Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Measgra Dánta I,II</title><author><name type="main">T.F. O'Rahilly</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Deirdre D'Auria and Eilís Ní Mhearraí</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">L234</note>
                         <note type="L">2</note>
                         <note type="B">1750c 18L</note>
                         <note type="C">Fil.</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>L234</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title>Measgra Dánta I,II</title><author>T.F. O'Rahilly</author><imprint><publisher>B.Á.C.: Cork University Press, 1927</publisher><date>1750c 18L</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p/>
<lb n="0"/>
<lb n="1"/><p><span>2.</span>
<lb n="2"/><span>Mug, cupán, agus píopa</span>
<lb n="3"/><span>tá annso sgríobhtha ar a leabaidh;</span>
<lb n="4"/><span>is olc a bpáirt re Maoilre,</span>
<lb n="5"/><span>nach leigeadh dhóibh sgíth ná colladh!</span>
<lb n="6"/></p>
</div>
<pb n="3"/>
<div><lb n="7"/><p><span>"Ní misde liom féin," ar an Mug,</span>
<lb n="8"/><span>"má bhíon sé gan musgailt chuíche;</span>
<lb n="9"/><span>is minic d'fhág sé mo bholg</span>
<lb n="10"/><span>folamh lá fada agus uíche."</span></p>
<lb n="11"/>
<lb n="12"/><p><span>"Mise mar an gcéanna," ar an Píopa,</span>
<lb n="13"/><span>"cé gur minic a níodh mo phógadh,</span>
<lb n="14"/><span>do loisgeadh sé mo bhéal gach am,</span>
<lb n="15"/><span>is do chaillinn mo cheann ina phóca."</span></p>
<lb n="16"/>
<lb n="17"/><p><span>"Éistigí!" ar an Cupán,</span>
<lb n="18"/><span>"a dhís breallán gan tuigse;</span>
<lb n="19"/><span>éireó sé arís go folláin;</span>
<lb n="20"/><span>níl air ach crithán beag misge."</span>
<lb n="21"/></p>
</div>
<pb n="7"/>
<div><lb n="22"/><p><span>6.</span>
<lb n="23"/><span>Saoi le searbhas Eóin mac Eóin,</span>
<lb n="24"/><span>daoi le'r dearbhadh cóir 'na locht;</span>
<lb n="25"/><span>mar chráin ag crónán dá cluinn</span>
<lb n="26"/><span>fuinn a lámh, dórdán a dhocht.</span></p>
<lb n="27"/>
<lb n="28"/><p><span>Is mó do-geibhthear i nguaillibh Eóin</span>
<lb n="29"/><span>do shult ceóil ná i luas a lámh;</span>
<lb n="30"/><span>alpa a dhá amhchrobh 'na bhfeidhm</span>
<lb n="31"/><span>mar chreim dá chlamhchon ar chnámh.</span></p>
<lb n="32"/>
<lb n="33"/><p><span>Mar bhíos céis ag coin ar chluais</span>
<lb n="34"/><span>i nguais ag ceisneamh a cáis,</span>
<lb n="35"/><span>ó n-a chlos is céasta cluas,</span>
<lb n="36"/><span>crobh gan luas ag pléasgadh práis.</span></p>
<lb n="37"/>
<lb n="38"/><p><span>Ní aithneann aon a phort féin,</span>
<lb n="39"/><span>an tan théid ai gcaschrobh Eóin;</span>
<lb n="40"/><span>tuar tuirse tafann a lámh,</span>
<lb n="41"/><span>blas na gcrann gafann 'na ngeóin.</span></p>
<lb n="42"/>
<lb n="43"/><p><span>Faghairt caorthainn ar a chrobh,</span>
<lb n="44"/><span>'na ladhraibh do leagh an creamh,</span>
<lb n="45"/><span>sás marbh do mhosgladh a huaigh</span>
<lb n="46"/><span>cosgradh cruaidh na n-arm n-amh.</span>
<lb n="47"/></p>
</div>
<pb n="8"/>
<div><lb n="48"/><p><span>Iongnadh, is méid saothair Eóin,</span>
<lb n="49"/><span>nách seinntear leis cóir ná ceart;</span>
<lb n="50"/><span>baca ar a dhochtaibh ní bhí,</span>
<lb n="51"/><span>'s tapa do-ní do lochtaibh leacht.</span></p>
<lb n="52"/>
<lb n="53"/><p><span>Prap do-ní praiseach do phort,</span>
<lb n="54"/><span>an tan theagmhas fá n-a smacht;</span>
<lb n="55"/><span>mar bhíos muileann maol ag meilt,</span>
<lb n="56"/><span>ceilt ní chuireann go raob reacht.</span></p>
<lb n="57"/>
<lb n="58"/><p><span>Mar umha dá sgrios le sgiain,</span>
<lb n="59"/><span>mall rian a iongan ar chruit chaoin;</span>
<lb n="60"/><span>saoth liom a sgreadach 's a chás,</span>
<lb n="61"/><span>mar phrás dá ghearradh le gaoin.</span></p>
<lb n="62"/>
<lb n="63"/><p><span>Truagh do thoisg, a chláirseach bhinn,</span>
<lb n="64"/><span>dod ghriolladh le rinn a ghlac;</span>
<lb n="65"/><span>níor fhág sé cuisle id chorp</span>
<lb n="66"/><span>gan rian docht tuisle agus tacht.</span></p>
<lb n="67"/>
<lb n="68"/><p><span>Tadhg Ruadh Ó Conchobhair</span>
<lb n="69"/></p>
</div>
<pb n="19"/>
<div><lb n="70"/><p><span>12.</span>
<lb n="71"/><span>Tá cuach i n-éisteacht asail</span>
<lb n="72"/><span>roimh fhear faire na n-éanlaith;</span>
<lb n="73"/><span>is fearr le muic an raithneach</span>
<lb n="74"/><span>ná cíor mheala mar mhéile.</span></p>
<lb n="75"/>
<lb n="76"/><p><span>Do tharla pónra is péarla</span>
<lb n="77"/><span>i n-ionad éigin ar chuileach;</span>
<lb n="78"/><span>do thóg an gráinne pónra,</span>
<lb n="79"/><span>d'fhág an tseóid, is d'imigh.</span>
<lb n="80"/></p>
</div>
<pb n="20"/>
<div><lb n="81"/><p><span>Mór unga óir is corrán</span>
<lb n="82"/><span>chas ar Thomás mac Lóbais;</span>
<lb n="83"/><span>do b'fhearr leis cab na déise</span>
<lb n="84"/><span>ná ór Éireann 'na phóca.</span></p>
<lb n="85"/>
<lb n="86"/><p><span>Is fearr le fiach dubh ablach</span>
<lb n="87"/><span>is cead a tharraing ó chéile</span>
<lb n="88"/><span>ná arán cróch is meala,</span>
<lb n="89"/><span>'s ba dual athar dhó féin sin.</span></p>
<lb n="90"/>
<lb n="91"/><p><span>Do canadh salm don tsaltair,</span>
<lb n="92"/><span>do canadh glafar Mhic Lóbais;</span>
<lb n="93"/><span>ba binne rann na daoithe,</span>
<lb n="94"/><span>mar do síleadh le hÓrla.</span></p>
<lb n="95"/>
<lb n="96"/><p><span>Is binn le cat an sgeámhghail</span>
<lb n="97"/><span>do-ní a mháthair is a athair;</span>
<lb n="98"/><span>ní thugann cluas ná éisteacht</span>
<lb n="99"/><span>do na téadaibh ag labhairt.</span></p>
<lb n="100"/>
<lb n="101"/><p><span>An tí nár chleacht acht duairceas,</span>
<lb n="102"/><span>beag a shuairceas i gceólta;</span>
<lb n="103"/><span>do b'fhearr leis duine ag drantán</span>
<lb n="104"/><span>ná ceól iomlán na Fódla.</span></p>
<lb n="105"/>
<lb n="106"/><p><span>Quod scit, quisque colit,</span>
<lb n="107"/><span>bíodh gur chóra dhó a sheachna;</span>
<lb n="108"/><span>quod nescit, spernit et odit,</span>
<lb n="109"/><span>donas mór ar a mhalairt.</span>
<lb n="110"/></p>
</div>
<pb n="21"/>
<div><lb n="111"/><p><span>Bídh gach éan mar a huiltear,</span>
<lb n="112"/><span>rádh file nach camghlór,</span>
<lb n="113"/><span>iolar i mbarr na píne,</span>
<lb n="114"/><span>bíodh an traona sa neanntóig.</span></p>
<lb n="115"/>
<lb n="116"/><p><span>Seán Ó Neachtain.</span>
<lb n="117"/></p>
</div>
<pb n="23"/>
<div><lb n="118"/><p><span>14.</span>
<lb n="119"/><span>Do bronnadh damh cara cuilg,</span>
<lb n="120"/><span>ollamh glan tana nách teilg;</span>
<lb n="121"/><span>slán don ghríbh bhaisleithin bhuirb,</span>
<lb n="122"/><span>glaisbheithir chuilg mhín gan mheirg.</span></p>
<lb n="123"/>
<lb n="124"/><p><span>Lann fhíorfhuilteach fhaobhrach lonn</span>
<lb n="125"/><span>thaobhghlan chíorrbhaightheach nách cam,</span>
<lb n="126"/><span>colg dár ndáigh rofríoth ag Fionn;</span>
<lb n="127"/><span>ní díoth liom im láimh an lann.</span></p>
<lb n="128"/>
<lb n="129"/><p><span>Do sgar méidhe is bas re bonn</span>
<lb n="130"/><span>mo chéile is glas glan fám chom,</span>
<lb n="131"/><span>an ghlasfhaobhrach ghéar nár fheall,</span>
<lb n="132"/><span>beann bhrasbhaoghlach thréan nách trom.</span></p>
<lb n="133"/>
<lb n="134"/><p><span>Colg gan fuireach i n-am áigh,</span>
<lb n="135"/><span>lann bhorb dá nách buidheach liaigh,</span>
<lb n="136"/><span>do sgar re Bolcán go mbuaidh,</span>
<lb n="137"/><span>cruaidh re car corpán i gcriaidh.</span></p>
<lb n="138"/>
<lb n="139"/><p><span>Glaislíneach fhíorolcach fhuar</span>
<lb n="140"/><span>bhaisdíreach dhíoghaltach dhaor;</span>
<lb n="141"/><span>adhnadh fala a buille buan,</span>
<lb n="142"/><span>buinne fuar is tana taobh.</span></p>
<lb n="143"/>
<lb n="144"/><p><span>d'fhuil nathrach fuair folcadh dlúith</span>
<lb n="145"/><span>an chruaidh dhathghlan olcach áigh,</span>
<lb n="146"/><span>gríobh fá chléir chathlann nách tréith,</span>
<lb n="147"/><span>ag béin fá chléith chathbharr cháigh.</span>
<lb n="148"/></p>
</div>
<pb n="24"/>
<div><lb n="149"/><p><span>Áith éachtach comhlainn nár chaill,</span>
<lb n="150"/><span>do ghéabhadh re gormlainn Ghuill,</span>
<lb n="151"/><span>an lann shaor nár sheachna sinn</span>
<lb n="152"/><span>nár aomh re linn deabhtha a druim.</span></p>
<lb n="153"/>
<lb n="154"/><p><span>Ag Heachtor ba líomhtha a lorg,</span>
<lb n="155"/><span>is ag Hearcul fhíochmhar ard;</span>
<lb n="156"/><span>mian mo chridhe an bhaismhín bhorb;</span>
<lb n="157"/><span>is colg nimhe an ghlaismhír gharg.</span></p>
<lb n="158"/>
<lb n="159"/><p><span>An lann áithmhín ghlan nách garbh</span>
<lb n="160"/><span>ag mac Dáivídh Dhuibh 'na dhorn;</span>
<lb n="161"/><span>fuair buaidh i n-oileamhain arm,</span>
<lb n="162"/><span>an bhadhbh chruaidh ghoimheamhail ghorm.</span></p>
<lb n="163"/>
<lb n="164"/><p><span>Mar chomthach rem thaoibh-se a-tá</span>
<lb n="165"/><span>an gormghas is caoimhe cló;</span>
<lb n="166"/><span>tuar meanma dhamh mar is dú,</span>
<lb n="167"/><span>gar clú is buadh ndealbha dhó.</span></p>
<lb n="168"/>
<lb n="169"/><p><span>Fóm thaobh-sa ní héidir nách feárrde sinn</span>
<lb n="170"/><span>Seóid éadrom shéimhchuilg shásta shing;</span>
<lb n="171"/><span>Cóip créachtach ó a béal tana is gnáth i gcill,</span>
<lb n="172"/><span>'S is mó baochas an éin duibh ná an leá ar an luinn.</span></p>
<lb n="173"/>
<lb n="174"/><p><span>- Muiris mac Dháiví Dhuibh Mac Gearailt</span></p>
<lb n="175"/>
<lb n="176"/><p><span>15.</span>
<lb n="177"/><span>Fuaras each nách duaibhseach doirbh,</span>
<lb n="178"/><span>each uaibhreach bhuacach san spairn,</span>
<lb n="179"/><span>doinnghreagh ait 's a hionmhain oirn,</span>
<lb n="180"/><span>draic nách doirbh i n-iorghail airm.</span>
<lb n="181"/></p>
</div>
<pb n="25"/>
<div><lb n="182"/><p><span>Láineach mhór bhorbaistreach bhuan</span>
<lb n="183"/><span>do bhronn an donnmhailgheach dún,</span>
<lb n="184"/><span>searrach lonn coirpreamhar caomh,</span>
<lb n="185"/><span>mo dhonn tsaor fhoiltleabhar úr.</span></p>
<lb n="186"/>
<lb n="187"/><p><span>Each chruthghlan nách gealtach garg,</span>
<lb n="188"/><span>don chubhar nách beanfadh balg,</span>
<lb n="189"/><span>san chorrach is luaimneach lorg,</span>
<lb n="190"/><span>an mhongach bhorb uaibhreach ard.</span></p>
<lb n="191"/>
<lb n="192"/><p><span>Geall leam ar luas as a los</span>
<lb n="193"/><span>an bheann is fearr cluas is cos,</span>
<lb n="194"/><span>stéad mhárbhas an míol go deas,</span>
<lb n="195"/><span>gríobh na gcleas fhágbhas an t-os.</span></p>
<lb n="196"/>
<lb n="197"/><p><span>Tar gach árd dá shléimhne slios,</span>
<lb n="198"/><span>tar fán is tar céimibh clas,</span>
<lb n="199"/><span>gan chruas go coimhréidh do ros</span>
<lb n="200"/><span>do luas cos gan oilbhéim as.</span></p>
<lb n="201"/>
<lb n="202"/><p><span>Dá mhire i ló gréine gal,</span>
<lb n="203"/><span>dá tréidhibh i dtós na sgor</span>
<lb n="204"/><span>gan bheith fann aillseach fá fhear</span>
<lb n="205"/><span>acht bann mear taidhbhseach tar tor.</span></p>
<lb n="206"/>
<lb n="207"/><p><span>Sgairt i bhfalach ná gráin ghliaidh,</span>
<lb n="208"/><span>gáir bhratach ná dath ar dhúil,</span>
<lb n="209"/><span>omhan as uirre níor léir,</span>
<lb n="210"/><span>mo bhuinne bras, mo léim lúith.</span></p>
<lb n="211"/>
<lb n="212"/><p><span>Dá crobh dheas tiomchal ar dtocht</span>
<lb n="213"/><span>tug an ghreagh is sliomghlan slacht</span>
<lb n="214"/><span>go meanmnach ó chridhe i gcorp</span>
<lb n="215"/><span>sidhe docht greadhnach san ngart.</span>
<lb n="216"/></p>
</div>
<pb n="26"/>
<div><lb n="217"/><p><span>Fear fuilt bháirrshlím is bas gcorr</span>
<lb n="218"/><span>do mhac Dáivídh Dhuibh do bhronn,</span>
<lb n="219"/><span>dreagan súgach síleach seang,</span>
<lb n="220"/><span>mo bheann lúbach dhíreach dhonn.</span></p>
<lb n="221"/>
<lb n="222"/><p><span>M'onchú bheódha, ar seabhac saor,</span>
<lb n="223"/><span>leómhan re leadradh na sluagh;</span>
<lb n="224"/><span>cuid dá cheird, re hur na n-ágh</span>
<lb n="225"/><span>go cur a n-ár d'fheirg níor fhuar.</span></p>
<lb n="226"/>
<lb n="227"/><p><span>Do bronnadh dam each, i bhfad is feárrde sinn,</span>
<lb n="228"/><span>Is fonnamhar tapa ag teacht i bhfáinne chruinn,</span>
<lb n="229"/><span>An cuilgneach cleasach cneasta ceáfrach caoin,</span>
<lb n="230"/><span>Gan tolg, gan stailc, gan stad, gan sgáth, gan sgim.</span></p>
<lb n="231"/>
<lb n="232"/><p><span>- Muiris mac Dháiví Dhuibh Mac Gearailt.</span>
<lb n="233"/></p>
</div>
<pb n="44"/>
<div><lb n="234"/><p><span>27.</span>
<lb n="235"/><span>'S do chleasaibh an tsaoghail tslim</span>
<lb n="236"/><span>d'fhear shaidhbhir nách baoghal táir</span>
<lb n="237"/><span>más daidhbhir, atá gan chéill, -</span>
<lb n="238"/><span>fáth nách téid an ceart 'na cháir.</span></p>
<lb n="239"/>
<lb n="240"/><p><span>damhsa do fíoradh an sgéal:</span>
<lb n="241"/><span>an tan do b'aoibhinn mo sheól,</span>
<lb n="242"/><span>ba mór mo chairdeas 's mo ghaol;</span>
<lb n="243"/><span>ós bocht, ní thig aon dom chóir.</span>
<lb n="244"/></p>
</div>
<pb n="45"/>
<div><lb n="245"/><p><span>Cé chím iad, ní fhaicid mé,</span>
<lb n="246"/><span>'s má chíd mé, ní fhaicid mé;</span>
<lb n="247"/><span>saoilid siad, ar ndul dom spréidh,</span>
<lb n="248"/><span>ciodh mise mé, nách mé mé.</span></p>
<lb n="249"/>
<lb n="250"/><p><span>Lá samhraidh ó éirghe don ghréin,</span>
<lb n="251"/><span>tuigeadh gach aon créad an fáth</span>
<lb n="252"/><span>muna bhfaicinn mo sgáth féin</span>
<lb n="253"/><span>nó sgáth éin, ní fhaicim sgáth.</span></p>
<lb n="254"/>
<lb n="255"/><p><span>Dá madh mise mise a-rís,</span>
<lb n="256"/><span>badh gile ná an ghile mo nós,</span>
<lb n="257"/><span>anois cé nách cuirid cás</span>
<lb n="258"/><span>im bhás, ná im bheathaidh fós.</span></p>
<lb n="259"/>
<lb n="260"/><p><span>Isé meas an tsaoghail mhóir</span>
<lb n="261"/><span>ó bhraithid mo stór go gann,</span>
<lb n="262"/><span>dá dtagrainn an ceart 's an chóir,</span>
<lb n="263"/><span>nách fuil acht glór amaide ann.</span></p>
<lb n="264"/>
<lb n="265"/><p><span>Dá madh líonta d'ór mo thrunc,</span>
<lb n="266"/><span>'s mo bheith gan unsa don chéill,</span>
<lb n="267"/><span>adéaradh an mhaith 's an t-olc</span>
<lb n="268"/><span>mh'eagna tar Sholamh go dtéid.</span></p>
<lb n="269"/>
<lb n="270"/><p><span>A Dhé do chuir iad san riocht</span>
<lb n="271"/><span>is mise san chruth i dtáim,</span>
<lb n="272"/><span>cion ar chaill mise do mheas</span>
<lb n="273"/><span>aitchim ort, dom anam dáil.</span></p>
<lb n="274"/>
<lb n="275"/><p><span>- Tadhg Ruadh Ó Conchobhair.</span>
<lb n="276"/></p>
</div>
<pb n="130"/>
<div><lb n="277"/><p><span>48.</span>
<lb n="278"/><span>Beannaigh an long-sa, a Chríost cháidh,</span>
<lb n="279"/><span>an tsíon, an tonn-sa, 's an tír;</span>
<lb n="280"/><span>bíd t'aingil 'na gcléith dár gcóir</span>
<lb n="281"/><span>is róinn mar sgéith ndaingin dín.</span></p>
<lb n="282"/>
<lb n="283"/><p><span>Síthigh gairbhshín goimh dá glór,</span>
<lb n="284"/><span>mínigh gach moir ainmhín fhuar,</span>
<lb n="285"/><span>fraoch an earraigh cuir ar gcúl</span>
<lb n="286"/><span>dún go dul tar ceannaibh cuan.</span></p>
<lb n="287"/>
<lb n="288"/><p><span>Doiligh mé fám chúl do chur</span>
<lb n="289"/><span>re Múr Té, 's is doiligh dhamh, -</span>
<lb n="290"/><span>múr fianbhothach na sleagh sean,</span>
<lb n="291"/><span>treabh na sreabh ngrianshrothach nglan.</span>
<lb n="292"/></p>
</div>
<pb n="131"/>
<div><lb n="293"/><p><span>Cuir mé go seasgair chum seóil,</span>
<lb n="294"/><span>a Dhé, gan easbaidh ar n-iúil,</span>
<lb n="295"/><span>ón tsín gharbhfhuair tar moir mhóir</span>
<lb n="296"/><span>re cóir ghloin go gcalmuain gciúin.</span></p>
<lb n="297"/>
<lb n="298"/><p><span>Maith mo churach aidhbhseach úr,</span>
<lb n="299"/><span>taidhbhseach a tura is a taobh,</span>
<lb n="300"/><span>long ghéagach bhonnógach bhuan,</span>
<lb n="301"/><span>stuagh théadach chronnógach chaomh.</span></p>
<lb n="302"/>
<lb n="303"/><p><span>Long gan tlás i dtachar arm,</span>
<lb n="304"/><span>gan sgáth i sgathamh na storm,</span>
<lb n="305"/><span>seóltóir tré chlár na gceann ngarbh</span>
<lb n="306"/><span>mar badh sál marbh gach gleann gorm.</span></p>
<lb n="307"/>
<lb n="308"/><p><span>Tré ghrianbhádh gach toinne tráth,</span>
<lb n="309"/><span>ar fiarlán, dá ghoinne an ghaoth,</span>
<lb n="310"/><span>lingidh ó chabhlach na gcríoch;</span>
<lb n="311"/><span>armach a fíoch is a fraoch.</span></p>
<lb n="312"/>
<lb n="313"/><p><span>Slios fadúr foileimneach tréan,</span>
<lb n="314"/><span>roineimhneach mar dhragún ndúr,</span>
<lb n="315"/><span>breaclong na srólbhratach saor,</span>
<lb n="316"/><span>taobh creatlom órshlatach úr.</span></p>
<lb n="317"/>
<lb n="318"/><p><span>Brú dhealbhnathrach ghríobhach gharg</span>
<lb n="319"/><span>bheannbhachlach chíorach na gcolg;</span>
<lb n="320"/><span>slios snaschaomh is faobhrach fearg,</span>
<lb n="321"/><span>na bhfraschaor ndearg mbaoghlach mborb.</span></p>
<lb n="322"/>
<lb n="323"/><p><span>Tionnlaic sinn, a Rí na rann,</span>
<lb n="324"/><span>tar linn, is gach líon bhus leam,</span>
<lb n="325"/><span>gan bhaoghal ó bholgaibh tonn</span>
<lb n="326"/><span>a-nonn seach bhordaibh na mbeann.</span>
<lb n="327"/></p>
</div>
<pb n="132"/>
<div><lb n="328"/><p><span>Sirim ar aonMhac, Íosa, d'fhuiling an pháis</span>
<lb n="329"/><span>Nár bhristear don luing ná don bhuín 'na bhfuile go brách;</span>
<lb n="330"/><span>Buinne ceart gaoithe tríthi, is tuile 'na deáig,</span>
<lb n="331"/><span>Ó imlibh Baoi go crích na Cruinne sa Spáinn.</span></p>
<lb n="332"/>
<lb n="333"/><p><span>Muiris mac Dháiví Dhuibh Mac Gearailt.</span>
<lb n="334"/></p>
</div>
<pb n="136"/>
<div><lb n="335"/><p><span>51.</span>
<lb n="336"/><span>Truagh t'fhágbháil, a inis Chuinn,</span>
<lb n="337"/><span>a adhbha na n-eas n-álainn,</span>
<lb n="338"/><span>a thrillseach iasgach éanach</span>
<lb n="339"/><span>riasgach innseach oiléanach!</span>
<lb n="340"/></p>
</div>
<pb n="137"/>
<div><lb n="341"/><p><span>Fúigfe mise, 's is leasg liom,</span>
<lb n="342"/><span>th'amharc-sa, a iath Éireann;</span>
<lb n="343"/><span>guais dúinn gurab adhaint uilc</span>
<lb n="344"/><span>do mhalairt, a úir ordhairc.</span></p>
<lb n="345"/>
<lb n="346"/><p><span>Ní hannsa dh'éinchrích oile,</span>
<lb n="347"/><span>ní d'fhuath ort acht d'ionmhaine,</span>
<lb n="348"/><span>tug ar mh'óidh triall ód thuinn-se,</span>
<lb n="349"/><span>a fhial an tshlóigh shéaghainn-se.</span></p>
<lb n="350"/>
<lb n="351"/><p><span>Ní fhúigfinn tú, a Threabh na Niall,</span>
<lb n="352"/><span>d'fhonn aoibhneasa nó ainmian,</span>
<lb n="353"/><span>a chríoch ghargumhal Ghabhra,</span>
<lb n="354"/><span>acht d'ardughadh mh'ealadhna.</span></p>
<lb n="355"/>
<lb n="356"/><p><span>Ar Dhia uile agus ort féin</span>
<lb n="357"/><span>fhágbhaim sibh, a Ráth† rí†Néill,</span>
<lb n="358"/><span>'s i ndóigh th'fhaisgeana fá ádh,</span>
<lb n="359"/><span>a róimh taisgeadha tromdhámh.</span></p>
<lb n="360"/>
<lb n="361"/><p><span>Saoth leamsa lór do dhoghra</span>
<lb n="362"/><span>fágbháil t'fhuinn is t'athardha</span>
<lb n="363"/><span>do ghrádh ceard gcaomhnuaidhe ngeal,</span>
<lb n="364"/><span>a learg thaobhuaine Thailltean.</span></p>
<lb n="365"/>
<lb n="366"/><p><span>Cá truaighe, cá truime ceas,</span>
<lb n="367"/><span>dá meastaoi a mhéad do dhoilgheas,</span>
<lb n="368"/><span>a chríoch eóil na n-amharc sean,</span>
<lb n="369"/><span>gan radharc th'fheóir ná h'inbhear?</span></p>
<lb n="370"/>
<lb n="371"/><p><span>Truagh fós gan faicsin t'fhiodhbhadh</span>
<lb n="372"/><span>liom ar los mo cheileabhradh,</span>
<lb n="373"/><span>a threabh na nduas roinntear rum,</span>
<lb n="374"/><span>ná cnuas do choillteadh gcnódhonn.</span>
<lb n="375"/></p>
</div>
<pb n="138"/>
<div><lb n="376"/><p><span>Giodh é fós, is fáth maoithe</span>
<lb n="377"/><span>gan clos fhoinn na hardghaoithe,</span>
<lb n="378"/><span>théid siar tar chéidibh do chnoc,</span>
<lb n="379"/><span>a fhiadh nách éidigh iomlat.</span></p>
<lb n="380"/>
<lb n="381"/><p><span>Bheith dá n-éis is damhna deóir, -</span>
<lb n="382"/><span>binneas t'éan, aoibhneas t'aeóir,</span>
<lb n="383"/><span>gáir do shealg, congháir do chon,</span>
<lb n="384"/><span>is comhdháil do learg líonmhar.</span></p>
<lb n="385"/>
<lb n="386"/><p><span>A thír Bhreagh 'nar buan finnfhéar,</span>
<lb n="387"/><span>gan graifne ar ngreagh n-inginghéar,</span>
<lb n="388"/><span>ná súil oraibhse i n-am áigh,</span>
<lb n="389"/><span>is barr doghailse is diombáigh.</span></p>
<lb n="390"/>
<lb n="391"/><p><span>Dá n-áirmhinn t'áineas uile,</span>
<lb n="392"/><span>créad é acht adhbhar eólchaire?</span>
<lb n="393"/><span>do b'fhearr dhúinn gan iomrádh ort,</span>
<lb n="394"/><span>a úir dánb iomlán mh'annsacht.</span></p>
<lb n="395"/>
<lb n="396"/><p><span>Acht so a-mháin maoidhfe mise, -</span>
<lb n="397"/><span>mo ghrádh dhod dhroing dhílis-se;</span>
<lb n="398"/><span>a threabh tholach do chleacht coim,</span>
<lb n="399"/><span>mo shearc d'fholach ní fhéadaim.</span></p>
<lb n="400"/>
<lb n="401"/><p><span>Ní tú, a chríoch, chaoinim uile</span>
<lb n="402"/><span>acht do mhná 's do mhacraidhe,</span>
<lb n="403"/><span>dream fá haoibhne aigneadh ruinn,</span>
<lb n="404"/><span>caoimhdhe a gcaidreabh 's a gcumainn.</span></p>
<lb n="405"/>
<lb n="406"/><p><span>A inis Bhreagh na mbeann mbog,</span>
<lb n="407"/><span>mór gcompán fhágbhaim ionnad,</span>
<lb n="408"/><span>drong nách fallsa cló ná coir,</span>
<lb n="409"/><span>'gár mó mh'annsa iná agaibh.</span>
<lb n="410"/></p>
</div>
<pb n="139"/>
<div><lb n="411"/><p><span>Ag so chugad, a chríoch Bhreagh,</span>
<lb n="412"/><span>tós ós dual díbh is deireadh,</span>
<lb n="413"/><span>a ráith neammbocht ler dhial druadh,</span>
<lb n="414"/><span>beannacht ó Bhrian go biotruagh.</span></p>
<lb n="415"/>
<lb n="416"/><p><span>Brian mac Toirdhealbhaigh Mac Giollapádraig.</span>
<lb n="417"/></p>
</div>
<pb n="144"/>
<div><lb n="418"/><p><span>54.</span>
<lb n="419"/><span>Mo thruaighe mar táid Gaoidhil!</span>
<lb n="420"/><span>annamh intinn fhorbhaoilidh</span>
<lb n="421"/><span>ar an uair-se ag duine dhíobh,</span>
<lb n="422"/><span>a n-uaisle uile ar n-imshníomh.</span></p>
<lb n="423"/>
<lb n="424"/><p><span>Baramhail do-bearar dóibh -</span>
<lb n="425"/><span>fuidheall áir d'éis a ndíobhdhóidh,</span>
<lb n="426"/><span>'gá sníomh ó chróluighe a gcneadh,</span>
<lb n="427"/><span>nó is líon tóraimhe ar dtilleadh.</span></p>
<lb n="428"/>
<lb n="429"/><p><span>Nó is lucht báirce fár bhrúcht muir,</span>
<lb n="430"/><span>nó is drong fuair fios a saoghail,</span>
<lb n="431"/><span>nó is géill i ngéibheannaibh Gall</span>
<lb n="432"/><span>Éireannaigh fá fhéin eachtrann.</span></p>
<lb n="433"/>
<lb n="434"/><p><span>Tugsad a dtréine ar thaise,</span>
<lb n="435"/><span>tugsad maise ar mhíomhaise,</span>
<lb n="436"/><span>tugsad meanma ar mhaoith mheirtnigh,</span>
<lb n="437"/><span>laoich fheardha nách aithintir.</span>
<lb n="438"/></p>
</div>
<pb n="145"/>
<div><lb n="439"/><p><span>Atá brat ciach ós a gcionn</span>
<lb n="440"/><span>mhúchas glóir Ghaoidheal Éireann,</span>
<lb n="441"/><span>mar néall gceath ghrianbháitheas goil</span>
<lb n="442"/><span>do leath d'iarghnáicheas orthaibh.</span></p>
<lb n="443"/>
<lb n="444"/><p><span>Tarla ó Bhóinn go bruach Lighean</span>
<lb n="445"/><span>dligheadh is fhiú aindligheadh,</span>
<lb n="446"/><span>gur bhreath shaor le fianaibh Fáil</span>
<lb n="447"/><span>an riaghail chlaon do chongbháil.</span></p>
<lb n="448"/>
<lb n="449"/><p><span>Ní bhí ag mac ríogh ón riaghail</span>
<lb n="450"/><span>aire ar lúth eich óirshrianaigh,</span>
<lb n="451"/><span>nó ar sheilg oighe fá chíogh cnuic,</span>
<lb n="452"/><span>nó ar ghníomh soidhe nó seabhaic.</span></p>
<lb n="453"/>
<lb n="454"/><p><span>d'fhearaibh Fódla is fáth orchra, -</span>
<lb n="455"/><span>do threabhsad daimh dhanartha,</span>
<lb n="456"/><span>i n-áit graifne a ngroigheadh seang,</span>
<lb n="457"/><span>gach faithche um oirear Éireann.</span></p>
<lb n="458"/>
<lb n="459"/><p><span>Treóid Ghall i gcluaintibh a gcean,</span>
<lb n="460"/><span>túir aolta i n-áit a bhfoirgneadh,</span>
<lb n="461"/><span>margaidh uatha in gach oirear,</span>
<lb n="462"/><span>cruacha ar ardaibh aonaigheadh.</span></p>
<lb n="463"/>
<lb n="464"/><p><span>Ní aithneann inis Logha</span>
<lb n="465"/><span>ní dá faithchibh fonnmhara,</span>
<lb n="466"/><span>cnuic dhlaoiréidhe i ndiaidh a n-air;</span>
<lb n="467"/><span>biaidh saoirÉire 'na Saxain.</span></p>
<lb n="468"/>
<lb n="469"/><p><span>Ní aithneann aicme Ghaoidheal</span>
<lb n="470"/><span>Banbha, buime a macdhaoineadh,</span>
<lb n="471"/><span>'s ní aithneann Éire iad soin;</span>
<lb n="472"/><span>tiad re chéile as a gcrothaibh.</span>
<lb n="473"/></p>
</div>
<pb n="146"/>
<div><lb n="474"/><p><span>Is í an drong dhligheas d'aithne</span>
<lb n="475"/><span>d'inis Chuinn is comhaithghe;</span>
<lb n="476"/><span>ní Goill is aoighidh aca,</span>
<lb n="477"/><span>Gaoidhil 'na ndroing dheórata.</span></p>
<lb n="478"/>
<lb n="479"/><p><span>Do léig Éire an tonn tríthe</span>
<lb n="480"/><span>d'iomchar fhoirne coigcríche;</span>
<lb n="481"/><span>arthrach Dhá Thí do tolladh,</span>
<lb n="482"/><span>sí i n-anchruth do fheadamar.</span></p>
<lb n="483"/>
<lb n="484"/><p><span>Mar thimcheallas tonn anfaidh</span>
<lb n="485"/><span>le stoirm laoi lucht caolarthraigh,</span>
<lb n="486"/><span>saithe Gall ar tí a dtiomchail,</span>
<lb n="487"/><span>muna dtí ann d'Éireannchaibh.</span></p>
<lb n="488"/>
<lb n="489"/><p><span>Bruid Bhalair go n-a bhráithribh</span>
<lb n="490"/><span>Tuatha Dé do dhíoláithrigh;</span>
<lb n="491"/><span>dar lat is neimhthreise a-niogh</span>
<lb n="492"/><span>na beithre-se Mac Míleadh.</span></p>
<lb n="493"/>
<lb n="494"/><p><span>Mar lucht na Traoi ar n-a toghail</span>
<lb n="495"/><span>dá ndíchleith i ndíothrabhaibh,</span>
<lb n="496"/><span>fian Teamhra a-táid ó Thailtin;</span>
<lb n="497"/><span>a bhfáid sealbha seachaintir.</span></p>
<lb n="498"/>
<lb n="499"/><p><span>Cosmhail re Cloinn Isra-hél</span>
<lb n="500"/><span>thoir san Éighipt ar éidréan,</span>
<lb n="501"/><span>Mic Mhíleadh um Bhóinn a-bhus</span>
<lb n="502"/><span>ag síneadh dhóibh ó a ndúthchas.</span></p>
<lb n="503"/>
<lb n="504"/><p><span>Mar dobhí Magh Tuireadh Thuaidh</span>
<lb n="505"/><span>i ngeall mhic Céin an chéaduair,</span>
<lb n="506"/><span>lá a sgarthana re teidhm dtinn,</span>
<lb n="507"/><span>feidhm an athLogha ar Éirinn.</span>
<lb n="508"/></p>
</div>
<pb n="147"/>
<div><lb n="509"/><p><span>Ag sluagh Éireann an fheóir ghloin</span>
<lb n="510"/><span>truagh gan ionamhail Eachtoir</span>
<lb n="511"/><span>mic Prímh re pobal Saxan,</span>
<lb n="512"/><span>cogadh dhíbh go ndiongbhatsan.</span></p>
<lb n="513"/>
<lb n="514"/><p><span>Truagh, a Rí rátha nimhe,</span>
<lb n="515"/><span>do theacht dúinn ór ndaoirse-ne,</span>
<lb n="516"/><span>an t-athMhaoise nár fhéag ruinn,</span>
<lb n="517"/><span>tréad an chathchraoi-se Criomhthainn.</span></p>
<lb n="518"/>
<lb n="519"/><p><span>A Thríonnóid 'gá dtá an chumhacht,</span>
<lb n="520"/><span>an mbia an dream-sa ar deóradhacht</span>
<lb n="521"/><span>níos sia ó chathaoirlios Cuinn,</span>
<lb n="522"/><span>nó an mbia an t-athaoibhneas againn?</span></p>
<lb n="523"/>
<lb n="524"/><p><span>Nó an dtiocfa is-teach ar thairngir</span>
<lb n="525"/><span>do shluagh Danar ndúraingidh</span>
<lb n="526"/><span>naomh fíréanghlan, fáidh Ó gCuinn,</span>
<lb n="527"/><span>an prímhéarlamh cáidh Coluim?</span></p>
<lb n="528"/>
<lb n="529"/><p><span>Má thug an Deónaghadh dhi,</span>
<lb n="530"/><span>Saxa nua dan hainm Éire,</span>
<lb n="531"/><span>bheith re a linn-se i láimh bhiodhbhadh,</span>
<lb n="532"/><span>don innse is cáir ceileabhradh.</span></p>
<lb n="533"/>
<lb n="534"/><p><span>Muna gcuirid dóigh i nDia</span>
<lb n="535"/><span>síol Éibhir Sguit ón Sgithia,</span>
<lb n="536"/><span>a gclár foirne - gá dám dhó? -</span>
<lb n="537"/><span>ní clár d'oighre ná d'iarmhó.</span></p>
<lb n="538"/>
<lb n="539"/><p><span>Fearflatha Ó Gnímh.</span>
<lb n="540"/></p>
</div>
<pb n="148"/>
<div><lb n="541"/><p><span>55.</span>
<lb n="542"/><span>Beannacht ar anmain Éireann,</span>
<lb n="543"/><span>inis na gcéimeann gcorrach!</span>
<lb n="544"/><span>atá treabh Bhriain na mbogglór</span>
<lb n="545"/><span>dom dhóigh ar dhobrón torrach.</span></p>
<lb n="546"/>
<lb n="547"/><p><span>Ionann is éag na Fódla</span>
<lb n="548"/><span>ceilt a córa 's a creidimh,</span>
<lb n="549"/><span>táire a saormhac 's a saoithe,</span>
<lb n="550"/><span>más fíor laoithe nó leitir.</span></p>
<lb n="551"/>
<lb n="552"/><p><span>Deacair nách bás don Bhanbha</span>
<lb n="553"/><span>d'éis an treóid chalma churadh</span>
<lb n="554"/><span>do thriall ar toisg don Eadáil;</span>
<lb n="555"/><span>mo thruaighe beangáin Uladh.</span></p>
<lb n="556"/>
<lb n="557"/><p><span>Ní léigeann eagla an ghallsmaicht</span>
<lb n="558"/><span>damh a hanstaid do nochtadh;</span>
<lb n="559"/><span>atá an chríoch réidh-se ríNéill</span>
<lb n="560"/><span>do chur ? fíréin dá folcadh.</span></p>
<lb n="561"/>
<lb n="562"/><p><span>Ní fhuil cion innte ar fhéiltibh,</span>
<lb n="563"/><span>ní fhuil ar chléircibh caingean,</span>
<lb n="564"/><span>ní mhaireann greann a dáimhe,</span>
<lb n="565"/><span>ní mhaireann náire a hainnear.</span></p>
<lb n="566"/>
<lb n="567"/><p><span>Atáid gan lúth gan lámhach,</span>
<lb n="568"/><span>mór an t-árach ar Éirinn</span>
<lb n="569"/><span>gan ágh gan innmhe, ógáin</span>
<lb n="570"/><span>i n-inis fhódbháin Fhéilim.</span>
<lb n="571"/></p>
</div>
<pb n="149"/>
<div><lb n="572"/><p><span>Dursan milleadh na macaomh,</span>
<lb n="573"/><span>díorma ghlacshaor chleas nguile,</span>
<lb n="574"/><span>craosól ag clódh a gcéille, -</span>
<lb n="575"/><span>ag sin a dtréidhe uile.</span></p>
<lb n="576"/>
<lb n="577"/><p><span>Ní mhaireann aicme Chonaill,</span>
<lb n="578"/><span>dream ba rothoil i n-iomrádh,</span>
<lb n="579"/><span>nó síol Eóghain na mbéimeann:</span>
<lb n="580"/><span>d'fhearaibh Éireann is iomnár.</span></p>
<lb n="581"/>
<lb n="582"/><p><span>Ní mhaireann acht a n-iarmhar,</span>
<lb n="583"/><span>crú na n-iarladh ó Sheanaid,</span>
<lb n="584"/><span>laochraidh Mháighe is Mhéinne;</span>
<lb n="585"/><span>mo thruaighe gléire Gearailt.</span></p>
<lb n="586"/>
<lb n="587"/><p><span>Clann Charthaigh gan cheann feadhna,</span>
<lb n="588"/><span>mór na teadhma re a n-aithris;</span>
<lb n="589"/><span>ag so na síona saobha,</span>
<lb n="590"/><span>do badh baoghal teacht tairis.</span></p>
<lb n="591"/>
<lb n="592"/><p><span>Do badh mór an meall dearmaid</span>
<lb n="593"/><span>gan saoirshliocht seanBhloid d'fhaisnéis,</span>
<lb n="594"/><span>caor rathmhar gan rún cionta,</span>
<lb n="595"/><span>gion go bhfuil ionnta aithspéis.</span></p>
<lb n="596"/>
<lb n="597"/><p><span>Ó Ruairc agus Mág Uidhir,</span>
<lb n="598"/><span>laoich nár fhuirigh ó ghábhadh,</span>
<lb n="599"/><span>is cealgach croidhe an ciothshluagh,</span>
<lb n="600"/><span>mo bhrón biothbhuan a mbádhadh.</span></p>
<lb n="601"/>
<lb n="602"/><p><span>Síol gConchobhair, rádh rodhocht,</span>
<lb n="603"/><span>ríoghraidh Connacht an-allód,</span>
<lb n="604"/><span>giodh saoithe saora a slata,</span>
<lb n="605"/><span>gan rígh aca acht ar anshódh.</span>
<lb n="606"/></p>
</div>
<pb n="150"/>
<div><lb n="607"/><p><span>Sliocht Murchadha is Ó Mórdha,</span>
<lb n="608"/><span>féinnidh fá cródha i ngliadhaibh,</span>
<lb n="609"/><span>tearc aoinneach don tsíol tsaoróg</span>
<lb n="610"/><span>'gá bhfuil aonfhód dá n-iathaibh.</span></p>
<lb n="611"/>
<lb n="612"/><p><span>Síol na saorchlann ó Bhéarra,</span>
<lb n="613"/><span>laochraidh gan éara i ndeabhaidh,</span>
<lb n="614"/><span>do chuir mé ar chaoi mearbhaill,</span>
<lb n="615"/><span>Ó Cearbhaill is Ó Ceallaigh.</span></p>
<lb n="616"/>
<lb n="617"/><p><span>D'éag a huaisle 's a hoireacht,</span>
<lb n="618"/><span>gan toidheacht aici ón oilbhéim;</span>
<lb n="619"/><span>dá lamhadh sinn a mhaoidheamh,</span>
<lb n="620"/><span>d'fhine Gaoidheal is oilchéim.</span></p>
<lb n="621"/>
<lb n="622"/><p><span>Atá fá anshúil Balair</span>
<lb n="623"/><span>i dteidhm ghalair an Gealghort,</span>
<lb n="624"/><span>gan ioth gan bhláth i dtalmhain, -</span>
<lb n="625"/><span>bíodh ar a hanmain beannacht!</span></p>
<lb n="626"/>
<lb n="627"/><p><span>Fearflatha Ó Gnímh.</span>
<lb n="628"/></p>
</div>
<pb n="155"/>
<div><lb n="629"/><p><span>57.</span>
<lb n="630"/><span>Tuar guil, a cholaim, do cheól!</span>
<lb n="631"/><span>mo chroidhe ní beó dá bhíth;</span>
<lb n="632"/><span>do bhréagais mo dheór óm rosg;</span>
<lb n="633"/><span>is truagh nách id thost dobhís.</span></p>
<lb n="634"/>
<lb n="635"/><p><span>A fhágbháil 'na aonar fúibh,</span>
<lb n="636"/><span>iostadh fairsing múir uí Róigh,</span>
<lb n="637"/><span>an é do-bheir meanma ort</span>
<lb n="638"/><span>ag nách éidir cosg do ghlóir?</span>
<lb n="639"/></p>
</div>
<pb n="156"/>
<div><lb n="640"/><p><span>Nó an í an chumha dod chrádh,</span>
<lb n="641"/><span>a cholaim cheannsa, is fáth dhaoibh,</span>
<lb n="642"/><span>ó nách faice an úrbhas fhial</span>
<lb n="643"/><span>do chleachtais dod riar gach laoi?</span></p>
<lb n="644"/>
<lb n="645"/><p><span>Cosmhail nách don tír-se thú,</span>
<lb n="646"/><span>a cholaim bhúidh thig ón Spáinn,</span>
<lb n="647"/><span>i n-ionad ar thárbhaidh dhún</span>
<lb n="648"/><span>nách faiceam acht tú a-mháin.</span></p>
<lb n="649"/>
<lb n="650"/><p><span>An múr 'na aonar a-nocht</span>
<lb n="651"/><span>'na gcluininn gáir chrot is chliar,</span>
<lb n="652"/><span>gáir na bhflaith bhfairsing fó fhíon,</span>
<lb n="653"/><span>gáir bhrughadh ag díol a bhfiach.</span></p>
<lb n="654"/>
<lb n="655"/><p><span>Gáir laoch ag líomhadh a n-arm,</span>
<lb n="656"/><span>gáir na stoc i n-am na gcean,</span>
<lb n="657"/><span>gáir rámhadh isteach san gcuan,</span>
<lb n="658"/><span>gáir fhaoileann i n-uaimh na sreabh.</span></p>
<lb n="659"/>
<lb n="660"/><p><span>Gáir fithcheall dá gcur i luas,</span>
<lb n="661"/><span>gáir na suadh as leabhraibh sean,</span>
<lb n="662"/><span>gáir bhionnfhoclach na mban séimh,</span>
<lb n="663"/><span>dream  do thuigeadh céill ar gceast.</span></p>
<lb n="664"/>
<lb n="665"/><p><span>Inghean Domhnaill do mhear mé</span>
<lb n="666"/><span>'s do chuir mo chéill ar mo mhuin;</span>
<lb n="667"/><span>a beith gan oighre, gan ua,</span>
<lb n="668"/><span>cá beag dhamhsa mar thuar guil?</span></p>
<lb n="669"/>
<lb n="670"/><p><span>A chuilm an cheóil bhrónaig san dúna thall,</span>
<lb n="671"/><span>Is duilibh an róimh nósmhar so fúibh go fann;</span>
<lb n="672"/><span>Tulach uí Ró mhórga na múrtha mbeann,</span>
<lb n="673"/><span>Gan chuirm, gan cheól seólta ná lúba lann!</span>
<lb n="674"/></p>
</div>
<pb n="157"/>
<div><lb n="675"/><p><span>58.</span>
<lb n="676"/><span>A mhná, guileam tre Ghlais Áir,</span>
<lb n="677"/><span>is tugam ar dtreas 'na dhiaidh;</span>
<lb n="678"/><span>combáidh ghuil is déanta dhúin,</span>
<lb n="679"/><span>'s créachta an dúin gan luibh gan liaigh.</span></p>
<lb n="680"/>
<lb n="681"/><p><span>Och, ochán! adhbha na sluagh</span>
<lb n="682"/><span>'na bhfaghbhadh gach bochtán biadh;</span>
<lb n="683"/><span>níorbh'fhiú cách a cur ar gcúl;</span>
<lb n="684"/><span>ag gul fán dún go bráth biam.</span></p>
<lb n="685"/>
<lb n="686"/><p><span>Binneas is eól gach re n-uair</span>
<lb n="687"/><span>san tigh-sin ar dtós do-chínn;</span>
<lb n="688"/><span>é mar tá is damhna dár ndeóir;</span>
<lb n="689"/><span>mór lá leóin tarla dár dtír.</span></p>
<lb n="690"/>
<lb n="691"/><p><span>Do b'é mo ghrádh bheith san bhrugh,</span>
<lb n="692"/><span>ní badh slán mé ó nách mar;</span>
<lb n="693"/><span>is é fá liaigh dom lionn dubh;</span>
<lb n="694"/><span>bun 's cionn gan dul 'na dhiaidh dhamh.</span></p>
<lb n="695"/>
<lb n="696"/><p><span>San teach nduasbhog gan díoth lóin</span>
<lb n="697"/><span>dobhíodh cead cuarta ag gach cléir,</span>
<lb n="698"/><span>'s gan triall tar ais, dá madh áil,</span>
<lb n="699"/><span>ó Ghlais Áir ina bhfiadh féin.</span></p>
<lb n="700"/>
<lb n="701"/><p><span>Dobhíodh ag laochraidh san lios,</span>
<lb n="702"/><span>gur traothadh ar dtír a-nos,</span>
<lb n="703"/><span>súgh caor i gcuachaibh gan ghlas,</span>
<lb n="704"/><span>'s luachair ghlas go caol a gcos.</span>
<lb n="705"/></p>
</div>
<pb n="158"/>
<div><lb n="706"/><p><span>Minic fá meanmnach mic ríogh</span>
<lb n="707"/><span>san tigh-sin tarla fá bhrón;</span>
<lb n="708"/><span>mímheanmnach a-nocht, monuar!</span>
<lb n="709"/><span>port na sluagh míndealbhach mór.</span></p>
<lb n="710"/>
<lb n="711"/><p><span>Sí riamh ag dula ós gach dún,</span>
<lb n="712"/><span>mar dobhiadh umha fá ór;</span>
<lb n="713"/><span>do Ghlais Áir do beanadh bríogh;</span>
<lb n="714"/><span>táir, fa-ríor, gach meadhar mhór.</span></p>
<lb n="715"/>
<lb n="716"/><p><span>Do b'é ar dteas i n-aimsir uair</span>
<lb n="717"/><span>an teach san aimsin an óil;</span>
<lb n="718"/><span>do b'é ar bhfuarán geal ón ghréin</span>
<lb n="719"/><span>an teagh réidh nuabhán gach nóin.</span></p>
<lb n="720"/>
<lb n="721"/><p><span>Bhar n-aithne is ceard deacair dún;</span>
<lb n="722"/><span>dar leam do leagadh do sheól;</span>
<lb n="723"/><span>más tú an baile 'na mbínn riamh,</span>
<lb n="724"/><span>caidhe an chliar dochínn ná an ceól?</span></p>
<lb n="725"/>
<lb n="726"/><p><span>Atá agam iongnadh nua,</span>
<lb n="727"/><span>go gcaithfeam, dá liobhra lá,</span>
<lb n="728"/><span>gan triall ó thoil re n-ar ló</span>
<lb n="729"/><span>don toigh dár mó ar mian, a mhná!</span></p>
<lb n="730"/>
<lb n="731"/><p><span>- Tuileagna Ó Maolchonaire.</span></p>
<lb n="732"/>
<lb n="733"/><p><span>59.</span>
<lb n="734"/><span>Uíche dham go doilig dúch</span>
<lb n="735"/><span>cois faraige na dtunn dtréan,</span>
<lb n="736"/><span>ag léirsmaoine is ag lua</span>
<lb n="737"/><span>ar choraibh crua an tsael.</span>
<lb n="738"/></p>
</div>
<pb n="159"/>
<div><lb n="739"/><p><span>Bhí an ré is na reulta suas,</span>
<lb n="740"/><span>níor chlos fuaim tuinne ná trá,</span>
<lb n="741"/><span>is ní raibh gal ann don ghaoith</span>
<lb n="742"/><span>do chrothfadh barr cruinn ná bláth.</span></p>
<lb n="743"/>
<lb n="744"/><p><span>Do ghluaiseas i machtnamh mhaon,</span>
<lb n="745"/><span>gan aire ar raon mo shiúil,</span>
<lb n="746"/><span>doras cille gur dhearc mé</span>
<lb n="747"/><span>san gconair réig ar mo chiunn.</span></p>
<lb n="748"/>
<lb n="749"/><p><span>Do stad mé san doras tsean</span>
<lb n="750"/><span>'nar ghnáth almsana is aoi</span>
<lb n="751"/><span>dá ndáil don lobhar is don lag,</span>
<lb n="752"/><span>an tráth do mhair lucht an tí.</span></p>
<lb n="753"/>
<lb n="754"/><p><span>Dobhí fora fiar ar a thaoibh</span>
<lb n="755"/><span>is cian ó cuireadh a cló,</span>
<lb n="756"/><span>ar a suíodh saoithe is cliar</span>
<lb n="757"/><span>is taistealaig thriallta an róid.</span></p>
<lb n="758"/>
<lb n="759"/><p><span>Shuig mé síos le machtnamh lán,</span>
<lb n="760"/><span>do leigeas mo lámh fám ghrua,</span>
<lb n="761"/><span>gur thuit frasa diana déar</span>
<lb n="762"/><span>óm dhearcaibh ar féar anuas.</span></p>
<lb n="763"/>
<lb n="764"/><p><span>Adúirt mé annsan fá dhíth,</span>
<lb n="765"/><span>agus mé ag caoi go cúch:</span>
<lb n="766"/><span>"Dobhí aimsir ina raibh</span>
<lb n="767"/><span>an teach so go soilbh súch.</span></p>
<lb n="768"/>
<lb n="769"/><p><span>Sunn dobhí cluig agus cléir,</span>
<lb n="770"/><span>dréachta agus díocht dá lé,</span>
<lb n="771"/><span>cora ceatal agus ceól</span>
<lb n="772"/><span>ag mola mórgachta Dé.</span>
<lb n="773"/></p>
</div>
<pb n="160"/>
<div><lb n="774"/><p><span>A fhotharach fholamh gan áird,</span>
<lb n="775"/><span>a árais seo is aosta túr,</span>
<lb n="776"/><span>is iumdha easgal is gaoth</span>
<lb n="777"/><span>do bhuail ar mhaoil do mhúir.</span></p>
<lb n="778"/>
<lb n="779"/><p><span>Is iumdha fearthainn is fuacht</span>
<lb n="780"/><span>is stuirm cuain do chuiris díot,</span>
<lb n="781"/><span>ó tíolaiceadh tú ar dtúis</span>
<lb n="782"/><span>do Rí na ndúl mar thíos.</span></p>
<lb n="783"/>
<lb n="784"/><p><span>A mhúir naomhtha na mbeann nglas,</span>
<lb n="785"/><span>do b'órnáid don tír seo tráth,</span>
<lb n="786"/><span>is diomá dian liom do sgrios</span>
<lb n="787"/><span>agus cuir do naomh ar fán.</span></p>
<lb n="788"/>
<lb n="789"/><p><span>Is uaigneach ataoi anois,</span>
<lb n="790"/><span>níl unnat cora ná ceól,</span>
<lb n="791"/><span>ach sgréachach ghéar na gceann gcat</span>
<lb n="792"/><span>i n-ionad na salm sóil;</span></p>
<lb n="793"/>
<lb n="794"/><p><span>Eidhean ag easgar ós do stua,</span>
<lb n="795"/><span>neantóg rua it úrlár úr,</span>
<lb n="796"/><span>tafann caol na siunnach seang,</span>
<lb n="797"/><span>is crónán na n-eas id chlúid.</span></p>
<lb n="798"/>
<lb n="799"/><p><span>Mar a nglaeudh an fhuiseóg mhoch</span>
<lb n="800"/><span>do chléir bhíodh ag cana a dtráth,</span>
<lb n="801"/><span>níl teanga ag corraí anois</span>
<lb n="802"/><span>acht teangtha gliugair na gcág.</span></p>
<lb n="803"/>
<lb n="804"/><p><span>Atá do phruinnteach gan bia,</span>
<lb n="805"/><span>do shuainlios gan leaba bhláth,</span>
<lb n="806"/><span>do thearmann gan íobairt cliar</span>
<lb n="807"/><span>ná aifreann do Dhia dá rá.</span>
<lb n="808"/></p>
</div>
<pb n="161"/>
<div><lb n="809"/><p><span>D'imig do luamh is do riail,</span>
<lb n="810"/><span>is do chuallacht fá cian cáig;</span>
<lb n="811"/><span>och! ní fhionnaim anois fát ia</span>
<lb n="812"/><span>ach cárnán criata cnámh.</span></p>
<lb n="813"/>
<lb n="814"/><p><span>Och! anfhorlann is anuaill,</span>
<lb n="815"/><span>anbhruid anuais is aindlí,</span>
<lb n="816"/><span>fóirneart namhad is creacha cruaig,</span>
<lb n="817"/><span>tug uaigneach tu mar taoi."</span></p>
<lb n="818"/>
<lb n="819"/><p><span>Dobhíos-sa féin sona seal;</span>
<lb n="820"/><span>fó-ríor do chlaochlaig mo chló,</span>
<lb n="821"/><span>tháinig táir an tsael im aghaig,</span>
<lb n="822"/><span>níl feidhm orm ach brón.</span></p>
<lb n="823"/>
<lb n="824"/><p><span>D'imig mo luail is mo lúth,</span>
<lb n="825"/><span>radharc mo shúl agus mo threóir;</span>
<lb n="826"/><span>atáid mo cháirde is mo chlann</span>
<lb n="827"/><span>san gcill seo go fann ag dreó.</span></p>
<lb n="828"/>
<lb n="829"/><p><span>Atá duairceas ar mo dhriuch,</span>
<lb n="830"/><span>atá mo chruí 'na chrotal cró;</span>
<lb n="831"/><span>dá bhfóireadh orm an bás,</span>
<lb n="832"/><span>ba dhearbh m'fháilte fá n-a chóir.</span></p>
<lb n="833"/>
<lb n="834"/><p><span>Seán Ó Coileáin.</span></p>
<lb n="835"/>
<lb n="836"/><p><span>60.</span>
<lb n="837"/><span>Lámh ar th'áigneadh, a Úna;</span>
<lb n="838"/><span>léig díot, a dhearc neamhlúdha,</span>
<lb n="839"/><span>gnáth orchradhach inghean ghlan</span>
<lb n="840"/><span>t'imneadh confadhach cumhadh.</span>
<lb n="841"/></p>
</div>
<pb n="162"/>
<div><lb n="842"/><p><span>Tréigthear libh trá bhar dtuirse;</span>
<lb n="843"/><span>tuig, a ghnúis mar ghlanluisne,</span>
<lb n="844"/><span>dod ghruadh ghairthe gur bh'omhan</span>
<lb n="845"/><span>snuadh bhar n-aighthe d'athraghadh.</span></p>
<lb n="846"/>
<lb n="847"/><p><span>Fill t'aigneadh, méadaigh meanma,</span>
<lb n="848"/><span>cuimhnigh, a sheang shoidhealbhdha,</span>
<lb n="849"/><span>gul tré dhaoinibh nách dleaghar,</span>
<lb n="850"/><span>dul aoinfhir dá fhoillseaghadh.</span></p>
<lb n="851"/>
<lb n="852"/><p><span>An cheard-sain do thogh tusa</span>
<lb n="853"/><span>teacht uaithe ní hurasa;</span>
<lb n="854"/><span>an dubha fán bhfoirm 'na bhfuil,</span>
<lb n="855"/><span>doirbh an chumha do charthain.</span></p>
<lb n="856"/>
<lb n="857"/><p><span>Ball dár dhealbh Ceard na cruinne</span>
<lb n="858"/><span>ná searg tré éag aonduine;</span>
<lb n="859"/><span>saobh an bhreath dá siabhradh sibh;</span>
<lb n="860"/><span>do dhreach grianmhar ná geimhrigh.</span></p>
<lb n="861"/>
<lb n="862"/><p><span>Soilsigh t'fhabhra ód cheas cumhadh,</span>
<lb n="863"/><span>foigh ót aigneadh ardaghadh;</span>
<lb n="864"/><span>ná measg, gé tharla ar do thoil,</span>
<lb n="865"/><span>do labhra leasg, ná luathaigh.</span></p>
<lb n="866"/>
<lb n="867"/><p><span>Claochládh do chrotha neamhdha,</span>
<lb n="868"/><span>díbh cá goimh is goimheamhla?</span>
<lb n="869"/><span>lór dod dhamnadh ná tairg trá,</span>
<lb n="870"/><span>do mhairg gidh adhbhar iargná.</span></p>
<lb n="871"/>
<lb n="872"/><p><span>Ná tabhair d'orchra t'aire,</span>
<lb n="873"/><span>gidh mór h'adhbhar eólchaire;</span>
<lb n="874"/><span>a hadhnadh ní tarbha ó thoil;</span>
<lb n="875"/><span>marbhadh t'anma ná haontaigh.</span>
<lb n="876"/></p>
</div>
<pb n="163"/>
<div><lb n="877"/><p><span>I n-áit gach athar eile</span>
<lb n="878"/><span>gabh le Mac na Maighdine;</span>
<lb n="879"/><span>cuir doilghe a chneadh id chridhe</span>
<lb n="880"/><span>dod Choimdhe eadh h'aimsire.</span></p>
<lb n="881"/>
<lb n="882"/><p><span>Tomás, breitheamh na mbreath bhfíor,</span>
<lb n="883"/><span>easbal iodhan na ndeiggníomh,</span>
<lb n="884"/><span>dár dtriall is-teagh ó ghníomh ghlan</span>
<lb n="885"/><span>go teagh an Ríogh le rothol.</span></p>
<lb n="886"/>
<lb n="887"/><p><span>Cúchonnacht Ó Dálaigh.</span>
<lb n="888"/></p>
</div>
<pb n="167"/>
<div><lb n="889"/><p><span>62.</span>
<lb n="890"/><span>Mairg chailleas géag ghlanchumhra</span>
<lb n="891"/><span>badh cumhdach croinn gan chríonadh;</span>
<lb n="892"/><span>anois ar n-éag Mathghamhna</span>
<lb n="893"/><span>do thuit a bharr i n-íochtar.</span></p>
<lb n="894"/>
<lb n="895"/><p><span>Craobh mhaothálainn fhíneamhna</span>
<lb n="896"/><span>do chailleas i dtós fhoghmhair;</span>
<lb n="897"/><span>d'ardaigh fós mo mímheanma</span>
<lb n="898"/><span>gan súil agam re a fhoghnamh.</span>
<lb n="899"/></p>
</div>
<pb n="168"/>
<div><lb n="900"/><p><span>Gamhain maith don ghamhanraidh</span>
<lb n="901"/><span>do b'áirmheach idir sgolaibh</span>
<lb n="902"/><span>'na chaoir chruthghlain chabharthaigh,</span>
<lb n="903"/><span>do thuit mar bhláth roimh thorthaibh.</span></p>
<lb n="904"/>
<lb n="905"/><p><span>Tug díth an dil dealbhchrothaigh,</span>
<lb n="906"/><span>ag lucht feasa do foighreadh,</span>
<lb n="907"/><span>deóir im dheirc 'na ndeargshrothaibh</span>
<lb n="908"/><span>nách báidhfeadh reódh ná oighreadh.</span></p>
<lb n="909"/>
<lb n="910"/><p><span>Tig chugam im thaidhbhrithibh</span>
<lb n="911"/><span>ag seargadh seal le sáimhe</span>
<lb n="912"/><span>i gcruth álainn ainglidhe</span>
<lb n="913"/><span>bheanas díom gol is gáire.</span></p>
<lb n="914"/>
<lb n="915"/><p><span>Mar thig i gcruth naomhnuaidhe</span>
<lb n="916"/><span>dom mheadhradh seal le siabhradh,</span>
<lb n="917"/><span>caillim ar feadh aonuaire</span>
<lb n="918"/><span>dá mbeith oram úir bhliadhna.</span></p>
<lb n="919"/>
<lb n="920"/><p><span>Leisge is doille is brónbhuidhre,</span>
<lb n="921"/><span>'s gan lámh ag iomlat mh'éadaigh, -</span>
<lb n="922"/><span>tug a éag i gcómhnaidhe</span>
<lb n="923"/><span>mhé gan ionnramh chóig gcéadfadh.</span></p>
<lb n="924"/>
<lb n="925"/><p><span>Mar léighim a léigheann-san,</span>
<lb n="926"/><span>mar do-chím a aos comtha,</span>
<lb n="927"/><span>bím do nós na nÉireannach</span>
<lb n="928"/><span>fá mhaoith ag dul i ndoghra.</span></p>
<lb n="929"/>
<lb n="930"/><p><span>Ar ndíth mo sheacht nglanghárlach</span>
<lb n="931"/><span>sirim grás ort, a naoimhThriath;</span>
<lb n="932"/><span>maith damh féin a n-achlán-san,</span>
<lb n="933"/><span>is fág beó agam aointriar.</span>
<lb n="934"/></p>
</div>
<pb n="169"/>
<div><lb n="935"/><p><span>Mar dháil ins an eólchaire</span>
<lb n="936"/><span>do-rinneas fán ógh amhra,</span>
<lb n="937"/><span>naomhaingil is óghMhuire</span>
<lb n="938"/><span>guidhim do choimhéad mh'anma.</span></p>
<lb n="939"/>
<lb n="940"/><p><span>63.</span>
<lb n="941"/><span>Ní buan bláth i gcionn bliadhna,</span>
<lb n="942"/><span>madh lán biadhmhar a dhuille;</span>
<lb n="943"/><span>comhartha an choill ar gcríonadh</span>
<lb n="944"/><span>barr na fíodhbha dá dtuite.</span></p>
<lb n="945"/>
<lb n="946"/><p><span>An crann chailleas a ghéaga,</span>
<lb n="947"/><span>bhíos gan éadach gan toradh,</span>
<lb n="948"/><span>is é a chríoch uile choídhche</span>
<lb n="949"/><span>lámha daoine dá losgadh.</span></p>
<lb n="950"/>
<lb n="951"/><p><span>Atáim go cumhthach ciamhair</span>
<lb n="952"/><span>bliadhain anocht ó 'nuraidh,</span>
<lb n="953"/><span>trém dhuille 'na bhláth bréige,</span>
<lb n="954"/><span>gan lán céille dá chumhaidh.</span></p>
<lb n="955"/>
<lb n="956"/><p><span>Do chráidh mo chroidhe ar dteastáil</span>
<lb n="957"/><span>rogha deasgáin dom dhíoghlaim;</span>
<lb n="958"/><span>ós dó dobhí mo rothol,</span>
<lb n="959"/><span>do-bhéar tosach don díoghrais.</span></p>
<lb n="960"/>
<lb n="961"/><p><span>Gnáth mo charaid im aghaidh</span>
<lb n="962"/><span>seal tré'n mac-soin do chaoineadh;</span>
<lb n="963"/><span>mé i nglas re feadh a eachtra;</span>
<lb n="964"/><span>ní measa an cat re laoidheadh.</span>
<lb n="965"/></p>
</div>
<pb n="170"/>
<div><lb n="966"/><p><span>Cian ré gearr damh i ndoghra,</span>
<lb n="967"/><span>cidh mó mh'orchra fán dtráth-so;</span>
<lb n="968"/><span>sé mhí fá dhó mhé i bpiantaibh,</span>
<lb n="969"/><span>nách mó bliadhain mar Phláto.</span></p>
<lb n="970"/>
<lb n="971"/><p><span>Mé ar nós deiridh an domhain</span>
<lb n="972"/><span>glóir is moladh don naoimhRí!,</span>
<lb n="973"/><span>mo bhláth mór ar bheag dtoraidh</span>
<lb n="974"/><span>do thuit orainn, cidh daoirní.</span></p>
<lb n="975"/>
<lb n="976"/><p><span>64.</span>
<lb n="977"/><span>Caoinfead féin, má thig leam,</span>
<lb n="978"/><span>mo chlann chruí gan míghreann;</span>
<lb n="979"/><span>ós mé do chaill iad seach cách,</span>
<lb n="980"/><span>caoinfead iad go diomách.</span></p>
<lb n="981"/>
<lb n="982"/><p><span>Lag mo chúnamh ar dteacht don chás</span>
<lb n="983"/><span>do ghuin mo chruí le huathbhás, -</span>
<lb n="984"/><span>im aonar i n-iathibh Fáil,</span>
<lb n="985"/><span>'s gan neach dom ghaol im chódháil.</span></p>
<lb n="986"/>
<lb n="987"/><p><span>Ós éigean dam trí thuirse chléibh</span>
<lb n="988"/><span>tiunsgain caoi le hiairmhéil,</span>
<lb n="989"/><span>is teinn atá mo cheann a-nocht,</span>
<lb n="990"/><span>mo ghuth is fann gan furthacht.</span></p>
<lb n="991"/>
<lb n="992"/><p><span>Ní trua bean ag caoine a céile,</span>
<lb n="993"/><span>ná fear ar díth a bhainchéile;</span>
<lb n="994"/><span>'s is trua mé mar éan gan nid</span>
<lb n="995"/><span>tar éis na n-óg ná mairid.</span>
<lb n="996"/></p>
</div>
<pb n="171"/>
<div><lb n="997"/><p><span>Nó mar ghéis ar sleasaibh tonn</span>
<lb n="998"/><span>ag cantain ceóil le neamhfhonn:</span>
<lb n="999"/><span>ar dteacht don bhás fá n-a déin</span>
<lb n="1000"/><span>canan ceól ba truaimhéil.</span></p>
<lb n="1001"/>
<lb n="1002"/><p><span>Canfadsa lem ré go brách</span>
<lb n="1003"/><span>ceól nách binn gach aontráth;</span>
<lb n="1004"/><span>ó thárla go tráite fann,</span>
<lb n="1005"/><span>caoinfead féin mo chéadchlann.</span></p>
<lb n="1006"/>
<lb n="1007"/><p><span>Creach lium Ceallachán i gcill,</span>
<lb n="1008"/><span>taobh le Cormac cneismhín;</span>
<lb n="1009"/><span>Anna agus Máire, mo shearc,</span>
<lb n="1010"/><span>monuar fá lic i n-aoinfheart!</span></p>
<lb n="1011"/>
<lb n="1012"/><p><span>Mo cheathrar cluinne gan bhéim</span>
<lb n="1013"/><span>nár bh'iarmhar cré i n-aoinchéim,</span>
<lb n="1014"/><span>abhar créacht mo chruí go deó</span>
<lb n="1015"/><span>bheith dá gcaoine i n-aonló.</span></p>
<lb n="1016"/>
<lb n="1017"/><p><span>Ba bhinn lium a nglór rem theacht,</span>
<lb n="1018"/><span>is iad ag rith i n-aoinfheacht;</span>
<lb n="1019"/><span>cé bheir fáilte dham ná póg,</span>
<lb n="1020"/><span>ós marbh iad fá aonfhód?</span></p>
<lb n="1021"/>
<lb n="1022"/><p><span>Muna bhféachainn do Chríost i gcruis</span>
<lb n="1023"/><span>dofuair ó Iúdaibh athis,</span>
<lb n="1024"/><span>do leanfainn iad gan mhuill fán lic,</span>
<lb n="1025"/><span>nó bheinn le baois 'na n-éiric.</span></p>
<lb n="1026"/>
<lb n="1027"/><p><span>I meán uíche 'na dtrom suain</span>
<lb n="1028"/><span>creach mo chruí go róchruaig!</span>
<lb n="1029"/><span>mo cheathrar cáig do chailleas iad</span>
<lb n="1030"/><span>i nóimeant uaire ar aoinrian.</span>
<lb n="1031"/></p>
</div>
<pb n="172"/>
<div><lb n="1032"/><p><span>Is mó do shíleas ar dteacht dom aois</span>
<lb n="1033"/><span>mo chlann im thimpeal go mbeidís,</span>
<lb n="1034"/><span>ná a ndul uaim go luath i gcill,</span>
<lb n="1035"/><span>is mé dá n-éis ar neachrích.</span></p>
<lb n="1036"/>
<lb n="1037"/><p><span>Ba dlithe dham urraim óm chluinn,</span>
<lb n="1038"/><span>dá dtugas searc mo chéadmhaoin;</span>
<lb n="1039"/><span>ós mé ba sine ná iad,</span>
<lb n="1040"/><span>ba dham ba dleacht an chéidrian.</span></p>
<lb n="1041"/>
<lb n="1042"/><p><span>Is trua dhóibh do thréig mo pháirt</span>
<lb n="1043"/><span>is d'imig uaim i n-aondáil,</span>
<lb n="1044"/><span>nár léig lium tús na slí,</span>
<lb n="1045"/><span>ós mé dorin na peacaí.</span></p>
<lb n="1046"/>
<lb n="1047"/><p><span>Beag mo shuim i gceól ná i sult;</span>
<lb n="1048"/><span>is uaigneach mé le tamall;</span>
<lb n="1049"/><span>ní binn lium duain ná dán;</span>
<lb n="1050"/><span>is cosmhail mé le hamadán.</span></p>
<lb n="1051"/>
<lb n="1052"/><p><span>d'imig uaim mo ghné 's mo neart;</span>
<lb n="1053"/><span>atáim gan chéill gan toirbheart;</span>
<lb n="1054"/><span>ní heagal lium an bás dom fhios,</span>
<lb n="1055"/><span>tar éis na gcáirde chailleas.</span></p>
<lb n="1056"/>
<lb n="1057"/><p><span>I n-am suain, i meán uíche,</span>
<lb n="1058"/><span>is bocht bhím ag éagcaoine,</span>
<lb n="1059"/><span>'s mo chlann as mo chóir ag teacht</span>
<lb n="1060"/><span>dá iarraig orm gluaiseacht.</span></p>
<lb n="1061"/>
<lb n="1062"/><p><span>Is cumann dóibh teacht im dháil,</span>
<lb n="1063"/><span>is iunmhain lium a ngriansgáil;</span>
<lb n="1064"/><span>gearr go rachad leó san tslí</span>
<lb n="1065"/><span>le toil naomhtha an Áirdrí.</span>
<lb n="1066"/></p>
</div>
<pb n="173"/>
<div><lb n="1067"/><p><span>Dochím iad san uíche thall,</span>
<lb n="1068"/><span>ní sgaraid lium i n-aonbhall;</span>
<lb n="1069"/><span>beid im dhiaig amuich 's istig</span>
<lb n="1070"/><span>go leanfad iad fán mbéillic.</span></p>
<lb n="1071"/>
<lb n="1072"/><p><span>Is trua lium fá sgíos an bhean</span>
<lb n="1073"/><span>dothug don chluinn a róghean;</span>
<lb n="1074"/><span>tug dóibh grá agus lacht a cruí;</span>
<lb n="1075"/><span>is trua lium ise ag ceasnaí.</span></p>
<lb n="1076"/>
<lb n="1077"/><p><span>Is trua lium a lá go lag</span>
<lb n="1078"/><span>ó bheith ag buala a bánghlac;</span>
<lb n="1079"/><span>is fliuch bhíd a ruisg um nóin;</span>
<lb n="1080"/><span>do sgoilt a cruí le hanbhóin.</span></p>
<lb n="1081"/>
<lb n="1082"/><p><span>Ní hiúna lium í go bocht, -</span>
<lb n="1083"/><span>isí do chaill a cuallacht;</span>
<lb n="1084"/><span>isí tar mhnáibh Inse Fáil</span>
<lb n="1085"/><span>dochonnaic críoch an tromáir.</span></p>
<lb n="1086"/>
<lb n="1087"/><p><span>An gleann 'na ndearnadh mo chreach,</span>
<lb n="1088"/><span>'s do choisg mo mheadhair gan fuireach,</span>
<lb n="1089"/><span>mallacht Dé do ghnáth 'na bhun</span>
<lb n="1090"/><span>i n-éiric áir mo chumann.</span></p>
<lb n="1091"/>
<lb n="1092"/><p><span>Gleann an Áir ó so suas</span>
<lb n="1093"/><span>baistim air go biothbhuan;</span>
<lb n="1094"/><span>nimh an fhill dorin oram</span>
<lb n="1095"/><span>'na dhiaig do shíor le míochothram.</span>
<lb n="1096"/></p>
</div>
<pb n="174"/>
<div><lb n="1097"/><p><span>Nár fhaice grian ná solas glan,</span>
<lb n="1098"/><span>nár fhaice ré ná reultan,</span>
<lb n="1099"/><span>diomua séin do shíor 'na chóir</span>
<lb n="1100"/><span>tug mé gan aois im sheanóir!</span></p>
<lb n="1101"/>
<lb n="1102"/><p><span>Féilim Má Cártha.</span></p>
<lb n="1103"/>
<lb n="1104"/><p><span>65.</span>
<lb n="1105"/><span>Caoin tú féin, a dhuine bhoicht!</span>
<lb n="1106"/><span>do chaoineadh chách coisg do shúil;</span>
<lb n="1107"/><span>ná caoin inghean, ná caoin mac,</span>
<lb n="1108"/><span>dár cuireadh fá bhrat i n-úir.</span></p>
<lb n="1109"/>
<lb n="1110"/><p><span>Caoin ar tús do pheacadh féin,</span>
<lb n="1111"/><span>ré ndul i gcré dod chorp;</span>
<lb n="1112"/><span>caoin, ós éigean duit a híoc,</span>
<lb n="1113"/><span>an pháis fuair Críost ar do shon.</span></p>
<lb n="1114"/>
<lb n="1115"/><p><span>Caoin ar fhulaing ar do sgáth</span>
<lb n="1116"/><span>Críost, do cheannaigh cách i gcrann;</span>
<lb n="1117"/><span>caoin a dhá láimh 's a dhá chois,</span>
<lb n="1118"/><span>'s an croidhe do sgoilt an Dall.</span></p>
<lb n="1119"/>
<lb n="1120"/><p><span>Dá bhfaictheá a ndeachaidh uait,</span>
<lb n="1121"/><span>is mar táid na sluaigh-se fúinn,</span>
<lb n="1122"/><span>tar ar cuireadh riamh i gcré</span>
<lb n="1123"/><span>do chaoinfeá thú féin ar dtúis.</span></p>
<lb n="1124"/>
<lb n="1125"/><p><span>Teachtaire Dé ós é an bás,</span>
<lb n="1126"/><span>dá raibh ortsa 'na chás chruaidh,</span>
<lb n="1127"/><span>do-ghéana tú h'aimhleas féin</span>
<lb n="1128"/><span>is aimhleas an té dochuaidh.</span>
<lb n="1129"/></p>
</div>
<pb n="175"/>
<div><lb n="1130"/><p><span>Ar chruthaigh lámh dheas an tSaoir,</span>
<lb n="1131"/><span>idir mhac is mhnaoi agus fhior,</span>
<lb n="1132"/><span>ní bhfuil againn truagh ná tréan</span>
<lb n="1133"/><span>nách rachaidh uainn d'éag mar sin.</span></p>
<lb n="1134"/>
<lb n="1135"/><p><span>Ar shliabh Síóin, lá na Sluagh,</span>
<lb n="1136"/><span>badh duibhe ná gual do ghné,</span>
<lb n="1137"/><span>anois giodh álainn do chruth,</span>
<lb n="1138"/><span>muna gcaoine a-bhus tú féin.</span></p>
<lb n="1139"/>
<lb n="1140"/><p><span>Truagh sin, a bhochtáin gan chéill,</span>
<lb n="1141"/><span>dá dtuigtheá-sa féin mar taoi,</span>
<lb n="1142"/><span>do léigfeá do chaoineadh chách,</span>
<lb n="1143"/><span>'s dobheitheá go bráth ag caoi.</span></p>
<lb n="1144"/>
<lb n="1145"/><p><span>66.</span>
<lb n="1146"/><span>Mallacht ort, a bháis bhrónaig!</span>
<lb n="1147"/><span>a ladrainn leóinte gach iathe;</span>
<lb n="1148"/><span>chúig mhíle is seacht do chéadaibh</span>
<lb n="1149"/><span>ataoi dár n-éirleach do bhlianaibh.</span></p>
<lb n="1150"/>
<lb n="1151"/><p><span>Olc h'éirim i dtúis h'aoise,</span>
<lb n="1152"/><span>tosach an fhill ar Ábel;</span>
<lb n="1153"/><span>an mac do b'fhearr do ghoinis,</span>
<lb n="1154"/><span>an mac ba dona d'fhágbhais.</span></p>
<lb n="1155"/>
<lb n="1156"/><p><span>Mar sin duit ris gach líne,</span>
<lb n="1157"/><span>dá ndíochur is dá léirsgrios;</span>
<lb n="1158"/><span>don olc is sia do cháirde</span>
<lb n="1159"/><span>ná don té do chráifeadh céadta.</span>
<lb n="1160"/></p>
</div>
<pb n="176"/>
<div><lb n="1161"/><p><span>Mallacht duit agus míle,</span>
<lb n="1162"/><span>a chú na sgríbe gan féachain</span>
<lb n="1163"/><span>do neach dá fheabhas fuadar</span>
<lb n="1164"/><span>seoch an fuaicle nó an sméirle.</span></p>
<lb n="1165"/>
<lb n="1166"/><p><span>Cosmhail le beithir nimhnig,</span>
<lb n="1167"/><span>le gríbh thú, nó le faolchuin;</span>
<lb n="1168"/><span>is tú mille gach críche</span>
<lb n="1169"/><span>a bhíobha an chine dhaonna.</span></p>
<lb n="1170"/>
<lb n="1171"/><p><span>Cosmhail tú le fear speile</span>
<lb n="1172"/><span>nách teibean ó gach feóithne,</span>
<lb n="1173"/><span>gan trua gan taise d'éinneach</span>
<lb n="1174"/><span>seoch a chéile dá n-óirleach.</span></p>
<lb n="1175"/>
<lb n="1176"/><p><span>Tú an reithe dochonnairc Dónall</span>
<lb n="1177"/><span>ag córac ris gach nduine,</span>
<lb n="1178"/><span>ag beartú a adharc go gcráifeadh</span>
<lb n="1179"/><span>cheithre háirde na cruinne.</span></p>
<lb n="1180"/>
<lb n="1181"/><p><span>Cosmhail tú le fear ósta</span>
<lb n="1182"/><span>'gá mbí deóra fá chathis;</span>
<lb n="1183"/><span>ar n-imeacht adeir, dá lámhú:</span>
<lb n="1184"/><span>"Tabhair sású 'nar ghlacais!"</span></p>
<lb n="1185"/>
<lb n="1186"/><p><span>Aonmhac do bhreith ón athir</span>
<lb n="1187"/><span>cuid dod chleasaibh, a mhéirlig;</span>
<lb n="1188"/><span>mac ná iníon don mháthir,</span>
<lb n="1189"/><span>a chneámhaire, níor caomhnais.</span></p>
<lb n="1190"/>
<lb n="1191"/><p><span>Olc do chumann, a chladhaire;</span>
<lb n="1192"/><span>do dheadhlais mé lem aonmhac;</span>
<lb n="1193"/><span>beag mo ghreann 'na dheóig sin</span>
<lb n="1194"/><span>i ngleann na ndeór im aonar.</span>
<lb n="1195"/></p>
</div>
<pb n="177"/>
<div><lb n="1196"/><p><span>Is damhsa ba chóir tosach,</span>
<lb n="1197"/><span>is mé fann folamh ar fiara,</span>
<lb n="1198"/><span>'s an té do b'fhearra d'fhágbháil, -</span>
<lb n="1199"/><span>níorbh'é an beagán do riaradh.</span></p>
<lb n="1200"/>
<lb n="1201"/><p><span>Mallacht ort agus fiche</span>
<lb n="1202"/><span>dam nár chuimirc an séaghann</span>
<lb n="1203"/><span>do b'fhearr i dtig 's i dtáirne,</span>
<lb n="1204"/><span>'s nár chuir cáirde ar an bhféile.</span></p>
<lb n="1205"/>
<lb n="1206"/><p><span>Is trua nách mise rugais,</span>
<lb n="1207"/><span>is gan mé d'fhulang 'om piana;</span>
<lb n="1208"/><span>ní beó dham, bíodh nách éagaim,</span>
<lb n="1209"/><span>gan ró céille 'na dhiaig sin.</span></p>
<lb n="1210"/>
<lb n="1211"/><p><span>Mo shlán feasta fád dhícheal,</span>
<lb n="1212"/><span>cé táim i n-íochtar agat;</span>
<lb n="1213"/><span>cé ráinig leat mo dhíobháil,</span>
<lb n="1214"/><span>ní thig leat m'aonghrá d'aiseag.</span></p>
<lb n="1215"/>
<lb n="1216"/><p><span>Mallacht don bhás mar iarsma</span>
<lb n="1217"/><span>nách Dia chruthig ná d'órdaig,</span>
<lb n="1218"/><span>ach smáilc sean agus sinsear</span>
<lb n="1219"/><span>atá gach aimsir dár n-óirleach.</span></p>
<lb n="1220"/>
<lb n="1221"/><p><span>Minic dochum a bhuailte</span>
<lb n="1222"/><span>théid duine do bhuain slaite;</span>
<lb n="1223"/><span>mathim é muna dtárla</span>
<lb n="1224"/><span>don té sháraig an aithne.</span></p>
<lb n="1225"/>
<lb n="1226"/><p><span>Mar sin táinig an peaca;</span>
<lb n="1227"/><span>isé do tharraing an sgiúirse</span>
<lb n="1228"/><span>atá gach lá dár loma,</span>
<lb n="1229"/><span>mar do sloigeadh an t-úbhall.</span>
<lb n="1230"/></p>
</div>
<pb n="178"/>
<div><lb n="1231"/><p><span>Isé seo an sáilín seire</span>
<lb n="1232"/><span>ó 'sé is deire do gach flathas</span>
<lb n="1233"/><span>bhias ag seilg ar chluinn Ádhaimh,</span>
<lb n="1234"/><span>ós de tháinig an mhallacht.</span></p>
<lb n="1235"/>
<lb n="1236"/><p><span>Muiris mac Dáiví Dhuibh Mac Gearailt.</span>
<lb n="1237"/></p>
</div>
<pb n="186"/>
<div><lb n="1238"/><p><span>75.</span>
<lb n="1239"/><span>Triúr atá ag brath ar mo bhás,</span>
<lb n="1240"/><span>gé atáid do ghnáth im bhun -</span>
<lb n="1241"/><span>truagh gan a gcrochadh le crann! -</span>
<lb n="1242"/><span>an diabhal, 's an chlann, 's an chnumh.</span></p>
<lb n="1243"/>
<lb n="1244"/><p><span>Ní thiobhradh aoinneach don triúr</span>
<lb n="1245"/><span>don dís eile, giodh iúl claon,</span>
<lb n="1246"/><span>an chuid do roichfeadh 'na ghéig</span>
<lb n="1247"/><span>dhóibh ar a gcuid féin ar-aon.</span></p>
<lb n="1248"/>
<lb n="1249"/><p><span>An diabhal is dordha dáil,</span>
<lb n="1250"/><span>an fear leis nách áil acht olc,</span>
<lb n="1251"/><span>ar an anam soilbhir séimh</span>
<lb n="1252"/><span>ní gheabhadh sé an spréidh 's an corp.</span></p>
<lb n="1253"/>
<lb n="1254"/><p><span>Do b'fhearr le mo chloinn mo spréidh</span>
<lb n="1255"/><span>do bheith aca féin a-nocht,</span>
<lb n="1256"/><span>dhamhsa giodh fogas a ngaol</span>
<lb n="1257"/><span>ná mh'anam ar-aon 's mo chorp.</span>
<lb n="1258"/></p>
</div>
<pb n="187"/>
<div><lb n="1259"/><p><span>Na cnumha, giodh amhgar súd,</span>
<lb n="1260"/><span>dá gcurthaoi mo chúl san gcré,</span>
<lb n="1261"/><span>dob'fhearr leó aca mo chorp</span>
<lb n="1262"/><span>ná mh'anam bocht is mo spréidh.</span></p>
<lb n="1263"/>
<lb n="1264"/><p><span>A Chríost do crochadh le crann</span>
<lb n="1265"/><span>'s do gonadh le Dall gan iúl,</span>
<lb n="1266"/><span>ó 'táid ag brath ar mo shlad,</span>
<lb n="1267"/><span>is truagh gan gad ar an triúr.</span>
<lb n="1268"/></p>
</div>
<pb n="192"/>
<div><lb n="1269"/><p><span>80.</span>
<lb n="1270"/><span>Anois, a leabhráin, imig rót;</span>
<lb n="1271"/><span>is áirithe dhuit fáilte na huile</span>
<lb n="1272"/><span>san uile réghión thiar is tuir</span>
<lb n="1273"/><span>ó chríostaithibh na cruinne.</span></p>
<lb n="1274"/>
<lb n="1275"/><p><span>Is trua nách damhsa atá sé i ndán</span>
<lb n="1276"/><span>tráth bhead aosta, mar tá tusa</span>
<lb n="1277"/><span>bláth na hóige chur orm arís,</span>
<lb n="1278"/><span>sul a mbeinn críon aosta liosta.</span></p>
<lb n="1279"/>
<lb n="1280"/><p><span>Má tá do chóta casta buí,</span>
<lb n="1281"/><span>tá do chruí geal id chraiceann;</span>
<lb n="1282"/><span>tráth cuirfear tusa arís i gcló,</span>
<lb n="1283"/><span>beig bláth na hóige ar do mhalainn.</span></p>
<lb n="1284"/>
<lb n="1285"/><p><span>Ní mar sin damhsa!  Caife mé</span>
<lb n="1286"/><span>géille 'on éag is dul don bhaile;</span>
<lb n="1287"/><span>seachain thusa, a léthóir shéimh,</span>
<lb n="1288"/><span>gan cluain an tsael bhoicht dod mhealla.</span></p>
<lb n="1289"/>
<lb n="1290"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Measgra Dánta I, II

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Measgra Dánta I, II

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
