Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main"/><author><name type="main">0401</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Deirdre D'Auria and Eilís Ní Mhearraí</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">L283</note>
                         <note type="L">1</note>
                         <note type="B">1818ls 19T</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2017</date><idno>L283</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title/><author>0401</author><imprint><publisher/><date>1818ls 19T</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p/>
<lb n="0"/>
<lb n="1"/><p><span>SEANMÓIR MUIGHE NUADHAD.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>Seanmóir a hAon.</span></p>
<lb n="4"/>
<lb n="5"/><p><span>An Tuirse agus an Sólás.</span></p>
<lb n="6"/>
<lb n="7"/><p><span>Goilfidh sibh agus caoidhfidh sibh (ar Íosa Críost le n-a dheisgiobalaibh,</span>
<lb n="8"/><span>agus i n-a n-ainm sin le na fíréanaibh uile) an tan bhéas an saoghal</span>
<lb n="9"/><span>ag déanamh lúthgháire agus gáirdeachais; béidh sibhse ag déanamh</span>
<lb n="10"/><span>doilghis agus dubróin, acht iompóchas bhur ndoilgheas agus bhur ndubrón</span>
<lb n="11"/><span>chum aitis agus sóláis.</span></p>
<lb n="12"/>
<lb n="13"/><p><span>(Briathra ár Slánuightheora ag Naomh Eoin ins an seiseadh caibidil déag</span>
<lb n="14"/><span>agus ins an bhficheadh rann.)</span></p>
<lb n="15"/>
<lb n="16"/><p><span>Den uile fhírinne do theagasg agus do chraobhsgaoil Mac Dé ar talamh badh</span>
<lb n="17"/><span>dheacair aon d'fhaghbháil i n-a measg as sólásaighe agus as buntáistighe</span>
<lb n="18"/><span>do na fíréanaibh, agus ar an dtaobh eile, as uathbhásaighe agus as</span>
<lb n="19"/><span>mí-bhuntáistighe do na peacthachaibh ná an fhírinne seo do thaisbeánas</span>
<lb n="20"/><span>Soisgéal an lae indiu dhúinn.  Óir ar mbeith do Shlánuightheoir an</span>
<lb n="21"/><span>domhain ullamh chum sgaramhain leis an saoghal tré n-a bhás, do léig a</span>
<lb n="22"/><span>shúile ar dhá chinéal daoine dá bhfuil an saoghal déanta suas</span></p>
</div>
<pb n="2"/>
<div><lb n="23"/><p><span>.i. ar an maith agus ar an olc, ar na fíréanaibh agus ar na peacthachaibh.  Ag</span>
<lb n="24"/><span>breathnughadh ar na peacthachaibh, so an chaor-theintidhe do sgaoil i n-a</span>
<lb n="25"/><span>measg agus d'fhág mar oighreacht aca: Mundus gaudebit, "beidh an saoghal</span>
<lb n="26"/><span>ag déanamh lúthgháire" (Eoin xvi.,20).  Acht monuar!  cad é gáirdeachas,</span>
<lb n="27"/><span>cad é lúthgháir, cad é an sásamh é seo?</span></p>
<lb n="28"/>
<lb n="29"/><p><span>Atá, lúthgháir, gáirdeachas, agus sásamh saoghalta do sgaipeas mar an ngaoith,</span>
<lb n="30"/><span>do shleamhnuigheas uainn mar sgáil nó mar thaidhbhse, gus i n-a dhiaidh seo,</span>
<lb n="31"/><span>nach dtabharfaidh de thoradh leo ar feadh na síorraidheachta acht éadóchas,</span>
<lb n="32"/><span>pianta, deora, agus díosgadh fiacal.  Acht ag amharc ar na fíréanaibh agus</span>
<lb n="33"/><span>ar a dhruing toghtha féin, ag seo an nídh adubhairt leó i bpearsain na</span>
<lb n="34"/><span>n-abstal, a chlann díleas ionmhain: "Ná bíodh eagla ná uathbhás oraibh</span>
<lb n="35"/><span>fán nídh atáim le rádh libh, óir tuitfidh gach nídh amach mar adeirim</span>
<lb n="36"/><span>libh.  Atáim ag sgaramhain libh gan mhoill chum filleadh ar m'Athair;</span>
<lb n="37"/><span>fágaim mar oighreacht agaibhse im uadhacht mo chros, m'anró, agus</span>
<lb n="38"/><span>m'inghreim; béidh buaidhreamh agus díbirt dá chur oraibh; do-gheabhaidh</span>
<lb n="39"/><span>sibh masla agus tarcaisne; i n-aon fhocal, ní bheidh in bhur slighe acht</span>
<lb n="40"/><span>trioblóidí, dólás, agus amhgar.  Acht, meisneach!  a chlann ghrádhach,</span>
<lb n="41"/><span>meisneach; imtheochaidh an buaidhreamh agus an dólás gan mhoill, agus</span>
<lb n="42"/><span>tiocfaidh i n'áit síothcháin mharthannach, sólás fírinneach, sólás</span>
<lb n="43"/><span>iomshlán síorraidhe nach féidir le neach ar bith do bhuain díbh go</span>
<lb n="44"/><span>bráth" - tristitia vestra vertetur in gaudium, et gaudium vestrum nemo</span>
<lb n="45"/><span>tollet a vobis (Eoin xvi.,20,22).</span></p>
<lb n="46"/>
<lb n="47"/><p><span>"Ó!  a dhaille," ar Naomh Aibhistín, ag machtnamh ar an nídh seo.</span>
<lb n="48"/><span>"Ó!  a neamh-mhothuightheacht.  Ó! a dhíth céille</span></p>
</div>
<pb n="3"/>
<div><lb n="49"/><p><span>na ndaoine nach smuaineann ar fhírinne chomh tábhachtach so."</span>
<lb n="50"/><span>Gidheadh, is mó go mór an daille, an neamh-mhothughadh agus an díth céille</span>
<lb n="51"/><span>smuaineamh uirthe agus gan feidhm do dhéanamh dhi, ná toradh ar bith do</span>
<lb n="52"/><span>bhuain aiste.  "Is fírinne chinnte," ar an Naomh céadna, "gach a</span>
<lb n="53"/><span>dteagasgthar dúinn ins an tSoisgéal, acht ní mór go smuaineann neach</span>
<lb n="54"/><span>ortha.  Is subháilce fhírinneach gach nídh hórduighthear dhúinn ins an</span>
<lb n="55"/><span>tSoisgéal, acht ní mór go leanann duine ar domhan í.  Is séan fírinneach</span>
<lb n="56"/><span>agus sonas gach nídh dá ngealltar dúinn ins an tSoisgéal, ach ní mór</span>
<lb n="57"/><span>go nglacann duine ar bith a thrioblóid air féin iad do shaothrughadh" -</span>
<lb n="58"/><span>quidquid ibi docetur, veritas est; quidquid praecipitur bonitas,</span>
<lb n="59"/><span>quidquid promittitur felicitas.  Má bhíodar na trí neithe seo cómh-</span>
<lb n="60"/><span>cheangailte nó i n-éinfheacht riamh ins an Sgríbhinn Diadha, is i</span>
<lb n="61"/><span>Soisgéal an lae indiu é.</span></p>
<lb n="62"/>
<lb n="63"/><p><span>Féachaimíd, a chríostaidhthe, créad an nídh d'órduigheas</span>
<lb n="64"/><span>Íosa Críost dúinn ins an tSoisgéal indiu.  Órduigheas, a dhearbhráithreacha,</span>
<lb n="65"/><span>deora, tuirse, agus dubrón - plorabitis et flebitis vos; órduigheas</span>
<lb n="66"/><span>foighde agus smachtughadh críostamhail na colna - quidquid praecipitur</span>
<lb n="67"/><span>bonitas est.  Seo na subháilcí d'órduigheann sé dhúinn do thaithighe</span>
<lb n="68"/><span>agus do leanmhain, ar ar mian liom tracht libh ins an gcéad roinn dem</span>
<lb n="69"/><span>chomhrádh.  Cad é an nídh gheallas Íosa Críost dúinn ins an tSoisgéal</span>
<lb n="70"/><span>so?  Geallann dúinn go dtiormóchaidh na deora so suas agus go n-iompóchaidh</span>
<lb n="71"/><span>an tuirse seo chum sóláis - tristitia vestra vertetur in gaudium;</span>
<lb n="72"/><span>geallas fós dúinn go mbéidh an sólás so thigeas ón dólas buain-tseasmhach</span></p>
</div>
<pb n="4"/>
<div><lb n="73"/><p><span>síorraidhe, ionnas nach féidir a bhuain dínn go bráth - et</span>
<lb n="74"/><span>gaudium vestrum nemo tollet a vobis.</span></p>
<lb n="75"/>
<lb n="76"/><p><span>Seo fírinne ró-shólásach, seo fírinne ró-thábhachtach do gheallas agus</span>
<lb n="77"/><span>do dheimhnigheas dúinn, ar ar mian liom labhairt ins an dara roinn.  Acht</span>
<lb n="78"/><span>chum críochnughadh le toradh do ghlóire Dé agus leas anma do gach n-aon</span>
<lb n="79"/><span>dá bhfuil i láthair, iarraimíd congnamh an Spioraid Naoimh tré</span>
<lb n="80"/><span>eadarghuidhe na Maighdine Glórmhaire Muire, ag rádh Fáilte an Aingil.</span></p>
<lb n="81"/>
<lb n="82"/><p><span>An Chéad Roinn.</span></p>
<lb n="83"/>
<lb n="84"/><p><span>Ní féidir neach ar bith do shábháil gan páirt do bheith aige <le></span>
<lb n="85"/><span>Íosa Críost.  Ní féidir leis páirt do bheith aige le Íosa Críost gan</span>
<lb n="86"/><span>spioraid Íosa Chríost do bheith go fírinneach aige.  Ní féidir leis</span>
<lb n="87"/><span>spioraid Íosa Chríost do bheith go fírinneach aige muna dtathaighidh sé</span>
<lb n="88"/><span>na subháilcí as mó do ghrádhuigh agus do lean Críost ar feadh a bheatha,</span>
<lb n="89"/><span>agus go mór-mhór an chuid aca d'órduigh dúinn go speisialta do leanmhain.</span>
<lb n="90"/><span>Gidheadh, ní féidir le duine ar bith na subháilcí seo do bheith aige</span>
<lb n="91"/><span>gan foighde mhór do bheith aige in gach amhgar agus anró thiocfas i n-a</span>
<lb n="92"/><span>shlighe.  <Ní féidir foighde do bheith aige ionnta so> muna nglacaidh iad</span>
<lb n="93"/><span>go fonnmhar agus le grádh smachtughadh críostamhail do dhéanamh ar a</span>
<lb n="94"/><span>cholainn - plorabitis et flebitis vos, mundus autem gaudebit; vos</span>
<lb n="95"/><span>autem contristabimini.</span>
<lb n="96"/><span>An maith leat a fhios do bheith agat cad é do cháilidheacht, cad é</span>
<lb n="97"/><span>do chinneamhain nó do roinn, cad é d'iarracht nó, fá dheoidh, cad é an</span>
<lb n="98"/><span>nídh do dhéanfas eidir-dhealbhadh idir thú féin agus clann an tsaoghail,</span>
<lb n="99"/><span>dár ab cáilidheacht</span></p>
</div>
<pb n="5"/>
<div><lb n="100"/><p><span>a bheith ag iomlait i sólás, i n-aoibhneas, agus i gcaitheamh aimsire?</span></p>
<lb n="101"/>
<lb n="102"/><p><span>Is é, a chríostaidhthe, anró agus an chros, deora agus dubrón.  Is tré</span>
<lb n="103"/><span>ghrádh don anró, don chros, agus don bhuaidhreamh do chosnuighir id chroidhe</span>
<lb n="104"/><span>grása Íosa Chríost.  An feadh is bhéir ionnraic ós a chomhair, an fhaid</span>
<lb n="105"/><span>is d'fhéachfaidh <sé> ort mar a mhac agus d'fhéachfaidh tusa air mar</span>
<lb n="106"/><span>d'Athair, bí dearbhtha go mbéidh tú fá bhuaidhreamh agus fá dhólás;</span>
<lb n="107"/><span>bí deimhneach gur buaidhirt agus anró an comhartha as fearr gur ghlac sé</span>
<lb n="108"/><span>leat mar mhac, agus gur thóg tú dhó féin - plorabitis et flebitis</span>
<lb n="109"/><span>vos.  Is nídh dearbhtha é; is dlighe í nár bh'fhéidir riamh agus</span>
<lb n="110"/><span>nach féidir go bráth do ghairm tar n-ais.</span></p>
<lb n="111"/>
<lb n="112"/><p><span>Cruthuigheas Naomh Pól an fhírinne seo dhúinn i mbriathraibh so-</span>
<lb n="113"/><span>thuigseana ins an dara caibidil déag chum na n-Eabhrach, mar a</span>
<lb n="114"/><span>n-abair sé: Quem enim diligit Dominus castigat, flagellat autem</span>
<lb n="115"/><span>omnem filium quem recipit (Eabh.xii.,6).</span>
<lb n="116"/><span>Óir ón am i n-a luighean Dia súil ar dhuine chum a mhic do dhéanamh dhe</span>
<lb n="117"/><span>tré chomh-oibriughadh a ghrás agus a thrócaire, tógas an t-am céadna a</span>
<lb n="118"/><span>lámh chí ós a chionn chum a smachtuighthe, beireas air i n-a dheas-láimh</span>
<lb n="119"/><span>chum go mbéidh sé i n'oighre ar a thrócaire, agus i n-a chomh-oighre ag a</span>
<lb n="120"/><span>Mhac; tógas an t-am céadna a lámh chlí ós a chionn go mbéidh sé i n'óighre</span>
<lb n="121"/><span>ar a thrócaire, agus i n-a chomh-oighre ag a Mhac; tógas,</span>
<lb n="122"/><span>adeirim a lámh chlí ós a cheann chum trioblóide agus buaidhrimh do chur</span>
<lb n="123"/><span>air chum a ghlanta agus a sgriosta ó theimheal agus ó smál na bpeacaidhe,</span>
<lb n="124"/><span>ag fulang le foighde gach aithis, sgannail, agus anró as toil le Dia a chur</span>
<lb n="125"/><span>air.</span></p>
<lb n="126"/>
<lb n="127"/><p><span>Is iongantach an t-eidir-dhealbhadh atá idir iomchar Dé agus iomchar</span>
<lb n="128"/><span>aitheacha agus máithreacha an tsaoghail seo; óir grádhaid aithreacha</span>
<lb n="129"/><span>agus máithreacha an tsaoghail seo; óir grádhaid aithreacha agus máithreacha</span>
<lb n="130"/><span>an tsaoghail seo</span></p>
</div>
<pb n="6"/>
<div><lb n="131"/><p><span>a gclann, ag díbirt gach uile nídh uatha do chuirfeadh trioblóid nó</span>
<lb n="132"/><span>buaidhreamh ortha, ag soláthar gach uile nídh dhóibh as mó</span>
<lb n="133"/><span>dhéanfadh compórd agus sásamh dhóibh, dá mbréagadh i n-a n-aois óig le</span>
<lb n="134"/><span>pógadh, le muirn agus le hamharc.  Do-bheirid toil ní h-é amháin dá</span>
<lb n="135"/><span>mion-pheacaidhibh, acht fós go ró-mhinic dá mór-chlaontaibh agus dá</span>
<lb n="136"/><span>n-ainshriantacht; i n-aon fhocal, ní bhíonn d'imshníomh ortha acht ag</span>
<lb n="137"/><span>smuaineamh cad é an nós i n-a mbeirid leo slighe-bheatha chlúmhail do</span>
<lb n="138"/><span>thabhairt dóibh do réir a gcumais.  Ní mar seo, a dhearbhráitheacha,</span>
<lb n="139"/><span>do-ghníos Dia leis an gclainn do thoghas dó fein, acht smachtuigheann sé</span>
<lb n="140"/><span>an té ghrádhann sé, ar a shon gur mó a ghrádh dhóibh míle uair ná</span>
<lb n="141"/><span>grádh aithreacha agus máithracha an tsaoghail seo dá gclainn féin.</span></p>
<lb n="142"/>
<lb n="143"/><p><span>Gidheadh, d'aimhdheoin an ghráda naomhtha deagh-órduighthe seo atá aige</span>
<lb n="144"/><span>dhóibh, ionnsuidheas agus tástálas iad le buaidhreamh agus le hanró, agus</span>
<lb n="145"/><span>ins an am gcéadna gabhas leo mar chlainn agus admhálas iad mar oighrí ar</span>
<lb n="146"/><span>a ríoghacht, agus as sin amach tógas suas ós a gcionn lámh a chirt agus a</span>
<lb n="147"/><span>thrócaire, chomh maith agus gur mhian leis go mairfeadh na grása le n-ar</span>
<lb n="148"/><span>thogh iad chomh fada leis an dólás agus leis an anró do chuir ortha, agus</span>
<lb n="149"/><span>mar an gcéadna, go mairfeadh an dólás agus an t-anró chomh fada le n-a</span>
<lb n="150"/><span>ghrásaibh - flagellat autem omnem filium quem recipit.</span></p>
<lb n="151"/>
<lb n="152"/><p><span>Badh dheacair réasún fundaimeinteach do thabhairt leis an eidir-dhealbhadh</span>
<lb n="153"/><span>so atá idir iomchar Dé agus iomchar na ndaoine, mara bhféachadh</span>
<lb n="154"/><span>duine ins an bpríomhádhbhar; is é sin, gur cheap agus gur órduigh Dia</span>
<lb n="155"/><span>ón síorraidheacht sinn a bheith saor glan i n-a láthair, ní do</span></p>
</div>
<pb n="7"/>
<div><lb n="156"/><p><span>réir pátrúin ná sompla ár gcéad athar, Ádhamh, acht do réir sompla an</span>
<lb n="157"/><span>dara Ádhaimh .i. Íosa Críost - nam quos praescivit, et predestinavit</span>
<lb n="158"/><span>conformes fieri imaginis filii sui (Rómh.viii.,29).</span></p>
<lb n="159"/>
<lb n="160"/><p><span>Ón gcéad Ádhamh do fuaireamar ár nádúir, acht is ón dara Ádhamh</span>
<lb n="161"/><span>do fuaireamar leasughadh na nádúire céadna.  Is ó Ádhamh do fuaireamar</span>
<lb n="162"/><span>colann daonna, acht is ó Chríost do fuaireamar na grása atá againn.</span>
<lb n="163"/><span>Do threasgair agus do dhíol an chéad Ádhamh sinn, acht do leigheas agus</span>
<lb n="164"/><span>do cheannuigh an dara Ádhamh sinn. Do threasgair an chéad Ádhamh sinn i</span>
<lb n="165"/><span>ngáirdín aoibhinn Pharrthais, acht do cheannuigh an dara Ádhaimh sinn.</span>
<lb n="166"/><span>Do threasgair an chéad Ádhamh sinn i ngáirdín aoibhinn Pharrthais, acht</span>
<lb n="167"/><span>do cheannuigh agus do shaor an dara Ádhamh sinn ar chrann na croiche.</span>
<lb n="168"/><span>Do geineadh sinn ón gcéad Ádhamh, agus dá réir sin, atáimíd i n-ár gclainn</span>
<lb n="169"/><span>feirge agus i n-ár bhpeacthachaibh; acht atáimíd i n-ár</span>
<lb n="170"/><span>ndearbhráithreachaibh agus i n-ár mballaibh ag an dara Ádhamh, agus dá réir</span>
<lb n="171"/><span>sin, i n-ár gclainn toghtha ag Dia tré n-a ghrásaibh agus tré n-a</span>
<lb n="172"/><span>mhór-thrócaire.</span></p>
<lb n="173"/>
<lb n="174"/><p><span>Is as so thairngeas Naomh Leo, mar aon le Naomh Pól, agus dá</span>
<lb n="175"/><span>fhírinne seo.  Ar dtúis, go dtugann na grása do-ghnidheas críostaidhthe agus baill</span>
<lb n="176"/><span>d'Íosa Críost dhínn, a chros agus a anró mar pháirt agus mar oighreacht</span>
<lb n="177"/><span>dúinn - plorabitis et flebitis vos.  "An bhfeiceann sibh," ar sé, "an</span>
<lb n="178"/><span>chros so ar ar céasadh bhur nDia chum sibhse do shlánughadh?  Féachaidh go</span>
<lb n="179"/><span>glinn uirthe.  Is cros í as éigean díbhse d'iomchar fá seach.  Is cros</span>
<lb n="180"/><span>í atá agaibhse mar shacramaint agus mar shompla i n-éinfheacht - sacramaint,</span>
<lb n="181"/><span>mar as deagh-chomhartha í gur thogh Dia sibh ón síorraidheacht</span>
<lb n="182"/><span>chum bhur slánuighthe, agus chum bheith</span></p>
</div>
<pb n="8"/>
<div><lb n="183"/><p><span>rann-pháirteach leis i n-a ghlóire.</span>
<lb n="184"/><span>Is sompla nó pátrún í, mar do-bheir sí meisneach agus congnamh dhíbh</span>
<lb n="185"/><span>chum buaidhreamh agus anró d'fhulang go foighdeach.  Is sacramaint í, mar</span>
<lb n="186"/><span>as Dia do céasadh uirthe chum sibhse d'fhuasgailt agus do shlánughadh.</span>
<lb n="187"/><span>Is sompla í, mar as éigean díbhse a hiomchar chum sibh féin do</span>
<lb n="188"/><span>naomhughadh -" crux enim Christi quae salvandis impensa est mortalibus,</span>
<lb n="189"/><span>et sacramentum est et exemplum (Sermo de Resurrectione Domini).</span></p>
<lb n="190"/>
<lb n="191"/><p><span>Is é an dara bundhas do thairngeas Naomh Leo, ar lorg an Abstail, as an</span>
<lb n="192"/><span>nídh seo, gur mac neamh-dhlisteanach mac ar bith do chaitheas aimsir gan</span>
<lb n="193"/><span>trioblóid ná anró ins an tsaoghal so, neach ar bith do leanas compórd agus</span>
<lb n="194"/><span>caitheamh aimsire, nó go speisialta, neach ar bith nach ngrádhann aon nídh</span>
<lb n="195"/><span>acht poimp, onóir, pléisiúr, agus díomhaointeas an tsaoghail; gur</span>
<lb n="196"/><span>bastard agus mac neamh-dhlisteanach, adeirim, duine ar domhan do-bheir</span>
<lb n="197"/><span>faillighe agus fuath i smachtughadh críostamhail na colna, do sheachnas go</span>
<lb n="198"/><span>haireach gach uile nídh do chuirfeadh buaidhreamh ar 'intinn, nó cruadhtan</span>
<lb n="199"/><span>ar bith eile.  Adeirim arís, gur mac neamh-dhlisteanach duine ar bith den</span>
<lb n="200"/><span>cháilidheacht so, agus nach féidir leis súil bheith aige gur mac díleas</span>
<lb n="201"/><span>toghtha do Dhia é; óir smachtuigheas Dia an té ghrádhas se -</span>
<lb n="202"/><span>flagellat omnem filium quem recipit.</span></p>
<lb n="203"/>
<lb n="204"/><p><span>Fiafruigh de Naomh Pól má's fíor an nídh adeirim libh.  Fiafruigh</span>
<lb n="205"/><span>de créad é a mheas ar dhuine le n-ar mhian é féin do shábháil gan anró,</span>
<lb n="206"/><span>gan cruadhtan, gan inghreim, gan aithis ná smachtughadh ar bith do dhéanamh</span>
<lb n="207"/><span>ar a cholainn, nó fá dheoidh, cad é a mheas ar dhuine adéarfadh</span></p>
</div>
<pb n="9"/>
<div><lb n="208"/><p><span>go bhfuil sé i n-a mhac ag Dia agus i n-a dhearbhráthair ag Íosa Críost</span>
<lb n="209"/><span>gan achros d'iomchar?  Ná mealladh sibh féin, a chríostaidhthe.  Seo an nídh</span>
<lb n="210"/><span>adeir sé: Quod si extra disciplinam estis, cuius participes facti</span>
<lb n="211"/><span>sumus omnes, ergo adulteri et non filii estis; is é sin "má atá sibh</span>
<lb n="212"/><span>as riaghail nó as órdughadh i n-a bhfuil páirt againn uile, atá</span>
<lb n="213"/><span>sibh in bhur gclainn neamh-dhlisteanaigh" (Eabh.xii.,8).  Seo an</span>
<lb n="214"/><span>nídh chialluigheas na focail seo. Si extra disciplinam estis.  Do</span>
<lb n="215"/><span>réir na Naomh Aibhistín, Ieróm, Criosostom, agus Anselm, do réir</span>
<lb n="216"/><span>na n-Aithreacha naomhtha so, adeirim, cialluigheann an focal</span>
<lb n="217"/><span>disciplina mórán neithe.  Ar dtúis, cialluigheann sé na riaghlacha</span>
<lb n="218"/><span>leanas lucht airm nó saighdiúirí, ar a nglaodhaimíd riaghail nó</span>
<lb n="219"/><span>dlighe airm.</span></p>
<lb n="220"/>
<lb n="221"/><p><span>Is mian leis an riaghail seo go nglacfadh saighdiúir le beatha thrioblóideach</span>
<lb n="222"/><span>chruadhálach, go bhfuilingeochadh mórán easonóra, saothair, agus tuirse,</span>
<lb n="223"/><span>go mbéadh sásta le séan agus le mí-shéan do réir mar do thiocfadh i n-a</span>
<lb n="224"/><span>shlighe, gan a shocracht ná a bhuntáiste féin d'iarraidh ná do lorg go</span>
<lb n="225"/><span>bráth as chostas a dhualgais nó a dhúithche, go gcosnóchadh go cródha</span>
<lb n="226"/><span>a phost agus go seasómhadh go buan fá n-a bhratachaibh féin.  Ins an dara</span>
<lb n="227"/><span>háit, cialluigheann sé órdughadh d'áirithe leanas lucht léighinn agus</span>
<lb n="228"/><span>foghlumtha.  Is mian leis an órdughadh so go n-éistfeadh sgoláire le n-a</span>
<lb n="229"/><span>mháighistir, go dtabharfadh aire speisialta agus go leanfadh an teagasg</span>
<lb n="230"/><span>do-bheir dhó, go mbéadh dúthrachtach umhal dá cheachtaibh, ag greamughadh</span>
<lb n="231"/><span>a chéadfadh agus a inntleachta do réir a chumais.  Fá dheoidh, cialluigheann</span>
<lb n="232"/><span>sé foirm riaghlacha d'áirithe do chuir tuismightheoirí úird chráibhthigh</span>
<lb n="233"/><span>ar bun, dar ab éigean do gach n-aon do ghlacfas an chuing seo ar géilleadh.</span>
<lb n="234"/></p>
</div>
<pb n="10"/>
<div><lb n="235"/><p><span>Cibé ar bith ciall an fhocail seo, a chríostaidhthe, agus cibé ar bith ciall</span>
<lb n="236"/><span>do bhí ag Naomh Pól leis, is soiléir, ar nós mar bhíos saighdiúir as</span>
<lb n="237"/><span>riaghail an airm nach seasómhaidh i n-a phost agus fá n-a bhratachaibh féin,</span>
<lb n="238"/><span>sgoláire as riaghail na scoile nach leanann comhairle agus teagasg a</span>
<lb n="239"/><span>mháighistir, manach as riaghail an úird nach ngéilleann agus nach</span>
<lb n="240"/><span>n-umhluigheann do na riaghlachaibh céadna, is soiléir, adeirim, mar an</span>
<lb n="241"/><span>gcéadna (tugaidh fá deara an fhírinne chinnte thábhachtach so agus ná</span>
<lb n="242"/><span>dearmadaidh go bráth í), gur duine as riaghail agus as órdughadh Chríost</span>
<lb n="243"/><span>críostaidhe ar bith, atá tré n-a bhaiste agus tré n-a chreideamh i n-a</span>
<lb n="244"/><span>shaighdiúir, i n-a sgoláire, agus i n-a mhanach i n-órd Íosa Chríost,</span>
<lb n="245"/><span>mara seasómhaidh sé fá bhratachaibh Chríost, mara n-éistfidh le n-a</span>
<lb n="246"/><span>theagasg, mara mbéidh umhal agus mara ngéillfidh do riaghlachaibh an ughdair</span>
<lb n="247"/><span>seo do chuir ar bun an creideamh do ghlac sé air.</span></p>
<lb n="248"/>
<lb n="249"/><p><span>Acht créad iad bratacha Chríost?  Atá, an chros - vexilla Regis</span>
<lb n="250"/><span>prodeunt, fulget crucis mysterium.  Cros Chríost mo bhratach, cros Chríost</span>
<lb n="251"/><span>mo sgiaith-dhíon, cros Chríost mo chrann cosanta.  Créad iad léigheannta nó</span>
<lb n="252"/><span>ceachta Chríost?  Atá, ceachta cruadhtain agus anró, ceachta smachtughadh</span>
<lb n="253"/><span>agus diúltughadh claonta agus ainmhiana na colna, ceachta an chros</span>
<lb n="254"/><span>d'iomchar - si quis vult post me venire, abneget semetipsum et tollat</span>
<lb n="255"/><span>crucem suam quotidie, et sequatar me, "aon duine le n-ar maith a</span>
<lb n="256"/><span>bheith i n-a dheisgiobal agamsa, diúltuigheadh dó féin, iomcharadh</span>
<lb n="257"/><span>a chros agus leanadh mé"(Lúcás ix.,23). Seo iad, adeirim, riaghlacha</span>
<lb n="258"/><span>an ughdair neamhdha,</span></p>
</div>
<pb n="11"/>
<div><lb n="259"/><p><span>tuismightheoir agus céad-úghdar an uile úird: Plorabitis et flebitis</span>
<lb n="260"/><span>vos, "goilfidh sibh agus éagcaoinfidh sibh."</span>
<lb n="261"/><span>Seo iad arís: Tollite iugum meun super vos, "iomcharaidh m'ualachsa"</span>
<lb n="262"/><span>(Matha xi.,29).</span>
<lb n="263"/><span>Acht badh mhian libhse do bheith gan ualach.  Badh mhian libh do bheith</span>
<lb n="264"/><span>gan chuing, gan chúram ar bith.  Acht ní ar bhur dtoil atá sé.  Seo iad fós</span>
<lb n="265"/><span>riaghlacha agus órdughadh Chríost.  Is dóibh do gheall sé a bheannacht</span>
<lb n="266"/><span>go huile agus a luach saothair ag rádh: "Is beannuighthe na boicht i</span>
<lb n="267"/><span>spioraid, óir is leo ríoghacht neimhe.  Is beannuighthe an drong do-ghníos</span>
<lb n="268"/><span>dubrón agus caoi, óir cuirfear sólás ortha.  Is beannuighthe an drong</span>
<lb n="269"/><span>d'fhuilingeas inghreim ar son an chirt, óir atá luach saothair do-chuimse</span>
<lb n="270"/><span>fá n-a gcomhair ins na flaithis" (Matha v.,3,5,10).  Dá bhrigh sin, a</span>
<lb n="271"/><span>chríostaidhthe, mara seasómhaidh sibh fá dhíon agus fá bhratachaibh na croiche,</span>
<lb n="272"/><span>mara n-éistfidh sibh le n-a ceachtaibh do theagasgas díbh gach inghreim,</span>
<lb n="273"/><span>céasadh, agus anró d'fhulang go foighdeach, mara ngéillfidh sibh don órdughadh</span>
<lb n="274"/><span>agus do na riaghlachaibh seo nach dtráchtann acht ar dhubrón, ar thuirse, agus</span>
<lb n="275"/><span>ar dheoraibh, nach ngeallann luach saothair acht don umhal, don fhoighdeach,</span>
<lb n="276"/><span>agus don chráibhtheach, atá sibh as riaghail agus as órdughadh Chríost</span>
<lb n="277"/><span>extra disciplinam estis.</span></p>
<lb n="278"/>
<lb n="279"/><p><span>Is riaghail agus órdughadh é, ar a shon sain, do bhaineas le gach uile</span>
<lb n="280"/><span>dhuine mar a chéile, leis an saidhbhir chomh maith leis an mbocht, leis an</span>
<lb n="281"/><span>árd chomh maith leis an íseal.  Cuius participes facti sumus omnes; ag</span>
<lb n="282"/><span>seo ár riaghail, ár n-órdughadh, ár léigheannta.  Gidheadh, má atá</span>
<lb n="283"/><span>sibh as riaghail agus as órdughadh Chríost, cad é an rud sibh, nó cad air</span>
<lb n="284"/><span>a<r> maith sibh?  Criothnuighidh, a chríostaidhthe, nach ngrádhann acht</span>
<lb n="285"/><span>caitheamh aimsire agus compórd an tsaoghail, nach bhfuathuigheann nídh ar</span>
<lb n="286"/><span>domhan</span></p>
</div>
<pb n="12"/>
<div><lb n="287"/><p><span>níos mó ná anró, mí-chomhgar, agus mí-chothrom na beatha so.</span>
<lb n="288"/><span>Criothnuighidh, adeirim.  Cad é an rud sibh, nó cad as fiú sibh?  Ó! a</span>
<lb n="289"/><span>dhearbhráithreacha, ní fhaighinn ionnam féin a rádh cad as fiú sibh?  Ó! a</span>
<lb n="290"/><span>dhearbhráithreacha, ní fhaighinn ionnam féin a rádh cad é an nídh sibh, mara</span>
<lb n="291"/><span>mbéadh go ndubhairt Naomh Pól liom é: Ergo adulteri et non</span>
<lb n="292"/><span>filii estis (Eabh.xii.,8).</span></p>
<lb n="293"/>
<lb n="294"/><p><span>Is iongantach an staid í seo.  Atáthaoi, mar sin, in bhur gclainn</span>
<lb n="295"/><span>neamh-dhlisteanaigh, i nbhur ndeisgiobalaibh gan órdugadh.</span>
<lb n="296"/><span>Do thréigeabhar bratacha agus creideamh Chríost.  Adeir sé libh go ngoilfidh</span>
<lb n="297"/><span>sibh agus go gcaoidhfidh sibh, acht ní mian libhse gol ná caoi do dhéanamh.</span>
<lb n="298"/><span>Adeir sé libh gur ab éigean díbh brón agus éagcaoine do dhéanamh, ach</span>
<lb n="299"/><span>ní fhuil nídh ar bith as mó d'iarann sibh ná aiteas agus sólás, ná nídh as</span>
<lb n="300"/><span>mó sheachnann sibh ná buaidhreamh agus dólás.</span>
<lb n="301"/><span>Is deacair na briathra so 'réidhteach le d'iomcharsa, acht is deacaire</span>
<lb n="302"/><span>ná sain na briathra agus an t-iomchar do chóimh-mheas le hainm agus le</span>
<lb n="303"/><span>cáilidheacht críostaidhthe.</span></p>
<lb n="304"/>
<lb n="305"/><p><span>Mar chruthughadh ar a nídh seo, féachaidh cad é an freagra thug an</span>
<lb n="306"/><span>Slánuightheoir ar mháthair chlainne Sebedee an tan do tháinig sí fá</span>
<lb n="307"/><span>n-a dhéin ag tabhairt adhartha ar a glúinibh dhó, agus ag iarraidh mar</span>
<lb n="308"/><span>athchuinge air duine dá chlainn do chur ar a dheas-láimh, agus an duine eile</span>
<lb n="309"/><span>ar a láimh chlí i n-a ríoghacht.  Do chuir an athchuinge seo, do réir</span>
<lb n="310"/><span>chosamhlachta, imshníomh ar Chríost agus adubhairt: "imthighidh, a leanbhaí;</span>
<lb n="311"/><span>ní fhuil a fhios agaibh, ná ag bhur máthair acht mar sibh, cad atá sibh</span>
<lb n="312"/><span>d'iarraidh.  An féidir libh," ar sé, "an chailís d'ól atá d'fhuadar</span>
<lb n="313"/><span>fúmsa d'ól?"  "Is féidir," ar siad - possumus.  "Acht, ní agamsa</span>
<lb n="314"/><span>atá, acht ag m'Athair, na</span></p>
</div>
<pb n="13"/>
<div><lb n="315"/><p><span>háite atáthaoi d'iarraidh do thabhairt díbh.</span>
<lb n="316"/><span>Is leor uaim an nidh atá im chomhachta do thabhairt díbh; is mó d'oireas</span>
<lb n="317"/><span>díbh i láthair.  Ní fhuil de shubstaint agam acht mo chros, mo chailís,</span>
<lb n="318"/><span>agus mo phianta; ní fhuil de mhaoin shaoghalta agam acht so; do-bheirim</span>
<lb n="319"/><span>díbhse iad go fonnmhar.  Seo an t-ór agus an t-airgead cheannóchas an</span>
<lb n="320"/><span>ghlóire agus na háite atáthaoi d'iarraidh ormsa.  Má ghlacann sibh leo,</span>
<lb n="321"/><span>admhálfad mar dheisgiobail agus mar oighrí ar mo ríoghacht sibh"</span>
<lb n="322"/><span>(Matha xx.,20-24).</span></p>
<lb n="323"/>
<lb n="324"/><p><span>Dearbhaim díbh, a dhearbhráithreacha, i mbriathraibh Naoimh</span>
<lb n="325"/><span>Criosostom, nach féidir áit d'fhaghbháil ins an Sgríbhinn Diadha</span>
<lb n="326"/><span>as cinnte agus as dírighe chruthuigheas gur anró, inghreim, síor-</span>
<lb n="327"/><span>smachtughadh na colna, agus an chros oighreacht iomshlán gach fíor-</span>
<lb n="328"/><span>chríostaidhe, agus gurab éigean dúinn, ó ghlacamar cuing agus úghaim</span>
<lb n="329"/><span>Chríost orainn, a bheith umhal agus géilleadh dá dhlighe, dá</span>
<lb n="330"/><span>chruadhálacht í - plorabitis et flebitis vos.</span></p>
<lb n="331"/>
<lb n="332"/><p><span>Má atá aon duine i láthair i n-a bhfuil agó aige ins an bhfírinne</span>
<lb n="333"/><span>seo, tugadh fá deara ar dtúis gur ab é Mac Dé, Dia féin, ughdar agus</span>
<lb n="334"/><span>tobar an uile fhírinne, do labhras linn í.  Múineas an t-Abstal mar aon</span>
<lb n="335"/><span>leis an nídh céadna, agus ar a shon nach bhfuil deithbhir nó</span>
<lb n="336"/><span>eidir-dhealbhadh idir na fírinní mhúineas na habstail agus na fáidhe dhúinn</span>
<lb n="337"/><span>agus na neithe mhúineas Críost féin dúinn, atá ar a shon soin féin,</span>
<lb n="338"/><span>adeirim, nídh éigin níos corruighthighe agus níos mothuighthighe ins na</span>
<lb n="339"/><span>briathraibh thigeas go díreach ó bhéal Chríost, agus is bríoghmhaire</span>
<lb n="340"/><span>spreagas agus do mhúsglas croidhe an duine le grádh nó le heagla;</span>
<lb n="341"/><span>dico vobis - "mé féin do labhras libh.</span>
<lb n="342"/></p>
</div>
<pb n="14"/>
<div><lb n="343"/><p><span>Ní fáidh ná abstal acht mé féin do dhearbhas díbh go ngoilfidh sibh</span>
<lb n="344"/><span>agus go gcaoinfidh sibh."</span></p>
<lb n="345"/>
<lb n="346"/><p><span>Ins an dara háit, an nídh adeir sé le na habstalaibh, adeir sé é</span>
<lb n="347"/><span>le móide; amen, amen dico vobis - "dearbhaim díbh é, ní go simplidhe acht</span>
<lb n="348"/><span>le mo mhionna agus le mo mhóide."  Adeir leo é tar éis a charthannacht</span>
<lb n="349"/><span>ró-mhór do chur i n-iúil dóibh.  Do thug dóibh go grod roimhe sin a chuid</span>
<lb n="350"/><span>fola agus feola, a dhiadhacht agus a dhaonnacht ins an Chomaoin, agus do bhí</span>
<lb n="351"/><span>ullamh chum na fola agus na feola céadna a thabhairt dóibh tré n-a bhás.</span>
<lb n="352"/><span>Is go díreach idir an dá chomhartha so dá ghrádh agus dá charthannacht</span>
<lb n="353"/><span>do-chuimsighthe d'aimsigh an uain seo chum a rádh leo: Plorabitis</span>
<lb n="354"/><span>et flebitis vos.</span></p>
<lb n="355"/>
<lb n="356"/><p><span>Fá dheoidh chum a thaisbeánadh gur le na fíréanaibh agus le druing</span>
<lb n="357"/><span>toghtha a Athar do labhair sé, cuireas iad ós comhair nó i n-aghaidh</span>
<lb n="358"/><span>clainne an tsaoghail agus na druinge malluighthe bhíos ag déanamh lúthgháire</span>
<lb n="359"/><span>agus gáirdeachais, dá n-unfairt féin ins gach cinéal sóláis agus</span>
<lb n="360"/><span>caitheamh aimsire saoghalta - mundus gaudebit.  "Acht sibhse, a chlann</span>
<lb n="361"/><span>toghtha m'Athar, goilfidh agus caoidhfidh sibh.  Níor mhian liom an focal so</span>
<lb n="362"/><span>"sibhse" do rádh an feadh do bhí Iúdás in bhur measg, óir is duine</span>
<lb n="363"/><span>malluighthe</span>
<lb n="364"/><span>é; acht anois an uair nach bhfuil neach in bhur measg nó i láthair acht</span>
<lb n="365"/><span>fíréin: Amen, amen dico vobis quia plorabitis et flebitis vos.  Is libhse</span>
<lb n="366"/><span>a labhraim.  Níor innseas riamh bréag, agus níor mheallas neach.  Creididh</span>
<lb n="367"/><span>mé, a dheisgiobala ionmhaine, gur ab éigean díbh anró agus cruadhtan</span>
<lb n="368"/><span>d'fhulang, gur ab éigean díbh troid go cródha i n-aghaidh an tsaoghail, an</span>
<lb n="369"/><span>diabhail, agus na colna.</span>
<lb n="370"/></p>
</div>
<pb n="15"/>
<div><lb n="371"/><p><span>Do-bheirim mo bhanna díbh leis an bhfírinne seo, mo mhóide, mo</span>
<lb n="372"/><span>dhiadhacht, mo dhaonnacht, m'fhuil agus m'fheoil - plorabitis et</span>
<lb n="373"/><span>flebitis vos.  Acht, meisneach!  Ní mhairfidh seo i bhfad;</span>
<lb n="374"/><span>iompóchas na deora, an tuirse, agus an dubrón so chum gáirdeachais do</span>
<lb n="375"/><span>mhairfeas ar feadh na síorraidheachta" - tristitia vestra vertetur</span>
<lb n="376"/><span>in gaudium - ar ar gheallas trácht ins an dara roinn.</span></p>
<lb n="377"/>
<lb n="378"/><p><span>An Dara Roinn.</span></p>
<lb n="379"/>
<lb n="380"/><p><span>Adeir Naomh Aibhistín go heagnaidhe tuigsionach nach bhfuil nídh ar bith i</span>
<lb n="381"/><span>dtuigse an duine as daille agus as díchéillidhe ná a chur roimhe dá nídh</span>
<lb n="382"/><span>sgaramhain le n-a chéile nach féidir agus nach cóir a sgaradh; agus do-bheir</span>
<lb n="383"/><span>sé mar eisiompláir an dólás naomhtha beannuighthe agus réim nó</span>
<lb n="384"/><span>deireadh an dóláis céadna, na crosa agus an t-anró d'fhuilingid daoine</span>
<lb n="385"/><span>ins an tsaoghal so <agus> an sólás síorraidhe agus an ghlóire do leanas</span>
<lb n="386"/><span>na crosa agus an t-anró céadna.  Óir má smuaineann duine ar an dólás,</span>
<lb n="387"/><span>ar an anró, agus ar na crosaibh, gan breathnughadh ná smuaineamh ar an</span>
<lb n="388"/><span>luach saothair do leanas iad, tuitfidh sé i n-éadóchas agus i</span>
<lb n="389"/><span>ndroch-mheisneach.</span></p>
<lb n="390"/>
<lb n="391"/><p><span>Ar an taobh eile, má smuaineann duine ar an sólás agus ar an</span>
<lb n="392"/><span>nglóire seo, gan smuaineamh ins an am gcéadna gur ab éigean dó a</span>
<lb n="393"/><span>saothrughadh le buaidhreamh agus le cruadhtan, tuitfidh sé i n-andóchas,</span>
<lb n="394"/><span>agus meallfaidh é féin go diorruisg díchéillidhe; acht má mheádhann</span>
<lb n="395"/><span>duine agus má chomh-cheanglann an dá nídh seo le n-a chéile, déanfaidh</span>
<lb n="396"/><span>sé deagh-úsáid dá thuisge, agus do-gheabhaidh neart agus breis conganta</span>
<lb n="397"/><span>chum a dhualgais agus 'oibliogáidí do chóimhlíonadh mar as cuibhe.</span>
<lb n="398"/></p>
</div>
<pb n="16"/>
<div><lb n="399"/><p><span>Tugaimíd fá deara, mar an gcéadna, nár dhealuigh an Spiorad Naomhtha</span>
<lb n="400"/><span>riamh ins an Sgríbhinn Diadha an dá nídh seo le n-a chéile.  Níor mheall</span>
<lb n="401"/><span>riamh sinn, agus níor thug riamh sólás fírinneach dúinn nach mbéadh</span>
<lb n="402"/><span>anró agus dólás roimhe nó i n-a dhiaidh.  Níor thrácht riamh linn ar an</span>
<lb n="403"/><span>dólás so nach ngeallfadh, ins an am gcéadna, go n-aistreochadh chum</span>
<lb n="404"/><span>sóláis agus aoibhnis.  Is leis sin do labhras Naomh Peadar, ag teagasg na</span>
<lb n="405"/><span>gcríostaidhthe agus dá gcomhairliughadh chum an uile chathughadh, anró,</span>
<lb n="406"/><span>agus cruadhtan d'fhulang go foighdeach, na briathra bríoghmhara so:</span>
<lb n="407"/><span>Deus autem omnis gratiae, qui vocavit nos in eternam suam gloriam in</span>
<lb n="408"/><span>Christo Iesu, modicum passos ipse perficiet, confirmabit solidabitque</span>
<lb n="409"/><span>(Pead.v.,10).  Ó! a Thighearna, dá mb'fhéidir liom brígh agus éifeacht</span>
<lb n="410"/><span>iomshlán na mbriathra so do sgrúdughadh agus do chur i dtuigsin díbh; an ceo,</span>
<lb n="411"/><span>mar adeir Naomh Aibhistín, do sgapadh de bhur dtuigse, chum blais a thabhairt</span>
<lb n="412"/><span>díbh ar mhilseacht na meala atá ionnta.</span></p>
<lb n="413"/>
<lb n="414"/><p><span>Bhíodh fhios agaibh, a chríostaidhthe, go gcuimsigheann na briathra so</span>
<lb n="415"/><span>Naoimh Peadair iomshlán fírinní an chreidimh.  Deus: ag seo í an</span>
<lb n="416"/><span>diadhacht.  Omnis gratia: ag seo iad na grása agus na tiodhlaicthí</span>
<lb n="417"/><span>do-bheir sé don chine daonna.  Qui vocavit nos: ag seo an ghairm do rinne orainn,</span>
<lb n="418"/><span>tosach agus tionnsgnadh ár slánuighthe.  In aeternam suam gloriam; ag seo</span>
<lb n="419"/><span>críoch agus toradh na ngrás.  In Christo Iesu: ag seo críoch agus toradh</span>
<lb n="420"/><span>na ngrás.  In Christo Iesu: ag seo an té shaothruigh agus fuair dhúinn</span>
<lb n="421"/><span>na grása.  Modicum passos: Ó! is sólásach meisneamhail na briathra iad</span>
<lb n="422"/><span>so.  Seo a bhfuil sé d'iarraidh orainn.  Caithfimíd beagán</span>
<lb n="423"/><span>d'fhulang, agus le fulang</span></p>
</div>
<pb n="17"/>
<div><lb n="424"/><p><span>beagáin béimíd rann-pháirteach leis an diadhacht - Deus.</span>
<lb n="425"/><span>Caithfimíd beagán d'fhulang, agus le fulang beagáin freagraimíd an ghairm</span>
<lb n="426"/><span>do rinne orainn - qui vocavit nos.  Caithfimíd beagán d'fhulang, agus le</span>
<lb n="427"/><span>fulang beagáin béimíd páirteach i mór-luaigheacht agus i bpáis</span>
<lb n="428"/><span>Íosa Chríost - in Christo Iesu.  Caithfimíd beagán d'fhulang, agus le fulang</span>
<lb n="429"/><span>beagáin saothróchaimíd dúinn féin glóire agus aoibhneas síorraidhe -</span>
<lb n="430"/><span>in aeternam suam gloriam.  Ó! cad é chomh gearr, chomh díombuan agus chomh</span>
<lb n="431"/><span>neamh-thábhachtach agus a bhfuilingimíd ins an tsaoghal so, agus dá</span>
<lb n="432"/><span>ghiorracht agus dá neamh-thábhachtaighe iad, cad é méad agus</span>
<lb n="433"/><span>éifeachtaighe a luach saothair!  Goilidh, a chlann ghrádhach; goilidh, agus</span>
<lb n="434"/><span>ní ghoilfidh sibh i bhfad.  Imtheochas an stoirm seo agus tiocfas an</span>
<lb n="435"/><span>ciúineas agus an tsíothcháin; iompóchas bhur ndoilgheas agus bhur ndeora</span>
<lb n="436"/><span>chum compóird agus sóláis.</span></p>
<lb n="437"/>
<lb n="438"/><p><span>Adeirim go bhfuil gach anró agus cruadhtan dá bhfuilingimíd ar an</span>
<lb n="439"/><span>tsaoghal so gearr neamh-thábhachtach, agus nach bhfuil éifeacht ionnta.</span>
<lb n="440"/><span>Ar dtúis, má fhéachaimíd ortha de thaoibh na haimsire, is ar an ádhbhar</span>
<lb n="441"/><span>sain dubhairt ár Slánuightheoir le na habstalaibh: Modicum et iam non</span>
<lb n="442"/><span>videbitis me, et iterum modicum et videbitis me, quia vado ad Patrem</span>
<lb n="443"/><span>(Eoin xvi.,16).  "Béidh sibh tamall beag aimsire gan mé d'fhaicsin; measfaidh</span>
<lb n="444"/><span>sibh go mbéadh i bhfad uaibh an tráth a mhothóchaidh sibh meadhchan iomshlán an</span>
<lb n="445"/><span>dóláis agus an chruadhtain ag dul i bhfeidhm oraibh.  Acht do-chífidh sibh</span>
<lb n="446"/><span>mé go grod i n-a dhiaidh sin.  Ó! cad é an nídh buaidhreamh agus</span>
<lb n="447"/><span>doilgheas éadtrom aimseardha i gcomóradh leis an síorraidheacht?  Adeir</span></p>
</div>
<pb n="18"/>
<div><lb n="448"/><p><span>Críost féin linn nach bhfuil i mbeatha an duine go hiomshlán acht uair an</span>
<lb n="449"/><span>chluig - venit hora.</span>
<lb n="450"/><span>Ní fhuil ann, a dhearbhráithreacha, acht fíor-bheagán aimsire.  Cuir i</span>
<lb n="451"/><span>gcás fiche, dá fhichid, trí fichid, nó céad bliadhain, cad é an</span>
<lb n="452"/><span>éifeacht iad i gcomóradh leis an síorraidheacht?  Uair - hora.  Is lugha</span>
<lb n="453"/><span>fós beatha an duine i gcomóradh leis an síorraidheacht ná uair i</span>
<lb n="454"/><span>gcomóradh le míle bliadhain.</span></p>
<lb n="455"/>
<lb n="456"/><p><span>Ins an dara háit, ní fhuil i n-a bhfuilingimíd ins an tsaoghal so</span>
<lb n="457"/><span>acht neimhnídh i gcomóradh dár fhuiling Críost, ar an ádhbhar, dá mhéid</span>
<lb n="458"/><span>d'anró agus d'anacra, nach bhfaca neach ar domhan tú sínte ar shop tuighe</span>
<lb n="459"/><span>mar a bhí Íosa Críost; nach bhfaca neach tú sáruighthe mar Chríost,</span>
<lb n="460"/><span>ag fulang inghreim agus aithise na ndaoine mar Chríost, ag cur alluis fola</span>
<lb n="461"/><span>agus uisge dhíot mar Chríost; ar an ádhbhar nach bhfaca neach tú</span>
<lb n="462"/><span>ceangailte do phiolóir agus coróin spíne ar do cheann mar Chríost; nach</span>
<lb n="463"/><span>bhfaca neach tú ag fásgadh fola as do shúilibh mar Íosa Críost; ar an</span>
<lb n="464"/><span>ádhbhar nach bhfaca neach do chuid feola i n-a spólaibh, stróicthe le</span>
<lb n="465"/><span>sgiúirsíbh mar do bhí feoil Íosa Críost; fá dheoidh, mar nach bhfaca</span>
<lb n="466"/><span>neach do thaobh tollta nó osgailte le sleagh mar a bhí taobh do</span>
<lb n="467"/><span>Shlánuightheora.  Agus ar a shon go bhfuilingeochaidh tú a lán ar feadh do</span>
<lb n="468"/><span>shaoghail, ní bhéidh go bráth id phiantaibh agus id dhólás acht</span>
<lb n="469"/><span>neimhnídh i gcomóradh leis an gcuid as lugha de phiantaibh agus de</span>
<lb n="470"/><span>pheannaidibh Chríost.</span></p>
<lb n="471"/>
<lb n="472"/><p><span>Ins an tríomhadh háit, a dhearbhráithreacha, atá a bhfuilingimíd</span>
<lb n="473"/><span>d'anró agus de mhí-chomhgar ins an tsaoghal so chomh gearr, chomh</span>
<lb n="474"/><span>neamh-thábhachtach sain i gcomóradh don tsólás agus don aoibhneas as</span>
<lb n="475"/><span>toradh agus as luach saothair dhóibh, nách bhfuil acht <'n-a> dhuine dall</span>
<lb n="476"/><span>go hiomshlán do dhéanfadh éifeacht nó tábhacht díobh.  Atá</span></p>
</div>
<pb n="19"/>
<div><lb n="477"/><p><span>cruthughadh láidir soiléir againn air seo i Soisgéal an lae.</span>
<lb n="478"/><span>Ag seo an sompla dá ndéanann ár Slánuightheoir úsáid chum aistriughadh</span>
<lb n="479"/><span>míorbhaileach an dóláis éadtruim agus an anró aimseardha chum sóláis</span>
<lb n="480"/><span>síorraidhe do mhíniughadh do na habstalaibh: Mulier cum parit,</span>
<lb n="481"/><span>tristitiam habet quia venit hora eius; cum autem peperit puerum, iam</span>
<lb n="482"/><span>non meminit pressurae propter gaudium, quia natus est homo in mundum</span>
<lb n="483"/><span>(Eoin xvi.,21).</span></p>
<lb n="484"/>
<lb n="485"/><p><span>An tan bhíos bean i dtinneas clainne,  Ó! cad é an liacht éagcaoine, cad é a</span>
<lb n="486"/><span>liacht osnadha, cad é a liacht glaodh, cad é a liacht "cabhair" agus "coimirce"</span>
<lb n="487"/><span>cluintear uaithe.  Bhíos an saoghal go léir fá bhrón, lán de dhólás agus de</span>
<lb n="488"/><span>chathughadh, de thruagh agus de thaise, ag breathnughadh uirthe i bpéin</span>
<lb n="489"/><span>agus i bpionós; acht ón móimeint i n-a gcuireann sí dhi an chlann, ní</span>
<lb n="490"/><span>féidir a mheas cad é méid an tsóláis agus na lúthgháire do líonas a</span>
<lb n="491"/><span>croidhe agus a hanam.  Ní chuimhnigheann níos mó ar an bpéin i n-a</span>
<lb n="492"/><span>raibh sí; ní chuimhnigheann níos sia ar na piantaibh goinideacha d'fhuiling</span>
<lb n="493"/><span>sí i n-a tinneas - iam non meminit pressurae propter gaudium quia</span>
<lb n="494"/><span>natus est homo in mundum.</span></p>
<lb n="495"/>
<lb n="496"/><p><span>Ní féidir le nídh ar domhan sólás agus gáirdeachas anama</span>
<lb n="497"/><span>críostamhail do thaisbeánadh dhúinn, tar éis beagáin dóláis agus anró,</span>
<lb n="498"/><span>níos fearr ná an sompla so.  Óir an tan bhíos na fíréin fá anró, fá</span>
<lb n="499"/><span>mhí-mheas, fá tharcuisne, agus fá inghreim an tsaoghail seo, gan chuid</span>
<lb n="500"/><span>gan mhaoin, is cosmhail iad le bean i dtinneas seo, gan chuid gan mhaoin, is</span>
<lb n="501"/><span>cosmhail iad le bean i dtinneas clainne; acht an uair do shaorthar iad ó</span>
<lb n="502"/><span>gach aon anró, agus cruadhtan aca so agus do chuireas Dia i seilbh na glóire</span>
<lb n="503"/><span>iad, ní raibh riamh lúthgháir, ní raibh gáirdeachas ná sólás i</span></p>
</div>
<pb n="20"/>
<div><lb n="504"/><p><span>gcomóradh dá lúthgháir, dá ngáirdeachas, agus dá sólás.</span>
<lb n="505"/><span>Ní chuimhnighid níos sia ar ar fhuilingeadar ar feadh a mbeatha -</span>
<lb n="506"/><span>iam non meminit pressurae propter gaudium.</span></p>
<lb n="507"/>
<lb n="508"/><p><span>Ní fhághaim nídh ar domhan ins an Sgríbhinn Diadha as corruighthighe</span>
<lb n="509"/><span>ná an nídh adeir sé ar Thobias, agus as fearr do chruthuigheas nach bhfuil</span>
<lb n="510"/><span>acht neimhnídh ins gach buaidhreamh agus ins gach anró dá bhfuilingimíd</span>
<lb n="511"/><span>ins an tsaoghal so i gcomóradh leis an nglóire geintear asta.  Do ghoil an</span>
<lb n="512"/><span>sean-laoch so go cráidhte i ndiaidh a mhic do mheas sé a bheith caillte.</span>
<lb n="513"/><span>Do chaill a radharc.  Do thug é féin suas go hiomshlán do chathughadh agus</span>
<lb n="514"/><span>do dhoilgheas, gan súil le cabhair ná furtacht d'fhaghbháil.  Fá dheoidh,</span>
<lb n="515"/><span>lá d'áirithe dá ndeachaidh a bhean ar mullach cnuic do bhí taobh leo,</span>
<lb n="516"/><span>ag cur lorg a mic mar badh ghnáth léi, do-chonnaic é ag déanamh uirthi,</span>
<lb n="517"/><span>agus i n-ionad imtheacht i n-a coinne cum beannachadh dhó agus fáilte a chur</span>
<lb n="518"/><span>roimhe, d'imthigh de luas a cos le sgéala chum a fir, agus adubhairt:</span>
<lb n="519"/><span>"Meisneach, a Thobias, meisneach!  Glac lúthgháir; ag seo do mhac ag teacht</span>
<lb n="520"/><span>a bhaile."  Ar dteacht don mhac i látháir a athar, do rug idir a lámhaibh</span>
<lb n="521"/><span>air, do phóg é, do chuimil a shúile le domblas éisg do thug leis tré</span>
<lb n="522"/><span>chomhairle a aingil coimhdeachta, ionnas go bhfuair an sean-laoch bocht a</span>
<lb n="523"/><span>radharc.  Agus ag féachaint ar a mhac, adubhairt: Benedico te Domine,</span>
<lb n="524"/><span>Deus Israel, quia tu castigasti me et tu salvasti me; et ecce ego video</span>
<lb n="525"/><span>Tobiam filium meun (Tob.xi.17).  "Ó! a Dhia Israel, cad é méid mo</span>
<lb n="526"/><span>ghrádha dhuit.  Ó! a Dhia Israel, cad é mar adhraim tú!  Ó! a</span>
<lb n="527"/><span>Dhia Israel, cad é a liacht moladh</span></p>
</div>
<pb n="21"/>
<div><lb n="528"/><p><span>agus buidheachas badh chóir dhom a thabhairt duit.</span>
<lb n="529"/><span>Do smachtuighis mé ag buain mo radhairc dhíom, agus ag congbháil amach mo</span>
<lb n="530"/><span>mhic uaim, acht múchas an sólás do mhothuighim anois meabhair agus cuimhne</span>
<lb n="531"/><span>an dóláis i n-a rabhas.  Do fuaras m'amharc, agus an chéad nídh do-chonnac</span>
<lb n="532"/><span>le mo shúilibh, is é mo mhac.  Ó! a Dhia Israel, go raibh d'ainm</span>
<lb n="533"/><span>naomhtha beannuighthe go bráth.  Do smachtuighis mé agus do shlánuighis</span>
<lb n="534"/><span>mé.  Do chuir tú anró agus buaidhreamh orm, acht anois do chuir tú</span>
<lb n="535"/><span>sólás agus compórd orm" - et tu salvasti me.</span></p>
<lb n="536"/>
<lb n="537"/><p><span>Is mar an gcéadna do labhras anam an fhíréin d'fhuilingeas go foighdeach</span>
<lb n="538"/><span>anró agus cruadhtan an tsaoghail seo, an tráth a chuireas Dia é i seilbh a</span>
<lb n="539"/><span>ghlóire agus a shóláis síorraidhe.  Is ar an modh gcéadna labhras an</span>
<lb n="540"/><span>dílleachtaidhe agus an bhaintreabhach bhíos fá dhroich-mheas ag an saoghal.</span>
<lb n="541"/><span>Is mar seo labhras gach n-aon bhíos gan chuid gan charaid, gan chomhgháir</span>
<lb n="542"/><span>gan chompórd ar bith ins an tsaoghal so.  Is mar an gcéadna, adeirim, labhras</span>
<lb n="543"/><span>sagairt agus bráithre, mná riaghalta agus maighdeana nach gcuireann i gcás</span>
<lb n="544"/><span>a bhfuilingid ins an saoghal so, acht do bhíos go laetheamhail i gcogadh, ag</span>
<lb n="545"/><span>breith buadha ar a ndroch-chlaontaibh agus ar a n-ainmhianaibh, ag</span>
<lb n="546"/><span>síor-smachtughadh na colna, ag rádh, an uair sgaoileas Dia iad as príosún na</span>
<lb n="547"/><span>colna agus do-bheir páirt dóibh dá ghlóire - ag rádh, adeirim:</span>
<lb n="548"/><span>Benedico te Domine, Deus Israel.  "Ó! a Dhia Israel.  Ó! a Dhia</span>
<lb n="549"/><span>na gcríostaidhthe.  Ó! a Dhia na trócaire agus na fírinne.  Go raibh</span>
<lb n="550"/><span>d'ainm naomhtha beannuighthe go bráth.  Ó! cad é a liacht moladh agus</span>
<lb n="551"/><span>buidheachas badh cheart dúinn a thabhairt duit.  Do smachtuighis mé</span>
<lb n="552"/><span>le hanacra agus le hanró éadtrom; gidheadh, badh mhó go mór do</span>
<lb n="553"/><span>ghrádh orm ó shlánuighis mé.</span>
<lb n="554"/></p>
</div>
<pb n="22"/>
<div><lb n="555"/><p><span>Ó! cad é chomh sólásach aoibhinn mo staid.  Ecce video Iesum filium</span>
<lb n="556"/><span>Patris mei, "do-chím Íosa, Mac mo Thighearna agus Mac m'athar."</span>
<lb n="557"/><span>Is tusa, a Athair síorraidhe, do chruthuigh mé, agus do-chím tú</span>
<lb n="558"/><span>anois.  Is tusa an Spiorad Naomhtha thug tiodhlaicthí agus grása mo</span>
<lb n="559"/><span>shlánuighthe dhom, agus do-chím tú.  Is tusa Íosa ró-ghrádhach</span>
<lb n="560"/><span>do fuair bás ar mo shon agus d'fhuasgail mé, agus do-chím tú.</span>
<lb n="561"/><span>Beannuighim tú go bráth.  Do smachtuighis mé, acht tar éis beagáin</span>
<lb n="562"/><span>anró agus dóláis, do threoruighis mé chum mór-aoibhnis agus sóláis."</span></p>
<lb n="563"/>
<lb n="564"/><p><span>Acht adéarfaidh sibh liom: "An féidir nach bhfuil an sólás so, ar</span>
<lb n="565"/><span>a labhrann Críost indiu ins an tSoisgéal, le faghbháil i n-áit ar bith</span>
<lb n="566"/><span>acht ins na flaithis?  An féidir nach mblaiseann anam fíréin d'fhuilingeas</span>
<lb n="567"/><span>go foighdeach anró agus anacra an tsaoghail seo, do leanas agus d'iomcharas</span>
<lb n="568"/><span>go humhal an chros - an féidir, adéarfaidh sibh, nach mblaisfidh sé den</span>
<lb n="569"/><span>tsólás so geintear ó dhólás, ins an mbeatha so?"  Blaisfidh, a</span>
<lb n="570"/><span>dhearbhráithreacha; blaisfidh.  Éistidh le Naomh Pól ar an nídh seo:</span>
<lb n="571"/><span>Pro me autem nihil gloriabor nisi in infirmitatibus meis (Cor.xii.5).</span>
<lb n="572"/><span>"Déanaim" ar sé, "glóire dom chroich agus dom anró, atáim lán de gháirdeachas</span>
<lb n="573"/><span>agus de shólás, atáim níos sásta im phríosún, im inghreim, im long-bhriseadh,</span>
<lb n="574"/><span>im ocras, im shlabhraíbh ná an dream atá ag cur an anró orm ag a bhfuil</span>
<lb n="575"/><span>a bhféastaí, a saidhbhreas, agus gach aon nídh as toil leo.  Atáim ar</span>
<lb n="576"/><span>meisge le neart sóláis.  Atáim chomh lán sain nach féidir liom m'anam</span>
<lb n="577"/><span>d'iomchar, óir atá sé ag sgéitheachan ar gach taobh" - superabundo</span>
<lb n="578"/><span>gaudio in omni tribulatione nostra</span>
<lb n="579"/></p>
</div>
<pb n="23"/>
<div><lb n="580"/><p><span>Ní le bréagaibh ná le fuar-chráibhtheacht do labhras Naomh Pól ar</span>
<lb n="581"/><span>an modh so.</span></p>
<lb n="582"/>
<lb n="583"/><p><span>Do labhair sé an nídh do mhothuigh sé, an nídh do-chonnaic sé, agus</span>
<lb n="584"/><span>an nídh ar a raibh fios aige tré n-a ghnáth-eolas féin.  Do bhí a anró</span>
<lb n="585"/><span>agus a phianta ar an taobh amuigh, acht do bhí a shólás agus a aoibhneas</span>
<lb n="586"/><span>ar an taobh istigh.  Do bhí stoirm agus dólás ar an taobh amuigh dhe;</span>
<lb n="587"/><span>gidheadh, do bhí suaimhneas agus síothcháin ar an taobh istigh dhe,</span>
<lb n="588"/><span>suaimhneas agus sólás atá chomh líonmhar sain, agus a bpréamh chomh mór</span>
<lb n="589"/><span>sain, mar adeir Naomh Criosostom, nach féidir le neach ar domhan a bhuain de</span>
<lb n="590"/><span>go bráth - et gaudium vestrum nemo tollet a vobis (Eoin xvi.,22).</span></p>
<lb n="591"/>
<lb n="592"/><p><span>Óir an fhaid is chomhnuigheas duine ar staid na ngrás, comhnuigheann an Spiorad</span>
<lb n="593"/><span>Naomtha in-a chroidhe; agus an feadh is chomhnuigheas an Spiorad Naomtha i n-a</span>
<lb n="594"/><span>chroidhe, ní féidir le neach ar bith, ná le nídh ar bith saoghalta, an</span>
<lb n="595"/><span>sólás atá aige do bhuain de.  Óir ar nós nach féidir le neach ar bith</span>
<lb n="596"/><span>grása an Spioraid Naomhtha do bhuain de, mara bhfillidh sé féin ar an</span>
<lb n="597"/><span>bpeacadh, ní féidir, mar an gcéadna, le neach ná le nídh ar bith an</span>
<lb n="598"/><span>sólás so, nach féidir a sgaradh le grásaibh an Spioraid Naoimh, do bhuain</span>
<lb n="599"/><span>de.  Seo an nídh thug do mhórán mairtíreach uasal buaidh do bhreith ar</span>
<lb n="600"/><span>gach céasadh agus anró; seo an nídh do rinne buan-tseasmhach iad i lár gach</span>
<lb n="601"/><span>inghreim agus pianta dá dhaoire.  Seo an nídh thug do Naomh Pól an</span>
<lb n="602"/><span>compórd meisneamhail seo do thabhairt do na críostaidhthibh: Gaudete</span>
<lb n="603"/><span>in Domino semper; iterum dico, gaudete, "déanaidh gáirdeachas ins an</span>
<lb n="604"/><span>Tighearna do ghnáth; adeirim libh arís gáirdeachas do dhéanamh ins</span>
<lb n="605"/><span>an Tighearna" (Phil.iv.,4).</span>
<lb n="606"/></p>
</div>
<pb n="24"/>
<div><lb n="607"/><p><span>Acht créad an fáth, <a> Abstail onóraigh?  Dominus prope est; atá, "nach</span>
<lb n="608"/><span>bhfuil an Tighearna i bhfad uaibh, go bhfuil ós bhur gcomhair?"</span>
<lb n="609"/><span>(Phil v.,5).  Atá, adeirim, go bhfuil an Spiorad Naomhtha in bhur</span>
<lb n="610"/><span>gcroidhthibh agus ag comhnuidhe ionnaibh, agus nach féidir gan na grása agus</span>
<lb n="611"/><span>an sólás so do chomhnuidhe ionnaibh mar an gcéadna.</span></p>
<lb n="612"/>
<lb n="613"/><p><span>Acht an é bhur meas go mblaiseann clann an tsaoghail, ar a labhrann an</span>
<lb n="614"/><span>Soisgéal, an sólás buan-tseasmhach so i lár a n-ionmhais, a gcuid óir</span>
<lb n="615"/><span>agus airgid, i lár a mbainisí costasamhla; nó an féidir cuireadh a</span>
<lb n="616"/><span>thabhairt dóibh chum páirt do ghlacadh ins an ngáirdeachas so?</span>
<lb n="617"/><span>Osgail, má's féidir leat, a gcroidhtheacha, agus do-chífidh cad é an nós</span>
<lb n="618"/><span>ar a bhfuilid siad.  Do-chífidh tú sólás beag suarach aimseardha éigin gan</span>
<lb n="619"/><span>bhrígh, do múchtar le dólás agus le céad briseadh croidhe eile dá bhfuilingid</span>
<lb n="620"/><span>ins an tsaoghal so.  Do-chífidh tú a gcroidhthe dá raobadh le sgrupall</span>
<lb n="621"/><span>cogcubhais, le mí-shuaimhneas, agus le heagla, gach n-aon dá ithe le canncar</span>
<lb n="622"/><span>na n-ainmhiana; cuid aca le poimp agus le honóir, cuid le sainnt agus le</span>
<lb n="623"/><span>han-ghrádh saidhbhris, cuid le mailís agus le formad leis an gcomharsain,</span>
<lb n="624"/><span>cuid le drúis agus le neamh-gheanmnaidheacht, cuid, fá dheoidh, le feirg, le</span>
<lb n="625"/><span>miosgais, agus le rún díoghaltais; i n-aon-fhocal, gach n-aon, do réir a</span>
<lb n="626"/><span>chlaonta, dá tholladh de ghnáth, gan suamhneas ná síothcháin i bhfus</span>
<lb n="627"/><span>ná thall - consumentur fame et devorabunt eos aves morsu amarissimo,</span>
<lb n="628"/><span>dentes bestiarum immittam in eos, cum furore trahentium super terram</span>
<lb n="629"/><span>atque serpentium (Deut.xxxii.,24).</span></p>
<lb n="630"/>
<lb n="631"/><p><span>Anois, a dhearbhráithreacha, cad é bhur meaas?  Do-chíonn sibh</span>
<lb n="632"/><span>doilgheas ar thaobh, compórd ar thaobh eile; an</span></p>
</div>
<pb n="25"/>
<div><lb n="633"/><p><span>chros ar thaobh, sólás ar thaobh eile; pianta, buaidhreamh, agus anró ar</span>
<lb n="634"/><span>thaobh, suaimhneas, subháilceas, agus síothcháin cogcubhais ar thaobh eile.</span></p>
<lb n="635"/>
<lb n="636"/><p><span>Leis sin, a chríostaidhthe, beiridh mar rogha, do réir teagasg an tSoisgéil,</span>
<lb n="637"/><span>gach buaidhreamh agus anró d'fhulang go foighdeach meisneamhail.  Bidhidh</span>
<lb n="638"/><span>deimhneach nach gcuirfidh Dia anró ar bith oraibh acht chum síbh do naomhadh</span>
<lb n="639"/><span>agus do shlánughadh, gur ab é a rún sibh a dhéanamh cosmhail le n-a Mhac</span>
<lb n="640"/><span>chum glóire do thabhairt dó.  Ar an ádhbhar sin, an tráth a bhéidh sibh</span>
<lb n="641"/><span>fá leathtrom, fá dhroch-mheas, agus fá gach cruadhtan eile saoghalta,</span>
<lb n="642"/><span>iomcharaidh gach sgiúirse agus cros díobh so leis an bhfoighde agus leis</span>
<lb n="643"/><span>an meisneach céadna le n-ar iomchair Naomh Pól iad, agus abraidh mar aon</span>
<lb n="644"/><span>leis: "Do b'fhéidir linn imtheacht do réir ár gcéille nó ár réasúin</span>
<lb n="645"/><span>nádúrtha, agus srian do léigean le n-ár réasúin nádúrtha, agus srian</span>
<lb n="646"/><span>do léigean le n-ár n-ainmhianaibh, acht  ní éistimíd le haon nídh acht</span>
<lb n="647"/><span>le n-ár gcreideamh agus le n-ár ndóchas - propter spem enim</span>
<lb n="648"/><span>Israel catena hac circumdatus sum (Gníomh.xxviii.,20).</span></p>
<lb n="649"/>
<lb n="650"/><p><span>Do cuireadh i bpríosún mé mar ghaduidhe nó bitheamhnach, do ceangladh mé le</span>
<lb n="651"/><span>boltaíbh agus le slabhraíbh go dochraidheach; gidheadh, ní mór go mothuighim</span>
<lb n="652"/><span>iad, do-gheibhim éadtrom iad tríd an dóchas atá agam teacht lá éigin chum mo</span>
<lb n="653"/><span>dhúithche féin, is é sin, chum na glóire síorraidhe."</span></p>
<lb n="654"/>
<lb n="655"/><p><span>Créad thuitfeas amach annso, a dhearbhráithreacha?  Tuitfeas go</span>
<lb n="656"/><span>n-iompóchaidh an pionós agus an céasadh so, na crosa agus na trioblóidí</span>
<lb n="657"/><span>seo, an t-anró, na deora agus na hosnaí seo d'fhuilingeamar ins an</span>
<lb n="658"/><span>tsaoghal so chum aitis agus sóláis.  Smuainidh, a dhearbhráithreacha,</span></p>
</div>
<pb n="26"/>
<div><lb n="659"/><p><span>nach bhfuil cibé againn as sia saoghal i bhfad ó n-ár mbás; fós, nach</span>
<lb n="660"/><span>bhfuil fios na huaire againn.  Monuar! is ádhbhar uathbháis agus crith-eagla</span>
<lb n="661"/><span>do na</span>
<lb n="662"/><span>peacthachaibh atá go lúthgháireach, dá n-unfairt féin i malluightheacht agus</span>
<lb n="663"/><span>i n-ainmhianaibh na colna.  Leis sin, bidhidh ullamh do ghlaodh Íosa Chíost.</span>
<lb n="664"/><span>Is é féin do thiormóchas bhur ndeora, ag rádh: "Do ghoileabhar; ní ghoilfidh</span>
<lb n="665"/><span>sibh níos sia.  Is iomdha cnead agus osna cráidhte do léigeabhar ag iomchar mo</span>
<lb n="666"/><span>chroiche; ní léigfidh sibh níos mó dhóibh.  Ní fhuil deor, ní fhuil osna, ní</span>
<lb n="667"/><span>fhuil anró ná cruadhtan dár fhuilingeabhar nach bhfaca mise, agus ar nár</span>
<lb n="668"/><span>chongaibh mé cunntas fíreanneach.  Anois, is mithid liom sibh ghlaodhach</span>
<lb n="669"/><span>chum bheith rann-pháirteach liom im ghlóire agus im shólás, sólás</span>
<lb n="670"/><span>inmheodhanach iomshlán, sólás fíreanneach do-aithriste, sólás síorraidhe</span>
<lb n="671"/><span>nach féidir a bhuain díbh go bráth?" - et gaudium vestrum nemo</span>
<lb n="672"/><span>tollet a vobis (Eoin xvi.,22) - nídh atáim-se d'iarraidh dhíbhse agus dom</span>
<lb n="673"/><span>féin. I n-ainm an Athar agus an Mhic agus Spioraid Naoimh.  Amen.</span>
<lb n="674"/></p>
</div>
<pb n="27"/>
<div><lb n="675"/><p><span>Bzzzzz17-- 18L</span>
<lb n="676"/><span>Uzzzzz0201</span>
<lb n="677"/><span>Seanmóir a Dó</span></p>
<lb n="678"/>
<lb n="679"/><p><span>Ar an Urnaighe.</span></p>
<lb n="680"/>
<lb n="681"/><p><span><Don chúigeadh Domhnach tar éis na Cásga>.</span></p>
<lb n="682"/>
<lb n="683"/><p><span>Si quid petieritis Patrem in nomine meo, dabit vobis.</span></p>
<lb n="684"/>
<lb n="685"/><p><span>Má iarann sibh nídh ar bith ar an athair in m'ainm-se, bhéarfaidh sé dhíbh</span>
<lb n="686"/><span>é. - (Eoin xvi.,23).</span></p>
<lb n="687"/>
<lb n="688"/><p><span>Atá dhá chinéal urnaighe ann .i. urnaighe an chroidhe agus urnaighe</span>
<lb n="689"/><span>an bhéil.  Roinntear urnaighe aríst in dá <chinéal> .i. urnaighe</span>
<lb n="690"/><span>phuiblidhe agus urnaighe phríbhéideach.  Atáid an dá chinéal so araon</span>
<lb n="691"/><span>ionmholta, óir adeir Críost linn: "An áit a mbéidh dís nó triúr</span>
<lb n="692"/><span>cruinn in m'ainm-se, béidh mise 'n-a measg," - ibi sum in medio</span>
<lb n="693"/><span>eorum.</span></p>
<lb n="694"/>
<lb n="695"/><p><span>Mar sin, an mhuintir a chruinnigheas chum an Aifrinn, na seanmóra,</span>
<lb n="696"/><span>an Pháidrín Pháirtigh, an Teagaisg Chríostaidhe, nó oidis, nó comhraidh</span>
<lb n="697"/><span>ar bith eile diadha, ná biodh amhras aca nach mbéidh Críost 'n-a measg,</span>
<lb n="698"/><span>maille le slóightibh d'ainglibh Dé ag éisteacht, ag moladh, agus ag</span>
<lb n="699"/><span>cuideamh leo.  Mar sin, atá sé follas agus so-thuigthe as bhriathraibh</span>
<lb n="700"/><span>Chríost gur mór an luaigheacht a bhíos ag an mhuintir a thig chum an</span>
<lb n="701"/><span>phobail Dia Domhnaigh chum an Aifrinn 'éisteacht, ag déanamh comhair leis na</span>
<lb n="702"/><span>hainglibh i measg cáich san urnaighe choitcheannta</span></p>
</div>
<pb n="28"/>
<div><lb n="703"/><p><span>agus ag moladh Dé go soiléir, seach an mhuintir fhanas le leisge, le</span>
<lb n="704"/><span>neamh-shuim, le díomhaoineas, nó le cathaidhe ar bith eile san mbaile.</span></p>
<lb n="705"/>
<lb n="706"/><p><span>Ar an taobh eile atá a luaigheacht féin fós ag an urnaighe phríbhéidigh,</span>
<lb n="707"/><span>óir adeir Críost ag Matha: Tu autem cum oraveris, intra in cubiculum tuum,</span>
<lb n="708"/><span>.i. "an uair a rachas tú ar th'urnaighe, imthigh isteach in do sheomra,</span>
<lb n="709"/><span>agus dún an doras ort féin, ag guidhe Dé; agus an t-Athair do-chí annsin</span>
<lb n="710"/><span>go huaigneach thú, bhéarfaidh sé luaigheacht duit go soiléir" (vi.,6).</span>
<lb n="711"/><span>Gan amhras, 'réir mar sgríobhas Criosostom agus diadhairí iomdha eile, ní</span>
<lb n="712"/><span>fhuil áit ar bith as fearr <chum> an urnaighe a dhéanamh ná ag an altóir,</span>
<lb n="713"/><span>de bhrígh go mbíonn Críost féin agus na haingil ar mhodh speisialta annsin</span>
<lb n="714"/><span>i láthair, go mbíonn guth agus glór na hEaglaise agus an phobail uile ag</span>
<lb n="715"/><span>cobhscradh agus ag méadughadh an chrábhaidh agus an teas-ghráidh.</span></p>
<lb n="716"/>
<lb n="717"/><p><span>Gidheadh, ná tuigthear as so go bhfuil an urnaighe uaigneach nó</span>
<lb n="718"/><span>leathtaobhach toirmeasctha.  Deir Críost ag Lúcás: Oportet semper</span>
<lb n="719"/><span>orare et non deficere (xviii.,1).  Volo viros orare in omni loco, adeir</span>
<lb n="720"/><span>Pól (1 Tadhg ii.,8); sé sin le rádh, is cóir an urnaighe a dhéanamh go buan san</span>
<lb n="721"/><span>uile am agus aimsir, agus ins an uile áit agus ionad, acht go speisialta ag</span>
<lb n="722"/><span>altóir Dé san teampall.  In omni loco .i. amuigh agus istigh, ar muir agus</span>
<lb n="723"/><span>ar tír, ar an bhealach mhór go puiblidhe, i measg do bhunaidh agus do</span>
<lb n="724"/><span>theaghlaigh, agus go huaigneach leat féin ar maidin agus tráthnóna.  Ins an</span>
<lb n="725"/><span>oidhche ag dul chum do leapadh iarr párdún ar son peacaidhe an lae, agus ar</span>
<lb n="726"/><span>maidin tabhair buidheachas, glóir, agus moladh do Dhia ar son</span></p>
</div>
<pb n="29"/>
<div><lb n="727"/><p><span>do thabhairt slán ón oidhche, agus ar son tiodhlacadh agus gach grása dá</span>
<lb n="728"/><span>bhfuair tú ariamh uaidh.  Cuir rún daingean rómhat aitheanta Dé do choimhéad</span>
<lb n="729"/><span>agus na peacaidhe do sheachnadh.  Tar éis an rún sin a chur rómhat, abair do</span>
<lb n="730"/><span>phaidrín nó foirm ar bith eile urnaighe 'réir ughdaráis Dé agus na</span>
<lb n="731"/><span>hEaglaise.  Cibé dhéanas an urnaighe mar so, agus na coinghill riachtanasacha</span>
<lb n="732"/><span>a bheith aige, ná bíodh eagla air nach bhfuighidh sé tortha agus</span>
<lb n="733"/><span>luaigheacht na hurnaighe.</span></p>
<lb n="734"/>
<lb n="735"/><p><span>Atá cúig coinghill riachtnasach chum an urnaighe 'dhéanamh mar as cóir</span>
<lb n="736"/><span>.i. uaigneas na hintinne, umhlacht an chroidhe, dóchas i nDia, trosgadh</span>
<lb n="737"/><span>déirc nó oibreacha na trócaire, agus tóraidheacht chinnte uirthe.</span></p>
<lb n="738"/>
<lb n="739"/><p><span>An chéad choingheall, an intinn agus an coinsias a bheith glan ó</span>
<lb n="740"/><span>pheacadh marbhtha agus saor ó bhuaidhreadh agus ó thrioblóid eile; sé sin</span>
<lb n="741"/><span>uaigneas na hintinne.  Atá sé sgríobhtha nach n-éisteann Dia le hurnaighe</span>
<lb n="742"/><span>an pheacthaigh.  Ar an ádhbhar sin, ní fuláir an coinsias a bheith</span>
<lb n="743"/><span>ionnalta saor ar bhuaidhreadh ag dul a chaint nó a chomhluadar le Dia, óir</span>
<lb n="744"/><span>is le Dia a bhíonn sinn ag comhrádh an tan a bhíomuid ar ár n-urnaighe.</span>
<lb n="745"/><span>Dá rachfá a chomhrádh nó a chaint le rígh nó le tighearna, chuirfeá.</span>
<lb n="746"/><span>inneall, gléas, agus dóigh ort féin.  Cuimhnigh, ag dul ar th'urnaighe,</span>
<lb n="747"/><span>nach le rígh ná le tighearna saoghalta, acht le Rígh fhlaitheas Dé, le</span>
<lb n="748"/><span>na naomhadh, agus le na hainglibh, atá do chaint agus do chomhrádh.</span></p>
<lb n="749"/>
<lb n="750"/><p><span>Umhlacht an chroidhe an dara coingheall.  Bíonn fáilte ag Dia roimhe</span>
<lb n="751"/><span>leis an chroidhe umhal, mar chanas Dáibhidh an rígh: Cor contritum</span>
<lb n="752"/><span>et humiliatum, Deus, non despicies (Sailm 1.,19).</span>
<lb n="753"/></p>
</div>
<pb n="30"/>
<div><lb n="754"/><p><span>Deir Tales, feallsamhnach eagnaidhe a bhí ins an Ghréig: Nosce teipsum;</span>
<lb n="755"/><span>agus deir Naomh Bearnard an nídh céadna.i. "a dhuine, cuir eolas</span>
<lb n="756"/><span>ort féin, agus má ghní tú sin, do-chífidh tú do laige, do lochta, agus</span>
<lb n="757"/><span>d'anbhfhainne; do-chífidh tú nach bhfuil ionnat fein acht tuamba</span>
<lb n="758"/><span>easláinte, fionn-aolta i dtaobh amuigh, lán morgaidh i dtaobh istigh.</span>
<lb n="759"/><span>Do-chífidh tú nach bhfuil in do shaoghal acht sgáile nach maireann órlach,</span>
<lb n="760"/><span>agus sin féin lán amhgair agus buaidhridh; gur laige do neart; gur ab é do</span>
<lb n="761"/><span>chríoch an bás, agus nach bhfuil uaisle ná uachtaránacht san uaigh.</span>
<lb n="762"/><span>Tar éis an mion-eolas so a chur i miodaracht tuigfidh tú nach mór an luach</span>
<lb n="763"/><span>ná an meas as fiú thú féin, agus gur amhlaidh nach le hárdánacht, le</span>
<lb n="764"/><span>huabhar, ná le mórdháil as cóir duit a theacht, acht le humhlacht agus le</span>
<lb n="765"/><span>huir-ísleacht croidhe, i láthair Dé agus na haltóra, a dhéanamh urnaighe,</span>
<lb n="766"/><span>mar thiocfadh duine cionntach i bhfiadhnaise an bhreithimh, nó an duine</span>
<lb n="767"/><span>easlán i bhfiadhnaise an léagha, nó an duine lag i láthair an duine</span>
<lb n="768"/><span>chumhachtaigh."</span></p>
<lb n="769"/>
<lb n="770"/><p><span>So an umhlacht a bhí ag an phuibliocánach.  Sheasaimh sé i bhfad</span>
<lb n="771"/><span>síos, chrom sé a cheann, agus bhuail sé <a> ucht ag radh: Deus</span>
<lb n="772"/><span>propitius esto mihi peccatori .i. "a Dhia, déan trócaire ormsa an</span>
<lb n="773"/><span>peacthach" (Lúcás xviii.,13).  Agus is amhlaidh, as siocair na</span>
<lb n="774"/><span>humhlachta agus an teas-ghráidh a bhí n-a chroidhe fuair sé</span>
<lb n="775"/><span>trócaire.</span></p>
<lb n="776"/>
<lb n="777"/><p><span>Dóchas .i. dúil agus muinighin láidir as trócaire Dé an treas coingheall.</span>
<lb n="778"/><span>"Má iarrann tú an tsliabh so an áit a bhfuil sé 'fhágbháil agus a</span>
<lb n="779"/><span>dhul i lár na fairrge, do-gheobhaidh tú th'athchuinge má bhíonn</span>
<lb n="780"/><span>creideamh agus dóchas láidir agat" (Marcus xi.,23).</span>
<lb n="781"/></p>
</div>
<pb n="31"/>
<div><lb n="782"/><p><span>Shiubhail Peadar, prionnsa na n-easpal, ar an fhairrge, acht an uair</span>
<lb n="783"/><span>do-chonnaic sé an ghaoth ag éirghe, ghabh eagal é; agus an tan a bhí sé ag dul</span>
<lb n="784"/><span>faoi an uisge, d'éighimh sé ag rádh: "A Thighearna, sábháil mé"</span>
<lb n="785"/><span>(Matha xiv.,30).</span>
<lb n="786"/><span>Shín Íosa a lámh chuige, agus thug achmhusán dó as siocair an eagail</span>
<lb n="787"/><span>agus an éadóchais do ghabh sé: Modicae fidei, quare dubitasti</span>
<lb n="788"/><span>(Matha xiv.,31).</span>
<lb n="789"/><span>An uair a dh'éighimh Peadar go mór, shín Íosa a lámh chuige agus</span>
<lb n="790"/><span>shábháil sé é.  Sgairt thusa go láidir ar Íosa, a chríostaidhe, agus</span>
<lb n="791"/><span>ná bíodh amhras agat nach sábhálaidh sé thú as gach gábhadh agus as</span>
<lb n="792"/><span>gach contabhairt i n-a bhfuil tú.</span></p>
<lb n="793"/>
<lb n="794"/><p><span>Trosgadh, déirc, agus deigh-ghníomhartha an ceathramhadh coingheall a</span>
<lb n="795"/><span>bhaineas leis an urnaighe.  Atáid trí heochracha ar theach Dé .i.</span>
<lb n="796"/><span>trosgadh, déirc, agus urnaighe, agus ní osglann aon eochair aca an doras</span>
<lb n="797"/><span>léithe féin muna mbéidh siad uile ar aon iúl.  Bíonn an urnaighe bacach</span>
<lb n="798"/><span>mar luing gach seól nó mar éan gan sgiathán, muna mbéidh trosgadh nó</span>
<lb n="799"/><span>deagh-obair eile ag cuideamh léithe, óir siad na deagh-oibreacha do-bheir</span>
<lb n="800"/><span>anam agus brígh do na subhailcíbh a bhíos marbh gan iad, mar dhearbhas</span>
<lb n="801"/><span>Séamus Easpal san dara caib., ranna 17 agus 26.</span></p>
<lb n="802"/>
<lb n="803"/><p><span>An cúigeadh coingheall tóraidheacht chinnte bhuan a thabhairt dí go</span>
<lb n="804"/><span>laetheamhail, gan éirghe cortha nó spadánta innte, agus go sonnradhach</span>
<lb n="805"/><span>maidin agus tráthnóna.  Mar sin, is cóir feitheamh go humhal foighdeach</span>
<lb n="806"/><span>ar thoil Dé, agus gan bheith ag gearán 'chionn nach bhfuilmid ag faghbháil</span>
<lb n="807"/><span>freagra ná toraidh ar an bponnc; óir is fearr a<n> fios atá ag Dia ná</span>
<lb n="808"/><span>againne créad as riachtanas</span></p>
</div>
<pb n="32"/>
<div><lb n="809"/><p><span>dúinn, agus créad an uair as fearr dúinn a fhaghbháil.</span></p>
<lb n="810"/>
<lb n="811"/><p><span>Agus dá ndéarfadh duine gur fada atá sé ag bualadh agus ag iarraidh</span>
<lb n="812"/><span>gan toradh, sé as ádhbhar do sin 'chionn nach raibh sé ar staid na ngrás,</span>
<lb n="813"/><span>nó 'chionn nach raibh na coinghill riachtanacha aige, nó 'chionn gur iarr</span>
<lb n="814"/><span>sé go holc neithe nach raibh ceart, mar adeir Séamus Easpal linn san chaib.</span>
<lb n="815"/><span>réamh-ráidhte.  Quaerite primum regnum Dei et iustitiam eius, et haec</span>
<lb n="816"/><span>omnia adiicientur vobis; "Iarraigidh ar dtús ríoghachta Dé agus do-</span>
<lb n="817"/><span>gheobhaidh sibh gach nídh eile atá riachtanasach agaibh" (Matha vi.,33).</span>
<lb n="818"/><span>Sé sin le rádh: "Iarraigidh ar dtús grása agus na neithe atá riachtanasach ag</span>
<lb n="819"/><span>an anam chum toil agus aitheanta Dé do chóimhlíonadh, agus as a chionn sin,</span>
<lb n="820"/><span>do-gheobhaidh sibh na neithe saoghalta atá d'easbhaidh oraibh."  Siad so</span>
<lb n="821"/><span>briathra Chríost, briathra nach féidir a mbréagnadh go bráthach muna</span>
<lb n="822"/><span>mbéidh an locht orainn féin.</span></p>
<lb n="823"/>
<lb n="824"/><p><span>Labhraim annso ar bhrígh na hurnaighe.  Deir Matha go dtáinig ógánach</span>
<lb n="825"/><span>i láthair Chríost i n-a raibh ainspiorad.  Chomh luath agus spreag Críost</span>
<lb n="826"/><span>i n-a raibh ainspiorad.  Chomh luath agus spreag Críost an t-áidhbheirseoir,</span>
<lb n="827"/><span>d'imthigh sé as an ógánach agus fuair sé socraidheacht.  Tháinig na</span>
<lb n="828"/><span>deisgiobail d'ionnsaidhe Chríost 'n-a dhiaidh sin agus d'fhiafruigh</span>
<lb n="829"/><span>siad: "Créad fá nach dtáinig linne an t-ainspiorad úd a chur amach as an</span>
<lb n="830"/><span>óganach?"  Freagras Críost agus dubhairt sé leo: "Sé an t-ádhbhar é</span>
<lb n="831"/><span>as siocair bhur ndroch-chreidimh; óir go deimhin, adeirim libh, dá mbéadh</span>
<lb n="832"/><span>oiread gráinne mustairt de chreideamh agaibh, dá n-iarradh sibh ar an</span>
<lb n="833"/><span>tsliabh so annso a dhul annsúd anonn, dhéanfadh sé é.  Acht cheana, bíodh</span>
<lb n="834"/><span>fhios agaibh nach dtleigthear an cinéal deamhan so amach acht le brígh</span>
<lb n="835"/><span>na hurnaighe agus an trosgaidh."</span>
<lb n="836"/></p>
</div>
<pb n="33"/>
<div><lb n="837"/><p><span>Léightear ag Iosua san sémheadh caib. go dtáinig sé féin agus an</span>
<lb n="838"/><span>pobal Eabhra go cathair Ierico, agus tar éis an chathair do thimchealladh</span>
<lb n="839"/><span>seacht n-uaire, ghabhadar na sagairt seacht ngall-trompaidhe agus shéideadar</span>
<lb n="840"/><span>iad.  Chóimhfhreagair an pobal dóibh d'aon ghuth amháin ag éigheamh agus</span>
<lb n="841"/><span>ag guidhe ar Dhia cuideamh leo.  d'éist Dia le n-a n-urnaighe, óir, ar an</span>
<lb n="842"/><span>bponnc, thuit ballaí agus daingneacha na cathrach fá thalamh, agus is</span>
<lb n="843"/><span>amhlaidh a thug siad buaidh ortha le neart agus brígh na hurnaighe.</span>
<lb n="844"/><span>Cialluigheann na seacht ngall-trompaidhe na seacht n-athchuingeacha atá san</span>
<lb n="845"/><span>Phaidir.  Ionnta a bhfuil, iarraidh an uile nídh atá uainn i dtaoibh anma</span>
<lb n="846"/><span>agus cuirp.</span></p>
<lb n="847"/>
<lb n="848"/><p><span>Atá sé sgríobhtha ins an ceathramhadh leabhar de leabhraibh</span>
<lb n="849"/><span>na Ríogh go bhfaca an giolla a bhí ag an fháidh Eliseus sluagh námhad de</span>
<lb n="850"/><span>mhuintir Ríogh na Sorcha gach taobh den chathraigh le héirghe an lae.</span>
<lb n="851"/><span>Chuaidh an fáidh ar 'urnaighe.  Dhearc an giolla aríst agus chonnaic sé</span>
<lb n="852"/><span>sluagh d'ainglibh Dé ní badh líonmhaire ná an námhaid ag cumhdach an</span>
<lb n="853"/><span>bhaile.  Chuaidh an fáidh ar 'urnaighe aríst, agus fuair sé ó Dhia an</span>
<lb n="854"/><span>námhaid uile do dhalladh ar mhodh gur sábháladh é féin agus a mhuintir</span>
<lb n="855"/><span>uile ar neart na námhad.</span></p>
<lb n="856"/>
<lb n="857"/><p><span>Thug Iosua ar an ghréin seasamh ar an aer le brígh na hurnaighe.</span>
<lb n="858"/><span>Stetit sol in medio coeli (Ios x.13).  Léightear ag Ecsodus (xvii.</span>
<lb n="859"/><span>8-16) go ndeachaidh Amalec le harm comhachtach i n-aghaidh an</span>
<lb n="860"/><span>phobail Eabhra.  d'órduigh Maoise do Iosua, an taoiseach, a mhuintir</span>
<lb n="861"/><span>féin a tharaing amach 'n-a n-aghaidh, agus chuaidh sé fein agus Aaron,</span>
<lb n="862"/><span>an sagart, agus Hur ar a n-urnaighe i mullach sléibhe.  Thóg</span>
<lb n="863"/><span>Maoise</span></p>
</div>
<pb n="34"/>
<div><lb n="864"/><p><span>a dhá láimh i n-áirde ag guidhe Dé.</span>
<lb n="865"/><span>An fad a bhí na lámha sínte suas le muinighin agus le dóchas ag guidhe</span>
<lb n="866"/><span>Dé, bhí an cath ag dul le n-a mhuintir, acht an uair a leigfeadh síos iad,</span>
<lb n="867"/><span>théidheadh an cath i n-a aghaidh.  In aon fhocal, is leis an urnaighe</span>
<lb n="868"/><span>do-gheibhthear grása Dé.  Comh-oibrigheann na grása sin na</span>
<lb n="869"/><span>deigh-ghníomhartha, agus tuilleann na deigh-ghníomhartha sin a thig ó na</span>
<lb n="870"/><span>grásaibh an ghlóir shíorraidhe i bhflaitheas Dé.</span></p>
<lb n="871"/>
<lb n="872"/><p><span>Ní féidir uimhir agus éifeacht na míorbhailí do rinne Maoise, Elias,</span>
<lb n="873"/><span>na fáidhe, na heasbail, agus na naoimh a d'áireamh ná a chur síos, gan</span>
<lb n="874"/><span>trácht ar mhíorbhailíbh Chríost.  Is léithe a thug siad buaidh ar na</span>
<lb n="875"/><span>cathaidhibh, ar an tsaoghal, agus ortha féin.  Agus fá dheoidh, is leis an</span>
<lb n="876"/><span>eochair seo agus le heochair an trosgaidh agus na déirce a d'fhosgail siad</span>
<lb n="877"/><span>na geataí agus na doirse a théid isteach go ríoghachta na glóire</span>
<lb n="878"/><span>síorraidhe, an áit a bhfuil agus a mbéidh siad ag moladh Dé go saoghal na</span>
<lb n="879"/><span>saoghal.</span></p>
<lb n="880"/>
<lb n="881"/><p><span>Fá dheoidh, i dtaoibh na haimsire, na háite, nó an ghléas' ar cóir</span>
<lb n="882"/><span>an urnaighe a dhéanamh, adeir Críost: Oportet semper orare et non</span>
<lb n="883"/><span>deficere (Lúcás xviii.1).  Agus adeir Pól: Sine intermissione orate</span>
<lb n="884"/><span>(Theis. v.17); sé sin le rádh, san uile am agus san uile áit, acht go</span>
<lb n="885"/><span>speisialta ag an altóir, ag dul a luighe san oidhche, ag éirghe ar maidin,</span>
<lb n="886"/><span>ag dul amach agus ag teacht na bhaile, ag tionnsgnadh agus ag críochnughadh gach</span>
<lb n="887"/><span>obair agus deigh-ghníomh.  Ar maidin tabhair buidheachas do Dhia fá do</span>
<lb n="888"/><span>thabhairt slán ón oidhche, ag tabhairt glóire, adhraidh, agus molaidh dhó.</span>
<lb n="889"/><span>Annsin déan iodhbairt agus ofráil</span></p>
</div>
<pb n="35"/>
<div><lb n="890"/><p><span>dhíot féin do Dhia, agus cuir rún daingean romhat an ló sin agus do</span>
<lb n="891"/><span>shaoghal go hiomshlán, le congnamh na ngrás, a chaitheamh 'réir dlighidh</span>
<lb n="892"/><span>agus tola Dé, ag cóimhlíonadh na n-aitheanta agus ag seachnadh na n-olc,</span>
<lb n="893"/><span>agus go sonnradhach na <b>peacaidhe as mó dá bhfuil toil nó taitneamh</span>
<lb n="894"/><span>againn dóibh.</span></p>
<lb n="895"/>
<lb n="896"/><p><span>Cibé dhéanas an urnaighe le na coingheallaibh réamhráidhte seo aige,</span>
<lb n="897"/><span>ná bíodh amhras ná contabhairt 'n-a cionn aige nach bhfuighidh sé gach</span>
<lb n="898"/><span>nídh riachtanasach ar an tsaoghal so i bhfus, agus an ghlóir shíorraidhe</span>
<lb n="899"/><span>ar an tsaoghal eile thall.  Amen.</span></p>
<lb n="900"/>
<lb n="901"/><p>
<lb n="902"/><span>SEANMÓIR A TRÍ.</span>
<lb n="903"/></p>
</div>
<pb n="36"/>
<div><lb n="904"/><p><span>Bzzzzz1766 18L</span></p>
<lb n="905"/>
<lb n="906"/><p><span>AN COMHFHURTUIGHTHEOIR</span></p>
<lb n="907"/>
<lb n="908"/><p><span><Don seiseadh Domhnach tar éis Cásga>.</span></p>
<lb n="909"/>
<lb n="910"/><p><span>Cum autem venerit Paraclitus, quem ego mittam vobis a Patre, Spiritum</span>
<lb n="911"/><span>veritatis, qui a Patre pocedit, ille testimonium perhibebit de me, et</span>
<lb n="912"/><span>vos testimonium perhibebitis</span></p>
<lb n="913"/>
<lb n="914"/><p><span>An tan thiocfas an Comhfhurtuightheoir do chuirfidh mé do bhur n-ionnsaidhe</span>
<lb n="915"/><span>ón Athair, Spiorad na fírinne thig ón Athair, tabharfaidh sé fiadhnaise</span>
<lb n="916"/><span>liom, agus do-bhéarfaidh sibh fós fiadhnaise liom.</span></p>
<lb n="917"/>
<lb n="918"/><p><span>(Briathra do léighmíd ag an Naomh-Shoisgéalaidhe, Eoin, caibidil xv.</span>
<lb n="919"/><span>ranna 26,27).</span></p>
<lb n="920"/>
<lb n="921"/><p><span>A Cháirde grádhacha, - Is é nídh chialluigheas fiadhnaise do thabhairt</span>
<lb n="922"/><span>le hÍosa Críost a chaithréim do chraobh-sgaoileadh, a dhiadhacht ón</span>
<lb n="923"/><span>Athair síorraidhe do ghnáth-chosain, agus naomhthacht a rúindiamhra agus a</span>
<lb n="924"/><span>dhlighe bheannuighthe do chur i n-iúil agus a dheimhniughadh do láthair</span>
<lb n="925"/><span>na ndaoine.  Is fíor gurab é seo an fhiadhnaise thug an Spiorad Naomh</span>
<lb n="926"/><span>cheana dhó, agus do-bheir sé fós dó gach aon lá an tan do spreagann</span>
<lb n="927"/><span>sé ár gcroidhtheacha go hinmheodhanach chum oibreacha beannuighthe do</span>
<lb n="928"/><span>chleachtadh, agus an tan shoillsigheann sé ár n-anam le lonnradh an</span>
<lb n="929"/><span>chreidimh.  I n-éaghmais na fiadhnaise inmheodhanaighe neamh-fhaicseanaighe</span>
<lb n="930"/><span>seo na Spioraide Naomhtha, atá fiadhnaise eile eidir-mheodhanach sholamanta</span>
<lb n="931"/><span>ann d'iarras Slánuightheoir an chine daonda ar a abstalaibh agus ar</span></p>
</div>
<pb n="37"/>
<div><lb n="932"/><p><span>a lucht leanamhna féin; an fhiadhnaise chéadna thugadar na habstail agus</span>
<lb n="933"/><span>na deisciobail dó an uair do chuarduigheadar iltíortha na talmhan ag</span>
<lb n="934"/><span>seanmóir a Shoiscéil, agus an uair do dhoirteadar a gcuid fola is do</span>
<lb n="935"/><span>thoibhreadar suas a n-anam ár son dlighe agus aitheanta a n-uasal-mháighistir.</span>
<lb n="936"/><span>Óir is amhlaidh sain do chóimhlíonadar an foircheadal agus an t-oideachas</span>
<lb n="937"/><span>bríoghmhar thug sé dhóibh ins na briathraibh seo:</span>
<lb n="938"/><span>"Craobhsgaoilfidh sibh m'ainm ar measg uile chineadhacha na talmhan, déanfaidh</span>
<lb n="939"/><span>sibh fearta móra agus míorbhaile ar mo shon, agus béidh sibh in bhur</span>
<lb n="940"/><span>bhfiadhnidhthe, in bhur seanmóiridhthe, agus in bhur lucht cosanta dhamhsa" -</span>
<lb n="941"/><span>et vos testimonium perhibetitis.</span></p>
<lb n="942"/>
<lb n="943"/><p><span>Agus atá sé cinnte, agus is éigean damh admháil mar aon libh, nach</span>
<lb n="944"/><span>bhfuil airm ó Dhia ag an uile dhuine chum seanmóireacht an tSoisgéil.</span>
<lb n="945"/><span>Tar éis sin, is féidir a rádh, agus áitighim fós go lán-dásachtach é,</span>
<lb n="946"/><span>go bhfuil sé d'fhiachaibh ar gach n-aon againn do réir ár comhachta agus</span>
<lb n="947"/><span>ár n-acfuinne, chomh maith leo so, airm do ghlacadh i n-ár lámhaibh chum</span>
<lb n="948"/><span>cúis Dé d'iomchosnamh, chum námhaid a ghlóire síorraidhe do choscairt,</span>
<lb n="949"/><span>agus chum caineacht agus iomláineacht a dhlighe bheannuighthe do phréamh</span>
<lb n="950"/><span>dhaingniughadh.  Is dualgas, dá bhrígh sin, é nach féidir cur suas dó,</span>
<lb n="951"/><span>agus dualgas, foiríor! atá chomh mór sain i ndearmad ar measg na</span>
<lb n="952"/><span>gcríostaidhthe gur fánach gheibhthear fíor-bheagán do throidfidh go</span>
<lb n="953"/><span>cródha i n-aghaidh an tsaoghail ar son an Dé mhór-chomhachtaigh dá</span>
<lb n="954"/><span>dtugaid adhradh agus mór-mholadh, agus dá n-a<dmhaid> go hoscailt a</span>
<lb n="955"/><span>chreideamh.  Gidheadh, ní mór dhíbh a thuigsin go bhfuil dá</span>
<lb n="956"/><span>thúismhightheoir ins an duine as préamha</span></p>
</div>
<pb n="38"/>
<div><lb n="957"/><p><span>ró-ghnáthacha dá uile dhroch-chlaontaibh, mar atá, dailleacht spioraide agus</span>
<lb n="958"/><span>laigeacht chroidhe, agus is iadsin príomh-bhunadhas an léir-dhearmaid agus an</span>
<lb n="959"/><span>fhuar-chrábhaidh sin dailleacht spioraide do-bheir fá ndeara orainn a mheas</span>
<lb n="960"/><span>gur gliocas riachtanach agus gur críonnacht ionmholta bheith lán de</span>
<lb n="961"/><span>neamh-mhothughadh i gcomhluadar na ndaoine ins gach nídh bhaineas le dlighe</span>
<lb n="962"/><span>Dé, laigeacht chroidhe tré n-a gcaillimíd ár neart agus ár bhfoirtileacht</span>
<lb n="963"/><span>chríostamhail chum buaidh do bhreith ar aon chruadháil do thig i n-ár slighe i</span>
<lb n="964"/><span>dtaobh Dé.</span></p>
<lb n="965"/>
<lb n="966"/><p><span>Taisbeánfaidh mé díbh ins an chéad roinn de mo chomhrádh gur gliocas</span>
<lb n="967"/><span>mío-ádhbharach cailleamhnach dúinn gan fiadhnaise do thabhairt leis an</span>
<lb n="968"/><span>Slánuightheoir do láthair na ndaoine agus ár dteas-ghrádh do chur i n-iúil</span>
<lb n="969"/><span>dó.  Cruthóchaidh mé díbh ins an dara roinn go bhfuil an laigeacht chroidhe,</span>
<lb n="970"/><span>tré n-a n-iomcharaimíd sinn féin le mántacht, agus le time, agus le</span>
<lb n="971"/><span>leisce ag cosain cúis an Tighearna, chum fuath nó gráin na ndaoine do</span>
<lb n="972"/><span>sheachain, contrárdha ó nádúir le spiorad Íosa Críost, agus, dá bhrigh</span>
<lb n="973"/><span>sin, cionntach dá dhamaint síorraidhe.  Gidheadh, athchuingim go díleas</span>
<lb n="974"/><span>dúthrachtach tobar an uile eolais ins na flaithis m'anam do shoillsiughadh</span>
<lb n="975"/><span>le teas-ghrádh a fháidhe chum bhur gcroidhtheacha do chorrughadh suas agus</span>
<lb n="976"/><span>do ghríos-lasradh le spréidh éigin toirbheartaigh den teine naomhtha úd</span>
<lb n="977"/><span>do las Íosa Críost dúinn ar talamh, tré naomh-eadarghuidhe chomhachtach na</span>
<lb n="978"/><span>Maighdine Muire, ag rádh Ave Maria.</span></p>
<lb n="979"/>
<lb n="980"/><p><span>An Chéad Roinn.</span></p>
<lb n="981"/>
<lb n="982"/><p><span>Gliocas do cheapadh dúinn fhéin ar chostas ár n-Athar síorraidhe</span>
<lb n="983"/><span>i n-aghaidh gnáith-bhéasa an tsaoghail, chum náire agus ísliughadh gach</span>
<lb n="984"/><span>caon-dúthrachta agus chum</span></p>
</div>
<pb n="39"/>
<div><lb n="985"/><p><span>borrughadh agus neartughadh leis an malluightheacht,</span>
<lb n="986"/><span>sé sin le rádh, gliocas do-bheir easmail agus masla do Dhia, do dhaorann a</span>
<lb n="987"/><span>saoghal féin, do-bheir scannail agus droch-shompla do na hóg-chreidmheachaibh</span>
<lb n="988"/><span>agus mór-dhásacht don druing mhalluighthe - is é an gliocas so, adeirim,</span>
<lb n="989"/><span>do mhúineas aosa grádha na beartaidheachta agus na n-ainmhiana corpardha</span>
<lb n="990"/><span>dá ndaltaíbh agus dá lucht leanamhna, is daoras Spioraid Dé agus na</span>
<lb n="991"/><span>fírinne go comhchoitcheann agus go síorraidhe.  Taisbeánfaidh mé dhíbh</span>
<lb n="992"/><span>i mbeagán focal cheithre réasúna sonnradhacha do-gheibhim ins an</span>
<lb n="993"/><span>móráltacht chríostamhail as príomh-bhunadhas ar fhírinne na mbriathar</span>
<lb n="994"/><span>sain.</span></p>
<lb n="995"/>
<lb n="996"/><p><span>Is nídh é, a cháirde, bhaineas le mórdhacht Dé an uile omós agus</span>
<lb n="997"/><span>seirbhíse do thaisbeánadh dó leis an uile chríostaidhe ler mian a</span>
<lb n="998"/><span>ghlóire do shealbhughadh agus gan scaradh leis.  Ní fhuil gliocas fán</span>
<lb n="999"/><span>spéir cumasach a dhóithin chum neart agus dlúth-cheangal an dualgais seo</span>
<lb n="1000"/><span>do chur ar gcúl, de bhrígh gurab é an dualgas céadna as ceann-tobar ó</span>
<lb n="1001"/><span>n-a dtigeann an gliocas féin, agus gur chuige thriallann an tsubháilce</span>
<lb n="1002"/><span>sin go hiomshlán.  Atá cúis an Tighearna, sé sin le rádh, a chreideamh,</span>
<lb n="1003"/><span>a chrábhadh, a dhlighe, a mhór-onóir agus a ghlóire de chéim chomh</span>
<lb n="1004"/><span>hárd agus d'órd chomh huasal sain nach féidir le haon tairbhe ná sochar</span>
<lb n="1005"/><span>saoghalta sinn do thoirmeasc ar a cosain, agus, chomh minic is tugthar</span>
<lb n="1006"/><span>claochlódh ar a dhlighe bheannuighthe tré n-ár neimh-ionnracas nó tre.</span>
<lb n="1007"/><span>n-ár bhfaillighe, go mbéidhmíd freagarthach dá chionn do láthair a</span>
<lb n="1008"/><span>árd-bhreitheamhnais.  Gidheadh, chímíd, foiríor, gach aon lá, tré</span>
<lb n="1009"/><span>fhaillighe na gcríostaidhthe, go gcumaid leithscéala</span></p>
</div>
<pb n="40"/>
<div><lb n="1010"/><p><span>saobha suaracha chum bheith i n-a dtost an uair badh chóir dóibh labhairt go</span>
<lb n="1011"/><span>hárd, chum bheith i n-a gcomhnaidhe an uair badh chóir dhóibh saothar</span>
<lb n="1012"/><span>dícheallach do dhéanamh, agus chum síothcháin scannalach spadánta d'iarraidh an</span>
<lb n="1013"/><span>uair badh chóir dhóibh buan-chogadh d'fhógradh ar son a dTighearna.</span></p>
<lb n="1014"/>
<lb n="1015"/><p><span>Is uime an riaghail sin do mhínigheadar Naomh Ieróm agus an Dochtúir</span>
<lb n="1016"/><span>Ainglidhe Tomás an aithne seo den dlighe dhiadha ar modh chomh cruadhálach</span>
<lb n="1017"/><span>sain gur dheimhnigheadar go bhfuil sé d'fhiachaibh ar an uile dhuine, tar</span>
<lb n="1018"/><span>éis a bhaisdeadh ins an chreideamh chríostamhail, admháil phuiblidhe do</span>
<lb n="1019"/><span>dhéanamh ar a chreideamh an uair as gábhadh dhó é, bíodh go bhfuilingidh</span>
<lb n="1020"/><span>sé tríd sin an pheannaid as gonta agus as uathbhásaighe, agus go gcaillidh</span>
<lb n="1021"/><span>sé, mar aon leis, a mhaoin saoghalta nó a anam fós.  Óir, mar adeir</span>
<lb n="1022"/><span>Tertullianus, ní féidir leis an críostaidhe stríocadh d'aon riachtanas ná</span>
<lb n="1023"/><span>cruadháil bhíos i n-aghaidh glóire Dé.  Do b'é an ró-riachtanas céadna</span>
<lb n="1024"/><span>do bhraitheadar na críostaidhthe orra féin, gan ainm ná dlighe</span>
<lb n="1025"/><span>Íosa Críost do shéanadh go bráth, fá ndeara an oiread sain</span>
<lb n="1026"/><span>naomh-mhairtírí do bheith againn indiu dá n-onórughadh ins an Eaglais.</span>
<lb n="1027"/><span>Do b'fhéidir liom áiteamh nach bhfuil tír fán ghréin i n-ar dílse agus</span>
<lb n="1028"/><span>i n-ar fírinnighe do sheasmhadar críostaidhthe amach ar son a gcreidimh ná</span>
<lb n="1029"/><span>i n-ár dtír féin, de bhrígh gur dhiúltadar bhur n-aithreacha tré mhór-ghrása</span>
<lb n="1030"/><span>Dé go fearamhail cródha dá maoin saoghalta agus dá n-anam go</span>
<lb n="1031"/><span>ró-mhinic dá bhuan-chosnamh.  Acht ní móide an riachtanas do bhí ar na</span>
<lb n="1032"/><span>mairtíríbh i n-allóid ar a gcuid fola do dhortadh go saor-chroidheach</span>
<lb n="1033"/><span>daordhálach ar son a gcreidimh, agus ar bhur n-aithreachaibh a maoin</span>
<lb n="1034"/><span>saoghalta do shíor-thréigean, ná atá oraibhse indiu chum bhur dteas-ghrádh</span>
<lb n="1035"/><span>do thaisbeánadh</span></p>
</div>
<pb n="41"/>
<div><lb n="1036"/><p><span>ós árd agus ós íseal do Dhia na n-uile chomhacht, do</span>
<lb n="1037"/><span>chruthuigh agus do cheannuigh ar chrann scannalach na croise sibh, ar an</span>
<lb n="1038"/><span>ádhbhar nach bhfuil ins an dlúith-cheangal sonnradhach atá orainn ár</span>
<lb n="1039"/><span>gcreideamh 'admháil gan sgáth gan crith-eagla do láthair na ndaoine acht</span>
<lb n="1040"/><span>iarmairt riachtanasach den oibliogáid choitchinn atá orainn ár dteas-ghrádh</span>
<lb n="1041"/><span>do shíor-chuimhniughadh, an uair as gábhadh dhúinn é.  Agus dár ndóigh,</span>
<lb n="1042"/><span>má bhí riachtanas chomh mór sain ar na creidmheachaibh ins na haimsiribh</span>
<lb n="1043"/><span>dítheamhla úd an chruadhtain agus na géar-leanamhna amhgaraighe i</span>
<lb n="1044"/><span>bhfíor-thosach na hEaglaise, an é nach mó ná sain an dlúth-oibliogáid atá</span>
<lb n="1045"/><span>oraibhse indiu, tar éis bratacha an tSoiscéil d'árdughadh fá bhuaidh agus</span>
<lb n="1046"/><span>fá ghlan-chosgar in bhur measc bhur dteas-ghrádh do chur i n-iúil, gan</span>
<lb n="1047"/><span>teaghlach aoibhinn bhur Slánuightheora, do thógbhadar na mairtírí suas</span>
<lb n="1048"/><span>ó bhun-áit, do léigean ar lár, agus an teine do choiglidear bhur</span>
<lb n="1049"/><span>n-aithreacha go caithréimeamhail cosantach do chur ar lasadh, agus gan</span>
<lb n="1050"/><span>léigean dí múchadh?</span></p>
<lb n="1051"/>
<lb n="1052"/><p><span>Ná meallaidh sibh féin, a cháirde; muna mbeidh an teas-ghrádh úd</span>
<lb n="1053"/><span>agaibh an uair chífidh sibh masla dá thabhairt do Dhia, ní críostaidhthe</span>
<lb n="1054"/><span>sibh ar aon chor, ar an ádhbhar go ndeimhnigheann Íosa Críost dúinn i</span>
<lb n="1055"/><span>n-a Shoiscéal: "An té nach bhfuil im fhochair, atá sé im aghaidh," - qui</span>
<lb n="1056"/><span>non est mecum, contra me est (Matha xii.30) - briathra, deir Naomh</span>
<lb n="1057"/><span>Aibhistín, do-bhéarfaidh náire shíorraidhe do lucht gliocais an tsaoghail</span>
<lb n="1058"/><span>seo, dhaorfaidh go trom a bhfuarchrábhadh agus a mainneachtain chionntach gan</span>
<lb n="1059"/><span>fiadhnaise fhoirtil do thabhairt leis, agus do dhamnóchaidh gan chontabhairt</span>
<lb n="1060"/><span>na réasúna saobha suaracha le n-a measaid iad</span></p>
</div>
<pb n="42"/>
<div><lb n="1061"/><p><span>féin do chosain agus do shaoradh ó ghlinnbhreitheamhnas Dé.</span></p>
<lb n="1062"/>
<lb n="1063"/><p><span>Acht tugaimíd anois fá ndeara smuainte flaitheamhla mór-uaisle an</span>
<lb n="1064"/><span>tSalmuidhe Ríoghamhla, agus déanaimís cruinn-chosmhaileacht idir iad agus</span>
<lb n="1065"/><span>iomchar na druinge fuar-chráibhthighe leisgeamhla úd.  "Ó, mo Thighearna!"</span>
<lb n="1066"/><span>ar sé i líonmhaireacht a spioraide, agus teine thinntidhe throim-éadálach</span>
<lb n="1067"/><span>den teas-ghrádh so ar dearg-lasadh i meadhon a chroidhe, "atá a sháir-fhios</span>
<lb n="1068"/><span>agam nach bhfuil ionnam acht amhasán agus amaid, agus nach bhfuil</span>
<lb n="1069"/><span>foghluim ná gliocas agam acht ins an mhéid nochtaim mo theas-ghrádh agus</span>
<lb n="1070"/><span>m'árd-mhian chum cosnaimh agus neart-ughadh do ghlóire.  Agus is é an</span>
<lb n="1071"/><span>teas-ghrádh céadna atá agam dod theaghlach onóireach do-bheir fá ndeara orm</span>
<lb n="1072"/><span>go bhfágbhaid an uile mhasla agus mío-onóir dá dtugaid na saoghaltánaigh</span>
<lb n="1073"/><span>dhuit cneadh tinn doi-leighiste im chroidhe."  Zelus domus tuae comedit me,</span>
<lb n="1074"/><span>et opprobria exprobantium tibi ceciderunt super me (Sailm lxviii. 10) - sé</span>
<lb n="1075"/><span>sin le rádh "gach easmail agus naomh-aithis, gach ceall-argain agus raobadh</span>
<lb n="1076"/><span>reilge, gach scannail agus ithiomrádh, gach monabar agus mallaightheacht</span>
<lb n="1077"/><span>do-ghníthear tré chruipreacht na ndaoine, tar éis éirghe dhóibh chomh hárd</span>
<lb n="1078"/><span>leis na flaithis i n-aghaidh do mhórdhachta-sa, go dtuirlingid uile fá dheoidh</span>
<lb n="1079"/><span>in mo bhathas ar chor nach féidir liom gan mo ghearán do chur i n-iúil agus</span>
<lb n="1080"/><span>cúis mo Thighearna do sheasamh gan náire gan chrith-eagla."  Ag so, a cháirde,</span>
<lb n="1081"/><span>eisiompláir oirdhearc do chuireann an Scríbhinn Diadha ós comhair ár súl</span>
<lb n="1082"/><span>i bpearsain Dáibhídh; óir ní rígh ná impire amháin dár chóir</span>
<lb n="1083"/><span>smuainte agus urlabhra móra grásamhla do dhéanamh, acht fós do thighearna</span>
<lb n="1084"/><span>tíre i n-a</span></p>
</div>
<pb n="43"/>
<div><lb n="1085"/><p><span>fhearann dúthchais agus ar measc a chuallacht, do bhreitheamh</span>
<lb n="1086"/><span>i n-a chathaoir bhreitheamhnais, d'uachtarán i n-a chomonóid agus d'fhear</span>
<lb n="1087"/><span>tighe ar measc a mhuinntire, i n-aon fhocal, don uile chríostaidhe do réir</span>
<lb n="1088"/><span>a staid bheatha agus méid a acfuinne, chum go dtiocfadh leo an fhiadhnaise</span>
<lb n="1089"/><span>chéadna do thabhairt don tSlánuightheoir agus thug an ríogh-fháidh do</span>
<lb n="1090"/><span>Dhia ins na briathraibh seo: Et opprobria exprobantium tibi ceciderunt</span>
<lb n="1091"/><span>super me.</span></p>
<lb n="1092"/>
<lb n="1093"/><p><span>Ní fhuil sé inchreidte ar chor ar bith go gcóimhreochadh Dia mar</span>
<lb n="1094"/><span>fhoghnamh agus mar sheirbhíse an claon-iomchar úd 'n-a bhféachann an saoghal</span>
<lb n="1095"/><span>uile air mar chladhaireacht agus mar ghearradh brághadh, agus go ngeabhadh</span>
<lb n="1096"/><span>leis an bhfiadhnaise úd ar ár dtaobh mar thaithneamhach dá láthair</span>
<lb n="1097"/><span>dhaoras an uile dhuine mar fheall gógartha.  Acht áitighim, an té chífeadh</span>
<lb n="1098"/><span>a dhuine muinnteardha i mbroid mhóir nó i mbriacail, agus nach dtiocfadh</span>
<lb n="1099"/><span>chum cabhair agus congnamh do thabhairt dó do réir a nirt agus a acfuinne,</span>
<lb n="1100"/><span>i n-ionad meas carad do bheith aige air, go seachnóchadh é mar fhear fill</span>
<lb n="1101"/><span>agus mar eascara.  Is mar sin do ghní rígh nó prionnsa saoghalta i n-aimsir</span>
<lb n="1102"/><span>chogaidh le n-ar gnáthach an peanós as géire do thabhairt don tsaighdiúir</span>
<lb n="1103"/><span>a staonas comhrac, nó thréigeas a bhratach i gcruadhtan an chatha.  Ní</span>
<lb n="1104"/><span>dóigh leis gur feadhmannach díleas fíréanta an té nach dtiocfadh mar aon</span>
<lb n="1105"/><span>le n-a chuallacht agus le n-a ollmhaitheas airm agus airgid chum treasgairt</span>
<lb n="1106"/><span>na namhad.  An bhfuil sé inchreidte mar sin, a dhearbhráithreacha, go</span>
<lb n="1107"/><span>mbéidh Rígh mór-chomhachtach nimhe agus talmhan, atá chomh héadmhar sain</span>
<lb n="1108"/><span>le n-a shearbhfóghantaidhthibh chum a ghlóire do mhéadughadh, lán-tsásta</span>
<lb n="1109"/><span>leo, tar éis a chúis do thréigean, gan cúiteamh agus díoghaltas</span>
<lb n="1110"/><span>d'iarraidh orra.  Cruthuigheann gnáith-iomchar an tsaoghail an fhírinne seo</span></p>
</div>
<pb n="44"/>
<div><lb n="1111"/><p><span>fós dúinn, óir ní fhuil taoiseach sluagh ná ceann tíre, iarla ná ridire, ar</span>
<lb n="1112"/><span>gcloistin dóibh masla agus mío-urraim do thabhairt dá rígh, nach n-éirgheann</span>
<lb n="1113"/><span>suas go húrmheisneamhail deithneasach chum airm do ghlacadh agus díoghaltas</span>
<lb n="1114"/><span>díbhfeargach do bhuain amach.  Agus má's cóir dhúinn bheith chomh</span>
<lb n="1115"/><span>díograsach sain ag taisbeánadh ár dteas-ghrádha i ndíoghal an mhasla</span>
<lb n="1116"/><span>agus na mío-onóra do fuair ár bprionnsa saoghalta, ní féidir nach córa</span>
<lb n="1117"/><span>dhúinn urraim agus omós do fhoillsiughadh dár máighistir mór-chomhachtach</span>
<lb n="1118"/><span>síorraidhe do thug oiread sain tiodhlaicthe beannuighthe dhúinn, bheith</span>
<lb n="1119"/><span>díleas ionnraic sain tiodhlaicthe beannuighthe dhúinn, bheith díleas</span>
<lb n="1120"/><span>ionnraic dó agus a chúis do chosain do réir méid ár comhachta agus ár</span>
<lb n="1121"/><span>n-acfuinne, bíodh go mb'éigean dúinn ár maoine agus ár mbeatha shaoghalta</span>
<lb n="1122"/><span>do chailleamhain leis.</span></p>
<lb n="1123"/>
<lb n="1124"/><p><span>Dá mbéadh gan aon chúis eile againn chum ár neamh-mhothughadh do</span>
<lb n="1125"/><span>thréigean, níor bheag dhúinn é gan droch-shompla do thabhairt do na</span>
<lb n="1126"/><span>nuadhchríostaidhthibh nach bhfuil fós diongmhálta ins an chreideamh.  Óir</span>
<lb n="1127"/><span>badh chóir don uile chríostaidhe le n-ar maith lorg an tSlánuightheora</span>
<lb n="1128"/><span>do leanmhain gan buaidhirt intinne agus díoghbháil spioradálta do</span>
<lb n="1129"/><span>dhéanamh dóibh so, chum nach mbéadh aon amhras aca ar fheabhas, ar</span>
<lb n="1130"/><span>naomhthacht, agus a mhór-ghlaineacht na beatha críostamhla, ar chor go</span>
<lb n="1131"/><span>bhféadfaidís eidir-dhealughadh do dhéanamh idir sinn agus págánacha</span>
<lb n="1132"/><span>dí-chreidmheacha is an druing mhalluighthe, agus go mbadh dheonach le Dia</span>
<lb n="1133"/><span>an bhriathar bheannuighthe úd adeirimíd gach aon lá ins an aifreann</span>
<lb n="1134"/><span>d'fhíorughadh i n-ár bpearsain: Iudica me Deus, et discerne ausam</span>
<lb n="1135"/><span>meam de gente non sancta (Sailm xlii.1).  Badh é an neamh-mhothughadh</span>
<lb n="1136"/><span>úd i</span></p>
</div>
<pb n="45"/>
<div><lb n="1137"/><p><span>gclannaibh Israel féin fá ndeara don fháidh Elias i n-allóid fearg do</span>
<lb n="1138"/><span>ghlacadh agus árd-éighmhe do chur suas i n-aghaidh ceann-taoiseacha agus</span>
<lb n="1139"/><span>seanoirí an phobail, ar bhfeicsin dó gan teas-ghrádh gan corrughadh iad tar</span>
<lb n="1140"/><span>éis naomh-aithis do thabhairt do Dhia ós a gcomhair, agus onóir dhiablaidhe</span>
<lb n="1141"/><span>don dia fhallsa, Baal.</span></p>
<lb n="1142"/>
<lb n="1143"/><p><span>Usquequo, ar sé go díombáidheach cráidhte, claudicatis in duas partes</span>
<lb n="1144"/><span>(Ríogh xviii.2) - sé sin le rádh, créad é an fhaid aimsire bhéidh sibh ag</span>
<lb n="1145"/><span>féachain timcheall oraibh gan an tslighe dhíreach nó an diablaidheacht do</span>
<lb n="1146"/><span>leanmhain?  Má's é Dia Israel Dia na glóire agus bhur nDia, créad fá nach</span>
<lb n="1147"/><span>n-éirigheann sibh suas ag tógbháil a pháirte; agus muna bhfuil i</span>
<lb n="1148"/><span>mBaal acht dia bréige agus sgáile gan éifeacht, créad fá nach mbuaileann agus</span>
<lb n="1149"/><span>nach mbascann sibh é, ag ruagadh agus ag cosgairt a lucht leanamhna, agus</span>
<lb n="1150"/><span>gan meodhain do leanmhain atá chomh scannalach chomh náireach do phobal</span>
<lb n="1151"/><span>Israel go huile?  Acht, foiríor brónach! a chríostaidhthe, ní cirte</span>
<lb n="1152"/><span>d'oireadar na briathra so Elias fáidh do thaoiseachaibh pobail Dé ins an</span>
<lb n="1153"/><span>tSean-reacht ná oireas siad do mhórán i n-ár measc; óir is ró-mhinic éistimíd</span>
<lb n="1154"/><span>leis an olc agus leis an éitheach, leis an monabar agus leis an</span>
<lb n="1155"/><span>malluightheacht, gan focal do rádh i n-a choinne, an fhírinne dá daoradh gan</span>
<lb n="1156"/><span>neartughadh léi, ionnas gur baoghalach dúinn go dtuilleann an trom-</span>
<lb n="1157"/><span>dhíoghaltas atá i n-áirithe fá chomhair na druinge malluighthe.</span></p>
<lb n="1158"/>
<lb n="1159"/><p><span>I n-éaghmais go dtugann an saobh-ghliocas so sgannail agus droch-shompla</span>
<lb n="1160"/><span>do na nuadh-chríostaidhthibh, neartuigheann agus borruigheannn sé go</span>
<lb n="1161"/><span>follus leis an malluightheacht,</span></p>
</div>
<pb n="46"/>
<div><lb n="1162"/><p><span>cabhruigheann sé le taoiseachaibh an áidhbheirseora chum a ríoghacht diablasach</span>
<lb n="1163"/><span>do chur 'n-a seasamh, agus chum impireacht ghlórmhar Íosa Críost do</span>
<lb n="1164"/><span>threasgairt agus do dhío-láithriughadh.</span></p>
<lb n="1165"/>
<lb n="1166"/><p><span>Óir do réir smuaineadh breagh bunadhasach Naomh Aibhistín, ní gábhadh</span>
<lb n="1167"/><span>don mhalluightheacht mór-chosantóirí d'fhaghbháil.  Is leor dí í</span>
<lb n="1168"/><span>fhulang chum préamh dhaingean do ghabháil.  Mar sin má thugann tú</span>
<lb n="1169"/><span>síothcháin don olc, ní iarann sé cabhair ná congnamh eile ort chum</span>
<lb n="1170"/><span>sciatháin do ghlacadh agus fás foir-leathan do dhéanamh.  Is amhla sain</span>
<lb n="1171"/><span>do ghabh sé oileamhain ó thosach an domhain, agus is amhla do phréamhuigheann</span>
<lb n="1172"/><span>sé indiu ar measc na gcríostaidhe gach siosma agus gach eiriceacht</span>
<lb n="1173"/><span>do-chímíd ar bun i n-a measc.  An é nach minic do-chítear baile nó</span>
<lb n="1174"/><span>cathair iomshlán i n-a haon dlúimh lasrach, dá loscadh agus dá</span>
<lb n="1175"/><span>dío-láithriughadh tré fhaillighe agus neamh-mhothughadh aon duine amháin go</span>
<lb n="1176"/><span>haonracánta?  Dá bhrígh sin, is léir dhúinn an trom-ualach agus an</span>
<lb n="1177"/><span>mhór-oibliogáid atá ar gach n-aon againn, agus go háirithe ar gach uachtarán</span>
<lb n="1178"/><span>agus fear ceannais, gach fear léighinn agus eolais, chum cosg do chur ar an</span>
<lb n="1179"/><span>gcuirptheacht le n-a ughdarthás agus le n-a n-urlabhra, ionnas go caithfidh</span>
<lb n="1180"/><span>an breitheamhnas as cruadhálaighe agus an damaint as diachraighe damáistighe</span>
<lb n="1181"/><span>d'fhulang muna gcóimhlíonaid é.  Óir má éisteann duine foir-íseal nach</span>
<lb n="1182"/><span>bhfuair ughdarthás ná tiodhlaicthe móra ó Dhia, leis an olc, gan oll-gháir</span>
<lb n="1183"/><span>do chur i n-a aghaidh, ní laguighean sé cúis Dé go rói-iomarcach.</span>
<lb n="1184"/><span>Gidheadh, má fhuilingeann uachtarán 'n-a bhfuil comhachta i n-a láimh agus,</span>
<lb n="1185"/><span>mar adeir an t-Abstal, atá 'n-a fhear ionaid Dé ar talamh, gan a</span></p>
</div>
<pb n="47"/>
<div><lb n="1186"/><p><span>chúis do chosain agus díoghaltas do bhuain amach de lucht a mhasluighthe, is</span>
<lb n="1187"/><span>fíor go ngeabhaidh an mhalluighthacht préamh, agus go leathanóchaidh a nimh agus</span>
<lb n="1188"/><span>a mailís ar feadh na tíre mar chaor bhuileamhail nach féidir a mhúchadh.</span></p>
<lb n="1189"/>
<lb n="1190"/><p><span>Acht atá a fhios agam go n-aibeora sibh go ndúiseochadh an teas-ghrádh</span>
<lb n="1191"/><span>tinntidhe faobhrach as mian liom do mhúsgailt ionnaibh i n-aghaidh na</span>
<lb n="1192"/><span>malluightheachta, milleán agus tarcuisne cáich oraibh, go dtabharfadh sé</span>
<lb n="1193"/><span>buaidhirt ar measc bhur muinntire nó bhur gcuallachta, agus i n-ionad</span>
<lb n="1194"/><span>léigheas agus sláinte anma do thabhairt don pheacthach, gur móide</span>
<lb n="1195"/><span>árduigheann leis go ró-mhinic chum tuilledh feirge do chur air agus</span>
<lb n="1196"/><span>tuilleadh uilc do dhéanamh.  Dá mbéadh sin fíor, a cháirde, ní lughaide</span>
<lb n="1197"/><span>an milleán bhéadh ag Dia oraibh i dtaobh bhur neamh-mhothughadh, óir má</span>
<lb n="1198"/><span>badh dheonach le Dia an t-olc d'fhoighdeadh amhla sain, níor bh'é a thoil</span>
<lb n="1199"/><span>riamh go ndéanfá a oileamhain; ionnas gur mó an compórd duit a rádh le Dia:</span>
<lb n="1200"/><span>"A Thighearna, do rinne mé do chomhairle, do lean mé do theagasc, do ghabhas</span>
<lb n="1201"/><span>páirt do dhlighe bheannuighthe, agus do threasgair mé an mhalluightheacht do</span>
<lb n="1202"/><span>réir m'uile acfuinne agus mo nirt."</span></p>
<lb n="1203"/>
<lb n="1204"/><p><span>Agus bíodh go ndéanfadh sé buaidhirt ar measg do mhuinntire, an uair atá</span>
<lb n="1205"/><span>sin riachtanach tairbheach, ní féidir a rádh gur gliocas duit gan a</span>
<lb n="1206"/><span>dhéanamh agus léigean don diabhal suidheachán do ghabháil i do theaghlach;</span>
<lb n="1207"/><span>óir, mar adeir Aibhistín, bíodh go dtabharfadh an glór mór do-ghní</span>
<lb n="1208"/><span>tú chum cosc do chur ar an olc, buaidhirt agus eascáirdeas i lár do</span>
<lb n="1209"/><span>chuallachta agus do mhuinntire, ná glac mío-thapadh thríd, óir is amhla</span>
<lb n="1210"/><span>sain bhéidh sé glórmhar taithneamhach do láthair Dé, mar is minic</span></p>
</div>
<pb n="48"/>
<div><lb n="1211"/><p><span>bhíonn síothcháin fhallsa in do chóir le buaidhreamh agus le briseadh de bhrígh</span>
<lb n="1212"/><span>go neartuigheann agus go gcabhruigheann leis an bpeacadh.</span></p>
<lb n="1213"/>
<lb n="1214"/><p><span>Is uime sin adeir Mac Dé linn i n-a Shoisgéal nach dtáinig ar an saoghal</span>
<lb n="1215"/><span>chum síothcháin, acht chum claidheamh agus cogadh do thabhairt leis, chum</span>
<lb n="1216"/><span>an athair do sgaramhain leis an mac agus an inghean leis an máthair, dá</span>
<lb n="1217"/><span>chur i n-iúil dúinn leis sin nach bhfuil dlúthcharadas fola ná feola,</span>
<lb n="1218"/><span>dá dhearmhaire, nach cóir dhúinn cur suas dó d'fhonn ár dteas-ghrádh</span>
<lb n="1219"/><span>agus ár n-umhlaidheacht d'fhoillsiughadh do Dhia, agus fiadhnaise fhoirtil do</span>
<lb n="1220"/><span>thabhairt leis.  Agus go fírinneach, badh chóir dhúinn dóchas diongmhálta</span>
<lb n="1221"/><span>agus muinighin do bheith againn i nDia go dtabharfadh sé leathan-bheannacht</span>
<lb n="1222"/><span>ar ár dteas-ghrádh, de bhrígh gur teas-ghrádh carthannachta é nach bhfuil</span>
<lb n="1223"/><span>mórdhálach ná uaillmhianach ná géar-aithiseach, ionnas go bhfuil sé</span>
<lb n="1224"/><span>deallrach le meas go mbéidh sé tairbheach trom toirbheartach chum maitheasa</span>
<lb n="1225"/><span>do mhuinntire agus na comharsanachta go hiomshlán.</span></p>
<lb n="1226"/>
<lb n="1227"/><p><span>Is gnáth-chleachtadh linn fós go dtaisbeánaimíd ár dteas-ghrádh ag</span>
<lb n="1228"/><span>cáineadh agus ag géar-aithisiughadh na mbochtán agus na ndaoine foir-ísle</span>
<lb n="1229"/><span>i dtaobh na lochtaí as suaraighe, agus go ngabhaimíd tar pheacaidhibh</span>
<lb n="1230"/><span>trom-aidhbhéile gráineamhla lucht an tsaidhbhris agus na honóra gan focal</span>
<lb n="1231"/><span>a rádh i n-a gcoinne, chomh maith is go bhfuil sé ceaduightheach ag an duine</span>
<lb n="1232"/><span>uasal agus ag fear an cheannais masla do thabhairt do Dhia gan chead gan</span>
<lb n="1233"/><span>cheileabhradh.  Acht fiafruighim díot, an dual duit glóire Dé na</span>
<lb n="1234"/><span>n-uile-chomhacht agus a chúis do thréigean ar son a chréatúra.  An mar</span>
<lb n="1235"/><span>sin do rinne na habstail do láthair</span></p>
</div>
<pb n="49"/>
<div><lb n="1236"/><p><span>comhairle na n-Iúdaigheach agus i n-aghaidh órduighthe agus aitheantais</span>
<lb n="1237"/><span>na n-impire págánach?</span></p>
<lb n="1238"/>
<lb n="1239"/><p><span>Ó! ní amhla.  Do fhreagadar go dána draganta: "Cia aca as iomchuibhe</span>
<lb n="1240"/><span>dúinn urraim do thabhairt díbhse nó do Dhia" - si iustum est in conspectu</span>
<lb n="1241"/><span>Dei vos potius audire quam Deum (Gníomh.iv.19).  Uch! mo thruaighmhéil</span>
<lb n="1242"/><span>agus mo náire sibh, a chríostaidhthe, a phobail Dé, a ghéaga úra milse</span>
<lb n="1243"/><span>an tSlánuightheora, a theampall' an Spioraid Naoimh.  Dá ndéanfaidís</span>
<lb n="1244"/><span>príomh-aithreacha na hEaglaise, Criosostom, Aibhistín, agus mórán eile sagart</span>
<lb n="1245"/><span>díograsach amhla so is fada go dtigeadh leo pobal na gcreidmheach do</span>
<lb n="1246"/><span>chongbháil slán folláin d'Íosa Críost ó gach siosma agus ó gach</span>
<lb n="1247"/><span>eiriceacht d'éirigh suas le n-a linn.  An é nach le líonmhaireacht a</span>
<lb n="1248"/><span>dteas-ghrádha, le tréan-chalmacht a searmóna, agus le cródhacht agus le</span>
<lb n="1249"/><span>buan-tseasmhuightheacht a n-úir-mhisnigh chríostamhla do phréamhuigheadar</span>
<lb n="1250"/><span>Pádraig agus Colmcille, Deaglán agus Ciarán, Colmán agus Fionnbhar</span>
<lb n="1251"/><span>creideamh agus crábhadh i n-ár dtír áluinn féin, ionnas gur umhluigheadar</span>
<lb n="1252"/><span>prionnsaí, gur mhínigheadar árd-thriatha agus tighearnaí fá chaoin-chuing</span>
<lb n="1253"/><span>an tSlánuightheora?  Dá bhrígh sin, a cháirde mo chroidhe,</span>
<lb n="1254"/><span>gabhaimís feasta mór-mhisneach agus foirtileacht, agus iarraimís le</span>
<lb n="1255"/><span>croidhe-bhrúigheadh agus le dóchas ar Mhac Dé bhí an gliocas damanta so</span>
<lb n="1256"/><span>do dhíbirt as ár gcroidhthibh, agus sinn d'úr-líonadh le n-a theas-ghrádh</span>
<lb n="1257"/><span>ríoghamhail beannuighthe, ionnas, tar éis sinn do chosain ón maol-charraig</span>
<lb n="1258"/><span>bhaoghalaigh seo an ghliocas saoghalta, go dtabharfadh comairce</span>
<lb n="1259"/><span>dhúinn ar an dara dubháilce úd, an laigeacht chroidhe, as meabhair liom do</span>
<lb n="1260"/><span>dhaoradh agus d'aithisiughadh ins an dara roinn seo dem chomhrádh.</span></p>
<lb n="1261"/>
<lb n="1262"/><p><span>An Dara Roinn.</span>
<lb n="1263"/></p>
</div>
<pb n="50"/>
<div><lb n="1264"/><p><span>Is fírinne bhuan-choscrach atá deimhnighthe don uile dhuine againn, dár</span>
<lb n="1265"/><span>ndeoin nó dár n-aimhdheoin, nach bhfuil námhaid níos baoghalaighe ag an</span>
<lb n="1266"/><span>duine ná é féin an tan bheir sé grádh agus macnais dó fein, ag léir-dhearmad</span>
<lb n="1267"/><span>an dualgais atá d'fhiachaibh air do chóimhlíonadh, chum</span>
<lb n="1268"/><span>díoghbhála a chreidimh agus gach caon-dúthrachta, ionnas, i n-ionad é</span>
<lb n="1269"/><span>féin do chothughadh suas agus d'oileamhain, go gcailleann a neart agus agus</span>
<lb n="1270"/><span>go dtugann air an mhallacht d'iarr Dáibhídh thuitim ar pheacthachaibh ins</span>
<lb n="1271"/><span>na briathraibh seo: Redde retributionem eorum ipsis (Sal.xxvii.4).</span>
<lb n="1272"/><span>"A Thighearna, tabhair náire dóibh agus treascair iad i n-a slighthibh, go</span>
<lb n="1273"/><span>dtuirlingidh a gcionnta orra féin."  Atá sompla soiléir so-thuigsiona againn</span>
<lb n="1274"/><span>le feicsin i ndaoinibh an tsaoghail seo chruthuigheas an fhírinne chéadna soin</span>
<lb n="1275"/><span>dúinn.</span></p>
<lb n="1276"/>
<lb n="1277"/><p><span>Is é aicme daoine iad críostaidhthe leisgeamhla lag-spioradacha, tré</span>
<lb n="1278"/><span>fhanntaise croidhe, tré chrith-eagla foir-ísil spadánta, agus tré omós</span>
<lb n="1279"/><span>an-uasal don tsaoghal chailleamhnch i n-aghaidh deimhin-rún a gcogubhais,</span>
<lb n="1280"/><span>nuair as gábhadh dóibh cúis ghlórmhar Dé do chosain, do thréigeann go</span>
<lb n="1281"/><span>náireach neimh-fhiúntach í.  Créad thig de sin, a cháirde?  Tigeann gur</span>
<lb n="1282"/><span>i bhfad ó aon tairbe ná sochar do dhéanamh dhóibh, go n-oibrigheann a</span>
<lb n="1283"/><span>leisge meodhain ró-chontrárdha le mar do mheasaid.  Óir an chéad uair,</span>
<lb n="1284"/><span>baineann sé díobh an onóir agus an gradam as mó as féidir do bheith ag an</span>
<lb n="1285"/><span>bpeacthach do réir meas an tsaoghail féin, is é sin, bheith i n-a</span>
<lb n="1286"/><span>ndíonuightheoiríbh agus i n-a gcosantóiríbh chúise an Tighearna do réir</span>
<lb n="1287"/><span>méid agus iomadamhlachta a gcomhachta agus a n-acfuinne; ins an dara áit,</span></p>
</div>
<pb n="51"/>
<div><lb n="1288"/><p><span>déanann sé sinn adhuathmhar tarcuisneamhail i n-éinfheacht, adhuathmhar</span>
<lb n="1289"/><span>gráineamhal do na fíréanaibh atáid i n-a bhfiadhnidhthibh ar ár</span>
<lb n="1290"/><span>neamh-ionnracas, agus tar-cuisneamhail do na daoinibh malluighthe tar cheann</span>
<lb n="1291"/><span>gur mheasamar a ngrádh agus a gceanamhlacht do thabhairt orainn; ins an treas</span>
<lb n="1292"/><span>ionad, go dtugann sé an t-éitheach dó féin; agus fá dheoidh, cuireann</span>
<lb n="1293"/><span>sé d'fhiachaibh ar Dhia a ghrása mór-luaighe do bhuain dínn agus</span>
<lb n="1294"/><span>daor-pheannaid a chirt-bhreitheamhnais d'fhulang.</span></p>
<lb n="1295"/>
<lb n="1296"/><p><span>Atá sé deimhin, a chríostaidhthe, go gcuireann sibh suas do bhur</span>
<lb n="1297"/><span>nglóire agus do bhur mór-onóir fein nuair do-bheir bhur bhfanntaise agus</span>
<lb n="1298"/><span>bhur gcrith-eagla fá ndeara oraibh gan bhur dteas-ghrádh do thaisbeánadh</span>
<lb n="1299"/><span>do Dhia le nbhur mbriathraibh agus le nbhur ngníomharthaibh.  Óir cá bhfuil</span>
<lb n="1300"/><span>nídh ar bith chomh glórmhar d'anam uasal árd-tiodhlaictheach, atá</span>
<lb n="1301"/><span>cruthuighthe do réir íomháighe agus cosamhlachta Dé, le n-a chúis</span>
<lb n="1302"/><span>d'iom-chosnamh?  Nuair do-ghnímíd saothar dhúinn féin, de bhrígh nach</span>
<lb n="1303"/><span>bhfuil ionnainn acht fíor-bhochtáin, ní bhíonn i n-ár saothar acht</span>
<lb n="1304"/><span>bochtaineacht agus suarachas, ar an ádhbhar nach bhfuil i n-ár bpearsain</span>
<lb n="1305"/><span>agus i n-ár gcáilidheacht beatha acht an fír-neimhnídh.  Gidheadh, nuair</span>
<lb n="1306"/><span>do ghabhaimíd do láimh glóire Dé do mhéadughadh agus do chosain, do réir</span>
<lb n="1307"/><span>meas an tsaoghail fein, bíodh ár n-obair beag nó mór, tugann sé oirbhidin</span>
<lb n="1308"/><span>agus onóir cáich orainn; óir mar adubhairt Naomh Aibhistín ag sgríobhadh</span>
<lb n="1309"/><span>chum duine comhachtaigh áirithe, má loirgeann tú glóire, cá bhfaighidh</span>
<lb n="1310"/><span>tú ins an mbeatha so í acht ag cleachtadh do theas-ghrádha dílis do gach</span>
<lb n="1311"/><span>nídh bhaineas le haitheantaibh Dé agus le n-a chreideamh?</span>
<lb n="1312"/></p>
</div>
<pb n="52"/>
<div><lb n="1313"/><p><span>Is é sin, bheith ag díon agus ag cosain na muinntire chleachtas iad, ag</span>
<lb n="1314"/><span>daoradh  agus ag toirmeasg lucht a raobtha, ag ciorrbhughadh agus ag</span>
<lb n="1315"/><span>laighdiughadh gach sgannail agus droch-shompla, ag neartughadh leis an</span>
<lb n="1316"/><span>deigh-bhéasaibh agus leis an oideas fhóghanta, agus fá dheoidh, bheith id</span>
<lb n="1317"/><span>cholumhan umha agus id chaisleán iarainn chum seasamh go daingean</span>
<lb n="1318"/><span>do-sgaoilte i n-aghaidh ionnsaidhthe foir-éigneacha an dorchadais agus na</span>
<lb n="1319"/><span>malluightheachta.</span></p>
<lb n="1320"/>
<lb n="1321"/><p><span>Óir créad é an nídh d'uaisligh agus do rinne glórmhar anmanna an oiread sain</span>
<lb n="1322"/><span>daoine móra ins an tSean-reacht agus ins an Tiomna Nuadh?  Créad é an fáth</span>
<lb n="1323"/><span>dhúinn an oiread measa macnasaigh agus grinn marthanaigh bheith againn do na</span>
<lb n="1324"/><span>Machabees?  Créad é chiall dúinn an oiread caithréime agus mór-ghradaim</span>
<lb n="1325"/><span>do luadh don oiread impirí agus ríghthe críostamhal, do na Constantini agus</span>
<lb n="1326"/><span>do na Theodorn?  An é nach é an teas-ghrádh tábhachtach do chuireadar</span>
<lb n="1327"/><span>i n-iúil i n-onóir Dé agus a dhlighe bheannuighthe?  Ag so mar adubhairt</span>
<lb n="1328"/><span>Mathathias calma agus é ag teagasg a chlainne i leabaidh an bháis:</span>
<lb n="1329"/><span>"Cuarduighidh na huile glúine agus do-gheabhaidh sibh amach nach bhfuil aon</span>
<lb n="1330"/><span>dár n-aithreachaibh i móir-mheas ná i árd-chion ag an bpobal go</span>
<lb n="1331"/><span>hiomshlán acht an mhuinntir úd do thaisbeáin a cródhacht agus a gcalmacht</span>
<lb n="1332"/><span>ag cosain cúis an Tighearna.  Ná smuainidh-se, dá bhrígh sin, a chlann mo</span>
<lb n="1333"/><span>chroidhe, aon chéim onóra ná gradaim d'fhagbháil ná do shaothrughadh</span>
<lb n="1334"/><span>acht leis na meodhanaibh céadna" (1 Macc.ii.51).  Agus go fírinneach, a</span>
<lb n="1335"/><span>chríostaidhthe, ní fhuil ins an nglóire shaoghalta nach dtig ó Dia acht mar</span>
<lb n="1336"/><span>sgáil gan éifeacht agus mar smól deataigh,</span></p>
</div>
<pb n="53"/>
<div><lb n="1337"/><p><span>tar éis ár súile do dhalladh le lasair fhallsa ar feadh tamaill, d'fhágann</span>
<lb n="1338"/><span>sinn fá dheoidh ins an dorchadas síorraidhe.</span></p>
<lb n="1339"/>
<lb n="1340"/><p><span>Is mío-ágh eile do thig ón neamh-mhothughadh so go sgarfaidh Dia é</span>
<lb n="1341"/><span>féin linn, de bhrígh, ó nach bhfuil uireasbaidh aige le haon duine agus</span>
<lb n="1342"/><span>go dtoghann sé cách do réir a thoile, ar mbeith dhuitse neimh-fhiúntach,</span>
<lb n="1343"/><span>nach dtabharfaidh ionad duit ar measg a cháirde dílse, agus go n-árdóchaidh</span>
<lb n="1344"/><span>chuige féin cuallacht díleas fíréanta do dhéanfaidh míorbhaile agus</span>
<lb n="1345"/><span>móir-bhearta ar a shon, agus go dtabharfaidh onóir agus mór-ghlóire dhóibh</span>
<lb n="1346"/><span>mar aon le tarcuisne agus droich-mheas duitse, amhail adeir an Sgríbhinn</span>
<lb n="1347"/><span>Diadha: Quicunque glorificaverit me glorificabo eum; qui autem</span>
<lb n="1348"/><span>contemnunt me erunt ignobiles (1 Ríogh ii.30).</span></p>
<lb n="1349"/>
<lb n="1350"/><p><span>Gidheadh, ní críochnuighthear ár mío-ágh annso; óir, tar éis go</span>
<lb n="1351"/><span>mbainimíd dínn féin an onóir bheith i n-ár gcosantóiríbh cúise Dé,</span>
<lb n="1352"/><span>tuiteann amach fós go mbímíd gráineamhail tarcuisnach do láthair an</span>
<lb n="1353"/><span>tsaoghail.  An chéad uair, béidh gráin agus tarcuisne ag na</span>
<lb n="1354"/><span>fír-chreidmheachaibh orainn, ar fhaicsin ár laige agus ár bhfanntaise ins gach</span>
<lb n="1355"/><span>lag-ionnsaidhe dá dtig orainn, d'éighmheas tríd go n-abraid go</span>
<lb n="1356"/><span>hinmheodhanach mar aon leis an fháidh: Vidi praevaricantes et</span>
<lb n="1357"/><span>tabescebam, (Sailm cxviii.158), "do-chonnairc mé, a Thighearna, críostaidhthe</span>
<lb n="1358"/><span>leisgeamhla lagspioradacha do dhearmaid cosnamh do chúise tré mheath-eagla</span>
<lb n="1359"/><span>shaoghalta agus tré chlaon-omós, agus do ghabh doilgheas mór mé ar chor gur</span>
<lb n="1360"/><span>mheathluigh mo neart."  Agus créad é an iongnadh d'fhiréan, i n-a bhfuil croidhe</span>
<lb n="1361"/><span>díreach folláin ar lasadh le teas-ghrádh an tSoisgéil meathlughadh nuair</span>
<lb n="1362"/><span>chíonn sé cúis Dé dá thabhairt suas ar mhodh chomh fanntaiseach chomh</span>
<lb n="1363"/><span>leisgeamhail sin ar son réasúna suaracha an tsaoghail agus na colna?</span>
<lb n="1364"/></p>
</div>
<pb n="54"/>
<div><lb n="1365"/><p><span>I n-éagmhais gráin agus fuath gach deagh-dhuine do thuilleamh dóibh, mar</span>
<lb n="1366"/><span>adeir an ríogh-fháidh céadna - perfecto odio oderam illos, et inimici facti</span>
<lb n="1367"/><span>sunt mihi (Sailm cxxxviii.22) - tugaid fós droch-mheas agus tarcuisne na</span>
<lb n="1368"/><span>ndroch-dhaoine orra, de bhrígh gur ab é a meas, má chloigleann sibh an t-olc,</span>
<lb n="1369"/><span>gur le laigeacht spioraide agus le laighead meanman agus misnigh do-ghní sibh</span>
<lb n="1370"/><span>é; acht is follus go mbíonn tarcuisne agus droch-mheas ag an droch-dhuine ar</span>
<lb n="1371"/><span>an laigeacht spioraide agus ar an lucht dár tairbheach í.  Ar an ádhbhar</span>
<lb n="1372"/><span>sain, dá mb'áil leat, ón chéad uair do thugais fá ndeara an t-olc, do</span>
<lb n="1373"/><span>dhualgas do chóimhlíonadh ag géir-leanmhain an ughdair agus lucht a</span>
<lb n="1374"/><span>mhéaduighthe, do chuirfeá d'fhiachaibh orra dá n-aimhdheoin greann agus</span>
<lb n="1375"/><span>eagla do bheith aca rómhat.</span></p>
<lb n="1376"/>
<lb n="1377"/><p><span>Ní fhuil amhras agam ná go n-abrann sibh nach bhfuil neart ná cródhacht</span>
<lb n="1378"/><span>bhur ndóthain agaibh chum cosg do chur ar an olc agus ar an gcuirptheacht.</span>
<lb n="1379"/><span>Gidheadh, áitighim go dtugann an leithsgéal sain an t-éitheach dó féin,</span>
<lb n="1380"/><span>ar mbeith dó i n-aghaidh deagh-rún bhur gcogubhais; óir ní theastuigheann</span>
<lb n="1381"/><span>neart ná cródhacht, árd-mheanma ná foirtileacht, móir-mhisneach ná</span>
<lb n="1382"/><span>calmacht uainn nuair ghoideas duine cuid dár maoin saoghalta, nuair milltear</span>
<lb n="1383"/><span>ár clú nó ar gcreideamhain, nuair sgríobhthar duanóg nó aor i n-ár</span>
<lb n="1384"/><span>gcoinne féin nó i gcoinne ár gcloinne agus ár ndaoine muinnteardha.</span>
<lb n="1385"/><span>Créad í an bhuile, créad í an fhearg fhuilteach, créad é an díolghaltas</span>
<lb n="1386"/><span>díbhfeirg do thaisbeánaimíd i n-a n-aghaidh?  Gidheadh, tugthar masla do</span>
<lb n="1387"/><span>Dia ós ár gcomhair, tugthar</span></p>
</div>
<pb n="55"/>
<div><lb n="1388"/><p><span>naomh-aithis dá ainm ghlórmhar, déantar</span>
<lb n="1389"/><span>fonamhaid fá shagartaibh Dé agus na sacramaintíbh, sgríobhthar leabhair</span>
<lb n="1390"/><span>diablaidhe i n-aghaidh deigh-bhéasa agus carthannacht an chomharsan, i n-aon</span>
<lb n="1391"/><span>fhocal, tugthar bás ar chrann na croise d'Íosa Críost, mar adeir an</span>
<lb n="1392"/><span>t-Abstal; ní fhuil ann go léir acht neimhnídh, dúnaimíd ár mbéal agus</span>
<lb n="1393"/><span>ár gcluasa, gabhaimíd foighide agus ciúineas, socaireacht aigne agus</span>
<lb n="1394"/><span>síor-shuaimhneas, ionnas gur fíor a rádh linn, mar adubhairt Naomh</span>
<lb n="1395"/><span>Ieróm le críostaidhthibh meathta dár sórt: In iniuria benigni sumus,</span>
<lb n="1396"/><span>in nostris contumeliis odia exercemus.</span></p>
<lb n="1397"/>
<lb n="1398"/><p><span>Atá sé cinnte, a dhearbhráithreacha, má fhulangaimíd Eaglais Dé</span>
<lb n="1399"/><span>do shárughadh, gach crábhadh agus caon-dúthracht dá ionnsuidhe, agus gach</span>
<lb n="1400"/><span>oideas fóghanta dá mhilleadh, gan a n-ionnsuidhtheoirí do smachtughadh,</span>
<lb n="1401"/><span>gibé maith eile do-ghnímíd, nach gcomhaireochaidh Dia mar dheagh-oibreacha</span>
<lb n="1402"/><span>iad.  Óir geallaim nach naomhtha do bheatha agus nach mó do shubháilcí</span>
<lb n="1403"/><span>ná subhailcí an tsagairt Heli.  Do bhí grádh agus eagla Dé i n-a chroidhe;</span>
<lb n="1404"/><span>badh mhaith leis a aitheanta do choimeád; do bhí fuath agus gráin aige ar</span>
<lb n="1405"/><span>an sgannail do thugadar a dhís mhac, Óphni agus Phinees, ins an teampall;</span>
<lb n="1406"/><span>agus féach, tar éis sin, ón uair nach raibh cródhacht agus calmacht aige</span>
<lb n="1407"/><span>chum iad do smachtughadh agus leor-shásamh do thabhairt do Dhia ins an</span>
<lb n="1408"/><span>masla tugadh dhó, go ndubhairt an Tighearna leis tré bhéal an fháidh Samuel:</span>
<lb n="1409"/><span>Ecce dies veniunt, et praecidam brachium tuum, et brachium domus patris</span>
<lb n="1410"/><span>tui, ut non sit senex in domo tua (1 Ríogh ii.31), "de bhrígh gur mó</span>
<lb n="1411"/><span>an onóir do thugais dod chlainn mhac ná dhamhsa, de bhrígh go</span>
<lb n="1412"/><span>mb'ionmhuine</span></p>
</div>
<pb n="56"/>
<div><lb n="1413"/><p><span>leat iad ná mise, ag so chugat lá mo cheirt-bhreitheamhnais; agus de bhrígh go</span>
<lb n="1414"/><span>dtug tú masla dhom tríotha, do-bhéarfaidh mise peanós duit ionnta sain, ar</span>
<lb n="1415"/><span>chor go bhfaighid uile bás obann anabaidh i ndiaidh a chéile, agus go</span>
<lb n="1416"/><span>n-imtheochaidh tú le glóire do theaghlaigh agus do threibhe chum fáin agus</span>
<lb n="1417"/><span>chum iarraidh; brisfead agus raobfad do dhún aoibhinn, umhlóchad do mhórdhacht</span>
<lb n="1418"/><span>agus d'árd-cheannas, agus ní fhágfad cloch ar mhuin cloiche den bhrugh aoldha</span>
<lb n="1419"/><span>do cheapais do thógbháil in do chroidhe; agus tré chruadháil cheart do</span>
<lb n="1420"/><span>bhreitheamhnais cuirfead i n-iúil duit nach bhfuil riachtanas agam le duine</span>
<lb n="1421"/><span>ar bith, ionnas go mbainfead díoghaltas poiblidhe ins an easmail do fuair</span>
<lb n="1422"/><span>mé ód chlainn mhalluighthe."  Ecce dies veniunt et praecidam brachium</span>
<lb n="1423"/><span>tuum, et non erit senex in domo tua.</span></p>
<lb n="1424"/>
<lb n="1425"/><p><span>Ó! a dhearbhráithreacha mo chroidhe, is amhla sain as dóichighe Dia</span>
<lb n="1426"/><span>do labhairt libhse agus le mórán eile.  Do dheimhnigh an fháistine gus an</span>
<lb n="1427"/><span>bhfocal i bpearsain Heli; do fhreagair deireadh na fáistine don bhagairt</span>
<lb n="1428"/><span>lonnmhar, agus do chóimhlíon go beach gach siolla den réamhrádh dár</span>
<lb n="1429"/><span>fhoillsigh an t-ógán Samuel don tsagart Heli.  Tar éis sin, do réir</span>
<lb n="1430"/><span>riaghlacha rói-ghlioca an chuimhniughadh dhiadha, ní raibh ins na trom-uilc</span>
<lb n="1431"/><span>sin uile acht peanós saoghalta do thuit amach chum sochair agus tairbhe</span>
<lb n="1432"/><span>síorraidhe dhó.  Gidheadh, atáid béimeanna troma dá cheirt-bhreitheamhnas</span>
<lb n="1433"/><span>níos baoghalaighe dhúinn go ró-mhór ná sain.  Óir créad é an spéis</span>
<lb n="1434"/><span>dúinn an saoghal go léir do bheith againn nuair thugas Dia cúl linn, agus</span>
<lb n="1435"/><span>do léigeann sé dár dteas-ghrádh dul i n-éag, fá mar d'aithin sé dá</span>
<lb n="1436"/><span>fháidh: Auferetur zeulus meus a te (Esech.xvi.42).</span>
<lb n="1437"/></p>
</div>
<pb n="57"/>
<div><lb n="1438"/><p><span>Is mar sin fhágann sé uachtarán</span>
<lb n="1439"/><span>agus fear cirt do dhéanamh i n-a shuan codlata, nuair badh chóir dhó</span>
<lb n="1440"/><span>bheith bíodhgamhail éasga chum cosg obann do chur ar an gcuirptheacht; is</span>
<lb n="1441"/><span>amhla sain fhágann sé ceann tíre agus fear tighe is muinntire ag tabhairt</span>
<lb n="1442"/><span>neamh-shuime i n-iomchar a gcuallacht is a muinntire, ag iadhadh</span>
<lb n="1443"/><span>a súl agus ag dúnadh a gcluas, nuair badh chóir dóibh iad do smachtughadh</span>
<lb n="1444"/><span>go cobhsach cródha d'fhonn ualach as míle truime ná a ndualgas do</span>
<lb n="1445"/><span>sheachain lá an ghéibhinn chruaidh agus an mhór-chruadhtain; is mar sin</span>
<lb n="1446"/><span>fós, fóiríor, fhágann sé fear pobal agus seanmóiridhe, sagart parróiste</span>
<lb n="1447"/><span>agus stiúruightheoir anmann ag léir-dhearmad a ndualgas, ag ithe agus ag ól</span>
<lb n="1448"/><span>agus ag cruinniughadh saidhbhris dóibh <féin> agus dá muinntir, gan caoracha</span>
<lb n="1449"/><span>an Tighearna d'oileamhain le beatha bríoghmhair an tSoisgéil, agus ag</span>
<lb n="1450"/><span>mealladh cogubhas na bhfíréan, agus dá dtiomáin féin maille leo sain i</span>
<lb n="1451"/><span>ndubhaigéan an dorchadais.  Acht is iad so iarmarta mío-ághmharacha na</span>
<lb n="1452"/><span>himeagla saoghalta sa do cheanglann suas ár dteangtha agus ár lámha</span>
<lb n="1453"/><span>i n-éinfheacht, chum gan aon nídh do rádh ná do dhéanamh ins na</span>
<lb n="1454"/><span>himreasánaibh bhaineas le cúis Dé agus le dlúth-chosain a aitheanta.</span></p>
<lb n="1455"/>
<lb n="1456"/><p><span>A chríostaidhthe mo chroidhe, má bhuadhann eagla ar bith oraibh, gur ab é</span>
<lb n="1457"/><span>eagla roimh bhur dTighearna Uile-chomhachtach agus bhur nDia éadmhar</span>
<lb n="1458"/><span>é - óir atá sé éadmhar linn.  Agus an é nach é ár mbuntáiste agus</span>
<lb n="1459"/><span>ár dtairbhe é bheith éadmhar linn?  An é nach é ár dtairbhe fiadhnaise</span>
<lb n="1460"/><span>fhoirtil do thabhairt leis agus luach saothair d'fhaghbháil uaidh dá chionn?</span>
<lb n="1461"/><span>An féidir a rádh go bhfuil riachtanas aige</span></p>
</div>
<pb n="58"/>
<div><lb n="1462"/><p><span>d'fhiadhnaise ár mac-samhla de chréatúiribh laga foir-ísle?</span></p>
<lb n="1463"/>
<lb n="1464"/><p><span>An é nár bh'fhéidir leis a chúis do chosain i n-ár n-éaghmais?  Is</span>
<lb n="1465"/><span>deimhin go mb'fhéidir.  Gidheadh, tré iomchar lán-trócaireach a mhór-ghrása</span>
<lb n="1466"/><span>agus a mhaitheasa doi-chríochnuighthe, badh dheonuightheach leis</span>
<lb n="1467"/><span>comhachta do thabhairt dúinn chum ár n-umhlaidheacht agus ár dteas-ghrádh</span>
<lb n="1468"/><span>do chuimhniughadh dhó, agus chum dualgas na bhflaitheas do shaothrughadh</span>
<lb n="1469"/><span>thríd.  Aontuighmís ár n-aigne agus ár gcroidhtheacha chum cómh-oibriughadh</span>
<lb n="1470"/><span>leis na grásaibh mór-luaighe do-bheir sé dhúinn, chum go</span>
<lb n="1471"/><span>n-éistimís lá éigin ó n-a bhéal bheannuighthe leis an gcuireadh</span>
<lb n="1472"/><span>glórmhar so: "Tagaidh annso, a shearbhfhóghantuidhthe maithe; de bhrigh</span>
<lb n="1473"/><span>go rabhabhar díleas ionnraic dham, gabhaidh isteach i nglóire agus i</span>
<lb n="1474"/><span>lúthgháir bhur dTighearna, mar aon le hainglibh agus le hárd-ainglibh</span>
<lb n="1475"/><span>nimhe"; - beannacht iarraim díbhse agus dam féin.  I n-ainm an Athar, agus</span>
<lb n="1476"/><span>an Mhic, agus an Spioraid Naoimh.  Amen.</span>
<lb n="1477"/></p>
</div>
<pb n="59"/>
<div><lb n="1478"/><p><span>Bzzzzz1817ls 19T</span>
<lb n="1479"/><span>Uzzzzz0401</span>
<lb n="1480"/><span>SEANMÓIR A CHEATHAIR.</span></p>
<lb n="1481"/>
<lb n="1482"/><p><span>AR AN AITHRIGHE.</span></p>
<lb n="1483"/>
<lb n="1484"/><p><span>AR A CUR AR CÁIRDE GO HUAIR AN BHÁIS.</span></p>
<lb n="1485"/>
<lb n="1486"/><p><span><Soisgéal don seachtmhadh Domhnach tar éis na Cingcíse></span></p>
<lb n="1487"/>
<lb n="1488"/><p><span>Omnis arbor, quae non facit fructum bonum, excidetur et in ignem</span>
<lb n="1489"/><span>mittetur.</span></p>
<lb n="1490"/>
<lb n="1491"/><p><span>An uile chrann nach dtaisbeánann nó nach dtugann toradh maith leis, gearrfar</span>
<lb n="1492"/><span>agus teilgfear ins an teine é. - Matha vii.19.</span></p>
<lb n="1493"/>
<lb n="1494"/><p><span>Gairmthear an peacthach críostamhail i Soisgéal an lae indiu crann curtha</span>
<lb n="1495"/><span>i machaire an Teampaill, leasuighthe le grásaibh, le smuaintibh diadha, le</span>
<lb n="1496"/><span>focal Dé agus le n-a shacraimintibh, saothruighthe le lucht oibre an</span>
<lb n="1497"/><span>Tighearna .i. le n-a aodhairíbh, le n-a shearmóntaidhthibh, agus le n-a</span>
<lb n="1498"/><span>oidíbh faoisdine.  An crann so i bhfad ó thoradh maith do thabhairt leis,</span>
<lb n="1499"/><span>ní bheir leis acht an toradh as measa; taisbeánann sé gan amhras bláth agus</span>
<lb n="1500"/><span>duilleabhar tré n-a mbíonn súil éigin leis, ach ní thigeann sain uile chum</span>
<lb n="1501"/><span>críche ná maitheasa ar bith.  Is ar an ádhbhar sain, a chríostaidhthe, do</span>
<lb n="1502"/><span>ghabhas lem air indiu labhairt i n-aghaidh na hurchóide seo as mó, as</span>
<lb n="1503"/><span>dainséaraighe is as díthchéillidhe i n-a dtuiteann an chuid as mó de na</span>
<lb n="1504"/><span>peacthachaibh - an urchóid as mó, adeirim, mar is í as coitchinne, an</span>
<lb n="1505"/><span>urchóid as dainséaraighe, mar</span></p>
</div>
<pb n="60"/>
<div><lb n="1506"/><p><span>is mó 'dhíoghbháil do-ghní sí fá leith ná an uile urchóid eile le chéile,</span>
<lb n="1507"/><span>an urchóid as díthchéillidhe, mar nach bhfuil nídh ar domhan as</span>
<lb n="1508"/><span>conntrárdha do chreideamh agus do chéill nádúrtha.</span></p>
<lb n="1509"/>
<lb n="1510"/><p><span>Is é nídh ar ar mian liom trácht nó labhairt go sonnradhach in mo</span>
<lb n="1511"/><span>theagasg, ar dtúis, an dóchas mealltach bhíos ag daoinibh críoch mhaith do</span>
<lb n="1512"/><span>cur ar a mbeatha tar éis a tosach do chaitheamh go holc, agus aithrighe</span>
<lb n="1513"/><span>fhírinneach do dhéanamh ar uair a mbáis.  Ins an dara háit, go</span>
<lb n="1514"/><span>dtaraingeochthar as a phréamhaibh é, an peacthach so dá ngairmthear crann</span>
<lb n="1515"/><span>nach dtugann toradh maith leis, agus go gcaithfear san teine shíorraidhe é.</span></p>
<lb n="1516"/>
<lb n="1517"/><p><span>Dá mb'fhéidir an urchóid ghráineamhail seo do dhíbirt, d'iompóchadh</span>
<lb n="1518"/><span>urmhór na bpeacthach chum aithrighe do dhéanamh, de bhrígh nach bhfuil</span>
<lb n="1519"/><span>acht fír-bheagán aca le n-ar bh'fhonn iad fáin do dhamnughadh go</span>
<lb n="1520"/><span>diongmhálta.  Ní fhuil <aon dream>, adeirim, acht lucht an éadóchais</span>
<lb n="1521"/><span>amháin, thugas iad féin suas do chuthach éad-fhuathmhar den tsórd so, ar</span>
<lb n="1522"/><span>mhodh, dá mb'fhéidir an t-andóchas uathbhásach atá ag na peacthachaibh</span>
<lb n="1523"/><span>seo ar ifreann do sheachnadh le haithrighe leaba an bháis do dhíbirt uatha,</span>
<lb n="1524"/><span>go nglacfaidís aith-sheilbh ionnta féin, agus go dtréigfidís a gcortha</span>
<lb n="1525"/><span>agus a n-ainmhiana.</span></p>
<lb n="1526"/>
<lb n="1527"/><p><span>Chum cúram chomh haimhréidh chomh cruadhálach so do thabhairt chum</span>
<lb n="1528"/><span>críche agus do chur i dtuigsint díbh, atá dhá nídh riachtanach le</span>
<lb n="1529"/><span>taisbeánadh díbh do dhéanfas suas suim mo chomhráidh.  An chéad nídh,</span>
<lb n="1530"/><span>nach fuláir a thaisbeánadh díbh nach bhfuil dóchas ar bith ar measa</span>
<lb n="1531"/><span>fundaimeint ná dóchas aithrighe fhírinneach do dhéanamh ar uair an bháis</span>
<lb n="1532"/><span>tar éis a cur ar cáirde ar feadh na beatha - ar ar mian</span></p>
</div>
<pb n="61"/>
<div><lb n="1533"/><p><span>liom trácht san gcéad roinn den chomhrádh.</span></p>
<lb n="1534"/>
<lb n="1535"/><p><span>An dara nídh, nach fuláir na fátha nó na réasúin, tré n-a seasuighid</span>
<lb n="1536"/><span>na hainshriantaidhthe ar an aithrighe dhéidheanaigh so, do chur ar</span>
<lb n="1537"/><span>neamhnídh - ar n-a dtráchtadh san dara roinn.  Acht chum go mb'fhearrde</span>
<lb n="1538"/><span>thiocfaidh liom an teagasg so do chur i gcéill díbh, agus gur móide</span>
<lb n="1539"/><span>rachaidh sé chum glóire Dé agus tairbhe anma gach aon dá bhfuil i láthair,</span>
<lb n="1540"/><span>iarraimíd congnamh an Spioraid Naoimh tré eadarghuidhe na Maighdine</span>
<lb n="1541"/><span>Glórmhaire Muire, ag rádh Fáilte an Aingil.</span></p>
<lb n="1542"/>
<lb n="1543"/><p><span>An Chéad Roinn.</span></p>
<lb n="1544"/>
<lb n="1545"/><p><span>Chum fírinne an chéad roinn dem chomhrádh do thaisbeánadh dhíbh .i.</span>
<lb n="1546"/><span>nach bhfuil muinighin ná dóchas ar bith as measa fuindeiméad ná súil a</span>
<lb n="1547"/><span>bheith le bás maith d'fhaghbháil tar éis droch-bheatha do leanmhaint,</span>
<lb n="1548"/><span>déanfad úsáid de mheodhanaibh coitcheanna, sé sin le rádh, den Scríbhinn</span>
<lb n="1549"/><span>Diadha, d'ughdarás na n-Aithreacha Naomhtha, agus de chéill nádúrtha.</span>
<lb n="1550"/><span>I dtaobh na Scríbhne Diadha, ní fhuil fírinne ar bith innte as fearr a</span>
<lb n="1551"/><span>cruthuighthear ná an fhírinne seo le briathraibh agus le somplaíbh.  De na</span>
<lb n="1552"/><span>briathraibh seo atá ró-iomadamhail toghfaidh mé chúig cinn go sonnradhach.</span>
<lb n="1553"/><span>Ag seo an chéad bhriathar do léighmíd san gcéad chaibidil de na</span>
<lb n="1554"/><span>Sean-Fhoclaibh, mara labhrann ár dTighearna le na peacthachaibh ar an modh so:</span>
<lb n="1555"/><span>"Do ghlaodhas oraibh agus níor bh'áil libh éisteacht liom; do spreagas</span>
<lb n="1556"/><span>agus do ghríosas sibh; do chuireas mo lucht oibre agus mo sheirbhísigh in</span>
<lb n="1557"/><span>bhur measg chum sibh do theagasg, agus ní rinneabhar de sin uile acht</span>
<lb n="1558"/><span>magadh agus fonómhaid; acht i n'aghaidh sin béad-sa ag magadh</span></p>
</div>
<pb n="62"/>
<div><lb n="1559"/><p><span>agus ag fonómhaid fúibhse ar uair bhur mbáis - ego quoque in interitu</span>
<lb n="1560"/><span>vestro ridebo (Seanfhocail i.26) - béid na bochtáin truaillighthe an uair</span>
<lb n="1561"/><span>sin ag glaodhach orm san áit chéadna agus ní éistfead leo, coisgfidh mé mo</span>
<lb n="1562"/><span>chluasa chum ná cloisfinn iad" - tunc invocabunt me et non exaudiam eos.</span>
<lb n="1563"/><span>Créad as féidir fheicsint nó a chlos, a dhearbhráithreacha, as foillse agus</span>
<lb n="1564"/><span>as soiléire ná sain?  Créad as féidir a chlos as uathbhásaighe ná sain?  Cia</span>
<lb n="1565"/><span>labhras ar an modh so?  Nach é ár dTighearna Dia?  Nach í an Fhírinne</span>
<lb n="1566"/><span>árd-chomhachtach?  Acht, a pheacthacha bochta atá ag éisteacht liom, nach den</span>
<lb n="1567"/><span>druing úd do ghairm nó do ghlaodhuigh sé sibhse?  Cá liacht uair do chuir</span>
<lb n="1568"/><span>sé a ghuth i n-iúil díbh agus do ghairm sibh le n-a aodhairíbh agus le n-a</span>
<lb n="1569"/><span>theagasgthóiribh?  Cá liacht uair do sgread sé in bhur gcluasaibh agus do </span>
<lb n="1570"/><span>bhí sibh bodhar air?  Acht monuar! is baoghal liom gur den druing úd sibhse</span>
<lb n="1571"/><span>fá n-a mbéidh sé ag magadh agus ag fonómhaid an lá déidheanach.</span></p>
<lb n="1572"/>
<lb n="1573"/><p><span>Ag seo an dara comhrádh do léighimíd ag Naomh Eoin Soisgéalaidh:</span>
<lb n="1574"/><span>Ego vado et quaeretis me, et in peccato vestro moriemini - atáim-se ag</span>
<lb n="1575"/><span>imtheacht agus cuardóchaidh sibh mé, agus éagfaidh sibh in bhur bpeacaidhibh.</span>
<lb n="1576"/><span>Créad as ciall dó sain?  Seo é, a dhearbhráithreacha: "Mar a dtéidhim-se,</span>
<lb n="1577"/><span>ní féidir libhse teacht" - quo ego vado, vos non potestis venire</span>
<lb n="1578"/><span>(Eoin viii.21).  "A anmanna earráideacha, a chaoire bochta d'imthigh ar</span>
<lb n="1579"/><span>fán, do loirgeas agus do chuarduigheas sibh go cúramach," adeir an Tighearna;</span>
<lb n="1580"/><span>"do mhion-chuarduigheas sibh ar feadh an fhásaigh agus na gcoillte chum sibh do</span>
<lb n="1581"/><span>sheoladh gus an mbannraigh; do thuirlingeas anuas go doimhneas bhur</span>
<lb n="1582"/><span>gclaonta agus bhur</span></p>
</div>
<pb n="63"/>
<div><lb n="1583"/><p><span>gcleachtaidhe gráineamhla peacamhal chum sibh do</span>
<lb n="1584"/><span>tharaingt asta; do rinneas úsáid dem chuid fola, dem mhór-luaigheachtaibh</span>
<lb n="1585"/><span>agus dem bhás chum bhur leasuighthe agus bhur slánuighthe; do chuireas</span>
<lb n="1586"/><span>aodhairí na hIsrael, sagairt díograiseacha, agus fir chalma abstaldha ag</span>
<lb n="1587"/><span>obair chum bhur slánuighthe, agus do sheasabhar amach i n-a n-aghaidh.</span></p>
<lb n="1588"/>
<lb n="1589"/><p><span>Do ghrádhuigheabhar lán duirn de chréafóig, gal beag onóra agus sóláis</span>
<lb n="1590"/><span>bheaga bréagacha díombuana an tsaoghail seo rómhamsa, bhur n-oide</span>
<lb n="1591"/><span>agus bhur n-aodhaire.  Gidheadh, tiocfaidh an aimsir gan mhoill 'n-a</span>
<lb n="1592"/><span>gcuardóchaidh sibh mé agus nach bhfaighidh sibh amach mé, ar mhodh go</span>
<lb n="1593"/><span>n-éagfaidh sibh in bhur n-earráid agus in bhur malluightheacht."  Feiceam,</span>
<lb n="1594"/><span>a dhearbhráithreacha, an gcreideann sibhse an Soisgéal?  An gcreideann</span>
<lb n="1595"/><span>sibh focail Íosa Críost, nó an é do labhair ar an modh so?  Is é, a</span>
<lb n="1596"/><span>dhearbhráithreacha, Íosa Críost féin, Mac Dé, do labhair ar an modh so.</span>
<lb n="1597"/><span>Nár chuarduigh an t-aodhaire grádhach so sibh míle uair in bhur seachrán?</span>
<lb n="1598"/><span>Nár spreag agus nár ghríosuigh sé sibh chum iompódh nó filleadh, agus</span>
<lb n="1599"/><span>níor bh'áil libh freagradh dhó?  Dá bhrígh sin, is baoghal liom go</span>
<lb n="1600"/><span>mbéidh sibh den druing úd do chuardóchas go díomhaoin é ar leaba an</span>
<lb n="1601"/><span>bháis.  Ná fanaidh leis an am so, a chríostaidhthe, óir is ró-annamh</span>
<lb n="1602"/><span>aithrighe leabtha an bháis fírinneach nó tairbheach.</span></p>
<lb n="1603"/>
<lb n="1604"/><p><span>An tríomhadh comhrádh léighimíd ag Naomh Lúcás Soisgéalaidhe mar</span>
<lb n="1605"/><span>a n-abarthar, ar bhfeicsint cathrach Ierusalem d'Íosa Críost, gur ghoil sé</span>
<lb n="1606"/><span>agus gur dhoirt sé sruth déar le truaighmhéil di: Videns civitatem</span>
<lb n="1607"/><span>flevit super illam (Lúc.xix.41); agus 'n-a dhiaidh sin, ag</span></p>
</div>
<pb n="64"/>
<div><lb n="1608"/><p><span>árdughadh a ghotha (mar aithriseas Matha dhúinn san tríomhadh caibidil ós</span>
<lb n="1609"/><span>cionn a fiche), do labhair sé na briathra uathbhásacha so i n-aghaidh na</span>
<lb n="1610"/><span>cathracha mío-fhortúnighe mí-shéanmhaire sin: "A Ierusalem, a</span>
<lb n="1611"/><span>Ierusalem mhío-thrócairigh neamh-thruaighmhéiligh do chuireas chum báis</span>
<lb n="1612"/><span>na fáidhe do cuirthear chugat chum do shábhála, cá mhéid uair do shíleas do</span>
<lb n="1613"/><span>chlann do chruinniughadh i gceann a chéile mar chruinnigheas an chearc a</span>
<lb n="1614"/><span>héin, agus do chuireabhar de shíor im choinne; do dhiúltabhar i gcomhnaidhe</span>
<lb n="1615"/><span>mo mhiana grásamhla trócaireacha.  Gidheadh, atá an aimsir i bhfogus díbh</span>
<lb n="1616"/><span>'n-a mbéidh bhur n-eascáirde in bhur dtimcheall don uile thaobh; cuirfid</span>
<lb n="1617"/><span>broid oraibh, agus cuirfid san gcoingheall deidheanach sibh, mar</span>
<lb n="1618"/><span>do rinneabhar droch-úsáid de mhóimeintíbh luachmhara bhur sábhála do</span>
<lb n="1619"/><span>thairgeas díbh chomh minic sin in bhur mbeatha."</span>
<lb n="1620"/><span>(Matha xxiii.37, Lúc. xix.43,44).</span></p>
<lb n="1621"/>
<lb n="1622"/><p><span>A pheacthacha nimheamhla earráideacha, is ar an ádhbhar sain do labhras</span>
<lb n="1623"/><span>Íosa Críost libh ar an modh so: "A anmanna tá neimh-dhíleas do bhur</span>
<lb n="1624"/><span>dTighearna Dia, do tharcuisnigh é agus do bhrúigh fá chosaibh na grása</span>
<lb n="1625"/><span>agus na tiodhlaicthí beannuighthe do dhoirt sé oraibh go hiomadamhail, a</span>
<lb n="1626"/><span>Ierusalem, a Ierusalem, cá mhéid uair badh mhaith liom tú tharang ód</span>
<lb n="1627"/><span>chorthaibh gráineamhla, agus níor bh'áil leat é?  Acht tiocfaidh an uair</span>
<lb n="1628"/><span>'n-a mbéidh do námhaid, spioraidí an dorchadais, id thimcheall i leaba</span>
<lb n="1629"/><span>an bháis; cuirfid broid uathbhásach ort, agus fágfad i n-éadóchas</span>
<lb n="1630"/><span>iomshlán tú."  Cia chuige na focail seo, a chríostaidhthe?  Nach chum</span>
<lb n="1631"/><span>duine éigin, do b'fhéidir, dá bhfuil annso i láthair?  Nach bhfuil duine</span>
<lb n="1632"/><span>éigin annso</span></p>
</div>
<pb n="65"/>
<div><lb n="1633"/><p><span>'n-a dtuiteann an bhagairt seo Dé Uile-chomhachtaigh?  Nach</span>
<lb n="1634"/><span>bhfuil duine éigin annso, adeirim, do thuill a thréigean agus a thabhairt</span>
<lb n="1635"/><span>suas ar láimh a námhad?</span></p>
<lb n="1636"/>
<lb n="1637"/><p><span>An ceathramhadh comhrádh léighimíd ag Iób mar a n-abarthar go mbéidh</span>
<lb n="1638"/><span>cnámha an duine mhalluighthe ar uair a bháis líonta le corthaibh a óige</span>
<lb n="1639"/><span>agus go rachaidh a chortha leis san uaigh - ossa eius implebuntur vitiis</span>
<lb n="1640"/><span>adolescentiae eius, et cum eo in pulvere dormient.  An uile choir, an uile</span>
<lb n="1641"/><span>ghníomh gráineamhail dá ndéanfaidh sé ar feadh a bheatha, leanfaidh é</span>
<lb n="1642"/><span>gus an uaigh, méadóchaidh sé a ualach, neartóchaidh sé a shlabhraidhe,</span>
<lb n="1643"/><span>agus tar éis faillighe do dhéanamh ar feadh a bheatha agus a neirt chum</span>
<lb n="1644"/><span>námhaid chomh tréan chomh hurchóideach sin do throid, béidh sé ar uair</span>
<lb n="1645"/><span>a bháis gan cumas buadhchan ortha, agus tuitfidh sé le n-a neart, ar mhodh</span>
<lb n="1646"/><span>go dtuirlingeochaidh a chortha leis go fír-íochtar ifrinn chum é phianadh</span>
<lb n="1647"/><span>an feadh bhéidh Dia ag caitheamh na glóire.</span></p>
<lb n="1648"/>
<lb n="1649"/><p><span>An cúigmheadh comhrádh léighimíd ag an bhfáidh Eséchiel, mar a</span>
<lb n="1650"/><span>n-abair sé go n-éagfaidh an drong mhalluighthe i lár a ndéithe bréige.</span>
<lb n="1651"/><span>A lucht na meisge dhéanann dia de bhur gcorpaibh, do-gheabhaidh sibh bás</span>
<lb n="1652"/><span>ins an choir ghráineamhail sgannalaigh sin.  A lucht na drúise atá in</span>
<lb n="1653"/><span>bhur sglábhaidhthibh ag ainmhianaibh na colna, dhéanann iodhbairt de bhur</span>
<lb n="1654"/><span>síothcháin agus de bhur suaimhneas, de bhur sláinte agus de bhur gclú,</span>
<lb n="1655"/><span>de bhur n-onóir agus de bhur gcogubhas chum gníomh brúideamhail éigin do</span>
<lb n="1656"/><span>shásamh, do-gheabhaidh sibh bás i ngnáthamh na bpeacaidhe gráineamhla sin</span>
<lb n="1657"/><span>na colna.  A lucht na sainnte do shanntuigheas sibh féin do dhéanamh</span>
<lb n="1658"/><span>saidhbhir</span></p>
</div>
<pb n="66"/>
<div><lb n="1659"/><p><span>san uile shórt slighe, dallann bhur maoin saoghalta sibh, líonas</span>
<lb n="1660"/><span>an tsainnt bhur súile le lúthgháire; ní dhéanfaidh sibh cóimhlíonadh</span>
<lb n="1661"/><span>ar bith ins gach inghreim agus mí-ghníomh dá ndearnabhar; ní bhéidh</span>
<lb n="1662"/><span>ar bhur n-aire na huaireanna déidheanacha de bhur saoghal acht ag déanamh</span>
<lb n="1663"/><span>bróin agus cathuighthe i dtaobh sgaramhain le bhur maoin saoghalta, ar mhodh</span>
<lb n="1664"/><span>go n-éagfaidh sibh i lár bhur sainnte agus bhur gcladhaireachta.  A lucht</span>
<lb n="1665"/><span>an díoghaltais, atáthaoi ag sgoltadh le fuath agus le miosgais; gidheadh,</span>
<lb n="1666"/><span>má chomhnuigheann sibh i bhfad ins an staid sin, bidhidh dearbhtha go</span>
<lb n="1667"/><span>ndéanfaidh Dia úsáid den ainmhian sain chum sibh do chiorrbhughadh agus do</span>
<lb n="1668"/><span>threasgairt; déanfaidh bhur námhaid dúnmharbhadh oraibh lá éigin, agus</span>
<lb n="1669"/><span>caillfear sibh le neimh an díoghaltais in bhur gcroidhthibh, óir is mar</span>
<lb n="1670"/><span>sin as gnáth le Dia úsáid do dhéanamh de na neithibh i n-ar cionntach an</span>
<lb n="1671"/><span>duine, chum a chirt do chóimhlíonadh air.  Is mar sin do crochadh</span>
<lb n="1672"/><span>Absolom le gruaig a chinn l n-a dtug sé adhradh ar feadh a</span>
<lb n="1673"/><span>bheatha; is leis sin do-gheibhid an oiread sain de lucht na drúise</span>
<lb n="1674"/><span>bás le haicídíbh gráineamhla; is leis sin do-chímíd an iomadamhlacht</span>
<lb n="1675"/><span>de lucht meisge ag éag innte gach uile lá.</span></p>
<lb n="1676"/>
<lb n="1677"/><p><span>Anois tráchtaimíd ar shomplaíbh na Sgríbhne Diadha.  Nach iongantach</span>
<lb n="1678"/><span>an nídh, de bhás iomad de chuirptheoiríbh malluighthe ar a dtráchtann</span>
<lb n="1679"/><span>an Sgríbhinn Diadha linn, ná hainmnigheann dúinn acht aon duine amháin</span>
<lb n="1680"/><span>do rinne aithrighe fhírinneach ar an uair dhéidheanaigh, sé sin le rádh,</span>
<lb n="1681"/><span>an bitheamhnach do cuireadh chum báis ins an am gcéadna 'n-ar crochadh ar an</span>
<lb n="1682"/><span>gcrois Fuasgaltóir na cine daonna.  Nídh eile fós as iongantaighe ná sain</span>
<lb n="1683"/><span>- de dhís pheacthach</span></p>
</div>
<pb n="67"/>
<div><lb n="1684"/><p><span>do cuireadh chum báis le taobh Íosa Críost, gur damnuigheadh</span>
<lb n="1685"/><span>duine aca, agus ag tuirlingt anuas den chrois, gur imthigh go</span>
<lb n="1686"/><span>fír-íochtar ifrinn.  I n-aon fhocal, d'iomshlán na malluightheoirí, 'n-a</span>
<lb n="1687"/><span>dtráchtann an Sgríbhinn Diadha linn, do sheasaimh amach i n-urchóid agus i</span>
<lb n="1688"/><span>ndroch-bheatha go huair an bháis, ní rinne a leath aithrighe ar bith, ná an</span>
<lb n="1689"/><span>chuid eile acht aithrighe bhréige.</span></p>
<lb n="1690"/>
<lb n="1691"/><p><span>Créad an aithrighe badh sgéimhighe agus do b'fhearr i gcosamhlacht ná</span>
<lb n="1692"/><span>aithrighe Antiochus?  Badh chóir go gcuirfeadh an sompla so amháin</span>
<lb n="1693"/><span>crith-eagla ins na croidhthibh as cruaidhe agus as calcuighthe.  Ón am 'n-ar</span>
<lb n="1694"/><span>bhuail an t-éagcruas é d'iompuigh é féin do thaobh Dé, do rinne faoisdin</span>
<lb n="1695"/><span>a bheatha ag ós árd, d'admhuigh sé gur pheacthach ró-mhór é, go raibh</span>
<lb n="1696"/><span>sé cionntach i gcogadh ar an Uile-chomhachtach, agus nach raibh acht</span>
<lb n="1697"/><span>ró-cheart go n-umhlóchadh créatúir é féin dá chruthuightheoir;</span>
<lb n="1698"/><span>d'admhuigh sé gur ró-thuill sé a raibh sé d'fhulang; do ghlac gol,</span>
<lb n="1699"/><span>doilgheas, agus dubrón é; do gheall sé cóimhlíonadh a dhéanamh, ní</span>
<lb n="1700"/><span>amháin in gach éagcóir dá ndearna sé riamh, acht fós do gheall sé</span>
<lb n="1701"/><span>déirc do dhéanamh go hiomadamhail agus teampall Ierusalem d'órnaidiughadh;</span>
<lb n="1702"/><span>do mhóidigh sé dá n-éireochadh sé ón dtinneas sin, go nglacfadh sé an</span>
<lb n="1703"/><span>creideamh Iúdaigheach, agus go n-imtheochadh ar feadh an domhain ag</span>
<lb n="1704"/><span>craobhsgaoileadh mórdhachta agus trócaire Dé; do dhearmaid sé go hiomshlán</span>
<lb n="1705"/><span>a mhórdhacht ríoghdha féin, agus do thug a ríoghacht go huile agus an</span>
<lb n="1706"/><span>Ásia mar fhiadhnaise len-a gheallamhnaibh.  Créad do b'fhéidir leis do</span>
<lb n="1707"/><span>dhéanamh ní badh mhó, agus cia chreidfeadh nár leor a aithrighe chum</span>
<lb n="1708"/><span>maitheamhnais d'fhaghbháil d'iarr sé le déin</span></p>
</div>
<pb n="68"/>
<div><lb n="1709"/><p><span>agus le teasaidheacht gráidh chomh mór sin?</span></p>
<lb n="1710"/>
<lb n="1711"/><p><span>Ar a shoin sain, deimhnigheas an Sgríbhinn Diadha dúinn nár thuill an</span>
<lb n="1712"/><span>peacthach malluighthe sin maithfeachas d'fhaghbháil.  Créad an fáth?</span>
<lb n="1713"/><span>Atá, mar nach raibh a aithrighe fírinneach, agus mar do chuir sé ar cáirde</span>
<lb n="1714"/><span>ró-fhada í.</span></p>
<lb n="1715"/>
<lb n="1716"/><p><span>Ag seo, a dhearbhráithreacha, somplaí eile dá bhfuil an Sgríbhinn</span>
<lb n="1717"/><span>Diadha tuillte ar an ócáid seo; mar atá, ar dtúis na maighdeana</span>
<lb n="1718"/><span>amaideacha díthchéillidhe úd do díbreadh ón mbainis, nó ón bpósadh,</span>
<lb n="1719"/><span>nar do thángadar antráthamhail ann; mar atá, an seirbhíseach ar a rug a</span>
<lb n="1720"/><span>mháighistir ag déanamh droch-ghníomha éigin tre n-ar teilgeadh i</span>
<lb n="1721"/><span>bpríosún é; mar atá arís, duine eile mío-fhortúnach do cuireadh i</span>
<lb n="1722"/><span>slabhraidhibh agus do teilgeadh, mar an gcéadna, i bpríosún dorcha 'chionn</span>
<lb n="1723"/><span>teacht gan iorradh an phósta, agus sin gan aimsir do thabhairt dó a locht</span>
<lb n="1724"/><span>do leasughadh; mar atá fá dheoidh, seirbhíseach eile a tugadh chum</span>
<lb n="1725"/><span>cunntais ins an airgead do fuair sé chum a chur chum breise - ní dubhradh</span>
<lb n="1726"/><span>leis: "Imthigh agus cuir chum breise an t-airgead sain do chuiris san</span>
<lb n="1727"/><span>dtalamh," acht do nochtadh é ar an láthair den uile nídh agus do cuireadh</span>
<lb n="1728"/><span>chum pionóis é.</span></p>
<lb n="1729"/>
<lb n="1730"/><p><span>Do b'fhéidir dham an nídh céadna chruthughadh dhíbh le hughdarás</span>
<lb n="1731"/><span>mórán de na hAithreachaibh Naomhtha, acht chum mo chomhrádh do chur i</span>
<lb n="1732"/><span>ngiorracht do-bhearfaidh mé Naomh Ieróm amháin mar fhiadhnaise dhíbh, do</span>
<lb n="1733"/><span>labhras go ró-éifeachtach ar an bpointe seo.  Ar mbeith do Naomh Ieróm</span>
<lb n="1734"/><span>i leaba an bháis, do thángadar a dheisgiobail 'n-a thimcheall ag</span>
<lb n="1735"/><span>gol agus ag caoi go cráidhte, agus d'iarradar a hucht Dé air, sul</span>
<lb n="1736"/><span>do sgarfadh sé leo, teagasg éigin do thabhairt dóibh.  D'iompuigh sé</span>
<lb n="1737"/><span>ortha le sgannradh agus le huathbhás i n-a dheilbh, agus adubhairt:</span></p>
</div>
<pb n="69"/>
<div><lb n="1738"/><p><span>"A chlann díleas, déanaidh aithrighe i n-am agus ná cuiridh ar cáirde í go</span>
<lb n="1739"/><span>huair an bháis; óir atáim deimhneach, agus sain le gnáith-eolas, de dheich</span>
<lb n="1740"/><span>míle pearsa do lean droch-bheatha, gur ab éigin do fuair aon duine amháin</span>
<lb n="1741"/><span>maitheamhnachas i n-a pheacaidhibh an uair dhéidheanach."</span></p>
<lb n="1742"/>
<lb n="1743"/><p><span>Ag sin agaibh, a dhearbhráithreacha, breitheamhnas an árd-dochtúra sin</span>
<lb n="1744"/><span>an Teampaill, an athar ainmeamhla sin an fhásaigh, an mhínightheora</span>
<lb n="1745"/><span>neamh-chompráideamhla sin na Sgríbhne Diadha.  Ag sin, adeirim, baramhail</span>
<lb n="1746"/><span>Naoimh ar leaba an bháis, Naoimh ag dul i láthair a Árd-bhreithimh.  Créad as</span>
<lb n="1747"/><span>dóigh libh dó sain, a chríostaidhthe, nó an bhfuil faitchíos nó</span>
<lb n="1748"/><span>uathbhás oraibh tríd?</span></p>
<lb n="1749"/>
<lb n="1750"/><p><span>Fá dheoidh, taisbeánas ciall nádúrtha dhúinn ná fuil nídh ar</span>
<lb n="1751"/><span>domhan as measa fuindeiméad ná aithrighe leaptha an bháis; óir nach</span>
<lb n="1752"/><span>múineann ciall nádúrtha dhúinn, mar aon le gnáith-eolas, gur dual don</span>
<lb n="1753"/><span>chrann tuitim don taobh ar ar mó chlaonann sé?  Nach múineann, mar an</span>
<lb n="1754"/><span>gcéadna, dhúinn nach féidir a thuitim amach do dhuine bhíos ag imtheacht</span>
<lb n="1755"/><span>le fánaidh ar feadh an lae, go bhfaigheadh sé é féin i mullach cnuic ar</span>
<lb n="1756"/><span>theacht na hoidhche?  Acht, do chlaonadar na peacthaigh i gcomhnuidhe do</span>
<lb n="1757"/><span>thaobh an pheacaidh; d'imthigheadar le fánaidh agus le faill na damanta</span>
<lb n="1758"/><span>ar feadh a mbeatha.  Leis sin, a chríostaidhthe, is deacair a thuairim nó a</span>
<lb n="1759"/><span>rádh ná go dtuitfidh siad don taobh dár chlaonadar ar feadh a mbeatha nó</span>
<lb n="1760"/><span>a saoghail agus a sláinte.  Fós, atá sé chomh suidhte agus chomh deimhneach</span>
<lb n="1761"/><span>sin gur sean-fhocal ar feadh an domhain go foir-leathan go leanann nó go</span>
<lb n="1762"/><span>samhluigheann an bás an bheatha; ar mhodh nach féidir leis an muinntir as</span></p>
</div>
<pb n="70"/>
<div><lb n="1763"/><p><span>droch-bhéasaighe agus as measa beatha iad féin do chosg ar a rádh mar aon</span>
<lb n="1764"/><span>leis an ndomhan uile, ach léigid siad iad féin do dhalladh le leithsgéalaibh</span>
<lb n="1765"/><span>bréagacha díth-chéillidhe, ar ar gheallas trácht ins an dara roinn.</span></p>
<lb n="1766"/>
<lb n="1767"/><p><span>An Dara Roinn</span></p>
<lb n="1768"/>
<lb n="1769"/><p><span>An chéad fháth nó réasún do-bheirid na peacthaigh uatha 'chionn</span>
<lb n="1770"/><span>seasamh amach ar an dóchas bhréagach bhíos aca aithrighe fhírinneach do</span>
<lb n="1771"/><span>dhéanamh ar uair a mbáis, tar éis droch-bheatha do leanmhaint, tairngid é</span>
<lb n="1772"/><span>as an bhfáidh Eséchiel, mar a n-abarthar, má dhéanann an peacthach</span>
<lb n="1773"/><span>aithrighe i n-a pheacaidhibh, go maithfidh Dia dhó iad agus go ndearmhódfaidh</span>
<lb n="1774"/><span>a chionnta go huile.  Is fíor go ndubhairt Dia sin, acht créad do thuigeann</span>
<lb n="1775"/><span>sibh as?  "Tuigimíd," do ráidh lucht na droch-bheatha, "nár cheap Dia</span>
<lb n="1776"/><span>aimsir chinnte ar bith chum maithfeachais do thabhairt uaidh, agus ná</span>
<lb n="1777"/><span>dubhairt nach maithfeadh sé acht ar feadh an tsaoghail agus na sláinte</span>
<lb n="1778"/><span>amháin, acht go ndearmhódfaidh cionnta na bpeacthach go hiomshlán an uile</span>
<lb n="1779"/><span>thráth nó uair d'fhillfidís air."  Tigim leo air sin.  Acht lualaid siad</span>
<lb n="1780"/><span>dam, chum maithfeachais d'fhaghbháil, nach fuláir iompódh go fírinneach</span>
<lb n="1781"/><span>ar Dhia; agus gabhaim orm a chruthughadh dhíbh go soiléir nach féidir,</span>
<lb n="1782"/><span>nó an chuid as lugha dhe, gur ró-dheacair aithrighe do dhéanamh ar uair an</span>
<lb n="1783"/><span>bháis, tar éis droch-bheatha do leanmhain, óir sin an nídh go haonta atá</span>
<lb n="1784"/><span>i gceist.  Óir chum aithrighe fhírinneach do dhéanamh atá trí neith</span>
<lb n="1785"/><span>riachtanach le déanamh: An chéad nídh, nach fuláir aimsir chum í</span>
<lb n="1786"/><span>dhéanamh; an dara nídh, nach fuláir na grása oireamhnacha; an treas</span>
<lb n="1787"/><span>nídh, nach fuláir comh-oibriughadh le na grásaibh.</span>
<lb n="1788"/></p>
</div>
<pb n="71"/>
<div><lb n="1789"/><p><span>Acht, adeirim, ní bhéidh nídh ar domhan díobh so ag an bpeacthach ar</span>
<lb n="1790"/><span>uair a bháis, nó má bhéidh féin, ní bhéidh tairbhe ar bith dhó ionnta.</span>
<lb n="1791"/><span>Ar dtúis, ní bhéidh an aimsir ag an bpeacthach ar uair a bháis as</span>
<lb n="1792"/><span>riachtanach chum na hoibre sin na haithrighe do dhéanamh.  Ní labharfad annso</span>
<lb n="1793"/><span>ar an muinntir do-gheibheas bás obann, mar atá, báthadh, dún-mharbhadh,</span>
<lb n="1794"/><span>nó bás cinneamhnach ar bith eile den ghné sin, acht labharfaidh mé go</span>
<lb n="1795"/><span>haonracánach ar an muinntir mheasas go mbíonn aimsir aca agus nach mbíonn,</span>
<lb n="1796"/><span>ar a shon sain, de bhrígh nach mbíonn a fhios aca cad é tairbhe do</span>
<lb n="1797"/><span>dhéanamh di.  Is díobh seo an mhuinntir úd, nuair bhuaileas tinneas nó</span>
<lb n="1798"/><span>éagcruas deacrach doi-leighiste iad, nach ndéanann de acht neamhnídh nó</span>
<lb n="1799"/><span>go sgiobann an bás leis iad d'aon toisg.  Is díobh so an mhuinntir, i n-áit</span>
<lb n="1800"/><span>leas an anma do bheith i n'imshníomh ortha ar an uair dhéidheanaigh, nach</span>
<lb n="1801"/><span>gcuimhnigheann acht ar a ngnóthaíbh saoghalta, mar atá, a n-udhacht do</span>
<lb n="1802"/><span>dhéanamh, a gcunntaisí do dhéanamh suas, leigheas do ghlacadh, agus mar sin.</span>
<lb n="1803"/><span>Is díobh so an mhuinntir do chuireas an fhaoisdin ar cáirde nó go dtigeann</span>
<lb n="1804"/><span>an t-am nach mbíd siad i n-acfuinn a déanta.</span></p>
<lb n="1805"/>
<lb n="1806"/><p><span>Acht cuirim i gcás go bhfuil an aimsir riachtanach ag an bpeacthach, ní</span>
<lb n="1807"/><span>bhéidh na grása ná na subháilcí aige.  Is iad na grása as mian liom</span>
<lb n="1808"/><span>'rádh, grása neartmhara buadhmhara.  Atá a fhios agam go mbéidh grása</span>
<lb n="1809"/><span>meodhanacha coitcheanna aige; acht ní bhéidh tairbhe ionnta, mar do rinne</span>
<lb n="1810"/><span>sé droch-úsáid díobh ar feadh a bheatha, agus ní fhóghanfaidh acht chum</span>
<lb n="1811"/><span>méadughadh ar a phiantaibh.  I dtaobh na ngrása neartmhara, cionnus do </span>
<lb n="1812"/><span>thabharfaidh Dia dhó</span></p>
</div>
<pb n="72"/>
<div><lb n="1813"/><p><span>iad tar éis a gcur bun-ós-cionn air féin leis an uile shórt earráide agus</span>
<lb n="1814"/><span>droch-ghníomha.</span></p>
<lb n="1815"/>
<lb n="1816"/><p><span>Gidheadh, is é nídh as mó chuireas eagla agus uamhan orm i dtaobh na</span>
<lb n="1817"/><span>bpeacthach nach bhfuil an tsubháilce dhéidheanach aca .i. grása an</span>
<lb n="1818"/><span>bhuain-tseasaimh, ar an ádhbhar, ag labhairt go cinnte, nach bhfuil sábháil i</span>
<lb n="1819"/><span>n'iongnais, agus de bhrígh gur tabharthas chómh saor sain í nach féidir</span>
<lb n="1820"/><span>le duine ar an ndomhan a tuilleamh.  Acht fiafruighim díbh cionnus as</span>
<lb n="1821"/><span>féidir le Dia an mór-thabharthas sin ghrása an bhuain-tseasaimh, báire</span>
<lb n="1822"/><span>an uile shubháilce, oirdheirc' an uile ghrás, subháilce na Naomh agus na</span>
<lb n="1823"/><span>gcreidmheach, cionnus, adeirim, as féidir le Dia an tsubháilce seo</span>
<lb n="1824"/><span>thabhairt do dhuine bhí 'n-a námhaid aige ar feadh a bheatha agus a</span>
<lb n="1825"/><span>shaoghail.  Dá dtugadh rí talmhaidhe saoghalta an luach tsaothair céadna</span>
<lb n="1826"/><span>do dhroch-shaighdiúir mheathta do theith ó n-a bhratachaibh do thabharfadh</span>
<lb n="1827"/><span>sé é do shaighdiúir chalma cródha, ná deárfaidhe go mbadh dhuine</span>
<lb n="1828"/><span>saobh-nósach díthchéillidhe é, nó an chuid as lugha dhe, go mbadh dhuine</span>
<lb n="1829"/><span>éadtrom neamh-thuigseanach é?  Adéarfaidhe, gan amhras.  Dá bhrígh sin,</span>
<lb n="1830"/><span>ní fuláir go bhfuilid na peacthaigh dall go hiomshlán, ní fuláir go</span>
<lb n="1831"/><span>bhfuilid gan chéill, gan mheabhair, 'chionn labhairt mar</span>
<lb n="1832"/><span>do-ghníd ar obair na haithrighe, agus 'chionn a mbeatha do chaitheamh do</span>
<lb n="1833"/><span>réir na riaghlacha bréagacha do chumaid siad dóibh féin.</span></p>
<lb n="1834"/>
<lb n="1835"/><p><span>Fá dheoidh, ní chómh-oibreochaidh na peacthaigh ar uair an bháis le</span>
<lb n="1836"/><span>na grásaibh gheobhaidh siad chum na haithrighe agus leas a n-anma a</span>
<lb n="1837"/><span>dhéanamh.  An bhfuil a fhios agaibh, a chríostaidhthe, cad é obair na</span>
<lb n="1838"/><span>haithrighe agus an tslánuighthe?</span>
<lb n="1839"/></p>
</div>
<pb n="73"/>
<div><lb n="1840"/><p><span>Atá, an obair as mó agus as cruadhálaighe ar an ndomhan, i n-a bhfuil</span>
<lb n="1841"/><span>eascara an anma agus na sláinte le troid agus le claoidheachan .i. an</span>
<lb n="1842"/><span>saoghal, an diabhal, agus an cholann, foghmhós saoghalta, an tsainnt agus</span>
<lb n="1843"/><span>an t-uabhar, i n-a bhfuil, adeirim, eachrainn ró-mhóra ró-dhochlaoidhte</span>
<lb n="1844"/><span>le cur i leath-taoibh, na slabhraidhe do rinneabhar suas ar feadh bhur</span>
<lb n="1845"/><span>saoghail le briseadh, claonta agus ainmhianta na colna le múchadh.  Acht</span>
<lb n="1846"/><span>chum oibre den tsórt so a dhéanamh, ní fuláir gastacht, críonnacht,</span>
<lb n="1847"/><span>agus cródhacht, intinn neartmhar, i n-aon fhocal cumas iomshlán duine</span>
<lb n="1848"/><span>deagh-shláintigh.  Acht cionnus as dóigh libh d'fhéadfadh duine bocht anacrach</span>
<lb n="1849"/><span>atá i dtinneas nó i n-éagcruas, gan tapa, gan chéill, gan mheabhair, gan</span>
<lb n="1850"/><span>chuimhne - cionnus, adeirim, d'fhéadfadh duine den tsórd so a shamhail sin</span>
<lb n="1851"/><span>de chúram a ghlacadh air féin ná do chóimhlíonadh, duine bocht atá</span>
<lb n="1852"/><span>céasta le piantaibh goinideacha i n-éagcruas, líonta le míle gníomh eile,</span>
<lb n="1853"/><span>agus sgannruighthe le heagla agus le hanbhfainn roimh an mbás?  Níor chuir</span>
<lb n="1854"/><span>sé roimhe ar feadh a shaoghail agus a shláinte buaidh bhreith ar námhaid</span>
<lb n="1855"/><span>a anma agus a shláinte síorraidhe.  Cionnus as féidir leis a dtroid ná</span>
<lb n="1856"/><span>buaidh do bhreith ortha ar uair a bháis, an uair do chaillfidh sé a lúth</span>
<lb n="1857"/><span>agus a neart, a mheabhair agus a chiall?  I n-aon fhocal, a chríostaidhe,</span>
<lb n="1858"/><span>nach múineann gnáith-eolas dúinn go mbíonn an duine ar uair a bháis ar</span>
<lb n="1859"/><span>mearughadh intinne chomh mór sin nach mbíonn a fhios aige cad deir sé,</span>
<lb n="1860"/><span>ná créad do-ghní sé; fós, go mbíonn an mhuinntir as deagh-mheabhraighe</span>
<lb n="1861"/><span>agus as eagnaidhe, na huaireanna déidheanacha sin, ar buaidhirt aigne agus</span>
<lb n="1862"/><span>intinne?</span></p>
<lb n="1863"/>
<lb n="1864"/><p><span>As seo, a dhearbhráithreacha, is léir linn ná gabhann an áit</span>
<lb n="1865"/><span>réamhráidhte leithsgéal na muinntire úd do chuireann</span></p>
</div>
<pb n="74"/>
<div><lb n="1866"/><p><span>an aithrighe ar cáirde go huair an bháis, de bhrígh nach fuláir an aithrighe</span>
<lb n="1867"/><span>bheith fírinneach; agus sin an nídh as ró-dheacair do pheacthach a</span>
<lb n="1868"/><span>dhéanamh ar uair a bháis, nó ag labhairt go cinnte, nach féidir a dhéanamh.  Cá</span>
<lb n="1869"/><span>mhéid do-chonnaic sibh ag teacht chum aithrighe agus ag aistriughadh a</span>
<lb n="1870"/><span>mbeatha mar gheall ar thinneas nó ar chinneamhain eile den tsórt sin?</span>
<lb n="1871"/><span>Tar éis guais an bháis do chur társa, an rabhadar níos fearr <ná> roimhe</span>
<lb n="1872"/><span>sin?  Ar sheachnadar siocair nó ócáidí an pheacaidh?  Cá bhfuil na</span>
<lb n="1873"/><span>comharthaí leasuighthe thugadar uatha?  Cá bhfuil an leoirghníomh agus an</span>
<lb n="1874"/><span>sásamh do rinneadar i gcuid agus i gclú na comharsan?  Nár leanadar an</span>
<lb n="1875"/><span>tslighe chéadna bheatha do bhí roimhe sin aca?  Nach rabhadar cionntach</span>
<lb n="1876"/><span>ins na corthaibh céadna?  Do bhíodar, gan amhras, agus do b'fhéidir níos</span>
<lb n="1877"/><span>measa ar an uile shlighe ná riamh roimhe sin.</span></p>
<lb n="1878"/>
<lb n="1879"/><p><span>"Acht nach bhfuil Dia uile-thrócaireach," do ráidh lucht na droch-bheatha</span>
<lb n="1880"/><span>agus na malluightheachta, "nó an chum sinn do dhamnughadh do</span>
<lb n="1881"/><span>chruthuigh sé sinn?  Nár fhulaing sé bás na croiche ar son na cine</span>
<lb n="1882"/><span>daonna?  Nach fonn leis an uile dhuine a shábháil?"  Ó! is breagh an</span>
<lb n="1883"/><span>t-aighneas é seo.  Créad do tharaingeann lucht na malluightheachta agus na</span>
<lb n="1884"/><span>droch-bheatha as so?  Ag seo é: Go sábhálfar an domhan uile.  Atá an</span>
<lb n="1885"/><span>bunadhas sain go bith-chinnte i n-aghaidh ár gcreidimh; óir adubhairt</span>
<lb n="1886"/><span>Íosa Críost féin i mbriathraibh fuirmeamhla so-thuigse go bhfuil dorus</span>
<lb n="1887"/><span>na bhflaitheas cumhang, go bhfuil an tslighe eachrannach aimhréidh, agus</span>
<lb n="1888"/><span>nach bhfaghann acht fír-bheagán amach í.  Sgrúduighidh féin, a</span>
<lb n="1889"/><span>chríostaidhthe, éifeacht na bhfocal sin.  Anois, má luálann sibh dham</span>
<lb n="1890"/><span>nach bhfaghann acht fír-bheagán</span></p>
</div>
<pb n="75"/>
<div><lb n="1891"/><p><span>de na peacthachaibh maitheamhnas i n-a bpeacaidhibh an uair a mbáis, tar éis</span>
<lb n="1892"/><span>a mbeatha do chaitheamh go holc - nídh as éigin díbh d'admháil - ní fhuil</span>
<lb n="1893"/><span>agaibh acht leithsgéal gan bhrígh le n-ar dóigh libh a bheith den bheagán úd</span>
<lb n="1894"/><span>ar a mbéidh sé de shonas trócaire agus maithfeachas d'fhaghbháil le linn a</span>
<lb n="1895"/><span>mbáis, tar éis a mbeatha do chaitheamh go holc.  Acht ná cailleadh sibh bhur</span>
<lb n="1896"/><span>gciall ag seasamh ar bharamhail neamh-dheimhneach den tsórd sain.</span>
<lb n="1897"/><span>Fiafruighim díbh, créad an fáth 'n-a dtoghfaidhe sibhse roimh an oiread</span>
<lb n="1898"/><span>sain de pheacthachaibh eile mar sibh?</span></p>
<lb n="1899"/>
<lb n="1900"/><p><span>Adéarfaidh sibh go bhfuil Dia trócaireach grásamhail, agus nach áil</span>
<lb n="1901"/><span>leis bás an pheacthaigh.  Atá sain deimhneach, agus is dár gcreideamh é.</span>
<lb n="1902"/><span>Gidheadh, chum na trócaire ghlacadh in bhur gcéill-se, ní fuláir go</span>
<lb n="1903"/><span>ndéarfaidh sibh go bhfuil Dia ain-cheart agus go maslóchaidh sibh an</span>
<lb n="1904"/><span>creideamh; óir mara gcuirfidh sibh maitheamhnas na bpeacthach le linn an</span>
<lb n="1905"/><span>bháis ar bun ar bith eile acht ar thrócaire Dé, gan féachaint dá cheart</span>
<lb n="1906"/><span>ná dá fhírinne, ní fuláir admháil i n-éinfheacht libh go sábhálfar</span>
<lb n="1907"/><span>na peacthaigh go hiomshlán.  Gidheadh, ní fhuil annsin acht earráid fhollus</span>
<lb n="1908"/><span>agus dia-mhaslughadh.  Dá bhrígh sin, a chríostaidhthe, nach díthchéillidhe</span>
<lb n="1909"/><span>an t-aighneas é seo do chuimhnigheann sibh?  Nach truagh daille na</span>
<lb n="1910"/><span>tuigse daonna?  A dhearbhráithreacha, bíodh a fhios agaibh gur ab é an</span>
<lb n="1911"/><span>t-andóchas atá agaibh i dtrócaire Dé go chuirfeas bun-ós-cionn oraibh í.</span>
<lb n="1912"/><span>Créad é seo?  An i dtaobh mar atá Dia trócaireach do léigeann sibh</span>
<lb n="1913"/><span>srian le nbhur n-ainmhiantaibh, le nbhur gclaontaibh, le nbhur gcleachtaibh</span>
<lb n="1914"/><span>gráineamhla sgannalacha?  An i dtaobh trócaire Dé, adeirim, do ghabhann</span>
<lb n="1915"/><span>sibh de chosaibh i n-a</span></p>
</div>
<pb n="76"/>
<div><lb n="1916"/><p><span>dhlighe agus i n-a aitheantaibh, nó do chuireann</span>
<lb n="1917"/><span>sibh an aithrighe ar cáirde go huair an bháis?</span></p>
<lb n="1918"/>
<lb n="1919"/><p><span>Ag sin, a chríostaidhthe, go háirithe an tiobraid ó n-a dtigeann bhur</span>
<lb n="1920"/><span>neamh-aithrighe agus bhur gcruadh-mhúinéalaighe.</span></p>
<lb n="1921"/>
<lb n="1922"/><p><span>Fá dheoidh, do ráidh lucht na droch-bheatha: "Dá mb'fhíor a n-abair</span>
<lb n="1923"/><span>na soisgéalaidhthe ar an aithrighe do chur ar cáirde go ham an bháis, is</span>
<lb n="1924"/><span>ar éigin do sábhálfaidhe aon duine amháin den domhan uile, de bhrígh</span>
<lb n="1925"/><span>go bhfuil uimhir na bpeacthach atá ag feitheamh agus ag súil le haithrighe</span>
<lb n="1926"/><span>a dhéanamh ar uair an bháis do-áirmhighthe."  Is é Íosa Críost fein,</span>
<lb n="1927"/><span>a dhearbhráithreacha, d'fhreagair roimh ré an cheist sin nuair dheimhnigh</span>
<lb n="1928"/><span>sé dhúinn go bith-chinnte nach raibh san lucht toghtha acht fír-bheagán.</span>
<lb n="1929"/><span>Ní bhéadh acht díthchéille damhsa a chur rómham freagra chomh soiléir</span>
<lb n="1930"/><span>chomh so-thuigse sin do sgrúdadh.  Acht adéarfaidh sibh fós liom: "An</span>
<lb n="1931"/><span>féidir, de na peacthachaibh uile do lean droch-bheatha go huair a mbáis,</span>
<lb n="1932"/><span>nach bhfuair aon duine aca maitheamhnas i n-a bpeacaidhibh ar an uair</span>
<lb n="1933"/><span>dhéidheanaigh sin."  Ní deirim-se nach bhfuaireadar cuid acu é, óir atá</span>
<lb n="1934"/><span>somplaí againn leis, gé ró-fhánach iad.  Gidheadh, adeirim fós libh</span>
<lb n="1935"/><span>nach é amháin nach <bhfuil> siúráltacht ar bith, acht nach bhfuil</span>
<lb n="1936"/><span>fuindeamaint ar domhan leis, agus go bhfuilid fátha an taoibh eile</span>
<lb n="1937"/><span>diongmhálta, agus nach mór doi-fhreagartha.  I n-aon fhocal, a</span>
<lb n="1938"/><span>dhearbhráithreacha, cia fhéadfadh a chreideamhain go mb'fhéidir le duine tar</span>
<lb n="1939"/><span>éis na meodhain eile do thug Dia dhó chum a shábhála do tharcuisniughadh, tar</span>
<lb n="1940"/><span>éis seasamh amach go ceann-dána i n-aghaidh an oiread sain de thiodhlaicthíbh</span>
<lb n="1941"/><span>beannuighthe do fuair sé, tar éis grása Dé do chur faoi n-a chosaibh,</span>
<lb n="1942"/><span>na sacraimintí do thruailliughadh, cogadh osgailte do chur ar a Thighearna</span>
<lb n="1943"/><span>Dia, tar éis tarcuisne thabhairt dá chomhachta, dá mhór-mhaitheas,</span></p>
</div>
<pb n="77"/>
<div><lb n="1944"/><p><span>agus dá thrócaire le mío-náirighe agus le ceann-tréine, tar éis neamhnídh</span>
<lb n="1945"/><span>dhéanamh dá dhlighe, dá aitheantaibh, dá gheallamhnaibh, agus dá</span>
<lb n="1946"/><span>bhagarthaibh, i n-aon fhocal tar éis neithe suaracha díombuana an tsaoghail</span>
<lb n="1947"/><span>do ghrádhughadh agus do bhreith mar rogha roimh thobar an uile mhaitheasa,</span>
<lb n="1948"/><span>roimhe n-a chruthuightheoir, agus rimh síorraidheacht na bhflaitheas, tar</span>
<lb n="1949"/><span>éis ifrinn do thaisbeánadh agus do léir-sgrúdadh dhó chomh minic sin,</span>
<lb n="1950"/><span>tar éis a spreagtha agus a ghríosuighthe chomh comhachtach sain - cia</span>
<lb n="1951"/><span>chreidfeadh, adeirim, go mb'fhéidir le duine den tsórd so súil a bheith</span>
<lb n="1952"/><span>aige le maitheamhnas d'fhaghbháil ar uair a bháis, agus cómh-roinn</span>
<lb n="1953"/><span>d'fhaghbháil le clainn, le cáirdibh, agus le lucht toghtha an Tighearna,</span>
<lb n="1954"/><span>ar shon gur i bhfeall nó i gan fhios tháinig an t-éagcruas déidheanach</span>
<lb n="1955"/><span>sin air agus an t-arm i n-a láimh i n-aghaidh a Thighearna Dia?  Fiafruighim</span>
<lb n="1956"/><span>díbh, a chríostaidhthe, an mb'fhéidir libh nídh chomh mí-réasúnta so</span>
<lb n="1957"/><span>do chreideamhain.  Is dóigh liom, dá mbadh mhian libh a chreideamhain,</span>
<lb n="1958"/><span>nár bh'fhéidir libh é, de bhrígh go ndaorfadh bhur gcogubhas féin sibh.</span></p>
<lb n="1959"/>
<lb n="1960"/><p><span>Anois, a dhearbhráithreacha, nach fuláir an trócaire 'chuardach agus</span>
<lb n="1961"/><span>do lorg, agus, ar feadh an tsaoghail agus na sláinte an anma agus chum</span>
<lb n="1962"/><span>aithrighe fhírinneach do dhéanamh?  Is anois nach fuláir deagh-oibreacha</span>
<lb n="1963"/><span>do dhéanamh chum glóire shíorraidhe d'fhaghbháil lá eile.  Dá bhrígh</span>
<lb n="1964"/><span>sin, a dhearbhráithreacha, cuiridh uile ó chroidhe bhur lámha chum oibre,</span>
<lb n="1965"/><span>agus sin gan cháirde ar domhan.  Ag seo guth Dé do bhur ngairm; ná</span>
<lb n="1966"/><span>bíodh sé de mhío-ágh oraibh bhur gcluasa do stopadh air, ná bhur</span>
<lb n="1967"/><span>gcroidhthe do</span></p>
</div>
<pb n="78"/>
<div><lb n="1968"/><p><span>chalcughadh i n'aghaidh.</span></p>
<lb n="1969"/>
<lb n="1970"/><p><span>Atá an aimsir gearr.  Atá an uair dhéidheanach ag druidim linn, agus ní</span>
<lb n="1971"/><span>fuláir dhúinn gluaiseacht ar an móimeint.  Ní fhuil d'aimsir againn acht aon</span>
<lb n="1972"/><span>bhliadhain amháin, aon mhíos amháin, nó do b'fhéidir aon lá amháin.</span>
<lb n="1973"/><span>Má loirgeann sibh Dia ó chroidhe go fírinneach, geallaim díbh go</span>
<lb n="1974"/><span>bhfaighidh sibh é.  Leis sin, a dhearbhráithreacha, ná cuiridh sibh féin</span>
<lb n="1975"/><span>i gcontabhairt a bheith lá eile ag caoineadh bhur mío-áigh agus bhur</span>
<lb n="1976"/><span>mío-fhortúin gan tairbhe, ar nós móráin eile do mheall iad féin le</span>
<lb n="1977"/><span>dóchas díthchéillidhe neamh-fhuindemeinteamhail aithrighe fhírinneach a</span>
<lb n="1978"/><span>dhéanamh ar uair a mbáis, agus a bhfuil a n-éadóchas dá ndóigheadh agus</span>
<lb n="1979"/><span>dá losgadh i dteine síorraidhe.  Déanaidh, a chríostaidhthe, úsáid den</span>
<lb n="1980"/><span>tsompla sain, agus glacaidh ciall ar chostas na muinntire úd.  Ná léigidh</span>
<lb n="1981"/><span>as bhur gcuimhne cad deir an Soisgéal ar na maighdeana amaideacha</span>
<lb n="1982"/><span>díthchéillidhe úd dár tugadh diúltadh mar gheall ar mhoill móimeint na</span>
<lb n="1983"/><span>huaire.  Do éighmheadar agus do gháireadar go díomhaoin: "A Thighearna,</span>
<lb n="1984"/><span>a Thighearna, léig isteach sinn."  d'fhreagair iad nár bh'eolas dó iad,</span>
<lb n="1985"/><span>agus nach raibh aithne ar bith aige ortha.  Leis sin, a dhearbhráitheacha,</span>
<lb n="1986"/><span>bíodh bhur soillse ar lasadh agaibh chum dul isteach go hionad an phósta</span>
<lb n="1987"/><span>shíorraidhe, nídh d'iarraim-se dhíbhse agus dam féin.  I n-ainm an Athar</span>
<lb n="1988"/><span>agus an Mhic agus an Spioraid Naoimh.  Amen.</span>
<lb n="1989"/></p>
</div>
<pb n="79"/>
<div><lb n="1990"/><p><span>Bzzzzz1819ls 19T</span></p>
<lb n="1991"/>
<lb n="1992"/><p><span>SEANMÓIR A CÚIG.</span></p>
<lb n="1993"/>
<lb n="1994"/><p><span>AR AN nDOMHNACH</span></p>
<lb n="1995"/>
<lb n="1996"/><p><span><Don seiseadh Domhnach déag tar éis na Cingcíse>.</span></p>
<lb n="1997"/>
<lb n="1998"/><p><span>Si licet sabboto curare</span></p>
<lb n="1999"/>
<lb n="2000"/><p><span>A<n> bhfuil sé dlightheach leigheas do dhéanadh don éagcórach ar an</span>
<lb n="2001"/><span>tsaoire?</span></p>
<lb n="2002"/>
<lb n="2003"/><p><span>Sin an cheist do chuir ár dTighearna ar phrionnsa na bhFairisíneach nuair</span>
<lb n="2004"/><span>bhí ag faire air chum é thabhairt cionntach i mbriseadh na saoire i dtaobh</span>
<lb n="2005"/><span>a shláinte do chasadh ar an lobhar mbocht do bhí tinn leis an luibhse.</span>
<lb n="2006"/><span>Do bhí a fhios ag ár Slánuightheoir go mbadh chleachtadh leis na</span>
<lb n="2007"/><span>Iúdachaibh bheith ró-cheanamhail ar an leitir, gan suim go minic i</span>
<lb n="2008"/><span>spioraid ná i substaint an dlighe; go mbadh chuma leo créad dhéanfadh an</span>
<lb n="2009"/><span>taobh istigh dá mbéidís saor órduighthe leath-as-'muigh, agus go</span>
<lb n="2010"/><span>mb'fhearr leo oibreacha na taidhbhse ná na trócaire.  Leis sin,</span>
<lb n="2011"/><span>d'fhiafruigh Críost go héifeachtamhail créad an díoghbháil do bhí san</span>
<lb n="2012"/><span>míorbhail d'oibrigh, agus ní fhuaradar focal do rádh i n-a choinnibh.</span>
<lb n="2013"/><span>Ar a shon sin, do rinne sé a ndaille agus a mailís do sgaipeadh le sompla</span>
<lb n="2014"/><span>thairgsint.  "Cia díbh," adeir sé, "do-chífeadh a bhí nó a chapall san díg,</span>
<lb n="2015"/><span>thuigfeadh gur bhriseadh saoire é thógbháil nó d'fhuasgladh?".  Annsin</span>
<lb n="2016"/><span>do-chonnacadar i n-áit Chríost do bheith cionntach, gur ab ortha féin</span>
<lb n="2017"/><span>do chuaidh an báire, óir is</span></p>
</div>
<pb n="80"/>
<div><lb n="2018"/><p><span>éasga do ghluaisfeadh sainnt agus saoghaltacht</span>
<lb n="2019"/><span>iad chum fóirthin a mbeithidheach Dia Domhnaigh; agus badh mhian leo le</span>
<lb n="2020"/><span>heagla peacaidh i n-aghaidh na saoire a gcómh-</span>
<lb n="2021"/><span>chréatúir d'fhágbháil i dtinneas nó i n-anró.</span></p>
<lb n="2022"/>
<lb n="2023"/><p><span>Ó! nach truagh an creideamh nuair bhíos mailíseach, agus an</span>
<lb n="2024"/><span>diadhantcht nuair bhíos fallsa bréagach.  Is mairg leanann an sgáil agus</span>
<lb n="2025"/><span>dhéanann dearmad den tsubstaint.  Ná mealltar sibh, ar an ádhbhar sin, le</span>
<lb n="2026"/><span>seoigh na subháilce, agus ná coimeádaidh an tsaoire chum a briste; óir</span>
<lb n="2027"/><span>do b'é sin iomchar na nGiúdach, mar adeir Naomh Aibhistín: "Bídh</span>
<lb n="2028"/><span>díomhaoin i suarachas agus ag raobadh na saoire ins na neithibh troma</span>
<lb n="2029"/><span>choisgeann Dia orainn."</span></p>
<lb n="2030"/>
<lb n="2031"/><p><span>Tugaidh aire, a cháirde, nach bhfuil seo le casadh le go leor díbhse,</span>
<lb n="2032"/><span>nach é an lá as naomhtha ann féin as damanta dhíobh.  Bíonn sibh ar</span>
<lb n="2033"/><span>siubhal ó Luan go Satharn gan aon smuaineadh, nach mór, ar an bpeacadh, agus</span>
<lb n="2034"/><span>nuair thagann lá an Tighearna, nuair órduighthear saoirse ó</span>
<lb n="2035"/><span>sglábhaidheacht an chuirp, nach baoghalach gur ab é lá fóghmhair an</span>
<lb n="2036"/><span>diabhail é, lá sglábhaidheacht an anma?  Óir ní haon rud briseadh na</span>
<lb n="2037"/><span>saoire le haon obair i gcóimhmheas d'obair an pheacaidh, mar as é sin an</span>
<lb n="2038"/><span>sglábhaidheacht tar sglábhaidheacht agus donas tar dhonas an tsaoghail.</span>
<lb n="2039"/><span>Acht nuair déantar so agus súd, obair an pheacaidh agus an chuirp, an</span>
<lb n="2040"/><span>féidir le Tighearna an Domhnaigh gan fearg do ghlacadh leis na daoinibh?</span>
<lb n="2041"/><span>An féidir milleán do bheith air i dtaobh a ghrása do tharraing uainn,</span>
<lb n="2042"/><span>agus mío-rath do léigean orainn istigh agus amuigh i dtaobh ár bpeacaidhe?</span>
<lb n="2043"/></p>
</div>
<pb n="81"/>
<div><lb n="2044"/><p><span>Atá an aithne d'órduigheann an tsaoire chomh haosta le cruthughadh</span>
<lb n="2045"/><span>an domhain féin; óir d'éis don Tighearna sé lá do chaitheamh le hobair</span>
<lb n="2046"/><span>na cruinne, do stad sé an seachtmhadh lá, agus do naomhuigh sé é, ag</span>
<lb n="2047"/><span>fágbháil sompla agus órdughadh ag an gcine daonna stad agus a suaimhneas</span>
<lb n="2048"/><span>do ghlacadh an seachtmhadh lá, chum buidheachais do thabhairt le</span>
<lb n="2049"/><span>Cruthuightheoir na cruinne, agus cuimhne do dhéanamh ar iomad a thabarthaistí</span>
<lb n="2050"/><span>agus a thiodhlaicthí re naomhthacht. Tugadh, fóiríor! neamh-shuim san</span>
<lb n="2051"/><span>aithne dhiadha so ar feadh dhá mhíle bliadhan agus breis, do réir mar</span>
<lb n="2052"/><span>innsidh an starthóir léigheannta de threibh na nGiúdach, Phíló, agus</span>
<lb n="2053"/><span>uime sin, do b'éigean do Dhia na gcomhacht ath-nuadhchan feirge dhéanamh</span>
<lb n="2054"/><span>ar an aithne nuair shín clár an dlighe chum Maoise i lár na teine agus</span>
<lb n="2055"/><span>na tóirnighe ar mhullach Sliabh Sinaí  "Cuimhnigh," adeir an Tighearna, "ar</span>
<lb n="2056"/><span>an saoire do choimeád (Ecs.xx.8); obair chorpordha ní dhéanfair innte.</span>
<lb n="2057"/><span>Cuimhnigh (ar sé) mar do rinneadh dearmad roimhe sin di.  Cuimhnigh mar as bás</span>
<lb n="2058"/><span>agus breath do lucht briste an dlighe seo.  Is í an tSabóid suaimhneas an</span>
<lb n="2059"/><span>Tighearna. An té dhéanfaidh obair innte, cuirfear chum báis é."  Agus go</span>
<lb n="2060"/><span>fírinneach, badh ró-dhíreach iad na Giúdaigh ar an saoire, do réir mar badh</span>
<lb n="2061"/><span>ró-chruaidh é díoghaltas Dé ar a briseadh.  Léightear san leabhar dá</span>
<lb n="2062"/><span>ngoirthear Uimhreacha (Caib.xv.32) - agus cia atá nach nglacfadh</span>
<lb n="2063"/><span>baill-chrith ar n-a chlos? - go ndeachaidh aon de chlainn Israel, agus</span>
<lb n="2064"/><span>iad ar an slighe go talamh na geallamhna, <a> chruinniughadh dorn spriosán ar</span>
<lb n="2065"/><span>an saoire.  Do rinneadh brágha de agus tugadh i láthair Mhaoise é, d'achtuigh</span>
<lb n="2066"/><span>le hórduighadh Dé</span></p>
</div>
<pb n="82"/>
<div><lb n="2067"/><p><span>bás gan trócaire do thabhairt dó le gabháil de chlochaibh</span>
<lb n="2068"/><span>air - nídh do rinneadh ar lár an bháin i radharc an phobuil.</span></p>
<lb n="2069"/>
<lb n="2070"/><p><span>Ó! a Dhia ghil, cia shílfeadh go ndéanfá a leithéid de dhíoghaltas?</span>
<lb n="2071"/><span>Acht is tú féin do mheasann ceart, gan gábhadh cómhairle ó aon duine.</span>
<lb n="2072"/><span>Níor fhoighidis craobh do chruinniughadh san tsaoire, agus an lá roimh rae</span>
<lb n="2073"/><span>do b'é d'órdughadh dóithin an Domhnaigh den mhanna chnuasach (Ecs.</span>
<lb n="2074"/><span>xvi.22). Ó! dar ndóigh, níor tháinig caitheamh id chomhachtaibh, ná smúit</span>
<lb n="2075"/><span>ar do ghlóire ó laethibh an tSeinreachta; agus créad an chiall d'fhoighide</span>
<lb n="2076"/><span>le briseadh an masla na saoire ins na laethibh seo?  Atá sé ráidhteach go</span>
<lb n="2077"/><span>mbuadhann trócaire Dé ar a cheart sin, acht atá a cheart do-chuimsighthe gan</span>
<lb n="2078"/><span>teora; agus, dá bhrígh sin, nuair nach déantar sompla saoghalta ar an dtaobh so</span>
<lb n="2079"/><span>den uaigh den pheacthach ghránna, ní féidir leis imtheacht saor ná</span>
<lb n="2080"/><span>éalódh ó dhíoghaltas Dé i réigiún ar bith, nó i réigiún na síorraidheachta.</span>
<lb n="2081"/><span>Ó chruthughadh an domhain go nuige reacht na gcríostaidhthe, is é an</span>
<lb n="2082"/><span>Satharn, an seachtmhadh la, do bhíodh i n-a shaoire; acht ó aois na</span>
<lb n="2083"/><span>n-abstal anuas, do ceapadh an chéad lá, an Domhnach, chum bheith i n-a</span>
<lb n="2084"/><span>shaoire, agus is é ainm do ghoir an Teampall de, Lá an Tighearna, mar</span>
<lb n="2085"/><span>ghlaodhas an Sgrioptúir (Taisb.i.10).  Níor ghortuigh an t-aistriughadh</span>
<lb n="2086"/><span>so substaint na haithne, mar nach bhfuil aon lá den tseachtmhain ó n-a nádúir</span>
<lb n="2087"/><span>féin bun-ós-cionn le moladh agus seirbhís an Tighearna; agus mar as ar an</span>
<lb n="2088"/><span>nDomhnach d'oibrigh Mac Dé míorbhailte móra éagsamhlacha ár gcreidimh</span>
<lb n="2089"/><span>(is é sin, <a> eiséirghe ghlórmhar, túirling an Spioraid Naoimh, agus</span>
<lb n="2090"/><span>fuirmiughadh a</span></p>
</div>
<pb n="83"/>
<div><lb n="2091"/><p><span>Theampaill), do-chonnairc an Eaglais, atá stiúruighthe le</span>
<lb n="2092"/><span>Spiorad doi-mheallta Dé, go mbadh é lá do b'oireamhnaighe é chum</span>
<lb n="2093"/><span>buidheachais agus moladh do bhreith leis.</span></p>
<lb n="2094"/>
<lb n="2095"/><p><span>Ós a chionn sin, ní raibh sé dathamhail sollamhain na gcríostaidhthe bheith</span>
<lb n="2096"/><span>ar an lá gcéadna 'n-a mbíodh ag na Giúdachaibh, ó cailleadh a ndlighe</span>
<lb n="2097"/><span>agus a ndeas-ghnáisí.  Agus sin iad na réasúin le n-ar aistrigheadh an</span>
<lb n="2098"/><span>tsaoire ón Satharn go Domhnach gan buain le substaint an treas aithne.</span>
<lb n="2099"/><span>Do-chí sibh anois, a chríostaidhthe, ó chéill an nídh féin an</span>
<lb n="2100"/><span>oibliogáid ghéar atá orainn an Domhnach do naomhughadh.  Is é órdughadh</span>
<lb n="2101"/><span>Dé agus na hEaglaise é.  Is é custum gach aoise agus áite é.  Is é</span>
<lb n="2102"/><span>teagasg ár réasúin agus ár gcéille nádúrtha é.  Is fíor gur ab le</span>
<lb n="2103"/><span>Dia, mar adeir an fáidh, gach lá agus oidhche - tua est dies et tua est</span>
<lb n="2104"/><span>nox (Sailm lxxiii. 16).  Is é bheir cead agus cumas dúinn chum oibre le solus</span>
<lb n="2105"/><span>an lae, agus is é d'órduigheann an oidhche chum tuirse do chur dínn, suaimhneas</span>
<lb n="2106"/><span>agus codladh do dhéanamh.  Is uaidh soillse na gréine, agus is uaidh sgamaill na</span>
<lb n="2107"/><span>hoidhche. Is é chum an rae, thug deilbh don ghréin nó don spéir.  Is é</span>
<lb n="2108"/><span>las na réilte.  Is é ughdar gach aimsire é, <is é> riaghluightheoir na</span>
<lb n="2109"/><span>cruinne é.  Is leis gach lá de rae ár mbeatha.  Is é thugann <an> Mháirt</span>
<lb n="2110"/><span>agus an Chéadaoin, agus is leis gach lá den tseachtmhain; acht is leis an</span>
<lb n="2111"/><span>Domhnach go speisialta le haghaidh a onóra féin.</span>
<lb n="2112"/><span>Is ceart, ar an ádhbhar sin, Dia do mholadh gach lá, acht is ceart go</span>
<lb n="2113"/><span>háirithe é mholadh ins an tsaoire.  Atá sé dleaghthach sé lá chaitheamh</span>
<lb n="2114"/><span>i gcúram na colna, agus nach</span></p>
</div>
<pb n="84"/>
<div><lb n="2115"/><p><span><bhfuil> sé réasúnta an seachtmhadh lá</span>
<lb n="2116"/><span>bhronnadh ar ghnóthaibh d'anma agus onóir an Tighearna?</span></p>
<lb n="2117"/>
<lb n="2118"/><p><span>Nach bhfuil sé réasúnta i gcionn na seachtmhaine cunntas do dhéanamh ar</span>
<lb n="2119"/><span>an slighe chaithis í, agus má's go holc, párdún d'iarraidh, má's go maith,</span>
<lb n="2120"/><span>Dia ghuidhe chum bheith buan ar staid na ngrás gach lá agus seachtmhain, mí</span>
<lb n="2121"/><span>agus bliadhain ded shaoghal.</span>
<lb n="2122"/><span>Anois, cionnus as féidir leis an muinntir dhéanann lá saoghalta den</span>
<lb n="2123"/><span>Domhnach é bhronnadh ar an anam ná ar Dhia agus, mo thruagh é le rádh!</span>
<lb n="2124"/><span>nach baoghalach go bhfuil go leor mar sin?  A fhiadhnéidh seo ar ár ndeis</span>
<lb n="2125"/><span>i réidhleán an mhargaidh, ar fhuaim na gcarráistidhthe, ceol bóthair ag</span>
<lb n="2126"/><span>capallaibh agus trucailíbh, gan trácht ar chéad slighe eile 'n-a ndéantar</span>
<lb n="2127"/><span>raobadh don tsaoire le hobair chorpardha.</span>
<lb n="2128"/><span>"Sé lá," ar Dia, "béir ag obair, agus déanfaidh tú an méid atá</span>
<lb n="2129"/><span>uait ionnta; acht, an seachtmhadh lá, le suaimhneas onóir do Thighearna.</span>
<lb n="2130"/><span>Ní dhéanfaidh tú aon obair, ceachtar thú féin, ná do mhac, ná d'inghean,</span>
<lb n="2131"/><span>ná do sheirbhíseach fir nó mná, ná do bheithidheach, ná an strainséar</span>
<lb n="2132"/><span>atá fá mhúr do thighe".  Cad é an chiall?  Atá, mar nuair do rinne</span>
<lb n="2133"/><span>an Tighearna a oibreacha ar feadh sé lá, an seachtmhadh lá do ghlac sé a</span>
<lb n="2134"/><span>shuaimhneas; sin an chiall 'n-ar bheannuigh an lá sin agus 'n-ar órduigh</span>
<lb n="2135"/><span>díbhse a naomhughadh. Sin iad focuil na fírinne, na cirínn a cosgadh gach nídh</span>
<lb n="2136"/><span>dhéinimíd na doirfeadh a dhaoradh, an é chuirionn ar maidin laé saoire</span>
<lb n="2137"/><span>le teachtaireacht sáoghalta a mhac soir agus a bhuachuill siar, a chailín</span>
<lb n="2138"/><span>a iongíon nó a chapall no iad go léir a sodar go nuige an maraga, agus</span>
<lb n="2139"/><span>é fein gan</span></p>
</div>
<pb n="85"/>
<div><lb n="2140"/><p><span>irriachtain gan beócht na stróinse gan chrich gan chreidiom na</span>
<lb n="2141"/><span>ndiaigh ... Coimeádann laethionna fógartha ceann d'aithionntuibh na</span>
<lb n="2142"/><span>hEaglaise.  Chuige sin adeir Naomh Austín ní shiubháil gan obair do</span>
<lb n="2143"/><span>dhéanamh, do chonarcamair agus dairígheamar morán ar naomh aithreacha an</span>
<lb n="2144"/><span>séismheadh confes: paris; co chailleadh i láthair deasga brise na</span>
<lb n="2145"/><span>saoire, roinn dá mhasla neól marbh le tóirnnig; roinn treasgartha gan</span>
<lb n="2146"/><span>lúth a gnámh agus roinn eile loisgithe na luaithreán idir chorp agus uile</span>
<lb n="2147"/><span>le caoruibh dearga, gan mórán eile somplúighe critheaglacha do bhí agus</span>
<lb n="2148"/><span>atá na naitheanntar fearg Dé, a ttaobh masla an lae oirdeirc si.</span></p>
<lb n="2149"/>
<lb n="2150"/><p><span>Atá sé follus as a ndubhramar gur chéim mór riachtanais do-bhéarfadh</span>
<lb n="2151"/><span>ar dhuine an tsaoire do bhriseadh le haon obair chorpordha.  Acht,</span>
<lb n="2152"/><span>mar nach dtéidheann dlighe ar an riachtanas, agus mar as don duine do rinneadh</span>
<lb n="2153"/><span>an tsaoire, agus nach don tsaoire do rinneadh an duine, ní</span>
<lb n="2154"/><span>chosg<f>aidh Dia orainn (mar as é Dia na trócaire é) oibreacha áirithe</span>
<lb n="2155"/><span>carthannacha trócaireacha d'iarrann go dian ceachtar ár ngábhadh féin nó</span>
<lb n="2156"/><span>gábhadh na comharsan.  As sin is féidir le cead uachtaráin nó sagairt na</span>
<lb n="2157"/><span>paróiste an fóghmhar féir nó arbhair do shábháil d'éis aifrinn</span>
<lb n="2158"/><span>Domhnaigh nó lae saoire, nuair do bhéidh i bhfíor-chontabhairt a chaillte.</span>
<lb n="2159"/><span>Nó ag déanamh cabhartha thabhairt ar dhuine thinn, nó i bhfeighil tighe</span>
<lb n="2160"/><span>agus áite, má chaitheann an lá go naomhtha san mbaile, atá saor.  Agus</span>
<lb n="2161"/><span>cé nach raibh sé ceadaightheach do na Iúdachaibh biadh an Domhnaigh</span>
<lb n="2162"/><span>d'ollamhughadh (óir chaithidís an manna do chnuasach an lá roimh ré),</span>
<lb n="2163"/><span>ní fhuil sin coisgthe orainne i reacht Chríost, mar as milse agus is</span>
<lb n="2164"/><span>éadtruime é ár n-ualach.  Is féidir gnótha suaracha an tighe agus na</span>
<lb n="2165"/><span>cistean do dhéanamh gan sgrupall, acht nuair do dhéanair ionad coinne leis</span>
<lb n="2166"/><span>an nDomhnach chum barra spár gnótha</span></p>
</div>
<pb n="86"/>
<div><lb n="2167"/><p><span>na seachtmhaine do léiriughadh, sin é</span>
<lb n="2168"/><span>an áit a bhfuil an mhailís, an t-olc, agus an peacadh.</span></p>
<lb n="2169"/>
<lb n="2170"/><p><span>Acht tugaidh fá ndeara arís, gé go gcosgann Dia obair chorpardha, nach</span>
<lb n="2171"/><span>le haghaidh díomhaoinis cheap sé an tsaoire; óir is fuath air gach aon</span>
<lb n="2172"/><span>neamh-fhonn agus leisge agus díomhaointeas, mar as é sin, adeir Naomh</span>
<lb n="2173"/><span>Biornard, "bás an anma agus máthair-áil gach uilc."  Is é a thoil, dá</span>
<lb n="2174"/><span>bhrígh sin, go mbéadh obair anma ar siubhal Dia Domhnaigh, do réir mar do </span>
<lb n="2175"/><span>bhí obair na colna ar feadh na seachtmhaine, agus go dtabharfaidhe an tsaoire</span>
<lb n="2176"/><span>d'obair spioradálta mar tugthar an Luan nó an Mháirt d'obair chorpardha.</span>
<lb n="2177"/><span>I measg gach obair spioradálta atá indéanta atá aon cheann amháin</span>
<lb n="2178"/><span>nach féidir le haon Chatoilice gan géir-riachtanas diúltadh dhó ar an</span>
<lb n="2179"/><span>saoire .i. éisteacht an aifrinn, ar as é gníomh as uaisle agus as</span>
<lb n="2180"/><span>iomshláine do bhaineann le <n>-ár gcreideamh é, gníomh chomh naomhtha le</span>
<lb n="2181"/><span>bás ár Slánuightheora, gníomha áirithe Dé, gníomh trócaire agus</span>
<lb n="2182"/><span>buidheachais an pheacthaigh; óir déantar leis aith-íodhbairt don Athair</span>
<lb n="2183"/><span>síorraidhe ar ár son agus ar son ár bpeacaidhe.  Agus is as sin adeir</span>
<lb n="2184"/><span>na diadhairí d'aon fhocal, an té chailleann aifreann le n-a chionnta féin,</span>
<lb n="2185"/><span>go bhfuil sé cionntach i bpeacadh mharbh, mar do bhriseann i nídh</span>
<lb n="2186"/><span>suimeamhail ceann d'aitheantaibh Dé nó na hEaglaise.</span>
<lb n="2187"/><span>Iarraidh Dia orainn an Domhnach do naomhughadh, agus iarraidh an Teampall</span>
<lb n="2188"/><span>orainn aifreann d'éisteacht.  Ní leor, ar an ádhbhar <sin>, leath-uair do</span>
<lb n="2189"/><span>chaitheamh ag éisteacht aifrinn chum na saoire do naomhughadh, do réir</span></p>
</div>
<pb n="87"/>
<div><lb n="2190"/><p><span>mar nach leor leath-uair ag obair chum lae dhéanamh.</span></p>
<lb n="2191"/>
<lb n="2192"/><p><span>I n-éaghmais aifrinn, dá bhrigh sin, ní fuláir roinn mhór den lá do</span>
<lb n="2193"/><span>chaitheamh le diadhantacht, le hurnaighthe, le heaspairt, le leabair chreidimh,</span>
<lb n="2194"/><span>comhairleacha naomhtha diadhanta, a obair naomhtha féin do gach n-aon mar</span>
<lb n="2195"/><span>oireas, an teagasg críostaidhe, lóghadh, an paidrín páirtech srl.</span>
<lb n="2196"/><span>Sin mar as ceart an Domhnach do chaitheamh, agus, mo thruagh le rádh!</span>
<lb n="2197"/><span>nach fánach an té chaitheann é mar as cóir?  I n-áit sgím maise an</span>
<lb n="2198"/><span>anma shaoradh, le sgrios an pheacaidh, nó taidhbhse, agus mórdháil, agus</span>
<lb n="2199"/><span>bláith bréige na colna as obair don dá leor an lá naomhtha so.  I n-áit</span>
<lb n="2200"/><span>dícheall do dhéanamh ar Dia dá bhfeicsint glan saor leath'stigh, bíonn na</span>
<lb n="2201"/><span>mná óga ag iarraidh bheith niamhrach deagh-fhaicseanta leath-as-'muigh,</span>
<lb n="2202"/><span>deas taithneamhach don tsaoghal agus dá phrionnsaíbh, gránna fuathmhar i</span>
<lb n="2203"/><span>láthair a mbreithimh agus a máighistir.  I n-áit culaidh agus brat na</span>
<lb n="2204"/><span>haithrighe, i n-áit disgréid agus uaigneas naomhtha, nach bhfaighaimíd</span>
<lb n="2205"/><span>brat uaibhrach na taidhbhse go héagsamhail ag gabháilt tar bhrághaid, nach</span>
<lb n="2206"/><span>n-airighmíd ceol agus gearán na sluaighte, óg agus aosta, <ag> caitheamh</span>
<lb n="2207"/><span>aimsire le chéile go díomhaoin ar bhruach an pheacaidh?  Is fíor créad</span>
<lb n="2208"/><span>adubhairt Criosostom i n-a laethibh, gur ab mó d'earráid agus d'olc</span>
<lb n="2209"/><span>déantar ar an lá naomhtha so ná an chuid eile den tseachtmhain go léir.</span>
<lb n="2210"/><span>Óir do-chímíd, fóiríor! go ndéantar ionad</span></p>
</div>
<pb n="88"/>
<div><lb n="2211"/><p><span>coinne leis chum gach droich-bheart do chur i ngníomh.</span></p>
<lb n="2212"/>
<lb n="2213"/><p><span>Nach minic an ceárdaidhe nó an sglábhaidhe <ag feitheamh> leis an</span>
<lb n="2214"/><span>nDomhnach chum Dia d'onórughadh le n-a meisge, chum é ghuidhe le n-a</span>
<lb n="2215"/><span>n-easgaine, chum é bhuidheachasughadh le deasgadh dícheille!</span>
<lb n="2216"/><span>Is baoghalach go ndeachaidh an sgríbhneoir amudha annseo.</span>
<lb n="2217"/><span>Seo iad na focal do sgríobh sé: "Óir do-chímíd fóríor go ndéantar,</span>
<lb n="2218"/><span>an ceárduíghe no an sglábhuíghe, ionad cuinne leis chum gach droichbheart</span>
<lb n="2219"/><span>do chur a ngníomh nách minic an ceárduíghe nó an sglábhuighe ris an</span>
<lb n="2220"/><span>ndomhnach srl."</span>
<lb n="2221"/><span>Ó! ní hiongnadh mío-rath do bheith ar an seachtmain i n-a chionn,</span>
<lb n="2222"/><span>agus luach a sláinte agus cothughadh a muinntire do sgaipeadh le diablacht an</span>
<lb n="2223"/><span>Domhnaigh ag tabhairt sgannail dá gcomharsain agus aithise do Dhia,</span>
<lb n="2224"/><span>bochtaineachta dá muinntir, agus ifrinn na ndeamhan dóibh féin.</span>
<lb n="2225"/><span>Seo mar atá san láimhsgríbhinn: "ag tabhairt do Dhia sganuill agus</span>
<lb n="2226"/><span>aithisi agus dá ccómarsuin .i. aithis do Dhia agus sganuill na ccómharsuin,</span>
<lb n="2227"/><span>boichtineacht dá muínntear agus ithfrionn na ndeamhain dóibh féin.</span>
<lb n="2228"/><span>Do b'fhéidir an nidh do rádh le peacuigh áirighthe le neart Aug. go mo lu</span>
<lb n="2229"/><span>dhibháil dóibh fuail agus faithin ná damhas agus rinnce".</span>
<lb n="2230"/><span>Ní beag a ndubharthas, a chríostaidhthe mo chroidhe, chum sibh go</span>
<lb n="2231"/><span>ghluaiseacht chum obair <cráibhtheach> gach lá agus go speisialta ar an</span>
<lb n="2232"/><span>saoire.  Ná déanaidh aon rud bun-ós-cionn ins an tsaoire, obair an chuirp</span>
<lb n="2233"/><span>ná obair an pheacaidh.  Ná bídhidh díomhaoin suarach.  Ná bídhidh ag</span>
<lb n="2234"/><span>guidhe go faillightheach ins an aifreann, ná nuair as am bhur muinntire do</span>
<lb n="2235"/><span>chruinniughadh chum urnaighthe an Phaidrín Pháirtigh, nó a mhalairt.</span>
<lb n="2236"/><span>Ná faghthar sibh i dtigh bhur gcomharsan ag cainnt go díomhaoin, agus do b'</span>
<lb n="2237"/><span>fhéidir go neimh-cheart; ná ar an sráid <ag> fonómhaid sgige; ná ar</span>
<lb n="2238"/><span>bhóthar ná cheithre rian <ag> lorg sgéalta nua; ná</span></p>
</div>
<pb n="89"/>
<div><lb n="2239"/><p><span>ar chnocán an tsúgraidh <ag> spaisteoireacht agus <ag> caitheamh aimsire go</span>
<lb n="2240"/><span>peacamhail.</span></p>
<lb n="2241"/>
<lb n="2242"/><p><span>Acht ag cuimhneamh ar bhur ngaol le Dia, ar luach bhur n-anma, ar nimh an</span>
<lb n="2243"/><span>pheacaidh, onóruighidh lá an Tighearna mar as cóir, an óige ag imtheacht</span>
<lb n="2244"/><span>leis an aois i ndisgréid, deagh-shompla, agus beannuightheacht; agus ar ball</span>
<lb n="2245"/><span>nuair dheighilfidh an bás sinn ó earráid agus ó dhíomhaoineas an</span>
<lb n="2246"/><span>tsaoghail mheabhlaigh seo, béimíd i gcompórd agus i suaimhneas na saoire</span>
<lb n="2247"/><span>síorraidhe, i seilbh Dé san nglóire.  Bíodh mar sin.</span>
<lb n="2248"/>
<pb n="90"/></p>
<lb n="2249"/>
<lb n="2250"/><p><span>Seanmóir a Sé.</span>
<lb n="2251"/><span>Ar Phurgadóir.</span></p>
<lb n="2252"/>
<lb n="2253"/><p><span>Don aonmhadh Domhnach fichead tar éis na Cingcíse.</span></p>
<lb n="2254"/>
<lb n="2255"/><p><span>An tan do ghlac an Tighearna fearg do thoirbhir sé é do lucht a phianta</span>
<lb n="2256"/><span>nó go ndíolfadh sé a fhiacha go hiomshlán. - Matha xviii.34</span></p>
<lb n="2257"/>
<lb n="2258"/><p><span>Ní gan adhbhar ró-cheart, a chompánaigh, le honóir Dé agus a thighe</span>
<lb n="2259"/><span>do chosain, do rinne Mac Dé sgiúirsí géara cruaidhe de chórdaíbh</span>
<lb n="2260"/><span>caola cnáibe ler dhíbir sé amach as tigh Dé lucht na saoghaltachta, an</span>
<lb n="2261"/><span>díl, agus na ceannuightheachta.  "Do chuir sé," adeir Naomh Eoin, "amach</span>
<lb n="2262"/><span>iad uile as an dteampall"(Eoin ii.2).  Má's uathbhásach an nídh é tuitim i</span>
<lb n="2263"/><span>lámhaibh Dé Uile-chomhachtaigh i n-ár mbeatha ar an saoghal so, mar adeir</span>
<lb n="2264"/><span>Naomh Pól linn (Eabh. x.31), is uathbhásaighe ná sin go mor tuitim i n-a</span>
<lb n="2265"/><span>lámhaibh san tsaoghal atá rómhainn, an áit a nglacfaidh sé airm agus éadaighe</span>
<lb n="2266"/><span>feirge, díbhfeirge, agus díoghaltais Dé air, an áit a dtarraing<fidh> sé amach a</span>
<lb n="2267"/><span>chlaidheamh faobhrach líomhtha géar de dhá fhaobhar a cheart, agus a</span>
<lb n="2268"/><span>dtógfaidh sé suas a lámh chomhachtach le sgiúirsíbh tinntidhe</span>
<lb n="2269"/><span>uathbhásacha, déanta fighte, ní de rópaíbh feasta, ní de chórdaíbh</span>
<lb n="2270"/><span>ná de shlataibh, acht le lasrachaibh faobhracha</span></p>
</div>
<pb n="91"/>
<div><lb n="2271"/><p><span>craos-mhóra, chum lucht na ndubháilce do phianadh ar an uile thaobh go</span>
<lb n="2272"/><span>ró-dhian, gan truaigh taise ná trócaire.</span></p>
<lb n="2273"/>
<lb n="2274"/><p><span>Atá fios na fírinne seo go maith ag na hanmannaibh cráidhte úd atá</span>
<lb n="2275"/><span>indiu, do réir órdughadh Dé uile-chomhachtaigh, dá sgiúrfadh, dá</span>
<lb n="2276"/><span>bpianadh, dá gciorrbhadh, dá gcartadh, dá gcarnadh i n-uamhaibh dorcha</span>
<lb n="2277"/><span>bréana salacha phurgadóra, chum sásaimh do thabhairt do cheart Dé ar</span>
<lb n="2278"/><span>son ach fuigheall peacaidh dá ndearnaidh siad riamh i n-a mbeathaidh agus</span>
<lb n="2279"/><span>do maitheadh go trócaireach dóibh (ag labhairt ar an gcoirtheoir) le</span>
<lb n="2280"/><span>brígh na haithrighe agus na faoisdine do rinne siad - sul fá bhfeicfidh</span>
<lb n="2281"/><span>siad gnúis Dé i ríoghacht na cathrach neamhdha le haoibhneas glórmhar</span>
<lb n="2282"/><span>síorraidhe i gcuideachta na n-aingeal, agus na naomh.  "Ní rachaidh," mar</span>
<lb n="2283"/><span>adeir an t-Abstal, "nídh ar bith salach innte isteach"(Taisb.xxi.27), agus</span>
<lb n="2284"/><span>ins an am a bhídh na hanmnacha bochta beannuighthe so dá sgiúrsadh, dá losgadh,</span>
<lb n="2285"/><span>dá róstadh, dá ndóigheadh go nuige an smior agus smaois a mbeatha, dá</span>
<lb n="2286"/><span>dtiompughadh ag lucht a bpianta le fíoch, fuath, agus námhdachas ar</span>
<lb n="2287"/><span>ghreidealachaibh earga tinntidhe na teine craosaighe le gabhlaibh</span>
<lb n="2288"/><span>ró-nimheamhla rinn-gheára na bpianta móra troma searbh úd, ní fhuil</span>
<lb n="2289"/><span>árthach do dhíon, do sgéith chonganta ná comhraighe aca, ach bheith ag</span>
<lb n="2290"/><span>gárthaigh gan stad gan sgíth, ag sgreadaigh, ag gol agus ag géar-chaoineadh</span>
<lb n="2291"/><span>de ló agus d'oidhche as</span></p>
</div>
<pb n="92"/>
<div><lb n="2292"/><p><span>na huamhaibh bréana dorcha doimhne úd phurgadóra</span>
<lb n="2293"/><span>chum a ndaoine muinnteardha, a gcarad, agus a lucht gaoil fola agus feola,</span>
<lb n="2294"/><span>a lucht aithne agus eolais d'fhág siad i n-a ndiaidh ar an saoghal so, ag</span>
<lb n="2295"/><span>iarraidh trócaire do dhéanamh ortha i lár aibhéise na bpian mór searbh</span>
<lb n="2296"/><span>úd, agus so le n-a nguidhe, le n-a dtrosgadh, le n-a n-urnaighthibh chum Dé</span>
<lb n="2297"/><span>ar a son.</span></p>
<lb n="2298"/>
<lb n="2299"/><p><span>"Bíodh truagh agaibh dom," adeir Iób Naomhtha, "bíodh truagh</span>
<lb n="2300"/><span>agaibh dam, go háirithe sibhse,  a cháirde, mar do bhain lámh an Tighearna</span>
<lb n="2301"/><span>liom"(Iób xix.21).  "Ó! créad é mar chomhartha geana agus grádha nár</span>
<lb n="2302"/><span>thaisbeáin sibh dam," adeir anam bocht i bpurgadóir, "in mo bheatha ar an</span>
<lb n="2303"/><span>saoghal so? Ó! is anois an t-am agaibh le ró-mhéid bhur ngeana agus bhur</span>
<lb n="2304"/><span>ngrádha do thaisbeáin dam; go háirithe, bíodh truagh agaibh dom, óir atá mé</span>
<lb n="2305"/><span>ar mo uile thaobh dom losgadh i lár na lasrach móire seo, chum sásaimh do</span>
<lb n="2306"/><span>thabhairt do cheart Dé ar son fuigheall mo pheacaidhe.  So an t-am agaibh</span>
<lb n="2307"/><span>sibh féin do thaisbeáin mar cháirdibh agus mar dhaoinibh muinnteardha go</span>
<lb n="2308"/><span>fírinneach.  So aimsir na cruadhála, seo aimsir an riachtanais."</span>
<lb n="2309"/><span>Ionnus go maothóchaidh do chroidhe, a chompánaigh, chum truaighe do</span>
<lb n="2310"/><span>dhéanamh do na príosúnachaibh naomhtha so, tráchtfaidh mé leat ins an</span>
<lb n="2311"/><span>ghearr-chomhrádh so ar dtúis ar shearbhas na bpian mór so atá ar na</span>
<lb n="2312"/><span>créatúiríbh beannuighthe seo ins an áit tinntidhe dhorcha so agus atá</span>
<lb n="2313"/><span>go doimhin do-fhuiling; i n-a dhiaidh sin, ar an éagcaoineadh do-ghníd</span>
<lb n="2314"/><span>siad ar a ndaoinibh muinnteardha nach nguidheann Dia ar a son; agus faoi</span>
<lb n="2315"/><span>dheireadh, do-bhéarfaidh mé fios duit créad mar as féidir leat</span></p>
</div>
<pb n="93"/>
<div><lb n="2316"/><p><span>furtacht do thabhairt dóibh.</span></p>
<lb n="2317"/>
<lb n="2318"/><p><span>Tabhair, a charaid, fá deara go grinn mo bhriathra ar an gcuspóir</span>
<lb n="2319"/><span>ró-thruaighmhéileach so, agus bíodh cuimhne i gcomhnaidhe agat ortha.</span>
<lb n="2320"/><span>Tuig, a chompánaigh, go bhfuilid trí sóirt sgiúrsa ann le n-a</span>
<lb n="2321"/><span>sgiúrsann Dia Uile-chomhachtach na peacthaigh.  Atá mórán sgiúirsí,</span>
<lb n="2322"/><span>adeir Dáibhíd, ag Dia le haghaidh na bpeacthach; acht is féidir a</span>
<lb n="2323"/><span>dtabhairt go huimhir a trí.  An chéad sgiúirse, atá sé síorraidhe;</span>
<lb n="2324"/><span>an dara sgiúirse atá sé aimseardha; agus atá an treas sgiúirse</span>
<lb n="2325"/><span>marbhthach.  Leis an gcéad sgiúirse sgiúraidh Dia i n-ifreann na bpian an</span>
<lb n="2326"/><span>uile duine do-gheibh bás i n-a pheacaidhibh marbhthacha gan aithrighe gan</span>
<lb n="2327"/><span>faoisidin do dhéanamh ionnta, an áit a n-iompuighthear na créatúirí</span>
<lb n="2328"/><span>damanta ar rothaibh nimhe na síorraidheachta, chomh fada is do bhéas Dia</span>
<lb n="2329"/><span>i n-a Dia, gan chríoch gan laghdughadh go bráth.  Is sgiúirse é seo do</span>
<lb n="2330"/><span>líonas, mar adeir an fáidh linn, - mar nach stadann go bráth, - díle</span>
<lb n="2331"/><span>ró-dhian na bpianta troma searbha síorraidhe úd, do bheith ag líonadh ortha</span>
<lb n="2332"/><span>le fuarlaigh, le tonna craosacha dearga den uile shórt boichteacht agus</span>
<lb n="2333"/><span>cráidhteacht ar ar féidir le tuigsint na ndaoine nó na n-aingeal</span>
<lb n="2334"/><span>smuaineamh.  Leis an ara sgiúirse tuigthear annso ach buaidhreadh, gach</span>
<lb n="2335"/><span>trioblóid, gach teinneas, boichteacht, nó cráidhtecht d'fhuilingeann Dia</span>
<lb n="2336"/><span>do theacht orainn i n-ar mbeatha ar an saoghal so; "agus má ghlacann na daoine</span>
<lb n="2337"/><span>go foighdeach iad, agus go gcuirfid a dtoil le toil Dé, ní sgiúirsí iad,"</span>
<lb n="2338"/><span>adeir Naomh Aibhistín linn, "acht maith mhór agus grása."  Leis an treas</span>
<lb n="2339"/><span>sgiúirse, dá ngoirthear sgiúirse mharbhthach, tuigthear gach pian agus</span>
<lb n="2340"/><span>pionós do-mhínighthe</span></p>
</div>
<pb n="94"/>
<div><lb n="2341"/><p><span>do chuireas Dia ar anmnaibh naomhtha phurgadóra, an áit a</span>
<lb n="2342"/><span>gcongbhann sé iad ar feadh aimsire i bpríosún na teine tinntidhe úd atá</span>
<lb n="2343"/><span>ann, dá sgiúradh, dá nighe, agus dá nglanadh ó ach sal, smál, agus</span>
<lb n="2344"/><span>salchar peacaidh dá ndearnaidh siad riamh i n-a mbeatha, nó go dtreoruighidh</span>
<lb n="2345"/><span>sé leis iad, faoi dheireadh, glan soillseach suas ar sleamhnán trí</span>
<lb n="2346"/><span>shráideannaibh na cathrach neamhdha isteach go sgathán na Tríonóide.</span>
<lb n="2347"/><span>Is ionann an teine le n-a loisgthear an duine damanta agus le n-a</span>
<lb n="2348"/><span>nglantar; as sin is ionann neart agus brígh don dá theine seo.  Ní fhuil</span>
<lb n="2349"/><span>de eidir-dhealbhadh eatorra acht go bhfuil sí síorraidhe i n-ifreann, ag</span>
<lb n="2350"/><span>losgadh na n-anam ndamanta, agus aimseardha   .i. ar feadh aimsire áirithe</span>
<lb n="2351"/><span>ag glanadh na n-anmann mbeannuighthe i bpurgadóir.  Agus ar son go</span>
<lb n="2352"/><span>n-iompuigheann an teine shaoghalta so atá againn i n-ár dtighthibh, leis an</span>
<lb n="2353"/><span>neart nádúrtha do thug Dia dhi, an uile nídh do loisgthear léi i n-a</span>
<lb n="2354"/><span>luaith agus i n-a luaithreán; go n-itheann sí, go gcaitheann sí le n-a</span>
<lb n="2355"/><span>géire na cnuic, na carraigeacha agus na sléibhte, na coillte foltacha dorcha</span>
<lb n="2356"/><span>agus na clocha cruaidhe; go leigheann sí an uile shórt miotail leis an</span>
<lb n="2357"/><span>mbrígh nádúrtha do thug Dia dhi; ní fhuil acht sgáile teine innte seoch</span>
<lb n="2358"/><span>an teine úd atá indiu ag róstadh agus ag dóigheadh na n-anam naomhta i</span>
<lb n="2359"/><span>bpurgadóir.  Atá an phian so na teine tinntidhe úd, i n-éinfheacht le gach</span>
<lb n="2360"/><span>péin mhóir dhoimhin eile atá ortha, dá gcrádh chomh mór sin gur truime</span>
<lb n="2361"/><span>innte féin í, agus go bhfeicfear dóibh sin í do bheith mar sin, ná pianta</span>
<lb n="2362"/><span>uile an tsaoghail mhóir seo go hiomshlán; agus dá gcuirfidhe fós an méid</span>
<lb n="2363"/><span>pianta do bhí riamh ann, ó thúis an tsaoghail in gach aois de, i</span>
<lb n="2364"/><span>n-éinfheacht le méid atá anois ann agus</span></p>
</div>
<pb n="95"/>
<div><lb n="2365"/><p><span>do bhéas go deireadh an domhain, i n-aon phéin amháin, is mó an phian so na</span>
<lb n="2366"/><span>teine as lugha atá ar an anam mbocht i bpurgadóir ná iad uile.</span></p>
<lb n="2367"/>
<lb n="2368"/><p><span>"Níor smuaineadh," adeir Naomh Aibhistín, "i gcolainn daonna ar a leithéid</span>
<lb n="2369"/><span>de phéin riamh."</span></p>
<lb n="2370"/>
<lb n="2371"/><p><span>Cuirim an cás, a chompánaigh, go bhfeanfaidhe beo thú le sgeanaibh</span>
<lb n="2372"/><span>géar-fhaobhracha, mar do rinneadh le Naomh Partolán; nó go ndéanfaidhe</span>
<lb n="2373"/><span>criathar poll ded chorp le gathanna géara, mar do rinneadh le Naomh</span>
<lb n="2374"/><span>Sabástan; nó go róstfaidhe tú ar ghreidil dheirg thinntidhe, mar do rinneadh</span>
<lb n="2375"/><span>le Naomh Labhrás; nó go dtairngeochthaoi do bhaill i n-a</span>
<lb n="2376"/><span>bpíosaíbh beaga as a chéile le teanchairí cruaidhe, mar do chuireadar na</span>
<lb n="2377"/><span>págánaigh rómpa a dhéanamh le Molaise Naomhtha; nó go n-iompóchthaoi</span>
<lb n="2378"/><span>thú ar rothaibh móra de bhéadh lán ar an uile thaobh de sgeanaibh</span>
<lb n="2379"/><span>faobhracha, mar do chuireadar náimhde an chreidimh rómpa a dhéanamh le</span>
<lb n="2380"/><span>Naomh Caitríona, agus go bhfuilingeochthá an méid pianta eile le n-a</span>
<lb n="2381"/><span>dtiocfadh leis an dtuigse dhaonna as líomhtha géire dá dtáinig riamh</span>
<lb n="2382"/><span>smuaineadh orra; ní fhuil ionnta uile acht sgáile pian seoch na pianta</span>
<lb n="2383"/><span>móra atá ar an anam bocht i bpurgadóir.  "Do sháruigh sí an uile phian,"</span>
<lb n="2384"/><span>adeir Naomh Aibhistín, ag labhairt ar theine an tighe seo na bpian,</span>
<lb n="2385"/><span>"d'fhuiling duine ar bith san tsaoghal so." Ó! cad é uathbhásaighe na</span>
<lb n="2386"/><span>háite úd?  So áit tinntidhe Bhaibilón, níos uathbhásaighe go mór ar</span>
<lb n="2387"/><span>bhárr lasrach le caorthaibh tinntidhe ná fúirnéis an fháidh Domhnall,</span>
<lb n="2388"/><span>i n-a bhfuilid na hanmnacha naomhtha dá losgadh gan foras do réir órduighthe</span>
<lb n="2389"/><span>an Aird-ríogh.  So an áit purgadóra, adeirim, dá ngoirthear</span></p>
</div>
<pb n="96"/>
<div><lb n="2390"/><p><span>an soitheach rúindiamhartha, i n-a bhfuil Dia ag glanadh na n-anmann</span>
<lb n="2391"/><span>mbeannuighthe mar ór san teine, le n-a ndéanamh cumhra glan soillseach faoi</span>
<lb n="2392"/><span>dheireadh i n-a láthair féin.</span></p>
<lb n="2393"/>
<lb n="2394"/><p><span>So áit na bpianta móra troma searbha, an príosún dorcha bréan i n-a</span>
<lb n="2395"/><span>bhfuilid na hanamnacha beannuighthe i ngéibheann, dá sgiúradh go dian gan</span>
<lb n="2396"/><span>truagh ag lucht a bpianta ar feadh aimsire, mar d'órduigh Dia é.  Faoi</span>
<lb n="2397"/><span>dheireadh, ní fhuil acht ifreann aimseardha ins an áit dá ngoireann ár</span>
<lb n="2398"/><span>Naomh-Eaglais purgadóir, i n-a bhfuil an teine fhaobhrach fhíochmhar</span>
<lb n="2399"/><span>ghéar chraosach ag losgadh, ag róstadh agus ag dóigheadh na n-anam mbocht,</span>
<lb n="2400"/><span>ag dul fútha, tríotha, agus társa le bárr péine agus doilgheasa.  Ó!</span>
<lb n="2401"/><span>a charaid, créad é uathbhásaighe na háite úd?</span>
<lb n="2402"/><span>Agus créad a thruime 'chomhachtaighe na lámha atá ag Dia d'fhaduigheas</span>
<lb n="2403"/><span>agus ghníos teine phurgadóra timcheall na n-anam mbocht! Ó! atá mé</span>
<lb n="2404"/><span>go cruaidh, gan truagh gan suim ionnam," adeir anam an athar nó na máthar</span>
<lb n="2405"/><span>do chuaidh rómhat, "am phianadh, am chrádh, agus am losgadh ar an uile</span>
<lb n="2406"/><span>thaobh díom 'mar do bhain lámh an Tighearna liom'," adeir Iób Naomhtha</span>
<lb n="2407"/><span>linn (C.xix.21).  Is ró-iomadamhail mór uathbhásach na pianta troma searbha</span>
<lb n="2408"/><span>ler sgiúir Dia clann na droch-chomhairle, líne ar líne anuas ó chruthughadh</span>
<lb n="2409"/><span>an tsaoghail in gach aois de go nuige an aois seo i n-a bhfuilmíd.  Ní</span>
<lb n="2410"/><span>luaithe do pheacuigh Ádhamh, ár sinnsear, ná do dhíbir Dia é amach as</span>
<lb n="2411"/><span>Parrthas an aoibhneasa ins an ngleann so na ndeor (Gen.iii.23).</span>
<lb n="2412"/><span>Nuair do bhrosluigh síol Ébha agus Ádhaimh Dia chum feirge i n-a</span>
<lb n="2413"/><span>n-aghaidh le n-a ndroch-ghníomhartha, do</span></p>
</div>
<pb n="97"/>
<div><lb n="2414"/><p><span>bháthuigh sé iad le díle na bhflaitheas, leath</span>
<lb n="2415"/><span>amuigh de bheagán do sábháladh le Noe Naomhtha ins an áirc (Gen.</span>
<lb n="2416"/><span>xix.24).</span></p>
<lb n="2417"/>
<lb n="2418"/><p><span>Do loisg sé cathair na Sodoma agus na Gomorra le ceathannaibh teine as na</span>
<lb n="2419"/><span>flaithis.  Do chuir sé sluagh d'athrachaibh nimhe beo teine i measg an</span>
<lb n="2420"/><span>phobail Eabhra nuair do pheacuigheadar i n-a aghaidh ins an bhfásach, ar</span>
<lb n="2421"/><span>a n-imirce ón Éigipt chum talaimh na geallamhna (Uimh.xxi.6-9).  Ó! cad é</span>
<lb n="2422"/><span>an bhroid bhocht chráidhte i n-a raibh an pobal an uair seo dá bpolladh, dá</span>
<lb n="2423"/><span>losgadh, dá marbhughadh, agus dá milleadh ag na hathrachaibh nimhe seo?</span>
<lb n="2424"/><span>Nuair do luighidís i n-a leapthachaibh, do thuiteadh cioth díobh i n-a measg.</span>
<lb n="2425"/><span>An tan do théididís chum bídh d'iompuigheadh a gcuid bídh i n-athrachaibh</span>
<lb n="2426"/><span>nimhe ós comhair a súl.  Do-chídís beo ar bhárr lasrach ag iomlait i n-a</span>
<lb n="2427"/><span>gcuid dighe iad, ag léimnigh ortha, dá gcasadh féin i n-a dtimcheall agus</span>
<lb n="2428"/><span>dá bhfásgadh chum báis.  Do thug sé ar an dtalamh sgoltadh agus Dátan</span>
<lb n="2429"/><span>agus Aibíron do shlogadh i n-a chraos dorcha doimhin (Uimh.xvi.31), agus</span>
<lb n="2430"/><span>do sgiúir sé go minic na droch-dhaoine, in ach aois den tsaoghal do tháinig</span>
<lb n="2431"/><span>fós, mar gheall ar a ndroch-ghníomharthaibh, agus so le gaoith a anála amháin,</span>
<lb n="2432"/><span>mar adeir Iób linn (iv.9).</span></p>
<lb n="2433"/>
<lb n="2434"/><p><span>Má bhíodar, mar sin, ná sgiúirsí seo chomh trom-dhíoghbhálach,</span>
<lb n="2435"/><span>chomh tinntidhe agus do bhí siad, mar do-bheirthear síos dúinn, agus nach</span>
<lb n="2436"/><span>cuirthear le prionnsa na foighde, Iób, iad acht i gcosamhlacht le gaoith</span>
<lb n="2437"/><span>bhig éadtruim anála Dé, Ó!  goidé truime, díoghbháil tinntidhe,</span>
<lb n="2438"/><span>uathbhásaighe na bpianta móra úd do thig ó láimh thruim chomhachtaigh</span>
<lb n="2439"/><span>Dé uile-chomhachtaigh, mar atá, pianta searbha purgadóra?  "Do bhain</span>
<lb n="2440"/><span>lámh an Tighearna liom,"</span></p>
</div>
<pb n="98"/>
<div><lb n="2441"/><p><span>adeir go truaghánta an t-anam bocht ann.</span></p>
<lb n="2442"/>
<lb n="2443"/><p><span>Ó! ní féidir le tuigse na ndaoine uile a míniughadh.  Ar an ádhbhar so,</span>
<lb n="2444"/><span>do ghuidh Iób an Tighearna go dúthrachtach a lámh do chongbháil uaidh ins</span>
<lb n="2445"/><span>an tsaoghal do bhí le teacht, agus a tromughadh air ins an tsaoghal so i</span>
<lb n="2446"/><span>n-a raibh sé: "congaibh do lámh," adeir sé," i bhfad uaim" (Iób</span>
<lb n="2447"/><span>xiii.21).  Ní headh amháin go bhfuilid pianta móra i n-a</span>
<lb n="2448"/><span>gcéadfadh ag crádh na n-anam naomhtha i bpurgadóir, acht fós, an phian easbadhach, is é sin, gan</span>
<lb n="2449"/><span>gnúis Dé d'fheicsin ar feadh aimsire.  Is mó go mór leo í so ná a</span>
<lb n="2450"/><span>bpianta uile.  Atá fhios aca go bhfuil gean ag Dia ortha, agus do-gheibh siad</span>
<lb n="2451"/><span>ins an am gcéadna iad féin dá bpianadh aige.  Atá a gcroidhtheacha dá</span>
<lb n="2452"/><span>gcrádh le hainmhian chum gnúise Dé d'fheicsin, agus do-chíd siad go</span>
<lb n="2453"/><span>dtugann sé cúl ar feadh aimsire leo.  "Goidé an fáth," adeir an t-anam</span>
<lb n="2454"/><span>bocht go deoranta le Dia - "créad fá bhfoluigheann tú d'aghaidh orm agus</span>
<lb n="2455"/><span>a saoileann tú gur námhaid duit mé" (Iób xii.24).  "Ó! a chompánaigh d'fhág</span>
<lb n="2456"/><span>mé im dhiaidh ar an saoghal," adeir fós anam naomhtha i bpurgadóir, "guidh an</span>
<lb n="2457"/><span>t-Ard-rí chum trócaire do dhéanamh orm, agus a ghnúis ghlórmhar do</span>
<lb n="2458"/><span>thabhairt le n-a feicsin dom i gcúirt na n-aingeal agus na naomh."</span></p>
<lb n="2459"/>
<lb n="2460"/><p><span>Ní fhuil 'árthach do dhíon ná do chomairce ag na hanmannaibh bochta</span>
<lb n="2461"/><span>úd purgadóra i lár aibhéise na bpianta móra atá ortha sa phríosún</span>
<lb n="2462"/><span>dorcha ró-dhoimhin úd, acht bheith ag gárthaigh gan stad anois ó</span>
<lb n="2463"/><span>fhréamhachaibh a gcroidhtheacha chum a ndaoine muinnteardha, a gcáirde, a</span>
<lb n="2464"/><span>n-aithreacha, a máithreacha, a ndeirbhshéaracha, chum <a> lucht gaoil fola</span>
<lb n="2465"/><span>agus feola, a gcompánacha, a lucht</span></p>
</div>
<pb n="99"/>
<div><lb n="2466"/><p><span>aithne agus eolais, ag iarraidh congnaimh, cabhartha, agus furtachta ortha.</span></p>
<lb n="2467"/>
<lb n="2468"/><p><span>"Bíodh truagh agat dom," adeir Iób, "go háirithe sibhse, a cháirde,</span>
<lb n="2469"/><span>mar do bhain lámh an Tighearna liom."  "Ó!  a mhic," adeir an t-athair</span>
<lb n="2470"/><span>cráidhte ins an áit seo an bpian, "cá bhfuil gach geallamhaint mhaith do </span>
<lb n="2471"/><span>thugais dam go milis-bhriathrach riamh in mo bheathaidh go mbéadh cuimhne</span>
<lb n="2472"/><span>agat orm tar éis bháis?  Ó! cad é an saothar nár ghlac mé, cad é</span>
<lb n="2473"/><span>an t-allus nár chuir mé, goidé an buaidhreadh nach ndeachaidh mé tríd</span>
<lb n="2474"/><span>chum d'fhágbháil saidhbhir im dhiaidh ar an saoghal?  Agus anois atáim</span>
<lb n="2475"/><span>am phianadh i lár na lasracha móra so, mar do thug mé mío-shásamh mór</span>
<lb n="2476"/><span>do Dia, agus mar do chuir mé leathtrom fós ar mo chomharsain mar gheall ar</span>
<lb n="2477"/><span>thusa d'fhágbháil sásta saidhbhir im dhiaidh.  Cá bhfuil an gean agus</span>
<lb n="2478"/><span>an grádh badh chóis duit ó cheart do bheith agat orm?</span>
<lb n="2479"/><span>Féach anois ar d'athair bocht cráidhte dá losgadh, dá róstadh, agus dá</span>
<lb n="2480"/><span>dhóigheadh mar gheall ortsa, agus ní bhéarfad air braon d'uisge na hurnaighe,</span>
<lb n="2481"/><span>na déirce, an trosgaidh, ná na carthannachta do shíneadh chugam chum</span>
<lb n="2482"/><span>fuaruighthe nó fuasgladh d'fhaghbháil ó na piantaibh móra so."</span>
<lb n="2483"/><span>Ar an modh gcéadna bhíd na máithreacha bochta i bpurgadóir ag</span>
<lb n="2484"/><span>gearán ar a gcloinn mhac agus inghean.  "Ó! créad a liacht crádh," adeir</span>
<lb n="2485"/><span>an mháthair chráidhte, "bochtaineacht agus saothar, teinneas agus leathtrom</span>
<lb n="2486"/><span>do fuair mé riamh do bhur n-iomchar ar feadh naoi míosa in mo bhroinn, bhur</span>
<lb n="2487"/><span>mbreith don tsaoghal, bhur n-oileamhain, bhur leasughadh, agus bhur</span>
<lb n="2488"/><span>lánmhúineadh?  Agus anois ó d'fhág mé bhur radharc ní fhuil cuimhne agaibh</span>
<lb n="2489"/><span>ar nídh ar</span></p>
</div>
<pb n="100"/>
<div><lb n="2490"/><p><span>bith dá ndearnaidh mé, dá ndubhairt mé, nó dár fhuiling</span>
<lb n="2491"/><span>mé riamh ar bhur son, ná beann agaibh ar furthacht ar bith do thabhairt dam</span>
<lb n="2492"/><span>le n-a bhfuighinn fuasgladh as aibhéis na bpianta móra troma searbha so."</span></p>
<lb n="2493"/>
<lb n="2494"/><p><span>"Cá bhfuil," adeir an bhean phósta leis an gcéile do bhí aice," an cúram</span>
<lb n="2495"/><span>mór do bhí agat im thimcheall?  Cá bhfuil an lasair ghráidh agus geana</span>
<lb n="2496"/><span>do bhí agat orm?  Cá ndeachaidh an doilgheas agus an dubrón nó an ghruaim</span>
<lb n="2497"/><span>do bhí ort an tan do bhí mé tinn nó faoi leathtrom?  Ó! do chuaidh mé</span>
<lb n="2498"/><span>as do chuimhne mar nach bhfeicfeá mé riamh.  Ní fhuil, a chompánaigh</span>
<lb n="2499"/><span>mhío-nádúrtha, áird agat ar mo fhuasgladh as an bpríosún dorcha doimhin</span>
<lb n="2500"/><span>seo, agus m'fhuasgladh ar do láimh dá gcuirfeá tú fein ar staid na ngrás</span>
<lb n="2501"/><span>agus Dia na trócaire do ghuidhe ar mo shon."</span></p>
<lb n="2502"/>
<lb n="2503"/><p><span>Mar seo bhíd ar an dtaobh eile na fir go deoranta ag gearán ar na</span>
<lb n="2504"/><span>mnáibh pósta, an chlann ar na haithreachaibh agus ar na máithreachaibh, ar</span>
<lb n="2505"/><span>na cáirdibh, ar na daoinibh muinnteardha, agus an uile dhuine ar a lucht</span>
<lb n="2506"/><span>gaoil agus ar a gcompánaibh, mar nach bhfaghann siad cabhair ar bith i dtigh</span>
<lb n="2507"/><span>na bpian uatha.  "Agus d'oil mé clann agus do thóg mé iad," adeir an fáidh</span>
<lb n="2508"/><span>Isaisa, "agus do thug siad dí-mheas orm" (Isaias i.2).</span></p>
<lb n="2509"/>
<lb n="2510"/><p><span>Is géar cruaidh an gearán so do-ghníd na haithreacha agus na máithreacha</span>
<lb n="2511"/><span>bochta do chuaidh rómhainn i mbealach an bháis, leis na briathraibh úd an</span>
<lb n="2512"/><span>fáidh le Dia, ar an gcloinn d'fhág siad 'n-a ndiaidh ar an saoghal, mar atáid</span>
<lb n="2513"/><span>siad bodhar <agus> nach áil leo a chloistint chum furtacht do thabhairt dóibh</span>
<lb n="2514"/><span>ins an áit tinntidhe úd i n-a bhfuilid siad gan sosadh dá bpianadh.</span>
<lb n="2515"/></p>
</div>
<pb n="101"/>
<div><lb n="2516"/><p><span>Ó! a chlann mhío-nádúrtha, créad an nídh do bhí d'easbaidh oraibh</span>
<lb n="2517"/><span>nach bhfuarabhar ó bhur n-aithreachaibh bochta i n-a mbeatha?</span>
<lb n="2518"/><span>Ó! créad an bealach nár thaisbeán siad a ngean agus a ngrádh go moch</span>
<lb n="2519"/><span>agus go mall daoibh?  Cad é an nídh nach ndearnaidh siad agus nár smuain</span>
<lb n="2520"/><span>siad ar a dhéanamh díbh?  Cad é an saothar nár ghlac siad nó an</span>
<lb n="2521"/><span>chontabhairt nach ndeachaidh siad tríthe le hallus a ngruadh agus a</span>
<lb n="2522"/><span>gcroicinn ar bhur son i n-a mbeatha?  I n-aimsir a mbáis, Ó créad iad</span>
<lb n="2523"/><span>na deora searbha guil agus na hosnaidhe troma ó chroidhe agus ó chliabh ler</span>
<lb n="2524"/><span>ghuidh siad sibh chum cuimhneamh ortha i ndiaidh a mbáis?  Agus cia agaibh</span>
<lb n="2525"/><span>do chuimhnigheas ar nídh ar bith dhíobh so?  Cia agaibh do-ghnídh</span>
<lb n="2526"/><span>dúthracht ar bith le n-a n-anam?  Och! mo thruagh cor na cloinne.  Créad</span>
<lb n="2527"/><span>a liacht mac agus inghean indiu ar feadh an tsaoghail nach gcuimhnigheann</span>
<lb n="2528"/><span>ar na haithreachaibh agus ar na máithreachaibh do bhí aca acht mar nach</span>
<lb n="2529"/><span>béarfaidhe riamh dóibh iad.  Fágbhaid ag clainn coimhthigh an saidhbhreas,</span>
<lb n="2530"/><span>do chruinnigh siad le saothar agus le hallus a gcnámh ar feadh a mbeatha,</span>
<lb n="2531"/><span>i n-a ndiaidh, mar adeir an fáidh Dáibhídh leo (Sailm.xlviii.11).  Nuair</span>
<lb n="2532"/><span>do-gheibhid na haithreacha bás, fágbhaid an saidhbhreas do chruinnigh siad ar</span>
<lb n="2533"/><span>feadh a mbeatha i n-a ndiaidh ag an gcloinn, do iomcharas iad féin ar mhodh</span>
<lb n="2534"/><span>chomh coimhtheach sin agus chomh mío-nádúrtha sin mar nach mbéidís i n-a</span>
<lb n="2535"/><span>gcloinn riamh aca, dá bhfágbháil dá losgadh agus dá bpianadh i dtig na</span>
<lb n="2536"/><span>bpian so, dar ab ainm purgadóir, gan áird ná beann do bheith ar chabhair</span>
<lb n="2537"/><span>ná ar chongnamh ar bith do thabhairt dóibh.</span>
<lb n="2538"/></p>
</div>
<pb n="102"/>
<div><lb n="2539"/><p><span>Ó! a chlann mhío-nádúrtha, atá na clocha i mballa do thighe, adeir</span>
<lb n="2540"/><span>an fáidh, ag gárthaigh agus dá radadh leat (Habac.ii.11).  Ó! a chréatúir</span>
<lb n="2541"/><span>mhío-nádúrtha, nach bhfeiceann tú gur ab é d'athair bocht, atá indiu dá</span>
<lb n="2542"/><span>losgadh i dteine phurgadóra, do sin an teach soin atá ós do chionn le</span>
<lb n="2543"/><span>saothar mór alluis chum a bheith i n'árus comhnuidhthe agatsa?  Agus ní</span>
<lb n="2544"/><span>háil leat braon beag d'uisge spioradálta na n-urnaighthe, na déirce, ná</span>
<lb n="2545"/><span>an trosgaidh do shíneadh chuige chum fuaruigheachta do thabhairt dó.  Is</span>
<lb n="2546"/><span>sásta suaimhneasach do cholann tú ins an leabaidh bhuig theith sin d'fhág</span>
<lb n="2547"/><span>d'athair agat, agus é féin indiu ag gol agus ag gárthaigh dá phianadh i</span>
<lb n="2548"/><span>lár na lasracha móra úd phurgadóra.  Is iomarcach mór-luaigh na héadaighe</span>
<lb n="2549"/><span>win le n-a bhfoluigheann tú anois do chorp, agus ní smuaineann tú créad</span>
<lb n="2550"/><span>mar atá d'athair cráidhte indiu dá dhian-losgadh i lár na lasracha</span>
<lb n="2551"/><span>tinntidhe úd.  Is breagh bláthmhar indiu do ghabháil, is cíortha deas an</span>
<lb n="2552"/><span>duine thú, is geal súgach do gháire, is lúthgháireach atá do chroidhe</span>
<lb n="2553"/><span>ag teacht chum an aifrinn nó chum an oireachtais duit, agus ní</span>
<lb n="2554"/><span>chuimhnigheann tú goidé mar atá d'athair cráidhte indiu faoi bhrón agus</span>
<lb n="2555"/><span>faoi mhór-dhoghrainn thruim thuirsigh, ag gol, ag sgreadaigh, agus ag caoi,</span>
<lb n="2556"/><span>dá sgiúirseadh go géar, gan truaigh, gan taise, gan trócaire, chum tú</span>
<lb n="2557"/><span>do chur san riocht soin i n-a bhfuil tú.  Do bhí an bochtán bocht</span>
<lb n="2558"/><span>mío-thrócaireach do bhochtaibh Dé i n-a bheatha; níor fhág sé cloch</span>
<lb n="2559"/><span>gan iompódh le thú d'fhágbháil mór-chomhachtach saidhbhir i n-a dhiaidh;</span>
<lb n="2560"/><span>agus mar nach ndearnaidh sé an aithrighe go leor, ná ar aon chor mar badh</span>
<lb n="2561"/><span>chóir, le</span></p>
</div>
<pb n="103"/>
<div><lb n="2562"/><p><span>leoir-ghníomhartha ins na peacaidhibh do rinne sé, féach air</span>
<lb n="2563"/><span>anois dá losgadh agus dá lán-dóghadh agus dá sgiúrsadh, agus ní</span>
<lb n="2564"/><span>truagh leat é.</span></p>
<lb n="2565"/>
<lb n="2566"/><p><span>"Mo náire sibh, a chlann dhíombuidheach mhío-nádúrtha," adeir Naomh</span>
<lb n="2567"/><span>Ambrós libh; "nach náireach an nídh é ag cloinn mhío-nádúrtha an</span>
<lb n="2568"/><span>tsaoghail seo go dtugann siad beatha agus riachtanas don mhart atá i mbó-thigh</span>
<lb n="2569"/><span>aca, don each ins an stábla, don mhaistín ar an slabhra, don choin</span>
<lb n="2570"/><span>ar an éill, don éan sa chliabhán; go gcuimhnighid siad ortha so uile;</span>
<lb n="2571"/><span>go dtugaid siad achmusán fós do na searbhfhóghantuidhthibh nach dtugann</span>
<lb n="2572"/><span>aire dhóibh; agus nach gcuimhnighid ar an athair do fuair iad, ná ar an</span>
<lb n="2573"/><span>máthair do rug iad; nach bhfuil truagh ná trócaire ar bith aca dhóibh,</span>
<lb n="2574"/><span>agus iad dá losgadh ins an bpríosún dorcha doimhin úd phurgadóra!"</span>
<lb n="2575"/><span>Ó!  a Dhia na trócaire, cia as a dtig tíorántacht agus danardhacht</span>
<lb n="2576"/><span>chomh mór so?  "Atá sé anois bréan; atá cheithre lá ó tiodhlacadh</span>
<lb n="2577"/><span>é" (Eoin xi.39). Ó! is luath do sin Marta a dearbhráthair do dhearmad</span>
<lb n="2578"/><span>.i. a dearbhráthair maith Lásarus, gidh gur mór an grádh do bhí aice air i n-a</span>
<lb n="2579"/><span>bheatha.  Is luath do chuaidh sé as a cuimhne tar éis a bháis.  Nach mar seo</span>
<lb n="2580"/><span>do-ghní an chlann dearmad de na haithreachaibh agus de na máithreachaibh;</span>
<lb n="2581"/><span>iad sin, mar an gcéadna, den chloinn do-gheibh bás rómpa; na dearbhráithreacha</span>
<lb n="2582"/><span>de na deirbhshiarachaibh agus iad sin de na dearbhráithreachaibh; na mná de</span>
<lb n="2583"/><span>na fearaibh agus na fearaibh de na mnáibh; na cáirde de na daoinibh</span>
<lb n="2584"/><span>muinnteardha; an lucht gaoil dá lucht gaoil; na compána de na compánaibh.</span>
<lb n="2585"/><span>Atáid siad bréan anois, ó do fuair siad bás ní fhuil cuimhne ortha.</span>
<lb n="2586"/><span>"Imthighidh," adeir an Fáidh, "a gcuimhne le torann an chluig"</span>
<lb n="2587"/><span>(Sailm.ix.7).  Ní luaithe do théid torann an chluig thart ná imthigheas na daoine</span>
<lb n="2588"/><span>do gheibh</span></p>
</div>
<pb n="104"/>
<div><lb n="2589"/><p><span>bás as cuimhne na ndaoine d'fhanas i n-a ndiaidh ar an saoghal so.</span></p>
<lb n="2590"/>
<lb n="2591"/><p><span>Ní fhuil de dhia beag anois ag na haithreachaibh agus ag na máithreachaibh</span>
<lb n="2592"/><span>i n-a mbeatha acht a gclann mhac agus inghean, mar as iad a ndeilbh féin</span>
<lb n="2593"/><span>iad.  Ní fhágbhann siad guais ná contabhairt gan dul tríthe chum a</span>
<lb n="2594"/><span>n-árduighthe i gcéim onóra agus saidhbhris.  Ní fhuil de dhia beag ag an</span>
<lb n="2595"/><span>bhfear mbocht úd ná ag a bhainchéile acht a gclann.  Ó! goidé an náire</span>
<lb n="2596"/><span>agus an t-uathbhás do bhéas ortha i dteine phurgadóra dá losgadh, nuair</span>
<lb n="2597"/><span>nach bhfeicfid siad cabhair ná congnamh ná furtacht ar bith dá fhagbháil</span>
<lb n="2598"/><span>uatha dóibh féin, agus do-chífid nach bhfuil aird na beann aca ortha?</span>
<lb n="2599"/><span>Ó! créad an gath nimhe do rachas tarsna tré n-a gcroidhe aca an tan</span>
<lb n="2600"/><span>do-chluinfear na briathra so an Fháidh leo: "Sciúrthar an uile dhuine,"</span>
<lb n="2601"/><span>adeir sé, "do adhras do na déithibh bréige, agus ar a raibh glóir</span>
<lb n="2602"/><span>dhíomhaoin i n-a ndealbhaibh féin (Sailm.xcvi.7).  "Cá bhfuil do chlann,"</span>
<lb n="2603"/><span>adéarfar leat, le bárr péine agus pionóis duit, nuair do bhéas tú dod</span>
<lb n="2604"/><span>sgiúrsadh i ndún na bpian so, "ag ar fhág tú do mhaoin agus do shaidhbhreas</span>
<lb n="2605"/><span>go hiomshlán? Cá bhfuil anois an ghuidhe badh chóir dóibh do dhéanamh ort?</span>
<lb n="2606"/><span>Cá bhfuil an déirc nó an trosgadh chum d'fhuasgladh as ár lámhaibh,"</span>
<lb n="2607"/><span>adéarfas lucht do phianta leat?  "Cá bhfuil d'fhear," adéarfar leis an mnaoi</span>
<lb n="2608"/><span>pósta? "Cá bhfuil do bhean," ar an taobh eile?  "Cá bhfuil do dhaoine</span>
<lb n="2609"/><span>muinnteardha? Féach, ní fhuil cuimhne ag duine ar bith ort."  Ó! a chompánaigh,</span>
<lb n="2610"/><span>béidh an díombuidheachas so ad losgadh agus ad chrádh go smior agus go</span>
<lb n="2611"/><span>smúsach do bheatha.</span></p>
<lb n="2612"/>
<lb n="2613"/><p><span>Nach mór an crádh croidhe don athair d'imthighidh le n-a</span></p>
</div>
<pb n="105"/>
<div><lb n="2614"/><p><span>loing trés an aibhéis chum níos mó de shaidhbhreas do chruinniughadh dá mhac,</span>
<lb n="2615"/><span>agus atá i ngéibhinn fá sglábhaidheacht go daor gan truaigh ag na Turcachaibh</span>
<lb n="2616"/><span>do ghaibh ar bealach é, nuair do chuimhneochaidh sé ar an saidhbhreas</span>
<lb n="2617"/><span>mór d'fhág sé i n-a dhiaidh ag a mhac san mbaile, agus do thuigfidh sé</span>
<lb n="2618"/><span>nach bhfuil beann aige ar chuid dá chuid féin do thabhairt le n-a fhuasgladh?</span></p>
<lb n="2619"/>
<lb n="2620"/><p><span>Ó! a chlann mhío-nádúrtha, nach gcluin sibh bhur n-aithreacha bochta i</span>
<lb n="2621"/><span>ngéibhinn fá sglábhaidheacht i dteine chraosaigh phurgadóra ag gearán</span>
<lb n="2622"/><span>oraibh le briathraibh truaghánta Iób Naomhtha: "Goidé an fáth 'n-a</span>
<lb n="2623"/><span>bhfuil sibh <ag> bhur ndíoghal féin orm mar Dhia, agus <ag> bhur líonadh</span>
<lb n="2624"/><span>agus <ag> bhur sásughadh féin le mo chuid feola" - quare persequimini me</span>
<lb n="2625"/><span>sicut Deus, et carnibus meis saturamini (Iób xix.22)?  "Nár leor dom,"</span>
<lb n="2626"/><span>adeir an t-athair leat, "mo bheith im phríosúnach ag Dia ins na</span>
<lb n="2627"/><span>móir-phiantaibh seo, a bheith im  aghaidh nó go gcuirfidh mé m'aimsir</span>
<lb n="2628"/><span>tharm, agus gan tusa, a mhic mhío-nádúrtha, do bheith im  aghaidh mar atá</span>
<lb n="2629"/><span>tú, nuair nach bhfuil beann agat ar m'fhuasgladh agus m'fhuasgladh ar do láimh,</span>
<lb n="2630"/><span>dá dtiubhrthá beagán den tsaidhbhreas d'fhág mé agat le m'anam?</span>
<lb n="2631"/><span>Badh chóir duit a thuigsin, a mhic, gur ab é mo chuid feola agus allus mo</span>
<lb n="2632"/><span>chnámh gach nídh, atá tú d'ithe agus d'ól, le n-a bhfuil tú ad bheathughadh</span>
<lb n="2633"/><span>agus ad chothughadh féin." Ó! nach truaillighthe náireach danardha</span>
<lb n="2634"/><span>mío-nádúrtha an nídh é go bhfuighidh sibh ór agus airgead chum bheith ar mire</span>
<lb n="2635"/><span>agus ar meisge, agus leis an uile shórt caithimh aimsire eile as fearr ná</span>
<lb n="2636"/><span>'chéile do thabhairt díbh féin, agus nuair do labharthar libh ar dhéirc do</span>
<lb n="2637"/><span>thabhairt le hanam na marbh bocht, nach bhfuil sé le faghbháil mar dhuine</span>
<lb n="2638"/><span>mhaith in bhur measg an té do shínfeadh a lámh thrócaireach chum na mbocht leis</span>
<lb n="2639"/><span>an</span></p>
</div>
<pb n="106"/>
<div><lb n="2640"/><p><span>ndéirc?</span></p>
<lb n="2641"/>
<lb n="2642"/><p><span>Ní fhuil acht bochtaineacht ar an uile thaobh agaibh an uair seo.</span>
<lb n="2643"/><span>Ar an ádhbhar so, a chompánaigh, ná creideadh aon duine agaibh dá</span>
<lb n="2644"/><span>chéile.  Ó! a athair, ná creid don mhac.  A mhic, ná creid don athair.</span>
<lb n="2645"/><span>A mháthair, ná creid don inghin.  A inghean, ná creid don mháthair.  Agus</span>
<lb n="2646"/><span>mar sin suas ag labhairt ar na cáirdibh eile.  Chomh fada agus bhéidh sibh</span>
<lb n="2647"/><span>beo ins an tsaoghal so, déanadh an uile dhuine agaibh ar a shon féin an nídh</span>
<lb n="2648"/><span>a mbéidh riachtanas air do dhéanamh dhó ó n-a dhaoinibh muinnteardha tar</span>
<lb n="2649"/><span>éis a bháis.  Ná bíodh muinighin agaibh as a chéile.  Uch! Dá mbéadh</span>
<lb n="2650"/><span>a fhios agaibh cad é an áit purgadóir, goidé a sheirbhe, a chruaidhe,</span>
<lb n="2651"/><span>a ghéire, a thinntidhe, a chráidhte, agus  a thruime do phiantar gach anam</span>
<lb n="2652"/><span>bocht ann, ní dhéanfadh sibh dearmad díbh féin chomh fada agus do </span>
<lb n="2653"/><span>bhéadh sibh beo, agus ní chuirfeadh sibh bhur n-anam bocht ar sgáth a</span>
<lb n="2654"/><span>chéile gan aithrighe fhírinneach do dhéanamh go moch agus go mall anois in</span>
<lb n="2655"/><span>bhur mbeatha chum cirt Dé do shásamh, agus do bhéadh sibh níos fonnmhaire</span>
<lb n="2656"/><span>chum déirce do thabhairt le hanmannaibh bochta purgadóra ná atá sibh.</span>
<lb n="2657"/><span>Goidé mar as féidir furtacht do thabhairt do na priosúnachaibh</span>
<lb n="2658"/><span>beannuighthe seo phurgadóra?  Taisbeánaidh, i bhfochair Chríost, Naomh</span>
<lb n="2659"/><span>Gréagóir dhúinn é leis na briathraibh seo: "Aifreann, urnaighthe, déirc,</span>
<lb n="2660"/><span>agus trosgadh; fuasgluighid na cheithre <neithe> seo na hanmanna as teine</span>
<lb n="2661"/><span>phurgadóra dá nglanadh."   Agus adeir an t-Athair Naomhta, Ieróm, linn</span>
<lb n="2662"/><span>nach mbíonn pian ar bith ar anam ar a mbíonn an sagart ag guidhe, chomh</span>
<lb n="2663"/><span>fada agus bhíos an t-aifreann dá rádh, mar gheall ar an mbrígh mór atá</span></p>
</div>
<pb n="107"/>
<div><lb n="2664"/><p><span>ins an iodhbairt ró-naomhtha so; "ní fhuilingeann siad," adeir sé, "pian</span>
<lb n="2665"/><span>ar bith chomh fada agus do bhíos an t-aifreann dá rádh."</span></p>
<lb n="2666"/>
<lb n="2667"/><p><span>Má bheir, mar sin, an t-aifreann naomhtha tárrtháil chomh mór sin dóibh,</span>
<lb n="2668"/><span>créad an fáth a bhfuilid na daoine chomh danardha sin gan daonnacht, chomh</span>
<lb n="2669"/><span>tíoránta sin, gan truaigh gan trócaire, agus chomh sanntach cruaidh</span>
<lb n="2670"/><span>cathardha is atáid siad, gan áird do bheith ag aon díbh ar dhéirc bhig</span>
<lb n="2671"/><span>do thabhairt uatha do bhochtaibh Dé, ná don naoimh-chléir chum aifreann</span>
<lb n="2672"/><span>do rádh le hanmannaibh na marbh purgadóra, den mhaoin nó den tsaidhbhreas</span>
<lb n="2673"/><span>d'fhágaibh siad féin i n-aimsir a mbeatha agus a mbáis aca, agus do</span>
<lb n="2674"/><span>shaothruigh siad chomh fada agus do bhí siad ann le hallus a gcnámh agus a</span>
<lb n="2675"/><span>gcroicinn?  "Do bhí siad ag gárthaigh agus ag gol go laetheamhail chugainn,"</span>
<lb n="2676"/><span>adeir Naomh Aibhistín linn - "an mhuinntir, an tan do bhí siad beo, ler</span>
<lb n="2677"/><span>mhian mórán uilc d'fhulang ar ár son, agus ní fhuil áird againn ar</span>
<lb n="2678"/><span>chabhair do thabhairt dóibh.  Ó! nach mór an díoghbháil daonnachta so"</span>
<lb n="2679"/><span>(Sermo de Purgatorio)? Dá dtuitfeadh, ní hé amháin do charaid, acht do</span>
<lb n="2680"/><span>shearbhfóghantuidhe tinn agus contabhairt bháis do bheith <air>, nach mbéadh</span>
<lb n="2681"/><span>truagh mhór agaibh dhó? Nach gcuirfeá fios ar an liaigh as fearr chum sláinte</span>
<lb n="2682"/><span>d'fhagbháil dó, agus sólás do thabhairt dó?  Dá mbéadh do bhó nó do chapall</span>
<lb n="2683"/><span>tinn, nach ngoillfeadh sé ort?  Nach ndéanfá an uile dícheall le n-a leigheas?</span>
<lb n="2684"/><span>"Nuair do sgreadas an mhuc," adeir an Naomh réamh-ráidhte ins an áit</span>
<lb n="2685"/><span>chéadna, "ní stadann an mhuclach uile ó bheith ag gárthaigh léi."  Dá</span>
<lb n="2686"/><span>dtuitfeadh d'asal nó do ghearrán le luige faoi ualach mhór throm, nach</span>
<lb n="2687"/><span>ndéanfá do dhícheall le n-a</span></p>
</div>
<pb n="108"/>
<div><lb n="2688"/><p><span>thógbháil?</span></p>
<lb n="2689"/>
<lb n="2690"/><p><span>"An tan thuiteas an t-asal," adeir an t-Athair Naomhtha úd, "do-ghní an uile</span>
<lb n="2691"/><span><dhuine> deifir le n-a thógbháil suas."  Agus do-chíd críostaidhthe an</span>
<lb n="2692"/><span>tsaoghail seo, le lán-tsolus creidimh do thug Dia dhóibh, anmanna naomhtha</span>
<lb n="2693"/><span>na ndaoine do chuaidh rómhainn i mbealach an bháis, dá losgadh agus dá</span>
<lb n="2694"/><span>bpianadh go laetheamhail ar an uile thaobh díobh sa phríosún bhréan</span>
<lb n="2695"/><span>dorcha dhoimhin úd phurgadóra, agus ní truagh leo iad.  Ní théid stad</span>
<lb n="2696"/><span>ortha d'oidhche ná de ló acht ag gárthaigh, ag búithrigh, agus ag</span>
<lb n="2697"/><span>sgreadaigh go truaghánta chugainn agus foiríor! is ró-bheag do-bheir áird</span>
<lb n="2698"/><span>ortha. "Do bhí an críostaidhe ag gárthaigh ins na piantaibh," adeir an Dochtúir</span>
<lb n="2699"/><span>mór úd, "agus ní fhuil sé le faghbháil an té do-bheir áird ortha.  "Do bhí an</span>
<lb n="2700"/><span>críostaidhe ag gárthaigh ins na piantaibh," adeir an Dochtúir mór úd, "agus ní</span>
<lb n="2701"/><span>fhuil sé le faghbháil an té do-bheir freagra; nach bhfeiceann tú gur mór an</span>
<lb n="2702"/><span>díoghbháil daonnachta so?"</span></p>
<lb n="2703"/>
<lb n="2704"/><p><span>Ar an ádhbhar so, a chompánaigh, as ucht na páise úd d'fhuiling Mac</span>
<lb n="2705"/><span>Dé ar do shon, bí níos carthannaighe ó so suas ná mar bhís go nuige</span>
<lb n="2706"/><span>seo le hanmannaibh bochta purgadóra.  Tabhair roinn dóibh de na</span>
<lb n="2707"/><span>leoirghníomharthaibh do dhéanfas tú chum fuaruighthe agus fuasgalta d'fhaghbháil</span>
<lb n="2708"/><span>dóibh.   "Guidh ar na marbhaibh," adeir Dochtúir na Tríonóide, "ionnas,</span>
<lb n="2709"/><span>nuair do bhéidh siad ins an mbeatha marthannaigh, nach ndéanfaidís faillighe</span>
<lb n="2710"/><span>gan Dia do ghuidhe ar do shon."   Agus ionnas go n-éistfeadh Dia led ghuidhe</span>
<lb n="2711"/><span>agus go mbéadh do dheora agus d'fhurálacha taithneamhach i n-a láthair,</span>
<lb n="2712"/><span>cuir tú féin ar dtúis ar staid na ngrás, agus déan faoisdin ghlan do</span>
<lb n="2713"/><span>réir na riaghlacha do thug mé síos duit in mo chéad <chomhrádh> ar an</span>
<lb n="2714"/><span>aithrighe</span></p>
</div>
<pb n="109"/>
<div><lb n="2715"/><p><span>agus ar an bhfaoisdin; agus cuirim críoch ar an gcomhrádh so leis</span>
<lb n="2716"/><span>na briathraibh seo, a chompánaigh, chum misnigh do thabhairt duit, mar</span>
<lb n="2717"/><span>do-gheibheas tú síos agam in mo chéad leabhar: "-----------"</span>
<lb n="2718"/></p>
</div>
<pb n="110"/>
<div><lb n="2719"/><p><span>Bzzzzz1769 18D</span>
<lb n="2720"/><span>Uzzzzz0201</span>
<lb n="2721"/><span>SEANMÓIR A SEACHT.</span></p>
<lb n="2722"/>
<lb n="2723"/><p><span>AISEAG CODA NA COMHARSAN .I. AN t-AITHSHEALBHADH</span></p>
<lb n="2724"/>
<lb n="2725"/><p><span>Don dara Domhnach Fichead tar éis na Cingcíse</span></p>
<lb n="2726"/>
<lb n="2727"/><p><span>Radaidh do Shéasar na neithe bhaineas le Séasar, agus do Dhia na neithe</span>
<lb n="2728"/><span>bhaineas le Dia.</span></p>
<lb n="2729"/>
<lb n="2730"/><p><span>Bréithre do léighmíd ag Naomh Matha Soisgéalaidhe ins an dara caibidil</span>
<lb n="2731"/><span>fichead, an t-aonmhadh rann fichead.</span></p>
<lb n="2732"/>
<lb n="2733"/><p><span>A chomhluadair chríostamhail, - do chualabhar ins na briathraibh so an</span>
<lb n="2734"/><span>tSoisgéil glór binn-ghothach Íosa Críost féin, tobar an eolais gan</span>
<lb n="2735"/><span>téarnódh agus Slánuightheoir ár n-anama, ag treasgairt agus ag ísliughadh</span>
<lb n="2736"/><span>saobh-ghliocais suaraigh na ndaoine i bpearsain a eascáirde. Do chuireadar</span>
<lb n="2737"/><span>na Pairisíní agus mórán de lucht leanamhna an ríogh Ioruaidh, le</span>
<lb n="2738"/><span>n-abarthar Herodiam, tar éis cómhairle mhallaighthe do chinniughadh eatorra,</span>
<lb n="2739"/><span>cruaidh-cheist ar Íosa ag súil go dtabharfadh freagra éigin tuaipliseach</span>
<lb n="2740"/><span>orra tré n-a bhféadfaidís greim do bhreith air, gus é chionntughadh do</span>
<lb n="2741"/><span>láthair an ríogh nó an phobuil.  d'fhiafruigheadar de: A mháighistir,</span>
<lb n="2742"/><span>an bhfuil sé ceart, an bhfuil sé fós ceadaightheach cíoscháin agus</span>
<lb n="2743"/><span>éiric do dhíol leis an Impire Rómhánach -</span></p>
</div>
<pb n="111"/>
<div><lb n="2744"/><p><span>licet censum dare Caesari an non (Matha.xxii.17)? Dá n-abradh an Slánuightheoir go mbadh chóir an cíoscháin</span>
<lb n="2745"/><span>d'íoc, adéarfaidís na Pairisíní go mbadh námhaid don chine Iúdaigheach é,</span>
<lb n="2746"/><span>agus do ghearánfaidís mar sin leis an bpobal é, de bhrígh go mbídís féin ag</span>
<lb n="2747"/><span>síor-fhógairt agus ag craobhscaoileadh dóibh, ó badh phobal toghtha Dé</span>
<lb n="2748"/><span>clann Israel, nach raibh sé ceart ná dlisdineach dóibh iad féin do thabhairt</span>
<lb n="2749"/><span>fá ughaim ná fá smacht na ndlighthe saoghalta, mar badh ghnáthach ag</span>
<lb n="2750"/><span>cineadhachaibh eile na talmhan.</span></p>
<lb n="2751"/>
<lb n="2752"/><p><span>Ar an dtaobh eile, dá ndéarfadh sé leo nár chóir an éiric do dhíol</span>
<lb n="2753"/><span>le Caesar, do chionntóchaidís lucht feidhme an ríogh Ioruaidh mar fear</span>
<lb n="2754"/><span>buadhartha na síothchána é; óir badh nós coitcheann aca bheith ag</span>
<lb n="2755"/><span>áiteamh ar na Iúdaighibh, ó badh iad na Rómhánaigh do bhíodh ag coiméad</span>
<lb n="2756"/><span>na síothchána suas, dá gcosaint ó n-a náimhdibh le neart arm, nár bh'fhéidir</span>
<lb n="2757"/><span>leo soin, do réir chirt, gan luach saothair agus cíoscháin do</span>
<lb n="2758"/><span>thabhairt dóibh dá chionn.  Gidheadh, atá a fhios agaibh cionnas do leag</span>
<lb n="2759"/><span>sé a ngliocas chum talmhan leis an aon fhreagra chéillidhe so i mbeagán</span>
<lb n="2760"/><span>focal: "imthighidh uaim, a lucht an fhalaidh agus an bhréag-chrábhaidh;</span>
<lb n="2761"/><span>tugaidh don Impire Rómhánach na neithe as leis, agus tugaidh do Dhia na</span>
<lb n="2762"/><span>neithe bhaineas le Dia; "ar chor gur ghabh iongantas mór iad uile tré</span>
<lb n="2763"/><span>chéill agus eagna na bhfocal - et audientes mirati sunt, mar adeir an</span>
<lb n="2764"/><span>Soisgéalaidhe linn.  Acht i n-ionad dlúth-mhuinnteardhas do dhéanamh le</span>
<lb n="2765"/><span>sgrúdaightheoir a gcroidhthe agus leanmhain de ó shoin i leith, do</span>
<lb n="2766"/><span>chasadar a bhaile uaidh, mar adeir Ieróm beannaighthe, chomh ceann-dána,</span>
<lb n="2767"/><span>chomh díchreidmheach agus do bhíodar roimhe - infidelitatem cum</span>
<lb n="2768"/><span>admiratione reportantes.</span>
<lb n="2769"/></p>
</div>
<pb n="112"/>
<div><lb n="2770"/><p><span>Taisbeánann an freagra so, do thug ár Slánuightheoir ar na Iúdaighibh,</span>
<lb n="2771"/><span>ár ndualgas agus ár bhfíréantacht dá chéile, gur cóir dhúinn bheith</span>
<lb n="2772"/><span>chomh folláin chomh díleas don chomharsain agus badh mhaith linn é bheith</span>
<lb n="2773"/><span>dhúinn; agus, mar sin, má bhí sé de mhío-ádh oraibh éagcóir do</span>
<lb n="2774"/><span>dhéanamh air, gurab é bhur gcéad cúram agus imshníomh bhur gcoir do</span>
<lb n="2775"/><span>leasughadh le haiseag agus le leoirghníomh dlisdineach do dhéanamh leis gan</span>
<lb n="2776"/><span>mhoill - reddite ergo quae sunt Caesaris Caesari; agus 'n-a dhiaidh sin</span>
<lb n="2777"/><span>tiocfaidh libh gan aon chontabhairt bhur síothcháin do dhéanamh le Dia,</span>
<lb n="2778"/><span>ó's é féin díonuightheoir agus cosantóir an chomhursan - et quae</span>
<lb n="2779"/><span>sunt Dei Deo.</span></p>
<lb n="2780"/>
<lb n="2781"/><p><span>Do rinne Criosostom Naomhtha machtnamh céillidhe bunadhasach, ag</span>
<lb n="2782"/><span>tráchtadh dó ar na héagcóraibh iomadamhla déantar go laethamhail i</span>
<lb n="2783"/><span>n-aghaidh an chomharsan le fóirneart is le hansmacht, le fuadach is le breith</span>
<lb n="2784"/><span>ar éigean, le claon is le gliocas, nuair adubhairt sé nach raibh aon</span>
<lb n="2785"/><span>pheacadh le faghbháil as mó dhaoraimíd, fhuathaimíd, agus do lochtaimíd</span>
<lb n="2786"/><span>ins na daoinibh eile ná an peacadh so na héagcóra, agus ins an am</span>
<lb n="2787"/><span>chéadna nach bhfuil dubháilce ar bith as mó chuirimíd a leasughadh ar</span>
<lb n="2788"/><span>cáirde, ná as mó do dhéanaimíd a oileamhain i n-ár gcroidhe féin.  Badh</span>
<lb n="2789"/><span>chóir go gcuirfedh sé lán-iongantas orainn, ar an Dochtúir céadna,</span>
<lb n="2790"/><span>féachain isteach ar mhéid an imshnímh do bhíonn orainn chum ár gcúraim</span>
<lb n="2791"/><span>agus ár gcuid saoghalta do chosain ó mhío-fholláineacht agus ó</span>
<lb n="2792"/><span>neamh-mhacántacht na comhursan, agus ar laighead na mí-ionntaoibhe do bhíonn</span>
<lb n="2793"/><span>againn as ár mío-dhúthracht féin dó; bímíd aireach imshníomhach chum</span>
<lb n="2794"/><span>é do chosg ar an</span></p>
</div>
<pb n="113"/>
<div><lb n="2795"/><p><span>díoghbháil as lugha do dhéanamh dhúinn, agus is ar éigean do chuimhnighmíd</span>
<lb n="2796"/><span>go bráth ar an dochar agus ar an éagcóir do-ghnímíd air.</span></p>
<lb n="2797"/>
<lb n="2798"/><p><span>Bíodh go gcuireann an charthannacht i n-ath dúinn creideamhain go bhfuil an</span>
<lb n="2799"/><span>comharsain folláin macánta, tar éis sin glacaimíd gach aon mheodhan leis,</span>
<lb n="2800"/><span>chomh maith is dá mbéadh sé 'n-a ghadaidhe fógartha; gidheadh, ar an</span>
<lb n="2801"/><span>dtaobh eile, bíodh go bhfuil a sháir-fhios againn go bhfuil ár gcroidhe</span>
<lb n="2802"/><span>féin go holc don chomharsain, agus go mbadh mheabhair linn ar an gcúis as</span>
<lb n="2803"/><span>suaraighe éagcóir do dhéanamh air, atáimíd chomh dúr, chomh dall sain</span>
<lb n="2804"/><span>tré neart ceanamhlachta agus meas orainn féin, nach mbíonn droch-mhuinighin</span>
<lb n="2805"/><span>ná mí-ionntaoibh go bráth againn ar ár macántacht ná ar ár</span>
<lb n="2806"/><span>bhfolláineacht féin.  Tar éis sin go léir, is díoghbhálaighe go mór</span>
<lb n="2807"/><span>éagcóir do dhéanamh ar an gcomharsain ná éagcóir do dhéanamh orainn,</span>
<lb n="2808"/><span>mar as mó an peacadh duine eile do mhealladh ná dá meallfaidhe sinn, cuid</span>
<lb n="2809"/><span>duine eile do bhreith uaidh go héagcórach ná dá mbéarfaidhe uainn roinn</span>
<lb n="2810"/><span>dár gcuid fein, agus mar as fuathmhaire an choir an comharsain do shlad ná</span>
<lb n="2811"/><span>dá bhfuilingimís féin éagcóir is leathtrom uaidh.  Is fíor nach é so</span>
<lb n="2812"/><span>meas an tsaoghail; gidheadh, is ponc daingean den chreideamh é, atá</span>
<lb n="2813"/><span>suidhte áitighthe go ró-mhinic ins an tSoisgéal.  Agus dá bhrígh sin, ó's</span>
<lb n="2814"/><span>éigean do gach críostaidhe agaibh maireachtain do réir dlighe Dé chum</span>
<lb n="2815"/><span>bhur n-anma do shlánughadh, ní fuláir dhíbh, mar sin, níos mó faitchís</span>
<lb n="2816"/><span>agus imshnímh do bheith oraibh chum gan éagcóir ar bith d'imirt ar an</span>
<lb n="2817"/><span>gcomharsain, chum bheith folláin díleas ins gach connradh agus margadh leis,</span>
<lb n="2818"/><span>ná bhéadh oraibh chum bhur gcuid féin do chosain ó bhitheamhnachaibh</span>
<lb n="2819"/><span>agus ó lucht gadaidheachta.</span>
<lb n="2820"/></p>
</div>
<pb n="114"/>
<div><lb n="2821"/><p><span>Gidheadh, a dhearbhráithreacha mo chroidhe, chum go mbéadh bhur</span>
<lb n="2822"/><span>n-iomchar taithneamhach do láthair Dé, ar mbeith díbh díleas folláin</span>
<lb n="2823"/><span>don chomharsain, agus chum go nglacfadh sibh an fuath agus an ghráin as</span>
<lb n="2824"/><span>dual don chríostaidhe i gcoinne an pheacaidh so na héagcóra, tugaim fá</span>
<lb n="2825"/><span>ndeara ceithre neithe atá ionamhail fóghantach chum an aigne naomhtha so do</span>
<lb n="2826"/><span>chorrughadh suas ionnaibh.  An chéad nídh, gur ró-fhuiris cuid na comharsan</span>
<lb n="2827"/><span>do bheith ar ár láimh go héagcórach; an dara nídh, an dócamhlacht mhór</span>
<lb n="2828"/><span>atá orainn an chuid so na comharsan d'aiseag arís ón uair do bhíonn sé</span>
<lb n="2829"/><span>i n-ár seilbh; an treas nídh, an leithsgéal bréagach as gnáthach linn do</span>
<lb n="2830"/><span>thabhairt uainn, sé sin le rádh, nach bhfuil sé i n-ár gcomhachtaibh</span>
<lb n="2831"/><span>leoirghníomh do dhéanamh leis; agus an ceathramhadh nídh, mar nach bhfuil</span>
<lb n="2832"/><span>slánughadh síorruidhe le faghbháil againn i n'éagmais.  Agus is iad so go</span>
<lb n="2833"/><span>fírinneach do-ghníonn uile eagar agus órdughadh mo chomhráidh.</span>
<lb n="2834"/><span>Taisbeánfad díbh ar dtúis nach bhfuil nídh ar domhan as fusa ná bheith</span>
<lb n="2835"/><span>cionntach do láthair Dé i bpeacadh so na héagcóra, agus fós nach bhfuil</span>
<lb n="2836"/><span>nídh ar bith níos dócamhla ná leoirghníomh do dhéanamh ann; 'n-a</span>
<lb n="2837"/><span>dhiaidh sin craobhscaoilfead díbh nach bhfuil nídh ann as bréagaighe ná</span>
<lb n="2838"/><span>leithsgéal mórán daoine nach mbíonn sé ar chumas dóibh leoirghníomh</span>
<lb n="2839"/><span>do dhéanamh; agus fá dheoidh, nach fuláir an leoirghníomh so do dhéanamh</span>
<lb n="2840"/><span>chum a n-anma do shlánughadh.  Acht chum teagasg chomh tairbheach sain do</span>
<lb n="2841"/><span>phréamhughadh in bhur gcroidhtheachaibh, iarraimíd uile go cráibhtheach</span>
<lb n="2842"/><span>dúthrachtach soillse an Spioraid Naoimh tré impidhe neartmhar na Maighdine</span>
<lb n="2843"/><span>Muire, ag rádh ó chroidhe Ave Maria.</span>
<lb n="2844"/></p>
</div>
<pb n="115"/>
<div><lb n="2845"/><p><span>An Chéad Roinn.</span>
<lb n="2846"/><span>Dá mhéid cúraim is aireachais, dá mhéid imshnímh is clisdeachta do </span>
<lb n="2847"/><span>bhíonn ag daoinibh an tsaoghail so chum gan léigean d'éinneach éagcóir</span>
<lb n="2848"/><span>ná lámh láidir d'imirt orra, ní fhuil aon nídh le faghbháil, tar a</span>
<lb n="2849"/><span>cheann sain, níos fusa ná níos coitchinne ar measg an phobail ná cuid na</span>
<lb n="2850"/><span>comharsan do bheith ar a lámha go héagcórach.  Is fírinneach an comhrádh</span>
<lb n="2851"/><span>do rinne Dochtúir an Bhéil Órdha nuair adubhairt sé gurab <í> an tsainnt,</span>
<lb n="2852"/><span>atá i n-ár gcroidhe istigh, agus an uain is an chaoi gheibhmíd air go</span>
<lb n="2853"/><span>laetheamhail ar taobh amuigh, an dá phríomh-thobar ó n-a gcineann sé.</span>
<lb n="2854"/><span>Óir is í an tsainnt an chúis fá ndeara dhúinn féachain le héad ar rath</span>
<lb n="2855"/><span>agus ar shéanmhaireacht coda na comharsan, agus 'n-a dhiaidh sin feabhas na</span>
<lb n="2856"/><span>caoi agus na huaine do bhíonn againn go ró-mhinic chum a chuid do bhreith</span>
<lb n="2857"/><span>uaidh, do chothuigheann agus d'oileann an peacadh so na héagcóra, agus</span>
<lb n="2858"/><span>do dhéanann chomh fuiris sin é ar measg na ndaoine.  Gan aon amhras, dá</span>
<lb n="2859"/><span>mb'áil linn maireachtan do réir dlighe an tSoisgéil, do réir ár gcéille</span>
<lb n="2860"/><span>nádúrtha, nó fós do réir ár riachtanas agus ár n-uireasbaidhe, níor</span>
<lb n="2861"/><span>bhaoghal dúinn an peacadh fuathmhar gráineamhail so, mar nach n-iarrann an</span>
<lb n="2862"/><span>nádúir uainn acht a bhfuil riachtanach dí, agus nach deacair í shásamh.</span>
<lb n="2863"/><span>Déanann ár gciall nádúrtha ceart agus comhthrom do chách.  Agus ó ata</span>
<lb n="2864"/><span>sé fíor go gcuireann an Soisgéal d'fhiachaibh orainn sgaramhain le n-ár</span>
<lb n="2865"/><span>gcuid féin go ró-mhinic chum fóirithin agus chum neartughadh leis an</span>
<lb n="2866"/><span>gcomharsain, dar ndóigh, ní féidir go dtabharfadh ughdarás ar bith dhúinn</span>
<lb n="2867"/><span>chum éagcóir do dhéanamh air, ná</span></p>
</div>
<pb n="116"/>
<div><lb n="2868"/><p><span>chum a chuid do shlad.</span></p>
<lb n="2869"/>
<lb n="2870"/><p><span>Uime sin, a cháirde, ní hé an Soisgéal,  ní hé grása Dé, ní hé ár</span>
<lb n="2871"/><span>gciall nádúrtha atá dár stiúradh, agus ní hiad atá i n-a máighistir</span>
<lb n="2872"/><span>orainn, acht ár gclaonta mallaighthe chum uilc agus an tsainnt ainiarmharthach</span>
<lb n="2873"/><span>úd, ar a dtráchtann an Sgríbhinn Diadha linn, do thruailligheann ár</span>
<lb n="2874"/><span>ngníomhartha uile le chéile, agus do lasann suas roth tosaigh agus deireadh</span>
<lb n="2875"/><span>ár saoghal - inflammat rotam nativitatis nostrae (Séam.iii.,6).  Ní deir an</span>
<lb n="2876"/><span>duine sanntach go bráth: "Atá mo dhóithin den tsaoghal agam;" agus dá mhéid</span>
<lb n="2877"/><span>do bhíonn aige is dá móide a shainnt agus a dhúil chum tuilleadh do</span>
<lb n="2878"/><span>thiomsughadh, dá chur i n-ath dhó féin i gcomhnaidhe nach bhfuil ann</span>
<lb n="2879"/><span>cothughadh suas, agus go bhfuil sé i gceartlár na haindeise agus an chruadhtain.</span>
<lb n="2880"/><span>Agus ó nach féidir leis an oiread d'fhaghbháil ná do ghreamughadh agus do</span>
<lb n="2881"/><span>shásóchadh a shainnt ins an mhéid maitheasa saoghalta badh mheabhair le Dia</span>
<lb n="2882"/><span>do roinn leis, triallann sé gan náire, gan mántacht chum cuid a chomharsan</span>
<lb n="2883"/><span>do shlad, agus chum a bhochtaineacht do dhéanamh suas le toradh saothair</span>
<lb n="2884"/><span>agus alluis an chomharsan.</span></p>
<lb n="2885"/>
<lb n="2886"/><p><span>Óir fiafruighim díbh, a chríostaidhthe, an bhfuil gliocas ná</span>
<lb n="2887"/><span>beartaidheacht le faghbháil nach n-imrigheann an duine sanntach, an bhfuil</span>
<lb n="2888"/><span>bréag nach n-innseann sé, claon agus calaois nach gceapann sé, nó peacadh</span>
<lb n="2889"/><span>ar bith i nach bhfuil sé cionntach chum an tsainnt ghráineamhail seo do</span>
<lb n="2890"/><span>shásamh?  An é nach ón tsainnt d'fhoghlamadar na daoine ioncomas</span>
<lb n="2891"/><span>d'iarraidh ar son iasacht airgid ar feadh seachtmhaine, míosa, nó bliadhna;</span>
<lb n="2892"/><span>agus an é nach é do thug rún dóibh ar na hiompuighthibh as foirísle agus</span>
<lb n="2893"/><span>as náirighe do</span></p>
</div>
<pb n="117"/>
<div><lb n="2894"/><p><span>thabhairt gan a bhfiacha do dhíol, agus chum na margaidhe as</span>
<lb n="2895"/><span>macánta agus as daingne do réir creidimh agus coinsiais do bhriseadh agus</span>
<lb n="2896"/><span>do chur chum neimhnídh?</span></p>
<lb n="2897"/>
<lb n="2898"/><p><span>Go fírinneach, a cháirde, is é an peacadh so do chuir ar bun an oiread</span>
<lb n="2899"/><span>sain ioncomais nár chualaidh ár n-aithreacha rómhainn aon trácht orra,</span>
<lb n="2900"/><span>agus 'n-a ndéanaid an t-aos óg agus an t-aos ársa, ór agus airgead ins na</span>
<lb n="2901"/><span>haimsiribh so na mallaightheachta, na heiriceachta, agus an dí-chreidimh -</span>
<lb n="2902"/><span>multi quasi inventionem aestimant foenus (Ecclesic.xxix.4).  An é nach</span>
<lb n="2903"/><span>bhfuil sé ró-náireach le faicsin go bhfuil an peacadh so, do daoradh chomh minic</span>
<lb n="2904"/><span>sin ar measg na bpágánach, ar bun fós agus dá chleachtadh le hughdarás ar measg</span>
<lb n="2905"/><span>na gcríostaidhthe, ar measg na gCatoilicí féin?  Agus d'eagla go dtabharfaidhe</span>
<lb n="2906"/><span>fá ndeara a ghráineamhlcht gur gnáthach leo leithsgéil bhréagacha do</span>
<lb n="2907"/><span>chumadh, mar atá, gur mór an chabhair agus an congnamh do dhuine bocht</span>
<lb n="2908"/><span>airgead d'fhaghbháil ar ioncomas chum é chothughadh i n-a riachtanas, agus</span>
<lb n="2909"/><span>chum a chlann agus a mhuinntir do chongbháil suas ins an gcreideamhain agus</span>
<lb n="2910"/><span>ins an bhfeasdas badh dhual dóibh; ar mhodh gur cosmhail an t-airgead marbh</span>
<lb n="2911"/><span>meirgeach so fir an ioncomais le gabháltas nó le talamh torthamhail do</span>
<lb n="2912"/><span>saothruighthear le mórán duaidh agus alluis, ar an ádhbhar go dtiomsuigheann</span>
<lb n="2913"/><span>sé chuige le neart ioncomais, ní hé amháin gach a dtug sé uaidh ó</span>
<lb n="2914"/><span>thosach, acht fós móran mór thar a cheann do ghnóthuigheadar dhó na</span>
<lb n="2915"/><span>bliadhna, na míosa, agus na laetheanna do chuir sé fá arm agus fá inneal</span>
<lb n="2916"/><span>chum creachadh na mbochtán agus chum díthreabhadh na tíre, fá mar innseas</span>
<lb n="2917"/><span>Zenon de Verona dúinn:</span>
<lb n="2918"/></p>
</div>
<pb n="118"/>
<div><lb n="2919"/><p><span>Usurarius pecuniam tamquam humum proponit, eamque peregrinantem</span>
<lb n="2920"/><span>ferali supputatione nutrire non desinit, un summam quaerat, non quam</span>
<lb n="2921"/><span>commodatio dedit, sed quam pepererint armati numero diei et anni.</span>
<lb n="2922"/><span>Chum fuath an pheacaidh so an ioncomuis do spreagadh suas ionnaibh,</span>
<lb n="2923"/><span>taisbeánfaidh mé díbh cionnus do dhaoradh riamh i gcomhnuidhe é. Ar dtúis,</span>
<lb n="2924"/><span>lochtuigheann Dia ins an tSean-reacht tré bhéal na bhfáidh é, agus tugann</span>
<lb n="2925"/><span>forfhógradh do na Iúdaighibh é sheachain mar pheacadh do chongbhóchaidh</span>
<lb n="2926"/><span>uatha radharc flaitheamhnais ar feadh na síorraidheacha.  Adeir an Salmaidhe</span>
<lb n="2927"/><span>Ríoghamhail linn (ag fiafruighe cia hé an duine beannuighthe do</span>
<lb n="2928"/><span>shealbhóchaidh oighreacht na bhflaitheas, freagrann sé a cheist fein ):</span>
<lb n="2929"/><span>"An té úd 'n-a bhfuil a bheatha gan cháim, do bhí díreach folláin i n-a</span>
<lb n="2930"/><span>imtheachtaibh, do choingibh a theanga gan chlaon, agus nach dtug a chuid</span>
<lb n="2931"/><span>airgid ar ioncomas" - qui pecuniam suam non dedit ad usuram (Sailm xiv.).</span>
<lb n="2932"/><span>Uime sin, adeir Ieróm Naomhtha, má's fíor go bhfuil an té nach n-iarrann</span>
<lb n="2933"/><span>ioncomas beannuighthe, agus go bhfuil suidheachán i n-áirithe aige ins na</span>
<lb n="2934"/><span>flaithis, dá réir sin, atá an duine iarann é malluighthe damanta gan aon</span>
<lb n="2935"/><span>amhras - si ergo qui non dedit benedictus, sine dubio maledictus qui ad usuram</span>
<lb n="2936"/><span>dedit. Damnuigheann an fáidh Esechiel gach gné ioncomuis chomh mór leis an</span>
<lb n="2937"/><span>Righ-fháidh.  Nuair do ghearánadar na Iúdaidhthe leis, agus iad fá</span>
<lb n="2938"/><span>dhaorbhsuid na Babilón, gur agair Dia cionnta a n-aithreacha orra,</span>
<lb n="2939"/><span>d'fhreagair an fáidh dhóibh, chum compórd do chur orra, nach daorfar</span>
<lb n="2940"/><span>feasda an mac ar son a athar, ná an t-athair ar son a mhic, muna leanfaidh</span>
<lb n="2941"/><span>siad dá ndroichshlighthibh;</span></p>
</div>
<pb n="119"/>
<div><lb n="2942"/><p><span>agus dá bhrígh sin, ó atáid anmna na ndaoine</span>
<lb n="2943"/><span>cóimh-ionann do láthair an Tighearna, nach damnóchar éinneach acht ar</span>
<lb n="2944"/><span>son a chionnta agus a éagcóra féin.</span></p>
<lb n="2945"/>
<lb n="2946"/><p><span>Agus ag craobhsgaoileadh dhó na n-éagcóir do thuilleann damaint síorruidhe,</span>
<lb n="2947"/><span>adeir sé gur díobh ioncomas.  Ag so mar labhrann sé: "An té nach</span>
<lb n="2948"/><span>dtabharfaidh a chuid airgid ar ioncomas, agus nach nglacfaidh níos mó ná</span>
<lb n="2949"/><span>thug ar iasacht, féach! is é sin an duine fíréanta agus an té do</span>
<lb n="2950"/><span>mhairfidh le saoghal na saoghal, ar an Tighearna Dia" - qui ad usuram non</span>
<lb n="2951"/><span>commodaverit et amplius non acceperit, .... hic iustus est, vita vivet, dicit</span>
<lb n="2952"/><span>Dominus (Esec.xviii.8-9).  Agus géar-aithisigheann an fáidh Nehemias na</span>
<lb n="2953"/><span>Iúdaidhthe i dtaobh ioncomais d'iarraidh ag taisbeánadh dóibh laighead an eagla</span>
<lb n="2954"/><span>do bhí aca roimh throm-dhíoghaltas an Tighearna i dtaobh scannail do thabhairt</span>
<lb n="2955"/><span>uatha tríd do na págánachaibh féin - usurasne singuli exigitis; .... quare</span>
<lb n="2956"/><span>non in timore Dei nostri ambulatis, ne exprobretur nobis a gentibus inimicis</span>
<lb n="2957"/><span>nostris (Nehem.v.7,9)?  Agus mar bharra ar gach nídh dá ndubhairt mé go dtí so,</span>
<lb n="2958"/><span>éistidh le n-ár Slánuightheoir Íosa Críost ins an tSoisgéal 'n-a ndaorann sé</span>
<lb n="2959"/><span>go follus an peacadh tubaisteach so an ioncomais, ag rádh: "Tugaidh uaibh</span>
<lb n="2960"/><span>ar iasacht agus ná bíodh súil agaibh le haon nídh d'fhaghbháil dá</span>
<lb n="2961"/><span>chionn, agus is mór an luachsaothair do-gheobhaidh sibh thríd ins na</span>
<lb n="2962"/><span>flaithis" - mutuum date, nihil inde sperantes, et erit merces vestra</span>
<lb n="2963"/><span>multa (Lúcás vi.35). Agus tar éis sin go léir ní bhíonn faitchíos ar bith ar an</span>
<lb n="2964"/><span>duine sanntach ioncomas d'iarraidh ar iasacht airgid, breis fiacha do chur ar a</span>
<lb n="2965"/><span>chuid arbhair, má's</span></p>
</div>
<pb n="120"/>
<div><lb n="2966"/><p><span>gabháltuidhe é, nó tuille airgid d'iarraidh ar a chuid</span>
<lb n="2967"/><span>earraidhe, má's ceannuidhe é, i dtaobh cáirde seachtmhaine, míosa, nó</span>
<lb n="2968"/><span>bliadhna do thabhairt uaidh do dhuine bocht anacrach, i n-aghaidh dligh Dé</span>
<lb n="2969"/><span>agus an tSoisgéil, chum mallacht an Tighearna do tharraing anuas air féin</span>
<lb n="2970"/><span>agus ar a shliocht, agus chum árus na bpian do shaothrughadh dó féin ar</span>
<lb n="2971"/><span>feadh na síorraidheachta, muna dtréigidh é as so amach, agus muna</span>
<lb n="2972"/><span>ndéanaidh leoirghníomh iomshlán le gach nduine dár chreach agus dár</span>
<lb n="2973"/><span>mharbh sé le n-a ioncomas - quid enim est foenerari, mar adeir ughdar</span>
<lb n="2974"/><span>áirithe, nisi hominem occidere.</span></p>
<lb n="2975"/>
<lb n="2976"/><p><span>Tugann feabhas na caoi do-gheibhmíd go laetheamhail ar chuid na</span>
<lb n="2977"/><span>comharsan do bhreith uaidh slighe dhúinn chum ár sainnt mhallaighthe do</span>
<lb n="2978"/><span>shásamh.  Agus dá réir sin, do-chímíd mórán somplaí éagcóra agus</span>
<lb n="2979"/><span>leathtroma dá imirt ar a gcomhursain, ní hé amháin le bitheamhnachaibh</span>
<lb n="2980"/><span>fógartha agus le lucht fill, acht fós leis an muinntir as lugha uireasbaidh</span>
<lb n="2981"/><span>agus riachtanais dá bhfuil le faghbháil.  Go fírinneach, an é nach</span>
<lb n="2982"/><span>bhfeicimíd go laetheamhail na bitheamhnaigh as suaraighe dá gcéasadh, dá</span>
<lb n="2983"/><span>ndíbirt thar lear agus dá gcur chum báis do réir dlighthe na ríoghachta,</span>
<lb n="2984"/><span>agus san am chéadna na fill-bhitheamhnaigh agus lucht creachta na dtíortha</span>
<lb n="2985"/><span>dá gcothughadh suas i ngradam árd agus i móir-chéim onóra, gan peanós</span>
<lb n="2986"/><span>gan diachair d'fhulang tríd?  Gidheadh ná bacaimísne dóibh so,</span>
<lb n="2987"/><span>tugaimís aire dúinn féin; óir is iomdha slighe 'n-a bhfuil sé ar ár</span>
<lb n="2988"/><span>gcumas éagcóir do dhéanamh ar a chéile, atáimíd chomh dlúith-cheangailte</span>
<lb n="2989"/><span>sin i gcomhluadar agus i ngnóthaibh le chéile.  Bíonn cuid an ghabháltuidhe</span>
<lb n="2990"/><span>agus an</span></p>
</div>
<pb n="121"/>
<div><lb n="2991"/><p><span>tighearna tíre agus an fhir tighe is muinntire fá láimh a</span>
<lb n="2992"/><span>mbuachaillí agus a gcailíní aimsire, agus muna mbéidh creideamh agus</span>
<lb n="2993"/><span>macántacht aca, atá sé 'n-a slighe éagcóir do dhéanamh air agus a chuid</span>
<lb n="2994"/><span>do shlad.</span></p>
<lb n="2995"/>
<lb n="2996"/><p><span>Atá glacadh agus roinn amach an airgid ag an gceannaidhe, agus</span>
<lb n="2997"/><span>muna bhfuil sé díreach agus eagla Dé 'n-a chroidhe, atá caoi laetheamhail</span>
<lb n="2998"/><span>aige chum a shainnt do shásamh agus chum éagcóir do dhéanamh.  Is mar</span>
<lb n="2999"/><span>an gcéadna don bhreitheamh do ghlacfaidh breab chum breitheamhnas claon</span>
<lb n="3000"/><span>fallsa do thabhairt, agus don taoiseach armála nó don tsaighdiúir do</span>
<lb n="3001"/><span>thréigfidh a bhratach i ngleo an chatha, nó do thréigfidh an chathair atá</span>
<lb n="3002"/><span>d'fhiachaibh air do chosain, agus do thabharfaidh suas i láimh na námhad í,</span>
<lb n="3003"/><span>muna críostaidhe maith, muna duine macánta é.  Agus is mar sin fós do</span>
<lb n="3004"/><span>gach uile staid beatha, agus do gach uile dhuine, má's íseal má's uasal</span>
<lb n="3005"/><span>é, má's saidhbhir má's daidhbhir é; óir ní fhuil an duine mór féin</span>
<lb n="3006"/><span>saor ó chuid na ndaoine eile do bheith go héagcórach ar a lámha.  Bíonn</span>
<lb n="3007"/><span>tuarasdal a mhuinntir-thighe atá ag friothálamh air, bíonn páighe na</span>
<lb n="3008"/><span>sglábhuidhthe atá ag saothrughadh a fhearainn agus a thalmhantaí dó, bíonn</span>
<lb n="3009"/><span>cuid an chéardaidhe atá ag obair dhó, agus an cheannaidhe do sholáthair</span>
<lb n="3010"/><span>earraidhe dhó, agus mórán fiacha eile san éileamh air, ar chor nach</span>
<lb n="3011"/><span>bhfuil lá dá shaoghal nach mbíonn sé ar a chumas éagcóir do dhéanamh,</span>
<lb n="3012"/><span>muna mbéidh grádh agus eagla Dé 'n-a chroidhe.  Agus is é an té as mó</span>
<lb n="3013"/><span>saidhbhreas agus as lia cúram saoghalta an duine as mó atá i mbaoghal</span>
<lb n="3014"/><span>tuitim san pheacadh so, agus é féin do dhamnughadh, mar is i n-a leithéid</span>
<lb n="3015"/><span>de shlighthibh beatha atá sé ar chumas dó mórán mór uilc agus</span>
<lb n="3016"/><span>díoghbhála</span></p>
</div>
<pb n="122"/>
<div><lb n="3017"/><p><span>do dhéanamh, ag méadughadh a fhághaltais ar chosdas na</span>
<lb n="3018"/><span>mbochtán, agus ag raobadh dlighe Dé agus aitheanta na hEaglaise gan</span>
<lb n="3019"/><span>buaidhreadh, gan eagla peanóis, agus dá bhrígh sin, ní cóir dhúinn</span>
<lb n="3020"/><span>iongantas do ghlacadh i dtaobh mar lorguigheann an Spiorad Naomh, i mbéal</span>
<lb n="3021"/><span>na bhfáidh ins an tSean-reacht, cá raibh an duine míorbhaileach úd do</span>
<lb n="3022"/><span>chongbhuigh a lámha glan ó chuid na comharsan, gus go ndéanfadh a mholadh:</span>
<lb n="3023"/><span>Quis est hic et laudabimus eum; fecit enim mirabilia in vita sua</span>
<lb n="3024"/><span>(Ecclesic.xxxi.9).</span></p>
<lb n="3025"/>
<lb n="3026"/><p><span>Tar éis gur nídh ró-choitcheann ró-fhuiris cuid na comharsan do bheith</span>
<lb n="3027"/><span>ar ár lámhaibh go héagcórach, áithighim nach bhfuil sé chomh fuiris</span>
<lb n="3028"/><span>chomh coitcheann sain leoirghníomh dlisdineach do dhéanamh ann; óir, cá</span>
<lb n="3029"/><span>bhfeicimíd mórán indiu, chum dualgas an chríostaidhe agus chum dlighe Dé</span>
<lb n="3030"/><span>do chóimhlíonadh, lán de chúram nó d'imshníomh chum cuid na comharsan</span>
<lb n="3031"/><span>d'aiseag air gan mhoill; nó cá bhfaghaimíd somplaí macántachta agus</span>
<lb n="3032"/><span>fírinne indiu cosmhail leis siúd ar a dtráchtann Aibhistín Naomhtha linn</span>
<lb n="3033"/><span>chum sinn do ghríos-chorrughadh suas chum ceart agus comhthrom do thabhairt</span>
<lb n="3034"/><span>don chomharsain?  Adeir an Dochtúir foghlumtha so linn: "Is meabhair liom</span>
<lb n="3035"/><span>innsin díbh cad do chonnairc mé féin lem shúilibh i gcathair Milan.  Bhí</span>
<lb n="3036"/><span>duine fíor-bhocht ann, nochtuighthe de gach ollmhaitheas saoghalta, gan</span>
<lb n="3037"/><span>caradas, gan gaoil, agus é san am chéadna lán-saidhbhir tuilte d'órchisde</span>
<lb n="3038"/><span>flaitheamhnais.  Do fuair an duine bocht so dhá chéad píosa óir</span>
<lb n="3039"/><span>ag dul amugha, agus i n-ionad iad do chongbháil aige féin mar do dhéanfaidís</span>
<lb n="3040"/><span>mórán eile, d'éirigh sé 'n-a sheasamh lán d'anbhuain agus de</span>
<lb n="3041"/><span>bhuaidhramh aigne ag cuardughadh agus ag</span></p>
</div>
<pb n="123"/>
<div><lb n="3042"/><p><span>lorgaireacht ó cheann na cathrach</span>
<lb n="3043"/><span>go dtí an ceann eile, nó go bhfuair sé amach an sealbhadóir díleas</span>
<lb n="3044"/><span>ceart, agus go dtug suas dó é le háthas agus le compórd mór aigne.</span></p>
<lb n="3045"/>
<lb n="3046"/><p><span>Agus nuair d'fhuráil an duine seo deich bpíosa dhó mar luach saothair,</span>
<lb n="3047"/><span>níor bh'áil leis iad do ghlacadh.  Ar fheicsin sin don duine saidhbhir, do</span>
<lb n="3048"/><span>bhronn sé <an t-ór> go léir dhó; gidheadh, níor bh'áil leis an duine</span>
<lb n="3049"/><span>bocht an fheoirling badh lugha de do ghlacadh, ag rádh nár leis é, nach</span>
<lb n="3050"/><span>raibh cuid aige dhe agus nach gcaithfeadh go bráth aon chuid de teacht 'n-a</span>
<lb n="3051"/><span>sheilbh."  "Féachaidh," ar an Dochtúir beannuighthe, "agus cuimhnighidh i</span>
<lb n="3052"/><span>gcomhnuidhe ar an sompla so, agus déanaidh aithris air."  Gidheadh, fóiríor</span>
<lb n="3053"/><span>brónach!  cá bhfaighfear anois duine ins an chéad, duine ins an mhíle</span>
<lb n="3054"/><span>fós, chomh díleas, chomh fíréanta sain dá chomharsain agus go mbéidh</span>
<lb n="3055"/><span>an sparán óir nó airgid, do-gheobhadh sé ag dul amugha 'n-a dhiaidh, 'n-a</span>
<lb n="3056"/><span>ualach agus 'n-a mhuirighin air nó go bhfaghadh amach an sealbhadóir ceart,</span>
<lb n="3057"/><span>agus go dtabhradh tar ais dó gan ciorrbhughadh gan laighdiughadh é; nó</span>
<lb n="3058"/><span>cá bhfuilid na hanamna fíréanta neamh-shanntacha folláine so. "Cá bhfuil,"</span>
<lb n="3059"/><span>ar an t-Athair naomhtha céadna, 'n-a litir chum Macedonius, "an comhairleach</span>
<lb n="3060"/><span>agus an fear dlighe, tar éis cúis éagcórach do bhuadhchaint le n-a</span>
<lb n="3061"/><span>ghliocas, do dhéanfaidh leoirghníomh leis na daoinibh do chreach agus do</span>
<lb n="3062"/><span>bhochtainigh sé tríd?  Cá bhfuil an ceannaidhe do dhéanfaidh leoirghníomh</span>
<lb n="3063"/><span>le n-a cheannuightheoiríbh ar son na ndroich-earraidhe do thug sé dóibh,</span>
<lb n="3064"/><span>agus ar son gach éagcóra eile dá ndearnaidh sé orra; nó fós nídh as</span>
<lb n="3065"/><span>iongantaighe ná so uile, cá bhfuil an fear ioncomais do thabharfaidh thar</span>
<lb n="3066"/><span>ais go díleas ceart gach ar</span></p>
</div>
<pb n="124"/>
<div><lb n="3067"/><p><span>bhuaidh sé go heágcórach le n-a chuid ioncomais?</span></p>
<lb n="3068"/>
<lb n="3069"/><p><span>Ó! mo thruagh chráidhte a n-anamna bochta, óir is géar agus is</span>
<lb n="3070"/><span>cruadhálach an cunntas chaithfidh siad so uile agus gach a ngabhann leo do</span>
<lb n="3071"/><span>thabhairt ann do láthair Árd-bhreitheamhan na mbeo agus na marbh lá an</span>
<lb n="3072"/><span>ghéibhinn áird agus an mhór-chruadhtain."</span></p>
<lb n="3073"/>
<lb n="3074"/><p><span>A chríostaidhthe, tugaimís fá ndeara amháin an buaidhreamh aigne</span>
<lb n="3075"/><span>do chuireann sé ar mhórán daoine na fiacha atá amuigh orra go macánta</span>
<lb n="3076"/><span>dlisdineach do dhíol, ionnas gur geall báis leo sgaramhain leis an airgead</span>
<lb n="3077"/><span>chum an mhuinntir do thug airgead nó earraidhe dóibh do shásamh.  Cá</span>
<lb n="3078"/><span>méid focal, cá méid geallamhna bréagacha do-bheirid siad uatha, ar mhodh</span>
<lb n="3079"/><span>go gcrádhaid agus go gcéasaid a n-éilightheoirí, dá mealladh agus dá</span>
<lb n="3080"/><span>gcur ar cáirde ó lá go lá, agus fá dheoidh, go séanaid a bhfiacha agus go</span>
<lb n="3081"/><span>dtéid chum dlighe fós leo?  Mo náire <thú>, a chríostaidhe onóraigh</span>
<lb n="3082"/><span>uasail, do cheannaigheadh go daor le fuil an Uain trócairigh, agus go hoileadh</span>
<lb n="3083"/><span>go macnaiseach ceanamhail leis na sacramaintibh beannuighthe chum bheith id</span>
<lb n="3084"/><span>chómhn-adhbhaidhe ag na haingil agus na hárd-aingil; an mar sin as</span>
<lb n="3085"/><span>meabhair leat oighreacht na bhflaitheas do thuilleamhain?  Ná meall tú féin;</span>
<lb n="3086"/><span>ní hiad sain na meodhain as cóir duit do ghlacadh chuige, agus dá mbéitheá</span>
<lb n="3087"/><span>gan Íosa Críost agus a dheisgiobail dá chraobhsgaoileadh dhuit, badh chóir</span>
<lb n="3088"/><span>go múinfeadh do chiall duit <é>.  Cad é chomh tubaisteach, créad é chomh</span>
<lb n="3089"/><span>mi-riaghalta é d'iomchar!  Tar éis sin go léir, atá a fhios agaibh gur</span>
<lb n="3090"/><span>nídh é thuiteann amach go ró-mhinic; agus go mór-mhór, is iad na daoine</span></p>
</div>
<pb n="125"/>
<div><lb n="3091"/><p><span>as lugha uireasbaidh as mó bhíonn cionntach ann.</span></p>
<lb n="3092"/>
<lb n="3093"/><p><span>Nuair iarrann duine bocht anacrach a pháighe agus luach a chuid alluis orra,</span>
<lb n="3094"/><span>badh dhóigh leat gur déirc é, nó gur i n-aisge do bhéadh sé dá</span>
<lb n="3095"/><span>iarraidh.  Is beag gur deonaightheach leo freagra amháin do thabhairt orra,</span>
<lb n="3096"/><span>agus is é freagra é nach mór dhóibh fuireach go fóill, agus nach bhfuil</span>
<lb n="3097"/><span>aon nídh aca le faghbháil; agus san am chéadna go bhfuil a ndóithin aca</span>
<lb n="3098"/><span>chum caitheamh go ragairneach le himirt, le hól, agus le carabhas.  Agus</span>
<lb n="3099"/><span>'n-a dhiaidh so tagaid chum cóimhthionóil agus chum aifrinn leis an oiread</span>
<lb n="3100"/><span>dánachta agus neamh-chúibe agus dá mbéidís 'n-a gcríostaidhthibh chomh</span>
<lb n="3101"/><span>díreach chomh macánta agus do-gheobhthaoi sa phobal.</span></p>
<lb n="3102"/>
<lb n="3103"/><p><span>Innsim díbh le fírinne, a chomhluadar chríostamhail, nach bhfuil col</span>
<lb n="3104"/><span>fan spéir as mó atá i n-aghaidh slánughadh síorraidhe bhur n-anama ná</span>
<lb n="3105"/><span>an dócamhlacht so do bhíonn oraibh chum bhur bhfiacha do dhíol, agus chum</span>
<lb n="3106"/><span>leoirghníomh ceart do dhéanamh leis an gcomharsain ins gach éagcóir dá</span>
<lb n="3107"/><span>ndearnabhar riamh air; mar as é do dhéanann dúrchroidheach</span>
<lb n="3108"/><span>neamhmhothuightheach sibh, mar as é do mhúchann ionnaibh grása an Spioraid</span>
<lb n="3109"/><span>Naoimh, mar as é do congbhann i bhfad amach sibh ó chomhluadar milis Íosa</span>
<lb n="3110"/><span>Críost, agus fá dheoidh, mar as é féin do dhéanann sglábhaidhthe an</span>
<lb n="3111"/><span>diabhail díbh, agus do stiúróchaidh gan chontabhairt sibh chum ifrinn na</span>
<lb n="3112"/><span>bpian an fhaid is bhéidh Dia n-a Dhia.  Is léigheannta an ceacht do</span>
<lb n="3113"/><span>mhúineann Aibhistín Naomhtha dúinn ag míniughadh cáilidheacht tubaisteach</span>
<lb n="3114"/><span>na bpeacthach so do chongbhas aca féin cuid na ndaoine eile.  Ag so mar do</span>
<lb n="3115"/><span>labhrann sé: "Tagaid siad dá sléachtadh féin ós comhair na haltóra ar</span>
<lb n="3116"/><span>a nglúinibh go foiríseal, a</span></p>
</div>
<pb n="126"/>
<div><lb n="3117"/><p><span>súile ag sileadh na ndeor go trom flúirseach,</span>
<lb n="3118"/><span>a gcroidhe lom lán de dhubrón agus d'aithrighe, agus do réir an uile</span>
<lb n="3119"/><span>dheallraimh, atá dúil aca a síothcháin do dhéanamh le Dia.  Gidheadh,</span>
<lb n="3120"/><span>nuair tráchtuighthear leo ar chuid an chomharsan do thabhairt dó tar n-ais,</span>
<lb n="3121"/><span>is annsin athruighid siad aigne agus thaisbeánaid go follus nach bhfuil</span>
<lb n="3122"/><span>ionnta acht mic-tíre i n-ionad caorach."  Go dtí so d'éisteadar le</span>
<lb n="3123"/><span>comhairlíbh agus le teagasg a n-oide faoisdine mar d'éistfidís le fear</span>
<lb n="3124"/><span>ionaid Dé ar an dtalamh; umhluighid iad féin fá n-a láimh agus fá n-a</span>
<lb n="3125"/><span>bhreitheamhnas mar d'umhlóchaidís iad féin d'Íosa Críost, agus déanaid</span>
<lb n="3126"/><span>a réir agus a thoil chomh maith is gur bh'<é> aodhaire an phobail agus</span>
<lb n="3127"/><span>liaigh a n-anama é, ionnus, dá chruadhálaighe <an> breitheamhnas aithrighe</span>
<lb n="3128"/><span>as meabhair leis do chur orra, go ngabhaid leis go ró-áthasach agus nach</span>
<lb n="3129"/><span>mbíonn suim aca ann. Acht ón uair 'n-a n-iarrann sé orra leoirghníomh do</span>
<lb n="3130"/><span>dhéanamh, glacann mío-thapa agus fanntais iad, agus tréigid annsin é gan</span>
<lb n="3131"/><span>aithrighe, gan absolóid, ag súil go dteangmhóchaidís le sagart nó le</span>
<lb n="3132"/><span>bráthair éigin neamh-thuigseanach do dhamnóchadh é féin agus iad féin ar</span>
<lb n="3133"/><span>feadh na síorraidheachta.  Badh dhóigh leat, go deimhin, gur ab é an liaigh</span>
<lb n="3134"/><span>folláin so an t-eascara as mó dá bhfacadar riamh, i dtaobh mar éirigheann</span>
<lb n="3135"/><span>sé 'n-a sheasamh chum cúis an chomharsan do chosain agus chum a dhualgas</span>
<lb n="3136"/><span>féin do chóimhlíonadh.  "Cuireann an easaonta mhí-mhacánta so d'fhiachaibh</span>
<lb n="3137"/><span>orainn," ar Aibhistín Naomhtha, "dlighthe na hEaglaise do chur i bhfeidhm</span>
<lb n="3138"/><span>orra, agus iad d'fhógairt amach ó árd agus ó aifreann nó go bhfillid siad</span>
<lb n="3139"/><span>tar n-ais ar Dhia, chum leas</span></p>
</div>
<pb n="127"/>
<div><lb n="3140"/><p><span>a n-anama do dhéanamh agus chum a cheart féin do thabhairt</span>
<lb n="3141"/><span>don chomharsain" - nolentes autem reddere arguimus, increpamus,</span>
<lb n="3142"/><span>sancti altaris communione privamus.</span></p>
<lb n="3143"/>
<lb n="3144"/><p><span>Atáim lán d'eagla gur tréith agus gur lag-bhríoghach na leigheasanna</span>
<lb n="3145"/><span>iad so chum croidhtheacha cruaidhe mórán peacthach do bhogadh, gur fánach</span>
<lb n="3146"/><span>duine sanntach do ghlacann rún diongmhálta chum leoirghníomh iomshlán do</span>
<lb n="3147"/><span>dhéanamh i dtaobh dlighthe na hEaglaise do chur i bhfeidhm air; agus is é</span>
<lb n="3148"/><span>ciall é, mar nach bhfuil aon nídh le faghbháil ar talamh as mó i n-aghaidh</span>
<lb n="3149"/><span>nádúir ainmhianaigh an duine ná sgaramhain leis na héadálaibh do</span>
<lb n="3150"/><span>bhréagann agus do shásuigheann a dhroch-chlaonta.  Bainimíd osnaidhe troma</span>
<lb n="3151"/><span>ó íochtar ár gcroidhe cráidhte fá ualach agus fá eire mhuirighineach</span>
<lb n="3152"/><span>ár bpeacaidhe, mar nach ionmhuin linn na neithe tairbheacha so atá i n-ár</span>
<lb n="3153"/><span>seilbh do thréigean.  Ag so mar do labhrann an saoghaltánach agus é ar</span>
<lb n="3154"/><span>tí leoirghníomh tábhachtach do dhéanamh: "An féidir go gcaithfead mo</span>
<lb n="3155"/><span>chlann do bhochtanughadh agus do chur ón oighreacht do mheasadar a bheith</span>
<lb n="3156"/><span>aca do cheart, agus an féidir go gcaithfidh na leanbháin neamh-chionntacha</span>
<lb n="3157"/><span>so íoc ar son m'éagcórasa gan lámh ar bith do bheith aca ann?  I n-ionad</span>
<lb n="3158"/><span>feiste agus fairsinge mhaith, an gcaithfid siad feasda maireachtain ar a</span>
<lb n="3159"/><span>ndéirc agus ar a mbochtaineacht mar gheall ormsa?  Nó an féidir go</span>
<lb n="3160"/><span>gcaithfidh fios do bheith ag an saoghal nach bhfuil ionnam acht fear fuadaigh</span>
<lb n="3161"/><span>agus éagcóra?  Cá bhfaighinn anois airgead ná éadála chum cúiteamh le</span>
<lb n="3162"/><span>gach duine ar ar luigh mé lámh throm riamh, nó cá bhfuilid  na daoine</span>
<lb n="3163"/><span>féin le faghbháil anois agam chum an leoirghníomh so do dhéanamh leo?"</span></p>
</div>
<pb n="128"/>
<div><lb n="3164"/><p><span>Tagaid na smuainte so go léir i n-éinfheacht chum a chuimhne; cuirid</span>
<lb n="3165"/><span>buaidhreamh agus mío-thapa air; glacann mío-dhóchas é; bíonn fuath agus</span>
<lb n="3166"/><span>gráin aige ar an gcreideamh, ionnus gur fearr leis go mór bás d'fhaghbháil</span>
<lb n="3167"/><span>gan ola, gan aithrighe, ná leoirghníomh do dhéanamh; agus d'aimhdheoin a</span>
<lb n="3168"/><span>ndeir a chogubhas agus Spiorad na Fírinne leis, dearbhann sé: "Ní féidir</span>
<lb n="3169"/><span>liom é, agus ní háil liom a dhéanamh."  Ní féidir leat é, a</span>
<lb n="3170"/><span>chríostaidhe!  Go dtugaidh Dia go bhfuil sin fíor, óir mar sin do bhéadh</span>
<lb n="3171"/><span>muinighin agam go mbéadh d'anam i slighe a slánuighthe, agus ó nach mbéadh</span>
<lb n="3172"/><span>an oiread agat agus do shásóchadh na daoine, go dtiocfadh leat Dia na</span>
<lb n="3173"/><span>n-uile-chomhacht do shásamh.  Acht áitighim nach bhfuil leithsgéal ann as</span>
<lb n="3174"/><span>bréagaighe ná na leithsgéil sain; agus fós, nach mór leoirghníomh do</span>
<lb n="3175"/><span>dhéanamh chum ár n-anam do shlánughadh, fá mar do gheall mé,</span>
<lb n="3176"/><span>taisbeánfaidh mé dhíbh san dara roinn.</span></p>
<lb n="3177"/>
<lb n="3178"/><p><span>An Dara Roinn.</span>
<lb n="3179"/><span>Áitighim, a chríostaidhthe - agus is í an fhírinne féin í - nach bhfuil</span>
<lb n="3180"/><span>nídh le faghbháil as bréagaighe ná an leithsgéal do thugaid daoine an</span>
<lb n="3181"/><span>tsaoghail so uatha chum gan leoirghníomh do dhéanamh leis an gcomharsain,</span>
<lb n="3182"/><span>de bhrígh go bhfuil sé suarach ealadhanta gan bunadhas gan fírinne, agus</span>
<lb n="3183"/><span>gur ón tsainnt agus ó n-ár gceanamhlacht orainn féin do phréamhuigheann</span>
<lb n="3184"/><span>sé, agus chum so go léir 'bhreithniughadh agus do thuigsin mar as cóir,</span>
<lb n="3185"/><span>ní fhuil againn acht féachain isteach ar na leithsgéil so uile fá leith.</span>
<lb n="3186"/><span>Ar dtúis, adeir duine 'n-a bhfuil cuid a chomharsan go héagcórach</span>
<lb n="3187"/><span>i n-a sheilbh, má dhéanann sé leoirghníomh ann,</span></p>
</div>
<pb n="129"/>
<div><lb n="3188"/><p><span>go millfidh agus go ngortóchaidh sé a chlann agus a mhuinntir leis.</span></p>
<lb n="3189"/>
<lb n="3190"/><p><span>Acht freagrann Criosostom beannuighthe: An é nach fearra dhuit iad do</span>
<lb n="3191"/><span>bhochtanughadh ná bheith cionntach 'n-a ndamain síorruidhe; gidheadh,</span>
<lb n="3192"/><span>deimhnighim duit, i n-ionad do chlann do mhilleadh agus do chreachadh nuair</span>
<lb n="3193"/><span>do-bheir tú a chuid féin don chomharsain, muna ndéanfaidh tú é, go</span>
<lb n="3194"/><span>ndéanfair a gcreachadh agus a ndamnughadh i n-éinfheacht.  Óir fiafruighim</span>
<lb n="3195"/><span>díot, an é nach mbéidh cuid na ndaoine eile, atá anois id sheilbh agus</span>
<lb n="3196"/><span>atá agat le fágbháil mar oighreacht ag do chlann i gcomhnuidhe, 'n-a</span>
<lb n="3197"/><span>ualach coinsiais orra san mar do bhí sé oraibh féin.  Agus dar ndóigh,</span>
<lb n="3198"/><span>ní mheasann tú go n-athróchaidh sé nádúir agus nach leis an gcomharsain</span>
<lb n="3199"/><span>fós é, i dtaobh mar fhágbhais go héagcórach ag do chlainn é; agus dá</span>
<lb n="3200"/><span>bhrígh sin fágbhaim fád bhreith féin cia aca den dá neithibh so as mó</span>
<lb n="3201"/><span>dhéanfaidh díoghbháil dóibh, cuid an chomhursan do thabhairt dóibh mar</span>
<lb n="3202"/><span>oighreacht, nó a chongbháil uatha.  Óir, má thuiteann sé amach gur fearr</span>
<lb n="3203"/><span>na críostaidhthe agus gur macánta na daoine bhur gclann ná sibh féin,</span>
<lb n="3204"/><span>má bhíonn sé de mhisneach nó de chreideamh ionnta a chuid féin a thabhairt</span>
<lb n="3205"/><span>don chomharsain agus cúiteamh iomshlán do dhéanamh leis do réir chirt,</span>
<lb n="3206"/><span>feicimís annsin cad d'fhágbhais aca. d'fhágbhais, go deimhin, cúram mór</span>
<lb n="3207"/><span>agus ualach muirighineach orra chum leoirghníomh righin do dhéanamh ar do</span>
<lb n="3208"/><span>shon, agus slighe do thabhairt dóibh chum éagcóir do dhéanamh orra féin</span>
<lb n="3209"/><span>tríd.  Gidheadh, má atáid siad chomh dall, chomh dí-chreidmheach</span>
<lb n="3210"/><span>leat féin, agus do rianta tubaisteacha do leanmhain, dar ndóigh, ní féidir</span>
<lb n="3211"/><span>nach ndéanann tú rann-pháirteach iad in do pheacaidhibh,</span></p>
</div>
<pb n="130"/>
<div><lb n="3212"/><p><span>agus nach stiúruigheann tú go díreach iad chum bheith rann-pháirteach leat i</span>
<lb n="3213"/><span>bpiantaibh síorraidhe ifrinn.</span></p>
<lb n="3214"/>
<lb n="3215"/><p><span>Agus an é do mheas fein go nglacfaidh Dia mar leithsgéal uatha gur tusa</span>
<lb n="3216"/><span>thug droch-shompla dóibh, agus gur ort féin badh chóir é go léir</span>
<lb n="3217"/><span>d'agairt; nó an é do thuairim go gcuirfidh Dia rath nó séan ar a stórús</span>
<lb n="3218"/><span>do mhalluigh agus d'fhuathuigh sé in do sheilbh, i dtaobh mar atá sé anois</span>
<lb n="3219"/><span>i seilbh do chlainne?</span></p>
<lb n="3220"/>
<lb n="3221"/><p><span>Adeir duine eile: "Ní mór dhom cothughadh suas do réir mo chreideamhna</span>
<lb n="3222"/><span>agus mo shlighe bheatha agus mar badh dhual daoine dhom é."  Gidheadh,</span>
<lb n="3223"/><span>deimhnighimse dhuit, a chríostaidhe, gur ab é an chéad nídh as dual duit</span>
<lb n="3224"/><span>leoirghníomh do dhéanamh, agus atá do shlighe bheatha dod chongbháil uaidh,</span>
<lb n="3225"/><span>go bhfuil sé d'fhiachaibh ort, do réir dlighe Dé agus an chreidimh, cur</span>
<lb n="3226"/><span>suas di go hiomshlán; óir atá sé ceangailte ort réir an Tighearna do</span>
<lb n="3227"/><span>dhéanamh agus a cheart féin do thabhairt do chách,  gibé ar domhan</span>
<lb n="3228"/><span>creideamhain, gibé ar bith slighe bheatha bhéidh agat, má's tighearna</span>
<lb n="3229"/><span>tíre má's sglábhaidhe thú.  Agus chuige sin, ná caith an oiread agus is</span>
<lb n="3230"/><span>gnáthach leat é le himirt ná le hólachán; ná tabhair an oiread ar</span>
<lb n="3231"/><span>éadaighibh mór-luaighe, acht mair chomh huaigneach chomh singil agus is</span>
<lb n="3232"/><span>féidir leat é, ar son Dé agus d'anama, chum ceart do thabhairt don</span>
<lb n="3233"/><span>chomharsain, mar as ins an aigne naomhtha so atá anam an chreidimh Chatoilice;</span>
<lb n="3234"/><span>óir geallaim duit, i n'éaghmais,  nach bhfuil in do dhéarcaibh acht</span>
<lb n="3235"/><span>éagcóir, ná in d'urnaighthibh acht bréag-chrábhadh.  Dá bhrígh sin,</span>
<lb n="3236"/><span>ísligh tú féin agus túirling anuas den chéim i n-ar árduigh an peacadh</span>
<lb n="3237"/><span>thú, agus cuir na teorainn leat féin badh dhual</span></p>
</div>
<pb n="131"/>
<div><lb n="3238"/><p><span>duit do réir macántachta agus creidimh.</span></p>
<lb n="3239"/>
<lb n="3240"/><p><span>Admhuighim gur deacair leat é.  Gidheadh, ní mór a dhéanamh chum bheith</span>
<lb n="3241"/><span>ar staid na ngrás.  Agus fiafruighim díbh anois, créad é an meas do </span>
<lb n="3242"/><span>bhéadh agaibh ar dhuine ag á mbéadh bhur gcuid óir nó airgid i n-a sheilbh</span>
<lb n="3243"/><span>agus d'eiteochadh sibh ar a thabhairt díbh in bhur ngábhatar, i dtaobh mar</span>
<lb n="3244"/><span>do theastuigheann sé uaidh chum a chreideamhain do chothughadh suas?  An é</span>
<lb n="3245"/><span>nach ndéarfadh sibh leis nach ar bhur gcosdassa badh chóir dó sin do</span>
<lb n="3246"/><span>dhéanamh; go mbadh libh féin bhur gcuid óir agus airgid, agus nach chum</span>
<lb n="3247"/><span>a chreideamhain do chothughadh do shaothruigheabhar é?</span></p>
<lb n="3248"/>
<lb n="3249"/><p><span>Adeir fear eile: "Má dhéanaim leoirghníomh, ní bhéidh oiread agam</span>
<lb n="3250"/><span>is do chongbhóchaidh suas mé."  Is é Aibhistín Naomhtha do chuireann an</span>
<lb n="3251"/><span>cheist so amach: Audet aliquis dicere, non habeo aliud unde vivam?</span>
<lb n="3252"/><span>Acht éistidh le freagra an lonnartha shoillsigh so na hEaglaise: "Atá an</span>
<lb n="3253"/><span>leihsgéal so gan bhunadhas gan éirim," ar sé, "óir is é an nídh céadna</span>
<lb n="3254"/><span>adéarfadh an foghlaidhe agus fear na bpiseoga liom nuair adéarfaidhe leo</span>
<lb n="3255"/><span>leoir-ghníomh do dhéanamh agus cur suas feasda da slighe bheatha, ar an</span>
<lb n="3256"/><span>ádhbhar go bhfuil a gcongbháil suas ar mhéid na héagcóra agus na foghla</span>
<lb n="3257"/><span>do dhéanfaidh siad.  Gidheadh, is é freagra do bhéarfainn orra nach de na</span>
<lb n="3258"/><span>feille-chéardaibh so badh chóir dóibh leanmhain chum cothughadh, acht iad</span>
<lb n="3259"/><span>féin do chaitheamh ar ionntaoibh Tighearna na trócaire, agus maireachtain</span>
<lb n="3260"/><span>níos túsga ar an déirc agus ar charthannacht na gcomharsan.  Agus deirim</span>
<lb n="3261"/><span>an nídh céadna le gach críostaidhe fá leith 'n-a bhfuil leoirghníomh 'n-a</span>
<lb n="3262"/><span>ualach air; agus is é ciall atá leis, mar nach ar</span></p>
</div>
<pb n="132"/>
<div><lb n="3263"/><p><span>chuid duine eile do mheallais led ghliocas nó do chreachais le foir-neart</span>
<lb n="3264"/><span>agus led chaime, badh dhual duit cothughadh suas, acht cothuigh tú fein leis</span>
<lb n="3265"/><span>an deaghshláinte thug Dia dhuit, leis an gcéird nó an ealadhain bheatha</span>
<lb n="3266"/><span>d'foghlamais ód aois óige, agus má theipid sin uile ort, ní theipfidh an</span>
<lb n="3267"/><span>charthannacht phoiblidhe go bráth ort.</span></p>
<lb n="3268"/>
<lb n="3269"/><p><span>Adeir duine: "Má dhéanaimse leoirghníomh, do-gheobhadh guth thríd agus</span>
<lb n="3270"/><span>tráchtfar orm nach bhfuil ionnam acht fear éagcóra agus bitheamhnach."</span>
<lb n="3271"/><span>Gidheadh, adeir ughdar foghlamtha: "Ní mór do dhuine bheith go ró-ainbhfiosach</span>
<lb n="3272"/><span>chum leithsgéal chomh lag sain do thabhairt uaidh, mar is</span>
<lb n="3273"/><span>iomdha slíghe foilightheach do b'fhéidir leis 'aimsiughadh chuige ar nach</span>
<lb n="3274"/><span>mbéidh rún ag éinneach go deo; nó fós, ní mór gur duine droch-aigeantach</span>
<lb n="3275"/><span>é ag á bhfuil fios aige ar na slighthibh so, agus nach maith leis,</span>
<lb n="3276"/><span>tar éis sin, cuid an chomharsan do thabhairt dó thar ais."</span></p>
<lb n="3277"/>
<lb n="3278"/><p><span>Abraid mórán: "is duine saidhbhir ar a ndearnaidh mé éagcóir, agus</span>
<lb n="3279"/><span>má atá roinn dá chuid im sheilbh, ní dhéanfaidh sé dochar dó; óir ní</span>
<lb n="3280"/><span>thigeann poll san tighearnas, agus fós, ní fhuil ann acht Sasanach agus</span>
<lb n="3281"/><span>fear éagcóra."  Gidheadh, deimhnighim duit, a dhearbhráthair mo chroidhe,</span>
<lb n="3282"/><span>gurab é an mac mallachtain féin do chum na leithsgéil sin; óir má's</span>
<lb n="3283"/><span>saidhbhir má's daidhbhir é, atá sé cóimhcheangailte ortsa a chuid féin</span>
<lb n="3284"/><span>do thabhairt tar ais dó.  Má fuair sé a shaidhbhreas le héagcóir, atá</span>
<lb n="3285"/><span>Dia ann chum cunntas do bhuain de, agus chum peanós do thabhairt dó mar do</span>
<lb n="3286"/><span>thuill sé é.  Agus bíodh go bhfuil sé fíor gur Sasanach é, bíodh gur</span>
<lb n="3287"/><span>eiriceach é, áitighim nach lughaide</span></p>
</div>
<pb n="133"/>
<div><lb n="3288"/><p><span>an t-ualach atá ortsa ceart is comhthrom do thabhairt dó.</span></p>
<lb n="3289"/>
<lb n="3290"/><p><span>Óir atá a sháir-fhios againn go léir nach raibh san Impire Rómhánach,</span>
<lb n="3291"/><span>Tiberius, acht anfhlaith agus fear éagcóra; nár chreid sé i n-aon Dia</span>
<lb n="3292"/><span>amháin agus gur ghéill sé do na déithibh fallsa; tar éis sin adeir</span>
<lb n="3293"/><span>Íosa Críost, tobar na fírinne, linn a cheart féin do thabhairt tar ais</span>
<lb n="3294"/><span>dó - reddite quae sunt Caesaris caesari.  Agus de bhrígh gur Sasanach é,</span>
<lb n="3295"/><span>is dá mhóide an deithneas badh chóir dhuit do dhéanamh chum leoirghníomh</span>
<lb n="3296"/><span>dlisdineach do dhéanamh leis, chum go gcuirfeá i n-iúil dó gur ab</span>
<lb n="3297"/><span>ionann an Catoilice agus an duine fíréanta; gur duine é atá chum ceart</span>
<lb n="3298"/><span>agus comhthrom do thaisbeánadh don domhan go léir, agus gur cóir do dhuine</span>
<lb n="3299"/><span>bheith 'n-a Chatoilice chum bheith ar staid na ngrás agus chum an bheatha</span>
<lb n="3300"/><span>mharthannach do shealbhughadh.  Agus go fírinneach, má dhéanann tú an</span>
<lb n="3301"/><span>Sasanach do shlad, agus a chuid do bhreith uaidh gan leoirghníomh do</span>
<lb n="3302"/><span>dhéanamh ann, ní ar do mhailís ná ar do chladhaireachtsa do chuirfidh</span>
<lb n="3303"/><span>sé an locht, acht ar an gcreideamh; ar chor go nglacann fuatha agus gráin</span>
<lb n="3304"/><span>é i n-aghaidh na gCatoilicí agus i n-aghaidh an chreidimh, go gcuireann</span>
<lb n="3305"/><span>do dhroch-bheatha bun ós cionn é ó iompódh chum na fírinne, agus dá</span>
<lb n="3306"/><span>bhrígh sin, go bhfuil tú cionntach i n-a dhamaint síorraidhe.</span>
<lb n="3307"/><span>Fá dheoidh, adeir duine eile: "Dá mhéid deagh-aigne atá agam chum</span>
<lb n="3308"/><span>leoirghníomh do dhéanamh, cá bhfaigheadh anois gach aon duine do shlad agus</span>
<lb n="3309"/><span>do chreach mé ar feadh mo shaoghail?  Atá cuid aca curtha sa chill, agus</span>
<lb n="3310"/><span>cuid eile sgapuighthe i bhfad ó chéile."  Admhaim, a chríostaidhe, gur</span>
<lb n="3311"/><span>deacair leoirghníomh do dhéanamh ar</span></p>
</div>
<pb n="134"/>
<div><lb n="3312"/><p><span>uairibh áirithe.</span></p>
<lb n="3313"/>
<lb n="3314"/><p><span>Acht tugaim fá ndeara riaghalacha áirithe <atá ionamhail fóghantach></span>
<lb n="3315"/><span>chum congnamh do thabhairt díbh agus chum bhur meabhair do neartughadh, má</span>
<lb n="3316"/><span>bhíonn misneach críostamhail agaibh chum iad do leanmhain.  An chéad nídh,</span>
<lb n="3317"/><span>dúil díograiseach do bheith agaibh chum gach dochar agus díoghbháil dá</span>
<lb n="3318"/><span>ndearnabhar ar an gcomharsain do leasughadh do réir bhur n-acfuinn agus</span>
<lb n="3319"/><span>chomh dúthrachtach agus is féidir libh é.  Agus ón tráth 'n-a mbéidh</span>
<lb n="3320"/><span>an rún diongmhálta so agaibh chum bhur ndícheall do dhéanamh, do-gheobhaidh</span>
<lb n="3321"/><span>sibh féin amach mórán meodhain agus slighte nár chuimhnigheabhar orra</span>
<lb n="3322"/><span>go dtí sain.  An dara nídh, na meodhain sin do lorg agus do chuartughadh</span>
<lb n="3323"/><span>go haireach imshníomhach.  An treas nídh, a chur i n-aith díbh féin gur</span>
<lb n="3324"/><span>féidir leoirghníomh do dhéanamh i ndiaidh a chéile, agus nach bhfuil sé</span>
<lb n="3325"/><span>d'fhiachaibh oraibh é go léir do dhéanamh i n-éinfheacht, agus mar sin,</span>
<lb n="3326"/><span>an mhéid nach dtiocfaidh libh do dhéanamh anois, déanaidh fá cheann</span>
<lb n="3327"/><span>seachtmhaine nó coicthighis é, agus an méad nach mbéidh déanta an uair</span>
<lb n="3328"/><span>sin de, déanaidh i gceann mí nó bliadhna, nó fós i gceann dhá bhliadhain,</span>
<lb n="3329"/><span>trí bliadhna, nó seacht mbliadhna fós.  An ceathramhadh nídh, é go léir</span>
<lb n="3330"/><span>do chur fá bhreith agus fá chómhairle d'oide faoisdine, gan focal do</span>
<lb n="3331"/><span>cheilt den fhírinne air, agus a chómhairle do leanmhain.  Geallaim duit,</span>
<lb n="3332"/><span>a chríostaidhe, má leanann tú na meodhain sin, gan iompódh ná faillighe</span>
<lb n="3333"/><span>do thabhairt ionnta, go dtiocfaidh leat le congnamh an Tighearna, mórán</span>
<lb n="3334"/><span>leoirghníomh do dhéanamh 'n-ar mheasais roimhe sin bheith ar taobh amuigh</span>
<lb n="3335"/><span>ded chomhachta, agus sgriosfaidh tú amach as leabhar an chunntais breith</span>
<lb n="3336"/><span>uathbhásach do dhamaint síorruidhe.</span>
<lb n="3337"/></p>
</div>
<pb n="135"/>
<div><lb n="3338"/><p><span>A chomhluadair chríostamhail, gan leoirghníomh do dhéanamh ní fhuil</span>
<lb n="3339"/><span>slánughadh síorruidhe le fagbháil agaibh; óir ní fhuil aon aithne</span>
<lb n="3340"/><span>bhaineas leis an gcreideamh as mó atá ceangailte orainn, ná as lugha as</span>
<lb n="3341"/><span>féidir cur suas dó, mar nach bhfuil maitheamhnas le faghbháil ann ón</span>
<lb n="3342"/><span>Eaglais ná ó Dhia féin - ón Eaglais, mar nach bhfuair sí na comhachta</span>
<lb n="3343"/><span>chuige, nó ó Dhia, mar nach maith leis maitheamhnas do thabhairt ann.</span>
<lb n="3344"/><span>Breithnighidh go glinn é.  Do thug Dia comhachta dá Eaglais gan cuimsiughadh</span>
<lb n="3345"/><span>gan teorainn tré n-ar féidir léi na dlighthe as naomhtha agus na móide</span>
<lb n="3346"/><span>as daingne agus as solamanta do sgaoileadh, na coirtheacha as fuathmhaire do</span>
<lb n="3347"/><span>mhaitheamh, agus na banna Eaglaise agus na peanóis as cirte do thógbháil.</span>
<lb n="3348"/><span>Tar éis sin go léir, a chríostaidhthe, nach iongantach an sgéal é nach</span>
<lb n="3349"/><span>féidir leis na daoinibh seo, dá dtug Dia oiread sain comhachta,</span>
<lb n="3350"/><span>maitheamhnas ná absolóid do thabhairt duit sa pheacadh so.  Atáid</span>
<lb n="3351"/><span>eochracha flaitheamhnais, do thug ár Slánuightheoir do Pheadar Abstal,</span>
<lb n="3352"/><span>gan bhrígh ná tairbhe d'aon chríostaidhe 'n-a bhfuil cuid na comharsan</span>
<lb n="3353"/><span>ar a láimh go héagcórach agus rún aige san am chéadna chum a chongbháil</span>
<lb n="3354"/><span>aige féin.  Agus bíodh gur féidir le Dia, ó's é féin Tighearna an uile</span>
<lb n="3355"/><span>nídh, cuid na comharsan do thabhairt suas don té as maith leis, deimhnighim</span>
<lb n="3356"/><span>duit, tar a cheann sain, nach ndéanfaidh sé go bráth é, mar nach maith</span>
<lb n="3357"/><span>leis é do dhéanamh, mar as é féin díonuightheoir an chomharsan, agus,</span>
<lb n="3358"/><span>mar innseann an Spiorad Naomh dúinn tré bhéal an Abstail, nach sealbhóchaidh</span>
<lb n="3359"/><span>fear na héagcóra, an bitheamhnach, ná an duine sanntach ríoghacht nimhe</span>
<lb n="3360"/><span>go bráth - neque fures, neque avari, neque rapaces regnum Dei</span>
<lb n="3361"/><span>possidebunt (Cor.vi.10).  Agus ar an ádhbhar sain, bíodh go dtagaid siad ag</span>
<lb n="3362"/><span>bualadh a</span></p>
</div>
<pb n="136"/>
<div><lb n="3363"/><p><span>n-uchta ós comhair na haltóra, bíodh go bhfuilid ag sileadh na ndeor</span>
<lb n="3364"/><span>gan traochadh ag cosaibh a n-oide faoisdine agus ag céasadh a gcolna le</span>
<lb n="3365"/><span>trosgadh agus le tréadhanas, 'n-a dhiaidh sain go léir, má chongbhaid siad</span>
<lb n="3366"/><span>cuid na gcomharsan go héagcórach ar a lámhaibh, gan leoirghníomh ná sásamh</span>
<lb n="3367"/><span>dlisdineach do dhéanamh ann fá bhrat aithrighe do rinne a síothcháin le</span>
<lb n="3368"/><span>Dia, ní fhuil ionnta acht lucht bréag-chrábhaidh agus droch-chríostaidhthe,</span>
<lb n="3369"/><span>agus má bheir an bás ins an staid sin orra, béidh mallaighthe damanta gan</span>
<lb n="3370"/><span>amhras.</span></p>
<lb n="3371"/>
<lb n="3372"/><p><span>Ag sin go fírinneach an teagasg naomhtha do mhúineann an Soisgéal</span>
<lb n="3373"/><span>dúinn, agus má tá éinneach sa chóimhthionól so chomh dona chomh</span>
<lb n="3374"/><span>mí-ádhmharach sin agus gan músgladh suas ó n-a throm-shuan chodlata,</span>
<lb n="3375"/><span>agus gan rún daingean aige chum ceart do dhéanamh dá chomharsain,</span>
<lb n="3376"/><span>athchuingim agus impidhim air ó chroidhe cur i n-ath dó féin go dtiocfaidh</span>
<lb n="3377"/><span>an lá 'n-a gcaithfidh sé sgaramhain le cuid na comharsan dá aimhdheoin,</span>
<lb n="3378"/><span>agus nach dtréigfidh an éagcóir do rinne sé air go bráth é, de bhrígh</span>
<lb n="3379"/><span>go leanfaidh go dlúth é ar feadh na síorraidheacha.  Ná bí chomh</span>
<lb n="3380"/><span>díchéillidhe sin agus toradh is saothar do pheacaidhe d'fhágbháil mar</span>
<lb n="3381"/><span>oighreacht id dhiaidh, chum peanós uathbhásach do-innste ifrinn do</span>
<lb n="3382"/><span>thuilleamhain duit féin i dtaobh ór agus airgead d'fhágbháil ag daoinibh</span>
<lb n="3383"/><span>díombuidheacha cruaidh-chroidheacha, nach dtabharfaidh aon chuid de uatha</span>
<lb n="3384"/><span>do na boicht ná don díleachtaidhe chum guidhe Dé ar do shon. Agus dá</span>
<lb n="3385"/><span>bhrígh sin, tabhair uait anois dod dhearbhráthair an nídh as leis; sgair</span>
<lb n="3386"/><span>go misneamhail cródha leis an airgead chum d'anam ghlórmhar do chosain, do</span>
<lb n="3387"/><span>bhaineann mar oighreacht cheart leis an Slánuightheoir, ó's é féin do</span>
<lb n="3388"/><span>cheannuigh í go daor dochrach leis an mbraon deireannach dá chuid fola</span>
<lb n="3389"/><span>uaisle ar chrann scannalach na croise.</span>
<lb n="3390"/></p>
</div>
<pb n="137"/>
<div><lb n="3391"/><p><span>Is amhlaidh sain do labhair Séamas Naomhtha le daoinibh saidhbhre, le</span>
<lb n="3392"/><span>lucht ioncomais agus éagcóra do bhíonn ag méadughadh a bhfághaltais le</span>
<lb n="3393"/><span>coir agus le héagcóir, le fuadach agus le gliocas, nuair adubhairt sé go</span>
<lb n="3394"/><span>rabhadar ag saothrughadh feirge agus lonnais an Tighearna dóibh féin ar</span>
<lb n="3395"/><span>feadh na síorraidheachta. "Imthighidh," ar sé, "agus cuiridh suas na</span>
<lb n="3396"/><span>gártha atruaghacha anois ar son an ghéibhinn chruaidh i n-ar chuibhrigh bhur</span>
<lb n="3397"/><span>sainnt do-shásta sibh, agus mar nár bh'áil libh aon éagcóir dá</span>
<lb n="3398"/><span>ndearnabhar ar bhur gcomharsain do chúiteamh, do rinneabhar cisde feirge do</span>
<lb n="3399"/><span>sholáthar dhíbh féin i gcoinne lá sgeonmhar sgannrach díoghaltais Dé" -</span>
<lb n="3400"/><span>thesaurizastis vobis iram in novissimis diebus (Séam.v.3). Atá an oiread</span>
<lb n="3401"/><span>fiadhnidhthe chum teacht <in> bhur gcoinne agus atáid de</span>
<lb n="3402"/><span>bhochtáin dár chreachabhar agus dár luigheabhar lán throm <orra> chum bhur</span>
<lb n="3403"/><span>saidhbhreas do mhéadughadh.  Atáid a n-árd-éighmhe ag éirghe suas chomh</span>
<lb n="3404"/><span>hárd leis na flaithis in bhur gcoinne do láthair cathaoir bhreitheamhnais</span>
<lb n="3405"/><span>an tSlánuightheora; agus má thugann sibhse cluas bhodhar dóibh, atá Dia</span>
<lb n="3406"/><span>lán de thruaighmhéil agus de thrócaire dhóibh.  Cloiseann sé gearán</span>
<lb n="3407"/><span>cruadh cráidhte bhur gcuallacht agus bhur lucht oibre 'n-a bhfuil luach</span>
<lb n="3408"/><span>alluis a ngruadh is a leacan gan díol fós agaibh.  Mothuigheann sé go cruinn</span>
<lb n="3409"/><span>deora troma na mbaintreabhach mbocht agus gártha gol na ndíleachtaidhe do</span>
<lb n="3410"/><span>chreachabhar, agus feicimís cá bhfuil an té d'fhéadfaidh sibh do chosain</span>
<lb n="3411"/><span>ó bhéimeannaibh a chirt-bhreitheamhnais ná ó na lasrachaibh nimhneacha</span>
<lb n="3412"/><span>do chuir bhur sainnt d'fhiachaibh air d'adhaint in bhur gcoinne -</span>
<lb n="3413"/><span>ecce merces operariorum qui messuerunt regiones vestras, quae</span></p>
</div>
<pb n="138"/>
<div><lb n="3414"/><p><span>fraudata est a vobis, clamat et clamor eorum in aures Domini Sabaoth</span>
<lb n="3415"/><span>introivit (Séam.v.4).</span></p>
<lb n="3416"/>
<lb n="3417"/><p><span>Ar an ádhbhar sain, a chríostaidhthe ionmhuine mo chroidhe, ní fhuil</span>
<lb n="3418"/><span>meodhan ar bith neartmhar a dhóithin chum sibh do chosain ó iríre an</span>
<lb n="3419"/><span>Tighearna, ná ó n-a cheart-bhreitheamhnas do thuitim anuas oraibh, acht</span>
<lb n="3420"/><span>leoirghníomh dlisdineach do dhéanamh gan mhoill le nbhur gcomharsain.</span>
<lb n="3421"/><span>Óir ón dtráth nó ón móimeint fós 'n-a mbéidh sé d'acfuinn agaibh,</span>
<lb n="3422"/><span>ní dlightheach dhíbh é chur ar cáirde; agus is mór an éagcóir agus is</span>
<lb n="3423"/><span>fuathmhar an peacadh an leoirghníomh do bhéidh i n-ár gcomhachtaibh ar feadh</span>
<lb n="3424"/><span>ár saoghail do chur ar cáirde go lá ár mbáis.  Ar an ádhbhar sain,</span>
<lb n="3425"/><span>athchuingim is impidhim go dúthrachtach ort, a Dhia na n-uile chomhacht,</span>
<lb n="3426"/><span>spiorad na fíréantachta agus an chirt do thabhairt dod phobal féin, chum</span>
<lb n="3427"/><span>go dtiocfadh leo gairm bheannuighthe an chríostaidhe do chóimhlíonadh;</span>
<lb n="3428"/><span>agus ná léig dóibh glóire Dé agus aoibhneas na beatha síorraidhe do</span>
<lb n="3429"/><span>chailleamhain ná do thréigean mar gheall ar teóllach talmhaidhe an</span>
<lb n="3430"/><span>tsaoghail.  Óir créad é an tairbhe dhúinn saidhbhreas an domhain go léir</span>
<lb n="3431"/><span>do bheith againn má imthighmíd ar seachrán uait?  Agus ar an dtaobh eile,</span>
<lb n="3432"/><span>bíodh go dtréigfeadh an saoghal go léir sinn ar feadh na beatha so, dar</span>
<lb n="3433"/><span>ndóigh, ní féidir nach é an sonas as mó le fagbháil dúinn do ghrása</span>
<lb n="3434"/><span>agus do mhuinnteardhas do thuilleamhain le linn ár n-aistir sa ghleann bhocht</span>
<lb n="3435"/><span>so na ndeor, agus tú féin do shealbhughadh i bhfochair na n-aingeal agus na</span>
<lb n="3436"/><span>naomh le saoghal na saoghal - beannacht d'iarraim díbhse agus dam féin.</span>
<lb n="3437"/><span>I n-ainm an Athar agus an Mhic agus an Spioraid Naoimh.  Bíodh mar sin.</span>
<lb n="3438"/></p>
</div>
<pb n="139"/>
<div><lb n="3439"/><p><span>Seanmóir a hOcht</span>
<lb n="3440"/><span>Naomh Peadar agus Naomh Pól.</span></p>
<lb n="3441"/>
<lb n="3442"/><p>
<lb n="3443"/><span>Bzzzzz1808 19T</span>
<lb n="3444"/><span>Uzzzzz0401</span></p>
<lb n="3445"/>
<lb n="3446"/><p><span>I - Is míorbhaileach iad oibreacha Dé in gach am agus in gach áit, acht is</span>
<lb n="3447"/><span>míorbhaileach tar bárr iad i ngnóthaibh creidimh agus san tionnscailt</span>
<lb n="3448"/><span>do rinneadh ar an Teampall agus ar an Eaglais do chuir ar bun.  Nuair tháinig</span>
<lb n="3449"/><span>líonmhaireacht na haimsire agus an t-am i n-ar fhógair na fáidhe críoch</span>
<lb n="3450"/><span>bheith ar dhlighe Mhaoise, do thuirling Mac Dé ar talamh i gcló agus i</span>
<lb n="3451"/><span>nádúir daonna. Ón am sain go huair a chéasta, agus fós gur fhág radharc</span>
<lb n="3452"/><span>na talmhan, badh é slánughadh na cine daonna agus sonas an Teampaill do bhí</span>
<lb n="3453"/><span>ar thí d'fhágaint tógtha i n-a dhiaidh a ghnáth-smuaineamh agus <a> obair</span>
<lb n="3454"/><span>dhiadha.  Do rin sé an obair.  Cheannuigh sé an chine dhaonna agus do</span>
<lb n="3455"/><span>shaothruigh a Theampall gan sal, gan spota le dortadh fuil a chroidhe.</span>
<lb n="3456"/></p>
</div>
<pb n="140"/>
<div><lb n="3457"/><p><span>Uch! a chríostaidhthe, nach mór é comaoin Dé orainn?  Nach</span>
<lb n="3458"/><span>éagsamhlach é a ghrádh don duine?  Do rin sé, mar adéarfainn, neamh-nídh</span>
<lb n="3459"/><span>dá dhiadhacht ar a shon, agus chum é sin d'árdughadh go síothcháin na</span>
<lb n="3460"/><span>bhflaitheas d'ísligh é féin go bás sgannalach na croise.  I n-a dhiaidh</span>
<lb n="3461"/><span>sin, ní iarann orainn acht gan é d'aith-chéasadh le n-ár bpeacaidhe, gan</span>
<lb n="3462"/><span>sinn féin 'dhíol le naimhde ár n'anma tar éis dó sin sinn 'cheannach dá</span>
<lb n="3463"/><span>Athair síorraidhe.</span></p>
<lb n="3464"/>
<lb n="3465"/><p><span>II -  Níor leor leis an Tighearna an méid do sin i n-a phearsain féin</span>
<lb n="3466"/><span>dúinn, acht do bhí sé beartuighthe, do réir socrughadh na heagna</span>
<lb n="3467"/><span>síorraidhe, cuideachta na gcríostaidhthe d'fhágaint.  Níor bh'fhonn leis</span>
<lb n="3468"/><span>iad d'fhágaint i n-a ndílleachtaidhthibh gan ceann-treoir creidimh agus</span>
<lb n="3469"/><span>riaghluightheoir mórálta i n'ionad fá ghileacht a Spioraid Ró-dhiadha</span>
<lb n="3470"/><span>féin.  Is chuige seo rin togha ar na habstalaibh.  Is chum eolas a chreidimh</span>
<lb n="3471"/><span>agus a riaghlacha a mhúineadh líon sé leis an Spiorad Naomh iad agus do</span>
<lb n="3472"/><span>bhronn ortha tiodhlaicthí teangtha agus míorbhailtí.  Euntes, ergo,</span>
<lb n="3473"/><span>docete omnes gentes: "Imthighidh ag teagasg na náisiún" (Marcus xvi.15).</span>
<lb n="3474"/><span>Agus mar nach raibh na habstail chum maireachtain i gcomhnuidhe, <agus s>an am</span>
<lb n="3475"/><span>gcéadna nár bh'fhuláir creideamh Íosa Críost bheith buan i bhfírinne go</span>
<lb n="3476"/><span>deireadh an tsaoghail, do gheall sé dóibh a chomhnuidhe go Luan na breithe -</span>
<lb n="3477"/><span>et ecce ego vobiscum sum omnibus diebus usque ad consummationem saeculi</span>
<lb n="3478"/><span>(Matha xxviii.20). "Atáim in bhur bhfochair ag múineadh agus ag baisteadh, ag</span>
<lb n="3479"/><span>riar na sacramaintí agus ag craobhsgaoileadh an chreidimh."  Ní féidir, ar an</span>
<lb n="3480"/><span>ádhbhar sain, aon earráid chreidimh ná cleachtadh claonmhar do luadh</span></p>
</div>
<pb n="141"/>
<div><lb n="3481"/><p><span>leis an Teampall atá stiúruighthe le Spioraid doimheallta Dé.</span></p>
<lb n="3482"/>
<lb n="3483"/><p><span>Is annso arís as cóir dúinn machtnamh a dhéanamh ar thabharthaisí an</span>
<lb n="3484"/><span>Tighearna agus ar an trócaire do rin linn i dtaobh oighreacht an chreidimh</span>
<lb n="3485"/><span>chóir d'uadhachtughadh dúinn tar na mílte eile atá ar seachrán</span>
<lb n="3486"/><span>creidimh agus foluighthe le sgáil dorcha an bháis.  Tugaidh aire ar an</span>
<lb n="3487"/><span>ádhbhar sin; ná tuillidh casaoid an Tighearna: "Dá mbadh iad súd</span>
<lb n="3488"/><span>chífeadh na hiongantais d'oibrigheadh in bhur measgsa is fada ó shoin</span>
<lb n="3489"/><span>do dhéanfaidís aithrighe i n-éadach róin agus i luaith" (Matha xi.</span>
<lb n="3490"/><span>21).</span></p>
<lb n="3491"/>
<lb n="3492"/><p><span>III - Ní fada bhí na habstail ag craobhsgaoileadh an chreidimh nuair</span>
<lb n="3493"/><span>hairigheadh a nguth in gach páirt den domhan (Rómh.x.18), óir do labhradar</span>
<lb n="3494"/><span>le béal an Spioraid Naoimh agus níor fhágbhadar aon áit thoir ná thiar, theas ná</span>
<lb n="3495"/><span>thuaidh, gan Críost agus a chreideamh glanchroidheach nuadh do theagasg.</span>
<lb n="3496"/><span>Ní fhéadfadh comhachtaí an tsaoghail ná inntleacht ifrinn buaidh 'bhreith</span>
<lb n="3497"/><span>ortha, óir do rinneadar oibreacha thaisbeán go mbadh iad teachtairí Dé</span>
<lb n="3498"/><span>iad nár bh'fhéidir 'chlaoidheadh ná 'shárughadh.  d'fhuilingeadar</span>
<lb n="3499"/><span>bochtaineacht agus anró agus droch-mheas.  d'fhuilingeadar géir-leanmhaint</span>
<lb n="3500"/><span>chruaidh agus gach beart tíorántamhail dár imir págánaigh agus lucht</span>
<lb n="3501"/><span>dí-chreidimh ortha.  I n-aon fhocal, mhaireadar i seirbhís Dé gur gearradh</span>
<lb n="3502"/><span>den tsaoghal iad le claidheamh an dí-chreidimh agus an uilc, ag fágaint</span>
<lb n="3503"/><span>séala a gcuid fola mar chomhartha naomhthachta ar an gcreideamh 'n-a</span>
<lb n="3504"/><span>bhfuaradar bás ar a shon.</span></p>
<lb n="3505"/>
<lb n="3506"/><p><span>Do lean mórán eile saighdiúirí cródha an sompla céadna i gcomhaois</span>
<lb n="3507"/><span>na n-abstal agus na céadta bliadhan</span></p>
</div>
<pb n="142"/>
<div><lb n="3508"/><p><span>i n-a ndiaidh, ag tabhairt fiadhnaise le fírinne an chreidimh le dortadh a</span>
<lb n="3509"/><span>gcuid fola, agus roinnt eile le beatha ró-chráibhtheach; do réir mar atá na</span>
<lb n="3510"/><span>mairtírigh, na coinfeisiúirí, agus dochtúirí oirdheirce an Teampaill.</span>
<lb n="3511"/><span>Agus is annso aríst as ceart machtnamh 'dhéanamh ar shompla na naomh</span>
<lb n="3512"/><span>agus na n-abstal, ar laighead a ngrádha don tsaoghal mhealltach</span>
<lb n="3513"/><span>chailleamhnach, agus ar an tsástacht agus compórd le n-ár fhuilingeadar</span>
<lb n="3514"/><span>chum Dia 'shealbhughadh san nglóire.  Bhí fhios aca nach maireann pléisiúr</span>
<lb n="3515"/><span>an tsaoghail acht seal agus go raibh aoibhneas pharrthais doi-chríochnuighthe.</span>
<lb n="3516"/><span>Thuigeadar nár chás bheith bocht agus fá dhroich-mheas saoghalta le súil</span>
<lb n="3517"/><span>bheith saidhbhir i ngrása agus i gcreideamhaint ag Dia.  Chuimhnigheadar ar</span>
<lb n="3518"/><span>an mbeannacht d'fhág Dia ag an muinntir bhíos bocht i spioraid "mar as leo</span>
<lb n="3519"/><span>ríoghacht nimhe (Matha v.30)", agus an mhallacht d'fhág ag lucht an ampla</span>
<lb n="3520"/><span>shaoghalta: Verumtamen vae vobis divitibus (Lúcás vi.24),</span>
<lb n="3521"/><span>'brón ar fhear an tsaidhbhris mar as deacair dó dul go ríoghacht na</span>
<lb n="3522"/><span>bhflaitheas.'  I n-aon fhocal, mar adeir an t-Abstal,</span>
<lb n="3523"/><span>thuigeadar go mbadh ghairid é pléisiúir an pheacaidh agus go mbadh</span>
<lb n="3524"/><span>fhadshaoghalach é a phionós, agus leis so nár thugadar seilbh ar a n-anam don</span>
<lb n="3525"/><span>áidhbheirseoir le gníomharthaibh an pheacaidh, ná fearg Dé ortha féin le</span>
<lb n="3526"/><span>briseadh a dhlighe.  Sin mar a thuigeadar; sin mar rinneadar.</span>
<lb n="3527"/><span>Créad a dhéanaimíd-ne?  Nach baoghalach gur treise le n-ár múig</span>
<lb n="3528"/><span>i dtaobh anró saoghalta ná le n-ár sástacht ag fuiling ar son Dé, gur</span>
<lb n="3529"/><span>mó ár sgím i dtaobh ár gcoinghill ar an dtaobh so den uaigh ná cionnus</span>
<lb n="3530"/><span>bhéimíd san tsíorraidheacht, agus gur cuma cad dhéanfaidh Dia</span></p>
</div>
<pb n="143"/>
<div><lb n="3531"/><p><span>nó an t-anam má bhíonn an corp agus an diabhal sásta?</span></p>
<lb n="3532"/>
<lb n="3533"/><p><span>A fhiadhnéidh so ar lucht na sainnte agus na héagcóra, nó ar fhear na</span>
<lb n="3534"/><span>mionnaí agus an óil sgannalaigh.  Cionnus as féidir leis an té atá i n-a</span>
<lb n="3535"/><span>dhiabhal súil bheith aige le coróin na naomh?  Cionnus, mar shompla, as</span>
<lb n="3536"/><span>féidir leis an bhfear aosta nó an buachaill meastamhail óg i n-ar ab</span>
<lb n="3537"/><span>easgaine urnaighthe, i n-ar ab 'diabhal' agus 'deamhan' tosach agus lár agus</span>
<lb n="3538"/><span>deireadh a dhroch-chainnte, cionnus as féidir leis súil bheith aige le</span>
<lb n="3539"/><span>beannacht na naomh, le grásta Dé annso, ná le trócaire Dé i n-a dhiaidh</span>
<lb n="3540"/><span>so?  Cionnus d'iarrfaidh <tú> iostas ar theacht na hoidhche ar an té i n-a</span>
<lb n="3541"/><span>bhfuilir ag tabhairt tarcaisne ar feadh an lae; agus nuair thuitfidh anaithe</span>
<lb n="3542"/><span>an bháis, cad é an chabhair briathra beannuighthe 'Dia leat' agus 'trócaire'</span>
<lb n="3543"/><span>i mbéal na muinntire do mhalluigh iad féin i n-a sláinte le guidhne,</span>
<lb n="3544"/><span>mallachtaí, agus mío-ádh?  Ná bíodh, ar an ádhbhar sain, an fear óg</span>
<lb n="3545"/><span>nó aosta tabhartha do chleachtadh mío-ádhmharach ná guidheadóireacht.</span>
<lb n="3546"/><span>Bíodh fírinne mar riaghail le n'fhocail agus ní gábhadh dó dearbhughadh</span>
<lb n="3547"/><span>san éitheach.  Bíodh "seadh" nó "ní headh" aige agus ní gábhadh dhó</span>
<lb n="3548"/><span>dul níos sia ag lorg teannta na fuinnimh dá chainnt.  Is é an chomhairle</span>
<lb n="3549"/><span>chéadna thugaim don bhean chríonna agus don óig-bhean nach leigfeadh náire</span>
<lb n="3550"/><span>dhí Dia ná Muire 'thabhairt, agus nach beannuighthe í a cainnt i n-a</span>
<lb n="3551"/><span>dhiaidh sain.  Athchuingim go speisialta ar bhanaltra an leinbh</span>
<lb n="3552"/><span>neamh-chionntaigh, agus í siúd atá isteach agus amach leis le linn tosnughadh</span>
<lb n="3553"/><span>ar chainnt, gan rian a droch-labhartha d'fhágaint ar <a> intinn óig, ar</span>
<lb n="3554"/><span>eagla gur ab í féin fós ghoilfeadh i gcúis a dhamanta.</span>
<lb n="3555"/></p>
</div>
<pb n="144"/>
<div><lb n="3556"/><p><span>IV - Acht chum teacht go dtí solamaint an lae tar éis tracht ar oibreacha</span>
<lb n="3557"/><span>ár Slánuightheora agus dúthracht na n-abstal a chuir an Teampall agus an</span>
<lb n="3558"/><span>creideamh cóir go buan ar bun: ní ceart dearmad 'dhéanamh den dís abstal,</span>
<lb n="3559"/><span>Peadar agus Pól, crainn soillse na hEaglaise.</span></p>
<lb n="3560"/>
<lb n="3561"/><p><span>Is deacair a rádh cia aca do b'aoirde i subháilce agus i naomhthacht, agus</span>
<lb n="3562"/><span>cia aca badh threise i gcreideamh, i ngrádh Dé agus na gcomharsan.  Do b'iad</span>
<lb n="3563"/><span>réalta eolais an chreidimh agus piolóirí an Teampaill iad.  Glaodhadh</span>
<lb n="3564"/><span>iad araon chum bheith i n-a n-abstalaibh agus níor dhiúltadar guth an</span>
<lb n="3565"/><span>Tighearna d'fhreagairt.  d'fhág Peadar a líonta agus do bhrostuigh ó</span>
<lb n="3566"/><span>thaobh na trágha chum iasgaireacht 'dhéanamh ar anamacha na ndaoine.  Thréig</span>
<lb n="3567"/><span>Naomh Pól spioraid an díoghaltais agus a ghéirleanmhaint ar na</span>
<lb n="3568"/><span>críostaidhthibh nuair fuair sé for-fhógra ós na flaithis, óir do tháinig</span>
<lb n="3569"/><span>soillseán go hobann i n-a thimcheall agus, ag tuitim dó ar aghaidh ar an</span>
<lb n="3570"/><span>talamh, d'airigh guth ag fiafruighe: "Créad é an chiall an ghéirleanmhaint</span>
<lb n="3571"/><span>seo agat orm?"  "Cia é an chiall an ghéirleanmhaint seo agat orm?" "Cia</span>
<lb n="3572"/><span>hé sin, a Thighearna," adeir Naomh Pól.  "Mise Íosa ar a bhfuil tú ag</span>
<lb n="3573"/><span>déanamh díoghbhála, agus is deacair duit iomaradh i gcoinne an anaithe"</span>
<lb n="3574"/><span>(Gníomh.ix.5).  Agus annso dubhairt Naomh Pól lán d'eagla: "Ó!</span>
<lb n="3575"/><span>a Thighearna, déanfad do réir do thoile" (Gníomh.ix.6).</span></p>
<lb n="3576"/>
<lb n="3577"/><p><span>Sin sompla ar éifeacht grása an Tighearna agus pátrún iomshlán don</span>
<lb n="3578"/><span>pheacthach chum a bheatha féin d'aistriughadh.  An bhfuil tú claoidhte ag</span>
<lb n="3579"/><span>d'ainmhianaibh?  An bhfuil tú treasgartha ag an bpeacadh?  An bhfuil tú</span>
<lb n="3580"/><span>id námhaid ag Dia?  Lean sompla an naoimh; aistrigh</span></p>
</div>
<pb n="145"/>
<div><lb n="3581"/><p><span>do bheatha ag rádh: "Ó! a Thighearna, bíodh do thoil déanta."</span>
<lb n="3582"/><span>Bhí an naomh i n-a pheacthach mhór agus i n-a dhiaidh sain badh mhó a</span>
<lb n="3583"/><span>aithrighe, óir do thug onóir ar feadh a shaoghail d'ainm Íosa i n-ar thug</span>
<lb n="3584"/><span>tarcuisne roimhe sin.  Badh dhian é ag cur sgris ar an Eaglais; badh dhéine</span>
<lb n="3585"/><span>é dá cosaint i n-a dhiaidh sin.  B'fhonn leis na críostaidhthe 'chur</span>
<lb n="3586"/><span>i mbraighdeanas agus a bhfuil a dhortadh; i n-a dhiaidh sin, d'fhuiling</span>
<lb n="3587"/><span>sé féin príosúntacht agus bás peannaideach ar son an chreidimh chéadna.</span>
<lb n="3588"/><span>A pheacthaigh, lean a shompla ar feadh d'acfuinne.   Má thaithighis</span>
<lb n="3589"/><span>droch-chainnt go dtí so, bíodh do theanga beannuighthe go deo aríst.</span>
<lb n="3590"/><span>Má leanais cleachtadh an óil nó an truaillidheacht, bí stuamdha geanmnaidhe</span>
<lb n="3591"/><span>feasta. Má bhíos miosgaiseach, droch-chainnteach, nó feargach le chomharsa,</span>
<lb n="3592"/><span>iompuigh air le páirt agus le carthannacht.  Má bhí fearg nó formad i</span>
<lb n="3593"/><span>dtaobh breis do chomharsan ag cur buaidhrimh ar d'intinn, bí séimh mar a</span>
<lb n="3594"/><span>bhí Críost agus ná tuig gur compórd duit aindeise aon duine.  Mar so</span>
<lb n="3595"/><span>dhéanfaidh tú aithrighe, sásóchaidh tú Dia, naomhóchaidh tú thú féin,</span>
<lb n="3596"/><span>taitheochaidh tú na subháilcí atá bun-ós-cionn led pheacaidhibh.</span>
<lb n="3597"/><span>I n-éaghmais a sompla, sin é comhairle na naomh.  Bhíobhar i</span>
<lb n="3598"/><span>ndorchadas, is é sin i gcleachtadh droich-ghníomhartha; siubhlaidh feasta</span>
<lb n="3599"/><span>i gcasán na maitheasa, an chirt, agus na fírinne.  "Siubhlaidh ar nós</span>
<lb n="3600"/><span>cloinne an tsolais" - ut filii lucis amublate (Eph.v.8).  Naomh Pól ag</span>
<lb n="3601"/><span>sgríobhadh dos na Rómhánaigh adeir: "d'imthigh an oidhche agus tháinig solas</span>
<lb n="3602"/><span>glan an lae.  Díbridh uaibh ar an ádhbhar sain, deir sé, oibreacha an dorchadais</span>
<lb n="3603"/><span>agus na hoidhche agus leanaimíd oibreacha uaisle neamh-náireacha an</span>
<lb n="3604"/><span>tsolais, gan pótaireacht, gan meisge, gan truaillidheacht,</span></p>
</div>
<pb n="146"/>
<div><lb n="3605"/><p><span>gan aimhréidhteach nó iomaidheacht" (Caib.xiii.12-13).</span></p>
<lb n="3606"/>
<lb n="3607"/><p><span>Is chum naomhthacht den tsórt so 'shaothrughadh, chum díbirt do chur ar</span>
<lb n="3608"/><span>an bpeacadh, chum sásamh 'thabhairt do Dhia agus chum a mhuinnteardhas do</span>
<lb n="3609"/><span>thuilleamhaint cheap an Teampall na hocht lá so chugainn, ag tairgsint</span>
<lb n="3610"/><span>tearmainn Pheadair agus Phóil dhúinn agus saoirse ins na fiacha</span>
<lb n="3611"/><span>atá ag Dia orainn le brígh agus tairbhe an lóghdha.</span></p>
<lb n="3612"/>
<lb n="3613"/><p><span>V -  Is aosta an cleachtadh ins an Teampall lóghda: atá chomh seanda</span>
<lb n="3614"/><span>leis an gcreideamh féin.  d'fhág Naomh Pól a shompla againn nuair thug</span>
<lb n="3615"/><span>maitheamhnas don Choirinteach san bpionós bhuail air dá thabhairt suas don</span>
<lb n="3616"/><span>áidhbheirseoir; agus am na mairtírí 'chur chum báis, deir sgríbhinn</span>
<lb n="3617"/><span>diadha an Teampaill go n-iarradh na críostaidhthe cabhair a n-urnaighthe</span>
<lb n="3618"/><span>agus déarc dá saothar cuirp.</span></p>
<lb n="3619"/>
<lb n="3620"/><p><span>Is é an léigheann céadna mhúin Comhairleacha an Teampaill, agus</span>
<lb n="3621"/><span>go speisialta Comhairle Trente, an ceann deireannach bhí againn, nuair</span>
<lb n="3622"/><span>adubhairt gur ró-thairbheach naomhtha an cleachtadh lóghdha.</span></p>
<lb n="3623"/>
<lb n="3624"/><p><span>Badh é sin creideamh gach aois, an t-aon chreideamh ó Chríost anuas gur</span>
<lb n="3625"/><span>éirigh Martan Lútar suas trí chéad bliadhain ó shoin, fear dána</span>
<lb n="3626"/><span>léigheannta glic neamh-náireach d'iompuigh mórán deisgiobal leis.  Badh</span>
<lb n="3627"/><span>bhráthair d'órd Naoimh Aibhistín é do ghlac fearg agus formad mór le</span>
<lb n="3628"/><span>hórd Naoimh Doiminic i dtaobh don bPápa léo tosach 'thabhairt dóibhsean tar</span>
<lb n="3629"/><span>'órd féin i roinnt agus i mbronnadh lóghdhanna. Thosnuigh ar dtúis le</span>
<lb n="3630"/><span>locht d'fhaghbháil ar neithe suaracha, i n-a dhiaidh sin ar</span></p>
</div>
<pb n="147"/>
<div><lb n="3631"/><p><span>neithe níos suimeamhla ná sain, agus san deireadh bhuail buille ar rúindiamhra</span>
<lb n="3632"/><span>agus ar anam an chreidimh.Níor dheacair dó dul ar aghaidh mar fuair tearmainn</span>
<lb n="3633"/><span>agus congnamh ó phrionnsaí saoghalta, agus má's fíor é féin, bhíodh comhluadar</span>
<lb n="3634"/><span>aige le prionnsa an uilc.  Fágbhaimídne le carthannacht i láimh Dé a bhreath</span>
<lb n="3635"/><span>féin agus an dream do rin athair a gcreidimh de, agus tugaimís iarracht</span>
<lb n="3636"/><span>ar thairbhe 'bhaint as cleachtadh an lóghdha shéanaid sin.  Chuige so is</span>
<lb n="3637"/><span>oireamhnach fios bheith againn goidé an nídh an lóghdha.</span>
<lb n="3638"/><span>Is é <rud> an lóghdha, mar as iontuigse ón bhfocal, ná luáil nó</span>
<lb n="3639"/><span>locáiste san bpian aimseardha atá bainte tar éis maitheamhnachas</span>
<lb n="3640"/><span>d'fhaghbháil san bpeacadh féin.  Nuair a bhíonn duine daor chum a chrochta</span>
<lb n="3641"/><span>agus go bhfaghann a phárdún, is minic a bhuailtear pionós aimseardha air .i.</span>
<lb n="3642"/><span>pionós a mhaireann ar feadh sgathaimh, cuirim i gcás príosún mí nó</span>
<lb n="3643"/><span>ráithe nó bliadhna.  Is mar sin don bpeacthach.  Nuair a bhíonn sé daor</span>
<lb n="3644"/><span>i láthair Dé le briseadh dlighe, agus go bhfaghann maitheamhnachas i n-a</span>
<lb n="3645"/><span>choir le trócaire Dé agus a aithrighe féin, is minic agus is gnáthach go</span>
<lb n="3646"/><span>bhfanann fiacha ag Dia air as éigean do 'dhíol, ceachtar le sásamh</span>
<lb n="3647"/><span>'dhéanamh ar an saoghal so le maith-ghníomhartha, nó ar an saoghal eile le</span>
<lb n="3648"/><span>fuiling i bpríosún phurgadóireachta.  I dtúis an Teampaill nuair bhí an</span>
<lb n="3649"/><span>aithrighe géar, do bhí an phionós féin gearrtha amach agus ainmnighthe</span>
<lb n="3650"/><span>do gach aon pheacadh, sé sin, an oiread sásaimh agus badh dhóigh leis an</span>
<lb n="3651"/><span>Teampall d'iarrfadh Dia; seacht mbliadhna i dtaobh adhaltrannais, srl.  I</span>
<lb n="3652"/><span>gceann aimsire, nuair fhuar an creideamh agus d'aistrigh an saoghal san</span></p>
</div>
<pb n="148"/>
<div><lb n="3653"/><p><span>ngléas nár bh'fhéidir na riaghlacha so 'leanmhaint níos sia, le</span>
<lb n="3654"/><span>hoireamhaint agus tuigsint do nádúr lag na ndaoine, do thug an Teampall</span>
<lb n="3655"/><span>saoirse ins na riaghlacha géara sain, agus d'órduigh i n-a n-áit an lógdha</span>
<lb n="3656"/><span>mar atá againn i láthair.</span></p>
<lb n="3657"/>
<lb n="3658"/><p><span>As so is fuiris a thuigsint goidé <an> nídh lóghdha dá fhichid lá nó</span>
<lb n="3659"/><span>seacht mbliadhna.  Ní hé as ciall dó dá fhichid lá nó seacht mbliadhna</span>
<lb n="3660"/><span>de phionós phurgadóireachta bheith maithte linn, acht an oiread pionóis nó</span>
<lb n="3661"/><span>sásaimh agus do dhéanfaimís a chóimhlíonadh ar feadh dá</span>
<lb n="3662"/><span>fhichid lá nó seacht mbliadhna do réir na ngéir-riaghlacha aithrighe</span>
<lb n="3663"/><span>bhí i gcleachtadh i dtúis an Teampaill.  Agus, dar ndóigh, is mór an</span>
<lb n="3664"/><span>luáil é sin, go bhfaigheadh duine le hoibreacha aon mhaidin amháin luáil</span>
<lb n="3665"/><span>i n-aithrighe dá fhichid lá nó seacht mbliadhna, níos mó nó níos lugha</span>
<lb n="3666"/><span>do réir ainmneachais an lóghdha nó a dhúthrachta féin.  Mar an gcéadna,</span>
<lb n="3667"/><span>le toradh lóghdha cómh-choitchinn gheibhtear maitheamhnachas, ní i roinnt,</span>
<lb n="3668"/><span>acht san iomshlán den phionós aimseardha atá bainte orainn tar éis</span>
<lb n="3669"/><span>maitheamhnachas d'fhaghbháil i n-ár bpeacaidhe, ar mhodh, an té gheobhadh</span>
<lb n="3670"/><span>bás san staid sin, nach mbéadh aon mhoill air i bpurgadóireacht ar an</span>
<lb n="3671"/><span>tslighe go neamh.</span></p>
<lb n="3672"/>
<lb n="3673"/><p><span>Ní gábhadh dhom a innsint díbh gur ab as ciste na hEaglaise</span>
<lb n="3674"/><span>déantar an díolaidheacht so ar ár son, agus gur ab é breis sásaimh ár</span>
<lb n="3675"/><span>Slánuightheora agus na naomh roinntear orainn, óir atá an comhachta so ag</span>
<lb n="3676"/><span>an Eaglais mar thaisbeánann focail an tSoisgéil, nuair adubhairt Íosa</span>
<lb n="3677"/><span>Críost leis an Eaglais go raibh agus go mbéadh gach nídh sgaoiltear ar</span>
<lb n="3678"/><span>talamh sgaoilte ar neamh (Matha xviii.18).  As so atá comhachta peacaidhe</span>
<lb n="3679"/><span>'mhaitheamh aca agus is fusa pionós an pheacaidh 'mhaitheamh ná an peacadh</span>
<lb n="3680"/><span>féin.  Dá bhrígh sin, atá comhachta lóghdha ag an Eaglais.</span>
<lb n="3681"/></p>
</div>
<pb n="149"/>
<div><lb n="3682"/><p><span>Agus aríst do réir mar a mholtar gníomh an té úd nach gcuireann i</span>
<lb n="3683"/><span>bpríosún fear na bhfiacha nach mbéadh ábalta ar a dhíol, nuair b'fhéidir</span>
<lb n="3684"/><span>leis é, mar sin is ceart dúinne trócaire Dé a mholadh nuair nach ndaorann</span>
<lb n="3685"/><span>sinn go príosún purgadóireachta ag díol na bhfiacha nár bh'acfuinn dúinn</span>
<lb n="3686"/><span>a dhíol fad bhíomar beo; óir atá ár saoghal chomh gairid sin, ár</span>
<lb n="3687"/><span>bpeacaidhe chomh hiomadamhail sin, ár n-aithrighe chomh lag sain nach</span>
<lb n="3688"/><span>iongnadh fiacha bheith ag Dia orainn i bhfad ós cionn cumais ár ndíolta</span>
<lb n="3689"/><span>ar an dtaobh so den uaigh, agus is ionnta so gheibhimíd maitheamhnachas le</span>
<lb n="3690"/><span>brígh lóghdha.</span></p>
<lb n="3691"/>
<lb n="3692"/><p><span><Chum lóghdha d'fhaghbháil> ní mór do dhuine bheith ar staid na</span>
<lb n="3693"/><span>ngrás, óir i gcúrsaí an tsaoghail féin is do dhuine muinnteardha as</span>
<lb n="3694"/><span>gnáthach luáil a thabhairt; agus is chum muinnteardhas Dé do thuilleamhaint</span>
<lb n="3695"/><span>d'órduighthear faoisidin agus comaoin le linn lóghdha.  Ar an ádhbhar sin,</span>
<lb n="3696"/><span>ná leigeadh aon duine ar lár deagh-oibreacha aithrighe ná beatha</span>
<lb n="3697"/><span>cráibhtheach le súil go ndéanfadh toradh lóghdha ionad, acht leanadh</span>
<lb n="3698"/><span>sompla Dáithi rí d'iarradh ar Dhia é 'ghlanadh agus <é> 'nighe níos mó</span>
<lb n="3699"/><span>ó n-a pheacaidhibh tar éis dó deimhin d'fhaghbháil iad bheith maithte</span>
<lb n="3700"/><span>leis (Sailm l.4). I n-a dhiaidh sin, ní mór do dhuine roinnt bheag urnaighthe</span>
<lb n="3701"/><span>a rádh le hintinn na hEaglaise, cuirim i gcás sé Paidir agus Abhe Maria agus</span>
<lb n="3702"/><span>Cré. Acht tar gach nídh eile is é an fhaoisidin ghlan agus comaoin naomhtha an</span>
<lb n="3703"/><span>eochair chum dorais stóir na hEaglaise agus na trócaire d'fhosgailt, agus</span>
<lb n="3704"/><span>dá bhrígh sin, nuair nach ndéanann duine an aithrighe, nuair nach</span>
<lb n="3705"/><span>gcuimhnigheann sé ar a anam do</span></p>
</div>
<pb n="150"/>
<div><lb n="3706"/><p><span>ghlanadh san bhfaoisidin, nuair leanann sé cleachttha an pheacaidh,</span>
<lb n="3707"/><span>droch-chuideachta agus tigh an óil, formad, aimhréidhteach, agus fonn</span>
<lb n="3708"/><span>díoghbhála a chomharsan, nuair mhasluigheann Dia agus a Mháthair ró-naomhtha</span>
<lb n="3709"/><span>go laetheamhail agus nuair nach gcuireann suim i n-éirleach 'dhéanamh ar</span>
<lb n="3710"/><span>chreideamhaint a chomharsan, Ó! is baoghalach don té úd gur damanta í a</span>
<lb n="3711"/><span>chríoch.  Atá fhios ag gach n-aon má thuilleann féin an bhreath so, óir ní</span>
<lb n="3712"/><span>fhuil aon duine i n-a pheacthach ná i n-a mhalluightheoir i gan fhios dó féin.</span>
<lb n="3713"/><span>Ná codladh peacthach den tsórt sain níos sia i gcuideachta an bháis, agus ná</span>
<lb n="3714"/><span>cailleadh an naomh a naomhthacht.  Atá Naomh Odhrán ag guidhe ar ár son.</span>
<lb n="3715"/><span>Atá dóirse na bhflaitheas osgailte, agus a shaidhbhreas dá roinnt.  Atá an</span>
<lb n="3716"/><span>tsíorraidheacht fada, an saoghal gairid, agus an bás mealltach.  Atá an t-anam</span>
<lb n="3717"/><span>bocht le sábháil agus dúil aige 'sna flaithis, agus is é an t-amadán caillfear.</span></p>
<lb n="3718"/>
<lb n="3719"/><p><span>Seanmóir a naoi.</span>
<lb n="3720"/><span>Tógbháil na Maighdine Muire.</span>
<lb n="3721"/></p>
</div>
<pb n="151"/>
<div><lb n="3722"/><p><span>Bzzzzz1819ls 19T</span>
<lb n="3723"/><span>Léighmíd ins an Scrioptúir naomhtha go ndeachaidh an bhainríoghan</span>
<lb n="3724"/><span>Bethsabee ag iarraidh athchuinge ar a mac Solamh, mac Dáibhíd.  An tan</span>
<lb n="3725"/><span>chualaidh í bheith ag teacht, do chuaidh sé go fonnmhar lúthgháireach i</span>
<lb n="3726"/><span>n-a coinnibh, agus do rinne sé umhla agus onóir dhí, agus do chuir ar a</span>
<lb n="3727"/><span>dheas-láimh i gcathaoir ríoghdha í.  Adubhairt sé léi: "Gach nídh</span>
<lb n="3728"/><span>theastuigheas uait, a mháthair, iarr ormsa é agus ní dhiúltfaidh mé tú" (3</span>
<lb n="3729"/><span>Ríogh ii.20).  Nuair tháinig an tan do Mhuire, Máthair Dé, a himirce do</span>
<lb n="3730"/><span>dhéanamh ón saoghal so go cúirt na naomh, do tháinig a Mac glórmhar geal</span>
<lb n="3731"/><span>grian-chrothach féin maille le sluaightibh do-áirmhighthe aingeal fá n-a</span>
<lb n="3732"/><span>déin, agus d'fhuráil dóibh a breith leis suas idir anam agus corp go neamh.</span>
<lb n="3733"/><span>Do thug sí buidheachas mór leis ar son na ngrás agus na dtiodhlaicthe do</span>
<lb n="3734"/><span>bhronn sé dhí agus d'iarr sí go humhal mar athchuinge air cead do thabhairt</span>
<lb n="3735"/><span>dí ar dtúis dul tré dhoras an bháis, mar do chuaidh sé fein, sul fá</span>
<lb n="3736"/><span>rachadh sí ar neamh.</span></p>
<lb n="3737"/>
<lb n="3738"/><p><span>An uair seo thángadar i n-a láthair go míorbhaileach na habstail</span>
<lb n="3739"/><span>uile do bhí sgaipthe ar feadh an domhain, agus tar éis sólás agus</span>
<lb n="3740"/><span>cómh-fhurtacht do thabhairt dóibh,</span></p>
</div>
<pb n="152"/>
<div><lb n="3741"/><p><span>do thug sí a hanam glórmhar idir dhá láimh a hAon-Mhic féin.</span>
<lb n="3742"/><span>Ní raibh tórramh badh mhórdhálaighe ná an tórramh do bhí ar chorp</span>
<lb n="3743"/><span>glórmhar Mhuire i gcathair Ierusalem.  Do rinneadh an chomh-sholamhain seo</span>
<lb n="3744"/><span>ón dá abstal déag agus ó mhór-uaislibh na gcathracha go hiomshlán - mar</span>
<lb n="3745"/><span>do bhí fios aca go raibh sí d'fhuil ríoghdha Dháibhídh an rígh -ar</span>
<lb n="3746"/><span>an treas lá tar éis a báis.  Ar maidin go moch tháinig Aird-Rígh na</span>
<lb n="3747"/><span>bhflaitheas agus a shluaighte le hanam glórmhar a Mháthar Muire, agus tar</span>
<lb n="3748"/><span>éis a cuirp féin do ghabháil uimpe, d'árduigh sé suas idir chorp agus</span>
<lb n="3749"/><span>anam í.  Do <chuir> sé ar a dheas-láimh i n-a suidhe í.  Do thug sé an</span>
<lb n="3750"/><span>uile chomhachta faoi féin ar neamh agus ar talamh dí, agus do ró-gheall dí</span>
<lb n="3751"/><span>nach bhfuil athchuinge ar bith dá n-iarrfadh sí nach bhfuigheadh.</span>
<lb n="3752"/><span>Is ar an árdach iongantach so do rinneadh uirthe go cúirt na</span>
<lb n="3753"/><span>Tríonóide agus ar na mór-ghrásaibh do dhoirteas anuas orainn as mian</span>
<lb n="3754"/><span>liom trácht indiu, tar éis mo chomhrádh do roinn i n-a dhá phuinnte.  Do</span>
<lb n="3755"/><span>hárduigheadh Muire go parrthas ar mhodh iongantach éagsamhlach: sin an</span>
<lb n="3756"/><span>chéad phuinnte. <Na grása do-chuimse do-gheibh sí do gach aon chuireas a</span>
<lb n="3757"/><span>dhóchas agus a mhuinighin innte: sin an dara ponnc.>  Acht iarraimís ar</span>
<lb n="3758"/><span>dtúis tréanchongnamh an Spioraid Naoimh tré eadarghuidhe na Maighdine</span>
<lb n="3759"/><span>Muire.</span></p>
<lb n="3760"/>
<lb n="3761"/><p><span>An Chéad Roinn.</span>
<lb n="3762"/><span>Nuair do thig bainríoghain ar bith go nuadh chum a ríoghachta nó chum</span>
<lb n="3763"/><span>cathrach ar bith, bíonn dúil ag an uile dhuine dul fá feicsin; téid an</span>
<lb n="3764"/><span>t-uasal agus an t-íseal, an</span></p>
</div>
<pb n="153"/>
<div><lb n="3765"/><p><span>lag agus an láidir, an bocht agus an saidhbhir i n-a hairchis d'fháiltiughadh</span>
<lb n="3766"/><span>roimpe. Ní bhíonn nídh ar bith le cluinsin ná le feicsint an uair seo acht</span>
<lb n="3767"/><span>féastaí dá gcaitheamh, fíonta dá ndortadh, gunnaí móra dá sgaoileadh</span>
<lb n="3768"/><span>agus orgáin dá seinnm, tabharthais mhóra dá mbronnadh ar an mbain-phrionnsa</span>
<lb n="3769"/><span>so; fá dheoidh do-ghníthear an uile shórt solamhain agus caitheamh aimsire</span>
<lb n="3770"/><span>le linn na bainríoghna so do theacht ag glacadh seilbhe ar a coróin.  Ag</span>
<lb n="3771"/><span>seo an nídh, adeirim, do-ghníthear leis na prionnsaíbh talmhaidhe.  Acht</span>
<lb n="3772"/><span>créad as fiú an méid as féidir do dhéanamh ar talamh seach an</span>
<lb n="3773"/><span>tsolamhain agus an t-iolgháirdeas do taisbeánadh i dtigh Dé le linn</span>
<lb n="3774"/><span>bainríoghna na glóire do dhul ag glacadh seilbhe ar choróin aoibhinn na</span>
<lb n="3775"/><span>síorraidheachta?  Do ghlac iongantas mór na naoi n-úird ainglidhe fá</span>
<lb n="3776"/><span>mhéid na glóire do bhí aice an tan do tháinig siad i n-a coinnibh, agus</span>
<lb n="3777"/><span>do rinneadar go binn an chaintic mholta so dhí: "Cia hí siúd ag éirghe</span>
<lb n="3778"/><span>mar an réilt mhaidne, breagh mar an ngealaigh, toghtha mar an ngréin,</span>
<lb n="3779"/><span>uaith-bhéalta mar rinn chatha ag dul i gcomhlann?" (Caintic vi.9) -</span>
<lb n="3780"/><span>quae est ista quae progreditur quasi aurora consurgens, pulchra ut luna,</span>
<lb n="3781"/><span>electa ut sol, terriblis ut castrorum acies ordinata.  Do tháinig, mar</span>
<lb n="3782"/><span>an gcéadna, i n-a hairchis na fáidhe uile, na haithreacha naomhtha,</span>
<lb n="3783"/><span>na habstail, na naoimh agus ban-naoimh na bhflaitheas go hiomshlán.</span>
<lb n="3784"/><span>Do bhí flaitheamhnas uile ar cóimh-sheinm ceoil agus aoibhnis agus</span>
<lb n="3785"/><span>molta roimh an mBainríoghain Muire.  Badh leor an méid seo, dar leat,</span>
<lb n="3786"/><span>a chríostaidhe, d'onóir do dhéanamh fá chomhair créatúra ar bith</span>
<lb n="3787"/><span>faoi</span></p>
</div>
<pb n="154"/>
<div><lb n="3788"/><p><span>Dhia; acht níor mhór le Críost ní badh mhó ná so 'dhéanamh dá Máthair</span>
<lb n="3789"/><span>ghlórmhair féin.</span></p>
<lb n="3790"/>
<lb n="3791"/><p><span>Tháinig sé féin i n-a coinnibh, coróin na glóire ar a cheann, gaoithe</span>
<lb n="3792"/><span>agus deallramh na glóire i n-a ghnúis.  Do ghlac sé go soilbhir súgach í.</span>
<lb n="3793"/><span>Do thug sé leis ar láimh í chum an Athar síorraidhe, agus adubhairt leis:</span>
<lb n="3794"/><span>"A Athair, ag so an bhean do thogh tú féin ón síorraidheacht chum a</span>
<lb n="3795"/><span>bheith i n-a Máthair agamsa; seo an bhean do rinne i gcomhnuidhe do thoil</span>
<lb n="3796"/><span>agus nár chlaon riamh chum a briste; so an bhean do bhí i n-a sompla i</span>
<lb n="3797"/><span>subháilce agus i gcneastacht ag fearaibh agus ag mnáibh an domhain."  "De</span>
<lb n="3798"/><span>bhrígh," ar an t-Athair síorraidhe, "a Mhuire, go ndearnaidh tú mo</span>
<lb n="3799"/><span>thoilse ar an saoghal agus nár thruailligh tú riamh do choinsias le</span>
<lb n="3800"/><span>salchar ar bith peacaidh, do-bheirim duit mar bhronntas agus mar luach</span>
<lb n="3801"/><span>saothair bheith rann-pháirteach in mo chomhachtaibh."  "Do-bheirimse dhuit,"</span>
<lb n="3802"/><span>ar an Mac, "bheith id mháighistreás ar mo thrócaire."  "Do-bheirimse</span>
<lb n="3803"/><span>dhuit," ar an Spiorad Naomh, "bheith rann-pháirteach in mo chríonnacht agus</span>
<lb n="3804"/><span>in mo mhaitheas.  Orduighim dhuit ó so suas ar feadh na síorraidheachta tú</span>
<lb n="3805"/><span>bheith id bhainríoghain ós cionn na n-aingeal agus na n-árd-aingeal, ós</span>
<lb n="3806"/><span>cionn naomh agus ban-naomh ár gcúirte go hiomshlán."</span></p>
<lb n="3807"/>
<lb n="3808"/><p><span>Ó! a Mhuire, a bhainríoghain na n-aingeal, is mór an cion so agus an</span>
<lb n="3809"/><span>onóir do fuair tú ós cionn naomh an domhain go hiomshlán i bhfiadhnaise</span>
<lb n="3810"/><span>gnúise grian-áilne na Tríonóide; acht ní fhuair tú nídh nár bh'fhiú</span>
<lb n="3811"/><span>thú, mar as tú inghean an Athar síorraidhe, Máthair Aoin-Mhic Dé,</span>
<lb n="3812"/><span>céile an Spioraid Naoimh, agus árus comhnuidhthe na Tríonóide go</span>
<lb n="3813"/><span>hiomshlán.  Is fíor, ar an ádhbhar so, an nídh adubhairt Eilisabet</span>
<lb n="3814"/><span>Naomhtha .i. máthair Eoin Baiste, leat, "gur beannuighthe thú idir na</span>
<lb n="3815"/><span>mnáibh" (Lúcás i.42).</span>
<lb n="3816"/></p>
</div>
<pb n="155"/>
<div><lb n="3817"/><p><span>Ní hiongnadh liom, a cháirde, gur bh'fhéidir le hanam glórmhar</span>
<lb n="3818"/><span>Mhuire í féin d'árdughadh i nóimeaint ón dtalamh go neamh de bhrígh gur</span>
<lb n="3819"/><span>féidir le gach spioraid, olc agus maith, dul ó chrích go críoch agus ó</span>
<lb n="3820"/><span>íochtar go huachtar an domhain i ngearr-aimsir; acht is iongantach liom</span>
<lb n="3821"/><span>cionnus as féidir leis an gcorpán criadh atá timcheall an anma so dul</span>
<lb n="3822"/><span>tríd an mbealach cruaidh úd atá ag dul go tigh Dé gan congnamh gan gléas</span>
<lb n="3823"/><span>iomchair.  Atá fios agaibh, a cháirde, gur ab é as nádúr don nídh</span>
<lb n="3824"/><span>bhíonn trom tuitim síos chum talmhan; cionnus, mar sin, do chuaidh an</span>
<lb n="3825"/><span>cholann daonna úd Mhuire ón dtalamh suas go flaitheamhnas Dé?  Atá, gur</span>
<lb n="3826"/><span>hiomcharadh an corp glórmhar úd Mhuire i gcarbad órdha oirnéalta le</span>
<lb n="3827"/><span>péarlaíbh agus le clochaibh uaisle mór-luaigh costasamhla .i. a</span>
<lb n="3828"/><span>deigh-ghníomhartha agus a deagh-oibreacha féin.  Acht cé hiad na heachraidh</span>
<lb n="3829"/><span>do bhí ag an chóiste seo?  Atáid, na subháilcí móra do bhí ag Muire;</span>
<lb n="3830"/><span>agus ar son go raibh an uile shórt subháilce ag Muire do b'fhéidir do bheith</span>
<lb n="3831"/><span>i gcréatúir ar bith daonna, ar mhodh go raibh sí 'n-a lóchrann deallraightheach</span>
<lb n="3832"/><span>lán de ghlaine coinsiasa agus de chrábhadh, do bhíodar na</span>
<lb n="3833"/><span>ceithre subháilcí móra i gcéim ró-árd innte, mar do bhí umhlacht,</span>
<lb n="3834"/><span>geanmnaidheacht, carthannacht, agus foighde.</span></p>
<lb n="3835"/>
<lb n="3836"/><p><span>Is uras, dar leat, a chríostaidhe, Muire Mháthair do mholadh; gidheadh,</span>
<lb n="3837"/><span>má fhéachann tú go grinn air is nídh dócamhlach doi-dhéanta é.  Má</span>
<lb n="3838"/><span>fhéachaimíd ar Mhuire i leith a colna, is uras gan amhras a moladh, de</span>
<lb n="3839"/><span>bhrígh nach bhfuil sgéimh, áilne, ná deise do b'fhéidir le colainn daonna</span>
<lb n="3840"/><span>ar bith do bheith innte nach bhfuair sí ón Athair</span></p>
</div>
<pb n="156"/>
<div><lb n="3841"/><p><span>síorruidhe an tan do ró-chruthuigh sé í agus do thogh sé í chum a bheith 'n-a</span>
<lb n="3842"/><span>Máthair ag a Aon-Mhac.</span></p>
<lb n="3843"/>
<lb n="3844"/><p><span>"Atá tú breagh go hiomshlán" (Caintic iv.7).  Má fhéachaimíd ar Mhuire i</span>
<lb n="3845"/><span>dtaobh a hanma, is deimhin go bhfuair sí oiread tiodhlaicthí agus grása ó n-a</span>
<lb n="3846"/><span>hAon-Mhac féin, Íosa Críost, san nóimeint do ghlac sé colann daonna fá</span>
<lb n="3847"/><span>n-a broinn agus do b'fhéidir le créatúir ar bith do ghlacadh nó do bheith</span>
<lb n="3848"/><span>aige.   Do thug Dia an oiread sin grása don Óigh Muire agus</span>
<lb n="3849"/><span>do b'fhéidir leis do thabhairt do chréatúir daonna ar bith.  Atáid na</span>
<lb n="3850"/><span>grása agus na tiodhlaicthí do fuair Muire, mar sin, i dtaobh anma agus</span>
<lb n="3851"/><span>cuirp chomh mór sin nach féidir le hinntleacht daonna ar bith ná le teanga</span>
<lb n="3852"/><span>ar bitha moladh ná a gcur síos mar as cóir.  Má chuirim rómham, a</span>
<lb n="3853"/><span>cháirde, bainríoghain na bhflaitheas do mholadh i dtaobh a humhlachta,</span>
<lb n="3854"/><span>do-gheabhaidh mé an iomad naomh agus ban-naomh do bhí umhal, acht</span>
<lb n="3855"/><span>níor bh'fhéidir leo teacht i n-aon chomhgar d'umhlacht Mhuire, mar do lean sí</span>
<lb n="3856"/><span>coiscéimí a hAon-Mhic Críost; d'ísligh í féin chomh mór sin faoi</span>
<lb n="3857"/><span>chosaibh an tsaoghail gur hárduigheadh í chum na háite as aoirde faoi an</span>
<lb n="3858"/><span>dTríonóid Ró-naomhtha ós cionn corradh na n-aingeal i dtigh Dé.  Má</span>
<lb n="3859"/><span>labhraim, a chompánacha, ar gheanmnaidheacht agus ar ghlaine coinsiasa na</span>
<lb n="3860"/><span>hÓighe Muire, do-gheabhaidh mé san am gcéadna iomad maighdean nár</span>
<lb n="3861"/><span>truailleadh a gcolann riamh le salchar ar bith peacaidh, acht ní facathas</span>
<lb n="3862"/><span>agus níor cluineadh riamh bean ar bith do bhí 'n-a máthair agus 'n-a</span>
<lb n="3863"/><span>maighdin i n-éinfheacht mar do bhí Muire, Máthair Dé.  Má mholaim Muire</span>
<lb n="3864"/><span>i dtaobh a carthannachta, caithfidh mé an iomad naomh eile do mholadh ag a</span>
<lb n="3865"/><span>raibh grádh ró-mhór</span></p>
</div>
<pb n="157"/>
<div><lb n="3866"/><p><span>ar Dhia agus thug cúl don tsaoghal, do bhronn a maoin</span>
<lb n="3867"/><span>agus a saidhbhreas uile ar bhochtaibh Dé, agus so mar gheall ar Dhia amháin.</span></p>
<lb n="3868"/>
<lb n="3869"/><p><span>Ó! ní raibh acht fuar-ghrádh in gach nídh dhíobh so seach an grádh</span>
<lb n="3870"/><span>do-chuimse do bhí ag Muire ar a Cruthuightheoir. Do bhí a croidhe mar do </span>
<lb n="3871"/><span>bhéadh fúirnéis ar lasadh le hiomad a geana agus a grádha ar Dhia, ar</span>
<lb n="3872"/><span>mhodh go raibh ag leaghadh le grádh.  Má fhéachaimíd ar fhoighde Mhuire</span>
<lb n="3873"/><span>do-chífimíd go raibh foighde mhór ag an iomad mairtíreach d'fhearaibh agus</span>
<lb n="3874"/><span>de mhnáibh do crochadh, do céasadh, do loisgeadh, do tairngeadh idir chapaill</span>
<lb n="3875"/><span>as a chéile, agus d'fhuiling an uile shórt pianta go fonnmhar agus go</span>
<lb n="3876"/><span>foighdeach mar gheall ar Dhia amháin.  Ó! ní raibh acht fuar-ghrádh in</span>
<lb n="3877"/><span>gach nídh dhíobh so seach an grádh do-chuimse do bhí ag Muire ar a</span>
<lb n="3878"/><span>Cruthuightheoir.  Do bhí a croidhe mar do bhéadh fúirnéis ar lasadh le</span>
<lb n="3879"/><span>hiomad a geana agus a grádha ar Dhia, ar mhodh go raibh ag leaghadh le grádh.</span>
<lb n="3880"/><span>Má fhéachaimíd ar fhoighde Mhuire do-chímfimíd go raibh foighde mhór ag</span>
<lb n="3881"/><span>an iomad mairtíreach d'fhearaibh agus de mhnáibh do crochadh, do céasadh,</span>
<lb n="3882"/><span>do loisgeadh, do tairngeadh idir chapaill as a chéile, agus d'fhuiling an</span>
<lb n="3883"/><span>uile shórt pianta go fonnmhar agus go foighdeach mar gheall ar Dhia.  Ó!</span>
<lb n="3884"/><span>a chríostaidhe, sin agus a mhíle oiread dá bhfuilingeochaidís, ní raibh</span>
<lb n="3885"/><span>ann uile acht suarachas seach na cúig saigheada marbhthacha do chuaidh tré</span>
<lb n="3886"/><span>chroidhe Mhuire, agus na cúig dóláis d'fhuiling sí fá n-a hAon-Mhac</span>
<lb n="3887"/><span>milis, Íosa Críost.</span></p>
<lb n="3888"/>
<lb n="3889"/><p><span>Ó! a bhainríoghain na n-aingeal, a Mháthair na trócaire, a thobair an</span>
<lb n="3890"/><span>tsóláis, a chuisle na subháilce, a bháis na ndubháilce, a leighis na</span>
<lb n="3891"/><span>n-éagcruaidh, a bhlais iongantaigh a aoibhnis síorraidhe, a stóir óir-chiste</span>
<lb n="3892"/><span>do-thráighte na gcreidmheach, dá dtiocfadh liom do shubháilcí naomhtha do</span>
<lb n="3893"/><span>chur síos mar as cóir, ní bhéinn tuirseach go bráth ded mholadh, acht mar</span>
<lb n="3894"/><span>do sháruigheas an mhuir mhór do-chuimsighthe .i. na grása agus na tiodhlaicthe</span>
<lb n="3895"/><span>do fuair <tú> ón dTríonóid Ró-naomhtha, mo thuigse agus mo chéadfadh, do bhí</span>
<lb n="3896"/><span>mé sásta amháin anois le Dia <dod mholadh> nó le do mholadh leis na naomhaibh</span>
<lb n="3897"/><span>agus ainglibh na bhflaitheas.  Glacaim anois mo chead leat níos mó ná solas</span>
<lb n="3898"/><span>beag do</span></p>
</div>
<pb n="158"/>
<div><lb n="3899"/><p><span>thabhairt ar na grásaibh do-chuimse do-gheibh tú do gach aon do chuireas</span>
<lb n="3900"/><span>a dhóchas agus a mhuinighin ionnat - nídh ar ar gheall mé trácht dara</span>
<lb n="3901"/><span>ponnc dem chomhrádh.</span></p>
<lb n="3902"/>
<lb n="3903"/><p><span>An Dara Roinn.</span>
<lb n="3904"/><span>An tan tháinig an prionnsa comhachtach, Constaintín, chum bheith 'n-a</span>
<lb n="3905"/><span>impire ar an Róimh, do chuir sé fios gan mhoill ar a mháthair, Heléna,</span>
<lb n="3906"/><span>agus do thug sé comhachta dhí ar gach saidhbhreas agus iolmhaitheas do bhí</span>
<lb n="3907"/><span>i n-a óirchiste.  Do thug cead dí gach ór agus gach airgead do bhí ann</span>
<lb n="3908"/><span>do bhronnadh do réir a toile.  Má bhí an t-impire talmhaidhe seo chomh</span>
<lb n="3909"/><span>múirneach chomh onórach so fá chomhair a mháthar, an measann tú go raibh</span>
<lb n="3910"/><span>Críost, impire an domhain go léir, níos daoitheamhla le n-a Mháthair</span>
<lb n="3911"/><span>Muire?  Ó! ní raibh; chomh luath agus do chuir sé coróin na glóire ar</span>
<lb n="3912"/><span>a ceann i gcúirt na Tríonóide do thug sé comhachta dhí ar óirchiste</span>
<lb n="3913"/><span>doi-chríochnuighthe a thrócaire, ionnas go tiocfadh léi grása na</span>
<lb n="3914"/><span>haithrighe d'fhaghbháil do pheacthachaibh, sláinte do lucht an tinnis,</span>
<lb n="3915"/><span>sólás do lucht an dubróin, cabhair do lucht an riachtanais, agus</span>
<lb n="3916"/><span>méadughadh grás do na fíréanaibh.  Ar an ádhbhar sin, guidhmíd í leis</span>
<lb n="3917"/><span>na briathraibh do-bheir ár naomh-mháthair, an Eaglais, síos dúinn: "A Naomh</span>
<lb n="3918"/><span>Mhuire, tabhair cabhair do na críostaidhthibh agus do na</span>
<lb n="3919"/><span>cráidhteánaibh, srl..</span></p>
<lb n="3920"/>
<lb n="3921"/><p><span>Atá dhá thobar ag Muire as a sileann sí don domhan na tiodhlaicthí</span>
<lb n="3922"/><span>móra do-gheibh sí ón dTríonóid Ró-naomhtha, mar atá an dá chích</span>
<lb n="3923"/><span>gheala bhreaghtha do dhiúl Críost 'n-a leanbh.  "Is beannuighthe an bhroinn,"</span>
<lb n="3924"/><span>adeir Naomh Lúcás "d'iomchair tú agus na cíocha do dhiúl tú"</span>
<lb n="3925"/><span>(xi.27).  As</span></p>
</div>
<pb n="159"/>
<div><lb n="3926"/><p><span>an gcích ndeis do-bheir sí bainne na ngrás 'n-a thuile do na</span>
<lb n="3927"/><span>fíréanaibh, agus as an gcích clí roinneann sí saidhbhreas na trócaire</span>
<lb n="3928"/><span>ar na peacthachaibh.</span></p>
<lb n="3929"/>
<lb n="3930"/><p><span>Ar an gcích ndeis seo do dhiúl na hAithreacha naomhtha do chuaidh rómhainn</span>
<lb n="3931"/><span>mar do bhí Naomh Aibhistín oirdhearc, Naomh Bearnard milis-bhriathrach,</span>
<lb n="3932"/><span>Naomh Criosostom an bhéil órdha, Naomh Doimnic agus Naomh Proinsias agus</span>
<lb n="3933"/><span>gach naomh mór-mhíorbhailach eile do bhí ann; agus mar gheall ar an</span>
<lb n="3934"/><span>bhfíor-chrábhadh agus ar an onóir do bhí aca do Mhuire, do hárduigheadh</span>
<lb n="3935"/><span>iad chum bheith 'n-a réilteannaibh lonnracha glórmhara ins na flaithis.</span>
<lb n="3936"/><span>As an gcích eile ró-shileann sí trócaire 'n-a tréan-tuile ar na</span>
<lb n="3937"/><span>peacthachaibh, agus dá bhrígh seo, ní fhuil peacthach ar bith, dá mhéid</span>
<lb n="3938"/><span>a chortha, má bheir sé a aghaidh ar Mhuire, nach <mbéidh> trócaire le</span>
<lb n="3939"/><span>faghbháil aige, mar as í féin Máthair na ngrás, Máthair na trócaire.</span>
<lb n="3940"/><span>Léighmíd ar mhórán daoine do bhí ollamh chum droch-bhás do thabhairt</span>
<lb n="3941"/><span>dóibh féin le mío-dhóchas fá thruime agus fá mhéid a bpeacaidhe, agus</span>
<lb n="3942"/><span>chomh luath agus do-bheiridís aghaidh ar Mhuire, do-gheibhidís dóchas agus</span>
<lb n="3943"/><span>misneach.  Léighmíd, mar an gcéadna, ar an iomad eile do thug, scríobhtha</span>
<lb n="3944"/><span>le n-a gcuid fola, suas iad féin don diabhal, acht ní luaithe do-bheiridís</span>
<lb n="3945"/><span>aghaidh ar Mhuire leis an aithrighe agus do gháiridís í ná do-gheibhidís</span>
<lb n="3946"/><span>maithfeachas ó Dhia, a hAon-Mhac féin, agus an sgríbhinn tar ais ón</span>
<lb n="3947"/><span>ndroch-spioraid.  Ní gan ádhbhar, mar sin, d'órduigheas ár naomh-mháthair,</span>
<lb n="3948"/><span>an Eaglais, dúinn aghaidh do thabhairt go minic ar Mhuire leis na briathraibh</span>
<lb n="3949"/><span>seo an Abhe Maria: "A Naomh Mhuire, Mháthair Dé, guidh orainne na</span>
<lb n="3950"/><span>peacthaigh, anois agus ar uair ár mbáis."</span></p>
<lb n="3951"/>
<lb n="3952"/><p><span>Má atá congnamh Mhuire riachtanach i n-am ar bith, atá gan amhras</span>
<lb n="3953"/><span>ró-riachtanach san phonnc crith-eaglach úd</span></p>
</div>
<pb n="160"/>
<div><lb n="3954"/><p><span>an bháis.</span></p>
<lb n="3955"/>
<lb n="3956"/><p><span>So an ponnc, a cháirde, i n-a dtig an bás mar leomhan craosach</span>
<lb n="3957"/><span>neamh-thrócaireach, agus tollann an croidhe agus na baill uile le n-a ghaethibh</span>
<lb n="3958"/><span>agus le n-a shaigheadaibh nimhe.  Ní fhágbhann lúth ná mothughadh san</span>
<lb n="3959"/><span>teangain chum Dé do mholadh ná párdún d'iarraidh.  Fágbhann sé an</span>
<lb n="3960"/><span>croidhe fuar siocamhail chum na haithrighe do dhéanamh.  So an ponnc a dtig</span>
<lb n="3961"/><span>Lucifer agus a shluaighte malluighthe mar shaithe beach i n-ár dtimcheall.</span>
<lb n="3962"/><span>Sgaoileann gach diabhal aca a gha nimhe leis an anam mbocht an tan sin, ionnas</span>
<lb n="3963"/><span>go dtiocfadh leo gach grása do fuair sí riamh roimhe sin ó Dhia do</span>
<lb n="3964"/><span>mhúchadh agus do bhuain de.  "Do tháinig pianta an bháis," adeir Dáibhídh</span>
<lb n="3965"/><span>"ionnam agus dainnséar ifrinn ar gach taobh" (Sailm cxxiv.3).  Ó! a</span>
<lb n="3966"/><span>bhochtáin bhoicht, do ró-chaith d'aimsir le huabhar, le feirg, le sainnt, agus</span>
<lb n="3967"/><span>le meisge, agus fós le gach truaillidheacht eile, créad do dhéanfaidh tú nuair</span>
<lb n="3968"/><span>thiocfaidh gach an-spioraid dá rabhais ag seirbhís dóibh ag glacadh seilbhe ar</span>
<lb n="3969"/><span>d'anam?  Ó! mo thruagh, mo thruagh thú, a bhochtáin bhoicht do chaith</span>
<lb n="3970"/><span>riamh d'aimsir go ró-olc, do thréig bealach na subháilce agus do bhí</span>
<lb n="3971"/><span>i gcomhnuidhe ad unfairt féin i múnlach na bpeacaidhe, créad dhéanfaidh</span>
<lb n="3972"/><span>tú sínte ar labaidh an bháis duit?  Cia ghuidhfeas tú?  Cia aigeóras</span>
<lb n="3973"/><span>tú?  Cia ar a n-iarrfaidh tú congnamh nó cabhair?  Má's ar Chríost</span>
<lb n="3974"/><span>do-bhearfas tú aghaidh, adéarfaidh sé leat gur léig tú an t-am thart</span>
<lb n="3975"/><span>i n-a raibh trócaire le faghbháil agat, agus gur ab í aimsir an bháis</span>
<lb n="3976"/><span>aimsir an díoghaltais ar na droch-dhaoinibh.  Má's ar aingeal na láimhe</span>
<lb n="3977"/><span>deise do-bhearfas tú d'aghaidh, is fada ó thréig sé thú mar gheall ar do</span>
<lb n="3978"/><span>dhroich-bheatha sgannalaigh, agus do ghlac aingeal malluighthe na láimhe</span>
<lb n="3979"/><span>clí seilbh ar a phost.  Cia, mar sin, ar a dtiubhraidh tú aghaidh i</span></p>
</div>
<pb n="161"/>
<div><lb n="3980"/><p><span>n-aimsir an bháis?</span></p>
<lb n="3981"/>
<lb n="3982"/><p><span>Atá, a charaid, ar Mhuire, Máthair na ngrás, Máthair na trócaire.  Do</span>
<lb n="3983"/><span>chuir Críost eochracha óirchiste a thrócaire.  Do chuir Críost eochracha</span>
<lb n="3984"/><span>óirchiste a thrócaire ar láimh a Mháthar féin, agus <má> agrann tú go</span>
<lb n="3985"/><span>dian í, guidhfidh sí dhuit agus ar do shon chum a hAon-Mic, agus ní</span>
<lb n="3986"/><span>diúltóchthar í.  Ar an ádhbhar sin, ná bíodh mío-dhóchas ná droich-mhisneach</span>
<lb n="3987"/><span>ort gan déirc den trócaire d'iarraidh ar bhainríoghain na trócaire.</span></p>
<lb n="3988"/>
<lb n="3989"/><p><span>Críochnughadh.</span>
<lb n="3990"/><span>Críochnóchaidh mé mo chomhrádh ar dhuine d'áirithe do bhí lán-chráibhtheach</span>
<lb n="3991"/><span>chum Muire d'onórughadh, agus do-ghníodh go minic trosgadh</span>
<lb n="3992"/><span>agus urnaighthe 'n-a honóir; acht do tháinig sé de chathaidhibh air fá</span>
<lb n="3993"/><span>dheireadh gur shíl sé nach ndearnaidh bainríoghain na glóire maith ar</span>
<lb n="3994"/><span>bith dó riamh ar son a shaothair dí.  d'fhoillsigh an Mháthair mhilis na</span>
<lb n="3995"/><span>grása an uair seo dhó, ag rádh mar seo leis: "Atá tú ag éagcaoineadh</span>
<lb n="3996"/><span>ormsa fá laighead na seirbhíse do rinne mé dhuit ar son gach urnaighe</span>
<lb n="3997"/><span>agus trosgadh do rinne tú im onóir.  Nach cuimhin leat an duine seo agus an</span>
<lb n="3998"/><span>duine seo eile do fuair bás obann gan sacramaintibh na hEaglaise?  Nach</span>
<lb n="3999"/><span>cuimhin leat an iomad do fuair bás de phláigh agus d'aicídíbh</span>
<lb n="4000"/><span>coimhtheacha?  Nach cuimhin leat an iomad eile do chaill a gclann, a maoin,</span>
<lb n="4001"/><span>a sláinte?  Créad shábháil tusa ar gach tubaist aca so?  Ó! atá</span>
<lb n="4002"/><span>m'impidhese chum m'Aon-Mhic uile-chomhachtach.  Mar sin, ní fhuil ádhbhar</span>
<lb n="4003"/><span>éagcaoine agat.  Éirigh ar d'aghaidh agus bí níos dúthrachtaighe ó so</span>
<lb n="4004"/><span>suas ná mar bhís riamh roimhe seo, agus béidh mise ar a shon agat fá</span>
<lb n="4005"/><span>dheoidh."</span></p>
<lb n="4006"/>
<lb n="4007"/><p><span>An comhairle chéadna thug Muire, Máthair na trócaire, don fhear úd,</span>
<lb n="4008"/><span>tugthar dúinn go léir í.  Bímís cráibhtheach</span></p>
</div>
<pb n="162"/>
<div><lb n="4009"/><p><span>i gcomhnuidhe do bhainríoghain na trócaire.</span></p>
<lb n="4010"/>
<lb n="4011"/><p><span>Déanaimís seirbhís dí go dúthrachtach anois i n-ár sláinte.  Cuirimís</span>
<lb n="4012"/><span>sinn féin fá n-a comairce agus bhíodh dóchas daingean láidir againn as</span>
<lb n="4013"/><span>a trócaire, go bhfuighidh sí maitheamhnas ar an bpeacadh déantar ar an</span>
<lb n="4014"/><span>saoghal so dúinn, agus amharc soillseach ar ghnúis áluinn na Tríonóide</span>
<lb n="4015"/><span>i gcúirt na n-aingeal agus na naomh san saoghal atá le teacht - nídh</span>
<lb n="4016"/><span>atáimse d'iarraidh díbhse agus dom féin indiu.  I n-ainm an Athar agus an</span>
<lb n="4017"/><span>Mhic agus an Spioraid Naoimh.  Bíodh mar sin.</span>
<lb n="4018"/></p>
</div>
<pb n="163"/>
<div><lb n="4019"/><p><span>SEANMÓIR A DEICH.</span>
<lb n="4020"/><span>AR AN MBAS AGUS AR GACH IOMLAT BOCHT CRAIDHTE DO-BHEARFAIDH SÉ AR AN</span>
<lb n="4021"/><span>BPEACTHACH NÓ GO SGARFAIDH A ANAM LE N-A CHORP.</span></p>
<lb n="4022"/>
<lb n="4023"/><p><span>Ar a shon, a cháirde, go ndubhairt Plátó .i. prionnsa na foghlama agus na</span>
<lb n="4024"/><span>heagnaidheachta i n-a aimsir féin gur ab í an chríonnacht smuaineadh an</span>
<lb n="4025"/><span>bháis, níor bh'áil leis, ar a shon so, a theagasg go smuaineochadh na</span>
<lb n="4026"/><span>daoine go minic air.  Gidheadh, is féidir liomsa a dhearbhadh dhuit gur ab</span>
<lb n="4027"/><span>í an chríonnacht fhírinneach ag an uile dhuine smuaineadh go minic ar an</span>
<lb n="4028"/><span>mbás úd atá cinnte aige le faghbháil, cé nach bhfuil a fhios aige cia</span>
<lb n="4029"/><span>an uair nó an tráth.  Ar an ádhbhar sin, is í an chríonnacht fhírinneach</span>
<lb n="4030"/><span>ag an uile dhuine dá maireann ar an saoghal so a ghníomhartha do dhíriughadh</span>
<lb n="4031"/><span>chum críche maithe do bhéas mar riaghail tomhais aca, dá ndéanamh</span>
<lb n="4032"/><span>taithneamhach do réir dlighe agus réasúin i láthair Dé agus an tsaoghail.</span>
<lb n="4033"/><span>Agus mar atá an iomad críoch ag an mbeatha dhaonna, cia shéanfas nach aon</span>
<lb n="4034"/><span>aca an bás, ó is chuige badh chóir dhúinn ár</span></p>
</div>
<pb n="164"/>
<div><lb n="4035"/><p><span>smuainte agus ár ngníomhartha uile do dhíriughadh, ionnas go dtiocfadh linn go</span>
<lb n="4036"/><span>fírinneach deigh-chríoch do chur ar ár laethibh ins an ngleann so na ndeor.</span>
<lb n="4037"/><span>Tuig, a chompánaigh, gur ab as neamh-chuimhne an bháis, badh chóir</span>
<lb n="4038"/><span>dhúinn do bheith i gcomhnaidhe ós comhair ár súl, do thig an uile olc</span>
<lb n="4039"/><span>dá dtig orainn; as a dhearmad go músglann an t-uabhar ionnainn, do</span>
<lb n="4040"/><span>chorruigheann an tsainnt, do lasann an drúis, agus do líona<nn> amach</span>
<lb n="4041"/><span>orainn an uile dhubháilce eile do ghní an t-anam gránna salach i láthair</span>
<lb n="4042"/><span>Dé, agus d'fhastuigheas go daor don diabhal é.  As so go súgach</span>
<lb n="4043"/><span>meanmnach leigidh na daoine na haraidhneacha le n-a n-antoil gan eagla roimh</span>
<lb n="4044"/><span>Dhia ná roimh an mbás.  Ar an dtaobh eile, dá ndearcfá ort féin, a</span>
<lb n="4045"/><span>bhochtáin bhoicht, cionnus mar bhéas tú ins an uaigh dod ithe, dod</span>
<lb n="4046"/><span>ghearradh, agus dod pholladh leis na piastaíbh agus leis na cnumhaibh</span>
<lb n="4047"/><span>ceann-ruadha cíocracha gortacha, ag a mbéir mar bhiadh feasta, <thuigfeá</span>
<lb n="4048"/><span>id aigne nach bhfuil ionnat acht créatúir bocht anacrach>.  An té bhéadh</span>
<lb n="4049"/><span>uaibhreach árd-inntinneach, smuainfeadh sé gur luaithreán é.  Cia do dhéanfadh</span>
<lb n="4050"/><span>dia dá bholg dá gcreidfeadh sé gur gairid nó go mbéadh sé</span>
<lb n="4051"/><span>dá chreimeadh ag na ruadhchnumhaibh?  Cia atá le riachtanas a mbéadh beann</span>
<lb n="4052"/><span>aige ar saidhbhreas mór do chruinniughadh dá smuainfeadh sé gur gairid nó</span>
<lb n="4053"/><span>go gcaithfeadh sé an t-iomlán de d'fhágbháil i n-a dhiaidh?  Fá</span>
<lb n="4054"/><span>dheireadh, do chuirfimís smacht orainn féin dá mbéadh an bás i</span>
<lb n="4055"/><span>gcomhnaidhe mar sgáthán againn ós comhair súl na tuigseana agus na hintinne</span>
<lb n="4056"/><span>do thug Dia dhúinn, mar do bhí ag na feallsamhnaibh úd a mbíodh an uaigh</span>
<lb n="4057"/><span>oscailte aca ós comhair doirse a dtighthe,</span></p>
</div>
<pb n="165"/>
<div><lb n="4058"/><p><span>ionnas go mbéadh cuimhne an bháis</span>
<lb n="4059"/><span>aca i gcomhnaidhe, ag dul isteach agus amach dóibh, agus go gcuirfeadh an</span>
<lb n="4060"/><span>smuaineadh so srian le hantoil na colna.</span></p>
<lb n="4061"/>
<lb n="4062"/><p><span>"Éirigh síos go teach fir déanta crocán criadh," adeir Dia leis an</span>
<lb n="4063"/><span>bhfáidh, "agus do-chluinfidh tú mo bhriatharsa ann" (Ier.xviii.2).  Go</span>
<lb n="4064"/><span>dearbhtha, do b'fhéidir le Dia labhairt leis an bhfáidh i n-áit éigin eile tar</span>
<lb n="4065"/><span>an áit i n-a mbíonn na daoine ag oibriughadh na créafóige salaighe, acht chum</span>
<lb n="4066"/><span>oideas do thabhairt dúinn, d'órduigh sé dó teangmháil air ins an áit</span>
<lb n="4067"/><span>úd tar áit ar bith eile, ag tabhairt le tuigsin mar so dhúinn gur ab í</span>
<lb n="4068"/><span>áit adhlaicthe na gcorp teach agus coláiste na críonnachta, i n-a</span>
<lb n="4069"/><span>gcruinnighthear luaithreán daonna an tsaoghail mhóir go hiomshlán.  Ins an</span>
<lb n="4070"/><span>gcoláiste seo, adeirim, ins an uaigh, leagfar sís breaghthacht agus</span>
<lb n="4071"/><span>comhachta na ndaoine.  An nídh ó atá fírinneach, ná bíodh amhras agat</span>
<lb n="4072"/><span>nach ndéanann an diabhal a dhícheall orainn dearmad do dhéanamh den uair</span>
<lb n="4073"/><span>dhéidheanaigh, agus cuimhne an bháis do dhíbirt amach go hiomshlán as ár</span>
<lb n="4074"/><span>n-intinn, agus cuspóirí dorcha na ndubháilcí uile do thaisbeánadh dhúinn</span>
<lb n="4075"/><span>chum ár gcur ar seachrán ón mbealach díreach go tigh Dé; nó, muna</span>
<lb n="4076"/><span>ndeánann, go ndéanann, ar féidir leis na daoinibh, cuimhne nídh chomh</span>
<lb n="4077"/><span>huathbhásach leis an mbás do dhearmad.</span></p>
<lb n="4078"/>
<lb n="4079"/><p><span>Má chuireann baramhail bheag, dá laighead, intinn an duine trí n-a</span>
<lb n="4080"/><span>chéile, ag a bhfuil long mhór lán de shaidhbhreas ag teacht as Indiachaibh</span>
<lb n="4081"/><span>chuige, ar mhodh chomh mór sin go gcaillfidh sé a chodladh agus a</span>
<lb n="4082"/><span>shuaimhneas ar eagla go raobfaidhe le stoirm ar an bhfairrge í; nó ag</span></p>
</div>
<pb n="166"/>
<div><lb n="4083"/><p><span>a bhfuil eallach ar sliabh nó ar aimhréidhe agus go bhfaighidís bás leis</span>
<lb n="4084"/><span>an ngalar gorm, conach, nó géimhreach; nó aon-mhac oighreachta, dá</span>
<lb n="4085"/><span>mbéadh sé i n-a luighe i bhfiabhras mór: créad an buaidhreamh intinne</span>
<lb n="4086"/><span>nach cóir don bhás do chur orainn atá cinnte againn le faghbháil, agus ní fhuil</span>
<lb n="4087"/><span>a fhios againn cia an uair nó an tráth a dtiubhraidh sé cuairt orainn?</span>
<lb n="4088"/><span>Gearrfaidh sé snáithe ár mbeatha; agus tusa, a chompánaigh, ní fhuighidh tú</span>
<lb n="4089"/><span>ar son an mhéid do shaothruigh tú riamh acht an uaigh amháin.  Ar an gcrích</span>
<lb n="4090"/><span>dhéidheanaigh so an duine tráchtfaidh mé leat ins an gcomhrádh so i láthair,</span>
<lb n="4091"/><span>ag tabhairt fios duit, do réir an órdughadh chéadna a dtig an bás orainn, gach</span>
<lb n="4092"/><span>iomlat bocht cráidhte do-bhearfaidh an bás orainn nó go sgarfaidh sé ár n-anam</span>
<lb n="4093"/><span>linn.</span></p>
<lb n="4094"/>
<lb n="4095"/><p><span>Is é as gnás don bhás an tan do thionnsgnas sé a chomhlann leis an</span>
<lb n="4096"/><span>mbeatha teacht i gan fhios mar ghadaidhe.  Nuair as lugha do smuainigheas</span>
<lb n="4097"/><span>an duine air "tiocfaidh lá an Tigherna," adeir Naomh Pól, "ann mar</span>
<lb n="4098"/><span>ghadaidhe san oidhche" (I Thess.v.2).  "Féach mé ag teacht," adeir an</span>
<lb n="4099"/><span>Tigherna, "mar ghadaidhe" (Taisb.xvi.15).  Is é as nádúr don ghadaidhe</span>
<lb n="4100"/><span>teacht go mín ciúin de shiubhal oidhche i gan fhios, nuair do bhíos na daoine</span>
<lb n="4101"/><span>'n-a gcodladh agus nach mothuighthear é féin ná a bháillidhe.  An nídh céadna</span>
<lb n="4102"/><span>adeir Dia linn le béal an fháidh Amos: "Ins an lá úd, adeir an Tighearna</span>
<lb n="4103"/><span>Dia, luighfidh an ghrian ina an meadhon lae, agus déanfad an talamh dorcha i lá</span>
<lb n="4104"/><span>an tsolais" (Amos vii.9)  Ó! a chompánaigh, créad é uathbhásacht na mbriathar</span>
<lb n="4105"/><span>so: "Luigfidh, adeir Dia, an ghrian ins an meadhon lae?"</span>
<lb n="4106"/></p>
</div>
<pb n="167"/>
<div><lb n="4107"/><p><span>Créad do chialluigheas siad?</span>
<lb n="4108"/><span>Atá, an tan do shaoileas an duine bheith i lár a aoise, i n-a neart agus</span>
<lb n="4109"/><span>i n-a shláinte, agus do bhíos dúil aige mórán de bhliadhnaibh eile</span>
<lb n="4110"/><span>d'fhaghbháil go macnaiseach ar an saoghal so, nuair do bhíonn sé ag</span>
<lb n="4111"/><span>smuaineadh ar shaidhbhreas, ar onóir, ar phoimp, ar chúirteachaibh, ar</span>
<lb n="4112"/><span>bhainseachaibh, agus ar gach aoibhneas eile saoghalta do thig leis</span>
<lb n="4113"/><span>d'fhaghbháil, agus nuair adeir sé go díomsach dána i lár a aoibhneasa</span>
<lb n="4114"/><span>le n-a cholainn féin na briathra úd do léighmíd ag Naomh Lúcás:</span>
<lb n="4115"/><span>"A anam, is iomdha nídh maith <atá> agat le haghaidh mórán bliadhan do chur</span>
<lb n="4116"/><span>thart fós; ith agus ól, glac do shuaimhneas agus bí súgach" (Lúcás xii.19),</span>
<lb n="4117"/><span>tiocfaidh tobainne an bháis chuige adéarfas leis: "Féach an bás ag teacht</span>
<lb n="4118"/><span>isteach tar ursain do thighe chum cuarta do thabhairt ort le fiabhras</span>
<lb n="4119"/><span>tinntidhe; "Ó! a amadáin, ins an oidhche so fuadóchaidh do náimhde d'anam uait,</span>
<lb n="4120"/><span>agus cia ar leis gach nídh do chruinnigh tú riamh'" (Lúcás xii.20).  An uair</span>
<lb n="4121"/><span>seo cuirfidh sgéala doilgheasacha an bháis a chomhairleacha trí n-a chéile, a</span>
<lb n="4122"/><span>smuainte tar a chéile, ceo ar a thuigsin, agus crith báis ar a chorp go</span>
<lb n="4123"/><span>hiomshlán.</span></p>
<lb n="4124"/>
<lb n="4125"/><p><span>Ó! créad é an crith do chuirfeas sgéala searbha an bháis i gcroidhe</span>
<lb n="4126"/><span>an duine atá lán mar mhála píbe de ghrádh an tsaidhbhris nuair</span>
<lb n="4127"/><span>adéarfas an liaigh leis: "Déan anois fá choinnibh d'anma; so an lá</span>
<lb n="4128"/><span>déidheanach agat ar an saoghal so."  An saighdiúir agus an míleadh láidir</span>
<lb n="4129"/><span>agus an rí cródha comhachtach, Saul, do bhí i n-iomad de chathaibh, do</span>
<lb n="4130"/><span>mharbh an iomad de dhaoinibh, agus do rinne mórán de ghníomharthaibh</span>
<lb n="4131"/><span>cumasacha gaisgeamhla i n-a laethibh nuair do-chuala sé na briathra so: "</span>
<lb n="4132"/><span>I mbárach béidh tú féin agus do chlann liomsa" (Ríogh xxviii.19) -</span></p>
</div>
<pb n="168"/>
<div><lb n="4133"/><p><span>le n-a tuigthear, "i mbárach ins an cath marbhóchthar tú féin agus do</span>
<lb n="4134"/><span>chlann" - do chriothnuigh sé chomh mór sin gur thuit sé i n-anbhfainne ar an</span>
<lb n="4135"/><span>dtalamh. Nach mór an criothnughadh agus an t-uathbhás, mar sin, do ghlacfas</span>
<lb n="4136"/><span>thusa, a bhochtáin bhoicht, nuair do béarfar breitheamhnas báis ort?  Ó! an</span>
<lb n="4137"/><span>uair seo tiocfaidh in do chuimhne gach nídh, beag nó mór, ar a raibh gean nó</span>
<lb n="4138"/><span>grádh agat riamh, agus caithfidh tú a bhfágbháil id dhiaidh.  Do chorp,</span>
<lb n="4139"/><span>do-gheobhaidh sé bás aon uair amháin, acht do-gheobhaidh do chroidhe bás</span>
<lb n="4140"/><span>le doilgheas i n-aghaidh gach nídh do chaithfeas tú do thréigean.</span>
<lb n="4141"/><span>An uair seo, i n-ionad an éadain bhrionnaigh shúgaigh do bhí agat, béidh</span>
<lb n="4142"/><span>gnúis dorcha lionndúbhach agat ó gach crádh croidhe do-gheobhas tú.</span>
<lb n="4143"/><span>Is breagh taithneamhach agat id bheatha bean subháilceach agus clann deas</span>
<lb n="4144"/><span>d'fheicsint, saidhbhreas mór fós, onóir agus poimp, agus d'intinn do</span>
<lb n="4145"/><span>shásughadh go moch agus go mall ag smuaineadh ortha; acht ar uair do bháis,</span>
<lb n="4146"/><span>béidh siad so uile i n-a gclaidhmhthibh rinn-gheára, i n-a ndealgaibh nimhe,</span>
<lb n="4147"/><span>agus i n-a ndeochaibh searbha agat.  Tréigfidh siad thú go hiomshlán; ní</span>
<lb n="4148"/><span>féidir leo congnamh ná cabhair do thabhairt <duit>.  Béidh tú i n-aibhéis</span>
<lb n="4149"/><span>na bpian mór gcorpardha, ró-lag, ró-anbhfann, gan bhrígh le "uch, uch,</span>
<lb n="4150"/><span>is uchán!" a rádh chum sólás ar bith, dá laighead, do thabhairt duit</span>
<lb n="4151"/><span>féin ón doilgheas croidhe do bhéas ort fád sgaramhain leis an saoghal,</span>
<lb n="4152"/><span>le do chloinn, le do chuid, agus le do mhaoin.  Do smuainte, mar an gcéadna,</span>
<lb n="4153"/><span>ar an siubhal fada atá ag d'anam le n-a dhéanamh chum na ríoghachta</span>
<lb n="4154"/><span>síorraidhe atá rómhat, agus ar an áit chomhnuidhthe do-gheobhas do chorp</span>
<lb n="4155"/><span>ins an talamh fhuar dhorcha chlochach; béidh siad ad chéasadh go daor</span>
<lb n="4156"/><span>dochraidheach cruaidh dócamhlach.</span>
<lb n="4157"/></p>
</div>
<pb n="169"/>
<div><lb n="4158"/><p><span>Agus má's pian leat sgaramhain le neithibh saoghalta, smuain, a</span>
<lb n="4159"/><span>bhochtáin bhoicht, créad é a sheirbhe bhéidh sé ag do chorp sgaramhain led</span>
<lb n="4160"/><span>anam? Má's le deoraibh súl agus le doilgheas croidhe do sgarfaidís compánaigh</span>
<lb n="4161"/><span>le chéile do bhí ó indé go indiu i gcomhluadar a chéile, goidé mar</span>
<lb n="4162"/><span>do bhéidh a chompánach an tan do cuirfear an corp agus an t-anam dá</span>
<lb n="4163"/><span>gcothughadh féin i bhfochair a chéile?  Goidé mar do bhéas nuair</span>
<lb n="4164"/><span>adéarfas d'anam led chorp: "Ó! a chompánaigh, an gcaithfidh mé an</span>
<lb n="4165"/><span>siubhal síorraidhe seo do dhéanamh gan do chuideachta?"  Agus nuair</span>
<lb n="4166"/><span>do bhéarfas do chorp mar fhreagra uirthe: "Ó, a chéile mo chroidhe, cionnus</span>
<lb n="4167"/><span>as féidir liomsa fuireach liom fein id dhiaidh?  Ó! is tú thug beatha,</span>
<lb n="4168"/><span>siubhal, agus céadfadh dhom."  Leis seo sgreadfaidh amach go truaghánta an</span>
<lb n="4169"/><span>t-anam bocht cráidhte leis na briathraibh so do léighmíd ins an Scrioptúir</span>
<lb n="4170"/><span>naomhtha: "An mar sin do dhealuigheas tú, a bháis sheirbh"</span>
<lb n="4171"/><span>(I Ríogh xv.32)?</span></p>
<lb n="4172"/>
<lb n="4173"/><p><span>Nuair do ghlacfas tú, a chompánaigh, smuaineamh an dealuighthe seo id</span>
<lb n="4174"/><span>intinn, méadóchaidh díle doilgheasa ionnat, agus dearcfaidh tú ar na</span>
<lb n="4175"/><span>háitibh cruaidhe cráidhte atá le faghbháil gan mhoill ag d'anam agus ag</span>
<lb n="4176"/><span>do chorp, nuair do sgaoilfeas an bás snáithe do shaoghail agus do bheatha</span>
<lb n="4177"/><span>atá eatorra.  Ar dtúis béidh uathbhás ort nuair thuigfir go gcaithfidh</span>
<lb n="4178"/><span>do chorp, i gcionn lae nó dhó, bheith curtha i n-a chonablach bhocht lobhtha</span>
<lb n="4179"/><span>mharbh i bpoll talmhan.  Goidé seo éireochas duit, a bhochtáin bhoicht?</span>
<lb n="4180"/><span>Do chorp atá anois go beo, do-chíonn, do labhrann, do-chluineann, do</span>
<lb n="4181"/><span>luigheas agus d'éirgheas, faoi cheann uaire nó dhó, go mbéidh sé gan anam,</span>
<lb n="4182"/><span>gan anál, gan mhothughadh, gan urlabhra.  Do chorp atá tú do chothughadh</span>
<lb n="4183"/><span>leis an uile shórt beatha as fearr ná a chéile, a bhfuil an fhairrge</span></p>
</div>
<pb n="170"/>
<div><lb n="4184"/><p><span>agus an talamh do chur in do <bhealach>, le biadh agus le digh, dá fholach le</span>
<lb n="4185"/><span>síoda agus sróll, le togha deigh-éadaigh, agus nach gcodlóchadh acht i</span>
<lb n="4186"/><span>leapachaibh boga teogha, d'iarraidh an uile shórt cúraim do bheith i n-a</span>
<lb n="4187"/><span>thimcheall, do sheachnadh an uile shórt anró do b'fhéidir le droch-aimsir</span>
<lb n="4188"/><span>tíre nó fairrge do thabhairt dó - do chorp nabh bhfanadh acht i</span>
<lb n="4189"/><span>dtighthibh móra fairsinge geala, ar hallaibh breagha gléasta agus i</span>
<lb n="4190"/><span>seomraíbh deasa oirnéalta, go gcaithfidh sé, faoi dheireadh, bheith sásta</span>
<lb n="4191"/><span>le teach chomh cumhang cráidhte cruaidh leis an uaigh bhréin salaigh, atá</span>
<lb n="4192"/><span>lán de chnuimheogaibh, de chnámhaibh, agus de bhréantas, agus fuireach sínte</span>
<lb n="4193"/><span>innte i gcuideachta conablach na marbh eile ar dearmad go deireadh an</span>
<lb n="4194"/><span>domhain.</span></p>
<lb n="4195"/>
<lb n="4196"/><p><span>Ó! a chompánaigh, cé gur mór saidhbhir thú, ní fhuil i n-áit na hallaí</span>
<lb n="4197"/><span>móra fairsinge le faghbháil agat acht cómhra agus uaigh chumhang úr-íseal,</span>
<lb n="4198"/><span>i n-áit na leabaidh bog te acht cré chruaidh dhorcha chlochach, i n-áit</span>
<lb n="4199"/><span>na n-éadach breagh mór-luaigh acht an eisléine thruaillighthe shalach, i</span>
<lb n="4200"/><span>n-áit an togha bídh agus dighe salachar agus bréantas, agus i n-áit an</span>
<lb n="4201"/><span>teaghlaigh mhóir ní fhuil agat le do chomhmóradh acht na ciaróga agus</span>
<lb n="4202"/><span>na daoil géara gortacha.</span></p>
<lb n="4203"/>
<lb n="4204"/><p><span>Criothnóchaidh na smaointe seo thú i n-aimsir do bháis; acht béidh</span>
<lb n="4205"/><span>uathbhás mór ort nuair do smuaineochaidh tú goidé éireochas dod anam</span>
<lb n="4206"/><span>nuair do scarfas sé le do chorp.  Nuair do dhearcfas tú an tan sin, a</span>
<lb n="4207"/><span>dheoraidhe bhoicht, ar an síorraidheacht atá rómhat sa ríoghacht nuaidh</span>
<lb n="4208"/><span>i n-a bhfuil tú id aonar ag dul, agus go dtuigfidh tú go bhfuil glóir</span>
<lb n="4209"/><span>shíorraidhe nó pianta síorraidhe le faghbháil innte do réir d'oibreacha</span>
<lb n="4210"/><span>olca nó maithe, agus nach bhfuil</span></p>
</div>
<pb n="171"/>
<div><lb n="4211"/><p><span>a fhios agat cia aca do-gheobhas tú, ní</span>
<lb n="4212"/><span>féidir liom a chur síos duit cadé méid na criothnaighe agus an chriagail</span>
<lb n="4213"/><span>do bhéas ort, go háirithe nuair atá tú cinnte go dtiubharfar</span>
<lb n="4214"/><span>breitheamhnas ort, faoi cheann uaire nó dhó, bheith go síorraidhe i nglóir</span>
<lb n="4215"/><span>fhlaitheamhnais nó go síorraidhe i n-ifreann na bpian.</span></p>
<lb n="4216"/>
<lb n="4217"/><p><span>Goidé an phiolóid as mó ná so agat id luighe i leabaidh an bháis?  An dóchas</span>
<lb n="4218"/><span>an uair seo, tiubhraidh sé misneach dhuit; do chuimhne, ar a shon so, ar do</span>
<lb n="4219"/><span>pheachaidhibh marbhtha i n-aghaidh Dé, agus do smuainte ar ghéire an</span>
<lb n="4220"/><span>bhreitheamhnais síorraidhe, ní leigfidh siad an eagla do dhíbirt ó do chroidhe,</span>
<lb n="4221"/><span>go háirithe nuair atá a fhios agat go bhfuil breitheamhnas Dé neimh-chinnte.</span>
<lb n="4222"/><span>Agus mar do léighmíd, an tan do b'áil le Iacob a chlann do bheannachadh,</span>
<lb n="4223"/><span>d'athruigh sé a lámha, ag cur na láimhe deise ós cionn an té do b'óige</span>
<lb n="4224"/><span>agus na láimhe clé ós cionn an té badh shine, mar seo do-ghní Dia go</span>
<lb n="4225"/><span>minic leis an peacthachaibh i n-aimsir a mbáis.  Cia air a bhfuil ainbhfios</span>
<lb n="4226"/><span>go ndeachaidh gadaidhe na láimhe deise ar an gcroich go flaitheamhnas,</span>
<lb n="4227"/><span>agus Iúdás na feille as cathaoir na habstalachta go fír-íochtar ifrinn?</span>
<lb n="4228"/><span>Neimh-chinnteacht an bhreitheamhnais seo na glóire nó na bpian do</span>
<lb n="4229"/><span>chaithfeas tú 'chloistin faoi cheann uaire nó dhó, ní féidir liom  a</span>
<lb n="4230"/><span>chur síos duit créad an mhéid do chrithfidh sé do chroidhe i leabaidh</span>
<lb n="4231"/><span>an bháis.  Ins an am so béidh aingil Dé ag feitheamh le d'anam do</span>
<lb n="4232"/><span>threorughadh leo suas go tigh Dé na glóire.  Ar an dtaobh eile béidh</span>
<lb n="4233"/><span>diabhail ifrinn leigthe réidh chum d'anma do shracadh leo go tigh na bpian,</span>
<lb n="4234"/><span>agus ní fhuil a fhios agat, a bhochtáin bhoicht, cia aca so áit i n-a</span>
<lb n="4235"/><span>rachaidh tú.  Smuain, a chompánaigh, i n-am créad an criothnughadh agus an</span>
<lb n="4236"/><span>criagal do bhéas ar do chroidhe tuirseach an uair seo;</span></p>
</div>
<pb n="172"/>
<div><lb n="4237"/><p><span>créad chomh brúighte cráidhte is bhéas tú id luighe i leabaidh an bháis ins an</span>
<lb n="4238"/><span>gcontabhairt déidheanaigh úd d'anama.</span></p>
<lb n="4239"/>
<lb n="4240"/><p><span>Measaim nach bhfuil sé le faghbháil an té le' dtiocfaidh spasmas d'anma</span>
<lb n="4241"/><span>do chur síos duit.</span></p>
<lb n="4242"/>
<lb n="4243"/><p><span>I lár do thrioblóide seo méadóchaidh do bhuaidhreamh nuair do</span>
<lb n="4244"/><span>chuimhneochas tú go gcaithfidh tú cunntas do dhéanamh le Dia agus cunntas</span>
<lb n="4245"/><span>do thabhairt dó ar an uile nídh, beag nó mór, do rinne tú riamh i n-a</span>
<lb n="4246"/><span>aghaidh ó smuaineadh, ó bhriathar, ó ghníomh, agus ó fhaillighe.</span>
<lb n="4247"/><span>Méadóchaidh na diabhail d'uathbhás fán gcunntas géar cruaidh so chum tú</span>
<lb n="4248"/><span>'chur i n-éadóchas ar thrócaire d'fhaghbháil ó Dia - na hilphiastaí</span>
<lb n="4249"/><span>salcha so a bhéas réidh leigthe an uair úd le n-a gcraosaibh náimhdeacha</span>
<lb n="4250"/><span>fosgailte chum an anma bhoicht do shlogadh suas.  Mar badh ghnáth leo le</span>
<lb n="4251"/><span>slighthibh an tsaoghail <agus> le cealgaibh na colna trócaire Dé roimhe sin</span>
<lb n="4252"/><span>i n-ár mbeatha do mhéadughadh dúinn, chum uchtaigh do thabhairt dúinn le</span>
<lb n="4253"/><span>dul ar ár n-aghaidh in sna peacaidhibh le handóchas i n-a thrócaire do</span>
<lb n="4254"/><span>laghdughadh ós ár gcomhair, agus méid agus géire breitheamhnais Dé do</span>
<lb n="4255"/><span>chur ós comhair ár súl.  Ó! an uair úd, a bhochtáin bhoicht,</span>
<lb n="4256"/><span>criothnóchaidh tú ó mhullach do chinn go bonn do chos, agus claonfaidh tú</span>
<lb n="4257"/><span>chum tuitim i n-éadóchas ó mheid agus il-iomad do pheacaidhe, agus béidh</span>
<lb n="4258"/><span>tú ag smuaineadh leat féin mar seo id intinn: "Dia Uile-chomhachtach, an</span>
<lb n="4259"/><span>tan nár spáráil sé a Mhac féin fá pheacaidhibh an chinidh dhaonna,</span>
<lb n="4260"/><span>goidé mar dhéanfaidh sé mise do spáráil, do rinne na mílte peacadh i</span>
<lb n="4261"/><span>n-a aghaidh?"  "Má bhíodar so chomh trom ag an gcrann glas, goidé mar do </span>
<lb n="4262"/><span>bhéas siad ag an gcrann críon" (Lúc.xxiii.31); is é sin: má bhí siad chomh</span>
<lb n="4263"/><span>trom sin peacaidhe na ndaoine uile ar Íosa Críost i gcrann na croiche, goidé</span>
<lb n="4264"/><span>mar do bhéas</span></p>
</div>
<pb n="173"/>
<div><lb n="4265"/><p><span>d'ualach féin agatsa dhíobh, mar do chríon agus mar chalcuigh tú ionnta.</span></p>
<lb n="4266"/>
<lb n="4267"/><p><span>Nuair nach ndeachaidh na fáidhe, na habstail, agus na mairtírigh,</span>
<lb n="4268"/><span>do bhí i gcomhnaidhe ag moladh Dé ar feadh a mbeatha, ar neamh acht le</span>
<lb n="4269"/><span>piantaibh móra agus le piolóid d'fhulang ar dtúis, goidé an áit i n-a</span>
<lb n="4270"/><span>rachaidh tusa, a chompánaigh chrín léith mhalluighthe, atá ag briseadh</span>
<lb n="4271"/><span>aitheanta Dé agus na hEaglaise ar feadh do bheatha, acht go hifreann Dé</span>
<lb n="4272"/><span>agus na hEaglaise ar feadh do bheatha, acht go hifreann na bpian i gcuideachta</span>
<lb n="4273"/><span>na ndiabhal agus na ndeamhan, muna ndéanfaidh tú an aithrighe i n-am?</span>
<lb n="4274"/><span>Muna ndéanfair bréagach an Sgrioptúir, adeir linn go dtiubhraidh Dia don</span>
<lb n="4275"/><span>uile dhuine do réir a oibreacha, goidé as mian leatsa, a chompánaigh,</span>
<lb n="4276"/><span>d'fhaghbháil uaidh an lá déidheanach, ar son gach uile uilc dá ndearnaidh</span>
<lb n="4277"/><span>tú i n-a aghaidh riamh, acht ifreann na bpian mar luach saothair ar do</span>
<lb n="4278"/><span>dhroch-ghníomharthaibh?  Má's fíor an nídh adeir an t-Abstal linn gur</span>
<lb n="4279"/><span>"do réir an tsíl do chuireann duine do bhainfidh sé" (Gal.vi.8), goidé an</span>
<lb n="4280"/><span>fóghmhar do bhainfidh tusa, a bhochtáin bhoicht, i n-aimsir do bháis acht bás</span>
<lb n="4281"/><span>síorraidhe dod anam, ó nár stad tú i n-am riamh ar feadh do bheatha ó</span>
<lb n="4282"/><span>bheith ag cur síl na dubháilce i machaire an Tighearna, adeirim, id anam</span>
<lb n="4283"/><span>bhocht féin.  Ó nach rachaidh nídh salach ar bith isteach go bráth i</span>
<lb n="4284"/><span>ríoghacht Dé, goidé mar do chuirfeas tú rómhat dul isteach innte chomh</span>
<lb n="4285"/><span>brocach salach is atá tú led pheachaidhibh muna ndeanaidh tú an aithrighe</span>
<lb n="4286"/><span>i n-am, agus muna saothruighidh tú síothcháin duit féin le leoirghníomharthaibh</span>
<lb n="4287"/><span>ó Íosa Críost?</span>
<lb n="4288"/></p>
</div>
<pb n="174"/>
<div><lb n="4289"/><p><span>In do luighe déidheanach, gach peachadh marbhtha agus ro-loghtha do </span>
<lb n="4290"/><span>rinne tú riamh go héasga ar feadh do bheatha le taithneamh na colna,</span>
<lb n="4291"/><span>tiocfaidh siad uile mar thuile shléibhe id chuimhne, agus do-bhearfaidh</span>
<lb n="4292"/><span>siad léim mar shluagh námhad ort.  An uair seo, a bhochtáin bhoicht,</span>
<lb n="4293"/><span>oisgeólaidh eagla na bpianta síorraidhe do shúile, do dhruid sluim na</span>
<lb n="4294"/><span>gcoirthe roimhe sin.  Tiocfaidh an uair sin an ghadaidheacht, an drúis, an</span>
<lb n="4295"/><span>t-adhaltrannas, an náimhdeachas, an craos, le gach droch-ghníomh dá raibh</span>
<lb n="4296"/><span>tú tabhartha riamh  ar feadh do bheatha, id chuimhne agus uch! mo thruagh,</span>
<lb n="4297"/><span>mo thruagh, a chompánaigh, do chor; goidé a thruime do-chífear duit iad</span>
<lb n="4298"/><span>an uair seo, goidé mhéid do bhuaidhrfidh siad thú i leabaidh an bháis</span>
<lb n="4299"/><span>i n-a mbéidh tú ad chiorrbhadh ag piantaibh an chuirp, le clis agus</span>
<lb n="4300"/><span>luigheachán na ndiabhal, agus le heagla an bhreitheamhnais déidheanaigh?</span>
<lb n="4301"/><span>Ar an bponnc a mbéidh an t-anam ag gluaiseacht as an gcorp, tiocfaidh</span>
<lb n="4302"/><span>críoch uathbhásach ar do chéadfadhaibh uile; atfaidh d'ucht, dallfar</span>
<lb n="4303"/><span>na súile agus fuarfaidh na cosa.  Tiocfaidh dath na húire ar d'aghaidh,</span>
<lb n="4304"/><span>éireochaidh cársán id sgórnaigh agus tiocfaidh fuar-allas as altaibh do</span>
<lb n="4305"/><span>chuirp go hiomshlán ó mhéid do phéine.  Acht cé gur mór agus gur leor</span>
<lb n="4306"/><span>na fásgtha so do béarfar ar an gcorp, is truime agus is uathbhásaighe go</span>
<lb n="4307"/><span>mór na neithe do-chífear don anam bhocht úd do bhéas an uair seo smeartha</span>
<lb n="4308"/><span>brocach salach leis an bpeacadh.  Léighmíd ar Naomh Ilarion, ar son gur iarr</span>
<lb n="4309"/><span>sé mar athchuinge go minic ar Dhia i n-a bheatha an saoghal bocht so</span>
<lb n="4310"/><span>d'fhábháil agus bheith ar neamh na naomh, an tan do tháinig an t-am</span></p>
</div>
<pb n="175"/>
<div><lb n="4311"/><p><span>chum imirce do dhéanamh, gur chriothnuigh sé chomh mór sin roimh an mbás gur</span>
<lb n="4312"/><span>labhair sé mar seo leis féin: "Imthigh, a anam, imthigh; ar feadh deich</span>
<lb n="4313"/><span>mbliadhan agus trí fichid do rinne tú seirbhís do Dhia, agus atá eagla</span>
<lb n="4314"/><span>ort anois imtheacht as an gcorp!"</span></p>
<lb n="4315"/>
<lb n="4316"/><p><span>Ó! a chompánaigh, má bhí eagla agus uathbhás chomh mór so ar an naomh mór so</span>
<lb n="4317"/><span>roimh an mbás, tar éis a bheith díleas le haire <agus> le crábhadh ag déanamh</span>
<lb n="4318"/><span>seirbhíse do Dhia gan foras ar feadh an oiread sin bliadhan, créad mar bhéas</span>
<lb n="4319"/><span>tusa i n-aimsir do bháis, tar éis an oiread sin bliadhan nó níos mó do chur</span>
<lb n="4320"/><span>thart, ní i seirbhís Dé acht, b'fhéidir, i seirbhís an diabhail?  Cá rachaidh</span>
<lb n="4321"/><span>tú má's bás gan aithrighe dhuit?  Cia ghuidhfeas tú?  Cia air a n-iarrfaidh</span>
<lb n="4322"/><span>tú congnamh nó cabhair?  Má is suas chum na bhflaitheas do thógfaidh tú do</span>
<lb n="4323"/><span>shúile, do-chífidh tú claidheamh faobhrach díbhfeirge Dé ós do chionn;</span>
<lb n="4324"/><span>Más síos chum an talaimh do ró-chromfas tú, do-chífidh tú craos ifrinn ar</span>
<lb n="4325"/><span>dian-leathadh agus osgailte ós do chomhair agus líonta le diabhlaibh chum</span>
<lb n="4326"/><span>d'iomchair leo go tigh na bpian.  Má fhéachann tú ar an aimsir do chuir tú</span>
<lb n="4327"/><span>thart ins an tsaoghal, do-chífidh tú mar imthigh an uile nídh mar scáile uait;</span>
<lb n="4328"/><span>má is ar an aimsir atá rómhat, an tsíorraidheacht gan deireadh go bráth atá le</span>
<lb n="4329"/><span>faghbháil agat.  Ó! cia ler féidir é féin do shábháil gan chongnamh</span>
<lb n="4330"/><span>Dé ins an phonnc úd an bháis ar mhadramhlacht agus ar urchóid na ndiabhal?</span>
<lb n="4331"/><span>Adeir Naomh Gréagóir linn go raibh duine áirithe ann dár bh'éigin, le</span>
<lb n="4332"/><span>cathaidhibh neartmhara na ndiabhal, dul do dhíospóireacht leo i n-aimsir</span>
<lb n="4333"/><span>a bháis, agus nuair do chlaoidh siad é le n-a n-argóintíbh lúbacha</span>
<lb n="4334"/><span>bréagacha, do</span></p>
</div>
<pb n="176"/>
<div><lb n="4335"/><p><span>ghlac eagla é agus uathbhás chomh mór sin go dtug sé</span>
<lb n="4336"/><span>aghaidh ar thaoibh an bhalla na leaptha i n-a raibh sé sínte, ionnas nach</span>
<lb n="4337"/><span>bhfeicfeadh sé iad, agus nuair nach dtáinig leis a seachnadh le n-a</span>
<lb n="4338"/><span>n-an-ghlór mór uathbhásach, d'iarr sé osadh comhraic go maidin ortha; acht</span>
<lb n="4339"/><span>mar nach ndearnaidh sé an aithrighe ná deagh-oibreacha ar bith nuair do bhí</span>
<lb n="4340"/><span>an t-am aige, an tan badh mhian <leis>, níor tháinig leis aimsir na</span>
<lb n="4341"/><span>haithrighe d'fhaghbháil, agus do thoirbhir sé a anam salach i lámhaibh</span>
<lb n="4342"/><span>na ndiabhal go hifreann.</span></p>
<lb n="4343"/>
<lb n="4344"/><p><span>Goidé, mar sin, do dhéanfas tusa, a bhochtáin</span>
<lb n="4345"/><span>bhoicht úd, cibé ar bith thú, atá ag tabhairt cúil don aithrighe agus</span>
<lb n="4346"/><span>do na subháilcíbh anois i do bheatha, i n-aimsir do bháis?  Ar do chúl</span>
<lb n="4347"/><span>an uair seo ní féidir leat dul, ar d'aghaidh níor mhian leat, agus ins an</span>
<lb n="4348"/><span>staid úd ní leigfear dhuit fuireach i bhfad.  Ó! dá dtuigfimís goidé</span>
<lb n="4349"/><span>mhéid de chontabhairt an cath so, créad a thruime do bhéas ár</span>
<lb n="4350"/><span>ndrochghníomhartha i scála a cheirt, agus créad an crádh croidhe do bhéas ar</span>
<lb n="4351"/><span>na peacthachaibh ag feitheamh ar an mbreitheamhnas do bhéarfar ortha,</span>
<lb n="4352"/><span>bhéadh beatha againn níos fearr ná atá, agus ní bhéimís chomh fuar,</span>
<lb n="4353"/><span>chomh failligheach, chomh spadánta sin is atáimíd.</span></p>
<lb n="4354"/>
<lb n="4355"/><p><span>Acht créad é  do bhacas díot, a bhochtáin, gan na neithe seo do</span>
<lb n="4356"/><span>ró-thuigsin roimh rae?  An féidir a shéanadh nach bhfuil siad chomh follus</span>
<lb n="4357"/><span>le solas na gréine úd atá ós do chomhair ar na flaithis?  Nach</span>
<lb n="4358"/><span>dtaisbeánann do nádúr féin duit iad do bheith fírinneach gan amhras ar</span>
<lb n="4359"/><span>bith, agus go gcaithfidh tú bás d'fhaghbháil?  Atá an creideamh dá</span>
<lb n="4360"/><span>dhearbhadh so dhuit; atá an gnás go laetheamhail dá chur síos duit.</span>
<lb n="4361"/><span>Cá ndeachaidh d'athair agus do shean-athair agus do shinnsear uile suas go</span>
<lb n="4362"/><span>hÁdhamh?  Nach bhfuair siad uile bás?  d'imthigheadar mar nach mbéidís</span>
<lb n="4363"/><span>riamh</span></p>
</div>
<pb n="177"/>
<div><lb n="4364"/><p><span>ann, agus caithfirse a leanmhain i mbealach an bháis fá dheireadh,</span>
<lb n="4365"/><span>i mbárach nó amanarthar.</span></p>
<lb n="4366"/>
<lb n="4367"/><p><span>Ní fhuil nídh ar bith de neithibh an tsaoghail, mar adeir Naomh Aibhistín,</span>
<lb n="4368"/><span>nach féidir an focal so "b'fhéidir" do rádh leis acht an bás amháin.</span>
<lb n="4369"/><span>An mbéarfar mac duit?  "B'fhéidir" go mbéarfaidhe.  An dtiocfaidh sé chum</span>
<lb n="4370"/><span>éifeachta? "B'fhéidir" go bpósfadh.  An mbéarfar clann dó? "B'fhéidir"</span>
<lb n="4371"/><span>go mbéarfaidhe.  An bhfuighidh sé bás?  Ó! ní fhuil áit ar bith</span>
<lb n="4372"/><span>annso ag an bhfocal "b'fhéidir".  Do-gheobhaidh sé bás gan amhras ar bith,</span>
<lb n="4373"/><span>agus, mar adeir Iób naomhtha linn, "an uaigh amháin atá le fagbháil</span>
<lb n="4374"/><span>aige" (Iób xvii.I).</span></p>
<lb n="4375"/>
<lb n="4376"/><p><span>Atá saoghal an duine, a chompánaigh, chomh gearr sain nach déantar</span>
<lb n="4377"/><span>acht áthrach ón mbroinn chum na huaighe.  Glac ar an ádhbhar sin, a chara</span>
<lb n="4378"/><span>ionmhain, comhairle an eagnaidhe: "Cuimhnigh go minic ar do chríochaibh</span>
<lb n="4379"/><span>déidheanacha" (Ecclus.vii.40), an feadh bhéas siubhal agus aistear agat,</span>
<lb n="4380"/><span>ciall, cuimhne, céadfadh, neart agus sláinte, agus má ghní tú so mar as cóir,</span>
<lb n="4381"/><span>geallann an Spiorad Naomh dhuit nach bpeacóchaidh tú go bráth.  Cuimhnigh go</span>
<lb n="4382"/><span>minic ar na piantaibh móra do bhéas ar do chorpán bhocht i n-aimsir do bháis,</span>
<lb n="4383"/><span>ar do cheithre chéadfadhaibh an uair seo, ar eagla d'anma, agus go gcaithfidh</span>
<lb n="4384"/><span>tú an saoghal so d'fhágbháil id dhiaidh agus gach nídh ar a raibh  gean</span>
<lb n="4385"/><span>nó grádh agat riamh ann, agus mar do caithfear do chorp do chur ins an</span>
<lb n="4386"/><span>talamh, i n-áit a mbéidh sé dá ithe, dá pholladh, agus dá chreimeadh</span>
<lb n="4387"/><span>leis na cnuimhibh géara gortacha, agus go gcaithfidh an t-anam sin atá id</span>
<lb n="4388"/><span>chliabh dul i láthair an bhreithimh shíorraidhe, Íosa Críost, agus déana</span>
<lb n="4389"/><span>an aithrighe go dúthhrachtach i n-am, ionnas go dtiocfaidh leat dul go</span>
<lb n="4390"/><span>glan-chumhra saor ó pheacaidhibh i n-a láthair.</span>
<lb n="4391"/></p>
</div>
<pb n="178"/>
<div><lb n="4392"/><p><span>Chum tú mhúsgladh chum leas d'anma, cuir i n-a dhiaidh seo na</span>
<lb n="4393"/><span>briathra so eile: "Ó! a chompánaigh, do-chluin an fhírinne seo uile,</span>
<lb n="4394"/><span>glac so uaim srl."</span></p>
<lb n="4395"/>
<lb n="4396"/><p><span>SEANMÓIR A hAON-DÉAG.</span>
<lb n="4397"/><span>AR LÁ AN BHREITHEAMHNAIS.</span>
<lb n="4398"/></p>
</div>
<pb n="179"/>
<div><lb n="4399"/><p><span>Bzzzzz1817 19T</span>
<lb n="4400"/><span>In gach oifig, in gach cúram dá dtugthar do shearbhfhóghantaidhe ins an</span>
<lb n="4401"/><span>tsaoghal so, is mór an poinnte eagna agus céille a mheas agus cuimhneamh</span>
<lb n="4402"/><span>i n-a mheanmain agus i n'intinn cad é an cunntas nó an díolaidheacht</span>
<lb n="4403"/><span>éileochthar air ó an té do chuir an cúram sin air; nó cad é an sórd</span>
<lb n="4404"/><span>duine, tighearna, nó uachtarán do shocruigh ins an bhfeadhmannas sin é;</span>
<lb n="4405"/><span>nó an raibh an tighearna céadna sin cruaidh, nó docht, nó géar-chúiseach;</span>
<lb n="4406"/><span>nó an raibh sé réidh socair sítheoilte chum féachaint i ndiaidh an</span>
<lb n="4407"/><span>chunntais go cruinn, go léir, agus go glic; nó an raibh sé fuar silte</span>
<lb n="4408"/><span>failligheach neamh-imnidheach chum gach n-aon dá raibh fá n-a smacht do</span>
<lb n="4409"/><span>thabhairt chum cunntais in gach gnó, feidhm, nó cúram dár chuir ortha.</span>
<lb n="4410"/><span>A dhuine 'n-a dtugadh an feadhmannas so dhuit, cuimhnigh an bhfuil comhachta ag</span>
<lb n="4411"/><span>an té do chuir ar do láimh é díolaidheacht chruaidh ag an té do chuir ar</span>
<lb n="4412"/><span>do láim é díolaidheacht chruaidh dhocharach dhóighte do bhuain díot,</span>
<lb n="4413"/><span>muna ndéanann tú an gnó sin do reir na haithne thug sé dhuit?  Is urasa do</span>
<lb n="4414"/><span>gach n-aon 'n-a bhfuil meabhair, tuigsint, nó éisteacht, nó aon splannc</span>
<lb n="4415"/><span>céille i n-a cheann, cuimhneamh ar an méid seo i n-ár ndiaidh.</span>
<lb n="4416"/></p>
</div>
<pb n="180"/>
<div><lb n="4417"/><p><span>d'fhógair Dia don domhan a aitheanta do choiméad, mar léightear in</span>
<lb n="4418"/><span>Ecsodus (xix.16), i nguth trompa badh ró-ghlórmhar, i dtóirnigh agus i</span>
<lb n="4419"/><span>dteintreachaibh, i gcóir sgannradh, eagla, uathbhás, agus crith-eagla do</span>
<lb n="4420"/><span>chur ar an té do bhrisfeadh an dlighe.  <Ar> an sgannradh so agus <ar> an</span>
<lb n="4421"/><span>mhórdhacht do-bheir Naomh Pól cunntas ag sgríobhadh chum na n-Eabhrach</span>
<lb n="4422"/><span>(xii.18-21), <ag a dhearbhadh> gur ceart dúinn crith cos is lámh do bheith</span>
<lb n="4423"/><span>orainn ar eagla aon phonnc den dlighe do bhriseadh.  Do-chímíd na dlighthe</span>
<lb n="4424"/><span>do-ghníd impirí, ríghthe, agus prionnsaí mór-chomhachtacha na talmhan, a</span>
<lb n="4425"/><span>chruinne, 'léire, 'chruadhálaighe caithfear a gcoimeád is a gcóimhlíonadh.</span>
<lb n="4426"/><span>An gcuimhnighmíd caidé an breitheamh thiocfaidh ag baint cunntais dínn?</span>
<lb n="4427"/><span>Dearbhann Naomh Pól, ag sgríobhadh chum na gCoirintinneach, go gcaithfimíd</span>
<lb n="4428"/><span>go léir freagairt i láthair rígh-shuidheacháin Chríost, agus go bhfuighidh</span>
<lb n="4429"/><span>gach aon a dhualgas, maith nó olc, do réir mar chaith sé a bheatha ar an</span>
<lb n="4430"/><span>saoghal so (2 Cor v.10).</span></p>
<lb n="4431"/>
<lb n="4432"/><p><span>Cóimh-neartuigheann Críost, ár Slánuightheoir, an nídh céadna, mar</span>
<lb n="4433"/><span>adeir sé go mbainfidh sé díolaidheacht dá shearbhfhóghantaidhthibh ins</span>
<lb n="4434"/><span>na tallanaibh do fuaradar ins an tsaoghal so (Matha xxv.19); agus do-bheir sé</span>
<lb n="4435"/><span>cruinneas foirlíonta ar an gcunntas sin, mar adeir: "Tiocfaidh Mac an Duine</span>
<lb n="4436"/><span>i nglóire a Athar mar aon le n-a ainglibh, chum géar-chunntas do lorg, agus</span>
<lb n="4437"/><span>chum a dhualgais do thabhairt do gach n-aon do réir a dheaghoibreacha"</span>
<lb n="4438"/><span>(Matha xxv.19); agus fós ar an ádhbhar agus ar an lá gcéadna: "Adeirimse</span>
<lb n="4439"/><span>libh, gach aon fhocal díomhaoin thiocfas as bhur mbéalaibh amach, go gcaithfear</span></p>
</div>
<pb n="181"/>
<div><lb n="4440"/><p><span>cunntas do thabhairt ann lá an bhreitheamhnais, ní hé amháin in ár</span>
<lb n="4441"/><span>ngníomharthaibh, acht in gach aon tslighe i n-ar chuireamar fearg</span>
<lb n="4442"/><span>air" (Matha xii.36,37), de bhrígh go n-abrann sé féin: "Is mise an</span>
<lb n="4443"/><span>breitheamh agus an fiadhnéidh" (Ier.xxix.23).</span></p>
<lb n="4444"/>
<lb n="4445"/><p><span>Innistear dhúinn, mar an gcéadna, ná fágfar aon mhion-locht gan sgrúdadh</span>
<lb n="4446"/><span>gan cuardach go fríochnamhach, - scrutabor Ierusalem in Lucernis</span>
<lb n="4447"/><span>(Soph.i.12).</span></p>
<lb n="4448"/>
<lb n="4449"/><p><span>Badh cheart cuimhneamh go grinn <ar an mbreitheamhnas>, ar</span>
<lb n="4450"/><span>Ecclesiasticus, mar adeir: "Cuimhnigh ar do chríochaibh déidheanacha, agus</span>
<lb n="4451"/><span>ní dhéanfaidh tú peacadh go bráth" (vii.40).  Adeir Dáith Rí: "Do thugas</span>
<lb n="4452"/><span>aire do shlightibh mo Thighearna agus níor chionntach mé i malluightheacht i</span>
<lb n="4453"/><span>n-aghaidh Dé, mar do bhí a bhreitheamhnas de shíor ós chomhair mo shúl agus</span>
<lb n="4454"/><span>im mheanmain de ghnáth, agus béidh mé ionnraic dá láthair, agus coinneochaidh</span>
<lb n="4455"/><span>mé ó an malluightheacht" (Sailm xvii.22-24).  Ag so mar adubhairt an</span>
<lb n="4456"/><span>fáidh naomhtha, Maoise, an tan do-chonnairc sé clann Israel go</span>
<lb n="4457"/><span>neamh-shuimeamhail ceann-dána ag déanamh na bpeacadh: "Ó, a dhrong gan</span>
<lb n="4458"/><span>chomhairle gan eagna, monuar! nach gcuimhnighean sibh ar lón éigin do</span>
<lb n="4459"/><span>dhéanamh fá chomhair an lae dhéidheanaigh" (Deut.xxxii.28,29)?  Agus</span>
<lb n="4460"/><span>adeirtear, mar nach dtigeann díoghaltas Dé d'urchar ar an ndruing malluighthe,</span>
<lb n="4461"/><span>go ndeantar gach for-fhógra do thabhairt dúinn go laetheamhail sinn féin</span>
<lb n="4462"/><span>d'ullmhughadh fá chomhair an lae úd an uathbháis.</span></p>
<lb n="4463"/>
<lb n="4464"/><p><span>Bíodh a fhios agat, a chríostaidhe, go n-abrann Naomh Pól, ag</span>
<lb n="4465"/><span>sgríobhadh chum na n-Eabhrach: "Atá sé cinnte</span></p>
</div>
<pb n="182"/>
<div><lb n="4466"/><p><span>ag gach n-aon bás d'fhágbháil agus i n-a dhiaidh sin a</span>
<lb n="4467"/><span>bhreitheamhantas" (ix.27).</span></p>
<lb n="4468"/>
<lb n="4469"/><p><span>Is fíor gur ceart dúinn é seo do thuigsint i mbás Lasaras agus an duine</span>
<lb n="4470"/><span>saidhbhir, mar léightear gur tógbhadh Lasaras le sluaighte aingeal go</span>
<lb n="4471"/><span>brollach Abraham i bparrthas, agus an duine eile le sluagh diabhal agus</span>
<lb n="4472"/><span>deamhan go borb-theinte ifrinn chum bheith dá dhóghadh is dá losgadh ar</span>
<lb n="4473"/><span>feadh na síorraidheachta (Lúcás xvi.22).</span></p>
<lb n="4474"/>
<lb n="4475"/><p><span>Bíodh a fhios agat gur ab é seo an lá i n-a ndéanfaidh Críost</span>
<lb n="4476"/><span>ceart dó féin agus ceart duitse, a dhuine bhoicht.  So an lá i n-a</span>
<lb n="4477"/><span>n-admhóchaidh tú féin ná dearna Dia éagcóir ort.  So an lá nach mbéidh</span>
<lb n="4478"/><span>aon fhormad agat le lucht an tsaidhbhris. Beatus vir qui suffert</span>
<lb n="4479"/><span>tentationem; quoniam cum probatus fuerit, accipiet coronam vitae (Séam.</span>
<lb n="4480"/><span>i.12).  "Ní raibh ach seal gairid agat fá mhoghsaine an tsaoghail,</span>
<lb n="4481"/><span>acht adeirim gur fhuilngis go foighdeach gach anró dár buaileadh ort."</span></p>
<lb n="4482"/>
<lb n="4483"/><p><span>Atáid cheithre príomh-ádhbhair ag Dia fá'n mbreitheamhnas</span>
<lb n="4484"/><span>gcoitcheann so .i. an chéad ádhbhar, ar n-éirghe don chorp an lá úd as</span>
<lb n="4485"/><span>an dtuamba agus a tháthughadh le n'anam, go mbéidís rann-pháirteach le</span>
<lb n="4486"/><span>chéile i nglóire nó i bpéin, do réir mar chaitheadar a mbeatha ar an</span>
<lb n="4487"/><span>saoghal; an dara ádhbhar, mar bhí Críost, ár Slánuightheoir, bocht</span>
<lb n="4488"/><span>tarcaisneach uir-íseal ar an saoghal so, go dtaisbeánfaidh sé don domhan</span>
<lb n="4489"/><span>a ghlóire, a chomhachta, agus a chumas, agus go sonnradhach dá náimhdibh</span>
<lb n="4490"/><span>malluighthe, ar mbeith dóibh go léir cruinn baileach i bhfochair a chéile,</span>
<lb n="4491"/><span>mar nach bhfeic<f>idís a ghnúis go bráth arís; an tríomhadh hádhbhar,</span>
<lb n="4492"/><span>chum go bhfeicfeadh gach n-aon a ndualgas dá thabhairt do</span></p>
</div>
<pb n="183"/>
<div><lb n="4493"/><p><span>na naomhaibh agus</span>
<lb n="4494"/><span>do na peacthachaibh ós comhair an domhan mhóir le chéile; an ceathramhadh</span>
<lb n="4495"/><span>hádhbhar agus an t-adhbhar déidheanach, mar nach mbeirid leo an mhaith nó</span>
<lb n="4496"/><span>an t-olc ag imtheacht as an saoghal so, mar atá a ndroch-shompla nó a</span>
<lb n="4497"/><span>ndeagh-shompla, a n-oideachas d'fhágbhadar ar an saoghal i n-a ndiaidh, mar</span>
<lb n="4498"/><span>nach féidir a mbreitheamhnas a thabhairt dóibh go foirlíonta go nuige an lá</span>
<lb n="4499"/><span>so.  Adeirid na diadhairí go mbéidh glóire Naoimh Pól ag méadughadh go</span>
<lb n="4500"/><span>deireadh an domhain, agus, mar an gcéadna, pianta agus pionós na n-eiricidh</span>
<lb n="4501"/><span>malluighthe agus gach droch-pheacthaigh eile d'fhág droch-shompla ag na</span>
<lb n="4502"/><span>daoinibh i n-a ndiaidh ar an saoghal, aithreacha is máithreacha is gach oide</span>
<lb n="4503"/><span>múinte eile: Et tunc reddet unicuique secundum opera eius (Matha xvi.27).</span>
<lb n="4504"/><span>Adeir Críost, ár Slánuightheoir, ag Matha: "An tan do-chluinfidh</span>
<lb n="4505"/><span>sibh fuaim is fothram, cogaidh agus árd-tuargain i measg na gcríoch, ná</span>
<lb n="4506"/><span>bíodh eagla oraibh, óir ní fuláir na neithe seo do thuitim amach, agus ní</span>
<lb n="4507"/><span>thiocfaidh deireadh an domhain chomh luath sin; éireochaidh riocht i n-aghaidh</span>
<lb n="4508"/><span>riochta, agus béidh briseadh-talmhan, pláigh is gorta, agus comharthaí ó</span>
<lb n="4509"/><span>na flaitheasaibh" (xxiv.6,7).  Adeir Gréagóir Naomhtha go dtiocfaidh mórán</span>
<lb n="4510"/><span>roimh an amhgar déidheanach.  Tugann Domhnall agus Naomh Eoin</span>
<lb n="4511"/><span>réimh-innsin go dtiocfaidh tamall roimh an mbreitheamhnas gcoitcheann, go</span>
<lb n="4512"/><span>bhfoillseochthar mac an pheacaidh, mac na n-olc, ar a dtugthar Anticríost</span>
<lb n="4513"/><span>.i. fear cogaidh i n-aghaidh Críost (Domh.vii.-xii. Taisb. xx.7-15).</span>
<lb n="4514"/><span>Déanfaidh sé seo, tar éis buadhchaint ar an ndomhan, árd-fhlaith de</span></p>
</div>
<pb n="184"/>
<div><lb n="4515"/><p><span>féin ar an</span>
<lb n="4516"/><span>gcruinne, agus déanfaidh sé níos mó de léirsgrios, de bhrúghadh, de dhortadh</span>
<lb n="4517"/><span>fola ar dheagh-chríostaidhthibh agus ar na neamh-chionntachaibh ar feadh</span>
<lb n="4518"/><span>tamaill bhig, mar as í sin an aimsir chaithfidh sé ag déanamh gach olc dá</span>
<lb n="4519"/><span>gcomhairleochaidh a mháighistir, an diabhal, dó do dhéanamh.  A chríostaidhe</span>
<lb n="4520"/><span>dá dtug Dia ciall is meabhair, ullmhuigh tú féin anois fá chomhair an lae úd.</span>
<lb n="4521"/><span>Ar na comharthaíbh do-chífear an lá sin: do-rachfaidh an ghrian; béidh</span>
<lb n="4522"/><span>an ghealach i n-a fuil; na réilte gan solas, agus ag tuitim dá ngabhlaibh</span>
<lb n="4523"/><span>(Matha xxiv.24); an talamh ar n-a chomh-luasgadh le briseadh-talmhan</span>
<lb n="4524"/><span>foir-éigneacha; an fhairrge mhór ag at agus ag tógbháil a tonn ins na</span>
<lb n="4525"/><span>spéarthaibh le mór-anfadh; na dúile ar mearughadh agus an chruinne</span>
<lb n="4526"/><span>cheathardha ar baillchrith (Lúcás xxi.25); "lá an Tighearna," adeir an fáidh,</span>
<lb n="4527"/><span>"lá an dorchadais, lá gaoithe, lá mí-líthe, lá tormáin agus néal; roimhe</span>
<lb n="4528"/><span>caora dearga, agus i n-a dhiaidh lasracha gread-loisgthe" (Ioel ii.2,3).</span>
<lb n="4529"/><span>A dhuine i n-a bhfuil do chiall, do mheabhair, do thuigsin is do</span>
<lb n="4530"/><span>shláinte agat, cuimhnigh ar an lá úd sul dtiocfaidh sé agus lón de na</span>
<lb n="4531"/><span>deagh-ghníomharthaibh do chur i n-óir-chiste na bhflaitheas fá n-a chomhair.</span>
<lb n="4532"/><span>A dhaoine díomasacha saidhbhre uaibhreacha an tsaoghail seo, cá ngeabhaidh</span>
<lb n="4533"/><span>bhur gcuid óir nó airgid, bhur bpáláis, bhur gcaisleáin, bhur ndún-phuirt?</span>
<lb n="4534"/><span>Cá ngeabhaidh bhur ngleannta, bhur gcoillte, bhur mbánta, bhur</span>
<lb n="4535"/><span>gcluanta, bhur n-ubhall-ghuirt?  Ag sin iad uile ar caor-lasadh ós bhur</span>
<lb n="4536"/><span>gcomhair.  Féachaidh anois a dhíomhaoine, a shuaraighe na neithe i n-ar</span>
<lb n="4537"/><span>chuireabhar bhur ndúil, bhur ngean, nó grádh bhur gcléibh; ag sin iad</span></p>
</div>
<pb n="185"/>
<div><lb n="4538"/><p><span>go léir i n-a luaith ós bhur gcomhair.</span></p>
<lb n="4539"/>
<lb n="4540"/><p><span>Anois, a dhuine, fuathaigh an saoghal agus a dhíomhaoineas d'imtheochaidh</span>
<lb n="4541"/><span>seachad mar néil.Ag so críoch an domhain.  Seinnfidh an t-árd-aingeal</span>
<lb n="4542"/><span>Mícheál an barra buadh, agus adéarfaidh na focail seo: "Éirighidh, a</span>
<lb n="4543"/><span>mhairbh, agus tagaidh chum an bhreitheamhnais," glór agus fuaim do-chluinfear</span>
<lb n="4544"/><span>ar neamh is i n-ifreann agus go ciumhsaibh corp-leathana na cruinne.  Le fuaim</span>
<lb n="4545"/><span>an ghotha so éireochaidh clann Ádhaimh uile le comhachta a n-Athar síorraidhe,</span>
<lb n="4546"/><span>ó n-a dtosach go dtí an duine déidheanach, ar aon láthair amháin, agus</span>
<lb n="4547"/><span>rachaidh gach anam i n-a cholainn féin arís, agus ní sgarfaid le chéile</span>
<lb n="4548"/><span>ar feadh na síorraidheachta.</span></p>
<lb n="4549"/>
<lb n="4550"/><p><span>Féachaidh, a cháirde, an t-eidir-dhealbhadh bhéas idir an bhfíréan</span>
<lb n="4551"/><span>agus an peacthach.  Éireochaidh an fíréan le n-a chorp glórmhar, níos</span>
<lb n="4552"/><span>lonnraighe ná an ghrian agus ná réilte na bhflaitheas; agus an peacthach</span>
<lb n="4553"/><span>le n-a chonablach glonnmhar gráineamhail, tuitfidh sé le trom-ualach a</span>
<lb n="4554"/><span>pheacadh go fír-íochtar ifrinn.  Atáid uile cruinn baileach ar aon láthair</span>
<lb n="4555"/><span>amháin i ngleann Iosafat, agus Mac an Duine ag teacht i néalaibh nimhe</span>
<lb n="4556"/><span>maille le comhachtaibh ró-mhóra, agus an chros chéasta ag teacht idir na</span>
<lb n="4557"/><span>haingealaibh.  Ag so an breitheamhnas déidheanach: "Tagaidh liomsa, a dhream</span>
<lb n="4558"/><span>na mbeannacht, agus glacaidh seilbh na glóire atá ar ullmhughadh dhíbh ón</span>
<lb n="4559"/><span>tsíorraidheacht" (Matha xxv.34).  Monuar! cad adéarfaidh sé leis an ndream</span>
<lb n="4560"/><span>ndamanta: "Imthighidh, a lucht a mallacht, go</span></p>
</div>
<pb n="186"/>
<div><lb n="4561"/><p><span>teine ifrinn, áit i n-a mbéidh sibh <do> bhur ndóghadh is</span>
<lb n="4562"/><span><do> bhur losgadh ar feadh na síorraidheachta" (Matha xxv.41).</span></p>
<lb n="4563"/>
<lb n="4564"/><p><span>SEANMÓIR A DO-DHÉAG.</span>
<lb n="4565"/><span>Oratio in Laudem Sancti Columbani.</span>
<lb n="4566"/></p>
</div>
<pb n="187"/>
<div><lb n="4567"/><p><span>Bzzzzz1844 19L</span>
<lb n="4568"/><span>Is taithneamhach linn bheith ag labhairt ar na daoinibh oirdhearcha do rugadh</span>
<lb n="4569"/><span>agus do mhair i n-ár measg.  Is taithneamhach linn bheith ag labhairt</span>
<lb n="4570"/><span>orth so do theagasg sinn maille le n-a bhfoghluim agus le n-a</span>
<lb n="4571"/><span>ndeaghoibreachaibh, d'fhoillsigh sinn maille le n-a n-eagna agus le n-a</span>
<lb n="4572"/><span>subhailcíbh. Acht is taithneamhaighe go mór linn bheith ag labhairt ar na</span>
<lb n="4573"/><span>naomhaibh agus ar ár n-aithreachaibh do bhí i n-a laethibh seasmhach ar son an</span>
<lb n="4574"/><span>chreidimh, óir is iad ár n-onóir agus ár nglóir.</span></p>
<lb n="4575"/>
<lb n="4576"/><p><span>Má d'aithin Dia do chloinn Israel cuimhniughadh ar na sean-laethibh i</span>
<lb n="4577"/><span>n-ar fhuasgail Maoise iad ó Pharaoh agus ó anbhruid na hÉigipte</span>
<lb n="4578"/><span>(Deut.xvi.3); má deir an fáidh Isaiah le muinntir a lae féin: "Féachaidh</span>
<lb n="4579"/><span>ar Abraham, bhur n-athair, agus ar Sarah do rug sibh" (li.2); agus má</span>
<lb n="4580"/><span>d'órduigh an rí uasal árd-naomhtha, Dáibhídh, dá chuallacht Dia d'árd-mholadh</span>
<lb n="4581"/><span>le iomshlán a gcroidhthe, de bhrígh gur rug sé buaidh ar a náimhdibh, nach dual</span>
<lb n="4582"/><span>go mbéadh sinne cuimhneach ar laethibh ár naomh do rug buaidh, ní ar</span>
<lb n="4583"/><span>náimhdibh saoghalta amháin, acht ar "uachtaránaibh agus ar chomhachtaibh"</span>
<lb n="4584"/><span>(Eph.vi.12)?  Nach dual go bhféachfaimís go minic le díogras agus le cumann</span>
<lb n="4585"/><span>ortha so d'fhoillsigh dúinn an Soisgéal agus Spiorad an tSoisgéil, d'fhág</span></p>
</div>
<pb n="188"/>
<div><lb n="4586"/><p><span>againn sompla lonnrach a mbeatha féin chum sinn do stiúradh san tslighe chóir,</span>
<lb n="4587"/><span>i n-aon fhocal, do thuill dóibh féin glóir ó Dhia, dúinne árd-chéim</span>
<lb n="4588"/><span>ins na críochaibh i n-imchian, agus d'Éirinn an ghairm oirdheirc "Inis na</span>
<lb n="4589"/><span>Naomh?"</span></p>
<lb n="4590"/>
<lb n="4591"/><p><span>Gidh gur iomdha duine diadha d'fhág ár dtír chum an Soisgéal do</span>
<lb n="4592"/><span>chraobhsgaoileadh, ní raibh neach badh mhó clú de dhruim a dheagh-oibreacha</span>
<lb n="4593"/><span>agus a shubhailcí ná ádhbhar na hóráide seo.  "Cia hé féin agus molfaimíd</span>
<lb n="4594"/><span>é, óir do rin sé neithe iongantacha i n-a bheatha" (Ecclu.xxxi.9)?</span>
<lb n="4595"/><span>Naomh Colmán, ainm chomh taithneamhach le ceol binn; Naomh Colmán do bhí</span>
<lb n="4596"/><span>i n-a "shoitheach toghtha ag an Tighearna chum a ainm d'iomchar i bhfiadhnaise</span>
<lb n="4597"/><span>na ríghthe agus cloinne Israel" (Gníomh.ix.15); Naomh Colmán, "lán de</span>
<lb n="4598"/><span>chreideamh agus de chomhacht, do rin míorbhaile agus comharthaí móra i measg an</span>
<lb n="4599"/><span>phobail" (Gníomh.vi.8).</span></p>
<lb n="4600"/>
<lb n="4601"/><p><span>Deirid na hughdair as mó teist gur rugadh ár Naomh timcheall meodhain</span>
<lb n="4602"/><span>an seiseadh céad bliadhain d'aois ár Slánuightheora, agus go dtáinig sé</span>
<lb n="4603"/><span>ó threibh uasail.  Agus é fós i dtúis a óige do bhí sé gan bhéim gan</span>
<lb n="4604"/><span>locht, "agus d'fhás se ar aghaidh agus do bhí sé i ngreann ag an Tighearna</span>
<lb n="4605"/><span>agus ag daoinibh" (Lúcás ii.52).  D'aithin sé go luath, óir d'fhoillsigh Dia</span>
<lb n="4606"/><span>a chroidhe, gur deacair na subhailcí do thaithighe agus do choiméad san</span>
<lb n="4607"/><span>tsaoghal anbhroideach so; gur lag neamh-sheasmhach é nádúr an duine.  Uime</span>
<lb n="4608"/><span>sin do thóg sé rún daingean diúltadh don uile, agus é féin do thiomnadh do Dhia</span>
<lb n="4609"/><span>mar sheirbhíseach díleas go bráth.  Chum so do chur i ngníomh d'fhág</span>
<lb n="4610"/><span>sé a áit dúthchais, agus tar éis dó bheith sealad fá theagasg</span></p>
</div>
<pb n="189"/>
<div><lb n="4611"/><p><span>daoine áirithe diadha, chuaidh sé don mhainistir badh mhó clú ins na</span>
<lb n="4612"/><span>laethibh sin i nÉirinn .i. Beannchor.</span></p>
<lb n="4613"/>
<lb n="4614"/><p><span>Annso do chuaidh ar aghaidh chomh héasga sin fá chuing an chrábhaidh i</span>
<lb n="4615"/><span>bhfoirbhtheacht gach fírinne gur sháruigh sé go luath an uile dá</span>
<lb n="4616"/><span>dhearbhráithreachaibh in gach subhailce.  Tar éis dá bhliadhain déag do</span>
<lb n="4617"/><span>chaitheamh mar so do ghabh mian é an Soisgéal do chraobhsgaoileadh i n-áit</span>
<lb n="4618"/><span>éigin nár cualadh fós a ghlór binn-ghothach.  Uime sin, ar nós</span>
<lb n="4619"/><span>Ábraham i n-allóid (Gen.xii.I), d'fhág sé a thír féin agus a chineadh</span>
<lb n="4620"/><span>mar aon le n-a dheisgioblaidh, agus do chuaidh don tír d'fhoillsigh Dia dhó.</span>
<lb n="4621"/><span>Ó! a lá shona don tír i n-ar chuaidh Colmán, óir "do-chonnacadar solas</span>
<lb n="4622"/><span>mór, an dream do bhí i n-a suidhe i ndorchadas agus i sgáile an bháis"</span>
<lb n="4623"/><span>(Lúcás i.79).  Árduigheann sé a ghuth go hárd ag foillsiughadh dóibh toradh</span>
<lb n="4624"/><span>bhéadh iomchubhaidh don aithrighe do thabhairt uatha.  Féach an toradh!  Atá</span>
<lb n="4625"/><span>na mílte ag teacht ag triall air chum teagasg agus cómhairle d'fhaghbháil;</span>
<lb n="4626"/><span>diúltaid an uile dá ndroch-chlaontaibh.  Dóibh seo do bhí toilteanach</span>
<lb n="4627"/><span>a mbeatha do chaitheamh fá chuing an chrábhaidh do thug sé riaghail</span>
<lb n="4628"/><span>naomhtha, riaghail d'fhanann fós ins an Eaglais, agus riaghail do thaisbeánann</span>
<lb n="4629"/><span>dúinn go soiléir spiorad agus eagna an té do chum í.</span></p>
<lb n="4630"/>
<lb n="4631"/><p><span>Acht cionnas do labharfaimíd ar a thréithibh eile gan teora? Ar a</span>
<lb n="4632"/><span>cheannsacht, ar a ghrádh don uaigneas, ar a charthannacht ionnraic, as a</span>
<lb n="4633"/><span>mhisneach neamh-eaglach do-bheir dó seasamh suas i n-aghaidh ríogh agus</span>
<lb n="4634"/><span>uachtarán na talmhan, ar a mhíorbhailibh iongantacha?  Mar, faoi n-a</span>
<lb n="4635"/><span>chumhacht seargann an t-eiriceach, tuitid íomháighe na ndé bréagach ó</span>
<lb n="4636"/><span>chéile, rithid na srutha ón gcarraig chruaidh, agus admhuigheann an uile</span>
<lb n="4637"/><span>chréatúr mórdhacht agus glóir</span></p>
</div>
<pb n="190"/>
<div><lb n="4638"/><p><span>Dé i bpearsa a sheirbhísigh: agus , ar an am gcéadna, atá chomh humhal leis</span>
<lb n="4639"/><span>an duine as suaraighe ar talamh.</span></p>
<lb n="4640"/>
<lb n="4641"/><p><span>Ní fhuil glóir aige i n-aon nídh saoghalta acht gur Éireannach é, go</span>
<lb n="4642"/><span>mbaineann sé le Eaglais Éireann nár fhulaing riamh aon nídh i n-aghaidh</span>
<lb n="4643"/><span>an   fhír-chreidimh agus nach raibh riamh i n-a hionad tosnuighthe ag</span>
<lb n="4644"/><span>Iúdach ná ag eiriceach, agus do bhí i gcomhnaidhe dlúith-cheangailte</span>
<lb n="4645"/><span>do chathair Pheadair.  Do b'é seo Naomh Colmán.  Lán de chreideamh agus</span>
<lb n="4646"/><span>de chumhacht do mhair sé, lán de chreideamh agus de chumhacht do mhair sé;</span>
<lb n="4647"/><span>lán de bhliadhantaibh, lán de shubhailcíbh, lán de naomhthacht d'éag sé.</span>
<lb n="4648"/><span>Ó! A Éire shona, bhí lúthgháireach; maireann Colmán fós.</span>
<lb n="4649"/><span>Maireann sé i n-a dheagh-oibreachaibh; maireann sé san spiorad d'fhág sé</span>
<lb n="4650"/><span>againn, an spiorad do-bheir do mhórán i n-ár laethibh féin a dtír</span>
<lb n="4651"/><span>d'fhagbháil chum an Soisgéal do chraobhsgaoileadh i gcríochaibh i n-imchian,</span>
<lb n="4652"/><span>an spiorad do-bheir dúinn, tré gach anró, bheith seasmhach díleas dár</span>
<lb n="4653"/><span>gcreideamh.  Bí lúthgháireach, mar atá tú fós chomh dlúith-cheangailte</span>
<lb n="4654"/><span>do chathair Pheadair agus do bhí tú ins na laethibh úd, go bhfuilid</span>
<lb n="4655"/><span>d'easbuig agus do chléir chomh humhal chomh fomósach d'ughdaraibh na</span>
<lb n="4656"/><span>hEaglaise anois agus do bhíodar so d'imthigh rómpa.  Agus má's ádhbhar</span>
<lb n="4657"/><span>dubróin agus doilghis duit go bhfuil an t-eiriceach agus na Iúdaigh i n-ár</span>
<lb n="4658"/><span>measg, ná bí éadóchasach.  Árduigh suas do chroidhe; cuir do ghuidhe chum</span>
<lb n="4659"/><span>Naoimh Colmán, ionnas, tré a urnaighthibh sin, go dtiocfaidh linn</span>
<lb n="4660"/><span>uile</span></p>
</div>
<pb n="191"/>
<div><lb n="4661"/><p><span>"teacht i naomhthacht an chreidimh agus eolais Mhic Dé" (Eph.iv.13),</span>
<lb n="4662"/><span>dár dual moladh agus glóir agus onóir ó shaoghal go saoghal.</span></p>
<lb n="4663"/>
<lb n="4664"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Seanmóirí Mhuighe Nuadhad III

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Seanmóirí Mhuighe Nuadhad III

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
