"/><span>fáth náire dhuit bheith ag imeacht uaim gach aon lá agus am fhágáil i gcontúirt</span>
<lb n="2570"/><span>mo chreidiúna do bhriseadh i gcuideachtain stróinse ar bith, agus rachadsa</span>
<lb n="2571"/><span>abhaile go mbeidh do thuras tí réidh díotsa".  "Ná dein", ar sé, "óir ní</span>
<lb n="2572"/><span>rachadsa amach ach amáireach, agus créad is baol duit?"  Is ar sin d'imigh ar</span>
<lb n="2573"/><span>maidin agus tháine Lathoria, agus ar mbeith dhó 'na shuí os a coinne anonn</span>
<lb n="2574"/><span>gabhas dá géaramharc, ionas nach daingne do chuir Cú Chulainn an ga Bolga i</span>
<lb n="2575"/><span>bhFeardia ná do chuir Cupid a shaighead tréna chroí, go mba gonta dá grá</span>
<lb n="2576"/><span>é dá haithle.  Agus an tan a bhraith an bhean dá síoramharc é d'fhéachadh sí</span>
<lb n="2577"/><span>air go fáthúil anois agus arís, go rabhadar araon ionann gan fuireach, ionas</span>
<lb n="2578"/><span>gur labhradar araon i dtoil re chéile agus gurbh é críoch an scéil eatarthu</span>
<lb n="2579"/><span>gur chuir sé a ghrá in achrann inti comh fada is dob fhéidir le fear é a</span>
<lb n="2580"/><span>chur i mnaoi, agus do chaitheadar an lá sin i dteannta a chéile gan fuath,</span>
<lb n="2581"/><span>gan doicheall, agus ansin d'imigh.</span></p>
<lb n="2582"/>
<lb n="2583"/><p><span>Agus go moch ar maidin táine Ansylmo dá ionsaí agus d'fhiafraigh de cad ba</span>
<lb n="2584"/><span>scéal aige.  "Atá," ar sé, "go ndeachas comh fada uirthi is b'fhéidir lem</span>
<lb n="2585"/><span>dhícheall dul, agus gur thriaileas go ceart í, agus ná bí i ndabht níos mó 'na</span>
<lb n="2586"/><span>taobh, óir is í an bhean chneasta, dhíleas, chiallmhar, dhiscréideach í".  "Is</span>
<lb n="2587"/><span>leor sin" dó rá Ansylmo, "agus ná bí id stróinse gan teacht chugainn gach</span>
<lb n="2588"/><span>lá".  Agus ba mhaith le Lathoria an cuireadh sin d'fháil, agus do théadh ann</span>
<lb n="2589"/><span>go laoithiúil, agus do ba urasa dhó féin agus don mhnaoi caoi d'fháil ar a ngnó</span>
<lb n="2590"/><span>féin do chur chum cinn, óir d'fhágadh an briollán eile i dteannta a chéile iad</span>
<lb n="2591"/><span>go minic chum í a thriail dhó.</span></p>
<lb n="2592"/>
<lb n="2593"/><p><span>Do bhádar mar sin atha fada, gur liosta dhom le scríobh gach ní do thit</span>
<lb n="2594"/><span>eatarthu, ach fá dheoidh do rinneadar comhairle eatarthu féin chum imithe le</span>
<lb n="2595"/><span>chéile.  Agus lá n-aon dá raibh Ansylmo as baile do chruinnibh an bhean gach</span>
<lb n="2596"/><span>ór agus airgead agus ionnús eile do fuair sí soghluaiste san teach, agus</span>
<lb n="2597"/><span>d'éalaigh sí féin agus Lathoria, agus do rug sí a cailín léi, go nár fhág aon</span>
<lb n="2598"/><span>san chuid den tigh na ngnáthaíodh do neosadh a turas, ach na doirse fá</span>
<lb n="2599"/><span>ghlasaibh daingne.  Ar dteacht do Ansylmo ar maidin do bhuail ag an ndoras</span>
<lb n="2600"/><span>mar fá bhéas leis, agus níor fríth freagra dhó ann.  Téid as sin gus an gcistin</span>
<lb n="2601"/><span>ar lorg an chailín, agus ó ná fuair í buaileas a dhóide um a chéile go</span>
<lb n="2602"/><span>gcualaidh a chomharsain agus tuilleadh dá mhuintir a</span></p>
</div>
<pb n="67"/>
<div><lb n="2603"/><p><span>bhí 'na gcodladh in iargúil an tí é, agus brisid na doirse a bhí fá ghlas, go</span>
<lb n="2604"/><span>bhfuaireadar gach ní imithe mar a dúrt.</span></p>
<lb n="2605"/>
<lb n="2606"/><p><span>Ar sin gluaiseas i ndáil Lathoria go n-inseadh a scéal trua sin dhó, agus ní</span>
<lb n="2607"/><span>bhfuair dá thuairisc ach gur fhág sé an baile um thráthnóna roimhe sin agus</span>
<lb n="2608"/><span>nárbh fheas cár ghaibh.  Ansin ar gclos an scéil ar gach taobh adúradar uile</span>
<lb n="2609"/><span>gurb éaló le chéile a rinneadar.  Is ainsin do ghluais Ansylmo, gan suim i</span>
<lb n="2610"/><span>mbia ná i ndigh, ar a lorg gur thit i lionn dubh arna smaoineamh dhó gurb é</span>
<lb n="2611"/><span>féin fá ndeara gach díth dár thit amach, agus d'éag i lúib an róid fá cheann</span>
<lb n="2612"/><span>seachtaine.  Dála Lathoria, ar gclos dó gur éag a dhuine muinteartha, agus ar</span>
<lb n="2613"/><span>dtabhairt fá ndeara gach éagóir do rin sé air, do chroch é féin, agus d'imigh</span>
<lb n="2614"/><span>an bhean le baois agus do fuair bás go hathghearr 'na dhiaidh san.</span></p>
<lb n="2615"/>
<lb n="2616"/><p><span>Do bhí fear ann tráth darbh ainm Mac Queen, agus insa mBreatain</span>
<lb n="2617"/><span>d'fhosclónaíodh sé, agus do bhí bean charthanach, lánchoinsiasach, dheas,</span>
<lb n="2618"/><span>gheanmnaí aige, fá chion mhór, agus ba hé a n-úid<h> agus a n-obair bheith ag</span>
<lb n="2619"/><span>déanamh pictiúirí le haghaidh a reictithe agus mar chuid mhairiúna, ionas go</span>
<lb n="2620"/><span>ngnáthaíodh a dtigh lán de fhearaibh agus de dhaoine ag féachain agus ag</span>
<lb n="2621"/><span>ceannach na bpictiúirí sin.  Agus lá n-aon do bhraith an fear aon óglaoch</span>
<lb n="2622"/><span>amháin ag déanamh tnaoi agus taithí dhen tigh, i leith bheith ag ceannach cuid</span>
<lb n="2623"/><span>de na foirmibh nua ad-chíodh ann gach laoi.  Ach do bhraith Mac Queen lá gur</span>
<lb n="2624"/><span>mó a bhí <a> aire ar an mnaoi ná ar na pictiúirí uile, agus do bhraith mar an</span>
<lb n="2625"/><span>gcéanna go raibh an bhean leathslí 'na choinne, agus do cheap dhó féin go</span>
<lb n="2626"/><span>mbainfeadh triail aisti, agus adúirt sé léi lá, os comhair an stróinse, go</span>
<lb n="2627"/><span>raibh d'fhéigean air féin an baile d'fhágbhan an lá sin agus gan teacht go</span>
<lb n="2628"/><span>ceann dá lá, "agus déinse an gnó a chur ar aghaidh go maith", ar sé.</span></p>
<lb n="2629"/>
<lb n="2630"/><p><span>Is ansin do ghluais chum siúil agus ní dheachaidh tar an lána ba ghiorra dhó</span>
<lb n="2631"/><span>san tsráid, agus do chuaigh go teach ósta ag ligean an lae thairis agus d'fhan</span>
<lb n="2632"/><span>ann seal den oíche, agus gluaiseas ansin i ndáil a thí féin.  Agus cé bhí mórán</span>
<lb n="2633"/><span>gan dul chum codlata san tráth sin do bhí an doras daingean go lom, agus ba</span>
<lb n="2634"/><span>fhéigean dó a bhualadh go minic sula bhfuair a oscailt, óir ar mbrath don</span>
<lb n="2635"/><span>mhnaoi gurb é a bhí ann do rin sí moill ag cur an stócaigh i bhfolach, agus</span>
<lb n="2636"/><span>ansin d'oscail sí dhó agus d'fhiafraigh de cad a chas comh hobann sin é.</span>
<lb n="2637"/><span>Adúirt sé go raibh teachtaire san tslí 'na choinne dá rá ris fuireach go ceann</span>
<lb n="2638"/><span>seachtaine eile, "agus las solas dom", ar sé.  "Créad an solas is gá dhuit</span>
<lb n="2639"/><span>anois?", ar sí, "ach tair a chodladh".  "Is maith liom solas chuige sin féin",</span>
<lb n="2640"/><span>ar sé, agus ba fhéigean di an choinneal do lasadh.</span>
<lb n="2641"/></p>
</div>
<pb n="68"/>
<div><lb n="2642"/><p><span>Agus d'fhéach gach ní san tslí roimhe go ndeachaidh san tseomra na raibh na</span>
<lb n="2643"/><span>pictiúirí, agus do chonairc fear leabhair, lomnochta 'na sheasamh go dlúth,</span>
<lb n="2644"/><span>agus a dhrom leis an bhfalla, idir dhá phictiúir mhóra eile, agus do aithin go</span>
<lb n="2645"/><span>maith é.  "Créad an pictiúir so a chím anso?", ar sé.  "Atá," ar sí, "captaein</span>
<lb n="2646"/><span>loinge do labhair liom chum ceann a dhéanamh dhó chum a chur ar thosach a</span>
<lb n="2647"/><span>loinge, ag cur sceoin isna piasta, agus mar a sháraigh sé mé chum é a fháil</span>
<lb n="2648"/><span>déanta do shíleas ná tiocfása chum baile comh hachomair, agus rinneas é sin</span>
<lb n="2649"/><span>inniu, agus mar is gearr ó oibríos é do bhí sé taisúr, agus chuireas ansin ar</span>
<lb n="2650"/><span>tiormú é".  "Is maith sin", ar sé, "agus atá a bhallaibh le chéile i</span>
<lb n="2651"/><span>bhfoirm mhaith, ach go bhfuil a ghléas réad beag rófhada, agus tabhair</span>
<lb n="2652"/><span>chugam an deimheas go mbearra mé é".  "Ná bac dó go mbeidh solas an</span>
<lb n="2653"/><span>lae agat", ar sí.  "Is leor liom a dhéanamh anois" ar sé.  Is ansin</span>
<lb n="2654"/><span>gabhas an pictiúir ag sileadh braonaibh múin le heagla, go ndúirt an</span>
<lb n="2655"/><span>fear: "ba samhalta le bheith 'na bheatha é", ar sé, "agus créad an</span>
<lb n="2656"/><span>t-uisce sin ag rith uaidh?"  "Atá," ar sí, "braon uisce do chuireas 'na</span>
<lb n="2657"/><span>bholg do bheadh aige dá shileadh chum gur móide d'fhéachfadh sé i</span>
<lb n="2658"/><span>ndealramh bheith 'na bheathaidh é".  "Éirigh agus tabhair leat an</span>
<lb n="2659"/><span>deimheas go slachtaínn é", ar sé, "óir is trua aon fhabht do bheith</span>
<lb n="2660"/><span>i bpictiúir comh breá leis".</span></p>
<lb n="2661"/>
<lb n="2662"/><p><span>Do ghluais sí ar sin agus do bhí i bhfad gan teacht, agus adúirt ná fuair sí é.</span>
<lb n="2663"/><span>"Atá sé sa chupúrd", ar sé, "agus luathaigh chugam é, óir ní rachad ar leabaidh</span>
<lb n="2664"/><span>go slachtaíod lem láimh féin é".  Do ghluais sí arís, agus fá dheoidh tháine sí</span>
<lb n="2665"/><span>in 'éamais.  Gabhas fearg an fear agus do rith féin go ditheansach dá iarraidh.</span>
<lb n="2666"/><span>Ní túisce sin ná do phreab an pictiúir chum an dorais, agus go fábharach dhó,</span>
<lb n="2667"/><span>do ráine sé gan daingean air, agus do rith tríd an sráid agus Mac Queen 'na</span>
<lb n="2668"/><span>dhiaidh gur iompaigh sé i lána cúng, caol, agus le dorchadas na hoíche níor</span>
<lb n="2669"/><span>shamhlaigh sé cá raibh sé ag gabháil go ndeachaidh isteach i dtigh beag na</span>
<lb n="2670"/><span>mbíodh daoine dá n-éadromú féin ann, agus de dhroim a mhórdhithnis do bhris an</span>
<lb n="2671"/><span>stól faoi gur sloigeadh go hascla é, gurb ann do fuaireadh ar maidin é i</span>
<lb n="2672"/><span>ndeireadh <a>n anma.</span></p>
<lb n="2673"/>
<lb n="2674"/><p><span>A léitheoir, is dóigh nach beag dom ar inis mé den sórt so scéalta gráthóirí</span>
<lb n="2675"/><span>dhuit.  Ach adeirim riot gan aon scéal discréideach do chur i gcluais do mhná,</span>
<lb n="2676"/><span>dá mhéid do chion uirthi, óir dá mhéid adéarfair léi gan é a insint is móide a</span>
<lb n="2677"/><span>bheidh a bolg ag ardú é chum go nochtfaidh a haigne uile dá cairdeas Críost,</span>
<lb n="2678"/><span>agus dá dtugthá chum teastais í dá chionn, ansin glacfaidh sí olc agus</span>
<lb n="2679"/><span>adéarfaidh sí: "ní</span></p>
</div>
<pb n="69"/>
<div><lb n="2680"/><p><span>bean tí comh héadrom sin im theangain mise, ní hionann agus mar do bhíd mná</span>
<lb n="2681"/><span>eile na mbíonn a scéal discréideach ar bharr a ngoib acu noch do scinneann</span>
<lb n="2682"/><span>amach an tan do osclaid a mbéal, agus dá bhrí sin ní miste dhuit gach scéal is</span>
<lb n="2683"/><span>mian leat d'insint domhsa, óir ní rabhas riamh ciontach i mbarr-thuisle im</span>
<lb n="2684"/><span>theangain."  Agus ní hé sin, ach ní bheidh cás uirthi dearbhú go solamanta go</span>
<lb n="2685"/><span>satalfaidh fána cois air, nó é a chur fé chloich in áit ná héireoidh go brách.</span>
<lb n="2686"/><span>Ach ar a shon sin uile ná creid í, óir níl aon bhean gan cairdeas éigin fá</span>
<lb n="2687"/><span>leith is mó a cion uirthi ná an chuid eile, agus is mó na ligfidh sí a rún léi,</span>
<lb n="2688"/><span>agus is dearbh go rithfidh chuici sin le gach burdún beag dá bhfaighidh.</span></p>
<lb n="2689"/>
<lb n="2690"/><p><span>An fear do phósann bean bhreá is fíor go gcuireann é féin i mórán contúirtí,</span>
<lb n="2691"/><span>agus iad sin uile ag iarraidh í a choinneáil i stát dhiscréideach.  Ach más</span>
<lb n="2692"/><span>drochnádúr í déin gach ní is féidir leat; bris do chroí agus lúb do staidéar</span>
<lb n="2693"/><span>comh fada is d'fhéadfair, agus tar éis gach ní ní bheidh tairbhe ar bith id</span>
<lb n="2694"/><span>ghnó.  Lig di imeacht 'na haonar gach am den oíche agus ní baol go dteagmhóidh</span>
<lb n="2695"/><span>aon ní léi is measa ná í féin, ach amháin muna mbuailfeadh an diabhal féin</span>
<lb n="2696"/><span>uimpi.</span></p>
<lb n="2697"/>
<lb n="2698"/><p><span>Dá bhrí sin ag so mé ag tabhairt comhairle arís duit chum mná dothoghadh.</span>
<lb n="2699"/><span>Ar dtúis ba chóir duit aire mhaith do thabhairt dá béasa agus dá gníomhartha</span>
<lb n="2700"/><span>sula dtugair barr do láimhe 'na glaic le crothadh, ná margadh chum pósta do</span>
<lb n="2701"/><span>bhualadh suas léi.  Féach mar an gcéanna agus tabhair fá ndeara a muintear agus</span>
<lb n="2702"/><span>conas a phlandáil sí, agus bíodh na sean-fhocail so id mheabhair de ghnáth,</span>
<lb n="2703"/><span>.i. nach féidir le drochéan a bhreith ach drochogh; gach cat d'réir <a></span>
<lb n="2704"/><span>dhúchais; conas a bheadh an t-úll ach mar an abhall; mar an sean-choileach</span>
<lb n="2705"/><span>do ghlaonn an coileach óg, etc.  Is mór an ionadh clanna do fheicsin ag</span>
<lb n="2706"/><span>siúl ach casán a muintire.  Agus an té do rachadh ar aonach chum capaill do</span>
<lb n="2707"/><span>cheannach ní foláir go bhfaighidh coinníoll le hé a bheith slán, folláin,</span>
<lb n="2708"/><span>gan aon lochtaibh foilíosacha, agus an uile chomhartha dea-chapaill do</span>
<lb n="2709"/><span>bheith air; ach cheana, d'ainneoin a dhíchill, dob fhéidir é a bheith</span>
<lb n="2710"/><span>meallta 'na mhargadh.  Ach tabhair fá ndeara dá n-iompódh sé amach go holc,</span>
<lb n="2711"/><span>gur féidir leis é a dhíol ar an aonach is giorra dhó.</span></p>
<lb n="2712"/>
<lb n="2713"/><p><span>Ach dá meallfaí i dtoghadh mná tú do-ghníthear mórán, ní bhfaighir í a dhíol ar</span>
<lb n="2714"/><span>aonach, óir caithfir seasamh chum t'fhocail mar do gheallais i láthair an</span>
<lb n="2715"/><span>tsagairt agus mórán daoine eile: gabháil léi 'na maith is 'na holc.  Agus dá</span>
<lb n="2716"/><span>éamais sin, dá mba mhian leat scarúint léi do theip sin ort, dá bhrí go</span>
<lb n="2717"/><span>gceangalfaidh sí dhíot comh dlúth is a dhéanfadh iallait trí ghiorta de chapall</span></p>
</div>
<pb n="70"/>
<div><lb n="2718"/><p><span>bhocht; agus má bhíonn sí go holc, beir de ghnáth i ngéarpheannaid aici.</span></p>
<lb n="2719"/>
<lb n="2720"/><p><span>Ach anois dá mba mhian leat a fhiafraí dhíom conas ba mhaith dhuit bean do</span>
<lb n="2721"/><span>thoghadh, adeirimse leat go bhfuil an chruinne cheathardha agat chum do rogha a</span>
<lb n="2722"/><span>thógáil, agus tar éise sin dob fhéidir tú a mhealladh, ach ar a shon sin féach</span>
<lb n="2723"/><span>ar an gcomhairle do thug an seanduine dá mhac ar an modh so:</span></p>
<lb n="2724"/>
<lb n="2725"/><p><span>Comhairle, a mhic, glac má thaoir i gcéill,</span>
<lb n="2726"/><span>má phósair aimid, mallacht Íosa id dhéidh,</span>
<lb n="2727"/><span>ná ósta caile 'sciobfadh díot do scéimh,</span>
<lb n="2728"/><span>ná bean tar lear na mbeadh a dath 'sa gnaoi mar ghréin.</span></p>
<lb n="2729"/>
<lb n="2730"/><p><span>Pós an bhean darb aithin duit í dhe phréimh,</span>
<lb n="2731"/><span>nar cóir di bheith go maith 's a teacht ó mhíntreibh réidh;</span>
<lb n="2732"/><span>tá comhairle ag teacht ó neamh chum daoine an tsaoil,</span>
<lb n="2733"/><span>gur i dtóin na mbeach a bhíonn cealg mhillte a mbéil.</span></p>
<lb n="2734"/>
<lb n="2735"/><p><span>d'fhiafraigh mac ciallmhar dá athair agus é aosta conas ba mhaith dhó bean do</span>
<lb n="2736"/><span>thoghadh.  Adúirt an t-athair ris: "san áit is mó na bhfeicfir de mhná óga", ar</span>
<lb n="2737"/><span>sé, "dún do dhá shúil agus rith ina measc, agus bé díobh do-ghéabhair id líon</span>
<lb n="2738"/><span>coimeád í sin".  Adúirt an t-ógánach: "dob fhéidir go meallfaí mar sin mé".</span>
<lb n="2739"/><span>"Is fíor sin", ar an seanduine, "agus dá mbeadh do dhá shúil oscailte is</span>
<lb n="2740"/><span>amhlaidh is dóichí go meallfar tú".</span></p>
<lb n="2741"/>
<lb n="2742"/><p><span>Ach éist liom beagán eile agus adeirim leat gurb é am is fearr d'fhear pósadh</span>
<lb n="2743"/><span>in aois a cúig fichead, agus tógadh bean in aois a seacht déag, nó mar sin,</span>
<lb n="2744"/><span>agus gura seacht fearr leat ainnir ná baintreach, óir is deacair a hintinn</span>
<lb n="2745"/><span>d'iompó ó shlitibh a sean-fhir, ach beidh an ainnir óg so-ranna, soghluaiste,</span>
<lb n="2746"/><span>bog le lúbadh, ullamh chum gach ní is mian lena fear do dhéanamh, agus ní mar</span>
<lb n="2747"/><span>son don bhaintrigh.</span></p>
<lb n="2748"/>
<lb n="2749"/><p><span>Más duine saibhir tú pós cois baile, agus muna bhfuil saibhreas agat éirigh i</span>
<lb n="2750"/><span>bhfad chum tú féin a dhéanamh níos fearr.  Ach sula rachair tar doras cuardaigh</span>
<lb n="2751"/><span>agus faigh géarfhaisnéis créad an sórt í, óir do-ghéabhair fios ó lucht na</span>
<lb n="2752"/><span>gáinneála conas d'imeoidh an margadh.  Agus dá mbeadh gach ní i dtaitneamh</span>
<lb n="2753"/><span>dhuit cuir ar aghaidh é go hachomair, óir beidh scéalta ag rith eadraibh, agus</span>
<lb n="2754"/><span>is aon in aghaidh dheich nó cuirfid bunoscionn sibh, óir is d'ainneoin an</span>
<lb n="2755"/><span>diabhail do rinneadh aon ní fónta riamh.</span>
<lb n="2756"/></p>
</div>
<pb n="71"/>
<div><lb n="2757"/><p><span>Toghaibh ar dtúis a beith óg, solúbtha amhail slat bhog; den dara feacht</span>
<lb n="2758"/><span>a beith 'na treibh mhaith; an tríú feacht a beith dea-ghnóthach,</span>
<lb n="2759"/><span>ciallmhar; an ceathrú feacht í a chaitheamh éadach oiriúnach dá</span>
<lb n="2760"/><span>ra<i>ngc nó do stát a hathar; agus an cúigiú feacht, foirtiún (nó</span>
<lb n="2761"/><span>spré) mhaith do bheith aici.  Agus dá bhfaighir an sórt so do cheapaimse</span>
<lb n="2762"/><span>dhuit, is fíor gan agó go mairfidh tú go sámh agus go mbeir ar do</span>
<lb n="2763"/><span>shuaimhneas.</span></p>
<lb n="2764"/>
<lb n="2765"/><p><span>Ach ó tá idirdhealú idir an maith agus an t-olc i ngach slí, mar an</span>
<lb n="2766"/><span>gcéanna do na fearaibh agus do na mnáibh.  Atá idirdhealú mór 'na</span>
<lb n="2767"/><span>mbeartaibh agus 'na ngníomharthaibh, agus dá dtitfeadh amach de chionn</span>
<lb n="2768"/><span>cinniúna go bhfaighfeá bean mhaith, smaoin ar an sean-fhocal adeir</span>
<lb n="2769"/><span>Seldom comes a better.  Agus ní bhfuil aon fhear níos boichte ná an fear</span>
<lb n="2770"/><span>na mbeadh mórán ban 'na chúram air.</span></p>
<lb n="2771"/>
<lb n="2772"/><p><span>Is féidir le fear cion do bheith ar a mhnaoi agus gan é a insint di.</span>
<lb n="2773"/><span>Is féidir leis grá a dhaothain do bheith dhi agus ga í a bhreith ar a</span>
<lb n="2774"/><span>mhuin leis.  Agus is féidir le fear cion mór do bheith ar a thigh agus</span>
<lb n="2775"/><span>gan a dhá chois do leathadh ar a bhuaic le greann air.</span></p>
<lb n="2776"/>
<lb n="2777"/><p><span>Bíodh grá agat dod mhnaoi agus labhair go breá léi, siúd gur ag bladar</span>
<lb n="2778"/><span>do bheifeá san am chéanna, óir is ait le mná labhairt go breá leo</span>
<lb n="2779"/><span>ar ghairm dathúlacht, agus a bheith 'na máistreásaí ar mhórán</span>
<lb n="2780"/><span>seirbhíseach agus daoine, agus mairiúint gan bhuairt, óir déanfaidh</span>
<lb n="2781"/><span>briathra soilbhre bean do shásamh comh mór le haon ní eile san mbith.</span>
<lb n="2782"/><span>Agus is é céad achainí ba cheart d'fhear do iarraidh, .i. grásta Dé,</span>
<lb n="2783"/><span>ansin beatha shocair, shuaimhneasach, bean mhacánta, ómósach,</span>
<lb n="2784"/><span>creidiúint mhaith, duine muinteartha in am an ghátair, agus cad é an</span>
<lb n="2785"/><span>réad eile ba uras<a> dó a iarraidh.</span></p>
<lb n="2786"/>
<lb n="2787"/><p><span>Adeir naomh Pól gur maith an ní pósadh, ach gur fearr gan pósadh; gidh</span>
<lb n="2788"/><span>ea adeir sé arís gur fearr pósadh ná dó i dtine na drúise.</span></p>
<lb n="2789"/>
<lb n="2790"/><p><span>d'fhiafraigh fear de ghiolla shúgach, éadrom créad an fáth ná pósfadh</span>
<lb n="2791"/><span>sé.  "Is fíor", ar sé, "go rabhas insa bhedlam cúig nó sé de uairibh;</span>
<lb n="2792"/><span>gidh ea ní rabhas ar buile comh mór sin riamh is go bpósfainn".</span></p>
<lb n="2793"/>
<lb n="2794"/><p><span>Ach adeirim 'na choinne sin gur dóigh liom ná fuil aon phléisiúr saolta</span>
<lb n="2795"/><span>comh mór le pósadh; gidh ea is ar an gcoinníoll so é: ní foláir dóibh</span>
<lb n="2796"/><span>a bheith i ngar comhaoise agus comhionann i ra<i>ngc agus i ndea-bhearta.</span>
<lb n="2797"/><span>Ansin beidh foirtiún agus mífhoirtiún comhfháilteach acu.  Beidh gach</span>
<lb n="2798"/><span>cúram agus pléisiúr comhionann dóibh, agus is mar a chéile gach ní</span>
<lb n="2799"/><span>eatarthu.  Beidh cion agus meas ag a</span></p>
</div>
<pb n="72"/>
<div><lb n="2800"/><p><span>fear ar an mnaoi, agus má bhíonn sé saibhir tabharfaidh a uile shaibhreas fána</span>
<lb n="2801"/><span>láimh agus fána tearmainn, agus má bhíonn sé daibhir agus i dtrioblóid ní</span>
<lb n="2802"/><span>bheidh air ach a leath, óir tógfaidh a bhean an leath eile uirthi féin, agus</span>
<lb n="2803"/><span>glacfaidh an uile thrioblóid chum pléisiúr do chur air comh mór is</span>
<lb n="2804"/><span>d'fhéadfaidh.  Má fhanann sé sa bhaile fanfaidh sí maraon leis ag coimeád</span>
<lb n="2805"/><span>cuideachtan dó; agus dá rachadh amach nó as baile beidh sí ullamh chum dul</span>
<lb n="2806"/><span>leis; agus muna mbeidh sé do láthair is fada léi uaithi a chuideachta; agus an</span>
<lb n="2807"/><span>tan thagas sé chum baile glacfaidh le lánghairdeachas agus le lúcháir é,</span>
<lb n="2808"/><span>'na féachaint agus 'na cuntanós.</span></p>
<lb n="2809"/>
<lb n="2810"/><p><span>Is iomdha pléisiúr agus taitneamh do bhíonn sa tsórt sin pósta, óir beid a</span>
<lb n="2811"/><span>gclann, an tan a bheid óg, ag súgradh agus ag meidhirghníomhadh agus ag gáire,</span>
<lb n="2812"/><span>ionas go gcorróid a muintir chum pléisiúir agus gealgháirí.  Agus ansin an tan</span>
<lb n="2813"/><span>a thigid chum a bheith níos aosta, agus rachaidh a muintear chum aoise agus</span>
<lb n="2814"/><span>angair, cuirfidh a gclann an uile chompord orthu agus gach sólás d'fhéadfaid;</span>
<lb n="2815"/><span>agus ar n-éagadh dhá muintear tabharfaidh an chlann go hoiriúnach agus go</span>
<lb n="2816"/><span>galánta gus an bhfeart iad, le déara 'na súile agus le croí tuirseach, go</span>
<lb n="2817"/><span>n-adhlacfaid ar an modh sin iad.</span></p>
<lb n="2818"/>
<lb n="2819"/><p><span>Ach ar an dtaobh eile smaoin, an tan a phóstar bean chríonchas gan fiacla le</span>
<lb n="2820"/><span>garsún óg gan féasóg, nach féidir a bheith de ghrá acu dá chéile ach mar do </span>
<lb n="2821"/><span>bheadh ag firéad agus aige coinín, nó aige gráinneoig agus aige athair nimhe,</span>
<lb n="2822"/><span>óir beid de ghnáth ag aoradh agus ag aithisiú a chéile, agus mairfid de</span>
<lb n="2823"/><span>ghnáth i mórán trioblóide agus buairimh.</span></p>
<lb n="2824"/>
<lb n="2825"/><p><span>Is féidir an ní céanna a rá leis an muintir do-ghní margadh pósta dá</span>
<lb n="2826"/><span>gclainn agus do dhíolann an spré, agus gan an cúpla óg i láthair, ná</span>
<lb n="2827"/><span>fios acu ar an scéal nó go gcurthar d'fhiachaibh orthu a lámha a</span>
<lb n="2828"/><span>thabhairt dá chéile i gcoinne a dtoile, ar eagla díbheirge agus</span>
<lb n="2829"/><span>eas<o>nóra a muintire do tharraint orthu, agus is rómhinic do gheallaid</span>
<lb n="2830"/><span>lena dteangtha agus do eitíd lena gcroíthe.</span></p>
<lb n="2831"/>
<lb n="2832"/><p><span>Ná toghaibh bean róbhreá ná róghránna ná róshaibhir, óir má bhíonn sí breá</span>
<lb n="2833"/><span>beidh gach n-aon do chífidh í ag breith uirthi, agus má bhíonn sí gránna ní</span>
<lb n="2834"/><span>bheidh aon mhian dá grá agat, agus má bhíonn sí saibhir beidh sí 'na máistreás</span>
<lb n="2835"/><span>bharbéiseach, óir do-ghní saibhreas bean uaibhreach, agus do-ghní breáthacht</span>
<lb n="2836"/><span>bean uafar.</span></p>
<lb n="2837"/>
<lb n="2838"/><p><span>A léitheoir, is dóigh gur léigh tú go minic ar an mbanríon Eilís, mar do</span>
<lb n="2839"/><span>ligeadh uirthi nach raibh aon mhaighdean ba gheanmnaí ná í féin, agus is</span>
<lb n="2840"/><span>amhlaidh a bhí sin, ní raibh aon spáinnéar ba mhire</span></p>
</div>
<pb n="73"/>
<div><lb n="2841"/><p><span>agus ba shúgaí eireaball ná í, ionas, lá n-aon dá raibh an tIarla Essex tar</span>
<lb n="2842"/><span>éis í a léim go ndúirt sí leis le rómhéid a ceana air: "má bhíonn tú i ngreim</span>
<lb n="2843"/><span>ná i mbaol báis le cúis ar bith", ar sí, "tabhair scéala domhsa air agus</span>
<lb n="2844"/><span>saorfad tú".  Agus ar sin do bhain fáinne álainn óir ina raibh péarla mórluaich</span>
<lb n="2845"/><span>ann dá meoir agus tug dhó é, agus adúirt leis é sin do choimeád mar chomhartha</span>
<lb n="2846"/><span>grá, agus a chur chuici in am an chomhéigin chum a chur ar gcuimhne dhi an</span>
<lb n="2847"/><span>gheallúint do thug sí.</span></p>
<lb n="2848"/>
<lb n="2849"/><p><span>Ach is gnáth dá airde agus dá shaibhre feoil do-ghéabhadh duine uasal go mbíonn</span>
<lb n="2850"/><span>caitheamh i ndiaidh miangais agus sóinseála aige, agus dá dheimhniú sin tug an</span>
<lb n="2851"/><span>t-iarla searc agus róghrá do mhnaoi uasail eile, óir ba bhreátha í ná an</span>
<lb n="2852"/><span>bhanríon.  Agus do bhí sé féin agus an bhean uasal ag fáil suilt agus pléisiúir</span>
<lb n="2853"/><span>'na chéile seal aimsire, gur ghlac an bhanríon ionadh agus uaigneas créad an</span>
<lb n="2854"/><span>fáth ná tagadh sé 'na dáil mar fá ghnáth leis.  Agus d'fhiafraigh sí lá cá</span>
<lb n="2855"/><span>raibh sé, óir ba dhuine dá príomhchomhairligh é, agus ar bhfáil feasa cá raibh</span>
<lb n="2856"/><span>níor lig aon ní uirthi, ach do bhí ag faire air i ngach slí, amhail a bheadh</span>
<lb n="2857"/><span>cat ar luich, nó go bhfuair cúis éigin shuarach in <a> aghaidh.  Agus tug sí</span>
<lb n="2858"/><span>ordú é a chaitheamh i bpríosún dhubh, dhorcha, ar róbheagán lóin, ionas go</span>
<lb n="2859"/><span>n-iompódh a chrann súgartha a cheann chum talún, agus 'na dhiaidh san tug sí fá</span>
<lb n="2860"/><span>ndeara dá lucht comhairle breithiúnas báis a thabhairt air.  Arna chlos sin don</span>
<lb n="2861"/><span>iarla do chuir fios ar a mhnaoi uasail agus tug an fáinne di agus adúirt léi a</span>
<lb n="2862"/><span>thabhairt don bhanríon.  Do bhí fios príobháide an fháinne ag an mnaoi uasail</span>
<lb n="2863"/><span>agus do smaoin gur bhreá an mhaise dhi féin é chum fir eile a mhealladh, agus</span>
<lb n="2864"/><span>an tráth gur thréig an t-iarla an bhanríon ná raibh ní ba dhearfa ná go</span>
<lb n="2865"/><span>dtréigfeadh í féin, agus do choimeád an fáinne, ionas gur gearradh an ceann ar</span>
<lb n="2866"/><span>an mbloc dhen iarla.</span></p>
<lb n="2867"/>
<lb n="2868"/><p><span>Ach anois is dóigh gur leor leat ar chuireas síos duit chum tú a chur ar t'aire</span>
<lb n="2869"/><span>i gcoinne an dainséir.  Agus adeirim riot go dearbh, i dtoghadh mná, gur chóir</span>
<lb n="2870"/><span>do dhuine aire mhaith do thabhairt do mhacántacht a muintire, óir is gnáthach</span>
<lb n="2871"/><span>an chlann a tógthar go múinte ó nádúr do leanúin cineol a muintire, ní hé ná</span>
<lb n="2872"/><span>gur iomdha crann do loitear 'na ghearradh.  Mar an gcéanna is iomdha duine ná</span>
<lb n="2873"/><span>bíonn aige ach aon iníon amháin, agus tré iomarca a ghrá di sin ná coiscfidh</span>
<lb n="2874"/><span>uaithi aon ní do shirfidh, ach aontóidh di gach mian is mian léi agus a beatha</span>
<lb n="2875"/><span>do chaitheamh i ndíomhaoineas agus in óinmhideacht, noch tharraingeas í chum</span>
<lb n="2876"/><span>mórán drochbhearta 'na dhiaidh san.  Agus féach go cruinn ar mar a deir an</span>
<lb n="2877"/><span>sean-fhocal, eadhon, gach airthle mar a hoiltear.</span>
<lb n="2878"/></p>
</div>
<pb n="74"/>
<div><lb n="2879"/><p><span>Ach anois chum ná déarfadh na mná go labharfainn 'na gcoinne féin ins gach</span>
<lb n="2880"/><span>pointe, adeirim go grinn, fírinneach gur chóir don athair sula bpósfadh sé a</span>
<lb n="2881"/><span>iníon gnótha, gníomhartha, agus dea-bhearta a chleamhna do chuardach agus do</span>
<lb n="2882"/><span>chriathairt go maith; óir an té do theangmhós le fear ciallmhar, séibhialta,</span>
<lb n="2883"/><span>macánta, is dearbh gur maith an cliamhain é; ach an té do theangmhódh le fear</span>
<lb n="2884"/><span>ar a chontráil, is measa do chuireann a iníon ná dá gcuirfeadh cloch fána bráid</span>
<lb n="2885"/><span>agus a teilgean i bpoll ná feicfeadh go brách í.  Óir má ghní sé sin ní bheidh</span>
<lb n="2886"/><span>air ach buairt ghearr, agus ní mar sin dhó le í a thabhairt don droch-</span>
<lb n="2887"/><span>chliamhain: dá mbeadh céad blian de shaol aige, gach am do chífidh a iníon in</span>
<lb n="2888"/><span>angar is dearbh go ndéanfaidh a chathú a athnuachant.  Agus chum mo cheana do</span>
<lb n="2889"/><span>chruthú do na dea-bhruinneallaibh, ó nach féadfaidís rian mo lámh do léigheadh,</span>
<lb n="2890"/><span>éistidís lem briathra, agus féachaidís ar chomhairle an tseanduine dá inín,</span>
<lb n="2891"/><span>scríofa óm láimhse:</span></p>
<lb n="2892"/>
<lb n="2893"/><p><span>Comhairle charad glacsa a ghéig na lúb,</span>
<lb n="2894"/><span>má phósair fear, braith a thréithe ar dtúis,</span>
<lb n="2895"/><span>a shnódh, a chreat, a mhaith, a mhéin, 'sa chlú,</span>
<lb n="2896"/><span>'sa ghnótha deasa glac mar chéile chugat.</span></p>
<lb n="2897"/>
<lb n="2898"/><p><span>Ná pós fear le gean dá éadach úr,</span>
<lb n="2899"/><span>dá bhróga deasa, daite, daora, dubha,</span>
<lb n="2900"/><span>dreofaidh an bhalcais, caithfidh an béabhar úr,</span>
<lb n="2901"/><span>'sis lóma laice an spreas 'na n-éamais siúd.</span></p>
<lb n="2902"/>
<lb n="2903"/><p><span>Ach anois do ghlaoigh Mercury orm ó Venus agus adúirt liom gur chóra dhom</span>
<lb n="2904"/><span>mo bhuíon féin do threorú.  Ach chum ná scinnfinn d'aon toisc ó pháirt na</span>
<lb n="2905"/><span>ndea-bhan do ghabháil, ar chomhairle an duine bhradaigh, bhréagaigh úd, .i.</span>
<lb n="2906"/><span>Mercury, adeirim gur cheart don fhear a thuigsin dhó féin gurb í a bhean an</span>
<lb n="2907"/><span>saibhreas is fearr ar talamh aige, agus ná fuil aon ní is fearr do oireann di</span>
<lb n="2908"/><span>ná cuideachta shoilbhir, macántacht, agus grá a fir.</span></p>
<lb n="2909"/>
<lb n="2910"/><p><span>Dá dtabharfá fá ndeara locht id mhnaoi, ní ceart dhuit titim i bpaisiún ró-</span>
<lb n="2911"/><span>éasca, ach labhair ria i bpríobháid, óir ní ceart dhuit imirt ná súgradh a</span>
<lb n="2912"/><span>dhéanamh léi os comhair cuideachtan; dá bhrí an drong do-ghní súgradh lena mná</span>
<lb n="2913"/><span>i bpoiblíocht gurb amhlaidh a bhíd ag cur faobhair ar fhiacla gach n-aon</span>
<lb n="2914"/><span>do chífeadh iad, agus do-ghní siad an bhean aimhdhíleas.</span></p>
<lb n="2915"/>
<lb n="2916"/><p><span>Atá sé riachtanach do gach fear pósta a bheith soilbhir, séibh </span></p>
</div>
<pb n="75"/>
<div><lb n="2917"/><p><span>ialta lena mhnaoi, óir dá dtabharfadh bean dhiscréideach fá ndeara drochiompar</span>
<lb n="2918"/><span>'na fear, ní hé amháin go mbeadh fuath aici dhó dá dhroim, ach ba dhóigh léi</span>
<lb n="2919"/><span>gur fearr an tabhairt suas, agus an fhoghlaim, agus an t-iompar do bheadh i</span>
<lb n="2920"/><span>bhfearaibh eile ná ann.</span></p>
<lb n="2921"/>
<lb n="2922"/><p><span>Ba cheart do gach bean, chum a creidiúna féin do chosnamh, cuideachta gach</span>
<lb n="2923"/><span>n-aon do fuair drochainm do sheachnadh.  Ba cheart di bheith go ródhiscréideach</span>
<lb n="2924"/><span>i ngach cuideachtain chum ná tógfadh aon fhear air <féin> í a theanntú ná</span>
<lb n="2925"/><span>aghaidh do thabhairt di.  Dá bhrí sin dá gcuirfeadh aon fhear stró ar an mnaoi</span>
<lb n="2926"/><span>mhacánta labhradh sí ris ar an modh so: "an tan a bhíos im ógbhean do bhíos fá</span>
<lb n="2927"/><span>láimh agus fá thearmainn m'athar, ach anois atáim pósta agus atáim chum</span>
<lb n="2928"/><span>pléisiúir agus toile m'fhir; den réir sin is leis is fearr dhuit labhairt im</span>
<lb n="2929"/><span>thaobh, agus fios d'fháil uaidh créad is ceart dom a dhéanamh".  Agus muna</span>
<lb n="2930"/><span>mbeadh a fear ann, tugadh sí aire dhi féin de ghnáth comh cruinn is dá mbeadh</span>
<lb n="2931"/><span>sé 'na fianaise.</span></p>
<lb n="2932"/>
<lb n="2933"/><p><span>Dá mbeadh an fear lasánta, urchóideach, ba cheart don mhnaoi a dícheall do</span>
<lb n="2934"/><span>dhéanamh ar é a chur chum suaimhnis le briathra soilbhre, eagnaí; agus dá</span>
<lb n="2935"/><span>gcromfadh ar scollóireacht uirthi, ná labhradh focal, óir is é freagra gach bean</span>
<lb n="2936"/><span>chiallmhar an ciúineas.  Ná nochtadh sí a haigne go mbeidh a phaisiún</span>
<lb n="2937"/><span>urchóideach do leataoibh, óir is minic dá gcoimeádfadh na mná a dteangtha go</span>
<lb n="2938"/><span>diúltéach, tost<ach>, go mbeadh breis suaimhnis acu ná bíonn.</span></p>
<lb n="2939"/>
<lb n="2940"/><p><span>Do pósadh lánú luathfheargach le chéile, agus lá dár ghaibh a mbráthair chucu</span>
<lb n="2941"/><span>chum dinnéir d'fhiafraigh díobh conas do réitídís le chéile agus iad araon comh</span>
<lb n="2942"/><span>neantaí, comh hurchóideach sin.  Adúirt an fear: "an tan a bhímse i bhfeirg</span>
<lb n="2943"/><span>bíonn foighne agem mhnao liom, agus an tan a bhíonn fearg ar mo mhnaoi éistimse</span>
<lb n="2944"/><span>léi, agus sin an tslí", ar sé.</span></p>
<lb n="2945"/>
<lb n="2946"/><p><span>An fear do theagmhódh le bean bhanúil, thaisnáireach, dhícheallach chum an</span>
<lb n="2947"/><span>tsaoil, ag a mbeadh fios cá huair ba cheart caitheamh agus cá huair ba cheart</span>
<lb n="2948"/><span>spáráil, agus an tigh do choinneáil in ordú mhaith, ní ceart don fhear aon ní</span>
<lb n="2949"/><span>do bheadh san tigh do shéanadh ná do sheachnadh ar an mnaoi so 'na huireaspaí.</span>
<lb n="2950"/><span>Ach dá mbeadh sí 'na bean tí shuarach, éadrom, dhíomhaoin, gan suim 'na tigh,</span>
<lb n="2951"/><span>ná 'na fear, ná 'na clainn ná 'na seirbhísigh, ná in aon ní eile san tigh, is</span>
<lb n="2952"/><span>ceart de réir oiriúna agus chirt go gcoiscfeadh a fear í, agus go gcoimeádfadh</span>
<lb n="2953"/><span>sé srian teann léi gan a ligean di a chuid do lot ná do dhroch-chaitheamh gan</span>
<lb n="2954"/><span>tairbhe.</span></p>
<lb n="2955"/>
<lb n="2956"/><p><span>Do ritheas ar mo aghaidh atha fada ag tabhairt léirmhíniú agus</span></p>
</div>
<pb n="76"/>
<div><lb n="2957"/><p><span>deimhinchuntas dom léitheoir ar ghnótha agus ar ghníomhartha an dream dána,</span>
<lb n="2958"/><span>míchoinníollach, .i. mná, do tharraing, tré ainmhian agus tré dhrochghoile, an</span>
<lb n="2959"/><span>ainnise agus an donas orainn ó am ár gcéad athair, .i. Adam.  Ach anois ó tá</span>
<lb n="2960"/><span>mo bhácús dearg dob fhéidir gur chóir dom arán do chur ann, agus é a thabhairt</span>
<lb n="2961"/><span>chum sochair agus tairbhe; agus leanfad anois ar bheagán de bhriathra</span>
<lb n="2962"/><span>neamhurchóideacha, gan díth ná díobháil do aon chineál daoine, noch tugadh</span>
<lb n="2963"/><span>amach ar pósadh roinnt blianta ó shin agus do ritheann ar an modh so mar leanas:</span></p>
<lb n="2964"/>
<lb n="2965"/><p><span>Bean Mhaith, Tabharthas ó Dhia</span>
<lb n="2966"/><span>nó</span>
<lb n="2967"/><span>Tuairisc Dea-Mhná go Dearbh</span>
<lb n="2968"/><span>An té do-gheibh  bean mhaith, do-gheibh sé gan dearmad tabharthas ó Dhia.</span>
<lb n="2969"/><span>(Prov. xviii,22).  Isna focail so Rí Solamh, is féidir linn, a léitheoir, a</span>
<lb n="2970"/><span>thabhairt fá ndeara mar do thugann Dia dhúinn na cúig mheoin nó réasúin so:</span></p>
<lb n="2971"/>
<lb n="2972"/><p><span>1. An t-aon neach a moltar: bean.</span>
<lb n="2973"/><span>2. An teist a tugthar uirthi: maith.</span>
<lb n="2974"/><span>3. An tslí chum í a fháil, lena cuardach i mbrí an fhocail, "fachta".</span>
<lb n="2975"/><span>4. An té do thugann uaidh í: Dia.</span>
<lb n="2976"/><span>5. Ainm an tabharthais: comaoine.</span></p>
<lb n="2977"/>
<lb n="2978"/><p><span>Ag so ar an gcéad ní úd a dúramair, .i. bean.  Dob fhéidir go bhfiafródh duine</span>
<lb n="2979"/><span>éigin díom créad é an ní bean, nó gur bean gach baineannach, amhail adeir</span>
<lb n="2980"/><span>Solamh.  Is fíor, agus is fíor go ndeir an Solamh céanna in ionad eile go</span>
<lb n="2981"/><span>mbíonn bean ann do tharraingeas aduas an tigh, is é sin, ní hé amháin go mbíonn</span>
<lb n="2982"/><span>sí 'na gnáthdhuais cois taoibh a fir ach truaillíonn an smior 'na chnámha, nó</span>
<lb n="2983"/><span>mar do bheadh drochthigh na mbeadh gnáthbhraon ag sileadh ann lá fliuch, ionas</span>
<lb n="2984"/><span>gur rogha leis an bhfear teitheadh as agus imeacht tar dorsaibh an dúna amach</span>
<lb n="2985"/><span>ná fanúint ag foighneamh agus ag éisteacht leis an ngnáthchardáil searbh-</span>
<lb n="2986"/><span>bhriathra sin do bhíonn aici gan tuirse gan stad; óir is dearbh gur fearr dhó</span>
<lb n="2987"/><span>suí ar bhuaic an tí agus <a> aghaidh i gcoinne na síne, nó dul in uaigneas ar</span>
<lb n="2988"/><span>measc na n-éigialltach nó na mbeithíoch fiaine, ná tigh do choimeád i bhfochair</span>
<lb n="2989"/><span>an sórt sin mná.</span></p>
<lb n="2990"/>
<lb n="2991"/><p><span>Is féidir roinnt freagarthaí do thabhairt ar an scéal so, óir ar</span></p>
</div>
<pb n="77"/>
<div><lb n="2992"/><p><span>dtúis, adeir daoine an feadh do bheidh bean 'na bean, is é sin, an feadh do </span>
<lb n="2993"/><span>bheidh sí ionraic, geanmnaí, gan truailliú, ná cuid do bheith d'aon fhear ach</span>
<lb n="2994"/><span>dá fear féin, bé ar bith buairt nó cruagáil, agus géarpheannaid eile do bheadh</span>
<lb n="2995"/><span>inti, gur chóir gairm mhná do thabhairt di, agus í a áireamh 'na tabharthas.</span>
<lb n="2996"/><span>Óir adeirtear gur fearr droch-ghiúistís síochána i mbaile ná a bheith gan aon</span>
<lb n="2997"/><span>cheann, agus den réir sin is fearr drochbhean ná bheith gan aon cheann; ach níl</span>
<lb n="2998"/><span>so ceart mar a thuigimse.</span></p>
<lb n="2999"/>
<lb n="3000"/><p><span>Ach ar dtúis, is bocht agus is lag an teastas ar mhnaoi a rá: "is fearr an sórt</span>
<lb n="3001"/><span>sin féin ná a bheith gan aon bhean".  "Créad an sórt tairbhe í sin", adeir</span>
<lb n="3002"/><span>Ieróm, "nó créad an ainm do ghlaonn tú uirthi?"  Is fíor nach ceart an ainm di</span>
<lb n="3003"/><span>"beagmhaith", ach is cruinn an ainm di "mórolc".</span></p>
<lb n="3004"/>
<lb n="3005"/><p><span>Do bhí fear i bhfochair a dhuine muinteartha ar béile, lá, agus an tan</span>
<lb n="3006"/><span>do thaitnigh an billéad do fuair sé ó bhean an tí leis, gabhas dá mholadh os</span>
<lb n="3007"/><span>comhair a bhráthar.  Féachas a bhráthair air agus do lig leamhgháire, agus</span>
<lb n="3008"/><span>adúirt: "níl iontu ach sórt ainmhithe réasúnta nar fearr sa tigh iad ná</span>
<lb n="3009"/><span>ainmhithe eile, óir déanfaidh siad do chuid tea agus deiseoid siad do</span>
<lb n="3010"/><span>bhalcaisí".</span></p>
<lb n="3011"/>
<lb n="3012"/><p><span>"Ní ghlaoimse spré", do rá duine, "ar an ní sin dá ngoirthear spré; agus ní mó</span>
<lb n="3013"/><span>ghairmeas sprid Dé bean disi do-ghéabhas an ainm de ghnáth, óir dá mbeadh</span>
<lb n="3014"/><span>suaimhneas, suáilceas, geanmnaíocht, agus dea-bhéasa dá díth, is fíor nach</span>
<lb n="3015"/><span>bean í i gcuntas Dé, agus ní gan réasún maith é.  Óir is dearbh go fíor ná fuil</span>
<lb n="3016"/><span>inti ach scáil gan substaint agus gairm bhréagach.  Bíonn an ainm uirthi ach ní</span>
<lb n="3017"/><span>bhíonn na gníomhartha aici, óir créad an ní bean ach baineannach do thug Dia</span>
<lb n="3018"/><span>don fhear chum cúnamh agus compord dhó, óir is amhlaidh adúirt Dia le</span>
<lb n="3019"/><span>hÁdam sul do chruthaigh sé Éabha: "tabharfad comhpháirtí dhuit do bheas</span>
<lb n="3020"/><span>'na cúnamh agat", cé gurb amhlaidh is dóigh le mórán ban gur chuige a fuair sé</span>
<lb n="3021"/><span>í chum a bheith 'na máistreás air, agus gur fhan sin ar measc a cineáil ó shin</span>
<lb n="3022"/><span>i leith.</span></p>
<lb n="3023"/>
<lb n="3024"/><p><span>Ach ó ná faighidh athair amadáin aon phléisiúr as, mar an gcéanna an fear do</span>
<lb n="3025"/><span>póstar le liobar óinsiúil mná, de réir gach dealraimh is beag an pléisiúr,</span>
<lb n="3026"/><span>cúnamh, ná compord do-gheibh sé inti.  Ach conas is compord an té nach féidir</span>
<lb n="3027"/><span>leis aon chompord do thabhairt uaidh?  Nó conas is cabhair an bhean ná</span>
<lb n="3028"/><span>tabharfadh aon chabhair uaithi?  Agus is dearbh nach mó de chompord agus de</span>
<lb n="3029"/><span>shólás bean mhaith, ná de dhólás agus de mhíchompord drochbhean don fhear a</span>
<lb n="3030"/><span>ceangaltar léi.</span>
<lb n="3031"/></p>
</div>
<pb n="78"/>
<div><lb n="3032"/><p><span>Anois ba cheart do na mná féachaint go cruinn orthu féin agus 'fhios do bheith</span>
<lb n="3033"/><span>acu an céile ceart iad nó nach ea.  "Ach créad an gátar sin?", adéarfaidh bean;</span>
<lb n="3034"/><span>"atá 'fhios againn cheana gur pósadh sinn os comhair finnéithe, agus den réir</span>
<lb n="3035"/><span>sin is céile agus bean phósta gach n-aon againn".  Adeirim go fíor go</span>
<lb n="3036"/><span>mb'fhéidir sin do bheith mar sin, agus ar a shon sin uile nach mná iad, bíodh</span>
<lb n="3037"/><span>go mbeidís pósta os comhair míle finné, ní hé amháin le sagart den deoiseas,</span>
<lb n="3038"/><span>ach ó láimh an easpaig féin, gan óráid ná fáinne do dhearmad; ach d'ainneoin</span>
<lb n="3039"/><span>gach ní díobh sin, ní mná iad muna gcomhlíonaid siad bearta agus diúité ban.</span></p>
<lb n="3040"/>
<lb n="3041"/><p><span>Ach conas do bheadh 'fhios an mbeadh sí 'na bean cheart nó ná beadh?</span>
<lb n="3042"/><span>M'fhreagra ar an gceist sin: léigh na meoin d'fhág naomh Peadair agus</span>
<lb n="3043"/><span>naomh Pól chum fios do bheith conas ba chóir bean phósta a bheith, 'na</span>
<lb n="3044"/><span>gnótha agus 'na gníomhartha, agus tabhair fá ndeara go maith iad.  Léigh arís</span>
<lb n="3045"/><span>an tuairisc do scríobh máthair Solamh, mhac Dáth Rí, ar mhnaoi mhaith, agus</span>
<lb n="3046"/><span>cuir do ghnótha féin chum cosúlacht leo.  Ag sin patrún agus scáthán agat chum</span>
<lb n="3047"/><span>tú féin d'fhéachain agus d'fheicsint ó bhun go barr ann.</span></p>
<lb n="3048"/>
<lb n="3049"/><p><span>Ach adeirim go deimhin, fírinneach, an fear do-gheábhadh bean mhaith gur</span>
<lb n="3050"/><span>coróin í os cionn gach ní; ceansóidh agus cuirfidh chum suaimhnis é 'na fheirg,</span>
<lb n="3051"/><span>neartóidh agus ardóidh a mheanmain ins gach dólás, agus tabharfaidh cúnamh agus</span>
<lb n="3052"/><span>cabhair dhó i ngach uile angar.</span></p>
<lb n="3053"/>
<lb n="3054"/><p><span>De Leisce na mBan bPósta.</span></p>
<lb n="3055"/>
<lb n="3056"/><p><span>Is dóigh liom, an feadh ritheas mo mheabhair, go n-áiríd an drong Catoilice</span>
<lb n="3057"/><span>Rómhánach an leisce i nuimhir na seacht bpeaca mharbh, agus fágaim an ní sin fá</span>
<lb n="3058"/><span>mheas na cléire agus an dream dea-thabhartha suas; ach insa phointe so atáim</span>
<lb n="3059"/><span>deimhneach, má bhíonn leisce i mnaoi phósta gur peaca marfa i gcoinne a fir é,</span>
<lb n="3060"/><span>óir an tan a chuirfidh fá dhithneas in áit nó le gnó ar bith í, casfaidh a</span>
<lb n="3061"/><span>heireaball amhail a dhéanfadh gadhar nimhiúil, leanfaidh dá drochghníomhartha</span>
<lb n="3062"/><span>agus suífidh síos go dúr, leisciúil, dána.</span></p>
<lb n="3063"/>
<lb n="3064"/><p><span>An tan a beirtear ó nádúr duine san aicíd so is dearbh nach féidir é a bhaint</span>
<lb n="3065"/><span>a,s gan préamh de bheith ceangailte i rúta a chroí, ionas go dtaispeánfaidh é</span>
<lb n="3066"/><span>féin 'na bhféachaint, 'na ráiteachas, agus 'na n-uile ghníomhartha.  Ach is</span>
<lb n="3067"/><span>dóigh liom gurb é so fáth an drochnádúir so, .i. an truaill thalmhaí na</span>
<lb n="3068"/><span>ndearnadh de iad nár cuireadh a dhaothain aeir agus tine ina mheasc chum</span>
<lb n="3069"/><span>misnigh agus</span></p>
</div>
<pb n="79"/>
<div><lb n="3070"/><p><span>anama do chur iontu; ach ó tá insa cholainn spairtiúil anam réasúnta,</span>
<lb n="3071"/><span>neartmhar, deachuimhneach, ba cheart do dhuine dícheall a dhéanamh ar é féin</span>
<lb n="3072"/><span>do shábháil, nó muna ndéinidh ligfidh an lúmpa gan mhothú dhó titim san</span>
<lb n="3073"/><span>bpoll doimhin, agus an feadh a bheidh ar an saol so áireothar 'na dhuine</span>
<lb n="3074"/><span>mharbh é.</span></p>
<lb n="3075"/>
<lb n="3076"/><p><span>Ar son gur cóir trua a bheith don sórt so daoine, ní hurasa grá a bheith</span>
<lb n="3077"/><span>dhóibh.  Dá bhrí sin ba chóir do m<h>naoi gach uile ní agus beart do</span>
<lb n="3078"/><span>chomhlíonadh go dícheallach chum an drochbhéis sin do sheachnadh, agus chuige</span>
<lb n="3079"/><span>sin ba chóir di gan í féin do thabhairt ar aon ghnó amháin go haonta, ach lámh</span>
<lb n="3080"/><span>do bheith ins gach aon ní, óir ardaíonn socracht agus suaimhneas an aicíd.  Ba</span>
<lb n="3081"/><span>cheart di gnótha móra, duaismheara do dhéanamh, gan do chodladh ach beagán, gan</span>
<lb n="3082"/><span>do ithe ach róbheagán, agus mairiúint de ghnáth fán spéir go forleathan.  Dob</span>
<lb n="3083"/><span>fhéidir go rachadh an chomhairle so i bhfad ar roinnt leighis do dhéanamh, ach</span>
<lb n="3084"/><span>ní deirim go ndéanfaidh sé ar fad é.</span></p>
<lb n="3085"/>
<lb n="3086"/><p><span>Dá dtabharfaí bean suas go díomhaoin, drochmhaitheasach i dtúis a saoil, an tan</span>
<lb n="3087"/><span>a pósfaí í ba cheart di a haigne do shóinseáil, óir ní hiad na gníomhartha a</span>
<lb n="3088"/><span>bhí aici roimhe sin do bhíonn súil d'fháil uaithi.  Ba cheart di smaoineamh go</span>
<lb n="3089"/><span>bhfuil fear aici chum a réir do dhéanamh, buíon agus muintear le riarú, agus</span>
<lb n="3090"/><span>tigh le bainistí, agus mórán de ghnótha eile; agus muna mbeidh sí dícheallach,</span>
<lb n="3091"/><span>mar a dúrt, is dearbh go mbeidh drochmheas a fir uirthi, mar aon le hachasán a</span>
<lb n="3092"/><span>mhuintire, agus tarcaisne gach dea-bhean eile uirthi de ghnáth, agus i ngach</span>
<lb n="3093"/><span>ionad na mbeidh sí.</span></p>
<lb n="3094"/>
<lb n="3095"/><p><span>Atá mórán daoine (gidh ea ní hiad an chuid is ró-chiallmhaire díobh) do phósann</span>
<lb n="3096"/><span>gan suim i dtairbhe an tsaoil, ach le mian forliíonta chum a ndrúise do</span>
<lb n="3097"/><span>réiteach.  Ach féachaidís, dá bhreáthacht is féidir le gnúis agus le dealramh</span>
<lb n="3098"/><span>mná do bheith, go bhfuil sí gan aon ghó go lagmheabhrach, agus créad an duine</span>
<lb n="3099"/><span>lenar féidir a mheas go gcuirfí an bhean bhreá so 'na suí, amhail pictiúir i</span>
<lb n="3100"/><span>gceann cláir agus muintire, nó mar phoitín China, chum a bheith mar bhréagán</span>
<lb n="3101"/><span>ag féachaint uirthi gan sochar gan tairbhe ar bith, ach chum a fir a bheith ag</span>
<lb n="3102"/><span>gabháil dá bhriongshúilí uirthi.</span></p>
<lb n="3103"/>
<lb n="3104"/><p><span>Créad an grá ná an dea-araí ba cheart don bhean tnúth a bheith <aici d'fháil></span>
<lb n="3105"/><span>óna fear, an tan do iarrfaidh a cabhair chum cúnta a thabhairt dó chum aon ní a</span>
<lb n="3106"/><span>dhéanamh do chothódh iad, narb é a freagra gan fuireach: "ní fhéadfainn é a</span>
<lb n="3107"/><span>dhéanamh, ní chuige a tugadh suas mé".  Agus an tan a déarfaidh sé go lom nach</span>
<lb n="3108"/><span>foláir di a dhéanamh, cromfaidh ar ghol go faíoch agus adéarfaidh gur</span></p>
</div>
<pb n="80"/>
<div><lb n="3109"/><p><span>cruaidh an deighleáil do-ghníthear léi féin, agus adeir: "mo chreach ghéar,</span>
<lb n="3110"/><span>chráite mar a pósadh riamh mé, agus dá mbeadh a fhios agam gurb é so sórt fir</span>
<lb n="3111"/><span>do-ghéabhainn, do ligfinn dhó caile garraí éigin d'fháil do thiocfadh chum</span>
<lb n="3112"/><span>bheith 'na cailleach shlaprach, mar a mháthair".  Ag so an stuf agus an nádúr do</span>
<lb n="3113"/><span>scinnfidh as a béal gach am do labharfaidh.</span></p>
<lb n="3114"/>
<lb n="3115"/><p><span>Is róbheag ná fuil sé comh míthaitneamhach an tan a chaithfidh fear a fhocal do</span>
<lb n="3116"/><span>rá arís agus arís eile, agus fá dheoidh adéarfaidh sí: "a Dhia, ní chuala tú ar</span>
<lb n="3117"/><span>aon chor; créad sin adeir tú?"  Agus dá éamais so tabharfaidh míle leithscéal</span>
<lb n="3118"/><span>beag, leanbaí ar son a drochtheachtaireachta, agus cuirfidh di ó am go ham an ní</span>
<lb n="3119"/><span>is mó a bheadh 'na bhroid uirthi féin agus ar a fear do dhéanamh do láthair.</span></p>
<lb n="3120"/>
<lb n="3121"/><p><span>Ó tá an leisce comh holc so de aicíd agus gan fios againn cia an liaigh is</span>
<lb n="3122"/><span>fearr chum a leighis, den réir sin ba chóir do gach bean chiallmhar aireachas</span>
<lb n="3123"/><span>do thabhairt di féin, agus dícheall do dhéanamh ar an aicíd thógálach so do</span>
<lb n="3124"/><span>sheachnadh, ionas ná beadh fá cháin aige Dia agus fá dhrochmheas aige daoine,</span>
<lb n="3125"/><span>agus fá ualach comh trom sin nach é amháin do leagfadh ar talamh í, ach do</span>
<lb n="3126"/><span>theilgfeadh le héagthroime san bpoll is doimhne in ifreann í.</span></p>
<lb n="3127"/>
<lb n="3128"/><p><span>Dá bhrí sin ó inseas an aicíd agus conas ba chóir í a sheachnadh, atá súil agam</span>
<lb n="3129"/><span>le beannacht is páirt na ndea-bhruinneall, meas agus buíochas na bhfear pósta,</span>
<lb n="3130"/><span>dea-chroí agus gealchomhrá mo chomhbhuíne.  Agus i dtaobh na ndrochbhan, is</span>
<lb n="3131"/><span>ionann liom a mbeannacht nó a mallacht, bíodh go ndeirtear go bhfaigheann badhb</span>
<lb n="3132"/><span>a hachainí; ach san am gcéanna ní dóigh liomsa go bhfuil Dia comh beag sin</span>
<lb n="3133"/><span>staidéar agus comh lagmheabhrach sin go dtabharfadh cúnamh ná cabhair do</span>
<lb n="3134"/><span>rógaire ar bith, agus dá éamais sin, dá bhfaighidís a nguí ní mar táid siad</span>
<lb n="3135"/><span>do bheidís, óir ní theastódh pingin den tsaol uathu.</span></p>
<lb n="3136"/>
<lb n="3137"/><p><span><Scéal Hamlet></span>
<lb n="3138"/><span>Do léigh mé insa leabhar darb ainm na Tales of William Vade go raibh rí i</span>
<lb n="3139"/><span>nDúlochla<i>nn dar ba chomhainm Hamlet, agus a bhanríon, Gertrude, agus</span>
<lb n="3140"/><span>do bhí deartháir ag an rí darbh ainm Claudius, agus do ghlac an bhanríon</span>
<lb n="3141"/><span>cumann agus comhghrá do dheartháir a céile, ionas gur theilgeadar araon le toil</span>
<lb n="3142"/><span>a chéile nimh i gcluais an rí, ar mbeith dhó 'na shuan ar meisce, gur éag sé dá</span>
<lb n="3143"/><span>haithle; agus adúradar gurb athair nimhe do bhain greim as, ar</span></p>
</div>
<pb n="81"/>
<div><lb n="3144"/><p><span>mbeith dhó traosta ar binse fá fhosadh craobh sa ghairdín, gur chreid gach</span>
<lb n="3145"/><span>n-aon iad, gan snas amhrais do bheith orthu, óir do bhí ceann an rí atmhar,</span>
<lb n="3146"/><span>lánmhór ón nimh sin, agus fá cheann míosa do pósadh an Claudius sin agus an</span>
<lb n="3147"/><span>bhanríon, Gertrude, le chéile, gur ghaibh sé ríocht agus coróin a dhearthár</span>
<lb n="3148"/><span>mar ba dhual dhó.</span></p>
<lb n="3149"/>
<lb n="3150"/><p><span>Do bhí mac ag an rí, Hamlet, .i. Hamlet óg, agus ar mbeith dhó 'na</span>
<lb n="3151"/><span>bhioránach gan aois do thóg a mháthair agus a leath-athair a chúram agus a</span>
<lb n="3152"/><span>uile fhoghlaim orthu féin, go teacht in aois dó chum 'fhoirtiúin féin do</span>
<lb n="3153"/><span>thriail agus do lorg.  Agus do bhíodh, mar is gnáthach, saighdiúirí ar</span>
<lb n="3154"/><span>aireachas ar chúirt an rí gach oíche, go raibh dís díobh os comhair an gheata,</span>
<lb n="3155"/><span>feacht, ag comhrá re chéile, agus d'fhiafraigh aon díobh den fhear eile conas</span>
<lb n="3156"/><span>d'éirigh an oíche leis.  "Go maith" do rá an fear, "óir níor chuala luch ag</span>
<lb n="3157"/><span>gliosmarnach ná ag rian anocht".  Ar sin do chonarcadar an gósta os a gcomhair</span>
<lb n="3158"/><span>'na sheasamh i bhfoirm agus in éadach mar an rí, Hamlet (noch d'éag).  Adúirt</span>
<lb n="3159"/><span>fear de na saighdiúirí lena chomráda: "is scoláire tú agus labhair ris an</span>
<lb n="3160"/><span>ngósta".  "Do-dhéan sin", ar sé. "Fan agus labhair, a shamhailt, adeirim</span>
<lb n="3161"/><span>leat", ar sé, agus d'imigh an gósta gan freagra a thabhairt air.  Is ansin</span>
<lb n="3162"/><span>do bhí an dís shaighdiúirí ag déanamh machnaimh agus ionadh mhór agus ag</span>
<lb n="3163"/><span>trácht ar an samhailt sin, go ndúirt an fear foghlamtha gur chuimhne leis gur</span>
<lb n="3164"/><span>chuala sé a leithéid eile de thitim amach tar éis bháis an imp<i>re Caesar,</span>
<lb n="3165"/><span>gur oscladar na tuamaí agus gur éiríodar na marbháin 'na n-éadaíbh geala,</span>
<lb n="3166"/><span>adhlaicthe, agus gur ghabhadar ag damhsa agus ag léimneach ar fuaid na sráide</span>
<lb n="3167"/><span>i gcathair na Rómha, "agus gan dabht is roimhscéal é so ar ní iontach éigin",</span>
<lb n="3168"/><span>ar sé.</span></p>
<lb n="3169"/>
<lb n="3170"/><p><span>Agus ar rá na bhfocal sin, do thaispeáin an gósta é féin den dara feacht.</span>
<lb n="3171"/><span>Ansin adúirt an saighdiúir de ghuth ard, bhorb: "a ghósta, cad tá uait?; an</span>
<lb n="3172"/><span>bhféadfainnse aon ní do dhéanamh dhuit?;  nó an aon tsaibhreas atá i bhfolach</span>
<lb n="3173"/><span>in aon áit atá ag déanamh mearathail duit?"  Ar sin do ghlaoigh an coileach</span>
<lb n="3174"/><span>agus d'imigh an gósta chum siúil uathu go socair.  Is ansin do cheapadar na</span>
<lb n="3175"/><span>saighdiúirí eatarthu féin é a bhualadh leis na halbardaí chum go gcaithfeadh sé</span>
<lb n="3176"/><span>fanúint acu, ach do scinn sé uathu.  Agus adúradar na saighdiúirí gur gnáth le</span>
<lb n="3177"/><span>góstaí imeacht ar ghlaoch na gcoileach, "óir", ar siad, "san Aidbheint agus</span>
<lb n="3178"/><span>timpeall Nollag bíd na coiligh ag glaoch gach tráth den oíche, ionas gur</span>
<lb n="3179"/><span>folláin bheith ag siúl lasmuigh, óir ní bhíonn samhailt ná gósta,</span>
<lb n="3180"/><span>síbhrogha<ch> ná deamhnóir piseogach in acfainn díthe do dhéanamh le</span>
<lb n="3181"/><span>beannaitheacht na huaire sin den bhliain".</span>
<lb n="3182"/></p>
</div>
<pb n="82"/>
<div><lb n="3183"/><p><span>Tar éis an ghósta dá thaispeánadh féin, mar a dúrt, do bhí an rí,</span>
<lb n="3184"/><span>Claudius, agus an bhanríon, Gertrude, agus na cúirtéirí uile insa halla</span>
<lb n="3185"/><span>mhór an dúna ag comhrá agus ag trácht ar riarú gach gnótha.  Agus cé</span>
<lb n="3186"/><span>ná raibh amhras ag Hamlet óg gur nimh do fuair an rí, a athair, is go</span>
<lb n="3187"/><span>dólásach, dúchroíoch do ghlacadh sé gach muirnéis agus comhartha ceana</span>
<lb n="3188"/><span>do-ghéabhadh ón rí agus ón mbanríon, óir níor thaitnigh leis a mháthair do</span>
<lb n="3189"/><span>phósadh dearthár a céad fhir.  Adúirt Gertrude lena mac ná raibh tairbhe dhó</span>
<lb n="3190"/><span>ag caitheamh éadaigh cumha ná dubha, agus iad a shóinseáil feasta.  Adúirt sé</span>
<lb n="3191"/><span>léi: "ní hé mo chasóg do bheith comh dubh le gual, ná dealramh cumhach lasmuigh</span>
<lb n="3192"/><span>do-ghní an cathú a chur i rómhéid, ach atá an cumha so i rúta chochaill mo</span>
<lb n="3193"/><span>chroí, agus níl insa chuid eile ach taispeánadh gan tairbhe".  Agus adúirt sé</span>
<lb n="3194"/><span>ansin go raibh sé ar maran Críoch Lochlann d'fhágáil agus dul ar scoil go</span>
<lb n="3195"/><span>Wittenberg.  "A Hamlet, a stórach", do rá an bhanríon, "na héirigh ar an</span>
<lb n="3196"/><span>scoil sin, ach fan againn féin sa bhaile".  Adúirt Hamlet go ndéanfadh</span>
<lb n="3197"/><span>sé 'dhícheall ar a bheith dhá réir.</span></p>
<lb n="3198"/>
<lb n="3199"/><p><span>Ba thaitneamhach le Claudius an freagra sin do chlos, agus tug ordú do lucht</span>
<lb n="3200"/><span>a theaghlaigh uile dul ag ól le meidhre an scéil sin, gur fhágadar Hamle<t></span>
<lb n="3201"/><span>in 'uathadh agus in 'aonar ag déanamh smaointe agus ag comhrá leis féin ar an</span>
<lb n="3202"/><span>modh so: "A! mo mháthair, na raibh an oiread ceana agem athair uirthi is do </span>
<lb n="3203"/><span>bhí; A! mo mháthair narbh fhearrde goile m'athar, dá fhaid a leanadh sé de</span>
<lb n="3204"/><span>bhia, a beith os a chomhair; mo mháthair do phósadh fir eile ná raibh i</span>
<lb n="3205"/><span>ndealramh leis ach mar do bheadh gnúis fir fiain leis an ngréin; mo mháthar</span>
<lb n="3206"/><span>narb ar éigin do chríochnaigh sí an mí, ach ní hé sin, ach sul do leathchaith</span>
<lb n="3207"/><span>sí na bróga a bhí uirthi ag leanúint m'athar bhocht gus an bhfeart; is claon</span>
<lb n="3208"/><span>agus is lag an ní bean; pléascadh mo chroí ó ná fuil cead agallaimh agem</span>
<lb n="3209"/><span>theangain".</span></p>
<lb n="3210"/>
<lb n="3211"/><p><span>Is ansin táine an dís saighdiúirí a bhí ar garda agus d'inseadar don</span>
<lb n="3212"/><span>phrionsa, Hamlet, go bhfeacadar gósta a bhí in inneall agus i ndealramh</span>
<lb n="3213"/><span>len' athair an tan a bhí sé ar an saol.  Tug an scéal sin míshuaimhneas mór don</span>
<lb n="3214"/><span>phrionsa agus do bhí lán d'fhonn an gósta d'fheicsin, ionas go mba fhada leis</span>
<lb n="3215"/><span>uaidh an oíche chum labhairt ris, siúd go mbeadh clab ifrinn ar leathadh dá rá</span>
<lb n="3216"/><span>leis bheith tost<ach>, agus do chuaigh abhaile ag feitheamh leis an uair chum</span>
<lb n="3217"/><span>dul dá agallamh.</span></p>
<lb n="3218"/>
<lb n="3219"/><p><span>Ar mbeith don phrionsa 'na sheomra insa phálás do tháine Ophelia, agus</span>
<lb n="3220"/><span>Laertes, a deartháir, .i. dís chlainne Polonius, fear coimeádta seomra</span>
<lb n="3221"/><span>agus ciste an rí, go teach a n-athar, agus do bhí</span></p>
</div>
<pb n="83"/>
<div><lb n="3222"/><p><span>greann agus cumann aige Ophelia don phrionsa óg, Hamlet, agus tug Laertes</span>
<lb n="3223"/><span>an chomhairle so dhi: "féach, a dheirfiúr, prionsa agus oidhre ríochta ná</span>
<lb n="3224"/><span>gearrfadh sé greim dhó féin, agus go gcaitear a ghreamanna a thoghadh dhó,</span>
<lb n="3225"/><span>tabhairse aire mhaith gan do chroí do ghonadh tríd, ná do stór geanmnaí do</span>
<lb n="3226"/><span>leathadh dhó ar a iarratas; atá dainséar i nduine a bhaint an folach dá aghaidh</span>
<lb n="3227"/><span>le solas lag na gealaí, óir is minic a milltear tortha agus blátha le</span>
<lb n="3228"/><span>drochghaotha sula bhfaighid uain ar a gcochall a chur as an ndúbla, agus</span>
<lb n="3229"/><span>tabhair aire dhuit".  Adúirt Ophelia: "a bhráthair ionúin, ná déinse</span>
<lb n="3230"/><span>deighleáil liomsa comh míghrástúil is do-ghníd cuid de na sagartaibh do</span>
<lb n="3231"/><span>mhúineann agus a thaispeánann an tslí go flaitheas Dé go lándoimhin,</span>
<lb n="3232"/><span>cruadheilgneach, agus san am céanna iad féin mar gach réice drochbheathach ag</span>
<lb n="3233"/><span>rith go dána, bunoscionn leis na teagascaibh a thugaid dá bpobal".</span></p>
<lb n="3234"/>
<lb n="3235"/><p><span>Is ansin, ar dteacht don oíche, do ghluais Hamlet agus fear cumainn dhó</span>
<lb n="3236"/><span>agus an dís shaighdiúirí gus an áit na bhfeacadar an gósta an oíche</span>
<lb n="3237"/><span>roimhe sin, agus is gearr go bhfeacadar é 'na sheasamh os a gcomhair.</span>
<lb n="3238"/><span>Labhras an prionsa leis le hómós agus le coráiste, agus níor thug an</span>
<lb n="3239"/><span>gósta freagra ach comhartha a dhéanamh do Hamlet é a leanúint.  "Ná</span>
<lb n="3240"/><span>lean é", do rá a dhuine muinteartha, "óir an té a leanann gósta is</span>
<lb n="3241"/><span>baol dó go gcaillfidh a chiall".  "Is cuma sin", do rá Hamlet, "óir</span>
<lb n="3242"/><span>rachad leis".  Agus do mheasadar a mhuintear é a chosc.  Gidh ea níor</span>
<lb n="3243"/><span>fhéadadar a dhéanamh.  "Atá mo leannánaibh sí dom shárú chum é a</span>
<lb n="3244"/><span>leanúint", ar sé, "agus ag déanamh na féithleoige is lú ionam comh</span>
<lb n="3245"/><span>láidir le leon Nemea, agus ar sin leanfad é agus déanfad gósta de aon</span>
<lb n="3246"/><span>duine a thiocfaidh am chosc".</span></p>
<lb n="3247"/>
<lb n="3248"/><p><span>Ar sin do ghluais sé leis an ngósta, agus is gearr gur chasadar araon</span>
<lb n="3249"/><span>go miochair, muinteartha le chéile.  Agus d'inis an gósta dhó go raibh sé i</span>
<lb n="3250"/><span>bpurgadóireacht agus go neosadh sé nithe dhó do chuirfeadh a ghruaig 'na</span>
<lb n="3251"/><span>seasamh mar a bheadh deilgne gráinneoige.  "Meastar le daoine", ar sé, "gur</span>
<lb n="3252"/><span>éagassa tré ghreim athar nimhe sa ghairdín, ach is é an t-athair nimhe sin an</span>
<lb n="3253"/><span>fear atá ag caitheamh mo choróine; is é mo dheartháir é, agus ní ba mheasa ná</span>
<lb n="3254"/><span>sin do chuir sé chum báis mé gan ola bheannaithe san gcrích dhéanaigh, agus</span>
<lb n="3255"/><span>a mhic, déin mé a dhíoghailt.  Slán leat, óir atáid na péiste gealáin dá chur</span>
<lb n="3256"/><span>in úil dom gur gearr uainn an lá.  Slán leat, agus cuimhnigh ormsa".</span></p>
<lb n="3257"/>
<lb n="3258"/><p><span>Is ansin tángadar a mhuintir chum an phrionsa, Hamlet, agus d'fhiafradar</span>
<lb n="3259"/><span>de cad dúirt an gósta ris.  "Gósta séimh, macánta is ea</span></p>
</div>
<pb n="84"/>
<div><lb n="3260"/><p><span>é", ar sé, "agus má thugann sibh luighe agus móide gan aon ní dár inis an gósta</span>
<lb n="3261"/><span>dhom do chraobhscaoileadh, neosad díbh é".  Is ansin ba chlos guth an ghósta dá</span>
<lb n="3262"/><span>rá leo dearbhú ann.  "Ní foláir díbh dearbhú dar mo chlaíomh", do rá</span>
<lb n="3263"/><span>Hamlet.  Adúirt an gósta fá thalamh: "dearbhaidh dar a chlaíomh".  Do rinneadar amhlaidh</span>
<lb n="3264"/><span>agus d'inis sé dóibh é.</span></p>
<lb n="3265"/>
<lb n="3266"/><p><span>Do bhí an prionsa, Hamlet, i ngrá leis an ríon, Ophelia, amhail d'inseas</span>
<lb n="3267"/><span>roimhe so, agus táine sí isteach mar a raibh a hathair, .i. Polonius, ag</span>
<lb n="3268"/><span>tabhairt ordú don ghobhairnéir timpeall leasú agus foghlama a mhic, .i.</span>
<lb n="3269"/><span>Laertes, agus do bhí sceon mór agus eagla i súile na ríogaine.  "A! a</span>
<lb n="3270"/><span>thiarna", ar sí, "ar mbeith dhom ag déanamh mo oibre im chlosaeid do </span>
<lb n="3271"/><span>tháinig an prionsa, Hamlet, isteach gan chnaipe dúnta 'na veist, gan hata</span>
<lb n="3272"/><span>gan ghártaeir, lena stocaí síos ar a shála agus a ghlúine ar critheán</span>
<lb n="3273"/><span>ag bualadh i gcoinne a chéile, agus a aghaidh comh bán lena léine; do bhí sé i</span>
<lb n="3274"/><span>bhfad dom ghéaramharc amhail is do bheadh chum mo phictiúir do tharraint; do</span>
<lb n="3275"/><span>chroith sé mo lámh, do chroith a cheann, agus do tharraing roinnt liacha troma,</span>
<lb n="3276"/><span>lánghéara, agus d'imigh ar sin amhail duine dall ag meabhrú na slí".  Ní raibh</span>
<lb n="3277"/><span>a fhios ag an iarla, Polonius, go bhfeacaidh an <prionsa>, Hamlet, an</span>
<lb n="3278"/><span>gósta, agus go mb'fhéidir é a bheith mearathalach tríd, ach do thuig sé gur le</span>
<lb n="3279"/><span>róghrá do Ophelia do bhí sé ar mearadh, agus d'fhág sé an scéal mar sin.</span></p>
<lb n="3280"/>
<lb n="3281"/><p><span>Do bhí an rí agus an bhanríon tréimhse agus tamall fada ag iomrá agus ag trácht</span>
<lb n="3282"/><span>ar an bprionsa a bheith ar buile, agus tángadar teachta ó</span>
<lb n="3283"/><span>Fhionnlochla<i>nn gus an gcúirt, agus do chualadar an mhórchinniúint sin.</span>
<lb n="3284"/><span>Adúirt an sean-ghliograchán, Polonius, na raibh a cheann níos éadroma ná</span>
<lb n="3285"/><span>ceann an phrionsa, leis an rí go dtabharfadh sé féin aire don duine</span>
<lb n="3286"/><span>thrioblóideach sin.  "Is é mo dhiúité é", ar sé, "comh ceart is tá an lá 'na</span>
<lb n="3287"/><span>lá, agus an oíche 'na oíche; ar an abhar sin, ós le bheith athghearr do chítear</span>
<lb n="3288"/><span>anam na céille agus gurb é a bheith síor-chainteach a colann, beidh mé</span>
<lb n="3289"/><span>forlíonta insa scéal; atá do mhac uasal ar buile; glaoim buile air, óir cad é</span>
<lb n="3290"/><span>an ní buile ach a bheith ar buile;  go fírinneach, a bhanríon uasal, atá sé ar</span>
<lb n="3291"/><span>buile; is mór an trua sin, is mór an trua gur scéal fíor; is é tá le déanamh</span>
<lb n="3292"/><span>anois fáth na cúise d'fháil amach;  anois ag so an chúis: atá iníon agamsa".</span>
<lb n="3293"/><span>Ar son do thóg sé na litreacha do chuir Hamlet chum Ophelia.</span></p>
<lb n="3294"/>
<lb n="3295"/><p><span>Ar mbeith don rí agus don bhanríon agus don chúirt uile ag trácht ar an</span>
<lb n="3296"/><span>gcoinníoll leanna duibh cumhach 'na raibh an prionsa, do tháine sé eatarthu ar</span>
<lb n="3297"/><span>mí-ordú mhór, ionas go mba deimhneach</span></p>
</div>
<pb n="85"/>
<div><lb n="3298"/><p><span>iad go raibh sé ar buile.  Ach do thaispeánadh sé ar uairibh anam agus sprid</span>
<lb n="3299"/><span>gonta, ródhaingean, cé ba lán de eagna agus de chéill a bhriathra.  Ansin adúirt</span>
<lb n="3300"/><span>an seaniarla leis go dtáine cuideachta comédians chum pléisiúir dóibh an lá sin</span>
<lb n="3301"/><span>agus fanúin go bhfeicfeadh agus go gcluinfeadh sé ag seinm iad, óir do bhí ordú</span>
<lb n="3302"/><span>aige ón rí gach pléisiúr d'fhéadfadh do chur air.  Agus do rin sé amhlaidh,</span>
<lb n="3303"/><span>agus tug sé a mheas agus a thuairim orthu le céill agus le réasún maith.</span></p>
<lb n="3304"/>
<lb n="3305"/><p><span>Ar mbeith dhó 'na aonar 'na dhiaidh san do dheimhnigh sé ná raibh ar buile comh</span>
<lb n="3306"/><span>mór is do dhealráonn sé a bheith.  "Cad é", ar sé, "do ghoil fear cleas agus</span>
<lb n="3307"/><span>ealaíon mar gheall ar Hecuba?; cad é sin dó san Hecuba?; cad a dhéanfadh sé</span>
<lb n="3308"/><span>dá dtugadh a uncail agus a mháthair nimh dá athair, mar a thug Claudius agus</span>
<lb n="3309"/><span>Gertrude dom athairse?  A! a nimheoir mhallaithe, a adhaltranaí, a mhealltóir</span>
<lb n="3310"/><span>dhrúisiúil, a mharfóir, a chladhaire gan náire; agus créad mar asal mise, agus</span>
<lb n="3311"/><span>nach breá an meon do mhac rí bheith ag eascaine mar a bheadh striapach, nó</span>
<lb n="3312"/><span>badhbh, nó bean bhocht déirce, nó slabaire cailín cistean, agus go bhfuil na</span>
<lb n="3313"/><span>flaithis agus ifreann ag iarraidh orm díoltas a dhéanamh i mbás m'athar".  Is</span>
<lb n="3314"/><span>ansin a cheap sé slí dhó féin chum deimhin d'fháil an í a mháthair agus a</span>
<lb n="3315"/><span>uncail do thug nimh dá athair, "óir b'fhéidir", ar sé, "gur mheall an gósta mé,</span>
<lb n="3316"/><span>nó gurb é an diabhal do bhí ann am chur chum mearathail, agus ní foláir an</span>
<lb n="3317"/><span>scéal do ghlanadh suas".  Adúirt sé ansin le lucht an tseó dá phictiúir a</span>
<lb n="3318"/><span>dhéanamh, agus ag déanamh a gcuid cleas, ceann de na pictiúirí a bheith 'na</span>
<lb n="3319"/><span>chodladh agus an ceann eile ag dortadh nimhe 'na chluais, "agus atá sé</span>
<lb n="3320"/><span>deimh<n>itheach", ar sé, "más é an rí, Claudius, atá ciontach gurb urasa a</span>
<lb n="3321"/><span>aithne ar a ghnúis, óir iompóidh sé bán agus claochlóidh a chruth, agus beidh</span>
<lb n="3322"/><span>Hamlet lándeimhneach den choir chum í a dhíoghailt".</span></p>
<lb n="3323"/>
<lb n="3324"/><p><span>Is amhlaidh sin do bhí.  Do tháine na comédians agus do rinneadar an cleas sin</span>
<lb n="3325"/><span>os comhair an rí agus na banríona agus na cúirte uile.  Do thuig an rí agus an</span>
<lb n="3326"/><span>bhanríon go raibh an cleas sin drochmhúinte, agus gurb é Hamlet fá ndeara</span>
<lb n="3327"/><span>dhóibh é a dhéanamh, agus ná raibh sé ar buile comh mór is do ligeadh sé air a</span>
<lb n="3328"/><span>bheith.  Agus do chritheadar le heagla faisnéise a dhéanamh ar an ngníomh, agus</span>
<lb n="3329"/><span>cad ba mhaith dóibh a dhéanamh chum iad féin a choimeád gan amhras do bheith</span>
<lb n="3330"/><span>orthu, agus is é ní a smaoin an rí, Hamlet do chur go Sacsana i ndóigh a</span>
<lb n="3331"/><span>leighiste.  Agus scríobh leis go nuig a charaid dhíleas .i. rí Sacsan, dá</span>
<lb n="3332"/><span>iarraidh mar chomhartha</span></p>
</div>
<pb n="86"/>
<div><lb n="3333"/><p><span>cumainn air an traibhléir óg do chrochadh comh hachomair is a ghéabhadh sé an</span>
<lb n="3334"/><span>litir sin.  Ach cheana, ba mhaith leis an mbanríon ceistibh do chur ar Hamlet</span>
<lb n="3335"/><span>sul d'imeodh sé, ar eag<la> é a dhéanamh aon díobhála sula n-imeodh sé.  Agus</span>
<lb n="3336"/><span>do chuaigh an sean-Chamberlain, Polonius, i bhfolach ar scáth cúisín san</span>
<lb n="3337"/><span>tseomra chum a bheith i bhfogas don bhanríon dá mbeadh aon díth dá dhéanamh di.</span>
<lb n="3338"/><span>Do ghluais an prionsa a bhí ar buile (nó do lig sé air a bheith amhlaidh) ag</span>
<lb n="3339"/><span>dul do agallamh a mháthar, Gertrude, agus insa tslí dhó do chonairc sé an rí,</span>
<lb n="3340"/><span>Claudius, i gcúinne fá leith ar a ghlúine, ag rá paidre nach fiú dhom a</span>
<lb n="3341"/><span>scríobh anso, óir do ghlac scrupall é agus do bhí eagla a dhamanta air 'chionn</span>
<lb n="3342"/><span>nimh a thabhairt dá dheartháir, agus a bhaintreach do phósadh, agus a choróin</span>
<lb n="3343"/><span>do ghabháil air féin gan cheart.  Ar a fheicsint do Hamlet do mheas sé an</span>
<lb n="3344"/><span>chaoi sin do ghlacadh ar a mharú, ach do smaoin sé go raibh an rí i staid</span>
<lb n="3345"/><span>ghrástúil, ó bhí sé ag cur urnaithe chum Dé, agus do thug sé aire gan é a mharú</span>
<lb n="3346"/><span>insa staid sin.  "Ba mhór an t-amadán mé", ar sé, "dá gcuirfinn ar aghaidh go</span>
<lb n="3347"/><span>flaitheas Dé é, agus gur chuir seisean mo athairse go Purgadóir; ar sin fanadh</span>
<lb n="3348"/><span>mo chlaíomh le ham eile chum a sháite ann, ionas go mbeidh sé ag ciceáil i</span>
<lb n="3349"/><span>gcoinne na bhflaitheas agus <a> anam damanta agus comh dubh leis an ifreann</span>
<lb n="3350"/><span>ina rachaidh sé".</span></p>
<lb n="3351"/>
<lb n="3352"/><p><span>Is ansin a tháine sé ag comhrá lena mháthair agus, ar son a chuid buile, do</span>
<lb n="3353"/><span>líon sé í le hualach de achasánaibh gonta, searbha ar son a coire, ionas gur</span>
<lb n="3354"/><span>ghoin sé an cochall 'na croí.  Do thuig an sean-iarla, Polonius, go rachadh</span>
<lb n="3355"/><span>sé rófhada, agus do ghlaoigh ar chabhair go ródhiafrach.  Do thuig Hamlet</span>
<lb n="3356"/><span>gurb é an rí a chuaigh i bhfolach laistiar den chúisín.  Do tharrang a chlaíomh</span>
<lb n="3357"/><span>agus do rith chum na francaí, agus do mhairbh an fear maith, Polonius.  "A! a</span>
<lb n="3358"/><span>mhic, créad a mheastar leat a dhéanamh?", do rá an bhanríon.  "A mháthair", do</span>
<lb n="3359"/><span>rá Hamlet, "is é an rí do mharaíos".  "Is olc an gníomh rí do mharú", ar sí.</span>
<lb n="3360"/><span>"A mháthair mhaith", do rá Hamlet, "is beag ná fuil sé comh holc le rí do</span>
<lb n="3361"/><span>mharú agus luí lena dheartháir".  Agus ar sin d'imigh sé amach agus do shatail</span>
<lb n="3362"/><span>ar chorp an tsean-iarla san tslí dhó.</span></p>
<lb n="3363"/>
<lb n="3364"/><p><span>Arna chlos do Ophelia go raibh a hathair marbh do éimh sí go diafrach agus do</span>
<lb n="3365"/><span>ghread a glacaibh um a chéile, agus do chuir lán a dóide de thuí um a ceann,</span>
<lb n="3366"/><span>agus do chaith í féin san abhainn a bhí 'na haice gur bádh í.  Is ansin do</span>
<lb n="3367"/><span>tógadh corp Ophelia as an abhainn agus do hullmhaíodh gléas chum a sochraide</span>
<lb n="3368"/><span>agus chum a hadhlaicthe.</span>
<lb n="3369"/></p>
</div>
<pb n="87"/>
<div><lb n="3370"/><p><span>Insan am chéanna do chuir an rí Hamlet ar bord árthaigh dá chur go</span>
<lb n="3371"/><span>Sacsaibh, agus ina phasáiste dhó do smaoin sé gur chum feall a dhéanamh air</span>
<lb n="3372"/><span>do bháthas dá chur go Londain, agus do chuardaigh sé póca an chompánaigh ba</span>
<lb n="3373"/><span>dhíleasaí do cuireadh leis mar chuideachtain, agus do fuair sé litreacha an rí,</span>
<lb n="3374"/><span>Claudius, chum a dhuine muinteartha, .i. rí Sacsan, ann, agus séala mór an</span>
<lb n="3375"/><span>rí orthu.  Agus ar oscladh na litreach dhó do fuair sé ordú géar, lándhearfa</span>
<lb n="3376"/><span>chum an rí Sacsanach, le hainm agus marc an rí, Claudius, chum na buíne</span>
<lb n="3377"/><span>do-bhéarfadh an litir dhó do chur chum báis gan fuireach.  Do thit sé amach de</span>
<lb n="3378"/><span>chionn foirtiúin go raibh séala mór a athar 'na sparán aige, agus do chaith sé</span>
<lb n="3379"/><span>an litir san muir agus do scríobh ceann eile insa bhfoirm chéanna le hordú na</span>
<lb n="3380"/><span>hiompróirí do chrochadh gan fuireach, agus do chas suas an litir sa phaicéad,</span>
<lb n="3381"/><span>agus do chuir séala mór an náisiúin orthu uile, agus do fuair leithscéal chum</span>
<lb n="3382"/><span>filleadh tar ais gus an gcúirt arís.</span></p>
<lb n="3383"/>
<lb n="3384"/><p><span>Is é céad ní do theagmhaigh leis, .i. dís fhear ag <déanamh> uaimhe <nó feart></span>
<lb n="3385"/><span>do Ophelia, agus ba lucht grinn iad, go rabhadar ag díospóireacht ar chóir</span>
<lb n="3386"/><span>Ophelia do adhlacan i dtalamh choiscrithe, ós í féin do bhá do rin sí, agus</span>
<lb n="3387"/><span>adúradar ansin gur chóir adhlacan Críostúil a thabhairt di, ó ba bhean uasal do </span>
<lb n="3388"/><span>bhí i ra<i>ngc ghlan í.  Ansin adúradar ná raibh aon drong eile ar talamh comh</span>
<lb n="3389"/><span>huasal d'réir sinsearachta le sclábhaithe, óir go bhfuilid siad den cheird</span>
<lb n="3390"/><span>chéanna do bhí aige Adam.  "Ar dhuine uasal Adam?", do rá fear díobh.  "Gan</span>
<lb n="3391"/><span>dabht", do rá an dara fear, "óir is é an chéad fhear riamh do ghlac arm é".</span>
<lb n="3392"/><span>"An gcaitheadh Adam arm?", do rá an <chéad> fhear.  "Do-ghníodh go deimhin",</span>
<lb n="3393"/><span>ar an dara fear, "óir conas a shaothródh sé an talamh gan ramhainne agus</span>
<lb n="3394"/><span>piocóidí?; ar an abhar sin ba dhuine uasal é".</span></p>
<lb n="3395"/>
<lb n="3396"/><p><span>Is san am sin a tháine an prionsa, Hamlet, agus duine muinteartha len' ais,</span>
<lb n="3397"/><span>agus gabhaid ag machnamh agus ag féachain ar na plaosca a bhí á gcaitheamh suas</span>
<lb n="3398"/><span>as an uaimh.  Agus do mheas Hamlet gur shamhlaigh sé ceann fir stáit do bhí</span>
<lb n="3399"/><span>ábalta ar éagóir a dhéanamh ar Dhia, ansin ceann cúirtéara, ansin ceann mná</span>
<lb n="3400"/><span>uaisle ón ríbhrog, agus dá ndéis sin do bhraith sé ceann coirpeora fir dlí.</span>
<lb n="3401"/><span>Agus do bhí ag tabhairt a theastais féin ar na cinn sin, fá dheoidh go bhfeaca</span>
<lb n="3402"/><span>sé ceann fir grinn agus cleas an rí, agus do rin sé amach ná raibh puinn</span>
<lb n="3403"/><span>difreach idir inchinn Caesar nó Alexander agus inchinn an fhir cleas sin.</span></p>
<lb n="3404"/>
<lb n="3405"/><p><span>Is ansin do bhí an uaimh déanta, agus tug an sagart uisce coisricthe leis, dá</span>
<lb n="3406"/><span>chrothadh inti.  Agus tugadh corp Ophelia dá chur inti,</span></p>
</div>
<pb n="88"/>
<div><lb n="3407"/><p><span>agus do bhí an rí agus an bhanríon ar measc na sochraide, ag leanúint an</span>
<lb n="3408"/><span>eileatraim, agus Laertes i gculaith umha le hais coirp a dheirféarach, agus</span>
<lb n="3409"/><span>ar ligean an choirp chum talún, le rómhéid a chumha do léim Laertes síos san</span>
<lb n="3410"/><span>bhfeart.  Do smaoin Hamlet go raibh sé féin i ngreann le Ophelia, agus do</span>
<lb n="3411"/><span>léim san bhfeart mar an gcéanna.  Do ghlac Laertes racht feirge ar bhfeicsin</span>
<lb n="3412"/><span><marfóir> an Chamberlain, Polonius, in aon uaimh leis, agus do scinn in'</span>
<lb n="3413"/><span>éadan, agus do rinneadar iomrascáil chruaidh, iorghalach atha fada san uaimh,</span>
<lb n="3414"/><span>gur thug an rí fá ndeara dá mhuintear iad a theasragan, mar chreidiúint don</span>
<lb n="3415"/><span>tsochraid.</span></p>
<lb n="3416"/>
<lb n="3417"/><p><span>Insan am chéanna, mar ba mhór an politician an rí, do thuig sé go raibh sé</span>
<lb n="3418"/><span>róghátrarach críoch do chur ar laethaibh dhuine buile dhá shamhailt sin, agus</span>
<lb n="3419"/><span>ó nár crochadh i Londain é gur chóir deireadh a chur ar a shaol i</span>
<lb n="3420"/><span>Lochlannaibh.   Agus is é ní do smaoin an rí corr-bheartúil sin, mar do bhí</span>
<lb n="3421"/><span>sé i dtaithí nimhe do thabhairt: "an gcluin tú?", ar sé le Laertes, "do</span>
<lb n="3422"/><span>mhairbh an prionsa, Hamlet, t'athair, .i. mo Chamberlain mór so, agus ionas</span>
<lb n="3423"/><span>go dtiocfadh sé id shlí an ní sin do dhíoghailt, cuirfead réad beag gaisce id</span>
<lb n="3424"/><span>láthair, .i. cuirfead geall leat, in dá phas déag, ná buailfir Hamlet trí</span>
<lb n="3425"/><span>huaire; agus ní foláir dhuit dul leis os comhair lucht na cúirte uile; beidh do</span>
<lb n="3426"/><span>ráipéar géarphointeach arna thumadh liomsa i nimh atá neartmhar lánaibidh,</span>
<lb n="3427"/><span>agus más ní é ná tiocfaidh leat an prionsa do bhualadh, beidh buidéal fíona</span>
<lb n="3428"/><span>cumaiscithe le nimh agamsa ar an mbord, óir is gnáth le lucht troda deoch</span>
<lb n="3429"/><span>d'ól, agus ólfaidh Hamlet deoch, ionas go gcaillfidh sé an t-anam ar</span>
<lb n="3430"/><span>cheachtar den dá shlí sin".</span></p>
<lb n="3431"/>
<lb n="3432"/><p><span>Adúirt Laertes gur mhaith an smaoineamh sin chum pléisiúir agus díoltais.  Is</span>
<lb n="3433"/><span>ansin tug Laertes challenge uaidh agus gabhas Hamlet le hais í, agus do</span>
<lb n="3434"/><span>cuireadh buidéalaibh fíona ar an mbord le haghaidh na ngaiscíoch, agus tagaid</span>
<lb n="3435"/><span>an dís do láthair le ráipéaraibh nochtaithe 'na ndeaslámha deathapa, i láthair</span>
<lb n="3436"/><span>an rí, Claudius, agus na banríona, Gertrude, agus na gcúirtéirí uile, gur</span>
<lb n="3437"/><span>ionsaigh an dís dea-laoch a chéile go díoscair, dána, dea-thapa, agus san</span>
<lb n="3438"/><span>imirt dóibh do ghoin Laertes an prionsa leis an gclaíomh nimhe.  Ar bhfáil an</span>
<lb n="3439"/><span>ghoin do Hamlet adúirt go hós ard, "feall!  feall!", agus le cóch buile do</span>
<lb n="3440"/><span>tharraing an ráipéar as láimh Laertes agus sáigheas tréna chroí é, agus den</span>
<lb n="3441"/><span>dara feacht tré chroí an rí.  Glacas an bhanríon eagla agus sceon mór dá</span>
<lb n="3442"/><span>haithle sin agus ritheas ag ól dí, i ndóigh a coráiste do chasadh arís, agus</span>
<lb n="3443"/><span>ibheas den bhuidéal nimhe, ionas gur thiteadar an ceathrar ar an láthair sin.</span>
<lb n="3444"/></p>
</div>
<pb n="89"/>
<div><lb n="3445"/><p><span>Is é sin am agus tráth táine scéala ón ndís do chuaigh go Sacsana leis na</span>
<lb n="3446"/><span>litreacha ar a raibh séala mór-ríochta na Lochlannaí, óir ní túisce do léigh</span>
<lb n="3447"/><span>Rí Sacsan iad ná do chroch sé an dís teachta do chuaigh leo, ionas nár fhan</span>
<lb n="3448"/><span>fear ná bean beo den treibh ríthiúil sin, ach gur tháine bráthair den rí darbh</span>
<lb n="3449"/><span>ainm Fortinbras, do bhí tar éis Poland do chur fá ghoin gaoi agus claímh</span>
<lb n="3450"/><span>roimhe sin, agus do ghaibh sé ríocht Lochlann, gurab é sin deireadh mo scéil.</span></p>
<lb n="3451"/>
<lb n="3452"/><p><span>Anois a léitheoir, atá deireadh lem ghnó agus mo theasc críochnaithe, agus ó</span>
<lb n="3453"/><span>rin mé mo dhícheall agus gur scríobh mé ó am go ham gach ní mar a smaoinínn,</span>
<lb n="3454"/><span>atá súil agam nach díomuíochas mo dhualgas i ndeireadh mo chúrsa.  Ní héagosúil</span>
<lb n="3455"/><span>mo scéal anois re mar a bhí Cú Chulainn ar Mhaigh Mhuirtheimhne, arna</span>
<lb n="3456"/><span>theilgean do Lugh<aidh> mac Chon Raoi do shleagh na ndeas, go raibh ag</span>
<lb n="3457"/><span>tréigean iomad fola as a chréacht dá haithle, agus táine an dobharchú dá hól,</span>
<lb n="3458"/><span>gur chaith Cú Chulainn an ga a bhí ina láimh leis an gcoin agus gur mhairbh</span>
<lb n="3459"/><span>ar an láthair sin í.  "Beir bua agus beannacht, a Chuagáin" do rá Laogh mac</span>
<lb n="3460"/><span>Rianghabhra, .i. a ghiolla; "is buach an t-urchar sin do chaithis, agus</span>
<lb n="3461"/><span>titfidh mórán d'fhearaibh Éireann leat feasta".  "Och! is trua sin" do rá Cú</span>
<lb n="3462"/><span>Chulainn, "ní thitfidh duine ná ainmhí liomsa dá héis siúd, óir ba chú mo</span>
<lb n="3463"/><span>chéad éacht, agus do tairngireadh dom gur cú mo éacht déanach".  Mar an</span>
<lb n="3464"/><span>gcéanna, ba é an leabhar dár scríobhas an macleabhar so as mo chéad scríbhinn</span>
<lb n="3465"/><span>as mo riocht féin, agus is dóigh gurb é so mo leabhar déanach, óir atá mo</span>
<lb n="3466"/><span>radharc ag tréigean go nach léir dom scríobh i gceart, agus mé mearathalach,</span>
<lb n="3467"/><span>gnáthbhreoite, go dtuigim féin gurb amhlaidh táim im dhuine marbh ar measc na</span>
<lb n="3468"/><span>mbeo, agus im dhuine bheo ar measc na marbh, agus bé beo nó marbh mé atá tnúth</span>
<lb n="3469"/><span>agam le guí mo léitheoirí.  Dáibhí.</span></p>
<lb n="3470"/>
<lb n="3471"/><p><span>An Críochnú</span></p>
<lb n="3472"/>
<lb n="3473"/><p><span>Adéarfaidh daoine, is ba bheag acu a rá,</span>
<lb n="3474"/><span>gur forbhirt éigin do rin na mná ar Dháth,</span>
<lb n="3475"/><span>muna mbeadh mar is ea ná grafadh an oiread so bréithre,</span>
<lb n="3476"/><span>ar chlaonta a ngníomhartha, ar a n-olc is ar a dtréithe.</span></p>
<lb n="3477"/>
<lb n="3478"/><p><span>Adeirim libh, is canaim díbh gan ghó,</span>
<lb n="3479"/><span>ná rinneadar olc ar bith im dháil, dar ndóigh,</span></p>
<lb n="3480"/>
<lb n="3481"/><p/>
</div>
<pb n="90"/>
<div><lb n="3482"/><p><span>ach an tan shuigh mé síos, gan suim i ngníomhartha an tsaoil,</span>
<lb n="3483"/><span>ar mhná smaoin mo chroí is thugas aghaidh mo bhéil.</span></p>
<lb n="3484"/>
<lb n="3485"/><p><span>Dá bhrí sin níor chóir dóibh a bheith liom i bhfuath,</span>
<lb n="3486"/><span>óir ní le droch-chroí ghrafas orthu aon stua,</span>
<lb n="3487"/><span>níor labhair mo theanga focal a' trácht ar a gcuid míghníomh,</span>
<lb n="3488"/><span>ach m'inchinn rin é cheapadh, is mo lámh do rin é scríobh.</span></p>
<lb n="3489"/>
<lb n="3490"/><p><span>Dá éamais sin níor thráchtas orthu uile,</span>
<lb n="3491"/><span>ach an méid bhí olc, do thugas thórsa an tuile,</span>
<lb n="3492"/><span>féachaidís féin do gach leataoibh thórsa,</span>
<lb n="3493"/><span>bé bean díobh na n-oireann an caipín tógadh.</span></p>
<lb n="3494"/>
<lb n="3495"/><p><span>Dá mbeadh mo lámhsa a' scríobh, is go scaoilfí an glas dem béal,</span>
<lb n="3496"/><span>trian gníomhartha drochmhná ní chuirfinn síos lem shaol,</span>
<lb n="3497"/><span>ach ó nár tharcaisníos aon ainnir chneasta, mhúinte,</span>
<lb n="3498"/><span>atá mo shúil ná beid i bhfearg liom ar son a ndúrtsa.</span></p>
<lb n="3499"/>
<lb n="3500"/><p><span>Níl ach leigheas dóibh i ngach ní do scríobhas,</span>
<lb n="3501"/><span>óir féadfaid na hoilc do sheachnadh chuireas síos,</span>
<lb n="3502"/><span>dá bhrí sin aitim a mbeannacht liom im ród,</span>
<lb n="3503"/><span>is beannacht gach n-aon do léas an leabharsa im dheoidh.</span></p>
<lb n="3504"/>
<lb n="3505"/><p><span>Guíodh mo chomhbhuíon ar mo shon chum Dé ghil,</span>
<lb n="3506"/><span>mé chur ar mo leas go ceart ar son mo shaothair,</span>
<lb n="3507"/><span>óir b'fhada an beartú do gharsún gan puinn d'fhoghlaim,</span>
<lb n="3508"/><span>é scríobh roimh aifreann, is tar éis, gach Domhnach.</span></p>
<lb n="3509"/>
<lb n="3510"/><p><span>Ach chum ná beinn gan cheilt i bhfad a' plé libh,</span>
<lb n="3511"/><span>tugaidh dom anois mo dhea-luacht saothair,</span>
<lb n="3512"/><span>is bé maith nó olc do-ghéabhad uaibh bhur nguí,</span>
<lb n="3513"/><span>dúbailt na comaoine céanna bheirim díbh.</span></p>
<lb n="3514"/>
<lb n="3515"/><p><span>Ó chaitheas mo réim shaoil gan suim i nDia,</span>
<lb n="3516"/><span>ach spairn is clébhréithre is gníomhartha an diabhail,</span>
<lb n="3517"/><span>aitim an té shaor len' fhuil dhaoir an chliar,</span>
<lb n="3518"/><span>go maithidh mo chlaonthréithe ar chaoilchuid pian.</span>
<lb n="3519"/></p>
</div>
<pb n="91"/>
<div><lb n="3520"/><p><span>Anois, a léitheoir, ó fhéachais trém leabhar agus go bhfeaca tú roinnt dem</span>
<lb n="3521"/><span>shaothar baoise, atá súil agam nach tú an t-aon do phréamhaigh ó threibh</span>
<lb n="3522"/><span>chinnte na bhfíorlochtóirí noch leagas agus tharcaisníos gus an nuimhir is lú</span>
<lb n="3523"/><span>gach uile obair gan chúis ar bith, ach chum leata ar chreidiúint a bpraseolais</span>
<lb n="3524"/><span>féin.  Ach is urasa don stíobhard ordú a dhéanamh agus gach locht d'fheicsin sa</span>
<lb n="3525"/><span>ghnó, ó ná bíonn a lámh féin ar an sás ná a cheann fé san obair; agus dá</span>
<lb n="3526"/><span>mbeadh, b'fhéidir, d'ainneoin a eolais, gurbh fhearr de oibrí an lochtaí ná an</span>
<lb n="3527"/><span>lochtathóir.  Gidh ea ná tuigse gur chugat féin do chaitheas an iarracht so.</span>
<lb n="3528"/><span>Ní hea go dearbh, ach atáim dá rá riot má tá aon ní bunoscionn ann mo</span>
<lb n="3529"/><span>leithscéal do ghabháil, óir is fiosach tú féin gur iomdha duine do ghrafadh as</span>
<lb n="3530"/><span>roimhscríbhinn go maith ná féadfadh aon duilleog amháin do ghrafadh as féin,</span>
<lb n="3531"/><span>agus ó b'é an leabhar so mo chéad rás, má ritheas bunoscionn féin dob fhéidir</span>
<lb n="3532"/><span>mé a mhúineadh.</span></p>
<lb n="3533"/>
<lb n="3534"/><p><span>Agus ó nach uiris obair is lú ná so <dá laghad í> do dhéanamh gan precedent,</span>
<lb n="3535"/><span>nó fós féachaint 'na dhiaidh chum miúndála, is deacair domhsa ná fuair de aga</span>
<lb n="3536"/><span>chum é seo do dhéanamh ach ar maidin, agus tar éis aifrinn gach Domhnach, é a</span>
<lb n="3537"/><span>chur sa bhfoirm míscéimheach so féin, agus dá mbeadh uain ná aimsir agam chum</span>
<lb n="3538"/><span>féachaint ar an ngnó do rinneas, ionas go bhfeicfinn gach locht, do ba fhéidir</span>
<lb n="3539"/><span>dom é a thabhairt chum compáis, i gcás gurbh fhearr do thaitneodh sé leat ná</span>
<lb n="3540"/><span>mar so.  Agus ó nach féadfainn, tré dheacracha an tsaoil, aon tamall den lá</span>
<lb n="3541"/><span>oibre do chaitheamh leis, agus go mbím tuirseach gach Domhnach, mo lámh ag</span>
<lb n="3542"/><span>imirt orm, an codladh am buaireamh, agus an píobaire am dhúiseacht, agus mo</span>
<lb n="3543"/><span>chomhaos óg ag glaoch orm chum gluaiseacht go nuig an súgradh, atá mo aigne</span>
<lb n="3544"/><span>buartha agus mo intinn mearathalach, ar chor nach féidir liom mo leithscéal do</span>
<lb n="3545"/><span>ghabháil leat mar ba cheart dom, ach atá mo mhuinín as mo léitheoir go</span>
<lb n="3546"/><span>nglacfaidh óm láimh é le hintinn agus le croí maith, óir is mé do sheirbhíseach</span>
<lb n="3547"/><span>díleas go bithbhuan, Dáibhí de Barra.</span></p>
<lb n="3548"/>
<lb n="3549"/><p>
<lb n="3550"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Corraghliocas na mBan

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Corraghliocas na mBan

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
