Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Sídh-Cheól I</title><author><name type="main">Pádruig Breathnach</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Deirdre D'Auria and Eilís Ní Mhearraí</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">L312</note>
                         <note type="L">2</note>
                         <note type="B">1924c</note>
                         <note type="C">Fil.</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>L312</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title>Sídh-Cheól I</title><author>Pádruig Breathnach</author><imprint><publisher>B.Á.C.: Brún agus Ó Nóláin Teor, 1924</publisher><date>1924c</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p/>
<lb n="0"/>
<lb n="1"/><p><span>1. An Gleanntán Araiglin Aoibhinn.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Mo shlán a chuirim óm chroidhe leat,</span>
<lb n="4"/><span>Abhaile thar tuinn le cóir</span>
<lb n="5"/><span>Go gleanntán Araiglin aoibhinn,</span>
<lb n="6"/><span>Mar a scaiptar an fíon 's an bheóir;</span>
<lb n="7"/><span>Budh bhinne liom glór na ngadhar ann</span>
<lb n="8"/><span>Gach maidean bhog aoibhinn cheóch,</span>
<lb n="9"/><span>Ná'n té úd a mhairbh na mílte</span>
<lb n="10"/><span>Le dartaibh a's draoidheacht a cheóil.</span>
<lb n="11"/></p>
</div>
<pb n="3"/>
<div><lb n="12"/><p><span>Is ann gheóbhthaidhe an tseisreach cheólmhar,</span>
<lb n="13"/><span>'S an t-oireamh go hóg 'n-a diaidh,</span>
<lb n="14"/><span>An láir bhreágh shiorraig go módhmhrach,</span>
<lb n="15"/><span>'S an macha breágh bó ghan bhriag.</span>
<lb n="16"/><span>An gort go bunabhuidhe eórna,</span>
<lb n="17"/><span>'S an chruithneacht dar ndóigh go fial,</span>
<lb n="18"/><span>'S an mhaighdean bhraighid-gheal óg ann,</span>
<lb n="19"/><span>Is Araiglin ghlórmhar thiar.</span></p>
<lb n="20"/>
<lb n="21"/><p><span>Is mó bean dealbh a's baintreach</span>
<lb n="22"/><span>Ag tarraint 'san oidhche it treó,</span>
<lb n="23"/><span>Go leór de bhacaig 's de dhaill ann,</span>
<lb n="24"/><span>A's tuille nár ríomhas fós;</span>
<lb n="25"/><span>Go dé mhaith dham bheith feasta dá ínsint,</span>
<lb n="26"/><span>Dá dtagadh na mílte á sórt</span>
<lb n="27"/><span>Go mbeadh fáilte Uí Cheallaigh gan aighneas,</span>
<lb n="28"/><span>In Araiglin aoibhinn dóibh.</span></p>
<lb n="29"/>
<lb n="30"/><p><span>Gheóbhthaidhe lachain a's creabhair ann</span>
<lb n="31"/><span>le leagadh gach am ar nóin,</span>
<lb n="32"/><span>Coinín gearra-chos reamhar ann,</span>
<lb n="33"/><span>A's scata dá chlann chun spóirt;</span>
<lb n="34"/><span>An traghan ag labhairt sa neanntóg,</span>
<lb n="35"/><span>'S an sionnach ag damhas ar móin</span>
<lb n="36"/><span>Cois an ghleanna gan amhras,</span>
<lb n="37"/><span>Mar ar mhinic sin greann a's spórt.</span></p>
<lb n="38"/>
<lb n="39"/><p><span>Is mó scotháinín bachallach craobhach</span>
<lb n="40"/><span>Ag teacht as do thaobh de ló</span>
<lb n="41"/><span>An pilibín míoc 's an naoscach,</span>
<lb n="42"/><span>'S an Londubh ag déanamh ceóil;</span>
<lb n="43"/><span>An chuach go binn ar ghéagaibh</span>
<lb n="44"/><span>Ag seinm le chéile ar nóin,</span>
<lb n="45"/><span>Fiadh na mbeanna ar saothar,</span>
<lb n="46"/><span>An eilit 's an laogh 'n-a deóidh.</span>
<lb n="47"/>
<pb n="4"/></p>
<lb n="48"/>
<lb n="49"/><p><span>2. Lorg na Caorach.</span></p>
<lb n="50"/>
<lb n="51"/><p><span>Níor fhágas-sa claidhe 'muigh, bun sgairte, ná díge,</span>
<lb n="52"/><span>Gan lorg dom chaoira le sealad;</span>
<lb n="53"/><span>Muisire 'n fhíoghr 'gus Clárach mór-thímpal,</span>
<lb n="54"/><span>Bhéal Átha na Groidhe 'gus Dúith Ealla;</span>
<lb n="55"/><span>Cois Mainge go díreach 'gus bun an Dá Chích,</span>
<lb n="56"/><span>thiar's mé 'lorg san oidhche cá stad fainn,</span>
<lb n="57"/><span>Amharc dem' chaoira ní fheaca ins an tslighe sin</span>
<lb n="58"/><span>Gur fhilleas arís ar an mbaile.</span>
<lb n="59"/></p>
</div>
<pb n="5"/>
<div><lb n="60"/><p><span>Nuair shiubhluigheas na tíortha a's ná feaca mo chaoira,</span>
<lb n="61"/><span>Do luigheas ar a caoine sa bhaile;</span>
<lb n="62"/><span>Dá fhaid bhí an oidhche ní chodlainn-se puinn dí,</span>
<lb n="63"/><span>Ach ag déanamh mo smuínte fé mhairg;</span>
<lb n="64"/><span>Gur casadh sa tslighe orm faraire aoilchnis</span>
<lb n="65"/><span>Do réidhtig mo shnaidhm a's mo cheasna,</span>
<lb n="66"/><span>Thug tuairisc go cruinn dom cá bhfaghainn-se mo chaoira</span>
<lb n="67"/><span>'S a huainín deas críonna 'n-a haici.</span></p>
<lb n="68"/>
<lb n="69"/><p><span>Nuair fuaras mo chaoira cois gleanna bhreágh ísil,</span>
<lb n="70"/><span>'S a húth bhí ag síor-shileadh bainne,</span>
<lb n="71"/><span>S í ag cogaint a círe le haiteas an bhaill sin</span>
<lb n="72"/><span>Do mhéaduigh mo chroidhe 'gus do neartuigh;</span>
<lb n="73"/><span>Ba shlamrach, cíortha, tiugh, aiteasach, síodmhar</span>
<lb n="74"/><span>A lomra ag tigheacht léi go talamh.</span>
<lb n="75"/><span>Do theastuigh óm' bmnaoi-se 'gcóir easnamh an bhríste</span>
<lb n="76"/><span>'S a healta gan tuínte 'e na brataibh.</span></p>
<lb n="77"/>
<lb n="78"/><p><span>An té chífeadh an cúigear gan snáith le cur úmpa</span>
<lb n="79"/><span>'S a máthair gan gúna ná fallaing,</span>
<lb n="80"/><span>Mé féinig am' scrúile bhocht chaithte sa chúinne</span>
<lb n="81"/><span>'S níor mhaith iad mo thriúr ná mo hata.</span>
<lb n="82"/><span>Má sheólais-se chugham-sa mo chaoirín thar triúchaibh</span>
<lb n="83"/><span>'S gur gheallas-sa lionn duit dá dheasgaibh,</span>
<lb n="84"/><span>Cia déarfadh ná tiubhrainn an canna faoi chubhar duit,</span>
<lb n="85"/><span>'S go mbíon maithe na dútha seal dealbh.</span></p>
<lb n="86"/>
<lb n="87"/><p><span>A bhráthair na síod-fhear nár ghnáthach bheith cinnte</span>
<lb n="88"/><span>'S go bhfeaca tú fír-bheag id' leanbh,</span>
<lb n="89"/><span>Ná cáin de dhruim dighe me le ráidhteachas daoine</span>
<lb n="90"/><span>'S béidh mo bheanacht ad' shlighe faid do mairfir;</span>
<lb n="91"/><span>Geallaim óm' chroidhe dhuit an canna do líonadh,</span>
<lb n="92"/><span>I dtigh tabhairne an fhiona má chastar</span>
<lb n="93"/><span>Caithfimíd oidhche ag glaodhach a's ag díogadh</span>
<lb n="94"/><span>'S is mise do dhíolfaidh ar maidin.</span>
<lb n="95"/></p>
</div>
<pb n="10"/>
<div><lb n="96"/><p><span>Bzzzzz1898c 19D</span>
<lb n="97"/><span>5. Thuas ag Leacain na Gréine.</span></p>
<lb n="98"/>
<lb n="99"/><p><span>Thuas ag Leacain na Gréine</span>
<lb n="100"/><span>'Seadh casadh mé féin ag buaint;</span>
<lb n="101"/><span>Ag síor-bhuaint choirce gan éifeacht</span>
<lb n="102"/><span>Do ceannuigheadh le saothair mhuar.</span>
<lb n="103"/><span>Bhí fir agus capaill ar saothar</span>
<lb n="104"/><span>D'á chaitheamh sa chré go luath</span>
<lb n="105"/><span>'S ní fhíllfadh sé sraith na mbocht féinig</span>
<lb n="106"/><span>Dá mbeadh sé gan glaodhach ach uair.</span></p>
<lb n="107"/>
<lb n="108"/><p><span>Nach muar an truagh an fear 'tá ag plé leis,</span>
<lb n="109"/><span>Ag cur leasuighthe 's aoil 'na dhrom;</span>
<lb n="110"/><span>Fréamhacha an aitinn dá réabadh,</span>
<lb n="111"/><span>A's gan dada aige féin dá thabhairt;</span>
<lb n="112"/><span>Ag cur clóbhair deirg a's ray-grass</span>
<lb n="113"/><span>D'á gcaitheamh 'na dhéidh sin ann,</span>
<lb n="114"/><span>'S ní chothóchadh sé seafaid ionlaogh dhó,</span>
<lb n="115"/><span>Seacht n-acra déag de'n ghleann.</span>
<lb n="116"/></p>
</div>
<pb n="11"/>
<div><lb n="117"/><p><span>Bímíd ag obair ar saothar</span>
<lb n="118"/><span>'S ní tairbheach é ár ngnú,</span>
<lb n="119"/><span>d'iarraidh cíosa d'fhreagairt gach féile</span>
<lb n="120"/><span>'S dar ndóich ní féidir dúinn.</span>
<lb n="121"/><span>Mar dá laighead d'á dtagann d'ár saothar</span>
<lb n="122"/><span>Baineann an game de an ceann,</span>
<lb n="123"/><span>Coiníní a's girrfhithe an tsléibhe 'muigh,</span>
<lb n="124"/><span>Gach maidin ag raobadh an gheamhair.</span></p>
<lb n="125"/>
<lb n="126"/><p><span>'Sé do mháighistir-se Tiarna na nDéiseach</span>
<lb n="127"/><span>'S ná glac-sa féinn aon bhuairt;</span>
<lb n="128"/><span>Dá bhfuigheadh sé focal ó'n Agent</span>
<lb n="129"/><span>Gheóbhthá leagant d'á réir go luath.</span>
<lb n="130"/><span>Níor bh'fhiú tuistiún an t-acra 'en tsaoghal é</span>
<lb n="131"/><span>Dá mbeithí d'á chré-chur buan;</span>
<lb n="132"/><span>M'r'each paiste dhe'n chladaigh bheith taobh leis,</span>
<lb n="133"/><span>Do chaithfeadh sé féin tabhairt suas.</span></p>
<lb n="134"/>
<lb n="135"/><p><span>Is é Dic Mhuiris an séimh-fhear</span>
<lb n="136"/><span>Go bhfuil carthanacht Dé 'na mheon,</span>
<lb n="137"/><span>Dá bhfaigheadh sé an talamh ar réasún</span>
<lb n="138"/><span>Ba thairbheach é sin dúinn.</span>
<lb n="139"/><span>Bheadh bochta an bhaile go léireach</span>
<lb n="140"/><span>Gach maidin d'á nglaodhach chun gnó;</span>
<lb n="141"/><span>Dhíolfadh sé an bille i gcionn lae leó</span>
<lb n="142"/><span>Agus d'fhanfadh sé féin 'dtí an bhFóghmhar.</span></p>
<lb n="143"/>
<lb n="144"/><p><span>Dá ngeóbhadh taisdealach bocht nó fear mála</span>
<lb n="145"/><span>Bheadh fairthe 'gus fáilte roimhe;</span>
<lb n="146"/><span>Gheóbhadh sé iostas go lá ann</span>
<lb n="147"/><span>Agus fairsinge ar chlár le roinnt;</span>
<lb n="148"/><span>d'aireóchadh sé an Paidrín Páirteach</span>
<lb n="149"/><span>D'á spreagadh ag an sáir-fhear ghroidhe;</span>
<lb n="150"/><span>Agus Rí na bhflaitheas már ghárda air</span>
<lb n="151"/><span>Chun seasaimh d'á cháirdi' aríst.</span>
<lb n="152"/></p>
</div>
<pb n="12"/>
<div><lb n="153"/><p><span>6. DIC MHUIRIS AGUS A PHÁIRC.</span></p>
<lb n="154"/>
<lb n="155"/><p><span>Is mór an náire thugais dam</span>
<lb n="156"/><span>Ins gach cuideachtain dá rabhais ad' shuidhe.</span>
<lb n="157"/><span>Dá rádh ná fásadh simide</span>
<lb n="158"/><span>Trém' mhullaighthibh dá fheabhas é an síol</span>
<lb n="159"/><span>'S nuair bhí mé treibhthe fuirsighthe,</span>
<lb n="160"/><span>'S mé briste as mo bháintín lom,</span>
<lb n="161"/><span>Ná raibh an gráinne foluighthe</span>
<lb n="162"/><span>'S gur phiocadar na héin mo dhrom.</span>
<lb n="163"/></p>
</div>
<pb n="13"/>
<div><lb n="164"/><p><span>Dic Mhuiris.</span></p>
<lb n="165"/>
<lb n="166"/><p><span>Gortadh léir ad' mhullaighthibh!</span>
<lb n="167"/><span>'S is córa dhúinn tú cháineadh arís</span>
<lb n="168"/><span>An dá mhála órna tugadh duit,</span>
<lb n="169"/><span>d'oirfeadh dhúinn chun conganta bídh;</span>
<lb n="170"/><span>Gan trácht ar phádh na meithile</span>
<lb n="171"/><span>Do creanadh leat chun do chur i gcrích;</span>
<lb n="172"/><span>'S is fada an cáirde tugadh duit</span>
<lb n="173"/><span>Ó cuireadh tú go l'fhéil Michíl.</span></p>
<lb n="174"/>
<lb n="175"/><p><span>An Pháirc.</span></p>
<lb n="176"/>
<lb n="177"/><p><span>Má thugais cáirde fada dhom</span>
<lb n="178"/><span>Chun a thairbhe dh'fhagháil do bhís;</span>
<lb n="179"/><span>É thabhairt 'dir bhun a's barra dhuit,</span>
<lb n="180"/><span>'S nár dheacair duit me cháineadh arís?</span>
<lb n="181"/><span>An tuighe chun aoiligh ceaptha,</span>
<lb n="182"/><span>'S chun margaidh lem' ghráinne síl,</span>
<lb n="183"/><span>S tar éis a dhíol go tapa dhuit,</span>
<lb n="184"/><span>'S iad masla gheibhim a's trácht ar chíos.</span></p>
<lb n="185"/>
<lb n="186"/><p><span>Dic Mhuiris.</span></p>
<lb n="187"/>
<lb n="188"/><p><span>Nuair a théidhim-se féinn do'n mhargadh</span>
<lb n="189"/><span>Bím eaglach ná fuigheadh thú dhíol,</span>
<lb n="190"/><span>Go mbeidh an dútha ag magadh fúm</span>
<lb n="191"/><span>I dtaobh seasaimh leat ar sráid an Ríogh;</span>
<lb n="192"/><span>Nuair thiocfadh fear na breatha suas</span>
<lb n="193"/><span>'S a lapa aige am' bmála thíos;</span>
<lb n="194"/><span>"Tabhair an áit go maidin dí</span>
<lb n="195"/><span>Agus seasaimh léi Dia Máirt arís."</span>
<lb n="196"/></p>
</div>
<pb n="14"/>
<div><lb n="197"/><p><span>An Pháirc.</span></p>
<lb n="198"/>
<lb n="199"/><p><span>Anois céad slán chun Muiris bhoicht</span>
<lb n="200"/><span>'Sé thuigeadh dhomh-sa go rabhas go lom;</span>
<lb n="201"/><span>Thabhradh aol ó Ghleann Luice chugham</span>
<lb n="202"/><span>Agus leigeadh dhom an féar do thabhairt;</span>
<lb n="203"/><span>Thabhradh a's a thuille dhom,</span>
<lb n="204"/><span>Mar thigeadh sé go dtí mé i n-am,</span>
<lb n="205"/><span>Agus thabhradh saosún chuige dhom</span>
<lb n="206"/><span>Go dtiocfadh liom do dhéanadh an gheamhair,</span></p>
<lb n="207"/>
<lb n="208"/><p><span>Dic Mhuiris.</span></p>
<lb n="209"/>
<lb n="210"/><p><span>Gorta léir ad' mhulluighthaibh!</span>
<lb n="211"/><span>Ba chuma dhúinn i dtaobh do gheamhair,</span>
<lb n="212"/><span>Mar nuair fháisgeadh meitheal ort</span>
<lb n="213"/><span>Is liobarsach do bhíodh do cheann;</span>
<lb n="214"/><span>Thugamar aol ó'n Luice chughat</span>
<lb n="215"/><span>A's triosgar a bhíodh méith ó'n dtonn,</span>
<lb n="216"/><span>Agus tar éis gach nidh d'á rinneadh duit</span>
<lb n="217"/><span>Ba chuma dhúinn mar prey do chobhail.</span></p>
<lb n="218"/>
<lb n="219"/><p>
<lb n="220"/><span>Bzzzzz1909c 19</span>
<lb n="221"/><span>7.  Beannacht 's Buadh Dé.</span></p>
<lb n="222"/>
<lb n="223"/><p><span>Beannacht's buadh Dé go buan éachtach a ghuidhim leat,</span>
<lb n="224"/><span>A Éamoinn a chroidhe ghil le híntinn a b'fhearr;</span>
<lb n="225"/><span>Do sheasaimh oifig Dé de laethibh a's oidhche,</span>
<lb n="226"/><span>Ag</span></p>
</div>
<pb n="15"/>
<div><lb n="227"/><p><span>Éagchur na mbruighnta's ag díbirt an áir.</span>
<lb n="228"/><span>'Sa Sgibirín tar héis is daolmhar na daoine,</span>
<lb n="229"/><span>I bp'róiste Thulaighe aosta 's do'n réim sin go Craoiach glais,</span>
<lb n="230"/><span>Ag sileadh tuile géar-shrotha déara gan dísceadh</span>
<lb n="231"/><span>Le léan bheith ad' dhíbirt ó'n dtír seo go bráth.</span></p>
<lb n="232"/>
<lb n="233"/><p><span>Síothcháin chóir a ghnéadh sé gan aon dlighthe bínse,</span>
<lb n="234"/><span>Mar Jacob a mhínig coímhtheas drithár;</span>
<lb n="235"/><span>I dtabhairní do théigheadh sé go déidhneach á ndíbirt</span>
<lb n="236"/><span>Shar a dtéighdís i líontaibh na dighe chun a námhad.</span>
<lb n="237"/><span>Fiadhnais trí n-a thréithibh go bhfuil réim aige ó'n Rí úd</span>
<lb n="238"/><span>d'fhuiling É do chéasadh ar an ngéar-chrois Dé hAoine;</span>
<lb n="239"/><span>A mharcaigh leabhair léigheanta, is féidir liom ínsint</span>
<lb n="240"/><span>Nach faobhar atá 'ot dhíbirt ná díbhfeirg námhad.</span></p>
<lb n="241"/>
<lb n="242"/><p><span>Leath a mhaith ní féidir le haon fhile dh'ínsint,</span>
<lb n="243"/><span>Acht buidhchas le hÍosa nár críochnadh an lá;</span>
<lb n="244"/><span>Anois 'n-a pharóiste féin is dé buidheach beidh na daoine,</span>
<lb n="245"/><span>Mar an Paorach go n-ínstear a ghníortha 's a cháil.</span>
<lb n="246"/><span>Go mairir suas an céad gan éisling dá dhruim sin</span>
<lb n="247"/><span>Nuair a chuirfe an Tiarna glaodhach ort, go ndéana Sé slighe dhuit</span>
<lb n="248"/><span>Imeasg na bhfáigí naomhtha gan chlaon d'imthigh díreach</span>
<lb n="249"/><span>Mar aon leis na naoimh seo 'n-a suidhe ar a dheas láimh.</span>
<lb n="250"/></p>
</div>
<pb n="16"/>
<div><lb n="251"/><p><span>Bzzzzz1798c 18D</span>
<lb n="252"/><span>UzzzzzAnaithnid</span>
<lb n="253"/><span>8. Maidin Aoibhinn tSamhraidh.</span></p>
<lb n="254"/>
<lb n="255"/><p><span>Ar maidin aoibhinn tsamhraidh</span>
<lb n="256"/><span>le huair an lae.</span>
<lb n="257"/><span>Cois abhann mín na Daraithe</span>
<lb n="258"/><span>Do ghluaiseas féin</span>
<lb n="259"/><span>Gur dhearcas ríogan mhascalach,</span>
<lb n="260"/><span>Ba lasmhar líonmhar leanbhach</span>
<lb n="261"/><span>Le'r dalladh m'íntleacht marbhtha</span>
<lb n="262"/><span>Go fuar lag faon.</span></p>
<lb n="263"/>
<lb n="264"/><p><span>Ba chas, ba chíortha camarsach</span>
<lb n="265"/><span>Anuas ag téacht,</span>
<lb n="266"/><span>Go sleamhain slíom a carn-fholt</span>
<lb n="267"/><span>Ag scuabadh an fhéir;</span>
<lb n="268"/><span>Ba ghlas, ba righin a reamhar-ruisc</span>
<lb n="269"/><span>Ba bhlasda binn a labhartha</span>
<lb n="270"/><span>'S ba gheal a píp mar eala ar shruth,</span>
<lb n="271"/><span>'S a gruadh mar chaor.</span>
<lb n="272"/></p>
</div>
<pb n="17"/>
<div><lb n="273"/><p><span>Nuair dhearcas í do phreabas-sa</span>
<lb n="274"/><span>Le huamhan cléibh,</span>
<lb n="275"/><span>Dá mheas gur sídh-bhean mheabhalach</span>
<lb n="276"/><span>Do ghluais i gcéin;</span>
<lb n="277"/><span>d'fheasruigheas go tapaidh di,</span>
<lb n="278"/><span>Cá treabh, cá tír, cá talamh dhi.</span>
<lb n="279"/><span>Nó ar bh'fheas gur bh'í chuir ana bhroid</span>
<lb n="280"/><span>Ar chualacht Ghaedheal.</span></p>
<lb n="281"/>
<lb n="282"/><p><span>Nó an bhean san Traoi le'r cailleadh thoir</span>
<lb n="283"/><span>Na sluaighte laoch;</span>
<lb n="284"/><span>Nó an bhean thar tuinn do leanadh</span>
<lb n="285"/><span>Le mac uaibhreach Néill;</span>
<lb n="286"/><span>Nó an bhean thug Naois thar caise leis</span>
<lb n="287"/><span>Go teagh na Craoibhe, is meabhair liom,</span>
<lb n="288"/><span>Le'r basgadh Buidhean na hEamhna,</span>
<lb n="289"/><span>'S an t-uasal féin?</span></p>
<lb n="290"/>
<lb n="291"/><p><span>Is blasda, binn, tais d'fheargair dam</span>
<lb n="292"/><span>Gan luadhchan bréag,</span>
<lb n="293"/><span>An ainnir mhíonla mhaiseamhail</span>
<lb n="294"/><span>Do b'uaisle scéimh;</span>
<lb n="295"/><span>"Ní neach de'n bhuidhin sin chanais mé,</span>
<lb n="296"/><span>Le greadadh grinn a's taithnimh dham,</span>
<lb n="297"/><span>is mé bean Mhic Chuill na flatha-churaidh</span>
<lb n="298"/><span>Do thuairgneadh tréin.</span></p>
<lb n="299"/>
<lb n="300"/><p><span>Is fear a scribhinn seanchais</span>
<lb n="301"/><span>Gur mhuar mo réim,</span>
<lb n="302"/><span>I gceannas críoch 'gus cathrach,</span>
<lb n="303"/><span>Le cruadhas na laoch;</span>
<lb n="304"/><span>Gur las thar tuinn na Sasanaigh</span>
<lb n="305"/><span>Thug cnead am' chroidhe agus atuirse,</span>
<lb n="306"/><span>Le scamal daoirse cheapadar</span>
<lb n="307"/><span>Gan fuasgladh ar Ghaedhil."</span>
<lb n="308"/></p>
</div>
<pb n="18"/>
<div><lb n="309"/><p><span>"A shearc mo chroidhe agus m'anma</span>
<lb n="310"/><span>Gan chruadhas gan chlaon,</span>
<lb n="311"/><span>Suidh sealad síos am' aice-se</span>
<lb n="312"/><span>Agus tubhair dom sgéal;</span>
<lb n="313"/><span>An scapfar choidhche ár n-ana-bhroid,</span>
<lb n="314"/><span>Nó an leagfar poímp na Sasanach</span>
<lb n="315"/><span>Le'r lasadh teinte treathanacha</span>
<lb n="316"/><span>Ar ghruaidhnibh tréan?</span></p>
<lb n="317"/>
<lb n="318"/><p><span>"Tá sgathfa ag tíocht thar farige</span>
<lb n="319"/><span>Go cuantaibh Chéin,</span>
<lb n="320"/><span>Is fairsing, líonmhar cathana</span>
<lb n="321"/><span>Gan truaigh do'n tréan;</span>
<lb n="322"/><span>Beidh teasgadh cinn a's creacadh chnuic</span>
<lb n="323"/><span>Ar feadh na Ríoghachta ar Galla-phuic,</span>
<lb n="324"/><span>Go leagfaidh síos a n-airm</span>
<lb n="325"/><span>Is sin buaidh le Gaedhil.</span></p>
<lb n="326"/>
<lb n="327"/><p><span>Bzzzzz1924 19</span>
<lb n="328"/><span>UzzzzzÓn chaint bheo sa Mhumhain</span>
<lb n="329"/><span>9. Tá 'n-a lá.</span></p>
<lb n="330"/>
<lb n="331"/><p><span>Chodlas féin i dtigh aréir,</span>
<lb n="332"/><span>Is tuirseach tréith do bhí mo chuisle</span>
<lb n="333"/><span>'Sé comhrádh béil bhí 'cu go léir</span>
<lb n="334"/><span>Ach m'inghíon féin 's a boc ar buile.</span>
<lb n="335"/></p>
</div>
<pb n="19"/>
<div><lb n="336"/><p><span>Tá 'n-a lá, Ní'l 'n-a lá,</span>
<lb n="337"/><span>Tá 'n-a lá 'gus ní'l 'n-a mhaidin,</span>
<lb n="338"/><span>Tá 'n-a lá ní'l 'n-a lá,</span>
<lb n="339"/><span>Ach solus árd atá sa ghealaigh.</span></p>
<lb n="340"/>
<lb n="341"/><p><span>"Éir' at' shuidhe a fhir an tighe,</span>
<lb n="342"/><span>Cuir do bhríste 'mat go tapaidh,</span>
<lb n="343"/><span>Coinnigh suas cuideachta shuairc</span>
<lb n="344"/><span>Do'n chroidhe mhaith mhuar go dtiocfa an mhaidean."</span></p>
<lb n="345"/>
<lb n="346"/><p><span>"N'éireó'd am' shuidhe," ar fear an tighe,</span>
<lb n="347"/><span>"'s ní chuirfead bríste 'mum ná hata,</span>
<lb n="348"/><span>'S blas ná braoin dem' chuid-se dighe,</span>
<lb n="349"/><span>Ná raghaidh ad' chroidhe go dtiocfa an mhaidean."</span></p>
<lb n="350"/>
<lb n="351"/><p><span>"Tá do bharaille ar a cheann,</span>
<lb n="352"/><span>'S ní fheicim ann ach dríodar deasga,</span>
<lb n="353"/><span>Tá mo ghiní ar an mbórd</span>
<lb n="354"/><span>A's bím ag ól go dtiocfa an mhaidean."</span>
<lb n="355"/></p>
</div>
<pb n="22"/>
<div><lb n="356"/><p><span>Bzzzzz1901 19</span>
<lb n="357"/><span>11. Mná Mhín na Sróna.</span></p>
<lb n="358"/>
<lb n="359"/><p><span>A Shéamais, is náir liom mar d'áthruigh tú an nós sin,</span>
<lb n="360"/><span>A theacht le do ghárda fríd lár Mhín na Sróna;</span>
<lb n="361"/><span>Mar dá dtigtheá, mar budh ghnáth leat, 's do chána in do dhórn leat,</span>
<lb n="362"/><span>Bhéadh airigead bán leat, a's páipéar, a's ór buidhe.</span>
<lb n="363"/></p>
</div>
<pb n="23"/>
<div><lb n="364"/><p><span>Ó chruinnigh tú gárda gan grásta gan tróc're,</span>
<lb n="365"/><span>Spailpíní Gallda ag árdú' ár gcuid bó leó,</span>
<lb n="366"/><span>Ach míle altu' dho'n Áirdrigh a cheángluigheas na dóirle,</span>
<lb n="367"/><span>mar gheóbha sibh bhur bpáidhe ó mhná Mhín na Sróna.</span></p>
<lb n="368"/>
<lb n="369"/><p><span>Is clú mór san áit seo mná Mhín na Sróna.</span>
<lb n="370"/><span>'Siad ná leigfeadh a gcuid áirnéis le báillí ná tóraí;</span>
<lb n="371"/><span>Is bean acu b'fheárr liom dá bhfághainn i dtúis m'óige;</span>
<lb n="372"/><span>'S nár mhaith an cul báire i n-am gábhaidh agus gleo í.</span></p>
<lb n="373"/>
<lb n="374"/><p><span>'S a bhuachaillí bána, má's áil libh se pósadh</span>
<lb n="375"/><span>Gabhaidh dh'ionnsuidhe ar Niall Mághnuis, 's é dhéanfas díbh eólus,</span>
<lb n="376"/><span>Gheobha sé dhíbh mná maithe agus teánntaidhe de'n ór leó.</span>
<lb n="377"/><span>'S nár mhaith ag bhúr láimh iad lá Márta agus Foghmhair.</span></p>
<lb n="378"/>
<lb n="379"/><p><span>'S má théidheann sibh 'un na sráide 's búr láimh i nbhúr bpóca,</span>
<lb n="380"/><span>Ag feitheamh goidé an stáidbhean ar bh'áil libh bheith ag ól léi,</span>
<lb n="381"/><span>Ná tógaídh bábóg bheag áluinn neamhfhoghainteach</span>
<lb n="382"/><span>Bíodh cailín breágh sámh libh as lár Mhín na Sróna.</span>
<lb n="383"/></p>
</div>
<pb n="24"/>
<div><lb n="384"/><p><span>Bzzzzz1924 19</span>
<lb n="385"/><span>UzzzzzÓn chaint bheo sa Mhumhain</span>
<lb n="386"/><span>12. Bean na gCearc.</span></p>
<lb n="387"/>
<lb n="388"/><p><span>Greadadh ort a's cás a fhiolair an fháin</span>
<lb n="389"/><span>Mille gach lá agus léan ort,</span>
<lb n="390"/><span>A's nár thugais-se d'ál leat amach as an Márta,</span>
<lb n="391"/><span>A's ná raibh ort, mar bhláth, iad aodhaireacht,</span>
<lb n="392"/><span>Do rug uaim na cearca do b'fhearr ar an mbaile,</span>
<lb n="393"/><span>Do choinneadh go seascair mé féinig,</span>
<lb n="394"/><span>A's go mbíodh agam tarrang ar an mbiadh b'fheárr sa chathair,</span>
<lb n="395"/><span>Agus hucstaoraí dhom stracadh óna chéile.</span>
<lb n="396"/></p>
</div>
<pb n="25"/>
<div><lb n="397"/><p><span>Thug Siobhán Eoin dam sabhran óir</span>
<lb n="398"/><span>Agus cuireadh chun óil dá dtéidhinn léi,</span>
<lb n="399"/><span>A's ceathramha caoir-fheolach um Nodlaig mar nódhacht,</span>
<lb n="400"/><span>Agus gé chun í róstadh ar ghéar-bhior;</span>
<lb n="401"/><span>Thug Siobhán an Tuinne dham císte breágh milis</span>
<lb n="402"/><span>Bhí siúicre 'á fhuineadh 'gus tréicil,</span>
<lb n="403"/><span>Tae leis 'á fiuchaidh 'gus ím úr 'n-a phrintibh;</span>
<lb n="404"/><span>Bhí dóithin an bhreithimh de bhéile ann.</span></p>
<lb n="405"/>
<lb n="406"/><p><span>Thug bean Thaidhg Uí Coíll ó Charcaig aníos</span>
<lb n="407"/><span>Seál do chuaidh thrí agus raol dam,</span>
<lb n="408"/><span>Agus hainciorsúir síoda 'gcóir fothana mo chinn,</span>
<lb n="409"/><span>Dá dtugainn na huibhe go léir dí;</span>
<lb n="410"/><span>An píosa breágh leathan aníos as an sathach,</span>
<lb n="411"/><span>Go gcuirinn é ag sgreadaigh ar stéicpean,</span>
<lb n="412"/><span>A's nuair gheibhdís an bolaithe thíos tigh an tsagairt</span>
<lb n="413"/><span>Do chnuasuigheadh na bacaigh go léir chughainn.</span></p>
<lb n="414"/>
<lb n="415"/><p><span>A's go mbeiridh an lá orm nuair fhágfad an áit seo</span>
<lb n="416"/><span>Tá an tigh seo ró-árd ar phléist ann,</span>
<lb n="417"/><span>Ní'l claidhe leis ná fál do dhéanfadh aon scáth,</span>
<lb n="418"/><span>Ach an fhiolar ag gáir 's ag éigheamh ann;</span>
<lb n="419"/><span>Déanfar mé bhrise, 'gus tógfar mé 'em bhonnaibh,</span>
<lb n="420"/><span>A's imtheocha mé singil gan éadach,</span>
<lb n="421"/><span>Anois ó tá an Inid ann, pósfad má's mithid,</span>
<lb n="422"/><span>Maireadh mo dhuine nó éagadh.</span>
<lb n="423"/></p>
</div>
<pb n="26"/>
<div><lb n="424"/><p><span>Bzzzzz1901c 19</span>
<lb n="425"/><span>UzzzzzÓn chaint bheo sa Mhumhain</span></p>
<lb n="426"/>
<lb n="427"/><p><span>13.  Raghad-sa ar Aonach.</span>
<lb n="428"/><span>Ó, raghad-sa ar an aonach amáireach</span>
<lb n="429"/><span>mar órduigh Mac Dé gan ghnó</span>
<lb n="430"/><span>Mo chapail ní molfar chun léimrigh</span>
<lb n="431"/><span>Ní cloisfar ná géim mo bhó.</span>
<lb n="432"/><span>Mo chaora ní cloisfar a méileadh.</span>
<lb n="433"/><span>'S ní heagal dom gaoth an fhoghmhair,</span>
<lb n="434"/><span>Ach ólfad mo sgilling lá aonaigh</span>
<lb n="435"/><span>Chomh sultmhar le héinne dem' shórd.</span>
<lb n="436"/></p>
</div>
<pb n="27"/>
<div><lb n="437"/><p><span>A Mháire, a mhúirnín bhéasaigh</span>
<lb n="438"/><span>Cogar a's éaluigh liúm,</span>
<lb n="439"/><span>I ngleanntán choille 'nár n-aonar</span>
<lb n="440"/><span>Nó sealad fá ghéig na gcrann.</span>
<lb n="441"/><span>Do phósfainn a gan fhios do'n tsaoghal</span>
<lb n="442"/><span>A's do'n tSagart dá mb'fhéidir liúm</span>
<lb n="443"/><span>'S mara bhfuigheam cead ceangailte i n-Éirinn</span>
<lb n="444"/><span>Go mbogfam araon anonn.</span></p>
<lb n="445"/>
<lb n="446"/><p><span>Bliadhain sa taca so phósas</span>
<lb n="447"/><span>A's is sia liom lá ná bliadhain,</span>
<lb n="448"/><span>I mbotháinín deataigh béil bhóthair</span>
<lb n="449"/><span>Ba mheasa dá shórd a bhí riamh.</span>
<lb n="450"/><span>Níor fhan dúil i n-imirt ná 'n ól agam,</span>
<lb n="451"/><span>Ná i gcuala de cheól le bliadhain,</span>
<lb n="452"/><span>'Sé mo chreach chruaidh nár síneadh mé i gcomhrainn</span>
<lb n="453"/><span>Sul ar gheallas-sa pósadh riamh.</span></p>
<lb n="454"/>
<lb n="455"/><p/>
</div>
<pb n="34"/>
<div><lb n="456"/><p><span>Bzzzzz1924 19</span>
<lb n="457"/><span>UzzzzzÓn chaint bheo sa Mhumhain</span>
<lb n="458"/><span>17.  An Madradh.</span>
<lb n="459"/><span>Is dúbhach mé le sealad 's is déarach</span>
<lb n="460"/><span>Faoi atuirse ag éigheam 's ag caoi,</span>
<lb n="461"/><span>Ó fuaras mo mhadra traochta,</span>
<lb n="462"/><span>Cois sgairte gan mhéam 'n-a chroidhe;</span>
<lb n="463"/><span>Do bhuaileas mo bhasa 's do bhéiceas</span>
<lb n="464"/><span>Nuair chonnac-sa é faon mar bhí,</span>
<lb n="465"/><span>É sínte lag marbh sa bhféar ghlas,</span>
<lb n="466"/><span>Go treasgartha tréith 'n-a luighe.</span></p>
<lb n="467"/>
<lb n="468"/><p><span>Gan iongnadh is trúig dam chun éaga,</span>
<lb n="469"/><span>Bheith i n-easnamh mo Major groidhe</span>
<lb n="470"/><span>Do dheineadh dam tiúsgal le héirim</span>
<lb n="471"/><span>Go tuigseanach béasach cruínn;</span>
<lb n="472"/><span>Do choinnigheadh sé an sionnach óm' ghéana;</span>
<lb n="473"/><span>Ní leogfadh na céise 'on choill;</span>
<lb n="474"/><span>Do dheineadh sé an leanbh a bhréagadh</span>
<lb n="475"/><span>Dá bhfeicfeadh sé léan ag sníomh.</span>
<lb n="476"/></p>
</div>
<pb n="35"/>
<div><lb n="477"/><p><span>Insa tsamhradh nuair chuirinn 'sa réidh suas</span>
<lb n="478"/><span>Na ba seasga ar féar, is fíor</span>
<lb n="479"/><span>Nár chall dam go Samhain dul á bhféachaint</span>
<lb n="480"/><span>An fhaid mhair agam Major groidhe;</span>
<lb n="481"/><span>Mar théidheadh sé go minic á n-aodhaireacht</span>
<lb n="482"/><span>Gan leisge roimh ghaoth ná shíon;</span>
<lb n="483"/><span>B'é choinnigheadh iad i bhfothain a chéile</span>
<lb n="484"/><span>Dá mbeidís ó'n bpéist ag guidheal.</span></p>
<lb n="485"/>
<lb n="486"/><p><span>Is Luthmhar gach maidean a théidheadh sé</span>
<lb n="487"/><span>Thar gheata an demesne sa choíll,</span>
<lb n="488"/><span>A's thugadh chugham girraithe a's méith-bhruic</span>
<lb n="489"/><span>A dheineadh dam féin an cíos;</span>
<lb n="490"/><span>Thugadh sé an creabhar as an bhféith leis,</span>
<lb n="491"/><span>An bradán go héasga ó'n línn;</span>
<lb n="492"/><span>A's do stolfadh sé an báille as a chéile</span>
<lb n="493"/><span>Dá dtigfeadh sé i ngaor dom' thigheas.</span></p>
<lb n="494"/>
<lb n="495"/><p><span>Do bhuaidh sé ar chonaibh na hÉireann</span>
<lb n="496"/><span>Lá an chruinnighthe ar thaobh Chluain Caoin;</span>
<lb n="497"/><span>Agus thóg sé an cupa ar Shéasar</span>
<lb n="498"/><span>An madra thréig Jack Buidhe;</span>
<lb n="499"/><span>Do bhuaidh sé i nDuthalla ar Chéaró,</span>
<lb n="500"/><span>Agus thug uaidh an chraobh gan mhoill;</span>
<lb n="501"/><span>Agus bhuaidh sé i mBéal Áth' an Ghaorthaidh</span>
<lb n="502"/><span>An dá shabhran déag ar Chraoit.</span></p>
<lb n="503"/>
<lb n="504"/><p><span>Ní le hamhgar ná amhracht a traochadh</span>
<lb n="505"/><span>Mo mhadra tréith gan bhrígh,</span>
<lb n="506"/><span>Mar ba theann gheibheadh gach am proinne a bhéile</span>
<lb n="507"/><span>Go ceannsa ar mhéis óm bmnaoi;</span>
<lb n="508"/><span>Ach an clamhaire beag cancarach aodhaireann</span>
<lb n="509"/><span>Do leambart an géim sa chóill</span>
<lb n="510"/><span>A raid é go sanntach le piléaraibh</span>
<lb n="511"/><span>Agus chuir iad, mo léan! 'n a chroidhe.</span>
<lb n="512"/></p>
</div>
<pb n="42"/>
<div><lb n="513"/><p><span>Bzzzzz1915c 19</span>
<lb n="514"/><span>UzzzzzÓn chaint bheo sa Mhumhain</span>
<lb n="515"/><span>21. Cois Tuinne.</span>
<lb n="516"/><span>Cois tuinne 's mé 'siubhal go luthmhar pras.</span>
<lb n="517"/><span>Do dhearcas-sa chugham an chúilfhionn tais.</span>
<lb n="518"/><span>Do dhruideas go dlúith lem' rún isteach.</span>
<lb n="519"/><span>'Sé labhair sí liúm nár bh'fiú liom stad.</span></p>
<lb n="520"/>
<lb n="521"/><p><span>Eisean.</span>
<lb n="522"/><span>"Ambasa, a rúin, dob' fhiú liom stad,</span>
<lb n="523"/><span>'S gur chuireas mo dhúil ad' ghnúis bheag dheas.</span>
<lb n="524"/><span>Muna dtigir-se liúm 's a thabhairt dom searc,</span>
<lb n="525"/><span>Cuirfear 'san úir mé ded' chumha gan stad."</span></p>
<lb n="526"/>
<lb n="527"/><p><span>Ise.</span>
<lb n="528"/><span>"Ní mheasaim ded' shórt ach dóithin mhaith,</span>
<lb n="529"/><span>'S ní hobair duit fós bheith 'stró liom seal,</span>
<lb n="530"/><span>'S go raibh agam óigfhear córach ceart,</span>
<lb n="531"/><span>'S ná feadar nach beó dom' stór ag teacht."</span>
<lb n="532"/></p>
</div>
<pb n="43"/>
<div><lb n="533"/><p><span>Eisean.</span>
<lb n="534"/><span>"Cár imthigh sé uait, a shuairc-bhean dheas,</span>
<lb n="535"/><span>Go ndruideann a' chumha chomh dlúith sin leat,</span>
<lb n="536"/><span>Nó an misde leat cúntas do thabhairt 'na bheart,</span>
<lb n="537"/><span>Nó ar imthigh sé anúnn uait, a chúilfhionn deas?"</span></p>
<lb n="538"/>
<lb n="539"/><p><span>Ise.</span>
<lb n="540"/><span>"Ní misde liom cúntas a thabhairt 'na bheart,</span>
<lb n="541"/><span>Gur imthigh sé anúnn 's gur chúis fá ndear.</span>
<lb n="542"/><span>Bhí a chroidhe siúd bog úr a's a chlú ró-mhaith,</span>
<lb n="543"/><span>'S go bhfágfainn ag trúip a thabhairt amach.</span></p>
<lb n="544"/>
<lb n="545"/><p><span>Eisean.</span>
<lb n="546"/><span>"Sguir feasda ded' chumha, a chúilfhionn óg;</span>
<lb n="547"/><span>Ná fliuch-sa do shúil le cumha níos mó.</span>
<lb n="548"/><span>Do ceangladh liúm tú 'gus tú go hóg</span>
<lb n="549"/><span>'S tar mnáibh na Mumhan is tú mo stór."</span>
<lb n="550"/></p>
</div>
<pb n="56"/>
<div><lb n="551"/><p><span>Bzzzzz1902 19</span>
<lb n="552"/><span>UzzzzzAnaithnid</span>
<lb n="553"/><span>27. Caoine Chormaic Uí Rioghbhardáin d'á mhac.</span></p>
<lb n="554"/>
<lb n="555"/><p><span>Mo shlán lem' leanbh a fuair gairm ó Rígh na gcómhacht,</span>
<lb n="556"/><span>Mo shlán lem' leanbh 'bhí maitheasach lán de spórt,</span>
<lb n="557"/><span>Mo shlán lem' leanbh bog taithneamhach áluinn snó,</span>
<lb n="558"/><span>Agus guidhim dó flaithis mar leabaidh go brách gan smól.</span></p>
<lb n="559"/>
<lb n="560"/><p><span>Gan smól, gan ceó, gan brón, gan pian,</span>
<lb n="561"/><span>Go raibh t'anam-sa, a stór, i gcór na n-aingeal dá riar',</span>
<lb n="562"/><span>Gach maidean a's neóin le dóchas aithchim go dian</span>
<lb n="563"/><span>Ar Athair na gcomhacht mo leomhan-sa 'ghlacadh le mian.</span>
<lb n="564"/></p>
</div>
<pb n="57"/>
<div><lb n="565"/><p><span>is doilbh liom tú a Chormaic Óig insa chill,</span>
<lb n="566"/><span>Mo ghas bhrollaigh geal glan-osguilte ad' mheon 's ad' chroidhe</span>
<lb n="567"/><span>Is osna liom glaodhach obann ort a stór mo thaoibh',</span>
<lb n="568"/><span>Agus dar Gobnait níor bh'fhollus dam do shórt sa tír.</span></p>
<lb n="569"/>
<lb n="570"/><p><span>Mo bhrón trom, mo stór-chroidhe a leagadh go faon,</span>
<lb n="571"/><span>Róstaí ná ceól-sidhe ní bhreabfadh mé féin,</span>
<lb n="572"/><span>Ó mheónuighis do lóistín do ghlac' ó Mhac Dé,</span>
<lb n="573"/><span>Guidhim sógach síor ad' nódh-thigheas atá i bhflaitheas na naomh.</span></p>
<lb n="574"/>
<lb n="575"/><p><span>Aitchim óm' chroidhe ar Rígh na bhflaitheas go hárd,</span>
<lb n="576"/><span>Athair na naoimh, a Chríost, a's a thobar na ngrást'</span>
<lb n="577"/><span>Anam súd sgaoil gan mhoill go hobann a'd pháirt</span>
<lb n="578"/><span>Gan peaca, gan teimheal fá aoibhneas fada gach tráth.</span></p>
<lb n="579"/>
<lb n="580"/><p><span>Ba chlúmhail, cumasach, caradach, grádhach bhí,</span>
<lb n="581"/><span>Luthmhar, meanmnach 'n-a bhallaibh, gan cháim, gan teimheal,</span>
<lb n="582"/><span>Múinte, tagartha, blasda 'n-a ráidhtibh caoin'</span>
<lb n="583"/><span>Súgach, seasmhach, seasgair-suilt sásta, sítheach.</span></p>
<lb n="584"/>
<lb n="585"/><p><span>Dá mairfeadh le haois bhí gníomh 'n-a chnámhaibh tar fóir,</span>
<lb n="586"/><span>Bhí misneach 'n-a chroidhe agus íntinn árd go leór,</span>
<lb n="587"/><span>A leaca mar lítis 'coimhscar árd le rós</span>
<lb n="588"/><span>A bhéol blasda bog binn a's a chíor bhí táithte meón.</span>
<lb n="589"/></p>
</div>
<pb n="62"/>
<div><lb n="590"/><p><span>Bzzzzz1900c 19</span>
<lb n="591"/><span>UzzzzzAnaithnid</span>
<lb n="592"/><span>29. Nach Fada an Lá.</span></p>
<lb n="593"/>
<lb n="594"/><p><span>Nach fada an lá ó mhaidin go dtí'n oidhche.</span>
<lb n="595"/><span>Mé 'sníomh mo roithneáil aige dorus na gaoithe,</span>
<lb n="596"/><span>Ag féachaint a' teacht thú, cúl trom díleas,</span>
<lb n="597"/><span>A' gabhailt an bhealaigh nó 'téanamh sgíste.</span></p>
<lb n="598"/>
<lb n="599"/><p><span>A rún 's a théagair, nach fada 'muigh thú!</span>
<lb n="600"/><span>Shaoil mé fhéin gur'b í an fharaige shlug thú:</span>
<lb n="601"/><span>Óch! chan í, ach bean eile thiob mé;</span>
<lb n="602"/><span>Tá mé claoidhte i ndéidh ar ghuil mé.</span>
<lb n="603"/></p>
</div>
<pb n="63"/>
<div><lb n="604"/><p><span>Cúradh ar ghrádh! nach mairg a mbíon sé air</span>
<lb n="605"/><span>Is geal ó thús é, agus is dubh aríst é:</span>
<lb n="606"/><span>Is iomdha cailín beag óg a chlaoidh sé,</span>
<lb n="607"/><span>A cionn ar a glúin, agus a súile 'síor-ghul.</span></p>
<lb n="608"/>
<lb n="609"/><p><span>Cúradh ar ghrádh! nach mairg a thug é!</span>
<lb n="610"/><span>Aen-fhear martha ariamh dh'ar oil é!</span>
<lb n="611"/><span>Croidhe mo láir a d'fhág sé dubh é;</span>
<lb n="612"/><span>'S nach bhfeicinn 'sa tsráid nó'n áit i ndiu é.</span></p>
<lb n="613"/>
<lb n="614"/><p><span>Nár thruagh leat cailín beag ar mhalaí sléibhe?</span>
<lb n="615"/><span>Í 'cealgadh leinbh 's iad a' gul le chéile;</span>
<lb n="616"/><span>Ar beagán bídh 'gus ar gann-chuid éadaigh -</span>
<lb n="617"/><span>Nach truagh an chinneamhain a gheall mac Dé dí?</span></p>
<lb n="618"/>
<lb n="619"/><p><span>A rúin 's a théagair, ná tréig do leanbh</span>
<lb n="620"/><span>Ná pós bean gránda mar gheall ar eallach;</span>
<lb n="621"/><span>Is beag an áit i mbáidhfidhe bearach:</span>
<lb n="622"/><span>Támuid óg agus 'gheanamuid soláthar.</span>
<lb n="623"/></p>
</div>
<pb n="64"/>
<div><lb n="624"/><p><span>Bzzzzz1924 19</span>
<lb n="625"/><span>30.  An Chaora Bheag Dhíleas.</span></p>
<lb n="626"/>
<lb n="627"/><p><span>A chaora bheag dhíleas, fan thuas go cionn míosa.</span>
<lb n="628"/><span>Ná bí thusa ag ísliú an gheamhair gach lá;</span>
<lb n="629"/><span>Óir cuirfear ó'n tsaoghal thú, beidh díoghbháil do bhídh ort;</span>
<lb n="630"/><span>Ná déan thusa an nídh sin a chuirfeas tú chun báis.</span></p>
<lb n="631"/>
<lb n="632"/><p><span>Ní chodlaim 'san oidhche ach ag osnadh 's ag smuíneadh</span>
<lb n="633"/><span>Go mbeidh tú 'sa phríosún faoi chost a's faoi chain;</span>
<lb n="634"/><span>'S a chaora bheag dhíleas, nach truagh dhuit an nídh sin</span>
<lb n="635"/><span>A chuirfeas an snaídhm ar do sgreadamán bán?</span></p>
<lb n="636"/>
<lb n="637"/><p><span>An Caora: -</span>
<lb n="638"/><span>"Barraidheacht a ghlac me, faraor, ded' chomhairle!</span>
<lb n="639"/><span>Ní ghlacfad níos mó dhé," 'sé dubhairt sisi liom;</span>
<lb n="640"/><span>"Tá m'uainín gach deoch, a's ní beidh agam deór dó,</span>
<lb n="641"/><span>Mur bhfaghaidh mise cead a bheith thríd a bhfuil ann.</span>
<lb n="642"/></p>
</div>
<pb n="65"/>
<div><lb n="643"/><p><span>"'s a Cheallaigh, a stóirín, ná ceangal i róp' mé,</span>
<lb n="644"/><span>A's cuirfidh mé cóta ort bheidheas deas ar do dhruim</span>
<lb n="645"/><span>Ná cuirigidh 'n somhrughadh mé, 'nois go dtí'n foghmhar,</span>
<lb n="646"/><span>'S ní laoide lughaide de bhur ndornán mo soc-sa bheith ann.</span></p>
<lb n="647"/>
<lb n="648"/><p><span>"A Pheadair Uí Chiaráin, mo bheanacht go bráth leat</span>
<lb n="649"/><span>'S cuir brocaí na háite seo suas go Sliabh Ruaidh,</span>
<lb n="650"/><span>Prátaí nó gráinín, ní féidir a sábháil,</span>
<lb n="651"/><span>Mur gceangalfaidhe a gcnámha 's a gcur ins an uaigh.</span></p>
<lb n="652"/>
<lb n="653"/><p><span>"A Bhriain Uí Mhidheacháin, má leigfidh tú'n na bpáirc mé,</span>
<lb n="654"/><span>Bhéarfaidh mé trian duit a bhfuil ar mo dhrom,</span>
<lb n="655"/><span>Bhéarfaidh mé sgríbhinn duit i bpeann a's i bpáipéir</span>
<lb n="656"/><span>Nach dtéidhim go bráth thar an téorainn anonn.</span></p>
<lb n="657"/>
<lb n="658"/><p><span>"A Mhichil Uí Cheannuigh, ar rómhair tú an garrdha?</span>
<lb n="659"/><span>'Bhfuil tomóg nó gráinín ag gobadh aníos?</span>
<lb n="660"/><span>Mo mhallacht go bráth ar an tulach bhíos árd!</span>
<lb n="661"/><span>Ní bhíonn uirri ach ciaplach a's tomógaí fraoich."</span></p>
<lb n="662"/>
<lb n="663"/><p><span>Do thug sisi rása anuas ó na hárdáin,</span>
<lb n="664"/><span>Isteach 'un na bpáircí go ndearna sí cuairt;</span>
<lb n="665"/><span>Bhí Micheál go faillighe i gcoirnéal an gharrdha,</span>
<lb n="666"/><span>A lámh i n-a lomra a's greim ar a cluais!</span></p>
<lb n="667"/>
<lb n="668"/><p><span>Mharbh sé mo chaora, a's ghearr sé a sgórnach,</span>
<lb n="669"/><span>Bhain dí a croicean, a's stiall sé a cnámh';</span>
<lb n="670"/><span>Tá a huainín ag meidhligh ag iarraidh a mháthar,</span>
<lb n="671"/><span>Ag cuartú na bpáirc, ach ní'l sí le fagháil.</span></p>
<lb n="672"/>
<lb n="673"/><p><span>Droch-rath ar an ghaduidhe a mharbh mo chaora</span>
<lb n="674"/><span>A's d'fhág thú 'do dhílleacht, m'uainín bhig bháin!</span>
<lb n="675"/><span>A's mo chaora bheag dhíleas, gidh cruaidh na sléibhte,</span>
<lb n="676"/><span>Is mairg nár fhan tú ar na tulaighibh tá árd.</span>
<lb n="677"/></p>
</div>
<pb n="71"/>
<div><lb n="678"/><p><span>Bzzzzz1924c 19</span>
<lb n="679"/><span>UzzzzzÓn chaint bheo sa Mhumhain</span></p>
<lb n="680"/>
<lb n="681"/><p><span>33.  An Cléireach.</span></p>
<lb n="682"/>
<lb n="683"/><p><span>A athair dhil ghrádhaigh ná cuir mé ód' láimh</span>
<lb n="684"/><span>'S gur duine mé atá gan chéile,</span>
<lb n="685"/><span>Gan pingin am' láimh, gan folt umam' chnámhaibh</span>
<lb n="686"/><span>Ach mé am' chaitheamh ó'n áit go chéile.</span>
<lb n="687"/><span>Do maitheadh do'n Rígh a pheaca le mnaoi,</span>
<lb n="688"/><span>'S do Pheadair dhein Críost do shéanadh.</span>
<lb n="689"/><span>Maith dhómh-sa mo phóg a sciobas le spórt</span>
<lb n="690"/><span>Sgaoil feasta mé i ngnó na cléire.</span>
<lb n="691"/></p>
</div>
<pb n="76"/>
<div><lb n="692"/><p><span>Bzzzzz1901 19</span>
<lb n="693"/><span>UzzzzzÓn chaint bheo sa Mhumhain</span>
<lb n="694"/><span>36. Láirín Cheanfhionn an Phaoraigh.</span></p>
<lb n="695"/>
<lb n="696"/><p><span>Ó Éistigh feasta liom féinig</span>
<lb n="697"/><span>Go n-eósfaidh mé sgéilín duain,</span>
<lb n="698"/><span>Ar láirín Cheanfhionn an Phaoraigh</span>
<lb n="699"/><span>'S go mairidh sí i réim go buan.</span>
<lb n="700"/><span>Ní'l aon chapall ar thalamh na hÉireann</span>
<lb n="701"/><span>Ná rithfeadh sí ar éigean uaidh;</span>
<lb n="702"/><span>A's d'fhág sí an Baile dhá mhéid é,</span>
<lb n="703"/><span>Agus choinn sí'n sway i dTráigh Mhóir.</span>
<lb n="704"/></p>
</div>
<pb n="77"/>
<div><lb n="705"/><p><span>An té bheadh i dTráigh Mhóir an lá úd</span>
<lb n="706"/><span>chífeadh sé an sáir-fhear groidhe,</span>
<lb n="707"/><span>Gur bh'ainm dó an Máighistir Seán Paor</span>
<lb n="708"/><span>Ó Lios na gCocán so thíos;</span>
<lb n="709"/><span>B'í an capall do bhuaidh an dá lá ann</span>
<lb n="710"/><span>Mar is í nár bhácáil aon chlaidhe,</span>
<lb n="711"/><span>A's chuir sí as distance gach lá ann</span>
<lb n="712"/><span>An Spitfire 's an Fairy Queen.</span></p>
<lb n="713"/>
<lb n="714"/><p><span>'S nuair chuaidh na marcaigh i n-áirde</span>
<lb n="715"/><span>Bhí gach éinne ag fagáil na slighe;</span>
<lb n="716"/><span>'S cualthas an chuideachta ghrádhmhar</span>
<lb n="717"/><span>Ag cur geallta as an Fairy Queen:</span>
<lb n="718"/><span>Nuair fuaradar an focal chun tiomáinte</span>
<lb n="719"/><span>'S ag déanamh ar an gceathramhadh claidhe</span>
<lb n="720"/><span>Bhí cosa mór-sheisear i n-áirde</span>
<lb n="721"/><span>'S an láirín i dtúis na slíghe.</span></p>
<lb n="722"/>
<lb n="723"/><p><span>'S an cúigmhadh lá fichead d'Octóbar</span>
<lb n="724"/><span>Bhíomar, a's gleó 'nár gcroidhe,</span>
<lb n="725"/><span>Ag féachaint ar láirín an óig-fhir</span>
<lb n="726"/><span>Dá chimilt le róbaíbh buidhe;</span>
<lb n="727"/><span>Bhí mórán eile fá bhrón ann</span>
<lb n="728"/><span>Ag sileadh na ndeór go fuidheach;</span>
<lb n="729"/><span>Bhí marcaigh a's capaill ann leóinte</span>
<lb n="730"/><span>'Bhí a bhfad i gcreideamhaint sa tír.</span></p>
<lb n="731"/>
<lb n="732"/><p><span>Tháinig an Séaghdhach lá'r n-a bhárach</span>
<lb n="733"/><span>A's labhair leis an sár-fhear groidhe</span>
<lb n="734"/><span>d'iarr sé tamall dá láir air</span>
<lb n="735"/><span>A's go ndéanfadh sé féin marcaigheacht.</span>
<lb n="736"/><span>'Sé dubhairt sé ach, "Gheóbhair agus fáilte</span>
<lb n="737"/><span>Dá dtuitfeadh sí i lár na slíghe,"</span>
<lb n="738"/><span>d'fhág súd deich bpúnt a's dathad 'n-a phóca</span>
<lb n="739"/><span>Mar rinn sí fá dhó an gníomh.</span>
<lb n="740"/></p>
</div>
<pb n="86"/>
<div><lb n="741"/><p><span>Bzzzzz1924c 19</span>
<lb n="742"/><span>UzzzzzÓn chaint bheo sa Mhumhain</span>
<lb n="743"/><span>40. Cois Abha Mhuaire.</span></p>
<lb n="744"/>
<lb n="745"/><p><span>"Is ró-bhreágh an dútha go mbéarainn liom thú,</span>
<lb n="746"/><span>Cois Abha Muaire na nDéiseach,</span>
<lb n="747"/><span>Mar a labhrann an smóilín 's an lon go ceólmhar</span>
<lb n="748"/><span>Agus fiadh na mbeann ann ar saothar.</span>
<lb n="749"/><span>Bíon cnaí cumhrtha ann ar chrainn ag lúbadh</span>
<lb n="750"/><span>Agus bláth na n-ubhal ann ar ghéagaibh,</span>
<lb n="751"/><span>'Gus an chuach gan amhrus i dtúis an tsamhraidh</span>
<lb n="752"/><span>'S an tradhnach ag labhairt san bhféar ghlas."</span>
<lb n="753"/></p>
</div>
<pb n="87"/>
<div><lb n="754"/><p><span>"Ná pós an smíste dhe bhodach chíor-dubh,</span>
<lb n="755"/><span>Ní bheidh sé choidhche ach ag pléidhe leat;</span>
<lb n="756"/><span>Beidh sé ag bruidhean leat de ló agus isd oidhche</span>
<lb n="757"/><span>'Gus ag casadh gníomhartha an tsaoghail leat;</span>
<lb n="758"/><span>A chuid 's a mhaoinach, ná tuig it' íntinn</span>
<lb n="759"/><span>Ná gurab í an fhírinne léighim duit;</span>
<lb n="760"/><span>Ach gaibh le buachail ó Chois Abha Muaire</span>
<lb n="761"/><span>Ná cuirfidh gruaim san tsaoghal ort."</span></p>
<lb n="762"/>
<lb n="763"/><p><span>Innis dod' athair nó dod' mháthair,</span>
<lb n="764"/><span>Pé acu is fearr leat féineach.</span>
<lb n="765"/><span>mar ní'lim-se fállsa bocht nó cráidhte</span>
<lb n="766"/><span>Chun dul ar sgáth éin-sgéil leo.</span>
<lb n="767"/><span>Ach tá 'gam árus fairsing fáilteach,</span>
<lb n="768"/><span>Agus mórchuid stáit dá éagmais,</span>
<lb n="769"/><span>d'imireóchainn táiplis i bhfocair bhfear ngalánta,</span>
<lb n="770"/><span>Lucht Laidin' árd a's Gréigis."</span></p>
<lb n="771"/>
<lb n="772"/><p><span>"Ní 'neósad dom' athair nó dom' mháthair,</span>
<lb n="773"/><span>Pé acu b'fhearr liom féineach;</span>
<lb n="774"/><span>Mar is annamh áitreabh, cruach, ná stáca</span>
<lb n="775"/><span>Ag máighistir sgoláirí i n-éan-chor.</span>
<lb n="776"/><span>Nílím ag áiteamh ná fuilim i ngrádh leat</span>
<lb n="777"/><span>Thar a mairean beó san tsaoghal so;</span>
<lb n="778"/><span>Seo barr mo lámha dhuit agus glac le páirt í,</span>
<lb n="779"/><span>Do mhalairt go bráth ná déanfainn.</span></p>
<lb n="780"/>
<lb n="781"/><p><span>Dá dtiocfá-sa anonn liom is ró-bhreágh an tabharthas</span>
<lb n="782"/><span>Thabharfainn ann dom' chéad shearc;</span>
<lb n="783"/><span>Diamonds, jewels, agus carabuncles</span>
<lb n="784"/><span>Agus seóda luachmhara daora;</span>
<lb n="785"/><span>Marcaigheacht shúgach i gcóistibh teampuil</span>
<lb n="786"/><span>Agus eachra ann dá ngléas duit;</span>
<lb n="787"/><span>Gach lá breágh samhradh ar shráid mhóir Lonnduin</span>
<lb n="788"/><span>Agus cur slán anonn le hÉirinn.</span></p>
<lb n="789"/>
<lb n="790"/><p/>
</div>
<pb n="98"/>
<div><lb n="791"/><p><span>Bzzzzz1846lsc 19L</span>
<lb n="792"/><span>UzzzzzAnaithnid</span>
<lb n="793"/><span>45. Cailín deas Crúidhte na mBó.</span></p>
<lb n="794"/>
<lb n="795"/><p><span>Tráth mhaidne cois leasa 's mé am' aonar,</span>
<lb n="796"/><span>Agus drúcht ag cur néimh' ghlain ar rós,</span>
<lb n="797"/><span>'S mé ag machtnamh ar chleachtaibh an tsaoghail,</span>
<lb n="798"/><span>'Gus 'éanlaith ag sméideamh chun ceóil.</span>
<lb n="799"/><span>'Seadh dhearcas an ainnir mhodha'il bhéilmhilis,</span>
<lb n="800"/><span>Dob' áilne'r bith caomh-dhriuch a's cló;</span>
<lb n="801"/><span>A's Cumann na foirne do thréig sí</span>
<lb n="802"/><span>'S í Cailín Deas Crúidhte na mBó.</span>
<lb n="803"/></p>
</div>
<pb n="99"/>
<div><lb n="804"/><p><span>"'S an tú Déirdre chailce, nó Hélen</span>
<lb n="805"/><span>Thug Páris dho'n Trae leis do dhóghadh,</span>
<lb n="806"/><span>Nó an ainnir thug casadh dho Ghréagaibh</span>
<lb n="807"/><span>Ba chalma ar tréan-mhuir nó i ngleó?"</span>
<lb n="808"/><span>"Ní héinneach dar chanais-se féin mé,</span>
<lb n="809"/><span>Ach caomh-bhean bhocht aonair gan treóir</span>
<lb n="810"/><span>Atá am' shracadh idir ghallaibh ó chéile,"</span>
<lb n="811"/><span>A dubhairt Cailín Deas Crúidhte na mBó.</span></p>
<lb n="812"/>
<lb n="813"/><p><span>Pé dhearcfadh an ainnir le dlúth-chruinneas</span>
<lb n="814"/><span>Maidean geal drúchta nó ar neóin;</span>
<lb n="815"/><span>'N-a déis ghil a's Phéabus ag músgailt,</span>
<lb n="816"/><span>Cois taobh coille ag dúiseacht a bó;</span>
<lb n="817"/><span>Ó is tréith lag mo chréachta-sa ag tnúth leat,</span>
<lb n="818"/><span>A chéid-shearc 's a phlúr na mban n-óg;</span>
<lb n="819"/><span>'S ní thréigfinn tú ar shaoghalthacht an Bhrúnaigh,</span>
<lb n="820"/><span>A Chailín Deas Crúidhte na mBó.</span></p>
<lb n="821"/>
<lb n="822"/><p><span>Tá curaí na cruinne 's na faolchoin</span>
<lb n="823"/><span>Chun teagmháil le chéile fá dheóidh,</span>
<lb n="824"/><span>'S go Banba mhilis na saor-fhlaith</span>
<lb n="825"/><span>Ar íntinn teacht gléasta sa bhfoghmhar.</span>
<lb n="826"/><span>Tá a chlaidheamh a's a ghunna 'ge Séarlus</span>
<lb n="827"/><span>I dtosach mar laoch ins an ghleó,</span>
<lb n="828"/><span>Dá mhaoidheamh gur dó is cirte mar chéile</span>
<lb n="829"/><span>Cailín Deas Crúidhte na mBó.</span></p>
<lb n="830"/>
<lb n="831"/><p><span>Ó'n gceó-chnoc so thóig sí chun siubhail mé,</span>
<lb n="832"/><span>'S go raghainn ar long leat chun seóil;</span>
<lb n="833"/><span>Dá seóladh chun bóchna go súgach,</span>
<lb n="834"/><span>A's Neptiún dár gcúmhdach gach ló;</span>
<lb n="835"/><span>Téitis dár saoradh 's dár gcúram,</span>
<lb n="836"/><span>Agus Orphéus ag tiúin-sheinim cheóil,</span>
<lb n="837"/><span>Dá mba mhéinn siúd lem' bhé mhilis mhúinte</span>
<lb n="838"/><span>'S í Cailín Deas Crúidhte na mBó.</span>
<lb n="839"/></p>
</div>
<pb n="102"/>
<div><lb n="840"/><p><span>Bzzzzz1864 19L</span>
<lb n="841"/><span>UzzzzzAnaithnid</span></p>
<lb n="842"/>
<lb n="843"/><p><span>47. Amhrán na Ráinne.</span></p>
<lb n="844"/>
<lb n="845"/><p><span>Éistidh lem' ráidhtibh, a's déarfad libh dán beag</span>
<lb n="846"/><span>Ar mo sgafaire ráinne do goideadh;</span>
<lb n="847"/><span>Do bhí sí glan-ghearrtha, suidhte, so-sháithte</span>
<lb n="848"/><span>'S ba chabhair 's ba cháil í i meitheal.</span>
<lb n="849"/><span>Ba luath ins an rás í gan luasgadh ar éan-chnáimh liom</span>
<lb n="850"/><span>Ó'n gCeól sidhe rug barr léi ar bhinneas;</span>
<lb n="851"/><span>Ní hiaran ná prás í, ná miotal trom láidir,</span>
<lb n="852"/><span>Ach fíor-chruaidh ó lár go dtí himeall.</span>
<lb n="853"/>
<pb n="103"/></p>
<lb n="854"/>
<lb n="855"/><p><span>Ba leabhair do sháithfeadh, ba shocair, ba shásta,</span>
<lb n="856"/><span>Ní chluigfeadh do lámh a's ní ghruigfeadh;</span>
<lb n="857"/><span>Do bhí sí glan-bheárrtha 'ge tuaigh 'gus ag plána,</span>
<lb n="858"/><span>'S is í bhí go háluinn chun buinte;</span>
<lb n="859"/><span>Ní hiubhar í, ní feárnóg, déil bhog ná cárthann,</span>
<lb n="860"/><span>Fuinnseóg, dair láidir ná cuileann;</span>
<lb n="861"/><span>Ní hi nÉirinn riamh d'fhág sí, thar faraige tháinig,</span>
<lb n="862"/><span>Mahogainí áluinn bhí innti.</span></p>
<lb n="863"/>
<lb n="864"/><p><span>Ba ghlaine 'n-a faobhar í 'ná an claidheamh soluis éachtach</span>
<lb n="865"/><span>Do bhíodh ag na féinnidhibh chun gaisge;</span>
<lb n="866"/><span>'N-a chathanaibh tréana dá mbeadh sí 'ge Saesar</span>
<lb n="867"/><span>Bheadh buadh gach éan-lae 'ge dá barra;</span>
<lb n="868"/><span>Ag Samson, an tréan-fhear, dá mbeádh sí siúd tréimhse,</span>
<lb n="869"/><span>D'fhágfaoi na céadtha léi marbh,</span>
<lb n="870"/><span>Gan mearbhall d'éinne, do b'fhearr í chun laochais</span>
<lb n="871"/><span>'Ná an corán lom maol úd, giall asail.</span></p>
<lb n="872"/>
<lb n="873"/><p><span>Do b'fhearr ins an ngleó í 'ná an claidheamh cinn óir úd,</span>
<lb n="874"/><span>Ná sleagh Ghuill Mhic Mhóirne mar mheasaim;</span>
<lb n="875"/><span>Do bhí sí 'ge Bónaí i gcathanaibh móra</span>
<lb n="876"/><span>Ar fuid na hIúróipe, 's níor mheatht' é;</span>
<lb n="877"/><span>Do bhí 'gus ar bórd ag na Gréagachaibh cródha</span>
<lb n="878"/><span>I ndiaidh Hélen an óg-bhruinneal chailce,</span>
<lb n="879"/><span>d'fhág tréinn-fhir go feóchta, 'gus mná a' sileadh deóra,</span>
<lb n="880"/><span>'S an chathair 'n-a smólaibh ar lasadh.</span></p>
<lb n="881"/>
<lb n="882"/><p><span>Dá mbéadh sí 'ge tréan-Tailc ag cosgairt na laoch mear</span>
<lb n="883"/><span>Do gheóbhadh sé barr laochais a's gaisge,</span>
<lb n="884"/><span>Nuair d'imthigh an bhé uaidh ar choimirc na Féinne,</span>
<lb n="885"/><span>Do lean sé n-a ndéidh siúd chun catha;</span>
<lb n="886"/><span>Do bhí arm glan faobhrach i ndorn gach laoch díobh,</span>
<lb n="887"/><span>'S iad siúd bhí go tréan ins an gcaismirt;</span>
<lb n="888"/><span>Cé leag sé na céadtha 'cu i gcomhrac ceart éin-fhir</span>
<lb n="889"/><span>Do fágadh é tréith lag gan tapa.</span>
<lb n="890"/></p>
</div>
<pb n="104"/>
<div><lb n="891"/><p><span>Gheóbhad-sa amach, barántas ag cuardach mo ráinne,</span>
<lb n="892"/><span>Cé dubhach mé 's cé cásmhar dá heasbaidh;</span>
<lb n="893"/><span>Cuairdeóchad gach áit dí mór-thímpal na Blárnann,</span>
<lb n="894"/><span>A's Corcaigh 'nar ghnáthach a samhail;</span>
<lb n="895"/><span>Ní stadfad de'n stáir sin go Tiobraid Árann,</span>
<lb n="896"/><span>'S go Mainistir ársa na Corran;</span>
<lb n="897"/><span>A's t'réis siubhail go fánach mara bhfuightar i dtráth í</span>
<lb n="898"/><span>Cuirfead sailm 'n-a deáidh i ngach phobal.</span></p>
<lb n="899"/>
<lb n="900"/><p><span>Is athuirseach cráidhte mise 'n-a deáidh siúd,</span>
<lb n="901"/><span>Ní thigeann go sámh liom-sa codladh;</span>
<lb n="902"/><span>Pé bitheamhnach grána do bhraduigh mo rán uaim,</span>
<lb n="903"/><span>A's d'fhág mise i ngábhtar go follus,</span>
<lb n="904"/><span>Ní'lim-se ag áireamh basgadh ná báth' dhó,</span>
<lb n="905"/><span>'S ní ghuidhfinn go bráth dhó é chrochadh;</span>
<lb n="906"/><span>Ach déarfa mé dán dó a lomfaidh na cnámha dhé,</span>
<lb n="907"/><span>Muna gcuirfar am' láimh é go hobann.</span>
<lb n="908"/></p>
</div>
<pb n="110"/>
<div><lb n="909"/><p><span>Bzzzzz1901c 19</span>
<lb n="910"/><span>UzzzzzÓn chaint bheo sa Mhumhain</span>
<lb n="911"/><span>51.  An Gamhnaighthidhe.</span></p>
<lb n="912"/>
<lb n="913"/><p><span>Do chuadhas go Droichead Banndan</span>
<lb n="914"/><span>Ar aonach cheart na Samhna,</span>
<lb n="915"/><span>'S is mise bhí ins an am soin</span>
<lb n="916"/><span>Gan amhgar, gan ghádh;</span>
<lb n="917"/><span>Gur cheannuigheas blúire gamhnaighe</span>
<lb n="918"/><span>Ó fhear andeas ó'n cheanntar,</span>
<lb n="919"/><span>'S ní bhfuaireas riamh i ngeall í</span>
<lb n="920"/><span>I gceannraigh, ná i gcnáib.</span>
<lb n="921"/></p>
</div>
<pb n="111"/>
<div><lb n="922"/><p><span>Níor fhágas comhngar cnuic ná gleannta</span>
<lb n="923"/><span>Ná i n-aon-bhall go raibh m'amhras,</span>
<lb n="924"/><span>I gcumarach Ó Amhnaigh,</span>
<lb n="925"/><span>I gcabhlach, ná i steál,</span>
<lb n="926"/><span>Gan cuardach seal dom' ghamhnaigh,</span>
<lb n="927"/><span>A's blúire ní raibh ann dí;</span>
<lb n="928"/><span>A's féach air sin mar chlampar</span>
<lb n="929"/><span>Do bhí geallta do Sheán.</span></p>
<lb n="930"/>
<lb n="931"/><p><span>Do ghabhas tré chnuic a's sléibhte</span>
<lb n="932"/><span>Agus bóithre cumhanga caola,</span>
<lb n="933"/><span>A bhfad amach óm' ghaoltaibh</span>
<lb n="934"/><span>'S gan aon tuairisg d'fhagháil;</span>
<lb n="935"/><span>Gurab é a deiridís le chéile,</span>
<lb n="936"/><span>"Ní aithnighim tusa i n-ao' chor,</span>
<lb n="937"/><span>Pé acu duine atá le céird thú</span>
<lb n="938"/><span>Nó réice bocht fáin?"</span></p>
<lb n="939"/>
<lb n="940"/><p><span>Níor crádhadh riamh an croidhe ionnam</span>
<lb n="941"/><span>Gur ghabhas tré Inse Gheimhleach,</span>
<lb n="942"/><span>Bhí cailíní na dtíortha</span>
<lb n="943"/><span>Dom' chíoradh agus dom' chrádh;</span>
<lb n="944"/><span>Do shtracadar go cruinn mé,</span>
<lb n="945"/><span>Agus tharraing tríd an dríb mé,</span>
<lb n="946"/><span>Mo mheabhair acu go claoidhte,</span>
<lb n="947"/><span>'S mo chroidhe go lag ar lár.</span>
<lb n="948"/></p>
</div>
<pb n="118"/>
<div><lb n="949"/><p><span>Bzzzzz1899 19D</span>
<lb n="950"/><span>UzzzzzAnaithnid</span>
<lb n="951"/><span>55. An láir dubh nimhneach.</span></p>
<lb n="952"/>
<lb n="953"/><p><span>Ar maidin Dé hAoine 's mé 'taisdeal 'dir dhaoinibh</span>
<lb n="954"/><span>Bhíos éadtrom bríoghmhar gan mhairg;</span>
<lb n="955"/><span>Bhí'n bóthar breágh díreach, ní raibh cas ann ná tímcheall</span>
<lb n="956"/><span>Do chífeá céad míle led' dhearcaibh.</span>
<lb n="957"/><span>Ní raibh guta ná dríb air do sháileóchadh d'íoctar</span>
<lb n="958"/><span>Bhí cíorluightheóirí ann o'n gcathair,</span>
<lb n="959"/><span>'N-a sgataíbh dá sgríobadh ó mhaidin go hoidhche</span>
<lb n="960"/><span>'S níor fhagadar teimheal ar a bharra.</span>
<lb n="961"/></p>
</div>
<pb n="119"/>
<div><lb n="962"/><p><span>'Nuair fhéachas mór-thímcheall chonnac seana-láir chíor-dubh,</span>
<lb n="963"/><span>Bhí sí ag sgreadadh go coímhtheach 's ag caitheamh,</span>
<lb n="964"/><span>Bhí an strathair 's an bríste ar síleadh siar síos léi,</span>
<lb n="965"/><span>'S gan ann ach amháin clíotrach an charbaid.</span>
<lb n="966"/><span>Ní'l aon neach sa tír seo do dheiseóchadh arís é,</span>
<lb n="967"/><span>Do thiomáin sí 'n-a shnaois é tar balla;</span>
<lb n="968"/><span>Do shracfadh sí daoine, asail a's caoire,</span>
<lb n="969"/><span>Nuair a chífeá srumaí le n-a teangaidh.</span></p>
<lb n="970"/>
<lb n="971"/><p><span>Chonnac seana-bhean chríona caithte sa díg ann,</span>
<lb n="972"/><span>Tar éis í bhualadh san chroidhe leis an gcarra;</span>
<lb n="973"/><span>Do chnuasuigh a muíntir a's bhí na comharsain dá caoineadh</span>
<lb n="974"/><span>Mar bhí an Ghaedhilg bhreágh líomhtha ar a teanga.</span>
<lb n="975"/><span>Ar mo mhóidibh gur shíleas ná mairfadh sí mí againn,</span>
<lb n="976"/><span>Ní bhlaisfeadh sí fíon uaim ná bainne,</span>
<lb n="977"/><span>Ach nuair a lasas mo phíopa thugas gal dí do Shíle,</span>
<lb n="978"/><span>A's do thóg sé í arís ó sna mairbh.</span></p>
<lb n="979"/>
<lb n="980"/><p><span>Greadadh agus díth ort! a sheana-láir chíor dhubh,</span>
<lb n="981"/><span>Cé sheól ins a tír thú ar maidin?</span>
<lb n="982"/><span>Tá tú go fíochmhar ag cluicheadh na ndaoine,</span>
<lb n="983"/><span>Cuirfead mallacht a's oirbhíre ort go tapaidh,</span>
<lb n="984"/><span>Ní thaithneann do shlighe liom a sheana-láir chíor-dhubh,</span>
<lb n="985"/><span>Ní dhéanfainn tú chíoradh ná aisgeadh,</span>
<lb n="986"/><span>Mar ní chodlann tú an oidhche ach ag cogaint 's ag gíorach</span>
<lb n="987"/><span>'S ní chuirfinn easair ná tuighe fút mar leabaidh.</span></p>
<lb n="988"/>
<lb n="989"/><p><span>Ní mholfainn-se choidhche an tseana-láir chíor-dhubh,</span>
<lb n="990"/><span>An coigcríoch coímhtheach ná stadfadh,</span>
<lb n="991"/><span>Ach ag stealladh 's ag ringce, 'cur aithis ar dhaoinibh</span>
<lb n="992"/><span>'s ní tharaingeochadh aoileach ná carta.</span>
<lb n="993"/><span>Ní threabhfadh sí díreach ithir ná coinnleach;</span>
<lb n="994"/><span>Dá dteangmhochadh an chuing léi do sgreadfadh,</span>
<lb n="995"/><span>'S do chráidhfeadh sí an croidhe ionnat dá casadh mór-thímpal</span>
<lb n="996"/><span>'S bheadh na caol-fhódaí sínte neamh-shlachtmhar.</span>
<lb n="997"/></p>
</div>
<pb n="120"/>
<div><lb n="998"/><p><span>Tháinig Seán Mór Ó Laoghaire 's bhí fuinneamh n-a ghéagaibh,</span>
<lb n="999"/><span>'S do shíleas go ndéanfadh sé gaisge,</span>
<lb n="1000"/><span>Do chimil sé a héadan, 's do rug ar an mbéalbhaigh,</span>
<lb n="1001"/><span>A's ba dhóigh leat go réabfadh sé an talamh.</span>
<lb n="1002"/><span>Nuair do labhair sé leí i nGaedhilg do bhuail sí san phlaosc é,</span>
<lb n="1003"/><span>'S do shín ar a thraost é n-a leastar.</span>
<lb n="1004"/><span>Do bhíomar ag glaodhach air gur chnuasuigh sé éifeacht,</span>
<lb n="1005"/><span>An faraire tréan ó Chluain Meala.</span></p>
<lb n="1006"/>
<lb n="1007"/><p><span>Do liúigheas-sa ar pheeler a's do rith chugham dhá thrí aca,</span>
<lb n="1008"/><span>Do bhuaileadar í leis an mbata.</span>
<lb n="1009"/><span>Do tháinig an sargent, agus 'fhiotán go lán aige</span>
<lb n="1010"/><span>A's dubhairt sé go lámhachfadh an capall</span>
<lb n="1011"/><span>Ar maidin amáireach ar bholg na sráide,</span>
<lb n="1012"/><span>Mar go raibh sí ag déanamh díoghbhála le fada.</span>
<lb n="1013"/><span>Nuair d'airigh an láir é, do bhuail sí sa ch'rán é,</span>
<lb n="1014"/><span>A's do shín fé n-a brághaid é gan tapadh.</span></p>
<lb n="1015"/>
<lb n="1016"/><p><span>Do rugas ar láimh air a's do thógas i n-áirde é,</span>
<lb n="1017"/><span>Mar bhí aithne bhreágh 'gam ar 'athair,</span>
<lb n="1018"/><span>Is i gContae Phuirt Láirge do rugadh a mháthair,</span>
<lb n="1019"/><span>Thugadh biadh do'n bhochtán agus leabaidh.</span>
<lb n="1020"/><span>Dubhart leis gur láir í 's go raibh sí ar na stárthaibh,</span>
<lb n="1021"/><span>'S gurbh shoit liom í lámhach insa chathair,</span>
<lb n="1022"/><span>Go ndéanfainn rann dáin dí i dteanga na mbárd,</span>
<lb n="1023"/><span>Mar go raibh na filí tar éis bháis insa bhaile.</span>
<lb n="1024"/></p>
</div>
<pb n="124"/>
<div><lb n="1025"/><p><span>Bzzzzz1898c 19D</span>
<lb n="1026"/><span>UzzzzzMícheál Mac Suibhne</span>
<lb n="1027"/><span>57. Amhrán na Taidhbhse.</span></p>
<lb n="1028"/>
<lb n="1029"/><p><span>Ag siubhal go hEachros dam an mí roimh Bealtaine,</span>
<lb n="1030"/><span>d'éirigh beagán fáin dam mar gheall ar mhnaoi,</span>
<lb n="1031"/><span>I n-aimsir dhorcha bhí 'tosú ag báistigh,</span>
<lb n="1032"/><span>A's bhí an tráth sin ar uair a naoi:</span>
<lb n="1033"/><span>d'éirigh colg orm crith a's eagla,</span>
<lb n="1034"/><span>'S an nídh nach nár dam, do gheit mo chroidhe,</span>
<lb n="1035"/><span>Mar 's geárr go bhfaca mé an fear 's gan snáithe air,</span>
<lb n="1036"/><span>'S a dhá láimh táirngthe ó chúl a chinn.</span>
<lb n="1037"/></p>
</div>
<pb n="125"/>
<div><lb n="1038"/><p><span>B'é sin an dos orm i mbéal na beárna,</span>
<lb n="1039"/><span>'S ní raibh mé dána le dhul ar m'aghaidh;</span>
<lb n="1040"/><span>Cidh gur chríothnuigheas 's gur ghlac mé eagla,</span>
<lb n="1041"/><span>Budh mhór an náire liom filleadh uaidh;</span>
<lb n="1042"/><span>Ach smuíneas beart eile de chomhachta an Áird Ríogh</span>
<lb n="1043"/><span>A's chuir mé caint air as ucht mo Dhia,</span>
<lb n="1044"/><span>"Má's spirid mhalluighthe thú nó taidhbhse thárla,</span>
<lb n="1045"/><span>Mo leigean slán go hEachros siar."</span></p>
<lb n="1046"/>
<lb n="1047"/><p><span>Anso do labhair sé de bhriathraibh tláith' liom,</span>
<lb n="1048"/><span>"Thogh tú gárda nár chlis ariamh;</span>
<lb n="1049"/><span>Comhachta Flaitheas atá i gcomhnuidhe láidir,</span>
<lb n="1050"/><span>A's Mac na ngrása 'tá os ár gcionn."</span>
<lb n="1051"/><span>Ansan a stadas a's d'imthigh m'eagla,</span>
<lb n="1052"/><span>A's d'fhan mé ag caint leis gur éirigh grian,</span>
<lb n="1053"/><span>'S do réir mar cheasnuigheas é fuair mé freagra</span>
<lb n="1054"/><span>Gur scríobh mé i ndán é le bárr mo phinn.</span>
<lb n="1055"/></p>
</div>
<pb n="128"/>
<div><lb n="1056"/><p><span>Bzzzzz1924 19</span>
<lb n="1057"/><span>UzzzzzAnaithnid</span></p>
<lb n="1058"/>
<lb n="1059"/><p><span>59. SÍLE NÍ GHADHRA.</span>
<lb n="1060"/><span>Aréir ar mo leabain 's mé 'machtnamh trém' néaltaibh.</span>
<lb n="1061"/><span>Ar an ríghbhean dob' aoibhinne thúirling ó Ébha.</span>
<lb n="1062"/><span>Bhí a cuacha léi sgaoilte go triopallach péarlach.</span>
<lb n="1063"/><span>'S a cnis mar an lile a dh'fhásann gach féile,</span>
<lb n="1064"/><span>Bhí a gruaidh mar na caora 's a gné mar an rós;</span>
<lb n="1065"/><span>A dhá mala claona 's a glé-rosc gan cheó</span>
<lb n="1066"/><span>'S í ag</span></p>
</div>
<pb n="129"/>
<div><lb n="1067"/><p><span>seinim a bhéarsa ar théadaibh go meidhrach.</span>
<lb n="1068"/><span>Go raibh Éire; 'rís buaidhte 'ge Síle Ní Ghadhra.</span></p>
<lb n="1069"/>
<lb n="1070"/><p><span>Do dhruideas 'na coinne 's do bheannuigheas go séimh dí,</span>
<lb n="1071"/><span>Mo hata dem' bhathus a's d'úmhluigheas go féar dí;</span>
<lb n="1072"/><span>d'fhiosruigheas fios a hainm' nó cá sloinne n-ar díobh í;</span>
<lb n="1073"/><span>An í Bhénus bain-dé í do threasgair na mílte.</span>
<lb n="1074"/><span>An tú Dídó, nó Iúnó, nó Pallas bean groidhe</span>
<lb n="1075"/><span>Nó Helen ó'n nGréig do thug léirsgrios na Traoi,</span>
<lb n="1076"/><span>Nó an fhinne-bhean bhéasach sgaothán gach maighre</span>
<lb n="1077"/><span>N-ar bh'ainm dí Éire nó Síle Ní Ghadhra.</span></p>
<lb n="1078"/>
<lb n="1079"/><p><span>'Sé Éire fós m'ainm, a's admhaim do Shíle,</span>
<lb n="1080"/><span>Cé chuir éirleach na méirleach, Rí Sacson, ó thigheas mé.</span>
<lb n="1081"/><span>Ár dteampoill gur leagadar 's ár sagairt gur dhíbir</span>
<lb n="1082"/><span>'S ár n-Aifrinn dá léigheadh dhúinn cois sgairt 'gus díge:</span>
<lb n="1083"/><span>d'fhoighnigheas go cródha go dtáinig an t-am,</span>
<lb n="1084"/><span>Gur neartuigh mo ghaolta 's gur dh'aosuigh mo chlann,</span>
<lb n="1085"/><span>Go dtáinig ár saor-fhear mo shéimh-fhear mar oighre,</span>
<lb n="1086"/><span>'Sé Domhnall Ó Conail, mac Shíle Ní Ghadhra.</span></p>
<lb n="1087"/>
<lb n="1088"/><p><span>'S a Shíle na gile, na finne, 's na féile,</span>
<lb n="1089"/><span>Admhaim tú choidhche 'gus tugaim duit géille,</span>
<lb n="1090"/><span>Ach réitigh an cheist seo, 's ná bhí-se liom bréagach,</span>
<lb n="1091"/><span>An bhfaghaidh Domhnall 's a chonganta an cúrsa do réidhteach?</span>
<lb n="1092"/><span>Do bheirim mo bhriathar mar deimhin ar gach sgéal</span>
<lb n="1093"/><span>Go scíobfaidh tar triúch chughainn anall an repale</span>
<lb n="1094"/><span>Go mbeidh an chaomh-chruit d'á gléas 's í ag seinm go meadhrach</span>
<lb n="1095"/><span>Agus Parliament glaoidhte 'ge Síle Ní Ghadhra.</span>
<lb n="1096"/></p>
</div>
<pb n="130"/>
<div><lb n="1097"/><p><span>Níor bh'iongna liom féin mo shéimh-fhear mear groidhe</span>
<lb n="1098"/><span>Dá dtréigfeadh an cúrsa a's dá reábfadh a chroidhe</span>
<lb n="1099"/><span>Tré gach tallaire méirligh do thréig é ar díol,</span>
<lb n="1100"/><span>Do bhótáil le méath-phuic a' cur deachmha ar gach síol,</span>
<lb n="1101"/><span>Bhí an sagart Fuarthán ann ó Dhún-na-mbarc thiar</span>
<lb n="1102"/><span>Flannubhra ó Chluan Meala agus tuille de'n chliar</span>
<lb n="1103"/><span>Nár náireach an gnó dóibh a gcúl thabhairt do'n oighre</span>
<lb n="1104"/><span>'Tá ag cimeád géar-leanamhuin veto ó Shíle Ní Ghadhra.</span></p>
<lb n="1105"/>
<lb n="1106"/><p>
<lb n="1107"/><span>Bzzzzz1898 19D</span>
<lb n="1108"/><span>UzzzzzAnaithnid</span>
<lb n="1109"/><span>60. Caiptín Seorsa Ó Máille.</span>
<lb n="1110"/><span>An sémhadh lá de'n fhoghmhar tráth thógamar ár seólta,</span>
<lb n="1111"/><span>Ag imtheacht as na cóstaí seo ar thóir an Mhionáin siar;</span>
<lb n="1112"/><span>A's thart le Cruach na Caoile 'gus 'nuas le Rinn an Mhaoile,</span>
<lb n="1113"/><span>Inis Torc taobh thíos de's Tráigh Bhríde ar fad taobh thiar.</span>
<lb n="1114"/><span>Nó gur dhoirteamar le fánaidh tré</span></p>
</div>
<pb n="131"/>
<div><lb n="1115"/><p><span>fharige d'á cárnadh</span>
<lb n="1116"/><span>Go ndeárna 'mach an Ráithche ó bhí iarraidh orainn ann,</span>
<lb n="1117"/><span>Ach ag sceineadh thart le hÁrainn do neartuigh 'rainn an gála,</span>
<lb n="1118"/><span>Bhí cúrsaí 'stigh ar sáith 'gainn 's níor thráth dhá fhaillighe é.</span></p>
<lb n="1119"/>
<lb n="1120"/><p><span>Bhí croí na luinge i n-aoinfheacht a' dearcadh suas am' éadan,</span>
<lb n="1121"/><span>Ag súil le réidhteach uaim-se 's gan aon mhaith díobhtha ann,</span>
<lb n="1122"/><span>Ach dubhart mé leó ar aon chor go ndéanfainn díobhtha féachaint</span>
<lb n="1123"/><span>Ag iomchar a cuid éadaigh chomh fad 's b'féidir léithe snámh.</span>
<lb n="1124"/><span>An tráth theannamar uirre an t-éadach 'seadh thoisigh sí ag pleusgadh,</span>
<lb n="1125"/><span>Ag lúbadh i n-a chéile agus ag imtheacht mar bheadh cú;</span>
<lb n="1126"/><span>An fharige gur dhéan sí, 'sé 'cur na dtonna tréana,</span>
<lb n="1127"/><span>'Gus an sneachta a dtuaidh dá shéideadh go dian in mo shúil.</span></p>
<lb n="1128"/>
<lb n="1129"/><p><span>Nár mhór an chlú 's an sásamh dúinn an bealach úd do tharla,</span>
<lb n="1130"/><span>'S nach raibh éinneach d'ár gcáirde ann, ach ár námhaid ar gach taobh;</span>
<lb n="1131"/><span>Bhí police ann ag gárdáil agus water-guards a' dearáil,</span>
<lb n="1132"/><span>Bhí revenue na háite ann, 's gach dream dá ndeachaidh leó.</span>
<lb n="1133"/><span>Bhí cutters bheaga 's móra ann, 'gus an Clew Bay salach leobhtha</span>
<lb n="1134"/><span>Agus luingseacha Seóirse ins a tóir uilig 'n-ár ndiaidh;</span>
<lb n="1135"/><span>Ach is mise Seórsa Ó Máille, fear maith de chineál Ghráinne</span>
<lb n="1136"/><span>Chuir mo lochdaí i dtír go sásta agus Captín Ward ar suan.</span>
<lb n="1137"/></p>
</div>
<pb n="132"/>
<div><lb n="1138"/><p><span>Bzzzzz1924c 19</span>
<lb n="1139"/><span>61. An still a bhí ar coigrích.</span></p>
<lb n="1140"/>
<lb n="1141"/><p><span>A ghaige ar na Breacaigh, cha dtug tú domh cádhas,</span>
<lb n="1142"/><span>Má's minic ariamh d'fhág mé thú 'do cham-stáca.</span>
<lb n="1143"/><span>Tháinic tú ar chúl oidhche 's thug tú leat grápa,</span>
<lb n="1144"/><span>A's bhuain tú asam an meanach gan fhios do mo cháirdibh.</span>
<lb n="1145"/><span>Is théim baile is théim bó.</span></p>
<lb n="1146"/>
<lb n="1147"/><p><span>Dá bhfeicfeá Seán salach ag teacht leis an ghrápa:</span>
<lb n="1148"/><span>Ba ró-mhaith an sodar nách dteichfeadh go láidir!</span>
<lb n="1149"/><span>Chuaidh mé ar mo ghlúinibh a's d'iarr mé air-sean párdún:</span>
<lb n="1150"/><span>"Tá mé ar coigcrích a's congbhuigh do lámh uaim."</span>
<lb n="1151"/><span>Is théim baile is théim bó.</span>
<lb n="1152"/></p>
</div>
<pb n="133"/>
<div><lb n="1153"/><p><span>'Sé an freagra thug sé orm, "Cha chongbhuighim mo lámh uait.</span>
<lb n="1154"/><span>Óir tá mise i gcadhughadh le corradh a's ráithe;</span>
<lb n="1155"/><span>Buailim féin daidí a's sgiuraim féin máithre;</span>
<lb n="1156"/><span>Aifrean ná teagasg cha dtugaim féin áird air."</span>
<lb n="1157"/><span>Is théim baile is théim bó.</span></p>
<lb n="1158"/>
<lb n="1159"/><p><span>"B'fhurus domh aithniughadh nách raibh tú mar chóir duit,</span>
<lb n="1160"/><span>Nách rachthá-sa 'un aifrinn mar rachadh do chómharsain;</span>
<lb n="1161"/><span>'Sé Urnaidhe na Maidne bheidheadh agat Dia Domhnaigh;</span>
<lb n="1162"/><span>Bréaga agus cúlchaint agus troid le do chomharsain.</span>
<lb n="1163"/><span>Is théim baile is théim bó.</span></p>
<lb n="1164"/>
<lb n="1165"/><p><span>Nuair a chluinfeas mo chlann-sa a mbéidh mise ar a dtábla</span>
<lb n="1166"/><span>Tréartha Sheáin shalaigh, cha bhíonn siad-san sásta;</span>
<lb n="1167"/><span>Nuair a thiocfas an Seisiún 'gus fear na bhuige bháine</span>
<lb n="1168"/><span>Cuirfar sa bharra thú a's dóghfar sa láimh thú."</span>
<lb n="1169"/><span>Is théim baile is théim bó.</span>
<lb n="1170"/></p>
</div>
<pb n="152"/>
<div><lb n="1171"/><p><span>Bzzzzz1850obc 19L</span>
<lb n="1172"/><span>UzzzzzAnaithnid</span>
<lb n="1173"/><span>71. Ar Mágh Ghlas na nGeal mBánta.</span></p>
<lb n="1174"/>
<lb n="1175"/><p><span>Is mithid feasda trácht ar dhearamad na mbárdaibh</span>
<lb n="1176"/><span>'Na bhfriotal ghasda fáidhghlic chun dánta 'gus laoi;</span>
<lb n="1177"/><span>Ná tug tosach áirimh do Mhágh ghlas na ngealbhánta,</span>
<lb n="1178"/><span>An leirg do cheap Ádam chun áitreibh a's Eve.</span>
<lb n="1179"/><span>Tá crann na n-ubhal ag fás ann, Olive a's oráistí,</span>
<lb n="1180"/><span>A's cocoa nuts le</span></p>
</div>
<pb n="153"/>
<div><lb n="1181"/><p><span>fagháil ann gach lá ar an gcraoibh;</span>
<lb n="1182"/><span>Tá'n bile glas faoi bhláth ann 'n-a dtug an chuach léi hál as,</span>
<lb n="1183"/><span>'S a samhail ní'l le fághail i n-éan pháirt eile'n tír.</span></p>
<lb n="1184"/>
<lb n="1185"/><p><span>Is árd tá fiadh na mbeann ann ag trácht de mhaoilean gleannta,</span>
<lb n="1186"/><span>Tá an eilit óg ag damhas ann gan amhras i gcoill;</span>
<lb n="1187"/><span>Tá sionnach ruadh na meang ann, an broc i scairt go teann ann,</span>
<lb n="1188"/><span>An girrfhiadh gearr i dteannta 's is reamhar é an coinín;</span>
<lb n="1189"/><span>Tá an eala ar linn go buacach, an fhaoilean breac ag gluaiseacht,</span>
<lb n="1190"/><span>An fiolar críona i gcuasaibh, a's gan luasgadh air ó'n ngaoith,</span>
<lb n="1191"/><span>Ar neóin 'seadh chítear creabhair ann, an smóilín binn ag labhairt ann,</span>
<lb n="1192"/><span>'S is cliste é cor an tseabhaic ann go crannda le haois.</span></p>
<lb n="1193"/>
<lb n="1194"/><p><span>Tá'n céadar righin ag fás ann n-ar cuireadh puinn san áirc dhe,</span>
<lb n="1195"/><span>Mar canaid, an chéad árthach do snámhuigh riamh ar tuinn,</span>
<lb n="1196"/><span>'S is ann do cumadh bárca do'n churadh chliste Iáson,</span>
<lb n="1197"/><span>Ag gearradh sleasa ar sáile go ráinig an Flíos;</span>
<lb n="1198"/><span>Tá'n t-ubhal, an cnó, 's an t-áirne faoi chaora ag lúbadh cárthain,</span>
<lb n="1199"/><span>Saothar beach d'á fhásgadh ann gan trághadh ach mar an Níl;</span>
<lb n="1200"/><span>Tá'n bradán geal le bás ann, 's an breac le sluit le láimh ann.</span>
<lb n="1201"/><span>An corn crosach lán ann 's céad fáilte chun suidhe.</span>
<lb n="1202"/></p>
</div>
<pb n="154"/>
<div><lb n="1203"/><p><span>Is taithneamhach an áit é 's ní shroichean gaoth an bháis é,</span>
<lb n="1204"/><span>Go dtug an tseilg neámhdha le spás ann Oisín,</span>
<lb n="1205"/><span>A's is ann do bhí moladh Pháris ar theacht an ubhail d'á láthair,</span>
<lb n="1206"/><span>Do threasgaruigh na táinte 's thug ár-scrios na Traoi;</span>
<lb n="1207"/><span>Tá cúrsa díreach ráis ann, fé chiumhais na líog an Spá ann</span>
<lb n="1208"/><span>Luibheana cumhrtha ar bánta ann le fagháil ins gach mí,</span>
<lb n="1209"/><span>A's an cliuite súighte tnáidhte de bhrúid mhuirt-dúir gan sláinte,</span>
<lb n="1210"/><span>Dá gcaithfadh sé trí lá ann, bheadh 'n-a shár-rith arís.</span></p>
<lb n="1211"/>
<lb n="1212"/><p><span>Gach buinne leabhair de'n árd-fhuil budh chliste i gcuing le náimhdibh,</span>
<lb n="1213"/><span>Ar bhathasaibh ba ghnáthach faoi láimh gliocais Finn,</span>
<lb n="1214"/><span>Gurab é d'ionnsuigh Conall Céarnach tar éis ruathair ruadh ar Chlár</span>
<lb n="1215"/><span>Luirc</span>
<lb n="1216"/><span>Ag imirt díoghaltais bháis a Ghaedheal-bhráthar mar bhí:</span>
<lb n="1217"/><span>'S ann do thug mac Dáire tar éis taisdil triúcha an Bhláithnait.</span>
<lb n="1218"/><span>Thug éag na seabhachán leis faoi sár-reatha draoidheacht,</span>
<lb n="1219"/><span>A's Pádruig nuair a tháinig do bheannuigh críocha fáil dúinn</span>
<lb n="1220"/><span>Gur dhubluigh sé an bárr air trí a bhreághtha ós gach tír.</span></p>
<lb n="1221"/>
<lb n="1222"/><p><span>Tá béithe múinte ghnáith ann, ionnraic, fiúntach, fáilteach,</span>
<lb n="1223"/><span>De phlúr stoc Mumhan nár cáineadh i n-am gáibhte ar a ngniomh,</span>
<lb n="1224"/><span>Go luinneach, lonnrach, fáinneach craobhfholt fionn gach báb díobh</span>
<lb n="1225"/><span>Mar ghéis ar siubhal 'san áireamh mar sgáilthig an aoil;</span>
<lb n="1226"/><span>Gach cúrsa ar bhfhiu é trácht air ó thárla Maois i ngrás chughainn,</span>
<lb n="1227"/><span>Caortha teinte Shodaim nuair deárnadh dhe spríos,</span>
<lb n="1228"/><span>Craobhcha crainn a's cága a's naosgach na gcaol spága</span>
<lb n="1229"/><span>Go dtaraingid le snáthad ar bhán-bhruit go cruinn.</span>
<lb n="1230"/></p>
</div>
<pb n="155"/>
<div><lb n="1231"/><p><span>Ní slad ná díoghlaim dánta é de chríonach fuighlach fáige.</span>
<lb n="1232"/><span>Ná líonadh laoi le soláthar na mbárdaibh gan treóir;</span>
<lb n="1233"/><span>De'n ionad oinigh fáilte é, criosdal chnú gan cháine</span>
<lb n="1234"/><span>Ar dtús tug clú 'gus bárr leis ó'n árd chruinne mhóir;</span>
<lb n="1235"/><span>Tá taoid de fíonta Spáinne do shíor ag tigheacht dot láthair,</span>
<lb n="1236"/><span>'S n t-íot do chlaoidhigh na táinte nár fhág ann aon deór;</span>
<lb n="1237"/><span>De'n chléir bíon dís gach tráth ann, do'n éag má taoir i ngábhtar</span>
<lb n="1238"/><span>Is an chraobh tar éis saothar Chláir Luirc gur fhág i Móin Mhóir.</span>
<lb n="1239"/></p>
</div>
<pb n="166"/>
<div><lb n="1240"/><p><span>Bzzzzz1795obc 18D</span>
<lb n="1241"/><span>UzzzzzÉadbhard de Nógla</span>
<lb n="1242"/><span>76. An rógaire dubh.</span>
<lb n="1243"/><span>A Ghaoidhil chirt dem chomhgas is beódha do ghuth,</span>
<lb n="1244"/><span>Is binn liom do ghlórtha 's is ceólmhar do chruit,</span>
<lb n="1245"/><span>Is aoibhinn do sceolta ach ná fóghnann mar shuilt</span>
<lb n="1246"/><span>A mhaoidheamh san ár leógan gur rógaire dubh.</span>
<lb n="1247"/><span>Ní rógaire 'om dhóchas ach cóirbhile glic.</span>
<lb n="1248"/><span>A thóigfeas an ceó so de Fodla 's an bhroid,</span>
<lb n="1249"/><span>Beidh glóire 'gus mórdhacht a's mórtas againn.</span>
<lb n="1250"/><span>Tré sheóladh na córach i gcróinn chirt 's i gcion.</span>
<lb n="1251"/></p>
</div>
<pb n="167"/>
<div><lb n="1252"/><p><span>An bhuidhean san do bhreóidh me 's chuir brón ar mo chruith,</span>
<lb n="1253"/><span>Tug druim leis an nglóire 's thar teórainn do rith,</span>
<lb n="1254"/><span>Le faoilthibh thar cóimhreamh ag tórmach an uilc,</span>
<lb n="1255"/><span>'San díg beid gan cóthrom 's gach rógaire dubh.</span>
<lb n="1256"/><span>Ní rógaire den chóip seo mo leógan dar liom,</span>
<lb n="1257"/><span>Ach cóir-phola cródha noch dfhóirfeas dom ghoin,</span>
<lb n="1258"/><span>De mhór-shliocht na comhairle do thógfadh 'n-a rith,</span>
<lb n="1259"/><span>As dreoighteacht na slóighte le deóir bheag den fhuil.</span></p>
<lb n="1260"/>
<lb n="1261"/><p><span>Mar scríobhtar le hórdaibh an eóluis 'n-a rith,</span>
<lb n="1262"/><span>Ó thíocht mic na glóire i gcóir-cholainn fir,</span>
<lb n="1263"/><span>Gach sinnsear gur seóladh angótha ? ar a shliocht,</span>
<lb n="1264"/><span>Le faobhar neart is fórsa gach rógaire dubh.</span>
<lb n="1265"/><span>Gach rógaire seóladh thar teórainn 'n-ár nid,</span>
<lb n="1266"/><span>Gach rógaire seóladh thar teórainn 'n-ár nid,</span>
<lb n="1267"/><span>Beidh breódh ortha, dógh ortha, feóch' ortha, a's scrios,</span>
<lb n="1268"/><span>Beidh córda fá sceólbhaig gach óinmhid aca,</span>
<lb n="1269"/><span>Nó romharfid sin bóthar san bhóchra ? chinn-rith.</span></p>
<lb n="1270"/>
<lb n="1271"/><p><span>Tá an abhainn ag tórmach le comhachtaibh a dtruip,</span>
<lb n="1272"/><span>Chun sceimhle 'gus scóladh gach cóbach do chur,</span>
<lb n="1273"/><span>Beidh díbeartha an mhórfhlaith thug tón leis an Sprid,</span>
<lb n="1274"/><span>Faoi naoi cheart 'san bhfoghmhar 'n-a theórainn tar luis.</span>
<lb n="1275"/><span>Ní rógaire is dóigh liom gach óigfhear do thig,</span>
<lb n="1276"/><span>I bhfórsaibh na n-óg san le glórthaibh a ndruim,</span>
<lb n="1277"/><span>Sa chomhlann, mo dhóchas, má leóntar na fir,</span>
<lb n="1278"/><span>Beidh cróinn cheart na glóire mar nóchar aca.</span></p>
<lb n="1279"/>
<lb n="1280"/><p><span>Tá Clíodna Chois Mhóna na deóraibh do shil,</span>
<lb n="1281"/><span>Ag caoine chloinne Eógain go ceólmhar anois,</span>
<lb n="1282"/><span>Is Aoibheall ón ngleó-Chraig is beódha tá a ruisc,</span>
<lb n="1283"/><span>Ag maoidheamh sleachta Bóirbhe tá i gcóthrom 's i gcion.</span>
<lb n="1284"/><span>Níl rógaire dóighte do thóg leabhar dubh,</span>
<lb n="1285"/><span>Tug tón leis an Róimh thoir 's ón órdal ? do thuit,</span>
<lb n="1286"/><span>Do dhóghaidh fionnadh a chóta le móidibh an choir,</span>
<lb n="1287"/><span>Ná stróicfar i ngleó cnuic 's ní brón liom a mbroid.</span>
<lb n="1288"/></p>
</div>
<pb n="168"/>
<div><lb n="1289"/><p><span>Íosa na gcomhacht ngeal fuair mór-ghuith i gcrois,</span>
<lb n="1290"/><span>Mo ghuidhe libh, i ndóchas go dtógair ár sprid,</span>
<lb n="1291"/><span>Go stríocair an ceó so den Fhódla 's an bhroid,</span>
<lb n="1292"/><span>Is díbir dá bpórtaibh gach rógaire dubh,</span>
<lb n="1293"/><span>Guidhim fós libh gach rógaire sheóladh tar muir,</span>
<lb n="1294"/><span>Athbheothaidh ár nglórtha is cuir leó-san gach broid,</span>
<lb n="1295"/><span>Ní leór san dot ghlóire, níl teóra leis sin,</span>
<lb n="1296"/><span>Is fógair a bhfórsa le hógchonaibh uilc.</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Sídh-Cheól I

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Sídh-Cheól I

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
