Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Dhá chéad de Cheoltaibh Uladh</title><author><name type="main">Énrí Ó Muirgheasa</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Deirdre D'Auria and Eilís Ní Mhearraí</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">L158</note>
                         <note type="L">13</note>
                         <note type="B">1649-50 17L</note>
                         <note type="C">Fil.</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>L158</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title>Dhá chéad de Cheoltaibh Uladh</title><author>Énrí Ó Muirgheasa</author><imprint><publisher>B.Á.C.: O.S., 1934</publisher><date>1649-50 17L</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p/>
<lb n="0"/>
<lb n="1"/><p><span>AMHRÁIN AGUS DÁNTA AG BAINT LE</span>
<lb n="2"/><span>NÁISIÚNTACHT AGUS POILITIDHEACHT.</span></p>
<lb n="3"/>
<lb n="4"/><p><span>1 - TRUAGH MO THURUS Ó MO THÍR.</span></p>
<lb n="5"/>
<lb n="6"/><p><span>Truagh mo thurus ó mo thír</span>
<lb n="7"/><span>Go Crích Mhanannáin† mhín †mhic Lir,</span>
<lb n="8"/><span>Idir triúr piúratán meabhail géar -</span>
<lb n="9"/><span>Gearr mo shaoghal má's buan na fir.</span></p>
<lb n="10"/>
<lb n="11"/><p><span>Áireamh na hAoine ar an dtriúr -</span>
<lb n="12"/><span>Hamilton, ó Dhún na gCliar,</span>
<lb n="13"/><span>Tháinig chugainn sonn tar lear</span>
<lb n="14"/><span>Ó chrích Alban fear de'n triar.</span></p>
<lb n="15"/>
<lb n="16"/><p><span>Máighistir Ló, is Máighistir Brún -</span>
<lb n="17"/><span>Rí na ndúl go holc do'n dís:</span>
<lb n="18"/><span>Annsa leo Parlameint ná Rí,</span>
<lb n="19"/><span>Olc an chríoch orra bhéas.</span></p>
<lb n="20"/>
<lb n="21"/><p><span>Claon a gcoguas, saobh a gciall,</span>
<lb n="22"/><span>Easbog ná cliar ní mian leo:</span>
<lb n="23"/><span>Ní abraid paidir nó cré,</span>
<lb n="24"/><span>Freitim féin bheith dá sórt.</span></p>
<lb n="25"/>
<lb n="26"/><p><span>Trosgadh nó féilte na naomh -</span>
<lb n="27"/><span>Olc an taom, ní chongbhaid siad;</span>
<lb n="28"/><span>Ní mó leo Muire ná brobh -</span>
<lb n="29"/><span>Pór gan mhóid nár bheannuigh Dia.</span>
<lb n="30"/></p>
</div>
<pb n="14"/>
<div><lb n="31"/><p><span>Fuath leo baisteadh, cros, is ceall,</span>
<lb n="32"/><span>Bunadh na bhfeall; truagh a Dhia,</span>
<lb n="33"/><span>Creideamh Phádraig do dhul ar gcúl,</span>
<lb n="34"/><span>Is creideamh gan stiúr do bheith dá thriall.</span></p>
<lb n="35"/>
<lb n="36"/><p><span>Deir gach bodach ceann-chruinn cruaidh:</span>
<lb n="37"/><span>"Díbirt bhuan ar Chlannaibh Néill,</span>
<lb n="38"/><span>'S ar shíol ríogh, ughdair gach uilc" -</span>
<lb n="39"/><span>Is leo do thuit mo mhuinntir féin.</span></p>
<lb n="40"/>
<lb n="41"/><p><span>Briste mo chroidhe in mo chliabh,</span>
<lb n="42"/><span>Ó bheillean an trír is olc méin,</span>
<lb n="43"/><span>I n-aghaidh mo thíre 's mo thriaith;</span>
<lb n="44"/><span>Furtaigh a Dhia orm ó'n phéin.</span></p>
<lb n="45"/>
<lb n="46"/><p><span>Dá mairfeadh Fearghas mac Róigh,</span>
<lb n="47"/><span>Nó Cúchulainn d ar chóir grádh,</span>
<lb n="48"/><span>Nó Murchadh mac Bhriain, ceann na sluagh,</span>
<lb n="49"/><span>Do choisceóchaidís go luath mo chrádh.</span></p>
<lb n="50"/>
<lb n="51"/><p><span>Nó Seán mac Chuinn na mbreath saor,</span>
<lb n="52"/><span>Nó Mac Aodha mhic Dhomhnaill óig,</span>
<lb n="53"/><span>Nó sliocht an Bharúin Uí Néill,</span>
<lb n="54"/><span>Ní fada bhéinn féin gan chóir.</span>
<lb n="55"/></p>
</div>
<pb n="15"/>
<div><lb n="56"/><p><span>A theachtaire théid ar tuinn,</span>
<lb n="57"/><span>Innis do shliocht gCuinn na ruag,</span>
<lb n="58"/><span>'S do shíol ríogh do lean an séan,</span>
<lb n="59"/><span>Mo mhairg, mo léan, 's mo ghruaim.</span></p>
<lb n="60"/>
<lb n="61"/><p><span>Dá gcluinfeadh Eoghan mac Airt,</span>
<lb n="62"/><span>Nó Ó Éinridhe, searc na sluagh,</span>
<lb n="63"/><span>Nó sliocht Aodha Buidhe Uí Néill,</span>
<lb n="64"/><span>Nó rí Banna na gcéim gcruadh,</span></p>
<lb n="65"/>
<lb n="66"/><p><span>Nó Sabhaoise ó Loch Cuan,</span>
<lb n="67"/><span>Nó sliocht Fhéidhlim na ruag ngarg,</span>
<lb n="68"/><span>Nó Ruiséalaigh, m'olc is mo bhruid,</span>
<lb n="69"/><span>D'éireóchadh a bhfuil is a bhfearg.</span></p>
<lb n="70"/>
<lb n="71"/><p><span>Iarla Dáirbí, leoghan fial,</span>
<lb n="72"/><span>Árd-rí Mhanannáin, triath na mbuaidh,</span>
<lb n="73"/><span>Mur mbeith onóir 's uaisle, a ghrádh,</span>
<lb n="74"/><span>Is fada ó thiocfadh mo lá truaigh.</span>
<lb n="75"/></p>
</div>
<pb n="17"/>
<div><lb n="76"/><p><span>2 - SÍGHLE BHÁN NÍ SHLÉIBHÍN</span></p>
<lb n="77"/>
<lb n="78"/><p><span>I  An Gaedheal</span>
<lb n="79"/><span>Thug sí deoch do'n bhrandaí damh</span>
<lb n="80"/><span>Is d'fhág sí mo intinn buadhartha,</span>
<lb n="81"/><span>Nuair a smaoitighim ar a' chómhrádh chaoin</span>
<lb n="82"/><span>Rinne cúl buidhe casta craobhach;</span>
<lb n="83"/><span>Chan fhuil aon áit a bhfeicthear í</span>
<lb n="84"/><span>Nach dtugtar cion is spéis dí,</span>
<lb n="85"/><span>Is grádh is cion go dtug mé féin</span>
<lb n="86"/><span>Do Shíghle Bháin Ní Shléibhín.</span></p>
<lb n="87"/>
<lb n="88"/><p><span>II  An Gall</span>
<lb n="89"/><span>Gabhail amach ar maidin damh,</span>
<lb n="90"/><span>Is gan orm acht mo léinidh,</span>
<lb n="91"/><span>Casadh liom-sa ainnir óg</span>
<lb n="92"/><span>'S í 'g ionnsuidhe mhalaidh 'n tsléibhe;</span>
<lb n="93"/><span>Sgairt mé ar na madaidh' úd,</span>
<lb n="94"/><span>Is dhreasaigh mé 'na diaidh iad,</span>
<lb n="95"/><span>Cha dtéid sí go Connachtaibh</span>
<lb n="96"/><span>Gan cuideachta mhaith léithe.</span></p>
<lb n="97"/>
<lb n="98"/><p><span>III  An Gaedheal</span>
<lb n="99"/><span>Mur dtéid sí go Connachtaibh</span>
<lb n="100"/><span>Gan cuideachta mhaith léithe,</span>
<lb n="101"/><span>Gléasfa mé mo churach beag</span>
<lb n="102"/><span>Go gcuire mé thar an Éirne í;</span>
<lb n="103"/><span>Béidh sgéala rómham 'sa' bhaile</span>
<lb n="104"/><span>Sul a mbainfear cnó nó sméar ann,</span>
<lb n="105"/><span>Go mbéidh mé pósta ceangailte</span>
<lb n="106"/><span>Ar Shíghle Bháin Ní Shléibhín.</span>
<lb n="107"/></p>
</div>
<pb n="18"/>
<div><lb n="108"/><p><span>IV  An Gall</span>
<lb n="109"/><span>Is mór liom-sa a mholas tú</span>
<lb n="110"/><span>Síghle Bhán Ní Shléibhín;</span>
<lb n="111"/><span>'Sí 'n cailín amháin is bealaigh' í</span>
<lb n="112"/><span>Dá bhfuil ó neamh go hÉirne;</span>
<lb n="113"/><span>Tá éadan crupthaí crapthaí aici,</span>
<lb n="114"/><span>Is mairg a gheobhadh mar chéile í;</span>
<lb n="115"/><span>Is dá bhfuighinn-se i Leitir Ceannain í</span>
<lb n="116"/><span>Go sgaoilfinn fhéin na gadhair léi.</span></p>
<lb n="117"/>
<lb n="118"/><p><span>V  An Gaedheal</span>
<lb n="119"/><span>Tá tú bréagach, beadaidhe,</span>
<lb n="120"/><span>Chan mar sin atá mo chéile,</span>
<lb n="121"/><span>Acht súgach, séimhigh, carthannach,</span>
<lb n="122"/><span>Is dar liom gur deas a sgéimh í.</span>
<lb n="123"/><span>Níl laoch óg 'á bhfeiceadh í</span>
<lb n="124"/><span>Nach dtabhradh cion is spéis dí,</span>
<lb n="125"/><span>Agus grádh is cion go dtug mé féin</span>
<lb n="126"/><span>Do Shíghle Bháin Ní Shléibhín.</span></p>
<lb n="127"/>
<lb n="128"/><p><span>VI  An Gall</span>
<lb n="129"/><span>Goidé do ghnoithe un seisiúin</span>
<lb n="130"/><span>Is gan agat focal Béarla?</span>
<lb n="131"/><span>Chan fhuightheá fhéin cead labhairt ann</span>
<lb n="132"/><span>Le cás ar bith a phléideáil.</span>
<lb n="133"/><span>Tá sé ins an tairgaireacht,</span>
<lb n="134"/><span>Is is minic mé 'á léigheadh ann,</span>
<lb n="135"/><span>Gur mise fhéin an t-oighre ceart</span>
<lb n="136"/><span>Ar Shíghle Bháin Ní Shléibhín.</span>
<lb n="137"/></p>
</div>
<pb n="19"/>
<div><lb n="138"/><p><span>3 - SLÁINTE RÍOGH PHILIP.</span>
<lb n="139"/><span>I</span>
<lb n="140"/><span>Bíodh cárt in gach láimh agus gloine,</span>
<lb n="141"/><span>Is ná dearmad iad a bheith lán,</span>
<lb n="142"/><span>Go n-ólfamuid sláinte Ríogh Philip,</span>
<lb n="143"/><span>'S a leinbh seo 'riamh ar fán:</span>
<lb n="144"/><span>Is fada faoi smúid í g á síomad,</span>
<lb n="145"/><span>Gan dalta 's gan aoibhneas le fagháil,</span>
<lb n="146"/><span>'S muna dtóigfear an brón-sa dínn feasta</span>
<lb n="147"/><span>Creachfam an Fhrainnc is an Spáinn.</span></p>
<lb n="148"/>
<lb n="149"/><p><span>II</span>
<lb n="150"/><span>'S a' bhrúid le drúis dothug taithneamh</span>
<lb n="151"/><span>Do Anna mar chéile mná,</span>
<lb n="152"/><span>Is do'n chúpla sin dhiúltaigh an baiste,</span>
<lb n="153"/><span>Is d'aistrigh un Béarla an pháis.</span>
<lb n="154"/><span>Tré bhreall ar gach teampaillín tacair</span>
<lb n="155"/><span>Nár sheasaigh i n-ainm na ngrádh,</span>
<lb n="156"/><span>Béidh greann agus beann ar na sagairt,</span>
<lb n="157"/><span>'S a mbeatha 'rís aca ar fagháil.</span>
<lb n="158"/></p>
</div>
<pb n="20"/>
<div><lb n="159"/><p><span>III</span>
<lb n="160"/><span>Guidhim feasta Rí geal na n-aingeal,</span>
<lb n="161"/><span>An aicme seo chlaoidheadh i dtráth,</span>
<lb n="162"/><span>'S a ndíbirt ón mhnaoi tá faoi sgamaill</span>
<lb n="163"/><span>Ar a mbaistimíd-inne Innse Fáil.</span>
<lb n="164"/><span>An Stíobhart dá dtigeadh tar Chalaith,</span>
<lb n="165"/><span>'S gan dearmadadh Tighearna an Chláir,</span>
<lb n="166"/><span>Béidh Gaedhil bhocht' le haoibhneas i ngradam,</span>
<lb n="167"/><span>Is na Gaill bhuidhe arís le fán.</span></p>
<lb n="168"/>
<lb n="169"/><p><span>IV</span>
<lb n="170"/><span>Tá mo shúil-se le cumhacht na bhflaitheas</span>
<lb n="171"/><span>Nach mbíonn fearg mhic Dé linn go bráth,</span>
<lb n="172"/><span>Acht sgiúrse go dlúth leis an aicme</span>
<lb n="173"/><span>Do aistrigh an éide bhreagh.</span>
<lb n="174"/><span>Ar chunntas an triúir a leagan,</span>
<lb n="175"/><span>'S a maireann dá bpór bheith ar fán:</span>
<lb n="176"/><span>Is súgach do dhiúgfainn mo channa,</span>
<lb n="177"/><span>'S ní rachainn un suain go lá.</span></p>
<lb n="178"/>
<lb n="179"/><p><span>V</span>
<lb n="180"/><span>Tá gárda breagh láidir ag tarraingt</span>
<lb n="181"/><span>Un catha go hÉirinn ar cuan,</span>
<lb n="182"/><span>A charnfas na táinte de'n aicme-se</span>
<lb n="183"/><span>I bhfearantas árd na Mumhan.</span>
<lb n="184"/><span>Fádhbhar le fagháil ní fhuil aca,</span>
<lb n="185"/><span>Acht a ngearradh le faobhar lann;</span>
<lb n="186"/><span>An tráth úd béidh gárrtha ag na sagairt,</span>
<lb n="187"/><span>'S a mbeatha aca i n-áit na nGall.</span>
<pb n="21"/></p>
<lb n="188"/>
<lb n="189"/><p><span>4 - BRISEADH NA BÓINNE, 1690.</span></p>
<lb n="190"/>
<lb n="191"/><p><span>I</span>
<lb n="192"/><span>Goidé an sgléip seo ar ughdaraibh an Bhéarla</span>
<lb n="193"/><span>Ag síor-chumadh bréaga is dá dtreorughadh,</span>
<lb n="194"/><span>Ag síor-chur i gcéill gur sgrios siad na Gaedheil,</span>
<lb n="195"/><span>Is gur hárduigheadh céim ag an Bhóinn dóibh!</span>
<lb n="196"/><span>B'olc bhur rún gidh gur mhór bhur ndúil,</span>
<lb n="197"/><span>Agus níl acht seal beag gearr ann;</span>
<lb n="198"/><span>Acht tiocfaidh an t-am a dtiúrtaidh =dtiubhrfaidh</span>
<lb n="199"/><span>díoghail dá cheann,</span>
<lb n="200"/><span>Agus cunntas ann gan cáirde.</span></p>
<lb n="201"/>
<lb n="202"/><p><span>II</span>
<lb n="203"/><span>An uair sin a bhí agaibh Cromail i gcrích,</span>
<lb n="204"/><span>Cha raibh aingeal nó naomh comh breágh leis;</span>
<lb n="205"/><span>Bhain sé  'cheann de'n righ 's níor bheannuighth' an</span>
<lb n="206"/><span>gníomh,</span>
<lb n="207"/><span>Agus 'sé Uilliam anois bhur slánuightheóir.</span>
<lb n="208"/><span>Níorbh'íongnadh liom dá mbéadh sibh ag guidhe</span>
<lb n="209"/><span>Agus aghaidh bhur mbos i n-áirde,</span>
<lb n="210"/><span>Ar céasta go dtiocfadh orraibh an saoghal,</span>
<lb n="211"/><span>'S go gcaillfidhe sibh go síorruidhe san stát sin.</span>
<lb n="212"/><span>III</span>
<lb n="213"/><span>Nach mór an méad a bhí ann do bhur léitheid</span>
<lb n="214"/><span>A ndearna sibh d'éachtas an lá sin,</span>
<lb n="215"/><span>'S nach rabh in bhur n-aghaidh, muna rabh corr-aon</span>
<lb n="216"/><span>A tóigeadh ar choill nó ar fhásaigh,</span>
<lb n="217"/><span>Nár throid go tréan is nach rabh go claon</span>
<lb n="218"/><span>Nó gur leagadh Scomberg is Walker,</span>
<lb n="219"/><span>Gidh go rabh sibh gléasta i n-airm is i n-éideadh,</span>
<lb n="220"/><span>Is bhur mór-ghunnaí réidh un lámhaigh.</span>
<lb n="221"/></p>
</div>
<pb n="22"/>
<div><lb n="222"/><p><span>IV</span>
<lb n="223"/><span>Siúd é an seort le'r mhian libh a bheith 'comhrac,</span>
<lb n="224"/><span>'S a' t-arm a bheith leo dá sábháil -</span>
<lb n="225"/><span>Buachaillí bó, lucht pící 'gus góide,</span>
<lb n="226"/><span>Súistí, agus rómhar-spáide.</span>
<lb n="227"/><span>Agus shéid siad leo agus throid mar leomhain</span>
<lb n="228"/><span>Go ndearnadh sin ortha ármhach,</span>
<lb n="229"/><span>Agus chuireamar go leor de bhur mbullaighne crón'</span>
<lb n="230"/><span>Le sruth buidhe na Bóinne an lá sin.</span></p>
<lb n="231"/>
<lb n="232"/><p><span>V</span>
<lb n="233"/><span>Níl aon bhodach gallta ó seo go Droichead Áth'</span>
<lb n="234"/><span>Nachar chóir a chrochadh 'n-áirde le rópaibh;</span>
<lb n="235"/><span>Ní a gcur i mbrannraibh nó i mbaraillibh spárrthaí,</span>
<lb n="236"/><span>Gus a leigean le fánaidh na Bóinne.</span>
<lb n="237"/><span>Nó is iad a leag lámha go trom orainn an lá sin,</span>
<lb n="238"/><span>Le feall 's le clampar 's le treóir fóst;</span>
<lb n="239"/><span>Acht tiocfaidh long faoi smúid go Carraig na Siúire</span>
<lb n="240"/><span>A bhéarfas cunntas cruinn insa' n-ármhach.</span></p>
<lb n="241"/>
<lb n="242"/><p><span>5 - BRISEADH EACHDHRUIM.</span>
<lb n="243"/><span>I</span>
<lb n="244"/><span>A bhuachaillí a' chúigidh, bainigidh an eorna,</span>
<lb n="245"/><span>Is ná cuirigidh faoi gheasaibh bheith ag briseadh</span>
<lb n="246"/><span>na Bóinne;</span>
<lb n="247"/><span>Tá'n Se'sealach ag teacht is béidh leis na slóighte,</span>
<lb n="248"/><span>Ar chualaidh sibh mar cailleadh Ball Dearg Ó Dómhnaill.</span>
<lb n="249"/><span>Is m'uchón Ó!</span>
<lb n="250"/></p>
</div>
<pb n="23"/>
<div><lb n="251"/><p><span>II</span>
<lb n="252"/><span>Bhain siad an chéad bhriseadh aige briseadh na Bóinne,</span>
<lb n="253"/><span>An darna briseadh aige Móta Ghráinne Óige,</span>
<lb n="254"/><span>An tríomhadh briseadh ag Eachdhruim Dia Domhnaigh,</span>
<lb n="255"/><span>Is buaileadh buille 'dhroma ar a' tSionainn tráthnóna.</span>
<lb n="256"/><span>Is m'uchón Ó!</span></p>
<lb n="257"/>
<lb n="258"/><p><span>III</span>
<lb n="259"/><span>A Phádraig Uí Ágáin, a bhodaigh na bláithche,</span>
<lb n="260"/><span>Is iomdhaidh fear fearamhail bhí 'riamh ar do ghárda,</span>
<lb n="261"/><span>Spanógaí glan' aca ag fuaradh na cáithbhruith',</span>
<lb n="262"/><span>Is lochrt =lucht na sligeán cam, is nár thillidh</span>
<lb n="263"/><span>Dia slán iad.</span>
<lb n="264"/><span>Is m'uchón Ó!</span></p>
<lb n="265"/>
<lb n="266"/><p><span>IV</span>
<lb n="267"/><span>Tiocfaidh 'n Rí is tiocfaidh 'n bhá'rioghain,</span>
<lb n="268"/><span>Tiocfaidh an Se'sealach is an dá Mhac Cába,</span>
<lb n="269"/><span>Tiocfaidh na Franncaigh 'tá luthmhar láidir,</span>
<lb n="270"/><span>Is cuirfidh siad lochrt bútaigh 'na gcúplaí thar sáile.</span>
<lb n="271"/><span>Is m'uchón Ó!</span>
<lb n="272"/></p>
</div>
<pb n="24"/>
<div><lb n="273"/><p><span>6 - BÓNAIGH Ó'N bhFRAINNC.</span></p>
<lb n="274"/>
<lb n="275"/><p><span>I</span>
<lb n="276"/><span>'Nois a chlanna Mílidh, bhfuil dúil agaibh le</span>
<lb n="277"/><span>faoiseamh,</span>
<lb n="278"/><span>Nó an mian libh fagháil sgaoilte as gach díoghbháil</span>
<lb n="279"/><span>A raibh sibh ann ag Gaill ó tháinig siad ar tuinn,</span>
<lb n="280"/><span>'Un a' tsean-droichid a thiomsughadh an fhoghmhair?</span></p>
<lb n="281"/>
<lb n="282"/><p><span>II</span>
<lb n="283"/><span>Éirighigidh 'nois suas, agus corruighigidh go luath,</span>
<lb n="284"/><span>Mar rinne Maois agus a shluagh le Pharaoh,</span>
<lb n="285"/><span>Is bhéara sibh buaidh in gach cathair is gach cuan -</span>
<lb n="286"/><span>Siúd Bónaigh 'gus a shluagh a' teacht ar sáile.</span></p>
<lb n="287"/>
<lb n="288"/><p><span>III</span>
<lb n="289"/><span>Nach é chuaidh go hÉigipt, is shiubhail na mór-réagúin,</span>
<lb n="290"/><span>Nó go dtáinig sé ar a léim go Hanóibher,</span>
<lb n="291"/><span>Is nach raibh $Calvinist nó $Lutheran ar chas air ins a</span>
<lb n="292"/><span>réim sin</span>
<lb n="293"/><span>Nár dhubhairt sé leobh gan bhréag - "Is mise Bónaigh."</span></p>
<lb n="294"/>
<lb n="295"/><p><span>IV</span>
<lb n="296"/><span>Is fá'n Uan so fuair páis tá sé a' teacht ar sáile,</span>
<lb n="297"/><span>'S a dh'iarraidh creideamh Phádraig a threóiriughadh;</span>
<lb n="298"/><span>Is go sgriosfaidh sé gach teampall nár árduigh an</span>
<lb n="299"/><span>t-Árd-rí,</span>
<lb n="300"/><span>Is nach aoibhinn do'n lá a thiocfas Bónaigh.</span>
<lb n="301"/></p>
</div>
<pb n="25"/>
<div><lb n="302"/><p><span>V</span>
<lb n="303"/><span>Gé go gcreideann go leor nach eagal dóibh cóir,</span>
<lb n="304"/><span>Nó nach bhfuil furtacht nó fóirithin le fagháil dóibh;</span>
<lb n="305"/><span>Acht tiocfaidh sé ó'n bhFrainnc an taoiseach gan mhoill</span>
<lb n="306"/><span>A bhainfeas sodar as na Gaill - 'sé sin Bónaigh.</span></p>
<lb n="307"/>
<lb n="308"/><p><span>VI</span>
<lb n="309"/><span>Nach é bhain a' lá ag San Domingo gan spás,</span>
<lb n="310"/><span>Mar Hector ins an uair sin, is ag Cremóna:</span>
<lb n="311"/><span>Is cá híongnadh do chlann Mhártain a bheith 'gul is a'</span>
<lb n="312"/><span>gárrtha,</span>
<lb n="313"/><span>Nuair a chluineann siad gach lá gur sin Bónaigh.</span></p>
<lb n="314"/>
<lb n="315"/><p><span>VII</span>
<lb n="316"/><span>Níl Russian nó Spáinneach, Prussian nó áthrach,</span>
<lb n="317"/><span>Nó Lochlannach fálta nár bhuail sé;</span>
<lb n="318"/><span>Is go ndeachaidh sé go Germánaidh 'chosgradh na námhad,</span>
<lb n="319"/><span>An righ-churadh áluinn, sin Bónaigh.</span></p>
<lb n="320"/>
<lb n="321"/><p><span>VIII</span>
<lb n="322"/><span>Má's go hÉirinn tá a thriall le coscradh gach riaghal</span>
<lb n="323"/><span>De chuid Chromail agus Liaim na Bóinne</span>
<lb n="324"/><span>Is a chartadh gach gníomh ar chuir Háraigh ar crích -</span>
<lb n="325"/><span>An gaisgidheach ríoghmhail sin Bónaigh.</span></p>
<lb n="326"/>
<lb n="327"/><p><span>IX</span>
<lb n="328"/><span>'Nois ólamuid a shláinte le fíontaí na Spáinne,</span>
<lb n="329"/><span>Seo céad míle fáilte an tráth ghluaiseas -</span>
<lb n="330"/><span>Craobh sgriosta gach páganach, is gach éiriceach gallta,</span>
<lb n="331"/><span>Gach bealach is gach áird, sé sin Bónaigh.</span>
<lb n="332"/></p>
</div>
<pb n="26"/>
<div><lb n="333"/><p><span>7 - NA FRANNCAIGH BÁNA.</span>
<lb n="334"/><span>I</span>
<lb n="335"/><span>Ar an ceathrmhadh lá fichead de mhí na Lúghnasa</span>
<lb n="336"/><span>Bhí na Franncaigh againne le bánughadh an lae;</span>
<lb n="337"/><span>Is an tír ag bogadh le tréan a bpughdair -</span>
<lb n="338"/><span>Tuilleadh sgiúrse 'teacht ar Chlann na nGaedheal.</span></p>
<lb n="339"/>
<lb n="340"/><p><span>II</span>
<lb n="341"/><span>Thug muid briseadh ag Cros Maoilfhíona,</span>
<lb n="342"/><span>Is ag Bealach Gaoithe cuireadh ortha an rotréat,</span>
<lb n="343"/><span>Ag Caisleán a' Bharra, eadar sin is meadhon oidhche,</span>
<lb n="344"/><span>Bhí dhá chéad 's trí mhíle le síneadh i gcré.</span></p>
<lb n="345"/>
<lb n="346"/><p><span>III</span>
<lb n="347"/><span>Is luath ar maidin a fuair muid sgéala,</span>
<lb n="348"/><span>Le sgaoileadh na bhfáinní is ag bánughadh an lae -</span>
<lb n="349"/><span>Sgéala nar bhinn linn, is nar mhaith linn trácht air -</span>
<lb n="350"/><span>Na Franncaigh bána gur gabhadh iad.</span></p>
<lb n="351"/>
<lb n="352"/><p><span>IV</span>
<lb n="353"/><span>An méid a d'imthigh aca is nár báidheadh</span>
<lb n="354"/><span>Chaith siad an lá sin faoi éadan bruaighe,</span>
<lb n="355"/><span>Mar shluagh caorach ag dul thar sáile,</span>
<lb n="356"/><span>Agus eagla a mbáidhte ortha ar gach taoibh.</span></p>
<lb n="357"/>
<lb n="358"/><p><span>V</span>
<lb n="359"/><span>Ar éirghe amach dúinn, lá arna bhárach,</span>
<lb n="360"/><span>Le sgaoileadh na bhfáinní is le bánughadh an lae,</span>
<lb n="361"/><span>Bhí trúp Sasanach i lár na sráide,</span>
<lb n="362"/><span>Is nach tréan na lámha nach nglacfadh siad.</span>
<lb n="363"/></p>
</div>
<pb n="27"/>
<div><lb n="364"/><p><span>VI</span>
<lb n="365"/><span>Bhí a gcuid waggons leo ag ionnsuidhe an tsléibhe,</span>
<lb n="366"/><span>Agus na bráithre go léir ag guidhe Dé</span>
<lb n="367"/><span>Le ar námhaid a leagan, is an bhuaidh a bhaint</span>
<lb n="368"/><span>díobhtha,</span>
<lb n="369"/><span>Agus fós an lá a thabhairt do Chlann na nGaedheal.</span></p>
<lb n="370"/>
<lb n="371"/><p><span>VII</span>
<lb n="372"/><span>Mná óga na tíre tá anois gan phósadh,</span>
<lb n="373"/><span>Tá eagla mhór orm go mbéidh na fir gann,</span>
<lb n="374"/><span>'Á gcur go Sa'san leis na Franncaigh -</span>
<lb n="375"/><span>I n-aghaidh ríogh Seórsa níl gar dóibh ann.</span></p>
<lb n="376"/>
<lb n="377"/><p><span>VIII</span>
<lb n="378"/><span>Acht tá dúil mhór agam as Rígh na Grásta,</span>
<lb n="379"/><span>Is as Bonapártaidh nach dtearn ariamh feall,</span>
<lb n="380"/><span>Go dtiocfaidh ar gcaraid imeasg na námhaid,</span>
<lb n="381"/><span>Is go mbainfidh siad sásamh as Clann na nGall.</span>
<lb n="382"/></p>
</div>
<pb n="28"/>
<div><lb n="383"/><p><span>8 - A CHREAGÁIN UAIBHRIGH.</span>
<lb n="384"/><span>Raghnall dall Mac Domhnaill a chum.</span></p>
<lb n="385"/>
<lb n="386"/><p><span>An File:  A Chreagáin uaibhrigh, fá n-a mbíodh</span>
<lb n="387"/><span>sluaighte d'uaislibh ríoghraidh,</span>
<lb n="388"/><span>Aithris uait ar ghrádh na suadh goidé fáth</span>
<lb n="389"/><span>do chaointe?</span>
<lb n="390"/><span>Creagán:  A dhuine gan stuaim do hoileadh i n-uaimh</span>
<lb n="391"/><span>nó i n-altaibh diamhra,</span>
<lb n="392"/><span>Mo leannán buan a torchradh uaim, is</span>
<lb n="393"/><span>bláth mo ghnaoi é.</span>
<lb n="394"/><span>F.:  Cia hé le'r tuargnadh do bhile buadhach, do</span>
<lb n="395"/><span>chrann díne?</span>
<lb n="396"/><span>C.:  Dubh-ghall gruama do-rinne an tuath-bheart;</span>
<lb n="397"/><span>'mór an dith dhamh.</span>
<lb n="398"/><span>F.:  A theampaill shuaithnidh ainmnigh bhuadhaigh</span>
<lb n="399"/><span>ársaigh aosta,</span>
<lb n="400"/><span>An fada an uair a mhairfeas ar</span>
<lb n="401"/><span>mbuaidhairt nó cruas ar ndaoirse?</span>
<lb n="402"/><span>C.:  Gheobhair gan chruas, ó Genesis suas</span>
<lb n="403"/><span>dearbhtha   ó Chríosta</span>
<lb n="404"/><span>Feadh triúir anuas go ndíolfaidhe an</span>
<lb n="405"/><span>uabhar slóighte an díomais.</span>
<lb n="406"/><span>F.:  Is fada ó chuaidh i bhfeirg is i bhfuath i</span>
<lb n="407"/><span>gcluaintibh íoca</span>
<lb n="408"/><span>Cnámha na sluagh dorinne an t-uabhar:</span>
<lb n="409"/><span>táid aige críonadh.</span></p>
<lb n="410"/>
<lb n="411"/><p><span>Is críon ciar-dhubh casgartha comh-bhuailte 'na</span>
<lb n="412"/><span>dtaisibh loma lotharta, i dtaiscibh cumhanga, agus</span>
<lb n="413"/><span>in uaigheannaibh deireoile, faoi bhuan-saltairt</span>
<lb n="414"/><span>Gall agus daor-eachtrann atáid ar ríoghraidh agus ar</span>
<lb n="415"/><span>ró-dhaoine, ar n-uaisle agus ar n-árd-fhlatha, ar</span>
<lb n="416"/><span>dtaoisigh agus ar dtréan-fhearaibh, ar gcléir agus ar</span>
<lb n="417"/><span>bpríomh-eaglais mar aon, agus dar liom féin ba leor</span>
<lb n="418"/><span>sin a dhíol uabhair ar sean agus ar sinnsire, agus</span>
<lb n="419"/><span>gan ní ba mhó de dhaoirse nó de dhaor-phionnóid nó de</span>
<lb n="420"/><span>dhian-sgiúirse a chur orainn.</span>
<lb n="421"/></p>
</div>
<pb n="29"/>
<div><lb n="422"/><p><span>Ba leor a sgiúirse caill ar ndúithche,</span>
<lb n="423"/><span>Séada suaithnidh ar gceall-chumhdaigh, is</span>
<lb n="424"/><span>ar maoin shaoghalta.</span>
<lb n="425"/><span>C.: Féach an phudhar a raibh clann iúlmhar</span>
<lb n="426"/><span>Mhaoise san Éigipht,</span>
<lb n="427"/><span>Mar bhíodar umhal go bhfuaradar fuas-</span>
<lb n="428"/><span>gladh ó'n muir bhraonaigh;</span>
<lb n="429"/><span>F.: Féach ar bpian le sé chéad bliadhain aige</span>
<lb n="430"/><span>Gaill i n-éigin,</span>
<lb n="431"/><span>Gan righ da'r riaghladh de Ghaedheil, mo</span>
<lb n="432"/><span>chian, i ríoghacht Éireann.</span>
<lb n="433"/><span>C.: Le ceithre chaogad atá treibh Gaedheil na</span>
<lb n="434"/><span>ríoghraidh tréana,</span>
<lb n="435"/><span>Ins na trí ríoghachta, nach mór a' t-iongnadh</span>
<lb n="436"/><span>a ndéan tú 'bhréaga.</span>
<lb n="437"/><span>F.: Ar ghrádh do ghaoltaí a theampaill aolta</span>
<lb n="438"/><span>an dearbh an sgéal-sa?</span>
<lb n="439"/><span>An de threibh Mhílidh an aicme chéadna</span>
<lb n="440"/><span>tá tú d'fhéidhliughadh?</span>
<lb n="441"/><span>C.: A dhuine ba rí agus sinnsire fíor de'n</span>
<lb n="442"/><span>árd-threibh chéadna,</span>
<lb n="443"/><span>Seisear dhíobhtha, eidir fhear agus mhnaoi,</span>
<lb n="444"/><span>da'r ghabhadh géilleadh.</span></p>
<lb n="445"/>
<lb n="446"/><p><span>Agus do ghabh an seisear roimh-ráidhte sin árd-</span>
<lb n="447"/><span>fhlaitheas agus for-smacht ar na críochaibh comh-</span>
<lb n="448"/><span>neasa, mar atá Sacsan fá n-a múrthaibh, fá n-a</span>
<lb n="449"/><span>turscar, agus fá n-a hárd-chaithreacha, agus Albain</span>
<lb n="450"/><span>chorrach, charrach, chomh-áluinn, mar is follus dúinn</span>
<lb n="451"/><span>san duan dar ab tosach - "Trí choróin do ghabh</span>
<lb n="452"/><span>Séamus", agus is amhlaidh tháinig an Séamus sin.</span></p>
<lb n="453"/>
<lb n="454"/><p><span>Go teacht gall do dhío-chur Banba, is dearbhtha</span>
<lb n="455"/><span>na sgéala,</span>
<lb n="456"/><span>Nach rabh san rann-sa treabh nó dream ba naomhtha</span>
<lb n="457"/><span>béasa;</span>
<lb n="458"/><span>Nó nach leor do d'fhiadhnaise eaglais Íosa aige</span>
<lb n="459"/><span>míniughadh an téamna,</span></p>
</div>
<pb n="30"/>
<div><lb n="460"/><p><span>Gur gnáth faoi dhaoirse an drong a bhíos ag</span>
<lb n="461"/><span>leanamhain Dé ghil.</span>
<lb n="462"/><span>Adeir téacsa an Ríogh má's áil leat Críost</span>
<lb n="463"/><span>gach glóir a thréigbheáil -</span>
<lb n="464"/><span>Tréig an saoghal is glac mar dhíol mo chros in</span>
<lb n="465"/><span>éiric.</span>
<lb n="466"/><span>Nach gcualas caoineadh dubhach an ríogh ar mbeith</span>
<lb n="467"/><span>dó in éigin,</span>
<lb n="468"/><span>Tráth chaill sé a dhíon is a sgáth ó'n ghaoith, is</span>
<lb n="469"/><span>é cráidhte faobhthaidh?</span>
<lb n="470"/><span>Ní teasgadh tíre, báthadh daoine, nó maoine</span>
<lb n="471"/><span>shaoghalta</span>
<lb n="472"/><span>A chrádh mo chroidhe nó shearg mo ghnaoi acht an</span>
<lb n="473"/><span>t-ádhbhar céadna.</span></p>
<lb n="474"/>
<lb n="475"/><p>
<lb n="476"/><span>Sé an t-ádhbhar céadna-sa do choscraidh chreathnuigh</span>
<lb n="477"/><span>agus chomh-sgannruigh mo mhúr agus m'árd-tulcha mar</span>
<lb n="478"/><span>aon, agus mo mharbh-chuallachta, óir shíleadar gurb'é</span>
<lb n="479"/><span>deireadh an domhain dobhí ann, nó stoc Mhichil do</span>
<lb n="480"/><span>sheinnim dhóibh chum na heiséirghe.  An t-an dochualadar</span>
<lb n="481"/><span>an dá ghoin éaga agus an dá bhearn buabhaill do</span>
<lb n="482"/><span>leigeadar ríogh-bhruidheanna agus síth-bhrúgha na críche</span>
<lb n="483"/><span>go coitchionn an éigheamh fhada fhíor-thruagha agus an</span>
<lb n="484"/><span>osnaidh leonta ghéar-ghearranach is chaointe ós árd</span>
<lb n="485"/><span>ar gcloisint do a ríogh ró-bhéasacha mar atá Toirdh-</span>
<lb n="486"/><span>ealbhach Mac hÉanraoidh Mhic Fhéidhlimidh Ruaidh Mhic</span>
<lb n="487"/><span>Airt Mhic Aoidh Uí Néill do dhiansgaoileadh mo bhile</span>
<lb n="488"/><span>chumhdaigh ceann-sholais ba leannán agus ba caomh-</span>
<lb n="489"/><span>chéile damh-fhéin ó'n uair a cuireadh ina shlait óig</span>
<lb n="490"/><span>anbhfainn éad-treóraigh é, le hArt mac Aoidh i</span>
<lb n="491"/><span>ndoras m'altóra agus mo phríomheaglais, ins an</span>
<lb n="492"/><span>mbliadhain d'aois an Tighearna míle trí chéad agus</span>
<lb n="493"/><span>nochad.  Níor lámhaigh neoch de'n Ádhamh-chloinn buainte</span>
<lb n="494"/><span>dó nó go dtáinig moghuidh mór-oibre do dhuine uasal</span>
<lb n="495"/><span>airighthe atá san tír, le'r trasgradh go lár agus go</span>
<lb n="496"/><span>lán-talamhna é, an seachtmhadh lá de'n óig-mhí, míle</span>
<lb n="497"/><span>seacht gcéad, agus cúig bliadhna déag, mar adeir</span>
<lb n="498"/><span>an file san laoi:</span></p>
</div>
<pb n="31"/>
<div><lb n="499"/><p><span>Míle go beacht seacht gcéad i gcionn a cúig déag,</span>
<lb n="500"/><span>Seacht lá le ceart ar dteacht do'n aon-mhí i</span>
<lb n="501"/><span>réim,</span>
<lb n="502"/><span>Sé leagadh an tslat, a chuir Art Mhac Aoidh Uí</span>
<lb n="503"/><span>Néill,</span>
<lb n="504"/><span>Le gall gan cheart acht neart i bhfaon-chlann</span>
<lb n="505"/><span>Gaedheal;</span>
<lb n="506"/><span>Is dá maireadh na flatha tá i bhfeartaibh fúm sa'</span>
<lb n="507"/><span>chré,</span>
<lb n="508"/><span>Ní leigfidhe an tslat a chuir aicme phríomh-</span>
<lb n="509"/><span>shliocht Néill,</span>
<lb n="510"/><span>Gan ceasnadh gan creathnughadh basgadh is díbirt</span>
<lb n="511"/><span>tréan:</span>
<lb n="512"/><span>Mo dhith, mo shlad, sí'n trasgairt díomhain</span>
<lb n="513"/><span>damh é.</span></p>
<lb n="514"/>
<lb n="515"/><p><span>9 -  AR SHÉAMUS Ó CEALLACHÁIN, CÚIL A' BHILE.</span>
<lb n="516"/><span>Art Mac Bionaid a chum.</span>
<lb n="517"/><span>I</span>
<lb n="518"/><span>Má d'éag Seán Johnston agus Cianán na gCionn</span>
<lb n="519"/><span>Tá Ceallachán cinnte againn ina n-áite;</span></p>
</div>
<pb n="32"/>
<div><lb n="520"/><p><span>Sé'n madadh fola is fearr ins an Inis é,</span>
<lb n="521"/><span>Ó d'imthigh Luggaidh an chaimbéil is Peadar Bán.</span></p>
<lb n="522"/>
<lb n="523"/><p><span>II</span>
<lb n="524"/><span>Thug sé an sagart Ó Leannáin i láimh a' chionn-iúdaigh,</span>
<lb n="525"/><span>Chuir sé a chúla le grása Dé;</span>
<lb n="526"/><span>Muna gcuirtear musal ar shoc an Iúdais</span>
<lb n="527"/><span>Sgriosfaidh sé'n cúige eadar eaglais is chléir.</span></p>
<lb n="528"/>
<lb n="529"/><p><span>III</span>
<lb n="530"/><span>B'fhearr dó cloch mhuilinn a bheith fá n-a bhrághaid,</span>
<lb n="531"/><span>Agus a theilgean i n-áidhbhéis Eas' Aodh' Ruaidh,</span>
<lb n="532"/><span>Nó aithris a dhéanamh ar a' chonairt ghránna,</span>
<lb n="533"/><span>A d'fhág príomh-fháidh Árd-Macha gan cheann san uaigh.</span></p>
<lb n="534"/>
<lb n="535"/><p><span>An tAmhrán</span>
<lb n="536"/><span>Dá mbéadh Tibérius nó Néro, tá lobhtha san uaigh,</span>
<lb n="537"/><span>Ní Dioclétian nach ngéillfadh do thréan nó thruagh,</span>
<lb n="538"/><span>Ag éisteacht le Séamus ag mionnadh go cruaidh</span>
<lb n="539"/><span>"Tabhairt pléisiúr" do éiricigh ba fhogus dó a' duais.</span>
<lb n="540"/></p>
</div>
<pb n="33"/>
<div><lb n="541"/><p><span>10 -  TÁIM AG IMTHEACHT AR SÁILE ANONN.</span></p>
<lb n="542"/>
<lb n="543"/><p><span>I</span>
<lb n="544"/><span>Go moch maidin samhraidh ar ngoire do'n chuaich,</span>
<lb n="545"/><span>Síos le taobh coilleadh dothugas mo ruaig,</span>
<lb n="546"/><span>Sé smuaineas ar sheinnim do'n traon is don</span>
<lb n="547"/><span>lonn,</span>
<lb n="548"/><span>Gur mhithid damh gluaiseadh ar an sáile anonn.</span></p>
<lb n="549"/>
<lb n="550"/><p><span>II</span>
<lb n="551"/><span>Tá mo chroidhe ar buile is ní náir damh é,</span>
<lb n="552"/><span>Mar is éigin damh imtheacht le fáinne an lae,</span>
<lb n="553"/><span>Acht d'aimhdheóin mo charad rachad-sa ar tuinn,</span>
<lb n="554"/><span>Is gluaisfead imbárach ar sáile anonn.</span></p>
<lb n="555"/>
<lb n="556"/><p><span>III</span>
<lb n="557"/><span>Tá lámh an tSasanaigh láidir cruaidh,</span>
<lb n="558"/><span>Is neart a cheart, dearg-ár a bhuaidh,</span>
<lb n="559"/><span>Is bréag a mhóide, 's is fuilteach a lann -</span>
<lb n="560"/><span>'S is mithid damh éalódh ar an sáile anonn.</span></p>
<lb n="561"/>
<lb n="562"/><p><span>IV</span>
<lb n="563"/><span>Mo chrádh gur lagadh leo lámh na n-éacht;</span>
<lb n="564"/><span>Mo chrádh gur milleadh leo curaidh na gcréacht;</span>
<lb n="565"/><span>Mo mhíle milleadh go bhfuilmuinne fann,</span>
<lb n="566"/><span>Sé mo chrádh mo thurus ar sáile anonn.</span></p>
<lb n="567"/>
<lb n="568"/><p><span>V</span>
<lb n="569"/><span>An bhfíreóchar ráidhte ar naomh 's ar saoi,</span>
<lb n="570"/><span>An mbéidhminne 'ar ndeóraidhe ó n-ar ndúithche</span>
<lb n="571"/><span>choidhch'?</span>
<lb n="572"/><span>An mbéidh séan nó sonas ar Éirinn onn?</span>
<lb n="573"/><span>Dá mbíodh ní rachainn ar sáile anonn.</span>
<lb n="574"/></p>
</div>
<pb n="34"/>
<div><lb n="575"/><p><span>VI</span>
<lb n="576"/><span>Tá Laighin is Connachta 's Mumha gan bhrígh,</span>
<lb n="577"/><span>Is mór-chúig' Uladh gan teann 'nar gcrích;</span>
<lb n="578"/><span>Tá craobh na gcuradh ar seargadh seang</span>
<lb n="579"/><span>Ó imtheacht ar gcáirde ar sáile anonn.</span></p>
<lb n="580"/>
<lb n="581"/><p><span>11 - AR THARAGAIR =TARNGAIRE CHOLMCHILLE.</span></p>
<lb n="582"/>
<lb n="583"/><p><span>I</span>
<lb n="584"/><span>Taragair fíor a rinne na naoimh san oileán-sa</span>
<lb n="585"/><span>ar iarsma Gaedhealaibh,</span>
<lb n="586"/><span>Sul fá rabh smuaineadh go dtagfadh a choidhch'</span>
<lb n="587"/><span>milleadh nó dith go hÉirinn:</span>
<lb n="588"/><span>Bhíodh Colmchille dá sgríobh' ar mheamram gan sgíth is</span>
<lb n="589"/><span>dá dhearbhughadh síos i bhéarsaí,</span>
<lb n="590"/><span>Go dtiocfadh an sgaoith a shladfadh an chríoch mar</span>
<lb n="591"/><span>sgriosadh an Traoi fá mhéirdrigh.</span></p>
<lb n="592"/>
<lb n="593"/><p><span>II</span>
<lb n="594"/><span>Dubhairt sé arís an tráth thiocfadh seo i gcrích go</span>
<lb n="595"/><span>mbéadh earróid ar shlighe na cléire,</span>
<lb n="596"/><span>Acht mur mbeith toil an Ríogh an cogall seo a chlaoidhe,</span>
<lb n="597"/><span>is a phiocadh ó thaoibh na déise;</span>
<lb n="598"/><span>Sé a' nidh dubhairt an t-Árd-Rí ná tugaigidh áird air,</span>
<lb n="599"/><span>acht leigidh dóibh fás in éinfheacht,</span>
<lb n="600"/><span>Nó go dtiocfaidh na Spáinnigh a sgriosfas an phláigh,</span>
<lb n="601"/><span>mar rinne Maoise in Éigipt.</span>
<lb n="602"/></p>
</div>
<pb n="35"/>
<div><lb n="603"/><p><span>III</span>
<lb n="604"/><span>Sa taidhbhreadh arís dochonnaic an draoi seo Sasanaigh</span>
<lb n="605"/><span>i mbuidhnibh méirleach,</span>
<lb n="606"/><span>Ag slad ins an oidhch', is gan taise in a gcroidhe, ach</span>
<lb n="607"/><span>ag milleadh na naoidh mar Hérod.</span>
<lb n="608"/><span>d'fhág seisean sgríobhtha againn gach nidh dá dtáinic i</span>
<lb n="609"/><span>gcrích na dhéidh sin,</span>
<lb n="610"/><span>Mar tháinic an groigh a sgrios Oileán Mhic Aoidh, is</span>
<lb n="611"/><span>mar cuireadh an tír faoi ghéar-smacht.</span></p>
<lb n="612"/>
<lb n="613"/><p><span>IV</span>
<lb n="614"/><span>Sgríobh le n-a pheann dá dhearbhughadh dúinn go mba</span>
<lb n="615"/><span>colann gan ceann ar nÉire,</span>
<lb n="616"/><span>Go gcumfaidhe an fheall le gliocas na nGall, is go</span>
<lb n="617"/><span>nguilfeadh ar gclann 'nar ndéidh é;</span>
<lb n="618"/><span>Go dtiubhradh an Chomhdháil ó Inis Crích Fáil le</span>
<lb n="619"/><span>cuidiughadh gach námhaid is tréatúir,</span>
<lb n="620"/><span>'S go mbéadh gorta gan táir ó sin in ar lár, is go</span>
<lb n="621"/><span>gcrochfaidhe is go gcéasfaidhe Gaedheala.</span></p>
<lb n="622"/>
<lb n="623"/><p><span>V</span>
<lb n="624"/><span>Annsin, ars' an naomh seo, dhéanfar an tsíoth, is</span>
<lb n="625"/><span>sguirfidh an claidheamh ó ghéar-shlad,</span>
<lb n="626"/><span>Is codlóchaidh gach rí go socair 'san oidhch', gach oifigeach</span>
<lb n="627"/><span>is taoiseach féinne:</span>
<lb n="628"/><span>Is deimhin go bhfásfaidh duine in múr lár, mar</span>
<lb n="629"/><span>sgiollán ó bhláth-shliocht Féinis,</span>
<lb n="630"/><span>A thógfas an smál de'n oileán seo Phádraig, is</span>
<lb n="631"/><span>bheirfeas ón námhaid saor sibh.</span></p>
<lb n="632"/>
<lb n="633"/><p><span>VI</span>
<lb n="634"/><span>Tosóchaidh an smál seo is mairfidh trí lá, is béidh</span>
<lb n="635"/><span>leinbh is mná go suarach,</span>
<lb n="636"/><span>Agus rithfidh an rása a d'imthigh an mhuc allta go mbéidh</span>
<lb n="637"/><span>ag Árd-Mhagh Nuadhata;</span></p>
</div>
<pb n="36"/>
<div><lb n="638"/><p><span>Casfar na Spáinnigh annsin ina ndáil, is tosóchaidh</span>
<lb n="639"/><span>gan spás an nuachar,</span>
<lb n="640"/><span>Is ní philleann go bráth aonduine ón ár dar dhearg</span>
<lb n="641"/><span>a lámh sa chluain-bheart.</span></p>
<lb n="642"/>
<lb n="643"/><p><span>VII</span>
<lb n="644"/><span>Béidh Breatain fán tráth seo sgaoilte ina lár, is</span>
<lb n="645"/><span>imtheóchaidh an mhálraidh uatha,</span>
<lb n="646"/><span>Is ní bhéidh oiread le barc nach mbéidh uabhtha ar sáil'</span>
<lb n="647"/><span>i gcogadh le náisiún uaibhreach:</span>
<lb n="648"/><span>Béidh Bhullaidh is Sannaidh i racán fán gcnáimh, is</span>
<lb n="649"/><span>gach coin aca is cáir go cluais air,</span>
<lb n="650"/><span>Acht tiocfaidh ón tsnámh an t-iolar gan spás is bhéar-</span>
<lb n="651"/><span>faidh sí an chnámh ar chuan léith.</span></p>
<lb n="652"/>
<lb n="653"/><p><span>VIII</span>
<lb n="654"/><span>Eadar a hocht is a naoi, má chreidir an draoi, sé</span>
<lb n="655"/><span>imtheóchas brigh na leomhantaí,</span>
<lb n="656"/><span>Mar fhoghanan críon dá leigint le síon, nó mar</span>
<lb n="657"/><span>chonnlach le síobadh an fhoghmhair.</span>
<lb n="658"/><span>Béidh éiric gach nidh arna chur i gcrích, mar dhearbhaigh</span>
<lb n="659"/><span>saoithe romhainn,</span>
<lb n="660"/><span>Go seinnfidh an chruit chaoin le binneas an tsians' a'</span>
<lb n="661"/><span>moladh do Rígh na mór-ghrást.</span></p>
<lb n="662"/>
<lb n="663"/><p><span>IX</span>
<lb n="664"/><span>Má chreidfear an sgéal a dhearbhaigh an chléir an uair</span>
<lb n="665"/><span>a bhí an réim seo fúinne,</span>
<lb n="666"/><span>Chan iad lucht an Repéal a choisgfeas an léan, nó</span>
<lb n="667"/><span>bheireas do Ghaedhealaibh a ndúithche;</span>
<lb n="668"/><span>Acht curaidhí tréitheach a tháinic ó Chréatach do'n</span>
<lb n="669"/><span>Spáinn le méad a sluaighte,</span>
<lb n="670"/><span>A chuirfeas i sgéinn, mar dhearbhas Céitinn, an</span>
<lb n="671"/><span>nathair nimhe, gach péist, is arc luachra:</span>
<lb n="672"/></p>
</div>
<pb n="37"/>
<div><lb n="673"/><p><span>12 -  FÁILTE UÍ CHONAILL IS UÍ BHRIAIN DO'N</span>
<lb n="674"/><span>tSRÁID-BHAILE.</span>
<lb n="675"/><span>I</span>
<lb n="676"/><span>Ar maidin Lá Bealtaine ar tulachaibh is árdáin</span>
<lb n="677"/><span>Chuala mé carrlach pléisiurdha,</span>
<lb n="678"/><span>Bhí feara agus mná ag cruinniughadh ar gach rath,</span>
<lb n="679"/><span>Ó Bhoirche go hárd-Bhinn Éadair:</span>
<lb n="680"/><span>Gach óganach breágh ag réabadh na bhfál,</span>
<lb n="681"/><span>Is na cailíní go háluinn gléasta,</span>
<lb n="682"/><span>Is má chreidfear mo sgál-sa = sgéal-sa shroichfeadh</span>
<lb n="683"/><span>na gárrtha,</span>
<lb n="684"/><span>Gach oileán is gach áit faoi'n ghréin-ghil.</span></p>
<lb n="685"/>
<lb n="686"/><p><span>II</span>
<lb n="687"/><span>Bhí fidil agus clársachaí, píobairí is dántaí,</span>
<lb n="688"/><span>Is dromaí ós árd dá bpléasgadh,</span>
<lb n="689"/><span>Na leinbh is na páistí ag greadadh na lámh,</span>
<lb n="690"/><span>Is teinte i mbárr sléibhte.</span>
<lb n="691"/><span>Fuaimneach 'sna háltaibh ó Charraig go Cáirlinn,</span>
<lb n="692"/><span>Le ceileabhar gan smál éanlaith,</span>
<lb n="693"/><span>'S níl duine ó Ádhamh dá bhfeicfeadh an lá sin</span>
<lb n="694"/><span>Nach measfadh gurbh'é arthach saoghail é.</span>
<lb n="695"/></p>
</div>
<pb n="38"/>
<div><lb n="696"/><p><span>III</span>
<lb n="697"/><span>Leis sin a tháinic bábóg ar cuairt go Droichead Áth',</span>
<lb n="698"/><span>Is ba deise í ná Blánaid is Déirdre;</span>
<lb n="699"/><span>Is ní fiosach damh a rádh cia h-aca de mhnáibh í,</span>
<lb n="700"/><span>Acht mur b'í Gráinne Mhaoil í.</span>
<lb n="701"/><span>Dubhairt sí ós árd leobh - "Cuirigidh-sa fáilte</span>
<lb n="702"/><span>Do'n mhilidh le'r slánughadh Gaodhailibh,</span>
<lb n="703"/><span>Is má choinneann sibh a dh'aontaoibh is deimhin na sgéala</span>
<lb n="704"/><span>Go dtiocfaidh an chomh-dháil go hÉirinn."</span></p>
<lb n="705"/>
<lb n="706"/><p><span>IV</span>
<lb n="707"/><span>Ba ghoirid an spás go dtáinic an málcrach -</span>
<lb n="708"/><span>Maithe Chríche Fáil i n-aoinfheacht;</span>
<lb n="709"/><span>Is ba mhór a' teamhar stráic gach críochóir de'n náisiún,</span>
<lb n="710"/><span>Ag líonadh le bláth na sgéimhe,</span>
<lb n="711"/><span>Ó Conaill ina lár, is Ó Briain ar a láimh,</span>
<lb n="712"/><span>Mar Mhaoise ag sárughadh Éigipt',</span>
<lb n="713"/><span>Nó Iosua bhí láidir ag leagan na bpalás</span>
<lb n="714"/><span>Le stoirm agus táirneach adharca.</span></p>
<lb n="715"/>
<lb n="716"/><p><span>V</span>
<lb n="717"/><span>Ní chreidfinn-se go bráth gur bh'é seo an cás</span>
<lb n="718"/><span>Go bhfaca mo dhá shúil féin é,</span>
<lb n="719"/><span>Mar shaoil mé gur Spáinnigh a thiocfadh le tártháil,</span>
<lb n="720"/><span>Agus bhéaradh ó ar námhaid siar sinn:</span>
<lb n="721"/><span>Acht anois ó tá mé sásta, is mo mhuingin ró-láidir,</span>
<lb n="722"/><span>Is sgiollán as lár-cheart Ghaedhil-ghlais,</span>
<lb n="723"/><span>Chun cuidiughadh i ngach gábha leis an riaraidhe gan tár</span>
<lb n="724"/><span>Go gclaoidhfidh sé námhaid Éireann.</span></p>
<lb n="725"/>
<lb n="726"/><p><span>VI</span>
<lb n="727"/><span>Acht má chluintear an tásg seo i Sasannaigh mar</span>
<lb n="728"/><span>thárlaidh,</span>
<lb n="729"/><span>Béidh siad go cráidhte buaidheartha;</span>
<lb n="730"/><span>Má theastann uabhtha rásúr ceannuigheadh siad cnáib</span>
<lb n="731"/><span>Lé'r crochadh in gach áit na Béarlaidhí!</span></p>
</div>
<pb n="39"/>
<div><lb n="732"/><p><span>Annsin tiocfaidh bás ann go hobann ina dáil,</span>
<lb n="733"/><span>Mar tháinic an phláigh ar Phaora,</span>
<lb n="734"/><span>Is béidh uaisle Inis Fáil go cinnte i gcómh-dháil,</span>
<lb n="735"/><span>Is béidh an Lia sin Fáil ag béicfigh.</span></p>
<lb n="736"/>
<lb n="737"/><p><span>VII</span>
<lb n="738"/><span>Éistidh a bháird, le'r mhian a bheith trácht</span>
<lb n="739"/><span>Ar aistibh ró-bhreagh na nGaedhilibh,</span>
<lb n="740"/><span>Is ná leigidh fá láthair gan a ngníomha a chur ós árd,</span>
<lb n="741"/><span>I dteangaidh bhinn bhlathaigh mur máthara.</span>
<lb n="742"/><span>Is gearr uaibh an lá le gcuirfear gach smál</span>
<lb n="743"/><span>De ghnúis sár-áluinn na hÉireann,</span>
<lb n="744"/><span>Is béidh Éire mar ba ghnáthach le méad, gean is grádh,</span>
<lb n="745"/><span>Is díbróchar dáil na dtréatóir.</span></p>
<lb n="746"/>
<lb n="747"/><p><span>13 -  Saoirse</span>
<lb n="748"/><span>véarsa i mBéarla</span>
<lb n="749"/></p>
</div>
<pb n="40"/>
<div><lb n="750"/><p><span>Cúrfá i mBéarla</span></p>
<lb n="751"/>
<lb n="752"/><p><span>Is ainm damh Saoirse nó lán-ríoghacht,</span>
<lb n="753"/><span>Ag agradh carad dílis;</span>
<lb n="754"/><span>Siubhlaim thart ó chuan go cuan,</span>
<lb n="755"/><span>'S mé ag amharc fá mo dhaoine.</span>
<lb n="756"/><span>Tá'n chomhursa liom go carthannach saor</span>
<lb n="757"/><span>Le lóisdín a thabhairt do stráinséir,</span>
<lb n="758"/><span>Acht is eagal leobh aidmheáil gur leobh féin mé,</span>
<lb n="759"/><span>Mar bhíomsa 'gcómhnuidhe i 'ndáinséir.</span></p>
<lb n="760"/>
<lb n="761"/><p><span>Cúrfá i mBéarla</span>
<lb n="762"/><span>Véarsa i mBéarla</span></p>
<lb n="763"/>
<lb n="764"/><p><span>Thall ins an Fhrainnc a chuala mé'n chainnt,</span>
<lb n="765"/><span>Agus abraim-sa mo cheol le réasún,</span>
<lb n="766"/><span>Go geal shoillsigh sí fríd dorchadas na hoidhch',</span>
<lb n="767"/><span>Is bheir solus na n-iomadtaí réagún.</span>
<lb n="768"/><span>Nár théid an choinneal seo a choidhche as</span>
<lb n="769"/><span>Acht coinneailt i gcómhnuidhe 'mbladhair é,</span>
<lb n="770"/><span>Nó go gcuiridh sí críocha le Clannaibh Gall</span>
<lb n="771"/><span>Agus ar lorg Sheoirse.</span></p>
<lb n="772"/>
<lb n="773"/><p><span>Cúrfá i mBéarla</span></p>
</div>
<pb n="41"/>
<div><lb n="774"/><p><span>III Véarsa i mBéarla</span></p>
<lb n="775"/>
<lb n="776"/><p><span>Ins an ghárraidh úd fhásas luibh,</span>
<lb n="777"/><span>Ar b'ainm dó an glas-bhán;</span>
<lb n="778"/><span>Agus ó na rúta fhásas crann</span>
<lb n="779"/><span>A b'ainm dó an $t-Orange.</span>
<lb n="780"/><span>Fásann sé go hárd is spréidheann go leathan</span>
<lb n="781"/><span>Ins an tsamhradh gréine,</span>
<lb n="782"/><span>Acht nuair a chrochanns an crann anuas a cheann</span>
<lb n="783"/><span>Béidh an tSaoirse 'gcomhnuidhe a méadughadh.</span></p>
<lb n="784"/>
<lb n="785"/><p><span>Cúrfá i mBéarla</span>
<lb n="786"/><span>IV  véarsa i mBéarla</span>
<lb n="787"/></p>
</div>
<pb n="42"/>
<div><lb n="788"/><p><span>14 -  AN tORANGEMAN.</span></p>
<lb n="789"/>
<lb n="790"/><p><span>I</span>
<lb n="791"/><span>Go bhfeicidh mé an lá a mbéidh an ugham ar an</span>
<lb n="792"/><span>$Orangeman -</span>
<lb n="793"/><span>Tá mé in mo chodladh is má tá dheamhan néal,</span>
<lb n="794"/><span>An tseisreach ina dhiaidh is é 'treabhadh an talaimh</span>
<lb n="795"/><span>dúinn -</span>
<lb n="796"/><span>Tá mé in mo chodladh is má tá dheamhan néal;</span>
<lb n="797"/><span>Tá mé ag osna i n-áit a bheith go haigeantach,</span>
<lb n="798"/><span>Go bhfeicfidh mé 'n uair a mbéidh an treabhadh sin</span>
<lb n="799"/><span>againne;</span>
<lb n="800"/><span>Leoga má bhíonn is gearr an saoghal a bhéas aca-san,</span>
<lb n="801"/><span>Dheánfainn cíor thuathail naoi n-uaire faoi mhaidin</span>
<lb n="802"/><span>daoibh -</span>
<lb n="803"/><span>Is tá mé in mo chodladh is má tá dheamhan néal.</span></p>
<lb n="804"/>
<lb n="805"/><p><span>II</span>
<lb n="806"/><span>An gcuala sibh an bás a gheobhas an $t-Orangeman?</span>
<lb n="807"/><span>Tá mé in mo chodladh is má tá dheamhan néal.</span>
<lb n="808"/><span>A bplúchadh is a dtachtadh mar dheánfaidhe le madaidhibh -</span>
<lb n="809"/><span>Tá mé in mo chodladh, etc.</span>
<lb n="810"/><span>Is a gcur ins an áit nach dtig siad as a choidhch' go</span>
<lb n="811"/><span>deo.</span>
<lb n="812"/><span>Bhí beirt de na héiricigh as leabhraí móra maille leo,</span>
<lb n="813"/><span>Ag rádh nach rabh brígh ins an Mhaighdin bheannuigh' seo,</span>
<lb n="814"/><span>Acht bheirfidh siad íoc ar shliabh Mhont Chalbhairidh</span>
<lb n="815"/><span>Tá mé in mo chodladh, etc.</span></p>
<lb n="816"/>
<lb n="817"/><p><span>III</span>
<lb n="818"/><span>Éirigidh a chlann is cruinnigidh an t-arm seo -</span>
<lb n="819"/><span>Tá mé in mo chodladh, etc.</span>
<lb n="820"/><span>Go leagaidh muid campa ar phuinnte na nOrangemen:</span>
<lb n="821"/><span>Tá mé in mo chodladh, etc.</span></p>
</div>
<pb n="43"/>
<div><lb n="822"/><p><span>Mur marbhmuid acht triúr béidh a' chliú ag gach baile</span>
<lb n="823"/><span>linn,</span>
<lb n="824"/><span>Ó mhullach na gCruach go cuan Dhúin Fionn-achaidh,</span>
<lb n="825"/><span>Agus ó sin suas do'n dún sin Dún Dealgan,</span>
<lb n="826"/><span>Is ar thilleadh damh anuas béidh 'n chluas liom de'n</span>
<lb n="827"/><span>$Orangeman</span>
<lb n="828"/><span>Is tá mé in mo chodladh, etc.</span></p>
<lb n="829"/>
<lb n="830"/><p><span>IV</span>
<lb n="831"/><span>"A thaisge 's a stór ná pós an $t-Orangeman" -</span>
<lb n="832"/><span>Tá mé in mo chodladh, etc.</span>
<lb n="833"/><span>"Ní phósfa mé é má fhághaim-sa $Ribbonman" -</span>
<lb n="834"/><span>Tá mé in mo chodladh, etc.</span>
<lb n="835"/><span>"Tá luing agus bádaí i lár na fairrge,</span>
<lb n="836"/><span>Is cionn aca lán de mhnáibh breágha Sasana,</span>
<lb n="837"/><span>Má bhímsa 'mo shláinte béidh bean aca 'na bhaile</span>
<lb n="838"/><span>liom,</span>
<lb n="839"/><span>Acht b'fhearr liom thú, a ghrádh, is fág an $tOrangeman,</span>
<lb n="840"/><span>Tá mé in mo chodladh is má tá dheamhan néal."</span>
<lb n="841"/></p>
</div>
<pb n="47"/>
<div><lb n="842"/><p><span>15 - CÚL TIUGH NA bPÉARLAÍ.</span></p>
<lb n="843"/>
<lb n="844"/><p><span>I</span>
<lb n="845"/><span>Is truagh nach bhfuil mé agus cúl tiugh na bpéarlaí</span>
<lb n="846"/><span>'G ionnsuidhe Bhinn' Éadain maidin bhog bhreagh,</span>
<lb n="847"/><span>'S gan aon fhear i nÉirinn a chluinfeadh mo</span>
<lb n="848"/><span>sgéal-sa</span>
<lb n="849"/><span>Nár thruagh leis mac Gaedhil bheith i bpéin-bhruid</span>
<lb n="850"/><span>mar táim.</span></p>
<lb n="851"/>
<lb n="852"/><p><span>II</span>
<lb n="853"/><span>Ní iarrfainn aon spré léithe, earradh nó éadach,</span>
<lb n="854"/><span>Caiple nó caoirigh, cé gur doiligh damh a rádh,</span>
<lb n="855"/><span>Acht feicsint a sgéimhe, a húrla, 'sa héadáin,</span>
<lb n="856"/><span>Is a cúl casta craobhach dá dtug mé dí grádh.</span></p>
<lb n="857"/>
<lb n="858"/><p><span>III</span>
<lb n="859"/><span>Tá a cúl fada soillseach, torránach, trillseach,</span>
<lb n="860"/><span>Trom trom triopallach, síos go bróig,</span>
<lb n="861"/><span>Is a cuirpín borraiceach, cumhra, cuimseach -</span>
<lb n="862"/><span>Sí 'n chuach 'sa' choill í lá breagh ceodhach.</span></p>
<lb n="863"/>
<lb n="864"/><p><span>IV</span>
<lb n="865"/><span>Tá a ciabh-fholt camógach, cluainteach, clannógach,</span>
<lb n="866"/><span>Lúbach, feamainneach, cocanach, donn,</span>
<lb n="867"/><span>Dualach, dlaoidheógach, cuachach, claonach,</span>
<lb n="868"/><span>Sguabach, slaodach, fada, roighin, trom.</span></p>
<lb n="869"/>
<lb n="870"/><p><span>V</span>
<lb n="871"/><span>Tá dhá dhlaoi óir-fhuilteach 'fás go droithleanta</span>
<lb n="872"/><span>Soillseach solusda i n-imeall a cinn,</span>
<lb n="873"/><span>Ag an pháisde mharanta, mhúinte, mhacanta,</span>
<lb n="874"/><span>Mhúscailte, mharglaidh, bháin-gheal, ghrinn.</span>
<lb n="875"/></p>
</div>
<pb n="48"/>
<div><lb n="876"/><p><span>VI</span>
<lb n="877"/><span>Mur bhfuighim go cinnte áil mo intinn',</span>
<lb n="878"/><span>Sásamh cainnte leis an mhaighdin mhín,</span>
<lb n="879"/><span>Mo bhás go brónach i lár m'óige -</span>
<lb n="880"/><span>Nó 'sí an cnó í a d'apuigh 'n ghrian.</span></p>
<lb n="881"/>
<lb n="882"/><p><span>VII</span>
<lb n="883"/><span>Mo shiubhal ins a' ló ní léir damh 'n ród,</span>
<lb n="884"/><span>Ó d'ísligh 'n cheo is mhéadaigh an ghaoth,</span>
<lb n="885"/><span>Thart fá chomhnuighidh sí, sgéimh na hóige,</span>
<lb n="886"/><span>A d'fhág faoi bhrón mé leath mo shaoghail.</span></p>
<lb n="887"/>
<lb n="888"/><p><span>VIII</span>
<lb n="889"/><span>Och dá bhfuighinn acht póg ó n-a caoin-bhéal rós -</span>
<lb n="890"/><span>Sí Déirdre mhodhmhar í is áilne gnaoi -</span>
<lb n="891"/><span>Táim briste breoidhte cráidhte leonta,</span>
<lb n="892"/><span>D'easbhaidh treora táim dá díth.</span>
<lb n="893"/>
<pb n="49"/></p>
<lb n="894"/>
<lb n="895"/><p><span>16 - PEIGÍ NÍ SHLÉIBHÍN.</span></p>
<lb n="896"/>
<lb n="897"/><p><span>I</span>
<lb n="898"/><span>Seacht mbeannacht na maidne dhuit, a Pheigí Ní</span>
<lb n="899"/><span>Shléibhín,</span>
<lb n="900"/><span>Is beannacht beag eile dhuit', a scoith-bhláth na</span>
<lb n="901"/><span>bpéarlaí;</span>
<lb n="902"/><span>'S iomdha seod cailín ó seo go Loch Éirne,</span>
<lb n="903"/><span>Acht níl seod aca níos deise ná Peigí Ní Shléibhín.</span></p>
<lb n="904"/>
<lb n="905"/><p><span>II</span>
<lb n="906"/><span>Dá bhfeiceadh sibh Peigí ar maidin lá gréine</span>
<lb n="907"/><span>Ag triall un a' chruinnighthe ba mhuirneach a sméideadh;</span>
<lb n="908"/><span>Ba ró-dheas a shiubhailfeadh sí taobh mhalaidh sléibhe,</span>
<lb n="909"/><span>A ruisg mar an chriostal nó driúcht ar an fheár ghlas.</span></p>
<lb n="910"/>
<lb n="911"/><p><span>III</span>
<lb n="912"/><span>D'íosfadh sí ceapaire mar chách ins an Ghaedhealtacht,</span>
<lb n="913"/><span>Coróg de'n tsamhaidh, is bainne le chéile,</span>
<lb n="914"/><span>Rachadh sí un Aifrinn, is cuma cá mbéadh sé -</span>
<lb n="915"/><span>Sin mar ghníos iomlán de chailínibh sléibhe.</span></p>
<lb n="916"/>
<lb n="917"/><p><span>IV</span>
<lb n="918"/><span>Ná tugtar aon aithis do chailínibh sléibhe,</span>
<lb n="919"/><span>Is úr-gheal a muineáil ag cábaí a léinteach;</span>
<lb n="920"/><span>Nuair a bhíos na ba bog is na gamhna leo ag géimnigh,</span>
<lb n="921"/><span>Bíonn brachan gan bainne ag streamhógaibh an</span>
<lb n="922"/><span>Bhéarla.</span>
<lb n="923"/></p>
</div>
<pb n="50"/>
<div><lb n="924"/><p><span>V</span>
<lb n="925"/><span>Aréir bhí mé 'féachaint ar dhearg-luighe gréine,</span>
<lb n="926"/><span>Is, lá ins an gheimhreadh, ar shneachta dá shéideadh -</span>
<lb n="927"/><span>Dathanna 'n iomláin is bíodh siad le chéile,</span>
<lb n="928"/><span>Is deise na líthe 'tá ar Pheigí Ní Shléibhín.</span></p>
<lb n="929"/>
<lb n="930"/><p><span>VI</span>
<lb n="931"/><span>Is iomdha áit aoibhinn ó seo go Beinn Éadain,</span>
<lb n="932"/><span>Acht béidh mo chroidhe ag Bun Gháigín is cuma cá</span>
<lb n="933"/><span>dtéidh mé:</span>
<lb n="934"/><span>Is ann 'tá 'n cailín is deise shiubhail Éire,</span>
<lb n="935"/><span>Arb' ainm is sloinneadh dí Peigí Ní Shléibhín.</span></p>
<lb n="936"/>
<lb n="937"/><p><span>VII</span>
<lb n="938"/><span>Is deas a thiocfadh bráisléad do chaol a lámh gléigeal,</span>
<lb n="939"/><span>Níor dheise ná fáinní ór-bhuidhe ar a méaraibh;</span>
<lb n="940"/><span>Acht b'fhearr liom ná mo ghearrán is culaith mhaith</span>
<lb n="941"/><span>éadaigh</span>
<lb n="942"/><span>Nach bhfaca mé 'riamh í, Peigí Ní Shléibhín.</span>
<lb n="943"/>
<pb n="51"/></p>
<lb n="944"/>
<lb n="945"/><p><span>17 - A PHLÚIR NA mBAN ÓG.</span></p>
<lb n="946"/>
<lb n="947"/><p><span>I</span>
<lb n="948"/><span>A phlúir na mban óg is deise dá bhfuil beo,</span>
<lb n="949"/><span>A Dhé gan mé pósta ón chléir leat:</span>
<lb n="950"/><span>Ar neamhchead dá bhfuil beo go meallfainn mo stór,</span>
<lb n="951"/><span>Dá bhfuighinn seal cómhráidh léithe.</span>
<lb n="952"/><span>A gruaidh mar an rós, a béal tanaidh gan bhród,</span>
<lb n="953"/><span>Sí sgathán na Fódla an mhaighdean;</span>
<lb n="954"/><span>'S a bhfuil dem' cháirdibh beo go scaoilfinn beannacht</span>
<lb n="955"/><span>leo,</span>
<lb n="956"/><span>'S go leanfainn mo stór fríd Éirinn.</span></p>
<lb n="957"/>
<lb n="958"/><p><span>II</span>
<lb n="959"/><span>A bhruinneall gan smúid le'r leig mé mo rún,</span>
<lb n="960"/><span>Nach dtuigeann tú'n chúis a bhuaidhir mé</span>
<lb n="961"/><span>Gur tusa mo rún dá gcreidtheá sin uaim,</span>
<lb n="962"/><span>'S go siubhailfinn gan chumhaidh an saoghal leat.</span>
<lb n="963"/><span>Go Cúige Mumhan 's go Conndae an Dúin,</span>
<lb n="964"/><span>Is go Corcaigh na gCuan dá bhféadfainn;</span>
<lb n="965"/><span>Is a chuisle 's a rún char thuirseach mo shiubhal</span>
<lb n="966"/><span>Dá bhfeicfinn i dtús gach lae thú.</span></p>
<lb n="967"/>
<lb n="968"/><p><span>III</span>
<lb n="969"/><span>A chuach bheag na nGaedheal, má tá tú ar do léim</span>
<lb n="970"/><span>Go Coillidh Dhúinréimhe anonn uaim,</span>
<lb n="971"/><span>Tabhair beannacht agus céad uaim go Baile na gCléir:</span>
<lb n="972"/><span>Siúd an áit a bhfuil an ghéag 'na comhnuidhe ann -</span>
<lb n="973"/><span>Agus innis dí féin go bhfuil mé 'na déidh,</span>
<lb n="974"/><span>Is go bhfuil mé i bpéin im' intinn;</span>
<lb n="975"/><span>Is nach bhfuil ar an tsaoghal a dhéanfadh mo léigheas</span>
<lb n="976"/><span>Acht Eilis de fhréamh-sgoith Bheirneach.</span>
<lb n="977"/>
<pb n="52"/></p>
<lb n="978"/>
<lb n="979"/><p><span>18 - BRÍGHDÍN NÍ MHÁILLE.</span></p>
<lb n="980"/>
<lb n="981"/><p><span>I</span>
<lb n="982"/><span>'Sí Bríghdín† deas †Ní Mháille an cailín múinte</span>
<lb n="983"/><span>mánla,</span>
<lb n="984"/><span>Níl bean ar bith san áit seo níos áilne ná í;</span>
<lb n="985"/><span>Dá bhfághainn-se fhéin mo rogha de mhnáibh an domhain is</span>
<lb n="986"/><span>bréaghtha,</span>
<lb n="987"/><span>I mBun na hAbhann a bhéadh sí ag Páidín dubh Mhac</span>
<lb n="988"/><span>Aoidh.</span></p>
<lb n="989"/>
<lb n="990"/><p><span>II</span>
<lb n="991"/><span>Is iomdha cailín spéireamhail a d'imtheóchadh liom go</span>
<lb n="992"/><span>héasgaidh,</span>
<lb n="993"/><span>I sról 's i síoda gléasta, 'gus seóide in gach</span>
<lb n="994"/><span>dlaoi,</span>
<lb n="995"/><span>Acht b'fhearr liom Bríghid mar chéile ná inghean ríogh</span>
<lb n="996"/><span>na Gréige,</span>
<lb n="997"/><span>'S ná Helen tharraing léir-sgrios is cogadh ar an</span>
<lb n="998"/><span>Traoi.</span>
<lb n="999"/></p>
</div>
<pb n="53"/>
<div><lb n="1000"/><p><span>III</span>
<lb n="1001"/><span>Is binne guth a béilín ag seinnm amhrán Gaedh'lge,</span>
<lb n="1002"/><span>Ná 'n lonndubh 's ná 'n chéirseach 's ná ceol na</span>
<lb n="1003"/><span>sluaighte sidhe;</span>
<lb n="1004"/><span>Cia 'n mhaith a bheith ag éileamh, tá mo chroidhe istoigh dá</span>
<lb n="1005"/><span>réabadh,</span>
<lb n="1006"/><span>Is gearr is gearr an t-éag uaim mur bhfághad í</span>
<lb n="1007"/><span>mar mhnaoi.</span></p>
<lb n="1008"/>
<lb n="1009"/><p><span>19 - SIUBHÁN NÍG UIDHIR.</span></p>
<lb n="1010"/>
<lb n="1011"/><p><span>I</span>
<lb n="1012"/><span>Siubhán níg Uidhir, 'sí 's bun agus barr mo</span>
<lb n="1013"/><span>sgéil,</span>
<lb n="1014"/><span>Ó mhnáibh a' chinidh daonna 's go dtug sí a'</span>
<lb n="1015"/><span>báire léi;</span>
<lb n="1016"/><span>Níl aon fhear sa' gcruinne nach dtuitfeadh faoi bhárr</span>
<lb n="1017"/><span>a sgéimh',</span>
<lb n="1018"/><span>'S nach mise an truagh Mhuire 's mé ag sgaramhaint</span>
<lb n="1019"/><span>imbárach léi.</span></p>
<lb n="1020"/>
<lb n="1021"/><p><span>II</span>
<lb n="1022"/><span>'S truagh gan mise 's an ainnir ar Shliabh Uí Fhloinn,</span>
<lb n="1023"/><span>Mo dhá láimh thairste 's mé 'blaiseadh a béilín binn.</span>
<lb n="1024"/><span>A shiúirín na gcumann is leat-sa nach n-iarrfainn</span>
<lb n="1025"/><span>buinn,</span>
<lb n="1026"/><span>A bhfuil beo nó marbh is ní sgarfadh ó chéile sinn.</span>
<lb n="1027"/></p>
</div>
<pb n="54"/>
<div><lb n="1028"/><p><span>III</span>
<lb n="1029"/><span>Saighdiúr díomhaoin mise a briseadh as gárda an ríogh,</span>
<lb n="1030"/><span>'S gan aon phighinn agam a bhéarfainn ar charta díghe;</span>
<lb n="1031"/><span>Bhuailinn a' droma agus sheinninn ar chláirsigh</span>
<lb n="1032"/><span>chaoimh,</span>
<lb n="1033"/><span>Is ar Churrach Chill Darach do sgar mé le grádh mo</span>
<lb n="1034"/><span>chroidhe.</span></p>
<lb n="1035"/>
<lb n="1036"/><p><span>IV</span>
<lb n="1037"/><span>Gan bó gan gamhain 'mo leanbh do fáigeadh mé,</span>
<lb n="1038"/><span>Má bhí spré aca ní agam-sa d'fhág siad é;</span>
<lb n="1039"/><span>Dul siar chois cladaigh damh ba aigeanta árd mo léim,</span>
<lb n="1040"/><span>Sul ar chlaoidh sí, Siubhán Níg Uidhir, an croidhe</span>
<lb n="1041"/><span>istoigh in mo chliabh.</span></p>
<lb n="1042"/>
<lb n="1043"/><p><span>20 - TÁ MÉ 'MO CHODLADH.</span></p>
<lb n="1044"/>
<lb n="1045"/><p><span>I</span>
<lb n="1046"/><span>Bhí mise lá 's mé ag siubhal taobh na Carraice,</span>
<lb n="1047"/><span>Nuair a casadh damh 'n Bháb agus clóca beag</span>
<lb n="1048"/><span>geal uirthi;</span>
<lb n="1049"/><span>Leag mé mo lámh ar a brághaid le gean uirthi,</span>
<lb n="1050"/><span>Tá mé 'mo chodladh, 's má tá níl néal.</span></p>
<lb n="1051"/>
<lb n="1052"/><p><span>II  Ise</span>
<lb n="1053"/><span>Is fada mé, a ghrádh, ag dúil is ag fuireacht leat,</span>
<lb n="1054"/><span>Is iomdha sin tráth a chaith mé 'san turus seo,</span>
<lb n="1055"/><span>Nó ar fhuaraigh do dháimh ó chonnaic mé roimhe thú</span>
<lb n="1056"/><span>Tá mé 'mo chodladh, 's má tá níl néal.</span>
<lb n="1057"/></p>
</div>
<pb n="55"/>
<div><lb n="1058"/><p><span>III - Eisean</span>
<lb n="1059"/><span>Níor fhuaraigh mo dháimh ó chonnaic tú roimhe mé,</span>
<lb n="1060"/><span>Ná b'iomdha sin crádh agus an-shógh a d'fhulaing mé,</span>
<lb n="1061"/><span>Shroich muid an tráigh is ar ndóchas san mhuir annsin,</span>
<lb n="1062"/><span>Tá mé 'mo chodladh, 's má tá níl néal.</span></p>
<lb n="1063"/>
<lb n="1064"/><p><span>IV</span>
<lb n="1065"/><span>Shroich muid an tráigh, acht faraor bhí a bunadh ann,</span>
<lb n="1066"/><span>'Gus leobhtha bhí gárdaí is lorgairí go flúirseach ann,</span>
<lb n="1067"/><span>Chuir siad i lár mé is cuibhrigh is glais orm -</span>
<lb n="1068"/><span>Tá mé 'mo chodladh, 's má tá níl néal.</span></p>
<lb n="1069"/>
<lb n="1070"/><p><span>V</span>
<lb n="1071"/><span>Bliadhain 'gus ráithe dobhí mé go leathtromach,</span>
<lb n="1072"/><span>Mo chumhdach gan bhláith agus príosún mar theach agam,</span>
<lb n="1073"/><span>I bhfliche gach lá is an oidhche ba mheasa damh,</span>
<lb n="1074"/><span>Tá mé 'mo chodladh, 's má tá níl néal.</span></p>
<lb n="1075"/>
<lb n="1076"/><p><span>VI</span>
<lb n="1077"/><span>Athair mo ghrádha is measa é ná 'n tAidhbhearsóir,</span>
<lb n="1078"/><span>Mo chreach is mo chrádh is mo mhallacht go dtigidh air,</span>
<lb n="1079"/><span>Go ndeifrighidh a lá is go bhfeannaidh an diabhal é,</span>
<lb n="1080"/><span>Tá mé 'mo chodladh, 's má tá níl néal.</span></p>
<lb n="1081"/>
<lb n="1082"/><p><span>VII</span>
<lb n="1083"/><span>I n-aois óig, mo chrádh, a ruaigeadh as Árainn mé,</span>
<lb n="1084"/><span>Is anois táim ar sáile ag tarraingt ar Shasana,</span>
<lb n="1085"/><span>Acht ní mar ba ghnáthach liom, níl mo chroidhe aigeanta,</span>
<lb n="1086"/><span>Tá mé 'mo chodladh, 's má tá níl néal.</span></p>
<lb n="1087"/>
<lb n="1088"/><p><span>VIII</span>
<lb n="1089"/><span>Ní phillfead go bráth is ná bígidh ag fuireacht liom,</span>
<lb n="1090"/><span>Níl rámha nó bád nó seolta nó long agam,</span>
<lb n="1091"/><span>Is tusa, a Mháire, ní fios damh an maireann tú,</span>
<lb n="1092"/><span>Tá mé 'mo chodladh, 's má tá níl néal.</span>
<lb n="1093"/>
<pb n="56"/></p>
<lb n="1094"/>
<lb n="1095"/><p><span>21 - MO MHUIRNÍN BÁN.</span></p>
<lb n="1096"/>
<lb n="1097"/><p><span>I</span>
<lb n="1098"/><span>Oidhche Fhéil Brighde agus mé go haoibhinn</span>
<lb n="1099"/><span>Ag an tóramh thíos ar an Mhullach Mhór,</span>
<lb n="1100"/><span>Sé chonnaic mé 'n righ-bhean a chrádhuigh im chroidhe mé,</span>
<lb n="1101"/><span>Dobhí sí aoibheall deas áluinn óg.</span>
<lb n="1102"/><span>Ba ghile a mín-chrobh ná sneachta ar thaoibh chnuic,</span>
<lb n="1103"/><span>Ná an eala is míne ar linn ag snámh;</span>
<lb n="1104"/><span>'S go bhfuil mo chroidhe-se in a mhíle píosa</span>
<lb n="1105"/><span>Mar nach bhfághaim cead éaluighth' le mo mhuirnín</span>
<lb n="1106"/><span>bán.</span></p>
<lb n="1107"/>
<lb n="1108"/><p><span>II</span>
<lb n="1109"/><span>Ní ar an chnoc is aoirde a chomhnuigheann mo mhaoin-se,</span>
<lb n="1110"/><span>Acht i ngleanntán íseal ar a bhfásann féar,</span>
<lb n="1111"/><span>In a mbíonn lachain-fhiadhain agus bric ar linntibh,</span>
<lb n="1112"/><span>Cruithneacht, caor-dhearg, agus coirce bán.</span>
<lb n="1113"/><span>Labhrann an chuaichín gach uair san mhí ann,</span>
<lb n="1114"/><span>Bidh suairceas aoibhinn ann gan cháin;</span>
<lb n="1115"/><span>Bíd na beacha críonna i n-iomarca aoise,</span>
<lb n="1116"/><span>Agus mil dá thaosgadh aca dom' mhuirnín bán.</span>
<lb n="1117"/></p>
</div>
<pb n="57"/>
<div><lb n="1118"/><p><span>III</span>
<lb n="1119"/><span>A rún 's a stóirín, anois má ghabhfair liom,</span>
<lb n="1120"/><span>Béidh togha an eolais agam ar éalódh leat;</span>
<lb n="1121"/><span>Agus nach bhfuil tráthnóna nó maidín reóidhte</span>
<lb n="1122"/><span>Nach tú an réalt eolais a bhéadh lem' ais.</span>
<lb n="1123"/><span>Ag siubhal na mbóithre agus na coillte ró-ghlas,</span>
<lb n="1124"/><span>Gan imnidhe gan brón agus mé go hait,</span>
<lb n="1125"/><span>Ag dul do m'phósadh le bláth na hóige,</span>
<lb n="1126"/><span>Is a lámh go módhmharach in mo ghlaic.</span></p>
<lb n="1127"/>
<lb n="1128"/><p><span>IV</span>
<lb n="1129"/><span>Dá mbéadh 'fhios agam nach tú bhí i ndán damh,</span>
<lb n="1130"/><span>Ní bhéinn comh dána is ní éalóchainn leat,</span>
<lb n="1131"/><span>'S go bhfuil do ghrádh-sa comh dlúth in mo lár-sa</span>
<lb n="1132"/><span>Is tá na táirngní i gcrúdhthaibh na n-each.</span>
<lb n="1133"/><span>Is a dhaoine úr-cheannsa nach mór an truagh mé</span>
<lb n="1134"/><span>Is nach é an chúis mhór mhagaidh mé</span>
<lb n="1135"/><span>An té ba mhúr =mhór liom is bhí seal dá luadh liom</span>
<lb n="1136"/><span>Gur fada uaim-se a chomhnuigheann sí.</span></p>
<lb n="1137"/>
<lb n="1138"/><p>
<lb n="1139"/><span>22 - CAILÍN AS AONTRUIM.</span></p>
<lb n="1140"/>
<lb n="1141"/><p><span>I</span>
<lb n="1142"/><span>Bhí mé lá geimhridh 'siubhal gleanntaí chois móinfhéir,</span>
<lb n="1143"/><span>Agus casadh damh an cúilín le coim an</span>
<lb n="1144"/><span>tráthnóna;</span>
<lb n="1145"/><span>d'fhiafruigh mé de m'annsacht, cérbh'ainm duithe, an</span>
<lb n="1146"/><span>réalt eolais,</span>
<lb n="1147"/><span>"Mise an cúlfhionn as Aontruim is inghin Chuinn Uí</span>
<lb n="1148"/><span>Dhomhnaill."</span>
<lb n="1149"/></p>
</div>
<pb n="58"/>
<div><lb n="1150"/><p><span>II</span>
<lb n="1151"/><span>'Á bhfeicfeadh sibh an cúilfhionn is a cúl leis a tuinn,</span>
<lb n="1152"/><span>Cíor óir ina láimh aici agus í ag cíoradh a cinn;</span>
<lb n="1153"/><span>Ars' an caiphtín breagh Gaodhalach leis a $mate a bhí ar</span>
<lb n="1154"/><span>a luing,</span>
<lb n="1155"/><span>"Gur bh'fhearr liom agam fhéin í ná Éire gan roinn."</span></p>
<lb n="1156"/>
<lb n="1157"/><p><span>III</span>
<lb n="1158"/><span>'Á bhfeicfeadh sibh an cúilfhionn 'gus í 'siubhal ar a'</span>
<lb n="1159"/><span>mhóinfhéar</span>
<lb n="1160"/><span>'Ach dlaoi léithe mar an ómra, agus fáinn' óir ar</span>
<lb n="1161"/><span>'ach méar léi;</span>
<lb n="1162"/><span>A gruaidhe mar na rósaí bíos Féil' Eóin in 'ach</span>
<lb n="1163"/><span>gáirdín,</span>
<lb n="1164"/><span>Is Conn ag déanamh spóirt nuair a bhí an tseod seo</span>
<lb n="1165"/><span>ar láimh leis.</span></p>
<lb n="1166"/>
<lb n="1167"/><p><span>IV Ise</span>
<lb n="1168"/><span>Ag dul fríd a' choill damh le coim an tráthnóna,</span>
<lb n="1169"/><span>Casadh orm an té úd a bhfuil a cháil-sean go fóill orm:</span>
<lb n="1170"/><span>"Thóg tú ó mo mhuinntir mé nuair a bhí mé i dtús</span>
<lb n="1171"/><span>m'óige,</span>
<lb n="1172"/><span>Is d'fhág tú 'n cúilfhionn dhéanamh lionnduibh is ag</span>
<lb n="1173"/><span>dalladh le deora."</span></p>
<lb n="1174"/>
<lb n="1175"/><p><span>V</span>
<lb n="1176"/><span>"Is beag a shaoil mé a annsacht go meallthá choidhche</span>
<lb n="1177"/><span>go deo mé,</span>
<lb n="1178"/><span>Is gur le do chluainidheacht a mheall tú mé agus</span>
<lb n="1179"/><span>gheall tú mo phósadh;</span>
<lb n="1180"/><span>Gheobhthá iarlaidheacht Aontruim agus Co. Mhuigheó</span>
<lb n="1181"/><span>liom,</span>
<lb n="1182"/><span>Agus an cúilfhionn ó n-a muinntir aon inghin Chuinn</span>
<lb n="1183"/><span>Uí Dhomhnaill."</span>
<lb n="1184"/></p>
</div>
<pb n="59"/>
<div><lb n="1185"/><p><span>22a - AN CHÚILFHIONN.</span>
<lb n="1186"/><span>Toirdhealbhach Ruadh Mac Domhnaill a chum.</span></p>
<lb n="1187"/>
<lb n="1188"/><p><span>I</span>
<lb n="1189"/><span>Bhí mé lá geimhridh ar bhinnse chois Bóinne,</span>
<lb n="1190"/><span>Agus thárlaidh damh an mhaighdean le soillse an</span>
<lb n="1191"/><span>tráthnóna,</span>
<lb n="1192"/><span>Fá na heachraidh a bhí riabhach agus diallaide ór-</span>
<lb n="1193"/><span>bhuidhe,</span>
<lb n="1194"/><span>Is bhí ceoltaí go méidhreach le Maighre an chúl-ómra.</span></p>
<lb n="1195"/>
<lb n="1196"/><p><span>II</span>
<lb n="1197"/><span>Dá bhfeictheá an chúilfhionn is í siubhal ins na bóithribh,</span>
<lb n="1198"/><span>Bhí frinnsidh le n-a gúnaidh is gan driúcht ar a brógaibh,</span>
<lb n="1199"/><span>M'ailleóill, 'sí mo rún í, is níl tnúth aici leis an</span>
<lb n="1200"/><span>óige,</span>
<lb n="1201"/><span>Is go dtug sí bárr múinteacht' ar chúig chúige na Fódla.</span></p>
<lb n="1202"/>
<lb n="1203"/><p><span>III</span>
<lb n="1204"/><span>Dá bhfeictheá-sa an spéir-bhean 's í taobh leis an tuinn,</span>
<lb n="1205"/><span>Fáinne óir ar gach méar léith', is í réidhteach a cinn,</span>
<lb n="1206"/><span>Ars' an caiptín breagh gléasta is é féachaint ó'n</span>
<lb n="1207"/><span>luing,</span>
<lb n="1208"/><span>"Nach mb'fheárr liom-sa agam fhéin í ná Éire gan</span>
<lb n="1209"/><span>roinn."</span>
<lb n="1210"/></p>
</div>
<pb n="60"/>
<div><lb n="1211"/><p><span>IV</span>
<lb n="1212"/><span>Sí an chúilfhionn mo rún is mo annsacht gan mhagadh,</span>
<lb n="1213"/><span>Is gur i mbrollach a léineadh a b'fhearr liom-sa</span>
<lb n="1214"/><span>codladh;</span>
<lb n="1215"/><span>Le sgéimh thug sí buaidh ar mhnáibh uaisle na cruinne,</span>
<lb n="1216"/><span>Is nach gcodlaim-sa néal acht ag éisteacht le n-a</span>
<lb n="1217"/><span>binneas.</span></p>
<lb n="1218"/>
<lb n="1219"/><p><span>V</span>
<lb n="1220"/><span>Dá bhfeictheá mo théagair-sa ag éirighe ar maidin,</span>
<lb n="1221"/><span>Gan fillid nó ceafa acht mar bhéadh sí 'na codladh,</span>
<lb n="1222"/><span>A cois a bhí spéireamhail is a déid a bhí ró-gheal,</span>
<lb n="1223"/><span>Is le deallradh a soillse na daill go bhfuigheadh eolas.</span></p>
<lb n="1224"/>
<lb n="1225"/><p><span>VI</span>
<lb n="1226"/><span>Ó b'aite liom an stáidbhean is a grádh bheith go fíor-</span>
<lb n="1227"/><span>cheart,</span>
<lb n="1228"/><span>A bhéarfadh a lámh damh is nach dtarrnóchadh aríst í;</span>
<lb n="1229"/><span>d'ólfainn-se a sláinte i dtoigh tábhairne an fhíona</span>
<lb n="1230"/><span>Is ní dhéanfainn a h-áthrach go dtéid an bás in mo</span>
<lb n="1231"/><span>chroidhe-sa.</span>
<lb n="1232"/></p>
</div>
<pb n="61"/>
<div><lb n="1233"/><p><span>23 - INGHEAN UÍ MHÓRDHA.</span></p>
<lb n="1234"/>
<lb n="1235"/><p><span>I</span>
<lb n="1236"/><span>Bhí mise lá mo tháilliúr aérach,</span>
<lb n="1237"/><span>Lá eile m'fhigheadóir spéireamhail,</span>
<lb n="1238"/><span>An tríochadh lá mo cheannuidhe snáth',</span>
<lb n="1239"/><span>Mo chócaire lá, 's mo ghréasaidhe;</span>
<lb n="1240"/><span>Mo mhuilteóir éadaigh chaith mé seal,</span>
<lb n="1241"/><span>M'iasgaire ar Loch Éirne,</span>
<lb n="1242"/><span>Níl céird ar a' domhan crosta orm go fóill</span>
<lb n="1243"/><span>Acht inghean Uí Mhórdha a bhréagadh.</span></p>
<lb n="1244"/>
<lb n="1245"/><p><span>II</span>
<lb n="1246"/><span>Sí'n inghean sin Uí Mhórdha a' stáid-bhean mhódhmhar,</span>
<lb n="1247"/><span>A d'fhág faoi bhrón na céadtaí;</span>
<lb n="1248"/><span>Is 'ach aon dlaoi mar an ór-bhuidhe</span>
<lb n="1249"/><span>Síos go n-a bróga léithe.</span>
<lb n="1250"/><span>Is binne liom a ceol ná'n fhidil ar bórd,</span>
<lb n="1251"/><span>Nó a sheinnfeadh de cheol ar théadaibh -</span>
<lb n="1252"/><span>An fhaoileann óg is caoine glór,</span>
<lb n="1253"/><span>Sí lagaigh go mór mo chéadfaidh.</span>
<lb n="1254"/></p>
</div>
<pb n="62"/>
<div><lb n="1255"/><p><span>III</span>
<lb n="1256"/><span>Is truagh gan mé is cead suidhe síos agam</span>
<lb n="1257"/><span>Le n-a caoin-chorp ró-dheas áluinn,</span>
<lb n="1258"/><span>Agus sinne gabhail cheóil ó oidhche go ló,</span>
<lb n="1259"/><span>'S gan aoin-neach bheith againn ar láimh linn.</span>
<lb n="1260"/><span>lacuna de 4 líne</span></p>
<lb n="1261"/>
<lb n="1262"/><p><span>IV</span>
<lb n="1263"/><span>Narbh aoibhinn damh-sa 'á bhféadfainn a mealladh</span>
<lb n="1264"/><span>Géag na mbachall fáinneach,</span>
<lb n="1265"/><span>Siúr na righte aníos ó Theamhair</span>
<lb n="1266"/><span>De fhíor-threibh Chonaill Cheárnaigh.</span>
<lb n="1267"/><span>Molaim fhéin duit an réim sin a ghlac tú,</span>
<lb n="1268"/><span>A dhéigh-inghin thapaidh Mhághnuis;</span>
<lb n="1269"/><span>Is tú seabhac na hÉirne is Bhéal Áth' Seanaigh,</span>
<lb n="1270"/><span>Is gur mian mo chroidhe thar mhnáibh tú.</span></p>
<lb n="1271"/>
<lb n="1272"/><p><span>24 - NUAIR A THÉIDHIM AMACH UN A' tSLÉIBHE.</span></p>
<lb n="1273"/>
<lb n="1274"/><p><span>I</span>
<lb n="1275"/><span>Nuair a théidhim amach un a' tsléibhe</span>
<lb n="1276"/><span>Bíonn cailíní an tsaoghail seo ann,</span>
<lb n="1277"/><span>Bíonn ann Ciottuigh is Méadhbha</span>
<lb n="1278"/><span>Agus Malaigh na gcraobhach donn.</span>
<lb n="1279"/><span>A Mhalaigh, nach truagh leat an sgéal sin</span>
<lb n="1280"/><span>Go bhfuil an arraing 'gabhail fríd mo chom,</span>
<lb n="1281"/><span>Is tusa bhéas coireach má éagaim,</span>
<lb n="1282"/><span>Nó's tusa a d'fhág mé tinn.</span>
<lb n="1283"/></p>
</div>
<pb n="63"/>
<div><lb n="1284"/><p><span>II</span>
<lb n="1285"/><span>Níl airgead aici nó bólacht,</span>
<lb n="1286"/><span>Nó clóca de shíoda bhuidhe,</span>
<lb n="1287"/><span>Is b'fhéidir gur fearr í 'na dhiaidh sin</span>
<lb n="1288"/><span>Nó bean agus táinte an tsaoghail.</span>
<lb n="1289"/><span>Tá a gruag mar an t-ór ag síobadh,</span>
<lb n="1290"/><span>Is ag crochadh anuas 'ach dlaoi -</span>
<lb n="1291"/><span>Is í mo ghrádh-sa an óigbhean,</span>
<lb n="1292"/><span>Is í mo réalt eolais í.</span></p>
<lb n="1293"/>
<lb n="1294"/><p><span>III</span>
<lb n="1295"/><span>Éirigh is cuir ort do chuid éadaigh,</span>
<lb n="1296"/><span>Agus gléasóchaidh mé fhéin do chúl,</span>
<lb n="1297"/><span>Go dtéidh muid ar aon chuig an chléir,</span>
<lb n="1298"/><span>Go gceangaltar mé 'gus tú.</span>
<lb n="1299"/><span>Deir siad go bhfuil mise pósta,</span>
<lb n="1300"/><span>Creid uaim, a stór, nach fíor:</span>
<lb n="1301"/><span>Dar a' leabhar atá thíos in mo phóca</span>
<lb n="1302"/><span>Is ag galantacht leobhtha bím.</span></p>
<lb n="1303"/>
<lb n="1304"/><p><span>25 - RÓIS A' CHÚIL CHLANNAIGH.</span>
<lb n="1305"/><span>Niall Mac Canna a chum.</span></p>
<lb n="1306"/>
<lb n="1307"/><p><span>I</span>
<lb n="1308"/><span>Ar chuala tú na sgéala bhí le Sir Féidhlim ón</span>
<lb n="1309"/><span>gCarraig,</span>
<lb n="1310"/><span>Go raibh bain-tighearna na hÉirne dul ar féasta</span>
<lb n="1311"/><span>go Sliabh Gallain,</span>
<lb n="1312"/><span>Is sionnach ruadh na mbéimeann a' léimnigh faoi n-a</span>
<lb n="1313"/><span>fallaing,</span>
<lb n="1314"/><span>Is é síor-chomhrádh léithe mar dobhéadh sé 'ghá mealladh?</span>
<lb n="1315"/></p>
</div>
<pb n="64"/>
<div><lb n="1316"/><p><span>II</span>
<lb n="1317"/><span>"Triall leat chum Triúcha, a chroidhe úir nár thuill</span>
<lb n="1318"/><span>sgannail,</span>
<lb n="1319"/><span>Mar bhfuigh' tú ubhla cumhra is cnóí 'na gcúplaí 'r</span>
<lb n="1320"/><span>chrannaibh,</span>
<lb n="1321"/><span>Gheobhfair ól fada ar hallaibh cúirte, 's meadhair</span>
<lb n="1322"/><span>shúgach 'dtigh leanna,</span>
<lb n="1323"/><span>Gheobhfair aoibhneas ar mo dhúithche 's 'réir mar</span>
<lb n="1324"/><span>shiubhlair gheobhfair amharc.</span></p>
<lb n="1325"/>
<lb n="1326"/><p><span>III</span>
<lb n="1327"/><span>"Triallamaois go Tír Eoghain mar bhfuil na hógain</span>
<lb n="1328"/><span>deasa gheanamhl',</span>
<lb n="1329"/><span>Is na cailíní breaghtha óga nár leig mo phócaí 'riamh</span>
<lb n="1330"/><span>folamh;</span>
<lb n="1331"/><span>Deir siad gur mé an deoraidhe 's nach eol damh bean</span>
<lb n="1332"/><span>a mhealladh,</span>
<lb n="1333"/><span>Gé go n-abrann go leor leor go bhfuil lód orm de do</span>
<lb n="1334"/><span>ghean-sa.</span></p>
<lb n="1335"/>
<lb n="1336"/><p><span>IV</span>
<lb n="1337"/><span>"Is buachaill bocht buartha mé, 's mo géar-ghol ar</span>
<lb n="1338"/><span>maidin,</span>
<lb n="1339"/><span>'S níl dhá-phighinn ar an tsaoghal agam, 's dar mo</span>
<lb n="1340"/><span>bhriathar táim folamh.</span>
<lb n="1341"/><span>Níl maoin agam, níl spré agam, 's níl saidhbhreas</span>
<lb n="1342"/><span>ar chnoc agam,</span>
<lb n="1343"/><span>Sguiridh feasta de bhur dtéamaibh, óir is maith an</span>
<lb n="1344"/><span>féirín fear fearamhail.</span></p>
<lb n="1345"/>
<lb n="1346"/><p><span>V</span>
<lb n="1347"/><span>"Ar maidin Dia Domhnaigh is mé dul chum an Aifrinn,</span>
<lb n="1348"/><span>Cia casadh sa' ród damh acht Róis an chúil chlannaigh;</span>
<lb n="1349"/><span>Bhí a gruaidh mar an rós 's a béilín módhmhar a bhí</span>
<lb n="1350"/><span>tanaidh,</span>
<lb n="1351"/><span>'S ní raibh blas aici ar mo phóig-se 's na deora le mo</span>
<lb n="1352"/><span>mhalaí.</span>
<lb n="1353"/></p>
</div>
<pb n="65"/>
<div><lb n="1354"/><p><span>VI</span>
<lb n="1355"/><span>"Táid féaraigh fada fásaigh i ngleanntaibh áille mar</span>
<lb n="1356"/><span>mbíonn mo chailín,</span>
<lb n="1357"/><span>'S muna bhfuighir acht féarach ráithe gheobhfair fáilte</span>
<lb n="1358"/><span>go Samhain;</span>
<lb n="1359"/><span>Táid maorthaí, táid báillí 'cur sáil ar a chuid</span>
<lb n="1360"/><span>fearainn,</span>
<lb n="1361"/><span>Acht d'aimhdheoin a bhfuilid a ráidhte tá mo chroidhe</span>
<lb n="1362"/><span>fágtha faoi n-a fallaing.</span></p>
<lb n="1363"/>
<lb n="1364"/><p><span>VII</span>
<lb n="1365"/><span>"A Dhia gan mé 'mo aonar mar a n-éirigheann an</span>
<lb n="1366"/><span>ghealach,</span>
<lb n="1367"/><span>Nó thiar ar Shliabh an Iarainn ag cruinniughadh fiabhrain</span>
<lb n="1368"/><span>is galair;</span>
<lb n="1369"/><span>Is mór mór mo bhruid i bpianaibh le bliadhain mhór is</span>
<lb n="1370"/><span>corradh</span>
<lb n="1371"/><span>Fá'n mhaiseach chiúin chiallaidhe tá le bliadhain ar</span>
<lb n="1372"/><span>Shliabh Gallain."</span>
<lb n="1373"/></p>
</div>
<pb n="66"/>
<div><lb n="1374"/><p><span>26 - MÁILIGH BHEAG NÍ 'IL CHOILLEADH.</span></p>
<lb n="1375"/>
<lb n="1376"/><p><span>I</span>
<lb n="1377"/><span>A Mháiligh bheag Ní 'il Choilleadh sé mo mhilleadh</span>
<lb n="1378"/><span>géar gan mé 's tú seal</span>
<lb n="1379"/><span>Ar mhalaidh Shléibhe Driothlann nó i gcoilltibh</span>
<lb n="1380"/><span>breagh' dluth' na slat,</span>
<lb n="1381"/><span>Nó thiar i gCaiseal na Finne mar a gcoisgfeamaois</span>
<lb n="1382"/><span>araon ar dtart,</span>
<lb n="1383"/><span>'S dá bhfuighinn-se toil mo charad cha sgarfainn go</span>
<lb n="1384"/><span>lá 'n tsléibhe leat.</span></p>
<lb n="1385"/>
<lb n="1386"/><p><span>II</span>
<lb n="1387"/><span>Nach damhsa d'éirigh an earróid ar a mbaile seo</span>
<lb n="1388"/><span>aréir fa mhnaoi,</span>
<lb n="1389"/><span>A shiubhail imeasg na dtallta nó gur briseadh dhá</span>
<lb n="1390"/><span>dtrian mo chroidhe;</span>
<lb n="1391"/><span>Labhair mé leis na h-ealta, agus d'fhreagair mé na</span>
<lb n="1392"/><span>cearca fraoich:</span>
<lb n="1393"/><span>"An bhfaca sibh mo Mháiligh-se, nó an fada 'réir ó</span>
<lb n="1394"/><span>chuaidh sí 'n tslighe?"</span></p>
<lb n="1395"/>
<lb n="1396"/><p><span>III</span>
<lb n="1397"/><span>Tá deallramh ag mo Mháiligh-se is gile nó'n ghrian fá</span>
<lb n="1398"/><span>neóin;</span>
<lb n="1399"/><span>Tá a cúilín deas feamainneach drithlinneach mar</span>
<lb n="1400"/><span>scáiní óir;</span>
<lb n="1401"/><span>Má's le fear eile d'imthigh sí pillfidh sí, mo ghrádh,</span>
<lb n="1402"/><span>go fóill,</span>
<lb n="1403"/><span>'S a chuach bheag na Finne an miste leat mo shláinte</span>
<lb n="1404"/><span>d'ól.</span>
<lb n="1405"/>
<pb n="67"/></p>
<lb n="1406"/>
<lb n="1407"/><p><span>27 - M'RÉAD NIC SUIBHNE BHÁIN.</span></p>
<lb n="1408"/>
<lb n="1409"/><p><span>I</span>
<lb n="1410"/><span>A Mh'réad chléibh, níor chéile dhuit an leadaidhe</span>
<lb n="1411"/><span>buidhe,</span>
<lb n="1412"/><span>Do chum seang séimh níos gile go mór nó'n</span>
<lb n="1413"/><span>t-aol,</span>
<lb n="1414"/><span>Do leaca gheal ghlégeal mar chaor an chuilinn chaoin,</span>
<lb n="1415"/><span>Go bhféachainn tú mar réalt na Sionainne thiar.</span></p>
<lb n="1416"/>
<lb n="1417"/><p><span>II</span>
<lb n="1418"/><span>Is fada mé fhéin aréir ag siubhal a chois trágh'</span>
<lb n="1419"/><span>Acht faraor géar níor fhéadas suan a fhagháil;</span>
<lb n="1420"/><span>Níl aon osna 'á ndéanfainn nach réabfadh cónra</span>
<lb n="1421"/><span>chláir,</span>
<lb n="1422"/><span>Is searc rún mo chléibh thú a Mh'réad Nic Suibhne</span>
<lb n="1423"/><span>Bháin.</span></p>
<lb n="1424"/>
<lb n="1425"/><p><span>III</span>
<lb n="1426"/><span>Cá hiongnadh mé fhéin a bheith comh hearróideach</span>
<lb n="1427"/><span>Agus rún mo chléibh bheith ag an éigis cham-shúileach;</span>
<lb n="1428"/><span>A chúilín péacach, agus é leath-lúbtha,</span>
<lb n="1429"/><span>Rinne tú bréag i ndéis do gheallamhaint damh.</span></p>
<lb n="1430"/>
<lb n="1431"/><p><span>IV</span>
<lb n="1432"/><span>Gealladh bréige tar éis do phósta do-ghnír.</span>
<lb n="1433"/><span>A mhall-shúil chlaon nach ar fhéach 'san ród a mbím;</span>
<lb n="1434"/><span>Dar comhrádh an tsaoghail char éist tú le glór mo chinn</span>
<lb n="1435"/><span>Is bhain tú féin barr-sgéimhe na hóige díom.</span>
<lb n="1436"/></p>
</div>
<pb n="68"/>
<div><lb n="1437"/><p><span>V</span>
<lb n="1438"/><span>Goirim do cheann, do chum, do chiabh, do rosg,</span>
<lb n="1439"/><span>Do bhéilín binn nach ar sheinn ariamh an t-olc;</span>
<lb n="1440"/><span>Do chorp sleamhain slim mar thuinn ag éirghe ar loch,</span>
<lb n="1441"/><span>Ó nach mise tá tinn ag ionnsaidhe an tsléibhe anocht.</span></p>
<lb n="1442"/>
<lb n="1443"/><p><span>VI</span>
<lb n="1444"/><span>Ar leabaidh chois cnaiste gan suan a bhím,</span>
<lb n="1445"/><span>A' síor-thabhairt taithnimh do ainnir an gheil-chneas</span>
<lb n="1446"/><span>mhín:</span>
<lb n="1447"/><span>A chailín beag breasnaigh na sguab-fhuilt bhuidhe,</span>
<lb n="1448"/><span>Tabhair taithneamh le dearcadh san ród a mbím.</span></p>
<lb n="1449"/>
<lb n="1450"/><p><span>VII</span>
<lb n="1451"/><span>Idir an dair 's a' craiceann nach ar chruaidh an céim</span>
<lb n="1452"/><span>Do'n duine a chuir idir mé is rún mo chléibh;</span>
<lb n="1453"/><span>Chuir mé mo lámh thairthi le fáinne an lae,</span>
<lb n="1454"/><span>'S goidé fuair mé acht an stárraidhe ar leabaidh</span>
<lb n="1455"/><span>lem' théagair fhéin.</span></p>
<lb n="1456"/>
<lb n="1457"/><p><span>VIII</span>
<lb n="1458"/><span>A Bhrúnaigh chan fiú liom do bhean a bhaint díot,</span>
<lb n="1459"/><span>Gidh gur dhubhairt tú thríd shúgradh go mba leat í</span>
<lb n="1460"/><span>faraor;</span>
<lb n="1461"/><span>Ainnir mhúinte, a thug barr maise ar mhnáibh deasa 'n</span>
<lb n="1462"/><span>tsaoghail,</span>
<lb n="1463"/><span>Mo sgrúdughadh mar a dhúbail tú an arraing seo thríom.</span></p>
<lb n="1464"/>
<lb n="1465"/><p><span>IX</span>
<lb n="1466"/><span>Aithnighim an bhruinngheal so go loinnireach siar fá'n</span>
<lb n="1467"/><span>tsráid,</span>
<lb n="1468"/><span>'S a ciabh dheas atá triopallach léi síos go sáil;</span>
<lb n="1469"/><span>Searc m'anama thú, a ainnir na n-ór-fholt mbreagh,</span>
<lb n="1470"/><span>'S naoi dtroighthe faoi thalamh go rachainn do do</span>
<lb n="1471"/><span>thuarasgbháil.</span>
<lb n="1472"/></p>
</div>
<pb n="69"/>
<div><lb n="1473"/><p><span>X</span>
<lb n="1474"/><span>I mboltaibh cruaidh dá gcuirtidhe go glúnaibh mé</span>
<lb n="1475"/><span>Gol géar agus gearán ó chroidhe go ndéanfainn féin.</span>
<lb n="1476"/><span>A dhaoine ná síligidh gurab iongantas é,</span>
<lb n="1477"/><span>Fear suirghe bhí ag inghean Mhic Suibhne mé.</span></p>
<lb n="1478"/>
<lb n="1479"/><p><span>XI</span>
<lb n="1480"/><span>I ndéis m'astair níor mhaith liom mar a fuaras í,</span>
<lb n="1481"/><span>Imeasg na gcailleach 's nach n-aithneóchainn idir lá</span>
<lb n="1482"/><span>nó oidhch':</span>
<lb n="1483"/><span>A cum sneachta mar an lile, 's a gruaidh mar an ghrís,</span>
<lb n="1484"/><span>A béilín tanaidh, dar go deimhin, ba truagh liom í.</span></p>
<lb n="1485"/>
<lb n="1486"/><p><span>XII</span>
<lb n="1487"/><span>A Mh'réad óg na n-ór-fholt tá fighte go féar,</span>
<lb n="1488"/><span>'S do dhá shúil dheasa mhodhmhar 's is ró-bhinn tanaidh do</span>
<lb n="1489"/><span>bhéal,</span>
<lb n="1490"/><span>Fuair mé póg uait, a stór, 's mé ag imtheacht i gcéin,</span>
<lb n="1491"/><span>Is naoi lá beo gan lón gur bheathuigh sí mé.</span></p>
<lb n="1492"/>
<lb n="1493"/><p><span>XIII</span>
<lb n="1494"/><span>A Mh'réad shéimh bheag laoghach na gcuirnín deas,</span>
<lb n="1495"/><span>Thréig tú mé is béidh mé buaidheartha leat;</span>
<lb n="1496"/><span>Theastuigh uaim sgéala ó'n Té atá thuas ar neamh,</span>
<lb n="1497"/><span>A' nglacfá mé mar chéile 'á ngabhainn leat.</span></p>
<lb n="1498"/>
<lb n="1499"/><p><span>XIV</span>
<lb n="1500"/><span>Sé mo léan an turus déighionnach agus mé pilleadh ar</span>
<lb n="1501"/><span>luas,</span>
<lb n="1502"/><span>Is mé glan réidh léithe, an bhruinngheal dheas úr;</span>
<lb n="1503"/><span>Is go siubhlfainn-se a' saoghal léithe gan tuirse nó</span>
<lb n="1504"/><span>cumhaidh,</span>
<lb n="1505"/><span>Acht 'nois mo ghéar-chrádh tá gaorfach na himirce</span>
<lb n="1506"/><span>fúm.</span>
<lb n="1507"/></p>
</div>
<pb n="70"/>
<div><lb n="1508"/><p><span>XV</span>
<lb n="1509"/><span>É'raoi Brún a' dúr-chroidhe, is truagh mar d'fhág</span>
<lb n="1510"/><span>tú mé,</span>
<lb n="1511"/><span>Mo dheora dá sileadh i dtús is i ndeireadh gach lae,</span>
<lb n="1512"/><span>Fá'n ainnir, mo théagair, na mborra-caoin méar,</span>
<lb n="1513"/><span>'S a Mh'réad Nic Suibhne, a mhuirnín, tárrtháil mé.</span></p>
<lb n="1514"/>
<lb n="1515"/><p><span>28 - MAIGHRE DHEAS NA GRUAIGE BÁINE.</span></p>
<lb n="1516"/>
<lb n="1517"/><p><span>I</span>
<lb n="1518"/><span>Is i gcoilltibh damh 'gearradh slat, is na héanlaith</span>
<lb n="1519"/><span>ag déanamh nead,</span>
<lb n="1520"/><span>'Gus luachair óg go leor ag fás ann,</span>
<lb n="1521"/><span>Mise ag éisteacht leis an chuaich as baile an taobh ó</span>
<lb n="1522"/><span>thuaidh</span>
<lb n="1523"/><span>'Gus fairge ró-mhór ar láimh liom,</span>
<lb n="1524"/><span>Nuair a casadh orm mo rún, í léithe fhéin ag siubhal,</span>
<lb n="1525"/><span>Sí Maighre dheas na gruaige báine.</span>
<lb n="1526"/></p>
</div>
<pb n="71"/>
<div><lb n="1527"/><p><span>II</span>
<lb n="1528"/><span>Acht chlis mise suas is d'éaluigh sise uaim,</span>
<lb n="1529"/><span>Is níor fhan díomsa beo acht mo sgáile,</span>
<lb n="1530"/><span>Lacuna de 2 líne</span>
<lb n="1531"/><span>Acht ina dhiaidh sin cé ghluais as ailltín na luachra,</span>
<lb n="1532"/><span>Acht Maighre dheas na gruaige báine.</span></p>
<lb n="1533"/>
<lb n="1534"/><p><span>III</span>
<lb n="1535"/><span>Níl aon bhaile cuain ó dheas nó ó thuaidh</span>
<lb n="1536"/><span>Nár chaith mé seal 'mo chuairt ráithe,</span>
<lb n="1537"/><span>Mise ag iarraidh tuairisg' fán phéarla a d'imthigh</span>
<lb n="1538"/><span>uaim,</span>
<lb n="1539"/><span>Sí'n aindir í thug buaidh ar áille;</span>
<lb n="1540"/><span>'S gur ag barraí Oileán an Dúin sgar mé le mo rún -</span>
<lb n="1541"/><span>Sí Maighre dheas na gruaige báine.</span></p>
<lb n="1542"/>
<lb n="1543"/><p><span>IV</span>
<lb n="1544"/><span>Ag droichead na Finne thiar atá mo ghrádh le bliadhain,</span>
<lb n="1545"/><span>Is is áille í ná grian an tsamhraidh:</span>
<lb n="1546"/><span>An áit i mbíonn sí a' triall bíonn an chuach 'seinm</span>
<lb n="1547"/><span>gan riaghail,</span>
<lb n="1548"/><span>I dtús an fhuacht' i ndiaidh na Samhna.</span>
<lb n="1549"/><span>'S ar chomhairle 'á rugadh 'riamh ní phósfa mé acht mo</span>
<lb n="1550"/><span>mhian -</span>
<lb n="1551"/><span>Sí Maighre dheas na gruaige báine.</span>
<lb n="1552"/></p>
</div>
<pb n="72"/>
<div><lb n="1553"/><p><span>29 - CAISLEÁN NA FINNE.</span></p>
<lb n="1554"/>
<lb n="1555"/><p><span>I</span>
<lb n="1556"/><span>I gCaisleán na Finne 'gcois imill an chuain</span>
<lb n="1557"/><span>Tá'n eala thug buaidh ar áilne;</span>
<lb n="1558"/><span>'S a Rí na cruinne bheir binneas do'n chuaich</span>
<lb n="1559"/><span>Tabhair gile gan ghruaim do'n stáid-bhean.</span>
<lb n="1560"/><span>Tá déid mar an sneachta aici nó'n eala ar a' tuinn,</span>
<lb n="1561"/><span>'S a gruaidhe mar rósaí i ngáirdín,</span>
<lb n="1562"/><span>Malaidh chaol donn mar sgríobhfaidhe le peann,</span>
<lb n="1563"/><span>'S de fhíor-sgoith na n-ómra a d'fhás sí.</span></p>
<lb n="1564"/>
<lb n="1565"/><p><span>II</span>
<lb n="1566"/><span>Gheobhaidh tú sgríobhtha a mbórdaí 'n Ríogh</span>
<lb n="1567"/><span>Go dtug sí 'n chraobh go hÉirinn;</span>
<lb n="1568"/><span>Go bhfuair sí 'n chraobh ar mhnáibh an tsaoghail,</span>
<lb n="1569"/><span>Agus buaidh gach cluiche dá dtéid léithe.</span>
<lb n="1570"/><span>I dtosach sa ród a shiubhailfeadh a cóiste</span>
<lb n="1571"/><span>Ar eachraidh óg a' léimnigh,</span>
<lb n="1572"/><span>Ar uaisle na nGall gur bhain sí 'n geall</span>
<lb n="1573"/><span>De mhac ríogh dealbhtha déid-gheal.</span></p>
<lb n="1574"/>
<lb n="1575"/><p><span>III</span>
<lb n="1576"/><span>A bhruinneal an óir, bheir a' choinneal ó'n tslógh,</span>
<lb n="1577"/><span>Beir solus fríd shluaighte 'n chabhlaigh;</span>
<lb n="1578"/><span>Gealach na sguab sa' mhatalang gruama,</span>
<lb n="1579"/><span>Croidhe gan chruadhas gan amhras.</span>
<lb n="1580"/><span>Is gearr go dtillidh sí chugainn aníos</span>
<lb n="1581"/><span>Ar uaislibh ríogh gan angadh,</span>
<lb n="1582"/><span>Le maise 's le méin 's le beacht a guth béil,</span>
<lb n="1583"/><span>'S ar easbhaidh ní fhéadaim-sa innse.</span></p>
<lb n="1584"/>
<lb n="1585"/><p><span>IV</span>
<lb n="1586"/><span>Éirigh, a shiúr, 's déan réidh un tsiubhail,</span>
<lb n="1587"/><span>Is tréig an chlúid seo d'Éirinn;</span>
<lb n="1588"/><span>Is leig do rún liom fhéin ar dtús,</span>
<lb n="1589"/><span>'S ní bhéidh ort cumhaidh nó buaidhreadh.</span></p>
</div>
<pb n="73"/>
<div><lb n="1590"/><p><span>'Ailleagáin úir na gcuirnín dlúth,</span>
<lb n="1591"/><span>Bhfuil maise 's snodh na gréin' ort;</span>
<lb n="1592"/><span>A ghile gan smúid, níor thuirseach mé siubhal,</span>
<lb n="1593"/><span>Dá bhfeicinn i dtús gach lae thú.</span></p>
<lb n="1594"/>
<lb n="1595"/><p><span>V</span>
<lb n="1596"/><span>Bhí ceathrar is céad ag seinnim ar téad</span>
<lb n="1597"/><span>Ar theaghlach Uí Néill i bpárlar,</span>
<lb n="1598"/><span>'S bhí ceileabhar na n-éan ar bharraibh na gcraobh</span>
<lb n="1599"/><span>Ag seinnim 's ag méadughadh dántaí;</span>
<lb n="1600"/><span>Bhí 'n fiagaidhe fionn 's a ghadhairín donn</span>
<lb n="1601"/><span>Ag seilg i ngleanntaí fásaigh,</span>
<lb n="1602"/><span>'S níl iasg ar Fhinn nár thóg a gcinn</span>
<lb n="1603"/><span>Tráth chuaidh sí uainn thar sáile.</span></p>
<lb n="1604"/>
<lb n="1605"/><p>
<lb n="1606"/><span>30 - MO CHREACH, A SHIÚR.</span></p>
<lb n="1607"/>
<lb n="1608"/><p><span>I</span>
<lb n="1609"/><span>Mo chreach, a shiúr, gan mé 'gus tú</span>
<lb n="1610"/><span>I gcúigeadh Mumhan i n-aonfheacht,</span>
<lb n="1611"/><span>Nó ins a' Triúcha maidin driúchta,</span>
<lb n="1612"/><span>'S gan fios ar rúin ag aoin-neach,</span>
<lb n="1613"/><span>'Baint a' tsugh craoibh maidin chiúin,</span>
<lb n="1614"/><span>'Baint cnó 's úbhlaí de ghéagaibh,</span>
<lb n="1615"/><span>'S gan leabaidh fúinn acht féar is caonach</span>
<lb n="1616"/><span>Is duilleabhar cumhra mar éadach.</span>
<lb n="1617"/></p>
</div>
<pb n="74"/>
<div><lb n="1618"/><p><span>II</span>
<lb n="1619"/><span>Bheirim móide le mnáibh na Fódla -</span>
<lb n="1620"/><span>Nuair 's bréag is cóir a chur i n-iúl dóibh;</span>
<lb n="1621"/><span>An darna móide le cailín ró-dheas</span>
<lb n="1622"/><span>A leigfeadh a clóc' ar a súilibh;</span>
<lb n="1623"/><span>An tríomhadh móide gan fiú na póga</span>
<lb n="1624"/><span>Nach dtabhairfinn dóibh mar dhúthracht;</span>
<lb n="1625"/><span>An ceathramhadh móide gan sgaradh leobhtha</span>
<lb n="1626"/><span>Go dtiocfadh 'n bás do mo chuartughadh.</span></p>
<lb n="1627"/>
<lb n="1628"/><p><span>III Ise</span>
<lb n="1629"/><span>Ná tabhair do mhóide choidhch' go deo</span>
<lb n="1630"/><span>Do mhaighre mhodhmhar na mbán-chích,</span>
<lb n="1631"/><span>'S gur eadar do dhá láimh ba dhá chéad fearr liom</span>
<lb n="1632"/><span>Ná 'bheith i bpárrthas naomhtha.</span>
<lb n="1633"/><span>Acht is amhlaidh tá, bhéarfainn searc is grádh duit</span>
<lb n="1634"/><span>Dá leigtheá ar gcúl do thréarthaí,</span>
<lb n="1635"/><span>'S go bhfuil cách dá rádh liom go suidhfeá ar clár</span>
<lb n="1636"/><span>'S gan bonn in do láimh le n-a réacan.</span></p>
<lb n="1637"/>
<lb n="1638"/><p><span>IV  Eisean</span>
<lb n="1639"/><span>Más mar sin atá cuirim cúl mo láimhe</span>
<lb n="1640"/><span>Le cumann gearr choidhch' go n-éagaim;</span>
<lb n="1641"/><span>'S go bhfuil míle stáid-bhean a rabh mise i ngrádh</span>
<lb n="1642"/><span>leobh,</span>
<lb n="1643"/><span>Is nach bhfuair mé bás 'riamh fá aoin-bhean.</span>
<lb n="1644"/><span>Dá mbínn-se ar chlárthaí mí 'gus ráithe</span>
<lb n="1645"/><span>'Stialladh táblaí is dá réabadh,</span>
<lb n="1646"/><span>'S iomdhaidh maighre mná ar neamh-chead dá cáirdibh</span>
<lb n="1647"/><span>A chuirfeadh bonn im' láimh le n-a réacan.</span></p>
<lb n="1648"/>
<lb n="1649"/><p><span>V  Ise</span>
<lb n="1650"/><span>Nár laghach a' gléas bheith seal ar aoin-tigheas,</span>
<lb n="1651"/><span>Agus fíon go haerach a dh'ól ann;</span>
<lb n="1652"/><span>Nár laghach a' gléas bheith ar hallaí gléigeal</span>
<lb n="1653"/><span>'Seinm téadaí 'gus ceóil ann;</span></p>
</div>
<pb n="75"/>
<div><lb n="1654"/><p><span>Nár laghach a' gléas bheith ar leabaidh déanta</span>
<lb n="1655"/><span>De chlumh na n-éan gan chonspóid;</span>
<lb n="1656"/><span>Má's laghach a' gléas é, is mílte laghaighe leat,</span>
<lb n="1657"/><span>Bheith ag mealladh maighdean i gcómhnuidhe.</span></p>
<lb n="1658"/>
<lb n="1659"/><p><span>VI</span>
<lb n="1660"/><span>Bheirim duit páirt níos binne ná'n chláirseach</span>
<lb n="1661"/><span>Go dtiocfaidh 'n bás is go n-éagaim;</span>
<lb n="1662"/><span>Agus seo mo láimh duit go bhfuil mé i ngrádh leat,</span>
<lb n="1663"/><span>Is nach dtéanaim d'athrughadh mar chéile.</span>
<lb n="1664"/><span>Mar an eala bhán ar an loch ag snámh</span>
<lb n="1665"/><span>Tá do phíob 's do bhrághaid, a chéad searc,</span>
<lb n="1666"/><span>Mo chreach 's mo chrádh nach bhfuil mé is tú dálta</span>
<lb n="1667"/><span>I ngleanntan fásaigh nó sléibhe.</span></p>
<lb n="1668"/>
<lb n="1669"/><p><span>31 - TÁ MÉ 'MO SHUIDHE.</span></p>
<lb n="1670"/>
<lb n="1671"/><p><span>I</span>
<lb n="1672"/><span>Tá mé 'mo shuidhe ó d'éirigh an ghealach aréir,</span>
<lb n="1673"/><span>Ag cur teineadh síos gan sgíth, is dá fadughadh</span>
<lb n="1674"/><span>go géar</span>
<lb n="1675"/><span>Tá bunadh a' toighe 'na luighe agus tá mise liom fhéin</span>
<lb n="1676"/><span>Tá na coiligh ag glaoidh' is an tír 'na gcodladh acht</span>
<lb n="1677"/><span>mé.</span></p>
<lb n="1678"/>
<lb n="1679"/><p><span>II</span>
<lb n="1680"/><span>A sheacht n-anam déag do bhéal, do mhalaidh, 's do ghruaidh,</span>
<lb n="1681"/><span>Do shúil ghorm-ghlé fá'r thréig mé aiteas is suairc;</span>
<lb n="1682"/><span>Le cumhaidh 'do dhéidh ní léir damh an bealach a shiubhal,</span>
<lb n="1683"/><span>'S a charaid mo chléibh, tá na sléibhte eadar mé</span>
<lb n="1684"/><span>agus tú.</span>
<lb n="1685"/></p>
</div>
<pb n="76"/>
<div><lb n="1686"/><p><span>III</span>
<lb n="1687"/><span>Deiridh lucht léighinn gur claoidhte an galar an grádh;</span>
<lb n="1688"/><span>Char admhuigh mé é go rabh sé i ndéidh mo chroidhe</span>
<lb n="1689"/><span>'stoigh a chrádh;</span>
<lb n="1690"/><span>Aicíd ró-ghéar, faraor, nár sheachnuigh mé í,</span>
<lb n="1691"/><span>Is go gcuireann sí arraing is céad go géar fríd</span>
<lb n="1692"/><span>cheart-lár mo chroidhe.</span></p>
<lb n="1693"/>
<lb n="1694"/><p><span>IV</span>
<lb n="1695"/><span>Casadh bean-tsídhe damh thíos ag lag Bhéal an Áth',</span>
<lb n="1696"/><span>D'fhiafruigh mé dí an sgaoilfeadh glas ar bith grádh;</span>
<lb n="1697"/><span>Is dubhairt sí 'gcois íseal i mbriathraibh soineannta</span>
<lb n="1698"/><span>sáimh,</span>
<lb n="1699"/><span>Nuair a théid sé fá'n chroidhe cha sgaoiltear as é go</span>
<lb n="1700"/><span>bráth.</span></p>
<lb n="1701"/>
<lb n="1702"/><p><span>32 - MOLAIDH MO ROGHAIN.</span></p>
<lb n="1703"/>
<lb n="1704"/><p><span>I</span>
<lb n="1705"/><span>Níl aon tom glas coilleadh, badhúin, nó sliabh,</span>
<lb n="1706"/><span>Thart siar go Baile an Tobair nó go hÁrainn</span>
<lb n="1707"/><span>na Naomh,</span>
<lb n="1708"/><span>Nár shiubhail mé gan tuirse le rúnsearc mo chléibh,</span>
<lb n="1709"/><span>Le súil 's go bhfuighinn le mealladh í, acht sháruigh sí</span>
<lb n="1710"/><span>mé.</span></p>
<lb n="1711"/>
<lb n="1712"/><p><span>II</span>
<lb n="1713"/><span>'Mo shuidhe nó 'mo sheasamh níl mo chroidhe slán;</span>
<lb n="1714"/><span>'Mo luighe ar mo leabaidh is measa bím ná mar táim;</span>
<lb n="1715"/><span>Oidhreacht na cruinne 'á bhfuighinn-se ar mo láimh,</span>
<lb n="1716"/><span>Is duit-se go dtabharfainn é, a chúig mhíle grádh.</span>
<lb n="1717"/></p>
</div>
<pb n="77"/>
<div><lb n="1718"/><p><span>III</span>
<lb n="1719"/><span>Thug mise cion duit is mé baoideach óg,</span>
<lb n="1720"/><span>Is ariamh char athruigh mé m'intinn go fóill;</span>
<lb n="1721"/><span>Níorbh'fhearr liom na mílte punnta de'n ór</span>
<lb n="1722"/><span>Ná dá gclaoidhfeadh Molaidh m'aigne ar chaoi nach</span>
<lb n="1723"/><span>mbéinn beo.</span></p>
<lb n="1724"/>
<lb n="1725"/><p><span>IV</span>
<lb n="1726"/><span>Tráth ghluaiseas an ainnir an taobh seo de'n tslighe</span>
<lb n="1727"/><span>Músglaidh an ghealach, agus soillsighidh an ghrian;</span>
<lb n="1728"/><span>Thig ceo breágh meala de ló is d'oidhch'</span>
<lb n="1729"/><span>Ar gach taoibh de'n bhealach a siubhaileann sí.</span></p>
<lb n="1730"/>
<lb n="1731"/><p><span>V</span>
<lb n="1732"/><span>Fághaim-se le mnaoi eile cúig mhíle sréad,</span>
<lb n="1733"/><span>Lán sléibhe d'eallach líonta de'n fhéar,</span>
<lb n="1734"/><span>Maoin áluinn d'eachraidh, is iad fá n-a gcuid sréan,</span>
<lb n="1735"/><span>Acht sí Molaidh dheas mo roghain, agus fághaim í gan</span>
<lb n="1736"/><span>spré.</span></p>
<lb n="1737"/>
<lb n="1738"/><p><span>33 - A ÓIGBHEAN ÁLUINN.</span></p>
<lb n="1739"/>
<lb n="1740"/><p><span>I Eisean </span>
<lb n="1741"/><span>A óigbhean áluinn, cé gur caomh do gháire,</span>
<lb n="1742"/><span>Is claoidhte d'fhág tú m'aigne buan,</span>
<lb n="1743"/><span>Is gur gile liom do bhrághaid ná sneachta ar</span>
<lb n="1744"/><span>árdán,</span>
<lb n="1745"/><span>Nó 'n eala bíos ag áirdiughadh ar 'ach taobh de'n</span>
<lb n="1746"/><span>chuan.</span>
<lb n="1747"/></p>
</div>
<pb n="78"/>
<div><lb n="1748"/><p><span>II</span>
<lb n="1749"/><span>A chailín bán deas, tá cách ag rádh liom</span>
<lb n="1750"/><span>Gur de do ghrádh gheobhas mé bás do'n chumhaidh;</span>
<lb n="1751"/><span>Déan damh fárus, a rún, 'san áit seo,</span>
<lb n="1752"/><span>Nó faoi Lá Fhéil' Pádraig béidh mé 'san uaigh.</span></p>
<lb n="1753"/>
<lb n="1754"/><p><span>III</span>
<lb n="1755"/><span>Goidé na tréasa rinne mé féin ort,</span>
<lb n="1756"/><span>Nuair nach féidir leat suidhe in mo chómhair?</span>
<lb n="1757"/><span>Go mbím seal 'a d'fhéachaint is ag innsigh sgéal duit,</span>
<lb n="1758"/><span>Bhfuil tú réidh le bheith liom, a stór?</span></p>
<lb n="1759"/>
<lb n="1760"/><p><span>IV</span>
<lb n="1761"/><span>Dá mbínn-se 's mo chéad searc ar an aontaoibh,</span>
<lb n="1762"/><span>Ag cur le chéile nach ar laghach an dóigh;</span>
<lb n="1763"/><span>Nár dheas a' féirín do chailín spéireamhail</span>
<lb n="1764"/><span>Buachaill céillidhe fhagháil nach mbéadh ag ól.</span></p>
<lb n="1765"/>
<lb n="1766"/><p><span>V Ise</span>
<lb n="1767"/><span>Óganaigh dhílis gad as fá mbíonn tú</span>
<lb n="1768"/><span>Ag osnaigh 'ach oidhche is ag sileadh deor?</span>
<lb n="1769"/><span>Is nach gcodluighim oidhche ar feadh na míosa</span>
<lb n="1770"/><span>Acht ag smaoi'tiughadh arís ort, a mhíle stór.</span></p>
<lb n="1771"/>
<lb n="1772"/><p><span>VI</span>
<lb n="1773"/><span>Nó táim ar mearadh, is níl orm dearmad</span>
<lb n="1774"/><span>Fá'n óigfhear cheannsaidh na gcuirnín dlúth;</span>
<lb n="1775"/><span>Is gur do réir a' sgannsáil i ndiaidh do chainnte,</span>
<lb n="1776"/><span>Is tusa planda a' bhrollaigh úir.</span></p>
<lb n="1777"/>
<lb n="1778"/><p><span>VII Eisean</span>
<lb n="1779"/><span>Óigbhean dearbhtha na bpóga milse</span>
<lb n="1780"/><span>Ná bíodh ort-sa imnidhe ar bith fá'n chúis,</span>
<lb n="1781"/><span>Is cinnte gur dearbhtha má ghnídh tú 'n cleamhnas,</span>
<lb n="1782"/><span>Gurab é do mhargadh nach dtéid ar gcúl.</span>
<lb n="1783"/></p>
</div>
<pb n="79"/>
<div><lb n="1784"/><p><span>34 - AN CAILÍN RUADH.</span></p>
<lb n="1785"/>
<lb n="1786"/><p><span>I</span>
<lb n="1787"/><span>Bhí mé sa Mhidhe i n-am Féil' Brighde,</span>
<lb n="1788"/><span>Ag bainis thíos ar a' Mhullach Mhór,</span>
<lb n="1789"/><span>Casadh caoin-bhean liom, stáid-bhean aoibhinn,</span>
<lb n="1790"/><span>Is thug mé spéis dí mar bhí sí óg.</span></p>
<lb n="1791"/>
<lb n="1792"/><p><span>II</span>
<lb n="1793"/><span>Is tú go cinnte a mhearaigh mo intinn,</span>
<lb n="1794"/><span>Agus Éire timcheall cha léigheasfadh mé;</span>
<lb n="1795"/><span>Is tá mo chroidhe-se 'na mhíle píosa</span>
<lb n="1796"/><span>Mur bhfágha mé suidhe taobh do bhrollaigh ghléil</span>
<lb n="1797"/><span>=ghlé-ghil.</span></p>
<lb n="1798"/>
<lb n="1799"/><p><span>III</span>
<lb n="1800"/><span>Taobh thiar de Shligeach a thug mé grádh dí,</span>
<lb n="1801"/><span>Is mé saothrughadh páighe i gCúige Laighean,</span>
<lb n="1802"/><span>Theann mé anonn léithe ag siubhal na sráide,</span>
<lb n="1803"/><span>Rinne sí gáire is thug damh sméid.</span></p>
<lb n="1804"/>
<lb n="1805"/><p><span>IV</span>
<lb n="1806"/><span>Ar a' choill mhóir ad' a bíos 'mo chómhnuidhe,</span>
<lb n="1807"/><span>Agus mé faoi dhólás mhór, faraor,</span>
<lb n="1808"/><span>Síor-smaoi'tiughadh uirthi, an cailín módhmhar,</span>
<lb n="1809"/><span>A béilín ró-dheas is a malaí caol'.</span></p>
<lb n="1810"/>
<lb n="1811"/><p><span>V</span>
<lb n="1812"/><span>Teacht a' Domhnaigh bím go dóchasach</span>
<lb n="1813"/><span>Go seolfadh 'n Rí in mo bhealach í;</span>
<lb n="1814"/><span>Is aríst tráthnóna 's mé bíos go brónach</span>
<lb n="1815"/><span>Fá nach bhfuair mé comhrádh le mo chailín caoin.</span>
<lb n="1816"/></p>
</div>
<pb n="80"/>
<div><lb n="1817"/><p><span>VI</span>
<lb n="1818"/><span>Is buachaill folamh mé 'bhfuil dúil ins na mnáibh agam,</span>
<lb n="1819"/><span>Acht, a bhruinneall ghrádhmhar na ndlaoidheóg ruadh,</span>
<lb n="1820"/><span>Dá dtiocfá liom-sa go teach mo mháthara,</span>
<lb n="1821"/><span>Ba deas an áit duit ag Baile 'n Luain.</span></p>
<lb n="1822"/>
<lb n="1823"/><p><span>35 - CONNLACH GHLAS AN FHOGHMHAIR.</span></p>
<lb n="1824"/>
<lb n="1825"/><p><span>I</span>
<lb n="1826"/><span>Ar chonnlaigh ghlais an fhóghmhair, a stóirín, a</span>
<lb n="1827"/><span>bhreathnuigheas thú,</span>
<lb n="1828"/><span>Ba deas do chois i mbróig, is ba ró-dheas do</span>
<lb n="1829"/><span>choiscéim siubhail,</span>
<lb n="1830"/><span>Do ghruaidh ar dhath na rósaí, 's do chuirníní fighte go</span>
<lb n="1831"/><span>dlúth -</span>
<lb n="1832"/><span>Is truagh gan sinne d'ar bpósadh, nó ar bórd luinge</span>
<lb n="1833"/><span>triall un siubhail.</span></p>
<lb n="1834"/>
<lb n="1835"/><p><span>II</span>
<lb n="1836"/><span>Tá buachaillí na háite seo ag athrughadh is ag éirghe</span>
<lb n="1837"/><span>teann,</span>
<lb n="1838"/><span>Is lucht na sáltaí árda ag déanamh airchise do mo</span>
<lb n="1839"/><span>chailín donn:</span>
<lb n="1840"/><span>Acht dá ngluaiseadh Rí na Spáinne thar sáile is a</span>
<lb n="1841"/><span>chabhlach cruinn',</span>
<lb n="1842"/><span>Cha bhrúighfinn féar ag fás nó go mbéinn ar láimh le</span>
<lb n="1843"/><span>mo chailín donn.</span>
<lb n="1844"/></p>
</div>
<pb n="81"/>
<div><lb n="1845"/><p><span>III</span>
<lb n="1846"/><span>'Sé chualaidh mé Dia Dómhnaigh mar chomhrádh 'gabháil</span>
<lb n="1847"/><span>idir mnáibh</span>
<lb n="1848"/><span>Go rabh sí 'gabháil dá pósadh ar óigfhear dá bhfuil san</span>
<lb n="1849"/><span>áit:</span>
<lb n="1850"/><span>A stóirín, glac mo chómhairle is an foghmhar seo fan</span>
<lb n="1851"/><span>mar atá,</span>
<lb n="1852"/><span>Is cha leigim le a bhfuil beo thú, a stór, nó 's tú</span>
<lb n="1853"/><span>mo ghrádh.</span></p>
<lb n="1854"/>
<lb n="1855"/><p><span>IV</span>
<lb n="1856"/><span>A chuisle ná déan feall orm, níl geall agam ag ao'-</span>
<lb n="1857"/><span>nduine acht thú;</span>
<lb n="1858"/><span>Is duit a thug mé dáimh gan amhras thar mhnáibh an</span>
<lb n="1859"/><span>tsaoghail;</span>
<lb n="1860"/><span>Is nach díombuan an óigbhean nach bhfanfadh mar 's bhí,</span>
<lb n="1861"/><span>Ar fheabhas 's sheinnfinn ceol dí lá 'n fhóghmhair 's mé</span>
<lb n="1862"/><span>baint lín.</span></p>
<lb n="1863"/>
<lb n="1864"/><p><span>V</span>
<lb n="1865"/><span>Chuir mé litir sgríobhtha do mo sheircín, agus casaoid</span>
<lb n="1866"/><span>ghéar;</span>
<lb n="1867"/><span>Chuir sí chugam arís í go rabh a croidhe istoigh i lár mo</span>
<lb n="1868"/><span>chléibh:</span>
<lb n="1869"/><span>Cum na heala is míne ná 'n tsíoda ná cluimh na</span>
<lb n="1870"/><span>n-éan,</span>
<lb n="1871"/><span>Nach trom na hosnaí ghním-se nuair a smaoi'tighim</span>
<lb n="1872"/><span>le sgar'aint léi.</span></p>
<lb n="1873"/>
<lb n="1874"/><p><span>VI</span>
<lb n="1875"/><span>Go sgarthar ó na craobhacha an éanlaith is an eala ó'n</span>
<lb n="1876"/><span>tuinn,</span>
<lb n="1877"/><span>Cha sgarthar inn ó chéile is níl acht baos dóibh a chur</span>
<lb n="1878"/><span>'na cionn.</span>
<lb n="1879"/><span>'Díol ba ar aontaigh bhéas mé fhéin is mo chailín donn,</span>
<lb n="1880"/><span>Gluaisimíd le chéile go dtéidhmid thar Ghaoth Bearra</span>
<lb n="1881"/><span>anonn.</span>
<lb n="1882"/></p>
</div>
<pb n="82"/>
<div><lb n="1883"/><p><span>36 - MALLACHT RÍOGH NA hAOINE.</span></p>
<lb n="1884"/>
<lb n="1885"/><p><span>I</span>
<lb n="1886"/><span>Mallacht Ríogh na hAoine do'n té dhíbir mo ghrádh</span>
<lb n="1887"/><span>'bhfad uaim,</span>
<lb n="1888"/><span>Gan fagháil agam teacht 'na goire ón Satharn</span>
<lb n="1889"/><span>go dtí'n Luan,</span>
<lb n="1890"/><span>Dá mbéinn amuigh faoi'n dílinn 's an oidhche bheith cur</span>
<lb n="1891"/><span>sneachta 'dtuaidh,</span>
<lb n="1892"/><span>Le mo ró-shearc dá bhfághainn cead suidhe bhéinn comh</span>
<lb n="1893"/><span>haoibhinn leis an eala ar cuan.</span></p>
<lb n="1894"/>
<lb n="1895"/><p><span>II</span>
<lb n="1896"/><span>Muna b'é mé bheith dána, ghabhfainn árus ó mo mhuinntir</span>
<lb n="1897"/><span>féin,</span>
<lb n="1898"/><span>Bhéadh ba 's caoirigh bána 'gam, is páirce le n-a</span>
<lb n="1899"/><span>gcur un féir,</span>
<lb n="1900"/><span>Codladh fada samhraidh, is gan aon níos aoibhne ná mé,</span>
<lb n="1901"/><span>Acht míle b'fhearr liom dul i n-aimsir is cead cainnte</span>
<lb n="1902"/><span>bheith agam le grádh mo chroidhe.</span>
<lb n="1903"/></p>
</div>
<pb n="83"/>
<div><lb n="1904"/><p><span>III</span>
<lb n="1905"/><span>'Bhean leanna chaoimh na páirte, tá'n bás in mo chroidhe</span>
<lb n="1906"/><span>le tart,</span>
<lb n="1907"/><span>Tabhair aon ghloine 'mháin damh is carta beag dighe le</span>
<lb n="1908"/><span>n-ais;</span>
<lb n="1909"/><span>Tá giní buidhe im' phóca a charaid, 's bain d'éileamh as,</span>
<lb n="1910"/><span>Is ólfa mise sláinte chúil áluinn, mo chailín deas.</span></p>
<lb n="1911"/>
<lb n="1912"/><p><span>37 - TÁ DAOINE A' RÁDH.</span></p>
<lb n="1913"/>
<lb n="1914"/><p><span>I</span>
<lb n="1915"/><span>Tá daoine a' rádh go bhfuil grádh ag mo mhuirnín</span>
<lb n="1916"/><span>orm fhéin,</span>
<lb n="1917"/><span>Go deimhin má tá chan grádh gan cumann dó é;</span>
<lb n="1918"/><span>Ar neamh-chead mo cháirde agus a lán de mo mhuinntir-</span>
<lb n="1919"/><span>se fhéin</span>
<lb n="1920"/><span>Mur mairidh mé ráithe go sásóchaidh mé m'intinn</span>
<lb n="1921"/><span>bheag fhéin.</span></p>
<lb n="1922"/>
<lb n="1923"/><p><span>II</span>
<lb n="1924"/><span>Shaoil mise 'Sheáin nach ndéanfá mo mhalairt go bráth,</span>
<lb n="1925"/><span>Shaoil mé in a dhéidh sin bréag nach ndéanfá fá'n chás;</span>
<lb n="1926"/><span>Níl aon iasg ar Loch Éirne nach ngléasfainn ar do</span>
<lb n="1927"/><span>bhainis a ghrádh,</span>
<lb n="1928"/><span>Agus dhéanfainn rí ar Éirinn, dá bhféadfainn, díot</span>
<lb n="1929"/><span>nó diúc ins a' Spáinn.</span>
<lb n="1930"/></p>
</div>
<pb n="84"/>
<div><lb n="1931"/><p><span>III</span>
<lb n="1932"/><span>Shaoil mise fhéin gur b'í 'n chaor a bhí 'lasadh in do</span>
<lb n="1933"/><span>ghruaidh,</span>
<lb n="1934"/><span>Shaoil mé in a dhéidh sin gur tú réalt na maidne i</span>
<lb n="1935"/><span>bhfad uaim,</span>
<lb n="1936"/><span>Dá dtéidhinnse un aonaigh ba tú 'n féirín ba deise</span>
<lb n="1937"/><span>tchínn rómham,</span>
<lb n="1938"/><span>Is a charaid mo chléibh nach dona gur thréig tú mé</span>
<lb n="1939"/><span>geall leis na buaibh.</span></p>
<lb n="1940"/>
<lb n="1941"/><p><span>IV</span>
<lb n="1942"/><span>Nach cumhan leat an oidhche bhí mé agus tú ins a' choill,</span>
<lb n="1943"/><span>Gan duine ar a' tsaoghal ag éisteacht linn acht na</span>
<lb n="1944"/><span>crainn;</span>
<lb n="1945"/><span>Bhí 'n driúcht ag síor-mhéadughadh 's ag éirghe le'r</span>
<lb n="1946"/><span>mbonnaibh go teann,</span>
<lb n="1947"/><span>Is nuair a labhair an t-éan bhí réalt na maidne ós ar</span>
<lb n="1948"/><span>gcionn.</span></p>
<lb n="1949"/>
<lb n="1950"/><p><span>38 - 'GCLUIN TÚ MISE 'ÉIN BHIG.</span></p>
<lb n="1951"/>
<lb n="1952"/><p><span>I</span>
<lb n="1953"/><span>'gCluin tú mise 'éin bhig éirigheas i gcoilltibh</span>
<lb n="1954"/><span>dlúith',</span>
<lb n="1955"/><span>d'innseóchainn mo scéal duit 'á mbíodh</span>
<lb n="1956"/><span>'fhios agam go ndéanfá rún;</span>
<lb n="1957"/><span>Tá mo chroidhe in a chéad cuid is ní féidir damh</span>
<lb n="1958"/><span>codladh ciúin,</span>
<lb n="1959"/><span>'S aon phóg amháin 'a béilín go léigheasóchadh sé a bhfuil</span>
<lb n="1960"/><span>ar siubhal.</span>
<lb n="1961"/></p>
</div>
<pb n="85"/>
<div><lb n="1962"/><p><span>II</span>
<lb n="1963"/><span>Is truagh gan mise in Aimeiriocá is duine amháin</span>
<lb n="1964"/><span>'bheith liom,</span>
<lb n="1965"/><span>Nó amuigh i lár na fairge mar bháithtear na céadtaí</span>
<lb n="1966"/><span>long,</span>
<lb n="1967"/><span>Gaoth mhór agus fearthainn bheith dar dtiomáint ó</span>
<lb n="1968"/><span>thuinn go tuinn,</span>
<lb n="1969"/><span>Mar in ndúil le Dia go gcuirfidhe mé mar a bhfuil</span>
<lb n="1970"/><span>mo stóirín ann.</span></p>
<lb n="1971"/>
<lb n="1972"/><p><span>III</span>
<lb n="1973"/><span>Cheannuigh mé cná agus ubhlaí ar tús fá choinne mo</span>
<lb n="1974"/><span>mhíle stór,</span>
<lb n="1975"/><span>Péire bróga agus sról duithe agus fonnsaí bhí maith</span>
<lb n="1976"/><span>go leor;</span>
<lb n="1977"/><span>Dá mba liomsa dúithche 'n Bhrouning, Cúig' Uladh, agus</span>
<lb n="1978"/><span>ceathramha 'n Laighean,</span>
<lb n="1979"/><span>Gan cearr a bheith sa' chúis cha chumhdóchadh aon</span>
<lb n="1980"/><span>bhruinneall mé.</span></p>
<lb n="1981"/>
<lb n="1982"/><p><span>IV</span>
<lb n="1983"/><span>Cheannuigh mé buidéal fíona damh fhéin 's do mo mhíle</span>
<lb n="1984"/><span>stór,</span>
<lb n="1985"/><span>Le beannacht a chur léithe-se, cúl péacach na bhfáinne</span>
<lb n="1986"/><span>óir,</span>
<lb n="1987"/><span>Braon char bhlas a béilín, nidh a mhéaduigh mo thuirse</span>
<lb n="1988"/><span>mhór,</span>
<lb n="1989"/><span>Is 'á gcruinneóchaidhe 'ach spéir-bhean Éireann, do</span>
<lb n="1990"/><span>dhiaidh-sa cha bhím-sa beo.</span>
<lb n="1991"/></p>
</div>
<pb n="86"/>
<div><lb n="1992"/><p><span>39 - NÓRA NIC LOCHLAINN.</span></p>
<lb n="1993"/>
<lb n="1994"/><p><span>Nuair a amharcaim 'mo dhiaidh ar a' spéirbhean</span>
<lb n="1995"/><span>ghním osna ró-mhór,</span>
<lb n="1996"/><span>'S gur binne a guth béil ná 'n éanlaith le</span>
<lb n="1997"/><span>ceileabhar sna crainn;</span>
<lb n="1998"/><span>A charaid mo chléibh, is tú réalt an mhaithis dar liom,</span>
<lb n="1999"/><span>Agus rachaidh mé i n-éag, a chéad ghrádh, má sgarann tú</span>
<lb n="2000"/><span>liom.</span></p>
<lb n="2001"/>
<lb n="2002"/><p><span>II</span>
<lb n="2003"/><span>Ó a Rí, 'Nóra, 'ar ndóighthe cha leigfeá mé un báis,</span>
<lb n="2004"/><span>Go dtabhairfeá damh póg nó dó ar neamh-chead do chách;</span>
<lb n="2005"/><span>Mise Taralach Óg, agus is dóigh, ach gur ghlac mé na</span>
<lb n="2006"/><span>gráidh,</span>
<lb n="2007"/><span>Nach mbeitheá gan ór dá mb'eol dom a chosnadh sa'</span>
<lb n="2008"/><span>Spáinn.</span></p>
<lb n="2009"/>
<lb n="2010"/><p><span>III</span>
<lb n="2011"/><span>'Muigh i Lag na hÚdhraigh, a shiúr-chroidhe, dá n-éalóchá</span>
<lb n="2012"/><span>liom,</span>
<lb n="2013"/><span>Ar dtriall un na Frainnce nó go Flanders má</span>
<lb n="2014"/><span>éirigheann sé linn,</span>
<lb n="2015"/><span>B'fhearr liom-sa ná ór is ná bólacht a' talaimh uilig</span>
<lb n="2016"/><span>cruinn,</span>
<lb n="2017"/><span>Go mbéinn sgartha ó'n órd acht Nóra Nic Lochlainn</span>
<lb n="2018"/><span>bheith liom.</span>
<lb n="2019"/></p>
</div>
<pb n="87"/>
<div><lb n="2020"/><p><span>40 - A MHÁIRE, IS MÓR A' NÁIRE DHUIT.</span></p>
<lb n="2021"/>
<lb n="2022"/><p><span>I</span>
<lb n="2023"/><span>A Mháire, is mór a' náire dhuit</span>
<lb n="2024"/><span>Nach dtig tú liom ar cuairt,</span>
<lb n="2025"/><span>'S go mb'fhearr liom bheith ar láimh leat</span>
<lb n="2026"/><span>Ná ins a' bhflaithis atá thuas:</span>
<lb n="2027"/><span>Do gháire geanamhail áluinn</span>
<lb n="2028"/><span>A d'fhág mé 'nois gan bhrígh,</span>
<lb n="2029"/><span>'S go bhfuil do ghrádh-sa i naoi n-áitibh</span>
<lb n="2030"/><span>'Ndéis polladh fríd mo chroidhe.</span></p>
<lb n="2031"/>
<lb n="2032"/><p><span>II</span>
<lb n="2033"/><span>'Á mbéadh lán na páirce báin' agam</span>
<lb n="2034"/><span>D'eallach agus de mhaoin,</span>
<lb n="2035"/><span>Is a lán eile de phlátaí</span>
<lb n="2036"/><span>Is do ghiníacha buidhe,</span>
<lb n="2037"/><span>I gcás ní chuirfinn a dtearn siad</span>
<lb n="2038"/><span>Do chainnt orm le mí,</span>
<lb n="2039"/><span>Dá mbéadh mo stór agam i dtoigh an ólacháin</span>
<lb n="2040"/><span>Charbh'fhada liom an oidhch'.</span></p>
<lb n="2041"/>
<lb n="2042"/><p><span>III</span>
<lb n="2043"/><span>Dá mbéadh iallacha in mo bhróga</span>
<lb n="2044"/><span>Nó fóghnamh ar na buinn,</span>
<lb n="2045"/><span>Bhéinn ag rinnce 'ach oidhche Dhómhnaigh</span>
<lb n="2046"/><span>Ins an bhaile i mbíonn sí ann;</span>
<lb n="2047"/><span>Is nár dheas an rud an óige</span>
<lb n="2048"/><span>Dá teannadh le mo chroidhe,</span>
<lb n="2049"/><span>Mo stór a bheith ar chionn bóird agam</span>
<lb n="2050"/><span>Má b'fhada gearr an oidhch'.</span>
<lb n="2051"/></p>
</div>
<pb n="88"/>
<div><lb n="2052"/><p><span>IV</span>
<lb n="2053"/><span>Deir mo mhuinntir liom go ndíbróchar</span>
<lb n="2054"/><span>'Ar sáile mé gan mhoill;</span>
<lb n="2055"/><span>Deir cuid eile aca nach gcuirtear liom</span>
<lb n="2056"/><span>Bád ann nó long:</span>
<lb n="2057"/><span>Dá mbéinn díomhaoin go dtiocfadh an díle orm</span>
<lb n="2058"/><span>Is mé a' dréim le gabhail anonn,</span>
<lb n="2059"/><span>A Dhia dhílis nárbh aoibhinn damh</span>
<lb n="2060"/><span>Acht rún mo chroidhe bheith liom.</span></p>
<lb n="2061"/>
<lb n="2062"/><p><span>41 - MÁ THÉID TÚ UN AONAIGH I.</span></p>
<lb n="2063"/>
<lb n="2064"/><p><span>I</span>
<lb n="2065"/><span>Má théid tú 'un aonaigh bíodh do chaora leat, a</span>
<lb n="2066"/><span>holann, agus a huain;</span>
<lb n="2067"/><span>Má théid tú a shuirghe bíodh do mhian agat ar</span>
<lb n="2068"/><span>thoiseacht a' tsluaigh,</span>
<lb n="2069"/><span>Bíodh sí laoghach aoibheail agus measamhail in a cliú,</span>
<lb n="2070"/><span>Chan í an mhaoin a bhéarfas i dtír thú, is ná mealltar</span>
<lb n="2071"/><span>léithe thú.</span>
<lb n="2072"/></p>
</div>
<pb n="89"/>
<div><lb n="2073"/><p><span>II</span>
<lb n="2074"/><span>A annsacht cé'r bh'annsa duit bean eile agat nó mé,</span>
<lb n="2075"/><span>Is gur tú an plannda deas a shanntuigh mé i dtoiseacht</span>
<lb n="2076"/><span>mo shaoghail;</span>
<lb n="2077"/><span>Thug me fancy duit gan amhras mar bhí mise gan</span>
<lb n="2078"/><span>chéill,</span>
<lb n="2079"/><span>Focal cainnte ná rabh i gcionn an té nach molfadh</span>
<lb n="2080"/><span>leat-sa mé.</span></p>
<lb n="2081"/>
<lb n="2082"/><p><span>III</span>
<lb n="2083"/><span>Dhiúltaigh mé fear léighinn agus búclaí ina bhróig,</span>
<lb n="2084"/><span>Agus céadtaí uair 'na dhéidh sin fear airgid agus óir,</span>
<lb n="2085"/><span>Ar an ndúil is go mbéinn-se is mo chéad searc liom</span>
<lb n="2086"/><span>ag ól,</span>
<lb n="2087"/><span>Is gur tú an chéad duine ar leig mé mo chumann leis</span>
<lb n="2088"/><span>go fóill.</span></p>
<lb n="2089"/>
<lb n="2090"/><p><span>IV</span>
<lb n="2091"/><span>Cha dtáinig smúid ar mo shúilibh, is char chodail mise</span>
<lb n="2092"/><span>néal,</span>
<lb n="2093"/><span>Ar an ndúil le mo rún-searc ó thuit an oidhche aréir;</span>
<lb n="2094"/><span>Ar mo ghlúnaibh leat go siubhailfinn an domhan mór 'do</span>
<lb n="2095"/><span>dhéidh,</span>
<lb n="2096"/><span>Is chan fada, má thréigir mé, go mbéidh mé 'gabháil sa'</span>
<lb n="2097"/><span>chré.</span></p>
<lb n="2098"/>
<lb n="2099"/><p><span>42 - MÁ THÉID TÚ UN AONAIGH II.</span></p>
<lb n="2100"/>
<lb n="2101"/><p><span>I</span>
<lb n="2102"/><span>Má théid tú 'un aonaigh bíodh an chaora leat, a</span>
<lb n="2103"/><span>holann sa huan;</span>
<lb n="2104"/><span>Má théid tú a shuirghe bíodh do mhian agat ar</span>
<lb n="2105"/><span>deireadh 'gus ar dtús;</span>
<lb n="2106"/></p>
</div>
<pb n="90"/>
<div><lb n="2107"/><p><span>Má bhíonn sí laoghach saoitheamhail nó molta as a cliú,</span>
<lb n="2108"/><span>Chan í an mhaoin a bhéarfas i dtír thú 'sna mealltar</span>
<lb n="2109"/><span>léi thú.</span></p>
<lb n="2110"/>
<lb n="2111"/><p><span>II</span>
<lb n="2112"/><span>Dá mbéadh lán na páirce báine 'gam d'eallach is de</span>
<lb n="2113"/><span>mhaoin,</span>
<lb n="2114"/><span>'S na cartaí teacht un cláir de na giníacha buidhe,</span>
<lb n="2115"/><span>Cha chuirfinn i gcás a ndearna siad de chainnt</span>
<lb n="2116"/><span>orm le mí,</span>
<lb n="2117"/><span>Acht cead triaill láimh le mo ghrádh geal charbh'fhada</span>
<lb n="2118"/><span>liom an saoghal.</span></p>
<lb n="2119"/>
<lb n="2120"/><p><span>III</span>
<lb n="2121"/><span>A Mháire, is mór a' náire dhuit nach dtig tú chugam ar</span>
<lb n="2122"/><span>cuairt,</span>
<lb n="2123"/><span>Is go mb'fhearr liom a bheith láimh leat ná na flaitheas</span>
<lb n="2124"/><span>atá thuas,</span>
<lb n="2125"/><span>Do gháire geanamhail áluinn do bhain díomsa mo bhrígh,</span>
<lb n="2126"/><span>'S go bhfuil do ghrádh-sa naoi n-áití 'ndéis polladh</span>
<lb n="2127"/><span>thríd mo chroidhe.</span></p>
<lb n="2128"/>
<lb n="2129"/><p><span>IV</span>
<lb n="2130"/><span>Tá mise ar an bhaile seo le corradh is naoi lá,</span>
<lb n="2131"/><span>Is dá mbéadh fhios ag na cailínibh é, ghuilfeadh siad</span>
<lb n="2132"/><span>a sáith;</span>
<lb n="2133"/><span>Ag dochtúiribh na cruinne mo léigheas chan fhuil le</span>
<lb n="2134"/><span>fagháil,</span>
<lb n="2135"/><span>Acht cúl na gcraobh deas sí léigheasfadh mé dá</span>
<lb n="2136"/><span>leagfadh sí orm a lámh.</span></p>
<lb n="2137"/>
<lb n="2138"/><p><span>V</span>
<lb n="2139"/><span>Deir mo cháirde liom go rachaidh mé ar sáile anonn,</span>
<lb n="2140"/><span>Deirim féin leo nach ngléastar damh bád a choidhche</span>
<lb n="2141"/><span>nó long;</span>
<lb n="2142"/><span>Dá mbéinn faoi shioc is shneachta faoi bharraí glas na</span>
<lb n="2143"/><span>dtom,</span>
<lb n="2144"/><span>A Dhia dhílis, nach ar bh'aoibhinn damh acht rún mo chroidhe</span>
<lb n="2145"/><span>bheith liom.</span>
<lb n="2146"/></p>
</div>
<pb n="91"/>
<div><lb n="2147"/><p><span>VI</span>
<lb n="2148"/><span>Fágfaidh mise an baile seo go moch má's áil le Dia,</span>
<lb n="2149"/><span>'S béidh na mná óga i gcorruighe liom muna bpillfidh</span>
<lb n="2150"/><span>mise 'rís;</span>
<lb n="2151"/><span>Cha dtógann an aois óg orm mo rogha a chur díom,</span>
<lb n="2152"/><span>Is dá mbéadh mo stór ar thoil me 'phósadh do shiubhal-</span>
<lb n="2153"/><span>fainn léi an saoghal.</span></p>
<lb n="2154"/>
<lb n="2155"/><p><span>43 - SEÁN BÁN.</span></p>
<lb n="2156"/>
<lb n="2157"/><p><span>I</span>
<lb n="2158"/><span>Ag geaftaí an toigh' móir adaí</span>
<lb n="2159"/><span>A chómhnuigheas agus a chodluigheas mo ghrádh,</span>
<lb n="2160"/><span>Ar bh'ainm dó an buachaill dóigheamhail,</span>
<lb n="2161"/><span>A casadh orm ar mhalaidh an tsléibh' bháin;</span>
<lb n="2162"/><span>Ba mhilse liom a phóga</span>
<lb n="2163"/><span>Ná rósaí meala faoi bhláth;</span>
<lb n="2164"/><span>Tá cumhaidh mhór i ndiaidh mo stóir orm</span>
<lb n="2165"/><span>Is cha mhó ná go bhfuil mo chroidhe slán.</span></p>
<lb n="2166"/>
<lb n="2167"/><p><span>II</span>
<lb n="2168"/><span>'Sé Seán Bán mo ghrádh-sa,</span>
<lb n="2169"/><span>'Ach a'n lá dá soillsigh' 'n ghrian;</span>
<lb n="2170"/><span>Acht thug sé orm brón,</span>
<lb n="2171"/><span>Agus leóin sé mo intinn go léir;</span>
<lb n="2172"/><span>Ná d'imthigh sé le Malaigh Bháin</span>
<lb n="2173"/><span>Is d'fhág sé mise liom fhéin;</span>
<lb n="2174"/><span>Is mo mhallacht-sa le cailín óg</span>
<lb n="2175"/><span>A leigfeadh uaithe a cumann le réic.</span>
<lb n="2176"/></p>
</div>
<pb n="92"/>
<div><lb n="2177"/><p><span>III</span>
<lb n="2178"/><span>Bliadhain 's an oidhche aréir -</span>
<lb n="2179"/><span>'Sé mo léan nach anocht in a tús.</span>
<lb n="2180"/><span>Uile 'ach óganach spéireamhail,</span>
<lb n="2181"/><span>Do mo bhréagadh seal ar a ghlún.</span>
<lb n="2182"/><span>Níl aon chuan i nÉirinn in do léinidh</span>
<lb n="2183"/><span>Nach n-aithneóchainn thú;</span>
<lb n="2184"/><span>Cé go dtug mé mo chion go léir duit,</span>
<lb n="2185"/><span>Is i ndiaidh sin gur éaluigh tú uaim.</span></p>
<lb n="2186"/>
<lb n="2187"/><p><span>44 - SEÁN BÁN EILE.</span></p>
<lb n="2188"/>
<lb n="2189"/><p><span>I</span>
<lb n="2190"/><span>Ag an bhuachaill bheag mhúinte tá tús agus deireadh</span>
<lb n="2191"/><span>mo sgéil;</span>
<lb n="2192"/><span>Dá dtéidhinn-se i gcionn siubhail leis cha</span>
<lb n="2193"/><span>bhrúighfinn-se barr bog an fhéir;</span>
<lb n="2194"/><span>Dá bpósainn fhéin thú bhéadh triúr agus ceathrar 'nar</span>
<lb n="2195"/><span>ndéidh,</span>
<lb n="2196"/><span>Is dá dtéidheadh a' t-iomlán un siubhail dar mo</span>
<lb n="2197"/><span>chubhais-se is tú grádh geal mo chléibh.</span></p>
<lb n="2198"/>
<lb n="2199"/><p><span>II -Eisean</span>
<lb n="2200"/><span>'Rí goidé dhéanfainn dá ngearrfadh a' corrán mo</span>
<lb n="2201"/><span>mhéar?</span>
<lb n="2202"/><span>Sluasad nó spáid in mo láimh-se cha ghlacfaim go</span>
<lb n="2203"/><span>héag:</span>
<lb n="2204"/><span>'Mo shuidhe i dtoigh na tábhairne ba sásta is ba</span>
<lb n="2205"/><span>soineannta a bhéinn,</span>
<lb n="2206"/><span>'S dá mbéadh a' ghloine 's í lán agam d'ólfainn</span>
<lb n="2207"/><span>sláinte do ghrádh geal mo chléibh.</span>
<lb n="2208"/></p>
</div>
<pb n="93"/>
<div><lb n="2209"/><p><span>III - Ise</span>
<lb n="2210"/><span>A giolla na Ruaidhe nach truagh leat mise bheith i</span>
<lb n="2211"/><span>lionn,</span>
<lb n="2212"/><span>Is mo chleamhnas 'á dhéanamh gcois íseal ar a bhuachaillín</span>
<lb n="2213"/><span>donn,</span>
<lb n="2214"/><span>Sé mo sgéal cráidhte nár fágadh mé i gceart-lár na</span>
<lb n="2215"/><span>dtonn,</span>
<lb n="2216"/><span>Gan coite gan bád má's dán damh gan Seán Bán a</span>
<lb n="2217"/><span>bheith liom.</span></p>
<lb n="2218"/>
<lb n="2219"/><p><span>IV</span>
<lb n="2220"/><span>Dhéanfad teach mór má's beo mé ar a' teorainn ad</span>
<lb n="2221"/><span>thiar,</span>
<lb n="2222"/><span>An áit a bhfeicfidh mé mo stór tráthnóna agus maidin</span>
<lb n="2223"/><span>ag triall;</span>
<lb n="2224"/><span>Do ghruaidh mar na rósaí a bhreóidh is a mhearaigh mo</span>
<lb n="2225"/><span>chiall,</span>
<lb n="2226"/><span>Is mí cha bhím beo má phósann tú bean dubh a' tsléibh'.</span></p>
<lb n="2227"/>
<lb n="2228"/><p><span>V</span>
<lb n="2229"/><span>'S iomdhaidh áit áirit ar leig mise leat-sa mo rún,</span>
<lb n="2230"/><span>Ar chúl claidhe is gárraidh is i lár an mhachaire ag</span>
<lb n="2231"/><span>siubhal;</span>
<lb n="2232"/><span>Sé do chomhrádh bhí fáillighe a d'fhág mé ag osnaigh gan</span>
<lb n="2233"/><span>suan,</span>
<lb n="2234"/><span>Mo mhíle céad slán ag Seán Bán cé gur fada é uaim.</span></p>
<lb n="2235"/>
<lb n="2236"/><p><span>VI</span>
<lb n="2237"/><span>Sin chugaibh Seán Bán, a' fear fáillighe atá sorthanach</span>
<lb n="2238"/><span>fial,</span>
<lb n="2239"/><span>Agus sé deir na mná leis gur báine é ná 'n ghealach</span>
<lb n="2240"/><span>'s a' ghrian;</span>
<lb n="2241"/><span>Níl gile níl breághacht dar fhás ina bhfear ar bith</span>
<lb n="2242"/><span>'riamh</span>
<lb n="2243"/><span>Nach bhfuil páirt ag Seán Bán de is tá a ghrádh tinn</span>
<lb n="2244"/><span>tuirseach in a dhiaidh.</span>
<lb n="2245"/></p>
</div>
<pb n="94"/>
<div><lb n="2246"/><p><span>45 - CUIRIM-SA SONAS AGUS SÉAN AR DO</span>
<lb n="2247"/><span>BHUAILIDH.</span></p>
<lb n="2248"/>
<lb n="2249"/><p><span>I</span>
<lb n="2250"/><span>Cuirim-sa sonas agus séan</span>
<lb n="2251"/><span>Ar do bhuailidh bhig caorach agus bó;</span>
<lb n="2252"/><span>Is gile thú ná'n eala ar an Éirne,</span>
<lb n="2253"/><span>Is is leat-sa tá sgéimh na mban óg.</span></p>
<lb n="2254"/>
<lb n="2255"/><p><span>II</span>
<lb n="2256"/><span>Stad thusa feasta do phléideáil,</span>
<lb n="2257"/><span>Níl gar a bheith mo shéanadh níos mó;</span>
<lb n="2258"/><span>'Á bhfuighinn-se mo rogha ar mhná' Éireann</span>
<lb n="2259"/><span>Is le Nansaidh go ndeirfinn a' "Gabhaim."</span></p>
<lb n="2260"/>
<lb n="2261"/><p><span>III</span>
<lb n="2262"/><span>A Nansaidh, má ghnidh tusa 'n pósadh,</span>
<lb n="2263"/><span>Béidh tú go brónach 'na dhéidh;</span>
<lb n="2264"/><span>Char chuir tú in mo chead nó in mo chómhairle é,</span>
<lb n="2265"/><span>Is char amharc tú rómhat nó 'do dhéidh.</span></p>
<lb n="2266"/>
<lb n="2267"/><p><span>IV</span>
<lb n="2268"/><span>Guidhim-sa a' Rí tá 'r a' Dómhnach,</span>
<lb n="2269"/><span>Ó 'sé bheireas furtacht do lán,</span>
<lb n="2270"/><span>Nár chaillidh mé aigneadh na hóige</span>
<lb n="2271"/><span>Mar gheall ar a' rógaire mná.</span>
<lb n="2272"/></p>
</div>
<pb n="95"/>
<div><lb n="2273"/><p><span>V</span>
<lb n="2274"/><span>A Rí, goidé ghéanfas mé imbárach</span>
<lb n="2275"/><span>Nuair a tchífeas mé mo ghrádh teacht aniar,</span>
<lb n="2276"/><span>Is nach dtig liom a dhul in a láthair,</span>
<lb n="2277"/><span>Is a' mhéad is bhí eadrainn le bliadhain?</span></p>
<lb n="2278"/>
<lb n="2279"/><p><span>VI</span>
<lb n="2280"/><span>Nuair a smaoi'tighim ar d'aoibh is ar do ghlór-sa,</span>
<lb n="2281"/><span>Is ar bhinneas do cheoltaí ariamh,</span>
<lb n="2282"/><span>Tuitim i dtuirse 's i ndólás,</span>
<lb n="2283"/><span>Agus goilim-sa mórán 'do dhiaidh.</span></p>
<lb n="2284"/>
<lb n="2285"/><p><span>VII</span>
<lb n="2286"/><span>Crádh ar an té nach mbíonn críonna,</span>
<lb n="2287"/><span>Is nach ndéan 'ach a'n nidh mar is cóir,</span>
<lb n="2288"/><span>Nach gcuartóchadh na bannaí is daoire,</span>
<lb n="2289"/><span>Nach dtioc' leobh fhagháil sgaoilte go deo.</span></p>
<lb n="2290"/>
<lb n="2291"/><p><span>VIII</span>
<lb n="2292"/><span>Anois tá na heachraidh ag gluaiseacht,</span>
<lb n="2293"/><span>Agus mise bocht stuacach gan chéill;</span>
<lb n="2294"/><span>Feasta tá'n aois ag fagháil buaidh' orm,</span>
<lb n="2295"/><span>Mo bheannacht go buan do mhná 'n</span>
<lb n="2296"/><span>tsaoghail.</span>
<lb n="2297"/></p>
</div>
<pb n="96"/>
<div><lb n="2298"/><p><span>46 - 'NANSAIDH, A THÉAGAIR.</span></p>
<lb n="2299"/>
<lb n="2300"/><p><span>I</span>
<lb n="2301"/><span>'Nansaidh, a théagair, an bhfuil tú in do shuidhe?</span>
<lb n="2302"/><span>Fosgail an doras damh is leig mé un toigh',</span>
<lb n="2303"/><span>Tá mo bhuidéal i mo aice agus dram do mhná</span>
<lb n="2304"/><span>an toigh',</span>
<lb n="2305"/><span>Is tá dúil agam nach n-eitigheann sí mé fá n-a h-inghin.</span></p>
<lb n="2306"/>
<lb n="2307"/><p><span>II - An Mháthair</span>
<lb n="2308"/><span>A tháilliúir bhig bheadaidhe, chan fhághann tú mo inghin,</span>
<lb n="2309"/><span>Is simplidhe atá tú ag cur sin damh síos;</span>
<lb n="2310"/><span>Is feárr dí mar tá sí ná trácht a bheith 'sa' tír</span>
<lb n="2311"/><span>Fá 'gabháil le táilliúr fágthaí gan saidhbhreas nó</span>
<lb n="2312"/><span>maoin.</span></p>
<lb n="2313"/>
<lb n="2314"/><p><span>III - An Táilliúr</span>
<lb n="2315"/><span>Is iomdhaidh bean áluinn tá le fagháil ins an tír,</span>
<lb n="2316"/><span>Acht is mairg a d'fhágfaidhe le n-a lán aca aríst;</span>
<lb n="2317"/><span>B'fheárr damh bheith mar tá mé go bráth bráth gan</span>
<lb n="2318"/><span>mhnaoi,</span>
<lb n="2319"/><span>Nach suadhóg bheag mná fhagháil nach ndéanfadh aon</span>
<lb n="2320"/><span>ghníomh.</span></p>
<lb n="2321"/>
<lb n="2322"/><p><span>IV</span>
<lb n="2323"/><span>Nuair a éirighim-sa ar maidin is mo chroidhe lán de</span>
<lb n="2324"/><span>bhrón,</span>
<lb n="2325"/><span>Théidhim un a' tsiopa agus caithim an spól,</span>
<lb n="2326"/><span>Níl a'n dadaidh ag cur as damh acht grádh beag gan</span>
<lb n="2327"/><span>suim,</span>
<lb n="2328"/><span>Is táim i ndúil go bhfuighinn párdún ó'n chailín deas</span>
<lb n="2329"/><span>donn.</span>
<lb n="2330"/></p>
</div>
<pb n="97"/>
<div><lb n="2331"/><p><span>V -An Cailín gcois ísiol</span>
<lb n="2332"/><span>Tá cladhartha beag buachalla 'mo mhealladh dó fhéin,</span>
<lb n="2333"/><span>Cha phósann sé ao' nduine mur bhfágha seisean mé;</span>
<lb n="2334"/><span>Dá mbíodh fios ag mo mhuinntir go ndéarfainn leis</span>
<lb n="2335"/><span>"Gabhaim"</span>
<lb n="2336"/><span>Oidhche cha chodlóchainn aca níos mó.</span></p>
<lb n="2337"/>
<lb n="2338"/><p><span>47 - CHAN CODLADH MO CHODLADH.</span>
<lb n="2339"/><span>I</span>
<lb n="2340"/><span>Chan codladh mo chodladh, is chan suan mo néal,</span>
<lb n="2341"/><span>Go deimhin char chodluigh mé uair aréir</span>
<lb n="2342"/><span>Leis an arraing bhí dhul treasna fríd lár mo</span>
<lb n="2343"/><span>chléibh,</span>
<lb n="2344"/><span>Is an bhfuil duine ar bith ar buile mar 's tá mé fhéin?</span></p>
<lb n="2345"/>
<lb n="2346"/><p><span>II</span>
<lb n="2347"/><span>A lonnduibh nach furus do do chroidhe a bheith slán,</span>
<lb n="2348"/><span>Is éadtrom a chodluigheas tú oidhche agus lá;</span>
<lb n="2349"/><span>Ní hionann sin is mar bhím-sa, bídh na piantaí 'mo</span>
<lb n="2350"/><span>chrádh,</span>
<lb n="2351"/><span>Mo chroidhe dá losgadh leis an fhortún nach baoghal</span>
<lb n="2352"/><span>damh fhagháil.</span></p>
<lb n="2353"/>
<lb n="2354"/><p><span>III</span>
<lb n="2355"/><span>A annsacht ná sanntuigh an maighre mná,</span>
<lb n="2356"/><span>Cé gur aerach a chóirigh siad cha mhaireann a ngrás;</span>
<lb n="2357"/><span>Cé gur aerach téidheann a' phéacóg cha phiocthar a</span>
<lb n="2358"/><span>chnámh,</span>
<lb n="2359"/><span>Níl acht bréagán gan éadáil in a lán de na mnáibh.</span></p>
<lb n="2360"/>
<lb n="2361"/><p><span>IV</span>
<lb n="2362"/><span>A annsacht 'á dtiocfá agus 'á n-éalóchá liom</span>
<lb n="2363"/><span>Bhéarfainn mil bheach dhuit agus siúchra donn;</span></p>
</div>
<pb n="98"/>
<div><lb n="2364"/><p><span>Dá mba liom-sa oileán Éireann ba leat é gan</span>
<lb n="2365"/><span>roinn,</span>
<lb n="2366"/><span>Is ní buan beo mé, 'mhíle stór, má scarann tú liom.</span></p>
<lb n="2367"/>
<lb n="2368"/><p><span>48 - IS FADA Ó BHAILE.</span></p>
<lb n="2369"/>
<lb n="2370"/><p><span>I</span>
<lb n="2371"/><span>Is fada ó bhaile d'aithneóchainn fhéin do shiubhal,</span>
<lb n="2372"/><span>Do chúl dubh daithte faoi hata glan éadtrom úr,</span>
<lb n="2373"/><span>Bhíodh blas na meala 'ach aon mhaidin ar phóig mo rúin,</span>
<lb n="2374"/><span>Roimhe Shamhain gan amhras béidh faire orm fhéin le</span>
<lb n="2375"/><span>cúmhaidh.</span></p>
<lb n="2376"/>
<lb n="2377"/><p><span>II</span>
<lb n="2378"/><span>Nuair a éirighim ar maidin is théidhim go cúl a'</span>
<lb n="2379"/><span>toigh'</span>
<lb n="2380"/><span>Agus amharcaim le fada ar a' taoibh ad a bhfeicinn</span>
<lb n="2381"/><span>mo mhian;</span>
<lb n="2382"/><span>Acht anois táim réidh leis go ndéantar damh cómhnair</span>
<lb n="2383"/><span>chaol,</span>
<lb n="2384"/><span>Is go bhfásann an neanntóg 's a' féar glas fríd</span>
<lb n="2385"/><span>lár mo chroidhe.</span></p>
<lb n="2386"/>
<lb n="2387"/><p><span>III</span>
<lb n="2388"/><span>Tabhair do mhallacht do do athair is do mháthair fhéin</span>
<lb n="2389"/><span>Nach dtug beagán tuigse duit-se le mo lámh a léigheadh;</span>
<lb n="2390"/><span>Is moch ar maidin chuirfinn chugat-sa brigh mo sgéil,</span>
<lb n="2391"/><span>Fá mo leithsgéal a ghlacadh go gcasfaidhe dhuit in</span>
<lb n="2392"/><span>uaigneas mé.</span></p>
<lb n="2393"/>
<lb n="2394"/><p><span>IV</span>
<lb n="2395"/><span>A shúil is glaise ná na coisgrigh nuair is úire a</span>
<lb n="2396"/><span>bláth,</span>
<lb n="2397"/><span>Sgéal cinnte go gcaoinfinn gan staonadh 'á gcluin-</span>
<lb n="2398"/><span>finn-se do dháil;</span>
<lb n="2399"/><span>Feara Éireann is 'á mbíodh siad cruinn' ar aon</span>
<lb n="2400"/><span>chnoc amháin,</span>
<lb n="2401"/><span>A ghrádh, dá bhféadfainn, is tú fhéin a bhéadh agam ar</span>
<lb n="2402"/><span>láimh.</span>
<lb n="2403"/></p>
</div>
<pb n="99"/>
<div><lb n="2404"/><p><span>49 - A GHRÁDH 'S A GHRÁDH.</span></p>
<lb n="2405"/>
<lb n="2406"/><p><span>I</span>
<lb n="2407"/><span>A ghrádh 's a ghrádh ná tréig do chailín,</span>
<lb n="2408"/><span>Is ná pós bean fhágtha mar gheall ar eallach:</span>
<lb n="2409"/><span>Is beag an áit a bháithfeadh bearach,</span>
<lb n="2410"/><span>Tá muid óg agus dheánfad solathar.</span></p>
<lb n="2411"/>
<lb n="2412"/><p><span>II</span>
<lb n="2413"/><span>Tá mo chroidhe comh dubh le n-áirne,</span>
<lb n="2414"/><span>Nó le gual dubh a ghoiligh i gceárdchain,</span>
<lb n="2415"/><span>Nó le bun bróige ar hallaí bhána,</span>
<lb n="2416"/><span>Is tá lionndubh mór mór ós cionn mo gháire.</span></p>
<lb n="2417"/>
<lb n="2418"/><p><span>III</span>
<lb n="2419"/><span>Nach truagh mé indiu is nach truagh mé imbárach,</span>
<lb n="2420"/><span>I ndiaidh mo bhuachall' atá ag imtheacht thar sáile;</span>
<lb n="2421"/><span>Mo mhallacht go buan do'n luing bhain mo ghrádh</span>
<lb n="2422"/><span>díom,</span>
<lb n="2423"/><span>Is dá bhféadfainn, a rún, is leat-sa a rachainn.</span></p>
<lb n="2424"/>
<lb n="2425"/><p><span>IV</span>
<lb n="2426"/><span>Is áluinn do ghnúis 's is úir a d'fhás tú,</span>
<lb n="2427"/><span>Béilín meala agus aobh a' gháire ort,</span>
<lb n="2428"/><span>Is méanair do'n mhnaoi óig a bhfuil do phóg i ndán dí,</span>
<lb n="2429"/><span>Is nach mbíonn do chómhnuidhe níos mó 'san áit seo.</span></p>
<lb n="2430"/>
<lb n="2431"/><p><span>V</span>
<lb n="2432"/><span>Is fada indiu, 's is faide imbárach,</span>
<lb n="2433"/><span>Is faide liom fhéin é ná bliadhain is ráithe;</span>
<lb n="2434"/><span>Is fada go bhfeicfidh mé do chionn dubh díleas</span>
<lb n="2435"/><span>Gabháil a' bhealaigh nó teacht go dtí mé.</span></p>
<lb n="2436"/>
<lb n="2437"/><p><span>VI</span>
<lb n="2438"/><span>Is mithid damh fhéin an baile seo 'fhágáil,</span>
<lb n="2439"/><span>Is géar a chlocha is is fuar a lában;</span>
<lb n="2440"/><span>Is ann a fuair mé a' guth gan éadáil,</span>
<lb n="2441"/><span>Agus focal trom trom ó lucht na mbréag ann.</span>
<lb n="2442"/>
<pb n="100"/></p>
<lb n="2443"/>
<lb n="2444"/><p><span>50 - A BHRIGHID NA GCOS CAOL.</span></p>
<lb n="2445"/>
<lb n="2446"/><p><span>I</span>
<lb n="2447"/><span>A Bhrighid na gcos caol thug tú 'n rith go aoibheall</span>
<lb n="2448"/><span>aigeanta,</span>
<lb n="2449"/><span>Bhain tú 'n feann do'n mhnaoi agus ní baoghal duit</span>
<lb n="2450"/><span>a rachadh ort,</span>
<lb n="2451"/><span>Chan fhuightheá 'n fhear 'sa' tír a rachadh síos leat ar</span>
<lb n="2452"/><span>airgead,</span>
<lb n="2453"/><span>Acht Seórsa, a' buachaill díreach, 'sé thriall leat go</span>
<lb n="2454"/><span>haigeanta.</span></p>
<lb n="2455"/>
<lb n="2456"/><p><span>II</span>
<lb n="2457"/><span>Chuaidh Brighid 'na Bealtaine a cheannach beagán</span>
<lb n="2458"/><span>salainn di,</span>
<lb n="2459"/><span>Casadh léi Seórsa agus phóg sé ar a' bhealach í -</span>
<lb n="2460"/><span>"B'fheárr duit Brighid a phósadh gan fód ar bith</span>
<lb n="2461"/><span>talaimh léi,</span>
<lb n="2462"/><span>Ná dá bhfuightheá an Árdaigh Mhór mhar chródh le inghin</span>
<lb n="2463"/><span>Uí Éagartaigh.</span></p>
<lb n="2464"/>
<lb n="2465"/><p><span>III</span>
<lb n="2466"/><span>Dá bhfeicfeadh sibh-se Seórsa is é cóirighth' go galanta,</span>
<lb n="2467"/><span>Gabháil ar cuartughadh órduighth' le n-a phósadh ar a'</span>
<lb n="2468"/><span>bhruinneall sin;</span>
<lb n="2469"/><span>'Sí Méadhbha Ní Dhómhnaill an óigbhean a d'imthigh uaidh,</span>
<lb n="2470"/><span>B'fheárr dí ghabháil i gcómhnair is go brónach a cuireadh</span>
<lb n="2471"/><span>í.</span></p>
<lb n="2472"/>
<lb n="2473"/><p><span>IV</span>
<lb n="2474"/><span>Má théid tú go hÁrainn béidh do cháirde na bealaigh</span>
<lb n="2475"/><span>sin,</span>
<lb n="2476"/><span>Fiafróchaidh na Dálaigh cé'n ceárn as a dtáinic tú;</span>
<lb n="2477"/><span>Dlúithfidh siad na hádhmaid go hárd ar do bhlogad-sa,</span>
<lb n="2478"/><span>B'fheárr duit a bheith báithte ná'n cárnú gheobhas do</span>
<lb n="2479"/><span>chloigeann-sa.</span>
<lb n="2480"/>
<pb n="101"/></p>
<lb n="2481"/>
<lb n="2482"/><p><span>51 - MALAIGH BHÁN.</span></p>
<lb n="2483"/>
<lb n="2484"/><p><span>I</span>
<lb n="2485"/><span>A Mhalaigh bhán dheas fuair tú an trácht sin,</span>
<lb n="2486"/><span>Agus deir na mná liom go rabh tú ann,</span>
<lb n="2487"/><span>Ar leaca' na sráide go mall 'sa' lá,</span>
<lb n="2488"/><span>Is aríst go Máilinn leis an bhuachaill donn.</span></p>
<lb n="2489"/>
<lb n="2490"/><p><span>II</span>
<lb n="2491"/><span>Bidh lucht na bpící ag dul 'un aonaigh,</span>
<lb n="2492"/><span>'Ceannach spíonán, is i ndáil le mnáibh;</span>
<lb n="2493"/><span>An buachaill ruadh sin aniar ó Thuath-finn,</span>
<lb n="2494"/><span>Is leis gur luaidheadh í Malaigh Bhán.</span></p>
<lb n="2495"/>
<lb n="2496"/><p><span>III</span>
<lb n="2497"/><span>Théid sí i gcóiste agus í gan bhróga,</span>
<lb n="2498"/><span>Agus bidh sí ag ól leobhtha ó neóin go lá;</span>
<lb n="2499"/><span>'Sé d'fhiafruigh an t-óigfhear fríd bhriathra mhodhmhar';</span>
<lb n="2500"/><span>A Rí, cé'r tógadh í, Malaigh Bhán.</span>
<lb n="2501"/></p>
</div>
<pb n="102"/>
<div><lb n="2502"/><p><span>IV</span>
<lb n="2503"/><span>'Á bhfeictheá Máire is í siubhal na sráide,</span>
<lb n="2504"/><span>Agus gúna bán uirthi go talamh síos;</span>
<lb n="2505"/><span>Stocaí dearg' uirthi, agus búclaí airgid,</span>
<lb n="2506"/><span>'Sí 'siubhal go fearamhail chuig cúirt an ríogh.</span></p>
<lb n="2507"/>
<lb n="2508"/><p><span>52 - CHUAIDH TUSA THART GO MALL MALL ARÉIR.</span></p>
<lb n="2509"/>
<lb n="2510"/><p><span>I</span>
<lb n="2511"/><span>Chuaidh tusa thart go mall mall aréir,</span>
<lb n="2512"/><span>Cha dtáinic tú isteach agus mise liom fhéin;</span>
<lb n="2513"/><span>Chan é sin a gheall tú, agus tá 'fhios agat</span>
<lb n="2514"/><span>fhéin,</span>
<lb n="2515"/><span>Is má théid tú go Sasain béidh mise do dhéidh.</span></p>
<lb n="2516"/>
<lb n="2517"/><p><span>II</span>
<lb n="2518"/><span>Chonnaic mé lá thú agus shiubhailfeá liom an ród,</span>
<lb n="2519"/><span>Go mbeirtheá greim láimh' orm agus go dtabharfá</span>
<lb n="2520"/><span>damh póg,</span>
<lb n="2521"/><span>Go ndéarthá fríd ghrádh liom: "is tú mo rún is mo</span>
<lb n="2522"/><span>stór,"</span>
<lb n="2523"/><span>Acht anois tá mé sgartha leat, is cha bhím-sa i bhfad</span>
<lb n="2524"/><span>beo.</span>
<lb n="2525"/></p>
</div>
<pb n="103"/>
<div><lb n="2526"/><p><span>III -Eisean</span>
<lb n="2527"/><span>Seacht mh'anam do bhéilín a chanadh a' greann,</span>
<lb n="2528"/><span>Is ar do dhá láimh gheala mar an eala ar a' tuinn,</span>
<lb n="2529"/><span>Ar do chúilín beag feamainneach bachallach fionn,</span>
<lb n="2530"/><span>Is má théidhim-sa go Sasain is tusa bhéas liom.</span></p>
<lb n="2531"/>
<lb n="2532"/><p><span>53 AN DUINE SODHANTACH.</span></p>
<lb n="2533"/>
<lb n="2534"/><p><span>I</span>
<lb n="2535"/><span>Thug mé grádh duit i ngan fhios do mo cháirdibh,</span>
<lb n="2536"/><span>Agus mé 'mo pháisde bheag óg gan chéill;</span>
<lb n="2537"/><span>Is dá bhfuighinn cúig chárta d'ór na Spáinne</span>
<lb n="2538"/><span>Le cailín gallta cha phósfainn í.</span></p>
<lb n="2539"/>
<lb n="2540"/><p><span>II</span>
<lb n="2541"/><span>A Rí na páirte nach truagh mo chás-sa,</span>
<lb n="2542"/><span>Is nach mór an t-ádhbhar magaidh mé,</span>
<lb n="2543"/><span>Té ba áil liom a bheith i n-dáil liom</span>
<lb n="2544"/><span>Is fada uaim an áit a gcodlann sí.</span></p>
<lb n="2545"/>
<lb n="2546"/><p><span>III</span>
<lb n="2547"/><span>Níl agam bólacht, níl maoin nó stór agam,</span>
<lb n="2548"/><span>Níl mé breagh mór, nó íseal deas,</span>
<lb n="2549"/><span>Is a Rí, nach sodhantach ag duine de'n tseórt sin</span>
<lb n="2550"/><span>A bheith ag dréim le hóig-bhean na gcuirnín deas.</span>
<lb n="2551"/>
<pb n="104"/></p>
<lb n="2552"/>
<lb n="2553"/><p><span>54 BLÁTH NA nUBHALL.</span></p>
<lb n="2554"/>
<lb n="2555"/><p><span>I</span>
<lb n="2556"/><span>'S tú mo chruithneacht ar mhnáibh na hÉireann,</span>
<lb n="2557"/><span>Mo chéad searc is áille snuadh,</span>
<lb n="2558"/><span>Acht mharbh tú ar an tsaoghal mé,</span>
<lb n="2559"/><span>Is lagaigh tú radharc mo shúl.</span>
<lb n="2560"/><span>Nuair a smaoitighim ar do mhéin mhaith,</span>
<lb n="2561"/><span>Do bhéilín na bhfocal ciúin,</span>
<lb n="2562"/><span>Ní fhanann faic na céille 'gam</span>
<lb n="2563"/><span>Tré chumhaidh fá Bhláth na nUbhall.</span></p>
<lb n="2564"/>
<lb n="2565"/><p><span>II</span>
<lb n="2566"/><span>A Mhuire, 's a chroidhe, cé'r bh'íongnadh</span>
<lb n="2567"/><span>Dá n-ithinn-se barr an fhéir,</span>
<lb n="2568"/><span>Nó mo chur 'san roilig úd thíos</span>
<lb n="2569"/><span>Fá'n mhnaoi a b'áil liom féin.</span>
<lb n="2570"/><span>Mur dtigeadh acht séideán gaoithe</span>
<lb n="2571"/><span>Ó'n taobh sin rabh grádh mo chroidhe</span>
<lb n="2572"/><span>Go bhfuighinn-se sláinte míosa,</span>
<lb n="2573"/><span>Agus faoiseamh do m'anam istoigh.</span></p>
<lb n="2574"/>
<lb n="2575"/><p><span>III</span>
<lb n="2576"/><span>Chualaidh mé sin Dia Domhnaigh</span>
<lb n="2577"/><span>Mar chomhrádh eadar na mnáibh,</span>
<lb n="2578"/><span>Go bhfuil tú 'gabháil a do phósadh</span>
<lb n="2579"/><span>Ar óig-fhear na gcuirnín bán:</span>
<lb n="2580"/><span>Críochnuigh muid an cleamhnas a stór,</span>
<lb n="2581"/><span>Go dóigheamhail, nó fan mar tá;</span>
<lb n="2582"/><span>Cha leigim-sa le n-a bhfuil beo thú</span>
<lb n="2583"/><span>A stóirín, má bhím-sa slán.</span>
<lb n="2584"/></p>
</div>
<pb n="105"/>
<div><lb n="2585"/><p><span>IV</span>
<lb n="2586"/><span>Anois tá mo ghrádh-sa pósta,</span>
<lb n="2587"/><span>'S níl stór agam le fagháil 'na déidh,</span>
<lb n="2588"/><span>A thógfadh an cian ró-mhór damh,</span>
<lb n="2589"/><span>Nó a thabharfadh do mo chroidhe-se léigheas.</span>
<lb n="2590"/><span>Ba deise í ná na seóide,</span>
<lb n="2591"/><span>Is leoga b'aigeantach í,</span>
<lb n="2592"/><span>Acht thiar i mBaile Uí Dhomhnaill</span>
<lb n="2593"/><span>A chomhnuigheas grádh mo chroidhe.</span></p>
<lb n="2594"/>
<lb n="2595"/><p><span>55 - GOIDÉ GHÉANFAS MISE I mBÁRACH.</span></p>
<lb n="2596"/>
<lb n="2597"/><p><span>I</span>
<lb n="2598"/><span>Goidé ghéanfas mise imbárach dhíoghbhail pháisde</span>
<lb n="2599"/><span>an chúil bhuidhe?</span>
<lb n="2600"/><span>Furtacht níl i ndán damh ná crádhaighidh sí mo</span>
<lb n="2601"/><span>chroidhe;</span>
<lb n="2602"/><span>Níl aon chruach in mo gháraidh, níl eallach agam</span>
<lb n="2603"/><span>nó maoin,</span>
<lb n="2604"/><span>Is a Rí, goidé mo fháth-sa bheith trácht feasta ar mhnaoi.</span></p>
<lb n="2605"/>
<lb n="2606"/><p><span>II</span>
<lb n="2607"/><span>Éireóchaidh mé imbárach is fágfaidh mé an tír,</span>
<lb n="2608"/><span>Ar neamh-chead do mo cháirde is a dtáinic ar an</span>
<lb n="2609"/><span>tsaoghal,</span>
<lb n="2610"/><span>Mar d'éaluigh Diarmuid le Gráinne seal ráithe agus</span>
<lb n="2611"/><span>mí,</span>
<lb n="2612"/><span>Ag siubhal sléibhte breagha bána 'siubhal fásaigh agus</span>
<lb n="2613"/><span>fraoich.</span>
<lb n="2614"/></p>
</div>
<pb n="106"/>
<div><lb n="2615"/><p><span>III</span>
<lb n="2616"/><span>Guidhim-se thú, a pháisde, as ucht Phádraig na naomh,</span>
<lb n="2617"/><span>Ná taobh leis na mnáibh óga ná tá a lán aca claon.</span>
<lb n="2618"/><span>Dá mbéadh mo thoil agam ó'n Phápa, is mo phárdún</span>
<lb n="2619"/><span>ó'n Rígh,</span>
<lb n="2620"/><span>Go mbéinn-se le Gráinne 'ach aon cheárn dá mbíonn</span>
<lb n="2621"/><span>sí.</span></p>
<lb n="2622"/>
<lb n="2623"/><p><span>IV</span>
<lb n="2624"/><span>Is truagh gan mé is mo chéad searc ar aonach ag ól,</span>
<lb n="2625"/><span>Nó ar oileán i lár na hÉirne is gan aon fhear d'ar</span>
<lb n="2626"/><span>gcómhair,</span>
<lb n="2627"/><span>Mar chuach i mbárr na ngéaga 'déanamh pléisiúir agus</span>
<lb n="2628"/><span>ceóil,</span>
<lb n="2629"/><span>Go dtéidhmuid fá'n choillidh chraobhaigh araon a bhaint</span>
<lb n="2630"/><span>chnó.</span></p>
<lb n="2631"/>
<lb n="2632"/><p><span>56 - MACARONIC SONG.</span></p>
<lb n="2633"/>
<lb n="2634"/><p><span>I</span>
<lb n="2635"/><span>Yesterday morning, ar maidin indé,</span>
<lb n="2636"/><span>I spied a young damsel is thug mé dí spéis;</span>
<lb n="2637"/><span>D'fhiostruigh mé de'n bhruinneal, but she went</span>
<lb n="2638"/><span>away,</span>
<lb n="2639"/><span>Is d'fhág sí faoi bhrón mé, I'm sorry to say.</span></p>
<lb n="2640"/>
<lb n="2641"/><p><span>II</span>
<lb n="2642"/><span>Is truagh gan mé is í straight going away,</span>
<lb n="2643"/><span>Ar dtriall 'san luing adaidh over yon sea,</span>
<lb n="2644"/><span>Gan fios ag ao' nduine where we were going to stay;</span>
<lb n="2645"/><span>A Rí nár dheas an dóigh é should I live but one day.</span>
<lb n="2646"/></p>
</div>
<pb n="107"/>
<div><lb n="2647"/><p><span>III</span>
<lb n="2648"/><span>Tá grádh agam uirthi, my sweet little maid,</span>
<lb n="2649"/><span>Nuair a tchím ar maidin í I'm happy that day;</span>
<lb n="2650"/><span>B'fheárr liom bheith dá pógadh in yonder cool shade</span>
<lb n="2651"/><span>Ná 'bhfeicfinn de mhnáibh óga on a long summer day.</span></p>
<lb n="2652"/>
<lb n="2653"/><p><span>IV</span>
<lb n="2654"/><span>Tá cum mar an eala aici, she's pleasant and gay,</span>
<lb n="2655"/><span>Is dá bhfuighinn fhéin de fhaill uirthi to take her away,</span>
<lb n="2656"/><span>Dá bhfuighinn fhéin de fhaill uirthi, I swear it and say,</span>
<lb n="2657"/><span>Go siubhailfinn a' gleann léithe should they hang me</span>
<lb n="2658"/><span>next day.</span></p>
<lb n="2659"/>
<lb n="2660"/><p><span>57 - CAILÍN NA BRIONGLÓIDE.</span></p>
<lb n="2661"/>
<lb n="2662"/><p><span>An Fear Óg:</span>
<lb n="2663"/><span>$Goodmorrow na maidne dhuit, a spéir-</span>
<lb n="2664"/><span>bhean chiúin,</span>
<lb n="2665"/><span>Ní socair a chodlaim gan tusa liom i Mumhain;</span>
<lb n="2666"/><span>Má's de'n chinneamhaint gur gheall an Rí damh thú,</span>
<lb n="2667"/><span>Deasuigh go deas ort nó go dtéidh muid un siubhail.</span>
<lb n="2668"/></p>
</div>
<pb n="108"/>
<div><lb n="2669"/><p><span>Gheobhaidh tú athrughadh de'n fhaisiún sin a rún go fóill,</span>
<lb n="2670"/><span>Gúnaí geala, sciortaí breaca, síoda agus sróill;</span>
<lb n="2671"/><span>Gheobhaidh tú fíon dearg dhá rannadh ar bord,</span>
<lb n="2672"/><span>Leabthacha deasa agus búclaí in do bhróig.</span></p>
<lb n="2673"/>
<lb n="2674"/><p><span>An Óig-bhean:</span>
<lb n="2675"/><span>Níor chleacht mé 'n faisiún gallta ariamh go fóill,</span>
<lb n="2676"/><span>Acht an dubh 'sa' dearg is an anairt bhí caol go</span>
<lb n="2677"/><span>leor.</span>
<lb n="2678"/><span>Níor chleacht mé fíon dearg dhá rannadh ar bórd,</span>
<lb n="2679"/><span>Is a mharcaigh cérbh áil leat-sa bean de mo sheort?</span></p>
<lb n="2680"/>
<lb n="2681"/><p><span>D'ainm is do shloinneadh tabhair damh fhéin ar tús,</span>
<lb n="2682"/><span>Ar eagla go n-éireóchadh aon tubaiste dúinn;</span>
<lb n="2683"/><span>Tabhair leat an sagart nó go gceangailtear mé 'gus</span>
<lb n="2684"/><span>tú,</span>
<lb n="2685"/><span>Sul má n-astruigh sinn ar an eachraidh go Clár na</span>
<lb n="2686"/><span>Mumhan.</span></p>
<lb n="2687"/>
<lb n="2688"/><p><span>An Fear Óg:</span>
<lb n="2689"/><span>Mo ainm 's mo shloinneadh seo dhuit féin ar tús,</span>
<lb n="2690"/><span>Mise Risteard Ó Broin as Clár na Mumhan</span>
<lb n="2691"/><span>Tá caisleáin fhada árda 'gam, is iarlaidheacht fúm,</span>
<lb n="2692"/><span>Is inghean Ridire na nGlas-chairn ag éag 'mo chumhaidh.</span></p>
<lb n="2693"/>
<lb n="2694"/><p><span>An tSean-Mháthair do'n Óig-mhnaoi:</span>
<lb n="2695"/><span>Gheobhadh sé céad bean i nÉirinn a b'fhearr ná thú,</span>
<lb n="2696"/><span>A tógadh go spéireamhail i gClár na Mumhan,</span>
<lb n="2697"/><span>Ná go saoilfinn ó do mhéid, do dhath, 's do ghnúis</span>
<lb n="2698"/><span>Gur as meadhg bainne caorach a fáisgeadh thú.</span>
<lb n="2699"/></p>
</div>
<pb n="109"/>
<div><lb n="2700"/><p><span>58 - A ÓGÁNAIGH ÓIG.</span>
<lb n="2701"/><span>I</span>
<lb n="2702"/><span>A ógánaigh óig, dá siubhailfeá an ród liom,</span>
<lb n="2703"/><span>Ba deas do lóistín is do leabaidh luighe,</span>
<lb n="2704"/><span>Bhéadh flút is órgan ag seinnim ceóil duit,</span>
<lb n="2705"/><span>A thógfadh an brón go léir dod' chroidhe.</span></p>
<lb n="2706"/>
<lb n="2707"/><p><span>II</span>
<lb n="2708"/><span>Ins na bóithribh adaidh bhéinn leat i gcómhnaidhe,</span>
<lb n="2709"/><span>Dá dtabhairfeá móid damh nach mbéitheá claon,</span>
<lb n="2710"/><span>Is dá bhfuighinn-se bás, is mé sínte i gcómhnair,</span>
<lb n="2711"/><span>Le fagháil do phóige bhéinn slán arís.</span></p>
<lb n="2712"/>
<lb n="2713"/><p><span>III</span>
<lb n="2714"/><span>Dá mbíodh fhios agam nach rabh tú i ndán damh</span>
<lb n="2715"/><span>Cha dtéanfainn dáimh nó cómhairle leat;</span>
<lb n="2716"/><span>Is gur daingne a bhí mé in do ghrádh-sa</span>
<lb n="2717"/><span>Ná bhí na táirngí adaidh i gcrudh na n-each.</span></p>
<lb n="2718"/>
<lb n="2719"/><p><span>IV</span>
<lb n="2720"/><span>Acht mar mbéadh eagla Dé orm go ndéanfá tréas</span>
<lb n="2721"/><span>orm</span>
<lb n="2722"/><span>Is mé bhéadh i do dhéidh, a rún, amach sa' tslighe;</span>
<lb n="2723"/><span>Cúradh ar a' chléir adaidh nár cheangail go daingean</span>
<lb n="2724"/><span>inn,</span>
<lb n="2725"/><span>Is cha sgarfadh an saoghal uaim grádh mo chroidhe.</span>
<lb n="2726"/></p>
</div>
<pb n="110"/>
<div><lb n="2727"/><p><span>59 - DOMHNALL Ó MAOLÁINE.</span></p>
<lb n="2728"/>
<lb n="2729"/><p><span>I</span>
<lb n="2730"/><span>Idir a' Caiseal agus an Úr-choill thárlaidh orm an</span>
<lb n="2731"/><span>cúilfhionn,</span>
<lb n="2732"/><span>Agus í go ró-mhúinte dhul tharm sa ród;</span>
<lb n="2733"/><span>Bheir mé greim ghúna uirthi, agus chuir mé ar mo</span>
<lb n="2734"/><span>ghlúin í,</span>
<lb n="2735"/><span>Is d'fhág mé a croidhe brúighte aici is í 'sileadh na</span>
<lb n="2736"/><span>ndeor.</span></p>
<lb n="2737"/>
<lb n="2738"/><p><span>II</span>
<lb n="2739"/><span>Bliadhain ón lá sin casadh orm an stáid-bhean,</span>
<lb n="2740"/><span>Agus í go ró-státamhail dhul rómham ins a ród;</span>
<lb n="2741"/><span>Bheir sí greim láimh' orm, is chuir sí rómham fáilte -</span>
<lb n="2742"/><span>"Goidé mar tá do shláinte, a ógánaigh óig?"</span></p>
<lb n="2743"/>
<lb n="2744"/><p><span>III</span>
<lb n="2745"/><span>"Seo litir ó m'athair, agus beannacht ó mo mháthair,</span>
<lb n="2746"/><span>'S gan mo mhalairt a dhéanamh a choidhch' nó go deo;</span>
<lb n="2747"/><span>Gheobhaidh tú na táinte uainn is ór buidhe 'na</span>
<lb n="2748"/><span>mhámaí,</span>
<lb n="2749"/><span>Is mise bheith mar bhá'ríoghan agat fhad is béidh</span>
<lb n="2750"/><span>mé beo."</span></p>
<lb n="2751"/>
<lb n="2752"/><p><span>IV Eisean</span>
<lb n="2753"/><span>Dar a' leabhra, maise, a pháisde, is deas a bhfuil tú</span>
<lb n="2754"/><span>a' ráidht liom,</span>
<lb n="2755"/><span>Do mhalairt ní theánfainn ar a' chúig mhíle bó,</span>
<lb n="2756"/><span>Acht a b'é go bhfuil mé dálta le bliadhain agus trí</span>
<lb n="2757"/><span>ráithe</span>
<lb n="2758"/><span>Leis an inghín sin Uí Dhálaigh atá i gConndae</span>
<lb n="2759"/><span>Mhuigheó.</span>
<lb n="2760"/></p>
</div>
<pb n="111"/>
<div><lb n="2761"/><p><span>V  Ise</span>
<lb n="2762"/><span>"Imthigh agus deán sin, dheamhan a misde liom fhéin é,</span>
<lb n="2763"/><span>Ní folamh atá Éire, tá fear eile le fagháil</span>
<lb n="2764"/><span>Is fiosach damh céile nach n-iarrfadh 'n phighinn spré</span>
<lb n="2765"/><span>liom,</span>
<lb n="2766"/><span>Acht a ghlacfadh mé 'mo léinidh cé nach folamh</span>
<lb n="2767"/><span>atáim.</span></p>
<lb n="2768"/>
<lb n="2769"/><p><span>V</span>
<lb n="2770"/><span>"A Rí mhór na páirte goidé ghéanfas mé imbárach,</span>
<lb n="2771"/><span>Nó ca bhfuigh mise athair do mo leanbán óg?"</span>
<lb n="2772"/><span>"Mise Domhnall Ó Maoláine, 's ní cheilfinn ar</span>
<lb n="2773"/><span>fhearaibh Fáil é,</span>
<lb n="2774"/><span>Is gheobhaidh tú ar a' tSliabh Bán mé i gConndae</span>
<lb n="2775"/><span>Mhuigheó."</span></p>
<lb n="2776"/>
<lb n="2777"/><p><span>60 - AG BUN NA gCÚIG gCRANN.</span>
<lb n="2778"/><span>"Cathal Buidhe" do chum.</span></p>
<lb n="2779"/>
<lb n="2780"/><p><span>I</span>
<lb n="2781"/><span>Ag bun na gcúig gcrann sé sméid mé uirthi</span>
<lb n="2782"/><span>anonn -</span>
<lb n="2783"/><span>An péarla deas donn 's í shladuigh mo</span>
<lb n="2784"/><span>shnuadh;</span>
<lb n="2785"/><span>Is má thug mé dhí dram cha dteachaidh sí liom,</span>
<lb n="2786"/><span>'S mo choinne bhí 'n fheall teacht maidin Dia Luain.</span>
<lb n="2787"/><span>Mar fhaoileann ar tuinn tá a cíocha cruinn,</span>
<lb n="2788"/><span>Nó mar lile dar liom a cum cailce gan smúid;</span>
<lb n="2789"/><span>Sé bun agus barr agus deireadh mo rann</span>
<lb n="2790"/><span>Muna n-éaluigh sí liom béidh mé marbh go luath.</span>
<lb n="2791"/></p>
</div>
<pb n="112"/>
<div><lb n="2792"/><p><span>II</span>
<lb n="2793"/><span>Mo léan ar Loch Éirne nach dtéid seal i dtrághadh,</span>
<lb n="2794"/><span>Go dtiubhrainn-se an srán mar a bhfuil sí mo</span>
<lb n="2795"/><span>stór;</span>
<lb n="2796"/><span>Is go mbéinn-se comh slán leis a' mbradán a shnámhfadh,</span>
<lb n="2797"/><span>Dá bhfeicfinn an stáid nár pheacaigh go fóill.</span>
<lb n="2798"/><span>Aon fhocal amháin ó n-a béilín deas tláth</span>
<lb n="2799"/><span>Sé bhéarfadh ó'n mbás mé, is dhéanfadh m'aith-</span>
<lb n="2800"/><span>bheodhughadh;</span>
<lb n="2801"/><span>Ar an ndúil leis an Árd-rígh go dtiubhrainnse an</span>
<lb n="2802"/><span>$walk sin</span>
<lb n="2803"/><span>Cuirim na gártha beannacht' uaim rómham.</span></p>
<lb n="2804"/>
<lb n="2805"/><p><span>III</span>
<lb n="2806"/><span>Sé mo chreach is mo bhrón gan mise 's a' tseóid,</span>
<lb n="2807"/><span>Seal tamaill 'nar gcomhnuidhe amach ins a' tír,</span>
<lb n="2808"/><span>I gConnachta mhór nó i gConndae Mhuigheó,</span>
<lb n="2809"/><span>Nó i Sligeach na seod is sinn ag ól dighe.</span>
<lb n="2810"/><span>Go Cúig Uladh an tslóigh cha dtéidhim le mo bheo,</span>
<lb n="2811"/><span>Mar a bhfuair mé go leor de earráid an tsaoghail,</span>
<lb n="2812"/><span>'S nuair a d'aithrisinn dóibh cá mbínn 'mo chomhnuidhe,</span>
<lb n="2813"/><span>Sé deireadh go leor liom "Fáilte rómhat 'Chathail</span>
<lb n="2814"/><span>Bhuidhe."</span></p>
<lb n="2815"/>
<lb n="2816"/><p><span>IV</span>
<lb n="2817"/><span>Sé mo chreach is mo léan nach dteachaidh mé fhéin</span>
<lb n="2818"/><span>Ins an astar seo 'réir dá gcaillfinn a' ceann,</span>
<lb n="2819"/><span>'S go bpógfainn a béilín deas tanaidh gan chlaonadh,</span>
<lb n="2820"/><span>A d'fhág an arraing go géar thríd cheart-lár mo</span>
<lb n="2821"/><span>chuim.</span>
<lb n="2822"/><span>Beannacht is céad le héanlaith an aeir</span>
<lb n="2823"/><span>Mar a gcomhnuigheann an spéir-bhean, Ceataigh 'n</span>
<lb n="2824"/><span>chúil duinn;</span>
<lb n="2825"/><span>'S nar bhainidh sé 'n t-éag le searc-rún mo chléibh,</span>
<lb n="2826"/><span>Nó go ndéanfaidh mé léithe mo chasaoid ar faill.</span>
<lb n="2827"/></p>
</div>
<pb n="113"/>
<div><lb n="2828"/><p><span>60a - AN DÉIGH-BHEAN.</span></p>
<lb n="2829"/>
<lb n="2830"/><p><span>I</span>
<lb n="2831"/><span>Rachaidh an déigh-bhean is mise ar céilidh,</span>
<lb n="2832"/><span>Go gleann na gCaorach nó cois an chuain,</span>
<lb n="2833"/><span>Agus bhéarfad foighid mhaith do mhnáibh an tsléibhe,</span>
<lb n="2834"/><span>Is chá phillim féin nó go ngoiridh 'n chuach.</span>
<lb n="2835"/><span>Béidh na maighdeana uilig ar buaidhreadh,</span>
<lb n="2836"/><span>Mar nach dtéighim-se un a dtír' ar cuairt;</span>
<lb n="2837"/><span>Sílfidh céad bean gur léith' féin mé</span>
<lb n="2838"/><span>A bhéas dom' éagmais go dtí Lá 'n Luain.</span></p>
<lb n="2839"/>
<lb n="2840"/><p><span>II</span>
<lb n="2841"/><span>A naoi-bhean mhánla dá dtug mé grádh dhuit,</span>
<lb n="2842"/><span>'S tú 's gile bráighe 's is binne glór;</span>
<lb n="2843"/><span>Do rosg is áille dár chruthuigh an tÁrd-Rí,</span>
<lb n="2844"/><span>'S do bhéilín tláith deas ar bhlas na beoir'.</span>
<lb n="2845"/><span>Tá do chaiseal cnámha gan uireasbhaidh deallraimh,</span>
<lb n="2846"/><span>'S a Rí na ngrása gan mé 's tú ag ól,</span>
<lb n="2847"/><span>Ina seomra ar fhásach 's gan aoineach láimh linn,</span>
<lb n="2848"/><span>Ach sinn a bheith 'g ámhaill ó ló go ló.</span></p>
<lb n="2849"/>
<lb n="2850"/><p><span>III</span>
<lb n="2851"/><span>Abhall chraobhach na mbeangán réidh-ghlas,</span>
<lb n="2852"/><span>Nachar léig le haoin-fhear do bhláth go fóill,</span>
<lb n="2853"/><span>'S go bhfuil na céadtha i ngalar éaga,</span>
<lb n="2854"/><span>'S muna bhfaghaidh uait réidhteach is gearr a mbeo.</span>
<lb n="2855"/><span>B'fhearr liom féin ná ór na Gréige,</span>
<lb n="2856"/><span>'S a bhfuil in Éirinn de shiopaí stóir,</span>
<lb n="2857"/><span>Go mbéinn 's an spéir-bhean faoi bharraibh géagán,</span>
<lb n="2858"/><span>Nó seal dá bréagnadh i lár Thír Eoghain.</span>
<lb n="2859"/></p>
</div>
<pb n="114"/>
<div><lb n="2860"/><p><span>61 - CAOIN RÓIS.</span></p>
<lb n="2861"/>
<lb n="2862"/><p><span>I</span>
<lb n="2863"/><span>Is ag mo chaoin Róis tá na naoi n-ór-fhuilt,</span>
<lb n="2864"/><span>I bhfíor-chornaibh, agus frasadh go féar,</span>
<lb n="2865"/><span>'S gach dlaoi comh dlúth ar lí an ómra,</span>
<lb n="2866"/><span>Ag síor-lonnradh agus ag casadh in a céibh.</span></p>
<lb n="2867"/>
<lb n="2868"/><p><span>II</span>
<lb n="2869"/><span>Tá gach ní is cóir aici a chlaoidhfeadh óigfhear,</span>
<lb n="2870"/><span>Na trí seoid aici is deise faoi'n ghréin -</span>
<lb n="2871"/><span>Béal ró-mhilis, píb ó lile,</span>
<lb n="2872"/><span>Cíocha comh-chruinne ar ucht a cuirp cléibh.</span></p>
<lb n="2873"/>
<lb n="2874"/><p><span>III</span>
<lb n="2875"/><span>A Róis† ghréigeach de'n phór †Uí Raghallaigh,</span>
<lb n="2876"/><span>Is ró-léir do dheise gnaoi agus gruaidh,</span>
<lb n="2877"/><span>'S nach gile réaltan ar sholas an oidhche</span>
<lb n="2878"/><span>Ná'n dá réal-rosg tá i gclár do ghnúis'.</span></p>
<lb n="2879"/>
<lb n="2880"/><p><span>IV</span>
<lb n="2881"/><span>Is ró-aithne damh do shlaod corn-fholt,</span>
<lb n="2882"/><span>Thug mór-thaitneamh agus spéis do'n ghréin,</span>
<lb n="2883"/><span>'S go bhfuil díol cheathrair in gach dlaoi dhaithte</span>
<lb n="2884"/><span>Do bhuidh-bhachallaibh ó bharr go fréimh.</span></p>
<lb n="2885"/>
<lb n="2886"/><p><span>V</span>
<lb n="2887"/><span>Do phíb sneachta, is cíoch chailce,</span>
<lb n="2888"/><span>Doghní creaplughadh Gaedheal agus Gall,</span>
<lb n="2889"/><span>Nó 'n dith leat-sa mise críon caithte</span>
<lb n="2890"/><span>Go daor deacrach dhul i dhéag in do gheall.</span>
<lb n="2891"/>
<pb n="115"/></p>
<lb n="2892"/>
<lb n="2893"/><p><span>62 - ÉINÍN TROIDEÓIGE.</span></p>
<lb n="2894"/>
<lb n="2895"/><p><span>I</span>
<lb n="2896"/><span>'Sé mo chrádh maidne nach bhfeicim thú gabháil</span>
<lb n="2897"/><span>aniar,</span>
<lb n="2898"/><span>Do bhreóidh tú m'aigneadh is do mhearaidh go mór</span>
<lb n="2899"/><span>mo chiall;</span>
<lb n="2900"/><span>'Ghrádh bí agam 'do chailín bheag óg ar a' tsliabh,</span>
<lb n="2901"/><span>Is an té chuaidh eadrainn mo mhallacht go deo 'na</span>
<lb n="2902"/><span>dhiaidh.</span></p>
<lb n="2903"/>
<lb n="2904"/><p><span>II</span>
<lb n="2905"/><span>'Sé mo léan géar nach bhfuil mé mar éinín troideóige,</span>
<lb n="2906"/><span>Nó mar ghath gréine ar éadan na fuinneóige,</span>
<lb n="2907"/><span>An saoghal a bheith go léir do réir mar d'órdóchainn,</span>
<lb n="2908"/><span>Is cinnte go mbéinn ag an té úd a dtoghócainn.</span></p>
<lb n="2909"/>
<lb n="2910"/><p><span>III</span>
<lb n="2911"/><span>Mo léan nach bhfuil mise is mo chonairt fá árd a'</span>
<lb n="2912"/><span>tsléibh,</span>
<lb n="2913"/><span>Is mé bheith gá leigint san ainnir a b'áille ciabh:</span>
<lb n="2914"/><span>A réalta na cruinne bheir loinnir thar sáile aniar,</span>
<lb n="2915"/><span>Nach truagh sin mise bheith ag imtheacht 's mo ghrádh</span>
<lb n="2916"/><span>'mo dhiaidh.</span></p>
<lb n="2917"/>
<lb n="2918"/><p><span>IV</span>
<lb n="2919"/><span>A riaghlóir na dúile bheir duilleabhar is féar a fás,</span>
<lb n="2920"/><span>Goidé bheir mise bheith tuitim i n-éagcaoin báis,</span>
<lb n="2921"/><span>Nuair nach ar cinneadh damh an bhruinneal ar aon chor</span>
<lb n="2922"/><span>fhagháil:</span>
<lb n="2923"/><span>'mBéidh sise mar choinneal is mise mar fhéileacán?</span>
<lb n="2924"/></p>
</div>
<pb n="116"/>
<div><lb n="2925"/><p><span>V</span>
<lb n="2926"/><span>Faraor, a charaid, is fada mé sínte i mbrón,</span>
<lb n="2927"/><span>I ndiaidh mo mhaslaidh 'san teach úd a mbíodh an gleo.</span>
<lb n="2928"/><span>'Árd-chnuic bhradaigh is maith chreach tusa mé go deo,</span>
<lb n="2929"/><span>Is buan mo mhallacht duit, is agam tá an t-ádhbhar</span>
<lb n="2930"/><span>mór.</span></p>
<lb n="2931"/>
<lb n="2932"/><p><span>63 - MALL DUBH AN GHLEANNA.</span>
<lb n="2933"/><span>Antoine Mór Ó Dochartaigh cct.</span></p>
<lb n="2934"/>
<lb n="2935"/><p><span>I</span>
<lb n="2936"/><span>Tá ba agam ar shliabh agus níl duine agam na</span>
<lb n="2937"/><span>ndiaidh,</span>
<lb n="2938"/><span>Acht mé do mo bhuaidhreadh leobhtha;</span>
<lb n="2939"/><span>Bíodh eadar mise is Dia má's ortha tá mo thriall,</span>
<lb n="2940"/><span>Is bhain siad mo chiall go mór díom.</span>
<lb n="2941"/><span>Mise bheith gan mhnaoi feasta choidhch' ní bhím,</span>
<lb n="2942"/><span>Is Mall dubh i dtús a hóige;</span>
<lb n="2943"/><span>Is mall guth an éin a labhras leis fhéin</span>
<lb n="2944"/><span>I n-uaigneas ar thaoibh mónadh.</span></p>
<lb n="2945"/>
<lb n="2946"/><p><span>II</span>
<lb n="2947"/><span>Is ag Mall dubh an ghleanna tá mo chroidhe-sa i</span>
<lb n="2948"/><span>dtaisgidh,</span>
<lb n="2949"/><span>'Sí nach bhfuair guth na náire;</span>
<lb n="2950"/><span>Is gur dhubhairt sí liom ar maidin thríd chómhrádh chiúin</span>
<lb n="2951"/><span>chneasta,</span>
<lb n="2952"/><span>"Bí ar siubhal is ná pill go bráth orm."</span>
<lb n="2953"/></p>
</div>
<pb n="117"/>
<div><lb n="2954"/><p><span>Níl óganach geanamhail ó Bhaile Átha Cliath go Gaillimh,</span>
<lb n="2955"/><span>Is timcheall go hUmhaill Uí Mháinnle,</span>
<lb n="2956"/><span>Nach ngluaisfeadh un a' ghleanna ar eachraidh donn-</span>
<lb n="2957"/><span>daithte</span>
<lb n="2958"/><span>I ndúil leis an mbean dubh b'áille.</span></p>
<lb n="2959"/>
<lb n="2960"/><p><span>III</span>
<lb n="2961"/><span>Dá bhfuighinn-se bean ó phrionnsa, is bean eile ó'n</span>
<lb n="2962"/><span>impire,</span>
<lb n="2963"/><span>Is bean eile ó rígh geal Seóirse,</span>
<lb n="2964"/><span>Bean na n-ór-fhuilt buidhe a bheith agam-sa mar mhnaoi,</span>
<lb n="2965"/><span>Nó bean eile agus na mílte bó léith';</span>
<lb n="2966"/><span>Inghean óg an iarla agus í bheith go priaclach</span>
<lb n="2967"/><span>Do mo iarraidh-sa le n-a pósadh,</span>
<lb n="2968"/><span>Is dá bhfuighinn-se mo roghain ar mhnáibh óga an</span>
<lb n="2969"/><span>tsaoghail,</span>
<lb n="2970"/><span>'Sí Mall dubh an ghleanna a thógfainn.</span></p>
<lb n="2971"/>
<lb n="2972"/><p><span>IV</span>
<lb n="2973"/><span>Siud thall mo thoigh, is níl díon air acht sgraith,</span>
<lb n="2974"/><span>Is é déanta ar leath-taoibh an bhóthair;</span>
<lb n="2975"/><span>Is má's é díoghbháil na mban a d'fhág mé ar lear,</span>
<lb n="2976"/><span>Cuirim feasta mo bheannacht leobhtha.</span>
<lb n="2977"/><span>Nach críonna an bheach an tráth ghní sí a nead,</span>
<lb n="2978"/><span>Le grian agus teas an fhóghmhair;</span>
<lb n="2979"/><span>Acht nuair a chríonas an tslat ní bhíonn uirthi meas,</span>
<lb n="2980"/><span>Ní hionann í is na planndaí óga.</span>
<lb n="2981"/>
<pb n="118"/></p>
<lb n="2982"/>
<lb n="2983"/><p><span>64 - BRIGHID ÓG NÍ NÉILL.</span>
<lb n="2984"/><span>Cormac Mac Seáin a chum.</span></p>
<lb n="2985"/>
<lb n="2986"/><p><span>I</span>
<lb n="2987"/><span>Sé fáth is brígh mo sgéil is mo ádhbhar a bheith i</span>
<lb n="2988"/><span>bpéin,</span>
<lb n="2989"/><span>A d'fhág mé go héag buadhartha,</span>
<lb n="2990"/><span>Fá inghin óig Uí Néill, an plannda ciúin tséimh,</span>
<lb n="2991"/><span>Mar nach bhfuighim a bheith léi ag c'luadar.</span>
<lb n="2992"/><span>Nach ar leamh an gníomh damh fhéin bheith ag smuaineadh</span>
<lb n="2993"/><span>ar an réalt</span>
<lb n="2994"/><span>Go nglacfadh sí liom fhéin mar ghuaillidhe,</span>
<lb n="2995"/><span>Is a liacht óganach séanmhar anois i ndún Uí Néill</span>
<lb n="2996"/><span>A thógfadh gan spré uaim í.</span></p>
<lb n="2997"/>
<lb n="2998"/><p><span>II</span>
<lb n="2999"/><span>'Sí Brighid Óg Uí Néill, an plannda ciúin tséimh,</span>
<lb n="3000"/><span>Na gcaoin-fhocal réidh stuama,</span>
<lb n="3001"/><span>Is gur trí bhinne a béal ná síor-sheinnim théad</span>
<lb n="3002"/><span>An chaoin-chruit, nó na céadta cuacha.</span>
<lb n="3003"/><span>Charbh'íongantaighe an sgéal go dtráighfead Loch'</span>
<lb n="3004"/><span>nÉach,</span>
<lb n="3005"/><span>Is gan braon a bheith ann le géar chruadh-ghol,</span>
<lb n="3006"/><span>Ná rádh go smaoinfeadh an ghéag a chuirfeadh mire ar</span>
<lb n="3007"/><span>chéad</span>
<lb n="3008"/><span>Go Tír Chonaill liom fhéin gluaiseacht.</span></p>
<lb n="3009"/>
<lb n="3010"/><p><span>III</span>
<lb n="3011"/><span>De iarsma na nGaedheal a shíolruigh sí ó thaoibh</span>
<lb n="3012"/><span>Na ríghte a bhí tréan láidir,</span>
<lb n="3013"/><span>Nó mar lóchrann ó'n ghréin le mór-shoillse an lae</span>
<lb n="3014"/><span>An óigbhean a bhfuil na céadtaí i ngrádh léith';</span></p>
</div>
<pb n="119"/>
<div><lb n="3015"/><p><span>A píob mar an eala, a cruinn-chíocha glé-gheal,</span>
<lb n="3016"/><span>Mar fhaoileán i mbéal snámha,</span>
<lb n="3017"/><span>Is má's fíor beacht mo sgéil is aoibhinn an spré</span>
<lb n="3018"/><span>'San tsaoghal seo do'n té tá 'ndán di.</span></p>
<lb n="3019"/>
<lb n="3020"/><p><span>65 - MALSAIGH NÍ DHÚITHCHE.</span></p>
<lb n="3021"/>
<lb n="3022"/><p><span>I</span>
<lb n="3023"/><span>Má théid tú chois fairge teacht samhraidh nó</span>
<lb n="3024"/><span>dubhlacht',</span>
<lb n="3025"/><span>Beir mo bheannacht agus annsacht gan fhalsacht</span>
<lb n="3026"/><span>thríd dhúthracht,</span>
<lb n="3027"/><span>Chuig an mhaighdin chiúin leanbaigh le m'ionmhain' a</span>
<lb n="3028"/><span>bheith súgradh,</span>
<lb n="3029"/><span>'S go dtug sí 'n chraobh ó gach bantracht, sí Malsaigh</span>
<lb n="3030"/><span>Ní Dhúithche.</span></p>
<lb n="3031"/>
<lb n="3032"/><p><span>II</span>
<lb n="3033"/><span>Tá'n chléir dá shír-dhearbhadh agus tairngir' na</span>
<lb n="3034"/><span>n-ughdar,</span>
<lb n="3035"/><span>Gur baoghal go dtiocfadh cabhlach go crích Banba ar</span>
<lb n="3036"/><span>na cuantaibh,</span>
<lb n="3037"/><span>Dhéanfas léan-sgrios agus marbhadh ó Chluain Tairbh</span>
<lb n="3038"/><span>go dtí'n Rúta,</span>
<lb n="3039"/><span>'S cha ghabhaid saidhbhreas nó $ransom gan Malsaigh Ní</span>
<lb n="3040"/><span>Dhúithche.</span>
<lb n="3041"/></p>
</div>
<pb n="120"/>
<div><lb n="3042"/><p><span>III</span>
<lb n="3043"/><span>Léightear ar Dhún na hEamhna 's ar gach dream dá</span>
<lb n="3044"/><span>raibh dá chongnamh,</span>
<lb n="3045"/><span>Gur héigniughadh bean as Albain darbh ainm an</span>
<lb n="3046"/><span>Bhlathnaid chumhra,</span>
<lb n="3047"/><span>Cé gur éag sí tá dhá dhearbhadh ó na mairbh gur mhúsgail,</span>
<lb n="3048"/><span>'S go dtug sí léags' ar gach balsam do Mhalsaigh Ní</span>
<lb n="3049"/><span>Dhúithche.</span></p>
<lb n="3050"/>
<lb n="3051"/><p><span>IV</span>
<lb n="3052"/><span>Is féidir leat a dhearbhadh do na mall-rosgaibh</span>
<lb n="3053"/><span>múinte,</span>
<lb n="3054"/><span>Nach leigim-sa ar dearmad nó go ndalltar mo shúile:</span>
<lb n="3055"/><span>Acht mé féin léith nach samhailim, is a liacht seang-</span>
<lb n="3056"/><span>mharcach súgach,</span>
<lb n="3057"/><span>Cé go mb'éadail liom gealltanas fhagháil ó Mhalsaigh</span>
<lb n="3058"/><span>Ní Dhúithche.</span></p>
<lb n="3059"/>
<lb n="3060"/><p><span>66 - RÓIS BHÁN.</span>
<lb n="3061"/><span>Raghnall Dall Mac Domhnaill cct.</span></p>
<lb n="3062"/>
<lb n="3063"/><p><span>I</span>
<lb n="3064"/><span>A Róis Bhán, is tusa is áille ná bláth na subh,</span>
<lb n="3065"/><span>Óir do mhéin-se 'nois a fhéachaim tré do</span>
<lb n="3066"/><span>chomhrádh dhamh;</span>
<lb n="3067"/><span>Do leaca gríse 's do mhala chaola, gé táim gan léars,</span>
<lb n="3068"/><span>Is tá 'n eala cumtha ar an mBóinn thuas níos táirighe</span>
<lb n="3069"/><span>i ngléas.</span>
<lb n="3070"/></p>
</div>
<pb n="121"/>
<div><lb n="3071"/><p><span>II</span>
<lb n="3072"/><span>Do bhriathra céillidhe ndéis a éistim ní thuitim i</span>
<lb n="3073"/><span>suan;</span>
<lb n="3074"/><span>Feadh an lae bím ag géar-ghol is ag osnadh go buan;</span>
<lb n="3075"/><span>Faraor is doimhin mo smuainte go gcuirfead-sa an</span>
<lb n="3076"/><span>báire,</span>
<lb n="3077"/><span>'S an uair a mínighim mo chion duit go ngnidheann tú</span>
<lb n="3078"/><span>gáire.</span></p>
<lb n="3079"/>
<lb n="3080"/><p><span>III</span>
<lb n="3081"/><span>Éist, a Róis bheag, le mo chómhrádh, óir is fíor mo</span>
<lb n="3082"/><span>ghrádh;</span>
<lb n="3083"/><span>'S dá mbéinn 'mo thriath mhór, a fhiail-bhean, ba leat</span>
<lb n="3084"/><span>féin mo lámh;</span>
<lb n="3085"/><span>Tabhair do lámh damh, a ghráidh ghil, 's gé go bhfuilim-se</span>
<lb n="3086"/><span>dall,</span>
<lb n="3087"/><span>Béidh an lá liom comh geal leis an ghréin ar an gcnoc</span>
<lb n="3088"/><span>úd thall.</span></p>
<lb n="3089"/>
<lb n="3090"/><p><span>67 - BHÍ MÉ SEAL DE MO SHAOGHAL.</span></p>
<lb n="3091"/>
<lb n="3092"/><p><span>I</span>
<lb n="3093"/><span>Bhí mé seal de mo shaoghal le cailín ag suirghe</span>
<lb n="3094"/><span>A bhí geanamhail saoitheamhail súbhailceach;</span>
<lb n="3095"/><span>d'fhág sí mo chroidhe gan osadh gan sgith,</span>
<lb n="3096"/><span>Acht ag osnaidh is cinnte buadhartha.</span>
<lb n="3097"/><span>Tá buachaillí na conntae gach uair i ngruaim</span>
<lb n="3098"/><span>Fá Shiubhán an chiúin-bhean chéillidhe;</span>
<lb n="3099"/><span>Sé ádhbhar mo éagnaoi fá nach dtig liom go héag</span>
<lb n="3100"/><span>A theacht ar a' spéir-bhean dá bréagnughadh.</span>
<lb n="3101"/></p>
</div>
<pb n="122"/>
<div><lb n="3102"/><p><span>II</span>
<lb n="3103"/><span>Tá a folt buidhe cuachach feamainneach dualach</span>
<lb n="3104"/><span>Scaipthe ar ghuallaibh na géaga,</span>
<lb n="3105"/><span>Is a súile gan ghruaim go caomh ag an stuadh,</span>
<lb n="3106"/><span>Sí 's deise nó a bhfuil beo is ar éag uaim.</span>
<lb n="3107"/><span>Is measa liom féin nó a ndeachaidh i gcréidh</span>
<lb n="3108"/><span>Gur theastuigh uaim géag na bhfáinní,</span>
<lb n="3109"/><span>Is ó d'imthigh an spéir-bhean aigeanta aéreach,</span>
<lb n="3110"/><span>Ná luadhthar go héag mo ghrádh liom.</span></p>
<lb n="3111"/>
<lb n="3112"/><p><span>III</span>
<lb n="3113"/><span>Is deise a héagcosc ná deallramh na gréine</span>
<lb n="3114"/><span>Le fáinne an lae ar gach árdán,</span>
<lb n="3115"/><span>A mama cruinn glé-geal 's a brágha mar an gcéadna,</span>
<lb n="3116"/><span>'S gur sháruigh a sgéimh ar Phállas.</span>
<lb n="3117"/><span>Tá a béilín ciúin céillidhe a' labhairt go séimh,</span>
<lb n="3118"/><span>Sa crios mar ladhg ar na hárdáin,</span>
<lb n="3119"/><span>Sí an chiúin-bhean chéillidhe Siúbhan mo théagair</span>
<lb n="3120"/><span>Gur ghiorruigh go héag ar mo shláinte.</span></p>
<lb n="3121"/>
<lb n="3122"/><p><span>IV</span>
<lb n="3123"/><span>Sé ádhbhar mo éagnaoi gur imthigh an spéir-bhean</span>
<lb n="3124"/><span>Le slincín gan chéill gan náire,</span>
<lb n="3125"/><span>Is nach fiosach damh féin nó do 'nduine faoi'n ghréin</span>
<lb n="3126"/><span>Cá taobh a dtáinic sé un 'na háite:</span>
<lb n="3127"/><span>Fágadh gan éadach gan bhearrad gan léinidh é</span>
<lb n="3128"/><span>I gcúl coca féir ins a' ghárraidh,</span>
<lb n="3129"/><span>Is cha dtig leis a' spéir-bhean Siubhan na gcraobh</span>
<lb n="3130"/><span>A clann ainmniughadh i ndiaidh a n-athara.</span></p>
<lb n="3131"/>
<lb n="3132"/><p><span>V</span>
<lb n="3133"/><span>Sé deireadh mo sgéil nach furus do'n spéir-bhean</span>
<lb n="3134"/><span>A bheith subhach réimeamhail mar ghnáth léithe,</span>
<lb n="3135"/><span>Ag amharc ar a héigse, slímín gan fhéidhm,</span>
<lb n="3136"/><span>Is a liacht fear bréagh a rabh i ngrádh léith'.</span></p>
</div>
<pb n="123"/>
<div><lb n="3137"/><p><span>Dá mbéadh sí mar ghnáth léith' 'n-aice toigh a hathara,</span>
<lb n="3138"/><span>Agus mise ins an cheanntar chéadna,</span>
<lb n="3139"/><span>Cha chongbhóchadh críoch Fáil uaim an cailín beag bán</span>
<lb n="3140"/><span>Nó go dtiubhrainn un mo áruis féin í.</span></p>
<lb n="3141"/>
<lb n="3142"/><p><span>Bzzzzz1843lsc 19L</span>
<lb n="3143"/><span>68 - PÉARLA DEAS AN tSLIABH BÁN.</span></p>
<lb n="3144"/>
<lb n="3145"/><p><span>I</span>
<lb n="3146"/><span>Ceithre lá dhéag gan bhréag a chaith mé ar an tsliabh,</span>
<lb n="3147"/><span>Ag aithris mo sgéil do bhéilín tanaidh na</span>
<lb n="3148"/><span>gciabh,</span>
<lb n="3149"/><span>Mo bhéal ar a béal 's mo dhá láimh thairthi aniar,</span>
<lb n="3150"/><span>Agus mise dá bréagnadh gur éaluigh sí tharainn an</span>
<lb n="3151"/><span>ghrian.</span></p>
<lb n="3152"/>
<lb n="3153"/><p><span>II</span>
<lb n="3154"/><span>Bhí mé trí ráithe i ngáirlín i gConnachtaibh thiar,</span>
<lb n="3155"/><span>Is i gconntae na bainríoghna ráithe mhór fhada 'gus</span>
<lb n="3156"/><span>bliadhain:</span>
<lb n="3157"/><span>Macasamhail mo ghrádh' in aon áit ní fhaca mé 'riamh,</span>
<lb n="3158"/><span>Acht aon phioctúir amháin a bhí tárraingte muigh</span>
<lb n="3159"/><span>i mBl' Átha Cliath.</span></p>
<lb n="3160"/>
<lb n="3161"/><p><span>III</span>
<lb n="3162"/><span>Sé mo léan géar níl éadach orm nó bláth,</span>
<lb n="3163"/><span>Nó gearrán beag aereach dobhéarfadh mise chuig mo</span>
<lb n="3164"/><span>ghrádh;</span>
<lb n="3165"/><span>Go hÁth Cliath má théidhim b'fhéidir nach bpillfinnse</span>
<lb n="3166"/><span>slán,</span>
<lb n="3167"/><span>Acht bíodh a rogh-chéile ag péarla deas an tSliabh</span>
<lb n="3168"/><span>Bán.</span>
<lb n="3169"/></p>
</div>
<pb n="124"/>
<div><lb n="3170"/><p><span>IV</span>
<lb n="3171"/><span>Sé mo léan géar gan mé mo lacha bheag bhán,</span>
<lb n="3172"/><span>Ag imtheacht go haereach i n-éadan a' tuile 'smé</span>
<lb n="3173"/><span>'snámh,</span>
<lb n="3174"/><span>Ar ndúil le mac Dé go réidheóchadh Ciotuigh mo chás,</span>
<lb n="3175"/><span>'S go siubhlfainnse an saoghal le péarla deas an</span>
<lb n="3176"/><span>tSliabh bán.</span></p>
<lb n="3177"/>
<lb n="3178"/><p><span>V</span>
<lb n="3179"/><span>Níl aon chrann ins a' choill nach dtionntóchadh a bhun</span>
<lb n="3180"/><span>ar a bharr,</span>
<lb n="3181"/><span>Nó aon eala ar a tuinn nach dtionntóchadh a chúl leis a'</span>
<lb n="3182"/><span>snámh,</span>
<lb n="3183"/><span>Nó aon sagart sa' bhFrainnc nach dtabhrfadh 'chúl</span>
<lb n="3184"/><span>d'Aifrionn a rádh,</span>
<lb n="3185"/><span>Acht bheith 'feitheamh gach am le plannda deas a'</span>
<lb n="3186"/><span>tSliabh bán.</span>
<lb n="3187"/><span>69 - PEIGIDH DHUBH MO MHÍLE STÓR.</span></p>
<lb n="3188"/>
<lb n="3189"/><p><span>I</span>
<lb n="3190"/><span>Nach buadhartha bocht an chinneamhain damh bheith ag</span>
<lb n="3191"/><span>imtheacht ó áit go háit,</span>
<lb n="3192"/><span>Gruaim ar gach mala liom cionn 's go bhfuilim faon</span>
<lb n="3193"/><span>gan pháirt;</span>
<lb n="3194"/><span>Is brúideamhail gach duine liom mur bhfuilim i</span>
<lb n="3195"/><span>n-éifeacht mhóir,</span>
<lb n="3196"/><span>Acht amháin mo chuisle cumainn, sí sin Peigidh dhubh</span>
<lb n="3197"/><span>mo mhíle stór.</span>
<lb n="3198"/></p>
</div>
<pb n="125"/>
<div><lb n="3199"/><p><span>II</span>
<lb n="3200"/><span>Ó tharlaidh liom an lile táim gan coinncin 's ní</span>
<lb n="3201"/><span>suim cá mbím,</span>
<lb n="3202"/><span>Mo shólás in gach trioblóid í, mo ghrádh díl milis aon</span>
<lb n="3203"/><span>uair a chím:</span>
<lb n="3204"/><span>Óir is tusa féin mo chuisle chroidhe nach dtiubhrainn</span>
<lb n="3205"/><span>ar na míltibh d'ór,</span>
<lb n="3206"/><span>Och smaoin ar do dhithreabhach, a Pheigidh dhubh mo mhíle</span>
<lb n="3207"/><span>stór.</span></p>
<lb n="3208"/>
<lb n="3209"/><p><span>III</span>
<lb n="3210"/><span>Bhí 'n Domhnach a chuaidh tharainn fliuch bearrógach le</span>
<lb n="3211"/><span>sín 's le fuacht,</span>
<lb n="3212"/><span>Gé ghluaiseas féin go bearróideach 'n gal-charbad úd</span>
<lb n="3213"/><span>fá déin ar cuairt;</span>
<lb n="3214"/><span>D'aimhdheóin gach annróidh do rangas mar bhí sí le</span>
<lb n="3215"/><span>treóir,</span>
<lb n="3216"/><span>Acht i gcomhluadar na neamh-annsacht d'fhan Peigidh</span>
<lb n="3217"/><span>dhubh mo mhíle stór.</span></p>
<lb n="3218"/>
<lb n="3219"/><p><span>IV</span>
<lb n="3220"/><span>Dá mbéinn féin 'mo éinín ba aereach a bhéidhinn mar</span>
<lb n="3221"/><span>b'áil,</span>
<lb n="3222"/><span>Sin nó mar gath-gréine ba sár-éadtrom mo chroidhe</span>
<lb n="3223"/><span>gan smál,</span>
<lb n="3224"/><span>Sgeinnfinn fá do ghéagaibh-se, nó léir-lasfainn thú</span>
<lb n="3225"/><span>fá dhó,</span>
<lb n="3226"/><span>Nach ndearcadh rosga bréag-luiseach ar éadan mo</span>
<lb n="3227"/><span>mhíle stór.</span></p>
<lb n="3228"/>
<lb n="3229"/><p><span>V</span>
<lb n="3230"/><span>Is fios gur tú mo ghrádh dhíl is do athrach nach ngnídhim</span>
<lb n="3231"/><span>a choidhch',</span>
<lb n="3232"/><span>Óir measaim thú bheith cráibhtheach ní airmhighim gur mé</span>
<lb n="3233"/><span>do mhian;</span>
<lb n="3234"/><span>Ná buadhar mé go náireach, tá id' pháirt liom-sa nois</span>
<lb n="3235"/><span>go cóir,</span>
<lb n="3236"/><span>Is taobhuigh mé le Righ an ngrás, a chúil áluinn mo mhíle</span>
<lb n="3237"/><span>stór.</span>
<lb n="3238"/>
<pb n="126"/></p>
<lb n="3239"/>
<lb n="3240"/><p><span>70 - SEABHAC NA RABHAN.</span></p>
<lb n="3241"/>
<lb n="3242"/><p><span>I</span>
<lb n="3243"/><span>A shiúr chroidhe na páirte níorbh' fhiú dhuit féin</span>
<lb n="3244"/><span>leadaidhe nó straoill,</span>
<lb n="3245"/><span>A bheith casta in do lúib nó go dlúth id' aice san</span>
<lb n="3246"/><span>oidhch';</span>
<lb n="3247"/><span>Béidh smailc ar do ghnúis is tú a choidhche ag sileadh go</span>
<lb n="3248"/><span>teann,</span>
<lb n="3249"/><span>Siúd an gléas bhéas go héag ort má thréigeann tú</span>
<lb n="3250"/><span>Seabhac na Rabhan.</span></p>
<lb n="3251"/>
<lb n="3252"/><p><span>II</span>
<lb n="3253"/><span>Go mba sona séanmhar bhéas an méid úd i gcaiplibh</span>
<lb n="3254"/><span>'s i mbuaibh,</span>
<lb n="3255"/><span>Úr-sgoith na féile, lámh a' réidhtigh, le gliocas gach</span>
<lb n="3256"/><span>stuaim,</span>
<lb n="3257"/><span>Óir is tú sgaradh le féile rud a dhéanfadh daoine</span>
<lb n="3258"/><span>eile le buaibh,</span>
<lb n="3259"/><span>Is d'ólfadh luach an éadaigh 'na dhiaidh sin le Seabhac</span>
<lb n="3260"/><span>na Rabhan.</span></p>
<lb n="3261"/>
<lb n="3262"/><p><span>III</span>
<lb n="3263"/><span>Níl clúid cnoc nó ceann ó Dhroichead Átha go Binn</span>
<lb n="3264"/><span>Éadair na long,</span>
<lb n="3265"/><span>Thart chugat go Cúl Áine is gach áit eile ar feadh na</span>
<lb n="3266"/><span>hÉireann,</span>
<lb n="3267"/><span>Nár fhiafruigheas de gach aoin-neach gan chás ar tagadh</span>
<lb n="3268"/><span>in mo shiubhal,</span>
<lb n="3269"/><span>An bhfaca sibh éinín beag béil-bhinn a scar le Seabhac</span>
<lb n="3270"/><span>na Rabhan.</span>
<lb n="3271"/></p>
</div>
<pb n="127"/>
<div><lb n="3272"/><p><span>IV</span>
<lb n="3273"/><span>A chuaichín bhig óg na n-ór-bhfolt bhíodh i gcomhnuidhe in</span>
<lb n="3274"/><span>mo thaobh-sa,</span>
<lb n="3275"/><span>Dar mo bhás is dar mo mhóide is tú is mó bhí san</span>
<lb n="3276"/><span>éagcóir;</span>
<lb n="3277"/><span>Aithris do do chomhursain go dtug mé mór-ghean agus</span>
<lb n="3278"/><span>spéis duit,</span>
<lb n="3279"/><span>Níl acht gaoth uile in ar nglórthaibh, is dar a neóinín</span>
<lb n="3280"/><span>ní bréag sin.</span></p>
<lb n="3281"/>
<lb n="3282"/><p><span>71 - INGHÉAN UÍ CHEARNAIGH.</span></p>
<lb n="3283"/>
<lb n="3284"/><p><span>I</span>
<lb n="3285"/><span>Ag bán-chnoc Fhéidhlim tá grádh mo chléibh, an</span>
<lb n="3286"/><span>bhruinneal bhéasach bhán-chneas,</span>
<lb n="3287"/><span>Samhail a gné an eala shéimh, nó long ag méadughadh</span>
<lb n="3288"/><span>snámha;</span>
<lb n="3289"/><span>Mar bhugha a gné, a gruaidh mar chaor 'lár sneachta</span>
<lb n="3290"/><span>ar shléibhtibh 'cárnadh:</span>
<lb n="3291"/><span>Grádh na gcéad, fíor-ghrádh na héigse í inghéan</span>
<lb n="3292"/><span>Uí Chearnaigh an áilleóg.</span></p>
<lb n="3293"/>
<lb n="3294"/><p><span>II</span>
<lb n="3295"/><span>Céad beannacht uaim go Coill na gCuach an talamh</span>
<lb n="3296"/><span>subhailceach séanmhar,</span>
<lb n="3297"/><span>Sín gan fhuacht sa' samhradh buan, is cách gan ghruaim</span>
<lb n="3298"/><span>gan léan ann;</span>
<lb n="3299"/><span>'Ngar Lios na Suadh is Ceap na gCruach do'n ríoghain</span>
<lb n="3300"/><span>uasal mhéir-ghil,</span>
<lb n="3301"/><span>Gaol na ndruadh 's na gcuradh gcruaidh ó Chonall</span>
<lb n="3302"/><span>Chuailgne Cearnach.</span>
<lb n="3303"/></p>
</div>
<pb n="128"/>
<div><lb n="3304"/><p><span>III</span>
<lb n="3305"/><span>Sí siúr na ríogh mo Bhrighidín chaoimh na gcuachán síoda</span>
<lb n="3306"/><span>fáinneach,</span>
<lb n="3307"/><span>Anuas ó Ír tré mhilidhibh bríoghmhar' loinneach' líomhtha</span>
<lb n="3308"/><span>lán-mhear.</span>
<lb n="3309"/><span>B'é a gaol gan chlí Sir Cathal a bhí na cheannphort mílte</span>
<lb n="3310"/><span>ag Séamus,</span>
<lb n="3311"/><span>'S a huncal fíor an tIarla groidhe an Chláir fuair</span>
<lb n="3312"/><span>brigh is céimeas.</span></p>
<lb n="3313"/>
<lb n="3314"/><p><span>IV</span>
<lb n="3315"/><span>Is brughach mé ar iomad spré acht beag mo chéim san</span>
<lb n="3316"/><span>bhFáil-Chrích;</span>
<lb n="3317"/><span>Ní fios cia mé i stairidhibh Gaedheal nó réim mo riain</span>
<lb n="3318"/><span>san Ádhamh-chlainn.</span>
<lb n="3319"/><span>Mac Gordan mé ní cheilim é, gidh beag mo spéis sa'</span>
<lb n="3320"/><span>mórtacht,</span>
<lb n="3321"/><span>I nAlbain féin tá mo chliú 's mo chéim, acht ní bhím i</span>
<lb n="3322"/><span>dtréan le dóchas.</span></p>
<lb n="3323"/>
<lb n="3324"/><p><span>V</span>
<lb n="3325"/><span>Tá 'n tighearna Táath ag iarraidh mná in a chulaidh</span>
<lb n="3326"/><span>áluinn gléasta,</span>
<lb n="3327"/><span>'S nach truagh mar tá 's í Brighid a ghrádh thar ríoghnaibh</span>
<lb n="3328"/><span>áille Éireann.</span>
<lb n="3329"/><span>Muna gar mo bhás béidh cnuic ar lár, is sléibhte ar</span>
<lb n="3330"/><span>chlár Loch Éirne,</span>
<lb n="3331"/><span>Nó béidh ar láimh liom Brighidín bhán ingean chuimseach</span>
<lb n="3332"/><span>cháidh Uí Chearnaigh.</span>
<lb n="3333"/>
<pb n="129"/></p>
<lb n="3334"/>
<lb n="3335"/><p><span>72 - AN DROIGHNEÁN DONN.</span></p>
<lb n="3336"/>
<lb n="3337"/><p><span>I</span>
<lb n="3338"/><span>Fear gan chéill a bhéadh i ndréim leis an gcaor</span>
<lb n="3339"/><span>bhéadh árd</span>
<lb n="3340"/><span>Is an chaor bheag íseal le n-a thaobh is nach leagfadh</span>
<lb n="3341"/><span>uirthi lámh.</span>
<lb n="3342"/><span>Gé árd é an crann caorthainn bíonn sé searbh in a</span>
<lb n="3343"/><span>bharr,</span>
<lb n="3344"/><span>Is fásann sméar is sugh-chraobh ar an ghéig is ísle</span>
<lb n="3345"/><span>bláth.</span></p>
<lb n="3346"/>
<lb n="3347"/><p><span>II</span>
<lb n="3348"/><span>Síleann céad fear gur leo fhéin mé mar ólaim a</span>
<lb n="3349"/><span>leann,</span>
<lb n="3350"/><span>Théid dhá dtrian síos díom tráth smuainim ar a</span>
<lb n="3351"/><span>gcomhrádh leamh,</span>
<lb n="3352"/><span>Sneachta síobtha is é ga shíor-chur ar Shliabh Uí Fhloinn,</span>
<lb n="3353"/><span>Och tá mo ghrádh-sa mar bhlath na n-áirne tá ar an</span>
<lb n="3354"/><span>droighnean donn.</span></p>
<lb n="3355"/>
<lb n="3356"/><p><span>III</span>
<lb n="3357"/><span>Dá mbéinn im' bhádóir ba deas a shnámhfainn an</span>
<lb n="3358"/><span>fhairge seo 'nonn,</span>
<lb n="3359"/><span>'S go sgríobhfainn páipéar go snuadh-deas le rinn-</span>
<lb n="3360"/><span>ghuib mo phinn;</span>
<lb n="3361"/><span>Faraor géar gan mé féin is an fear a chráidh mo</span>
<lb n="3362"/><span>chroidhe,</span>
<lb n="3363"/><span>Ag siubhal le chéile i ngleanntaibh sléibhe, is an driúcht</span>
<lb n="3364"/><span>a bheith 'na luighe.</span>
<lb n="3365"/></p>
</div>
<pb n="130"/>
<div><lb n="3366"/><p><span>IV</span>
<lb n="3367"/><span>Cuirim féin mo mhíle slán leat a bhaile ghlais na</span>
<lb n="3368"/><span>gcrann,</span>
<lb n="3369"/><span>Is chum gach baile beag eile dá mbínn 'tarraingt ann;</span>
<lb n="3370"/><span>Is iomdha bealach fliuch salach is bóithrín sár-cham</span>
<lb n="3371"/><span>Atá eadar mé is an baile úd a bhfuil mo stóirín ann.</span></p>
<lb n="3372"/>
<lb n="3373"/><p><span>V</span>
<lb n="3374"/><span>A Dhia dhílis!  cread a dhéanfad má imthigheann sé</span>
<lb n="3375"/><span>uaim?</span>
<lb n="3376"/><span>Níl an t-eólas chum a thoighe agam, chum a theaghlaigh nó</span>
<lb n="3377"/><span>a chruach,</span>
<lb n="3378"/><span>Tá mo mháithrín faoi leatrom, is m'athair san uaigh,</span>
<lb n="3379"/><span>Táid mo mhuinntear go mór i bhfeirg liom, is mo</span>
<lb n="3380"/><span>ghrádh i bhfad uaim.</span></p>
<lb n="3381"/>
<lb n="3382"/><p><span>VI</span>
<lb n="3383"/><span>Má táir ag imtheacht uaim, a mhuirnín, go bhfillidh tú</span>
<lb n="3384"/><span>slán;</span>
<lb n="3385"/><span>Is dearbhtha gur mharbh tú mo chroidhe in mo lár;</span>
<lb n="3386"/><span>Níl aon choite 'gam a chuirfinn-se do dhiaidh, nó bád,</span>
<lb n="3387"/><span>Is tá'n fhairge 'na tuiltibh eadrainn 's ní heol dhamh</span>
<lb n="3388"/><span>a snámh.</span></p>
<lb n="3389"/>
<lb n="3390"/><p><span>73 - NEILLIDH BHÁN.</span></p>
<lb n="3391"/>
<lb n="3392"/><p><span>I</span>
<lb n="3393"/><span>'Á mbéadh píopa fada cailce 'gam is tobac le</span>
<lb n="3394"/><span>cur ann,</span>
<lb n="3395"/><span>Ugsaid uisge-beatha, agus bairille lán de</span>
<lb n="3396"/><span>leann,</span>
<lb n="3397"/><span>Leabaidh ghlas de'n luachair le mo rún do leagadh ann,</span>
<lb n="3398"/><span>Bíodh cogadh fríd an domhan mhór is ní bhuaidhreóchaidh</span>
<lb n="3399"/><span>sé mo cheann.</span>
<lb n="3400"/></p>
</div>
<pb n="131"/>
<div><lb n="3401"/><p><span>II</span>
<lb n="3402"/><span>Is fada mé ar an mbaile seo le bliadhain agus trí</span>
<lb n="3403"/><span>lá,</span>
<lb n="3404"/><span>Agus samhail mo Neillidh bhán ní rabh agam le fagháil:</span>
<lb n="3405"/><span>Ní léigheasfadh aon neach mise de dhochtúiribh Chrích</span>
<lb n="3406"/><span>Fáil</span>
<lb n="3407"/><span>Go dtigeadh péarla an bhrollaigh ghil 's go gcuirfeadh</span>
<lb n="3408"/><span>tharm a lámh.</span></p>
<lb n="3409"/>
<lb n="3410"/><p><span>III</span>
<lb n="3411"/><span>Bhí mé lá breagh gréine i mbarr sléibhe chois cuain,</span>
<lb n="3412"/><span>Cia d'fheicfinn acht mo Neillidh, gé go rabh sí 'bhfad</span>
<lb n="3413"/><span>uaim;</span>
<lb n="3414"/><span>Nuair a shíl mé druidim léi go mbogfainn léi suas,</span>
<lb n="3415"/><span>'S go rachainn-se gá bréagnadh 'sé d'éaluigh sise</span>
<lb n="3416"/><span>uaim.</span></p>
<lb n="3417"/>
<lb n="3418"/><p><span>IV</span>
<lb n="3419"/><span>'Á mbéadh lán na páirce báine 'gam de bhuaibh is de</span>
<lb n="3420"/><span>laoghaibh,</span>
<lb n="3421"/><span>Siúd is lán cúig chárta de ghiníachaibh buidhe,</span>
<lb n="3422"/><span>Suim ní chuirfinn i ndearna tú de mhagadh fúm le</span>
<lb n="3423"/><span>bliadhain,</span>
<lb n="3424"/><span>Acht cead d'fhagháil aon phóg amháin do thabhairt do mo</span>
<lb n="3425"/><span>mhian.</span></p>
<lb n="3426"/>
<lb n="3427"/><p><span>V</span>
<lb n="3428"/><span>Tá teach ar árd an bhaile seo 'na bhfuil searc is rún</span>
<lb n="3429"/><span>mo chroidhe,</span>
<lb n="3430"/><span>Níorbhfada liom an tseachtmhain-se dá bhfeicfinn</span>
<lb n="3431"/><span>uaim í;</span>
<lb n="3432"/><span>Níor chogar liom do chogar, is níor nuaidheacht liom do</span>
<lb n="3433"/><span>sgeól,</span>
<lb n="3434"/><span>'Á mbéinn ag éisteacht le mo Neillidh Bháin is ise</span>
<lb n="3435"/><span>gabháil cheóil.</span>
<lb n="3436"/></p>
</div>
<pb n="132"/>
<div><lb n="3437"/><p><span>74 - AN GHEALACH OIDHCHE FHOGHMHAIR.</span></p>
<lb n="3438"/>
<lb n="3439"/><p><span>I</span>
<lb n="3440"/><span>Atá a cúl feamainneach ór-bhuidhe ag sgabadh go</span>
<lb n="3441"/><span>bróig,</span>
<lb n="3442"/><span>'S ag casadh mar chornaí 'na timcheall,</span>
<lb n="3443"/><span>Nó mar choinneal i gceo, nó gealach oidhche fhoghmhair,</span>
<lb n="3444"/><span>Ag imtheacht go modhmhar soillseach.</span>
<lb n="3445"/><span>Ní cheilim-se go deóidh, a chuisle 'gus a stór,</span>
<lb n="3446"/><span>Gur tusa is do sheort a mhill mé;</span>
<lb n="3447"/><span>'S nach n-iarrfainn-se mar lón ins a' bhealach atá</span>
<lb n="3448"/><span>rómham,</span>
<lb n="3449"/><span>Acht frasa do phóg is milse.</span></p>
<lb n="3450"/>
<lb n="3451"/><p><span>II</span>
<lb n="3452"/><span>D'amharc mé i n-áirde ar fhuinneóigibh an phárlais</span>
<lb n="3453"/><span>Is chonnaic mé an bhruinneall shoillseach,</span>
<lb n="3454"/><span>'S níorbhfiosach damh a rádh cia'r bh'í fhéin amháin,</span>
<lb n="3455"/><span>Acht gur cosamhail le bláth na n-ubhall í.</span>
<lb n="3456"/><span>Ní dhearna mé stán go rabh mé in a láthair -</span>
<lb n="3457"/><span>'Sé mheasaim gur dána an siubhal é -</span>
<lb n="3458"/><span>Go rabh mise ag ól sláinte na géige úd dobh' áille</span>
<lb n="3459"/><span>Dá bhfaca mé ariamh ar mo shúilibh.</span></p>
<lb n="3460"/>
<lb n="3461"/><p><span>III</span>
<lb n="3462"/><span>Níl troideóg nó éan dá bhfaca mé ar chraobh,</span>
<lb n="3463"/><span>Ar eitioll nó ag éirighe i n-áirde,</span>
<lb n="3464"/><span>Nach dtarrngeóchadh sí féin le barraibh a cúig méar,</span>
<lb n="3465"/><span>Is ní hiongnadh mise ag éag dá grádh-sa.</span>
<lb n="3466"/><span>Ní cheilim go bráth go dtug mo chroidhe a ghrádh</span>
<lb n="3467"/><span>Go hiomlán do'n stáid-mhnaoi uasal,</span>
<lb n="3468"/><span>Agus gabhfaidh mise bás muna bhfuigh mé 'rís na ndáil -</span>
<lb n="3469"/><span>Och, sé mo chroidhe bhéadh slán an uair sin.</span>
<lb n="3470"/>
<pb n="133"/></p>
<lb n="3471"/>
<lb n="3472"/><p><span>75 - MUIRNÍN NA GRUAIGE BÁINE I.</span></p>
<lb n="3473"/>
<lb n="3474"/><p><span>I</span>
<lb n="3475"/><span>I mBaile na hInse thiar atá mo ghrádh le</span>
<lb n="3476"/><span>bliadhain,</span>
<lb n="3477"/><span>Is áille í ná grian an tsamhraidh;</span>
<lb n="3478"/><span>'S go bhfásann mil 'na diaidh ar lorg a cos sa tsliabh,</span>
<lb n="3479"/><span>Dá fhuaire an uair tar éis na Samhna,</span>
<lb n="3480"/><span>Do ghabhfainn gan stad mo chiall dá ngabhainn í in mo</span>
<lb n="3481"/><span>líon,</span>
<lb n="3482"/><span>Is chuirfinn an brón-sa díom gan bhuaidhreadh;</span>
<lb n="3483"/><span>Acht ar chomhairle a rugadh 'riamh ní phósfad acht mo</span>
<lb n="3484"/><span>mhian,</span>
<lb n="3485"/><span>Sí sin Muirnín na Gruaige Báine!</span></p>
<lb n="3486"/>
<lb n="3487"/><p><span>II</span>
<lb n="3488"/><span>Ag Droichead na hAbhna Móire dochonnaic mé mo</span>
<lb n="3489"/><span>stór-shearc,</span>
<lb n="3490"/><span>Ainnir dheas na n-ór-fholt fáinneach,</span>
<lb n="3491"/><span>'S go mba mhilse 'bhfad a póg ná mil is siúcra ar</span>
<lb n="3492"/><span>bórd,</span>
<lb n="3493"/><span>'S ná deagh-bhlas sóghamhail fíon' Spáinneach.</span>
<lb n="3494"/><span>A dá chíoch chorra chruinn bhán mhilis chumhra bhreagh,</span>
<lb n="3495"/><span>Mar shneachta bhéadh dá charnadh ar shléibhtibh;</span>
<lb n="3496"/><span>'S go ngoireann an chuach gach am i lár an gheimhridh</span>
<lb n="3497"/><span>thall,</span>
<lb n="3498"/><span>Sa' mbaile a mbíonn mo ghrádh-sa dá bréagadh.</span></p>
<lb n="3499"/>
<lb n="3500"/><p><span>III</span>
<lb n="3501"/><span>Dá bhfághainn-se mo rogha de mhnáibh deasa 'n domhain,</span>
<lb n="3502"/><span>Agus fágaim ortha roghain shásta,</span>
<lb n="3503"/><span>Is mar adeir an leabhar tá 'n chraobh aici ós a gceann,</span>
<lb n="3504"/><span>Is na céadtaí fear go dubhach i ngrádh léithe.</span></p>
</div>
<pb n="134"/>
<div><lb n="3505"/><p><span>Sé samhail-se do mholadh leis an ruadh-righ Solamh,</span>
<lb n="3506"/><span>'S is aici-se tá'n rosg is áilne;</span>
<lb n="3507"/><span>Réidhigh-se mo dhochar 'gus saor mé ó bhás obann</span>
<lb n="3508"/><span>A Mhuirnín na gruaige báine.</span></p>
<lb n="3509"/>
<lb n="3510"/><p><span>75 a - MUIRNÍN NA GRUAIGE BÁINE II.</span></p>
<lb n="3511"/>
<lb n="3512"/><p><span>I</span>
<lb n="3513"/><span>A chois na habhna thíos a chonnaic mé mo mhian,</span>
<lb n="3514"/><span>'S gur bharraigh sí ag sgéimh gach bantracht,</span>
<lb n="3515"/><span>'S go mb'áille iad ná'n ghrian a rosga malla claon',</span>
<lb n="3516"/><span>Le'r goineadh mo chroidhe 'stoigh le hannsacht.</span>
<lb n="3517"/><span>Mar an eala ar a tsnámh tá a píob agus a brághaid,</span>
<lb n="3518"/><span>'S a béilín milis tanaidh tláith-dheas;</span>
<lb n="3519"/><span>Níl éan ar bith ar chraobh, nó lonndubh maidin aoibh,</span>
<lb n="3520"/><span>Nach ceolmhaire tráth chífid a háille.</span></p>
<lb n="3521"/>
<lb n="3522"/><p><span>II</span>
<lb n="3523"/><span>Ar mhullach sléibh gan smúid tráth théid an mhaighdean</span>
<lb n="3524"/><span>chiúin</span>
<lb n="3525"/><span>Le flóra ag siubhal go ceolmhar,</span>
<lb n="3526"/><span>Is iomdha óigfhear tréan a bhíos gonta i ngean 's i'</span>
<lb n="3527"/><span>bpéin,</span>
<lb n="3528"/><span>I bhfiabhrán ar dhíoghbháil sócamhail.</span>
<lb n="3529"/><span>Táid a rosga glan' gan ceo, 's a líoca mar an rós,</span>
<lb n="3530"/><span>Mar fhaoileán tá an bhruinneal sgáinneach;</span>
<lb n="3531"/><span>Thréigfinn ór an tsaoghail 's ghabhfainn léi mar mhaoin,</span>
<lb n="3532"/><span>Nó's í Muirnín na Gruaige Báine.</span>
<lb n="3533"/></p>
</div>
<pb n="135"/>
<div><lb n="3534"/><p><span>III</span>
<lb n="3535"/><span>Tráth chualaidh 'n ainnir chaoin faoi lionndubh mé 'mo</span>
<lb n="3536"/><span>luighe</span>
<lb n="3537"/><span>Do ghluais sí gan spás dom' fhéachaint;</span>
<lb n="3538"/><span>Le toil na cléire i ndlighe gur ceangladh sinn le</span>
<lb n="3539"/><span>haoibh,</span>
<lb n="3540"/><span>I gcleamhnas beannuigh' séanmhar.</span>
<lb n="3541"/><span>Óladh gach óigfhear suairc ar mhian leis bean gan</span>
<lb n="3542"/><span>chluain</span>
<lb n="3543"/><span>Céad sláinte do'n mhaighdin bhánamhail;</span>
<lb n="3544"/><span>'S tráth théidheas an deoch fá'n bhord bíodh sibh ag</span>
<lb n="3545"/><span>canadh ceóil</span>
<lb n="3546"/><span>Do Mhuirnín na Gruaige Báine.</span></p>
<lb n="3547"/>
<lb n="3548"/><p><span>76 - GRÁINNE NÍ DHUIRNÍN.</span></p>
<lb n="3549"/>
<lb n="3550"/><p><span>I</span>
<lb n="3551"/><span>Bréagach thú, a Phádraig, níor sháruigh í an Chongbháil,</span>
<lb n="3552"/><span>'S is agam-sa atá sí, páisde na gcruinn-chíoch;</span>
<lb n="3553"/><span>B'fhearr liom ar láimh léith 'gcúl gáraidh nó sgonnsa,</span>
<lb n="3554"/><span>Ná 'g ól fíona i bpárlur gan Ghráinne Ní Dhuirnín.</span></p>
<lb n="3555"/>
<lb n="3556"/><p><span>II</span>
<lb n="3557"/><span>Ní le faobhar lann bearrtha tá a malaidhthe cumtha,</span>
<lb n="3558"/><span>Acht suidhte ó'n Árd-rígh atá sí go hiomlán;</span>
<lb n="3559"/><span>Tá gúna dubh seairce uirthi tarraingthe i dtrilsibh,</span>
<lb n="3560"/><span>'Gus cuirníní bána ag fás faoi n-a hurla.</span>
<lb n="3561"/></p>
</div>
<pb n="136"/>
<div><lb n="3562"/><p><span>III</span>
<lb n="3563"/><span>Labhrann sí Béarla, is léigheann sí Laidean,</span>
<lb n="3564"/><span>Eabhrais, is Gréigis, 's gach tréithe ban gaisgeamhail;</span>
<lb n="3565"/><span>Nach mór an dith céille damh bheith 'dréim le n-a</span>
<lb n="3566"/><span>samhail,</span>
<lb n="3567"/><span>'S go dtug sí an chraobh léith ó Éirne go Leanainn.</span></p>
<lb n="3568"/>
<lb n="3569"/><p><span>IV</span>
<lb n="3570"/><span>Bhí mise lá 'mháin i Rath Meálltain ar aonach,</span>
<lb n="3571"/><span>Is na cailíní ba bhreághtha is b'áille ann cruinnighth',</span>
<lb n="3572"/><span>Ag comhrádh go gáireach ós árd nó i gcogar,</span>
<lb n="3573"/><span>Acht ba deise 's ba bhreághtha í Gráinne Ní Dhuirnín.</span></p>
<lb n="3574"/>
<lb n="3575"/><p><span>V</span>
<lb n="3576"/><span>'Á mbéadh agam páirceanna d'eallach 's de</span>
<lb n="3577"/><span>chaoirigh,</span>
<lb n="3578"/><span>Bunadhas na conndae, nó iomlán na tíre,</span>
<lb n="3579"/><span>Teach mór is gáraidh, is fághaim gan roinn é,</span>
<lb n="3580"/><span>Go dtabhairfinn faoi bhláth é do Ghráinne Ní Dhuirnín.</span></p>
<lb n="3581"/>
<lb n="3582"/><p><span>77 - MALAIDH 'N tSLÉIBH' BÁIN.</span></p>
<lb n="3583"/>
<lb n="3584"/><p><span>I</span>
<lb n="3585"/><span>Rachad 'na phobaill imbárach</span>
<lb n="3586"/><span>Go bhfeicfidh mé bláth na gcraobh,</span>
<lb n="3587"/><span>'Gus bhéarfaidh mé cogar dá máithrín -</span>
<lb n="3588"/><span>Cá dteachaidh sí grádh mo chroidhe?</span></p>
</div>
<pb n="137"/>
<div><lb n="3589"/><p><span>Má's rud nach tusa tá 'ndán damh,</span>
<lb n="3590"/><span>'Sgur thréig mé mo cháirde gaoil,</span>
<lb n="3591"/><span>Sgaoilim-sa súgradh le fánaidh,</span>
<lb n="3592"/><span>'S mo bheannacht le mnáibh an tsaoghail.</span></p>
<lb n="3593"/>
<lb n="3594"/><p><span>II</span>
<lb n="3595"/><span>'S iomdha sgread mhaidne, mo chrádh-sa,</span>
<lb n="3596"/><span>Nach bhfeicim do sgáile 'triall,</span>
<lb n="3597"/><span>Teacht anuas fá mhalaidh 'n tSléibh Báin úd,</span>
<lb n="3598"/><span>Nó treasna ag an mhám seo thiar.</span>
<lb n="3599"/><span>Go lagaidh mo chroidhe i' mo lár-sa</span>
<lb n="3600"/><span>Má chodluigh mé néal le bliadhain,</span>
<lb n="3601"/><span>'S is mairg do'n phoball a d'fhág tú,</span>
<lb n="3602"/><span>'S nár fhág tú bean bhreagh do dhiaidh.</span></p>
<lb n="3603"/>
<lb n="3604"/><p><span>III</span>
<lb n="3605"/><span>Is truagh nach i nInis Bó Báine</span>
<lb n="3606"/><span>Bhí teach ag mo mháithrín féin,</span>
<lb n="3607"/><span>Neillidh bheith amuigh ar an tsnámh sin,</span>
<lb n="3608"/><span>Go gcuirfinn-se bád fá n-a déin;</span>
<lb n="3609"/><span>d'fhuigfinn-se annsin í naoi dtrátha,</span>
<lb n="3610"/><span>Gus a croidhe bheith cráidhte i bpéin,</span>
<lb n="3611"/><span>Nó d'fhág sí mise mo shárughadh,</span>
<lb n="3612"/><span>Ar mhalaidh 'n tSléibh' Báin i léan.</span></p>
<lb n="3613"/>
<lb n="3614"/><p><span>IV A Athair</span>
<lb n="3615"/><span>'Á mbíodh fhios ag d'athair, a Sheáin dil,</span>
<lb n="3616"/><span>Go rabh tú ar an tsnámh aréir,</span>
<lb n="3617"/><span>Fá do choinne go gcuirfeadh sé bád-sa,</span>
<lb n="3618"/><span>'Gus fuireann mhaith shásta léi:</span>
<lb n="3619"/><span>Pill 'na bhaile má's áin leat,</span>
<lb n="3620"/><span>Is gheobhaidh tú táinte an tsaoghail,</span>
<lb n="3621"/><span>Cúig phunnt de'n airgead bhán duit,</span>
<lb n="3622"/><span>'S cead codlaidh le grádh do chléibh.</span>
<lb n="3623"/></p>
</div>
<pb n="140"/>
<div><lb n="3624"/><p><span>An chéad bhliadhain pus ar phus,</span>
<lb n="3625"/><span>An dara bliadhain grus ar ghrus,</span>
<lb n="3626"/><span>An tríomhadh bliadhain ag sileadh gan sos -</span>
<lb n="3627"/><span>"marbh fáisc ort, 's mairg a chonnaic ariamh thú."</span></p>
<lb n="3628"/>
<lb n="3629"/><p><span>78 - AN PÓSADH BRÓNACH.</span></p>
<lb n="3630"/>
<lb n="3631"/><p><span>I</span>
<lb n="3632"/><span>Níl sé acht anuraidh ó phós mé,</span>
<lb n="3633"/><span>'S is faide liom lá ná bliadhain;</span>
<lb n="3634"/><span>Níl dúil i n-aiteas nó i gceol agam,</span>
<lb n="3635"/><span>Nó aon spórt 'á bhfaca mé riamh.</span></p>
<lb n="3636"/>
<lb n="3637"/><p><span>II</span>
<lb n="3638"/><span>Dia Luain a rinneadh mo chleamhnas -</span>
<lb n="3639"/><span>Sin bliadhain is an oidhche aréir -</span>
<lb n="3640"/><span>'Gus 's páirt mhór de mo aimhleas</span>
<lb n="3641"/><span>Droch-chomhairle mo mhuinntire fhéin.</span></p>
<lb n="3642"/>
<lb n="3643"/><p><span>III</span>
<lb n="3644"/><span>Tá mise pósta gan amhras,</span>
<lb n="3645"/><span>Mo chreach, mo chrádh, 's mo léan;</span>
<lb n="3646"/><span>'S dá gcastaoi fear amháin sa ngleann liom,</span>
<lb n="3647"/><span>Bhainfinn de a cheann de léim.</span></p>
<lb n="3648"/>
<lb n="3649"/><p><span>IV</span>
<lb n="3650"/><span>Nuair a théidhim-sa un Aifrinn Dia Domhnaigh</span>
<lb n="3651"/><span>Agus tchím an t-aos óg ag teacht,</span>
<lb n="3652"/><span>An uair a tchím mo stóirín</span>
<lb n="3653"/><span>Go sileann mo shúla le reacht = riocht.</span></p>
<lb n="3654"/>
<lb n="3655"/><p><span>V</span>
<lb n="3656"/><span>Tá'n ghruag ag imtheacht 'na ceo díom,</span>
<lb n="3657"/><span>Agus mheathluigh go mór le seal;</span>
<lb n="3658"/><span>Agus mí ní mhairfidh mé beo 'nois</span>
<lb n="3659"/><span>Mur bhfagha mé do phóg a chéad searc.</span>
<lb n="3660"/></p>
</div>
<pb n="142"/>
<div><lb n="3661"/><p><span>VI</span>
<lb n="3662"/><span>A phlúir na gcailíní óga,</span>
<lb n="3663"/><span>Is tú mhearaigh is bhreoidh mo chiall;</span>
<lb n="3664"/><span>Is truagh nach ar síneadh i gcómhnair mé</span>
<lb n="3665"/><span>Sul ar dhubhairt mé na focla ad riamh.</span></p>
<lb n="3666"/>
<lb n="3667"/><p><span>79 - AN SISTEALÓIR BRÓNACH.</span>
<lb n="3668"/><span>Aodh Ó Mhallaile a chum.</span></p>
<lb n="3669"/>
<lb n="3670"/><p><span>I</span>
<lb n="3671"/><span>A Dhia láidir, nach áidhbhéil a d'imthigh mé le</span>
<lb n="3672"/><span>bliadhain!</span>
<lb n="3673"/><span>'S gurbh áil liom 'bheith san áit a mbéadh cuideachta</span>
<lb n="3674"/><span>is ciall:</span>
<lb n="3675"/><span>Tá mo cháirde dá rádh gur le dosgaidh chaith mé 'riamh,</span>
<lb n="3676"/><span>Is nach áthasach mo cháil-se ar ar chuir mé 'e choirce</span>
<lb n="3677"/><span>fiadhain.</span></p>
<lb n="3678"/>
<lb n="3679"/><p><span>II</span>
<lb n="3680"/><span>Bhí mé tamallt is 'á mbéadh faire do mo chomhair ins a'</span>
<lb n="3681"/><span>tír,</span>
<lb n="3682"/><span>Rachainn ann ar sodar, 'á mbéadh an fóghmhar ag dul</span>
<lb n="3683"/><span>le gaoith;</span>
<lb n="3684"/><span>Anois atáim claoidhte caithte, is bím ar lár ins an</span>
<lb n="3685"/><span>oidhch',</span>
<lb n="3686"/><span>Is moch ar maidin théidhim a dh'obair, nidh nach áil le</span>
<lb n="3687"/><span>mo chroidhe.</span>
<lb n="3688"/></p>
</div>
<pb n="143"/>
<div><lb n="3689"/><p><span>III</span>
<lb n="3690"/><span>'Sé an fáinne a rinne tráill díom, 's a d'fhág mé</span>
<lb n="3691"/><span>caithte críon,</span>
<lb n="3692"/><span>'S gan a' snáithe ar mo chnámha, acht casta i gcóta</span>
<lb n="3693"/><span>prís.</span>
<lb n="3694"/><span>lacuna</span>
<lb n="3695"/><span>Teacht a' Domhnaigh bím go brónach ag deasughadh</span>
<lb n="3696"/><span>mhná an toighe,</span>
<lb n="3697"/><span>'S gan aon fheoirling le h-ól agam le h-eagla</span>
<lb n="3698"/><span>Mhaighistir Stéil.</span></p>
<lb n="3699"/>
<lb n="3700"/><p><span>80 - TÓGFAIDH MÉ MO SHEÓLTAÍ.</span></p>
<lb n="3701"/>
<lb n="3702"/><p><span>I</span>
<lb n="3703"/><span>Tógfaidh mé mo sheóltaí go brónach fá Shamhain,</span>
<lb n="3704"/><span>Ní dheánfaidh mé aon chómhnuidhe go ngabhaim</span>
<lb n="3705"/><span>go Machaire Eabha,</span>
<lb n="3706"/><span>Fágfaidh mé mná 's páisdí mar táid 'na gcíor</span>
<lb n="3707"/><span>thuaithbhil,</span>
<lb n="3708"/><span>Is leanfaidh mé 'n chúilfhionn an uile chúil a bhfuigh mé</span>
<lb n="3709"/><span>a tuairisc.</span></p>
<lb n="3710"/>
<lb n="3711"/><p><span>II An Bhean</span>
<lb n="3712"/><span>Maise ní an t-ádh a bhí i ndán damh an lá d'fhág mé</span>
<lb n="3713"/><span>leat a' bhaile;</span>
<lb n="3714"/><span>Thóg tú i mbéal mé agus rinne tú céile tharm;</span>
<lb n="3715"/><span>'S truagh nach an bás a bhí láimh liom ins a' leabaidh</span>
<lb n="3716"/><span>Sul d'fhág mé mo mháithrín, is lean thú bhfad ó</span>
<lb n="3717"/><span>bhaile.</span>
<lb n="3718"/></p>
</div>
<pb n="144"/>
<div><lb n="3719"/><p><span>III</span>
<lb n="3720"/><span>Nuair a théidhim-sa óis íseal dhéanamh m'fhaoisdín</span>
<lb n="3721"/><span>leis a' tsagart</span>
<lb n="3722"/><span>Is ort-sa bhím a' smaoi'tiughadh, agus ó oidhche go</span>
<lb n="3723"/><span>maidin;</span>
<lb n="3724"/><span>Mur bpille tú a dhílis, faoi dhídion na coilleadh,</span>
<lb n="3725"/><span>Sí mo chómhnair 'bhéas dá cóiriughadh, is fear mo</span>
<lb n="3726"/><span>chaointe i bhfad ó bhaile.</span></p>
<lb n="3727"/>
<lb n="3728"/><p><span>IV</span>
<lb n="3729"/><span>Tiocfaidh écliops ar na spéarthaibh, ar a' ghréin, 's ar</span>
<lb n="3730"/><span>a' ghealaigh;</span>
<lb n="3731"/><span>Tiocfaidh dalladh ar mo radharc, is ní léar damh na</span>
<lb n="3732"/><span>ballaí;</span>
<lb n="3733"/><span>Tá cuach bheag i nGleann Éidhnigh a d'éirigh leat a</span>
<lb n="3734"/><span>mealladh,</span>
<lb n="3735"/><span>Is ní sgarfaidh a cion go héag leat go dtéidh muid</span>
<lb n="3736"/><span>araon i dtalamh.</span></p>
<lb n="3737"/>
<lb n="3738"/><p><span>81 - AN PÓSADH FUATHMHAR.</span></p>
<lb n="3739"/>
<lb n="3740"/><p><span>I</span>
<lb n="3741"/><span>Sé do chuairt anuas Dia Dómhnaigh</span>
<lb n="3742"/><span>A d'fhág faoi bhrón mé le seachtmhain,</span>
<lb n="3743"/><span>Is mé 'síor-smaoi'tiughadh ar an óigfhear</span>
<lb n="3744"/><span>A shiubhaladh 'n ród liom anuraidh.</span></p>
</div>
<pb n="145"/>
<div><lb n="3745"/><p><span>II</span>
<lb n="3746"/><span>A Mhuire, 's a Rí an Dómhnaigh,</span>
<lb n="3747"/><span>Ná nach bhfuil cabhair ar bith i ndán damh,</span>
<lb n="3748"/><span>Ná nach mbím go bráth 'mo chomhnuidhe</span>
<lb n="3749"/><span>In a'n lóisdín amháin leis?</span></p>
<lb n="3750"/>
<lb n="3751"/><p><span>III</span>
<lb n="3752"/><span>Sé mo chreach is mo ghéar-bhrón</span>
<lb n="3753"/><span>Nach 'mo phósadh anocht atá mé,</span>
<lb n="3754"/><span>M'fhear-sa a bheith faoi 'n fhód,</span>
<lb n="3755"/><span>Agus tusa ar thórramh do mhná-sa.</span></p>
<lb n="3756"/>
<lb n="3757"/><p><span>IV</span>
<lb n="3758"/><span>D'fhág tú mé a bhuachaill</span>
<lb n="3759"/><span>Nuair a fuair tú mé bheith folamh,</span>
<lb n="3760"/><span>Acht béidh mé choidhch' i n-uaigneas,</span>
<lb n="3761"/><span>Is nach truagh leat mo ghearán?</span></p>
<lb n="3762"/>
<lb n="3763"/><p><span>V  Eisean</span>
<lb n="3764"/><span>A Nóra, mo mhíle stór thú,</span>
<lb n="3765"/><span>Ná bíodh brón ort nó tuirse;</span>
<lb n="3766"/><span>Má chuaidh a' cluiche claon orainn</span>
<lb n="3767"/><span>Sé mo léan inn a bheith sgartha.</span></p>
<lb n="3768"/>
<lb n="3769"/><p><span>82 - CAOINEADH NA MNÁ ÓIGE.</span></p>
<lb n="3770"/>
<lb n="3771"/><p><span>I</span>
<lb n="3772"/><span>Thíos a chois na fairge bím-se 'mo chómhnuidhe,</span>
<lb n="3773"/><span>Agus bím ag déanamh lionnduibh ó mhaidin go</span>
<lb n="3774"/><span>tráthnóna.</span>
<lb n="3775"/><span>lacuna de 2 líne</span>
<lb n="3776"/></p>
</div>
<pb n="146"/>
<div><lb n="3777"/><p><span>II</span>
<lb n="3778"/><span>gCluin sibh mise a chailíní is a bhuachaillí díomhaoine,</span>
<lb n="3779"/><span>Glacaigidh ibhse cómhairle, is ná déanagaidh mar rinne</span>
<lb n="3780"/><span>mé;</span>
<lb n="3781"/><span>Tá'n pósadh seo daingean is is doiligh é a sgaoileadh,</span>
<lb n="3782"/><span>Is go deo deo ná mealltar sibh mar gheall ar bheagán</span>
<lb n="3783"/><span>maoine.</span></p>
<lb n="3784"/>
<lb n="3785"/><p><span>III</span>
<lb n="3786"/><span>Pósadh go hóg mé mar gheall ar na punntaí,</span>
<lb n="3787"/><span>Ar lán mo dhá láimh nár shásuigh riamh m'intinn;</span>
<lb n="3788"/><span>Acht is truagh nach dtig sé i reacht amach mar bhíos ar</span>
<lb n="3789"/><span>bhuin nó'r chaoirigh,</span>
<lb n="3790"/><span>Té nach dtaitneóchadh a mhargadh leis a sheoladh' ríst un</span>
<lb n="3791"/><span>aonaigh.</span></p>
<lb n="3792"/>
<lb n="3793"/><p><span>IV</span>
<lb n="3794"/><span>An uair a bhí mé óg gheobhainn ól is aoibhneas,</span>
<lb n="3795"/><span>Cuideachta ban óg, agus óganach díomhaoin.</span>
<lb n="3796"/><span>Anois tá sé thara sin, chan fhiú leobhtha labhairt liom;</span>
<lb n="3797"/><span>Mo mhallacht ar an lá adaidh adubhairt mise an</span>
<lb n="3798"/><span>"Gabhaim."</span></p>
<lb n="3799"/>
<lb n="3800"/><p><span>V</span>
<lb n="3801"/><span>Nuair a théidhim-sa un Aifrinn go luath luath Dia</span>
<lb n="3802"/><span>Domhnaigh,</span>
<lb n="3803"/><span>agus amharcaim uaim ar na buachaillí óga,</span>
<lb n="3804"/><span>Teacht ar ais 'na bhaile damh buadhartha bocht tráthnóna</span>
<lb n="3805"/><span>Gheibhim cuachta i luaith 'n teallaigh an donán bocht</span>
<lb n="3806"/><span>gan fhóghnamh.</span></p>
<lb n="3807"/>
<lb n="3808"/><p><span>VI</span>
<lb n="3809"/><span>An uair a théidhim-sa síos go tábhairne 'n fhíona,</span>
<lb n="3810"/><span>Cha leigeann sin an náire damh an donán a thabhairt</span>
<lb n="3811"/><span>síos liom;</span>
<lb n="3812"/><span>Acht gheobhaidh sé bás, is míle áltughadh do mo Rígh</span>
<lb n="3813"/><span>geal,</span>
<lb n="3814"/><span>Is béidh mise ag gáiridhe is a cháirde uilig ag caoineadh.</span>
<lb n="3815"/></p>
</div>
<pb n="147"/>
<div><lb n="3816"/><p><span>VII</span>
<lb n="3817"/><span>Rí! nach mise 'n truaighe atá ceangailte do'n</span>
<lb n="3818"/><span>t-suarachán,</span>
<lb n="3819"/><span>Nach rachadh liom un Aifrinn lá saoire nó Dia</span>
<lb n="3820"/><span>Domhnaigh,</span>
<lb n="3821"/><span>Nach dtabhairfeadh go toigh a' leanna mé is nach</span>
<lb n="3822"/><span>gcaithfeadh giní óir liom.</span>
<lb n="3823"/><span>Is nach dteannfadh le n-a chroidhe mé mar dhéanfadh</span>
<lb n="3824"/><span>buachaill óg liom.</span></p>
<lb n="3825"/>
<lb n="3826"/><p><span>VIII</span>
<lb n="3827"/><span>Ag an phoball sin Gleann Éidhnigh tá'n féileacán</span>
<lb n="3828"/><span>breagh samhraidh,</span>
<lb n="3829"/><span>Óigfhear tá gan aon locht, is ní bréag sin gan amhras;</span>
<lb n="3830"/><span>Bím-sa smaoi'tiughadh ar mo rogha-ghrádh mar bhíodh sé</span>
<lb n="3831"/><span>'gcomhnuidhe 'cainnt liom,</span>
<lb n="3832"/><span>Is nach truagh libh mar seoladh mé comh hóg a dhéanamh</span>
<lb n="3833"/><span>m'aimhleas.</span></p>
<lb n="3834"/>
<lb n="3835"/><p><span>83 - FÓGHMHAR NA mBAN ÓG.</span></p>
<lb n="3836"/>
<lb n="3837"/><p><span>I</span>
<lb n="3838"/><span>Tá fóghmhar na bliadhna seo</span>
<lb n="3839"/><span>Ag dul i n-aghaidh na mban óg;</span>
<lb n="3840"/><span>Ní hiad na fir atá dá n-iarraidh,</span>
<lb n="3841"/><span>Acht iad-san ag dul leo.</span>
<lb n="3842"/></p>
</div>
<pb n="148"/>
<div><lb n="3843"/><p><span>II</span>
<lb n="3844"/><span>Cé gur ciúin céillidhe</span>
<lb n="3845"/><span>A shiubhailidh siad an ród,</span>
<lb n="3846"/><span>Cha phóstar aon bhean i mbliadhn' aca</span>
<lb n="3847"/><span>Gan a' riabhach is a' crón.</span></p>
<lb n="3848"/>
<lb n="3849"/><p><span>III</span>
<lb n="3850"/><span>Cuirim plóid saoghalta</span>
<lb n="3851"/><span>Ar a' riabhach is ar a' chrón;</span>
<lb n="3852"/><span>Is ar aon fhear go deo mo dhéidh-sa</span>
<lb n="3853"/><span>A chuirfeas spéis i maoin bhó.</span></p>
<lb n="3854"/>
<lb n="3855"/><p><span>IV</span>
<lb n="3856"/><span>B'fhearr liom cailín céillidhe,</span>
<lb n="3857"/><span>A shiubhailfeadh liom an ród,</span>
<lb n="3858"/><span>Ná an páisde gan chéill</span>
<lb n="3859"/><span>Ó'n tsliabh is a cuid bó.</span></p>
<lb n="3860"/>
<lb n="3861"/><p><span>84 - BRÓN DHÓMHNAILL I nDIAIDH MHAGHNUIS.</span></p>
<lb n="3862"/>
<lb n="3863"/><p><span>I Dómhnall</span>
<lb n="3864"/><span>Mo chuid-se de'n Tearmon amharc uaim air,</span>
<lb n="3865"/><span>Nó feasta choidhche cha mhinic mo chuairt ann,</span>
<lb n="3866"/><span>Ó pósadh Mághnus tá m'intinn buadhartha,</span>
<lb n="3867"/><span>Is mo chroidhe in mo lár-sa go dtearnadh gual de.</span></p>
<lb n="3868"/>
<lb n="3869"/><p><span>II</span>
<lb n="3870"/><span>Dá bhfuighinn i ndiaidh do luighe 'sa' chill thú</span>
<lb n="3871"/><span>Cha bhéinn níos buadhartha ná táim in mo intinn;</span>
<lb n="3872"/><span>Do chómhrádh béil-sa go ndéanthá roinn liom,</span>
<lb n="3873"/><span>'S mo chúmhaidh 'do dhiaidh-sa chan fhéadaim inse.</span>
<lb n="3874"/></p>
</div>
<pb n="149"/>
<div><lb n="3875"/><p><span>III</span>
<lb n="3876"/><span>Feasta choidhche go gcríochnóchaidh 'n bás mé</span>
<lb n="3877"/><span>Cha chodluighim oidhche i nGort na Láthrach;</span>
<lb n="3878"/><span>Rachad síos go hÍochtar Fhánad,</span>
<lb n="3879"/><span>Is cha phillim aníos go sgaoiltear Mághnus.</span></p>
<lb n="3880"/>
<lb n="3881"/><p><span>IV</span>
<lb n="3882"/><span>Anois ó thréig tú saoghal na hóige,</span>
<lb n="3883"/><span>Ceist agam fhéin ort i ndiaidh do phósta -</span>
<lb n="3884"/><span>C'acu b'fhearr duit mar bhí tú 'gcómhnuidhe,</span>
<lb n="3885"/><span>Ná sladaidhe mná fhagháil nach nglacann cómhairle?</span></p>
<lb n="3886"/>
<lb n="3887"/><p><span>V Maghnus</span>
<lb n="3888"/><span>Ó chuir tú 'n cheist sin orm, a Dhómhnaill,</span>
<lb n="3889"/><span>Innseóchaidh mé fhéin duit í gan dólás;</span>
<lb n="3890"/><span>Níl de aithreachas an tsaoghail mhóir orm</span>
<lb n="3891"/><span>Acht fhad is chongbhuigh sibh mé gan phósadh.</span></p>
<lb n="3892"/>
<lb n="3893"/><p><span>VI</span>
<lb n="3894"/><span>Is má thig tú choidhche go Gort na Láthrach,</span>
<lb n="3895"/><span>Bí 'sa' taoibh adaidh ar an áird liom,</span>
<lb n="3896"/><span>Béad comh carthannach leat 's ba ghnáthach liom -</span>
<lb n="3897"/><span>Mo chómhairle, a dheartháir, duit cailín mná fhagháil.</span>
<lb n="3898"/></p>
</div>
<pb n="150"/>
<div><lb n="3899"/><p><span>85 - COMHAIRLE AN CHAILÍN.</span></p>
<lb n="3900"/>
<lb n="3901"/><p><span>I  Eisean</span>
<lb n="3902"/><span>Saighdiúr singil mé ar briseadh gárda</span>
<lb n="3903"/><span>Is ag iarraidh fáruis a tháinic mé;</span>
<lb n="3904"/><span>Níl baile mór dá bhfuil san áit seo</span>
<lb n="3905"/><span>Nach sgairtim cárta is nach ndíolaim é.</span>
<lb n="3906"/><span>Bhí mo bhuinéid leathair ar mo mhalaidh fáisgthe,</span>
<lb n="3907"/><span>Is is fad ó árus mo theach sa' tslighe,</span>
<lb n="3908"/><span>Ní thóigfidh an báillidh uaim bó ná bpáiste,</span>
<lb n="3909"/><span>Is is maith a' t-ádhbhar níl orm cíos.</span></p>
<lb n="3910"/>
<lb n="3911"/><p><span>II  Cailín a' Toighe</span>
<lb n="3912"/><span>B'fhearr duit cíos a dhíol i gcionn 'ach féile,</span>
<lb n="3913"/><span>Ba agus caoraigh agat, is capall daor,</span>
<lb n="3914"/><span>Ór agus airgead in do phóca a' léimnigh,</span>
<lb n="3915"/><span>Is maighdean bhéasach bheith agat mar mhnaoi;</span>
<lb n="3916"/><span>Do dhís mhac bheith gabháil 'na scoile i n-aoineacht,</span>
<lb n="3917"/><span>Is ag teacht le chéile 'na bhaile arís,</span>
<lb n="3918"/><span>Is nach mb'fhearr duit sin agat le haghaidh do bhréagtha</span>
<lb n="3919"/><span>Nó bheith 'do réice mar Eoghan Ó Baoighill?</span></p>
<lb n="3920"/>
<lb n="3921"/><p><span>III  Eisean</span>
<lb n="3922"/><span>A mhaighdean bhéasach le do gheallamhaint fhagháil damh</span>
<lb n="3923"/><span>Ní maith 's ní sásta an t-oibridhe mé,</span>
<lb n="3924"/><span>Ní chumfainn iomaire, nó cruach i ngáraidh,</span>
<lb n="3925"/><span>Is go bráth ní chraithfinn síol i gcré;</span>
<lb n="3926"/><span>Ní maith i mochéirghe mé, is ní sásta</span>
<lb n="3927"/><span>I dtús an Mhárta ní talmhaidhe mé,</span>
<lb n="3928"/><span>Ní oibrighim le súiste, matóg nó láighe,</span>
<lb n="3929"/><span>Is dá bhfághamuist páisde cé a choth'adh é.</span>
<lb n="3930"/></p>
</div>
<pb n="151"/>
<div><lb n="3931"/><p><span>III Ise</span>
<lb n="3932"/><span>'Á mbíodh fhios agam-sa gur tú bhí i ndán damh</span>
<lb n="3933"/><span>Is deas a dheánfainn duit 'ach uile nidh;</span>
<lb n="3934"/><span>Ar fheabhas go nighfinn-se go geal do léine,</span>
<lb n="3935"/><span>Agus ghealfainn gréasán de líneadach chaol;</span>
<lb n="3936"/><span>Dheánfainn mac oil', nó dó 'na dhiaidh sin,</span>
<lb n="3937"/><span>Is d'oilfinn fhéin iad go geal le cích,</span>
<lb n="3938"/><span>Is nach mb'fhearr duit sin agat le haghaidh do bhréagtha</span>
<lb n="3939"/><span>Nó bheith do réice is do bhall ón tsaoghal?</span></p>
<lb n="3940"/>
<lb n="3941"/><p><span>86 - GÉAG NA LÚTH'.</span></p>
<lb n="3942"/>
<lb n="3943"/><p><span>I</span>
<lb n="3944"/><span>Tá fear na mbróg árd 's é lán de "cá mhéad a</span>
<lb n="3945"/><span>crúdh?"</span>
<lb n="3946"/><span>Is é 'g iarraidh mhná, is a cháirde 'na dhéidh ar lúth;</span>
<lb n="3947"/><span>Sé labhras an fear dána ar báll - "sul a bhéas mé</span>
<lb n="3948"/><span>ar siubhal</span>
<lb n="3949"/><span>Fiostruigh cá mhéad ba tá le fagháil aige Géag na</span>
<lb n="3950"/><span>Lúth.'"</span></p>
<lb n="3951"/>
<lb n="3952"/><p><span>II</span>
<lb n="3953"/><span>Labhraidh a hathair gan spás le céill 's le clú -</span>
<lb n="3954"/><span>"Tá ao' ndúisin amháin de'n áirnéis réidh ún</span>
<lb n="3955"/><span>siubhail,</span>
<lb n="3956"/><span>Is má thoiligheann a máthair a lámh a shíneadh sa chúis:</span>
<lb n="3957"/><span>Tóg nó fág é, tá sé sgaoilte fút."</span>
<lb n="3958"/></p>
</div>
<pb n="152"/>
<div><lb n="3959"/><p><span>III</span>
<lb n="3960"/><span>Adeireas a cháirde, "Teanamuid réidh un siubhail,</span>
<lb n="3961"/><span>Tá bean le fagháil againn níos áille i gcéim 's i</span>
<lb n="3962"/><span>gclú."</span>
<lb n="3963"/><span>Saoileann a' sglábhuidhe, mar tá sé caoch sa chúis,</span>
<lb n="3964"/><span>Go ndéanfaidh aon tráill in áit do Ghéig na Lúth'.</span></p>
<lb n="3965"/>
<lb n="3966"/><p><span>IV</span>
<lb n="3967"/><span>Cha dtéan go bráth, is tráth a bhéas sé ag siubhal</span>
<lb n="3968"/><span>Síos an tsráid imbárach is a chéile ar tús,</span>
<lb n="3969"/><span>Béidh an tonnóg ghránda, agus clábar léithe go glún</span>
<lb n="3970"/><span>Nuair a bhéas coiscéim státamhail, árd, aige Géag</span>
<lb n="3971"/><span>na Lúth.</span></p>
<lb n="3972"/>
<lb n="3973"/><p><span>V</span>
<lb n="3974"/><span>Is nuair a bhéas a hál mar chládh d'éanlaith dubha</span>
<lb n="3975"/><span>Béidh sgéimh na háille i bpáisdibh Ghéig' na Lúth'.</span>
<lb n="3976"/><span>Barbaracht mná go bráth cha dtéid ar gcúl</span>
<lb n="3977"/><span>Go dtiocfaidh Iubhar Chinn Trágha i mbád go Cúige</span>
<lb n="3978"/><span>Mumhan.</span>
<lb n="3979"/>
<pb n="153"/></p>
<lb n="3980"/>
<lb n="3981"/><p><span>87 - TÁ CRANN AR AN gCOILL.</span></p>
<lb n="3982"/>
<lb n="3983"/><p><span>An Mháthair:</span></p>
<lb n="3984"/>
<lb n="3985"/><p><span>Tá crann ar a' gcoill úd</span>
<lb n="3986"/><span>Is úire dtagann a bláth,</span>
<lb n="3987"/><span>Agus teacht an tsamhraidh</span>
<lb n="3988"/><span>Is sár-bhinn guth cuaiche 'na bharr.</span>
<lb n="3989"/><span>Arís ins an gheimhreadh,</span>
<lb n="3990"/><span>An aimsear a dtuiteann a' bhláth,</span>
<lb n="3991"/><span>Bíonn na géagain lom,</span>
<lb n="3992"/><span>Is a' lonndubh ag iarraidh sgáth'.</span></p>
<lb n="3993"/>
<lb n="3994"/><p><span>An Mac:</span>
<lb n="3995"/><span>A mháthair na páirte,</span>
<lb n="3996"/><span>Ná trácht ar a' léithide siúd;</span>
<lb n="3997"/><span>Is le áirnéis ghránna</span>
<lb n="3998"/><span>Go bráth ná mealltar thú;</span>
<lb n="3999"/><span>Nuair a bhéas a' chnámhóg</span>
<lb n="4000"/><span>'Sa gclábar go dtí a glún,</span>
<lb n="4001"/><span>Béidh coiscéim státamhail</span>
<lb n="4002"/><span>Árd ag géag na lúth.</span></p>
<lb n="4003"/>
<lb n="4004"/><p><span>88 - COMHAIRLE NA SEAN-MHNÁ.</span></p>
<lb n="4005"/>
<lb n="4006"/><p><span>An Mháthair:</span>
<lb n="4007"/><span>Ars' an mháthair leis an inghin</span>
<lb n="4008"/><span>I gcomhrádh chiúin san oidhch' -</span>
<lb n="4009"/><span>"Feasta má ghní tú pósadh</span>
<lb n="4010"/><span>Sanntuigh thusa an mhaoin,</span></p>
</div>
<pb n="154"/>
<div><lb n="4011"/><p><span>Is a' fear beag le n-a taoibh</span>
<lb n="4012"/><span>Nach n-imeóradh dhá phighinn</span>
<lb n="4013"/><span>Agus nach n-ólfadh."</span></p>
<lb n="4014"/>
<lb n="4015"/><p><span>An t-Athair:</span>
<lb n="4016"/><span>Annsin labhair fear a' toighe -</span>
<lb n="4017"/><span>Is air a' chead a bhí -</span>
<lb n="4018"/><span>"Feasta ná glac a comhairle:</span>
<lb n="4019"/><span>Cia aca sin a' dís</span>
<lb n="4020"/><span>Ba mheasamhla leat, a ingín,</span>
<lb n="4021"/><span>Scafaire a shiubhlfeadh 'n tslighe,</span>
<lb n="4022"/><span>Nó fear na mbó na threóraidhe."</span></p>
<lb n="4023"/>
<lb n="4024"/><p><span>An Ingéan:</span>
<lb n="4025"/><span>"Maise scafaire glan croidheamhail,</span>
<lb n="4026"/><span>Chuirfeadh beirt aca san díg,</span>
<lb n="4027"/><span>'S ní hé fear na naoi mbó sin:</span>
<lb n="4028"/><span>Má thig ort malairt toighe,</span>
<lb n="4029"/><span>Nó scullán a chur faoi,</span>
<lb n="4030"/><span>Goidé b'fhiú dhuit in do dhíth</span>
<lb n="4031"/><span>An síogaidhe bocht is a bhólacht?"</span>
<lb n="4032"/></p>
</div>
<pb n="157"/>
<div><lb n="4033"/><p><span>89 - ÉAD CHLOCHAIR LE hÁRDMHACH.</span></p>
<lb n="4034"/>
<lb n="4035"/><p><span>I</span>
<lb n="4036"/><span>D'airigheas féin go moch de ló</span>
<lb n="4037"/><span>Ag éisteacht le ceol na lonn go hárd,</span>
<lb n="4038"/><span>Chualas mar bhéadh ar uaigh a fir</span>
<lb n="4039"/><span>Bean ag guil is í treaghdughadh a lámh.</span></p>
<lb n="4040"/>
<lb n="4041"/><p><span>II</span>
<lb n="4042"/><span>Dhruideas léithe agus d'fhiafruigheas sgeol</span>
<lb n="4043"/><span>Do'n ríoghán óig ba ró-ghlan dealbh -</span>
<lb n="4044"/><span>"Innsigh th'ainm, agus fáth do ghuil,</span>
<lb n="4045"/><span>Nó'r hadhlacadh d'fhear, nó an é atá marbh?"</span></p>
<lb n="4046"/>
<lb n="4047"/><p><span>III</span>
<lb n="4048"/><span>Do fhreagair sí mé lán éad' agus dochair,</span>
<lb n="4049"/><span>Sé m'ainm Clochóir, is tá mé tinn;</span>
<lb n="4050"/><span>Fuaireas fear ar fheabhas na hEórpa,</span>
<lb n="4051"/><span>'S is géar mo dhóigh gur sgar sé linn.</span></p>
<lb n="4052"/>
<lb n="4053"/><p><span>IV</span>
<lb n="4054"/><span>Mac Mhic Rughraidh b'é mo rogha,</span>
<lb n="4055"/><span>Bhí triúr a thoghadh chugainn ó'n Róimh;</span>
<lb n="4056"/><span>Bean eile deas a mheall é uaim,</span>
<lb n="4057"/><span>Is buan mo ghruaim ag taosgadh deor.</span></p>
<lb n="4058"/>
<lb n="4059"/><p><span>V</span>
<lb n="4060"/><span>B'fhada faoi mo chion ariamh</span>
<lb n="4061"/><span>An saor-fhear fial ba riaghalta cáil;</span>
<lb n="4062"/><span>A shamhail dóibh ní fhaghair dá bhfuil</span>
<lb n="4063"/><span>I righ-chionn sgolta Inse Fáil.</span>
<lb n="4064"/></p>
</div>
<pb n="158"/>
<div><lb n="4065"/><p><span>VI</span>
<lb n="4066"/><span>Is créachtach mo chroidhe-se dá dhíth anocht,</span>
<lb n="4067"/><span>Is buan mo sprocht, is m'éagcaoin chráidh,</span>
<lb n="4068"/><span>Fá chraobh na séad b'oighre na naomh,</span>
<lb n="4069"/><span>Sa léithid nach bhfuighead go crích mo bháis.</span></p>
<lb n="4070"/>
<lb n="4071"/><p><span>VII</span>
<lb n="4072"/><span>Mo chrann téagair, is m'aon chró carad,</span>
<lb n="4073"/><span>Mo rún foluigh', mo dhóigh, mo mhian,</span>
<lb n="4074"/><span>Ciste an léighinn, agus fréamh na heagna,</span>
<lb n="4075"/><span>Mo lón, mo thaisgidh, mo stór, mo mhaoin.</span></p>
<lb n="4076"/>
<lb n="4077"/><p><span>VIII</span>
<lb n="4078"/><span>Mar théid tusa mar a bhfuil Aodh,</span>
<lb n="4079"/><span>Fiafraigh fó thrí de an í seo an chóir,</span>
<lb n="4080"/><span>An chead-bhean phósta chur dá láimh</span>
<lb n="4081"/><span>'S a dhul chum dála le hÁrdmhach mhór.</span></p>
<lb n="4082"/>
<lb n="4083"/><p><span>IX</span>
<lb n="4084"/><span>Dá mbeith mo chiall maith thriallfainn soir-se</span>
<lb n="4085"/><span>Is ghearrfainn dí-se srón nó cluas -</span>
<lb n="4086"/><span>An mhéirdreach uaibhreach a chráidh mé -</span>
<lb n="4087"/><span>Fé mo chéile a mhealladh uaim.</span></p>
<lb n="4088"/>
<lb n="4089"/><p><span>An tAmhrán</span>
<lb n="4090"/><span>B'fhada mé 'bpéin is mé féitheamh ar mhalairt d'fhagháil.</span>
<lb n="4091"/><span>Le gur teagmhadh orm Aodh le'r líon mo ghean do</span>
<lb n="4092"/><span>ghnáth;</span>
<lb n="4093"/><span>Acht mo mhallacht fó thrí ar an inghin neamh-macánta</span>
<lb n="4094"/><span>Ler mealladh ó mo mhionn fíor-phéarla Críoch Fáil.</span>
<lb n="4095"/></p>
</div>
<pb n="159"/>
<div><lb n="4096"/><p><span>90 - MARBHNA AN ATHAR DOIMNIC BHÁIN UÍ</span>
<lb n="4097"/><span>BHROLLACHÁIN.</span></p>
<lb n="4098"/>
<lb n="4099"/><p><span>I</span>
<lb n="4100"/><span>Mo chrádh, mo léan, i gcré thú, a Dhoimnic Bháin,</span>
<lb n="4101"/><span>Gan meabhair, gan radharc, gan éisteacht agat</span>
<lb n="4102"/><span>ar fagháil;</span>
<lb n="4103"/><span>Is truagh na sgéala, tá Éire dona gan ádh,</span>
<lb n="4104"/><span>Fá bhláth do ghéag i bhfréimh i gcomhra chlár.</span></p>
<lb n="4105"/>
<lb n="4106"/><p><span>II</span>
<lb n="4107"/><span>Níorbh'iongnadh dhíbh dá dtráightheadh tonnaí 's tráigh,</span>
<lb n="4108"/><span>Gorta 'gus díth d'ar gclaoidh i gcríochaibh Fáil,</span>
<lb n="4109"/><span>Fá theachtaire Chríost, a mhíneadh an soisgéal</span>
<lb n="4110"/><span>sáimh,</span>
<lb n="4111"/><span>A bheith 'dtuamba sínte síos, mo Dhoimnic Bán.</span></p>
<lb n="4112"/>
<lb n="4113"/><p><span>III</span>
<lb n="4114"/><span>A réalt na maidne thug solus go huile do chách,</span>
<lb n="4115"/><span>A dhéanfadh teagasg le spreagadh 's do mhíneadh</span>
<lb n="4116"/><span>an Pháis,</span>
<lb n="4117"/><span>Buaidh naoimh Peadair 's na n-easbal a bhí ort-sa</span>
<lb n="4118"/><span>'s ádh -</span>
<lb n="4119"/><span>Mo chrádh do leacht mar a theastuigh tú, a Dhoimnic</span>
<lb n="4120"/><span>Bháin.</span>
<lb n="4121"/></p>
</div>
<pb n="160"/>
<div><lb n="4122"/><p><span>IV</span>
<lb n="4123"/><span>Iomdha bean ríogh tré shaor 's na ndroithleann óir,</span>
<lb n="4124"/><span>Ó Chorcaigh ó'n Mhidhe 's go taobh shliabh Gallain na</span>
<lb n="4125"/><span>seod,</span>
<lb n="4126"/><span>Dá gcluineadh 'do luighe thú sínte 's gan uirgheall</span>
<lb n="4127"/><span>'do bheóil,</span>
<lb n="4128"/><span>Nach nguilfeadh tré mín' do thaobh le lonndubh is</span>
<lb n="4129"/><span>brón.</span></p>
<lb n="4130"/>
<lb n="4131"/><p><span>V</span>
<lb n="4132"/><span>A dhochtúir an tsoisgéil a fuair taisbeánadh ó Righ na</span>
<lb n="4133"/><span>ngrás,</span>
<lb n="4134"/><span>'S nach rabh brathair nó easbog i gcoimh-meas leat</span>
<lb n="4135"/><span>féin sa gcás;</span>
<lb n="4136"/><span>Do shamhail níl feasta i nÉirinn sé mheasaim le</span>
<lb n="4137"/><span>fagháil,</span>
<lb n="4138"/><span>Is tá Gaedheil faoi bhearran ó d'imthigh tú, a</span>
<lb n="4139"/><span>Dhoimnic Bháin.</span></p>
<lb n="4140"/>
<lb n="4141"/><p><span>VI</span>
<lb n="4142"/><span>A choinnleóir sholuis do eaglais is tuath gach lá,</span>
<lb n="4143"/><span>Dobhí mar Pheadar 's na habstail a' stiúradh</span>
<lb n="4144"/><span>cháich,</span>
<lb n="4145"/><span>Ba bhinn do theagasg do'n bpoball le fuaim na</span>
<lb n="4146"/><span>ngrás,</span>
<lb n="4147"/><span>Is tá Éire ag ceasnaighe ó theastuigh tú, a</span>
<lb n="4148"/><span>Dhoimnic Bháin.</span></p>
<lb n="4149"/>
<lb n="4150"/><p><span>VII</span>
<lb n="4151"/><span>Tá Banba 's a' Spáinn faoi cháin 's i bhFrainnc go</span>
<lb n="4152"/><span>léir,</span>
<lb n="4153"/><span>Ó chualaidh siad fá do bhás, a árd-cheann eaglais</span>
<lb n="4154"/><span>do'n gcléir;</span>
<lb n="4155"/><span>Na bochtaí ó gach áird ar n-a ngárrtha gola do</span>
<lb n="4156"/><span>dhéidh,</span>
<lb n="4157"/><span>Ó chuaidh Doimnic bán i gclárthaibh dúnta i</span>
<lb n="4158"/><span>gcré.</span>
<lb n="4159"/></p>
</div>
<pb n="161"/>
<div><lb n="4160"/><p><span>VIII</span>
<lb n="4161"/><span>Ní dhéarnaidh tú lón nó stór nó cruinniughadh mar chách,</span>
<lb n="4162"/><span>'S ní dheachaidh tú i stró le cótaibh nó bhuigeanna</span>
<lb n="4163"/><span>bán';</span>
<lb n="4164"/><span>Acht bochta is deoraí gach ló dá riaradh do</span>
<lb n="4165"/><span>ghnáth,</span>
<lb n="4166"/><span>'S níl aon-duine le n-a bhfóirint nuair nach beo</span>
<lb n="4167"/><span>thú, Dhoimnic Bháin.</span></p>
<lb n="4168"/>
<lb n="4169"/><p><span>IX</span>
<lb n="4170"/><span>Mar Oisín leis féin i ndéidh na bhFiann ón ár,</span>
<lb n="4171"/><span>Nó mar chrann as fréamhaibh tar éis an tsíon a</span>
<lb n="4172"/><span>scáth',</span>
<lb n="4173"/><span>Mar so tá an t-aon-fhear Séamus gan dearbh-</span>
<lb n="4174"/><span>ráthair,</span>
<lb n="4175"/><span>'S go bráth faoi léan ó'n éag sin Dhoimnic Bháin.</span></p>
<lb n="4176"/>
<lb n="4177"/><p><span>X</span>
<lb n="4178"/><span>Sé mo chrádh géar gan an déigh-fhear thall sa' Spáinn,</span>
<lb n="4179"/><span>San bhFrainnc, sa nGréig, nó san Éigipt acht é</span>
<lb n="4180"/><span>bheith slán,</span>
<lb n="4181"/><span>Nó in Oileán na Naomh mar a ndéarnaidh an t-éag</span>
<lb n="4182"/><span>an t-ár,</span>
<lb n="4183"/><span>Bhéadh ar ndúil lá éigin go léir leat, a Dhoimnic</span>
<lb n="4184"/><span>Bháin.</span></p>
<lb n="4185"/>
<lb n="4186"/><p><span>XI</span>
<lb n="4187"/><span>Ba mhilis do bhéal ag déanamh molta agus dán</span>
<lb n="4188"/><span>Do Righ na néal a céasadh is d'fhulaing an Pháis,</span>
<lb n="4189"/><span>Chum oideas do dhéidh mar léigheann againn gach</span>
<lb n="4190"/><span>lá</span>
<lb n="4191"/><span>Is ar ndíth go héag i gcré thú, a Dhoimnic Bháin.</span></p>
<lb n="4192"/>
<lb n="4193"/><p><span>XII</span>
<lb n="4194"/><span>Níl siúd do léitheid in Éirinn, a Dhoimnic Bháin,</span>
<lb n="4195"/><span>Chum creideamh do mhéadughadh 's ag déanamh</span>
<lb n="4196"/><span>chléir gach lá;</span>
<lb n="4197"/><span>Samhail mar léightear do'n déigh-fhear do hoileadh</span>
<lb n="4198"/><span>ó Ádhamh,</span>
<lb n="4199"/><span>Le heagnacht is naomhthacht Elias nó Samuel an</span>
<lb n="4200"/><span>fáidh.</span>
<lb n="4201"/></p>
</div>
<pb n="162"/>
<div><lb n="4202"/><p><span>XIII</span>
<lb n="4203"/><span>Ba chosamhail le Maoise an righ-fhear, bile na mbláth,</span>
<lb n="4204"/><span>Nó mar Aaron in Israel dá mbíodh an tslat</span>
<lb n="4205"/><span>bhuaidh' 'na láimh;</span>
<lb n="4206"/><span>Ag so dhíbh an saoi faraor faoi fhód atá</span>
<lb n="4207"/><span>In uaigh chaol sínte na luighe uainn - Doimnic</span>
<lb n="4208"/><span>Bán.</span></p>
<lb n="4209"/>
<lb n="4210"/><p><span>XIV</span>
<lb n="4211"/><span>Níorbh'iongnadh gan tortha bheith ar chrannaibh nó féar</span>
<lb n="4212"/><span>ag fás,</span>
<lb n="4213"/><span>Fairge is tonna ag corrughadh le hanfa árd,</span>
<lb n="4214"/><span>Creigí is clocha ag cosgaradh le fuaim do bháis,</span>
<lb n="4215"/><span>Ó chuaidh faoi liag uainn an t-athair beannuighth'</span>
<lb n="4216"/><span>Doimnic Bán.</span></p>
<lb n="4217"/>
<lb n="4218"/><p><span>XV</span>
<lb n="4219"/><span>Is mór mo chrádh an maicne a d'árduigh tú 'gcéim,</span>
<lb n="4220"/><span>Ó chuaidh 'do dháil-se bláth na gcineadh go léir;</span>
<lb n="4221"/><span>An céile gráidh ó'n Árd-righ a ghlac Muire dhi</span>
<lb n="4222"/><span>féin,</span>
<lb n="4223"/><span>Doimnic Bán i bpárrthas i bhfochair Mhic Dé.</span></p>
<lb n="4224"/>
<lb n="4225"/><p><span>XVI</span>
<lb n="4226"/><span>Tá'n poball faoi ghruaim 's gan suan ag fearaibh no</span>
<lb n="4227"/><span>mnáibh,</span>
<lb n="4228"/><span>Ó nach gcluin siad go luath fá do chuairt a bheith</span>
<lb n="4229"/><span>chugainn fá Cháisg;</span>
<lb n="4230"/><span>A Rí atá thuas go bhfuasglaidh tú dhúinn in gach</span>
<lb n="4231"/><span>cás,</span>
<lb n="4232"/><span>Ós nidh nach dual ón uaigh chugainn Doimnic Bán.</span></p>
<lb n="4233"/>
<lb n="4234"/><p><span>XVII</span>
<lb n="4235"/><span>Tá creach na gcúigeadh is mór-chreach Chríche Fáil,</span>
<lb n="4236"/><span>Creach na n-órd uile fós ar ullmhughadh na gcnámh;</span>
<lb n="4237"/><span>Gan oideas gan eolas ag óg nó sean aca ar</span>
<lb n="4238"/><span>fagháil,</span>
<lb n="4239"/><span>Ó chuaidh faoi fhód glas i gcómhra Doimnic Bán.</span>
<lb n="4240"/></p>
</div>
<pb n="163"/>
<div><lb n="4241"/><p><span>XVIII</span>
<lb n="4242"/><span>Is iomdha bocht is nocht is díleachta gan athair,</span>
<lb n="4243"/><span>I ndiaidh a locht faoi thocht is a' caoi gach lá;</span>
<lb n="4244"/><span>Ní fháigfeadh ocras, tart, nó íota ar chách,</span>
<lb n="4245"/><span>Nach ndéanfadh an déigh-fhear sin a chosg,</span>
<lb n="4246"/><span>Doimnic Bán.</span></p>
<lb n="4247"/>
<lb n="4248"/><p><span>XIX</span>
<lb n="4249"/><span>Ó theacht ar bpátrun Pádraig ó oileán an áir</span>
<lb n="4250"/><span>Ní rabh sagart nó bráthair nó gáirdín coimh-</span>
<lb n="4251"/><span>meas leat ar fagháil;</span>
<lb n="4252"/><span>Bhí tú mar righ Dáibhidh, a sháruigh Golias an fáthach,</span>
<lb n="4253"/><span>Gan eagla measg námhaid do ghnáth bhí Doimnic</span>
<lb n="4254"/><span>Bán.</span></p>
<lb n="4255"/>
<lb n="4256"/><p><span>XX</span>
<lb n="4257"/><span>Guidhim Mac Dé a céasadh is d'fhulaing an Pháis</span>
<lb n="4258"/><span>Ar bhearaibh na croiche thug saoradh san bpeacadh</span>
<lb n="4259"/><span>rinne Ádhamh,</span>
<lb n="4260"/><span>Muire 's na naoimh 's gach aingeal ar aon chor</span>
<lb n="4261"/><span>amháin,</span>
<lb n="4262"/><span>A theacht 'do choinne go léir lá'n tsléibhe,</span>
<lb n="4263"/><span>a Dhoimnic Bháin.</span></p>
<lb n="4264"/>
<lb n="4265"/><p><span>XXI</span>
<lb n="4266"/><span>Ó theacht Mhic Dé go héag-bhás Dhoimnic Bháin</span>
<lb n="4267"/><span>Dh'á fhichid 's a sé 's na dhéidh sin aon bhliadhain</span>
<lb n="4268"/><span>amháin,</span>
<lb n="4269"/><span>Seacht gcéad déag do réir gach ughdair áigh</span>
<lb n="4270"/><span>Go ndeachaidh i gcré uainn éifeacht Chríche Fáil.</span>
<lb n="4271"/></p>
</div>
<pb n="164"/>
<div><lb n="4272"/><p><span>91 - GEARAILT ÓG Ó DOCHARTAIGH.</span>
<lb n="4273"/><span>Tadhg Ó Tiománaidhe a chum</span></p>
<lb n="4274"/>
<lb n="4275"/><p><span>I</span>
<lb n="4276"/><span>A Ghearailt óig Uí Dhochartaigh, mo bhrón thú</span>
<lb n="4277"/><span>bheith do luighe,</span>
<lb n="4278"/><span>'S go mbíodh ól fad' ar bórd ag gaisgidhibh in</span>
<lb n="4279"/><span>do thoigh;</span>
<lb n="4280"/><span>Bhíodh 'n cheol-chruit ann i gcómhnuidhe 's níorbh' fhada</span>
<lb n="4281"/><span>leo an oidhch' -</span>
<lb n="4282"/><span>Rí an Domhnaigh do do sheoladh go flaitheas na naomh.</span>
<lb n="4283"/></p>
</div>
<pb n="165"/>
<div><lb n="4284"/><p><span>II</span>
<lb n="4285"/><span>A Ghearailt óig an tsíoda, de shíol na bhfear bhí</span>
<lb n="4286"/><span>sámh,</span>
<lb n="4287"/><span>Ba dúthcha do do dhaoinibh bheith déanamh cogaidh sa'</span>
<lb n="4288"/><span>Spáinn;</span>
<lb n="4289"/><span>I dtoiseach ag gabháil síos 'sé bhíodh ag d'aicme do</span>
<lb n="4290"/><span>ghnáthach,</span>
<lb n="4291"/><span>Agus i ndeireadh teacht aníos mar laochraí 'pilleadh</span>
<lb n="4292"/><span>ón ár.</span></p>
<lb n="4293"/>
<lb n="4294"/><p><span>III</span>
<lb n="4295"/><span>Is tuirseach éanlaith fá shléibhtibh anois san taobh ó</span>
<lb n="4296"/><span>thuaidh,</span>
<lb n="4297"/><span>Chaill an seabhac a radharc ó d'éag tú, a Ghearailt, a</span>
<lb n="4298"/><span>rún;</span>
<lb n="4299"/><span>Nach bhfeiceann tú an caog 's a thaobh comh dubh leis an</span>
<lb n="4300"/><span>ghual,</span>
<lb n="4301"/><span>Is gur thréig an eala an ghaoth sin Gaoth Bearra agus</span>
<lb n="4302"/><span>a' cuan.</span></p>
<lb n="4303"/>
<lb n="4304"/><p><span>IV</span>
<lb n="4305"/><span>Tá'n Leitir faoi smúid, is níl drúcht nó féar ag</span>
<lb n="4306"/><span>fás,</span>
<lb n="4307"/><span>I mBaile na nDumhach níl súil le mo mhíle grádh;</span>
<lb n="4308"/><span>Faoi leacachaibh dúnta tá úr-scoith Gaedheal Chrích</span>
<lb n="4309"/><span>Fáil,</span>
<lb n="4310"/><span>'S a Ghearailt a rún, cén triúr aca a líonfadh d'áit?</span></p>
<lb n="4311"/>
<lb n="4312"/><p><span>V</span>
<lb n="4313"/><span>Caidé dhéanfas an tSrath-Bán nó Leith-bhear 'do dhéidh?</span>
<lb n="4314"/><span>Is go mb'fhearr ós cionn cláir thú nó 'n breitheamh é</span>
<lb n="4315"/><span>fhéin.</span>
<lb n="4316"/><span>Tá gach tráill bhocht gan árus 's an file gan chaoi,</span>
<lb n="4317"/><span>Ó'n lá sin a fágadh thú, a Ghearailt, in do luighe.</span>
<lb n="4318"/></p>
</div>
<pb n="166"/>
<div><lb n="4319"/><p><span>VI</span>
<lb n="4320"/><span>A Dhubh-ghlais is súgach 's is aoibhinn duit-se gach lá,</span>
<lb n="4321"/><span>Agus úr-scoith na gcúigeadh uilig agat ar lár.</span>
<lb n="4322"/><span>A rún-searc deán dúiseacht agus féach mar atá,</span>
<lb n="4323"/><span>Is a liacht dúil bhocht gan chumhdach fá Bhéal an Átha.</span>
<lb n="4324"/></p>
</div>
<pb n="168"/>
<div><lb n="4325"/><p><span>92 - "BRIAN Ó DÁLAIGH"</span></p>
<lb n="4326"/>
<lb n="4327"/><p><span>I</span>
<lb n="4328"/><span>Nach truagh libh-se Seán agus na páistí ar</span>
<lb n="4329"/><span>uaigneas,</span>
<lb n="4330"/><span>Ag caoineadh 's ag gártha fá bhás an duine uasail:</span>
<lb n="4331"/><span>Ó Bhaoghailleach go Bághaine is ó Árainn go Luachras</span>
<lb n="4332"/><span>Ba tú fíor-sgoith na nDálach ó d'fhág Doimnic Ruadh</span>
<lb n="4333"/><span>sinn.</span></p>
<lb n="4334"/>
<lb n="4335"/><p><span>II</span>
<lb n="4336"/><span>Ba tú fíor-sgoith na nDálach agus árd-fhlaith na</span>
<lb n="4337"/><span>féile,</span>
<lb n="4338"/><span>D'fhág an tír uilig cráidhte, is ní áirim fá shléibhte;</span>
<lb n="4339"/><span>Ó bhuaidh ag an bhás ort, nach dtearn ariamh claon</span>
<lb n="4340"/><span>leat,</span>
<lb n="4341"/><span>Cuirim ainglí na ngrásta go párrthas na naomh leat.</span>
<lb n="4342"/></p>
</div>
<pb n="169"/>
<div><lb n="4343"/><p><span>III</span>
<lb n="4344"/><span>Tá Loch na mBradán faoi smúid is níl suairce ag</span>
<lb n="4345"/><span>aoinneach;</span>
<lb n="4346"/><span>Níl bainne ag na buaibh ó chualaidh siad gur éag sé:</span>
<lb n="4347"/><span>Ba tuigseach gan gruaim é, go stuamach 's go céillidhe,</span>
<lb n="4348"/><span>Ó chuaidh sé ins an tsuan sin cuirim mo nua-bheannacht</span>
<lb n="4349"/><span>fhéin leis.</span></p>
<lb n="4350"/>
<lb n="4351"/><p><span>IV</span>
<lb n="4352"/><span>Míle agus ocht gcéad mar léigheas na hughdair,</span>
<lb n="4353"/><span>Deich agus a trí déag, níl bréag ann ar ndubhairt</span>
<lb n="4354"/><span>siad,</span>
<lb n="4355"/><span>Ó tháinic Mac Dé un an tsaoghail seo dar bhfuasgailt</span>
<lb n="4356"/><span>Go ndeachaidh Brian i n-éag, 's i gCill Bhrighde tá a</span>
<lb n="4357"/><span>uaigh-sean.</span>
<lb n="4358"/></p>
</div>
<pb n="170"/>
<div><lb n="4359"/><p><span>93 - BÁTHADH PHÁDRAIG UÍ DHOMHNAILL.</span></p>
<lb n="4360"/>
<lb n="4361"/><p><span>I</span>
<lb n="4362"/><span>An chéad Mhárt de'n Fhóghmhar ba bhrónach 's ba</span>
<lb n="4363"/><span>tuirseach mo sgéal -</span>
<lb n="4364"/><span>Lámh thapaidh a bhí cródha 'ghabháil rómham-sa go</span>
<lb n="4365"/><span>leabaidh na néal:</span></p>
</div>
<pb n="171"/>
<div><lb n="4366"/><p><span>Ar charraig na ndeor mo bhrón gur chaill mé mo</span>
<lb n="4367"/><span>radharc,</span>
<lb n="4368"/><span>'S go dtéidh mé faoi fhód cha dtógaim m'aigne 'do</span>
<lb n="4369"/><span>dhiaidh.</span></p>
<lb n="4370"/>
<lb n="4371"/><p><span>II</span>
<lb n="4372"/><span>Tá do mháthair is Niall faoi chian 's is fada leo an</span>
<lb n="4373"/><span>lá;</span>
<lb n="4374"/><span>Tá osna 'na gcliabh nach léigheasann dochtúir nó</span>
<lb n="4375"/><span>leáigh.</span>
<lb n="4376"/><span>Cibé sholáthar mé 'riamh is bíodh sé uilig cruinn i' mo</span>
<lb n="4377"/><span>láimh,</span>
<lb n="4378"/><span>Go dtabharfainn é uaim acht fuasgladh Paidí bheith</span>
<lb n="4379"/><span>slán.</span></p>
<lb n="4380"/>
<lb n="4381"/><p><span>III</span>
<lb n="4382"/><span>Tá do dheirbhshiúracha cráidhte de ghnáth 's iad ag</span>
<lb n="4383"/><span>sileadh na súl,</span>
<lb n="4384"/><span>'S gan fhios cé'n lá go bráth a n-imtheochaidh a gcúmhaidh.</span>
<lb n="4385"/><span>d'fhág tú d'aicme faoi smál is is náir liom mar</span>
<lb n="4386"/><span>rinne tú an siubhal,</span>
<lb n="4387"/><span>Nuair nár agair tú párrthas le spás beag eile</span>
<lb n="4388"/><span>thabhairt dúinn.</span></p>
<lb n="4389"/>
<lb n="4390"/><p><span>IV</span>
<lb n="4391"/><span>Ba charthannach fial thú 'riamh is ba sona do lámh,</span>
<lb n="4392"/><span>'S go mbéitheá faoi chian mura riarfa a dtiocfadh</span>
<lb n="4393"/><span>'do dháil;</span>
<lb n="4394"/><span>Ba deismear do chiall le gach aon do do mhuinntir</span>
<lb n="4395"/><span>ar a' tsráid,</span>
<lb n="4396"/><span>'S cha mhaireann mé bliadhain i mbuaidhreadh id' easbhaidh</span>
<lb n="4397"/><span>mar táim.</span>
<lb n="4398"/></p>
</div>
<pb n="172"/>
<div><lb n="4399"/><p><span>V</span>
<lb n="4400"/><span>Ní fada mo shaoghal 's me ag déanamh mo ghearáin</span>
<lb n="4401"/><span>le cách,</span>
<lb n="4402"/><span>Is ag amharc síos uaim fá bhruach a' chladaigh 'ach lá;</span>
<lb n="4403"/><span>Níl cuideachta ag aon mar bhíodh fá'n roinn seo 'e</span>
<lb n="4404"/><span>ghnáth,</span>
<lb n="4405"/><span>Acht osna 'na gcroidhe faraor is gan furtacht le</span>
<lb n="4406"/><span>fagháil.</span></p>
<lb n="4407"/>
<lb n="4408"/><p><span>VI</span>
<lb n="4409"/><span>Mo mhallacht go buan ar bhruach a' chladaigh seo thíos</span>
<lb n="4410"/><span>A d'fhág mé faoi ghruaim, is rinne gual díom i</span>
<lb n="4411"/><span>n-aice mo chroidhe:</span>
<lb n="4412"/><span>Sé do chur ins an uaigh, monuar, a d'fhág mise gan</span>
<lb n="4413"/><span>bhrigh,</span>
<lb n="4414"/><span>Gan mhisneach gan stuaim acht 'mo thruaill bhocht ag</span>
<lb n="4415"/><span>imtheacht le gaoith.</span></p>
<lb n="4416"/>
<lb n="4417"/><p><span>VII</span>
<lb n="4418"/><span>Stadfaidh mé 'e ghéar-ghol is dhéanfad mo ghearán le</span>
<lb n="4419"/><span>cách:</span>
<lb n="4420"/><span>Ó 'Mhuire, más féidir dúinn d'aon-Mhac agradh gan</span>
<lb n="4421"/><span>spás -</span>
<lb n="4422"/><span>An té a fuair piolóid fá bhruach na croiche go hárd -</span>
<lb n="4423"/><span>Guidhim É anois le bheith fabhrach do Phaidí fá'n cháin.</span></p>
<lb n="4424"/>
<lb n="4425"/><p><span>VIII</span>
<lb n="4426"/><span>Míle is ocht gcéad léightear deimhin gan chlaon,</span>
<lb n="4427"/><span>A cúig is a sé leis an sgéal sin d'aithris go fíor,</span>
<lb n="4428"/><span>Ó tháinic mac Dé 'un tsaoghail le'r gceannacht go</span>
<lb n="4429"/><span>daor,</span>
<lb n="4430"/><span>Go dteachaidh Paidí i gcré 's mo léan ní phillfidh sé</span>
<lb n="4431"/><span>'choidhch'.</span>
<lb n="4432"/>
<pb n="173"/></p>
<lb n="4433"/>
<lb n="4434"/><p><span>94 - BARRAÍ NA hÁRDAÍ.</span></p>
<lb n="4435"/>
<lb n="4436"/><p><span>I</span>
<lb n="4437"/><span>'Sé Barraí na hÁrdaí a bhánuigh bailte go lom;</span>
<lb n="4438"/><span>Chan fheicthear aon bhláth ar an áit ad' ar</span>
<lb n="4439"/><span>cailleadh iad ann;</span>
<lb n="4440"/><span>Fir agus mná ag gárthaighil fá bharra na mbeann,</span>
<lb n="4441"/><span>Fá'n sgaifte ban breagh sin a báitheadh ar oitir na</span>
<lb n="4442"/><span>gcorr.</span></p>
<lb n="4443"/>
<lb n="4444"/><p><span>II</span>
<lb n="4445"/><span>Dá mbíodh 'fhios ag an Athair Brian seo thíos an</span>
<lb n="4446"/><span>cailleadh bheith ann,</span>
<lb n="4447"/><span>Ar uair a' mheadhon-oidhche 'sé d'éireóchadh is ghlacfadh</span>
<lb n="4448"/><span>a pheann,</span>
<lb n="4449"/><span>Is sgríobhfadh sé síos na daoine beannuighth' a bhí ann</span>
<lb n="4450"/><span>Acht táid na luighe faraor i gCorcaigh faoi chuim.</span>
<lb n="4451"/></p>
</div>
<pb n="174"/>
<div><lb n="4452"/><p><span>III</span>
<lb n="4453"/><span>Nár thruagh sin Eoghan Mór ag cuartughadh tortha 'gus</span>
<lb n="4454"/><span>puill,</span>
<lb n="4455"/><span>Ag iarraidh a bhuachalla a fuaduigheadh amach ar a'</span>
<lb n="4456"/><span>tuinn;</span>
<lb n="4457"/><span>Go dtugadh 'n bhréag-chómhnair le sólás do'n chroidhe</span>
<lb n="4458"/><span>a bhí tinn,</span>
<lb n="4459"/><span>'S go dteachaidh an tórramh go dóigheamhail 'un an</span>
<lb n="4460"/><span>Iomaire Chaim.</span>
<lb n="4461"/></p>
</div>
<pb n="175"/>
<div><lb n="4462"/><p><span>95 - PÁDRAIG 'AC GUIDHIR.</span></p>
<lb n="4463"/>
<lb n="4464"/><p><span>I</span>
<lb n="4465"/><span>Domhnach mór na Slat rinneadh orainn a' tslad,</span>
<lb n="4466"/><span>A d'fhág sinn go héag buadhartha:</span>
<lb n="4467"/><span>Mac Guidhir a bhí ceart is nach dtearn ariamh</span>
<lb n="4468"/><span>droch-bheart,</span>
<lb n="4469"/><span>Sé sgapfadh ar na bochtaibh a chnúsacht.</span></p>
<lb n="4470"/>
<lb n="4471"/><p><span>II</span>
<lb n="4472"/><span>Mo mhilleadh 'gus mo dhíth!  Báitheadh é faraoir!</span>
<lb n="4473"/><span>Ar a' charraig adaidh Liag Dháibhidh;</span>
<lb n="4474"/><span>Acht cruithneacht ann nó síol nár fhásaidh uirthi a</span>
<lb n="4475"/><span>choidhch',</span>
<lb n="4476"/><span>Is mo mhallacht is gach aoin go bráth di.</span></p>
<lb n="4477"/>
<lb n="4478"/><p><span>III</span>
<lb n="4479"/><span>Ó chuala mé do thásg ní fiosach damh cé'n áit,</span>
<lb n="4480"/><span>Ar thalamh nó ar thráigh, a mbíonn tú;</span>
<lb n="4481"/><span>Acht ag feitheamh an uile lá ar bhreitheamhnas Ríogh na</span>
<lb n="4482"/><span>ngrást'</span>
<lb n="4483"/><span>Tá i bhflaitheas nó i bPárrthas naomhtha.</span>
<lb n="4484"/></p>
</div>
<pb n="176"/>
<div><lb n="4485"/><p><span>IV</span>
<lb n="4486"/><span>Ó d'imthigh seisean uainn, an t-óigfhear soineannta</span>
<lb n="4487"/><span>glan suairc,</span>
<lb n="4488"/><span>Ar bh'ainm dó, monuar, Pádraig</span>
<lb n="4489"/><span>Maguidhir na séad, ar dual dó bheith i gcéim</span>
<lb n="4490"/><span>Fá choimrigh mhic Dé na ngrásta.</span>
<lb n="4491"/><span>V</span>
<lb n="4492"/><span>Bhí an stuaim ar a láimh, bhí an fhéile leis ón Spáinn,</span>
<lb n="4493"/><span>Bhí oideas aige, 'gus barr múinte;</span>
<lb n="4494"/><span>Tá a chéile-sa fá chrádh, is béidh le n-a lá,</span>
<lb n="4495"/><span>Is a leinbh ins a' gháir chaointe.</span></p>
<lb n="4496"/>
<lb n="4497"/><p><span>VI</span>
<lb n="4498"/><span>Tá do dheirbh'reacha do dhiaidh feasta anois faraoir -</span>
<lb n="4499"/><span>Is a Mhuire! nach fíor é, a Phádraig,</span>
<lb n="4500"/><span>Nach n-iarrfadh siad de spré nó 'shaidhbhreas an</span>
<lb n="4501"/><span>tsaoghail,</span>
<lb n="4502"/><span>Acht tusa le do chaoin-chomhrádhsa.</span></p>
<lb n="4503"/>
<lb n="4504"/><p><span>VII</span>
<lb n="4505"/><span>Míle gus seacht gcéad, ceithre fichid sa hocht déag,</span>
<lb n="4506"/><span>I bhfarradh an aoin d'áireamh,</span>
<lb n="4507"/><span>Ó tháinic Sé Mac Dé le furtacht un a' tsaoghail,</span>
<lb n="4508"/><span>Gur cailleadh é an déigh-fhear Pádraig.</span></p>
<lb n="4509"/>
<lb n="4510"/><p><span>VIII</span>
<lb n="4511"/><span>Chuaidh Maguidhir óg na séad ar dhúthchas dó bheith i gcéim</span>
<lb n="4512"/><span>Go flaitheas Mhic Dé faoi n-A chumhdach;</span>
<lb n="4513"/><span>Acht ar mbeannacht-inne leat go síorruidhe síor ar</span>
<lb n="4514"/><span>fad</span>
<lb n="4515"/><span>Gus go bhfeicidh sinn ar neamh na ndúl thú.</span>
<lb n="4516"/>
<pb n="177"/></p>
<lb n="4517"/>
<lb n="4518"/><p><span>96 - BÁITHEADH SHEÁIN ÓIG 'IC GIOLLA CEARR.</span></p>
<lb n="4519"/>
<lb n="4520"/><p><span>I</span>
<lb n="4521"/><span>Dómhnach na Páise mo chrádh 'gus mo mhilleadh,</span>
<lb n="4522"/><span>'Sé cailleadh a' bádóir a b'fhearr a bhí againn:</span>
<lb n="4523"/><span>Seán óg 'ac Giolla Cearr a d'fhág cráidhte na</span>
<lb n="4524"/><span>céadtaí,</span>
<lb n="4525"/><span>Is iomlán a cháirde ins na gártha na dhiaidh sin.</span>
<lb n="4526"/><span>Ba tú 'n saor-adhmaid báid nó ártharach luinge</span>
<lb n="4527"/><span>A b'fhearr dar sheasuigh riamh i dTír Bhoghaine.</span></p>
<lb n="4528"/>
<lb n="4529"/><p><span>II</span>
<lb n="4530"/><span>Cé gur stuamach do lámh níorbh' fhearr duid do</span>
<lb n="4531"/><span>chéadfaidh,</span>
<lb n="4532"/><span>'S tú dheánfadh bád nach bhfágfaidhe in am géibhinn;</span>
<lb n="4533"/><span>Do shamhail ní rabh le fagháil le sáir-chiall 's le féile,</span>
<lb n="4534"/><span>Ó Shligeach thart timcheall go Tír Amhlaidh is Néifinn</span>
<lb n="4535"/><span>Nó ar ais go hÁrainn is go Tamhnaigh Chille Carthach,</span>
<lb n="4536"/><span>Is mo sheacht mbeannacht déag leat go héag un na</span>
<lb n="4537"/><span>flaithis.</span>
<lb n="4538"/></p>
</div>
<pb n="178"/>
<div><lb n="4539"/><p><span>III</span>
<lb n="4540"/><span>Tá Neilsigh Ní Mhuireadhaigh ag éagcaoint 's ag géar-</span>
<lb n="4541"/><span>ghol</span>
<lb n="4542"/><span>Fá n-a céile breagh fearamhail bhí seasmhach in am</span>
<lb n="4543"/><span>géibhinn;</span>
<lb n="4544"/><span>Tá ná páisdí fá leathtrom ó cailleadh an tréan-</span>
<lb n="4545"/><span>fhear,</span>
<lb n="4546"/><span>Acht mo mhallacht-sa do'n charraig sin a chreapall</span>
<lb n="4547"/><span>a' deagh-mhac.</span></p>
<lb n="4548"/>
<lb n="4549"/><p><span>97 - AMHRÁN MHÁLAINN.</span></p>
<lb n="4550"/>
<lb n="4551"/><p><span>I</span>
<lb n="4552"/><span>Ar maidin Domhnach Cásg', go luath luath 'sa' lá,</span>
<lb n="4553"/><span>Rinneadh an t-ár ba mhó dar cualthas,</span>
<lb n="4554"/><span>Cailleadh an bád is an fhuireann uirthi a b'fhearr</span>
<lb n="4555"/><span>Dá bhfaca fir nó mná 'sa' chúigidh;</span>
<lb n="4556"/><span>Mo mhallacht-sa go deo ar an ártharach gan dóigh,</span>
<lb n="4557"/><span>'Sí chailleanns na mórán daoine -</span>
<lb n="4558"/><span>Na seachtar fear cródha 'rabh suairceas in a nglór,</span>
<lb n="4559"/><span>Is nár chuir ariamh brón ar dhaoinibh.</span></p>
<lb n="4560"/>
<lb n="4561"/><p><span>II</span>
<lb n="4562"/><span>A Nóra, 'mhíle grádh, chan maith liom-sa do chrádh,</span>
<lb n="4563"/><span>Fá do aon-mhac bhí lán de'n chúram;</span>
<lb n="4564"/><span>Chuaidh sé amach ar bhád is ní phillfidh sé go bráth,</span>
<lb n="4565"/><span>Is a Dhia Mhóir nach áidhbhéil an nuaidheacht.</span></p>
</div>
<pb n="179"/>
<div><lb n="4566"/><p><span>Guidhfidh sinn go cruaidh, na hainglidh atá thuas,</span>
<lb n="4567"/><span>Go bhfagh siad daobh go luath an flaitheas;</span>
<lb n="4568"/><span>Ná deánadh dearmad go bráth de'n phaidir mhaith 's</span>
<lb n="4569"/><span>de'n áibh</span>
<lb n="4570"/><span>Agus bheara Dia na ngrást dóibh maitheamhnas.</span></p>
<lb n="4571"/>
<lb n="4572"/><p><span>III</span>
<lb n="4573"/><span>'Seáin Uí Eochaidh, mo chrádh mar d'fhág tú riamh</span>
<lb n="4574"/><span>an áit,</span>
<lb n="4575"/><span>Is mar chuaidh tú go Málainn siar uainn;</span>
<lb n="4576"/><span>Ba tú an t-iascaidhe a b'fheárr ó Thiolun go Port a'</span>
<lb n="4577"/><span>Bháid,</span>
<lb n="4578"/><span>Is tá dólás fá do bhás 'sa' tír seo.</span>
<lb n="4579"/><span>Bhí tú 'do sheasamh i lár a' bháid is a' dorug' in do</span>
<lb n="4580"/><span>láimh,</span>
<lb n="4581"/><span>Is an fhairrge go láidir ag éirighe;</span>
<lb n="4582"/><span>Na tonnaí 'teacht go hárd ar an uile thaoibh do'n</span>
<lb n="4583"/><span>bhád,</span>
<lb n="4584"/><span>Is níorbh' fhéidir dhuit theacht slán d'aon chaoi.</span></p>
<lb n="4585"/>
<lb n="4586"/><p><span>IV</span>
<lb n="4587"/><span>Ar an uair sin de'n lá a cailleadh a' bád</span>
<lb n="4588"/><span>Bhí muinntear Mhálainn ag dul na bhféasta;</span>
<lb n="4589"/><span>Bhí fir is bhí mná ag reathaí ar an ált,</span>
<lb n="4590"/><span>Is níorbh'fhéidir daobh an cás a réidhteach.</span>
<lb n="4591"/><span>Óir d'éirigh sí go hárd, is tionntuigheadh a' bád</span>
<lb n="4592"/><span>Ar an fhairrge a bhí sár thréanmhar;</span>
<lb n="4593"/><span>Is cosamhail go rabh sé i ndán do'n méid a bhí ar a'</span>
<lb n="4594"/><span>bhád</span>
<lb n="4595"/><span>A léithid sin do bhás a fhéachaint.</span>
<lb n="4596"/></p>
</div>
<pb n="180"/>
<div><lb n="4597"/><p><span>98 - BHÍ MÉ THIAR I MÁLAINN.</span></p>
<lb n="4598"/>
<lb n="4599"/><p><span>I</span>
<lb n="4600"/><span>Bhí mé thiar i Málainn nuair a chuala mé an gháir</span>
<lb n="4601"/><span>seo,</span>
<lb n="4602"/><span>Is go luath thug mé rása go dtiginn aniar;</span>
<lb n="4603"/><span>Go dtugainn comhairle do'n lánamhain an fhoighde do</span>
<lb n="4604"/><span>dheánamh,</span>
<lb n="4605"/><span>Is go bhfuigheadh siad-san sásamh i ndeireadh a</span>
<lb n="4606"/><span>saoghail.</span></p>
<lb n="4607"/>
<lb n="4608"/><p><span>II</span>
<lb n="4609"/><span>Acht ar theacht i láthair damh bhí an chómhnair ar lár</span>
<lb n="4610"/><span>ann,</span>
<lb n="4611"/><span>Is chosgar mo nádúir mo mhisneach 's mo chroidhe;</span>
<lb n="4612"/><span>Bhí an crónaire Gallda ag cur tuairisg' a báis-se,</span>
<lb n="4613"/><span>'S gan a fhios goidé 'n fáth acht ag líonadh an dlighe.</span></p>
<lb n="4614"/>
<lb n="4615"/><p><span>III</span>
<lb n="4616"/><span>Nach í Maighréad a bhí cráidhte nuair chonnaic sí an</span>
<lb n="4617"/><span>gárda</span>
<lb n="4618"/><span>Ag cruinniughadh as gach cearn ag commóradh a inghín';</span>
<lb n="4619"/><span>Is nach rabh plannda ins a ghárrdha ba deise ná Máire,</span>
<lb n="4620"/><span>Gaedhealach nó Gallda dá rabh ins an tír.</span></p>
<lb n="4621"/>
<lb n="4622"/><p><span>IV</span>
<lb n="4623"/><span>Nach tobann an cás tháinic ar inghín Shéamuis Á'rais</span>
<lb n="4624"/><span>Nuair d'éirigh sí in áirde ins a' leabaidh na</span>
<lb n="4625"/><span>suidhe,</span>
<lb n="4626"/><span>Nach dtiubhradh an bás leath-uair amháin dí,</span>
<lb n="4627"/><span>Go dtáinic sagart na ngrás is gur fhreasdail sé í.</span>
<lb n="4628"/></p>
</div>
<pb n="181"/>
<div><lb n="4629"/><p><span>V</span>
<lb n="4630"/><span>Nach aoibhinn do'n pháisde mar chuaidh sí go párrthas,</span>
<lb n="4631"/><span>'S go bhfuil sí ag Máire na suidhe le n-a taoibh;</span>
<lb n="4632"/><span>Is tá aoibhneas i bpárrthas nach bhfuil fáth a bheith</span>
<lb n="4633"/><span>'trácht air</span>
<lb n="4634"/><span>Is is méanra do'n lánamhain a d'oil í an inghean.</span></p>
<lb n="4635"/>
<lb n="4636"/><p><span>99 - NÓRA NIC GIOLLA CEARR.</span></p>
<lb n="4637"/>
<lb n="4638"/><p><span>I</span>
<lb n="4639"/><span>Brón ar a' bhás is sámh a chodluighidh sí thiar</span>
<lb n="4640"/><span>In imeall na trágh' lá breágh fada na gcian,</span>
<lb n="4641"/><span>Gur casadh an bás do'n pháisde bhí maiseach gan fiar,</span>
<lb n="4642"/><span>Is níor mhair sí mo chrádh, acht gan spás bhí a hanam ag</span>
<lb n="4643"/><span>Dia.</span></p>
<lb n="4644"/>
<lb n="4645"/><p><span>II</span>
<lb n="4646"/><span>'S a Nóra 'ic Giolla Cearr, ba tú 'n plannda maiseach</span>
<lb n="4647"/><span>sa' tír,</span>
<lb n="4648"/><span>Thug na haingle duit-se geall ins an am a rabh</span>
<lb n="4649"/><span>d'anam-sa saor;</span>
<lb n="4650"/><span>Béidh do cháirde 'lig feasta faoi leanndubh cumhaidh</span>
<lb n="4651"/><span>is gruaim,</span>
<lb n="4652"/><span>Is do mháthair gan amhras gur chaill sí amharc a súl.</span>
<lb n="4653"/></p>
</div>
<pb n="182"/>
<div><lb n="4654"/><p><span>III</span>
<lb n="4655"/><span>'S, a Nóra, cé gur b'óg thú ba mhór is ba taitn'ach do</span>
<lb n="4656"/><span>chliú,</span>
<lb n="4657"/><span>Ba laghach do ghlór gach ló, is ba saoitheamhail do</span>
<lb n="4658"/><span>ghnúis;</span>
<lb n="4659"/><span>Ní fiosach in mo eolas ar ndóighthe do shamhailt sa'</span>
<lb n="4660"/><span>chúig',</span>
<lb n="4661"/><span>Is ó chuaidh tú faoi fhód tá na slóighte 'sileadh na súl.</span></p>
<lb n="4662"/>
<lb n="4663"/><p><span>IV</span>
<lb n="4664"/><span>Tá Cill Charthach faoi smúid le cúmhaidh mhór fhada 'do</span>
<lb n="4665"/><span>dhéidh;</span>
<lb n="4666"/><span>Is tá'n Caiseal faoi ghruaim gan súgradh aiteas nó</span>
<lb n="4667"/><span>séan;</span>
<lb n="4668"/><span>Tá sean agus óg gan sógh ag osnadh i bpéin,</span>
<lb n="4669"/><span>Ó d'fhuadaigheadh í uainne an ainnir bhí carthannach</span>
<lb n="4670"/><span>séimh.</span></p>
<lb n="4671"/>
<lb n="4672"/><p><span>V</span>
<lb n="4673"/><span>Míle seacht gcéad, do réir seanchaidhthe atá fíor,</span>
<lb n="4674"/><span>Ceithre fichid 's hocht déag, dar léigh lucht foghluma</span>
<lb n="4675"/><span>'s cliar,</span>
<lb n="4676"/><span>Ó tháinic Mac Dé le haghaidh ar námhaid a thabhairt</span>
<lb n="4677"/><span>uainn,</span>
<lb n="4678"/><span>Go dtug Sé sa' chré úir-sgéimh a' Chaiseil le stuaim.</span></p>
<lb n="4679"/>
<lb n="4680"/><p><span>100 - SOITHEACH AN CHAMUIS MHÓIR.</span></p>
<lb n="4681"/>
<lb n="4682"/><p><span>I</span>
<lb n="4683"/><span>Bhí Camus Binne a' seinm ceoil daobhtha,</span>
<lb n="4684"/><span>Gus loingis faoi sheol teacht ann go dlúth:</span>
<lb n="4685"/><span>Ó nach iomadaigh árus agus roilig ghránna</span>
<lb n="4686"/><span>Ó sholus Árann un a' Chladaigh Mhóir.</span></p>
<lb n="4687"/>
<lb n="4688"/><p><span>II</span>
<lb n="4689"/><span>Sílidh tuataigh, nár féachadh i gcruaidhtean,</span>
<lb n="4690"/><span>Go gcuinneóchadh siad suas í ó alt sa' domhan,</span>
<lb n="4691"/><span>Acht bhí oidhche chruaidh ann, is gaoith ó thuaidh ann,</span>
<lb n="4692"/><span>Agus buaileadh anuas í ins a' Chamus Mhór.</span></p>
<lb n="4693"/>
<lb n="4694"/><p><span>III</span>
<lb n="4695"/><span>Sé mo thrí thruaighe an té bíos ar uaigneas,</span>
<lb n="4696"/><span>Gan gaol gualann nó bunadh na chómhair,</span>
<lb n="4697"/><span>'S mur gcailltí acht duine aca, a Dhia nár leor sin,</span>
<lb n="4698"/><span>Is gan a theacht i dtír aca acht beirt as scór.</span></p>
<lb n="4699"/>
<lb n="4700"/><p><span>IV</span>
<lb n="4701"/><span>Bhí mé lá fá mhíle do'n tráigh</span>
<lb n="4702"/><span>Nuair a tháinic dearthar a' stócaigh óig;</span>
<lb n="4703"/><span>Bhí sé 'crádh-ghol fá bhruach na n-alt,</span>
<lb n="4704"/><span>'S gur croidhe láidir nach silfeadh deor.</span></p>
<lb n="4705"/>
<lb n="4706"/><p><span>V</span>
<lb n="4707"/><span>Bhí sé ag guidhe do'n Árd-Righ le himpidhe Mháire,</span>
<lb n="4708"/><span>Naomh Pádraig, agus b'fhéidir Pól,</span>
<lb n="4709"/><span>A choidhch' go bráth go mbéadh a intinn sásta</span>
<lb n="4710"/><span>Dá bhfaghadh sé a chnámha le n-a gcur ar dóigh.</span>
<lb n="4711"/></p>
</div>
<pb n="184"/>
<div><lb n="4712"/><p><span>VI</span>
<lb n="4713"/><span>Má tchidh tú tráth aon-duine 'á bháthadh,</span>
<lb n="4714"/><span>Guidh an tÁrd-Rí le n-a thabhairt i dtír,</span>
<lb n="4715"/><span>'Gus gheobhaidh tú párdún ó shíol Éabha is Ádhmha</span>
<lb n="4716"/><span>Gaedhealach nó Gallta is cuma do lín'.</span></p>
<lb n="4717"/>
<lb n="4718"/><p><span>101 - DONNCHADH Ó BAOIGHILL.</span>
<lb n="4719"/><span>Éamonn óg Mac Niallgus a chum.</span></p>
<lb n="4720"/>
<lb n="4721"/><p><span>I</span>
<lb n="4722"/><span>A Dhonnchaidh Uí Bhaoighill, sé mo léan tú 'do</span>
<lb n="4723"/><span>luighe,</span>
<lb n="4724"/><span>'S go bhfuil an baile seo gan chaoi ó d'éag</span>
<lb n="4725"/><span>tú;</span>
<lb n="4726"/><span>'S gur in aice le do chroidhe ba mhaith liom a bheith mo</span>
<lb n="4727"/><span>luighe,</span>
<lb n="4728"/><span>Nó go n-aithr'seóchainn 'gois íseal mo sgéal duit.</span></p>
</div>
<pb n="185"/>
<div><lb n="4729"/><p><span>Acht seanfhocal is fíor chluinim ag gach aon</span>
<lb n="4730"/><span>Gurab é an fear is fearr gnaoi bheireas saoghal</span>
<lb n="4731"/><span>leis;</span>
<lb n="4732"/><span>Nach fearr a bheith mar tchím thú i bhflaitheas na naomh</span>
<lb n="4733"/><span>Ná faoi chosaibh Gall faraor 'díol cíos leo.</span></p>
<lb n="4734"/>
<lb n="4735"/><p><span>II</span>
<lb n="4736"/><span>Cia sheasfas in ár gcás in am troda ná in am spáirn',</span>
<lb n="4737"/><span>'S a Rí, goidé dheánfas muid do do dhíoghbháil?</span>
<lb n="4738"/><span>Codladh go sámh ar leabaidh chlúimh ní fhaghaim,</span>
<lb n="4739"/><span>Acht ag osnuighil i gcos árd agus ag síor-ghul!</span>
<lb n="4740"/><span>Cluinim fhéin an gháir ag fir agus ag mnáibh,</span>
<lb n="4741"/><span>Is iad ag fiafruighe cá áit annseo a mbíonn tú;</span>
<lb n="4742"/><span>'S a' ghealach a bhí bán tá sí 'nois comh dubh le smál,</span>
<lb n="4743"/><span>'S mo mhallacht-sa ar a' bhás a bhain díom thú.</span></p>
<lb n="4744"/>
<lb n="4745"/><p><span>III</span>
<lb n="4746"/><span>Chonnaiceas damh fhéin gur dhanardha an gníomh,</span>
<lb n="4747"/><span>Nuair nach labhair tú i gcois íseal indé liom,</span>
<lb n="4748"/><span>'S go dteachaidh mise síos ar fad go hInis Caoil</span>
<lb n="4749"/><span>Fá Nodlaig mar bíos aoibh ar gach aoinneach;</span>
<lb n="4750"/><span>Labhair mé go caoidheamhail leis an leic a rabh tú faoi,</span>
<lb n="4751"/><span>Go rabh an arraing do mo chlaoidh 's do mo réabadh;</span>
<lb n="4752"/><span>Acht creidim-sa, 's is fíor, gur bhlais tusa braon</span>
<lb n="4753"/><span>De'n dheoch dhearmaid bhíodh ag Fiannaibh Éireann.</span>
<lb n="4754"/></p>
</div>
<pb n="186"/>
<div><lb n="4755"/><p><span>102 - LOCH AOIDH.</span>
<lb n="4756"/><span>Sinéad nic Mhaongail a chum</span></p>
<lb n="4757"/>
<lb n="4758"/><p><span>I</span>
<lb n="4759"/><span>Seanfhocal a chualaidh mé,</span>
<lb n="4760"/><span>Is a chreidfeas mé i gcómhnuidhe,</span>
<lb n="4761"/><span>Gach aon ariamh mar oiltear é</span>
<lb n="4762"/><span>Is an fhuiseóg ins a' mhónaidh.</span>
<lb n="4763"/><span>Cé bith tír a rachaidh mé ann,</span>
<lb n="4764"/><span>Nó a mbéidh mé in mo chomhnuidhe,</span>
<lb n="4765"/><span>Béidh mo chroidhe istoigh ag bruach Loch Aoidh</span>
<lb n="4766"/><span>I lár na sléibhte móra.</span></p>
<lb n="4767"/>
<lb n="4768"/><p><span>II</span>
<lb n="4769"/><span>Tá dhá oileán ar an loch bheag seo</span>
<lb n="4770"/><span>Comh deas is tá in Éirinn,</span>
<lb n="4771"/><span>Bidh an lach 's an ghé is nead aca</span>
<lb n="4772"/><span>Faoi thom-bhlath ghorm fraochlaigh;</span>
<lb n="4773"/><span>Go mb'fheárr liom bheith ag iasgaireacht</span>
<lb n="4774"/><span>Breac geal uirthi sa' tséasúr,</span>
<lb n="4775"/><span>Nó bheith i gcaisleán thall i Sasanaibh</span>
<lb n="4776"/><span>Ag na huaisle uilig ar féasta.</span></p>
<lb n="4777"/>
<lb n="4778"/><p><span>III</span>
<lb n="4779"/><span>Ó'n chnoc árd glas taobh thall de'n loch</span>
<lb n="4780"/><span>Tá 'n t-amharc aoibhinn áluinn,</span>
<lb n="4781"/><span>Na loingeas ag teacht thar fairrge</span>
<lb n="4782"/><span>Ó Dhoire isteach go Málainn;</span>
<lb n="4783"/><span>Ag siubhal annsin a b'aite liom</span>
<lb n="4784"/><span>Ó mhaidin go dtí an oidhche,</span>
<lb n="4785"/><span>Is nach smaoi'teócha ar aon pheacadh</span>
<lb n="4786"/><span>Leis na huain bheag' óg' ag éigmheáil.</span>
<lb n="4787"/></p>
</div>
<pb n="187"/>
<div><lb n="4788"/><p><span>IV</span>
<lb n="4789"/><span>Is iomdhaidh maidin shamhraidh ann</span>
<lb n="4790"/><span>A d'éirigh mé i m'óige,</span>
<lb n="4791"/><span>A dh'éisteacht leis na héanachaibh</span>
<lb n="4792"/><span>Ag déanamh a gcuid cheoil-bhinn,</span>
<lb n="4793"/><span>Is iad ag dul ó thom go tom</span>
<lb n="4794"/><span>Ag eiteallaigh go ceolmhar,</span>
<lb n="4795"/><span>'S a nguth lán bhinn fá dhuilleabhar</span>
<lb n="4796"/><span>Is fá ghéagaibh crannaí óga.</span></p>
<lb n="4797"/>
<lb n="4798"/><p><span>V</span>
<lb n="4799"/><span>Is iomdhaidh lá breágh fada annsin</span>
<lb n="4800"/><span>A chaith mé 'r bheagán buadhartha,</span>
<lb n="4801"/><span>Is is iomdhaidh lá breágh fada annsin</span>
<lb n="4802"/><span>A chaith mé a' déanamh uabhair,</span>
<lb n="4803"/><span>Ag seoladh na mbó breac amach</span>
<lb n="4804"/><span>Fríd ghleanntáin deas na luachra,</span>
<lb n="4805"/><span>I ndiaidh a mbeith sa' loch ó theas</span>
<lb n="4806"/><span>Na gréine ag iarraidh fuaruidh'.</span></p>
<lb n="4807"/>
<lb n="4808"/><p><span>VI</span>
<lb n="4809"/><span>Sin an áit ar oil mo mhuinntir mé</span>
<lb n="4810"/><span>Nuair a bhí mé tréith-lag baoideach;</span>
<lb n="4811"/><span>Sin an áit ar cuireadh a chodladh mé</span>
<lb n="4812"/><span>Le ceoltaibh binne Gaedhilg';</span>
<lb n="4813"/><span>Seo an áit i mbím anois i bhfad</span>
<lb n="4814"/><span>Ar shiubhal ag déanamh uaignis,</span>
<lb n="4815"/><span>Ag smaoi'tiughadh ar mo bhunadh 'tá</span>
<lb n="4816"/><span>Na gcodladh ins an uaigh ghlais.</span>
<lb n="4817"/>
<pb n="188"/></p>
<lb n="4818"/>
<lb n="4819"/><p><span>103 - UAIGNEAS FÁ CHARAID.</span></p>
<lb n="4820"/>
<lb n="4821"/><p><span>I</span>
<lb n="4822"/><span>A rí ó! ciarbh iongnadh 'á stadadh 'n féar ag fás,</span>
<lb n="4823"/><span>Nó na gleanntáin bhreaghtha luachra bheith na</span>
<lb n="4824"/><span>ruaidhteach thart fá n-a lár,</span>
<lb n="4825"/><span>Gáigín da réabadh go n-éireóchadh sé 'mach as an áit,</span>
<lb n="4826"/><span>Fá'n mháighistir a b'fhéile bhí in Éirinn, is a chúl leis go</span>
<lb n="4827"/><span>bráth.</span></p>
<lb n="4828"/>
<lb n="4829"/><p><span>II</span>
<lb n="4830"/><span>Ó d'imthigh tú, a Ghráinne, ní dheirfidh ao' nduine</span>
<lb n="4831"/><span>leat é</span>
<lb n="4832"/><span>Gur tusa bhí cáidheach, 's tú a dheánfadh an nigheachán</span>
<lb n="4833"/><span>breágh;</span>
<lb n="4834"/><span>Bhí 'n ghlaine 'n do láimh a dheánfadh an mhaith do mo</span>
<lb n="4835"/><span>shúil,</span>
<lb n="4836"/><span>Is dá mbíodh suaimhneas i ndán duit gur i gcúl</span>
<lb n="4837"/><span>Gáigín a chaithfeá do shaoghal.</span></p>
<lb n="4838"/>
<lb n="4839"/><p><span>III</span>
<lb n="4840"/><span>Acht gurab' é 'n Leachta Bán is comh hárd is tá sé</span>
<lb n="4841"/><span>uaim thuas</span>
<lb n="4842"/><span>Nó 'n Chruach Ghorm ghránna achan lá idir mé agus tú,</span>
<lb n="4843"/><span>Rachainn-se le dáimh, a Ghráinne, chugat ar cuairt,</span>
<lb n="4844"/><span>Is ní thiocfadh liom d'fhágáilt go bráth le sileadh na</span>
<lb n="4845"/><span>súl.</span>
<lb n="4846"/></p>
</div>
<pb n="189"/>
<div><lb n="4847"/><p><span>IV</span>
<lb n="4848"/><span>A Rí do do shábháilt, an bás dá dtigeadh ort thiar,</span>
<lb n="4849"/><span>Le tionntodh na lámh fríd a' Bheárna go dtabhairidh tú</span>
<lb n="4850"/><span>'niar;</span>
<lb n="4851"/><span>Go síntidhe do chnámha ag do cháirdibh san roilig ad</span>
<lb n="4852"/><span>thíos,</span>
<lb n="4853"/><span>Mar a bhfuil do shinnsear 's do bhunadh uilig 'na</span>
<lb n="4854"/><span>luighe.</span></p>
<lb n="4855"/>
<lb n="4856"/><p><span>104 - MÉALA.</span></p>
<lb n="4857"/>
<lb n="4858"/><p><span>I</span>
<lb n="4859"/><span>Tá 'n Cuileann faoi ghruaim ó d'imthigh sí uaim,</span>
<lb n="4860"/><span>Cha chluintear a' chuach go héag ann;</span>
<lb n="4861"/><span>Is uile gach cailín óg ag sileadh na ndeor,</span>
<lb n="4862"/><span>Is ag osnaigh de ló 's de oidhche.</span></p>
<lb n="4863"/>
<lb n="4864"/><p><span>II</span>
<lb n="4865"/><span>Dar a mionna 's dar a' móide nach ar dhual damh a</span>
<lb n="4866"/><span>thabhairt.</span>
<lb n="4867"/><span>Dar ar fhosgladh ar bórd de Bhíoblaí</span>
<lb n="4868"/><span>B'fhearr liom mar stór í gan gamhain gan bhó</span>
<lb n="4869"/><span>Nó aon chailleach bhuidhe chrón is na mílte.</span></p>
<lb n="4870"/>
<lb n="4871"/><p><span>III</span>
<lb n="4872"/><span>A ainnir na gciabh ba deas taitne'ach do chiall,</span>
<lb n="4873"/><span>'S gur ba samhail duit grian an fhoghmhair;</span>
<lb n="4874"/><span>Dá mbéitheá agam ar shliabh charbhfada liom bliadhain</span>
<lb n="4875"/><span>Gan teinidh gan bhiadh mo chomhair ann.</span></p>
<lb n="4876"/>
<lb n="4877"/><p><span>IV</span>
<lb n="4878"/><span>Acht d'athruigh tú siar anois as mo righe</span>
<lb n="4879"/><span>Is nach bpilleann tú aniar go deo deo;</span>
<lb n="4880"/><span>Goidé 'n gar damh bheith do dhiaidh ó d'athruigh tú 'n</span>
<lb n="4881"/><span>chiall,</span>
<lb n="4882"/><span>Acht m'fhortún 'chur ar Righ na Glóire.</span>
<lb n="4883"/></p>
</div>
<pb n="190"/>
<div><lb n="4884"/><p><span>V</span>
<lb n="4885"/><span>Níl duine as céad a dtig leis a léigheamh</span>
<lb n="4886"/><span>As leabhar goidé tá i ndán dó;</span>
<lb n="4887"/><span>Acht gurab é Mac Dé thug solus do'n ghréin</span>
<lb n="4888"/><span>Agus chruthuigh síol Éabha is Ádhmha.</span></p>
<lb n="4889"/>
<lb n="4890"/><p><span>VI</span>
<lb n="4891"/><span>d'athruigh mo ghné comh dubh leis a' sméir,</span>
<lb n="4892"/><span>Is dar beatha na naomh chan náir damh é;</span>
<lb n="4893"/><span>Fá mo chuid-se do'n tsaoghal 'chur i dtalamh indé,</span>
<lb n="4894"/><span>Agus mise in uaigneas fágtha.</span></p>
<lb n="4895"/>
<lb n="4896"/><p><span>105 - MAC BAINTREABHAIGHE MISE.</span></p>
<lb n="4897"/>
<lb n="4898"/><p><span>I</span>
<lb n="4899"/><span>Mac baintreabhaighe mise as Ard-mhach</span>
<lb n="4900"/><span>Gé nach féirrde damh é faraor,</span>
<lb n="4901"/><span>Ná tá mé le crochadh imbárach,</span>
<lb n="4902"/><span>De chionn is éalodh le mnaoi;</span>
<lb n="4903"/><span>Is má chrochtar mise imbárach</span>
<lb n="4904"/><span>Éireóchaidh mé beo aríst,</span>
<lb n="4905"/><span>Go mbainfidh mé mo shásamh</span>
<lb n="4906"/><span>As a hathair Maighistir Grian.</span>
<lb n="4907"/></p>
</div>
<pb n="191"/>
<div><lb n="4908"/><p><span>II</span>
<lb n="4909"/><span>D'éirigh muid-inne go luath luath</span>
<lb n="4910"/><span>Agus ghluais muid go mall;</span>
<lb n="4911"/><span>Thóg muid annsin ar gcuid seoltaí,</span>
<lb n="4912"/><span>Is níor mhaith a chuaidh linn;</span>
<lb n="4913"/><span>Casadh 'n mhaighdean mhara orainn -</span>
<lb n="4914"/><span>Mo chreach 's mo mhíle brón -</span>
<lb n="4915"/><span>'S gur fágadh ar a' charraig fhad' sinn</span>
<lb n="4916"/><span>Ag mob a' bhaile mhóir.</span></p>
<lb n="4917"/>
<lb n="4918"/><p><span>III</span>
<lb n="4919"/><span>Acht d'éirigh Eoghan mór Mhac Néill,</span>
<lb n="4920"/><span>Is phrap sé ar a' luing;</span>
<lb n="4921"/><span>Shaoilfeá gurbh' é 'n caiphtín é</span>
<lb n="4922"/><span>Nó'n $mate a bhí ós ar gcionn.</span>
<lb n="4923"/><span>Níl aon dlighe bhí riamh i nÉirinn</span>
<lb n="4924"/><span>Nár sgairteadh ar ar gcionn,</span>
<lb n="4925"/><span>Is in-aghaidh na bhfallaí fuaire</span>
<lb n="4926"/><span>Rinneadh céad cuid de'n luing.</span>
<lb n="4927"/><span>IV</span>
<lb n="4928"/><span>Och sé do bheatha Mháire bhán,</span>
<lb n="4929"/><span>Céad fáilte rómhat arís;</span>
<lb n="4930"/><span>Théam greim do dhá láimh bhána</span>
<lb n="4931"/><span>Is suidh 'nseo le mo thaoibh.</span>
<lb n="4932"/><span>Ná bíodh ort buaidhreadh nó cás,</span>
<lb n="4933"/><span>Fá'n nidh seo atáthar ag gléas;</span>
<lb n="4934"/><span>Tá do ghrádh-sa le crochadh imbárach</span>
<lb n="4935"/><span>Fá éalodh le rún a chléibh.</span></p>
<lb n="4936"/>
<lb n="4937"/><p><span>V</span>
<lb n="4938"/><span>Gcluin sibh mise a bhuachaillí</span>
<lb n="4939"/><span>Atá mbur gcomhnaidhe ins a' ghleann,</span>
<lb n="4940"/><span>Dá dtigeadh sibh-se chugam-sa</span>
<lb n="4941"/><span>Bheirfinn comhairle díbh a lán;</span></p>
</div>
<pb n="192"/>
<div><lb n="4942"/><p><span>An t-am is mó bhéas spéis agaibh</span>
<lb n="4943"/><span>Éalodh dheánamh le mnaoi,</span>
<lb n="4944"/><span>Gearraigidh 'n chroich chéasta orraibh,</span>
<lb n="4945"/><span>Agus guidhigidh seal do'n Righ.</span></p>
<lb n="4946"/>
<lb n="4947"/><p><span>106 - CAOINEADH AN ATHAR ÉAMOINN</span>
<lb n="4948"/><span>MAC MATHGHAMHNA.</span></p>
<lb n="4949"/>
<lb n="4950"/><p><span>I</span>
<lb n="4951"/><span>A athair Éamoinn 'sé mo dhíombáidh do chodladh</span>
<lb n="4952"/><span>a bheith trom,</span>
<lb n="4953"/><span>San áit chéadna le'r mhian leat do phoball a</span>
<lb n="4954"/><span>bheith cruinn,</span>
<lb n="4955"/><span>Ar altóir Chríosta go míneóchá an soisgéal dúinn go</span>
<lb n="4956"/><span>binn,</span>
<lb n="4957"/><span>Is in Ionascaoin a bhíodh aoibhneas agus aiteas le do</span>
<lb n="4958"/><span>linn.</span>
<lb n="4959"/></p>
</div>
<pb n="193"/>
<div><lb n="4960"/><p><span>II</span>
<lb n="4961"/><span>Maidin éasgaidh sé d'éaluigh mé go sráid Ionascaoin,</span>
<lb n="4962"/><span>Fuair mé an sagart ins a' séipéal is chan ag léigheadh</span>
<lb n="4963"/><span>faraor;</span>
<lb n="4964"/><span>Bhí na bosa míne ghá ngreadadh aig na mná' ag 'ul i</span>
<lb n="4965"/><span>scaoll,</span>
<lb n="4966"/><span>Fá n-ar séipéal a bheith gan sagart ar shráid</span>
<lb n="4967"/><span>Ionascaoin.</span></p>
<lb n="4968"/>
<lb n="4969"/><p><span>III</span>
<lb n="4970"/><span>Tá fir is mná ag greadadh lámh is ag éagcaoin go</span>
<lb n="4971"/><span>cruaidh;</span>
<lb n="4972"/><span>Tá mná is páistí ins na gártha fá n-ar sagart i</span>
<lb n="4973"/><span>gcodladh buan;</span>
<lb n="4974"/><span>Cúradh a chroidhe ar an mbás nár fhan i bhfad uaidh,</span>
<lb n="4975"/><span>'S gan Éamonn† bán deas †mac Árdghail Mhic</span>
<lb n="4976"/><span>Mhathghamhna thabhairt uainn.</span></p>
<lb n="4977"/>
<lb n="4978"/><p><span>IV</span>
<lb n="4979"/><span>Tiocfaidh do dhréathar Peadar is béidh fleet leis ón</span>
<lb n="4980"/><span>Spáinn,</span>
<lb n="4981"/><span>Fá na dhréathar dílis Éamonn a mhúsgailt ón mbás.</span>
<lb n="4982"/><span>Char mhó an cath a bhí fá'n dTraoi ná bhéas arís ann gan</span>
<lb n="4983"/><span>spás</span>
<lb n="4984"/><span>Och nárbh aoibhinn do Ionascaoin an tAthair Éamonn a</span>
<lb n="4985"/><span>thabhairt ón mbás.</span>
<lb n="4986"/></p>
</div>
<pb n="194"/>
<div><lb n="4987"/><p><span>107 - 'Á mBÉINN PHÉIN I nÁIRDÍ CHUAIN.</span>
<lb n="4988"/><span>Seán Mac Ambrois a chum.</span></p>
<lb n="4989"/>
<lb n="4990"/><p><span>I</span>
<lb n="4991"/><span>'Á mbéinn phéin i nÁirdí Chuain,</span>
<lb n="4992"/><span>In aice an tsléibhe úd tá i bhfad bhuaim,</span>
<lb n="4993"/><span>B'annamh liom gan tol ar cuairt,</span>
<lb n="4994"/><span>Go Gleann na gCuach Dia Domhnaigh.</span></p>
<lb n="4995"/>
<lb n="4996"/><p><span>Agus och och Éire 'lig is ó!</span>
<lb n="4997"/><span>Éire, lionndubh, agus ó!</span>
<lb n="4998"/><span>'Sé mo chroidhe atá trom 'sé brónach.</span>
<lb n="4999"/><span>II</span>
<lb n="5000"/><span>An iomad Nodlag a bhí mé phéin,</span>
<lb n="5001"/><span>I mBun Abhann Duinne 's mé gan chéill</span>
<lb n="5002"/><span>Ag iomáin ar a' tráigh bháin.</span>
<lb n="5003"/><span>Mo chamán bán in mo dhórn liom.</span>
<lb n="5004"/><span>Agus och och Éire, etc.</span></p>
<lb n="5005"/>
<lb n="5006"/><p><span>III</span>
<lb n="5007"/><span>Nach seo a' churaidheacht atá buan,</span>
<lb n="5008"/><span>Is ar an tsaoghal go gcuiridh sé cluain;</span>
<lb n="5009"/><span>Mheall sé an chaora bhua'n =ón uan,</span>
<lb n="5010"/><span>Is mheall sé uaim an óige.</span>
<lb n="5011"/><span>Agus och och Éire, etc.</span>
<lb n="5012"/></p>
</div>
<pb n="195"/>
<div><lb n="5013"/><p><span>IV</span>
<lb n="5014"/><span>Nach tuirseach mise annseo liom péin,</span>
<lb n="5015"/><span>Nach n-airighim guth coiligh lonnduibh nó traon',</span>
<lb n="5016"/><span>Och is tuirseach mé annseo liom péin,</span>
<lb n="5017"/><span>Is chan aithnighim péin an Domhnach.</span>
<lb n="5018"/><span>Agus och och Éire, etc.</span></p>
<lb n="5019"/>
<lb n="5020"/><p><span>V</span>
<lb n="5021"/><span>'Á mbeith agam péin acht coit is rámh,</span>
<lb n="5022"/><span>Ná go n-iomarainn leis a' tsnámh,</span>
<lb n="5023"/><span>Dúil as Dia go sroichfinn slán,</span>
<lb n="5024"/><span>Is go bhfuighinn bás in Éirinn.</span>
<lb n="5025"/><span>Agus och, och, Éire, etc.</span>
<lb n="5026"/></p>
</div>
<pb n="196"/>
<div><lb n="5027"/><p><span>108 - A CHARAID DÍLIS.</span></p>
<lb n="5028"/>
<lb n="5029"/><p><span>I</span>
<lb n="5030"/><span>A charaid dílis is beag a shaoil mé</span>
<lb n="5031"/><span>Go sgarfá díom go rachthá ins a' chré,</span>
<lb n="5032"/><span>Is comh liacht lá is oidhche a tháinic tú an taobh</span>
<lb n="5033"/><span>seo,</span>
<lb n="5034"/><span>Dar a' leóga, char mhian leat acht mar a mbéinn.</span>
<lb n="5035"/><span>Sé do chomhrádh caoin deas a shlad mo chroidhe 'stoigh,</span>
<lb n="5036"/><span>Is d'fhág mé choidhche faoi bhrón ró-ghéar:</span>
<lb n="5037"/><span>Do ghean má sgaoil tú ar bheagán maoine,</span>
<lb n="5038"/><span>Is mairg a thaobhfadh a'n fhear óg do dhéidh.</span></p>
<lb n="5039"/>
<lb n="5040"/><p><span>II</span>
<lb n="5041"/><span>Sé do thriall thar sáile d'fhág faoi chrádh mé,</span>
<lb n="5042"/><span>Is rinne tú dearmad ró-mhór do dhéidh:</span>
<lb n="5043"/><span>d'fhág tú do leanbh beag annseo ag fann-ghul,</span>
<lb n="5044"/><span>Agus mise i n-amhgar aige brigh gach sgéil.</span>
<lb n="5045"/><span>Nach truagh an cás duit anois mo mharbhadh</span>
<lb n="5046"/><span>Is comh liacht gealladh thug tú i dtús do'n chléir,</span>
<lb n="5047"/><span>Bhain tú díom annsacht gach óigfhir cheannsa,</span>
<lb n="5048"/><span>'S is duine gann mé, faraor, do dhéidh.</span></p>
<lb n="5049"/>
<lb n="5050"/><p><span>III</span>
<lb n="5051"/><span>Nuair a théidhim-sa 'na sráide is tchím gach stáidbhean</span>
<lb n="5052"/><span>Le n-a grádh fir ag cómhrádh ciúin,</span>
<lb n="5053"/><span>Sé thig na fáisgthe fríd mo chnámhaibh</span>
<lb n="5054"/><span>Le lánchorp náire fá do bheith ar shiubhal.</span>
<lb n="5055"/><span>Dá mbéinn 'mo ráca ó d'oil mo mháthair mé,</span>
<lb n="5056"/><span>Is gan agam áit ann a mbainfainn fúm,</span>
<lb n="5057"/><span>Ba leor a ráidht é go ndeánfá m'fhágáil</span>
<lb n="5058"/><span>Acht leithsgéal nó ádhbhar chan fhuair tú uaim.</span>
<lb n="5059"/></p>
</div>
<pb n="197"/>
<div><lb n="5060"/><p><span>IV</span>
<lb n="5061"/><span>Sé do thriall as Éirinn, a stór, a bhuadhair mé,</span>
<lb n="5062"/><span>Agus ins na réagúin adaidh a mbíonn tú ann,</span>
<lb n="5063"/><span>Ar chéasta an t-éag bheith teacht fá d'fhéachaint,</span>
<lb n="5064"/><span>Is gan mise fhéin le deis chur ar do chionn.</span>
<lb n="5065"/><span>Acht gheana tú bréagach uilig go léir iad</span>
<lb n="5066"/><span>Le neart na féile tá i gcroidhe do láir;</span>
<lb n="5067"/><span>Tógfaidh tú 'n léan le cuidiughadh Dé uaim,</span>
<lb n="5068"/><span>Is chan fhada go mbéidh tú ag pilleadh slán.</span></p>
<lb n="5069"/>
<lb n="5070"/><p><span>109 - CIOTUIGH NÍ EAGHRA.</span></p>
<lb n="5071"/>
<lb n="5072"/><p><span>I</span>
<lb n="5073"/><span>Tá an baile gan áird ó d'fhág mo chuideacht an</span>
<lb n="5074"/><span>tír;</span>
<lb n="5075"/><span>Comhnuidhe sa' lá chan fhághaim nó codladh san</span>
<lb n="5076"/><span>oidhch'.</span>
<lb n="5077"/><span>Innis do mo ghrádh cibé áit a bhfuil sí na suidhe,</span>
<lb n="5078"/><span>Go bhfuil a lonndubh 'mo chrádh is a' bás ag tolladh mo</span>
<lb n="5079"/><span>chroidhe.</span>
<lb n="5080"/></p>
</div>
<pb n="198"/>
<div><lb n="5081"/><p><span>II</span>
<lb n="5082"/><span>A Chiotuigh na séad tá mé réidh le ceileabhar ban óg,</span>
<lb n="5083"/><span>Is glóir do Mhac Dé níl mo spéis in imirt nó in ól;</span>
<lb n="5084"/><span>Mo mhallacht go héag do'n té a bhain díom mo stór,</span>
<lb n="5085"/><span>Is a d'fhág mé liom fhéin gach aon oidhche sileadh na</span>
<lb n="5086"/><span>ndeor.</span></p>
<lb n="5087"/>
<lb n="5088"/><p><span>III</span>
<lb n="5089"/><span>Nuair a éirighim go luath bídh tuaim a glórthaí in mo</span>
<lb n="5090"/><span>chionn,</span>
<lb n="5091"/><span>Amharcaim uaim fá bhruach na tíre ad anonn,</span>
<lb n="5092"/><span>Is tuiteann mo ghruaidh an uair nach bhfeicim í ann,</span>
<lb n="5093"/><span>Nó thug mé grádh buan do'n stuaigh-bhean, Chiotuigh an</span>
<lb n="5094"/><span>chúil dhuinn.</span></p>
<lb n="5095"/>
<lb n="5096"/><p><span>IV</span>
<lb n="5097"/><span>Ba triopallach péacach craobhach fighte do chúl;</span>
<lb n="5098"/><span>Ní mór nach dteachaidh mé in éag indé nuair nach</span>
<lb n="5099"/><span>bhfaca mé thú.</span>
<lb n="5100"/><span>'Sé mheasainn-se fhéin gurbh í réalt na maidne do</span>
<lb n="5101"/><span>shúil,</span>
<lb n="5102"/><span>A bhéarfadh teas ins an ghréin go séimh teacht goirm</span>
<lb n="5103"/><span>na gcuach.</span></p>
<lb n="5104"/>
<lb n="5105"/><p><span>V</span>
<lb n="5106"/><span>Bhí mise lá 'gabháil árd na malaidh ad thuas,</span>
<lb n="5107"/><span>Casadh damh stáid-bhean is í a' gáirthighil ar thoiseach a</span>
<lb n="5108"/><span>tsluaigh,</span>
<lb n="5109"/><span>A dá bois tárnocht 'á bhfásgadh is 'á ngreadadh go</span>
<lb n="5110"/><span>cruaidh,</span>
<lb n="5111"/><span>Fá Chiotuigh Ní Eaghra a d'fhág sí i dtaisgidh san uaigh!</span>
<lb n="5112"/></p>
</div>
<pb n="200"/>
<div><lb n="5113"/><p><span>110 - SEON BRÚN.</span></p>
<lb n="5114"/>
<lb n="5115"/><p><span>I</span>
<lb n="5116"/><span>Tá 'n ghealach 's a' ghrian go mall ar a dtriall,</span>
<lb n="5117"/><span>'Gus chaill siad dhá dtrian dá ndeallramh.</span>
<lb n="5118"/><span>Tá leanbh na gcíoch na shean-duine liath,</span>
<lb n="5119"/><span>Tá ailltreabh 'gus iasg faoi amhgar.</span>
<lb n="5120"/><span>Och! Och! ars' an chuach, is í ar creathach le fuacht,</span>
<lb n="5121"/><span>Ní bhíonn fhios agham cé'n uair a labhraim,</span>
<lb n="5122"/><span>Gur fada liom uaim go bhfeicfead Seon Brún,</span>
<lb n="5123"/><span>Go seinnfinn mo chuaichín samhraidh.</span>
<lb n="5124"/></p>
</div>
<pb n="201"/>
<div><lb n="5125"/><p><span>II</span>
<lb n="5126"/><span>Tá an t-iolar dá luadh nach dtig sé choidhch' 'nuas,</span>
<lb n="5127"/><span>Acht go bhfanfaidh ar uaigneas gleanntaí;</span>
<lb n="5128"/><span>Tá an eala ar a' chuan comh dubh leis a' ghual,</span>
<lb n="5129"/><span>Is tá a cleiteacha 'nuas le fánaidh.</span>
<lb n="5130"/><span>Crann toraidh cumhra, file breágh múinte,</span>
<lb n="5131"/><span>Bhí an bhuaidh leis Ó Néifinn go Fánaid;</span>
<lb n="5132"/><span>Tá na beachóga diúl a gcuid meala le cumhaidh,</span>
<lb n="5133"/><span>Ná má cailleadh Seon Brún tá a mbás air.</span></p>
<lb n="5134"/>
<lb n="5135"/><p><span>III</span>
<lb n="5136"/><span>A Chonnachta dhúra tiormuigidh bhur súile,</span>
<lb n="5137"/><span>Tá sileadh le cúig thrí ráithe;</span>
<lb n="5138"/><span>'Sibh a bhíodh súgach le fear file na mBrúnach</span>
<lb n="5139"/><span>Is fear buile nach n-ólfadh a shláinte.</span>
<lb n="5140"/><span>B'eisean bhí cliútach 'gus fial fá n-a chnúsach,</span>
<lb n="5141"/><span>Is ba dual dó bheith éifeachtach dána.</span>
<lb n="5142"/><span>Nuair a tháinic an ruaig ag an mhuir bhí an bhuaidh,</span>
<lb n="5143"/><span>Is é 'g imtheacht as crúbaibh a námhad.</span></p>
<lb n="5144"/>
<lb n="5145"/><p><span>111 - DUINE BUAIDHEARTHA INA CHÉILL MÉ.</span></p>
<lb n="5146"/>
<lb n="5147"/><p><span>Is duine buaidheartha in a chéill mé le corradh agus</span>
<lb n="5148"/><span>bliadhain,</span>
<lb n="5149"/><span>Ó d'éag sí mo chéile a bhí carthannach fial,</span>
<lb n="5150"/><span>A rabh pléisiúr do'n té a bhéadh na haici gan cian,</span>
<lb n="5151"/><span>Seachas na créatúirí nach féidir leo beannughadh mar</span>
<lb n="5152"/><span>mhian.</span>
<lb n="5153"/></p>
</div>
<pb n="202"/>
<div><lb n="5154"/><p><span>II</span>
<lb n="5155"/><span>Char mhór a' buaidhreadh dá n-éagadh a maireann dá</span>
<lb n="5156"/><span>pór,</span>
<lb n="5157"/><span>Is dá n-éagadh bhéadh éifeacht agam mar chóir,</span>
<lb n="5158"/><span>Bhéadh a tréan-mhuir a' méadughadh damh ciste agus</span>
<lb n="5159"/><span>stór,</span>
<lb n="5160"/><span>Agus an luingeas in aoinfheacht faoi bhratóig gan</span>
<lb n="5161"/><span>treoir.</span></p>
<lb n="5162"/>
<lb n="5163"/><p><span>III</span>
<lb n="5164"/><span>Nach truagh an sgéal damh bheith treaghdtha is iad-san</span>
<lb n="5165"/><span>a bheith beo,</span>
<lb n="5166"/><span>'S gur liacht saor-ghníomh a ndeánfainn le imirt mo</span>
<lb n="5167"/><span>mheór,</span>
<lb n="5168"/><span>Sgríobhfainn Gaedhilg ar éifeacht agus chumfainn go</span>
<lb n="5169"/><span>leor,</span>
<lb n="5170"/><span>'S nach crádh a chéim mé bheith 'mbuaidhreadh ag aicme</span>
<lb n="5171"/><span>dá seóirt.</span></p>
<lb n="5172"/>
<lb n="5173"/><p><span>112 - CUMHA NA MÁTHARA FÁ'N LEANBH.</span></p>
<lb n="5174"/>
<lb n="5175"/><p><span>I</span>
<lb n="5176"/><span>Nach mairg damh i d'éis,</span>
<lb n="5177"/><span>A leanbáin na gcraobh,</span>
<lb n="5178"/><span>Nach ndeachas féin ar teicheadh leat,</span>
<lb n="5179"/><span>A leanbáin mo chléibh,</span>
<lb n="5180"/><span>Nuair a tháinic siad go ndígh,</span>
<lb n="5181"/><span>Nár nochtas dóibh mo chlí,</span>
<lb n="5182"/><span>I ndúil 's go maothfainn iad,</span>
<lb n="5183"/><span>A leanbáin mo chléibh.</span>
<lb n="5184"/></p>
</div>
<pb n="203"/>
<div><lb n="5185"/><p><span>II</span>
<lb n="5186"/><span>Bhí aoibh ort le do náimhdibh,</span>
<lb n="5187"/><span>A leanbáin na gcraobh;</span>
<lb n="5188"/><span>Bhí aoibh ort le do mháthairín,</span>
<lb n="5189"/><span>A leanbáin mo chléibh.</span>
<lb n="5190"/><span>Is cumhan liom do gháire,</span>
<lb n="5191"/><span>Nuair a stiall siad ó mo lámhaibh thú.</span>
<lb n="5192"/><span>d'aimhdheóin do gheal-cháil-se,</span>
<lb n="5193"/><span>A leanbáin mo chléibh.</span></p>
<lb n="5194"/>
<lb n="5195"/><p><span>III</span>
<lb n="5196"/><span>Cá ndeachaidh siad ar gcáirde,</span>
<lb n="5197"/><span>A leanbáin na gcraobh?</span>
<lb n="5198"/><span>Táid 'na luighe gan áird, och,</span>
<lb n="5199"/><span>A leanbáin mo chléibh -</span>
<lb n="5200"/><span>Táid uile ins an uaigh,</span>
<lb n="5201"/><span>Na curaidh chalma chruaidhe,</span>
<lb n="5202"/><span>A dhéanfadh ár ar a' tsluagh úd,</span>
<lb n="5203"/><span>A leanbáin mo chléibh.</span></p>
<lb n="5204"/>
<lb n="5205"/><p><span>IV</span>
<lb n="5206"/><span>Tholl siad do lár-sa,</span>
<lb n="5207"/><span>A leanbáin na gcraobh!</span>
<lb n="5208"/><span>Is tusa in mo lámhaibh,</span>
<lb n="5209"/><span>A leanbáin mo chléibh.</span>
<lb n="5210"/><span>Do ghoin siad mo chlí,</span>
<lb n="5211"/><span>Óir dochuaidh an gath go ndigh,</span>
<lb n="5212"/><span>Is do ling fuil mo chroidhe,</span>
<lb n="5213"/><span>A leanbáin mo chléibh.</span></p>
<lb n="5214"/>
<lb n="5215"/><p><span>V</span>
<lb n="5216"/><span>Rochonncas do dhaor-phian,</span>
<lb n="5217"/><span>A leanbáin na gcraobh,</span>
<lb n="5218"/><span>Is ní aithrisim mo chian-sa,</span>
<lb n="5219"/><span>A leanbáin mo chléibh.</span>
<lb n="5220"/><span>Ro throid mise leo,</span>
<lb n="5221"/><span>Níor suim liom mé bheith beo,</span>
<lb n="5222"/><span>Thoghfainn bás sa ngleo,</span>
<lb n="5223"/><span>A leanbáin mo chléibh.</span>
<lb n="5224"/></p>
</div>
<pb n="204"/>
<div><lb n="5225"/><p><span>VI</span>
<lb n="5226"/><span>Cheangail siad le crann mé,</span>
<lb n="5227"/><span>A leanbáin na gcraobh,</span>
<lb n="5228"/><span>Go bhfeicfinn-se d'an-chruth,</span>
<lb n="5229"/><span>A leanbáin mo chléibh.</span>
<lb n="5230"/><span>Bhí tú ar bharr a' phíce,</span>
<lb n="5231"/><span>Is chuala mé do chian-ghol,</span>
<lb n="5232"/><span>Och réab sin mo chroidhe-se,</span>
<lb n="5233"/><span>A leanbáin mo chléibh.</span></p>
<lb n="5234"/>
<lb n="5235"/><p><span>113 - CAISLEÁN DHÚIN MATHGHAMHAIN.</span></p>
<lb n="5236"/>
<lb n="5237"/><p><span>I</span>
<lb n="5238"/><span>Mo dheóigh! is gruama bhuaileas cluig gach tráth,</span>
<lb n="5239"/><span>'S is trom an uaill-ghuth a bhuaidhreas inn gach lá,</span>
<lb n="5240"/><span>Meadhair nó suaimhneas ní dual dhúinn feasta fhagháil,</span>
<lb n="5241"/><span>Ó leagadh ar gcuaine níl fuasgailt dúinn ón mbás.</span>
<lb n="5242"/></p>
</div>
<pb n="205"/>
<div><lb n="5243"/><p><span>II</span>
<lb n="5244"/><span>A inghean gan rath, nach leat-sa rinneadh an fheall;</span>
<lb n="5245"/><span>Do lústrán cealgach meangach 'dtugais geall</span>
<lb n="5246"/><span>Ar an tsagart gan mhairg gan cheilg 's ar phoball gan</span>
<lb n="5247"/><span>chlí,</span>
<lb n="5248"/><span>Ar d'athair 's do mháthair an airigheas súgh a cíoch.</span></p>
<lb n="5249"/>
<lb n="5250"/><p><span>III</span>
<lb n="5251"/><span>Is ocht liom féin do thréartha a sgríobhadh síos,</span>
<lb n="5252"/><span>'S is ocht liom féin gan aon chum díoghail ar n-íoc;</span>
<lb n="5253"/><span>An Pluinnceada séimh, nár thréig na Gaedheil ar</span>
<lb n="5254"/><span>maoin,</span>
<lb n="5255"/><span>Faoi dhubh-reacht, mo léan, is is faon ar gcine nár</span>
<lb n="5256"/><span>chlaoin.</span></p>
<lb n="5257"/>
<lb n="5258"/><p><span>IV</span>
<lb n="5259"/><span>A Thoinlig Bhuidhe, an croidhe mar Pharaoh cruaidh,</span>
<lb n="5260"/><span>Nach mór an gníomh a rinneadh ar mhaoth-ghin bhuaidh,</span>
<lb n="5261"/><span>Gur mheallais í chum síor-ár chur ar an tsluagh:</span>
<lb n="5262"/><span>Ó Shacsanaigh chlí, tá do ghníomhtha sgríobhtha thuas.</span></p>
<lb n="5263"/>
<lb n="5264"/><p><span>V</span>
<lb n="5265"/><span>Féachaidh, a cháirde, an t-ár do críochnughadh leo,</span>
<lb n="5266"/><span>An chine gan ghrás a ghnáthuigheas síor-chur gleo;</span>
<lb n="5267"/><span>Nar chogail do dháimh na mná do phroinn a croidhe,</span>
<lb n="5268"/><span>Ar do ghealltaibh tlátha, mo chrádh, a Thoinligh Bhuidhe.</span></p>
<lb n="5269"/>
<lb n="5270"/><p><span>VI</span>
<lb n="5271"/><span>A Dhúin Mathghamhain anocht - is ocht é le n-a rádh -</span>
<lb n="5272"/><span>Gur b'iomdha fras go pras fá d'shíor-chur áir,</span>
<lb n="5273"/><span>Síor-shileadh na rosg gan chosg, is truagh dochidh,</span>
<lb n="5274"/><span>'s a Bhaltaraigh chóir tá deora trom fá d' luighe.</span></p>
<lb n="5275"/>
<lb n="5276"/><p><span>VII</span>
<lb n="5277"/><span>Trí chéad 's a naoi gan chlaon do thionól ann</span>
<lb n="5278"/><span>Do dhaoinibh bhí gan mhian gan chluain nó meang;</span>
<lb n="5279"/><span>Do cailleadh go léir 's a' cléireach cóir mar aon,</span>
<lb n="5280"/><span>Tré mheang is sgléip na clé-mhná tá go faon.</span>
<lb n="5281"/></p>
</div>
<pb n="206"/>
<div><lb n="5282"/><p><span>VIII</span>
<lb n="5283"/><span>Nár thathuigh neach fá'n loch ar thabhuigheadh an fheall,</span>
<lb n="5284"/><span>Is críoch do chineadh bheith meaithte síos gan gheall;</span>
<lb n="5285"/><span>A Thoinligh chlaoin d'fhaonaigh sinn d'ár gcáirdibh,</span>
<lb n="5286"/><span>Le cnáib cruaidh caol go sraontar tusa 'n áirde.</span>
<lb n="5287"/></p>
</div>
<pb n="207"/>
<div><lb n="5288"/><p><span>114 - MAIRGNE PHÁDRAIG FLÉIMIONN.</span></p>
<lb n="5289"/>
<lb n="5290"/><p><span>I</span>
<lb n="5291"/><span>Ó éirigidh a mhná ó gach áird d'Éirinn,</span>
<lb n="5292"/><span>Agus teannaigidh mur bpáirt gan spás le chéile,</span>
<lb n="5293"/><span>Greadaigidh mur lámha ins na gárthaibh géara,</span>
<lb n="5294"/><span>Nó go nguilfe sibh an bás sin Phádraig Fléimionn:</span>
<lb n="5295"/><span>Is och, ochón!</span></p>
<lb n="5296"/>
<lb n="5297"/><p><span>II</span>
<lb n="5298"/><span>A Phádraig Fléimionn, a chroidhe na húire,</span>
<lb n="5299"/><span>A mhic Shéamuis an tSidheann 's a oighre na dúithche,</span>
<lb n="5300"/><span>Gan chlaidheamh, gan phiostal, nó urchar pughdair,</span>
<lb n="5301"/><span>A bhainfeadh urraim as Gallaibh, nó bata dá rúsgadh -</span>
<lb n="5302"/><span>Is och, ochón!</span></p>
<lb n="5303"/>
<lb n="5304"/><p><span>III</span>
<lb n="5305"/><span>Cha dtéidhim fhéin go Míoscais imbárach,</span>
<lb n="5306"/><span>Go toigh Chuinn Fhada mar ndeárnadh an t-ár úd;</span>
<lb n="5307"/><span>Fliuchadh gunnaí is tarraingeadh lámhach,</span>
<lb n="5308"/><span>Is an curadh bhí tréan sé mo léan thú, a Phádraig,</span>
<lb n="5309"/><span>Is och, ochón!</span></p>
<lb n="5310"/>
<lb n="5311"/><p><span>IV</span>
<lb n="5312"/><span>I Míoscais fhéin a rinneadh an ró-ghoin,</span>
<lb n="5313"/><span>Cuireadh seacht gcionn i gcliabh na mónadh,</span>
<lb n="5314"/><span>Is na corpa geala 'chóir a bheith i gcómhraidhibh</span>
<lb n="5315"/><span>Na luighe san díoga ó Dhia'rdaoin go Domhnach -</span>
<lb n="5316"/><span>Is och, ochón!</span>
<lb n="5317"/></p>
</div>
<pb n="208"/>
<div><lb n="5318"/><p><span>V</span>
<lb n="5319"/><span>A Mháire Ní Néill, is trom do chodladh,</span>
<lb n="5320"/><span>Is Pádraig Fléimionn i ndéis a pholladh</span>
<lb n="5321"/><span>Aige na bodaigh nár ghabh baisteadh,</span>
<lb n="5322"/><span>Aniar ó Bhaile Áth Fhirdiaidh na feille -</span>
<lb n="5323"/><span>Is och, ochón!</span></p>
<lb n="5324"/>
<lb n="5325"/><p><span>VI</span>
<lb n="5326"/><span>Dá bhfeictheá-sa Máire ghabháil in éadan an tsléibhe,</span>
<lb n="5327"/><span>Agus deoracha alluis le n-a héadan,</span>
<lb n="5328"/><span>Chuirfeadh sí truaighe ar mhnáibh na hÉireann,</span>
<lb n="5329"/><span>'Sí ag teacht go tórramh Phádraig Fléimionn -</span>
<lb n="5330"/><span>Is och, ochón!</span></p>
<lb n="5331"/>
<lb n="5332"/><p><span>VII</span>
<lb n="5333"/><span>Nuair a chuaidh sí suas ar choiscéim staighre,</span>
<lb n="5334"/><span>Cia thárla uirthi acht Pádraig Fléimionn;</span>
<lb n="5335"/><span>Phóg sí a lámha, ní bhfuair sí a bhéilín,</span>
<lb n="5336"/><span>Acht colann gan chionn, is ba mhór an sgéal sin -</span>
<lb n="5337"/><span>Is och, ochón!</span></p>
<lb n="5338"/>
<lb n="5339"/><p><span>VIII</span>
<lb n="5340"/><span>A Phádraig Fléimionn, ó d'éag tú, a churaidh,</span>
<lb n="5341"/><span>Dheánfainn féin do sháith de chulaidh,</span>
<lb n="5342"/><span>Síoda go bróig agus sról go huillin,</span>
<lb n="5343"/><span>A ghaoil na nIarla aniar ó Lonnduin -</span>
<lb n="5344"/><span>Is och, ochón!</span></p>
<lb n="5345"/>
<lb n="5346"/><p><span>IX</span>
<lb n="5347"/><span>A Phádraig Fléimionn na gruaige báine,</span>
<lb n="5348"/><span>Sé mo chreach ghéar nach dteachaidh tú thar sáile</span>
<lb n="5349"/><span>Chun na Frainnce, le treise do láimhe,</span>
<lb n="5350"/><span>Nó 'congnamh cogaidh le Rí na Spáinne -</span>
<lb n="5351"/><span>Is och, ochón!</span>
<lb n="5352"/></p>
</div>
<pb n="209"/>
<div><lb n="5353"/><p><span>X</span>
<lb n="5354"/><span>Tá gean agam fhéin ar Dhia 's ar Mhuire,</span>
<lb n="5355"/><span>'S ar na cethire feara déag de na ceithearnaigh</span>
<lb n="5356"/><span>choille,</span>
<lb n="5357"/><span>'S ar Phádraig Fléimionn na gruaige gile -</span>
<lb n="5358"/><span>Dar ghnáth leaba glas-luachra i mbruach gach coille -</span>
<lb n="5359"/><span>Is och, ochón!</span>
<lb n="5360"/><span>XI</span>
<lb n="5361"/><span>A Phádraig Fléimionn, ba mhór an duine thú,</span>
<lb n="5362"/><span>Shaoileas fhéin gur marcach mire thú,</span>
<lb n="5363"/><span>Ba claidheamh óir i ndórn gach duine thú,</span>
<lb n="5364"/><span>Is is mór a' beárna ar a' cheitheirn choille thú -</span>
<lb n="5365"/><span>Is och, ochón!</span></p>
<lb n="5366"/>
<lb n="5367"/><p><span>XII</span>
<lb n="5368"/><span>Is mór an sgéal 's is mór an béad é,</span>
<lb n="5369"/><span>Nach fá 'n bhradghail a chuaidh 'um a' tsléibhe,</span>
<lb n="5370"/><span>Gar-ghaol na n-iarla, Pádraig Fléimionn,</span>
<lb n="5371"/><span>Acht fá sgríobhadh párdún triúir de n-a Gaedhealaibh -</span>
<lb n="5372"/><span>Is och, ochón!</span></p>
<lb n="5373"/>
<lb n="5374"/><p><span>XIII</span>
<lb n="5375"/><span>Tá Baile Átha Fhirdhiaidh faoi eachraidh bána,</span>
<lb n="5376"/><span>Is inghean an Phiobaraigh ag foghluim lámhaigh;</span>
<lb n="5377"/><span>Is tá sé thuas ar pháipéaraibh bána -</span>
<lb n="5378"/><span>"Pádraig Fléimionn ag iarraidh phárdúin" -</span>
<lb n="5379"/><span>Is och, ochón!</span></p>
<lb n="5380"/>
<lb n="5381"/><p><span>XIV</span>
<lb n="5382"/><span>A Phiobarnaigh lúbaraigh, a bhodaigh gan eolas,</span>
<lb n="5383"/><span>Is cosamhail nach sa tír so rugadh nó tógadh thú;</span>
<lb n="5384"/><span>Do leith-cheann muice ar bheagán guaire,</span>
<lb n="5385"/><span>Is nár fá fada go bhfeicfear an ruaig ort -</span>
<lb n="5386"/><span>Is och, ochón!</span>
<lb n="5387"/></p>
</div>
<pb n="210"/>
<div><lb n="5388"/><p><span>XV</span>
<lb n="5389"/><span>A Phiobaraigh liobaraigh lochtaigh bhréagaigh,</span>
<lb n="5390"/><span>Cá bhfuil na ribíní nó na péarlaí?</span>
<lb n="5391"/><span>Cár ghabh na síodaí daoire gréagach?</span>
<lb n="5392"/><span>Is na fáinní óir a bhí ar a mhéaraibh?</span>
<lb n="5393"/><span>Is och, ochón!</span></p>
<lb n="5394"/>
<lb n="5395"/><p><span>XVI</span>
<lb n="5396"/><span>Go mba seacht ba mheasa i gcionn na bliadhna</span>
<lb n="5397"/><span>A bhéas Caiptín Colla is Conn Fada na n-iarna,</span>
<lb n="5398"/><span>Agus Caitrín ghearr, ó's í rinne a díoghbháil -</span>
<lb n="5399"/><span>Chuir an t-uisge i ngunnaibh an mharcaigh fhialmhair -</span>
<lb n="5400"/><span>Is och, ochón!</span></p>
<lb n="5401"/>
<lb n="5402"/><p><span>XVII</span>
<lb n="5403"/><span>Ar ionad an áir bíodh trom-shruth an-rath,</span>
<lb n="5404"/><span>Áit ar threasgar curaidh le ain-cheart,</span>
<lb n="5405"/><span>Is nár thigidh na dhiaidh sin gort nó arbhar,</span>
<lb n="5406"/><span>Nó fiú féar óg a d'íosfadh gamhna -</span>
<lb n="5407"/><span>Is och, ochón!</span>
<lb n="5408"/></p>
</div>
<pb n="212"/>
<div><lb n="5409"/><p><span>115 - MARBHNA BHRIAIN MHIC COLLA</span>
<lb n="5410"/><span>MHIC MHATHGHAMHNA.</span></p>
<lb n="5411"/>
<lb n="5412"/><p><span>I</span>
<lb n="5413"/><span>Trom na gártha seo do Leith Chuinn,</span>
<lb n="5414"/><span>Foillsighthear dhúinne sgéala fíor,</span>
<lb n="5415"/><span>An uaill-ghul fear ar árdaibh cnoc,</span>
<lb n="5416"/><span>Cá h-ár anocht a thárlaidh dhíbh?</span>
<lb n="5417"/></p>
</div>
<pb n="213"/>
<div><lb n="5418"/><p><span>II</span>
<lb n="5419"/><span>Tar gach olc dá dtáinic ariamh,</span>
<lb n="5420"/><span>Thoir is thiar in Inis Flainn,</span>
<lb n="5421"/><span>Dorug barr urbhuidhe gan fhios</span>
<lb n="5422"/><span>An urbhuidh 'nois do thárla linn.</span></p>
<lb n="5423"/>
<lb n="5424"/><p><span>III</span>
<lb n="5425"/><span>Bás mhic Colla in Áth Cliath -</span>
<lb n="5426"/><span>Samhail Fhirdiaidh na gcolg trom -</span>
<lb n="5427"/><span>Thug trom-ghártha in gach múr,</span>
<lb n="5428"/><span>Agus frasa súl Ultach oll.</span></p>
<lb n="5429"/>
<lb n="5430"/><p><span>IV</span>
<lb n="5431"/><span>Goin gan íce casgair Bhriain,</span>
<lb n="5432"/><span>Do baineadh ciall do choimhighthigh éacht,</span>
<lb n="5433"/><span>Ar n-éag bhuaidh-bhile Mhuighe Rois,</span>
<lb n="5434"/><span>Slán anois le corcrach créacht.</span></p>
<lb n="5435"/>
<lb n="5436"/><p><span>V</span>
<lb n="5437"/><span>Slán feasta le pronnadh óir,</span>
<lb n="5438"/><span>Le caismir ceóil, le caismirt áigh,</span>
<lb n="5439"/><span>Ar n-éag fhionn-chrann Cholla Uais</span>
<lb n="5440"/><span>Slán uaim le cabhrughadh cáich.</span></p>
<lb n="5441"/>
<lb n="5442"/><p><span>VI</span>
<lb n="5443"/><span>Ní hiongnadh trom-ghul a bheith fá Bhrian,</span>
<lb n="5444"/><span>Fear ó ghliadh nach ngabhadh sgís;</span>
<lb n="5445"/><span>Iar dteastadh Bhriain na dtreas dteann,</span>
<lb n="5446"/><span>Is colann gan cheann an clár so Ír.</span></p>
<lb n="5447"/>
<lb n="5448"/><p><span>VII</span>
<lb n="5449"/><span>Budh deacair coimh-mheas fhagháil le Brian†</span>
<lb n="5450"/><span>Árd-†mhac Colla na sgiath ndearg,</span>
<lb n="5451"/><span>Gnáthach uime na laocha nglonn',</span>
<lb n="5452"/><span>Fianna trom' budh fíochmhar fearg.</span>
<lb n="5453"/></p>
</div>
<pb n="214"/>
<div><lb n="5454"/><p><span>VIII</span>
<lb n="5455"/><span>B'iomdha sin ar theaghlach Bhriain -</span>
<lb n="5456"/><span>An fear nár iarr cródh le ceilg -</span>
<lb n="5457"/><span>Óg-bhaidh áluinn budh séimh gnúis,</span>
<lb n="5458"/><span>Mar ghasraidh Dhúin an Halla Dheirg.</span></p>
<lb n="5459"/>
<lb n="5460"/><p><span>IX</span>
<lb n="5461"/><span>B'iomdha ríoghan go n-earradh nuadh</span>
<lb n="5462"/><span>Ar halla Bhriain na ruagh dteann</span>
<lb n="5463"/><span>I mbrataibh n-iongnadh gréas nuadhchair,</span>
<lb n="5464"/><span>'S gach deilbh n-uathmhar mbeathach ann.</span></p>
<lb n="5465"/>
<lb n="5466"/><p><span>X</span>
<lb n="5467"/><span>Do b'iomdha cathbharr b'iomdha sgiath</span>
<lb n="5468"/><span>I múrthaibh Bhriain na srian slim;</span>
<lb n="5469"/><span>Colg nimhe ar a mbíodh gráin</span>
<lb n="5470"/><span>Is craoiseach áigh fó rinn-ghéar rinn.</span></p>
<lb n="5471"/>
<lb n="5472"/><p><span>XI</span>
<lb n="5473"/><span>Do b'iomdha lúireach dhrithleach dhlúth,</span>
<lb n="5474"/><span>Do b'iomdha cú, do b'iomdha each,</span>
<lb n="5475"/><span>Iomdha féinidh do bhriseadh ruaig,</span>
<lb n="5476"/><span>Do b'iomdha tuagh, do b'iomdha gath.</span></p>
<lb n="5477"/>
<lb n="5478"/><p><span>XII</span>
<lb n="5479"/><span>Do b'iomdha claidheamh i mbeartaibh óir,</span>
<lb n="5480"/><span>B'iomdha sról dá chur le crann,</span>
<lb n="5481"/><span>I dtimcheall mhílidh Mhuighe Rois,</span>
<lb n="5482"/><span>Is deallradh luis le rinnibh rann.</span></p>
<lb n="5483"/>
<lb n="5484"/><p><span>XIII</span>
<lb n="5485"/><span>Do b'iomdha bléidhe corn is cuach</span>
<lb n="5486"/><span>Go gclochaibh mbuadha na dtíortha thoir</span>
<lb n="5487"/><span>San mbrugh shuaithnidh in a mbíodh Brian -</span>
<lb n="5488"/><span>Fíon is iasg is méadh is mil.</span>
<lb n="5489"/></p>
</div>
<pb n="215"/>
<div><lb n="5490"/><p><span>XIV</span>
<lb n="5491"/><span>Do b'iomdha file is fáidh le fios</span>
<lb n="5492"/><span>Ag triall do'n lios a bhfaghthaoi a riar,</span>
<lb n="5493"/><span>'S gan aon neach gé líonmhar dhóibh</span>
<lb n="5494"/><span>Gan each is ór ar ais ó Bhrian.</span></p>
<lb n="5495"/>
<lb n="5496"/><p><span>XV</span>
<lb n="5497"/><span>Ba haoibhinn fós ag éisteacht ceóil</span>
<lb n="5498"/><span>I múrthaibh Bhriain na gcorn slim;</span>
<lb n="5499"/><span>Do b'iomdha ainnir go gcóirbh gcaomh</span>
<lb n="5500"/><span>Dá bhfreastal ann thiar is thoir.</span></p>
<lb n="5501"/>
<lb n="5502"/><p><span>XVI</span>
<lb n="5503"/><span>Dochluintí arís ar uairibh ann</span>
<lb n="5504"/><span>Freastal na n-arm nimhneach nocht;</span>
<lb n="5505"/><span>Caismirt iorghail triall gach áigh,</span>
<lb n="5506"/><span>Gáir na mbárd is gáir na stoc.</span></p>
<lb n="5507"/>
<lb n="5508"/><p><span>XVII</span>
<lb n="5509"/><span>Brian Bóirmhe is Brian an Dúin -</span>
<lb n="5510"/><span>Dhá rí nachar dhiúlt do ghliadh -</span>
<lb n="5511"/><span>Níorbh' aithin damh ag fear do'n dís</span>
<lb n="5512"/><span>Barr i mbrígh ar bheartaibh Bhriain.</span></p>
<lb n="5513"/>
<lb n="5514"/><p><span>XVIII</span>
<lb n="5515"/><span>A bheith na ndéidh is damhna bróin,</span>
<lb n="5516"/><span>Beárna slóigh is mbuidhean mbreas;</span>
<lb n="5517"/><span>Corp snuadh-gheal nár ghile an ghéis,</span>
<lb n="5518"/><span>Gach súil dá éis ag fearthainn fras.</span></p>
<lb n="5519"/>
<lb n="5520"/><p><span>XIX</span>
<lb n="5521"/><span>Teanchuir teandál' gcraosach ngéar,</span>
<lb n="5522"/><span>Muir fó thréan ag toirneamh neart,</span>
<lb n="5523"/><span>Fear mar Mhogh Nuadhat na dtolg,</span>
<lb n="5524"/><span>Trom a cholg ag ciorrbhughadh creat.</span>
<lb n="5525"/></p>
</div>
<pb n="216"/>
<div><lb n="5526"/><p><span>XX</span>
<lb n="5527"/><span>Órd urlaidhe fó deirge droil</span>
<lb n="5528"/><span>Le hucht bíodhbhadh nach ngabhadh tocht;</span>
<lb n="5529"/><span>Tor barr-throm fá shéimhe mheas,</span>
<lb n="5530"/><span>Éire feasta gan fál dá cosg.</span></p>
<lb n="5531"/>
<lb n="5532"/><p><span>XXI</span>
<lb n="5533"/><span>Seabhac siubhlach Sléibhe Bhréagh,</span>
<lb n="5534"/><span>Marcach na ngréadh n-aibhseach n-árd;</span>
<lb n="5535"/><span>Bos bharr-leabhar le sgaoiltí ór,</span>
<lb n="5536"/><span>Cumhdach na n-órd, is beatha na mbárd.</span></p>
<lb n="5537"/>
<lb n="5538"/><p><span>XXII</span>
<lb n="5539"/><span>Oide gaisgidhigh do b'fhearr iúl,</span>
<lb n="5540"/><span>Croidhe go húr fá n-uile spré,</span>
<lb n="5541"/><span>Comhla dhian ag múchadh truim,</span>
<lb n="5542"/><span>Nachar chuir suim san gcruinne ché.</span></p>
<lb n="5543"/>
<lb n="5544"/><p><span>XXIII</span>
<lb n="5545"/><span>A sgolta Banba ó thír go tír,</span>
<lb n="5546"/><span>Innsim dhíbh má ghlacaidh ciall</span>
<lb n="5547"/><span>Go bhfuil bhur gcíos dleachta gach uair,</span>
<lb n="5548"/><span>Ar ndol in uaigh anocht le Brian.</span></p>
<lb n="5549"/>
<lb n="5550"/><p><span>XXIV</span>
<lb n="5551"/><span>Samhail Bhriain le tuile teann</span>
<lb n="5552"/><span>Ag corcradh lann i gcneasaibh dúr;</span>
<lb n="5553"/><span>Samhail Bhriain le leanbhán ann</span>
<lb n="5554"/><span>Ar bhfaicsint fann ag sileadh súl.</span></p>
<lb n="5555"/>
<lb n="5556"/><p><span>XXV</span>
<lb n="5557"/><span>Samhail Bhriain le Conn na gcath</span>
<lb n="5558"/><span>Ag triall amach ag deargadh áir;</span>
<lb n="5559"/><span>Samhail Bhriain le macaoimh maoth</span>
<lb n="5560"/><span>Ar bhfaicsint naomh nó breallán báird.</span>
<lb n="5561"/></p>
</div>
<pb n="217"/>
<div><lb n="5562"/><p><span>XXVI</span>
<lb n="5563"/><span>Samhail Bhriain le Conn na srian</span>
<lb n="5564"/><span>Ag gabháil giall i gcríochaibh Gréag;</span>
<lb n="5565"/><span>Samhail Bhriain ar thoirbhirt lámh</span>
<lb n="5566"/><span>Le Guaire an áigh ag bronnadh séad.</span></p>
<lb n="5567"/>
<lb n="5568"/><p><span>XXVII</span>
<lb n="5569"/><span>Samhail Bhriain ní fhaicfear feasta -</span>
<lb n="5570"/><span>Ag sin a theist fán gcruinne ché;</span>
<lb n="5571"/><span>Stuagh iomlán nár léar a locht,</span>
<lb n="5572"/><span>Is iomdha 'nocht a chaoineas é.</span></p>
<lb n="5573"/>
<lb n="5574"/><p><span>XXVIII</span>
<lb n="5575"/><span>Oidhe Bhriain ar ndol ós árd -</span>
<lb n="5576"/><span>Ní hiongnadh cách dhóibh ceann go crom</span>
<lb n="5577"/><span>I gclár threabh-ghlan thíre Néill;</span>
<lb n="5578"/><span>A bheith na dhéidh is tuirseach trom.</span></p>
<lb n="5579"/>
<lb n="5580"/><p><span>XXIX</span>
<lb n="5581"/><span>Brian Mhac Colla ar ndol i gcré</span>
<lb n="5582"/><span>Ag so díbh a ré go fíor -</span>
<lb n="5583"/><span>Míle bliadhain agus sé chéad</span>
<lb n="5584"/><span>Dhá cheathrachadh go léir sa naoi.</span>
<lb n="5585"/></p>
</div>
<pb n="218"/>
<div><lb n="5586"/><p><span>116 - MARBHNADH BHRIAIN MHIC MHATHGHAMHNA.</span></p>
<lb n="5587"/>
<lb n="5588"/><p><span>Is mór an béad do'n éag mar bhuail sé</span>
<lb n="5589"/><span>An mílidh tréan de fhréimh na huaisle -</span>
<lb n="5590"/><span>Brian d'ar ghéill gach céadfaidh b'uachtraighe</span>
<lb n="5591"/><span>Mac Phádraig Mhic Rois, nár chuir meas i n-uabhar;</span>
<lb n="5592"/><span>Cia nach mór a d'fhág le rádh níos uallaighe,</span>
<lb n="5593"/><span>Uaithneadha gan sgáth mar shár-Chú Chuailnge,</span>
<lb n="5594"/><span>Nó mar ruaimnigheadh Ajax tráth ag tuairgin</span>
<lb n="5595"/><span>Le buan-neart lámh gan ghráin gan uathbhas.</span>
<lb n="5596"/><span>Acht cé mín do shíneadh uadh san,</span>
<lb n="5597"/><span>Gan áthas gan fhíoch gan daoine d'fuagradh,</span>
<lb n="5598"/><span>Acht le freachnadh na ngníomh ba chaoimhe cuaisne;</span>
<lb n="5599"/><span>Do bharraigh ar sgéimh 's ar mhéid ar shlóighte,</span>
<lb n="5600"/><span>Crann as coill nár thim an gruagach,</span>
<lb n="5601"/><span>A raibh an sonas dó 'ndán ó d'fhás ar uaithne;</span>
<lb n="5602"/><span>Fial-chrobh árd do bhláth na n-uasal,</span>
<lb n="5603"/><span>Do na Mathghamhna b'áille i bpáirt Aodh' Ruaidh é,</span>
<lb n="5604"/><span>Do shliocht ríogh Fearnmhaighe bláith-ghil buadhaigh,</span>
<lb n="5605"/><span>d'fhuil Cholla na n-árd-sgiath láimh-ghliadh luaimneach,</span>
<lb n="5606"/><span>Go Teamhair a d'fhás ó'n Spáinn ar chuantaí.</span></p>
</div>
<pb n="219"/>
<div><lb n="5607"/><p><span>Do b'iomdha sin árd-rí a dtáinic uathfa,</span>
<lb n="5608"/><span>An mac so nár náir dó 'bpáirt mar ghuailnibh,</span>
<lb n="5609"/><span>A raibh cruinniughadh na mbláth agus táin an nuadh-ghris</span>
<lb n="5610"/><span>Ó n-a bhrollach go trácht 's i lár a ghruaidhe;</span>
<lb n="5611"/><span>A bhall na meas fuair leas gan truailliughadh,</span>
<lb n="5612"/><span>Thug uaidh gan toisg gan leisg na n-uallach;</span>
<lb n="5613"/><span>Fear dealbhach leanbach greannmhar gruadh-ghlan,</span>
<lb n="5614"/><span>Sceallán na scol gan chol gan duadh-ghníomh,</span>
<lb n="5615"/><span>Le a dtarraingtí an peann gan teann ar stuaghaibh;</span>
<lb n="5616"/><span>An fear a raibh a mhéin i gcéill mar Ghuaire,</span>
<lb n="5617"/><span>Le teasgrádh Dé 's le déirc a fuasgladh,</span>
<lb n="5618"/><span>Do bhochtaibh gan spré le méadughadh n-ualaigh,</span>
<lb n="5619"/><span>'S ní tuirse nó léan acht i gcéimne subhailce.</span>
<lb n="5620"/><span>Fear forasta tréan, fear déad-gheal dualach,</span>
<lb n="5621"/><span>Fear a chuir spéis i méadughadh duaine,</span>
<lb n="5622"/><span>Fear dó nach léir gach aon nidh suarach,</span>
<lb n="5623"/><span>Fear glac-leabhar géag-glan Gaedhealach snuadh-gheal,</span>
<lb n="5624"/><span>Fear nachar bhéas dó aon-tráth gruamdhacht,</span>
<lb n="5625"/><span>Le gliocas gan claon a mhéadughadh i bhfuairse.</span>
<lb n="5626"/><span>Sé deimhin an sgéil do réir mar chualas,</span>
<lb n="5627"/><span>Nár thathuigh sé biadhtughadh riamh i n-uaigneas;</span>
<lb n="5628"/><span>Ní raibh ruire nó triath nó iarla ó Thuath-Mhumhain</span>
<lb n="5629"/><span>Nó ó chathair Átha Cliath go Ciarraighe Luachra,</span>
<lb n="5630"/><span>Nó ó sin aniar go dian-sruth Tuaithe,</span>
<lb n="5631"/><span>Nach raibh a dhíol san bhfial do ghuaillidhe.</span>
<lb n="5632"/><span>An buinneán nach críon do shíol na dtuairgnidhe,</span>
<lb n="5633"/><span>Do shliocht Cholla dá Chríoch chuir a ghníomh tar cuantaí,</span>
<lb n="5634"/><span>Bhí go follus i ngaol le ríoghraidh Chruachna,</span>
<lb n="5635"/><span>'S le hárd-righ armach Alban uaibhrigh;</span>
<lb n="5636"/><span>Gach duine da'r léigh ar Ghaedhealaibh uaisle,</span>
<lb n="5637"/><span>Is follus dó an sgéal-sa déanta uathfa.</span>
<lb n="5638"/><span>Do thaobh a mháthara go dearbh go mba dual dó,</span>
<lb n="5639"/><span>Oineach is árd-ghníomh is cách a d'fhuasgladh,</span>
<lb n="5640"/><span>Gan time nó tlás le náimhde 'nguasacht,</span>
<lb n="5641"/><span>'S a bheith carthannach sáimh le dáimh go duaismhear,</span>
<lb n="5642"/><span>Gach duine leo i ngrádh 's gan fagháil ar fhuath dhóibh,</span>
<lb n="5643"/><span>Ó Chonn Mac Bhriain óig a bhí an t-eolas buan leis.</span>
<lb n="5644"/><span>Tá Colla faoi smól i ngleo na gruamdhacht',</span>
<lb n="5645"/><span>Is Mac Rois aige dórtadh a dheóir an uairse,</span>
<lb n="5646"/><span>Fá n-a mhac dhul dá róimh faoi fhód na huaighe;</span></p>
</div>
<pb n="220"/>
<div><lb n="5647"/><p><span>Agus Rudhraighe dá dhóthadh i mbeo-ghris ghualaigh,</span>
<lb n="5648"/><span>Fá n-a dhearbhrathair eolgach, beodhach, buadhach,</span>
<lb n="5649"/><span>Bheith feasta gan sgith dá dhith go huaigneach,</span>
<lb n="5650"/><span>Gan chomhairleach caoimh gan dídean uadh-san.</span>
<lb n="5651"/><span>Acht tiocfaidh dá ghníomh an Rí tá n-uachtar,</span>
<lb n="5652"/><span>Na leanbhan-se ó Bhrian dá iarsma cuaine,</span>
<lb n="5653"/><span>Go nglacfadh leo an séan 'a réir mar 'a dual dóibh,</span>
<lb n="5654"/><span>'S go mbéidis i gcéim 'na ngéagan uaisle.</span>
<lb n="5655"/><span>Tá bain-chéile an tréin-se ag tréigin a gruaige,</span>
<lb n="5656"/><span>A glaca 's a méir araon dá mbualadh,</span>
<lb n="5657"/><span>'S a ruisg ag déarchaoi ar ghné na truaighe.</span>
<lb n="5658"/><span>'S ní gan ádhbhar atá sí ag nuadh-ghul</span>
<lb n="5659"/><span>Fá'n tsaoi do dháileadh fá'n chlár gan truailleadh,</span>
<lb n="5660"/><span>Na fíontaí b'fhearr fá'n tsráid 'na ngluaisfeadh,</span>
<lb n="5661"/><span>'S gach beoir ba ghnáth ar fagháil i gcuachaibh,</span>
<lb n="5662"/><span>Gan easbhaidh san dáil acht lán go bruachaibh,</span>
<lb n="5663"/><span>Mar ba fogus síol Néill dó, Raghallaigh, is Ruaircigh,</span>
<lb n="5664"/><span>Is gach aicme do Ghaedhealaibh an tréan-taoibh thuadh-sa,</span>
<lb n="5665"/><span>Ceangailte dá fhréimh 's i ngaol anuas leis;</span>
<lb n="5666"/><span>Acht is deimhin a bheith i ngéibhinn an éaga monuar é,</span>
<lb n="5667"/><span>'S nach léigeann sé aoin-neach do'n réim sin uadha,</span>
<lb n="5668"/><span>Nó go gcruinnighid le chéile chum an tsléibhe go Luanbhreith.</span>
<lb n="5669"/><span>Beannacht na cléire, na n-éigse, 'sna n-uasal,</span>
<lb n="5670"/><span>Dá leasughadh gan léan ag méadughadh suain dó.</span></p>
<lb n="5671"/>
<lb n="5672"/><p><span>Annalach:</span>
<lb n="5673"/><span>Muin, duir, is dá choll, do bhliadhnaibh ríomhthar go</span>
<lb n="5674"/><span>lán-oll,</span>
<lb n="5675"/><span>Is tríochad do réir na scol mar áirmheadh sonn gan</span>
<lb n="5676"/><span>dócamhail</span>
<lb n="5677"/><span>Ó thuismeadh Chríost go Brian adhlacadh san uaigh - mo</span>
<lb n="5678"/><span>chian.</span>
<lb n="5679"/></p>
</div>
<pb n="222"/>
<div><lb n="5680"/><p><span>Giota</span>
<lb n="5681"/><span>Fear a fuair bás, agus bhí a bhean ag caoineadh.  Rinne a</span>
<lb n="5682"/><span>dheirbhshiúr gáire.  Dubhairt an bhaintreabhach:</span></p>
<lb n="5683"/>
<lb n="5684"/><p><span>A bhean úd thall a rinne an gáire,</span>
<lb n="5685"/><span>Ba bheag an t-iongnadh liom dá mbéitheá cráidhte;</span>
<lb n="5686"/><span>Gheobhaidh mise céile eile má bhím-sa críonna,</span>
<lb n="5687"/><span>Acht deartháir eile chan fhaghann tusa 'choidhche.</span>
<lb n="5688"/></p>
</div>
<pb n="225"/>
<div><lb n="5689"/><p><span>117 - BEIRT BHÉAL-FEIRSDEACH.</span>
<lb n="5690"/><span>Aodh Mac Domhnaill cct.</span></p>
<lb n="5691"/>
<lb n="5692"/><p><span>I</span>
<lb n="5693"/><span>I mBéal Feirsde chois cuain ag bruach na fairge,</span>
<lb n="5694"/><span>Tá beirt daoine uaisle tá stuama meanmnach,</span>
<lb n="5695"/><span>Bhfuil a gcroidhe mar Ghuaire le suairceas is</span>
<lb n="5696"/><span>carthannacht,</span>
<lb n="5697"/><span>Hó, ró, go raibh Dia leo go deoidh!</span>
<lb n="5698"/><span>II</span>
<lb n="5699"/><span>'Sé 's ainm do'n dís seo Laoghaire 'gus Somhairle,</span>
<lb n="5700"/><span>Mac na Duibhe an saoi, is an Bríseach flaitheamhail,</span>
<lb n="5701"/><span>Bhfuil an fhuil is an uaisle ag suathadh 'na gcuis-</span>
<lb n="5702"/><span>leannaibh,</span>
<lb n="5703"/><span>Hó, ró, is buaidh go raibh leo!</span></p>
<lb n="5704"/>
<lb n="5705"/><p><span>III</span>
<lb n="5706"/><span>Tháinic mé 'r cuairt, i ruaig, 's níorbh'annamh liom,</span>
<lb n="5707"/><span>Do fhéachaint na ngruagach bhí subhailceach taitneamhach,</span>
<lb n="5708"/><span>Sé fuair mé 'na suidhe iad ag míniughadh starthacha,</span>
<lb n="5709"/><span>Hó, ró, nár bhainidh dóibh gleo!</span></p>
<lb n="5710"/>
<lb n="5711"/><p><span>IV</span>
<lb n="5712"/><span>Tharraing Somhairle a phíopa air, bhí fídeogach fad-</span>
<lb n="5713"/><span>chosach,</span>
<lb n="5714"/><span>Agus chuaidh sé dá líonadh de'n nidh úd a b'aite leis,</span>
<lb n="5715"/><span>De luibh na mban-sidhe a bheir íce do chailleachaibh</span>
<lb n="5716"/><span>Hó, ró, 's nach leis a bhí'n ró!</span>
<lb n="5717"/></p>
</div>
<pb n="226"/>
<div><lb n="5718"/><p><span>V</span>
<lb n="5719"/><span>Ghlac mise saéite a mhéadughadh na cuideachta,</span>
<lb n="5720"/><span>Is líon mé mo dhúidín ghá dhiúrnadh i n-aice leo,</span>
<lb n="5721"/><span>'S go saoilfeá gur Francaigh bhí 'gCuan Charraig</span>
<lb n="5722"/><span>Feargasa,</span>
<lb n="5723"/><span>Hó, ró, nuair a d'éirigh an ceo!</span></p>
<lb n="5724"/>
<lb n="5725"/><p><span>VI</span>
<lb n="5726"/><span>Thoisigh na píopaí dá líonadh ar ath-bhouta,</span>
<lb n="5727"/><span>Leis an mhaicní uasal, gan ghruaim gan tarcuisne,</span>
<lb n="5728"/><span>Agus chaith sinn an oidhche sin gur ghlaoidh na coiligh</span>
<lb n="5729"/><span>'lig,</span>
<lb n="5730"/><span>Hó, ró, sin deireadh mo cheóil!</span></p>
<lb n="5731"/>
<lb n="5732"/><p><span>118 - AISLING AOIDH MHIC DHÓMHNAILL.</span></p>
<lb n="5733"/>
<lb n="5734"/><p><span>Ar mbeith damh aréir 'mo luighe,</span>
<lb n="5735"/><span>Go hatuirseach 's mé gan bhrígh,</span>
<lb n="5736"/><span>Eadar Loch Éirne 's Bealach an Doire,</span>
<lb n="5737"/><span>Is Oileán† an tsein-†mhic Aoidh.</span></p>
<lb n="5738"/>
<lb n="5739"/><p><span>Sé tháinic sí'n spéar go dtí</span>
<lb n="5740"/><span>Mo leabaidh gan bhréig 'san oidhch',</span>
<lb n="5741"/><span>Is dubhairt sí liom éirghe feasta ó mo néaltaibh,</span>
<lb n="5742"/><span>Is gabhail léith' fhéin mar mhnaoi.</span>
<lb n="5743"/></p>
</div>
<pb n="227"/>
<div><lb n="5744"/><p><span>Thionntuigh mé ar mo chlí,</span>
<lb n="5745"/><span>Go bhfeicinn goidé mar bhí;</span>
<lb n="5746"/><span>Sé chonnairc mé 'n spéir-bhean gheanmnaidhe dhéid-</span>
<lb n="5747"/><span>gheal,</span>
<lb n="5748"/><span>Mhasgalach chéillidhe chaoin.</span></p>
<lb n="5749"/>
<lb n="5750"/><p><span>Mar sgeallan de réim na ríogh,</span>
<lb n="5751"/><span>Nó bean-dia i gcló sé bhí,</span>
<lb n="5752"/><span>A folt fada craobhach feamainneach sgiamhach,</span>
<lb n="5753"/><span>Ag sgabadh go féar le gaoith.</span></p>
<lb n="5754"/>
<lb n="5755"/><p><span>Ba chosamhail le hór gach dlaoidh</span>
<lb n="5756"/><span>'S í ag casadh go cóipeach buidhe,</span>
<lb n="5757"/><span>Is gach clannóg go bróig dí ag lonnradh mar lóchrann</span>
<lb n="5758"/><span>Soluis ar chóirnéil toighe.</span></p>
<lb n="5759"/>
<lb n="5760"/><p><span>Bhí a leaca mar rósa righ,</span>
<lb n="5761"/><span>'S a' sneachta ag dórtadh faoi,</span>
<lb n="5762"/><span>Is a dearca mar réalta siocáin na spéire</span>
<lb n="5763"/><span>Ag imtheacht i sgeóin le gaoith.</span></p>
<lb n="5764"/>
<lb n="5765"/><p><span>Bhí a mailidh, a déid, 's a píob,</span>
<lb n="5766"/><span>Mar lile, nó an ghéis ar taoid,</span>
<lb n="5767"/><span>A mama 's a taobh ba ghile ná an t-aol,</span>
<lb n="5768"/><span>Ná an eala tráth bhéadh dá nighe.</span></p>
<lb n="5769"/>
<lb n="5770"/><p><span>Ba chosamhail a méar-chrobh maoth,</span>
<lb n="5771"/><span>A dreachta 's a béilín caoin,</span>
<lb n="5772"/><span>A cuma bhí caol, mar haithristear sgéal,</span>
<lb n="5773"/><span>Le dealbh na gcaor ar chraoibh,</span></p>
<lb n="5774"/>
<lb n="5775"/><p><span>Bhí thuilleadh gan ghó san mhnaoi,</span>
<lb n="5776"/><span>Do mhearaigh 's do bhreoidh mo chroidhe -</span>
<lb n="5777"/><span>A coisbeáiní spéireamhail aigeanta aereach</span>
<lb n="5778"/><span>Ag taisteal gach taoibh do'n chrích.</span></p>
<lb n="5779"/>
<lb n="5780"/><p><span>Annsin thug mé léim go dtí</span>
<lb n="5781"/><span>An ainnir chiúin chéillidhe mhaoith</span>
<lb n="5782"/><span>Acht d'imthigh sí an spéirbhean amhail gath gréine,</span>
<lb n="5783"/><span>A ndruidfeadh na néalta faoi.</span>
<lb n="5784"/></p>
</div>
<pb n="228"/>
<div><lb n="5785"/><p><span>Tráth mheas mé gur néamhainn í,</span>
<lb n="5786"/><span>Is nach bhfuighinn í go héag mar mhnaoi,</span>
<lb n="5787"/><span>Sé chuir mé mo léine tharm mar éideadh,</span>
<lb n="5788"/><span>Is d'imthigh 'na déidh san tslighe.</span></p>
<lb n="5789"/>
<lb n="5790"/><p><span>Shiubhail mé liom fhéin gan sgíth,</span>
<lb n="5791"/><span>Go rabh mé ag taoibh Cluain Aoidh,</span>
<lb n="5792"/><span>Mullaigh Rath Méidhbhe is Fuirceall na Cléire,</span>
<lb n="5793"/><span>Sligeach, is go taoibh Chluain Fraoich.</span></p>
<lb n="5794"/>
<lb n="5795"/><p><span>Thart le Cruach Phádraig síos,</span>
<lb n="5796"/><span>Go Biorra is go barr Shliabh Buidhe,</span>
<lb n="5797"/><span>Síos cois na sáile go Boirinn 's go hÁrainn,</span>
<lb n="5798"/><span>'S mé ag imtheacht ar bharr na gaoith'.</span></p>
<lb n="5799"/>
<lb n="5800"/><p><span>Shiubhail mé gach ráth 's gach bruidhin</span>
<lb n="5801"/><span>Gan fasgadh nó sgáth ó'n tsíon,</span>
<lb n="5802"/><span>Acht aibid bheag bhán a rinnidh na mná,</span>
<lb n="5803"/><span>De anairt as lár an lín.</span></p>
<lb n="5804"/>
<lb n="5805"/><p><span>Shiubhal mé le bruach Loch nÉachach,</span>
<lb n="5806"/><span>An Bhanna 's go Dún Uí Néill,</span>
<lb n="5807"/><span>Ó sin ins na ruaigí go h-Easa Aoidh Ruaidh,</span>
<lb n="5808"/><span>An turus le'r bhuaidhigh mé.</span></p>
<lb n="5809"/>
<lb n="5810"/><p><span>Ba tearc is ba tréith-lag faon,</span>
<lb n="5811"/><span>Is gan duine 'mo ghaol 'na shuidhe,</span>
<lb n="5812"/><span>Mar ghiolla gan áird i leath-taoibh na sráid',</span>
<lb n="5813"/><span>Is me gointe le marthlach sidhe.</span></p>
<lb n="5814"/>
<lb n="5815"/><p><span>Níorbh' fhada an cháirde a bhí,</span>
<lb n="5816"/><span>Go dtáinic sin láimh liom draoi,</span>
<lb n="5817"/><span>De chineal na mbárd a chleacht a bheith i stát,</span>
<lb n="5818"/><span>Inallód aige Ath an tSidhe.</span></p>
<lb n="5819"/>
<lb n="5820"/><p><span>Tháinic an liaigh 'san tslighe,</span>
<lb n="5821"/><span>'Mo choinne le mo bhéal a nighe</span>
<lb n="5822"/><span>Le gloine gan bhréig as tobar na héigse,</span>
<lb n="5823"/><span>A dheisiughadh mo chiall is mo bhrígh.</span>
<lb n="5824"/></p>
</div>
<pb n="229"/>
<div><lb n="5825"/><p><span>Sé is ainm do ghnáth do'n tsaoi</span>
<lb n="5826"/><span>A chas orm fá'n tráth sin d'oidhch' -</span>
<lb n="5827"/><span>Pádraig Ó hUigín soineannta saoitheamhail,</span>
<lb n="5828"/><span>A d'fhreagair mo chás gan sgíth.</span></p>
<lb n="5829"/>
<lb n="5830"/><p><span>Chuaidh muid le chéile araon,</span>
<lb n="5831"/><span>Is d'ól sinn ar ndóthain dighe</span>
<lb n="5832"/><span>De'n bhiotáille b'fhearr dá raibh ins a' tábhairne -</span>
<lb n="5833"/><span>Mé féin agus Pádraig caoimh.</span></p>
<lb n="5834"/>
<lb n="5835"/><p><span>Nuair a léig mise an braon sin síos,</span>
<lb n="5836"/><span>Is fhliuch mé mo bhéal is mo chroidhe,</span>
<lb n="5837"/><span>Arsa mise liom fhéin, "ní leanfad go héag í,</span>
<lb n="5838"/><span>Má bhíom-sa gan chéile choidhch'.</span></p>
<lb n="5839"/>
<lb n="5840"/><p><span>Dubhairt Pádraig go céillidhe maoth,</span>
<lb n="5841"/><span>"Is mithid duit éirighe, a Aoidh,</span>
<lb n="5842"/><span>Is sgur de na mnáibh feasta go bráth"</span>
<lb n="5843"/><span>Ag sin agaibh m'áirneál oidhch'.</span></p>
<lb n="5844"/>
<lb n="5845"/><p><span>119 - AISLING PHEADAIR UÍ BHRAONÁIN.</span></p>
<lb n="5846"/>
<lb n="5847"/><p><span>Le tuitim na hoidhche dul thríd na sluaightibh</span>
<lb n="5848"/><span>Chonnaic mé síogaidhe ar chaol-each luaimneach,</span>
<lb n="5849"/><span>Thuirling síos agus chaoin go cruaidh ann,</span>
<lb n="5850"/><span>Lag gan bhrígh, is b'é díth gach truaigh' é.</span>
<lb n="5851"/><span>Sé dubhairt sé go fíor, is ba chaoin gach uaill uaidh:</span>
<lb n="5852"/><span>An bhfeicfidh mé choidhche thíos nó thuas í</span>
<lb n="5853"/><span>An ríoghan áluinn chaoimheamhail stuama?</span>
<lb n="5854"/><span>Mheall sí mé le béal a' tsuaircis,</span></p>
</div>
<pb n="230"/>
<div><lb n="5855"/><p><span>I dtosach mo shaoghail is mé 'mo bhuachaill;</span>
<lb n="5856"/><span>Badh acfuinneach réidh mo léim 's mo chruaidh-neart,</span>
<lb n="5857"/><span>'S gan curadh 'á thréine nach dtabhrfainn buaidh air,</span>
<lb n="5858"/><span>Nó go dtáinig fá mo dhéin péarla na huaisle,</span>
<lb n="5859"/><span>Ó aice na féile 's ó fhréamh-cheart Chruachán:</span>
<lb n="5860"/><span>Is tuirseach mé 's is baoghal gur buan damh,</span>
<lb n="5861"/><span>Mar Chonall na n-éacht bhí tréan un buailte,</span>
<lb n="5862"/><span>Tráth fuaduigheadh a chéile agus é na shuan uaith';</span>
<lb n="5863"/><span>An uair a dhúisigh sé níor chlaon don uair sin,</span>
<lb n="5864"/><span>Níor fhan le sgéalaibh ón té úd chualaidh,</span>
<lb n="5865"/><span>Nó gur lean sé 'n chraobh thríd gach céim ba chruaidhe.</span>
<lb n="5866"/><span>Is mar siúd táim féin gan sgéal gan tuairisg,</span>
<lb n="5867"/><span>'Siubhal na gcreag gan mheas gan tsuairceas,</span>
<lb n="5868"/><span>Caitheamh mo shaoghail go híseal gruama,</span>
<lb n="5869"/><span>Fá'n spéir-dheis bhreasnaidhe theastuigh uaim-se.</span>
<lb n="5870"/><span>Cibé thug leis ó dheas nó ó thuaidh í,</span>
<lb n="5871"/><span>d'fhág sé gan caoimhtheach go dtí Lá 'n Luain mé.</span>
<lb n="5872"/><span>B'í 'n ríoghan óg de phór na huaisle í,</span>
<lb n="5873"/><span>Is a cuid fuilt óir go bróig léi ag sguabadh,</span>
<lb n="5874"/><span>'S ag casadh aníos arís na gcuachachaibh;</span>
<lb n="5875"/><span>Badh gheal a bráighe, bhí deallramh ina gruaidh,</span>
<lb n="5876"/><span>Ar aisde an rósa bíos 'gcómhnuidhe buan-lasta.</span>
<lb n="5877"/><span>Thug sí 'n chraobh is áilne 's eabhardha anuas léith',</span>
<lb n="5878"/><span>Ar a dtáinig de mhnáibh ó Ádhamh, nó dar luadhaim,</span>
<lb n="5879"/><span>Le gach de bharr gan tláith gan fuaradh,</span>
<lb n="5880"/><span>Le méin 's le cáil, le breaghacht, 's le buaidhe,</span>
<lb n="5881"/><span>Ó mhullach go lár, is i gclár a héadain,</span>
<lb n="5882"/><span>Béal tanaidh ciúin ba bhinne ná téada:</span>
<lb n="5883"/><span>Ba fhogus a gaol do na rightibh céadna</span>
<lb n="5884"/><span>Fuair ceannphort gach bruighin i gcríochaibh Éireann,</span>
<lb n="5885"/><span>Fearanntaí saor' is cíos a' géilleadh,</span>
<lb n="5886"/><span>Ar fad go dtí an díbirt déighionnach</span>
<lb n="5887"/><span>Thug Diarmaid le Gaill ar phrionnsaibh Gaedhealach'."</span></p>
<lb n="5888"/>
<lb n="5889"/><p><span>Dar liomsa gur stuama thug sé anuas gach sgéal leis,</span>
<lb n="5890"/><span>Is dhruid mé leis suas, b'é truaighe an tsaoghail é -</span>
<lb n="5891"/><span>"A dhuine bhoicht shuaithte ghruama bhuaidheartha,</span>
<lb n="5892"/><span>Bain thusa do dhúil de chúil na bpéarla,</span>
<lb n="5893"/><span>Tá sí lán aoibhnis ag Sidh na Céise,</span>
<lb n="5894"/><span>Ar láimh le Gruagach suaimhneach tréitheach."</span>
<lb n="5895"/></p>
</div>
<pb n="231"/>
<div><lb n="5896"/><p><span>"Nach mise an milltean 's mé ar buile 'na diaidh san,</span>
<lb n="5897"/><span>Shiubhail mé an Bhanna 's shiubhail mé an Éirne,</span>
<lb n="5898"/><span>Thart go Sliabh gCuilinn is ó sin go Binn Éadain,</span>
<lb n="5899"/><span>Ar ais go Dún-binne mar hoileadh mé féin ann;</span>
<lb n="5900"/><span>Is ó Dhún Áine go dtí barr Sliabh Bladhma,</span>
<lb n="5901"/><span>Chan fhuair mé teastas nó faisnéis sgéil uaithe,</span>
<lb n="5902"/><span>Nó go dtí'n moimid so dar aithris tú féin é."</span></p>
<lb n="5903"/>
<lb n="5904"/><p><span>"Tabhair dúinn fios d'ainm', a dhuine tá i ngéibhionn,</span>
<lb n="5905"/><span>Mur b'olc leis an uaisle dar ghluais tú ó fhréamh</span>
<lb n="5906"/><span>uaibh,</span>
<lb n="5907"/><span>A bheith do do luadh thríd duantaibh nó bhéarsaibh,</span>
<lb n="5908"/><span>Agus deanamuinn suas le slighe Cnuic Mhéidhbhe,</span>
<lb n="5909"/><span>Nó go dtiubhramuinn a' stuagh-bhean ón Ghruagach</span>
<lb n="5910"/><span>béilbhinn,</span>
<lb n="5911"/><span>Agus feasta le cluain ná leig uait 'na dhiaidh sin."</span></p>
<lb n="5912"/>
<lb n="5913"/><p><span>"Peadar Ó Braonáin, is fíor mar luaidhtear,</span>
<lb n="5914"/><span>An t-ainm saoghalta thug ingean Righ Chruachán</span>
<lb n="5915"/><span>Damhsa le haoibh nuair a bhí muinn a' súgradh,</span>
<lb n="5916"/><span>Mé fhéin 's mo stór gan ghleo gan uaigneas."</span></p>
<lb n="5917"/>
<lb n="5918"/><p><span>Sgríobh sé litir is bhí ainm mar shéala air,</span>
<lb n="5919"/><span>Chuig na fearaibh nár chreathnuigh 'n-am éachta;</span>
<lb n="5920"/><span>Ghléas siad an eachraidh 's a lanna le faobhar,</span>
<lb n="5921"/><span>Nó go dtug siad a stór geal ón Ghruagach chéadna,</span>
<lb n="5922"/><span>Go dtí 'n áit in ar fhág sí fhéin é,</span>
<lb n="5923"/><span>Mar an eala ar a' tsnámh ag tráigh Loch Laoghrann.</span></p>
<lb n="5924"/>
<lb n="5925"/><p><span>"Céad míle fáilte romhat, a chló na sgéimhe,</span>
<lb n="5926"/><span>A choinneal gan smál mar dheallramh gréine;</span>
<lb n="5927"/><span>Sgéal deimhin nach iongnadh do mo chroidhe bheith</span>
<lb n="5928"/><span>tréith-lag,</span>
<lb n="5929"/><span>Le bliadhain is barr atáim 'do dhiaidh-sa;</span>
<lb n="5930"/><span>Is agam-sa gheobhair aoibhneas maoin is éadáil,</span>
<lb n="5931"/><span>Is liom go deimhin is ní cheilim ar aon é,</span>
<lb n="5932"/><span>A bhfuil ó Chruachán an Aí go Coill Bhán na gcraobh</span>
<lb n="5933"/><span>glas.</span>
<lb n="5934"/></p>
</div>
<pb n="232"/>
<div><lb n="5935"/><p><span>120 - AISLING DOCHONNAIRC MÉ 'RÉIR.</span></p>
<lb n="5936"/>
<lb n="5937"/><p><span>I</span>
<lb n="5938"/><span>Aisling dochonnairc mé 'réir ar leabaidh 'gus</span>
<lb n="5939"/><span>mé mo luighe,</span>
<lb n="5940"/><span>Mar thiocfadh sí chugam 'na haon - ainnir an chraobh-</span>
<lb n="5941"/><span>fhuilt bhuidhe;</span>
<lb n="5942"/><span>Bhí a gruaidh ar lasadh mar chaor, agus deallramh</span>
<lb n="5943"/><span>ón ngréin 'na gnaoi.</span>
<lb n="5944"/><span>'S nár thruagh sin m'asdar i gcéin is mé pilleadh liom</span>
<lb n="5945"/><span>féin arís.</span></p>
<lb n="5946"/>
<lb n="5947"/><p><span>II</span>
<lb n="5948"/><span>Níor fhanas le comhairle ó aon nó gur leanas an</span>
<lb n="5949"/><span>péarla mná,</span>
<lb n="5950"/><span>Thríd an Dubh-bhaile go géar 's 'un a' ghleanna le</span>
<lb n="5951"/><span>taobh an locháin,</span>
<lb n="5952"/><span>Amach thar mhullach na Maoile, 's a' bealach úd síos</span>
<lb n="5953"/><span>Cluain-áird,</span>
<lb n="5954"/><span>'S go rabh mé ar uair an mheadhon-oidhche leigin mo</span>
<lb n="5955"/><span>sgíth' i nDroichead Áth'.</span>
<lb n="5956"/></p>
</div>
<pb n="233"/>
<div><lb n="5957"/><p><span>III</span>
<lb n="5958"/><span>An tráth do leigeas mo sgíth chuaidh mise de sgríob</span>
<lb n="5959"/><span>fán tsráid,</span>
<lb n="5960"/><span>Agus casadh ag doras an toighe mé a mbíonn leann</span>
<lb n="5961"/><span>racach dá dhíol de ghnáth;</span>
<lb n="5962"/><span>d'éirigh an chailleach dhubh bhuidhe agus d'fhiafraigh sí</span>
<lb n="5963"/><span>díom ós árd -</span>
<lb n="5964"/><span>"Goidé 'n tír nó 'n talamh na mbíonn tú, nó'n ar</span>
<lb n="5965"/><span>mire dobhíonn de ghnáth?"</span></p>
<lb n="5966"/>
<lb n="5967"/><p><span>IV</span>
<lb n="5968"/><span>Is fada le n-aithris mo sgéal ag duine gan chéill mar</span>
<lb n="5969"/><span>táim,</span>
<lb n="5970"/><span>Is a charaid ná fulaing mé 'bpéin, 's tabhair deoch</span>
<lb n="5971"/><span>chugam féin gan spás.</span>
<lb n="5972"/><span>Do líon sí a canna go béal 's a Mhuire ba hé an lionn</span>
<lb n="5973"/><span>daor,</span>
<lb n="5974"/><span>Is d'ólamar naoi gcarta dhéag i gcuideachta a</span>
<lb n="5975"/><span>chéile araon.</span></p>
<lb n="5976"/>
<lb n="5977"/><p><span>V</span>
<lb n="5978"/><span>"Come pay the reckoning," says she, "'s is</span>
<lb n="5979"/><span>mithid liom luighe i dtrást',</span>
<lb n="5980"/><span>Agus aithnighim ar choileach an toighe nach fada go</span>
<lb n="5981"/><span>n-éireochaidh 'n lá."</span>
<lb n="5982"/><span>"Más é sin an faisiún," arsa mise, "bhíos agaibh</span>
<lb n="5983"/><span>sa' tír seo de ghnáth,</span>
<lb n="5984"/><span>Dar malaise, a charaid mo chroidhe, ní fhuil agam-sa</span>
<lb n="5985"/><span>pighinn i láimh."</span></p>
<lb n="5986"/>
<lb n="5987"/><p><span>VI</span>
<lb n="5988"/><span>D'éirigh an chailleach dhubh bhuidhe agus leig sise glaoidh</span>
<lb n="5989"/><span>ós árd,</span>
<lb n="5990"/><span>Agus d'iarr sí ar mhac fhir a' toighe éirighe 'na shuidhe</span>
<lb n="5991"/><span>gan spás.</span>
<lb n="5992"/><span>d'éirigh seisean 'na shuidhe is níorbh' fhailligheach a</span>
<lb n="5993"/><span>ghníomh sa' gcás,</span>
<lb n="5994"/><span>'S níor fhiosruigh cá tír ina mbíonn acht le bata gur</span>
<lb n="5995"/><span>shín damh lámh.</span>
<lb n="5996"/></p>
</div>
<pb n="234"/>
<div><lb n="5997"/><p><span>VII</span>
<lb n="5998"/><span>'S i mbéal gach duine dá dtaoibh, agus mise tabhairt</span>
<lb n="5999"/><span>díol sa gcás,</span>
<lb n="6000"/><span>"Buailidh an fear mire go dian, ná coigil tabhairt</span>
<lb n="6001"/><span>péin' dó a sháith."</span>
<lb n="6002"/><span>An uair dochualas an maoidheamh, 's gur thuigeas go</span>
<lb n="6003"/><span>mb' fhíor mo bhás,</span>
<lb n="6004"/><span>Faoi'n easna go dtug mé dó 'n sgian agus chuaidh</span>
<lb n="6005"/><span>mise arís fán tsráid.</span></p>
<lb n="6006"/>
<lb n="6007"/><p><span>VIII</span>
<lb n="6008"/><span>Is annsin dá gcluintheá na gártha a leigeadh ós árd</span>
<lb n="6009"/><span>fá'n tír,</span>
<lb n="6010"/><span>'S gan i mbéal gach duine dá rádh acht gur fear mire</span>
<lb n="6011"/><span>a sháith an sgian;</span>
<lb n="6012"/><span>Bhí drumaí dá ngreadadh go hárd, agus a' gairm ar</span>
<lb n="6013"/><span>a ngárda bhí,</span>
<lb n="6014"/><span>'S go sílfeá go raibh Droichead Áth' ar buile fá 'n</span>
<lb n="6015"/><span>tráth seo d'oidhch'.</span></p>
<lb n="6016"/>
<lb n="6017"/><p><span>IX</span>
<lb n="6018"/><span>Ní raibh fear faire nó gárda dá raibh i nDroichead</span>
<lb n="6019"/><span>Átha do'n sgríob</span>
<lb n="6020"/><span>Nach raibh ag leigean na láimhe chugam fá'n tráth sin</span>
<lb n="6021"/><span>d'oidhch';</span>
<lb n="6022"/><span>Ós mise bhí faiteach sa gcás do thómhais mé an rása</span>
<lb n="6023"/><span>buidhe,</span>
<lb n="6024"/><span>'S níor fhanas le beannacht na mná gur scoith mé thar</span>
<lb n="6025"/><span>clár na Midhe.</span>
<lb n="6026"/></p>
</div>
<pb n="235"/>
<div><lb n="6027"/><p><span>121 - AISLING SAN OIDHCHE.</span></p>
<lb n="6028"/>
<lb n="6029"/><p><span>I</span>
<lb n="6030"/><span>Im' luighe damh ar mo leabaidh aréir chan fhuair mé</span>
<lb n="6031"/><span>codladh</span>
<lb n="6032"/><span>Ó'n arraing ghéar a chonnsgaraidh thríd cheart-</span>
<lb n="6033"/><span>lár mo chroidhe,</span>
<lb n="6034"/><span>'S níorbh' fhiosach dhamh ar a' domhan goidé ba chiall dom'</span>
<lb n="6035"/><span>aicíd,</span>
<lb n="6036"/><span>Muna b'é an t-éag a chreapall mise ina líon.</span>
<lb n="6037"/><span>Is a' méadughadh bhí m'aicíd, ag fréamhadh is ag</span>
<lb n="6038"/><span>borradh,</span>
<lb n="6039"/><span>Nó gur iompaigh mé go tapaidh ar thaoibh mo láimhe clé,</span>
<lb n="6040"/><span>Is annsin tráth d'fhéach mé tharm sé fuair mé ar thaobh</span>
<lb n="6041"/><span>mo leabtha,</span>
<lb n="6042"/><span>Mar aingeal as na flaithis an déighbhean ina suidhe.</span></p>
<lb n="6043"/>
<lb n="6044"/><p><span>II</span>
<lb n="6045"/><span>Bhí a cum mar choirthe sneachta, is a bráigh ar lí na</span>
<lb n="6046"/><span>heala,</span>
<lb n="6047"/><span>A déid gheal-chnámh mar chailce, is a gruaidh mar an</span>
<lb n="6048"/><span>ghrís;</span>
<lb n="6049"/><span>Bhí a hór-fholt buidhe ró-shnasta 'na bhfáinní óir go</span>
<lb n="6050"/><span>talamh,</span>
<lb n="6051"/><span>'S na dtroillsí corntha casta ag fás léithe go fíor</span>
<lb n="6052"/><span>Goidé 'n fáth bheith trácht uirthi feasta, d'fhág sí mé</span>
<lb n="6053"/><span>gan mhisneach,</span>
<lb n="6054"/><span>Is le linn a sgéimhe d'fheicsin bhí mé fhéin gan bhrígh.</span>
<lb n="6055"/><span>"Dar a' leabhar, a mhaighdean bharramhail, mhéaduigh</span>
<lb n="6056"/><span>tú ar m'an-aoibh,</span>
<lb n="6057"/><span>Gé gur shaoil mé lán dom' aicíd go léigheasfá-sa í."</span>
<lb n="6058"/></p>
</div>
<pb n="236"/>
<div><lb n="6059"/><p><span>III</span>
<lb n="6060"/><span>Nuair a bhí mé seal dá hamharc ba mhian liom a chur</span>
<lb n="6061"/><span>in amhail -</span>
<lb n="6062"/><span>"Sgéal ó do ghnúis gheanamhail goidé an áit a mbír?</span>
<lb n="6063"/><span>Ca haca bhíos tú 'bhflaitheas, nó 'do Chríostaidhe ar</span>
<lb n="6064"/><span>an talamh,</span>
<lb n="6065"/><span>Nó 'do bhainríoghain sholais ar na slóightibh sidhe?</span>
<lb n="6066"/><span>Mar a chím do phéarlaí daithte mar fruinnsigh óir a'</span>
<lb n="6067"/><span>sgabadh,</span>
<lb n="6068"/><span>Do chaiseal cnámh is deise dá bhfacthas ar an tsaoghal,</span>
<lb n="6069"/><span>Do bhrollach cruinn mar eala, 's do mhín-chrobh deasa</span>
<lb n="6070"/><span>geala,</span>
<lb n="6071"/><span>A d'fhág go leor faoi leathtrom agus mise fhéin</span>
<lb n="6072"/><span>faraor.</span></p>
<lb n="6073"/>
<lb n="6074"/><p><span>IV</span>
<lb n="6075"/><span>"An tusa bainríoghain Helen thug Páris leis dá</span>
<lb n="6076"/><span>h-inneóin =aimhdheóin,</span>
<lb n="6077"/><span>A rinne ár creach is cogadh le gur dóigheadh an Traoi?</span>
<lb n="6078"/><span>Nó 'n tú an té thug gealladh aréir damh san</span>
<lb n="6079"/><span>aisling</span>
<lb n="6080"/><span>Go bhfuighinn-se áille 'n domhain a bheith agam fhéin mar</span>
<lb n="6081"/><span>mhnaoi?"</span>
<lb n="6082"/><span>Sé labhair sí liom go gasta ina mbriathraibh binne</span>
<lb n="6083"/><span>blasta</span>
<lb n="6084"/><span>Mar ghuth na dtéad gach focal ó n-a rós-bhéilín chaoin</span>
<lb n="6085"/><span>"Gach fiosruigh cruaidh is deacair, 's gach ceist dár</span>
<lb n="6086"/><span>chuir tú orm,</span>
<lb n="6087"/><span>Chan fhuasg'laim dhuit go Samhain nó go Bealtaine</span>
<lb n="6088"/><span>arís.</span></p>
<lb n="6089"/>
<lb n="6090"/><p><span>V</span>
<lb n="6091"/><span>"Níl agat le rádh ar maidin acht go bhfaca tú mo</span>
<lb n="6092"/><span>shamhail,</span>
<lb n="6093"/><span>'S nach fiosach dhuit ar a' domhan goidé 'n áit a</span>
<lb n="6094"/><span>mbím."</span></p>
</div>
<pb n="237"/>
<div><lb n="6095"/><p><span>"Tar éis gach briathra sgaoileadh tharm mar mhínighim</span>
<lb n="6096"/><span>duitse</span>
<lb n="6097"/><span>'S gur shaoil mé le mo ghearán go léigheasfá-sa mo</span>
<lb n="6098"/><span>chroidhe;</span>
<lb n="6099"/><span>lacuna de 2 líne</span>
<lb n="6100"/><span>Acht má's Críostaidhe tú a chreideas Dia bheith</span>
<lb n="6101"/><span>'sna flaithis,</span>
<lb n="6102"/><span>Ná bíodh ort bás a' pheacaigh, is é ar do láimh-se</span>
<lb n="6103"/><span>thabhairt saor.</span></p>
<lb n="6104"/>
<lb n="6105"/><p><span>VI</span>
<lb n="6106"/><span>"Ach goidé'n fáth dhamh feasta a bheith 'trácht ar do</span>
<lb n="6107"/><span>dheise,</span>
<lb n="6108"/><span>Is le linn d'éadan d'fhaicsin atáim do mo chlaoidh;</span>
<lb n="6109"/><span>'S gur póg ó do rós-bhéal meala a léigheasfadh mé go</span>
<lb n="6110"/><span>tapaidh,</span>
<lb n="6111"/><span>Ó gach pian agus aicid atá 'caitheamh ar mo chroidhe."</span>
<lb n="6112"/><span>"Leig ar lár do ghaisge 's pill arís ar an Eaglais,</span>
<lb n="6113"/><span>'S is gearr go bhfuigh' tú aisíoc in do shláinte arís.</span>
<lb n="6114"/><span>Glac comhairle, mar deirim, is bí go céillidhe</span>
<lb n="6115"/><span>socair,</span>
<lb n="6116"/><span>'S ná bí 'do ádhbhar magaidh nó fonomhóid ins a' tír.</span></p>
<lb n="6117"/>
<lb n="6118"/><p><span>VII</span>
<lb n="6119"/><span>"Má léigheasann póg do ghalar níl do aicid</span>
<lb n="6120"/><span>daingean,</span>
<lb n="6121"/><span>Is bhéara mé uaim teagasg is fearr dhuit nó í.</span>
<lb n="6122"/><span>Ná mealltar thú le cailín a chasas duit sna bealaigh,</span>
<lb n="6123"/><span>Is ná bí 'smuaineadh uirthi do ló nó d'oidhch'.</span>
<lb n="6124"/><span>Seo mo lámh dhuit, faoi Nodlaig, má ghnídhir gach nidh</span>
<lb n="6125"/><span>dá n-abraim</span>
<lb n="6126"/><span>Nach mbíonn piantaí nó aicid a' tathaigh ort mar</span>
<lb n="6127"/><span>bhíonn."</span>
<lb n="6128"/><span>Thiompaigh sí go geanamhail is thug sí póg ró-bhlasta</span>
<lb n="6129"/><span>Ó n-a rós-bhéilín meala is ba sásamh liom í.</span>
<lb n="6130"/></p>
</div>
<pb n="238"/>
<div><lb n="6131"/><p><span>VIII</span>
<lb n="6132"/><span>"Dar a' leabhar, a mhaighdean bharramhail, más i</span>
<lb n="6133"/><span>ndán damh bás gan sagart,</span>
<lb n="6134"/><span>Cha phillim a choidhche feasta gan searc mo chroidhe;</span>
<lb n="6135"/><span>Muna bhfuigh' mé athrach teagaisg acht pilleadh gan</span>
<lb n="6136"/><span>m'annsacht</span>
<lb n="6137"/><span>Gheobhaidh an tír mar sgéala feasta go bhfuil mé 'mo</span>
<lb n="6138"/><span>luighe.</span>
<lb n="6139"/><span>Mar sin, a rún, fan agam mar chéile caoin mo</span>
<lb n="6140"/><span>leabtha,</span>
<lb n="6141"/><span>Is cha sgaraim uait a chuisle go foircheann mo</span>
<lb n="6142"/><span>shaoghail."</span></p>
<lb n="6143"/>
<lb n="6144"/><p><span>IX</span>
<lb n="6145"/><span>Sé labhair sí 'n ainnir gheanamhail - "sul fá n-éagfaidh</span>
<lb n="6146"/><span>tú gan sagart</span>
<lb n="6147"/><span>Gheobhaidh tú póg, a dhailtín, más féirrde dhuit í."</span>
<lb n="6148"/><span>Theann sí liom go gasta leis an darna póig ró-</span>
<lb n="6149"/><span>bhlasta</span>
<lb n="6150"/><span>Ó n-a cúis-bhéilín meala is b'íocshláinte í.</span>
<lb n="6151"/><span>Le n-a comhrádh deas milis bhí mo chéadfaidh ar mire,</span>
<lb n="6152"/><span>Agus síreas uirthi go minic fhanamhaint agam mar</span>
<lb n="6153"/><span>mhnaoi;</span>
<lb n="6154"/><span>Acht an uair a d'fhéach mé tharm d'imthigh sí as mo</span>
<lb n="6155"/><span>amharc,</span>
<lb n="6156"/><span>Agus d'fhág sí in mo leabaidh mé faobhthaidh mar a</span>
<lb n="6157"/><span>bhíos.</span>
<lb n="6158"/></p>
</div>
<pb n="239"/>
<div><lb n="6159"/><p><span>122 - CAIDÉ SIN DO'N TÉ SIN NACH mBAINEANN</span>
<lb n="6160"/><span>SIN DÓ?</span></p>
<lb n="6161"/>
<lb n="6162"/><p><span>I</span>
<lb n="6163"/><span>Chuaidh mé 'un aonaigh is dhíol mé mo bhó</span>
<lb n="6164"/><span>Ar chúig phunnta airgid 's ar ghiní bhuidhe óir;</span>
<lb n="6165"/><span>Má ólaim an t-airgead 's má phronnaim an t-ór,</span>
<lb n="6166"/><span>Ó, caidé sin do'n té sin nach mbaineann sin dó?</span>
<lb n="6167"/><span>Má ólaim an t-airgead, srl.</span></p>
<lb n="6168"/>
<lb n="6169"/><p><span>II</span>
<lb n="6170"/><span>Má théidhim go coill chraobhach 'piocadh sméara nó</span>
<lb n="6171"/><span>cnó,</span>
<lb n="6172"/><span>'Baint ubhlaí de ghéagaibh nó 'buachailleacht bó;</span>
<lb n="6173"/><span>Má shínim seal uaire faoi chrann 'deánamh sógh'</span>
<lb n="6174"/><span>Ó, caidé sin do'n té sin nach mbaineann sin dó?</span>
<lb n="6175"/><span>Má shínim seal uaire, srl.</span></p>
<lb n="6176"/>
<lb n="6177"/><p><span>III</span>
<lb n="6178"/><span>Má théidhim-se chuig áirneál is rinnce is spórt,</span>
<lb n="6179"/><span>Chuig aonach is rásaí 's gach cruinniughadh de'n tsórt;</span>
<lb n="6180"/><span>Má chím daoine súgach 's má bhím súgach leo,</span>
<lb n="6181"/><span>Ó, caidé sin do'n té sin nach mbaineann sin dó?</span>
<lb n="6182"/><span>Ma chím daoine súgach, srl.</span></p>
<lb n="6183"/>
<lb n="6184"/><p><span>IV</span>
<lb n="6185"/><span>Deir daoine go bhfuil mé gan rath is gan dóigh,</span>
<lb n="6186"/><span>Gan earradh nó éadáil, gan bólacht nó stór;</span>
<lb n="6187"/><span>Má tá mise sásta 'mo chomhnuidhe i gcró,</span>
<lb n="6188"/><span>Ó, caidé sin do'n té sin nach mbaineann sin dó?</span>
<lb n="6189"/><span>Má tá mise sásta, srl.</span>
<lb n="6190"/></p>
</div>
<pb n="240"/>
<div><lb n="6191"/><p><span>V</span>
<lb n="6192"/><span>Tá aithne 'gam ar chailín deas, cneasta, is cóir,</span>
<lb n="6193"/><span>Tá a píob mar an eala, a leacain mar rós;</span>
<lb n="6194"/><span>Má bhíonn sí is mise um Inid faoi sheól,</span>
<lb n="6195"/><span>Ó, caidé sin do'n té sin nach mbaineann sin dó?</span>
<lb n="6196"/><span>Má bhíonn sí a's mise, srl.</span></p>
<lb n="6197"/>
<lb n="6198"/><p><span>123 - SUIRGHE AN RÉICE FHALLSA.</span></p>
<lb n="6199"/>
<lb n="6200"/><p><span>I</span>
<lb n="6201"/><span>Bhí bean nó dhó nó trí agam,</span>
<lb n="6202"/><span>Is chuir mé i gcré go léir iad;</span>
<lb n="6203"/><span>Sgaoil mé leóbhtha na séantaí</span>
<lb n="6204"/><span>Is táim anois gan aon bhean.</span>
<lb n="6205"/><span>A rún mo chroidhe, má ghlacann tú mé,</span>
<lb n="6206"/><span>Gheobhaidh tú biadh 'gus éadach,</span>
<lb n="6207"/><span>Is leabaidh úr 'ach uile oidhch'</span>
<lb n="6208"/><span>Má's áil leat mé mar chéile.</span></p>
<lb n="6209"/>
<lb n="6210"/><p><span>II</span>
<lb n="6211"/><span>Chan fhacthas ar mo mhoch-éirghe mé</span>
<lb n="6212"/><span>Ag sgairtigh le mo chomhursain</span>
<lb n="6213"/><span>Go rabh an baile sgriosta,</span>
<lb n="6214"/><span>Nó gur ith na ba an eorna;</span>
<lb n="6215"/><span>Is mór mo dhúil i gcodladh,</span>
<lb n="6216"/><span>Is is beag mo dhúil i bhfóghnamh,</span>
<lb n="6217"/><span>Is dá dtabharfaidhe an mhóin 'na' bhaile chugam</span>
<lb n="6218"/><span>Dheánfainn fhéin a cróigeadh.</span>
<lb n="6219"/></p>
</div>
<pb n="241"/>
<div><lb n="6220"/><p><span>III</span>
<lb n="6221"/><span>Chan fhacthas ar a' chorrán tosaigh mé</span>
<lb n="6222"/><span>Baint iomaire lá fóghmhair,</span>
<lb n="6223"/><span>Chan fhacthas mo spád briste liom</span>
<lb n="6224"/><span>Ar a' mhéad is rinne mé ' rómhar;</span>
<lb n="6225"/><span>Cha ghoirfeadh a'n fhear a dh'obair orm,</span>
<lb n="6226"/><span>is chan fhuighinn a dhath ó chómhursain;</span>
<lb n="6227"/><span>An gcluin sibh mise, a chailíní,</span>
<lb n="6228"/><span>Atá réidh 'un mur bpósta?</span></p>
<lb n="6229"/>
<lb n="6230"/><p><span>IV</span>
<lb n="6231"/><span>Chan fhuil groithe agam 'un muilinn,</span>
<lb n="6232"/><span>Is cha rabh mé 'riamh in áithe;</span>
<lb n="6233"/><span>Chan fhacthas ag dul 'un coilleadh mé</span>
<lb n="6234"/><span>Baint ádhbhair toigh' d'ádhmad.</span>
<lb n="6235"/><span>Bainim-sa mo sheal as teach</span>
<lb n="6236"/><span>Ar bith 'á bhfuigh' mé deánta,</span>
<lb n="6237"/><span>An teach a bhím-sa ann anocht</span>
<lb n="6238"/><span>Cha bhím ann 'san oidhche imbárach.</span></p>
<lb n="6239"/>
<lb n="6240"/><p><span>V</span>
<lb n="6241"/><span>Chan fhacthas mo iarann seisrighe liom</span>
<lb n="6242"/><span>Dá leasughadh 'riamh i gceárdchain;</span>
<lb n="6243"/><span>Nó chan fhacthas mo chleith fhuirste</span>
<lb n="6244"/><span>Ar iomaire lá Márta;</span>
<lb n="6245"/><span>Char dhíol mé airgead teallaigh 'riamh</span>
<lb n="6246"/><span>Le constábla nó báille;</span>
<lb n="6247"/><span>Char iarradh i gcúirt nó i séisiún mé</span>
<lb n="6248"/><span>Nó diabhal a bhfuighinn ar cáirde.</span></p>
<lb n="6249"/>
<lb n="6250"/><p><span>VI</span>
<lb n="6251"/><span>'Á bhfuighinn mo dhruim le balla</span>
<lb n="6252"/><span>Is deas a d'imreóchainn cárdaí;</span>
<lb n="6253"/><span>Bhuailfinn buille ar mhaistreadh</span>
<lb n="6254"/><span>Dá mbéinn 'mo shuidhe cómh hárd leis;</span>
<lb n="6255"/><span>Bhainfinn de an meascán</span>
<lb n="6256"/><span>Agus d'íosfainn é le preátaí,</span>
<lb n="6257"/><span>Acht i dtaca le n-a mbaint aníos</span>
<lb n="6258"/><span>Ná hiarraigidh orm a dheánamh.</span>
<lb n="6259"/></p>
</div>
<pb n="242"/>
<div><lb n="6260"/><p><span>VII</span>
<lb n="6261"/><span>Shiubhail mé liom ó thír go tír,</span>
<lb n="6262"/><span>Le cuiridheacha is le féastaí,</span>
<lb n="6263"/><span>Ar bainise, is scoil damhsa,</span>
<lb n="6264"/><span>Is mo hata ag crochadh in aon taoibh.</span>
<lb n="6265"/><span>Sheinn mé tiúin do'n tsean 's do'n óg,</span>
<lb n="6266"/><span>Is bhí siad ag damhsa in aoinfheacht;</span>
<lb n="6267"/><span>'Sí 'n tiúin a shaothruigh mo bheatha damh -</span>
<lb n="6268"/><span>"A chailín an nglacfá réic maith?"</span></p>
<lb n="6269"/>
<lb n="6270"/><p><span>Bzzzzz1919c 19</span>
<lb n="6271"/><span>124 - SÍNIDH GO DEAS MÉ I gCÓMHNAIR.</span></p>
<lb n="6272"/>
<lb n="6273"/><p><span>I</span>
<lb n="6274"/><span>Sínidh go deas mé i gcómhnair</span>
<lb n="6275"/><span>Agus buidéal de'n bheóir le mo thaoibh,</span>
<lb n="6276"/><span>Mar in ndúil, nuair a dheánfainn a' phóit sin,</span>
<lb n="6277"/><span>Go gcuirfinn na deamhain ar sgaoll.</span></p>
<lb n="6278"/>
<lb n="6279"/><p><span>II</span>
<lb n="6280"/><span>An lá sin a chuirfeas sibh faoi chlár mé</span>
<lb n="6281"/><span>Ná goiligidh deor nó braon,</span>
<lb n="6282"/><span>Ná's agaibh bhéas ádhbhar a' gháire</span>
<lb n="6283"/><span>Fá'n dream a bhéas mé 'carnadh istoigh.</span></p>
<lb n="6284"/>
<lb n="6285"/><p><span>III</span>
<lb n="6286"/><span>Ionnsóchaidh mé ortha go dána,</span>
<lb n="6287"/><span>Dá ngreadadh le cáin chúig dtroigh</span>
<lb n="6288"/><span>Ní fhuigfidh mé duine faoi láimh ann</span>
<lb n="6289"/><span>Nach bhfuigh' bealach gan spás ar bith.</span>
<lb n="6290"/></p>
</div>
<pb n="243"/>
<div><lb n="6291"/><p><span>IV</span>
<lb n="6292"/><span>Nuair a chluinfidh sibh go dtearn mé an t-ár sin</span>
<lb n="6293"/><span>Tógaigidh mo chnámha ar ais;</span>
<lb n="6294"/><span>Ní ghéillfidh mé do shaghart nó do bhráthair</span>
<lb n="6295"/><span>Go gcuirfidh mé a bpáighe-san thart.</span></p>
<lb n="6296"/>
<lb n="6297"/><p><span>V</span>
<lb n="6298"/><span>Cha bhíonn a mbeatha le fagháil</span>
<lb n="6299"/><span>Acht a bhfuil ar mo láimh-sa anois,</span>
<lb n="6300"/><span>Is má chuirim-sa i ngníomh 'bhfuil mé a rádh</span>
<lb n="6301"/><span>Béidh an Eaglais ghá bánughadh i gceart.</span></p>
<lb n="6302"/>
<lb n="6303"/><p><span>125 - AN MAOLÁN.</span></p>
<lb n="6304"/>
<lb n="6305"/><p>
<lb n="6306"/><span>Chuaidh mise 'un aonaigh</span>
<lb n="6307"/><span>A cheannach bó bheag bhainne,</span>
<lb n="6308"/><span>Agus cheannuigh mise maol,</span>
<lb n="6309"/><span>Acht chan bó is chan bearach í.</span></p>
<lb n="6310"/>
<lb n="6311"/><p><span>Loinneóg</span>
<lb n="6312"/><span>A mhaoil, tá mé corrtha leat,</span>
<lb n="6313"/><span>Tá'n gháir ag 'ach a'n duine liom,</span>
<lb n="6314"/><span>Ar dhaoirse mo chonnartha</span>
<lb n="6315"/><span>'S ní féidir liom do bhainne 'ól.</span></p>
<lb n="6316"/>
<lb n="6317"/><p><span>II</span>
<lb n="6318"/><span>Nuair a théidhim-sa un 'aonaigh</span>
<lb n="6319"/><span>Is mo mhaol bheag ar an adhastar liom,</span>
<lb n="6320"/><span>Bí sí 'búrfaigh, 's ag géimnigh,</span>
<lb n="6321"/><span>'S ag léimnigh ar nós na dtarbh ó.</span>
<lb n="6322"/><span>Is a mhaoil, tá mé corrtha leat, etc.</span>
<lb n="6323"/></p>
</div>
<pb n="244"/>
<div><lb n="6324"/><p><span>III</span>
<lb n="6325"/><span>'S iomdhaidh cor is lúb</span>
<lb n="6326"/><span>Tá in iosgad na bó crúbaigh,</span>
<lb n="6327"/><span>Nuair a thógfadh sise 'n rúitín</span>
<lb n="6328"/><span>Chan bó is chan bearach í.</span>
<lb n="6329"/><span>Is a mhaoil, tá mé corrtha leat, srl.</span></p>
<lb n="6330"/>
<lb n="6331"/><p><span>IV - Labhrann Bantracht an Toighe</span>
<lb n="6332"/><span>An dall a bhí do shúla</span>
<lb n="6333"/><span>Nachar chuir tú do lámh fúithe,</span>
<lb n="6334"/><span>Go bhfeictheá an rabh údh beag</span>
<lb n="6335"/><span>Nó aon áit a mbéadh an bainne aici</span>
<lb n="6336"/><span>A mhaoil, tá mé corrtha leat, srl.</span></p>
<lb n="6337"/>
<lb n="6338"/><p><span>V - An Fear</span>
<lb n="6339"/><span>Chan dall a bhí mo shúla,</span>
<lb n="6340"/><span>A mhná chroidhe, is creididh mé,</span>
<lb n="6341"/><span>Acht shaoil mé nacharbh' fhéidir</span>
<lb n="6342"/><span>Do'n mhaol nach mbéadh bainne aici.</span>
<lb n="6343"/><span>Is a mhaoil, tá mé corrtha leat, srl.</span></p>
<lb n="6344"/>
<lb n="6345"/><p><span>VI</span>
<lb n="6346"/><span>Go dtigidh saoghal na saoghal,</span>
<lb n="6347"/><span>Agus fraoch fríd an fhairge,</span>
<lb n="6348"/><span>Cha dtéidhim-sa un aonaigh</span>
<lb n="6349"/><span>Aríst a dheánamh margaidh.</span>
<lb n="6350"/><span>Is a mhaoil, tá mé corrtha leat, srl.</span>
<lb n="6351"/></p>
</div>
<pb n="245"/>
<div><lb n="6352"/><p><span>126 - AN CAISLEÁN CAM.</span></p>
<lb n="6353"/>
<lb n="6354"/><p><span>I</span>
<lb n="6355"/><span>Nach trom an codladh atá ar mo chéile,</span>
<lb n="6356"/><span>Cha chluin sí mé, agus is árd a srann,</span>
<lb n="6357"/><span>Níl faill aithrighe agam le n-a dtearn mé do</span>
<lb n="6358"/><span>bhréaga' -</span>
<lb n="6359"/><span>Tá an ghaoth-sa 'méadughadh is ag éirghe teann.</span>
<lb n="6360"/><span>Dá mbéadh na daoine mar ba chóir daobhtha,</span>
<lb n="6361"/><span>Cuirfidhe cuaille leis an taoibh úd thall;</span>
<lb n="6362"/><span>Nach beag a shaoil mé fá'n tráth seo indé</span>
<lb n="6363"/><span>Go rabh deireadh mo shaoghail ins an Chaisleán Cham.</span></p>
<lb n="6364"/>
<lb n="6365"/><p><span>II</span>
<lb n="6366"/><span>Níl mé críonna, is cha bhím a choidhche,</span>
<lb n="6367"/><span>Dhíol mé an cíos sul a dtáinic an t-am;</span>
<lb n="6368"/><span>Acht dá bhfuighinn aríst é cha díolfainn pighinn de,</span>
<lb n="6369"/><span>Agus dhéanfainn dídean fá bhun na dtom.</span>
<lb n="6370"/><span>Beir mo dhual damh sul a dtig an Luan orm,</span>
<lb n="6371"/><span>Castar lúbthaí eadar a' bhean 's a clann:</span>
<lb n="6372"/><span>Nach beag a shaoil mé fá'n tráth seo indé</span>
<lb n="6373"/><span>Go raibh deireadh le mo shaoghal ins an Chaisleán</span>
<lb n="6374"/><span>Cham.</span></p>
<lb n="6375"/>
<lb n="6376"/><p><span>III</span>
<lb n="6377"/><span>'Á dtiocfadh an teine orm 'gus mé 'mo dhúsgadh</span>
<lb n="6378"/><span>Bhéinn-se búirfigh mar a bhéadh tarbh ann;</span>
<lb n="6379"/><span>'Á dtiocfadh an teine orm agus mé in mo shuan</span>
<lb n="6380"/><span>Dhéanfaidhe gual díom ins an Chaisleán Cham.</span>
<lb n="6381"/><span>B'fheárr damh claidheamh a chur fríd mo thaoibh chlí,</span>
<lb n="6382"/><span>M'fhágáilt sínte, agus gan smid in mo chionn,</span>
<lb n="6383"/><span>Ná mé a bheith 'mo dhiarfach imeasg na ndaoine,</span>
<lb n="6384"/><span>Is ag creathnughadh san oidhche ins an Chaisleán Cham.</span>
<lb n="6385"/></p>
</div>
<pb n="246"/>
<div><lb n="6386"/><p><span>127 - TUIREAMH PHILIP MAC GHIOLLA GHUNNA.</span>
<lb n="6387"/><span>Cathal Buidhe ro chan.</span></p>
<lb n="6388"/>
<lb n="6389"/><p><span>I</span>
<lb n="6390"/><span>Dá mbéinn-se 'mo ollamh ealadhanta mar ba</span>
<lb n="6391"/><span>mhian liom</span>
<lb n="6392"/><span>Sé Philip† na gcumann †Mac 'ioll Ghunna a chaoinfinn;</span>
<lb n="6393"/><span>Ó b'é sin an gleacaidhe a sladfadh na mílte,</span>
<lb n="6394"/><span>A dhéanfadh creach is nach gcasfadh a choidhche í.</span></p>
<lb n="6395"/>
<lb n="6396"/><p><span>II</span>
<lb n="6397"/><span>Bhí sé na bhíodhbhaidh bhríoghmhar láidir,</span>
<lb n="6398"/><span>Is minic a chreach sé sléibhte Cháirlinn,</span>
<lb n="6399"/><span>Is iomdhaidh cearc a ghoid sé as cábán,</span>
<lb n="6400"/><span>Agus baintreabhach bhocht gur chreach sé a páisdí.</span></p>
<lb n="6401"/>
<lb n="6402"/><p><span>III</span>
<lb n="6403"/><span>Níor fhág sé cuasan ó Bhóinn go hÁrainn</span>
<lb n="6404"/><span>A rabh pluideóg diarfaigh nó cídeóg páisde ann,</span>
<lb n="6405"/><span>Céibhin chaillighe nó seanchoc lása,</span>
<lb n="6406"/><span>Nachar chruinnigh an gruagach ina mhála.</span>
<lb n="6407"/></p>
</div>
<pb n="247"/>
<div><lb n="6408"/><p><span>IV</span>
<lb n="6409"/><span>Is iomdhaidh measgán maiseach mín-ghlan,</span>
<lb n="6410"/><span>Is mála mine ar dhingadh mná míne,</span>
<lb n="6411"/><span>Pucán barraigh agus sacán sníomhtha,</span>
<lb n="6412"/><span>A gheabhfaidhe i mbrachtaidh mo ghleacaidhe gaorfaidh.</span></p>
<lb n="6413"/>
<lb n="6414"/><p><span>V</span>
<lb n="6415"/><span>Is iomdhaidh caora gheabhfaidhe ina phota,</span>
<lb n="6416"/><span>Sin is dá ghabhar a bhéarfadh cabhair do bhochta;</span>
<lb n="6417"/><span>Láimh thréad an tsaoghail de líon is de olann,</span>
<lb n="6418"/><span>Gheabhfaidhe ins na díogachaibh nó faoi na chlóca.</span></p>
<lb n="6419"/>
<lb n="6420"/><p><span>VI</span>
<lb n="6421"/><span>Is iomdhaidh cró le buille mór a bhris sé,</span>
<lb n="6422"/><span>Agus pucán mór de eorna a ghoid sé;</span>
<lb n="6423"/><span>Níorbh 'fhearrde leis stórus $myLord nó $Justice</span>
<lb n="6424"/><span>Nó cuid an deoraidhe ba mhó san chruinne.</span></p>
<lb n="6425"/>
<lb n="6426"/><p><span>VII</span>
<lb n="6427"/><span>Ní bhéadh sé 'dréim le lucht sgléip nó uaisle,</span>
<lb n="6428"/><span>Acht thug sé an éadáil ó dhaoinibh suaithte,</span>
<lb n="6429"/><span>Níorbh' fhearr leis saidhbhreas Mhéadhbha an Chruacháin,</span>
<lb n="6430"/><span>Ná sean-cheap gréasaidhe nó cloigeann sluaiste.</span></p>
<lb n="6431"/>
<lb n="6432"/><p><span>VIII</span>
<lb n="6433"/><span>Ghoid sé móin fá Fhéil' Eóin is preátaí,</span>
<lb n="6434"/><span>Sgianta búistéir is fiú na táirngí,</span>
<lb n="6435"/><span>An ugh ón gcoirr dar ní gur dhual sin,</span>
<lb n="6436"/><span>Is thug sé an t-éilín ón nglasóig gabhail leis.</span></p>
<lb n="6437"/>
<lb n="6438"/><p><span>IX</span>
<lb n="6439"/><span>An ní amháin so a d'fhág mise cráidhte,</span>
<lb n="6440"/><span>Sul ar ghabh an t-éag é nach rabh mé láimh leis,</span>
<lb n="6441"/><span>Nó go ndeánfainn airichis leis seal ar uaigneas</span>
<lb n="6442"/><span>Go bhfuighinn-se sgéala na tíre thuas uaidh.</span>
<lb n="6443"/>
<pb n="248"/></p>
<lb n="6444"/>
<lb n="6445"/><p><span>128 - SAORUGHADH SHIGHLE THÍR EOGHAIN.</span>
<lb n="6446"/><span>Cathal Buidhe a chum</span></p>
<lb n="6447"/>
<lb n="6448"/><p><span>I</span>
<lb n="6449"/><span>Beir leitir go tapaidh uaim síos go Tír Chonaill,</span>
<lb n="6450"/><span>Mar bhfuil Aodh agus Patsaigh a thuigeas mo</span>
<lb n="6451"/><span>rann,</span>
<lb n="6452"/><span>Agus aithris do na gasraí go rachad go Sacsain,</span>
<lb n="6453"/><span>Is luing a bheith braithte aca i n-aice na nGall.</span>
<lb n="6454"/><span>Chan fhágaim an baile go saoróchaidh mé an cailín,</span>
<lb n="6455"/><span>A bhfuil cách dá chur orainn gur shiubhail sinn go mall;</span>
<lb n="6456"/><span>Is dá dtiubhrainn-se an chulaith ar mo ghlúnaibh sa'</span>
<lb n="6457"/><span>phoball</span>
<lb n="6458"/><span>Cha chreidfeadh a gaidigh nach rabh sinn san ghleann.</span></p>
<lb n="6459"/>
<lb n="6460"/><p><span>II</span>
<lb n="6461"/><span>'S dar bhásta mo bhríste, 's dar línín mo chóta,</span>
<lb n="6462"/><span>Tá síos liom na stróclacha ar astar na slighe,</span>
<lb n="6463"/><span>Dar a gcaith muinn de bhróga a' léimnigh ar mónaidh -</span>
<lb n="6464"/><span>'S míle fearr liom ar a' dóigh sin ná ceangailte</span>
<lb n="6465"/><span>do mhnaoi,</span>
<lb n="6466"/><span>Dar a gcuireann siad de'n eorna i gcruachaibh sa'</span>
<lb n="6467"/><span>bhfoghmhar,</span>
<lb n="6468"/><span>A chailín deas donn is maranta gnaoi,</span>
<lb n="6469"/><span>Dá mbéinnse sa' ghleann cha dteánfainn ort feall,</span>
<lb n="6470"/><span>Acht shiubhailfinn abhaile leat i bhfad roimh an oidhch'.</span></p>
<lb n="6471"/>
<lb n="6472"/><p><span>III</span>
<lb n="6473"/><span>Nach fiosach do'n tír seo gur shiubhail mise is Síle</span>
<lb n="6474"/><span>Curraigh is cíbleach, creagacha, 's móin,</span>
<lb n="6475"/><span>Is gur leig sinn ar sgíste i dtoigh ósta na tíre,</span>
<lb n="6476"/><span>Is go rabh sinn trí hoidhche aige teampall Árd Bó.</span>
<lb n="6477"/><span>Ar son gur b'í an fhírinne atá mise a mhíniughadh,</span>
<lb n="6478"/><span>Gheobh' sibhse 'na suidhe í san mbaile go fóill,</span>
<lb n="6479"/><span>Is níl ógánach díomhaoin a phógfas aríst í</span>
<lb n="6480"/><span>Nach bhfuigh' í comh haoibheall le haon chailín 'dTír</span>
<lb n="6481"/><span>Eoghain.</span>
<lb n="6482"/></p>
</div>
<pb n="249"/>
<div><lb n="6483"/><p><span>IV</span>
<lb n="6484"/><span>Nach mór a' dith-chéille do na daoinibh bheith buaidheartha,</span>
<lb n="6485"/><span>'S go bhfuil sí ar mhaighdionaibh cneasta Thír Eoghain;</span>
<lb n="6486"/><span>'S nach bhfuightheá a léitheid eadar dream Gallta nó</span>
<lb n="6487"/><span>Gaedhealach,</span>
<lb n="6488"/><span>'S go saoróchainn féin í ar fhearaibh an domhain.</span>
<lb n="6489"/><span>Má shiubhail sinn le pléisiúr is pilleadh ina dhéidh</span>
<lb n="6490"/><span>sin,</span>
<lb n="6491"/><span>A Dhia, goidé 'n tréas é is í theacht liom dá deóin;</span>
<lb n="6492"/><span>Is má gheall mé dí féirín goidé sin do aoin-neach,</span>
<lb n="6493"/><span>'S ní mó liom 'mo dhéidh sibh ná feadóg ar mhóin.</span></p>
<lb n="6494"/>
<lb n="6495"/><p><span>V</span>
<lb n="6496"/><span>Dar tobac na hÉireann san luing a bheir léithe,</span>
<lb n="6497"/><span>Is dar aontaigh' na Gréige ní dheárnas aon choir;</span>
<lb n="6498"/><span>Mur dtearna mé sméideadh nó amharc na déidh san,</span>
<lb n="6499"/><span>Nó a innsint do'n spéir-bhean go dtug mé di gean.</span>
<lb n="6500"/><span>A chuisle 's a théagair ós fiosach dhuit fhéin é,</span>
<lb n="6501"/><span>Innsigh do sgéal sul fá dtéidh mis' ar muir,</span>
<lb n="6502"/><span>Mar tá fhios agat fhéin nach dtig liom-sa a shéanadh,</span>
<lb n="6503"/><span>Gurab annsa liom céad uair na mná ná na fir.</span></p>
<lb n="6504"/>
<lb n="6505"/><p><span>VI</span>
<lb n="6506"/><span>Dar an gcuileann is críne i rasan na tíre,</span>
<lb n="6507"/><span>Dar a mbaintear de fhraochógaibh dearg is dubh,</span>
<lb n="6508"/><span>Dar feadógaí in íochtar, is troideógaí an mhíonlaigh,</span>
<lb n="6509"/><span>Dar muinntir na tíre gur chaill mé mo chruth,</span>
<lb n="6510"/><span>Dá gcreidfidhe an fhírinne is fios do na daoinibh</span>
<lb n="6511"/><span>Mar bhí mé do'n mhnaoi úd a fuair asam guth,</span>
<lb n="6512"/><span>Is dar sgairteach na bhfaoilean ar loch an Chuill-</span>
<lb n="6513"/><span>íochtair</span>
<lb n="6514"/><span>Go bpósfainn-se Síghle gan bhólacht gan chruth.</span>
<lb n="6515"/>
<pb n="250"/></p>
<lb n="6516"/>
<lb n="6517"/><p><span>129 - SAORUGHADH MHOLAIGH NIC CON BUIDHE.</span>
<lb n="6518"/><span>Cathal Buidhe a chum</span></p>
<lb n="6519"/>
<lb n="6520"/><p><span>I</span>
<lb n="6521"/><span>Dar cogadh an dá Ghall a thosuigh go mall,</span>
<lb n="6522"/><span>'S dar ar chuir siad do champaí un catha le</span>
<lb n="6523"/><span>bliadhain,</span>
<lb n="6524"/><span>Dar Aodh Mac na Rann a chanas an greann,</span>
<lb n="6525"/><span>Is dar a bhfuil de na Franncaigh chugainn a' triall;</span>
<lb n="6526"/><span>Dar Móta Ghráine Óig', agus Connachta a' tslóigh,</span>
<lb n="6527"/><span>Is dar a bhfuil de lucht saighdiúirí in arm a' ríogh,</span>
<lb n="6528"/><span>Cha rabh mé dá cómhair, 's cha dtug mé dí póg,</span>
<lb n="6529"/><span>Sin saorughadh go leor ann do Mhall Nic Con Buidhe.</span></p>
<lb n="6530"/>
<lb n="6531"/><p><span>II</span>
<lb n="6532"/><span>Dar Toirdhealbhach Mhac Brádaigh tá thíos i gCorr</span>
<lb n="6533"/><span>Tochairt -</span>
<lb n="6534"/><span>Is cha díolann sé 'n photáta acht ar cáirde go</span>
<lb n="6535"/><span>daor,</span>
<lb n="6536"/><span>Dar Sliabh Mhurtain Araidh 's dar Mullaigh Dhruim</span>
<lb n="6537"/><span>Chearaidh,</span>
<lb n="6538"/><span>Dar Hector is Páris a cailleadh sa' Traoi,</span></p>
</div>
<pb n="251"/>
<div><lb n="6539"/><p><span>Dar muileann na gClogad 's dar toigh mór na</span>
<lb n="6540"/><span>Sgriobaigh,</span>
<lb n="6541"/><span>Dar a' mbriseadh bhí 'n Each-dhruim, 's dar cogadh 'n</span>
<lb n="6542"/><span>dá rígh,</span>
<lb n="6543"/><span>Bhíodh Patsan dá mealladh is bhí sé 'na gheallamhaint</span>
<lb n="6544"/><span>Go siubhailfeadh sé 'n domhan le Mall Nic Con</span>
<lb n="6545"/><span>Buidhe.</span></p>
<lb n="6546"/>
<lb n="6547"/><p><span>III</span>
<lb n="6548"/><span>Dar toigh Éanraigh Cnocs 's dar Carraig na mBroc,</span>
<lb n="6549"/><span>Dar lucht chaithimh an tombac ó d'éirigh sé daor,</span>
<lb n="6550"/><span>Dar áltáin Dhruim Laidn' 's dar Mullach Dhruim</span>
<lb n="6551"/><span>Saileach,</span>
<lb n="6552"/><span>Dar gearrán an Athair Philib ó tá sé 'nois caoch,</span>
<lb n="6553"/><span>Beir litir faoi shéala ó tháinig an téarma,</span>
<lb n="6554"/><span>Ar a ndúil go bhfuigheadh Gaedhil bhocht' osadh ón</span>
<lb n="6555"/><span>Rígh;</span>
<lb n="6556"/><span>Is a dh'aimhdheoin Chéat Bréadaigh 's a ndeárna sí</span>
<lb n="6557"/><span>'bhréaga</span>
<lb n="6558"/><span>Cha rabh mé 'dtoigh Mholaigh is char bhuaidhir mé í</span>
<lb n="6559"/><span>riamh.</span>
<lb n="6560"/></p>
</div>
<pb n="252"/>
<div><lb n="6561"/><p><span>130 - ACHMHUSÁN DHOCHTÚIR CHEALLACHÁIN.</span></p>
<lb n="6562"/>
<lb n="6563"/><p><span>I</span>
<lb n="6564"/><span>Má chreideann gach aon dá gcluinfidh mo sgéal,</span>
<lb n="6565"/><span>Ní aithrisim pléid nó magadh dhóibh;</span>
<lb n="6566"/><span>Ní hionann 's a' chléir ag déanamh na mbréag,</span>
<lb n="6567"/><span>Is annsin ag cur séala sgriobtúir leo.</span>
<lb n="6568"/><span>Ná sílidh go deoigh go ndéanfainn libh gó,</span>
<lb n="6569"/><span>Dá bhfuighinn 'rabh d'ór ag Manannan,</span>
<lb n="6570"/><span>Acht dar fearta Chathail Bhuidhe tá a ndeirim comh fíor</span>
<lb n="6571"/><span>Is go bhfuil an púca i gCeannadus.</span></p>
<lb n="6572"/>
<lb n="6573"/><p><span>II</span>
<lb n="6574"/><span>Bhí mise 'muigh aréir ag teacht ó mo chéilidhe</span>
<lb n="6575"/><span>Leath-mhalaidh 'n tsléibhe i n-aithghiorra,</span>
<lb n="6576"/><span>Is d'éirigh an ré ag cur sgáth' ar na spéire,</span>
<lb n="6577"/><span>Is chuir sí a hadharca fada 'mach.</span>
<lb n="6578"/><span>Bhí troideógaí traona is sidheóg 'scréachaigh,</span>
<lb n="6579"/><span>Is meannanaí aeir ag meigiodaigh,</span>
<lb n="6580"/><span>Ghlac creathnughadh is creachtughadh mé in mo chéadfaidh,</span>
<lb n="6581"/><span>Le héisteacht na n-éan ag feadalaigh.</span></p>
<lb n="6582"/>
<lb n="6583"/><p><span>III</span>
<lb n="6584"/><span>Annsin chuaidh mé smaoineadh ar bhriathraibh na ndaoine,</span>
<lb n="6585"/><span>Idir cailleachaibh aosta is sean-daoine,</span>
<lb n="6586"/><span>Gur bh'eaglach an nidh a bheith 'muigh ins an oidhch',</span>
<lb n="6587"/><span>Ar chasan bean-sidhe agus placairí.</span>
<lb n="6588"/><span>Sé chonnairc mé 'n síogaidhe chugam go díreach,</span>
<lb n="6589"/><span>Is ba duibhe ná daol a phuisíní,</span>
<lb n="6590"/><span>Bhí a fhiacla ar a gciar 'sna ronna leis síos,</span>
<lb n="6591"/><span>Is bhí a chosa comh caol le cuiseógaibh.</span>
<lb n="6592"/></p>
</div>
<pb n="253"/>
<div><lb n="6593"/><p><span>IV</span>
<lb n="6594"/><span>Bhí an dealbh-chruth cruaidh ag teacht chugam go luath,</span>
<lb n="6595"/><span>Lán feirge fuath' agus acaise;</span>
<lb n="6596"/><span>Chuirfeadh amharc ó'n bhrúid an ghealach faoi smúid,</span>
<lb n="6597"/><span>Is ba mhairg do'n chlúid 'na gcasfadh sé.</span>
<lb n="6598"/><span>A Mhuire nár thruagh mo chinneamhain an uair sin,</span>
<lb n="6599"/><span>Agus dubhras monuar fá'r geineadh mé,</span>
<lb n="6600"/><span>'S gan ao' nduine ar a' tsaoghal dá bhfeicfeadh a</span>
<lb n="6601"/><span>bhéal</span>
<lb n="6602"/><span>Nach dteichfeadh fríd néaltaibh neimhe uaidh.</span></p>
<lb n="6603"/>
<lb n="6604"/><p><span>V</span>
<lb n="6605"/><span>Tráth tháinic sé 'láthair do chuir sé air cáir,</span>
<lb n="6606"/><span>Agus labhair go dána briotach liom,</span>
<lb n="6607"/><span>"Is mise an bás, agus tuigim do chás,</span>
<lb n="6608"/><span>Gur chaith tusa 'n lá i dtoigh biotaille."</span>
<lb n="6609"/><span>Annsan ghlac mé sgáth agus dubhras "a ghrádh,</span>
<lb n="6610"/><span>Is dóigh gurab' é 'n t-ádh chuir chugam thú,</span>
<lb n="6611"/><span>Suidh síos le mo thaoibh agus aithris damh sgéal,</span>
<lb n="6612"/><span>Ó chas muid araon i gcuideachta."</span></p>
<lb n="6613"/>
<lb n="6614"/><p><span>VI</span>
<lb n="6615"/><span>"Ó cruthuigheadh an saoghal níor chodail mé néal,</span>
<lb n="6616"/><span>Acht ag imtheacht liom féin go leath-taobhach,</span>
<lb n="6617"/><span>Ag marbh' 's ag céasadh leinbh is tréan-fhir,</span>
<lb n="6618"/><span>Ag criothnughadh 's ag créachtughadh cailleachaí.</span>
<lb n="6619"/><span>Níor mheaithte mo thréartha, thorchar mé céadtaí</span>
<lb n="6620"/><span>De Ghallaibh de Ghaedheil 's de Albanaigh.</span>
<lb n="6621"/><span>Is mo ghaetheibh níor maoluigheadh ó goineadh liom</span>
<lb n="6622"/><span>Éabha</span>
<lb n="6623"/><span>Gur casadh liom léigheastracha Cheallacháin.</span></p>
<lb n="6624"/>
<lb n="6625"/><p><span>VII</span>
<lb n="6626"/><span>Níl liosa nó bruidhin dá bhfuil ins a' tír</span>
<lb n="6627"/><span>Nach siubhlann an díblidhe gearr-chosach,</span>
<lb n="6628"/><span>Dhá chur i ndúil na bacaigh go siubhailfeadh,</span>
<lb n="6629"/><span>S' an créachtaidhe go luath 'bheith urradhanta.</span></p>
</div>
<pb n="254"/>
<div><lb n="6630"/><p><span>Dá dtiubhradh i bpóirse sgilling nó dhó dó,</span>
<lb n="6631"/><span>Naigín gruth bó agus ceapaire,</span>
<lb n="6632"/><span>An bhean a bheadh tláith go ndéanfadh sé slán,</span>
<lb n="6633"/><span>'S go mbéadh sí gan spás go h-aigeanta.</span></p>
<lb n="6634"/>
<lb n="6635"/><p><span>VIII</span>
<lb n="6636"/><span>Níl tulaigh nó ált ó Chaiseal go hÁrainn</span>
<lb n="6637"/><span>Nach siubhlann an stánaidhe gliocasach,</span>
<lb n="6638"/><span>Le crios fá n-a lár is corn 'na láimh,</span>
<lb n="6639"/><span>Ag cruinniughadh 's a fásgadh luibheanna.</span>
<lb n="6640"/><span>Dá gcluinfeadh sé trácht ar mise bheith 'n-áitigh,</span>
<lb n="6641"/><span>Sé rachadh gan spás gan chuireadh ann,</span>
<lb n="6642"/><span>A dh'aisiog sláinte d'othair 's lucht galraidh,</span>
<lb n="6643"/><span>Dá mba nidh gurbh' é 'n phláigh a chuir ortha.</span></p>
<lb n="6644"/>
<lb n="6645"/><p><span>IX</span>
<lb n="6646"/><span>Le naigín fola bó, gan mhagadh gan gó,</span>
<lb n="6647"/><span>Sé léigheasóchadh sé póit is gorbas,</span>
<lb n="6648"/><span>Le luibheannaí, póirí, psailmí 's órthaí,</span>
<lb n="6649"/><span>Dobhéarfadh un bheodhais an marbhán.</span>
<lb n="6650"/><span>Gach luibh ó'n lus-buidhe go cuigeal bean-sidhe,</span>
<lb n="6651"/><span>An raithneach, an chaorthainn, is fearabán,</span>
<lb n="6652"/><span>Is fiosach dó a mbrígh un mise do chlaoidhe,</span>
<lb n="6653"/><span>Is bhain sé 'n bhrígh as mo dhealgan.</span></p>
<lb n="6654"/>
<lb n="6655"/><p><span>X</span>
<lb n="6656"/><span>Chuaidh mise d'fhéachaint caillighe bhí tréith-lag,</span>
<lb n="6657"/><span>Ag fulaing i bpéin le fad' aimsir',</span>
<lb n="6658"/><span>Is shaoil mé go bhféadfainn uchtán a cléibh-se</span>
<lb n="6659"/><span>A bhriseadh le maol-ghath meirgeach;</span>
<lb n="6660"/><span>Tráth thug mise sáthadh 'sé theangmhaidh damh cnáimh</span>
<lb n="6661"/><span>Is lúb mé barr mo cholgáin,</span>
<lb n="6662"/><span>'S ní dóigh gur ab é 'n t-ádh bhí orm an lá</span>
<lb n="6663"/><span>Dochonnairc mé 'n stánaidhe, Ceallachán.</span>
<lb n="6664"/></p>
</div>
<pb n="255"/>
<div><lb n="6665"/><p><span>XI</span>
<lb n="6666"/><span>Sé mo chomhairle do mhnáibh anois is go bráth</span>
<lb n="6667"/><span>Má's maith leo an tsláinte chomhthrom fhagháil,</span>
<lb n="6668"/><span>Déanadh siad gnáthas de stirabút 's bláthach,</span>
<lb n="6669"/><span>Is itheadh siad caithfraigh 's gabáiste.</span>
<lb n="6670"/><span>Ó d'imthigh na potátuigh, arán maith láidir,</span>
<lb n="6671"/><span>Pis, agus anlann salainn leis,</span>
<lb n="6672"/><span>Meacanaigh bána, turnapaí 's gáirleóg,</span>
<lb n="6673"/><span>Is béidh aca sláinte fholláine.</span></p>
<lb n="6674"/>
<lb n="6675"/><p><span>XII</span>
<lb n="6676"/><span>Óladh má's maith leo gloine cúl-dighe,</span>
<lb n="6677"/><span>A thóigfeas a gcroidhe go hacmhuinneach;</span>
<lb n="6678"/><span>Is sgailliún ar aontaigh cheannach go saor,</span>
<lb n="6679"/><span>Is cleachtadh siad píosa aráin leis.</span>
<lb n="6680"/><span>Sin agus brósaid do bhainne maith bó,</span>
<lb n="6681"/><span>Is óladh siad bóicín eile de;</span>
<lb n="6682"/><span>'S má chreidtear mo sgéal-sa is fada bhur saoghal-sa,</span>
<lb n="6683"/><span>Acht seachnaigidh léigheastracha Cheallacháin."</span>
<lb n="6684"/>
<pb n="256"/></p>
<lb n="6685"/>
<lb n="6686"/><p><span>131  HEISTÍHÓ CHATHAIL MHIC AN DEIRG MHIC</span>
<lb n="6687"/><span>LUIRC, AGUS MAR A THARLAIDH AN GEANCANACH</span>
<lb n="6688"/><span>DÓ AG CÚL LIOS A' PHÚCA.</span>
<lb n="6689"/><span>Aodh Mac Domhnaill a chum</span></p>
<lb n="6690"/>
<lb n="6691"/><p><span>"Mise Cathal mhac an Deirg mhic Luirc mhic</span>
<lb n="6692"/><span>Seannluigh mhic Chaitrion Ní Thuathail, inghin Dhangloin-</span>
<lb n="6693"/><span>doid mhic Bhríghde Ní Lápáin, inghin Ógáin Iodhlábain,</span>
<lb n="6694"/><span>an fear a rabh mart rása ar aonach Chollain</span>
<lb n="6695"/><span>aige, agus ag éisteacht damh aréir leis na sean-</span>
<lb n="6696"/><span>daoinibh dá rádh an té theagbhadh le luchramán ag bruach</span>
<lb n="6697"/><span>liosa, nuair a bhéadh sé ag deánamh bróg, go bhfuigheadh</span>
<lb n="6698"/><span>a sháith de'n tsaoghal uadh, agus arna smuaineadh seo</span>
<lb n="6699"/><span>damh aon oidhche amháin do chruinnigh mé cnuasach maith</span>
<lb n="6700"/><span>de na luibheanna dochídhinn ag mo mháthair mhóir roimhe</span>
<lb n="6701"/><span>sin, .i. Neillidh Réid, ar mbeith dí 'na bean-draoi,</span>
<lb n="6702"/><span>agus 'na cómhnuidhe a chois Móta Bhaile Átha Fhirdiaidh</span>
<lb n="6703"/><span>i gcoillidh Mónuidh, áit ar tógadh na seacht seanaigh</span>
<lb n="6704"/><span>a dtáinic sí uadh.  Agus seo mar a taibhreadh damh</span>
<lb n="6705"/><span>in mo thuras lá n-aon dar thárlaidh mé a bheith ag</span>
<lb n="6706"/><span>taisdeal na bhfearanntaibh saoire, sochaire, so-</span>
<lb n="6707"/><span>shaothraigh úd, atá eadar Cruach Phádraig agus Loch</span>
<lb n="6708"/><span>Dearg i gConndae Dhúin na nGall, áit da'r ghnáthach</span>
<lb n="6709"/><span>liom fhéin agus le mo mháthair mhóir dhul gach bliadhain</span>
<lb n="6710"/><span>do dhéanamh an turas, acht mar thárluigheas féin</span>
<lb n="6711"/><span>ar bhealach na muice, taobh le Lios an Phúca, agus</span>
<lb n="6712"/><span>go dtáinic do ualach orm a bheith suas san oidhche</span>
<lb n="6713"/><span>ag reagaireacht na n-asal, sé smaointigh mé gur</span>
<lb n="6714"/><span>mhaith le déanamh mo bholgán saighid do líonadh le</span>
<lb n="6715"/><span>luibheannaibh beannuighthe, mar bhí, an dréimire Muire,</span>
<lb n="6716"/><span>an lus cré, eochair na bruidhne, cuigeal na mban sidhe,</span>
<lb n="6717"/><span>an raithneach ruadh, agus mórán eile nach n-áirimhthear</span>
<lb n="6718"/><span>annseo, agus mar a bhí mé ag smuaineadh créad is</span>
<lb n="6719"/><span>críoch do'n ghéirleanamhain atá dá dheánamh ar na</span>
<lb n="6720"/><span>Gaoidhil le tighearnaibh Gall, sé chonnaic mé an ní</span>
<lb n="6721"/><span>seo atáim ag dol dá fhoillsiughadh, ní dóibh-se amháin,</span>
<lb n="6722"/><span>acht do gach duine dá dtáinic is dá dtiocfaidh, dá</span>
<lb n="6723"/><span>gcualaidh is dá gcluinfidh, de iarsma Ádhamha, ionnus</span>
<lb n="6724"/><span>nach mbainfidhe a léithid de thoirmeasg nó sheachrán</span></p>
</div>
<pb n="257"/>
<div><lb n="6725"/><p><span>do charaid nó do námhaid go bráth 'mo dhéidh," ar</span>
<lb n="6726"/><span>Cathal, agus leis sin tosuigheas an ceol mar leanas -</span></p>
<lb n="6727"/>
<lb n="6728"/><p><span>Le tuitim na hoidhche mo shuidhe a chois liosa damh,</span>
<lb n="6729"/><span>'S mé tuirseach ag smuaineadh gach díbirt is</span>
<lb n="6730"/><span>díthcheannughadh</span>
<lb n="6731"/><span>A d'fhulaing na Gaoidhil, mo léan, ins an oileán-sa -</span>
<lb n="6732"/><span>Hó, ró, is gan deireadh go fóill!</span></p>
<lb n="6733"/>
<lb n="6734"/><p><span>Sé chualaidh mé an ceol fá dhó ba bhinne liom</span>
<lb n="6735"/><span>Ná cuach ar ghéig, nó smaolach i mbarr na dtom,</span>
<lb n="6736"/><span>Is go mbainfeadh sé bíodhgadh as croidhe a bhéadh marbh</span>
<lb n="6737"/><span>trom,</span>
<lb n="6738"/><span>Hó, ró le binneas a ghlóir.</span></p>
<lb n="6739"/>
<lb n="6740"/><p><span>Sé chonnaic an síogaidhe íseal fearanta,</span>
<lb n="6741"/><span>Gan chóta nó bríste 'na shuidhe ar na leacracha',</span>
<lb n="6742"/><span>Bhí a chasúr ar lúth, is é ag rúsgadh na leathracha',</span>
<lb n="6743"/><span>Hó, ró, is é ag déanamh na mbróg.</span></p>
<lb n="6744"/>
<lb n="6745"/><p><span>Bhí ocht n-orlaigh dhéag ar mhéad san' abhach sin,</span>
<lb n="6746"/><span>Is ba lúthmhair' a mhéara ag fuagháil go h-acfuinneach,</span>
<lb n="6747"/><span>Ag tarraing na héille, is ba ghéar a mheannaidh bheag,</span>
<lb n="6748"/><span>Hó, ró, is mar chumadh sé ceol.</span></p>
<lb n="6749"/>
<lb n="6750"/><p><span>Tráth chonnaic mé fhéin gur gréasaidhe an duine beag,</span>
<lb n="6751"/><span>Chuaidh mé ar mo aghaidh go haereach sgiobalta,</span>
<lb n="6752"/><span>Mar chualaidh mé sgéal ag mo mháthair fá chiste bheith</span>
<lb n="6753"/><span>Aige duine de'n tsórt - lán canna de'n ór!</span></p>
<lb n="6754"/>
<lb n="6755"/><p><span>Nuair a tháinic mé gaobhar ar shéite an liopramain,</span>
<lb n="6756"/><span>Labhair sé go céillidhe béil-bhinn maranta,</span>
<lb n="6757"/><span>Dá rádh liom "glac séite is méaduigh an chuideachta,</span>
<lb n="6758"/><span>Hó, ró, is cluinfidh tú sgéal.</span></p>
<lb n="6759"/>
<lb n="6760"/><p><span>"Nach mise atá críon, is ní híongnadh sin 'Chatoilig,</span>
<lb n="6761"/><span>Is go bhfaca mé an chríoch seo na haon-tor daróige,</span>
<lb n="6762"/><span>Gan duine nó daoinibh ag saothrughadh na fearannta,</span>
<lb n="6763"/><span>Hó, ró, gé gur b'innti bhí sógh.</span></p>
<lb n="6764"/>
<lb n="6765"/><p><span>"Bhí mise 'san áit seo an lá tháinic Partholan,</span>
<lb n="6766"/><span>Is tar éis a bháis bhí mé i stát ag clann Neimhidh</span>
<lb n="6767"/><span>ann,</span></p>
</div>
<pb n="258"/>
<div><lb n="6768"/><p><span>Ag tor Chonaing ba láidir mé 'carnadh na</span>
<lb n="6769"/><span>bhFomoraigh,</span>
<lb n="6770"/><span>Hó, ró, mar a torchradh go leor.</span></p>
<lb n="6771"/>
<lb n="6772"/><p><span>"Bhí mé i nÉirinn i laethibh Fear Bolga,</span>
<lb n="6773"/><span>Is ar dteacht do Thuatha dé Dan' ba tréan ins' a'</span>
<lb n="6774"/><span>chogadh mé,</span>
<lb n="6775"/><span>I gcath Shliabh an Iarainn, mo chian is mo mhilleadh-sa,</span>
<lb n="6776"/><span>Hó, ró, mar a cailleadh an ló.</span></p>
<lb n="6777"/>
<lb n="6778"/><p><span>"Is iomdha sin ruathar cruaidh agus bristeacha,</span>
<lb n="6779"/><span>A sheas mé go clúiteach ag cumhdach na gcalaidheach,</span>
<lb n="6780"/><span>Is minic a rúisg mé an púca ar na machairibh,</span>
<lb n="6781"/><span>Hó, ró, le prioca mo ghóid."</span></p>
<lb n="6782"/>
<lb n="6783"/><p><span>"Ní rabh briseadh nó bruighin i gcríochaibh na Banba,</span>
<lb n="6784"/><span>Ó Oileán Mhic Aoidh go taoibh na Sionainne,</span>
<lb n="6785"/><span>Nachar chuidigh mé a' gríosadh go féidhmeach feargach,</span>
<lb n="6786"/><span>Hó, ró, is nach fada mé beo?</span></p>
<lb n="6787"/>
<lb n="6788"/><p><span>"Bhí mise sa Mhumhain go clúiteach fuileata,</span>
<lb n="6789"/><span>Mo oide gan mhúnadh ag stiúradh lucht pisteoróg,</span>
<lb n="6790"/><span>Tráth tháinic clann Mhilidh i dtír san oileán seo,</span>
<lb n="6791"/><span>Hó, ró, le maithibh i slógh.</span></p>
<lb n="6792"/>
<lb n="6793"/><p><span>"Sheas mé gach bruighean go croidheamhail meanmnach,</span>
<lb n="6794"/><span>Ó chreagachaibh Chiarraidhe go dtí an sgrios mhachaire,</span>
<lb n="6795"/><span>I dTailltion san Mhidhe sé críochnughadh an racan</span>
<lb n="6796"/><span>sin,</span>
<lb n="6797"/><span>Hó, ró, mar aithristear sgéal.</span></p>
<lb n="6798"/>
<lb n="6799"/><p><span>"Bhí mise aige Eoghan cródha 'mo oifigeach,</span>
<lb n="6800"/><span>I gcath an bpunann ar an tsliabh, mo chian, mar</span>
<lb n="6801"/><span>leagadh sinn,</span>
<lb n="6802"/><span>Chuir mé punann i sróin an fhir mhóir le hurchar ann,</span>
<lb n="6803"/><span>Hó, ró, gan mhagadh gan gó.</span></p>
<lb n="6804"/>
<lb n="6805"/><p><span>"Bhí mé i mbrollach gach táin dar thárlaidh, is</span>
<lb n="6806"/><span>iomramha,</span>
<lb n="6807"/><span>Bó ghlinne, bó bhainne, agus Táin Bó Cuailnge,</span>
<lb n="6808"/><span>Bhí mise san áth an lá thuit Firdiaidh</span>
<lb n="6809"/><span>Hó, ró, is mé tiomáint na mbó.</span>
<lb n="6810"/></p>
</div>
<pb n="259"/>
<div><lb n="6811"/><p><span>"Is cumhan liom táin an cheatharnaigh as Connachtaibh,</span>
<lb n="6812"/><span>Cath Chnoc an Áir, is bánughadh Mhanainne,</span>
<lb n="6813"/><span>I Maigh Mhucráimhe bhí mé lá na hearróide,</span>
<lb n="6814"/><span>Hó, ró, gidh mairim go fóill.</span></p>
<lb n="6815"/>
<lb n="6816"/><p><span>"Le cath na Maidhm ba faobharach meanmnach,</span>
<lb n="6817"/><span>Ag marbh na laoch an nidh is aithreach liom,</span>
<lb n="6818"/><span>Ag sgrios cloinne Baoisgne a shaothróchadh an</span>
<lb n="6819"/><span>fearann seo,</span>
<lb n="6820"/><span>Hó, ró, dá maireadh siad beo.</span></p>
<lb n="6821"/>
<lb n="6822"/><p><span>"Bhí mise i nÉirinn i laethibh an Chromuiligh,</span>
<lb n="6823"/><span>Ag Binn Bhorb na ngliadh ag stialladh Sasanach,</span>
<lb n="6824"/><span>Mar aon le Eoghan Ruadh ag ruaigeadh na</span>
<lb n="6825"/><span>mBreatanach,</span>
<lb n="6826"/><span>Hó, ró, as Conndae Thír Eoghain.</span></p>
<lb n="6827"/>
<lb n="6828"/><p><span>"Ag cuidiughadh le Gaoidhil ba tréan is ba</span>
<lb n="6829"/><span>treallamhsach,</span>
<lb n="6830"/><span>'S i dtaca na mbéim níor chladhartha meathta mé,</span>
<lb n="6831"/><span>Gé go rabh an luaidh dá bualadh fá mo iosgadaibh</span>
<lb n="6832"/><span>Hó, ró, le teinidh is ceo.</span></p>
<lb n="6833"/>
<lb n="6834"/><p><span>"I nEachdhruim Dia Dómhnaigh is mór a leagadh mé,</span>
<lb n="6835"/><span>Is ag an mBóinn is é leónadh is leagadh mé,</span>
<lb n="6836"/><span>Aige Béal Áth' an Luain sé bualadh droma liom,</span>
<lb n="6837"/><span>Hó, ró, is níor throid mé níos mó.</span></p>
<lb n="6838"/>
<lb n="6839"/><p>
<lb n="6840"/><span>"Sin agat-sa anois," a Chathail, ar an gréasaidhe</span>
<lb n="6841"/><span>beag, "mar bhain mise mo bheatha amach go fiúntach</span>
<lb n="6842"/><span>macánta le mo chródhacht, agus níor bhraith agus níor</span>
<lb n="6843"/><span>chreach mé ao' nduine ariamh, acht nuair a chuaidh mé ó</span>
<lb n="6844"/><span>fhéidhm, agus mheith mo neart, thosuigh mé ar dhéanamh</span>
<lb n="6845"/><span>na mbróg do na daoinibh maithe, agus níl ciste nó</span>
<lb n="6846"/><span>stór agam acht mar chidh tú mé, agus do dhream sin</span>
<lb n="6847"/><span>uile.  Is sean-chomhursach do do mhuinntir ariamh</span>
<lb n="6848"/><span>mise, agus is minic a shábháil mé do mháthair mhór ar a'</span>
<lb n="6849"/><span>tórughadh le cú bán Chros an phobaill, agus le cú dubh</span>
<lb n="6850"/><span>Charraig Chlochair, ar mbeith dhi 'na gearrfhiadh ag</span>
<lb n="6851"/><span>cruinniughadh abhaile ime agus bainne na tíre le na</span></p>
</div>
<pb n="260"/>
<div><lb n="6852"/><p><span>draoidheachta, agus is beag a shaoil mise gur faobhtha</span>
<lb n="6853"/><span>de na daoinibh sin a thiocfadh do mo bhrath," ar an</span>
<lb n="6854"/><span>t-abhach, "acht dar mhaith leat éisteacht le cuid éigin</span>
<lb n="6855"/><span>de bhriathraibh do dhaoinibh fhéin, agus le réimheasa</span>
<lb n="6856"/><span>na sinnsir.  Ná bí ag brath airgid nó óir ormsa</span>
<lb n="6857"/><span>feasta," ar an luchramán, "agus go mórmhór teacht</span>
<lb n="6858"/><span>na Spáinneach, agus mar éireochas Gearóid Iarla,</span>
<lb n="6859"/><span>agus gur leis a thochrafar na Gaill as Éirinn amach.</span>
<lb n="6860"/><span>Nach minic a chualaidh tú sin aige do mháthair?"</span>
<lb n="6861"/><span>ar an gréasaidhe.  "Is fíor dhuit sin," arsa</span>
<lb n="6862"/><span>Cathal, "agus dar bh'é do thoil-sa, cuid de na</span>
<lb n="6863"/><span>briathraibh sin dob'fhéidir liom-sa a bheith ní ba</span>
<lb n="6864"/><span>réidhe leat-sa ar ball," agus le sin thoisigh an gean-</span>
<lb n="6865"/><span>canach ar ghabháil na slim-cheoltaibh moltanach do</span>
<lb n="6866"/><span>Chathal, le méad a cheilge ag taragair mar leanas: -</span></p>
<lb n="6867"/>
<lb n="6868"/><p><span>"Nuair a tháinic do'n áit seo an Pádraig beannuigh'</span>
<lb n="6869"/><span>úd,</span>
<lb n="6870"/><span>Ag teagasg an chrábhaidh do mhnáibh is do shean-</span>
<lb n="6871"/><span>daoinibh,</span>
<lb n="6872"/><span>Is ag díbirt gach pláighe d'ar ghnáthughadh na fear-</span>
<lb n="6873"/><span>anntaí,</span>
<lb n="6874"/><span>Hó, ró, le soisgéal na mbeo.</span></p>
<lb n="6875"/>
<lb n="6876"/><p><span>"Sgrios sé as an áit seo ráfla placairí,</span>
<lb n="6877"/><span>Dhíbir sé an púca as gach clúid d'ar chleachtughadh</span>
<lb n="6878"/><span>é,</span>
<lb n="6879"/><span>Ghlan sé na tíortha ó dhaol is ó fhroganna,</span>
<lb n="6880"/><span>Hó, ró, is gach nathair de'n tsórt.</span></p>
<lb n="6881"/>
<lb n="6882"/><p><span>"Thoisigh an chléir ar léigheas gach aicide,</span>
<lb n="6883"/><span>Sagairt is bráithre is ní áirim na manaigh fós,</span>
<lb n="6884"/><span>Gan chisde gan stór nó ór na Sasanach,</span>
<lb n="6885"/><span>Hó, ró, acht i ngeall ar a nglór.</span></p>
<lb n="6886"/>
<lb n="6887"/><p><span>"Annsin a chuaidh diarfaigh naomhtha a tharagair:</span>
<lb n="6888"/><span>An milleadh 's an díth a bhéadh i gcríochaibh Banba,</span>
<lb n="6889"/><span>Creamhthuinn mhac Féidhlim is 'na dhéidh Ua</span>
<lb n="6890"/><span>Colamáin,</span>
<lb n="6891"/><span>Hó, ró, is gach duine den tsórt.</span>
<lb n="6892"/></p>
</div>
<pb n="261"/>
<div><lb n="6893"/><p><span>"Dubhairt go mbéadh Éire faoi léan is leathtrom seal,</span>
<lb n="6894"/><span>Trí chéad bliadhain faoi ghéar-smacht eachtrannach,</span>
<lb n="6895"/><span>Is go mbéadh cuid do'n chléir ag claonadh le</span>
<lb n="6896"/><span>Sasanaighibh,</span>
<lb n="6897"/><span>Hó, ró, is go dtréigfadh an t-órd.</span></p>
<lb n="6898"/>
<lb n="6899"/><p><span>"Go dtiocfadh 'na dhéidh sin éag is aicide,</span>
<lb n="6900"/><span>Ar éanlaith an aeir, is ar bheithidhibh an mhachaire,</span>
<lb n="6901"/><span>Go mbéadh fuath agus gráin aige páisdíbh dá</span>
<lb n="6902"/><span>n-athrachaibh,</span>
<lb n="6903"/><span>Hó, ró, sul a dtiocfadh an ló.</span></p>
<lb n="6904"/>
<lb n="6905"/><p><span>"Go mbéadh gorta gan tár gach áit insa gcruinne</span>
<lb n="6906"/><span>'lig,</span>
<lb n="6907"/><span>Na fir is na mná is gach aon do na leinbh bheag'</span>
<lb n="6908"/><span>Ag seangadh ins na háltaibh ag ithe blath na luibh-</span>
<lb n="6909"/><span>eanna,</span>
<lb n="6910"/><span>Hó, ró, is dá mbeathughadh le póir.</span></p>
<lb n="6911"/>
<lb n="6912"/><p><span>"Go mbearadh uaisle Crích' Fáil an chomhdháil go Cill</span>
<lb n="6913"/><span>Chainigh leobh,</span>
<lb n="6914"/><span>Is go dtiocfadh leitir ón bhainríoghan chun bánughadh</span>
<lb n="6915"/><span>an oileáin seo,</span>
<lb n="6916"/><span>Go mbéadh fionghal is smál i n-alt na muice thart,</span>
<lb n="6917"/><span>Hó, ró, is go mairbhfidhe go leor.</span></p>
<lb n="6918"/>
<lb n="6919"/><p><span>"Béidh na milisidh dubha ar siubhal ins na bealaigh</span>
<lb n="6920"/><span>'lig,</span>
<lb n="6921"/><span>Is ag briseadh na ndroichead in gach taobh dá rachadh</span>
<lb n="6922"/><span>siad,</span>
<lb n="6923"/><span>Ar eagla na Gaoidhil le chéile a chasabhail,</span>
<lb n="6924"/><span>Hó, ró, agus cuidiughadh san ghleó.</span></p>
<lb n="6925"/>
<lb n="6926"/><p><span>"Béidh Danairí cháidhe i bpáirt le hAlbanaigh,</span>
<lb n="6927"/><span>Chun cuidiughadh san ár gach lá le Sasanaighibh,</span>
<lb n="6928"/><span>Agus rachaidh 'na ndáil a bhánughadh Bhaile Fhirdiaidh,</span>
<lb n="6929"/><span>Hó, ró, agus caillfidhe an ló.</span>
<lb n="6930"/></p>
</div>
<pb n="262"/>
<div><lb n="6931"/><p><span>"Le torann an lámhaigh lá na feille sin,</span>
<lb n="6932"/><span>Fosglóchaidh gach rath ó Dhroichead Áth' go Gaillimh</span>
<lb n="6933"/><span>thart,</span>
<lb n="6934"/><span>Agus tiocfaidh na Tuatha de shluaghtaibh cheilite,</span>
<lb n="6935"/><span>Hó, ró, go muileann an chró.</span></p>
<lb n="6936"/>
<lb n="6937"/><p><span>"Seinntear an buadhbhall ar stuagh Mholaidh Eilin</span>
<lb n="6938"/><span>leobh,</span>
<lb n="6939"/><span>Agus dúsgfar Gearóid Iarla agus an Ciar-each</span>
<lb n="6940"/><span>Ceann-donn fós,</span>
<lb n="6941"/><span>Ní fhanann le diallaid acht claidheamh agus bearad</span>
<lb n="6942"/><span>beag,</span>
<lb n="6943"/><span>Hó, ró, nó go gcruinnighidh sé an slógh.</span></p>
<lb n="6944"/>
<lb n="6945"/><p><span>"Ní mó ná trí huaire ó chualthas an chéad torann,</span>
<lb n="6946"/><span>Go dtoisighidh an ruathar is go mbuailtear Sasanaigh,</span>
<lb n="6947"/><span>Béidh an muileann aige síor-mheilt trí hoidhche le</span>
<lb n="6948"/><span>fuil daoine,</span>
<lb n="6949"/><span>Hó, ró, is ní bhéidh Gallaibh níos mó.</span></p>
<lb n="6950"/>
<lb n="6951"/><p><span>"Annsin béidh clann Mhílidh mar bhí in-allódaibh,</span>
<lb n="6952"/><span>Roinntear an chríoch eadar maoin agus fearann</span>
<lb n="6953"/><span>leobh,</span>
<lb n="6954"/><span>Cha bhíonn ocras nó íoth ar dhaoinibh nó ar eallach ann,</span>
<lb n="6955"/><span>Hó, ró, is ní bhéidh fionghal níos mó.</span></p>
<lb n="6956"/>
<lb n="6957"/><p>
<lb n="6958"/><span>"Annsin agat-sa mo sgéal-sa, a Chathail," ar an</span>
<lb n="6959"/><span>gréasaidhe beag, "agus do réir mo bharramhla b'fhearr</span>
<lb n="6960"/><span>duit-se fuireach go foighideach le do chuid roinne nó a</span>
<lb n="6961"/><span>bheith ag brath ar chuid do chomhursan, do bhrigh nach bhfuil</span>
<lb n="6962"/><span>duine bocht ar bith ar an tsaoghal so nach bhfuil a</span>
<lb n="6963"/><span>sháith le déanamh aige le n-a shaothar bocht féin,</span>
<lb n="6964"/><span>agus leanaidh de sin is," ar an geancanach, "amhail</span>
<lb n="6965"/><span>agus mar tá lorg an ghortha in do dháil-sa, is</span>
<lb n="6966"/><span>mar sin a bhéas do shaidhbhreas, óir ní fhuil breac</span>
<lb n="6967"/><span>in do lorgan nach mbéidh ginídh agat ina n-aghaidh,"</span>
<lb n="6968"/><span>ar an tarrachta beag.  "Amhail agus mar bhí</span>
<lb n="6969"/><span>leanann sidhe aige do mháthair mhóir .i. Neillidh</span>
<lb n="6970"/><span>Réid, is amhlaidh sin is dual dhuitse a bheith pósta</span>
<lb n="6971"/><span>le bean uasal de'n treibh chéadna, .i. Mairead Ní</span></p>
</div>
<pb n="263"/>
<div><lb n="6972"/><p><span>hAoidh, inghin diarfaigh Thíre an Amhgair ?, agus</span>
<lb n="6973"/><span>béidh an dúithche fhada fhairsing sin aige géilleadh</span>
<lb n="6974"/><span>dhuit-se, thú féin agus do do iarsma go bráth do</span>
<lb n="6975"/><span>dhéidh, mar aon le hEanach an Bhacaigh agus mórán eile</span>
<lb n="6976"/><span>de sheilbh nach n-airidhthear anois, agus is mithid</span>
<lb n="6977"/><span>damhsa a bheith ag cur suas mo threallaidh," ar an</span>
<lb n="6978"/><span>t-abhach; "agus féach thusa faoi an leic sin thall agus</span>
<lb n="6979"/><span>gheobhaidh tú gogóg óir, agus beir leat í."  "Beir</span>
<lb n="6980"/><span>buaidh agus beannacht," ar Chathal, "agus is dóigh liom-</span>
<lb n="6981"/><span>sa gur duine éigin de uaisle mo mhuinntire fhéin</span>
<lb n="6982"/><span>thusa, agus gur b'é dia mo dhaoine .i. Crom Cruach, a</span>
<lb n="6983"/><span>sheól mise teagbháil duit anocht"; agus leis sin thug</span>
<lb n="6984"/><span>Cathal sithe sanntach sothlámhach fá'n leac ar nós nach</span>
<lb n="6985"/><span>mór nachar sgoith na méara de fhéin, agus ní bhfuair</span>
<lb n="6986"/><span>fuithe acht ciarógaí, daoil, agus mórán de phéistibh</span>
<lb n="6987"/><span>éagsamhla eile, ionnus gur thóg sé a cheann go prab</span>
<lb n="6988"/><span>le ionnsaidhe a thabhairt ar an luchramán, agus ní</span>
<lb n="6989"/><span>bhfuair aige acht carnán de dhuilleógaibh críona in áit</span>
<lb n="6990"/><span>an ghréasaidhe, agus bhí na hasail san bhfoghail, ionnus</span>
<lb n="6991"/><span>go mba éigin do Chathal teicheadh le n-a anam ó'n</span>
<lb n="6992"/><span>tsíogaidhe, agus chum sé an laoi seo síos mar leanas:</span></p>
<lb n="6993"/>
<lb n="6994"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="6995"/><span>Ó, a Dhia mo athara, nach truagh mo chás,</span>
<lb n="6996"/><span>Is mé claoidhte meaithte gan duine 'mo dháil,</span>
<lb n="6997"/><span>Acht síogaidhe gan bheannughadh nachar geineadh ó Ádhamh,</span>
<lb n="6998"/><span>Is go meallfadh le siollaidh an t-éan de'n bhfál.</span></p>
<lb n="6999"/>
<lb n="7000"/><p><span>Nach fiosach gach duine ins an Chríoch† seo †Fáil,</span>
<lb n="7001"/><span>Dá gcualaidh dá gcluineann is dágcluinfidh mo sgéal,</span>
<lb n="7002"/><span>Dá bhfuighinn-se an cisde mar shaoil mé a fhagháil,</span>
<lb n="7003"/><span>Nach ualach bratóg a tchífidhe ar Chathal.</span></p>
<lb n="7004"/>
<lb n="7005"/><p><span>Acht siubhailfidh mé feasta gach bruidhin is ráth,</span>
<lb n="7006"/><span>Ó chuantaibh Bhiorra go dtí Droichead Áth',</span>
<lb n="7007"/><span>Síos a chois Banna go geataibh an tSráth Bháin,</span>
<lb n="7008"/><span>Sul fá bpillfidh mé abhaile chuig mo mháthair mar</span>
<lb n="7009"/><span>atáim.</span></p>
<lb n="7010"/>
<lb n="7011"/><p>
<lb n="7012"/><span>"Agus dar an anam a bhí i gcorp Pheadair na</span>
<lb n="7013"/><span>gCeann .i. mo dháid mór, má theagbhann damhsa an</span>
<lb n="7014"/><span>t-arrachtach an dara huair, is mise fhéin a bhainfeas</span>
<lb n="7015"/><span>sásamh as, ar son an cheilg a d'imir orm aige cúl</span></p>
</div>
<pb n="264"/>
<div><lb n="7016"/><p><span>Lios a Phúca.  Acht ar bpilleadh abhaile do Chathal go</span>
<lb n="7017"/><span>Currach na Glaice ní rabh plannda fraoich ó Loch</span>
<lb n="7018"/><span>na gCinn go Móin Éille nach rabh arn-a sgrios le</span>
<lb n="7019"/><span>muinntir Bhráidhe, mar aon le Brian Ó Ruairc, agus</span>
<lb n="7020"/><span>an teaglach ar ghléas gur choimhlíonadh an sean-fhocal -</span>
<lb n="7021"/><span>"Cha rabh sé le fagháil nuair a bhí an chiall dá roinn."</span></p>
<lb n="7022"/>
<lb n="7023"/><p><span>132 - LÉIGHEAS AN GHÚTA.</span>
<lb n="7024"/><span>Tomás Ó Cléirigh cct.</span></p>
<lb n="7025"/>
<lb n="7026"/><p><span>I</span>
<lb n="7027"/><span>Is fiosach dhamh do ghalar</span>
<lb n="7028"/><span>A bheith ar mhórán cléire,</span>
<lb n="7029"/><span>Cé mór do ghaol le Gallaibh</span>
<lb n="7030"/><span>B'fhearr a bheith ar nós na Gaedhealtacht'.</span>
<lb n="7031"/></p>
</div>
<pb n="265"/>
<div><lb n="7032"/><p><span>II</span>
<lb n="7033"/><span>Gabh mo chomhairle, a chara,</span>
<lb n="7034"/><span>'S ní bhéidh do alta brúighte,</span>
<lb n="7035"/><span>Agus thar an uile ghalar</span>
<lb n="7036"/><span>Béidh tú slán ó'n ghúta.</span></p>
<lb n="7037"/>
<lb n="7038"/><p><span>III</span>
<lb n="7039"/><span>Ná hith sicín rósta,</span>
<lb n="7040"/><span>Ná caith tósta na maidne;</span>
<lb n="7041"/><span>Ná bíodh tirm do bhróga,</span>
<lb n="7042"/><span>Siubhail ar nós na fine.</span></p>
<lb n="7043"/>
<lb n="7044"/><p><span>IV</span>
<lb n="7045"/><span>Cuir deoch na maidne ar gcúl,</span>
<lb n="7046"/><span>Ná hibh 'san gcúl acht deoch mhéidhge,</span>
<lb n="7047"/><span>Seachain misleán is plúr,</span>
<lb n="7048"/><span>Seachain bágún le do ré-sa.</span></p>
<lb n="7049"/>
<lb n="7050"/><p><span>V</span>
<lb n="7051"/><span>Ná cleacht fíon is brandaigh</span>
<lb n="7052"/><span>Is siúcra candaidh dá losgadh;</span>
<lb n="7053"/><span>Ó mhaidin go dtí tráthnóna</span>
<lb n="7054"/><span>Bí Dia Domhnaigh 'do throsgadh;</span></p>
<lb n="7055"/>
<lb n="7056"/><p><span>VI</span>
<lb n="7057"/><span>Is folláin trosgadh an Luain,</span>
<lb n="7058"/><span>Is le cluain cuir thart an Mhárt-sa;</span>
<lb n="7059"/><span>Feoil Cheadaoine ná cleacht,</span>
<lb n="7060"/><span>Is Diardaoin ná caith do sháith dí.</span></p>
<lb n="7061"/>
<lb n="7062"/><p><span>VII</span>
<lb n="7063"/><span>Trosgadh Sathairn is Aoine,</span>
<lb n="7064"/><span>Riaghail díreach an chrábhaidh:</span>
<lb n="7065"/><span>Is má ghnidh tú sin go fírinneach</span>
<lb n="7066"/><span>Gheobhair go síorraidhe sláinte.</span>
<lb n="7067"/></p>
</div>
<pb n="266"/>
<div><lb n="7068"/><p><span>VIII</span>
<lb n="7069"/><span>Fliuch go minic do chosa,</span>
<lb n="7070"/><span>Is leig do ghearrán ar stábla;</span>
<lb n="7071"/><span>Gabh bradán is liúsa,</span>
<lb n="7072"/><span>'S ní bhéidh gúta in do spágaibh.</span></p>
<lb n="7073"/>
<lb n="7074"/><p><span>IX</span>
<lb n="7075"/><span>Arán léireach coirce,</span>
<lb n="7076"/><span>Sean-im, stobhach seanda</span>
<lb n="7077"/><span>Is maith an léigheas ar ghúta é</span>
<lb n="7078"/><span>Is luigh faoi shúsa sean-ruadh.</span></p>
<lb n="7079"/>
<lb n="7080"/><p><span>X</span>
<lb n="7081"/><span>Gabh-sa cómhairle an dochtúr'</span>
<lb n="7082"/><span>Do dhearbhas hoc probatum,</span>
<lb n="7083"/><span>Ná hibh beoir ar leasughadh</span>
<lb n="7084"/><span>Le mil nó le favum.</span></p>
<lb n="7085"/>
<lb n="7086"/><p><span>An tAmhrán Ceangal:</span>
<lb n="7087"/><span>Léig béasa ró-ghléasda na Sacsanach díot,</span>
<lb n="7088"/><span>Siubhail go héadtrom thríd sléibhtibh agus stalcacha</span>
<lb n="7089"/><span>fraoch,</span>
<lb n="7090"/><span>Ná géill dá ghéire bhíos fearthainn nó gaoth,</span>
<lb n="7091"/><span>Gan chéimniughadh go hioscaid i gcurrach 's i ndíg.</span>
<lb n="7092"/></p>
</div>
<pb n="267"/>
<div><lb n="7093"/><p><span>133 - AMHRÁN NA dTINCLÉIRÍ.</span></p>
<lb n="7094"/>
<lb n="7095"/><p><span>I</span>
<lb n="7096"/><span>Tháinic a' stróinse abhaile tráthnóna,</span>
<lb n="7097"/><span>Is bhuail seisean stróic ar a' mhadadh;</span>
<lb n="7098"/><span>Thúsaigh sé a labhradh is a thabhairt mionna móra</span>
<lb n="7099"/><span>Go líonfadh sé cófra 'gus canna.</span>
<lb n="7100"/><span>d'fhiostruigh sé díom-sa go frisnéiseach faobhrach,</span>
<lb n="7101"/><span>"An é sin ar shníomh tú ó mhaidin?"</span></p>
<lb n="7102"/>
<lb n="7103"/><p><span>II - An Bhean</span>
<lb n="7104"/><span>"Romhair mé na díogaí, is chart mé an t-aoileach,</span>
<lb n="7105"/><span>Is sheol mé na caoirigh ó'n gheamhar;</span>
<lb n="7106"/><span>Bhí mé seal ag cur tuigheadh i ndoras na gaoithe,</span>
<lb n="7107"/><span>Seal eile ag tabhairt cich' do do leanbh."</span></p>
<lb n="7108"/>
<lb n="7109"/><p><span>III - An Fear</span>
<lb n="7110"/><span>"Phós mé thú 'shíogaidhe, gan bhólacht gan mhaoin-se,</span>
<lb n="7111"/><span>Ar neamh-chead do mo dhaoinibh, is tú folamh;</span>
<lb n="7112"/><span>Is mur ndeánfaidh tú sníomhachán thar mar a</span>
<lb n="7113"/><span>tchím-sa,</span>
<lb n="7114"/><span>M'anam ó'n Tighearna go muir'fead.</span></p>
<lb n="7115"/>
<lb n="7116"/><p><span>IV - An Bhean</span>
<lb n="7117"/><span>"A shean-duine aosta a shiubhail na seacht dtíortha,</span>
<lb n="7118"/><span>Agus chaith 'n oidhche 'réir i dtoigh leanna,</span>
<lb n="7119"/><span>Nach mór a' croidhe duit a chuir magadh ar mo</span>
<lb n="7120"/><span>dhaoinibh</span>
<lb n="7121"/><span>Nár chorruigh ariamh as a' bhaile.</span></p>
<lb n="7122"/>
<lb n="7123"/><p><span>V - An Fear</span>
<lb n="7124"/><span>"I gConndae na Midhe fuair mé 'n chéad amharc</span>
<lb n="7125"/><span>'riamh ort,</span>
<lb n="7126"/><span>Is go siubhladh sibh Éirinn le hasal;</span>
<lb n="7127"/><span>'S gan duine ar an aonach nach gcuirfeadh sibh sgaoll</span>
<lb n="7128"/><span>ann</span>
<lb n="7129"/><span>Le $tins ar mur dtaobhannaí ag cnagadh."</span>
<lb n="7130"/></p>
</div>
<pb n="268"/>
<div><lb n="7131"/><p><span>VI - An Bhean</span>
<lb n="7132"/><span>"Is ó ríoghraidh Uí Ruarcaigh mé, a shíolruigh ó uaisle,</span>
<lb n="7133"/><span>Cé go mbínn in mo shuidhe 'gcionn a' stannain;</span>
<lb n="7134"/><span>Mór-uaisle na tíre bhíodh cruinn ar 'ach taoibh</span>
<lb n="7135"/><span>dúinn,</span>
<lb n="7136"/><span>Ná 's agam-sa bhíodh neithe rabh meas air.</span></p>
<lb n="7137"/>
<lb n="7138"/><p><span>VII</span>
<lb n="7139"/><span>"Hainceirsean síoda, 'gus pattern brístí</span>
<lb n="7140"/><span>De na hearraidh ba daoire bhí i Sasain;</span>
<lb n="7141"/><span>Ceastair do'n tsíoda mar chaith iarlaí nó righte -</span>
<lb n="7142"/><span>Le m'athair a bhíodh in a phaca."</span></p>
<lb n="7143"/>
<lb n="7144"/><p><span>VIII - An Fear</span>
<lb n="7145"/><span>"Má's ó ríoghraidh Uí Ruarcaigh tú a shíolruigh ó</span>
<lb n="7146"/><span>uaisle,</span>
<lb n="7147"/><span>Bhítheá-sa thuas ag an stannan,</span>
<lb n="7148"/><span>Is gan aon bhacach dá ngluaiseadh ó Shligeach go</span>
<lb n="7149"/><span>Luachros</span>
<lb n="7150"/><span>Nach mbíodh cruinn an uair sin sa' scafta.</span></p>
<lb n="7151"/>
<lb n="7152"/><p><span>IX</span>
<lb n="7153"/><span>"Ní hé deilín na naomh bhíodh leo teacht na hoidhche,</span>
<lb n="7154"/><span>Sé an paidrín bhíodh aca an bata;</span>
<lb n="7155"/><span>M'óch a Rí dhílis, nach mór m'ádhbhar caointe,</span>
<lb n="7156"/><span>Nár chreid mé an fhírinne ó m'athair."</span></p>
<lb n="7157"/>
<lb n="7158"/><p>
<pb n="269"/></p>
<lb n="7159"/>
<lb n="7160"/><p><span>Tháinic an duine aosta abhaile san oidhche,</span>
<lb n="7161"/><span>"Éirigh is cóirigh mo leabaidh,</span>
<lb n="7162"/><span>Craith go caoin caoin í, tionntuigh aníos í,</span>
<lb n="7163"/><span>Bíodh tréan tuigheadh i n-aice an cholba;</span>
<lb n="7164"/><span>Ná fág áirdeacht nó ísleacht nó cnapán gan spíonadh,</span>
<lb n="7165"/><span>Go síntear go díreach mo cholann.</span>
<lb n="7166"/><span>Tarraing an ghríosach amach ar gach taoibh díom,</span>
<lb n="7167"/><span>Go dtéidhtear mo thaobh is mo leath-taobh.</span></p>
<lb n="7168"/>
<lb n="7169"/><p><span>A shean-duine aosta, sin leat-sa, má ghním-se</span>
<lb n="7170"/><span>Beo 'gcionn na míosa ná rabh mé;</span>
<lb n="7171"/><span>Cibé ar bith daoine ar chaith tú tús do shaoghail leo</span>
<lb n="7172"/><span>Téigheadh siad a spíonadh do leabaidh.</span>
<lb n="7173"/><span>Mur bhfuighinn-se athrughadh ó Mháthair na Trócaire</span>
<lb n="7174"/><span>Go siubhailfinn an saoghal le bacach,</span>
<lb n="7175"/><span>Sul mar mbéinn pósta ar mhac an fhir dhóighte,</span>
<lb n="7176"/><span>Nár oil is nár fhoghluim aon phaidir.</span>
<lb n="7177"/><span>A chailíní óga atá réidh un bhúr bpósta</span>
<lb n="7178"/><span>Bheirfinn díobh comhairle bhur leasa,</span>
<lb n="7179"/><span>Gan a bheith ag ól ar aontaigh le stócaigh,</span>
<lb n="7180"/><span>Nó béidh sibh ag córughadh dhóibh leabtha.</span>
<lb n="7181"/></p>
</div>
<pb n="270"/>
<div><lb n="7182"/><p><span>134 - CEOL NA mBRÉAG.</span></p>
<lb n="7183"/>
<lb n="7184"/><p><span>I</span>
<lb n="7185"/><span>Chonnaic mé dís in íochtar an eagáin sa' Bhóinn,</span>
<lb n="7186"/><span>An seangán 's a' daol ag síor-chur troda ar an</span>
<lb n="7187"/><span>leomhan;</span>
<lb n="7188"/><span>An bunnán 's a phíopa sínte lasta ar dóigh,</span>
<lb n="7189"/><span>Is an mac tíre 's é síobadh sneachta amach as a</span>
<lb n="7190"/><span>shróin.</span></p>
<lb n="7191"/>
<lb n="7192"/><p><span>II</span>
<lb n="7193"/><span>Chonnaic mé an coinín anuraidh 'na chliabhóir cearc,</span>
<lb n="7194"/><span>Agus tarbh mór baineann ar a' mhuin ina mhála breac;</span>
<lb n="7195"/><span>An ganndal 's a' sionnach go brionnach ag cáitheamh</span>
<lb n="7196"/><span>tumbac,</span>
<lb n="7197"/><span>Is cloch mhuilinn ar eilteóig ag tómhas na hÉirne</span>
<lb n="7198"/><span>thart.</span></p>
<lb n="7199"/>
<lb n="7200"/><p><span>III</span>
<lb n="7201"/><span>Chonnaic mé liús ag cumhdach a sáil ar shliabh,</span>
<lb n="7202"/><span>Agus seilide búrc ag rúsgadh bocán mór fiaidh;</span>
<lb n="7203"/><span>Nead ag an bpúca agus spliúchán bog ar a ghiall,</span>
<lb n="7204"/><span>Agus Caiseal na Mumhan ar chúige Uladh ag triall.</span>
<lb n="7205"/></p>
</div>
<pb n="271"/>
<div><lb n="7206"/><p><span>134 a CEOL NA mBRÉAG.</span></p>
<lb n="7207"/>
<lb n="7208"/><p><span>I</span>
<lb n="7209"/><span>Chonnaic mé an teampall dá dheánamh ar a'</span>
<lb n="7210"/><span>tuinn adaidh thiar,</span>
<lb n="7211"/><span>Bhí an ruacán go háithbhéal ag gearradh cloch ag</span>
<lb n="7212"/><span>n-a thaobh,</span>
<lb n="7213"/><span>Bhí 'n gainimh ar cárr ann is an báirneach dá mheasgadh</span>
<lb n="7214"/><span>fríd aol,</span>
<lb n="7215"/><span>Bhí reithe as an Spáinn ann, agus bárdail ag seinnim</span>
<lb n="7216"/><span>ar phíob.</span></p>
<lb n="7217"/>
<lb n="7218"/><p><span>II</span>
<lb n="7219"/><span>Chonnaic mé indé gus mé ar stól in mo shuidhe</span>
<lb n="7220"/><span>Naoi gcionn de chnuic sléibhe ar mhias i seomra an</span>
<lb n="7221"/><span>ríogh;</span>
<lb n="7222"/><span>Bhí iolar ag sgréachan i ndiaidh a bheith rósta le mí,</span>
<lb n="7223"/><span>Is bhí muileann Uí Néill ag éileamh pósta ar mhnaoi.</span></p>
<lb n="7224"/>
<lb n="7225"/><p><span>III</span>
<lb n="7226"/><span>Chonnaic mé Dia Domhnaigh é ag rómhar an chnuic adaidh</span>
<lb n="7227"/><span>thall,</span>
<lb n="7228"/><span>Dubhan alla is bróga air, is ba bhródamhail é a' réidhtigh</span>
<lb n="7229"/><span>a chinn;</span>
<lb n="7230"/><span>Bhí seangán is cóiste air, is é 'lódaidheacht cloch' as</span>
<lb n="7231"/><span>an pholl,</span>
<lb n="7232"/><span>Bhí creabhar i gcionn a chródh-iarainn 's é 'córughadh</span>
<lb n="7233"/><span>a hata ar a cheann.</span></p>
<lb n="7234"/>
<lb n="7235"/><p><span>IV</span>
<lb n="7236"/><span>Chonnaic mé asal ag cárdáil barraigh Dia Luain,</span>
<lb n="7237"/><span>Seilide 'deánamh sráide i Lonndun le tuaith,</span>
<lb n="7238"/><span>Bhí Corcaigh i mbád ag snámh ar mhullaigh an tSléibh'</span>
<lb n="7239"/><span>Ruaidh,</span>
<lb n="7240"/><span>Is bhí muileann is ceárdcha i lár na cruit' ar an</span>
<lb n="7241"/><span>chuaich.</span>
<lb n="7242"/></p>
</div>
<pb n="272"/>
<div><lb n="7243"/><p><span>V</span>
<lb n="7244"/><span>Chonnaic mé coinín indé 'cur cliabh ar chat,</span>
<lb n="7245"/><span>Is tarbh mór baineann ar a dhruim leis i mála breac;</span>
<lb n="7246"/><span>Bhí sionnach go brionnach ann agus é ag caitheamh tobac,</span>
<lb n="7247"/><span>An bhró mhuilinn ar eiteóig agus í ag tómhas na</span>
<lb n="7248"/><span>hÉirne thart.</span></p>
<lb n="7249"/>
<lb n="7250"/><p><span>VI</span>
<lb n="7251"/><span>Chonnaic mé an domhan ag iomáin ar bhórd an ríogh,</span>
<lb n="7252"/><span>Bhí Iarla an Chabháin ann agus a bhearad ar an bhacach</span>
<lb n="7253"/><span>bhuidhe,</span>
<lb n="7254"/><span>Bhí an fheadóg 's an fheannóg agus an grán aca le</span>
<lb n="7255"/><span>díol,</span>
<lb n="7256"/><span>Is bhí nead ag an chonach i mbrollach bhean Iarla na</span>
<lb n="7257"/><span>Midhe.</span></p>
<lb n="7258"/>
<lb n="7259"/><p><span>VII</span>
<lb n="7260"/><span>Chonnaic mé Éire le réabhóg ar mhullach a cinn,</span>
<lb n="7261"/><span>Frog agus speal aici baint fhéir ar shráid Dhún na</span>
<lb n="7262"/><span>nGall,</span>
<lb n="7263"/><span>Péist chapaill is earc sléibhe agus craobhraic ag</span>
<lb n="7264"/><span>fás ar a ndruim,</span>
<lb n="7265"/><span>Is cearc uisge 'deánamh léinte de'n fhéar a bhí 'fás</span>
<lb n="7266"/><span>ar an Fhionn.</span></p>
<lb n="7267"/>
<lb n="7268"/><p><span>135 - GIOTAÍ GOIRIDE.</span>
<lb n="7269"/><span>a ART MAC NAOIS AGUS AN MADADH RUADH.</span></p>
<lb n="7270"/>
<lb n="7271"/><p><span>Art:</span>
<lb n="7272"/><span>A mhadaidh ruaidh ná rabh tú buan,</span>
<lb n="7273"/><span>Is fada luach mo choiligh ort;</span>
<lb n="7274"/><span>A chraosáin ghruama, is fíor gur uaidh tú</span>
<lb n="7275"/><span>An t-éan a bhí suairceach ceileabhrach.</span>
<lb n="7276"/></p>
</div>
<pb n="273"/>
<div><lb n="7277"/><p><span>Ba bhinne gach uaill dá gcluinfidhe uadh</span>
<lb n="7278"/><span>Ná smaoiligh 's cuacha i gcuideachta;</span>
<lb n="7279"/><span>'S níl cearc dá gcualaidh a ainm nó a luach</span>
<lb n="7280"/><span>Nach dtiocfadh go luath chuige 'g gucarsaigh.</span></p>
<lb n="7281"/>
<lb n="7282"/><p><span>An Madadh Ruadh:</span>
<lb n="7283"/><span>Thug tú h-ách =heitheach ar do bhéal, a tháilliúir,</span>
<lb n="7284"/><span>Is deirim go dána daingean leat;</span>
<lb n="7285"/><span>Ós mise bhí 'láthair ag triall chun bháis dó,</span>
<lb n="7286"/><span>Is dear'athair damh 'deánamh tuirimh dó;</span>
<lb n="7287"/><span>Bhí maoladh sál' air, cíb agus cársan,</span>
<lb n="7288"/><span>Is círín beárnach aige-sean,</span>
<lb n="7289"/><span>'S gurbh é 'n foghnamh ab fhearr bhí ar an éan bocht</span>
<lb n="7290"/><span>cráidhte,</span>
<lb n="7291"/><span>Fuaim a gháire 's a chleiteacha.</span></p>
<lb n="7292"/>
<lb n="7293"/><p><span> b NA TÁILLIÚIRÍ.</span></p>
<lb n="7294"/>
<lb n="7295"/><p><span>I</span>
<lb n="7296"/><span>Dhéanfaidh mise báda bronnmhór,</span>
<lb n="7297"/><span>Iomróchas go fonnmhar ar sáile,</span>
<lb n="7298"/><span>Is cha leigim neoch dá hionnsaidhe,</span>
<lb n="7299"/><span>Mar cheannphort acht táilliúir.</span>
<lb n="7300"/><span>II</span>
<lb n="7301"/><span>Óir is furus a gcur in órdughadh</span>
<lb n="7302"/><span>I mbéal bóchna ins an oidhche,</span>
<lb n="7303"/><span>Chan iarrfadh siad mar lóchrann</span>
<lb n="7304"/><span>Acht beo i mbárr píce.</span>
<lb n="7305"/></p>
</div>
<pb n="274"/>
<div><lb n="7306"/><p><span>III</span>
<lb n="7307"/><span>Ba mhaith an t-ádhbhar gáire</span>
<lb n="7308"/><span>Fán tráth-sa na gruagaigh -</span>
<lb n="7309"/><span>Cormac agus Pádraig</span>
<lb n="7310"/><span>Is a' fear báidhte ar a nguallaibh.</span></p>
<lb n="7311"/>
<lb n="7312"/><p><span>IV An tAmhrán:</span>
<lb n="7313"/><span>Chuartaigh siad gach cóirnéal ó Chloch Mhór thoir na</span>
<lb n="7314"/><span>n-Iarla</span>
<lb n="7315"/><span>Go ronnaibh na Bóinne aige teorainn na hIar-Mhidhe,</span>
<lb n="7316"/><span>Gan choinneal gan tóirse 'tóruigheacht ar iasgaibh,</span>
<lb n="7317"/><span>Is níor ghabh oirid is d'fhóirfeadh do dhreóilín bliadhana.</span></p>
<lb n="7318"/>
<lb n="7319"/><p><span> c MAIRGNE A' CHOILIGH.</span></p>
<lb n="7320"/>
<lb n="7321"/><p><span>I</span>
<lb n="7322"/><span>"Ambó," ars' an chearc, is í ag dul ar an</span>
<lb n="7323"/><span>fharadh,</span>
<lb n="7324"/><span>"Nach buadhartha bocht bearranach mé 'g innsint</span>
<lb n="7325"/><span>mo sgéil,</span>
<lb n="7326"/><span>Fá chéile mo leabtha agus athair mo chloinne</span>
<lb n="7327"/><span>Sínte sa phota agus leac ar a bhéal.</span></p>
<lb n="7328"/>
<lb n="7329"/><p><span>II</span>
<lb n="7330"/><span>"Mo choileach beag ramhar a rugadh sa Mhárta,</span>
<lb n="7331"/><span>Chruinnigh na mná a chuir an-dúil ins an fheoil;</span>
<lb n="7332"/><span>Phioc siad a chosa, agus stiall siad a chnámha,</span>
<lb n="7333"/><span>Agus chaith siad an tráth sin súgach go leor.</span>
<lb n="7334"/></p>
</div>
<pb n="275"/>
<div><lb n="7335"/><p><span>III</span>
<lb n="7336"/><span>"'Á bhfeictheá mo choileach lá aonaigh 's margaidh,</span>
<lb n="7337"/><span>Ag siubhal ar an tsráid sin aníos agus síos,</span>
<lb n="7338"/><span>Péire spur geal air de'n airgead deánta,</span>
<lb n="7339"/><span>A háta faoi lásaí, agus lámhanaí buidhe.</span></p>
<lb n="7340"/>
<lb n="7341"/><p><span>IV</span>
<lb n="7342"/><span>Spreaghadh go bráth ar mhnáibh Dhoire Leathan,</span>
<lb n="7343"/><span>Is iad go díoth-náireach a chuir dúil ins an fheóil.</span>
<lb n="7344"/><span>Ní críoch</span></p>
<lb n="7345"/>
<lb n="7346"/><p><span> d SEÁN MHAC AOIDH.</span></p>
<lb n="7347"/>
<lb n="7348"/><p><span>I</span>
<lb n="7349"/><span>"Éirigh a Shinéad, is cuir síos a sciolloid,</span>
<lb n="7350"/><span>Is teana a shuipéar do Sheán Mhac Aoidh."</span>
<lb n="7351"/><span>Chan éirighim," arsa Sinéad, "tá poll ar a</span>
<lb n="7352"/><span>sciolloid,</span>
<lb n="7353"/><span>Is leigfeadh sé suipéar an duine bhoicht fríd."</span></p>
<lb n="7354"/>
<lb n="7355"/><p><span>Curfá:</span>
<lb n="7356"/><span>Fuip radaire, gan mhúineadh, gan mheanmnadh</span>
<lb n="7357"/><span>Fuip radaire, gan mheanmnadh, Seán Mhac Aoidh.</span>
<lb n="7358"/><span>Arís</span></p>
<lb n="7359"/>
<lb n="7360"/><p><span>II</span>
<lb n="7361"/><span>"Éirigh a Róise, is cuir ort do chlóca,</span>
<lb n="7362"/><span>Is téidh chuige tórramh an fhir a fuair bás."</span>
<lb n="7363"/><span>"Chan éirighim," arsa Róise, "tá poll ar mo</span>
<lb n="7364"/><span>chlóca,</span>
<lb n="7365"/><span>Is fuireóchaidh mé 'nnseo ag an fhear atá slán."</span>
<lb n="7366"/><span>Curfá.</span>
<lb n="7367"/></p>
</div>
<pb n="276"/>
<div><lb n="7368"/><p><span>III</span>
<lb n="7369"/><span>"Éirigh, a Nóra, is cuir ort do bhróga,</span>
<lb n="7370"/><span>Is téidh go dtí'n tábhairne fá dhéin ghloine dighe."</span>
<lb n="7371"/><span>"Chan éirighim," arsa Nóra, "níl bonn in mo phóca,</span>
<lb n="7372"/><span>Le gloine de'n ól 'fhagháil fá do scórnaigh bhuidhe."</span>
<lb n="7373"/><span>Curfá.</span></p>
<lb n="7374"/>
<lb n="7375"/><p>
<lb n="7376"/><span>e TOIGH NA CAILLIGHE RIABHAIGHE.</span></p>
<lb n="7377"/>
<lb n="7378"/><p><span>I</span>
<lb n="7379"/><span>Aige casadh cam na Feadarnaighe</span>
<lb n="7380"/><span>Ag ionnsuidhe ar na sléibhte dhuit,</span>
<lb n="7381"/><span>Ar thaoibh do láimhe deise</span>
<lb n="7382"/><span>Bhí toigh na Caillighe Riabhaighe.</span></p>
<lb n="7383"/>
<lb n="7384"/><p><span>II</span>
<lb n="7385"/><span>Bhí daoine 'niar as Connacht' ann,</span>
<lb n="7386"/><span>Is Clann Olibheir na tíre;</span>
<lb n="7387"/><span>Do réir mar deir na dailtíní</span>
<lb n="7388"/><span>Bhí curadh Chairn tSiadhail ann.</span></p>
<lb n="7389"/>
<lb n="7390"/><p><span>III</span>
<lb n="7391"/><span>Bíonn ubh ag dul 's na ciseáinibh</span>
<lb n="7392"/><span>Is meascán dul 's na cliabháin</span>
<lb n="7393"/><span>Bíonn leithsgéal ag na cailíní</span>
<lb n="7394"/><span>Go toigh na Caillighe Riabhaighe.</span>
<lb n="7395"/></p>
</div>
<pb n="277"/>
<div><lb n="7396"/><p><span>IV</span>
<lb n="7397"/><span>A chailíní, a chailíní,</span>
<lb n="7398"/><span>Glacaigidh mo chomhairle,</span>
<lb n="7399"/><span>Is ná bígidh ag iomardas</span>
<lb n="7400"/><span>Le clann na ndaoine uaisle.</span></p>
<lb n="7401"/>
<lb n="7402"/><p><span>V</span>
<lb n="7403"/><span>Is aca tá an t-airgead</span>
<lb n="7404"/><span>A cheannuigheas a' sópa,</span>
<lb n="7405"/><span>Cha bhíonn starch a' rórán donn</span>
<lb n="7406"/><span>Ag seasamh ina mbórders.</span>
<lb n="7407"/><span>Gan chríoch.</span></p>
<lb n="7408"/>
<lb n="7409"/><p>
<lb n="7410"/><span>135 f MO SHEANDUINE DÓIGHTE.</span></p>
<lb n="7411"/>
<lb n="7412"/><p><span>'Á bhfeictheá mo sheanduine ar uair a' mheadhon</span>
<lb n="7413"/><span>oidhche,</span>
<lb n="7414"/><span>A chionn ar a' mbaic 's é 'caitheamh a phíopa;</span>
<lb n="7415"/><span>Cheangail mé eisean de chosa na cómhra,</span>
<lb n="7416"/><span>Is shiubhail mé ina na bealaigh' leis na buachaillibh</span>
<lb n="7417"/><span>óga.</span></p>
<lb n="7418"/>
<lb n="7419"/><p><span>Curfá:</span></p>
</div>
<pb n="278"/>
<div><lb n="7420"/><p><span>Oró, 'sheanduine, 'sheanduine dhóighte,</span>
<lb n="7421"/><span>Nach mairg gur chaill mé mó chroidhe beag óg leat.</span></p>
<lb n="7422"/>
<lb n="7423"/><p><span>'Á bhfeictheá mo sheanduine ag dul fríd a' mhónaidh,</span>
<lb n="7424"/><span>B'é mo sheanduine an sean-fhear ba mhó aca;</span>
<lb n="7425"/><span>Bhí ocht slata deag in íochtar a chóta,</span>
<lb n="7426"/><span>Agus naoi gcroiceann capall in uachtar a bhróga.</span>
<lb n="7427"/><span>Curfá.</span></p>
<lb n="7428"/>
<lb n="7429"/><p><span>Chuir mise mo sheanduine go Tír na hÓige;</span>
<lb n="7430"/><span>Tháinic sé abhaile 'na sprioslán dóighte;</span>
<lb n="7431"/><span>Chuir mise ar a' faradh é 'g iarraidh sócamhail,</span>
<lb n="7432"/><span>Is thuit sé ar a' talamh, is dheamhan a bhéas beo de.</span>
<lb n="7433"/><span>Curfá.</span></p>
<lb n="7434"/>
<lb n="7435"/><p><span> g CUIDEACHTA MHAOLRA.</span></p>
<lb n="7436"/>
<lb n="7437"/><p><span>Mórnán, cupán, agus píopa</span>
<lb n="7438"/><span>Trí ní bhí aige Maolra ar a leabaidh;</span>
<lb n="7439"/><span>Ba olc an chuideachta dhó iad,</span>
<lb n="7440"/><span>Níor leig siad air suan nó codladh.</span>
<lb n="7441"/><span>"Ba chuma liomsa," ars' an mórnán,</span>
<lb n="7442"/><span>"Dá mbéadh sé gan é a choidhche,</span>
<lb n="7443"/><span>Is minic a d'fhág sé mo bholg-sa folamh</span>
<lb n="7444"/><span>Lá fada agus oidhche."</span>
<lb n="7445"/><span>"Ba chuma, agus liom-sa," ars' an píopa,</span>
<lb n="7446"/><span>"Gidh gur mhian leis mo phógadh,</span>
<lb n="7447"/><span>Is minic a loisg sé mo shoc ins a' ghríosaigh,</span>
<lb n="7448"/><span>Agus bhris mo mhuinnéal in a phóca."</span>
<lb n="7449"/><span>"Éistidh liomsa," ars' an cupán,</span>
<lb n="7450"/><span>"A dhís breallán gan tuigse,</span>
<lb n="7451"/><span>Béidh sé slán folláin go fóill,</span>
<lb n="7452"/><span>Níl air acht ceo beag meisge."</span>
<lb n="7453"/></p>
</div>
<pb n="279"/>
<div><lb n="7454"/><p><span> h CEISD DÓ-FHUASGAILTE.</span></p>
<lb n="7455"/>
<lb n="7456"/><p><span>Bíonn lucht coimhead carcair cruaidh i gcroidhe,</span>
<lb n="7457"/><span>Gidh gur b'é sin mise táim bog maoith;</span>
<lb n="7458"/><span>Seasaim i ndoras an phríosúin chruinn,</span>
<lb n="7459"/><span>Buailte isteach ann mar bhéadh dinn,</span>
<lb n="7460"/><span>Go dtig an giolla le na rinn,</span>
<lb n="7461"/><span>Is go bpollann mise thríd an gceann;</span>
<lb n="7462"/><span>Fágaim an áit go fallta fann,</span>
<lb n="7463"/><span>Sgirdidh an gadaidhe is éirighidh an greann,</span>
<lb n="7464"/><span>Toisighidh an ceol, is sinnidh an phíob,</span>
<lb n="7465"/><span>Is tleigfear mise amach fá'n ngríob.</span>
<lb n="7466"/><span>Freagra - Corca buidéil.</span></p>
<lb n="7467"/>
<lb n="7468"/><p/>
</div>
<pb n="283"/>
<div><lb n="7469"/><p><span>VI - AMHRÁIN ÓLACHÁIN</span>
<lb n="7470"/><span>136 - AN PÓITEÓIR.</span></p>
<lb n="7471"/>
<lb n="7472"/><p><span>I</span>
<lb n="7473"/><span>Nach dona 's nach brónach do'n té bhíos ag ól,</span>
<lb n="7474"/><span>Níl sógh ag a mhnaoi bhoicht nó lón ar a bhórd,</span>
<lb n="7475"/><span>Níl bó in a bhoitheach, nó caora in a chró,</span>
<lb n="7476"/><span>Is gur cuma leis fá'n domhan mhór acht gloine bheith 'na</span>
<lb n="7477"/><span>dhórn.</span></p>
<lb n="7478"/>
<lb n="7479"/><p><span>II</span>
<lb n="7480"/><span>Níl ór i na phócaibh, nó coirce i na stór,</span>
<lb n="7481"/><span>Tá a chóta 'lig stróctha, is a bhróga 'gabháil cheóil,</span>
<lb n="7482"/><span>A chuid páistí tá gan éadach, is cha bhíonn siad 'bhfad</span>
<lb n="7483"/><span>beo,</span>
<lb n="7484"/><span>'S go ndíolfadh sé a anam ar ghloine de'n bheóir.</span></p>
<lb n="7485"/>
<lb n="7486"/><p><span>III</span>
<lb n="7487"/><span>Nuair a thiocfas an Domhnach níl aige culaidh chóir,</span>
<lb n="7488"/><span>Ní théid sé 'un Aifrinn, is bidh sé faoi bhrón;</span>
<lb n="7489"/><span>Tá a bhean bhocht ag guidhe Dé fá n-a thionntódh</span>
<lb n="7490"/><span>ó'n bheóir,</span>
<lb n="7491"/><span>Le n-a bheatha do léigheas dó i ngleann seo na ndeor.</span></p>
<lb n="7492"/>
<lb n="7493"/><p><span>IV</span>
<lb n="7494"/><span>Tá Máire go dona, is Nuala faoi bhrón,</span>
<lb n="7495"/><span>Agus Pádraig 'á laghdughadh 'san chóirneal gan</span>
<lb n="7496"/><span>teodhacht;</span>
<lb n="7497"/><span>Tá na h-iasgairí cruinn, is na bádaí faoi sheol,</span>
<lb n="7498"/><span>Is Seán óg go hathchuingeach air ó chlár toigh an óil.</span>
<lb n="7499"/></p>
</div>
<pb n="284"/>
<div><lb n="7500"/><p><span>137 - AN MHEISGE.</span></p>
<lb n="7501"/>
<lb n="7502"/><p><span>A mheisge mhuirneach, mo ghrádh féin thú,</span>
<lb n="7503"/><span>Is fada liom atáim do d'éagmais,</span>
<lb n="7504"/><span>'S ní fhacaidh mé ón am so 'ndé thú;</span>
<lb n="7505"/><span>Ní híongnadh dhamh-sa bheith go déarach,</span>
<lb n="7506"/><span>'S gur phós mé 'gcionn mo dhá bhliadhain déag thú,</span>
<lb n="7507"/><span>'S nach dtearn mé 'riamh d'athrughadh 'chéile,</span>
<lb n="7508"/><span>Chionn mar dobhéarthá mo thoil féin damh,</span>
<lb n="7509"/><span>'S gur shaoil mé nach sgarfainn go héag leat;</span>
<lb n="7510"/><span>Ní hé seo amháin maith dá ndéanfá,</span>
<lb n="7511"/><span>Tráth gheobhadh cách thú ar chlár mar fhéirín:</span>
<lb n="7512"/><span>An té bhíos bocht doghnídh tú saidhbhir,</span>
<lb n="7513"/><span>'S an té bhéadh brúideamhail béidh sé méineamhail,</span>
<lb n="7514"/><span>'S an té bhéadh cruaidh do ghluaisfeá féile ann,</span>
<lb n="7515"/><span>An té bhéadh sanntach amsgaoidh saoghalta</span>
<lb n="7516"/><span>Bidh sé greannmhar fonnmhar méidhreach.</span>
<lb n="7517"/><span>Is maith a mhúin tú dhamh bheith tréitheach</span>
<lb n="7518"/><span>I dteangaidh mo mháthar is i ngach Béarla.</span>
<lb n="7519"/><span>Anois faraor gé táim gan aon smid</span>
<lb n="7520"/><span>d'inneósainn páirt do d'thréarthaibh.</span>
<lb n="7521"/><span>Is uaisle thú ná mór-shíol Éabha,</span>
<lb n="7522"/><span>Is dobhéarthá buaidh ar fhearaibh Éireann.</span>
<lb n="7523"/><span>An té bhíos ciúin do-ghnídh tú baoth é,</span>
<lb n="7524"/><span>An té bhíos óg do-ghnídh tú aosta,</span>
<lb n="7525"/><span>Is óg arís an té is léithe.</span>
<lb n="7526"/><span>Buaidh bheag eile nach n-innsighim féin ort,</span>
<lb n="7527"/><span>Ní fhághann tú locht ar leabaidh nó ar éadach,</span>
<lb n="7528"/><span>Ní fearr leat an doras ná ghabháil d'éadan,</span>
<lb n="7529"/><span>An tráth d'éireóchá amach i ndiaidh an fhéasta,</span>
<lb n="7530"/><span>Shiubhailfeá an oidhche go haigeanta éadtrom,</span>
<lb n="7531"/><span>Is bhéadh steall chlábair ar gach taobh dhíom.</span>
<lb n="7532"/><span>Luighe agus codladh ba chuma cá ndéanfá,</span>
<lb n="7533"/><span>B'ionann leat an mhóin agus lár a' réidhtigh;</span>
<lb n="7534"/><span>B'ionann leat an fhearthainn 's fosgadh na héadan.</span></p>
</div>
<pb n="285"/>
<div><lb n="7535"/><p><span>Ní híseal aithristear ar do ghaoltaibh;</span>
<lb n="7536"/><span>Ní raibh mac díleas ó íochtar Éireann</span>
<lb n="7537"/><span>Nach raibh do ghaol leis tríd na críochaibh -</span>
<lb n="7538"/><span>Siúr Uí Dhomhnaill, is siúr Uí Néill thú,</span>
<lb n="7539"/><span>Siúr Mhic Guidhir ó imeall na hÉirne,</span>
<lb n="7540"/><span>Siúr Mhic Mhathghamhna na n-each léimneach,</span>
<lb n="7541"/><span>Siúr Uí Dhúighthe le ndúisgfidhe deigh-gníomh,</span>
<lb n="7542"/><span>Siúr Uí Chonchubhair ó imeall na hÉireann,</span>
<lb n="7543"/><span>Siúr Uí Ruairc, is siúr Uí Raghallaigh,</span>
<lb n="7544"/><span>Siúr an Iarla bhí thiar gan aon locht,</span>
<lb n="7545"/><span>Siúr Iarla Chill Dara ba ghar a chéim duit,</span>
<lb n="7546"/><span>Siúr Uí Annluain ó bharr an tsléibhe,</span>
<lb n="7547"/><span>Siúr Mhic Aongusa ó Chaol an uisge,</span>
<lb n="7548"/><span>Siúr Mhic Chonaill anall ó Aontruim,</span>
<lb n="7549"/><span>Siúr Uí Chatháin, is siúr Mhic Suibhne,</span>
<lb n="7550"/><span>Siúr gach dochtúra, is siúr gach liaigh thú,</span>
<lb n="7551"/><span>Siúr gach trúipéir, is siúr gach saighdiúr,</span>
<lb n="7552"/><span>Siúr aois chiúil, is siúr na héigse,</span>
<lb n="7553"/><span>Siúr mór mhór do lucht dlighe Éireann;</span>
<lb n="7554"/><span>Siúr ban uasal in uaigneas lae thú,</span>
<lb n="7555"/><span>Siúr ban óg gach neóin dá bhféadfadh,</span>
<lb n="7556"/><span>Siúr ban maoine a' luighe is ag éirighe,</span>
<lb n="7557"/><span>Siúr ban thíos ar íochtar sléibhe.</span>
<lb n="7558"/><span>Is tá páirt fhogus agam féin leat,</span>
<lb n="7559"/><span>Agus gaol ró-mhór ag eaglais Dé leat.</span>
<lb n="7560"/><span>Is áirde suas thú ná na spéarthaí,</span>
<lb n="7561"/><span>Is mó go mór thú ná cnoc gréine,</span>
<lb n="7562"/><span>Is bídh tú íseal an lá ina dhiaidh sin.</span>
<lb n="7563"/><span>Seo fá do thuairim is Dia do do réidhteach,</span>
<lb n="7564"/><span>A lán sa chopán 's béidh mé réidh leat.</span></p>
<lb n="7565"/>
<lb n="7566"/><p><span>AMHRÁN.</span>
<lb n="7567"/><span>A mheisge thréitheach, bhéasach, mhaiseach, sháimh,</span>
<lb n="7568"/><span>Is cliste, tréanmhar, méidhreach, measda i gcáil;</span>
<lb n="7569"/><span>Mise, a chéile, bheith im' aonar uait-se lá,</span>
<lb n="7570"/><span>Is baos céille is céasadh buan an dáil.</span>
<lb n="7571"/></p>
</div>
<pb n="286"/>
<div><lb n="7572"/><p><span>138 - UISGE BEATHA.</span></p>
<lb n="7573"/>
<lb n="7574"/><p><span>I</span>
<lb n="7575"/><span>Mo bhrón ar an fhuisgeadh, sé 'n fear cleasach é,</span>
<lb n="7576"/><span>'S iomdhaidh croidhe tuirseach a thabhaigh sé,</span>
<lb n="7577"/><span>'S gan ó'n righ go dtí'n bacach a mbéadh in a thathuighe</span>
<lb n="7578"/><span>Nach dtabhairfeadh dó taitneamh is mórán spéis'.</span></p>
<lb n="7579"/>
<lb n="7580"/><p><span>II</span>
<lb n="7581"/><span>"M'och hó," ars' an chailleach ag éirghe ar maidin dí,</span>
<lb n="7582"/><span>I ndéidh a bheith marbh ón mheadhon-oidhche aréir,</span>
<lb n="7583"/><span>"d'on raé pighinn agam a bhéarfainn ar naigín,</span>
<lb n="7584"/><span>Is seo dhuit mo phaidrín ar lán mo bhéil."</span></p>
<lb n="7585"/>
<lb n="7586"/><p><span>III</span>
<lb n="7587"/><span>Má labhrann an sagart leat buail ins a' leiceann é,</span>
<lb n="7588"/><span>Ólann sé 'n gloine a sháith é fhéin,</span>
<lb n="7589"/><span>Níl smál nó smadán a luighfeadh ar d'anam,</span>
<lb n="7590"/><span>Fá dheoch uisge beatha acht a bheith slán 'na dhéidh.</span>
<lb n="7591"/></p>
</div>
<pb n="287"/>
<div><lb n="7592"/><p><span>139 - PLÉARÁCA NA bPOLLAN.</span></p>
<lb n="7593"/>
<lb n="7594"/><p><span>I</span>
<lb n="7595"/><span>Éireóchaidh mé imbárach is rachaidh mé 'un</span>
<lb n="7596"/><span>aonaigh -</span>
<lb n="7597"/><span>Tá mé 'mo chodladh 's ná dúis'thear mé -</span>
<lb n="7598"/><span>Agus leigfidh mé le bradóig go bhfuil mé 'r na</span>
<lb n="7599"/><span>daoraidh,</span>
<lb n="7600"/><span>Tá mé 'mo chodladh, srl.</span>
<lb n="7601"/><span>Níl poball níl poll níl áit a bhfuil ann aca,</span>
<lb n="7602"/><span>Ó thoigh Bhillidh Bháin go teanntaí mban Chonnachtaigh,</span>
<lb n="7603"/><span>Nach mbím-se seal oidhche ar maos 's mé ag ughchairt</span>
<lb n="7604"/><span>ann,</span>
<lb n="7605"/><span>Tá mé 'mo chodladh, srl.</span></p>
<lb n="7606"/>
<lb n="7607"/><p><span>II</span>
<lb n="7608"/><span>Ar philleadh aníos as Aonach na bPollan damh,</span>
<lb n="7609"/><span>Tá mé 'mo chodladh, srl.</span>
<lb n="7610"/><span>Le héirighe na gealaighe 's le glaise na maidne úir',</span>
<lb n="7611"/><span>Tá mé 'mo chodladh, srl.</span>
<lb n="7612"/><span>Cluinfear mo ghlór, mo cheol is mo challán ann,</span>
<lb n="7613"/><span>Ag carnan mionnaí móra, ar a' nós mar bhéadh</span>
<lb n="7614"/><span>dragún ann,</span>
<lb n="7615"/><span>Cha dtéidheann tart ar mo sgóig acht ag ól go rabh an</span>
<lb n="7616"/><span>mhaidin ann,</span>
<lb n="7617"/><span>Tá mé 'mo chodladh, srl.</span></p>
<lb n="7618"/>
<lb n="7619"/><p><span>III</span>
<lb n="7620"/><span>Teacht anall ar a' droichead damh ar dheireadh mo</span>
<lb n="7621"/><span>phóiteachta,</span>
<lb n="7622"/><span>Tá mé 'mo chodladh, srl.</span>
<lb n="7623"/><span>Dhéanfaidh mé sgíste ag teach Shéamuis Uí Dhochartaigh,</span>
<lb n="7624"/><span>Tá mé 'mo chodladh, srl.</span></p>
</div>
<pb n="288"/>
<div><lb n="7625"/><p><span>Béidh mo chasóg 's a línín síos liom 'na luideógaí,</span>
<lb n="7626"/><span>Mo charbhat 's mo léine le chéile 'na ngiobógaí,</span>
<lb n="7627"/><span>'S gur duibhe ná'n gual dubh mo ghuailneacha ó</span>
<lb n="7628"/><span>ghreadógaí,</span>
<lb n="7629"/><span>Tá mé 'mo chodladh, srl.</span></p>
<lb n="7630"/>
<lb n="7631"/><p><span>IV</span>
<lb n="7632"/><span>Acht stadfaidh mé ó'n ól, 'ar ndóighthe cha bhainim</span>
<lb n="7633"/><span>leis,</span>
<lb n="7634"/><span>Tá mé 'mo chodladh, srl.</span>
<lb n="7635"/><span>Má iarrtar a dh'ól mé 'ar a leóga ní rachaidh mé,</span>
<lb n="7636"/><span>Tá mé 'mo chodladh, srl.</span>
<lb n="7637"/><span>Ná dheánfaidh mé móid mar rinne Tomás Ó hEigheartaigh,</span>
<lb n="7638"/><span>Is ní bhlasfaidh mé a'n deor de bheóir nó de bhiotáilte,</span>
<lb n="7639"/><span>Ó Bhealtain' go Samhain is ó Shamhain go Bealtaine,</span>
<lb n="7640"/><span>Tá mé 'mo chodladh, srl.</span></p>
<lb n="7641"/>
<lb n="7642"/><p><span>V</span>
<lb n="7643"/><span>Bíonn tart agus tinneas do mo oibriughadh le chéile,</span>
<lb n="7644"/><span>Tá mé 'mo chodladh, srl.</span>
<lb n="7645"/><span>Is an mhóid adaidh thug mé go mb'éigin damh shéanadh,</span>
<lb n="7646"/><span>Tá mé 'mo chodladh, srl.</span>
<lb n="7647"/><span>Coicthighis ó'n lá seo má fhaghaim féin biseach,</span>
<lb n="7648"/><span>Nó 'n still a bheith san áit sin go ndeánfaidh mé</span>
<lb n="7649"/><span>'sileadh,</span>
<lb n="7650"/><span>Ná níor shíl mé riamh mórán de'n mhóid adaidh Thomáis,</span>
<lb n="7651"/><span>Tá mé 'mo chodladh, srl.</span>
<lb n="7652"/>
<pb n="289"/></p>
<lb n="7653"/>
<lb n="7654"/><p><span>Is mithid dom labhairt ar Hamilton Walker,</span>
<lb n="7655"/><span>Duine uasal breagh fearamhail nár choigil a stór,</span>
<lb n="7656"/><span>'S gur fhág sé na mílte 'na luighe le digh,</span>
<lb n="7657"/><span>Ar thráigh Ionnas Caol ina meisge le póit.</span></p>
<lb n="7658"/>
<lb n="7659"/><p>
<lb n="7660"/><span>140 - AN BHEIRT PHÓTAIRE.</span>
<lb n="7661"/><span>Dubhairt fear aca leis an fhear eile go n-éireóchadh</span>
<lb n="7662"/><span>sé críonna.</span></p>
<lb n="7663"/>
<lb n="7664"/><p><span>I - An Chéad Fhear</span>
<lb n="7665"/><span>Níl aon phighinn go deo dá mbeirfidh mé uirthi níos</span>
<lb n="7666"/><span>mó,</span>
<lb n="7667"/><span>Nach gcuireann mé in mo phóca go mbíonn sin lán,</span>
<lb n="7668"/><span>Go gceannóchaidh mé bó bhreágh bhainne nó dó,</span>
<lb n="7669"/><span>Agus earradh de'n tseort atá 'feitheamh ar chách.</span>
<lb n="7670"/><span>Ní bhéidh mise gan dóigh feasta níos mó,</span>
<lb n="7671"/><span>Dheánfaidh mé an treabhadh agus cur do na mnáibh,</span>
<lb n="7672"/><span>Bainfidh mé an mhóin teacht na Féil' Eóin,</span>
<lb n="7673"/><span>Is béidh agam teach mór agus similéar árd.</span>
<lb n="7674"/></p>
</div>
<pb n="290"/>
<div><lb n="7675"/><p><span>II - An Dara Fear</span>
<lb n="7676"/><span>Maise is glórthaí gan suim a chuir tú in do cheann,</span>
<lb n="7677"/><span>A ghiolla, dar liom, dá gceannóchthá bó,</span>
<lb n="7678"/><span>Gan fios goidé 'n poll a rachadh sí ann,</span>
<lb n="7679"/><span>Is nach n-ólfá-sa pionnta dá bainne go deo.</span>
<lb n="7680"/><span>Is má théidhim-sa thar tuinn béidh cailín deas liom,</span>
<lb n="7681"/><span>A mbéidh aici cainnt agus cuid de 'achan ól;</span>
<lb n="7682"/><span>Suidhfidh mé i seomra agus sgairtfead ar a' dram,</span>
<lb n="7683"/><span>Agus deirfidh go teann "Tá tart ar mo sgóig."</span></p>
<lb n="7684"/>
<lb n="7685"/><p><span>III - An Chéad Fhear</span>
<lb n="7686"/><span>A dhuine gan chéill, is goirid an saoghal,</span>
<lb n="7687"/><span>Is tiocfaidh an aois orainn gan spás,</span>
<lb n="7688"/><span>Is b'fhearr damh-sa, saoilim, in áit bheith i' mo aonar,</span>
<lb n="7689"/><span>Bean is clann bheith mo thimcheall nuair a thiocfas an</span>
<lb n="7690"/><span>bás.</span>
<lb n="7691"/><span>Béidh inghín do mo chaoineadh, is inghín do mo</span>
<lb n="7692"/><span>shíneadh,</span>
<lb n="7693"/><span>Is deagh-mhac ag spíonadh an tobac' ar an chlár;</span>
<lb n="7694"/><span>Béidh an chuid eile ag guidhe na nEaspal 's na Naomh,</span>
<lb n="7695"/><span>Le trócaire an Ríogh a dheánamh ar Sheán.</span></p>
<lb n="7696"/>
<lb n="7697"/><p><span>IV - An Dara Fear</span>
<lb n="7698"/><span>Nuair a théidhim un aonaigh éirigheann mo chroidhe</span>
<lb n="7699"/><span>Nuair a tchídhim na daoine cruinn as gach cearn,</span>
<lb n="7700"/><span>Teannaim-sa síos in aice na dighe,</span>
<lb n="7701"/><span>Ní minic a bhím-sa amuigh ar a' tsráid;</span>
<lb n="7702"/><span>Suidhim fhéin síos ag tábla an fhíona,</span>
<lb n="7703"/><span>Is buailim go díreach an bata ar a' chlár,</span>
<lb n="7704"/><span>Ní iarraim d'aoibhneas nó d'aiteas an tsaoghail,</span>
<lb n="7705"/><span>Acht duine na dísle, sin Séamus 'ac Seáin.</span>
<lb n="7706"/></p>
</div>
<pb n="291"/>
<div><lb n="7707"/><p><span>141 - AN BACACH.</span></p>
<lb n="7708"/>
<lb n="7709"/><p><span>I</span>
<lb n="7710"/><span>lacuna 2 líne.</span>
<lb n="7711"/><span>Níl coirce nó eorna 'gam le 'ndeánfainn de lionn,</span>
<lb n="7712"/><span>'Sé síor-ól na gcártaí 'fhágas mála ar mo</span>
<lb n="7713"/><span>dhruim.</span></p>
<lb n="7714"/>
<lb n="7715"/><p><span>II</span>
<lb n="7716"/><span>Béidh cruinniughadh ag bacaigh i Sligeach Dia Luain,</span>
<lb n="7717"/><span>'S béidh mise aca nó caillfidh mé 'n siubhal,</span>
<lb n="7718"/><span>Go bhfágh' mé fios ainm 'ach mála i mbun rúin,</span>
<lb n="7719"/><span>Is go socróchaidh siad orm go comhthrom an ughaim.</span></p>
<lb n="7720"/>
<lb n="7721"/><p><span>III</span>
<lb n="7722"/><span>'S iomdhaidh teach folamh ina gcaithim an oidhch'</span>
<lb n="7723"/><span>Ó fhíor-thús an earraigh go mbaintear a' líon;</span>
<lb n="7724"/><span>Ó Shamhain go Nodlaig aon ghoradh ní bhfuighim,</span>
<lb n="7725"/><span>Óir ní féidir damh airgead a' teallaigh a dhíol.</span></p>
<lb n="7726"/>
<lb n="7727"/><p><span>IV</span>
<lb n="7728"/><span>Is mairg a mbíonn póca air 's é 'dtólamh beith folamh</span>
<lb n="7729"/><span>Tart ar a sgóig is a stór ag mnaoi 'n leanna;</span>
<lb n="7730"/><span>Nuair a fhéachaim i' mo phóca is mo lón a bheith reaithte,</span>
<lb n="7731"/><span>Bidh sean-táirngí bróg in mo phóca 'á gcraitheadh.</span>
<lb n="7732"/></p>
</div>
<pb n="292"/>
<div><lb n="7733"/><p><span>142 - LÁ FHÉIL' PÁDRAIG.</span></p>
<lb n="7734"/>
<lb n="7735"/><p><span>I</span>
<lb n="7736"/><span>Lá fhéil' Pádraig char ghnáthach liom a bheith</span>
<lb n="7737"/><span>'coimhead a' chró,</span>
<lb n="7738"/><span>Acht ag ól i dtoigh na tábhairne maidin agus neóin,</span>
<lb n="7739"/><span>Na cártaí bheith ar láimh linn, is na gloiní a bheith 'nar</span>
<lb n="7740"/><span>gcómhair,</span>
<lb n="7741"/><span>Gníomh náire cha dteárn mé in mo mheisge ariamh go</span>
<lb n="7742"/><span>fóill.</span></p>
<lb n="7743"/>
<lb n="7744"/><p><span>II</span>
<lb n="7745"/><span>Is duine dona mise nach fheil agam lón nó stór,</span>
<lb n="7746"/><span>Níl agam ar a' tsaoghal seo acht cnámha sean-bhó;</span>
<lb n="7747"/><span>Sul a mbéadh sí 'gá mo bhuaidhreadh 'gá ceangal ins a'</span>
<lb n="7748"/><span>chró,</span>
<lb n="7749"/><span>Is aerach deas a dheánfainn a craiceann-sa a ól.</span></p>
<lb n="7750"/>
<lb n="7751"/><p><span>III</span>
<lb n="7752"/><span>'Á mbéadh cisde agam, 'sgéal deimhin é, go sgaoilfinn</span>
<lb n="7753"/><span>a bhéal,</span>
<lb n="7754"/><span>Chuirfinn cruinniughadh ar mhná deasa na tíre 'lig go</span>
<lb n="7755"/><span>léir,</span>
<lb n="7756"/><span>Rachainn go toigh na tábhairne is shuidhfinn le n-a</span>
<lb n="7757"/><span>dtaoibh,</span>
<lb n="7758"/><span>Is bhéinn ag ól sugh na heorna go dtuitfimis i néal.</span>
<lb n="7759"/></p>
</div>
<pb n="300"/>
<div><lb n="7760"/><p><span>143 - MUINNTEAR GHALLCHOBHAIR AGUS CLANN</span>
<lb n="7761"/><span>DÁIBHIDH.</span></p>
<lb n="7762"/>
<lb n="7763"/><p><span>I</span>
<lb n="7764"/><span>Nábla Nic Dháibhidh:</span></p>
<lb n="7765"/>
<lb n="7766"/><p><span>Sé Séamus an file adaidh a mholas an cineadh</span>
<lb n="7767"/><span>Nár chualathas riamh dadaidh dá dtréartha,</span>
<lb n="7768"/><span>Acht 'na suidhe cois na teineadh ag dóghadh na gcipín,</span>
<lb n="7769"/><span>Is ag rósadh sgidín dá bhféadfadh:</span>
<lb n="7770"/><span>A dtréartha go huile níor chualaidh ao' nduine,</span>
<lb n="7771"/><span>I ngleo nó i gcruinniughadh dá mhéad é;</span>
<lb n="7772"/><span>Cha dtabhairfinn-se pionna ar a bhfuil beo dá</span>
<lb n="7773"/><span>gcineadh</span>
<lb n="7774"/><span>Acht an méid a bhfuil cuisle Chloinn' Dáibhidh ann.</span></p>
<lb n="7775"/>
<lb n="7776"/><p><span>II</span>
<lb n="7777"/><span>Séamus Ó Gallchobhair:</span>
<lb n="7778"/><span>Nach iomarcach claon duit do chuisle a mhaoidheamh</span>
<lb n="7779"/><span>I nGallchobhair ríoghmhail féidhmeamhail,</span>
<lb n="7780"/><span>Is fios ag an tsaoghal go bhfuil Clann Dáibhidh gan</span>
<lb n="7781"/><span>bhrígh,</span>
<lb n="7782"/><span>Is go meathfadh siad síol ó thréan-fhear</span></p>
</div>
<pb n="301"/>
<div><lb n="7783"/><p><span>Ar mbunadh a bhíodh ar eachraidh díl'</span>
<lb n="7784"/><span>Ag seasamh do'n Righ le héifeacht,</span>
<lb n="7785"/><span>Nuair a bhí sibh mur ndíthreabhaigh, 'cruinniughadh na</span>
<lb n="7786"/><span>bhfraochóg,</span>
<lb n="7787"/><span>Fá bheannaibh mar bhíodh na préacháin.</span></p>
<lb n="7788"/>
<lb n="7789"/><p><span>III</span>
<lb n="7790"/><span>Nábla:</span>
<lb n="7791"/><span>Cruinniughadh na bhfraochóg ná loisc thusa le spíd</span>
<lb n="7792"/><span>Leis an chineadh tá saor ó Ádhmha,</span>
<lb n="7793"/><span>'Na n-easpuig 's na bpríomháidh is 'na n-eaglaisigh</span>
<lb n="7794"/><span>líonmhar,</span>
<lb n="7795"/><span>Sé chluinim gur daobhtha an Pápa.</span>
<lb n="7796"/><span>Dá mb'eol liom a sgríobh do réir mar ba mhian liom</span>
<lb n="7797"/><span>Chuirfinn a dtréartha síos ar pháipéar;</span>
<lb n="7798"/><span>Dá bhfuightheá thusa maoin ríogh Sasain de bhríb</span>
<lb n="7799"/><span>Ar Dhoire sin thíos cha dtráchtfá.</span></p>
<lb n="7800"/>
<lb n="7801"/><p><span>IV</span>
<lb n="7802"/><span>Séamus:</span>
<lb n="7803"/><span>Charbh fhiosach 's char bhrígh damh ao' nduine de do</span>
<lb n="7804"/><span>dhaoinibh</span>
<lb n="7805"/><span>Seasamh do'n rígh 'na ghéibhinn,</span>
<lb n="7806"/><span>Acht an dromadóir caoch a scar le n-a mhnaoi,</span>
<lb n="7807"/><span>'S a haicme go dtí na Léara.</span>
<lb n="7808"/><span>I gConndae na Mídhe chonnaic mé 'n straoille</span>
<lb n="7809"/><span>'S níor mhaiseach a ghnaoi le féachaint,</span>
<lb n="7810"/><span>Sé chuala mé ríst ag fear a chuaidh 'n tslighe</span>
<lb n="7811"/><span>Gur leadramach buidhe de Chloinn Dáibhidh é.</span></p>
<lb n="7812"/>
<lb n="7813"/><p><span>V</span>
<lb n="7814"/><span>Nábla:</span>
<lb n="7815"/><span>Go Conndae na Mídhe ná téidh dh'iarraidh iongantais</span>
<lb n="7816"/><span>Go gcuartóchaidh tú 'n tír seo a Shéamuis;</span>
<lb n="7817"/><span>Gheobhaidh tú 'n Collach mór maol is a bhan-chéile</span>
<lb n="7818"/><span>bhuidhe,</span>
<lb n="7819"/><span>'S gur de mhuinntir Ghallchobhair go fíor an péire.</span></p>
</div>
<pb n="302"/>
<div><lb n="7820"/><p><span>Ní fhuigfeadh siad fuigheall de pheice san ghríosaigh,</span>
<lb n="7821"/><span>Agus ar tharsan cha deánfadh éagcaoint,</span>
<lb n="7822"/><span>Acht an t-uisge as a' díg agus an mhin-gharbh a chur</span>
<lb n="7823"/><span>fríd,</span>
<lb n="7824"/><span>Agus d'admhóchadh do'n tsaoghal gur féasta é.</span></p>
<lb n="7825"/>
<lb n="7826"/><p><span>VI</span>
<lb n="7827"/><span>Séamus:</span>
<lb n="7828"/><span>Tá bean ins an tír seo 's ní caraid damh í,</span>
<lb n="7829"/><span>Nó tá sí go faobhrach laetheamhail;</span>
<lb n="7830"/><span>A' bagairt nach bhfuigfeadh ribe ar mo mhaol,</span>
<lb n="7831"/><span>Is nach ndeánfadh sí fuigheall dem' fhéasóig.</span>
<lb n="7832"/><span>Má ghnídh sise gníomh mar tá sí a' maoidheamh</span>
<lb n="7833"/><span>Is bearradóir í bhéas féidhmeamhail,</span>
<lb n="7834"/><span>Agus ba mheasa duit í bheith in d'aice san oidhch'</span>
<lb n="7835"/><span>Ná'n driseóg a bhíos gan sméara.</span>
<lb n="7836"/></p>
</div>
<pb n="303"/>
<div><lb n="7837"/><p><span>144 - IS ÉAN BOCHT SCAITHTE MÉ.</span>
<lb n="7838"/><span>Nábla Nic Dháibhidh a chum</span></p>
<lb n="7839"/>
<lb n="7840"/><p><span>I</span>
<lb n="7841"/><span>Is éan bocht scaithte mé le fada</span>
<lb n="7842"/><span>Ó chaill mé mo chúl báire;</span>
<lb n="7843"/><span>Níl teach mo charad rómham 's na bealaigh,</span>
<lb n="7844"/><span>'S ní truagh le neach mé bheith cráidhte.</span></p>
<lb n="7845"/>
<lb n="7846"/><p><span>II</span>
<lb n="7847"/><span>Sé éag mo charad a d'fhág ar lear mé,</span>
<lb n="7848"/><span>Agus d'fhág mé 'nocht mar tá mé;</span>
<lb n="7849"/><span>'S a Rí tá ar a' domhan go luathaighidh Tú 'n tSamhain</span>
<lb n="7850"/><span>Is go seolaidh Tú thara Bhéal Trágha mé.</span></p>
<lb n="7851"/>
<lb n="7852"/><p><span>III</span>
<lb n="7853"/><span>Tá mo chroidhe fhéin buadhartha, nidh nach dual,</span>
<lb n="7854"/><span>Ar nós nach fiú liom innse,</span>
<lb n="7855"/><span>Acht dá mbínn-se thuas go dtí Lá 'n Luain</span>
<lb n="7856"/><span>Ar ais anuas ní phillfinn.</span></p>
<lb n="7857"/>
<lb n="7858"/><p><span>IV</span>
<lb n="7859"/><span>Ar a' Chúil Mhaoile thuas is buan mo chuairt</span>
<lb n="7860"/><span>Go saoitheamhail suairc 'na dteannta;</span>
<lb n="7861"/><span>Ar philleadh damh 'nuas ní bhím acht faoi ghruaim,</span>
<lb n="7862"/><span>Ag deánamh ciúil i ngleanntan.</span></p>
<lb n="7863"/>
<lb n="7864"/><p><span>V</span>
<lb n="7865"/><span>Mar éan ar a' chraoibh i ndiaidh an seabhac dá chlaoidh</span>
<lb n="7866"/><span>Atá mo chroidhe gan amhras,</span>
<lb n="7867"/><span>Nó mar each le gaoith a shiubhailfeadh an saoghal,</span>
<lb n="7868"/><span>Is bhéarfadh 'n chraobh mar gheall leis.</span>
<lb n="7869"/></p>
</div>
<pb n="304"/>
<div><lb n="7870"/><p><span>VI</span>
<lb n="7871"/><span>Ó níl aoin de mo ghaol rómham nó i m'aice -</span>
<lb n="7872"/><span>Sin díbhse brigh mo chantain;</span>
<lb n="7873"/><span>Is nach truagh libh éan bocht scaithte mar mé</span>
<lb n="7874"/><span>Ar an chóigríoch ag déanamh ranntaí.</span></p>
<lb n="7875"/>
<lb n="7876"/><p><span>CAITLÍN LAGHACH NIC PHÁIDÍN.</span>
<lb n="7877"/><span>Conall Mac Dáibhidh a chum.</span></p>
<lb n="7878"/>
<lb n="7879"/><p><span>I</span>
<lb n="7880"/><span>Coicthighis 's a' lá seo d'imthigh mo ghrádh-sa,</span>
<lb n="7881"/><span>'S is fuide é ná ráithe, 'ar liom-sa:</span>
<lb n="7882"/><span>Mur dtaraidh gan spás is a leithsgéal bheith</span>
<lb n="7883"/><span>tráthach,</span>
<lb n="7884"/><span>Rachad fá'n chás un iomráidh.</span></p>
<lb n="7885"/>
<lb n="7886"/><p><span>II</span>
<lb n="7887"/><span>Tá ceannuidhe san áit seo a rannas a' snáth,</span>
<lb n="7888"/><span>Bheir sé teithream do mhnáibh as cuimse'</span>
<lb n="7889"/><span>Dubhairt sé nach bhfágfadh sé seanbhean nó athrughadh,</span>
<lb n="7890"/><span>Nó oighre gan ádhbhar impidhe.</span>
<lb n="7891"/></p>
</div>
<pb n="305"/>
<div><lb n="7892"/><p><span>III</span>
<lb n="7893"/><span>Acht ní chreidfidh mé sgéal ao' nduine faoi'n ghréin,</span>
<lb n="7894"/><span>Ar Chaitlín Laghach Nic Pháidín,</span>
<lb n="7895"/><span>Go rabh sí 'gcúl badhbhain nó ag siubhal na sráide</span>
<lb n="7896"/><span>Ag saighdiúirí i bpléisiúr áirid.</span></p>
<lb n="7897"/>
<lb n="7898"/><p><span>IV</span>
<lb n="7899"/><span>Sé mheasaim nár athruigh tallann mo mhná,</span>
<lb n="7900"/><span>Is ní chreidfidh mé Seán na n-iomlait,</span>
<lb n="7901"/><span>Go rabh sí fá'n chéidh nó i mbairic aréir,</span>
<lb n="7902"/><span>Agus tuigse aici ar chás a coinsiais.</span></p>
<lb n="7903"/>
<lb n="7904"/><p><span>V</span>
<lb n="7905"/><span>An té théid in aghaidh a charad 's a chéile</span>
<lb n="7906"/><span>Bíonn sé gan spré gan tárrtháil,</span>
<lb n="7907"/><span>Is duine gan chéill a ghnídheas dochar dó fhéin,</span>
<lb n="7908"/><span>Is a thabhuigheas dá oighre náire.</span></p>
<lb n="7909"/>
<lb n="7910"/><p><span>VI</span>
<lb n="7911"/><span>A shearc rún mo chléibh nach fada théid bréag,</span>
<lb n="7912"/><span>Ó b'annamh leat céilidhe dheánamh;</span>
<lb n="7913"/><span>'S gur ar thaobh mhalaidh 'n tsléibhe tá cothughadh na</span>
<lb n="7914"/><span>nGaedheal</span>
<lb n="7915"/><span>Tar chugainn is tréig an áit sin.</span>
<lb n="7916"/>
<pb n="306"/></p>
<lb n="7917"/>
<lb n="7918"/><p><span>146 - CAOINEADH EIBHLINNE.</span></p>
<lb n="7919"/>
<lb n="7920"/><p><span>I</span>
<lb n="7921"/><span>Char náir damh-sa bheith i ngrádh leis a' chailín,</span>
<lb n="7922"/><span>Sí b'fhearr damh dá bhfaca mé riamh;</span>
<lb n="7923"/><span>Ba tárrtháil ar sráid í sa mbaile</span>
<lb n="7924"/><span>Lá foghmhair nó earraigh fá shliabh.</span>
<lb n="7925"/><span>'S iomaidh sin tréan-fhear breágh barramhail</span>
<lb n="7926"/><span>Thug spéis dí, 's nach n-agaradh maoin,</span>
<lb n="7927"/><span>Acht le tadhfam níor fhéad sí a nglacadh</span>
<lb n="7928"/><span>Sí 'n féirín í gealladh do Bhrian.</span></p>
<lb n="7929"/>
<lb n="7930"/><p><span>II</span>
<lb n="7931"/><span>Tá mo chuidiughadh-sa laghdughadh fá bhailte,</span>
<lb n="7932"/><span>Níl caoraigh 's níl capaill ar caoi,</span>
<lb n="7933"/><span>Níl a' t-eolaidhe fá shléibhte Loch Barra</span>
<lb n="7934"/><span>Le géibhionn 'chur tharm mar bhíodh.</span></p>
</div>
<pb n="307"/>
<div><lb n="7935"/><p><span>Ní fhuigfidh siad caora nó molt agam,</span>
<lb n="7936"/><span>Lachain nó cearca fá'n abhainn,</span>
<lb n="7937"/><span>'S má ruagtar le gadhair iad go Gartan</span>
<lb n="7938"/><span>Béidh na Cásaigh gan chearc i nGleann-domhain.</span></p>
<lb n="7939"/>
<lb n="7940"/><p><span>III</span>
<lb n="7941"/><span>A Eibhlín, má éagaim, bí ar m'fhaire,</span>
<lb n="7942"/><span>Deán foighid, is ná cluintear thú 'caoi,</span>
<lb n="7943"/><span>Nó b'fhearr liom de mo roghain bheith i dtalamh</span>
<lb n="7944"/><span>Ná 'bheith i ngéibhionn d'easbhaidh mar bhím.</span>
<lb n="7945"/><span>Ó d'fhág tú an áit seo, a Eibhlín,</span>
<lb n="7946"/><span>Níl aiteas ná aoibhneas 'mo shaoghal;</span>
<lb n="7947"/><span>Agus 'Árd-Rí, bí faobhrach do m'anam,</span>
<lb n="7948"/><span>Ná b'éigin dúinn sgaramhaint ón ghaol.</span>
<lb n="7949"/>
<pb n="308"/></p>
<lb n="7950"/>
<lb n="7951"/><p><span>147 - MALAIDH GHLEANN DÓMHAIN.</span>
<lb n="7952"/><span>Conall Mac Dáibhidh a chum.</span></p>
<lb n="7953"/>
<lb n="7954"/><p><span>I</span>
<lb n="7955"/><span>Tá deireadh mo stóir-sa caithte mo bhrón</span>
<lb n="7956"/><span>Sa bhaile úd ar tógadh riamh mé;</span>
<lb n="7957"/><span>Níl suairceas in mo ghlór, níl tuigse agaibh dó,</span>
<lb n="7958"/><span>Is tá 'n chóigríoch go mór dom' fhéachailt.</span>
<lb n="7959"/><span>Ag an phoball Dia Domhnaigh is anbhfann mo ghlór,</span>
<lb n="7960"/><span>'S gan duine ann a thógfadh cian díom,</span>
<lb n="7961"/><span>'S má tháinic mé go Gleann Dómhain chan de mo</span>
<lb n="7962"/><span>dheóin</span>
<lb n="7963"/><span>'S ní mhairfidh mé mórán bliadhantaí ann.</span></p>
<lb n="7964"/>
<lb n="7965"/><p><span>II</span>
<lb n="7966"/><span>Sí 'n chóigríoch faraor a mhairbhfeadh an saoghal,</span>
<lb n="7967"/><span>Is a d'fhuigfeadh na daoine buadhartha;</span>
<lb n="7968"/><span>Sí ghealuigh mo dhlaoidh agus lagaigh mo chroidhe,</span>
<lb n="7969"/><span>'S níl seasamh ag aoinneach léithe.</span>
<lb n="7970"/><span>'Ach ao' nduine ar mian leis mo theagasg - ná bíodh</span>
<lb n="7971"/><span>I bhfad ó n-a dhaoinibh céile,</span>
<lb n="7972"/><span>Ná i dtinneas má bhíonn, nó i leathtrom, ná saoil</span>
<lb n="7973"/><span>Go bhfuil na coimhighthigh iontaobhtha i ngéibhionn.</span></p>
<lb n="7974"/>
<lb n="7975"/><p><span>III</span>
<lb n="7976"/><span>Ar bheatha na naomh do chaithfinn mo shaoghal</span>
<lb n="7977"/><span>Ins a' bhaile úd a mbínn mo chomhnuidhe;</span>
<lb n="7978"/><span>Is ann atá míonlach, samhaidh, súgh-chraobh,</span>
<lb n="7979"/><span>An ghiolcach, an fraoch, sa' neóinín:</span>
<lb n="7980"/><span>Bídh cuiridín craobhach, seascan 'dtig cíb air,</span>
<lb n="7981"/><span>Agus sruthán, gabháil fríd go ceolmhar,</span>
<lb n="7982"/><span>Is neamh-ionann sin 's an taobh seo de'n tír,</span>
<lb n="7983"/><span>Tá in easbhaidh gach nidh de'n tseoirt sin.</span>
<lb n="7984"/></p>
</div>
<pb n="309"/>
<div><lb n="7985"/><p><span>IV</span>
<lb n="7986"/><span>A Cheataigh, a stór, glac misneach go mór,</span>
<lb n="7987"/><span>'S ná cluintear níos mó thú ag éagcaoint;</span>
<lb n="7988"/><span>Bí carthannach cóir dá rachaidh an ród,</span>
<lb n="7989"/><span>Is ná dearmad fósta bheith déirceach.</span>
<lb n="7990"/><span>Dá mbíodh againn bólacht airgead is ór,</span>
<lb n="7991"/><span>Nár chuma cé'n áit a mbéadh-muist,</span>
<lb n="7992"/><span>Agus b'fhéidir go bhfuil rómhainn an t-ádh i nGleann</span>
<lb n="7993"/><span>Domhain</span>
<lb n="7994"/><span>Is fá Nodlaig go mbéadh againn féasta.</span>
<lb n="7995"/>
<pb n="310"/></p>
<lb n="7996"/>
<lb n="7997"/><p><span>148 - AMHRÁN A' CHAPAILL.</span>
<lb n="7998"/><span>Conall Mac Dáibhidh a chum.</span></p>
<lb n="7999"/>
<lb n="8000"/><p><span>I</span>
<lb n="8001"/><span>Chaith mé le baois-se tús mo shaoghail,</span>
<lb n="8002"/><span>Is thig tallann bheag fríom go fóill de;</span>
<lb n="8003"/><span>Nach tuismeach an ní a bhain damh in m'aois,</span>
<lb n="8004"/><span>Nuair a chaill mé 'n líon s a' chóta.</span></p>
<lb n="8005"/>
<lb n="8006"/><p><span>II</span>
<lb n="8007"/><span>Tá an capall ag cainnt, agus sé deir sí linn</span>
<lb n="8008"/><span>Gur beag léithe ar mhill sí aréir dóibh,</span>
<lb n="8009"/><span>"An talamh bhí lom 's gan acht purtach dubh ann,</span>
<lb n="8010"/><span>A thug ins a' choillidh mé i ngéibhionn.</span></p>
<lb n="8011"/>
<lb n="8012"/><p><span>III</span>
<lb n="8013"/><span>"Bhí 'n tart ar mo sgóig, 's an t-ocras ró-mhór,</span>
<lb n="8014"/><span>Is shaoil mé dá bhfóghainn na hubhlaí</span>
<lb n="8015"/><span>Go gcoisgfeadh siad m'íota, agus ocras na</span>
<lb n="8016"/><span>hoidhche,</span>
<lb n="8017"/><span>Go maidin, go héirghe na gréine."</span></p>
<lb n="8018"/>
<lb n="8019"/><p><span>IV</span>
<lb n="8020"/><span>Sí'n capall seo náruigh mo chroidhe is mo chnámha</span>
<lb n="8021"/><span>In abhaill-ghort Sheáin Uí Thómhnair;</span>
<lb n="8022"/><span>Agus coirce 'gus fásaigh aici fá bhláth,</span>
<lb n="8023"/><span>Anois dá charnadh san fhoghmhar.</span></p>
<lb n="8024"/>
<lb n="8025"/><p><span>V</span>
<lb n="8026"/><span>An t-airgead bán a shaothruigh mé fá ánró</span>
<lb n="8027"/><span>B'éigin damh páirt a thabhairt dóibh,</span>
<lb n="8028"/><span>Acht ba mheasa liom gráin a chur ar mo láir,</span>
<lb n="8029"/><span>Is mise bheith i bhfáth fán ócáid.</span>
<lb n="8030"/>
<pb n="311"/></p>
<lb n="8031"/>
<lb n="8032"/><p><span>149 - AMHRÁN AN tSAIDHBHRIS.</span>
<lb n="8033"/><span>Conall Mac Dáibhidh a chum.</span></p>
<lb n="8034"/>
<lb n="8035"/><p><span>I</span>
<lb n="8036"/><span>Lucht sainnte nó saidhbhris ní mhaoidhfinn fhéin 'ar</span>
<lb n="8037"/><span>ndóigh,</span>
<lb n="8038"/><span>Tréigeann siad a' saoghal seo 's ní shaothruigh-</span>
<lb n="8039"/><span>eann siad a' ghlóir;</span>
<lb n="8040"/><span>'S ar imtheacht dóibh gan chian araon is gan sileadh na</span>
<lb n="8041"/><span>ndeor,</span>
<lb n="8042"/><span>Bíonn a muinntir go díbheirgeach i mbruighin fá</span>
<lb n="8043"/><span>n-a stór.</span></p>
<lb n="8044"/>
<lb n="8045"/><p><span>II</span>
<lb n="8046"/><span>I bhfiachaibh nó i saidhbhreas níor mhian liom fhéin mo</span>
<lb n="8047"/><span>bhás,</span>
<lb n="8048"/><span>Tá 'n scrioptúir dá innse gur contabhairteach an</span>
<lb n="8049"/><span>cás;</span>
<lb n="8050"/><span>B'fhearr liom fhéin roinn le druing, nó bheith i gcáin,</span>
<lb n="8051"/><span>Ná mo cháirde fá mo thiomna a bheith in imreas, 's mé</span>
<lb n="8052"/><span>'r lár.</span>
<lb n="8053"/></p>
</div>
<pb n="312"/>
<div><lb n="8054"/><p><span>III</span>
<lb n="8055"/><span>A bheith déirceach ba mhian liom agus saoitheamhail</span>
<lb n="8056"/><span>ós cionn cláir,</span>
<lb n="8057"/><span>Le féile agus daonnacht is gan éirghe ró-árd;</span>
<lb n="8058"/><span>An chléir a bheith ag guidhe liom, agus an tír a bheith</span>
<lb n="8059"/><span>'mo pháirt,</span>
<lb n="8060"/><span>Nuair nach bhféadann fear maoineach bheith naomhtha</span>
<lb n="8061"/><span>'fagháil bháis.</span></p>
<lb n="8062"/>
<lb n="8063"/><p><span>150 - AMHRÁN AN BHÁIS.</span></p>
<lb n="8064"/>
<lb n="8065"/><p><span>I</span>
<lb n="8066"/><span>Ó tá mé creathnuigh', 's ní le hiomadaí scaoil</span>
<lb n="8067"/><span>fán bhás,</span>
<lb n="8068"/><span>Acht dith bheith ullmhuighthe 's na cortha udaí rinne mé</span>
<lb n="8069"/><span>'ghnáthach:</span>
<lb n="8070"/><span>I dtús mo réime ba mhaith liom an Rí in mo láimh,</span>
<lb n="8071"/><span>An cíonaidhe 's an cuilead is chuirfinn an t-aon ar</span>
<lb n="8072"/><span>clár.</span></p>
<lb n="8073"/>
<lb n="8074"/><p><span>II</span>
<lb n="8075"/><span>Tá 'n saoghal seo cleasach, 's ní thuigeann na daoine a</span>
<lb n="8076"/><span>gcás,</span>
<lb n="8077"/><span>Acht an óige tarraingt na bpeacadh go buan 'nar</span>
<lb n="8078"/><span>ndáil,</span>
<lb n="8079"/><span>Ón Róimh níl teagasg ag sagairt níos naomhtha do</span>
<lb n="8080"/><span>chách</span>
<lb n="8081"/><span>Ná dócamhail tinnis le hiomarcaidh daoine thrághadh.</span>
<lb n="8082"/></p>
</div>
<pb n="313"/>
<div><lb n="8083"/><p><span>III</span>
<lb n="8084"/><span>Is naomhtha 'n tinneas, 's dá maireadh damh bliadhain</span>
<lb n="8085"/><span>mar tá,</span>
<lb n="8086"/><span>Na piantaí fhulaingt is gach píonnus go ndíoltaí 'n</span>
<lb n="8087"/><span>cháin,</span>
<lb n="8088"/><span>Na baill a pheacuigh a lagughadh is leoir-ghníomh</span>
<lb n="8089"/><span>'ghnáthughadh,</span>
<lb n="8090"/><span>Go mbéinn réidh ion-ghlactha 's níor mhaith liom bheith</span>
<lb n="8091"/><span>aon oidhche slán.</span></p>
<lb n="8092"/>
<lb n="8093"/><p><span>IV</span>
<lb n="8094"/><span>A Mhaighdean Mhuire deán impidhe damh i bpárrthas</span>
<lb n="8095"/><span>thuas;</span>
<lb n="8096"/><span>Go bhfuighinn dídean 's ionad is beannacht ón Árd-Rí</span>
<lb n="8097"/><span>'nuas;</span>
<lb n="8098"/><span>Dá mhéad mo thinneas dá measainn gur páirt de'n</span>
<lb n="8099"/><span>duais,</span>
<lb n="8100"/><span>Bhéinn sásta a fhulaingt acht m'anam a ghabháil slán</span>
<lb n="8101"/><span>ar cúirt.</span></p>
<lb n="8102"/>
<lb n="8103"/><p><span>151 - MÁIRE NIC COMHAILL.</span>
<lb n="8104"/><span>Peadar Breathnach a chum</span></p>
<lb n="8105"/>
<lb n="8106"/><p><span>I</span>
<lb n="8107"/><span>Ó plóid orraibh, a stáid-mhná, is sibh d'fhág</span>
<lb n="8108"/><span>mé faoi bhrón,</span>
<lb n="8109"/><span>Imtheacht Dia Máirt is m'fhágáilt sa' ród;</span>
<lb n="8110"/><span>Is dá bhfanadh sibh ráithe san áit seo 'mo chómhair,</span>
<lb n="8111"/><span>Go mbéadh agaibh fáilte i dteach Mháire Nic Comhaill.</span>
<lb n="8112"/></p>
</div>
<pb n="314"/>
<div><lb n="8113"/><p><span>II</span>
<lb n="8114"/><span>Is mithid liom trácht ar an Eárthainn le feabhas,</span>
<lb n="8115"/><span>Nuair a smaointigh mé ar a fágáilt sé líonaim de</span>
<lb n="8116"/><span>bhrón;</span>
<lb n="8117"/><span>Níor fhan beo acht mo sgáile 'gus d'áthruigh mo ghlór,</span>
<lb n="8118"/><span>'S gur b'í féile na háite 'lig Máire Nic Comhaill.</span></p>
<lb n="8119"/>
<lb n="8120"/><p><span>III</span>
<lb n="8121"/><span>Má théidhim-se go bráth a dh'ól sáile níos mó,</span>
<lb n="8122"/><span>Ní bhéidh seachrán ar m'árus béidh fáilte annsin</span>
<lb n="8123"/><span>rómham;</span>
<lb n="8124"/><span>Ar an taoibh ibhfus de'n Eárthainn ar árdaibh an róid</span>
<lb n="8125"/><span>Tá bainríoghan na háite seo - Máire Nic Cómhaill.</span></p>
<lb n="8126"/>
<lb n="8127"/><p><span>IV</span>
<lb n="8128"/><span>Shiubhail mise a lán, ó'n tSrath Bán i dTír Eoghain,</span>
<lb n="8129"/><span>Ó Dhoire go Máilinn, 's go Béal an Átha Móir,</span>
<lb n="8130"/><span>Ar a bhfaca mé de mhnáibh le háilne is le feabhas,</span>
<lb n="8131"/><span>Ní fhacas do shárughadh-sa, a Mháire Nic Cómhaill.</span></p>
<lb n="8132"/>
<lb n="8133"/><p><span>V</span>
<lb n="8134"/><span>Anois ó táim sáruighthe is nach dteánaim níos mó,</span>
<lb n="8135"/><span>Ná sílidh gur áidhbhéil ar ar thrácht mé go fóill;</span>
<lb n="8136"/><span>Agruighim Naomh Pádraig, tá go hárd ins a' ghlóir,</span>
<lb n="8137"/><span>Fá dhídionn i bPárrthas do Mháire Nic Cómhaill.</span>
<lb n="8138"/>
<pb n="315"/></p>
<lb n="8139"/>
<lb n="8140"/><p><span>152 - GLEANN DOMHAIN.</span>
<lb n="8141"/><span>Peadar Breathnach a chum</span></p>
<lb n="8142"/>
<lb n="8143"/><p><span>I</span>
<lb n="8144"/><span>Ar mhalaidh Ghleann Domhain fuair mise an spórt,</span>
<lb n="8145"/><span>Is go mairidh sé 'gcomhnuidhe in aoibhneas,</span>
<lb n="8146"/><span>Ag fear an chroidhe mhóir i leath-taoibh an róid,</span>
<lb n="8147"/><span>A ngoireann siad Domhnall Bhriain de.</span>
<lb n="8148"/><span>Sé sgapfadh an bheóir go fairsing 'dtoigh 'n óil,</span>
<lb n="8149"/><span>Agus choinneóchadh ag ól na mílte;</span>
<lb n="8150"/><span>Is ní buidéal nó corn a bhíodh in a dhórn</span>
<lb n="8151"/><span>Acht galún Uí Dhomhnaill líonta.</span></p>
<lb n="8152"/>
<lb n="8153"/><p><span>II</span>
<lb n="8154"/><span>Is aige tá 'n spéir-bhean soinneannta séimhidh</span>
<lb n="8155"/><span>A tháinic ó fhréimh na ndaoine;</span>
<lb n="8156"/><span>Sí sgapfadh an spré ar bhochtaibh an tsaoghail</span>
<lb n="8157"/><span>Sé 's ainm dí Déirdre an righ-bean.</span>
<lb n="8158"/><span>Sí mholfainn le féile le maise 's le méin mhaith,</span>
<lb n="8159"/><span>Eadar Tráigh Éineach is Baoghallach,</span>
<lb n="8160"/><span>'S a Chiottaigh Nic Daeghid, duit-se bheirim 'n réim,</span>
<lb n="8161"/><span>Agus creidigidh an méid sin fíor uaim.</span>
<lb n="8162"/>
<pb n="316"/></p>
<lb n="8163"/>
<lb n="8164"/><p><span>153 - AN MUILTÍN.</span>
<lb n="8165"/><span>Peadar Breathnach a chum</span></p>
<lb n="8166"/>
<lb n="8167"/><p><span>I</span>
<lb n="8168"/><span>Bhí muiltín beag agam ar téad,</span>
<lb n="8169"/><span>Agus leig sí liom fhéin a ghloim,</span>
<lb n="8170"/><span>d'agair sí mise go géar</span>
<lb n="8171"/><span>Nach seasóchadh Éire an roinn.</span></p>
<lb n="8172"/>
<lb n="8173"/><p><span>II</span>
<lb n="8174"/><span>"Ní athruighthear mise 'rith lae,</span>
<lb n="8175"/><span>Tá m'asnacha géar 's mo dhruim,</span>
<lb n="8176"/><span>'S níorbh' eagal go rachainn-se ar strae</span>
<lb n="8177"/><span>Dá leigfeá liom fhéin mo chionn."</span></p>
<lb n="8178"/>
<lb n="8179"/><p><span>III</span>
<lb n="8180"/><span>"Dá leigfinn-se thusa de'n téad</span>
<lb n="8181"/><span>B'aithreach damh fhéin dá chionn,</span>
<lb n="8182"/><span>Is gan fhios agam cá rachainn do dhéidh,</span>
<lb n="8183"/><span>'S an olann i bhféidhm gan mhoill."</span></p>
<lb n="8184"/>
<lb n="8185"/><p><span>IV</span>
<lb n="8186"/><span>"Fuigfidh mé 'n lomairt mo dhéidh,</span>
<lb n="8187"/><span>Fág giobach mo bhléan 's mo dhruim,</span>
<lb n="8188"/><span>Is caithfidh mé 'n Nodlaig fá phléisiúr</span>
<lb n="8189"/><span>Thoir ag cuid caorach Toim.</span></p>
<lb n="8190"/>
<lb n="8191"/><p><span>V</span>
<lb n="8192"/><span>"Nuair a chuaidh mé isteach ar an tréad</span>
<lb n="8193"/><span>Níor thaisbeán siad fabhar damh ann,</span>
<lb n="8194"/><span>Chionn is go rabh mé 'mo Ghaedheal,</span>
<lb n="8195"/><span>Is cha rabh croidhe aca d'aon acht Gall.</span>
<lb n="8196"/></p>
</div>
<pb n="317"/>
<div><lb n="8197"/><p><span>VI</span>
<lb n="8198"/><span>"Sgaoileadh a gcuid madaidh mo dhéidh,</span>
<lb n="8199"/><span>Fríd churraigh 'gus éadan binn',</span>
<lb n="8200"/><span>Is chan fhuighinn faill amharc mo dhéidh</span>
<lb n="8201"/><span>Dá gcaillfinn-se léab do'n druim.</span></p>
<lb n="8202"/>
<lb n="8203"/><p><span>VII</span>
<lb n="8204"/><span>"Fhad is bhéas Beici 'do fhabhar</span>
<lb n="8205"/><span>Dheanfaidh sí plás is greann,</span>
<lb n="8206"/><span>Acht ná creididh ao' nduine faoi'n spéir</span>
<lb n="8207"/><span>Gur ionann léithe Gaedheal agus Gall.</span></p>
<lb n="8208"/>
<lb n="8209"/><p><span>VIII</span>
<lb n="8210"/><span>"Nach mise bhí i ndeireadh na péice</span>
<lb n="8211"/><span>Nuair a thárlaidh mé ar éillín Toim,</span>
<lb n="8212"/><span>Is chan fhuair mé suaimhneas ná pléisiúr</span>
<lb n="8213"/><span>Go dteachaidh mé go dtí Mac Fhloinn."</span>
<lb n="8214"/></p>
</div>
<pb n="318"/>
<div><lb n="8215"/><p><span>154 - AN tUAN BROCACH</span></p>
<lb n="8216"/>
<lb n="8217"/><p><span>I</span>
<lb n="8218"/><span>Nuair a chonnaic mé Haodhaigh san ált,</span>
<lb n="8219"/><span>Mar bhí aige fásach ann,</span>
<lb n="8220"/><span>Chuaidh mise annsoir de rása</span>
<lb n="8221"/><span>Mar i ndúil go bhfuighinn fáras ann.</span>
<lb n="8222"/><span>'Sé dubhairt sé: "Bí ag imtheacht, a sglábhaidhe,</span>
<lb n="8223"/><span>Ní bhfuigh tú go bráth uaim greim,</span>
<lb n="8224"/><span>Muna gceangaltar do chosa le cnáib</span>
<lb n="8225"/><span>Brisfear gan spás do dhruim."</span></p>
<lb n="8226"/>
<lb n="8227"/><p><span>II</span>
<lb n="8228"/><span>Ar a chloisin do Shéamus an gháir</span>
<lb n="8229"/><span>Thóg sé go hárd a cheann,</span>
<lb n="8230"/><span>Sé dubhairt sé, "Tá mise a' cur phreátaí</span>
<lb n="8231"/><span>Is gheobhaidh tú fáilte ann;</span>
<lb n="8232"/><span>Siubhail leat bun agus bárr,</span>
<lb n="8233"/><span>Gach áit dá bhfuigh tú greim,</span>
<lb n="8234"/><span>Is ná corruigh amach as an ált</span>
<lb n="8235"/><span>Go n-éirigheann tú láidir ann."</span></p>
<lb n="8236"/>
<lb n="8237"/><p><span>III</span>
<lb n="8238"/><span>Acht gur b'é gur chaill mé mo mháithrín,</span>
<lb n="8239"/><span>Ní bhéinn do mo sgá'radh ann;</span>
<lb n="8240"/><span>Nó shiubhailfeadh sí liom 'ach aon lá,</span>
<lb n="8241"/><span>Fríd áiltean 's go bárr na mbeann.</span>
<lb n="8242"/><span>Shiubhailfeadh sí oidhche 'gus lá liom,</span>
<lb n="8243"/><span>'S níor bhaoghal damh go gcaillfinn greim;</span>
<lb n="8244"/><span>Ní bhéadh na hAodhaigh do mo chrádhadh,</span>
<lb n="8245"/><span>Nó na madaidh 'mo dhiaidh go teann.</span>
<lb n="8246"/></p>
</div>
<pb n="319"/>
<div><lb n="8247"/><p><span>IV</span>
<lb n="8248"/><span>Acht guidhim thú, a Shéamuis Uí Bhaoighill,</span>
<lb n="8249"/><span>Is gur fear thú bhéas buan 'bhfad beo,</span>
<lb n="8250"/><span>Thug tú damh fásgadh 'gus dídeann</span>
<lb n="8251"/><span>Nuair a bhí mise baoideach óg.</span>
<lb n="8252"/><span>Rachaidh mé 'nois un na hí-lands</span>
<lb n="8253"/><span>Go gcaithfidh mé mí nó dó,</span>
<lb n="8254"/><span>'S ar philleadh damh ar ais le mo phíb</span>
<lb n="8255"/><span>Seinnfidh mé scoith dhuit ceoil.</span></p>
<lb n="8256"/>
<lb n="8257"/><p><span>155 - AMHRÁN AN TRUMPA.</span>
<lb n="8258"/><span>Peadar Breathnach a chum</span></p>
<lb n="8259"/>
<lb n="8260"/><p><span>I</span>
<lb n="8261"/><span>A Sheáin Uí Cheallaigh 's tú an rí</span>
<lb n="8262"/><span>A chuir orm fhéin gléas ceóil;</span>
<lb n="8263"/><span>A thug damh an pronntanas daor</span>
<lb n="8264"/><span>A chosain duit fhéin go leor.</span>
<lb n="8265"/><span>Dá gcluinfeadh an sagart Ó Baoighill</span>
<lb n="8266"/><span>Mar sheinnidh sé oidhche 's lá,</span>
<lb n="8267"/><span>Thógfadh sé racán san tír</span>
<lb n="8268"/><span>Nó bhainfeadh sé díom an tseóid.</span></p>
<lb n="8269"/>
<lb n="8270"/><p><span>II</span>
<lb n="8271"/><span>Tchífidh sibh Ceallaigh go fóill</span>
<lb n="8272"/><span>'Na dhuine ró mhór san áit;</span>
<lb n="8273"/><span>Béidh aige gig agus cóiste,</span>
<lb n="8274"/><span>Sin agus seóid deas mhná.</span></p>
</div>
<pb n="320"/>
<div><lb n="8275"/><p><span>Tchífidh sibh loingeas faoi sheól</span>
<lb n="8276"/><span>Ag an droichead gan mórán spáis,</span>
<lb n="8277"/><span>Sailéir ghlan fhosgailte de bheóir</span>
<lb n="8278"/><span>Gheobha filí le hól a sáith.</span></p>
<lb n="8279"/>
<lb n="8280"/><p><span>III</span>
<lb n="8281"/><span>Nach mór an dith-chredit do'n tír</span>
<lb n="8282"/><span>Nach dteárnadh de rí nó lórd?</span>
<lb n="8283"/><span>Sé mhaithfeadh do bhochtaibh a gcíos,</span>
<lb n="8284"/><span>'S nach dtiomónadh choidhch' a mbó.</span>
<lb n="8285"/><span>Cluinim ag daoinibh dá mhaoidheamh -</span>
<lb n="8286"/><span>Is creidim é fíor go leor -</span>
<lb n="8287"/><span>Dá gcluinfeadh Ó Conaill an sgéal</span>
<lb n="8288"/><span>Go ndeánfaidhe de rí go fóill.</span></p>
<lb n="8289"/>
<lb n="8290"/><p><span>IV</span>
<lb n="8291"/><span>Stadfaidh mé feasta de'n cheol,</span>
<lb n="8292"/><span>Ní dheánfad níos mó san ghleann,</span>
<lb n="8293"/><span>Ó briseadh an teangaidh 'n mo sheóid.</span>
<lb n="8294"/><span>Ní leanfad de'n spórs nó greann.</span>
<lb n="8295"/><span>Acht dá gcluinfeadh Ó Ceallaigh mo bhrón</span>
<lb n="8296"/><span>Níor mhaith leis 'ar ndóighthe mo chaill,</span>
<lb n="8297"/><span>Is mo mhallacht do'n nduine go deo</span>
<lb n="8298"/><span>Nach gcongbhuigheann a sheóid faoi chuim.</span>
<lb n="8299"/>
<pb n="321"/></p>
<lb n="8300"/>
<lb n="8301"/><p><span>156 - SNÁTH NA BAINRÍOGHNA.</span>
<lb n="8302"/><span>Peadar Breathnach a chum</span></p>
<lb n="8303"/>
<lb n="8304"/><p><span>I</span>
<lb n="8305"/><span>A Rí goidé an t-athrach a tchím ins an áit seo</span>
<lb n="8306"/><span>Ó stad siad de'n chárdáil, de'n bhriseadh, is</span>
<lb n="8307"/><span>de'n tsníomh,</span>
<lb n="8308"/><span>Gan tachrann nó páisde a bhfuil tógbháil a láimhe</span>
<lb n="8309"/><span>ann,</span>
<lb n="8310"/><span>Nach bhfuil giomadán bainríoghna síos le n-a thaobh?</span>
<lb n="8311"/><span>Ar m'fhírinne b'fhearr liom dá mbínn mar na mná</span>
<lb n="8312"/><span>sin</span>
<lb n="8313"/><span>Ag briseadh 's ag cárdáil ó mhaidin go faoi</span>
<lb n="8314"/><span>Ná an maoidheamh atá ag Mághnus go gcongbhóchar an</span>
<lb n="8315"/><span>snáth uath',</span>
<lb n="8316"/><span>'S ag iarraidh bheith dá shásamh i ndeireadh ár saoghail.</span></p>
<lb n="8317"/>
<lb n="8318"/><p><span>II</span>
<lb n="8319"/><span>Tabhair sgéal ionns'ar Mhac Pháidín, is mínigh an</span>
<lb n="8320"/><span>cás dó,</span>
<lb n="8321"/><span>Gan chlaonadh gan áthrach acht mar tá mé dá chur</span>
<lb n="8322"/><span>síos,</span>
<lb n="8323"/><span>Mur' dtugaidh sé páidhe níos mó ar an t-snáth</span>
<lb n="8324"/><span>uaidh,</span>
<lb n="8325"/><span>Nach bhfeicfear go bráth sinn 'gabháil chuige arís.</span>
<lb n="8326"/><span>Char mhór leis na sáltaí bheith comh daingean le</span>
<lb n="8327"/><span>Gáigín</span>
<lb n="8328"/><span>De shompla dá shnáithe gan chasadh gan bhrígh;</span>
<lb n="8329"/><span>'S má táthar d'ár gcáineadh ar son na dtrí snáithe,</span>
<lb n="8330"/><span>Chan féirín do'n bhainríoghan le seasamh do'n tír.</span>
<lb n="8331"/></p>
</div>
<pb n="322"/>
<div><lb n="8332"/><p><span>III</span>
<lb n="8333"/><span>Sé shaoilim, a Mhághnuis, gur nidh é atá náireach</span>
<lb n="8334"/><span>A bheith lochtughadh gach mná boicht' san chás nach bhfuil</span>
<lb n="8335"/><span>fíor;</span>
<lb n="8336"/><span>Nó bhéarfainn mo lámh duit nach tochairte a lán de,</span>
<lb n="8337"/><span>'S nach seasann sé 'n tarra'adh mar tá tusa</span>
<lb n="8338"/><span>'cur síos.</span>
<lb n="8339"/><span>'Á mbíodh 'fhios ag an bhainríoghan an t-ánró fhághas</span>
<lb n="8340"/><span>na mná bocht',</span>
<lb n="8341"/><span>Fríd shléibhtibh dá gcárnadh le fearthainn 's le</span>
<lb n="8342"/><span>gaoith,</span>
<lb n="8343"/><span>In a shuidhe go rabh an lá ann ag síor-chur an t-snáith</span>
<lb n="8344"/><span>sin,</span>
<lb n="8345"/><span>'S nach n-órduigheann a bpáidhe dóibh codladh nó</span>
<lb n="8346"/><span>biadh.</span></p>
<lb n="8347"/>
<lb n="8348"/><p><span>IV Labhrann Mághnus</span>
<lb n="8349"/><span>'S bréagach thú, a tháilliúir, rud is doiligh liom a</span>
<lb n="8350"/><span>rádh leat,</span>
<lb n="8351"/><span>Órduigheann a bpáidhe dóibh codladh 'gus biadh;</span>
<lb n="8352"/><span>Nó bhí a lán de na mnáibh sin bhí réidh ún a' mhála,</span>
<lb n="8353"/><span>'S ó thoisigh siad ar an tsnáth seo tá fuil in a</span>
<lb n="8354"/><span>n-giall.</span>
<lb n="8355"/><span>Má 'tchíd tú ar sráid iad tá gúnaí ortha is seáltaí,</span>
<lb n="8356"/><span>Síos le n-a sáltaí, rud nár chleacht siad ariamh;</span>
<lb n="8357"/><span>Agus luach na min cháirde bhí ithte aca le ráithe -</span>
<lb n="8358"/><span>Ba mhaith aca 'n bhá'ríoghan le cuidiughadh a díol.</span></p>
<lb n="8359"/>
<lb n="8360"/><p><span>V An File</span>
<lb n="8361"/><span>Ní lúbacha ar lár atá órduighthe ag an bhá'ríoghan,</span>
<lb n="8362"/><span>Mar chleacht siad é, a lán aca, i dtoiseach a</span>
<lb n="8363"/><span>saoghail,</span>
<lb n="8364"/><span>'S má shaoileann sibh gur áidhbheáil atá mise a rádh</span>
<lb n="8365"/><span>libh,</span>
<lb n="8366"/><span>Bíodh fiadhnaise an cháis sin ar Shéamus Ó Baoighill.</span></p>
</div>
<pb n="323"/>
<div><lb n="8367"/><p><span>Acht gur mór liom a dhéanamh bhearrfainn níos géire</span>
<lb n="8368"/><span>thú;</span>
<lb n="8369"/><span>Ná saoil go bhfuil orm easbhaidh iomadtaí ceoil,</span>
<lb n="8370"/><span>Acht mur' stadaidh tú na mná seo bheith 'congbháil</span>
<lb n="8371"/><span>an tsnáith uatha</span>
<lb n="8372"/><span>Bearrfaidh mé 'n fhéasóg díot isteach go dtí 'n</span>
<lb n="8373"/><span>fheoil.</span>
<lb n="8374"/></p>
</div>
<pb n="324"/>
<div><lb n="8375"/><p><span>157 - GRÁINNE FHÁNAD</span>
<lb n="8376"/><span>Tadhg Ó Tiománaidhe a chum</span></p>
<lb n="8377"/>
<lb n="8378"/><p><span>I</span>
<lb n="8379"/><span>'San Íochtar sin Fhánad tá'n righ-bhean is áilne</span>
<lb n="8380"/><span>Dar shiubhail ariamh sráid liom ó seo go</span>
<lb n="8381"/><span>hÁth' Cliath,</span>
<lb n="8382"/><span>Ó Shligeach go Máilinn 's ó Dhoire go hÁrainn,</span>
<lb n="8383"/><span>Macasamhail mo Ghráinne níl thoir, theas, nó</span>
<lb n="8384"/><span>thiar.</span></p>
<lb n="8385"/>
<lb n="8386"/><p><span>II</span>
<lb n="8387"/><span>Níl sé le fagháil san Fhrainnc nó san Spáinn -</span>
<lb n="8388"/><span>Is uirthi a thráchtfainn dá gcreidfidhe mo sgéal;</span>
<lb n="8389"/><span>Ná is gile a brághaid-se ná 'n fhaoileán a snámhas,</span>
<lb n="8390"/><span>Is a Ghráinne as Tamhnaigh 's tú sgannraigh mo chiall.</span></p>
<lb n="8391"/>
<lb n="8392"/><p><span>III</span>
<lb n="8393"/><span>Ó monuar, 'ghrádh dílis, gan mé 's tú in aonfheacht,</span>
<lb n="8394"/><span>Ag éalódh dh'óis íseal faoi shléibhtibh Dhruim Bó;</span>
<lb n="8395"/><span>'S gan romhainn acht na caoirigh 's na cearca fraoich</span>
<lb n="8396"/><span>'g éirighe</span>
<lb n="8397"/><span>Ins na gleanntáin a mbéadh muist i gcuideachta gach</span>
<lb n="8398"/><span>neóin.</span></p>
<lb n="8399"/>
<lb n="8400"/><p><span>IV</span>
<lb n="8401"/><span>Mar eala lá gréine í, is gile ná réalt í,</span>
<lb n="8402"/><span>Sí bai'ríoghain na sgéimhe í - creididh mo ghlór;</span>
<lb n="8403"/><span>'S níor mhór liom-sa 'n méid sin fhagháil duit-se mar</span>
<lb n="8404"/><span>fhéirín,</span>
<lb n="8405"/><span>Seo árd-chraobh na hÉireann is glac é in do dhórn.</span>
<lb n="8406"/></p>
</div>
<pb n="325"/>
<div><lb n="8407"/><p><span>V</span>
<lb n="8408"/><span>'Á mbíodh fhios ins na réagúin gur i bhFánaid a bhíonn</span>
<lb n="8409"/><span>sí</span>
<lb n="8410"/><span>Thiocfadh seacht gcéad fear ar loingeas faoi sheol,</span>
<lb n="8411"/><span>Is bhéadh siad in aoinfheacht ag iomramh le chéile,</span>
<lb n="8412"/><span>A' feitheamh cé'n t-aon a gheobhfadh blaiseadh dá</span>
<lb n="8413"/><span>póig.</span></p>
<lb n="8414"/>
<lb n="8415"/><p><span>VI</span>
<lb n="8416"/><span>Sé mo léan 's mo liach, 'Ghráinne, gan mé 's tú i</span>
<lb n="8417"/><span>nGáigín,</span>
<lb n="8418"/><span>Faoi shléibhtibh dubh' Bearnais, nó i gcoillidh Loch</span>
<lb n="8419"/><span>Iasg;</span>
<lb n="8420"/><span>I ngan-fhiost do ar náimhdibh is gan fhios ag ar</span>
<lb n="8421"/><span>gcáirdibh,</span>
<lb n="8422"/><span>Cá ndeánfadh muist fárus, nó cá gcomhnócha muist</span>
<lb n="8423"/><span>bliadhain.</span></p>
<lb n="8424"/>
<lb n="8425"/><p><span>VII</span>
<lb n="8426"/><span>Acht is measa mar tá sé, níl m'órdughadh-sa deánta,</span>
<lb n="8427"/><span>'S ní fhághaim cead mo lámha chur tharad aniar;</span>
<lb n="8428"/><span>Is b'éigin damh rádh leat mo chéad beannacht slán</span>
<lb n="8429"/><span>leat,</span>
<lb n="8430"/><span>'S gur siocair mhór bháis damh-sa d'fheiceáilt ariamh.</span>
<lb n="8431"/></p>
</div>
<pb n="326"/>
<div><lb n="8432"/><p><span>158 - BÍ 'TEACHT LIOM A BHRIGHID.</span>
<lb n="8433"/><span>Tadhg Ó Tiománaidhe a chum</span></p>
<lb n="8434"/>
<lb n="8435"/><p><span>I</span>
<lb n="8436"/><span>Bí 'teacht liom a Bhrighid ar neimh-chead do'n</span>
<lb n="8437"/><span>tsaoghal,</span>
<lb n="8438"/><span>Faoi choilltibh na gcraobh má's sásamhail leat mé;</span>
<lb n="8439"/><span>Mar' mbéidh tú 'do shuidhe i mbothán beag aoibhinn,</span>
<lb n="8440"/><span>Ag teinidh is grísgín uirthi de'n ghéis.</span>
<lb n="8441"/><span>Bhainfainn san oidhche leabaidh de'n bhfraoch dhuit,</span>
<lb n="8442"/><span>Is phógfainn go saoitheamhail imeall do bhéil,</span>
<lb n="8443"/><span>Is tráth chleachtfá arís mo chaidreamh gan chlaon</span>
<lb n="8444"/><span>Ba bheag ort fear daoitheamhail eile mo dhéidh.</span></p>
<lb n="8445"/>
<lb n="8446"/><p><span>II</span>
<lb n="8447"/><span>Tá mo anam go bráth istoigh in do lár,</span>
<lb n="8448"/><span>Má thig tú 's a rádh "is leat mé, is bí triall."</span>
<lb n="8449"/><span>Fá choilltibh na n-ált gheobhair leabaidh 'na lár,</span>
<lb n="8450"/><span>Is do thacar ar an árd mar n-éirigheann an ghrian.</span>
<lb n="8451"/><span>Béidh an loch ag do láimh, an eala air a' snámh,</span>
<lb n="8452"/><span>An tonnóg sa h-ál, an torc alla 's an fiadh,</span>
<lb n="8453"/><span>An searrach 's an láir, an breac ballach ag snámh,</span>
<lb n="8454"/><span>An sionnach, an gearrfhiadh, 's an eilit san tsliabh.</span></p>
<lb n="8455"/>
<lb n="8456"/><p><span>III</span>
<lb n="8457"/><span>'S tú is geanamhla cuma i gcosa' 's i mbaill,</span>
<lb n="8458"/><span>Tá rosg in do cheann is glaise ná an réalt;</span>
<lb n="8459"/><span>Má deir tú liom, 'annsacht, "is leat mé," go</span>
<lb n="8460"/><span>cinnte</span>
<lb n="8461"/><span>Ní chuirim-sa cunntas ort-sa fá spré.</span>
<lb n="8462"/><span>Acht gluais is bí liom ar uaigneas na dtom,</span>
<lb n="8463"/><span>Tá luachair ghlas ann, duilleabhar is féar,</span>
<lb n="8464"/><span>Níl iasg ar an linn nach mbíonn agat ann</span>
<lb n="8465"/><span>Is an carr-fhiadh i ngleanntán againn ar téad.</span>
<lb n="8466"/></p>
</div>
<pb n="327"/>
<div><lb n="8467"/><p><span>IV</span>
<lb n="8468"/><span>A rún is a ghrádh ná smaoinigh a rádh</span>
<lb n="8469"/><span>Go mbainfeadh go bráth aon easbhaidh dhuit,</span>
<lb n="8470"/><span>Is mise in do dháil, mo dhídion is mo sgáth</span>
<lb n="8471"/><span>Do do shaoradh do ghnáth ó atuirse;</span>
<lb n="8472"/><span>Béidh do bhólacht a' tál a mbliocht ar na fásaigh,</span>
<lb n="8473"/><span>Agus seistreachaigh sásta ag cuiridheacht;</span>
<lb n="8474"/><span>Is mise gach lá ag saothrughadh gach cáin</span>
<lb n="8475"/><span>Is ní chodlaim-sa támh acht a' solathar dhuit.</span></p>
<lb n="8476"/>
<lb n="8477"/><p>
<lb n="8478"/><span>159 - AN ÓIGBHEAN GAN BHÉIM</span>
<lb n="8479"/><span>Tadhg Ó Tiománaidhe a chum</span></p>
<lb n="8480"/>
<lb n="8481"/><p><span>I</span>
<lb n="8482"/><span>Tá óigbhean gan bhéim bródamhail i sgéimh orduigh'</span>
<lb n="8483"/><span>a méad sgafanta,</span>
<lb n="8484"/><span>A bhfuil áilne agus méin lámha agus méar gáire</span>
<lb n="8485"/><span>agus déid dheas' aici;</span>
<lb n="8486"/><span>Mar fháinní san bhféar ag deallradh ó'n ghréin tá cuach</span>
<lb n="8487"/><span>in a céibh bhachallaigh,</span>
<lb n="8488"/><span>Is monuar nach rabh Tadhg in uaigneas seal lae ag</span>
<lb n="8489"/><span>comhrádh go séimh seal léithe.</span></p>
<lb n="8490"/>
<lb n="8491"/><p><span>II</span>
<lb n="8492"/><span>Suidh le mo thaoibh a óg-bhruinneal bhéasach, is smaoinigh</span>
<lb n="8493"/><span>gur mé an mhalartach,</span>
<lb n="8494"/><span>Ná taobh leis an té a d'ólfadh do spré, nó plásaidhe</span>
<lb n="8495"/><span>'s a bhéal carthannach:</span>
<lb n="8496"/><span>Sheolfainn duit fhéin bólacht is spré is chóireóchainn</span>
<lb n="8497"/><span>go réidh leabaidh dhuit,</span>
<lb n="8498"/><span>'S is cóir socair séimhidh a phógfainn do bhéal in</span>
<lb n="8499"/><span>uaigneas linn féin go leath-taobhach.</span>
<lb n="8500"/></p>
</div>
<pb n="328"/>
<div><lb n="8501"/><p><span>III</span>
<lb n="8502"/><span>Ná pós thusa léadhb de óglach gan chéill, nó is dóigh</span>
<lb n="8503"/><span>liom go mbéidh aithreach ort,</span>
<lb n="8504"/><span>Béidh sron air do dhéidh ag crónán 's ag éad, breóidhte</span>
<lb n="8505"/><span>go héag easbhuidheach;</span>
<lb n="8506"/><span>B'fheárr duitse Gaedheal stuama mar mé suaimhneach</span>
<lb n="8507"/><span>is nach mbéidh cathardha,</span>
<lb n="8508"/><span>Ná tuatach gan féidhm, saidhbhreas gan séan, is smúid</span>
<lb n="8509"/><span>ort go héag atuirseach.</span></p>
<lb n="8510"/>
<lb n="8511"/><p><span>IV</span>
<lb n="8512"/><span>Acht a óigbhean is fearr méin fóir orm fhéin, ná cró-</span>
<lb n="8513"/><span>loitigh mé is mé maranta;</span>
<lb n="8514"/><span>In órdughadh bí réidh in am fóghmhair na ngéag is dheána-</span>
<lb n="8515"/><span>muid réidh an margadh.</span>
<lb n="8516"/><span>Béidh óig-fheara gléasta, cóistí is a stéada ar na</span>
<lb n="8517"/><span>bóithribh go réidh sgafanta,</span>
<lb n="8518"/><span>Is má 's maith leat mo sgéal do rún leig le Tadhg</span>
<lb n="8519"/><span>is cóireóchaidh sé féin a' bhainis duit.</span></p>
<lb n="8520"/>
<lb n="8521"/><p><span>Tadhg Ó Tiománaidhe a chum</span></p>
<lb n="8522"/>
<lb n="8523"/><p><span>I</span>
<lb n="8524"/><span>Ar bhruach na Finne thárlaidh damh an spéir-bhean</span>
<lb n="8525"/><span>chiúin,</span>
<lb n="8526"/><span>Sí ba deise dá bhfaca mé ar radharc mo shúl;</span>
<lb n="8527"/><span>Líthe a gruaidhe a chuirfeadh duibhe ar bhláth an ubhaill,</span>
<lb n="8528"/><span>Is a cum seang cumhartha gan choraidh gan claon gan</span>
<lb n="8529"/><span>lúb.</span>
<lb n="8530"/></p>
</div>
<pb n="329"/>
<div><lb n="8531"/><p><span>II</span>
<lb n="8532"/><span>Smaoinigh mise 's níorbh fhada gur threóruigh mé</span>
<lb n="8533"/><span>Mo thriall 's go bhfuighinn-se siosma nó comhrádh léith;</span>
<lb n="8534"/><span>Ór an domhain bíodh agam, agus dá mhíle bó,</span>
<lb n="8535"/><span>Go dtabhairfinn duit, ainndir, mar mhalairt ar chúpla</span>
<lb n="8536"/><span>póg.</span></p>
<lb n="8537"/>
<lb n="8538"/><p><span>III -Ise</span>
<lb n="8539"/><span>Maise stad de do ghliocas, a sheanduine liaith 'na</span>
<lb n="8540"/><span>lúb,</span>
<lb n="8541"/><span>Tá do bhean agat 's ná ceil í i ndeireadh do shaoghail.</span>
<lb n="8542"/><span>Is ró-mhaith aithnighim ar fhad is tá d'fhéasóg liath,</span>
<lb n="8543"/><span>Gurbh í bliadhain an tsiocáin a dubhairt tú an</span>
<lb n="8544"/><span>"Gabhaim" le mnaoi.</span></p>
<lb n="8545"/>
<lb n="8546"/><p><span>IV - Eisean</span>
<lb n="8547"/><span>Maise brón is milleadh go dtigidh ar m'fhéasóig léith,</span>
<lb n="8548"/><span>Nó ar dhuine ar bith leigfeadh 'mach ribe as cnáimh a</span>
<lb n="8549"/><span>ghéill;</span>
<lb n="8550"/><span>Críonaidh 'n duilleabhar ar chrannaibh 's tig bláth na</span>
<lb n="8551"/><span>dhiaidh</span>
<lb n="8552"/><span>Agus tusa i m'aice 's ní baoghal damh gan a bheith óg</span>
<lb n="8553"/><span>arís.</span></p>
<lb n="8554"/>
<lb n="8555"/><p/>
</div>
<pb n="330"/>
<div><lb n="8556"/><p><span>161 - AISLING SHÉAMUIS UÍ DHORAIDHIN</span>
<lb n="8557"/><span>É féin a chum</span></p>
<lb n="8558"/>
<lb n="8559"/><p><span>I</span>
<lb n="8560"/><span>Mo cháirde gaoil gur fhágas mar gheall ar mhnaoi</span>
<lb n="8561"/><span>nach bhfághaim-sa,</span>
<lb n="8562"/><span>Is rachaidh mé mar éan beag faoi ghéagán na</span>
<lb n="8563"/><span>gcraobh;</span>
<lb n="8564"/><span>Béidh seabhac na háilte léithe, is sionnach ruadh Bheinn</span>
<lb n="8565"/><span>Éadair,</span>
<lb n="8566"/><span>An eilit ó na sléibhtibh, an traon 's an chearc fhraoich;</span>
<lb n="8567"/><span>Cuacha is maithe éanlaith, an lonndubh 'gus an smaolach,</span>
<lb n="8568"/><span>Crotaigh mara ag éirighe 's a' tréigbheáil a slighe;</span>
<lb n="8569"/><span>An fhuiseóg is an chéirseach ar mhaoilin cheann gach aon</span>
<lb n="8570"/><span>chnuic,</span>
<lb n="8571"/><span>Go dian fras ag éagcaoin fá mé bheith gan mhnaoi.</span></p>
<lb n="8572"/>
<lb n="8573"/><p><span>II</span>
<lb n="8574"/><span>Connachta 'gus TuathMhumhain is an Iar-Mhidhe gur</span>
<lb n="8575"/><span>chuartuigheas,</span>
<lb n="8576"/><span>Is an uile bhaile cuain thart anuas go Dún na</span>
<lb n="8577"/><span>nGall;</span>
<lb n="8578"/><span>Fríd choilltibh diamhair' uaigneach' mar mbíonn an</span>
<lb n="8579"/><span>óige gluaiseacht,</span>
<lb n="8580"/><span>Ag iarraidh sgéil nó tuairisg' ar stuair na</span>
<lb n="8581"/><span>mbachall fionn;</span>
<lb n="8582"/><span>Fríd Chúigeadh Laighean 's Cúil Áine 's go Sliabh</span>
<lb n="8583"/><span>Gabhra shiubhlas,</span>
<lb n="8584"/><span>Mo annsacht is mo rún searc, mo shúile gur dhall;</span>
<lb n="8585"/><span>Acht ó's éigin damh-sa umhlughadh do ghéagan deas na</span>
<lb n="8586"/><span>lúb-ghlas,</span>
<lb n="8587"/><span>Tá saighde in gach súil liom ó rinn tú orm feall.</span>
<lb n="8588"/></p>
</div>
<pb n="331"/>
<div><lb n="8589"/><p><span>III</span>
<lb n="8590"/><span>Is deoraidhe mé tá fann-lag, gan treóir is mé mar</span>
<lb n="8591"/><span>shean-laoch,</span>
<lb n="8592"/><span>'S ní beo mé gan amhras fá throm-lot mo chroidhe;</span>
<lb n="8593"/><span>An uair a chuaidh mise un cainnte le stuair-bhean na</span>
<lb n="8594"/><span>slim-fholt,</span>
<lb n="8595"/><span>Is truagh nach fríd choilltibh a casadh dhamh í.</span>
<lb n="8596"/><span>Labhair sí go ciúin liom thríd chomhrádh, agus dubhairt</span>
<lb n="8597"/><span>sí:</span>
<lb n="8598"/><span>"Aon fhocal duit cha dtiubharaim agus diúltaim</span>
<lb n="8599"/><span>do dháil."</span>
<lb n="8600"/><span>Níl fáth damh a bheith claoidhte nó dhol a dh'éag dá díth-</span>
<lb n="8601"/><span>san,</span>
<lb n="8602"/><span>Tá ór ag na rightibh, agus fíon ins a' Spáinn.</span></p>
<lb n="8603"/>
<lb n="8604"/><p><span>IV</span>
<lb n="8605"/><span>Chuaidh mé 'nsin gan sgíste fríd choillte dlútha</span>
<lb n="8606"/><span>díamhair',</span>
<lb n="8607"/><span>Is na saighde géar' gur chlaoidh mé bhí fríd mo cheart-</span>
<lb n="8608"/><span>lár;</span>
<lb n="8609"/><span>Ar nós taise taobh-gheal bhí a ciabh mar ór go dlaoidh-</span>
<lb n="8610"/><span>chasta,</span>
<lb n="8611"/><span>'S a méara laga maoth-dheasa is díreach a d'fhás.</span>
<lb n="8612"/><span>Tá gach séad mar mhínighim mar ómra léithe sgaoilte,</span>
<lb n="8613"/><span>A' cró-lotaigh na mílte, 's gan faoiseamh dóibh</span>
<lb n="8614"/><span>ndán;</span>
<lb n="8615"/><span>B'fhearr liom póg a bhéil-se agus fághaim í mar</span>
<lb n="8616"/><span>fhéirín</span>
<lb n="8617"/><span>Nó bólacht an tsléibhe, níor spré liom 'na háit.</span></p>
<lb n="8618"/>
<lb n="8619"/><p><span>V</span>
<lb n="8620"/><span>Níl ceol sidhe nó cláirsighe, nó aon nidh eile dá</span>
<lb n="8621"/><span>ndeárnadh,</span>
<lb n="8622"/><span>Nach eol uaimse a dhéanamh is pléaráca 'na dhiaidh;</span></p>
</div>
<pb n="332"/>
<div><lb n="8623"/><p><span>In gach áit ó Dhún Pádraig go ciantaibh nach</span>
<lb n="8624"/><span>n-áirmhighim,</span>
<lb n="8625"/><span>Acht tá saighde teineadh an ghráidh-sa i gceart-lár</span>
<lb n="8626"/><span>mo chléibh.</span>
<lb n="8627"/><span>Tá mo chéadfaidhe 'nois dá rádh liom gurab ise an</span>
<lb n="8628"/><span>bhean is áille.</span>
<lb n="8629"/><span>Nó Deirdre agus Blánaid is Helen ón nGréig;</span>
<lb n="8630"/><span>Acht anois tá mise fáighte ó bhreathnuigheas a deallramh,</span>
<lb n="8631"/><span>'S nacharbh'aoibhinn do mo shláinte léith fáisgthe</span>
<lb n="8632"/><span>dá mbéinn.</span></p>
<lb n="8633"/>
<lb n="8634"/><p><span>VI</span>
<lb n="8635"/><span>Níl tulaigh sliabh nó gleanntán, nó altán do-chuimseach,</span>
<lb n="8636"/><span>Nachar shiubhail mé 'ndiaidh mo annsacht thart</span>
<lb n="8637"/><span>timcheall 'sa' ród;</span>
<lb n="8638"/><span>Bhí mé'r mhullaigh Theamhrach, 's ó sin siar go Conntae</span>
<lb n="8639"/><span>Long-phuirt,</span>
<lb n="8640"/><span>'S go Dún na mBarc an Teampaill, 's ní fhaca mé</span>
<lb n="8641"/><span>mo stór.</span>
<lb n="8642"/><span>Cé'n nidh dubhairt sean-bhean ársaidh, gur chóra damh</span>
<lb n="8643"/><span>bheith 'nÁrdmhach,</span>
<lb n="8644"/><span>Nó ag imirt cluithche táipleisg i gCeann tSáile</span>
<lb n="8645"/><span>'san Mhumhain:</span>
<lb n="8646"/><span>Leis sin a ghluais mé timcheall fríd mhóintibh agus</span>
<lb n="8647"/><span>choilltibh</span>
<lb n="8648"/><span>Dá hiarraidh acht ní bhfuaras, 's nach truagh beart</span>
<lb n="8649"/><span>mo shiubhail.</span>
<lb n="8650"/></p>
</div>
<pb n="333"/>
<div><lb n="8651"/><p><span>162 - SGÉIMH NA MNÁ</span>
<lb n="8652"/><span>Séamus Ó Doraidhin a chum.</span></p>
<lb n="8653"/>
<lb n="8654"/><p><span>I</span>
<lb n="8655"/><span>Is mithid damh trácht ar sgéimh na mná,</span>
<lb n="8656"/><span>A shíolruigh ó árd-fhuil onóraigh,</span>
<lb n="8657"/><span>Na gcuach-fholt tláth go féar ag fás,</span>
<lb n="8658"/><span>Nó mar sgaoith de fháinnibh glan-ómra.</span>
<lb n="8659"/><span>A gnúis gheal, náireach, chiallmhar, chráibhtheach,</span>
<lb n="8660"/><span>Mhúinte, dheallrach, mhacanta;</span>
<lb n="8661"/><span>Is go bhfuil saighde gráidh dul fríd mo lár</span>
<lb n="8662"/><span>Nach léigheasfadh liaigh nó dochtúirí.</span></p>
<lb n="8663"/>
<lb n="8664"/><p><span>II</span>
<lb n="8665"/><span>Tá stór na gcuach mar ór anuas,</span>
<lb n="8666"/><span>Go trillseach dualach clannógach,</span>
<lb n="8667"/><span>Mar chraobha 'luasgadh a dlaoidhthe 'gluaiseacht,</span>
<lb n="8668"/><span>Sgaoilteach, sguabach, feamainneach;</span>
<lb n="8669"/><span>Níl ceol dar dhual dá gcualaidh cluas,</span>
<lb n="8670"/><span>Nár sháruigh a glór binn-ghleoite é;</span>
<lb n="8671"/><span>'S ní beo mé buan mur bhfághaim cead siubhail,</span>
<lb n="8672"/><span>Leis an stuaidh-bhean suairc d'fhág breóidhte mé.</span></p>
<lb n="8673"/>
<lb n="8674"/><p><span>III</span>
<lb n="8675"/><span>Tá stór na mbeach ba mhilse blas,</span>
<lb n="8676"/><span>Mar ór i dtaisgidh i gcumhdach;</span>
<lb n="8677"/><span>A póga meala dheánfadh óg de'n tsean,</span>
<lb n="8678"/><span>Go cródha, gasta, lúthmhar.</span>
<lb n="8679"/><span>Níl seod nó aisde a d'fhóirfeadh bean,</span>
<lb n="8680"/><span>Le glórthaibh maiseach múinte,</span>
<lb n="8681"/><span>Nachar thóg mo shearc de'n fhoghluim cheart -</span>
<lb n="8682"/><span>Sí 'n tseoid í a shásfadh an cúigeadh.</span>
<lb n="8683"/></p>
</div>
<pb n="334"/>
<div><lb n="8684"/><p><span>IV</span>
<lb n="8685"/><span>Nach mithid do mo shearc tionntodh thart,</span>
<lb n="8686"/><span>Tráth smaoinim a bheith réidh léithe;</span>
<lb n="8687"/><span>Is gan aon a bhfeicfeadh an tsidhe-bhean mhaiseach,</span>
<lb n="8688"/><span>Nach dtabharfadh a ghean go léir duithe:</span>
<lb n="8689"/><span>A cúl trom tiugh is áilne dual,</span>
<lb n="8690"/><span>A grís a bhuadhair mo chéadfaidh;</span>
<lb n="8691"/><span>'S tú d'fhág mé brúighte, a chuach na suadh,</span>
<lb n="8692"/><span>A réalt mar dhriúcht ar fhéar ghlas.</span></p>
<lb n="8693"/>
<lb n="8694"/><p><span>V</span>
<lb n="8695"/><span>Dá bhfeictheá 'n bhean dá dtug mé gean</span>
<lb n="8696"/><span>A dtug óg 'gus sean mór-thaitneamh dí,</span>
<lb n="8697"/><span>Dá mba tú an rí ba leor leat í</span>
<lb n="8698"/><span>'Bheith leat mar mhnaoi ró-chaithréimighe.</span>
<lb n="8699"/><span>Na suidhe is í cóirighth' i síodaí 's i sróil</span>
<lb n="8700"/><span>Ag roinnt a cuid óir is airgid,</span>
<lb n="8701"/><span>Sí péarla 'n óir-bhuidhe an spéir-bhean óg,</span>
<lb n="8702"/><span>Sí cailín cóir gan mhairg í.</span>
<lb n="8703"/>
<pb n="335"/></p>
<lb n="8704"/>
<lb n="8705"/><p><span>163 - MOLADH SHLIABH SHIONNACHÁIN.</span>
<lb n="8706"/><span>Séamus Ó Doraidhin cct.</span></p>
<lb n="8707"/>
<lb n="8708"/><p><span>I</span>
<lb n="8709"/><span>Ó Iar-Mhidhe go Ciarraidhe gan bhang,</span>
<lb n="8710"/><span>'S go Connachta mar mbíonn Búrcaigh go</span>
<lb n="8711"/><span>teann,</span>
<lb n="8712"/><span>Ó Aontruim Uí Dhomhnaill go geataí Inis Eoghain,</span>
<lb n="8713"/><span>'Sé'n Sionnachán, da'r ndóigh, thug an geall.</span></p>
<lb n="8714"/>
<lb n="8715"/><p><span>II</span>
<lb n="8716"/><span>Is aoibhinn an eorna ghnidh an leann,</span>
<lb n="8717"/><span>Is an chruinneacht 'na gcruacha ós a cheann;</span>
<lb n="8718"/><span>An fíor-chnocán uasal, mbíonn seamróg go buan air,</span>
<lb n="8719"/><span>Coise buidhe, uachtar, is im.</span></p>
<lb n="8720"/>
<lb n="8721"/><p><span>III</span>
<lb n="8722"/><span>Bíonn pléisiúr na huaisle gach am,</span>
<lb n="8723"/><span>Seilg is fiadhach fá'n ngleann,</span>
<lb n="8724"/><span>Sgabhta con ar iall, is gadhar-cheol 'na ndiaidh ann,</span>
<lb n="8725"/><span>'San seabhac ar a léim ós a gceann.</span>
<lb n="8726"/></p>
</div>
<pb n="336"/>
<div><lb n="8727"/><p><span>164 - SEÁN NA MINE</span></p>
<lb n="8728"/>
<lb n="8729"/><p><span>I</span>
<lb n="8730"/><span>Nach Seán atá cráidhte fá'n triofal bheag ghránda</span>
<lb n="8731"/><span>A sgab sé mar cháirde ar a' bhaile seo thíos;</span>
<lb n="8732"/><span>Ní aid'ighim-se 'n cháirde, tá sí ró-ghráineamhail</span>
<lb n="8733"/><span>I láthair Naomh Pádraig tá i bhflaitheas na naomh.</span></p>
<lb n="8734"/>
<lb n="8735"/><p><span>II</span>
<lb n="8736"/><span>Acht tchidhfidh sibh Seán agus ualach min cháirde air,</span>
<lb n="8737"/><span>Ag iarraidh a phárdúin i láthair an Ríogh;</span>
<lb n="8738"/><span>Níl gar ina dtearn sé, bhris sé na haitheantaí,</span>
<lb n="8739"/><span>Tionntóchaidh 'n scála air, is rachaidh sé síos.</span></p>
<lb n="8740"/>
<lb n="8741"/><p><span>III</span>
<lb n="8742"/><span>Ar fhágáilt dó párrthas d'amharc sé 'r an Árd-Rígh -</span>
<lb n="8743"/><span>"Sé gnoithe na málaí seo tá do mo chur síos,</span>
<lb n="8744"/><span>'S dá mbíodh sé le deánamh anois nó go bráth agam,</span>
<lb n="8745"/><span>Bhéarfainn-se 'n scála do'n talamh aríst."</span></p>
<lb n="8746"/>
<lb n="8747"/><p><span>IV</span>
<lb n="8748"/><span>A cháirde na hÉireann, is bíodh uilig le chéile,</span>
<lb n="8749"/><span>Sé Seán bhéas i ngéibheann i láthair an Ríogh</span>
<lb n="8750"/><span>Fá 'dtearn sé d'éagcóir thart fá Ghleann Léichin</span>
<lb n="8751"/><span>Ar bhaintreabhach' sléibhe nach rabh aca pighinn.</span></p>
<lb n="8752"/>
<lb n="8753"/><p><span>V</span>
<lb n="8754"/><span>Thóg sé a gcuid céarsach is chongbhuigh dó fhéin iad,</span>
<lb n="8755"/><span>Ag dréim le go ndéanfadh siad proifit arís;</span>
<lb n="8756"/><span>Acht nuair a rachas sé 'un tsléibhe béidh aithreachas</span>
<lb n="8757"/><span>géar air,</span>
<lb n="8758"/><span>Mar nár fhág sé a gcuid ceannrachán uilig aca</span>
<lb n="8759"/><span>fhéin.</span>
<lb n="8760"/></p>
</div>
<pb n="337"/>
<div><lb n="8761"/><p><span>VI</span>
<lb n="8762"/><span>Is a Sheáin ó nach náireach dhuit é bheith le rádh leat</span>
<lb n="8763"/><span>Do chomhursain bheith ag gárrtha leat fá do neamh-</span>
<lb n="8764"/><span>roinn,</span>
<lb n="8765"/><span>Nárbh' fhiú leat ná tráithnín a leatrom is a ngárrtha</span>
<lb n="8766"/><span>Acht cáin an mhin cháirde chur ortha go trom.</span></p>
<lb n="8767"/>
<lb n="8768"/><p><span>VII</span>
<lb n="8769"/><span>Tá 'n Scriptiúr dá rádh leat nach seasmhach do'n cháirde,</span>
<lb n="8770"/><span>Nó tuitfidh a bláth dí mar dhuilleabhar na gcrann;</span>
<lb n="8771"/><span>Is má théidheann tú go párrthas ní bhfuigh tú aon áit</span>
<lb n="8772"/><span>ann,</span>
<lb n="8773"/><span>Má tchídhfear do mhála beag leat ar do dhruim.</span></p>
<lb n="8774"/>
<lb n="8775"/><p><span>VIII</span>
<lb n="8776"/><span>Is aoibhneach an áit é, an párrthas árd naomhtha,</span>
<lb n="8777"/><span>Acht ann ní bhfuigh fáilte le coir ar do chionn;</span>
<lb n="8778"/><span>Is cómhairlighim go fíor dhuit an cháin seo a ísliughadh,</span>
<lb n="8779"/><span>Nó béidh parrthas iadhta ort is gan tusa bheith ann.</span>
<lb n="8780"/></p>
</div>
<pb n="341"/>
<div><lb n="8781"/><p><span>ILCHINÉIL AMHRÁN</span>
<lb n="8782"/><span>165 - ÉIRE</span></p>
<lb n="8783"/>
<lb n="8784"/><p><span>I</span>
<lb n="8785"/><span>Fada dhamh druim re hÉirinn,</span>
<lb n="8786"/><span>Mo sgaramhain do thuinn re hÁrainn,</span>
<lb n="8787"/><span>Mo shúil tar muir in Éirinn,</span>
<lb n="8788"/><span>Fá'n leithphighinn úir áluinn.</span></p>
<lb n="8789"/>
<lb n="8790"/><p><span>II</span>
<lb n="8791"/><span>Inis iomlán, ghlan, ghrianach -</span>
<lb n="8792"/><span>Dá hiomrádh dhamh is déarach;</span>
<lb n="8793"/><span>Tír na dtulach gcorr, gcraobhach,</span>
<lb n="8794"/><span>Fonn braonach, ughach, éanach.</span></p>
<lb n="8795"/>
<lb n="8796"/><p><span>III</span>
<lb n="8797"/><span>Fonn is caoimhe um chléir ndíleann -</span>
<lb n="8798"/><span>Naoidhe do lár a' léibhinn -</span>
<lb n="8799"/><span>Tír iubhair mhín is mhónann,</span>
<lb n="8800"/><span>Tír chnódhann, íodhan Éireann.</span></p>
<lb n="8801"/>
<lb n="8802"/><p><span>IV</span>
<lb n="8803"/><span>Tír ghlan, foithreamhail, ughach,</span>
<lb n="8804"/><span>Tír na magh sgoth-leabhair sgolach,</span>
<lb n="8805"/><span>Tír na ród gcraobhach, gcreamhach,</span>
<lb n="8806"/><span>Fód eallach, laoghach, lonnach.</span></p>
<lb n="8807"/>
<lb n="8808"/><p><span>V</span>
<lb n="8809"/><span>Fód caoimh na gceall bhfeartach,</span>
<lb n="8810"/><span>Na bpeall caoimh-chlaon, is na gcoillteadh;</span>
<lb n="8811"/><span>Oileán mín, séadach, searcach,</span>
<lb n="8812"/><span>Tír eallach, thréadach, thorcach.</span>
<lb n="8813"/></p>
</div>
<pb n="342"/>
<div><lb n="8814"/><p><span>VI</span>
<lb n="8815"/><span>Tír na laogh is na loiligheach,</span>
<lb n="8816"/><span>Is mín taobh, is mín murbhach;</span>
<lb n="8817"/><span>Tír na ngort n-airgheach, n-aoibhneach,</span>
<lb n="8818"/><span>Port droighneach, áirneach, ubhlach.</span></p>
<lb n="8819"/>
<lb n="8820"/><p><span>VII</span>
<lb n="8821"/><span>Rí Éireann iarla an fhuinn-si,</span>
<lb n="8822"/><span>Niamhdha léibheann a luinge-si;</span>
<lb n="8823"/><span>Ó chréidhe craoibh na hinnse,</span>
<lb n="8824"/><span>Raon troillse, séimhe, soillse.</span></p>
<lb n="8825"/>
<lb n="8826"/><p><span>VIII</span>
<lb n="8827"/><span>Mac Toirdhealbhaigh ó Thoraigh</span>
<lb n="8828"/><span>Ag coimhleanmhain a chinidh;</span>
<lb n="8829"/><span>Gabh a Dhia ag na Duachgallaigh</span>
<lb n="8830"/><span>Ní thabhair sé a fhuath d'fhile.</span></p>
<lb n="8831"/>
<lb n="8832"/><p><span>166 - TALAMH ÉIREANN</span></p>
<lb n="8833"/>
<lb n="8834"/><p><span>I</span>
<lb n="8835"/><span>Bím ag féitheamh ar gach cruinniughadh ag méadughadh</span>
<lb n="8836"/><span>is ag scabadh</span>
<lb n="8837"/><span>Ar aontuighth' agus i bpoball a' Dómhnaigh,</span>
<lb n="8838"/><span>'A bhfuighinn méid bheag de'n bhunadh a thréig mé</span>
<lb n="8839"/><span>anuraidh,</span>
<lb n="8840"/><span>Is tá éaluighthe 'nois uaim do'n Eóraip.</span>
<lb n="8841"/></p>
</div>
<pb n="343"/>
<div><lb n="8842"/><p><span>II</span>
<lb n="8843"/><span>Nach cladhartha mo lucht cumainn nach dteárn siad an</span>
<lb n="8844"/><span>turas</span>
<lb n="8845"/><span>Dom' fhéachaint ó cruinnigheadh an fóghmhar</span>
<lb n="8846"/><span>'S nach truaighmhéileach nach dtig siad uair bheag 'mo</span>
<lb n="8847"/><span>aice</span>
<lb n="8848"/><span>Le c'luadar a bhainfeadh an brón díom.</span></p>
<lb n="8849"/>
<lb n="8850"/><p><span>III</span>
<lb n="8851"/><span>Cuartóchaidh mé thart na tíortha is na cuantaí go</span>
<lb n="8852"/><span>Pensilbhénia</span>
<lb n="8853"/><span>Fá thuairim na n-aobh-fhear a thréig mé;</span>
<lb n="8854"/><span>'Sí a ruaig í a shlad m'aoibhneas uaim ar fad,</span>
<lb n="8855"/><span>Agus dhubhaigh mo dhreach in éag-chruth.</span></p>
<lb n="8856"/>
<lb n="8857"/><p><span>IV</span>
<lb n="8858"/><span>Bím-se ar mo chrathadh, agus ghnídh sé mo dhalladh -</span>
<lb n="8859"/><span>Cé gur shaoil mé nach sgarfadh an t-éag sinn -</span>
<lb n="8860"/><span>A liacht daoine bhí agam tamall, 's tá díbrighth' as a</span>
<lb n="8861"/><span>bhfearann</span>
<lb n="8862"/><span>'S gan a dtilleadh 'ríst go talamh na hÉireann.</span>
<lb n="8863"/></p>
</div>
<pb n="344"/>
<div><lb n="8864"/><p><span>167 - A FHIR CHALMA</span></p>
<lb n="8865"/>
<lb n="8866"/><p><span>I</span>
<lb n="8867"/><span>A fhir chalma san teangain sin na nGaedheal nach</span>
<lb n="8868"/><span>fann,</span>
<lb n="8869"/><span>Tabhair dearca suilt ar mheamram, is réidh do</span>
<lb n="8870"/><span>pheann:</span>
<lb n="8871"/><span>Aithris damh gan mearbhall nó claon id' rann,</span>
<lb n="8872"/><span>An fada bhéidheam in anachrádh fá réim na nGall?</span></p>
<lb n="8873"/>
<lb n="8874"/><p><span>II</span>
<lb n="8875"/><span>An fada bhéid na Gallabhuic d'ar ndaoradh i bhfeall?</span>
<lb n="8876"/><span>An fada bhéidh i mbailte puirt na nGaedheal go</span>
<lb n="8877"/><span>teann?</span>
<lb n="8878"/><span>An fada bhéidheam ag glafarnaigh le Béarla gall?</span>
<lb n="8879"/><span>An fada bhéidheam ag agallamh 's gan éifeacht ann?</span></p>
<lb n="8880"/>
<lb n="8881"/><p><span>III</span>
<lb n="8882"/><span>An fada bhéidh ar n-eaglais go léir i dtreall?</span>
<lb n="8883"/><span>An fada bhéidh an aindeise 's a' léan 'ar gceann?</span>
<lb n="8884"/><span>An fada bhéidh ar ngeal-bhruigh ag cléir na ngall?</span>
<lb n="8885"/><span>An fada bhéidheam fá anbhruid na hÉigipt' thall?</span></p>
<lb n="8886"/>
<lb n="8887"/><p><span>IV</span>
<lb n="8888"/><span>An fada bhéidheam i n-ainbhfios maraon is dall?</span>
<lb n="8889"/><span>An fada bhéidheam gan seanchus, nó spéis i ngreann?</span>
<lb n="8890"/><span>An fada bhéidh an Chartha-fhuil is Ó Néill go fann?</span>
<lb n="8891"/><span>An fada bhéidh na sean-stoic in Éirinn gann?</span>
<lb n="8892"/></p>
</div>
<pb n="345"/>
<div><lb n="8893"/><p><span>V</span>
<lb n="8894"/><span>An fada bhéidh na $fanataics ag réabadh ceall?</span>
<lb n="8895"/><span>An fada bhéidh ag feasadh cnuic le faobhar lann?</span>
<lb n="8896"/><span>An fada bhéidh ar mainistreacha maol gan ceann?</span>
<lb n="8897"/><span>An fada bhéidh ar n-Aifreann fá ghéagaibh crann?</span></p>
<lb n="8898"/>
<lb n="8899"/><p><span>VI</span>
<lb n="8900"/><span>Níl reachta snoidhte i meamram d'ar léigheas i rann,</span>
<lb n="8901"/><span>Nó aiste suilt nach labhrann ar thraochadh Gall:</span>
<lb n="8902"/><span>In aici sin tá tairngir na naomh go teann,</span>
<lb n="8903"/><span>Dá thagra nach fada 'nois go bpléasga an crann.</span></p>
<lb n="8904"/>
<lb n="8905"/><p><span>168 - AN GAEDHEAL IMEASG NA NGALL</span></p>
<lb n="8906"/>
<lb n="8907"/><p><span>I</span>
<lb n="8908"/><span>An lá a chuaidh mé ó thuaidh fríd a' Bheárnas Mhór</span>
<lb n="8909"/><span>Bhí fuacht ar mo ghuailneacha is tuirse ró-mhór,</span>
<lb n="8910"/><span>Bhí mo ghruaidh-sa fliuch ar uaigneas 's mé ag sileadh</span>
<lb n="8911"/><span>na ndeór,</span>
<lb n="8912"/><span>Fear mo thruaighe chan fhuair mé i gCúig Uladh go</span>
<lb n="8913"/><span>fóill.</span></p>
<lb n="8914"/>
<lb n="8915"/><p><span>II</span>
<lb n="8916"/><span>Nuair a bhí mé sa' bhaile ag mo athair 's ag mo mháthair,</span>
<lb n="8917"/><span>Cha dtearn mé dóbhtha dadaidh, 's charbh' fheairrde</span>
<lb n="8918"/><span>dóibh m' obair;</span>
<lb n="8919"/><span>Acht anois tá mé sáruighthe agus b'fhearr liom 'á</span>
<lb n="8920"/><span>mbéinn aca,</span>
<lb n="8921"/><span>'S 'á mbéadh mí ar fad sa' lá bhéinn sásta 'bheith ag</span>
<lb n="8922"/><span>obair.</span>
<lb n="8923"/></p>
</div>
<pb n="346"/>
<div><lb n="8924"/><p><span>III</span>
<lb n="8925"/><span>Ach nach mise atá cráidhte is chan náire damh a arsuigh'</span>
<lb n="8926"/><span>Nó ó d'fhág mé an baile 's iomdha lá chuaidh tharm,</span>
<lb n="8927"/><span>Mé ag éisteacht le glórthaibh och ó ariamh nár chleacht</span>
<lb n="8928"/><span>mé,</span>
<lb n="8929"/><span>'S iad ag méighligh Dia Domhnaigh mar bhéadh bó le</span>
<lb n="8930"/><span>n-a gamhain.</span></p>
<lb n="8931"/>
<lb n="8932"/><p><span>169 - AN LONNDUBH BÁIDHTE</span></p>
<lb n="8933"/>
<lb n="8934"/><p><span>I</span>
<lb n="8935"/><span>Níghean áluinn Chuinn Uí Néill,</span>
<lb n="8936"/><span>Is fada do shuan tar éis do áir;</span>
<lb n="8937"/><span>Is ná cluin uaisle do chinidh fhéin</span>
<lb n="8938"/><span>Thú 'caoineadh do spré tar éis a bháis.</span></p>
<lb n="8939"/>
<lb n="8940"/><p><span>II</span>
<lb n="8941"/><span>Ceileabhar an éin bhí lúthmhar indé</span>
<lb n="8942"/><span>Theastuigh uait, a fhaoilinn bháin;</span>
<lb n="8943"/><span>Cha bhíonn tubaiste muna mbíonn spré,</span>
<lb n="8944"/><span>Is déan-sa foighid ó ghreadadh lámh.</span></p>
<lb n="8945"/>
<lb n="8946"/><p><span>III</span>
<lb n="8947"/><span>Ó ghreadadh lámh, is ó shileadh rosg,</span>
<lb n="8948"/><span>Glac-sa tost, 'fhaoilinn úir -</span>
<lb n="8949"/><span>A níghean áluinn Chuinn Uí Néill -</span>
<lb n="8950"/><span>Fá bhás do éin ná fliuch do shúil.</span>
<lb n="8951"/></p>
</div>
<pb n="347"/>
<div><lb n="8952"/><p><span>An t-Amhrán:</span>
<lb n="8953"/><span>'Fhaoilinn a d'fhás ó árd-righ Uladh na ríogh,</span>
<lb n="8954"/><span>Fuirigh mar tá, is fearr é nó imtheacht le baois</span>
<lb n="8955"/><span>Fá do éan bheag a b'áille gáire ar imeall na gcraobh,</span>
<lb n="8956"/><span>Chan ceist duit a bhás go bráth is é nighthe le haol.</span></p>
<lb n="8957"/>
<lb n="8958"/><p><span>170 - MAIRGNAOI NUALA NÍ NÉILL FÁ CHONNDAE</span>
<lb n="8959"/><span>DHÚIN NA nGALL IN AIMSIR AN CHÉAD</span>
<lb n="8960"/><span>SHÉAMUIS, RÍ BREATAIN.</span></p>
<lb n="8961"/>
<lb n="8962"/><p><span>I</span>
<lb n="8963"/><span>Is aoibhinn aoibhinn Tír Aodha na n-each,</span>
<lb n="8964"/><span>Is aoibhinn a bladh is a conách;</span>
<lb n="8965"/><span>Ní haoibhne liom nó ó sin amach</span>
<lb n="8966"/><span>Ó Dhrom Thuama go Muirbheach.</span></p>
<lb n="8967"/>
<lb n="8968"/><p><span>II</span>
<lb n="8969"/><span>Gheobha tú mar bhiadh ar do mhéis</span>
<lb n="8970"/><span>Inbhear éisg is cuan na nGall,</span>
<lb n="8971"/><span>Taobh Baile Aidheann le gréin,</span>
<lb n="8972"/><span>Is mainistir ghléigeal Dhúin na nGall.</span></p>
<lb n="8973"/>
<lb n="8974"/><p><span>III</span>
<lb n="8975"/><span>Is aoibhinn aoibhinn Béal an Bhearra</span>
<lb n="8976"/><span>Ag éirighe amach dhuit maidin cheodhach;</span>
<lb n="8977"/><span>Ní haoibhne liom ná Béal Átha Seanaigh,</span>
<lb n="8978"/><span>Is ó sin amach go dtí Drom Thuam'.</span>
<lb n="8979"/></p>
</div>
<pb n="348"/>
<div><lb n="8980"/><p><span>IV</span>
<lb n="8981"/><span>Is aoibhinn aoibhinn Inis Mhic Naois,</span>
<lb n="8982"/><span>Is trom a braon 's is milis a bláth,</span>
<lb n="8983"/><span>Is seang an searrach, is binn an chuach,</span>
<lb n="8984"/><span>Is bric bhallach' le n-a bruach ag snámh.</span></p>
<lb n="8985"/>
<lb n="8986"/><p><span>V</span>
<lb n="8987"/><span>I nDún na nGall tá rogha gach seod,</span>
<lb n="8988"/><span>Baile Uí Dhómhnaill is Lios na Ríogh,</span>
<lb n="8989"/><span>Beir mo bheannacht-sa fá dhó</span>
<lb n="8990"/><span>Go Bearnas Mór Thíre Aoidh.</span></p>
<lb n="8991"/>
<lb n="8992"/><p><span>VI</span>
<lb n="8993"/><span>Is aoibhinn féar is tortha ag fás,</span>
<lb n="8994"/><span>Is aoibhinn bláth is barraí crann,</span>
<lb n="8995"/><span>Is geal grian, 's is trom driúcht,</span>
<lb n="8996"/><span>'S is aoibhinn anois thú, a Dhúin na nGall.</span></p>
<lb n="8997"/>
<lb n="8998"/><p><span>VII</span>
<lb n="8999"/><span>Ba iomdha toradh ar bun 's ar barr,</span>
<lb n="9000"/><span>An chaora bhreagh, is sugh na ngéag,</span>
<lb n="9001"/><span>An fiadh barr 's an eilit cháirr,</span>
<lb n="9002"/><span>Is an bradán trom le na dtaoibh.</span></p>
<lb n="9003"/>
<lb n="9004"/><p><span>VIII</span>
<lb n="9005"/><span>Ag siúd siar an dá Ros,</span>
<lb n="9006"/><span>Ann anocht dá mbéinn tráth,</span>
<lb n="9007"/><span>An bhan-dáil Chaitrín cothuightheach cléir,</span>
<lb n="9008"/><span>Is mic an ríogh 'na déidh gach lá.</span></p>
<lb n="9009"/>
<lb n="9010"/><p><span>IX</span>
<lb n="9011"/><span>Is aoibhinn aoibhinn amharc na nÁrd,</span>
<lb n="9012"/><span>Dhá thaoibh bhreaghtha áilne Finne,</span>
<lb n="9013"/><span>Ó mhullaigh Cruach conach go Guaire,</span>
<lb n="9014"/><span>Is ó thaoibh Mhaoil-ruaidhe ar fad go Beinnin.</span>
<lb n="9015"/></p>
</div>
<pb n="349"/>
<div><lb n="9016"/><p><span>X</span>
<lb n="9017"/><span>Is aoibhinn aoibhinn Leitir Mhic a' Bháird,</span>
<lb n="9018"/><span>Oileán sáimh Innse Caoil,</span>
<lb n="9019"/><span>Cill Túruis na ndumhchann bán,</span>
<lb n="9020"/><span>Is sruth na trágha le n-a thaoibh.</span></p>
<lb n="9021"/>
<lb n="9022"/><p><span>XI</span>
<lb n="9023"/><span>Siúd an bealach a ngabhainn leobh'</span>
<lb n="9024"/><span>Go Baoigheallach an tsógha 's an áigh;</span>
<lb n="9025"/><span>Is ann a phronntaoi maithe seód</span>
<lb n="9026"/><span>Ag barún is leomhain Chrích' Fáil.</span></p>
<lb n="9027"/>
<lb n="9028"/><p><span>XII</span>
<lb n="9029"/><span>Is mise an t-iasg ó thuinn go tuinn,</span>
<lb n="9030"/><span>Is mé an luing ar briseadh a seól,</span>
<lb n="9031"/><span>Is mé an abhaill fá 'r sgar a bláth,</span>
<lb n="9032"/><span>Is in aimhdheoin cháich-se tá mé beo.</span></p>
<lb n="9033"/>
<lb n="9034"/><p><span>XIII</span>
<lb n="9035"/><span>Is mé Nuala, inghean Uí Néill</span>
<lb n="9036"/><span>Bhí seal i gcéim i nDún na nGall</span>
<lb n="9037"/><span>Mar ghuth loin i dtom leis fhéin</span>
<lb n="9038"/><span>Táim 'nois i gcéin 's mo cheileabhar mall.</span>
<lb n="9039"/></p>
</div>
<pb n="351"/>
<div><lb n="9040"/><p><span>171 - TÍR CHONAILL AGUS TÍR EOGHAIN</span></p>
<lb n="9041"/>
<lb n="9042"/><p><span>I</span>
<lb n="9043"/><span>Is fearr Tír Chonaill ná gach tír,</span>
<lb n="9044"/><span>Sí is fearr fíon agus feóil,</span>
<lb n="9045"/><span>Sí is féile agus is fearr dreach,</span>
<lb n="9046"/><span>Agus ní fágann neach í dá dheóin.</span></p>
<lb n="9047"/>
<lb n="9048"/><p><span>II</span>
<lb n="9049"/><span>Och Clann nDomhnaill na ngleo cath,</span>
<lb n="9050"/><span>Is gurbh fhearr aon neach díobh nó céad;</span>
<lb n="9051"/><span>Chuireadh fuaim a lann dá gcrathadh,</span>
<lb n="9052"/><span>Bhearadh ar shlóighte beatha éag.</span></p>
<lb n="9053"/>
<lb n="9054"/><p><span>III</span>
<lb n="9055"/><span>Ubhla cúmhra tháinic i gcéin</span>
<lb n="9056"/><span>Clann Uí Néill, na n-abhall óir:</span>
<lb n="9057"/><span>Ná samhail clann le clann Uí Néill,</span>
<lb n="9058"/><span>Is deacair dréim leis a' mhuir mhóir.</span></p>
<lb n="9059"/>
<lb n="9060"/><p><span>IV</span>
<lb n="9061"/><span>A Dhún Gheanain, cár ghabh Conn?</span>
<lb n="9062"/><span>Cár ghabh an dream a bhí i gCinn Áird?</span>
<lb n="9063"/><span>D'fhiafraigh mé do'n Bheinn Bhoirb</span>
<lb n="9064"/><span>Cá raibh na boird a mbíodh na báird?</span>
<lb n="9065"/></p>
</div>
<pb n="352"/>
<div><lb n="9066"/><p><span>172 - LÁ FHÉIL' BLINNE</span></p>
<lb n="9067"/>
<lb n="9068"/><p><span>I</span>
<lb n="9069"/><span>Sí mo chraobh-sa craobh na mban uasal,</span>
<lb n="9070"/><span>Craobh na gcailín is craobh na mbuachaill,</span>
<lb n="9071"/><span>Craobh na ngiorrsach a rinneadh le huabhar,</span>
<lb n="9072"/><span>Maise hóigh a chailíní gá bhfuighmuinn dí nuachar?</span></p>
<lb n="9073"/>
<lb n="9074"/><p><span>II</span>
<lb n="9075"/><span>Gheobhaidh-muinn buachaill sa' mbaile do'n bhánóig,</span>
<lb n="9076"/><span>Buachaill urranta, lúdasach, láidir,</span>
<lb n="9077"/><span>A bhearas a' ghéag seo fhríd na trí náisiún,</span>
<lb n="9078"/><span>Ó bhaile go baile is ar ais go dtí 'n áit' seo.</span></p>
<lb n="9079"/>
<lb n="9080"/><p><span>III</span>
<lb n="9081"/><span>Dhá chéad eachaí 's sriantaí óir 'na n-éadan,</span>
<lb n="9082"/><span>Is dhá chéad eallaigh ar thaobh gach sléibhe,</span>
<lb n="9083"/><span>'S an oirid sin eile do mholtaí 's do shréadtaí -</span>
<lb n="9084"/><span>Óró, a chailíní, airgead is spré dí.</span></p>
<lb n="9085"/>
<lb n="9086"/><p><span>IV</span>
<lb n="9087"/><span>Tógfamuinn linn í suas un a' bhóthair,</span>
<lb n="9088"/><span>An áit' i gcasfaidh dúinn dhá chéad óigfhear;</span>
<lb n="9089"/><span>Casfaidh siad orainn 's a gcuid hataí 'na ndórn leo,</span>
<lb n="9090"/><span>An áit' i mbéidh aiteas, ól, is spóirse.</span></p>
<lb n="9091"/>
<lb n="9092"/><p><span>Castar dream eile ortha anois is deir an dream seo tré</span>
<lb n="9093"/><span>fhonomhaid -</span></p>
<lb n="9094"/>
<lb n="9095"/><p><span>Is cosamhail mur gcraobh-ne le muc ina mála,</span>
<lb n="9096"/><span>Nó le sean-luing bhriste 'thiocfadh isteach i mBaile</span>
<lb n="9097"/><span>Cháirlinn.</span></p>
<lb n="9098"/>
<lb n="9099"/><p><span>Troideann an dá dhream annsin; canann an lucht buadhach ag</span>
<lb n="9100"/><span>imtheacht dóibh -</span></p>
<lb n="9101"/>
<lb n="9102"/><p><span>Féadamuinn tilleadh anois is an chraobh linn,</span>
<lb n="9103"/><span>Féadmuinn tilleadh, tá'n lá bainte go haoibhinn</span>
<lb n="9104"/><span>Bhain-muinn anuraidh é, is bhain-muinn i mbliadhn' é,</span>
<lb n="9105"/><span>Agus réir 's mar chluinim-sa bhain-muin ariamh é.</span>
<lb n="9106"/></p>
</div>
<pb n="355"/>
<div><lb n="9107"/><p><span>173 - DO'N ATHAIR SÉAMUS Ó DUBHTHAIGH, SAGART</span>
<lb n="9108"/><span>PARÓISTE, DOMHNACH MHAIGHIN</span>
<lb n="9109"/><span>Art Mac Bionaid a chum</span></p>
<lb n="9110"/>
<lb n="9111"/><p><span>I</span>
<lb n="9112"/><span>Tá sagart fialmhar i gClochar na suadh,</span>
<lb n="9113"/><span>Sgiath dhídion na sluagh, is dísle méin,</span>
<lb n="9114"/><span>Réalt eolais a' chreidimh, sgathán na subhailce,</span>
<lb n="9115"/><span>De'n fhíor-fhuil uasal Óirghiall ó réimh.</span></p>
<lb n="9116"/>
<lb n="9117"/><p><span>II</span>
<lb n="9118"/><span>Chan sparán béal-chumhaing casta cruaidh</span>
<lb n="9119"/><span>Chleacht a' Guaire seo i dtúis a shaoghail,</span>
<lb n="9120"/><span>Storus Chrasus, gé gur mór le luath,</span>
<lb n="9121"/><span>Go bpronnfadh gan ghruaim mar dhrúcht do'n chraoibh.</span></p>
<lb n="9122"/>
<lb n="9123"/><p><span>III</span>
<lb n="9124"/><span>Dá measfaidhe tallann, is ní áirmhim dúthchas,</span>
<lb n="9125"/><span>Bhéaradh an prionnsa ciúin seo an báire;</span>
<lb n="9126"/><span>Chuirfidhe Pól Ua Cuilinn siar go Broomfield,</span>
<lb n="9127"/><span>Agus Seumas Ua Dúithche go hÁrdmhach.</span></p>
<lb n="9128"/>
<lb n="9129"/><p><span>IV An tAbhrán:</span>
<lb n="9130"/><span>Má tá an dara Maoise 'gcolann daonna ins an</span>
<lb n="9131"/><span>domhan go léir,</span>
<lb n="9132"/><span>Is i nDomhnach Maighin atá an sgeallán naomhtha i</span>
<lb n="9133"/><span>n-onóir is i gcéim;</span>
<lb n="9134"/><span>Chan ar chruinniughadh maoine bhíonn sé smaoineadh mar</span>
<lb n="9135"/><span>bhíos iomad do'n chléir,</span>
<lb n="9136"/><span>Acht a sholathar saoghalta roinn' mar thaosgadh na</span>
<lb n="9137"/><span>tuinne le réim.</span>
<lb n="9138"/>
<pb n="357"/></p>
<lb n="9139"/>
<lb n="9140"/><p><span>174 - DO'N TSAGART CHÉADNA</span>
<lb n="9141"/><span>Art Mac Bionaid a chum</span></p>
<lb n="9142"/>
<lb n="9143"/><p><span>I</span>
<lb n="9144"/><span>Iomad Nodlaig bhuadhach le subhailce dhuit, a</span>
<lb n="9145"/><span>Shéamuis,</span>
<lb n="9146"/><span>Agus sláinte gan ghruaim le gluasacht na féile;</span>
<lb n="9147"/><span>Meanmnughadh gan chluainidhe le buan-neart is céime,</span>
<lb n="9148"/><span>Is ar dheis-láimh an Uain i ndéidh cruaidh-cheiste 'n</span>
<lb n="9149"/><span>tsléibhe.</span></p>
<lb n="9150"/>
<lb n="9151"/><p><span>II</span>
<lb n="9152"/><span>B'fhurus damh-sa bheith craobhach oidhche na féile,</span>
<lb n="9153"/><span>Agus pronntanas saoir Domhnach Mhaighin dhamh a</span>
<lb n="9154"/><span>géilleadh:</span>
<lb n="9155"/><span>Mar dubhairt Conán Maol le ríogh-laoch na Féinne,</span>
<lb n="9156"/><span>"Anois a ghiolla chraosaigh, cosg faobhar do ghéile</span>
<lb n="9157"/><span>=ghoile."</span></p>
<lb n="9158"/>
<lb n="9159"/><p><span>III</span>
<lb n="9160"/><span>Dá maireadh ar gcóisir go Féil' Eóin ins an tsamhradh,</span>
<lb n="9161"/><span>Cha chromfainn ins a' ród do Milord nó d'fhear</span>
<lb n="9162"/><span>Ghallta;</span>
<lb n="9163"/><span>Is annsin teacht an fhoghmhair béidh tortha ar gach</span>
<lb n="9164"/><span>brainnse,</span>
<lb n="9165"/><span>Agus is iomdha cailleach chróin rachas i gcomhraidh</span>
<lb n="9166"/><span>fá'n am sin.</span></p>
<lb n="9167"/>
<lb n="9168"/><p><span>An tAmhrán:</span>
<lb n="9169"/><span>Treibh Chonaill is Eoghain gé gur neartmhar i ngleo,</span>
<lb n="9170"/><span>Cha bhainfeadh siad feóirlinn de iomad de'n chléir.</span>
<lb n="9171"/><span>Cuid eile nach gcornadh pighinn ina bpóca</span>
<lb n="9172"/><span>Gan roinn leis a' deoraidhe chífid ina fhéidhm.</span>
<lb n="9173"/><span>Cha rabh ciste nó stór aige Peadar nó Pól,</span>
<lb n="9174"/><span>Agus lean tusa nós na n-easbal go léir;</span>
<lb n="9175"/><span>Óir b'fhearr leat-sa ceol nó giní buidhe óir,</span>
<lb n="9176"/><span>Is dá ndeirfinn fá dhó níorbh'eagal damh bréag.</span>
<lb n="9177"/></p>
</div>
<pb n="358"/>
<div><lb n="9178"/><p><span>175 - A PHÁDRAIG CHAOIMH</span>
<lb n="9179"/><span>Art mac Bionaid a chum</span></p>
<lb n="9180"/>
<lb n="9181"/><p><span>I</span>
<lb n="9182"/><span>A Phádraig Chaoimh, a mhic Sheáin Ruaidh,</span>
<lb n="9183"/><span>A d'imthigh i ruaig i gcéin fá seach,</span>
<lb n="9184"/><span>Is cosamhail nachar smaoinidh tú ar an uair</span>
<lb n="9185"/><span>A marbhadh an t-uan ar Chabhan na gCearc.</span></p>
<lb n="9186"/>
<lb n="9187"/><p><span>II</span>
<lb n="9188"/><span>Tá dligheadh a' teampaill in' aghaidh go cruaidh</span>
<lb n="9189"/><span>Cinneamhain a luadh, nó nidh de'n tséort,</span>
<lb n="9190"/><span>Gé gur dhubhairt an fáidh go dtiocfadh an uair</span>
<lb n="9191"/><span>A luighfeadh an t-uan imeasg na leomhan.</span></p>
<lb n="9192"/>
<lb n="9193"/><p><span>III</span>
<lb n="9194"/><span>Ná saoiltear leat go mbainfear umhlughadh</span>
<lb n="9195"/><span>As an dream nachar múineadh ariamh go fóill;</span>
<lb n="9196"/><span>Leigeadh an tslat i bhfad gan lúbadh,</span>
<lb n="9197"/><span>Gur thriomuigh an sugh is go dteachaidh sí i bpór.</span></p>
<lb n="9198"/>
<lb n="9199"/><p><span>An tAmhrán:</span>
<lb n="9200"/><span>Tá tusa faoi smál, a Phádraig, le corradh is bliadhain,</span>
<lb n="9201"/><span>Mar Mhaoise ar an fhásach 'sásamh pobaill gan riaghail;</span>
<lb n="9202"/><span>Tá 'n mhuinntear a d'fhág tú lán de thuirse is de chian,</span>
<lb n="9203"/><span>Agus tusa 'do sglábhaidhe ag gárdáil fear mire gan</span>
<lb n="9204"/><span>díol.</span>
<lb n="9205"/></p>
</div>
<pb n="359"/>
<div><lb n="9206"/><p><span>176 - AR AN ATHAIR AODH Ó MAOLAGÁIN</span>
<lb n="9207"/><span>Art Mac Bionaid a chum</span></p>
<lb n="9208"/>
<lb n="9209"/><p><span>I</span>
<lb n="9210"/><span>Is annamh gheibhthear iasg ar fhásach,</span>
<lb n="9211"/><span>Is annamh fhásas cuileann ar linn,</span>
<lb n="9212"/><span>Is annamh a gheibhthear seanchus sámh</span>
<lb n="9213"/><span>Ag an té nach áil leis stuidéar ann.</span></p>
<lb n="9214"/>
<lb n="9215"/><p><span>II</span>
<lb n="9216"/><span>Tá tuigse is tallann riachtnach aige ughdar,</span>
<lb n="9217"/><span>Sul dá rachadh sé a' sgrúdadh laoi nó próis,</span>
<lb n="9218"/><span>Óir is deacair gearr-fhiadh a chur as a' chlúid</span>
<lb n="9219"/><span>Nachar luigh ann i lúbaidh ariamh go fóill.</span></p>
<lb n="9220"/>
<lb n="9221"/><p><span>III</span>
<lb n="9222"/><span>Nó go mbeirthear Sliabh Guilinn ar bád</span>
<lb n="9223"/><span>Thart síos go Tráigh Mhic Giollagáin,</span>
<lb n="9224"/><span>Chan fheiceann tú 'n obair bhí tú 'rádh</span>
<lb n="9225"/><span>Sgríobhtha ó láimh Aoidh Uí Mhaolagáin.</span></p>
<lb n="9226"/>
<lb n="9227"/><p><span>An tAmhrán:</span>
<lb n="9228"/><span>Absolom mac Dáibhidh gé gurbh áluinn a ghné 's a</span>
<lb n="9229"/><span>dhreach,</span>
<lb n="9230"/><span>Agus Samson a sháruigh síol Ádhaimh le brigh is le</span>
<lb n="9231"/><span>neart,</span>
<lb n="9232"/><span>Is Cúchulainn fá'n Táin rinne ármhach le béim 's le</span>
<lb n="9233"/><span>beart,</span>
<lb n="9234"/><span>Chá chasfadh siad a nádúr go bráth as a chúrsa ceart.</span>
<lb n="9235"/></p>
</div>
<pb n="360"/>
<div><lb n="9236"/><p><span>177 - LITIR SHÍOTHCHÁNTA LE AODH CHUN AIRT</span>
<lb n="9237"/><span>Aodh Mac Domhnaill a chum.</span></p>
<lb n="9238"/>
<lb n="9239"/><p><span>I</span>
<lb n="9240"/><span>Nach tuirseach mo thurus fá'n tráth seo</span>
<lb n="9241"/><span>Ag pilleadh ó chlár na Midhe,</span>
<lb n="9242"/><span>Is gan duine 'mo chuideacht 'san lá,</span>
<lb n="9243"/><span>Nó cumann le mnáibh 'san oidhch';</span>
<lb n="9244"/><span>Acht an mhuinntear a chonnaic mé tráth</span>
<lb n="9245"/><span>A chrathfadh dhá láimh le hAodh,</span>
<lb n="9246"/><span>Go bhfuil siad anois ina námhaid</span>
<lb n="9247"/><span>I gcogadh le bárd is le saoi.</span></p>
<lb n="9248"/>
<lb n="9249"/><p><span>II</span>
<lb n="9250"/><span>A dhuine úd a chonnaic mé uair</span>
<lb n="9251"/><span>Comh fearamhail le Guaire fhéin,</span>
<lb n="9252"/><span>Nach iongantach mar d'imthigh is d'fhuaraigh</span>
<lb n="9253"/><span>An charthannacht uainn araon.</span>
<lb n="9254"/><span>Muna dtiocfa tú chugam de ruaig</span>
<lb n="9255"/><span>Go gcluinfidh mé uait-se sgéal,</span>
<lb n="9256"/><span>Is eagal nach dtugaim ort cuairt</span>
<lb n="9257"/><span>Go dtuitfidh na cuacha i' néall.</span></p>
<lb n="9258"/>
<lb n="9259"/><p><span>III</span>
<lb n="9260"/><span>Má thig tusa tabhair leat Máire,</span>
<lb n="9261"/><span>An bhean a thug barr le haoibh;</span>
<lb n="9262"/><span>Tráth thiocfas sibh thairis an ált</span>
<lb n="9263"/><span>Béidh mise ar fagháil 'san tslighe,</span>
<lb n="9264"/><span>Is cha sgarann do ghlaic as mo láimh</span>
<lb n="9265"/><span>Go mbéidh sinn fá chlár na dighe,</span>
<lb n="9266"/><span>Is go n-ólfa sinn gloine le dáimh</span>
<lb n="9267"/><span>I gcumann 's i bpáirt 'nar suidhe.</span>
<lb n="9268"/></p>
</div>
<pb n="361"/>
<div><lb n="9269"/><p><span>178 - PARA Ó CATHALÁIN</span></p>
<lb n="9270"/>
<lb n="9271"/><p><span>Mairfidh do chliú go bráth,</span>
<lb n="9272"/><span>A mhic Airt nach falta gníomh,</span>
<lb n="9273"/><span>Ursa cogaidh ag coimhéad cáich,</span>
<lb n="9274"/><span>Scot nár fhág clár ariamh gan díol.</span></p>
<lb n="9275"/>
<lb n="9276"/><p><span>II</span>
<lb n="9277"/><span>Samhail do chleasa ní fhuil indiu</span>
<lb n="9278"/><span>Ó d'imthigh mac Sualtaim na séad saor,</span>
<lb n="9279"/><span>Cú ceann-fheargach na gcleas,</span>
<lb n="9280"/><span>Nár léig a leas ariamh le haon.</span></p>
<lb n="9281"/>
<lb n="9282"/><p><span>III</span>
<lb n="9283"/><span>Sé mo chrádh nach bhfuil tú óg,</span>
<lb n="9284"/><span>A churaidh na seod indiu 'do chreat,</span>
<lb n="9285"/><span>Do chlannaibh Gall ní thabhairfeá cóir</span>
<lb n="9286"/><span>Aois fá dhó mo chrádh nach leat.</span></p>
<lb n="9287"/>
<lb n="9288"/><p><span>An tAmhrán:</span>
<lb n="9289"/><span>Guidhim-se Rí neimhe dorugadh sa' mBeitil san oidhch',</span>
<lb n="9290"/><span>Saoghal fada bheith ag an mhac-sean is féile gníomh;</span>
<lb n="9291"/><span>Cú-ghleacaidhe de threabhaibh na gcuachan caoimh,</span>
<lb n="9292"/><span>Dhéanamh sladairt ar Ghallaibh is casgairt gach uair</span>
<lb n="9293"/><span>san mbruighin.</span>
<lb n="9294"/></p>
</div>
<pb n="362"/>
<div><lb n="9295"/><p><span>179 - IOMÁIN IONNAS CAOIN</span></p>
<lb n="9296"/>
<lb n="9297"/><p><span>I</span>
<lb n="9298"/><span>Ar a' seiseadh lá fichead de'n Aibreán go fíor,</span>
<lb n="9299"/><span>Dia Sáthairn, in Ionnas Chaoin sé thárlaidh;</span>
<lb n="9300"/><span>Na macraidhe bhí croidheamhail aigeanta líomhtha -</span>
<lb n="9301"/><span>Fá na gcródhacht nach rabh innsidh nó áireamh,</span>
<lb n="9302"/><span>Cha rabh a léitheid ins a' tír seo ó cuireadh an díle,</span>
<lb n="9303"/><span>Is cha bhíonn ann go lá an bhrátha;</span>
<lb n="9304"/><span>Go sgriosadh an tsaoghail 's a chlann sin bhí ann</span>
<lb n="9305"/><span>Tá buaidh le buachaillí Fhearnmhaighe.</span>
<lb n="9306"/></p>
</div>
<pb n="363"/>
<div><lb n="9307"/><p><span>II</span>
<lb n="9308"/><span>Mar áilleacán lá gréine le stuaim is le céill</span>
<lb n="9309"/><span>Bhí an tAthair Éamonn ar thús a phartaigh,</span>
<lb n="9310"/><span>Is thug sé beannacht Dé fá leith do gach aon,</span>
<lb n="9311"/><span>Agus thug sé fhéin 'aghaidh ar a' námhaid.</span>
<lb n="9312"/><span>"Seasaigidh go dlúth in aghaidh buachaillí Lughbhaidh,"</span>
<lb n="9313"/><span>Siúd an aicme ar dhúthchas dobhtha an prácás;</span>
<lb n="9314"/><span>Ba tréan láidir lúthmhar mo mhacraidhe baint fúbhtha,</span>
<lb n="9315"/><span>Go dtug siad an cliú leo go Fearnmhaighe.</span></p>
<lb n="9316"/>
<lb n="9317"/><p><span>III</span>
<lb n="9318"/><span>Charbh fhada ina dhéidh go rabh an iomrasgáil ag éirighe</span>
<lb n="9319"/><span>Eadar Mac Cathmhaoil 's a dh'fhear dhéag agus</span>
<lb n="9320"/><span>Colmáin;</span>
<lb n="9321"/><span>Mar Hector na mbéimeann bhí Mac Eochaidh na dhéidh,</span>
<lb n="9322"/><span>Lucht casgairt na gCinn is Mac Gathmhana.</span>
<lb n="9323"/><span>Mar Gholl mac Móirne, nó mar Shamson an tréan-</span>
<lb n="9324"/><span>fhear,</span>
<lb n="9325"/><span>Nó mar Alasdran thug buaidh ar a námhaid;</span>
<lb n="9326"/><span>'Siad lucht an aráin eorna thug díol ins an spórt,</span>
<lb n="9327"/><span>Go dtug siad an cliú leo go Fearnmhaighe.</span></p>
<lb n="9328"/>
<lb n="9329"/><p><span>IV</span>
<lb n="9330"/><span>Cha théagmuinn a choidhche léitheid do bhunadhas Ionnas</span>
<lb n="9331"/><span>Caoin,</span>
<lb n="9332"/><span>Chan doiligh ógánach croidheamhail a fhagháil ann;</span>
<lb n="9333"/><span>Níl barranacha ins a' tír seo bhéarfas dóibh díol,</span>
<lb n="9334"/><span>Diardaoin, ná lá aonaigh na Carraige.</span>
<lb n="9335"/><span>Más beag sin pighinn cha dtiubhrainn air mar shíoth-</span>
<lb n="9336"/><span>chainte</span>
<lb n="9337"/><span>Fhad a mhaireas droighin agus fearnóga;</span>
<lb n="9338"/><span>Fuair Fearnmhaighe an cliú ó mur gConndae sin Lugh'</span>
<lb n="9339"/><span>Is thart timcheall ó Loch Éirne go fairge.</span>
<lb n="9340"/></p>
</div>
<pb n="364"/>
<div><lb n="9341"/><p><span>V</span>
<lb n="9342"/><span>Ná dearmadaigh go bráth an Mac Gathmhana geal bán,</span>
<lb n="9343"/><span>Plannda den óir-shliocht dílis,</span>
<lb n="9344"/><span>Ó Brannagáin an áigh, Mac Eochaidh is Ó hÁgain,</span>
<lb n="9345"/><span>Ó Cathaláin agus Eoghan Mac Giolla Bhrighde,</span>
<lb n="9346"/><span>Clann mhic Fhinn a bhí órduighthe, Ó Collatain, is</span>
<lb n="9347"/><span>Seóinígh,</span>
<lb n="9348"/><span>Is na Gleanndúiní óga bhí i dtaoibh seo,</span>
<lb n="9349"/><span>Siud a sheasuigh an chóir do na macaibh bhí leo -</span>
<lb n="9350"/><span>Seo mur sláinte is tá an iomáin críochnuighth'.</span>
<lb n="9351"/></p>
</div>
<pb n="365"/>
<div><lb n="9352"/><p><span>180 - IOMÁIN ÓMÉITH</span>
<lb n="9353"/><span>Niall óg Mac Murchaidh cct.</span></p>
<lb n="9354"/>
<lb n="9355"/><p><span>I</span>
<lb n="9356"/><span>Bhí sé feara déag de sgafairíbh Óméith,</span>
<lb n="9357"/><span>Is iad ag iomáin ar léanaidh an bhádhbhdhúin,</span>
<lb n="9358"/><span>Ó mhullaigh an mheadhoin lae go cromadh dubh do ghréin,</span>
<lb n="9359"/><span>'S char chuir siad ar aon taobh an báire.</span>
<lb n="9360"/><span>Gach branán barramhail éachtach a' baineadh leis a'</span>
<lb n="9361"/><span>léathróid,</span>
<lb n="9362"/><span>Ag imtheacht mar bhéadh gaoth ruadh Mhárta ann:</span>
<lb n="9363"/><span>'S níl a'n ríoghain faoi'n ghréin atchífeadh ortha</span>
<lb n="9364"/><span>radharc</span>
<lb n="9365"/><span>Nach dtuitfeadh i n-aon sméideadh i ngrádh leo.</span></p>
<lb n="9366"/>
<lb n="9367"/><p><span>II</span>
<lb n="9368"/><span>Bhí óigfhear gasta stuama d'aicme d'fhíor-fhuil</span>
<lb n="9369"/><span>Ruairc ann,</span>
<lb n="9370"/><span>Ba sgafanta mo ghruagach ar léanaidh;</span>
<lb n="9371"/><span>Bhí mac an toigh-se thuas ann, is dá rachaidís chum</span>
<lb n="9372"/><span>tuathtacht,</span>
<lb n="9373"/><span>Ar dheis nó ar chlí go mbuailfeadh sé an léathróid.</span>
<lb n="9374"/><span>Nuair a thógtaoi an balla uabhtha leanaidís fear a'</span>
<lb n="9375"/><span>fhuadaigh,</span>
<lb n="9376"/><span>'S níorbh fholláin 'thiocfadh uabhtha do'n réim sin;</span>
<lb n="9377"/><span>Ba aoibhinn 's ba subhailceach bheith ar chnoc na Tulcha</span>
<lb n="9378"/><span>an uair sin</span>
<lb n="9379"/><span>Ag amharc ar mo chuid buachaill dhá dtréanáil.</span></p>
<lb n="9380"/>
<lb n="9381"/><p><span>III</span>
<lb n="9382"/><span>Bhí dís nacharbhfann fá léanaidh nuair a ghlacaidís a</span>
<lb n="9383"/><span>chéile,</span>
<lb n="9384"/><span>A thiomáineadh dhá fhear dhéag in aon charnán,</span>
<lb n="9385"/><span>Síol gConallaigh fuair céim ó'n Chabhán go Loch Éirne,</span>
<lb n="9386"/><span>Sul a dtáinic ar an taobh seo dá dtárla iad:</span></p>
</div>
<pb n="366"/>
<div><lb n="9387"/><p><span>Bhí Ó Muireagáin neamh-chladhartha timcheall cúil</span>
<lb n="9388"/><span>éaga,</span>
<lb n="9389"/><span>Dá bhfuigheadh faill 'á laighead chuirfeadh an báire,</span>
<lb n="9390"/><span>Níor mhisde leis dá mbíodh fir Uladh teacht na ndéidh</span>
<lb n="9391"/><span>Acht a' balla d'fhagháil dá réir ó n-a sálaibh.</span></p>
<lb n="9392"/>
<lb n="9393"/><p><span>IV</span>
<lb n="9394"/><span>Bhí óigfhear de chlannaibh Néill ann - chóir a bheith i</span>
<lb n="9395"/><span>dtús a' sgéil-se -</span>
<lb n="9396"/><span>Ba chliste bhuailfeadh an léathróid i mbéal báire;</span>
<lb n="9397"/><span>Is Ó Casalaigh na dhéidh, ní ba dual ó fhréimh,</span>
<lb n="9398"/><span>Is an balla leis 'sna béinnibh dá bhfágbháil.</span>
<lb n="9399"/><span>Bhí sár-mhac Chuarta ar léim ann a bhuailfeadh boc in am</span>
<lb n="9400"/><span>féadhma,</span>
<lb n="9401"/><span>Is a rachadh amach cúl éaga le rása;</span>
<lb n="9402"/><span>Siúd Ó hÍr ina aghaidh mar Osgar in am ghéibhinn,</span>
<lb n="9403"/><span>Is bhuailfeadh 'steach sa' léanaidh gan spás é.</span></p>
<lb n="9404"/>
<lb n="9405"/><p><span>V</span>
<lb n="9406"/><span>Bhí dís de mhuinntir Mhéarlaigh ann comh cliste leis</span>
<lb n="9407"/><span>na héanlaith,</span>
<lb n="9408"/><span>Is an balla leo sna néaltaibh in áirde;</span>
<lb n="9409"/><span>Ó Dubhthaigh beag leis féin ann go sgafanta i mbéal</span>
<lb n="9410"/><span>éaga,</span>
<lb n="9411"/><span>Is ní bhfuighfidhe a dhá léitheid go Bail' Shláine.</span>
<lb n="9412"/><span>Bhí cúpla d'fhearaibh éachtach de shliocht Eochaidh ar a'</span>
<lb n="9413"/><span>léanaidh,</span>
<lb n="9414"/><span>Do bharánta maith daingean chum spáirne,</span>
<lb n="9415"/><span>Beirt eile teacht na n-aghaidh go ró-chliste leis a'</span>
<lb n="9416"/><span>léathróid,</span>
<lb n="9417"/><span>De mhaithibh agus de thogha mhuinntir' Ágain.</span></p>
<lb n="9418"/>
<lb n="9419"/><p><span>VI</span>
<lb n="9420"/><span>Anois is mian liom trácht ar an iomáin seo mar</span>
<lb n="9421"/><span>thárla</span>
<lb n="9422"/><span>Aige sgafairíbh na háite mar chualas,</span>
<lb n="9423"/><span>Bhí fhios aca go ró-lán ar ár gcuid fear anois gan</span>
<lb n="9424"/><span>áireamh,</span>
<lb n="9425"/><span>Nár theagmhadh ins a láthair iad an uair sin;</span></p>
</div>
<pb n="367"/>
<div><lb n="9426"/><p><span>Acht mur b'é comh mall is tá sé rachainn a chois</span>
<lb n="9427"/><span>trágha,</span>
<lb n="9428"/><span>Mé fhéin agus mo chuid páisdí go huaibhreach,</span>
<lb n="9429"/><span>An áit a bhíonns gach ainnir áluinn le méaraibh geala 's</span>
<lb n="9430"/><span>fáinní,</span>
<lb n="9431"/><span>I ndéidh theacht i ngrádh mo chuid buachaill.</span></p>
<lb n="9432"/>
<lb n="9433"/><p><span>VII</span>
<lb n="9434"/><span>Nach tuirseach libh na sgéala theagmhadh chugainn go</span>
<lb n="9435"/><span>déighionnach,</span>
<lb n="9436"/><span>Gur theastuigh Paitsigh an tsléibhe ó n-a phártaigh?</span>
<lb n="9437"/><span>'S nachar dhruid sé sé lá déag tar éis iomána an</span>
<lb n="9438"/><span>léana,</span>
<lb n="9439"/><span>Nuair a goineadh ag an éag uainn ár spárnaidhe.</span>
<lb n="9440"/><span>An macaomh geanamhail tréitheach, a rabh carthannacht</span>
<lb n="9441"/><span>is méin ann,</span>
<lb n="9442"/><span>Fearamhlacht, féile, agus áille,</span>
<lb n="9443"/><span>Bhí grádh na bhfear go léir air, bhí aobh an laig san</span>
<lb n="9444"/><span>tréin leis,</span>
<lb n="9445"/><span>Is ba sgathán ban is maighdean ar clár é.</span></p>
<lb n="9446"/>
<lb n="9447"/><p><span>VIII</span>
<lb n="9448"/><span>Bhí an chúis go maith go léir nó go gcluinfidh sibh na</span>
<lb n="9449"/><span>sgéala,</span>
<lb n="9450"/><span>Mar sheasaigh Paitsigh an tsléibhe ins a Bhádhbhdhúin;</span>
<lb n="9451"/><span>Thlig sé de 'na léinidh, is d'fhiafruigh sé go neamh-</span>
<lb n="9452"/><span>chladhartha,</span>
<lb n="9453"/><span>"Cá háití ar ghabh an léathróid nó an báire?"</span>
<lb n="9454"/><span>Dubhairt mise nacharbh' fhéidir dúinn casbháil le n-a</span>
<lb n="9455"/><span>chéile,</span>
<lb n="9456"/><span>Mar theagmhadh 'n lá ag fearthainn 's ag báisligh;</span>
<lb n="9457"/><span>Ar seisean - "Sguir dod' théamadh 's a d'aimhdheóin a</span>
<lb n="9458"/><span>bhfuil in Éirinn</span>
<lb n="9459"/><span>Ní bhfuigfidh mise an léanaidh gan sásamh."</span>
<lb n="9460"/></p>
</div>
<pb n="369"/>
<div><lb n="9461"/><p><span>181 AN GHORTA 1846</span></p>
<lb n="9462"/>
<lb n="9463"/><p><span>I</span>
<lb n="9464"/><span>Níl file nó fáidh dar ghnáthach cumann na naoi,</span>
<lb n="9465"/><span>Níl ollamh nó bárd le fagháil a bhlas an sruth</span>
<lb n="9466"/><span>sidhe,</span>
<lb n="9467"/><span>Níl duine de'n dáil gan cháin gan donas gan díth</span>
<lb n="9468"/><span>Faoi chogadh lucht Béarla a sháraigh orainn le dlighe.</span></p>
<lb n="9469"/>
<lb n="9470"/><p><span>II</span>
<lb n="9471"/><span>Acht dá maireadh i stát fán áit seo curaidh mar bhí,</span>
<lb n="9472"/><span>Mac Cumhaill is mac Daire, 'á maireadh Connchobhair</span>
<lb n="9473"/><span>an rí,</span>
<lb n="9474"/><span>Cúchulainn, Conall Cearnach, 's ar sásamh uilig ins a'</span>
<lb n="9475"/><span>maoin</span>
<lb n="9476"/><span>Ba ghairid an spás go gcarnfaidhe Bhullaidh san</span>
<lb n="9477"/><span>ngríb.</span></p>
<lb n="9478"/>
<lb n="9479"/><p><span>III</span>
<lb n="9480"/><span>Ó d'imthigh gan dáil na táinte a chleacht an árd-tír,</span>
<lb n="9481"/><span>'S gan againn na n-áit acht beárna gorta agus íocht,</span>
<lb n="9482"/><span>Ní chluintear in Ultaibh cearrbhas is ceileabhar ar</span>
<lb n="9483"/><span>chraoibh,</span>
<lb n="9484"/><span>Is níl bric ins an tsáil' mar' ghnáth in oileán na naomh.</span></p>
<lb n="9485"/>
<lb n="9486"/><p><span>IV</span>
<lb n="9487"/><span>Níl fear i gCrích Fáil nó mná agus leanbh na cích',</span>
<lb n="9488"/><span>Níl sgafaire breagh nó stáid-bhean mhascalach mhín,</span>
<lb n="9489"/><span>Níl bacach ar sráid nach cráidhte is torrach le caoi</span>
<lb n="9490"/><span>Ó tháinic an phláigh ar na preátaí agus támhan dubh díth.</span>
<lb n="9491"/></p>
</div>
<pb n="370"/>
<div><lb n="9492"/><p><span>V</span>
<lb n="9493"/><span>Cha chreidim go bráth - is tá 'shár-fhios anois ag mo</span>
<lb n="9494"/><span>chroidhe -</span>
<lb n="9495"/><span>Gur b'é mallacht an Phápa ar Mháirtín fá bhriseadh an</span>
<lb n="9496"/><span>dlighe</span>
<lb n="9497"/><span>A thug milleadh ar bharr na bpreátaí uilig ins an</span>
<lb n="9498"/><span>oidhch',</span>
<lb n="9499"/><span>Agus a' bhfeice tú bánughadh barra uile ar Sheán</span>
<lb n="9500"/><span>Bhuidhe?</span></p>
<lb n="9501"/>
<lb n="9502"/><p><span>VI</span>
<lb n="9503"/><span>Guidhim-sa an tAthair, is bainríoghain Fhlaitheas na</span>
<lb n="9504"/><span>naomh,</span>
<lb n="9505"/><span>Peadar 's a' Pápa, Pádraig, is easpuig an tsaoghail,</span>
<lb n="9506"/><span>Sagairt is bráithre cráibhtheach' is manaigh le brígh</span>
<lb n="9507"/><span>Go dtigidh na Spáinnigh le preátaí chugainn arís.</span></p>
<lb n="9508"/>
<lb n="9509"/><p><span>182 - BEATHA CHATHAIL BHUIDHE</span></p>
<lb n="9510"/>
<lb n="9511"/><p><span>I</span>
<lb n="9512"/><span>Is beag claidhe gárdha, fál, nó fuirseadh 'riamh a</span>
<lb n="9513"/><span>rinne mé le haoibh;</span>
<lb n="9514"/><span>Is beag orm crábhadh, tráth, nó paidreach: in</span>
<lb n="9515"/><span>aimsir throsgaidh is mó ghnídhinn craos:</span>
<lb n="9516"/><span>Níor thiobas mo lámh 'n-aon chás ó oscar; thógainn</span>
<lb n="9517"/><span>troid is dheánainn bruighin,</span>
<lb n="9518"/><span>d'imrinn cárta, cháininn, sgolainn - sin agaibh tús</span>
<lb n="9519"/><span>mo shaoghail.</span>
<lb n="9520"/></p>
</div>
<pb n="371"/>
<div><lb n="9521"/><p><span>II</span>
<lb n="9522"/><span>Is meanmnach, súgach, lúthmhar, cliste a dhoirtinn</span>
<lb n="9523"/><span>fuiscidh in mo sgóig;</span>
<lb n="9524"/><span>B'ait liom rúscadh, dúsgadh, meisge, is ag tabhairt</span>
<lb n="9525"/><span>mo chiste do mhnaoi an óil;</span>
<lb n="9526"/><span>Chuirinn lúib, cluain, is gaiste, is dhéanfainn siolla</span>
<lb n="9527"/><span>bréag go leor,</span>
<lb n="9528"/><span>Is má shaoileann sibh gur tréas nó coir sin, gheobhaidh</span>
<lb n="9529"/><span>sibh tuilleadh de mo sgéal go fóill.</span></p>
<lb n="9530"/>
<lb n="9531"/><p><span>III</span>
<lb n="9532"/><span>B'ionmhain liom féin an spéirbhean bhreasnaidh, bhéil-</span>
<lb n="9533"/><span>bhinn, shocair, ba mhilse póg;</span>
<lb n="9534"/><span>B'ait liom féin a bheith dhá mealladh d'éis a gealladh</span>
<lb n="9535"/><span>uair nó dó;</span>
<lb n="9536"/><span>Ní chreidfinn ón chléir gurbh éifeacht peacaidh mná na</span>
<lb n="9537"/><span>bhfear a chlaoidheadh le póig,</span>
<lb n="9538"/><span>Acht anois, faraor, tá mo shaoghal-sa caithte, is is</span>
<lb n="9539"/><span>mian liom stad agus leigean dóibh.</span></p>
<lb n="9540"/>
<lb n="9541"/><p><span>IV</span>
<lb n="9542"/><span>Bhí mé 'réir ag suirghe le cailín 's ba bheag mo spéis</span>
<lb n="9543"/><span>a bheith 'na dáil,</span>
<lb n="9544"/><span>'S nuair a shaoileas fhéin a bheith dhá mealladh thuit an</span>
<lb n="9545"/><span>paidrín as mo láimh;</span>
<lb n="9546"/><span>Bhris mé ar fhortún míle cailín 's mé dul le hearradh</span>
<lb n="9547"/><span>go Loch Gáll,</span>
<lb n="9548"/><span>'S nach truagh an té fuair léigheann an tsagairt, is</span>
<lb n="9549"/><span>thréig a' creideamh 'gheall ar mhnáibh.</span></p>
<lb n="9550"/>
<lb n="9551"/><p/>
</div>
<pb n="372"/>
<div><lb n="9552"/><p><span>183 - AG GABHÁIL GO BAILE ÁTHA CLIATH DAMH</span></p>
<lb n="9553"/>
<lb n="9554"/><p><span>I</span>
<lb n="9555"/><span>Ar a ghabháil go Baile Átha Cliath damh an chéad</span>
<lb n="9556"/><span>lá de 'n tseachtmhain,</span>
<lb n="9557"/><span>Thárlaidh damh an spéir-bhean a thug spéis damh</span>
<lb n="9558"/><span>'gus taitneamh;</span>
<lb n="9559"/><span>d'fhiafraigh sí fríd ghlór chaoin damh - "cá</span>
<lb n="9560"/><span>gcómhnuidheann tú a mharcaigh?"</span>
<lb n="9561"/><span>"I dTuaithfinn atá m'áit chómhnuidhe 's mo lóisdín</span>
<lb n="9562"/><span>le fada."</span></p>
<lb n="9563"/>
<lb n="9564"/><p><span>II</span>
<lb n="9565"/><span>"An misde damhsa fiafraighe, ós tú is déidhionnaighe</span>
<lb n="9566"/><span>d'fhág an baile,</span>
<lb n="9567"/><span>Goidé mar tá do chéile nó an féidir go maireann?"</span>
<lb n="9568"/><span>"Tá sí tinn tréith-lag i bhfiabhras na leabtha,</span>
<lb n="9569"/><span>Agus mise le trí ráithe ag na leághaibh do mo</span>
<lb n="9570"/><span>chreachadh."</span></p>
<lb n="9571"/>
<lb n="9572"/><p><span>III -Ise</span>
<lb n="9573"/><span>"Char mhiste duit fhéin sin 'á dtéidheadh sí faoi</span>
<lb n="9574"/><span>thalamh,</span>
<lb n="9575"/><span>Nó gheobhthá-sa ba caoirigh is mór-chríocha fearainn,</span>
<lb n="9576"/><span>Airgead in do phócaibh, is ór buidhe le sgabadh,</span>
<lb n="9577"/><span>Agus maighdean a' chúil ómra le bheith cóiriughadh</span>
<lb n="9578"/><span>do leabtha."</span></p>
<lb n="9579"/>
<lb n="9580"/><p><span>IV - Eisean</span>
<lb n="9581"/><span>"Tóg uaim, a óig-bhean, 's ná hiarr a bheith mo</span>
<lb n="9582"/><span>mhealladh,</span>
<lb n="9583"/><span>Tá muirighin lag óg agam 's ní cóir iad a sgabadh;</span>
<lb n="9584"/><span>Níl airgead in mo phóca nó mór-chíos ar thalamh,</span>
<lb n="9585"/><span>'S ní iarrfaidh mé céile eile arís in mo leabaidh."</span>
<lb n="9586"/></p>
</div>
<pb n="373"/>
<div><lb n="9587"/><p><span>V -Ise</span>
<lb n="9588"/><span>"A mharcaigh dá mba liom thú is deas a nighfinn do</span>
<lb n="9589"/><span>léine,</span>
<lb n="9590"/><span>'S ní le huisge dubh srotha nó rabhartaí shléibhe,</span>
<lb n="9591"/><span>Acht le fíon na Frainnce 's le brandaí 'na dhiaidh sin,</span>
<lb n="9592"/><span>Is bhéinn fhéin dá deisiughadh ar dheiseabhair na</span>
<lb n="9593"/><span>gréine."</span></p>
<lb n="9594"/>
<lb n="9595"/><p><span>VI - Ise</span>
<lb n="9596"/><span>"Dar bhrigh na dtrí leabhra mar labhraidh tú comh séimh</span>
<lb n="9597"/><span>liom,</span>
<lb n="9598"/><span>Rachainn-se fhéin leat, a chompánaigh ghléigil,</span>
<lb n="9599"/><span>Rachainn-se fhéin leat fríd chnuic agus sléibhtibh,</span>
<lb n="9600"/><span>Sé mo chreach géar 's amhgar nó bhí clann agam fhéin</span>
<lb n="9601"/><span>leat."</span></p>
<lb n="9602"/>
<lb n="9603"/><p><span>VII - Eisean</span>
<lb n="9604"/><span>"A mhaighre an chúil chraobhaigh, cé'n taobh díom a</span>
<lb n="9605"/><span>mbíonn tú?</span>
<lb n="9606"/><span>Níl aithne agam fhéin ort nó ag aoinneach sa' tír</span>
<lb n="9607"/><span>seo."</span></p>
<lb n="9608"/>
<lb n="9609"/><p><span>Ise</span>
<lb n="9610"/><span>"Mar tá dath na cré orm, dath na gréine 's na</span>
<lb n="9611"/><span>gaoithe,</span>
<lb n="9612"/><span>'S gur tráthnóna Dia Domhnaigh a tógadh as a'</span>
<lb n="9613"/><span>bhruighin mé."</span></p>
<lb n="9614"/>
<lb n="9615"/><p><span>VIII - Ise</span>
<lb n="9616"/><span>"Shiubhlainn oidhche agus lá leat, is ceithre cearna na</span>
<lb n="9617"/><span>hÉireann;</span>
<lb n="9618"/><span>Rachainn-se 'na Spáinne le mo ghrádh geal dá bhféad-</span>
<lb n="9619"/><span>fainn;</span>
<lb n="9620"/><span>Lucht gaoil agus páirte go bráth ó go dtréigfinn,</span>
<lb n="9621"/><span>Dá dtabhairfeá póg amháin damh is a rádh gur leat</span>
<lb n="9622"/><span>fhéin mé."</span>
<lb n="9623"/></p>
</div>
<pb n="374"/>
<div><lb n="9624"/><p><span>IX - Eisean</span>
<lb n="9625"/><span>"Bí teacht liom imbárach go hárd ins na bealaighibh,</span>
<lb n="9626"/><span>Nó go dtéidh muid san áit sin nár ghnáthach linn 'bheith</span>
<lb n="9627"/><span>sgartha;</span>
<lb n="9628"/><span>Agus má fhiafruigheann mo cháirde an dtearn mé</span>
<lb n="9629"/><span>malairt,</span>
<lb n="9630"/><span>Sé déarfeas mé leobhtha gurab í 'n chéad ghrádh tá</span>
<lb n="9631"/><span>agam."</span>
<lb n="9632"/></p>
</div>
<pb n="375"/>
<div><lb n="9633"/><p><span>183a - BRIGHID AN CHÚIL ÓMRA</span></p>
<lb n="9634"/>
<lb n="9635"/><p><span>I</span>
<lb n="9636"/><span>Ar a dhol go Baile Átha Cliath damh ar a' treas lá</span>
<lb n="9637"/><span>do'n Aibreán,</span>
<lb n="9638"/><span>Cé thárlaidh acht a' planda a dtug mo chroidhe</span>
<lb n="9639"/><span>gean dí,</span>
<lb n="9640"/><span>d'fhiostruigh sí dhamhsa "Cá gcomhnuigheann tú a</span>
<lb n="9641"/><span>mharcaigh?"</span>
<lb n="9642"/><span>"I dTuaidhbhean tá mo lóisdín is bean chóirighthe mo</span>
<lb n="9643"/><span>leabtha."</span></p>
<lb n="9644"/>
<lb n="9645"/><p><span>II</span>
<lb n="9646"/><span>"Innis tusa damhsa ó's duine thú d'fhág a' baile,</span>
<lb n="9647"/><span>Goidé mar tá do chéile nó an féidir go maireann</span>
<lb n="9648"/><span>sí?"</span>
<lb n="9649"/><span>"Tá sí lag cladhartha, agus níl sí mar is maith liom,</span>
<lb n="9650"/><span>Tá sí tinn cladhartha agus i bhfiabhras 'na leabaidh."</span></p>
<lb n="9651"/>
<lb n="9652"/><p><span>III -Ise</span>
<lb n="9653"/><span>"Ná cuir tusa aon chás ann dá mbéadh sí gan anam,</span>
<lb n="9654"/><span>Ná gheabhfa tú togha chéile, ba, caoraigh, agus</span>
<lb n="9655"/><span>capaill,</span>
<lb n="9656"/><span>Gheobhfa tú togha chéile, ba, caoirigh, agus capaill,</span>
<lb n="9657"/><span>Agus maighdean a' chúil ómra dhul rómhat in do</span>
<lb n="9658"/><span>leabaidh."</span></p>
<lb n="9659"/>
<lb n="9660"/><p><span>IV - Eisean</span>
<lb n="9661"/><span>"Stad thusa feasta 'gus ná bí do mo mhealladh,</span>
<lb n="9662"/><span>Tá muirighin lag óg agam agus ní fhóireann sé damh a</span>
<lb n="9663"/><span>sgabadh;</span>
<lb n="9664"/><span>Má tá airgead in do phóca agus ór buidhe le sgabadh,</span>
<lb n="9665"/><span>Togh thusa do rogha chéile dhuit fhéin is ná bí folamh."</span>
<lb n="9666"/></p>
</div>
<pb n="376"/>
<div><lb n="9667"/><p><span>"Dá dtigtheá thusa liomsa sé do chomh-fhurtacht bhéadh</span>
<lb n="9668"/><span>déanta,</span>
<lb n="9669"/><span>Bhéarfainn fíon fhéin dhuit agus bainne na ngabhar</span>
<lb n="9670"/><span>gléigeal,</span>
<lb n="9671"/><span>Bhéarfainn fíon fhéin dhuit agus bainne na ngabhar</span>
<lb n="9672"/><span>gléigeal,</span>
<lb n="9673"/><span>'S cead codladh go headartha 's gur doiligh leat</span>
<lb n="9674"/><span>éirighe."</span></p>
<lb n="9675"/>
<lb n="9676"/><p><span>VI - Eisean agus Ise</span>
<lb n="9677"/><span>"Cé hé sin ag caint liom, nó an bean as mo thír</span>
<lb n="9678"/><span>fhéin thú?</span>
<lb n="9679"/><span>Nó 'n tú Brighid an Chúil Ómra bhíodh ag cómhrádh</span>
<lb n="9680"/><span>san oidhche liom?"</span>
<lb n="9681"/><span>"Mise Brighid an chúil ómra bhíodh ag cómhrádh san</span>
<lb n="9682"/><span>oidhche leat,</span>
<lb n="9683"/><span>Till abhaile, a mhíle stór, 's mo sheacht mbeannacht</span>
<lb n="9684"/><span>choidhche leat."</span></p>
<lb n="9685"/>
<lb n="9686"/><p><span>VII - Eisean</span>
<lb n="9687"/><span>"Dar brigh na gcúig leabhrán, mur b'é gur labhair tú</span>
<lb n="9688"/><span>comh céillidhe</span>
<lb n="9689"/><span>Bhéarfainn fá'n choill thú 'n áit a gcómhnuigheann an</span>
<lb n="9690"/><span>éanlaith,</span>
<lb n="9691"/><span>Bhéarfainn fá'n choill thú 'n áit a gcómhnuigheann an</span>
<lb n="9692"/><span>éanlaith,</span>
<lb n="9693"/><span>Go mbéadh spórt is pléisiúr againn seal tamaill</span>
<lb n="9694"/><span>le chéile."</span>
<lb n="9695"/></p>
</div>
<pb n="377"/>
<div><lb n="9696"/><p><span>184 - Cumhaidh Uí Cheallaigh</span></p>
<lb n="9697"/>
<lb n="9698"/><p><span>I</span>
<lb n="9699"/><span>Tuaim na fairge sí a mhearaigh agus a bhreóidh</span>
<lb n="9700"/><span>mo stuaim,</span>
<lb n="9701"/><span>Mé síor-amharc 'á ndearcfainn-se tír</span>
<lb n="9702"/><span>éinteacht uaim.</span>
<lb n="9703"/><span>Sliabh na mallacht a bhfuil do mhalaidh 'lig go léir</span>
<lb n="9704"/><span>faoi ghruaim,</span>
<lb n="9705"/><span>Dhall tú a' bealach is bhain tú amharc mo thíre uaim.</span></p>
<lb n="9706"/>
<lb n="9707"/><p><span>II</span>
<lb n="9708"/><span>Tá'n Chuisgearach ag cur thairsti is í lán go bruach,</span>
<lb n="9709"/><span>'Gus Eoghan Bán bocht ina ceart-lár go dtí'n bhásta</span>
<lb n="9710"/><span>suas;</span>
<lb n="9711"/><span>A Aoin-mhic Mhuire, a thug inne as géibhionn cruaidh,</span>
<lb n="9712"/><span>Claoidh an tuile is leig inne gan bháthadh uaith'.</span></p>
<lb n="9713"/>
<lb n="9714"/><p><span>III</span>
<lb n="9715"/><span>Dá mbéadh teachtaire agam a rachadh le brígh mo sgéil</span>
<lb n="9716"/><span>Go Dún Tallaidh, mar a bhfuil siad mo cháirde gaoil,</span>
<lb n="9717"/><span>Agus d'aithrisfeadh go tapaidh dóibh mar tá mé i</span>
<lb n="9718"/><span>bpéin,</span>
<lb n="9719"/><span>'S go bhfuil an arraing seo do mo mharbhadh, is an bás</span>
<lb n="9720"/><span>ina dhiaidh.</span></p>
<lb n="9721"/>
<lb n="9722"/><p><span>IV</span>
<lb n="9723"/><span>A chailín beag barramhail tá fáilthidhe ciúin,</span>
<lb n="9724"/><span>A chuireas gruaim in do mhalaí fá dheasughadh 'n éadaigh</span>
<lb n="9725"/><span>fúm,</span>
<lb n="9726"/><span>Imeasg mo cháirde dá gcastaoí mé fhéin agus tú</span>
<lb n="9727"/><span>Ní bhfuightheá córughadh mo leabtha cé gur bán do chúl.</span></p>
<lb n="9728"/>
<lb n="9729"/><p><span>V</span>
<lb n="9730"/><span>Tá spás beag ó'n bhás agam, míle glóir do Dhia,</span>
<lb n="9731"/><span>Gus mé 'tarraingt ar a' bhaile adaidh ar dual damh</span>
<lb n="9732"/><span>bheith triall:</span>
<lb n="9733"/><span>Míle is fearr liom mo chnámha bheith san Dúin atá mo</span>
<lb n="9734"/><span>dhiaidh,</span>
<lb n="9735"/><span>Nó bheith i dtea'pall Cill Eandaigh chois Muaidhe</span>
<lb n="9736"/><span>thiar.</span>
<lb n="9737"/></p>
</div>
<pb n="379"/>
<div><lb n="9738"/><p><span>185 - FÉIDHLIMIDH ÓG Ó FRIGHIL</span></p>
<lb n="9739"/>
<lb n="9740"/><p><span>I</span>
<lb n="9741"/><span>Nuair a bhí mé óg 'gus baoth go leor</span>
<lb n="9742"/><span>Bhuail mé rómham ins na bealaigh seo,</span>
<lb n="9743"/><span>'S ar chasán réidh a shiubhail mé 'n saoghal,</span>
<lb n="9744"/><span>Gur ghoin go géar an arraing mé.</span>
<lb n="9745"/><span>Pógadh mo bhéil mar bhlas súgh-chraobh</span>
<lb n="9746"/><span>Le 'bhfacaidh mé 's nár aithin mé,</span>
<lb n="9747"/><span>Acht seo chugam an t-éag, 's nach truagh mo sgéal,</span>
<lb n="9748"/><span>Nach in Aon-truim féin a cuirfear mé.</span></p>
<lb n="9749"/>
<lb n="9750"/><p><span>II</span>
<lb n="9751"/><span>Dá mbéinn-se críonna, 's ní rabh faraor,</span>
<lb n="9752"/><span>Bhéinn sa' tír 'na rugadh mé;</span>
<lb n="9753"/><span>Bhéadh cáirde ag caoi mo bháis go fíor</span>
<lb n="9754"/><span>Agus gártha caointe ag mo bhunadh 'lig.</span>
<lb n="9755"/><span>An mháithrín mhín a thug dam a' chíoch</span>
<lb n="9756"/><span>Is mé 'mo naoidhín, 's a d'oiligh mé -</span>
<lb n="9757"/><span>Tá an bás go fíor i gcomhair mo chroidhe,</span>
<lb n="9758"/><span>Is ag Eoghan Ó Frighil ní shínfear mé.</span></p>
<lb n="9759"/>
<lb n="9760"/><p><span>III</span>
<lb n="9761"/><span>'Bhfuil teachtaire istoigh a rachadh síos</span>
<lb n="9762"/><span>Is a thiocfadh aníos an aithghiorra,</span>
<lb n="9763"/><span>A dheánfadh sgíste ag Bealach na Gaoithe,</span>
<lb n="9764"/><span>'S a d'aithrisfeadh daoibh mo leathtrom-sa?</span>
<lb n="9765"/><span>Ar philleadh aníos dó ar ais sa' tslighe</span>
<lb n="9766"/><span>Gheobhainn sólás is síoth in m'atuirse;</span>
<lb n="9767"/><span>Acht cóirigh an tuighe istoigh faoi mo thaoibh -</span>
<lb n="9768"/><span>Sí anocht an oidhche dheirionnach.</span>
<lb n="9769"/></p>
</div>
<pb n="380"/>
<div><lb n="9770"/><p><span>186 - A BHEAN UDAIDH THALL A SHÍOGÓ</span></p>
<lb n="9771"/>
<lb n="9772"/><p><span>I</span>
<lb n="9773"/><span>A bhean udaidh thall, a shíogó,</span>
<lb n="9774"/><span>Ag siubhal a' chladaigh, a hóró,</span>
<lb n="9775"/><span>Nach truagh leat bean fá húire ceo,</span>
<lb n="9776"/><span>'Gus í dá báthadh i mBaile Leóil.</span></p>
<lb n="9777"/>
<lb n="9778"/><p><span>II - An Cailín</span>
<lb n="9779"/><span>Níl mo ghaol ionnat, a shíogó,</span>
<lb n="9780"/><span>Nó mo pháirt, a hóró,</span>
<lb n="9781"/><span>Is an uair nach bhfuil, fá húire ceo,</span>
<lb n="9782"/><span>Bheirim cead snáimh duit i mBaile Leóil.</span></p>
<lb n="9783"/>
<lb n="9784"/><p><span>III An Bhean</span>
<lb n="9785"/><span>Tabhair sgéala do m'athair, a shíogó,</span>
<lb n="9786"/><span>Annsoir mo mháthair, a hóró,</span>
<lb n="9787"/><span>'S ar athair mo chlainne fá húire ceo,</span>
<lb n="9788"/><span>Go bhfuil mise 'mo bháthadh i mBaile Leóil.</span></p>
<lb n="9789"/>
<lb n="9790"/><p><span>IV</span>
<lb n="9791"/><span>Tá leanbh beag agam, a shíogó,</span>
<lb n="9792"/><span>'Gus leanbh beag eile, a hóró,</span>
<lb n="9793"/><span>Is leanbhán eile fá húire ceo</span>
<lb n="9794"/><span>I gcionn a thrí ráithe i mBaile Leóil.</span>
<lb n="9795"/></p>
</div>
<pb n="381"/>
<div><lb n="9796"/><p><span>V</span>
<lb n="9797"/><span>Tiocfaidh mo athair, a shíogó,</span>
<lb n="9798"/><span>'Na chladaigh imbárach, a hóró,</span>
<lb n="9799"/><span>Gheobhaidh sé mise fá h-úire ceo,</span>
<lb n="9800"/><span>'Mo bhradán bhog bháidhte i mBaile Leóil.</span></p>
<lb n="9801"/>
<lb n="9802"/><p><span>VI</span>
<lb n="9803"/><span>Nach méanair do'n mhnaoi óig, a shíogó,</span>
<lb n="9804"/><span>A thiocfas 'mo áit-se, a hóró,</span>
<lb n="9805"/><span>Béidh seomraí bán' aici fá húire ceo,</span>
<lb n="9806"/><span>Is fuinneógaí gloine i mBaile Leóil.</span>
<lb n="9807"/></p>
</div>
<pb n="383"/>
<div><lb n="9808"/><p><span>187 - MO MHALAIGH BHEAG Ó</span></p>
<lb n="9809"/>
<lb n="9810"/><p><span>I</span>
<lb n="9811"/><span>Thug me liom fá'n ghleann mo Mhalaigh Bheag Ó,</span>
<lb n="9812"/><span>In áit a bhfuair mé ar faill í, mo chuid an</span>
<lb n="9813"/><span>tsaoghail Ó;</span>
<lb n="9814"/><span>Leig mé sgian thall uirthi, d'amharc sí go mall orm,</span>
<lb n="9815"/><span>Is bhogair sí clann na nGall orm, mo Mhalaigh Bheag Ó.</span></p>
<lb n="9816"/>
<lb n="9817"/><p><span>Bzzzzz1919c 19</span>
<lb n="9818"/><span>II</span>
<lb n="9819"/><span>Chuir mé ins an díg í, mo Mhalaigh Bheag Ó,</span>
<lb n="9820"/><span>Is thug mé báthadh an lín dí, mo chuid an tsaoghail Ó,</span>
<lb n="9821"/><span>Sgaoil mé beannacht fá mhíle léi, nó bhí mo chroidhe</span>
<lb n="9822"/><span>i bpíosaí,</span>
<lb n="9823"/><span>Agus shuidh mé annsin ag caoineadh ó oidhche go ló.</span></p>
<lb n="9824"/>
<lb n="9825"/><p>
<lb n="9826"/><span>III</span>
<lb n="9827"/><span>Tháinic sí chugam aréir i ndéidh mé dhul in suan,</span>
<lb n="9828"/><span>Leag sí orm a béilín, is a géaga a bhí fuar;</span>
<lb n="9829"/><span>"Éirigh suas, a bhuachaill, is mithid duit bheith ag</span>
<lb n="9830"/><span>gluaistean,</span>
<lb n="9831"/><span>Tá 'n tóir ag teacht go luath ort fá do Mhalaigh</span>
<lb n="9832"/><span>Bhig Ó."</span></p>
<lb n="9833"/>
<lb n="9834"/><p><span>IV</span>
<lb n="9835"/><span>"Tiocfaidh bás ar cuairt chugat uair bheag roimh an</span>
<lb n="9836"/><span>lá,</span>
<lb n="9837"/><span>Is bainfidh sé cunntas cruaidh díot fá gach cluain</span>
<lb n="9838"/><span>dar chuiris ar mhnáibh;</span></p>
</div>
<pb n="384"/>
<div><lb n="9839"/><p><span>Sínfear ins uaigh thú, 's a' bhráithlín bhán anuas ort,</span>
<lb n="9840"/><span>Nár mhaith an aithrighe an uair sin dá mbíodh sí le</span>
<lb n="9841"/><span>fagháil."</span></p>
<lb n="9842"/>
<lb n="9843"/><p><span>188 - NA GAMHNA GEALA</span></p>
<lb n="9844"/>
<lb n="9845"/><p><span>I</span>
<lb n="9846"/><span>Is iad mo chuid gamhna na gamhna geala,</span>
<lb n="9847"/><span>Ithidh siad a' féar is chan ólann siad aon</span>
<lb n="9848"/><span>bhainne,</span>
<lb n="9849"/><span>Théid siad anonn is anall ar a' Bhanna,</span>
<lb n="9850"/><span>Is chan fheárr leo an tráigh aca ná bárr an lán mhara.</span></p>
<lb n="9851"/>
<lb n="9852"/><p><span>II</span>
<lb n="9853"/><span>Is fliuch 's is fuar a fuair mé an geimhreadh,</span>
<lb n="9854"/><span>Ag baint na seisge is arís 'ga hiomchar,</span>
<lb n="9855"/><span>Chan iad na ba maola is mó tá mé a chonnsughadh,</span>
<lb n="9856"/><span>Chan iad, nó a mbainne, faraor acht na gamhna.</span>
<lb n="9857"/><span>Is iad mo chuid gamhna, srl.</span></p>
<lb n="9858"/>
<lb n="9859"/><p><span>III</span>
<lb n="9860"/><span>Rachaidh mise un aonaigh is ceannócha mé gamhna,</span>
<lb n="9861"/><span>Cuirfidh mise isteach iad i bpáirc toigh a' leanna,</span>
<lb n="9862"/><span>An áit a bhfuigh' siad seamrógaí is neóiníní geala,</span>
<lb n="9863"/><span>Tiocfaidh siad 'na bhaile 'na ngamhna breagha.</span>
<lb n="9864"/><span>Is iad mo chuid gamhna, srl.</span></p>
<lb n="9865"/>
<lb n="9866"/><p><span>IV</span>
<lb n="9867"/><span>Is ró-bheag mo spéis i gcupaí nó i gcártaí,</span>
<lb n="9868"/><span>I bhfuinneógaí gloine nó simleóirí árda;</span>
<lb n="9869"/><span>Is míle uair a b'fhearr liom i mbothóig bhig samhraidh,</span>
<lb n="9870"/><span>Poll a bheith ar a' sgraith is mé ag coimhead ar na gamhna.</span>
<lb n="9871"/><span>Is iad mo chuid gamhna, srl.</span>
<lb n="9872"/></p>
</div>
<pb n="385"/>
<div><lb n="9873"/><p><span>V</span>
<lb n="9874"/><span>Charbh fhearr liomsa ribíní bheith orm ná buarach,</span>
<lb n="9875"/><span>Charbh fhearr liom leaba fhlocais bheith fúm ná</span>
<lb n="9876"/><span>luachair;</span>
<lb n="9877"/><span>Ceoltaí na cruinne is bíodh 'a seinnim in mo chluasa,</span>
<lb n="9878"/><span>Ach ba bhinne liom-sa géimneach na ngamhna sa' bhuailidh.</span>
<lb n="9879"/><span>Is iad mo chuid gamhna, srl.</span></p>
<lb n="9880"/>
<lb n="9881"/><p><span>VI</span>
<lb n="9882"/><span>Bheirim-sa mo mhallacht do'n eaglais a phós mé,</span>
<lb n="9883"/><span>Is mallacht is céad do na buachaillí óga,</span>
<lb n="9884"/><span>Nár leig damh-sa fanacht mar chleacht mé i gcómhnuidhe,</span>
<lb n="9885"/><span>'Rinnce sa' tsamhradh is na gamhna a' seoladh.</span>
<lb n="9886"/><span>Is iad mo chuid gamhna, srl.</span></p>
<lb n="9887"/>
<lb n="9888"/><p><span>VI - A Fear</span>
<lb n="9889"/><span>Tiocfaidh an sioc agus greadfaidh an Márta,</span>
<lb n="9890"/><span>Tiocfaidh an sneachta go trom ar na háirdibh,</span>
<lb n="9891"/><span>Tiocfaidh 'n t-éag ar an eallach 's feannfar na gamhna,</span>
<lb n="9892"/><span>Is a chuisle 's a rún ná bíodh dúil agat ionnta.</span>
<lb n="9893"/></p>
</div>
<pb n="386"/>
<div><lb n="9894"/><p><span>189 - BACACH NA PLÉIDE</span></p>
<lb n="9895"/>
<lb n="9896"/><p><span>I</span>
<lb n="9897"/><span>"A bhean a' toigh chléibh, déan déirc ar a'</span>
<lb n="9898"/><span>mbocht atá lom,</span>
<lb n="9899"/><span>In onóir Mhic Dé le séan a chur ar do</span>
<lb n="9900"/><span>chlainn."</span>
<lb n="9901"/><span>"A bhacaigh na pléide, léig do do ghrabaireacht liom,</span>
<lb n="9902"/><span>Bhí do bhean annseo 'ndé 's tú fhéin indiu ar do</span>
<lb n="9903"/><span>bhonn."</span></p>
<lb n="9904"/>
<lb n="9905"/><p><span>II</span>
<lb n="9906"/><span>"A chailleach dhubh bhréan do bhréag ná samhail sin</span>
<lb n="9907"/><span>liom,</span>
<lb n="9908"/><span>Chan mar gheall ar do dhéirce thréigfinn mo bhean is</span>
<lb n="9909"/><span>mo chlann:</span>
<lb n="9910"/><span>Is truagh liom fhéin tá 'n léine dubh ar mo dhruim,</span>
<lb n="9911"/><span>Tá sé seacht mbliadhna dhéag ó d'éag sí cuisle</span>
<lb n="9912"/><span>mo chuim.</span>
<lb n="9913"/></p>
</div>
<pb n="387"/>
<div><lb n="9914"/><p><span>III</span>
<lb n="9915"/><span>"Go cúig Uladh má théidhim béidh sean-chuilt dhubh ar</span>
<lb n="9916"/><span>mo dhruim,</span>
<lb n="9917"/><span>Béidh puca 'gus céad, agus béal stoca fighte ar</span>
<lb n="9918"/><span>mo cheann,</span>
<lb n="9919"/><span>Béidh na naoi mála dhéag ar thaobh mo chruite 's mo</span>
<lb n="9920"/><span>chuim,</span>
<lb n="9921"/><span>'S ag teacht deireadh 'n lae go mbéidh sac mine</span>
<lb n="9922"/><span>agam cruinn."</span></p>
<lb n="9923"/>
<lb n="9924"/><p><span>190 - SAOGHAL BOCHT SEACHRÁNACH</span></p>
<lb n="9925"/>
<lb n="9926"/><p><span>I</span>
<lb n="9927"/><span>Saoghal bocht seachrannach seo, agus mealluigh-</span>
<lb n="9928"/><span>eann an uaill a lán;</span>
<lb n="9929"/><span>Níl fios cia haca fear a chaithmhe nó an chruais is</span>
<lb n="9930"/><span>fearr.</span>
<lb n="9931"/><span>An fear sin agus ar thacair sé ariamh ina láimh,</span>
<lb n="9932"/><span>'S go bhfuil fear a chaithmhe comh maith leis ar uair a</span>
<lb n="9933"/><span>bháis.</span></p>
<lb n="9934"/>
<lb n="9935"/><p><span>II</span>
<lb n="9936"/><span>Tháinic easpail Mhic Dé fá mo dhéin 's mé 'bhfochair</span>
<lb n="9937"/><span>Aoidh óig,</span>
<lb n="9938"/><span>Sé bhreathnaigh mé féin gur mhéadaigh caithréim do'n</span>
<lb n="9939"/><span>ghlóir;</span>
<lb n="9940"/><span>Sé dubhairt Sir Séamus is é 'n-éinfheacht le Peadar</span>
<lb n="9941"/><span>'s le Pól,</span>
<lb n="9942"/><span>"A charaid mo chléibh ná léig gan deoch fear a'</span>
<lb n="9943"/><span>cheóil."</span>
<lb n="9944"/></p>
</div>
<pb n="388"/>
<div><lb n="9945"/><p><span>III</span>
<lb n="9946"/><span>Sé deir an chléir gur tréan an peacadh í an phóit,</span>
<lb n="9947"/><span>Is braon dá bhféadfadh nach léigfeadh de'n mbeath-</span>
<lb n="9948"/><span>uisge d'ar gcómhair,</span>
<lb n="9949"/><span>Is buidéal di faighte go daingean i sgiortaibh a</span>
<lb n="9950"/><span>gclóca:</span>
<lb n="9951"/><span>Acht muna b'é go rabh sí naomhtha cha bhéadh sí aige</span>
<lb n="9952"/><span>Peadar nó Pól.</span></p>
<lb n="9953"/>
<lb n="9954"/><p><span>IV</span>
<lb n="9955"/><span>Dá gcasadh dhamh an príomhfháidh nó naomh ar bith eile</span>
<lb n="9956"/><span>san órd,</span>
<lb n="9957"/><span>Rachainn ós íseal chum faoisidin aig' aithris mo</span>
<lb n="9958"/><span>sgeóil,</span>
<lb n="9959"/><span>Agus scrupall nach saoilim dá bhfuighinn í an bheath-</span>
<lb n="9960"/><span>uisge ól,</span>
<lb n="9961"/><span>Óir buidéal dighe líonta ar a thaobh go bhfeicfear le</span>
<lb n="9962"/><span>Pól.</span></p>
<lb n="9963"/>
<lb n="9964"/><p><span>V</span>
<lb n="9965"/><span>Cha chreidim go bráth gach ráfla a n-abair an chliar,</span>
<lb n="9966"/><span>Acht óltha mé lán mo bhrághad mar rinne mé ariamh;</span>
<lb n="9967"/><span>Nuair thiocfas an bás in mo dháil caithfidh mé triall,</span>
<lb n="9968"/><span>Agus rachaidh m'anam go bráth san áit a tholóchas</span>
<lb n="9969"/><span>Dia.</span>
<lb n="9970"/></p>
</div>
<pb n="389"/>
<div><lb n="9971"/><p><span>191 - COILLIDH RÍOGH SHÉAMUIS</span></p>
<lb n="9972"/>
<lb n="9973"/><p><span>I</span>
<lb n="9974"/><span>Tá coill ag righ Séamus 'sí is fearr 'á bhfuil in</span>
<lb n="9975"/><span>Éirinn,</span>
<lb n="9976"/><span>Dá ísleacht dá ngearrfá í gheobhthá ádhmad ina</span>
<lb n="9977"/><span>dhiaidh sin;</span>
<lb n="9978"/><span>Gheibhthear caol-raftaí fearnóige ann, is gach ráithe</span>
<lb n="9979"/><span>gheibhthear beann ann,</span>
<lb n="9980"/><span>'S gurab ann a fuarthas an t-ádhmad leis an áirc-</span>
<lb n="9981"/><span>luing a dheánamh.</span></p>
<lb n="9982"/>
<lb n="9983"/><p><span>II</span>
<lb n="9984"/><span>Tá scoil shaor ann ag gasraidh, is na gearr-mhná dá</span>
<lb n="9985"/><span>gcórughadh,</span>
<lb n="9986"/><span>Mil chumhra ar bharr géaga ann, agus fáilte tráthnóna,</span>
<lb n="9987"/><span>Tá cúirt ag Mac Uí Chochráin i gceart-lár a' bhóthair,</span>
<lb n="9988"/><span>Is ní théid ao' nduine ar seachrán lá saoire nó</span>
<lb n="9989"/><span>Domhnach.</span></p>
<lb n="9990"/>
<lb n="9991"/><p><span>III</span>
<lb n="9992"/><span>Baintear an foghmhar fá dhó 'gcionn gach féile ann,</span>
<lb n="9993"/><span>Bíonn cruacha mór' eórna ann, is go leor leor de'n</span>
<lb n="9994"/><span>fhéar chluain;</span>
<lb n="9995"/><span>Dá bhfásadh sin an t-ór buidhe in áit ar bith in Éirinn</span>
<lb n="9996"/><span>D'fhásfadh sé sa' mhónaidh adaidh Dhomhnaill Uí Shléibhin.</span></p>
<lb n="9997"/>
<lb n="9998"/><p><span>IV</span>
<lb n="9999"/><span>Bíonn a' chearc uisge 's a' madadh allta, 's a' gháir ag</span>
<lb n="10000"/><span>na géachaibh ann,</span>
<lb n="10001"/><span>Bíonn a' chuach bhuidhe faoi 'n lanndair, is deallrughadh</span>
<lb n="10002"/><span>gath gréine ann;</span>
<lb n="10003"/><span>An tslat fhada chaorthainn bhíos ag fás fá na géagaibh,</span>
<lb n="10004"/><span>'S go dearbhtha duit san earrach ina barr bíonn a'</span>
<lb n="10005"/><span>chéirseach.</span>
<lb n="10006"/>
<pb n="390"/></p>
<lb n="10007"/>
<lb n="10008"/><p><span>192 - CONNDAE MHUIGH EÓ</span></p>
<lb n="10009"/>
<lb n="10010"/><p><span>I</span>
<lb n="10011"/><span>Bhí dhá dhúil 'san imirt agam,</span>
<lb n="10012"/><span>Agus trí dhúil 'san ól,</span>
<lb n="10013"/><span>Is an áit a mbíodh na cailíní</span>
<lb n="10014"/><span>Ba mhian liom 'bheith 'na gcómhair.</span>
<lb n="10015"/><span>Bhí dhá rogha is fiche 'gam,</span>
<lb n="10016"/><span>Bhí Neillidh bhán is tusa 'gam,</span>
<lb n="10017"/><span>Ó slán agus beannacht leat</span>
<lb n="10018"/><span>A Chonndae Mhuigh Eó.</span></p>
<lb n="10019"/>
<lb n="10020"/><p><span>Luinneog:</span>
<lb n="10021"/><span>Shiubhail mise shoir agus shiubhail mise shiar,</span>
<lb n="10022"/><span>Shiubhail mise Doire, agus cuid do Bhaile Átha Cliath,</span>
<lb n="10023"/><span>Acht samhail do mo chonndae ní fhaca mé go fóill,</span>
<lb n="10024"/><span>Ó slán agus beannacht leat, a Chonndae Mhuigh Eó.</span></p>
<lb n="10025"/>
<lb n="10026"/><p><span>II</span>
<lb n="10027"/><span>Rinne mé liostáil leis an sáirgeant,</span>
<lb n="10028"/><span>Mo chreach agus mo chrádh;</span>
<lb n="10029"/><span>Rinne mé liostáil leis an sáirgeant,</span>
<lb n="10030"/><span>Mo mhallacht ar an lá.</span>
<lb n="10031"/><span>Thug sé gunna mór damh</span>
<lb n="10032"/><span>Agus bayonet ar a bhárr,</span>
<lb n="10033"/><span>Agus shaoil mé fhéin gurbh fheárr damh sin</span>
<lb n="10034"/><span>Ná Conndae Mhuigh Eó.</span>
<lb n="10035"/><span>Luinneog</span></p>
<lb n="10036"/>
<lb n="10037"/><p><span>III</span>
<lb n="10038"/><span>Má théigheann tú 'choidhche go Connachtaibh</span>
<lb n="10039"/><span>Tabhair ruaig ar Mhullach Mhór,</span>
<lb n="10040"/><span>Agus innis do mo mhuinntir</span>
<lb n="10041"/><span>A d'fhág mé faoi bhrón,</span>
<lb n="10042"/><span>Go bhfuil mé trom tréith-lag,</span>
<lb n="10043"/><span>Gan duine ar bith 'mo chómhair,</span></p>
</div>
<pb n="391"/>
<div><lb n="10044"/><p><span>Ag smaoi'tiúghadh fríd mo néaltaibh,</span>
<lb n="10045"/><span>Ar Chonndae Mhuigh Eó;</span>
<lb n="10046"/><span>Go bhfuil mé trom tréith-lag,</span>
<lb n="10047"/><span>Is cha bhímsa i bhfad beo,</span>
<lb n="10048"/><span>Och slán agus beannacht leat</span>
<lb n="10049"/><span>A Chonndae Mhuigh Eó.</span>
<lb n="10050"/><span>Luinneog</span></p>
<lb n="10051"/>
<lb n="10052"/><p><span>193 - CNAPASTÚN MHUCROIS</span></p>
<lb n="10053"/>
<lb n="10054"/><p><span>I</span>
<lb n="10055"/><span>A Chonaill, nach truagh leat mo sgéal,</span>
<lb n="10056"/><span>Mise bheith i bpéin mar táim,</span>
<lb n="10057"/><span>I dtólamh gan sonas gan séan,</span>
<lb n="10058"/><span>Gan aiteas gan éan gan ól.</span></p>
<lb n="10059"/>
<lb n="10060"/><p><span>II</span>
<lb n="10061"/><span>Tá Cnapastún Mhucrois ró-thréan</span>
<lb n="10062"/><span>'S ní ghéillfeadh do Ghall nó Ghaedheal;</span>
<lb n="10063"/><span>Ní stopfadh é gunna nó claidheamh,</span>
<lb n="10064"/><span>Is tá bata aige a réabfadh 'n saoghal.</span></p>
<lb n="10065"/>
<lb n="10066"/><p><span>III</span>
<lb n="10067"/><span>Mur bhfaghaidh mise bata glan réidh</span>
<lb n="10068"/><span>A choinneóchas é seo shíos,</span>
<lb n="10069"/><span>Cuirfidh sé orainn retréata</span>
<lb n="10070"/><span>Amach fá na sléibhtibh arís.</span></p>
<lb n="10071"/>
<lb n="10072"/><p><span>IV</span>
<lb n="10073"/><span>'Á mbíodh Bun na Searrach 'ar gcomhair,</span>
<lb n="10074"/><span>Ní fheannfainn-se bó go Cáisg;</span>
<lb n="10075"/><span>'S measa liom Neillidh 'gus Eoghan</span>
<lb n="10076"/><span>Bheith sileadh na ndeor gach lá.</span>
<lb n="10077"/></p>
</div>
<pb n="392"/>
<div><lb n="10078"/><p><span>V</span>
<lb n="10079"/><span>Anois ó chaill mé mo radharc</span>
<lb n="10080"/><span>Ní fheicim an féar ag fás,</span>
<lb n="10081"/><span>'S mé ag buachailleacht bó gach lá</span>
<lb n="10082"/><span>Ar léantraigh loma na trágha.</span></p>
<lb n="10083"/>
<lb n="10084"/><p><span>VI</span>
<lb n="10085"/><span>B'fhearr liom ná a dteachaidh de mo phór</span>
<lb n="10086"/><span>I dtalamh faoi fhód go bráth,</span>
<lb n="10087"/><span>Bheith ag éisteacht le barra Thrágh' Lobhair,</span>
<lb n="10088"/><span>Is na tonnaí le tóin na n-alt.</span></p>
<lb n="10089"/>
<lb n="10090"/><p><span>VII</span>
<lb n="10091"/><span>Acht muir'imist balláin le ró,</span>
<lb n="10092"/><span>Agus corra go leor ar a' tráigh,</span>
<lb n="10093"/><span>Is ní fhágfaidh muid Mucrois go fóill</span>
<lb n="10094"/><span>Go gcuirfidh muid feóil ar a' chnáimh.</span></p>
<lb n="10095"/>
<lb n="10096"/><p><span>194 - CREACH NA LACHAN</span></p>
<lb n="10097"/>
<lb n="10098"/><p><span>I</span>
<lb n="10099"/><span>Tháinic ár mór fá'n éanlaith a shnámhas go héad-</span>
<lb n="10100"/><span>trom,</span>
<lb n="10101"/><span>Nárbh' fhearr aca an féar aca ná 'n t-iasg ar a'</span>
<lb n="10102"/><span>linn;</span></p>
</div>
<pb n="393"/>
<div><lb n="10103"/><p><span>Acht an cúpla lach' spéireamhail bhí ag Peiggidh mar</span>
<lb n="10104"/><span>fhéirín,</span>
<lb n="10105"/><span>Mo mhallacht go héag dó 'bhain daobhtha na cinn.</span></p>
<lb n="10106"/>
<lb n="10107"/><p><span>II</span>
<lb n="10108"/><span>Casadh an sionnach d'Éamonn is sé labhair sé leis</span>
<lb n="10109"/><span>Béarla,</span>
<lb n="10110"/><span>Sé dubhairt sé, "Good-day dhuit, or where do</span>
<lb n="10111"/><span>you go?</span>
<lb n="10112"/><span>"Nó ceilim ar a' tsaoghal é, is ná léig ort do</span>
<lb n="10113"/><span>aoineach,</span>
<lb n="10114"/><span>"Go ngeána muid féast' ortha amuigh sa' Chró</span>
<lb n="10115"/><span>Mór."</span></p>
<lb n="10116"/>
<lb n="10117"/><p><span>III Éamonn</span>
<lb n="10118"/><span>A shionnaigh, glac cómhairle is ná tar fá na bóithrí,</span>
<lb n="10119"/><span>Nó más é go gcluin Eóin é ní fada do shaoghal,</span>
<lb n="10120"/><span>Tá 'n gunna aige in órdughadh fá choinne do thórraimh,</span>
<lb n="10121"/><span>Is cuirfidh sé an tóir ort amach as a' tír.</span></p>
<lb n="10122"/>
<lb n="10123"/><p><span>IV -An Sionnach</span>
<lb n="10124"/><span>Tá Donnchadh 'ac Suibhne go holc damh go cinnte,</span>
<lb n="10125"/><span>Is ní caraid damh an dream sin a bíos ar mo thóir;</span>
<lb n="10126"/><span>Acht sé mheasaim gan amhras dá dtéidhinn fá na</span>
<lb n="10127"/><span>gleanntaí</span>
<lb n="10128"/><span>Go mb'fearr damh an t-iomlán a theacht orm ná</span>
<lb n="10129"/><span>Eóin.</span></p>
<lb n="10130"/>
<lb n="10131"/><p><span>V</span>
<lb n="10132"/><span>Má théid tú 'un Trian íochtar glac mo leisgéal go</span>
<lb n="10133"/><span>caomhamhail,</span>
<lb n="10134"/><span>Is mínigh 'gcois íseal mo leathtrom ró mhór,</span>
<lb n="10135"/><span>Mar tá uain agus caoirigh cuid mhór as gach taobh</span>
<lb n="10136"/><span>díom,</span>
<lb n="10137"/><span>Cha dtig liom á gcríochnughadh go dtigidh 'n Fhéil Eóin.</span>
<lb n="10138"/></p>
</div>
<pb n="394"/>
<div><lb n="10139"/><p><span>195 - PÁDRAIG MHAC RUAIDHRIGH</span></p>
<lb n="10140"/>
<lb n="10141"/><p><span>I</span>
<lb n="10142"/><span>A Phádraig 'ig Ruaidhrigh, a chorp an duine</span>
<lb n="10143"/><span>uasail,</span>
<lb n="10144"/><span>Go mairidh tú go buan in do shláinte;</span>
<lb n="10145"/><span>Gur i dToraigh ó thuaidh tá deagh-mhac a' tsuaircis</span>
<lb n="10146"/><span>A mbíonn loingeas go buan aige 's bádaí.</span></p>
<lb n="10147"/>
<lb n="10148"/><p><span>II</span>
<lb n="10149"/><span>Ní fá chladaigh go suarach ba mhian leis a bheith</span>
<lb n="10150"/><span>'gluaiseacht,</span>
<lb n="10151"/><span>Acht ag tarraingt go cuantaí na Spáinne;</span>
<lb n="10152"/><span>Tá 'n cabhlach sa ruaig air, is a' lámhach anuas leo,</span>
<lb n="10153"/><span>'S ní bheirfear i gcruaidhtean ar Phádraig.</span></p>
<lb n="10154"/>
<lb n="10155"/><p><span>III</span>
<lb n="10156"/><span>Tá Paidi agus Éamonn Ó Dubhagáin na féile</span>
<lb n="10157"/><span>Ag imtheacht araon un na Frainnce,</span>
<lb n="10158"/><span>Tá'n slúp leobhtha gléastaí faoi n-a chuid éadaigh</span>
<lb n="10159"/><span>Ag tarraingt fá fhíon agus brandaigh.</span></p>
<lb n="10160"/>
<lb n="10161"/><p><span>IV</span>
<lb n="10162"/><span>Cé 'r bh'iongnadh linn Pádraig le earradh na Spáinne</span>
<lb n="10163"/><span>Theacht chugainn ar sáile go cinnte,</span>
<lb n="10164"/><span>'S go bhfuil a chliamhain ag tráchtáil ag siubhail fríd</span>
<lb n="10165"/><span>na náisiúin,</span>
<lb n="10166"/><span>Ag déaláil le Spainnigh 's le Franncaigh.</span></p>
<lb n="10167"/>
<lb n="10168"/><p><span>V</span>
<lb n="10169"/><span>Níl aon áit i Roinn Eórpa a mbí fairs'ngeacht is</span>
<lb n="10170"/><span>foghnamh</span>
<lb n="10171"/><span>Nach mbíonn againn i gcomhnuidhe in am amhgail</span>
<lb n="10172"/><span>=amhgair;</span>
<lb n="10173"/><span>Is coimrigh Ríogh 'n Domhnaigh 'r scoith na bhfear</span>
<lb n="10174"/><span>cródha</span>
<lb n="10175"/><span>Le linn gaoithe móire nó dáinséir.</span>
<lb n="10176"/></p>
</div>
<pb n="395"/>
<div><lb n="10177"/><p><span>VI</span>
<lb n="10178"/><span>Tá coirce agus eorna comh fáirsing le mónaidh</span>
<lb n="10179"/><span>Aniar ó Ghaoth Dóir go dtí 'n gleann seo;</span>
<lb n="10180"/><span>Bhéarfaidh Pádraig go leor as Conndae Mhuigheo</span>
<lb n="10181"/><span>'S ní bhéidh orainn brón ins a' tsamhradh.</span></p>
<lb n="10182"/>
<lb n="10183"/><p><span>VII</span>
<lb n="10184"/><span>Ar a thilleadh as géibhionn dí is ró-dheas a' péarla,</span>
<lb n="10185"/><span>Deallradh ón ghréin uirthi timcheall;</span>
<lb n="10186"/><span>Nárbh aoibhinn an áit a bheith ag muileann na sclátaí,</span>
<lb n="10187"/><span>Is ólfa muid ar sáith ann go cinnte.</span></p>
<lb n="10188"/>
<lb n="10189"/><p><span>VIII</span>
<lb n="10190"/><span>Tá fáilte ag na céadtaí un a cában ar féasta,</span>
<lb n="10191"/><span>Is í sínte ag an chéidh maidin shamhraidh;</span>
<lb n="10192"/><span>Tiocfaidh chugainn 'un a' bhadhúin siúcra agus cláraí,</span>
<lb n="10193"/><span>Lasta rum láidir, agus brandaigh.</span></p>
<lb n="10194"/>
<lb n="10195"/><p><span>IX</span>
<lb n="10196"/><span>Tá 'n stór aici líonta de'n bheoraigh is daoire,</span>
<lb n="10197"/><span>Rum, brandaigh, is fíontaí na Spáinne;</span>
<lb n="10198"/><span>Tá bádaí na tíre ag tarraingt go líonmhar</span>
<lb n="10199"/><span>Ag ceannacht ina saoirse ó Phádraig.</span></p>
<lb n="10200"/>
<lb n="10201"/><p><span>X</span>
<lb n="10202"/><span>A Nansaigh tá'n chraobh leat i dToraigh go síorruidhe,</span>
<lb n="10203"/><span>Is éireóchaidh an saoghal úr go breágh leat;</span>
<lb n="10204"/><span>Níor lugha le Caitríona, bean Éamoinn a chroidhe</span>
<lb n="10205"/><span>mhóir,</span>
<lb n="10206"/><span>Nó 's aici tá aoibhneas na háite.</span>
<lb n="10207"/>
<pb n="396"/></p>
<lb n="10208"/>
<lb n="10209"/><p><span>196 - FÁILTE MHÁIRE BRÚN</span></p>
<lb n="10210"/>
<lb n="10211"/><p><span>I</span>
<lb n="10212"/><span>Céad míle fáilte rómhat-sa, a Mháire,</span>
<lb n="10213"/><span>Go cúirt Squire Palmer le go dtáinic tú 'na</span>
<lb n="10214"/><span>tíre;</span>
<lb n="10215"/><span>Nó 's tú a fuair buaidh ar mhnáibh Thír hAmhlaidh</span>
<lb n="10216"/><span>I bhféile, 'bpáirt, múineadh, agus i ngnaoi-se.</span></p>
<lb n="10217"/>
<lb n="10218"/><p><span>II</span>
<lb n="10219"/><span>Sí cúirt Squire Palmer a' chúirt nach bhfuair náire,</span>
<lb n="10220"/><span>Sí 'n chúirt í a b'fhearr a bhí i gConnachta' 'riamh;</span>
<lb n="10221"/><span>Is go rabh céad míle fáilte ag 'ach aon ó Mháire,</span>
<lb n="10222"/><span>Ag lag agus ag láidir a ngabhfadh an tslighe.</span></p>
<lb n="10223"/>
<lb n="10224"/><p><span>III</span>
<lb n="10225"/><span>Bidh lionn glan Márta is fíon le fagháil ann,</span>
<lb n="10226"/><span>Bórd gan bheárna le fáirsneacht bídh;</span>
<lb n="10227"/><span>Bidh ceol 'gus dántaí 'gus ól ar tháblaí,</span>
<lb n="10228"/><span>'S gan fios cá dtáinic an aicme ar daoibh.</span>
<lb n="10229"/><span>Ní Críoch</span>
<lb n="10230"/></p>
</div>
<pb n="397"/>
<div><lb n="10231"/><p><span>197 - CONNSPÓID EADAR ULTACH AGUS</span>
<lb n="10232"/><span>CONNACHTACH</span></p>
<lb n="10233"/>
<lb n="10234"/><p><span>I - An tUltach:</span>
<lb n="10235"/><span>A shliabh sneachta, nach aoibhinn duit</span>
<lb n="10236"/><span>Ag éirighe amach ar maidin?</span>
<lb n="10237"/><span>Is gur gile thú ná 'n fhaoileann,</span>
<lb n="10238"/><span>Thig cíb ort agus canach.</span>
<lb n="10239"/><span>Bídh áirní ar an fhraoich ann,</span>
<lb n="10240"/><span>Is sugh-craobh ar an abar</span>
<lb n="10241"/><span>Is tobar glan fíor-uisge</span>
<lb n="10242"/><span>Ón dílinn in do mhullach.</span></p>
<lb n="10243"/>
<lb n="10244"/><p><span>II - An Connachtach:</span>
<lb n="10245"/><span>Ní haoibhne do'n Phápa</span>
<lb n="10246"/><span>Ná do Mhághnus Ó Raghallaigh</span>
<lb n="10247"/><span>Tchídh sé dún áluinn</span>
<lb n="10248"/><span>'Ach lá breágh dá n-éirigheann;</span>
<lb n="10249"/><span>Bídh cruithneacht bhuidhe ag fás ann,</span>
<lb n="10250"/><span>Comh hárd leis na spéarthaibh,</span>
<lb n="10251"/><span>Agus baraille mór grán</span>
<lb n="10252"/><span>Dar mo láimh, ar gach déis ann.</span></p>
<lb n="10253"/>
<lb n="10254"/><p><span>III - An tUltach:</span>
<lb n="10255"/><span>A Mhucais, cé gur aerach thú,</span>
<lb n="10256"/><span>Ba mhéanra a bheith thuas ort,</span>
<lb n="10257"/><span>An áit a bhfeicthear cabhlaigh</span>
<lb n="10258"/><span>Ag dul thart fá na cuantaí;</span>
<lb n="10259"/><span>Tig cuacha ann i dtús a' gheimhridh</span>
<lb n="10260"/><span>A congbhuigheas an fuacht uainn;</span>
<lb n="10261"/><span>'S ag éirighe 'mach ar maidín damh</span>
<lb n="10262"/><span>Sgaoileann tú 'n ghruaim díom.</span>
<lb n="10263"/></p>
</div>
<pb n="398"/>
<div><lb n="10264"/><p><span>IV -An Connachtach:</span>
<lb n="10265"/><span>Sé mo rún-sa Dún Aoibhinn</span>
<lb n="10266"/><span>Nach gcríonuigheann sa' gheimhreadh;</span>
<lb n="10267"/><span>Thig duilleabhar glas craobh ann</span>
<lb n="10268"/><span>Féil Brighde ar bhárr scafóg:</span>
<lb n="10269"/><span>Bídh an bheachóg ins a' tsíobadh</span>
<lb n="10270"/><span>Ag síor-chruinniughadh meala,</span>
<lb n="10271"/><span>Ní hionann sin 's a' Bhinn Bhuidhe</span>
<lb n="10272"/><span>I mbíonn na caoirigh dá bhfeannadh.</span></p>
<lb n="10273"/>
<lb n="10274"/><p><span>V -An tUltach:</span>
<lb n="10275"/><span>Bidh biolar agus gleorán</span>
<lb n="10276"/><span>Go leor fá'n Bhinn Bhradaigh;</span>
<lb n="10277"/><span>Seamrógaí, feorthainn</span>
<lb n="10278"/><span>Ag fás ar gach sgraith ann;</span>
<lb n="10279"/><span>Bídh an lilí agus rós ann,</span>
<lb n="10280"/><span>Scoith neóin, agus cartlainn,</span>
<lb n="10281"/><span>Agus sgaifte ban óg</span>
<lb n="10282"/><span>Ag gabháil cheoil fá na beanntaibh.</span></p>
<lb n="10283"/>
<lb n="10284"/><p><span>VI - An Connachtach:</span>
<lb n="10285"/><span>Dá bhfeictheá-sa Sliabh Fraoigh</span>
<lb n="10286"/><span>Le héirghe na maidne,</span>
<lb n="10287"/><span>Ceath meala ar 'ach fód dí</span>
<lb n="10288"/><span>Mar cheo-bháisteach shamhraidh;</span>
<lb n="10289"/><span>Bídh na heachraí dul i gcóistibh,</span>
<lb n="10290"/><span>Fear foghluim dá gceannsughadh,</span>
<lb n="10291"/><span>Lucht an bhealaigh 'déanamh an eolais,</span>
<lb n="10292"/><span>Bearaigh óga agus gamhna.</span></p>
<lb n="10293"/>
<lb n="10294"/><p><span>VII -An tUltach:</span>
<lb n="10295"/><span>'Sí an tSamhail a' réalt eolais</span>
<lb n="10296"/><span>Críche Fódla go síorraidhe;</span>
<lb n="10297"/><span>San ríoghacht 'sí is ró-dheas</span>
<lb n="10298"/><span>Fá mhór-amharc na tíre:</span></p>
</div>
<pb n="399"/>
<div><lb n="10299"/><p><span>Tig eaglaisigh ón Róimh ann</span>
<lb n="10300"/><span>Is go leor eile faoi sin;</span>
<lb n="10301"/><span>Bíonn Cruach an Iocail 'á háirdiughadh,</span>
<lb n="10302"/><span>An Móta, 's a' Maoláin.</span></p>
<lb n="10303"/>
<lb n="10304"/><p><span>VIII - An Connachtach:</span>
<lb n="10305"/><span>Deir Mághnus Ó Míonáin</span>
<lb n="10306"/><span>Go gclaoidheann tú Mac Cartáin,</span>
<lb n="10307"/><span>Go gcodluigheann tú i mbruigheantaí</span>
<lb n="10308"/><span>Is go mbíonn tú ar seachrán.</span>
<lb n="10309"/><span>Ní ar a Mhóta nó 'r a' Mhaoláin</span>
<lb n="10310"/><span>A dtig aoibhneas nó aiteas,</span>
<lb n="10311"/><span>Is cnocáin dubha fraoigh iad</span>
<lb n="10312"/><span>'Mbíonn díle ann 's fearthainn.</span></p>
<lb n="10313"/>
<lb n="10314"/><p><span>IX -An tUltach:</span>
<lb n="10315"/><span>Tá Mullach a' Chairn ró-uasal</span>
<lb n="10316"/><span>Gé nach gualainn é do'n tSamhail;</span>
<lb n="10317"/><span>Bíonn bainne aig na buaibh ann</span>
<lb n="10318"/><span>Ar buailidh san earrach;</span>
<lb n="10319"/><span>Níl mac ríogh dá uaisleacht</span>
<lb n="10320"/><span>Nach dtig ar cuairt ann seal tamaill,</span>
<lb n="10321"/><span>Bíonn lút ag seinnim ceóil ann,</span>
<lb n="10322"/><span>Is togha spóirt an domhain.</span></p>
<lb n="10323"/>
<lb n="10324"/><p><span>X - An Connachtach:</span>
<lb n="10325"/><span>A Mhághnuis Uí Raghallaigh,</span>
<lb n="10326"/><span>Ós éigin damhsa innsint,</span>
<lb n="10327"/><span>Do rámhanntaí le bréaga</span>
<lb n="10328"/><span>Gur léigheadh thart timcheall;</span>
<lb n="10329"/><span>Chuaidh do cháil go Dún Éadain,</span>
<lb n="10330"/><span>Mar bhfuil spéis mhór ag Gaill ort,</span>
<lb n="10331"/><span>'S béidh do chnámha ag na séalánaigh</span>
<lb n="10332"/><span>Mur séanaidh tú an chainnt sin.</span>
<lb n="10333"/></p>
</div>
<pb n="402"/>
<div><lb n="10334"/><p><span>198 - SLIABH LIAG</span>
<lb n="10335"/><span>Séamus Ó Doraidhin a chum</span></p>
<lb n="10336"/>
<lb n="10337"/><p><span>I</span>
<lb n="10338"/><span>Tá Sliabh Liag mór áluinn, bíonn féar fada ag</span>
<lb n="10339"/><span>fás air,</span>
<lb n="10340"/><span>'S míol bhuidhe ag dul le fánaidh an Mháidhm</span>
<lb n="10341"/><span>ar an driúcht;</span>
<lb n="10342"/><span>Tá buaidh 'ach cruic dá bhréaghacht air, ó fhíor-mhullaigh</span>
<lb n="10343"/><span>na Teamhrach,</span>
<lb n="10344"/><span>Ó Néifin Mic Amhlaidh go hAontruim, 's go Mumhain;</span>
<lb n="10345"/><span>Bídh pléisiúr ar aontaighibh ann, coillte a mbíonn</span>
<lb n="10346"/><span>aoibhneas,</span>
<lb n="10347"/><span>Bídh caol-bharca-sidhe ann faoi bhrataibh seol;</span>
<lb n="10348"/><span>Thig cóistí na bprionnsaí na bóithrí dá n-ionnsuidhe,</span>
<lb n="10349"/><span>Bídh mór-chuid de'n im ann, 's is milis a bainne bó.</span></p>
<lb n="10350"/>
<lb n="10351"/><p><span>II</span>
<lb n="10352"/><span>Tá'n tulach bheannach úrghlas 'dtig measa uirthi agus</span>
<lb n="10353"/><span>ubhlaí,</span>
<lb n="10354"/><span>An bheach ag cruinniughadh cnuasaigh, is in a gcúplaí</span>
<lb n="10355"/><span>bíos cnó;</span>
<lb n="10356"/><span>Níl toradh ar bith dá aoibhne nach bhfásann ar a' fhraoich</span>
<lb n="10357"/><span>ann,</span>
<lb n="10358"/><span>'S is milis boladh an tsríomhaigh ar 'ach taoibh di gach</span>
<lb n="10359"/><span>ló;</span>
<lb n="10360"/><span>Bídh eorna 'na cruachaibh ann, cruithneacht 'na dualaibh,</span>
<lb n="10361"/><span>Cáise buidhe, uachtar, agus luachair bhog ag fás.</span>
<lb n="10362"/><span>Bídh samhradh go buan ann, ceileabhar lonn is cuach ann,</span>
<lb n="10363"/><span>Agus méith-mhart ag gluaiseacht anuas leis an bhfán.</span>
<lb n="10364"/></p>
</div>
<pb n="403"/>
<div><lb n="10365"/><p><span>III</span>
<lb n="10366"/><span>Ag bruach mhalaidh Mhálainn tá 'n sliabh maiseach áluinn,</span>
<lb n="10367"/><span>An t-úr go tláith ag fás air, is ní áirighim súgh-craobh;</span>
<lb n="10368"/><span>Níl laogh bó gan dáir ann, nó céiseóg gan ál ann,</span>
<lb n="10369"/><span>Agus an chraobhruic go bhfásann fá'n teampall sin</span>
<lb n="10370"/><span>Aoidh.</span>
<lb n="10371"/><span>Ag bruach Bile Béile tá'n tsúil ghorm shéimhigh,</span>
<lb n="10372"/><span>An seabhac ar a léim ann is é éirghe le gaoith.</span>
<lb n="10373"/><span>Ag sáil Chnocáin Áine tá an t-inbhear is breághdha</span>
<lb n="10374"/><span>An breac 's an bradán bán ann go ngabhfaidhe 'san</span>
<lb n="10375"/><span>líon.</span></p>
<lb n="10376"/>
<lb n="10377"/><p><span>IV</span>
<lb n="10378"/><span>Is ag sáil Chnocáin Áine tá'n chúirt gheal is pálás,</span>
<lb n="10379"/><span>Aol-bhallaí bána, agus taiplis 'na suidhe;</span>
<lb n="10380"/><span>Is ó mhór-bhruidhnte an tsléibhe 'sé gluaiseas na</span>
<lb n="10381"/><span>céadtaí</span>
<lb n="10382"/><span>Chun baineise, is chun féasta, a bhíonn gléasta in</span>
<lb n="10383"/><span>gach sidh;</span>
<lb n="10384"/><span>Bídh sluagh de mhnáibh Gréigeach' ann, dualach, deagh-</span>
<lb n="10385"/><span>dhaithte,</span>
<lb n="10386"/><span>Cláirseacha dá mbréagnadh le téadaibh, agus píob;</span>
<lb n="10387"/><span>Is gur míle binne cuacha ag seinnim ins an uaigneas</span>
<lb n="10388"/><span>I mbárr toma luachra nó in uachtar Fhothar Aodh'.</span></p>
<lb n="10389"/>
<lb n="10390"/><p><span>V</span>
<lb n="10391"/><span>Nuair a bhaintear clog na cléire 'sé an sagart mór</span>
<lb n="10392"/><span>an t-aodhaire,</span>
<lb n="10393"/><span>Ar an ionad sin Chró-shléibhe, tráth théid sé faoi liag;</span>
<lb n="10394"/><span>Bídh úmhluigheacht dó agus géilleadh ó Albain go</span>
<lb n="10395"/><span>hÉirinn,</span>
<lb n="10396"/><span>Is ó árd-rígh na Gréige tá an méid sin faoi chíos;</span>
<lb n="10397"/><span>Bídh an mac-tíre 's a' leomhan ann - Pilip mór agus</span>
<lb n="10398"/><span>Dómhnall -</span>
<lb n="10399"/><span>Is níl aon phighinn dá bhfuigheann siad nach n-ólann i</span>
<lb n="10400"/><span>bhfíon;</span>
<lb n="10401"/><span>'S an tráth théid siad i gconntais suidhidh siad i</span>
<lb n="10402"/><span>gcompáin,</span>
<lb n="10403"/><span>Ar an taoibh dheas de'n teampall chun cantaireacht'</span>
<lb n="10404"/><span>le hAodh.</span>
<lb n="10405"/></p>
</div>
<pb n="404"/>
<div><lb n="10406"/><p><span>VI</span>
<lb n="10407"/><span>Tá sagart óg 'san áit seo is fuair sé goirm chrábhaidh,</span>
<lb n="10408"/><span>Is bídh sé seal i bpárlús ag Áine 'sa' dún;</span>
<lb n="10409"/><span>Mar bhfuighidh sé canna fíona, is leabaidh chlúimh 'san</span>
<lb n="10410"/><span>oidhche,</span>
<lb n="10411"/><span>Táiplis agus díslí is caoi a gcur un siubhail,</span>
<lb n="10412"/><span>Lanndair agus ceoltaí, tancard a mbíonn beoir ann,</span>
<lb n="10413"/><span>Is an uile sheort a hórduigheadh dar chóir a bheith ann;</span>
<lb n="10414"/><span>Le sanntughadh na seoda tréigfidh sé an t-órd sin,</span>
<lb n="10415"/><span>Is béidh Manannach is Dómhnall i gcóistibh 'sa ngleann.</span></p>
<lb n="10416"/>
<lb n="10417"/><p><span>VII</span>
<lb n="10418"/><span>Tá oileán maiseach míonlaigh ann i mbíonn géis gheal is</span>
<lb n="10419"/><span>faoileáin,</span>
<lb n="10420"/><span>Caol-mhacraidh díomuis is caoirigh 'na dtréad;</span>
<lb n="10421"/><span>I gcúirt Mhaighistir Inglis, an gáirdian 's an prionn-</span>
<lb n="10422"/><span>sa,</span>
<lb n="10423"/><span>Is a dhúithche-sean thart timcheall go hInbhear an Éisg.</span>
<lb n="10424"/><span>Bídh gleo piast ag éirighe, is cabhlaigh na ndéidh sin,</span>
<lb n="10425"/><span>Ó chionn mór Ros Eoghain go bord Droma' nUa;</span>
<lb n="10426"/><span>Ó Fionntrágh an bháire thart timcheall go Máilinn</span>
<lb n="10427"/><span>Nach iomdha amharc áluinn tá ag Áine 'san dún?</span></p>
<lb n="10428"/>
<lb n="10429"/><p><span>VIII</span>
<lb n="10430"/><span>Ó Dubhda 'gus Ó Máinle, is an Búrcach do b'áille,</span>
<lb n="10431"/><span>A ndúithche 's a státa gach lá faoi n-a súil;</span>
<lb n="10432"/><span>Níl long a dtéid thar sáile, anall as an Spáinn ann,</span>
<lb n="10433"/><span>Faoi bhruach tuinne báidhte, is an barc faoi n-a stiúr.</span>
<lb n="10434"/><span>Bídh cabhlaigh ó n-a ríghthibh ann, Franncaigh as na</span>
<lb n="10435"/><span>ciantaibh,</span>
<lb n="10436"/><span>Is crann na mbrat nach n-ísligheann do'n ghaoith bíos</span>
<lb n="10437"/><span>na ndéidh;</span>
<lb n="10438"/><span>Bídh gunnaí móra dá líonadh, is lámhach dá sgaoileadh,</span>
<lb n="10439"/><span>Is ag an teampall sin Aodh' bíos an t-aoibhneas go</span>
<lb n="10440"/><span>léir.</span>
<lb n="10441"/></p>
</div>
<pb n="405"/>
<div><lb n="10442"/><p><span>IX</span>
<lb n="10443"/><span>Ó Dochartaigh na féile fá chúirt 's fá hallaí glé-</span>
<lb n="10444"/><span>geal</span>
<lb n="10445"/><span>'S a theampall 'á réir sin go taoibh Mhín na bhFiann</span>
<lb n="10446"/><span>Speilre seamrach féar ghlas ó bhun go bárr Chró-</span>
<lb n="10447"/><span>shléibhe</span>
<lb n="10448"/><span>Bídh duilleabhar glas féithle ann, is bídh géimneach na</span>
<lb n="10449"/><span>laogh.</span>
<lb n="10450"/><span>Bídh bruic, is tuirc, is traona ann, fiach na mbeann</span>
<lb n="10451"/><span>is céirseach</span>
<lb n="10452"/><span>Ag iomus is ag éad cá dtéidheadh siad a luighe.</span>
<lb n="10453"/><span>Is le moch na maidne ag éirghe bídh cú agus gadhar dá</span>
<lb n="10454"/><span>n-iarraidh,</span>
<lb n="10455"/><span>Agus buabhaill bhinne ag séideadh fríd éadan Fhothar</span>
<lb n="10456"/><span>Aodh'.</span>
<lb n="10457"/></p>
</div>
<pb n="406"/>
<div><lb n="10458"/><p><span>199 - ÓG-MHNÁ THEILINN</span>
<lb n="10459"/><span>"Tá Teilinn faoi smúid le cumhaidh mhór fhada 'mo dhéidh."</span>
<lb n="10460"/><span>- Domhnall Ó Gallchobhair.</span></p>
<lb n="10461"/>
<lb n="10462"/><p><span>I</span>
<lb n="10463"/><span>D'imthigh mé ar ruaig go luath seal tamaill liom</span>
<lb n="10464"/><span>féin;</span>
<lb n="10465"/><span>Ón Charraig a ghluais mé is chuaidh go Teileann</span>
<lb n="10466"/><span>an éisg;</span>
<lb n="10467"/><span>'Sé mheas mé an uair sin fá shuaimhneas go bhfeicfinn</span>
<lb n="10468"/><span>na Gaedhil,</span>
<lb n="10469"/><span>An dream a bhéadh subhailceach is cruaidhtean ortha dá</span>
<lb n="10470"/><span>mhéad.</span>
<lb n="10471"/></p>
</div>
<pb n="407"/>
<div><lb n="10472"/><p><span>II</span>
<lb n="10473"/><span>Lá 'l Peadair is Póil nár mhór mo thuras liom féin;</span>
<lb n="10474"/><span>B'é an turas a thóg díom an brón a bhí orm 's an</span>
<lb n="10475"/><span>léan;</span>
<lb n="10476"/><span>I nGallaibh an ghleo ní móide go gcuirfinn mo spéis,</span>
<lb n="10477"/><span>'S an sean-bhunadh beó go fóill i dTeileann an éisg.</span></p>
<lb n="10478"/>
<lb n="10479"/><p><span>III</span>
<lb n="10480"/><span>Chuala mé an lá sin go rabh pátrún i dTeileann na</span>
<lb n="10481"/><span>nGaedheal,</span>
<lb n="10482"/><span>Fir agus mná agus páistí ag damhsadh go tréan;</span>
<lb n="10483"/><span>Ní mar sin a thárluigh, acht mná agus cailíní féin,</span>
<lb n="10484"/><span>Agus buachaillí láidre i lár an bhealaigh gan é!</span></p>
<lb n="10485"/>
<lb n="10486"/><p><span>IV</span>
<lb n="10487"/><span>Tráth canadh liom Béarla, nach mé bhí i bhfeirg go mór,</span>
<lb n="10488"/><span>Fá theangaidh na sgléipe bheith i mbéal ao' nduine aca</span>
<lb n="10489"/><span>romhaim?</span>
<lb n="10490"/><span>Má chastar do Ghaedhealaibh mé féin ag tarraingt sa</span>
<lb n="10491"/><span>ród,</span>
<lb n="10492"/><span>A' bhfuil sé a dh'fhéidhm ortha Béarla úd Shasana</span>
<lb n="10493"/><span>labhairt?</span></p>
<lb n="10494"/>
<lb n="10495"/><p><span>V</span>
<lb n="10496"/><span>Tráth bhuail mise an bóthar mór anonn 'un a' chinn,</span>
<lb n="10497"/><span>Nach iomdha sin óig-bhean fá'n ród a casadh damh ann?</span>
<lb n="10498"/><span>Ní rabh siad go bródamhail acht spórt aca, aiteas</span>
<lb n="10499"/><span>is greann,</span>
<lb n="10500"/><span>'S má chan mise leóbhtha níor labhair siad i bhfeirg</span>
<lb n="10501"/><span>dá chionn.</span></p>
<lb n="10502"/>
<lb n="10503"/><p><span>VI</span>
<lb n="10504"/><span>Nach galánta gléasta bhí gach spéirbhean as Teileann</span>
<lb n="10505"/><span>anall</span>
<lb n="10506"/><span>Ag tarraingt im' éadan faoi éadach ghorm nár ghann?</span>
<lb n="10507"/><span>Gach cailín deas spéireamhail Gaedhealach d'ar casadh</span>
<lb n="10508"/><span>damh ann,</span>
<lb n="10509"/><span>Labhair mise léithe i nGaedhilic 's nach orm bhí 'n</span>
<lb n="10510"/><span>fonn?</span>
<lb n="10511"/></p>
</div>
<pb n="408"/>
<div><lb n="10512"/><p><span>VII</span>
<lb n="10513"/><span>Labhair mé go croidheamhail saoitheamhail le sgaifte</span>
<lb n="10514"/><span>ban óg -</span>
<lb n="10515"/><span>Bhí siad 'na suidhe ar thaoibh an bhealaigh sin romham -</span>
<lb n="10516"/><span>"Tá sibh-se 'lig díomhaoin, nach fíor sin?" adeirimse</span>
<lb n="10517"/><span>leó.</span>
<lb n="10518"/><span>"Níl 'fhios ag aoinneach," arsa caoin-bhean, ag</span>
<lb n="10519"/><span>freagar gan bhród.</span></p>
<lb n="10520"/>
<lb n="10521"/><p><span>VIII</span>
<lb n="10522"/><span>Labhair mé go ciúin le triúr a bhí i n-imeall an róid;</span>
<lb n="10523"/><span>'S nach iad a bhí múinte ag tabhairt orm freagar go</span>
<lb n="10524"/><span>cóir?</span>
<lb n="10525"/><span>"Nach díomhaoin an triúr sibh?" adubhairt mé go</span>
<lb n="10526"/><span>soineannta leo.</span>
<lb n="10527"/><span>"Seadh, maise," adubhairt siad, "tá 'n triúr</span>
<lb n="10528"/><span>againn amhlaidh, ár ndóigh!"</span></p>
<lb n="10529"/>
<lb n="10530"/><p><span>IX</span>
<lb n="10531"/><span>Streamhóg an Bhéarla, níl spéis agam innti, ár</span>
<lb n="10532"/><span>ndóigh;</span>
<lb n="10533"/><span>Ní h-ise tá Gaedhealach, níl tréartha aici ná ceól;</span>
<lb n="10534"/><span>Bídh sí gan chéill, 's bídh a méar ins an bhainne dá ól,</span>
<lb n="10535"/><span>'S ar a' chat i mbéal na séibe cuiridh sí an tóir.</span></p>
<lb n="10536"/>
<lb n="10537"/><p><span>X</span>
<lb n="10538"/><span>Cailín an tsléibhe tá spéis agam innti, dar liom,</span>
<lb n="10539"/><span>Is gan a bheith dh'éideadh acht céibhín ar mhullach a cinn;</span>
<lb n="10540"/><span>Níl dúil ins an Bhéarla aici, 's tá 'n Ghaedhilic aici</span>
<lb n="10541"/><span>go binn;</span>
<lb n="10542"/><span>B'fhearr liom í céad uair 'ná bheith a' dréim le</span>
<lb n="10543"/><span>streamhóg an Ghaill.</span>
<lb n="10544"/></p>
</div>
<pb n="409"/>
<div><lb n="10545"/><p><span>XI</span>
<lb n="10546"/><span>Tá agam sin tuar maith de stuadh-mhnáibh Theilinn gan</span>
<lb n="10547"/><span>bhród.</span>
<lb n="10548"/><span>Nach iad atá subhailceach 's nach suairc a thuigeas siad</span>
<lb n="10549"/><span>spórt?</span>
<lb n="10550"/><span>B'fhearr liom naoi n-uaire iad 'ná tuath-phaistí</span>
<lb n="10551"/><span>Shasan an óir,</span>
<lb n="10552"/><span>'S má 's duine bhéas buan mé, ar cuairt eile bhéas</span>
<lb n="10553"/><span>mé dá gcomhair.</span>
<lb n="10554"/></p>
</div>
<pb n="410"/>
<div><lb n="10555"/><p><span>200 - MOLADH SHLIABH MAOINEACH</span>
<lb n="10556"/><span>Eoghan Óg Mac Niallghuis a chum</span></p>
<lb n="10557"/>
<lb n="10558"/><p><span>I</span>
<lb n="10559"/><span>Is trom dosach dualach ó dheas agus ó thuaidh thú,</span>
<lb n="10560"/><span>Is a Mhaoineach bheirim buaidh dhuit gur tú mo</span>
<lb n="10561"/><span>leabaidhluighe;</span>
<lb n="10562"/><span>Ní fhacas riamh gruaim ort, is mheallfá daoine uaisle,</span>
<lb n="10563"/><span>'S is méith an mart a ghluaiseas anuas le do thaoibh.</span>
<lb n="10564"/><span>Bídh an carr-fhiadh as Tuadhmhumhain ann, an eilit ó</span>
<lb n="10565"/><span>Shliabh Luachra,</span>
<lb n="10566"/><span>A's bradán an Easa Ruaidh ann, anuas is aníos;</span>
<lb n="10567"/><span>Bídh maighdean mara 'gluaiseacht faoi dhídionn gach</span>
<lb n="10568"/><span>cuan ann,</span>
<lb n="10569"/><span>Bídh saidhbhreas is suairceas, is in am cruadhtain</span>
<lb n="10570"/><span>cha bhíonn díth.</span></p>
<lb n="10571"/>
<lb n="10572"/><p><span>II</span>
<lb n="10573"/><span>I gcúirt Roibeart Fionnlaoigh tá 'n t-ór buidhe 'na</span>
<lb n="10574"/><span>mhealltaí,</span>
<lb n="10575"/><span>Le sluaiste dá iomluadh go lonnrach le gréin;</span>
<lb n="10576"/><span>Thig síoda ar na crainn ann, is torrtha breághtha milse,</span>
<lb n="10577"/><span>Is an chléir a thig un cunntais i dtimcheall an mheadhoin</span>
<lb n="10578"/><span>lae.</span>
<lb n="10579"/><span>Níl créatúr bhéadh tinn ann ó chréachta ghéar-nimhneach</span>
<lb n="10580"/><span>Nach léigheastaidhe gan mhoill iad le himpidhe Mhic Dé;</span>
<lb n="10581"/><span>Bídh orgain is trompaí is cláirsigh i seomraíbh,</span>
<lb n="10582"/><span>Is fíontaí agus miorr ann dá roinneadh ar an</span>
<lb n="10583"/><span>tsaoghal.</span>
<lb n="10584"/></p>
</div>
<pb n="411"/>
<div><lb n="10585"/><p><span>III</span>
<lb n="10586"/><span>Dá bhfeictheá cnoc na Maonaighe 's a' clobhar ar gach</span>
<lb n="10587"/><span>taobh dí,</span>
<lb n="10588"/><span>Torrtha ar thulcha maola is spíosraí le gréin;</span>
<lb n="10589"/><span>Bídh macnaidhe óga díomsa, is glas na crainn ins na</span>
<lb n="10590"/><span>Faoillidh,</span>
<lb n="10591"/><span>Is grásta ón Spiorad Naomh ann, nó 's baoghal dúinn</span>
<lb n="10592"/><span>gan é.</span>
<lb n="10593"/><span>Is ann atá an mianach a dheánfadh an t-airgead fíor-</span>
<lb n="10594"/><span>cheart,</span>
<lb n="10595"/><span>Thig loingeas ó na rightibh le fíon fá n-a dhéin;</span>
<lb n="10596"/><span>An foghmhar linn go gcríochnuighthear go tapaidh luath,</span>
<lb n="10597"/><span>gan sgíste,</span>
<lb n="10598"/><span>Is ann a gheobhthá an t-aoibhneas, 's is fíor sin 's ní</span>
<lb n="10599"/><span>bréag.</span></p>
<lb n="10600"/>
<lb n="10601"/><p><span>IV</span>
<lb n="10602"/><span>Ag teampall Choluim naomhtha, tráth baintear cluig</span>
<lb n="10603"/><span>an fhíor-cheirt,</span>
<lb n="10604"/><span>Do ghlórthaibh shalm diadha ag cur suidhe leis an éag,</span>
<lb n="10605"/><span>Ní heagal dúinn na piantaí, bídh flaitheas ann ar</span>
<lb n="10606"/><span>ngaobhar,</span>
<lb n="10607"/><span>'S gur ar cheann úd thoir den Mhaoinigh tá aoibhneas an</span>
<lb n="10608"/><span>tsaoghail.</span>
<lb n="10609"/><span>Tá tobar meala 's íocshláinte ag reathaigh 'nuas go</span>
<lb n="10610"/><span>díreach,</span>
<lb n="10611"/><span>A léigheasfadh na mílte 'gus bíodh siad dul 'sa' chré;</span>
<lb n="10612"/><span>Níl seort ar bith de aoibhneas nach bhfuil le fagháil go</span>
<lb n="10613"/><span>síor ann,</span>
<lb n="10614"/><span>'S ó neamh go dtig gach nidh chugainn dá mbíonn muis ar</span>
<lb n="10615"/><span>a fhéidhm.</span>
<lb n="10616"/></p>
</div>
<pb n="412"/>
<div><lb n="10617"/><p><span>201 - TUIREADH AN DOCTÚIR MHIC DOMHNAILL</span>
<lb n="10618"/><span>Aodh Mac Domhnaill a chum, 1845</span></p>
<lb n="10619"/>
<lb n="10620"/><p><span>I</span>
<lb n="10621"/><span>Agraim agus maoidhim carthantas na naoi</span>
<lb n="10622"/><span>Cuidiughadh liom go fíor-chéillidh,</span>
<lb n="10623"/><span>Gach ollamh agus draoi dá bhfuil ins a' gcrích,</span>
<lb n="10624"/><span>Ó Bhoirce go dtí an Éirne,</span>
<lb n="10625"/><span>Gach oide ceart is saoi ó Chorcaigh chum na Midhe,</span>
<lb n="10626"/><span>De mhuinntir 's de shíol Éimhir,</span>
<lb n="10627"/><span>Mo mheisniughadh ins a' tslighe, go gcumaidh mise laoi</span>
<lb n="10628"/><span>Do'n mbrainse as taobh Gaodhail glais.</span></p>
<lb n="10629"/>
<lb n="10630"/><p><span>II</span>
<lb n="10631"/><span>Ag Helicon sé chuala mé greadán agus cruaidh-ghul,</span>
<lb n="10632"/><span>Mar dhílte le gruaidh néamhuinn,</span>
<lb n="10633"/><span>Dá rádh gur theastuigh uathf' balsam an tsluaigh,</span>
<lb n="10634"/><span>'S gur imthigh air a chuairt dhéighionnaigh,</span>
<lb n="10635"/><span>An fear fearamhail a bhí suairc carthannach gan fuath,</span>
<lb n="10636"/><span>Mar Naoise le snuadh sgéimhe,</span>
<lb n="10637"/><span>Is a chroidhe tais gan chruas le daonnacht is subhailc',</span>
<lb n="10638"/><span>Ag míniughadh na nduar Gaedhilge.</span></p>
<lb n="10639"/>
<lb n="10640"/><p><span>III</span>
<lb n="10641"/><span>Bhí an ghealach faoi smúid, 'san ghrian i gculaidh</span>
<lb n="10642"/><span>chumhaidh,</span>
<lb n="10643"/><span>Agus éclips ar shnuadh réalta,</span></p>
</div>
<pb n="413"/>
<div><lb n="10644"/><p><span>Iúpiter le buaidh a' réabadh anuas,</span>
<lb n="10645"/><span>I dtoiseach ar an tsluagh Dé-mhná.</span>
<lb n="10646"/><span>Bhí Apóllo teacht le lúth, 's clanna Dághda uile i</span>
<lb n="10647"/><span>gcumhaidh,</span>
<lb n="10648"/><span>'S Mac Mannair le n-a dhuan bhuaidheartha;</span>
<lb n="10649"/><span>Bhí Aeólus 'na luighe gan mhisnigh gan bhrigh,</span>
<lb n="10650"/><span>Minerbha is í ag géar-ghul.</span></p>
<lb n="10651"/>
<lb n="10652"/><p><span>IV</span>
<lb n="10653"/><span>Ag Tiobraid na nAille 'sé bhí na mná mannla</span>
<lb n="10654"/><span>Dá mhíniughadh go sár-chéillidh,</span>
<lb n="10655"/><span>Nach bhfuil imtheacht ó'n mbás ag aon de shíol Adhamh</span>
<lb n="10656"/><span>Ó bhí sé sa ngáirdín Éadain.</span>
<lb n="10657"/><span>Gur leagadh leis gan dáil gaisgigh chríocha Fáil,</span>
<lb n="10658"/><span>Ná mic Uisnigh agus Blánaid is Déirdre;</span>
<lb n="10659"/><span>'S nach bhfuil díne de'n Adhamh-chloinn d'ar shíolruigh</span>
<lb n="10660"/><span>ó'n áirc</span>
<lb n="10661"/><span>Nach n-íocfaidh an cháin chéadna.</span></p>
<lb n="10662"/>
<lb n="10663"/><p><span>V</span>
<lb n="10664"/><span>Leis sin a tháinig néamhoinn amhail an ghath gréine,</span>
<lb n="10665"/><span>Mar shneachta leis na sléibhte ag síobadh;</span>
<lb n="10666"/><span>Agus dubhairt sí tugaidh éisteacht go gcluinidh sibh na</span>
<lb n="10667"/><span>sgéala,</span>
<lb n="10668"/><span>Mar goineadh leis an éag Séamus.</span>
<lb n="10669"/><span>An sgeallan ceart de'n réim fhras, oracul na héigse,</span>
<lb n="10670"/><span>A fuair annsacht ó'n réim dhaonna;</span>
<lb n="10671"/><span>Pronntóir na séad air cheannsacht na nGaedheal,</span>
<lb n="10672"/><span>Bhéarfadh i n-asgaidh do'n tsaoghal íce.</span></p>
<lb n="10673"/>
<lb n="10674"/><p><span>VI</span>
<lb n="10675"/><span>An dochtúr de'n tréan-fhuil ó'n mbrainse cheart</span>
<lb n="10676"/><span>Ghaedhealach,</span>
<lb n="10677"/><span>Bhí cinnte i ngean Dé is daoine;</span>
<lb n="10678"/><span>Is Esculapius é féin, dá bpilleadh ar a' tsaoghal,</span>
<lb n="10679"/><span>Go n-árdóchadh i gcéim Séamus.</span></p>
</div>
<pb n="414"/>
<div><lb n="10680"/><p><span>An mílidh b'fhearr méin síol Domhnaill an tséin,</span>
<lb n="10681"/><span>De'n uaisle ó thaobh Aoille;</span>
<lb n="10682"/><span>'S nach truagh bocht an sgéal le n-innsin do'n tsaoghal,</span>
<lb n="10683"/><span>Nach bhfeicfear go héag aríst é.</span></p>
<lb n="10684"/>
<lb n="10685"/><p><span>VII</span>
<lb n="10686"/><span>Níl aicid faoi'n ré dhá dheacaire a léigheas,</span>
<lb n="10687"/><span>Nach ndéanadh an liaigh so fhóirint,</span>
<lb n="10688"/><span>Le beairt is le tréartha, carthannacht is féile,</span>
<lb n="10689"/><span>Gliocas is méad a eolais.</span>
<lb n="10690"/><span>Níl banabadh nó péin dá mbéadh ar bhochta Dé</span>
<lb n="10691"/><span>Nach dtiocfadh fá n-a dhéin na slóighte,</span>
<lb n="10692"/><span>'S ní ghlacadh sé mar roghan airgead nó spré,</span>
<lb n="10693"/><span>Acht beannacht ó gach créatúr breóidhte.</span></p>
<lb n="10694"/>
<lb n="10695"/><p><span>VIII</span>
<lb n="10696"/><span>Acht a' balsam a fuair buaidh le hinntleacht is</span>
<lb n="10697"/><span>foghluim,</span>
<lb n="10698"/><span>De'n iarsma sin na nguairidh chlann Mhílidh,</span>
<lb n="10699"/><span>Agus Sólam dá mba dual sin theacht arís ó'n uaigh,</span>
<lb n="10700"/><span>'S gur tusa bhéadh id' uachtarán na críche.</span>
<lb n="10701"/><span>Acht ó d'imthigh tú uainne, 's gan dáil le do fhuasgailt,</span>
<lb n="10702"/><span>Go Bun-Abhann-Dalla shíos ar chuairt ar do ghaolta,</span>
<lb n="10703"/><span>d'fhág tú an tír buadhartha gan pléisiúr nó suairceas,</span>
<lb n="10704"/><span>'S tá 'n tréan is an truagh uilig ag guidhe leat.</span></p>
<lb n="10705"/>
<lb n="10706"/><p><span>IX</span>
<lb n="10707"/><span>Sé an ridire gan chruas so d'fhíor-fhuil Cholla Uais,</span>
<lb n="10708"/><span>Is mian liom-sa luadh cinnte;</span>
<lb n="10709"/><span>A raibh dísleacht is uaisle, críonnacht is subhailce,</span>
<lb n="10710"/><span>Ag líonadh go buan na linnte ann.</span>
<lb n="10711"/><span>Gach duine a dtáinig uadh is cuibhe 's is dual,</span>
<lb n="10712"/><span>A bheith líonta go buan cinnte,</span>
<lb n="10713"/><span>De mhianach na nguairidh ó righ-fhuil na tuaithe,</span>
<lb n="10714"/><span>Agus bruighin cheart sin Dúna libhse.</span>
<lb n="10715"/></p>
</div>
<pb n="415"/>
<div><lb n="10716"/><p><span>X</span>
<lb n="10717"/><span>Is iomdha sin leomhan bhí in Achruim 's ag an mBóinn,</span>
<lb n="10718"/><span>De'n iarsma sin Domhnaill Aoille;</span>
<lb n="10719"/><span>Ball Dearg 'na cheann slóigh is Iarla Thír Eoghain,</span>
<lb n="10720"/><span>Is Somhairle 'san ordughadh chéadna.</span>
<lb n="10721"/><span>'S dá bhfuigheadh cuidiughadh mar budh chóir 'san Doire</span>
<lb n="10722"/><span>'s i nGranóig,</span>
<lb n="10723"/><span>Ó uaisle de phór Mhílidh;</span>
<lb n="10724"/><span>Bhéadh an tír so go fóill gan chíos ag na leomhain,</span>
<lb n="10725"/><span>Agus dhíbreóchadh siad slóighte bíodhbhuidh.</span></p>
<lb n="10726"/>
<lb n="10727"/><p><span>XI</span>
<lb n="10728"/><span>Tá na gleanntaí faoi ghruaim ó thréig siad a chuairt,</span>
<lb n="10729"/><span>An Mhúrlag is uaisle Aontruim,</span>
<lb n="10730"/><span>Mar nach gcluintear ceileabhar suairc smaolach nó</span>
<lb n="10731"/><span>cuach</span>
<lb n="10732"/><span>Feasda i bhfad uatha ar choillte.</span>
<lb n="10733"/><span>Níl bainne ag na buaibh mar a chleachtadh siad an uair</span>
<lb n="10734"/><span>A bhí gnáthughadh na huaisle cinnte ann;</span>
<lb n="10735"/><span>Acht fearthainn agus fuacht fearg agus fuath,</span>
<lb n="10736"/><span>Is níl iasg mar budh dual ar linnte ann.</span></p>
<lb n="10737"/>
<lb n="10738"/><p><span>XII</span>
<lb n="10739"/><span>Glac foighid, a bhean uasal, is leig ó bheith fuachais,</span>
<lb n="10740"/><span>Ó 's tusa léigh na hughdair naomhtha;</span>
<lb n="10741"/><span>Smuainigh thusa ar Ióba, Lasarus, is Tóbit,</span>
<lb n="10742"/><span>Mar a d'fhulaing siad go mór ar a tsaoghal-sa.</span>
<lb n="10743"/><span>Is goirid go lá an tsléibhe go bhfeicfear arís Séamus</span>
<lb n="10744"/><span>Ar dheasláimh an tsréadaidhe fír-cheart,</span>
<lb n="10745"/><span>Dá árdughadh 'sna néaltaibh chum sealbhughadh na</span>
<lb n="10746"/><span>hoighridheacht</span>
<lb n="10747"/><span>A gealladh le mac Dé do lucht daonnacht'.</span></p>
<lb n="10748"/>
<lb n="10749"/><p><span>XIII</span>
<lb n="10750"/><span>Dá maireadh na báird a chleacht a bheith i stát</span>
<lb n="10751"/><span>Ag Ultaigh in a lá sa' tír-sa,</span>
<lb n="10752"/><span>Ní leigfeadh siad a bhás gan a chur ós árd</span>
<lb n="10753"/><span>Le peann blasda i láthair ríghthe.</span></p>
</div>
<pb n="416"/>
<div><lb n="10754"/><p><span>Thiocfadh an bhandáil ó Bhragánsa Easpáinn</span>
<lb n="10755"/><span>I loingibh is i mbarca líonta,</span>
<lb n="10756"/><span>Is bhéadh Innse Chrích Fáil ar aon ghreadadh lámh,</span>
<lb n="10757"/><span>An tráth chasadh siad le póirt Shithche.</span></p>
<lb n="10758"/>
<lb n="10759"/><p><span>XIV</span>
<lb n="10760"/><span>A chroidhe bhí gan locht, nár mheabhruigh riamh olc,</span>
<lb n="10761"/><span>A dhídin na mbocht 's na ndílleacht;</span>
<lb n="10762"/><span>A mhílidh bhí ceart nár smuainigh dó-bheart,</span>
<lb n="10763"/><span>Acht líonta le neart riaghaltacht'.</span>
<lb n="10764"/><span>Ó'n nidh a chuaidh thar neart do shaoradh ó'n bhfeart,</span>
<lb n="10765"/><span>Mar is cíos-cháin is éigin íoc é;</span>
<lb n="10766"/><span>Go n-imthighidh an saoghal thart, níl dúil againn leat,</span>
<lb n="10767"/><span>Is a Shéamuis, ar mbeannacht síor leat.</span></p>
<lb n="10768"/>
<lb n="10769"/><p><span>XV</span>
<lb n="10770"/><span>Beannacht ó'n Trionóid Naomhtha a chruthuigh síol Éabh',</span>
<lb n="10771"/><span>Beannacht na n-aingeal, 's gach naoimh i bhflaitheas</span>
<lb n="10772"/><span>Mhic Dé,</span>
<lb n="10773"/><span>Beannacht gach Críosdaidhe is míle beannacht uaim</span>
<lb n="10774"/><span>féin,</span>
<lb n="10775"/><span>Mar thuill a dheigh-ghníomha a choidhche dá choimheád ó</span>
<lb n="10776"/><span>phéin.</span></p>
<lb n="10777"/>
<lb n="10778"/><p><span>Ag so a aois mur mhínigheas leabhar na gcléir,</span>
<lb n="10779"/><span>Dhá bhliadhain go fíor, ceithre fiche, is beagán de</span>
<lb n="10780"/><span>laethibh,</span>
<lb n="10781"/><span>Ins an Aibreán, bliadhain aoise an Tighearna a</span>
<lb n="10782"/><span>cheannuigh síol Éabh',</span>
<lb n="10783"/><span>An cúig is dá fhichid, míle agus ocht gcéad,</span>
<lb n="10784"/><span>Sé a leagadh an righ-mhac-sa, croidhe gan gangaid sa</span>
<lb n="10785"/><span>gcré,</span>
<lb n="10786"/><span>Agus d'fhág sé an tír seo a choidhche i n-an-dhóigh 'na</span>
<lb n="10787"/><span>dhéidh.</span></p>
<lb n="10788"/>
<lb n="10789"/><p><span>Arna sgríobhadh i mBéal-Fearsaide,</span>
<lb n="10790"/><span>i gConnda Aontruim, 1845.</span>
<lb n="10791"/></p>
</div>
<pb n="421"/>
<div><lb n="10792"/><p><span>202 - DÁN AR DHAMHSAÍ AN RISIGH</span>
<lb n="10793"/><span>Art Mór Ó Murchaidh a chum</span></p>
<lb n="10794"/>
<lb n="10795"/><p><span>I</span>
<lb n="10796"/><span>Is cian liom an greann atá againn istír,</span>
<lb n="10797"/><span>Ag briseadh mór-shaoire an Domhnaigh;</span>
<lb n="10798"/><span>Ag ól, is le píob ag éisteacht sé a mian,</span>
<lb n="10799"/><span>'S ag damhs' a gcuid $reels i gcomhnuidhe.</span></p>
<lb n="10800"/>
<lb n="10801"/><p><span>II</span>
<lb n="10802"/><span>Is ró-aoibhinn liom fhéin teagasg na cléire,</span>
<lb n="10803"/><span>Is aitheanta Dé a chumhdach;</span>
<lb n="10804"/><span>Cha dtig liom sin féin a choimhlíonadh go léir</span>
<lb n="10805"/><span>Má thathuighim a mbéasaí baothmhar'.</span></p>
<lb n="10806"/>
<lb n="10807"/><p><span>III</span>
<lb n="10808"/><span>Más le damhsa a naomhthar na laethe saoire</span>
<lb n="10809"/><span>Ní íongnadh liom féin a mbéasa;</span>
<lb n="10810"/><span>Sin agus póit ró-ghránamhail 'ar ndóigh,</span>
<lb n="10811"/><span>'S cha mholaim go deoidh a dtréartha.</span></p>
<lb n="10812"/>
<lb n="10813"/><p><span>IV</span>
<lb n="10814"/><span>Is dí-mheas ró-mhór da'r gcreideamh, 'ar ndóigh,</span>
<lb n="10815"/><span>Mar bhristear le spórt an tsaoire;</span>
<lb n="10816"/><span>'S ar chomhrac na mbórd go bhfeicthear go leor</span>
<lb n="10817"/><span>'S gan fhios ar aon chor do'n chléir é.</span></p>
<lb n="10818"/>
<lb n="10819"/><p><span>V</span>
<lb n="10820"/><span>Is éiriceach gnó gur dhubhairt liom fá dhó</span>
<lb n="10821"/><span>Nach ar baos 'ar ndóigh bhí go léir iad;</span>
<lb n="10822"/><span>Thug tarcuisne is náire damh ar a' tháille,</span>
<lb n="10823"/><span>Is d'fhiafruigh an ar shásamh na cléir' é.</span>
<lb n="10824"/></p>
</div>
<pb n="422"/>
<div><lb n="10825"/><p><span>VI</span>
<lb n="10826"/><span>D'fhreagair mé féin nárbh' fhiosach dhóibh é,</span>
<lb n="10827"/><span>'S nach rabh ann acht réim gan aon olc;</span>
<lb n="10828"/><span>Dubhairt sé liom ná déan orm-sa greann,</span>
<lb n="10829"/><span>Agus bhagair go teann an éiric.</span></p>
<lb n="10830"/>
<lb n="10831"/><p><span>VII</span>
<lb n="10832"/><span>B'fhearr liom-sa féin ná cíos Chúige Laighean</span>
<lb n="10833"/><span>Go stadfaidhe a dtréartha baothmhar,</span>
<lb n="10834"/><span>'S mo bheannacht go héag don chomharsain go léir</span>
<lb n="10835"/><span>Ar sheachaint a gcaithréime craosaigh'.</span></p>
<lb n="10836"/>
<lb n="10837"/><p><span>203 - ART MÓR Ó MURCHAIDH</span>
<lb n="10838"/><span>Séamus Mac 'ioll Coilleadh a chum</span></p>
<lb n="10839"/>
<lb n="10840"/><p><span>I</span>
<lb n="10841"/><span>A Mhurchaidh mhóir nach fann brigh</span>
<lb n="10842"/><span>'nEaladhain eolaidhe na n-árdndraoi.</span>
<lb n="10843"/><span>Ba chuibhe dhuit re fíre cheart</span>
<lb n="10844"/><span>Bheith d'ollamh ríoghrach tré hinntleacht.</span>
<lb n="10845"/></p>
</div>
<pb n="423"/>
<div><lb n="10846"/><p><span>II</span>
<lb n="10847"/><span>Is iomdha duan, dán, is laoi,</span>
<lb n="10848"/><span>A theagmhadh dhamh in mo shaoghal san gcrích,</span>
<lb n="10849"/><span>Is léitheid do shaothair-se gan ghó gan chlí,</span>
<lb n="10850"/><span>Níor fritheadh liom ó láimh aon saoi.</span></p>
<lb n="10851"/>
<lb n="10852"/><p><span>III</span>
<lb n="10853"/><span>Is deimhin liom go ndeárna tú sgíth</span>
<lb n="10854"/><span>Fá chomhnuidhe aobhdha na suadh-mban sidhe,</span>
<lb n="10855"/><span>Is gur ibh tú uatha as cornaibh glé</span>
<lb n="10856"/><span>Na tallanna fuair do chéadfaidh sé.</span></p>
<lb n="10857"/>
<lb n="10858"/><p><span>An t-Amhrán:</span>
<lb n="10859"/><span>Ná cluintear gá rádh go bráth é is ná cantuighear le</span>
<lb n="10860"/><span>haon</span>
<lb n="10861"/><span>Go bhfuil na déithe atá i bpárrthas neamh-chásamhail ar</span>
<lb n="10862"/><span>dtimcheall i gcéin,</span>
<lb n="10863"/><span>Ó chuir siad a' bárd réamh-ráidhte chugainn tá dearg-</span>
<lb n="10864"/><span>snoighte i gcéill,</span>
<lb n="10865"/><span>Is líonas Críoch Fáil do ghnáth tré fheabhas a léighinn.</span>
<lb n="10866"/></p>
</div>
<pb n="424"/>
<div><lb n="10867"/><p><span>204 - LAOI AN GHIOSDAIRE MHAOIL.</span>
<lb n="10868"/><span>Art Mór Ó Murchaidh cct.</span></p>
<lb n="10869"/>
<lb n="10870"/><p><span>I</span>
<lb n="10871"/><span>Tráth dá raibh mise i gcuideachta le giosdaire</span>
<lb n="10872"/><span>maol,</span>
<lb n="10873"/><span>'S é scríobhadh le cumas mar ba thaitmheach le dís ar</span>
<lb n="10874"/><span>taobh,</span>
<lb n="10875"/><span>Ag cainnt le béal blasta le cuideacht is mórán</span>
<lb n="10876"/><span>grinn,</span>
<lb n="10877"/><span>Mar bhárd do tharrnóchadh ceol go taitmheach, is</span>
<lb n="10878"/><span>dhéanfadh rainn.</span></p>
<lb n="10879"/>
<lb n="10880"/><p><span>II</span>
<lb n="10881"/><span>'S a Dhia nach é 'n duine bhí i gcumas na hóige tráth,</span>
<lb n="10882"/><span>Ach d'imthigh a ghaisgeadh, a threise, 's a' ghléas, mo</span>
<lb n="10883"/><span>chrádh:</span>
<lb n="10884"/><span>'S é sgríobhadh le peann go tapaidh ar pháipéar bán,</span>
<lb n="10885"/><span>Do léighfeadh na leabhair, 's do líonfadh a nuaidheacht</span>
<lb n="10886"/><span>lán.</span></p>
<lb n="10887"/>
<lb n="10888"/><p><span>III</span>
<lb n="10889"/><span>Go deimhin sé an duine fuair tógbháil na huaisle</span>
<lb n="10890"/><span>féin,</span>
<lb n="10891"/><span>Mar is furus airiughadh ar a theanga, is fearas a</span>
<lb n="10892"/><span>mhéar,</span>
<lb n="10893"/><span>Ar a mhór-thréan-aisdí, ar a chleasa, 's ar mhéad a</span>
<lb n="10894"/><span>chinn,</span>
<lb n="10895"/><span>Ar a bhéal ró-mhodhamhail, 's ar an aisde dobhearas</span>
<lb n="10896"/><span>ar pheann.</span>
<lb n="10897"/></p>
</div>
<pb n="425"/>
<div><lb n="10898"/><p><span>IV</span>
<lb n="10899"/><span>Mhol siad ar fheabhas an ghiosdaire an oidhche sa' lá,</span>
<lb n="10900"/><span>A sgríobhadh resaftaí go bhfuair siad ón ollamh a</span>
<lb n="10901"/><span>gcrádh,</span>
<lb n="10902"/><span>Gur dhubhairt sé fá dheireadh 'san oidhche nuair bhí sé</span>
<lb n="10903"/><span>úr-mhall,</span>
<lb n="10904"/><span>Is ró-mhairg duit-se má scriosann tú mise le feall.</span></p>
<lb n="10905"/>
<lb n="10906"/><p><span>V</span>
<lb n="10907"/><span>An giosdaire gan choisriceadh is é fuair a ró,</span>
<lb n="10908"/><span>Le feabhas gach aitis le báidh agus sógh:</span>
<lb n="10909"/><span>Bhí Uilliam leis i gcumaidh eadra capán is iúl</span>
<lb n="10910"/><span>Ach shaoil siad gur chuideachta an giosdaire maol.</span></p>
<lb n="10911"/>
<lb n="10912"/><p><span>VI</span>
<lb n="10913"/><span>Ach d'imthigh sé uainn 's go raibh an turadh 'na dhéidh,</span>
<lb n="10914"/><span>Tá dúil agam nach dtilleann sé chugainn go réidh,</span>
<lb n="10915"/><span>'S b'é díoga an domhain is droch-earradh an tsaoghail,</span>
<lb n="10916"/><span>An giosdaire gan choisreacadh, an giosdaire maol.</span></p>
<lb n="10917"/>
<lb n="10918"/><p/>
</div>
<pb n="426"/>
<div><lb n="10919"/><p><span>205 - LITIR DÁ CHÁIRDIBH GAOIL AGUS</span>
<lb n="10920"/><span>MUINTEARDHAIS</span>
<lb n="10921"/><span>An t-Athair Tadhg Ó Brolcháin cct.</span></p>
<lb n="10922"/>
<lb n="10923"/><p><span>A bhille bhig a théid ar tuinn,</span>
<lb n="10924"/><span>Tabhair thall mo bheannacht féin</span>
<lb n="10925"/><span>D'uaislibh Shleachta Dhomhnaill Dhuinn</span>
<lb n="10926"/><span>'S ná fág neach de'n druing ó fhréimh.</span></p>
<lb n="10927"/>
<lb n="10928"/><p><span>II</span>
<lb n="10929"/><span>Beir mo bheannacht-sa go díleas</span>
<lb n="10930"/><span>Go bunadh na Craoibhe gáirdighe;</span>
<lb n="10931"/><span>Ná fág éinneach 'na timcheall díobh</span>
<lb n="10932"/><span>Arís síos go Cúil Cnáimhdidhe.</span></p>
<lb n="10933"/>
<lb n="10934"/><p><span>III</span>
<lb n="10935"/><span>Dá gcluineadh bunadh an bhaile úd</span>
<lb n="10936"/><span>Dá sloinntear Mac-Giolla Chuirr</span>
<lb n="10937"/><span>Mise bheith gan aon bhraon bainne,</span>
<lb n="10938"/><span>Leó dob' fhaiteach mé dhul ar tuinn.</span></p>
<lb n="10939"/>
<lb n="10940"/><p><span>IV</span>
<lb n="10941"/><span>Beir mo bheannacht-sa go hÉirinn</span>
<lb n="10942"/><span>Go Baile Mhic Péice agus go Draoighneán:</span>
<lb n="10943"/><span>Is minic a shiubhail mise go héadtrom</span>
<lb n="10944"/><span>A móinte préaclach' 's a gcuid caorán.</span></p>
<lb n="10945"/>
<lb n="10946"/><p><span>V</span>
<lb n="10947"/><span>Falach Ghlún agus Falach Fhleadha,</span>
<lb n="10948"/><span>Is iad atá im mheabhair i n-aoinfheacht,</span>
<lb n="10949"/><span>Tír Chiana is Tír Mhic Colla</span>
<lb n="10950"/><span>Is chugad thart go Tír Aodha.</span>
<lb n="10951"/></p>
</div>
<pb n="427"/>
<div><lb n="10952"/><p><span>VI</span>
<lb n="10953"/><span>Cnoc Uí Néill agus Corr Leacaigh,</span>
<lb n="10954"/><span>Badh deacair liom a ndearmad,</span>
<lb n="10955"/><span>Srath Bán na gCon is an tSuaithtreach,</span>
<lb n="10956"/><span>An Bheitheach bhuadhach is Muine Searbhán.</span></p>
<lb n="10957"/>
<lb n="10958"/><p><span>VII</span>
<lb n="10959"/><span>Trí lá dhuit agus seachtmhain</span>
<lb n="10960"/><span>Ar an Meacnaigh id chomhnaidhe;</span>
<lb n="10961"/><span>Gheobha tú fáilte ó gach duine</span>
<lb n="10962"/><span>Agus comhroinn gan mhuidhmhe ag Domhnall.</span></p>
<lb n="10963"/>
<lb n="10964"/><p><span>VIII</span>
<lb n="10965"/><span>Is aoibhinn duit-se tá 'na measg,</span>
<lb n="10966"/><span>A bhille bhig is beag treóir;</span>
<lb n="10967"/><span>Is truagh nach mise tá 'na lár</span>
<lb n="10968"/><span>Agus tusa i láimh i mBilbaó.</span></p>
<lb n="10969"/>
<lb n="10970"/><p><span>IX</span>
<lb n="10971"/><span>Beir mo bheannacht chum na cléire</span>
<lb n="10972"/><span>'S ná fág éinneach díobh den uimhir</span>
<lb n="10973"/><span>Gan grádh Dé do fhagháil uatha</span>
<lb n="10974"/><span>I n-urnaighthibh buana dá bhfear cumainn.</span></p>
<lb n="10975"/>
<lb n="10976"/><p><span>X</span>
<lb n="10977"/><span>Tabhair mo bheannacht-sa chum m'oide,</span>
<lb n="10978"/><span>Mac Uí Uid ar Áth an Phortáin,</span>
<lb n="10979"/><span>A chuir ort snuadh na deise,</span>
<lb n="10980"/><span>Mar budh feasach é sa trom-dháimh.</span></p>
<lb n="10981"/>
<lb n="10982"/><p><span>An tAmhrán:</span>
<lb n="10983"/><span>Dob' aoibhinn aoibhinn bheith eat'rra gach lá,</span>
<lb n="10984"/><span>Ó Íochtar Tíre go mullach an Cháirn;</span>
<lb n="10985"/><span>'Mo luighe, 'mo shuidhe, 'mo chodladh 's 'mo shámh,</span>
<lb n="10986"/><span>'S gan aoinneach 'cur síos damh dá gcealainn mo</span>
<lb n="10987"/><span>sháith.</span>
<lb n="10988"/></p>
</div>
<pb n="429"/>
<div><lb n="10989"/><p><span>Bzzzzz1914c 19</span>
<lb n="10990"/><span>UzzzzzDaimlic Óg Ó Ceallaigh</span>
<lb n="10991"/><span>CzzzzzFil.B</span>
<lb n="10992"/><span>206 - NEILIDH ÓG NÍ CHEALLAIGH</span></p>
<lb n="10993"/>
<lb n="10994"/><p><span>I</span>
<lb n="10995"/><span>'Sí Neilidh Óg Ní Cheallaigh ó</span>
<lb n="10996"/><span>A thóg an chraobh go barrramhail léi,</span>
<lb n="10997"/><span>Is méa'ra gheobhas mar sgathfán í,</span>
<lb n="10998"/><span>Í féin is a cuid bó.</span>
<lb n="10999"/><span>Is méa'ra fuair le h-oileamhain í,</span>
<lb n="11000"/><span>'S a thóg i n-aois a leinbh í,</span>
<lb n="11001"/><span>'Sí 'n mhaighdean mhúinte gheanamhail í</span>
<lb n="11002"/><span>Nár chlaon ariamh go fóill.</span></p>
<lb n="11003"/>
<lb n="11004"/><p><span>II</span>
<lb n="11005"/><span>'Sé fhuagraim ar na sgafairí,</span>
<lb n="11006"/><span>'S dá bhfuil i ndúil nó i mbrath uirthi,</span>
<lb n="11007"/><span>Nach bhfághann a'n fhear mar sgathfán í</span>
<lb n="11008"/><span>Gan lásaí air de'n ór.</span>
<lb n="11009"/><span>Is méa'ra gheibh cead c'luadair léi,</span>
<lb n="11010"/><span>'S gur mheall sí 'n lon 's an chuach le sgéimh,</span>
<lb n="11011"/><span>'S gur bh'fhearr a céim 's í ag siubhal gan spré</span>
<lb n="11012"/><span>Ná bean 's na céadtaí bó.</span></p>
<lb n="11013"/>
<lb n="11014"/><p><span>III</span>
<lb n="11015"/><span>Dá mbéinn-se i nGleann Éirne thiar,</span>
<lb n="11016"/><span>Is mé 'bheith 'seilg ar éanlaith fhraoich,</span>
<lb n="11017"/><span>Is Neilidh fhagháil mar fhéirín ann</span>
<lb n="11018"/><span>I gcoillidh ghlais na gcnó;</span>
<lb n="11019"/><span>Cha chromfainn ar na smaolaí fiadhn'</span>
<lb n="11020"/><span>Nó ar éanlaith dhubh an tsléibhe 'lig,</span>
<lb n="11021"/><span>Is i mbarr na gCreigeach do bhéinn-se féin</span>
<lb n="11022"/><span>Dá mbéadh mo ghrádh dá gcómhair.</span>
<lb n="11023"/></p>
</div>
<pb n="430"/>
<div><lb n="11024"/><p><span>IV</span>
<lb n="11025"/><span>Shiubhail mé Éire tiomchallta,</span>
<lb n="11026"/><span>'S an bóthar go rabh mé i Lunnain thall,</span>
<lb n="11027"/><span>Is ar mo chuairt aig tilleadh damh</span>
<lb n="11028"/><span>Go Conndae bhreagh Thír Eoghain,</span>
<lb n="11029"/><span>'Sé 'n sgéal dobhí 'sna bealaigh sin</span>
<lb n="11030"/><span>Fá bhreaghthacht Nighin' Uí Cheallaigh ó,</span>
<lb n="11031"/><span>'S gur mhíle b'fhearr a samhalta</span>
<lb n="11032"/><span>Ná nighean Iarla Thír' Eoghain.</span></p>
<lb n="11033"/>
<lb n="11034"/><p><span>V</span>
<lb n="11035"/><span>Tá cuacha dualach' daithte uirthe</span>
<lb n="11036"/><span>'Na dtrillseáin umhal' 's na mbachallaí;</span>
<lb n="11037"/><span>Tá a com-se díreach taitneamhnach,</span>
<lb n="11038"/><span>Is a cosa deas' i mbróig.</span>
<lb n="11039"/><span>Mura bhfuighthear mac ríogh fá arm dí</span>
<lb n="11040"/><span>A bheirfeas buaidh ar Ghallraighe</span>
<lb n="11041"/><span>Béidh uaisle ar dhith a meanmnacht</span>
<lb n="11042"/><span>Mar gheall le n-a póig.</span></p>
<lb n="11043"/>
<lb n="11044"/><p><span>VI</span>
<lb n="11045"/><span>Tá mo chroidhe gá léigheamh damh</span>
<lb n="11046"/><span>Go bhfuadóchar go héag uainn í,</span>
<lb n="11047"/><span>Mur ndéantar caisleán daingean dí,</span>
<lb n="11048"/><span>Is badhbhdhún gunnadh mór:</span>
<lb n="11049"/><span>Tógfar cogadh i n-Éirinn 'seo,</span>
<lb n="11050"/><span>Béidh righthe cródha tréana ann,</span>
<lb n="11051"/><span>Is Neilidh Óg na féile 'bhéas</span>
<lb n="11052"/><span>Ag an oighre 'bhainfeas an gleó.</span>
<lb n="11053"/>
<pb n="432"/></p>
<lb n="11054"/>
<lb n="11055"/><p><span>207 -FÉIDHLIMIDH BÁN Ó CEALLAIGH</span>
<lb n="11056"/><span>Daimlic Óg Ó Ceallaigh na Craoibhe cct.</span></p>
<lb n="11057"/>
<lb n="11058"/><p><span>I</span>
<lb n="11059"/><span>Thóm bó, a Fhéidhlim, tá do choileáin con</span>
<lb n="11060"/><span>buaidheartha,</span>
<lb n="11061"/><span>Caillfidh siad 'dtréathracht 'mur dtiocfaidh tú</span>
<lb n="11062"/><span>'nall;</span>
<lb n="11063"/><span>Cha bhíonn aigneadh faoi shléibhtibh nó sgairteach ag</span>
<lb n="11064"/><span>gadharadh,</span>
<lb n="11065"/><span>Gheobhaidh an sionnach cead léimrigh fa mhalaidh an</span>
<lb n="11066"/><span>Chnuic Dhuinn.</span></p>
<lb n="11067"/>
<lb n="11068"/><p><span>II</span>
<lb n="11069"/><span>Sé do thriall baoth thar fairrge a d'fhág mé 'nseo faoi</span>
<lb n="11070"/><span>mhearbhal,</span>
<lb n="11071"/><span>'S a leag mo chroidhe le gannbuidhe gan fonn ar mo</span>
<lb n="11072"/><span>ghlór,</span>
<lb n="11073"/><span>Ag smuaineadh ar cheannphort na ngasraí bhí leana-</span>
<lb n="11074"/><span>buidhe,</span>
<lb n="11075"/><span>Seal tamallt faoi'n Bhanchrann a's an damhsa ann gan</span>
<lb n="11076"/><span>bhrón.</span></p>
<lb n="11077"/>
<lb n="11078"/><p><span>III</span>
<lb n="11079"/><span>Chan tait liom mar a d'fhág tú do thoigh mór a's</span>
<lb n="11080"/><span>d'áite,</span>
<lb n="11081"/><span>Chan corruidhe nó náimhdeas bhí eadrainn, ar ndóigh;</span>
<lb n="11082"/><span>A's cad é tháinig trásn' ort gur bhuail tú thar sáile,</span>
<lb n="11083"/><span>As an Chraobh a ghlac dáimh leat a fhágáil gan bhród.</span></p>
<lb n="11084"/>
<lb n="11085"/><p><span>IV</span>
<lb n="11086"/><span>Nach truagh bhí i ndán dúinn ar sgaramhaint mar</span>
<lb n="11087"/><span>thárlaidh,</span>
<lb n="11088"/><span>A's a líacht de do cháirde faoi osna 'do dhéidh;</span>
<lb n="11089"/><span>Cha bhíonn aoibh ann nó gáirdeas nó saoire le fagháil</span>
<lb n="11090"/><span>Ag an dís a bhíodh láimh linn, mar bhí Ámbhros a's</span>
<lb n="11091"/><span>Tadhg.</span>
<lb n="11092"/></p>
</div>
<pb n="433"/>
<div><lb n="11093"/><p><span>V</span>
<lb n="11094"/><span>Má bhainim-se an foghmhar béidh an costas im' phóca</span>
<lb n="11095"/><span>A bhéarfas mé ar dóigh go Sasana anonn;</span>
<lb n="11096"/><span>Gheobhaidh mé long gléasta 'bhéarfas eolas gan sailor,</span>
<lb n="11097"/><span>Mar a bhfuil croidhe na féile thar mhuir mhóir na</span>
<lb n="11098"/><span>dtonn.</span></p>
<lb n="11099"/>
<lb n="11100"/><p><span>VI</span>
<lb n="11101"/><span>'S cha déanaim stad seolta ach ag tarraint i</span>
<lb n="11102"/><span>gcomhnuidhe</span>
<lb n="11103"/><span>Go bhfuighbhidh mé an toigh ósda a mbíonn tú ann.</span>
<lb n="11104"/><span>Agus a Fhéilimidh Bháin, cuirim cúig mhíle slán leat</span>
<lb n="11105"/><span>Comraighe ó'n Árd-Rí 's tú 'thilleadh go Gleann.</span></p>
<lb n="11106"/>
<lb n="11107"/><p><span>VII</span>
<lb n="11108"/><span>Rachaidh mé go dtí tú le comhairle bhig chríonna,</span>
<lb n="11109"/><span>Cha chuireann tú dhíot mé le súgradh nó greann;</span>
<lb n="11110"/><span>Béidh na bratóga 'gaorfaidh ar phóltaí deas' díreach',</span>
<lb n="11111"/><span>Céad fáilte agus fích' roimhe leat-sa go Gleann.</span></p>
<lb n="11112"/>
<lb n="11113"/><p><span>VIII</span>
<lb n="11114"/><span>Béidh an chéad téaghadh déanta i Leachta roimh-ré dhuit,</span>
<lb n="11115"/><span>A's cailíní glégeala an Dúin ar an bhóthar;</span>
<lb n="11116"/><span>Ar theacht duit béidh éanlaith 'cur ceileabhair le</span>
<lb n="11117"/><span>h-éifeacht</span>
<lb n="11118"/><span>'S an t-óig-eallach 'géimnigh gach taobh dínn go fóill.</span>
<lb n="11119"/></p>
</div>
<pb n="434"/>
<div><lb n="11120"/><p><span>208 -AN BHEANN FHADA</span>
<lb n="11121"/><span>Séamus Ó Fiachra cct.</span></p>
<lb n="11122"/>
<lb n="11123"/><p><span>I</span>
<lb n="11124"/><span>Sí an Bheann Fhada 'chraobhsgaoilfead, dar</span>
<lb n="11125"/><span>m'fhírinne, rug an geall,</span>
<lb n="11126"/><span>Nach bhfuil luibh dar órduigh an righ nach bhfuíghthear</span>
<lb n="11127"/><span>ar gach taobh de'n ghleann;</span>
<lb n="11128"/><span>Na craoibhíní san ngeimhreadh is cnódha buidhe ann ar</span>
<lb n="11129"/><span>bharr a coill -</span>
<lb n="11130"/><span>Naoi bhfichid ar gach aon aca a' claonadh go bun na</span>
<lb n="11131"/><span>gcrann.</span></p>
<lb n="11132"/>
<lb n="11133"/><p><span>II</span>
<lb n="11134"/><span>Sé Gleann na Beann Fhada gleann a' tsuaircis 'bhfuil</span>
<lb n="11135"/><span>uaim ann is seinm téad,</span>
<lb n="11136"/><span>Macnaidh óg gan ghruaim ann, luaimneach a' síor-chur</span>
<lb n="11137"/><span>léi;</span>
<lb n="11138"/><span>Is binne ná na cuacha gach stuaidh-bhean na nglan-fholt</span>
<lb n="11139"/><span>réidh,</span>
<lb n="11140"/><span>Ag bain bainne de na buaibh ins an bhuailidh gach</span>
<lb n="11141"/><span>deireadh lae.</span></p>
<lb n="11142"/>
<lb n="11143"/><p><span>III</span>
<lb n="11144"/><span>Tig súgh craobh is súgh talmhan ann, 's caora dearga</span>
<lb n="11145"/><span>ar bharra géag,</span>
<lb n="11146"/><span>Ar gach taobh de'n ghleann seo ag deallradh ann le</span>
<lb n="11147"/><span>meas súgh craobh;</span>
<lb n="11148"/><span>Iasc ar an linn agus coinnle ag na gasraidh féin,</span>
<lb n="11149"/><span>Éire cuartuigh timcheall is Beann Fhada cá bhfuightheá</span>
<lb n="11150"/><span>a léitheid?</span>
<lb n="11151"/>
<pb n="435"/></p>
<lb n="11152"/>
<lb n="11153"/><p><span>209 - OIDHCHE SHAMHNA AR AN FHAIRRGE</span>
<lb n="11154"/><span>Seaán Ó Brolcháin cct.</span></p>
<lb n="11155"/>
<lb n="11156"/><p><span>I</span>
<lb n="11157"/><span>Oidhche Shamhna is dubhach docrach 'seadh tá mé,</span>
<lb n="11158"/><span>I n-uamhain na ngéibheann, 's na bhfearg-thonna</span>
<lb n="11159"/><span>báidhteach,</span>
<lb n="11160"/><span>Bliadhain bheag 'gus an t-am so budh bheag m'amhras</span>
<lb n="11161"/><span>ar a' ngabhaidh,</span>
<lb n="11162"/><span>Ar a' Bheithigh go leanbaidhe measg bhantracht na</span>
<lb n="11163"/><span>ndlaoi-fholt.</span></p>
<lb n="11164"/>
<lb n="11165"/><p><span>II</span>
<lb n="11166"/><span>Cibé chídheann anocht iad is neamh-thochtamhail a</span>
<lb n="11167"/><span>gcómhrádh,</span>
<lb n="11168"/><span>Is fial fá n-a gcnuasach iad 's ní mar sin fá n-a</span>
<lb n="11169"/><span>bpóga,</span>
<lb n="11170"/><span>Ag súgradh 's ag macnas mar budh chleacht i gCrích</span>
<lb n="11171"/><span>Fodhla:</span>
<lb n="11172"/><span>Ag cur cnó ar a' lasair ag baint beart as gach</span>
<lb n="11173"/><span>pósadh.</span></p>
<lb n="11174"/>
<lb n="11175"/><p><span>III</span>
<lb n="11176"/><span>In aice an mheadhoin oidhche nach iongantach na sgéala!</span>
<lb n="11177"/><span>An oidhche bhí stoirmeamhail gur ghluais sí chum sméide:</span>
<lb n="11178"/><span>Is maith a bhí 'fhios agam-sa cad a shaor mé ar an</span>
<lb n="11179"/><span>ghabhaidh -</span>
<lb n="11180"/><span>Dia chualaidh an mór-bhunadh ag cur céad míle slán</span>
<lb n="11181"/><span>damh.</span></p>
<lb n="11182"/>
<lb n="11183"/><p><span>An t-Amhrán:</span>
<lb n="11184"/><span>Cuirim-se slán anocht agus go bráth, maidin 'gus gach</span>
<lb n="11185"/><span>tráth daoibh-se,</span>
<lb n="11186"/><span>A chuideachta shámh a mhealladh mé gach lá, is in bhur</span>
<lb n="11187"/><span>ndeóidh atáim claoidhte;</span></p>
</div>
<pb n="436"/>
<div><lb n="11188"/><p><span>Go bhfeicidh mise an lá a mbéidh mé agus a lán i</span>
<lb n="11189"/><span>bpobal Chreig' a' Mhadaidh Bháin a' comhrádh,</span>
<lb n="11190"/><span>Choidhche 'gus go bráth amach as Críochaibh Fáil ní</span>
<lb n="11191"/><span>sgarfaidh an Pápa leo mé.</span>
<lb n="11192"/>
<pb n="437"/></p>
<lb n="11193"/>
<lb n="11194"/><p><span>210 - IARSMA DE THUIREAMH AR MHÁGHNUS Ó</span>
<lb n="11195"/><span>CATHÁIN.</span></p>
<lb n="11196"/>
<lb n="11197"/><p><span>I</span>
<lb n="11198"/><span>A Mhághnuis Uí Chatháin, a chorp an duine uasail,</span>
<lb n="11199"/><span>A bhrathair na n-easpog agus na n-uachtrán,</span>
<lb n="11200"/><span>B'fhearr 'do shuidhe thú lá na ruagadh,</span>
<lb n="11201"/><span>Ná in do luighe faoi leacaibh fuara,</span>
<lb n="11202"/><span>Do chlogad ar do cheann 's í déanta de chruaidhe</span>
<lb n="11203"/><span>Do sgiath ar do láimh chlí, éide phláit ort go guailnibh,</span>
<lb n="11204"/><span>Claidheamh chinn óir in do láimh chum buailte,</span>
<lb n="11205"/><span>Is tú ag gearradh na nGall go teann mar ba dhual</span>
<lb n="11206"/><span>duit.</span></p>
<lb n="11207"/>
<lb n="11208"/><p><span>II</span>
<lb n="11209"/><span>Bhí do ghaol le Léim a' Mhadaidh le hEanach a' Fhraoich</span>
<lb n="11210"/><span>'s le Baile Seasc</span>
<lb n="11211"/><span>Is as sin suas uainne go Breac-Fiel Muighe</span>
<lb n="11212"/><span>'S go duthaigh Dhomhnaill Chléirigh mar a bhfuil na</span>
<lb n="11213"/><span>céadta faoi leacaibh</span>
<lb n="11214"/><span>'S go Caislen a' Rao mar a bhfuil cuid de do cheart-sa.</span>
<lb n="11215"/></p>
</div>
<pb n="438"/>
<div><lb n="11216"/><p><span>211 - LÁ CHOIS CUAIN</span></p>
<lb n="11217"/>
<lb n="11218"/><p><span>I</span>
<lb n="11219"/><span>Lá chois cuain 'gus mé go h-uaigneach tréith lag</span>
<lb n="11220"/><span>buaidheartha i m'intinn,</span>
<lb n="11221"/><span>'S mé stánadh uaim ar an spéir ó thuaidh cá</span>
<lb n="11222"/><span>ngabhfadh sí thar sinnsrighe ?;</span>
<lb n="11223"/><span>Is gearr anonn go bhfacas long 's í teacht leis an</span>
<lb n="11224"/><span>tsruth thart timcheall</span>
<lb n="11225"/><span>Faoi na rachtaí seól go bárr a crann 's bhí m'ainnir</span>
<lb n="11226"/><span>shúgach inntí.</span></p>
<lb n="11227"/>
<lb n="11228"/><p><span>II</span>
<lb n="11229"/><span>I bport an Iubhraigh tá mó rún-sa 's rachaidh mé d'á</span>
<lb n="11230"/><span>féachaint;</span>
<lb n="11231"/><span>Sí 'n cailín caoimh í is áilne gnaoi, 'sí Neilí chráidh</span>
<lb n="11232"/><span>go géar mé.</span>
<lb n="11233"/><span>Ní h-air a bréaghaicht is mian liom trácht ach mar</span>
<lb n="11234"/><span>dhuilleabhar i dtús an tSamhraidh;</span>
<lb n="11235"/><span>Bhí 'ach dlaoi mar ómra síos go bróig leis an óig-</span>
<lb n="11236"/><span>mhnaoi mhaiseach mhúinte.</span></p>
<lb n="11237"/>
<lb n="11238"/><p><span>III</span>
<lb n="11239"/><span>Is i lár mo shuain a rinne mé 'n smuain a d'fhág go</span>
<lb n="11240"/><span>buadharthaí m'intinn,</span>
<lb n="11241"/><span>'S choidhch' go bráthach ná tóg do spéis do mhórán</span>
<lb n="11242"/><span>buaibh nó punntaí.</span>
<lb n="11243"/><span>Míle b'fheárr liom bheith mar tá mé seal faoi bhruach</span>
<lb n="11244"/><span>na ngleanntán,</span>
<lb n="11245"/><span>Ná 'bhfuil annsiúd agus fágtar fúm cé gur mhór é</span>
<lb n="11246"/><span>'lig le cunntas.</span>
<lb n="11247"/></p>
</div>
<pb n="439"/>
<div><lb n="11248"/><p><span>IV</span>
<lb n="11249"/><span>Faraor géar 's mé ceann gan cheill ní theárn mé</span>
<lb n="11250"/><span>comhairle mo mhuint're,</span>
<lb n="11251"/><span>'S gur b'é dubhairt siad liom de chomhrádh chinnte,</span>
<lb n="11252"/><span>seachain béal an amhrais.</span>
<lb n="11253"/><span>Rachaidh mé féin go Conndae 'n Dúin 's ní phillfidh mé</span>
<lb n="11254"/><span>'ris go ngoiridh 'n chuach;</span>
<lb n="11255"/><span>'S a óigbhean deas na n-ór-fholt tais gluais liom faoi</span>
<lb n="11256"/><span>sciath na n-Ultach.</span></p>
<lb n="11257"/>
<lb n="11258"/><p><span>V</span>
<lb n="11259"/><span>'S a mhealladh mná ma théid tú go bráth nó dá teannadh</span>
<lb n="11260"/><span>le do chroidhe 'stoigh,</span>
<lb n="11261"/><span>Bí deánadh bhéarsaí agus dántaí Gaedhilge agus lá</span>
<lb n="11262"/><span>'na dhiaidh sin sgaoilte.</span>
<lb n="11263"/><span>Cuir do lámh fá'n chéacht 's ar a' spád ghlan réidh, ar a'</span>
<lb n="11264"/><span>ghraep is tú deánamh gníomh léi;</span>
<lb n="11265"/><span>'S nár shásta 'n gléas bheith dáltach léi 's gan a'n</span>
<lb n="11266"/><span>spárn le cléir na Cúigidh.</span></p>
<lb n="11267"/>
<lb n="11268"/><p><span>VI</span>
<lb n="11269"/><span>'S dá mbaintí ceann rú de'n $Phretender bhéadh na</span>
<lb n="11270"/><span>Franncaigh 'caoineadh,</span>
<lb n="11271"/><span>'S gur faoi bhruach na dtonn a bhéadh gáir fá'n roinn 's</span>
<lb n="11272"/><span>rí na mbonn an tslighe seo.</span>
<lb n="11273"/><span>Dá ngluaiseadh dream thar sáile 'nall 's iad ar a</span>
<lb n="11274"/><span>dturn thart timcheall,</span>
<lb n="11275"/><span>Ar uaisle Fáil ní mór liom d'fhagháil 's ar mhnáibh ní</span>
<lb n="11276"/><span>cóir damh a shéanadh.</span>
<lb n="11277"/></p>
</div>
<pb n="440"/>
<div><lb n="11278"/><p><span>212 - MÁIRE BHRUINNEALL</span>
<lb n="11279"/><span>Tadhg Ó Tiománaidhe a chum</span></p>
<lb n="11280"/>
<lb n="11281"/><p><span>I</span></p>
<lb n="11282"/>
<lb n="11283"/><p><span>Tá báb dheas gheanamhail 'san áit nach bhfuilim</span>
<lb n="11284"/><span>Is áille maise is féachaint,</span>
<lb n="11285"/><span>Agus grádh go dtug dí thar mhnáibh na cruinne</span>
<lb n="11286"/><span>Is go bráth ní thig liom a séanadh.</span></p>
<lb n="11287"/>
<lb n="11288"/><p><span>II</span>
<lb n="11289"/><span>Tá píoba a brollaigh ar lí na h-eala</span>
<lb n="11290"/><span>Ag éirghe ar maidin lá gréine,</span>
<lb n="11291"/><span>Is a gnaoi comh maiseamhail le réalt an earraigh</span>
<lb n="11292"/><span>Is a ciabh mar chleite an fhéich dhuibh.</span></p>
<lb n="11293"/>
<lb n="11294"/><p><span>III</span>
<lb n="11295"/><span>A Mháire Bhruinneall bhí lá is ní chuirfeá</span>
<lb n="11296"/><span>Mo cháin ó Dhoire go hÉirne;</span>
<lb n="11297"/><span>B' é an stá bhí orm bróg' árda is buclaí</span>
<lb n="11298"/><span>Is ní áirmhim culaidh mhaith éadaigh.</span></p>
<lb n="11299"/>
<lb n="11300"/><p><span>IV</span>
<lb n="11301"/><span>Sé fáth mo thuirse gach lá dá bhfuilim</span>
<lb n="11302"/><span>'San áit nach gcluinim do sgéala;</span>
<lb n="11303"/><span>'S go mb'fheárr liom tamall de lá ós do choinne</span>
<lb n="11304"/><span>Ná ar fhás de chruithneacht i n-Éirinn.</span></p>
<lb n="11305"/>
<lb n="11306"/><p><span>V</span>
<lb n="11307"/><span>Is truagh gan mise 's mo phlannda i n-inis</span>
<lb n="11308"/><span>Taobh thoir de Bhaile Chúil Ráithne,</span>
<lb n="11309"/><span>Faoi bhéal na Binne nó 'r bhruach na Finne</span>
<lb n="11310"/><span>Nó ag féachaint luingis ar sáile.</span></p>
<lb n="11311"/>
<lb n="11312"/><p><span>VI</span>
<lb n="11313"/><span>Oidhche is maidin ó!  Bím ag machtnamh</span>
<lb n="11314"/><span>Cá bhfuaírtheas a maise 's a méin mhaith.</span>
<lb n="11315"/><span>'S nárbh' aoibhinn m'aigneadh acht í bheith in m'aice</span>
<lb n="11316"/><span>Is dá mbínn gan bacghail féin léi.</span>
<lb n="11317"/></p>
</div>
<pb n="441"/>
<div><lb n="11318"/><p><span>VII</span>
<lb n="11319"/><span>Dá bhfághmuist uain is lá gan duadh</span>
<lb n="11320"/><span>Ba gheárr ár gcuairt san áit seo;</span>
<lb n="11321"/><span>I ngleanntán chumhang nó 'n-árd-choillidh thuas</span>
<lb n="11322"/><span>Dheánaimíst ár gcumann 's ár n-árus.</span></p>
<lb n="11323"/>
<lb n="11324"/><p><span>VIII</span>
<lb n="11325"/><span>Nár mhéanair ár gcumann gan aoinneach umainn</span>
<lb n="11326"/><span>Acht géaga na coilleadh 'n-ár láthair-ne</span>
<lb n="11327"/><span>Sé déarfadh gach duine gur laghach ar n-imtheacht</span>
<lb n="11328"/><span>Mar d'éaluigh Diarmaid agus Gráinne.</span></p>
<lb n="11329"/>
<lb n="11330"/><p><span>IX</span>
<lb n="11331"/><span>Ní bréag adeirim 's ní shéanaim ar dhuine</span>
<lb n="11332"/><span>Go h-éag go bhfuilim i ngrádh léi;</span>
<lb n="11333"/><span>Tá neart nach bhfeicthear is go leór a cheiltear</span>
<lb n="11334"/><span>Atá ar a ndícheall 'á sárughadh.</span></p>
<lb n="11335"/>
<lb n="11336"/><p><span>X</span>
<lb n="11337"/><span>Sháruigh sin orm is go sáruighidh ortha</span>
<lb n="11338"/><span>Is mná na cruinne go dtréigfead</span>
<lb n="11339"/><span>Sé mo chrádh nach bhfuilim san teampall curtha</span>
<lb n="11340"/><span>Is mo cháirde ag pilleadh go tréith-lag.</span>
<lb n="11341"/></p>
</div>
<pb n="444"/>
<div><lb n="11342"/><p><span>213 - AN CHREACH</span></p>
<lb n="11343"/>
<lb n="11344"/><p><span>Mo bhrón 's mo mhilleadh, mo lán beag mine</span>
<lb n="11345"/><span>Bheith i gcómhra an t-sionnaigh mar tá sé;</span>
<lb n="11346"/><span>'S 'ar ndóigh is fuirus dó a dhóthain d'ithe,</span>
<lb n="11347"/><span>Is bróga bheith aige ar a spágaibh;</span>
<lb n="11348"/><span>Tá tóir ó'n righ orm, tá brón mná an toigh' orm,</span>
<lb n="11349"/><span>Is na bróga mur bpillidh imbárach,</span>
<lb n="11350"/><span>Go dtógaidh 'n tuile a bhfuil beo dá chine,</span>
<lb n="11351"/><span>'S nár fhóiridh Muire air ná Pádraig.</span></p>
<lb n="11352"/>
<lb n="11353"/><p><span>Freagra an Ghaduidhe</span>
<lb n="11354"/><span>Is iongantach liom-sa nach smaoineann sibh-se,</span>
<lb n="11355"/><span>A chluineas sgrioptuir a' chrábhaidh,</span>
<lb n="11356"/><span>Gur Dia a chruthuigh mé fhéin comh maith libh,</span>
<lb n="11357"/><span>'S go bhfuil biadh 'dhith orm is ánbhruith.</span>
<lb n="11358"/><span>'Bhfuil aon fhear agaibh faoi léan mar mise</span>
<lb n="11359"/><span>Gan dídeann, toigh, nó sámhas,</span>
<lb n="11360"/><span>Gan aon slighe bheatha nó aon slighe chothuigh'</span>
<lb n="11361"/><span>Acht amharc na spéir' 's na n-árdán?</span>
<lb n="11362"/></p>
</div>
<pb n="445"/>
<div><lb n="11363"/><p><span>214 - AN SPÁD</span>
<lb n="11364"/><span>Brian Mac an Bháird cct.</span></p>
<lb n="11365"/>
<lb n="11366"/><p><span>I</span>
<lb n="11367"/><span>Tháinic mé d'agar, a Néill, go gcuirfeá damh gléas</span>
<lb n="11368"/><span>ar spáid,</span>
<lb n="11369"/><span>Leasughadh a chur ar a béal, bhéadh milis glan géar sa</span>
<lb n="11370"/><span>lá,</span>
<lb n="11371"/><span>Ghearrfadh damh clocha 'gus cré 's na crainn atá ar</span>
<lb n="11372"/><span>thaobh an Mháis,</span>
<lb n="11373"/><span>Go ndéarfadh gach duine gur saighead í 's nach bhfacas</span>
<lb n="11374"/><span>a léithid san áit.</span></p>
<lb n="11375"/>
<lb n="11376"/><p><span>II</span>
<lb n="11377"/><span>Ag tabhairt buidheachais do Niall</span></p>
<lb n="11378"/>
<lb n="11379"/><p><span>Saoghal mór fada le séan go bhfágha tusa, a Néill,</span>
<lb n="11380"/><span>go bráth,</span>
<lb n="11381"/><span>Gach uile nidh agat le pléisiúr, is flaitheas na naomh</span>
<lb n="11382"/><span>go hárd;</span>
<lb n="11383"/><span>Dhéanfá an gunna 's an claidheamh, 's gach uile shórt</span>
<lb n="11384"/><span>tréartha a b'fhearr,</span>
<lb n="11385"/><span>Na huarairí 's deise faoi'n ghréin, 's mo sheacht</span>
<lb n="11386"/><span>n-anam déag do lámh!</span></p>
<lb n="11387"/>
<lb n="11388"/><p><span>III</span>
<lb n="11389"/><span>Deirim-sa leat-sa, a Néill, gur leat atá réim</span>
<lb n="11390"/><span>Chríoch Fáil,</span>
<lb n="11391"/><span>Gur tú dhéanfadh an muileann leat féin, an caisleán,</span>
<lb n="11392"/><span>an chéidh 's an bád;</span>
<lb n="11393"/><span>Is fáilleagán fir thú, glan réidh, 's ní fhacas do</span>
<lb n="11394"/><span>léithid san áit,</span>
<lb n="11395"/><span>Ó Dhoire go Sligeach na séad ar fhearaibh an tsaoghail</span>
<lb n="11396"/><span>go bráth.</span>
<lb n="11397"/></p>
</div>
<pb n="446"/>
<div><lb n="11398"/><p><span>215 - SLÁN DO'N LEABHAR</span></p>
<lb n="11399"/>
<lb n="11400"/><p><span>I</span>
<lb n="11401"/><span>Is truagh an sgéal, a leabhairín ghrinn,</span>
<lb n="11402"/><span>Tiocfaidh aimsear le do ré,</span>
<lb n="11403"/><span>I mbéidh do sgríobhnóir sínte i gcill,</span>
<lb n="11404"/><span>Is ar a chionn cuid mhór de'n chré.</span></p>
<lb n="11405"/>
<lb n="11406"/><p><span>II</span>
<lb n="11407"/><span>Tiocfaidh 'n t-am, is ní fios cia fhad,</span>
<lb n="11408"/><span>Go ndeirtear leat - is oth liom é -</span>
<lb n="11409"/><span>An té do sgríobh tú fríd ar fad</span>
<lb n="11410"/><span>Go bhfuil i bhfeart, is nach maireann sé.</span></p>
<lb n="11411"/>
<lb n="11412"/><p><span>III</span>
<lb n="11413"/><span>Dá mairinn féin go fada leat</span>
<lb n="11414"/><span>I ndealbh, i ndreacht, i neart, 's i ngné,</span>
<lb n="11415"/><span>Dobhéitheá liom-sa faoi mo bhrat,</span>
<lb n="11416"/><span>'S níor bhaoghal leat-sa sneacht' nó gaoth.</span></p>
<lb n="11417"/>
<lb n="11418"/><p><span>IV</span>
<lb n="11419"/><span>Annsa liom in uaigneas thú</span>
<lb n="11420"/><span>Bheith liom le suairce stair is greann,</span>
<lb n="11421"/><span>Ná cruit Mhic Manainn ba bhinne fuaim,</span>
<lb n="11422"/><span>Is seinm cuach i mbarraibh crann.</span></p>
<lb n="11423"/>
<lb n="11424"/><p><span>V</span>
<lb n="11425"/><span>Cé nach é sin ar chumas fíor damh</span>
<lb n="11426"/><span>A bheith choidhche leat i ngrádh,</span>
<lb n="11427"/><span>Nárbhfearr leat agam t'réis mo shaoghail-se</span>
<lb n="11428"/><span>Nó ag daoi daor nach dtaitheann dán.</span>
<lb n="11429"/></p>
</div>
<pb n="447"/>
<div><lb n="11430"/><p><span>VI</span>
<lb n="11431"/><span>Acht mur maireadh aon seanchaidhe cóir,</span>
<lb n="11432"/><span>Tar, is cómhnuigh liom san úir,</span>
<lb n="11433"/><span>d'eagla choidhche go dtiocfadh an ló</span>
<lb n="11434"/><span>Tú a bheith i mbrón ag bodach búir.</span></p>
<lb n="11435"/>
<lb n="11436"/><p><span>VII -An Leabhar</span>
<lb n="11437"/><span>Níl mé gan searcas, a chara chroidhe,</span>
<lb n="11438"/><span>Is rachainn síos leat ins a' gcill,</span>
<lb n="11439"/><span>Acht go mb'fhearr dhuit mise ag neach sa' gcrích</span>
<lb n="11440"/><span>A bhéadh ag guidhe ort le mo linn.</span></p>
<lb n="11441"/>
<lb n="11442"/><p><span>VIII - An Sgríobhnóir</span>
<lb n="11443"/><span>Is fíor dhuit sin, a shaothair na mbárd,</span>
<lb n="11444"/><span>Is nuair a thárlaidh tú 'mo dhéidh</span>
<lb n="11445"/><span>Can m'ainm, is iarr ar chách</span>
<lb n="11446"/><span>Guidhe go bhfaghainn flaitheas Dé.</span></p>
<lb n="11447"/>
<lb n="11448"/><p>
<pb n="458"/></p>
<lb n="11449"/>
<lb n="11450"/><p><span>I</span>
<lb n="11451"/><span>Tiocfaidh an rí is tiocfaidh an bhá'ríoghan,</span>
<lb n="11452"/><span>Tiocfaidh an Séarsalach is an dá mhac Carrtha.</span>
<lb n="11453"/><span>Tiocfaidh na Franncaigh in a rancaí 'na dhéidh sin,</span>
<lb n="11454"/><span>Is béidh na fir ghruama dá ruagadh as Éirinn -</span>
<lb n="11455"/><span>Is och ochón!</span></p>
<lb n="11456"/>
<lb n="11457"/><p><span>II</span>
<lb n="11458"/><span>Thug sinn an chead bhriseadh ag bruach na Bóinne,</span>
<lb n="11459"/><span>An dara briseadh ag Móta Ghráineóige,</span>
<lb n="11460"/><span>An tríomhadh briseadh in Eachdhruim Dia Domhnaigh,</span>
<lb n="11461"/><span>Buaileadh buille droma linn 's cha mhór a bhí beo againn -</span>
<lb n="11462"/><span>Is och ochón!</span></p>
<lb n="11463"/>
<lb n="11464"/><p><span>III</span>
<lb n="11465"/><span>Is ag an mbaile mór a chodail muinn an oidhche sin,</span>
<lb n="11466"/><span>Is ag an tSean-droichead a leigeamar ar sgíste,</span>
<lb n="11467"/><span>Dul anonn ar an tSionainn bhí gruaim ar na míltibh,</span>
<lb n="11468"/><span>Is ag Luimneach na long a bhí an mháirseail aoibhinn -</span>
<lb n="11469"/><span>Is och ochón!</span></p>
<lb n="11470"/>
<lb n="11471"/><p><span>IV</span>
<lb n="11472"/><span>Cuirim mo mhallacht ort-sa, 'Rí Séamas,</span>
<lb n="11473"/><span>Is iomdha mac máthara a d'fhág tú i n-éideadh,</span>
<lb n="11474"/><span>Fá n-a stocaí geala 'gus a gcarbhataí gléigeal',</span>
<lb n="11475"/><span>Agus bróga móra fuaighte ar chlann na nGaedheal bocht -</span>
<lb n="11476"/><span>Is och ochón!</span></p>
<lb n="11477"/>
<lb n="11478"/><p><span>V</span>
<lb n="11479"/><span>Is iad na buachaillí na buachaillí Gaedhealach',</span>
<lb n="11480"/><span>Ag briseadh a gcroidhe ag siubhal na sléibhte,</span>
<lb n="11481"/><span>Ag amharc amach ar chuantaí na hÉireann,</span>
<lb n="11482"/><span>'S a' sileadh na súl ag siubhal gan Séamas -</span>
<lb n="11483"/><span>Is och ochón!</span>
<lb n="11484"/></p>
</div>
<pb n="459"/>
<div><lb n="11485"/><p><span>DEILÍN NA dTINCLÉIRÍ</span></p>
<lb n="11486"/>
<lb n="11487"/><p><span>I</span>
<lb n="11488"/><span>Nuair a tháinig an stróinse 'un a bhaile tráthnóna</span>
<lb n="11489"/><span>Bhuail seisean stróic ar a mhadadh,</span>
<lb n="11490"/><span>d'amharc sé síos ar an eitean bheag chaol -</span>
<lb n="11491"/><span>"An é sin ar shníomh tú ó mhaidin?</span>
<lb n="11492"/><span>"Mur' ndeánaidh tú gníomhartha thara mar tchím-se</span>
<lb n="11493"/><span>"Aid'ighim do'n tsaoghal é go mbainfead</span>
<lb n="11494"/><span>"Damhsa gan píoba le caol-bhata díreach</span>
<lb n="11495"/><span>"Amach as do thaobhanna, a chaile."</span></p>
<lb n="11496"/>
<lb n="11497"/><p><span>II-an bhean</span>
<lb n="11498"/><span>Chuir mé síos teinidh, is dhearg mé 'n píopa -</span>
<lb n="11499"/><span>Is iomdha ceann sgríbe bhíos ar m'aire -</span>
<lb n="11500"/><span>Rómhar mé 'n díogaidh, is chart mé an t-aoileach,</span>
<lb n="11501"/><span>Is sheol mé na caoirigh ó'n gheamhar:</span>
<lb n="11502"/><span>Bhí mé seal ag cur dídin' i ndoras na gaoithe,</span>
<lb n="11503"/><span>Seal eile ag tabhairt cích' do do leanbh.</span>
<lb n="11504"/><span>M'och, och, a Rí dhílis, nach mór m'ádhbhar caointe,</span>
<lb n="11505"/><span>Nár chreid mé 'n fhírinne ó m'athair.</span></p>
<lb n="11506"/>
<lb n="11507"/><p><span>III</span>
<lb n="11508"/><span>Nuair a thig an duine aosta 'n a bhaile 's an oidhche -</span>
<lb n="11509"/><span>Éirigh is cóirigh mo leabaidh,</span>
<lb n="11510"/><span>Tóg suas ó íochtar í, craith go ciúin caoin í,</span>
<lb n="11511"/><span>Fág dlaoidh mhaith de'n tuighe ag an chol'a =colbha;</span>
<lb n="11512"/><span>Ná fág árd í nó íseal, nó cnapán gan spíonadh,</span>
<lb n="11513"/><span>Go síntear go díreach mo cholann;</span>
<lb n="11514"/><span>Tarraing an gríosach amach ar gach taobh díom,</span>
<lb n="11515"/><span>Go dtéidhtear mo thaobh is mo leaca."</span></p>
<lb n="11516"/>
<lb n="11517"/><p><span>IV-an bhean</span>
<lb n="11518"/><span>A shean-duine, má ghním sin nár mhairidh mé oidhche,</span>
<lb n="11519"/><span>Is nár fhanaidh in mo righthibh aon spreacadh;</span>
<lb n="11520"/><span>An té adaidh ar chaith tú toiseach do shaoghail léith'</span>
<lb n="11521"/><span>Téidheadh sí do thaobh is do leaca.</span></p>
<lb n="11522"/>
<lb n="11523"/><p><span>an fear</span>
<lb n="11524"/><span>I gConndae na Midhe fuair mé 'n chead amharc 'riamh ort,</span>
<lb n="11525"/><span>Níor cosamhail do dhaoine bheith measamhail,</span>
<lb n="11526"/><span>Asal beag baoideach 'na sheasamh ins an díogaidh,</span>
<lb n="11527"/><span>Is páisde ar gach taobh de 'n-áit paca.</span></p>
<lb n="11528"/>
<lb n="11529"/><p><span>V-an bhean</span>
<lb n="11530"/><span>A chaorthannach chríonta, a shiubhail na seacht dtíortha,</span>
<lb n="11531"/><span>Is a chaith naoi n-oidhche i dtoigh reaca,</span>
<lb n="11532"/><span>Nach ró-mhór an croidhe dhuit a' cur magaidh ar mo dhaoinibh,</span>
<lb n="11533"/><span>Nár chorruigh ariamh as an bhaile.</span>
<lb n="11534"/><span>Léighfeadh siad an Bíobla, 's le caol-pheann go sgríobhfadh,</span>
<lb n="11535"/><span>'S bhéadh go síor-bhuan ar a bpaidir;</span>
<lb n="11536"/><span>Níorbh'é deilín na dtincléir' a bhéadh leo teacht na h-oidhche,</span>
<lb n="11537"/><span>Is ar maidin arís i gcionn bata.</span></p>
<lb n="11538"/>
<lb n="11539"/><p><span>VI</span>
<lb n="11540"/><span>Na hainceirsin síoda, pátrúin 'bhí fíor-mhaith,</span>
<lb n="11541"/><span>Na h-éadaigh ba daoire bhí i Sasain;</span>
<lb n="11542"/><span>Na ceastair ba daoire a chaith iarlaí nó righte</span>
<lb n="11543"/><span>Le m'athair a bhí siad 'sa phaca.</span>
<lb n="11544"/><span>A thincléir is bréagaighe a shiubhail Droichead na Sgréachaighe,</span>
<lb n="11545"/><span>A raibh cúig sgilling déag air ar maidin,</span>
<lb n="11546"/><span>Meadar 'na dhiaidh sin is ladar do réir sin,</span>
<lb n="11547"/><span>An fear a shiubhail Éire le h-asal.</span></p>
<lb n="11548"/>
<lb n="11549"/><p><span>VII</span>
<lb n="11550"/><span>A chailíní óga atá réidh 'un mur bpósta,</span>
<lb n="11551"/><span>Bhéarfainn daoibh comhairle mur leasa,</span>
<lb n="11552"/><span>Gan a bheith ag ól ar aontaigh le stócaigh,</span>
<lb n="11553"/><span>Nó béidh sibh i mbrón ar bhur leabaidh.</span>
<lb n="11554"/><span>Nár fhághaidh mé féin a athrughadh ó Mháthair na Trócaire</span>
<lb n="11555"/><span>Nó go siubhailfinn féin Éire le bacach</span>
<lb n="11556"/><span>Sula mbéinn pósta le mac an fhir dhóighte</span>
<lb n="11557"/><span>Nár fheidir is nár fhoghluim an phaidir.</span>
<lb n="11558"/></p>
</div>
<pb n="464"/>
<div><lb n="11559"/><p><span>A Dhaimlic Óig Uí Cheallaigh</span>
<lb n="11560"/><span>Is mór mo chorraidhe leat gan bhréig,</span>
<lb n="11561"/><span>De chionn an stathaire 'chur i gcéim;</span>
<lb n="11562"/><span>Dá gcluinfeadh Córnal Cary</span>
<lb n="11563"/><span>Gur shiubhail tú a leithéidí 'bhealaighe,</span>
<lb n="11564"/><span>Bhéadh bailte annseo dhá mbánú</span>
<lb n="11565"/><span>'S airnéis 'gabháil fa shléibhtibh.</span></p>
<lb n="11566"/>
<lb n="11567"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Dhá Chéad de Cheoltaibh Uladh

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Dhá Chéad de Cheoltaibh Uladh

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
