Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main"/><author><name type="main"/></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Deirdre D'Auria and Eilís Ní Mhearraí</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">L140
L</note>
                         <note type="L"/>
                         <note type="B"/>
                         <note type="C"/>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>L140
L</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title/><author/><imprint><publisher/><date/></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p><span>
</span>
<lb n="0"/><span>1. AISLINGÍ.</span></p>
<lb n="1"/>
<lb n="2"/><p><span>1.  IM LEABAIDH ARÉIR.</span></p>
<lb n="3"/>
<lb n="4"/><p><span>(Fonn: "Teaghlach Mhic Sheáin.")</span></p>
<lb n="5"/>
<lb n="6"/><p><span>Im leabaidh aréir tríom néall do dhearcas-sa</span>
<lb n="7"/><span>Ainnir ba mhaordha taitneamhach clódh,</span>
<lb n="8"/><span>'Na seasamh rem thaobh is í craorac geanamhail</span>
<lb n="9"/><span>Béasach béal-tais banamhail óg;</span>
<lb n="10"/><span>Ba chasta cas craobhach dréimreach fada tiugh</span>
<lb n="11"/><span>Bachallach léi-se ó bhaitheas go bróig</span>
<lb n="12"/><span>A carn-fholt néamhrach péarlach camarsach</span>
<lb n="13"/><span>Slaodach faon is é daithte mar ór;</span></p>
<lb n="14"/>
<lb n="15"/><p><span>Bhí luisne tré lonnradh an lile 'na gnúis ghil</span>
<lb n="16"/><span>Shoineanda shúgaigh chlúmhamhail mhúirnigh</span>
<lb n="17"/><span>Mhodhamhail mhiochair mhaiseamhail;</span>
<lb n="18"/><span>A claon-dearc réidh-ghlas féigh lér treascradh</span>
<lb n="19"/><span>Na céadta laoch i bpéin 's i n-ana-bhruid,</span>
<lb n="20"/><span>A braoithe mar ruibe,</span>
<lb n="21"/><span>'S a séis ba shéimhe 'ná fionna-chruit cheoil;</span>
<lb n="22"/><span>A haol-chrobh néata ghléasas beanna-phuic,</span>
<lb n="23"/><span>Éisc is éin, coin allta 'gus leomhain,</span>
<lb n="24"/><span>Cruinn-bharc dín is coimheascar machaire,</span>
<lb n="25"/><span>Tuitim Chloinne Uisnigh,</span>
<lb n="26"/><span>Is éacht na Féinne, ar leathan-bhrat sróill.</span>
<lb n="27"/></p>
</div>
<pb n="54"/>
<div><lb n="28"/><p><span>A pearsa gan bhéim 's a scéimh nuair d'amharcas,</span>
<lb n="29"/><span>Caithtear liom saoghada searca re seol,</span>
<lb n="30"/><span>Do shearg mo ghné is do léig mé i n-anachruth,</span>
<lb n="31"/><span>Taomach, tréith, gan tapadh ná treoir;</span>
<lb n="32"/><span>Is abaidh do shléachtas féin don mhascalaigh</span>
<lb n="33"/><span>Aitchim den néamh-ghein freagra cóir,</span>
<lb n="34"/><span>An d'aicme na ndéithe a tréad nó an treabha den</span>
<lb n="35"/><span>Dréim chirt daonna ór eascair a pór.</span></p>
<lb n="36"/>
<lb n="37"/><p><span>Nó ar bh'isi gan diúltadh an fhinne-bhean d'úmhluigh</span>
<lb n="38"/><span>Tuitim i ndrúis chuil chugainn-ne stiúruigh</span>
<lb n="39"/><span>Crón-phuic go Banba;</span>
<lb n="40"/><span>An bhé ón Ghréig don Trae noch d'aistrigh,</span>
<lb n="41"/><span>Déirdre shéimh nó Céarnait cheannasach,</span>
<lb n="42"/><span>Nó gile na mbruinneall</span>
<lb n="43"/><span>Bhí ag aon-mhac Éason sealad ar bórd;</span>
<lb n="44"/><span>d'fhreagair, ní haon den méid sin chanais mé,</span>
<lb n="45"/><span>Acht airgtheach aonair easbuidhtheach bróin,</span>
<lb n="46"/><span>Gan bhuidhin dom dhíon acht dríodar fanatics,</span>
<lb n="47"/><span>Cuimriosc mhioscaiseach,</span>
<lb n="48"/><span>Mhéirtneach chlaon gan taitneamh don Órd.</span></p>
<lb n="49"/>
<lb n="50"/><p><span>Is dearbh i réimeas Gaedheal gur chleachtas-sa</span>
<lb n="51"/><span>Ceannas is scléip, le seascaireacht shoghmhail</span>
<lb n="52"/><span>Gradam is glaodhach is aol-bhruig fhairsinge,</span>
<lb n="53"/><span>Caomhnadh tréin-fhear, aiteas is ól;</span>
<lb n="54"/><span>Taisteal is téarnamh laoch dom amharc-sa,</span>
<lb n="55"/><span>Flatha 'gus éigse, dragain is leomhain,</span>
<lb n="56"/><span>Meanma shaor is réim gan achrann,</span>
<lb n="57"/><span>Féasta réics seacht seachtmhaine ar bórd,</span></p>
<lb n="58"/>
<lb n="59"/><p><span>Seinm ar chiuil-chruit, iolar de thrúpaibh,</span>
<lb n="60"/><span>Imirt ar phunncaibh fithchille, flúirse,</span>
<lb n="61"/><span>Cumhdach is macanas;</span>
<lb n="62"/><span>Féach 'na n-éagmais cé go mairim-se</span>
<lb n="63"/><span>Féin im mhéirdrigh strae fé dhanaraibh,</span>
<lb n="64"/><span>Is cineadh Scuit ionnarbtha</span>
<lb n="65"/><span>As Éirinn d'éis mo shnaidhmighthe leo;</span></p>
</div>
<pb n="55"/>
<div><lb n="66"/><p><span>A chara na ríobh, do ríomhas go freastalach</span>
<lb n="67"/><span>Ranna 'gus laoidhthe i bpratainn na gcómhad,</span>
<lb n="68"/><span>Is fíor go bhfillfidh tré gach anacra</span>
<lb n="69"/><span>An ruire seo d'imthigh</span>
<lb n="70"/><span>I gcéin, 's go mbéidh i mBreatain faoi choróinn.</span></p>
<lb n="71"/>
<lb n="72"/><p><span>Ciodh fada treibh Ghaedhil Ghluis faon fé tharcuisne,</span>
<lb n="73"/><span>I n-easbaidh, gan réim, gan rachmas, gan sógh,</span>
<lb n="74"/><span>Ag treabhadh go tréith do dhaorscur Cailbhinists,</span>
<lb n="75"/><span>Céim d'fhúig daol-dubh daithte mo shnódh,</span>
<lb n="76"/><span>Is gach calmach craosach léidmheach lannamhar</span>
<lb n="77"/><span>Feardha fraochda i dtreasaibh na dtreon,</span>
<lb n="78"/><span>Go dealbh, mo léan, gan féis mar chleachtadar,</span>
<lb n="79"/><span>Séise téad ná beathuisce ar bórd;</span></p>
<lb n="80"/>
<lb n="81"/><p><span>Is gach nduine de chomplacht chuiripe Lúiteir,</span>
<lb n="82"/><span>Suidhte go súgach trupinneach trúmpach</span>
<lb n="83"/><span>Fórsach i bhfearannaibh</span>
<lb n="84"/><span>Saor-shleachta Éibhir éachtaigh is calm-Chuirc,</span>
<lb n="85"/><span>Saesar glé bhuaidh réimeas Chaisil Luirc,</span>
<lb n="86"/><span>Tuigidh go dtiocfaidh</span>
<lb n="87"/><span>An té le faobhar do scaipfidh mo bhrón;</span>
<lb n="88"/><span>Ní bladar ná bréag mo scéal, mar tharngair</span>
<lb n="89"/><span>Éigse dréacht na bearta so romhainn,</span>
<lb n="90"/><span>Gan mhoill beidh deighilt re saidhbhreas seasmhach,</span>
<lb n="91"/><span>Milleadh 'gus dailleadh</span>
<lb n="92"/><span>Ar gach béar nár ghéill do bhratainn na hÓighe.</span></p>
<lb n="93"/>
<lb n="94"/><p><span>I Mainistir Naomh béidh céir ar lasadh aca,</span>
<lb n="95"/><span>Is Eaglais Dé go salmach fós,</span>
<lb n="96"/><span>Ag canadh Té Deum gan bhaoghal ná eagla,</span>
<lb n="97"/><span>Cé do bhéir gur searbh an sceol;</span>
<lb n="98"/><span>Is gach mangaire méith den tréid seo d'atharruigh</span>
<lb n="99"/><span>Fearta an tSoiscéil, le taitneamh don phóit,</span>
<lb n="100"/><span>Gan fearann ná féasta, gléas nár chleachtadar,</span>
<lb n="101"/><span>Tréith fá léan ag grafadh 's ag rómhar;</span></p>
</div>
<pb n="56"/>
<div><lb n="102"/><p><span>Beidh teine gan mhúchadh i rith na gcúig gcúigeadh,</span>
<lb n="103"/><span>Is sinn-ne go súgrach congantach cúrsach</span>
<lb n="104"/><span>Dó-bhriste i gcaismeartaibh,</span>
<lb n="105"/><span>Ag taoscadh daor-phuins éil is beathuisce,</span>
<lb n="106"/><span>Is léigheadh gach éigs an dréacht so chanaim-se,</span>
<lb n="107"/><span>Ag guidhe chum Muire</span>
<lb n="108"/><span>Séarlas Réics dá casnamh i gcoróinn;</span>
<lb n="109"/><span>'S an Rí seo ag suidhe le díomas d'ionnarbadh</span>
<lb n="110"/><span>A saoirse ríoghachta Breatan na slógh,</span>
<lb n="111"/><span>Gan mheidhir gan ghreidhin gan radhairse cumais nirt</span>
<lb n="112"/><span>Go singil gan chiste,</span>
<lb n="113"/><span>Gan chaomhnadh laoch 'na seasamh 'na chomhair.</span></p>
<lb n="114"/>
<lb n="115"/><p><span>2. - I gCAOL-DOIRE.</span></p>
<lb n="116"/>
<lb n="117"/><p><span>I gcaol-doire chraobh-chluthmhar néamh-dhuilleach bhíos</span>
<lb n="118"/><span>Im aonar gan suim i n-aiteas 'ná i gceol,</span>
<lb n="119"/><span>Go féith-shingil tréith-thuirseach faon-mhisnigh tim,</span>
<lb n="120"/><span>Gan chaomhnacht ó aon cois abhann ar neoin;</span>
<lb n="121"/><span>Taobh linn-ne fé bhile ghné-ghlaise tigheann</span>
<lb n="122"/><span>Spéir-bhruinneall saor-oinigh scéimh-chruthach chaoin,</span>
<lb n="123"/><span>Ag taosc-shileadh tréan-tuile déara go fuidheach,</span>
<lb n="124"/><span>Thug daol-theimheal caoidh ar a haighthe ciodh óg.</span></p>
<lb n="125"/>
<lb n="126"/><p><span>Do bhí céibh fhionna réidh-dhlaightheach péarlach a cinn</span>
<lb n="127"/><span>'Na slaod-chrith ar bís ó bhaitheas go bróig,</span>
<lb n="128"/><span>Is mar chaol-ruibe ar chlaon-ruithne réaltach a braoi</span>
<lb n="129"/><span>Le saoghad-mhilleadh chaoidh mo thapa is mo threoir;</span>
<lb n="130"/><span>Caor-luisne tré ghile an chaomh-lile shuidhigh</span>
<lb n="131"/><span>I ngéar-iomaidh pléidh-shiosma spéirlinge i ngnaoi</span>
<lb n="132"/><span>Na réilteanna chréacht-chiorrbhaigh céad curadh is laoch</span>
<lb n="133"/><span>I dtaomaibh gan bhrígh le taitneamh dá clódh.</span></p>
<lb n="134"/>
<lb n="135"/><p><span>Ba shaor-oilte téacs-shnuidhte a géar-fhriotal fuinn,</span>
<lb n="136"/><span>I séis-bhinneas sidhe ag ceart-chanadh sceoil,</span>
<lb n="137"/><span>Is a déid mhiona gléigeala léir-churtha i gcír</span>
<lb n="138"/><span>'Na béal mhiochair mhín gan mhagadh gan mhóid:</span></p>
</div>
<pb n="57"/>
<div><lb n="139"/><p><span>Mar laom-chuipe fraoch-linne a héadan 'sa píop,</span>
<lb n="140"/><span>Is mar ghréin-ghloine tré chriostal léirighthe a gnaoi,</span>
<lb n="141"/><span>Lér ghéilleadar éigse Inis Éilge dí míor</span>
<lb n="142"/><span>Tar Bhénus i bhfioghair, i maise 's i gclódh.</span></p>
<lb n="143"/>
<lb n="144"/><p><span>Géar-chruinne is néamh-ghile aontuighthe bhí</span>
<lb n="145"/><span>Neamh-léanuighthe i gcích bhan-charad na leomhan,</span>
<lb n="146"/><span>Is le haon-oideas léigheann-tuigse is éifeachtach scríobhadh</span>
<lb n="147"/><span>Gach téacs-fhoirm laoidhe i n-eachtaibh na nós;</span>
<lb n="148"/><span>Réim-chiste Gaedheal-righthe i nÉirinn do ríomhadh</span>
<lb n="149"/><span>Le tréan-truime a mbéimeann i spéirlingibh cloidhimh</span>
<lb n="150"/><span>d'fhúig créachtuighthe i n-éag-chrithibh méirligh an fhill</span>
<lb n="151"/><span>Nár théarnuigh ó mhaidhm Chluain Tarbh na dtreon.</span></p>
<lb n="152"/>
<lb n="153"/><p><span>Le baoth-sceinm éadtruime éirighim-se im shuidhe</span>
<lb n="154"/><span>Is sléachtaim do ríbh na gcarn-fholt n-óir,</span>
<lb n="155"/><span>Do chuir éiclips ar réilteannaibh maordha na gcríoch,</span>
<lb n="156"/><span>Is do shaothruigh glan-chraobh 'na maise is 'na clódh;</span>
<lb n="157"/><span>Fios éirime scéil-chruinne a déar-shileadh is caoidh,</span>
<lb n="158"/><span>Fios faellsighthe créad thug dí téarnamh im shlighe,</span>
<lb n="159"/><span>Is fios gaol-fhine a tréad-chinidh i nÉilge na Ríogh,</span>
<lb n="160"/><span>Gan éaradh do ríomh dam, aitchim den óigh.</span></p>
<lb n="161"/>
<lb n="162"/><p><span>I dtéad-bhinneas béal-oidis bréithre gan phuimp</span>
<lb n="163"/><span>Dham aontuigheann an Ríoghan freagra modhamhail:</span>
<lb n="164"/><span>I gcaomh-cheangal chaomhnais le hÉibhear do luigheas,</span>
<lb n="165"/><span>Fé réim-chion go síothach i gCaiseal na slógh;</span>
<lb n="166"/><span>Gur léir-chruinnigh claon-choipe d'aon-chonaibh nimhe,</span>
<lb n="167"/><span>Go faobhar-chulaitheach éaduighthe 'om éileamh tar tuinn,</span>
<lb n="168"/><span>Thug béim-bhriseadh léanuighthe maodhma ar mo chloinn,</span>
<lb n="169"/><span>d'fhúig déar-fhliuch mé ag caoi le sealad gan sógh.</span></p>
<lb n="170"/>
<lb n="171"/><p><span>Tar éis Éibhir dhil dhaonnachtaigh fhéil-oinigh Fhinn,</span>
<lb n="172"/><span>Ir, Néill agus Chuinn, do shnaidhmeas le hEoghan,</span>
<lb n="173"/><span>'S im shaor-chiste chaomhnuightheach cléire do bhíos</span>
<lb n="174"/><span>Agus éigse gan chíos gur chailleas an choróinn;</span></p>
</div>
<pb n="58"/>
<div><lb n="175"/><p><span>Caor-mhilleadh claon-inneall clé-chumainn fhill</span>
<lb n="176"/><span>Aoin-mhic mo chléibh-bhuime d'éirligh na Ríogha,</span>
<lb n="177"/><span>Im' shaobh-chime réim-bhriste 'sé chuir mé it shlighe,</span>
<lb n="178"/><span>Gan aodhairidhe dhom dhíon ag agall mo sceoil.</span></p>
<lb n="179"/>
<lb n="180"/><p><span>Mo ghaol fighte i dtréad righthe nGaedhealacha bhí,</span>
<lb n="181"/><span>Fuair réimeas is cíos na Banba ar dtóis,</span>
<lb n="182"/><span>Néimheadh 'gus Féidhlim Milésius is Íth,</span>
<lb n="183"/><span>'S gach aon bhile ríomhas lér shealbhas coróinn;</span>
<lb n="184"/><span>'S an Saesar dil Séarlas mac Shéamais, mo dhíth,</span>
<lb n="185"/><span>Chuir daoscar an éithigh le claon-reacht gan ríoghacht,</span>
<lb n="186"/><span>Seo an t-éigeantas tré silim saor-chuisle fuinn</span>
<lb n="187"/><span>'Na dtaosc-shruth óm chích ar dhanair, mo bhrón!</span></p>
<lb n="188"/>
<lb n="189"/><p><span>A ghlé-bhruinneall ghné-shnuighte ghlé-thuigseach ghrinn,</span>
<lb n="190"/><span>Do ghéar-ghoineas sinn le haithris do sceoil,</span>
<lb n="191"/><span>Is go bhfuil Gaedhilg-fhriotail dréachtuighthe céille dá ríomh</span>
<lb n="192"/><span>Go réidh-scaipfir díot do scamall dobróin,</span>
<lb n="193"/><span>Glac réidh-mhisneach téarnuightheach scléipe agus fuinn,</span>
<lb n="194"/><span>Bíodh téid-bhinneas caol-chruite i n-aol-bhruig na gcríoch,</span>
<lb n="195"/><span>Ar éigse uile d'aon-ghuth 'gus faobhar ar a bpinn</span>
<lb n="196"/><span>'S an chléir cheart ag guidhe chum Athar na hÓighe.</span></p>
<lb n="197"/>
<lb n="198"/><p><span>Tré phéin chroise an Aon-leinbh Naomhtha do bhí</span>
<lb n="199"/><span>I ndaonnacht 's i ndíodhacht ar talamh go hóg,</span>
<lb n="200"/><span>Glais-ghéibheann an chréim-chinidh dhaortha so scaoil</span>
<lb n="201"/><span>Is réidhtigh an tslighe go Cathair na gcómhacht,</span>
<lb n="202"/><span>Spéir-choinneal réidh-sholuis Éilge do thígheacht,</span>
<lb n="203"/><span>I saor-sheilbh Éireann fé fhéile na Naomh,</span>
<lb n="204"/><span>Is claon-sproit an éithigh do shéideadh tar tuinn,</span>
<lb n="205"/><span>Gan féasta, gan fíon, gan fearann, gan choróinn.</span></p>
<lb n="206"/>
<lb n="207"/><p><span>An tan d'éist sise séimh-fhriotal bréithre mo laoidhe</span>
<lb n="208"/><span>Is fras-aerach do scinn 's is tapaidh le scóip</span>
<lb n="209"/><span>I n-éadtromacht aon-gheilte d'éirigh le gaoith</span>
<lb n="210"/><span>Fá néall-scamall draoidheachta as m'amharc 'na ceo;</span>
<lb n="211"/><span>'Na dhéidh sin do chlaochluigh mo thréine 's mo bhrígh</span>
<lb n="212"/><span>Do thréigeas le daol-duibhe scéimh-chruth mo ghnaoi,</span>
<lb n="213"/><span>Gur scéaluigheadh aréir dam den réim sin gur scíord</span>
<lb n="214"/><span>Cois chaol-tsruth na Mínteach sealad chum Seoin.</span>
<lb n="215"/></p>
</div>
<pb n="59"/>
<div><lb n="216"/><p><span>3. MO CHÁS! MO CHAOI! MO CHEASNA!</span></p>
<lb n="217"/>
<lb n="218"/><p><span>(Fonn: "Seán Ua Duibhir an Ghleanna.")</span></p>
<lb n="219"/>
<lb n="220"/><p><span>Mo chás! mo chaoi! mo cheasna!</span>
<lb n="221"/><span>An fáth thug claoidhte i n-easbaidh</span>
<lb n="222"/><span>Fáidhe, draoithe, sagairt,</span>
<lb n="223"/><span>Dáimh agus cléir,</span>
<lb n="224"/><span>Gan dán dá ríomh le haiteas,</span>
<lb n="225"/><span>Gan ráidhte grinn dá n-aithris,</span>
<lb n="226"/><span>Gan sámh-chruit bhinn dá spreagadh,</span>
<lb n="227"/><span>I mbán-bhrogaibh réidhe;</span>
<lb n="228"/><span>'S gach ráib d'fhuil Mhíleadh ceannais,</span>
<lb n="229"/><span>Láidir, laochda, tapa,</span>
<lb n="230"/><span>Ba ghnáthach rinnceach, reathach,</span>
<lb n="231"/><span>Lán-oilte ar faobhar.</span>
<lb n="232"/><span>Gan stát, gan mhaoin, gan fearann,</span>
<lb n="233"/><span>Ár is míle measa</span>
<lb n="234"/><span>'Ná Seán Ua Duibhir an Ghleanna</span>
<lb n="235"/><span>Fágtha gan game.</span></p>
<lb n="236"/>
<lb n="237"/><p><span>Tráth araoir im leabaidh,</span>
<lb n="238"/><span>Ag cásamh oidhidh na seabhac,</span>
<lb n="239"/><span>Tháinig scím gan scaipeadh</span>
<lb n="240"/><span>Ó lámhaibh Mhorpheus,</span>
<lb n="241"/><span>Fám dháil go síleach seascair</span>
<lb n="242"/><span>Támhach tím le taise,</span>
<lb n="243"/><span>d'fhág mé ar díth mo thapadh</span>
<lb n="244"/><span>Is d'árduigh mo néall;</span>
<lb n="245"/><span>Gan spás ag tigheacht do dhearcas</span>
<lb n="246"/><span>Fánach ghrinn tríom aisling,</span>
<lb n="247"/><span>Go hálainn íogmhar abaidh</span>
<lb n="248"/><span>Táithte lem thaobh;</span>
<lb n="249"/><span>Ba bhreághtha linn, gan bhladar,</span>
<lb n="250"/><span>Scáil is ioghar a leacan,</span>
<lb n="251"/><span>Ná an mhánlach mhín lér leagadh</span>
<lb n="252"/><span>Gárda na Trae.</span>
<lb n="253"/></p>
</div>
<pb n="60"/>
<div><lb n="254"/><p><span>Ba cháblach cíortha casta</span>
<lb n="255"/><span>Táclach dlaoitheach dathach,</span>
<lb n="256"/><span>Scáinneach trillseach fada</span>
<lb n="257"/><span>Fáinneach go féar</span>
<lb n="258"/><span>A bláth-fholt bínseach beartach</span>
<lb n="259"/><span>Cárnach bíseach snaidhmeach</span>
<lb n="260"/><span>Ó árd a cínn 'na dhlaghthaibh</span>
<lb n="261"/><span>Táith-leabhair léi;</span>
<lb n="262"/><span>Bhí scáil na gcaor ar lasadh</span>
<lb n="263"/><span>Tré bháine an lígh 'na leacain,</span>
<lb n="264"/><span>Mánlacht, míne is maise</span>
<lb n="265"/><span>Táithte 'na scéimh;</span>
<lb n="266"/><span>Ar shámh-rosc rinn lér leagadh</span>
<lb n="267"/><span>Táinte laoch gan tapa,</span>
<lb n="268"/><span>Is sásta síneadh mala</span>
<lb n="269"/><span>Shár-shnuighte chaol.</span></p>
<lb n="270"/>
<lb n="271"/><p><span>A brágha mar ghnaoi na heala,</span>
<lb n="272"/><span>An tráth do luigheann ar abhainn</span>
<lb n="273"/><span>Nó ag snámh na taoide mara</span>
<lb n="274"/><span>I mbárr tonna tréan;</span>
<lb n="275"/><span>A bán-chrobh aolda leabhair,</span>
<lb n="276"/><span>Is sámh do ríomhadh ar bhrataibh</span>
<lb n="277"/><span>Cáig is míolta gearra,</span>
<lb n="278"/><span>Bánta 'gus éisc,</span>
<lb n="279"/><span>Cárnadh is coimheascar seabhac,</span>
<lb n="280"/><span>Gáir na gcloidheamh dá ngreadadh,</span>
<lb n="281"/><span>Bláth na gcraobh is ealta</span>
<lb n="282"/><span>I mbárr gcluthmhar ngéag'</span>
<lb n="283"/><span>Ba sháimhe linn gach aiste</span>
<lb n="284"/><span>Dáin gan fuigheall dá gcanadh</span>
<lb n="285"/><span>A ráidhte grinn le blaiseadh,</span>
<lb n="286"/><span>'Ná sár-chruit Orpheus.</span></p>
<lb n="287"/>
<lb n="288"/><p><span>An tráth do shín an ghailteann</span>
<lb n="289"/><span>Álainn chaoin im aice,</span>
<lb n="290"/><span>Tháinig bíodhgadh is creatha</span>
<lb n="291"/><span>Támhacha im aedhibh;</span></p>
</div>
<pb n="61"/>
<div><lb n="292"/><p><span>Do fágadh saighid is dearta</span>
<lb n="293"/><span>Grádha, go slíopthach sleamhain,</span>
<lb n="294"/><span>Sáithte im chroidhe le ceangal</span>
<lb n="295"/><span>Páirte don bhé;</span>
<lb n="296"/><span>Gan spás do smuaineadh agam,</span>
<lb n="297"/><span>Fáscadh cruinn do thabhairt,</span>
<lb n="298"/><span>Láithreach boill don ainnir</span>
<lb n="299"/><span>Mhánla ar a léighim;</span>
<lb n="300"/><span>Gan cháirde linn gur labhair</span>
<lb n="301"/><span>Bláth na ríoghan gcneasta,</span>
<lb n="302"/><span>Stán ón ngníomh go gcanfad</span>
<lb n="303"/><span>Fáth fios mo scéil.</span></p>
<lb n="304"/>
<lb n="305"/><p><span>Táim, ar sí, le sealad,</span>
<lb n="306"/><span>Fágtha ar díth mo charad,</span>
<lb n="307"/><span>Fá tháir ag dríodar danar,</span>
<lb n="308"/><span>d'árduigh mo léan,</span>
<lb n="309"/><span>Gan cháin, gan chrích, gan cheannas,</span>
<lb n="310"/><span>Gan árus ríogh, mar chleachtas,</span>
<lb n="311"/><span>Gan táin, gan bhuidhin, gan fearann,</span>
<lb n="312"/><span>Árd-mheas ná réim,</span>
<lb n="313"/><span>Im chráin bhoicht chnaoidhte chaithte,</span>
<lb n="314"/><span>Ag tál go fuidheach óm ballaibh,</span>
<lb n="315"/><span>Ar ál gach daoiste d'aicme</span>
<lb n="316"/><span>Shátan, ciodh claon;</span>
<lb n="317"/><span>'S go bráth ní cuibhe dot shamhail,</span>
<lb n="318"/><span>Páirt chum grinn do ghlacadh</span>
<lb n="319"/><span>Lem áireamh d'fhuighleach airm,</span>
<lb n="320"/><span>Gárda 'gus maor.</span></p>
<lb n="321"/>
<lb n="322"/><p><span>Dar Pádraig daoibh do mheasas</span>
<lb n="323"/><span>Gur phlás gach nídh dár labhair,</span>
<lb n="324"/><span>Mar fhál ón ngníomh 'n-ar bheartas</span>
<lb n="325"/><span>Páirteach bheith léi,</span>
<lb n="326"/><span>Gan spás den ríbh gur aitcheas</span>
<lb n="327"/><span>Fáth a tígheacht dom leabaidh,</span>
<lb n="328"/><span>A rás, a craobh 'sa hainm</span>
<lb n="329"/><span>Fá fhuirm béas;</span></p>
</div>
<pb n="62"/>
<div><lb n="330"/><p><span>d'éis lán-tocht caoi gur aithris</span>
<lb n="331"/><span>Ár na saoithe snaidhmeadh</span>
<lb n="332"/><span>I n-áitreabh críche Caisil</span>
<lb n="333"/><span>Cháidh chumais léi,</span>
<lb n="334"/><span>Is tar sáil go scíordfadh aicme</span>
<lb n="335"/><span>Dhána dhíomsach abaidh,</span>
<lb n="336"/><span>Ag crádh 's ag díochur danar</span>
<lb n="337"/><span>Tráth as a réim.</span></p>
<lb n="338"/>
<lb n="339"/><p><span>Im páirt-se guidheadh gach seabhac</span>
<lb n="340"/><span>Atá gan chrích le sealad,</span>
<lb n="341"/><span>Fá dhrám na daoirse ag seasamh</span>
<lb n="342"/><span>Sámh-thoile Dé.</span>
<lb n="343"/><span>Gach tráth chum Críost fuair peannaid,</span>
<lb n="344"/><span>Páis is íospairt shearbh,</span>
<lb n="345"/><span>Crádh le fíoch is gearradh</span>
<lb n="346"/><span>Cnámh agus géag,</span>
<lb n="347"/><span>An fánach Ríogh gan ainm,</span>
<lb n="348"/><span>Atá de shíor fá scamall,</span>
<lb n="349"/><span>Gan spás do thigheacht i ngradam</span>
<lb n="350"/><span>Áitribh na nGaedheal,</span>
<lb n="351"/><span>'S an tár-sprot coimhightheach meabhail,</span>
<lb n="352"/><span>Atá 'na suidhe 'na bhailtibh,</span>
<lb n="353"/><span>Le cárnadh cloidhimh do scaipeadh</span>
<lb n="354"/><span>As Clár leathan Néill.</span></p>
<lb n="355"/>
<lb n="356"/><p><span>Go háitreabh Chuinn dá dtagadh</span>
<lb n="357"/><span>Spáinnigh ghroidhe le ceannas</span>
<lb n="358"/><span>Is gárda Laoisigh farra,</span>
<lb n="359"/><span>Táin de lucht faobhair;</span>
<lb n="360"/><span>Ní'l sráid san ríoghacht ná cathair,</span>
<lb n="361"/><span>Nár bh'árd a dteinte ar lasadh,</span>
<lb n="362"/><span>Lán-chuid fíonta 'á scaipeadh</span>
<lb n="363"/><span>Is gáirdeachas piléar,</span>
<lb n="364"/><span>Dánta ag buidhin na leabhar,</span>
<lb n="365"/><span>Rás is rinnce fada,</span>
<lb n="366"/><span>Cláirseach chaoin dá spreagadh,</span>
<lb n="367"/><span>Gártha 'gus scléip,</span></p>
</div>
<pb n="63"/>
<div><lb n="368"/><p><span>Ag fáiltiughadh an Ríogh tar chalaith,</span>
<lb n="369"/><span>Ní tráchtfar linn ar a ainm,</span>
<lb n="370"/><span>'S a cháirde díogaidh feasta</span>
<lb n="371"/><span>Sláinte mo Réics.</span></p>
<lb n="372"/>
<lb n="373"/><p><span>4. - MO LÉAN LE LUADH.</span></p>
<lb n="374"/>
<lb n="375"/><p><span>(Fonn: "An Spealadóir".)</span></p>
<lb n="376"/>
<lb n="377"/><p><span>Mo léan le luadh 'gus m'athtuirse!</span>
<lb n="378"/><span>'S ní féar do bhuain ar theascannaibh</span>
<lb n="379"/><span>d'fhúig céasta buaidheartha m'aigneadh</span>
<lb n="380"/><span>Le tréimhse, go tláth,</span>
<lb n="381"/><span>Acht éigse 's suadha an tseanachuis</span>
<lb n="382"/><span>I ngéibheann chruaidh 's i n-anacra,</span>
<lb n="383"/><span>Go tréith i dtuathaibh leathan Luirc,</span>
<lb n="384"/><span>Gan réim mar ba ghnáth;</span>
<lb n="385"/><span>Is gach lonna-bhile borb-chuthaigh tréan-chumais d'fhás</span>
<lb n="386"/><span>De bhrolla-stoc na sona-chon do phréamhuigh ón Spáinn,</span>
<lb n="387"/><span>Go canntlach faon lag easbaidhtheach,</span>
<lb n="388"/><span>Fá ghall-smacht ghéar ag danaraibh,</span>
<lb n="389"/><span>An cam-sprot claon do shealbhuigh</span>
<lb n="390"/><span>A saor-bhailte stáit.</span></p>
<lb n="391"/>
<lb n="392"/><p><span>Go fann aréir 's mé ag machtnamh ar</span>
<lb n="393"/><span>Gach plannda 'en Ghaedheal-fhuil chalma,</span>
<lb n="394"/><span>An dream ba thréine i gceannas chirt</span>
<lb n="395"/><span>'S i réim Inis Fáil,</span>
<lb n="396"/><span>Le feall-bheart chlaon is gangaid uilc</span>
<lb n="397"/><span>Gan samhairle is sméirle Sasanaigh,</span>
<lb n="398"/><span>Go fallsa shéan an tAifreann,</span>
<lb n="399"/><span>Is saor-staid na ngrás,</span>
<lb n="400"/><span>I n-anacra, fá tharcuisne 's i ngéar-bhruidibh gábhadh</span>
<lb n="401"/><span>Ag cama-shliocht na malluightheacht an éithigh 's an smáil,</span>
<lb n="402"/><span>Tré bhuaidhirt na scéal so chealg sinn</span>
<lb n="403"/><span>Go duairc is léir mar aithrisid,</span>
<lb n="404"/><span>Le suan-bhriocht tréith gur treascradh mé,</span>
<lb n="405"/><span>Im thréan-chodladh spás.</span></p>
</div>
<pb n="64"/>
<div><lb n="406"/><p><span>Tríom néall ar cuaird 'seadh d'amharcas</span>
<lb n="407"/><span>Réilteann uasal thaitneamhach,</span>
<lb n="408"/><span>Go béasach buacach ceannasach,</span>
<lb n="409"/><span>Ag téarnamh im dháil;</span>
<lb n="410"/><span>Ba dhréimreach dualach daithte tiugh</span>
<lb n="411"/><span>A craobh-fholt cuachach camarsach</span>
<lb n="412"/><span>Ag téacht go scuabach bachallach</span>
<lb n="413"/><span>Léi i n-éinfheacht go sáil;</span>
<lb n="414"/><span>'Na leacain ghil do cheapaid druithe, éigse 'gus fáidhe,</span>
<lb n="415"/><span>Gur sheasaimh Cuipid cleasach glic is gaethe 'na láimh,</span>
<lb n="416"/><span>Ar tí gach tréin-fhir chalma</span>
<lb n="417"/><span>Do thigheadh 'na gaor do chealgadh,</span>
<lb n="418"/><span>Tré'r claoidheadh na céadta faraire</span>
<lb n="419"/><span>I ndaor-chreathaibh báis.</span></p>
<lb n="420"/>
<lb n="421"/><p><span>Ba bhinne séis a tana-ghuib</span>
<lb n="422"/><span>'Ná fuinneamh méar ag spreagadh puirt,</span>
<lb n="423"/><span>'S 'ná cruit an té do threascair Mis,</span>
<lb n="424"/><span>Ciodh baoth dham a rádh;</span>
<lb n="425"/><span>'S ba ghile a héadan sneachtamhail</span>
<lb n="426"/><span>'Ná an lile caomh 's 'ná an eala ar sruth,</span>
<lb n="427"/><span>'S ba shnuighte caol a mala suidhte</span>
<lb n="428"/><span>Ar réalt-dhearc gan cháim;</span>
<lb n="429"/><span>A mama cruinne ar sheanga-chruth nár léanadh le práise</span>
<lb n="430"/><span>A leabhar-chrobh do bheartadh loingeas, éanlaith is bláith.</span>
<lb n="431"/><span>Ba mhíonla maordha maiseamhail</span>
<lb n="432"/><span>A híoghar 's a scéimh 's a pearsa-chruth,</span>
<lb n="433"/><span>Is do ghríosuigh mé chum labhartha</span>
<lb n="434"/><span>Ins na bréithribh seo im' dheághaidh:</span></p>
<lb n="435"/>
<lb n="436"/><p><span>A ríoghan bhéasach, aithris dam</span>
<lb n="437"/><span>An tú an aoil-chneis tré n-ar treascaradh</span>
<lb n="438"/><span>Na mílte 'en Fhéinn le gaisce Thailc</span>
<lb n="439"/><span>Mhic Thréin thug a n-ár;</span>
<lb n="440"/><span>Nó an bhrídeach Hélen, d'aistrigh</span>
<lb n="441"/><span>Tar tuinn ón nGréig lér cailleadh truip</span>
<lb n="442"/><span>I siege na Trae mar bheartaid druithe</span>
<lb n="443"/><span>I léir-rannaibh dán;</span></p>
</div>
<pb n="65"/>
<div><lb n="444"/><p><span>Nó an mhascalach ó Albhain thug laoch leis 'na bhárc;</span>
<lb n="445"/><span>An ainnir lér thuit Clann Uisneach mar léightear san Táin;</span>
<lb n="446"/><span>Nó an ríoghan aerach thaitneamhach</span>
<lb n="447"/><span>d'fhúig saoithe Gaedheal i n-ana-bhruid,</span>
<lb n="448"/><span>Dá dhruim gur phréamhuigh danair uilc</span>
<lb n="449"/><span>I réim Inis Fáil?</span></p>
<lb n="450"/>
<lb n="451"/><p><span>Is béasach stuamdha d'fhreagair me,</span>
<lb n="452"/><span>Is í ag déanamh uaille is cathuighthe,</span>
<lb n="453"/><span>Ní haon dár luadhais it starthaibh me,</span>
<lb n="454"/><span>Ciodh léir dam an táin;</span>
<lb n="455"/><span>'S mé céile is nuachar Charoluis,</span>
<lb n="456"/><span>Tá déarach duairc, fé tharcuisne,</span>
<lb n="457"/><span>Gan réim ná buaidh mar chleachtas-sa,</span>
<lb n="458"/><span>Mo laoch ó tá ar fán;</span>
<lb n="459"/><span>Le feartaibh cirt an araid-Mhic, fuair peannaid chroise</span>
<lb n="460"/><span>is páis,</span>
<lb n="461"/><span>Beidh scaipeadh is rith ar ghalla-phuic do shealbhuigh ár</span>
<lb n="462"/><span>stát,</span>
<lb n="463"/><span>Ní danaid liom an aicme thug</span>
<lb n="464"/><span>Mo dhearca ag sileadh lachta tiugh,</span>
<lb n="465"/><span>I n-ana-bhruid fé an ama ag</span>
<lb n="466"/><span>Gach saor-bhile sámh.</span></p>
<lb n="467"/>
<lb n="468"/><p><span>Fé mar luadhadar sean-druithe,</span>
<lb n="469"/><span>Do dhéanadh tuar is tarngaireacht,</span>
<lb n="470"/><span>Beidh flít i gcuantaibh Banban</span>
<lb n="471"/><span>Fá fhéile Shan Sheáin</span>
<lb n="472"/><span>Ag tabhairt sceimhle is ruagadh as fearann Chuirc,</span>
<lb n="473"/><span>Tar linntibh ruadha na fairrge,</span>
<lb n="474"/><span>Ar gach smeírle mór-chuirp Sasanaigh,</span>
<lb n="475"/><span>'s ní léan liom a bprádhainn;</span>
<lb n="476"/><span>Beidh gearradh cloidhte is scaipeadh truip is tréan-</span>
<lb n="477"/><span>treascairt námhad</span>
<lb n="478"/><span>Ar gach ailp aca do chleachtadh punch is féasta 'san pháis,</span>
<lb n="479"/><span>Do bh'aite sult na reamhar-phoc</span>
<lb n="480"/><span>Ag cneadh 's ag crith le heagla</span>
<lb n="481"/><span>'Ná an reacaireacht so cheapadar</span>
<lb n="482"/><span>A féar-leagadh ar phágh.</span>
<lb n="483"/>
<pb n="66"/></p>
<lb n="484"/>
<lb n="485"/><p><span>5. - LE HAIS NA SIUIRE.</span></p>
<lb n="486"/>
<lb n="487"/><p><span>(Fonn:  "An Clár Bog Déil")</span></p>
<lb n="488"/>
<lb n="489"/><p><span>Le hais na Siuire maidean drúchta, is mé támhach lag</span>
<lb n="490"/><span>faon,</span>
<lb n="491"/><span>Do dhearcas cúilfhionn mhaiseach mhúinte ghrádhmhar shéimh,</span>
<lb n="492"/><span>N-a raibh lile ag súgradh tré luisne lonnrach mar scáil</span>
<lb n="493"/><span>na gcaor,</span>
<lb n="494"/><span>Gan time i ngnúis ghil an leinbh ionnraic do b'áilne</span>
<lb n="495"/><span>scéimh.</span></p>
<lb n="496"/>
<lb n="497"/><p><span>Is blasta búidh beacht do bheannuigh dúinn-ne, 's is</span>
<lb n="498"/><span>páirteach saor;</span>
<lb n="499"/><span>'S is tapa d'umhlas lem hata cúinneach im láimh go féar,</span>
<lb n="500"/><span>Ar amharc gnúise agus pearsa cúmtha na báibe, is léir</span>
<lb n="501"/><span>Gur chealg Cúipid le deartaibh tiugha mé tré lár mo</span>
<lb n="502"/><span>chléibh.</span></p>
<lb n="503"/>
<lb n="504"/><p><span>Is milis muinnteardha d'fhiosruigheas-sa de ghrádh mo</span>
<lb n="505"/><span>chléibh,</span>
<lb n="506"/><span>Ar bh'ise an aoil-chneis trér tugadh líonruith in ár na</span>
<lb n="507"/><span>Trae,</span>
<lb n="508"/><span>Nó an mhiochair mhíonla do chuir na mílte le fán an</span>
<lb n="509"/><span>tsaoghail,</span>
<lb n="510"/><span>'S gach galla-smírle nár cheaduigh Íosa 'na stáit faoi</span>
<lb n="511"/><span>réim.</span></p>
<lb n="512"/>
<lb n="513"/><p><span>Freagair sinn, a ghean mo chroidhe, an tú an bháb do</span>
<lb n="514"/><span>thréig,</span>
<lb n="515"/><span>An fear do bhí aici i gceangal chinnte le grádh don</span>
<lb n="516"/><span>Fhéinn,</span>
<lb n="517"/><span>Nó an ghailteann ghrinn do bhailigh Naois tar sáil i</span>
<lb n="518"/><span>gcéin,</span>
<lb n="519"/><span>Thug treascairt laoch i gcath na Craoibhe is ár na gcéad.</span>
<lb n="520"/></p>
</div>
<pb n="67"/>
<div><lb n="521"/><p><span>Nó an mhaiseach mhín, mar bheartaid draoithe, fáidhe is</span>
<lb n="522"/><span>cléir,</span>
<lb n="523"/><span>Le hais an fhlíos thug scata laoch tar sáil don Ghréig.</span>
<lb n="524"/><span>Nó an sibh do dhlighidh le cumann díoghrais páirt is géill,</span>
<lb n="525"/><span>Ar Chonall ríoghdha cumas ríoghachta a ghabháil it dhéidh.</span></p>
<lb n="526"/>
<lb n="527"/><p><span>d'fhreagair sí go blasta sinn is í ag tál na ndéar,</span>
<lb n="528"/><span>Ní ceachtar díobh dár ainmnighis it ráidhtibh mé,</span>
<lb n="529"/><span>Acht bean do bhí fá ghradam ríoghdha tráth dem shaoghal</span>
<lb n="530"/><span>I gceannas críche sean is sinnsear árd-scoth Gaedheal.</span></p>
<lb n="531"/>
<lb n="532"/><p><span>An tan feasadh linn cia an bhean do bhí liom tráth</span>
<lb n="533"/><span>pléidhe,</span>
<lb n="534"/><span>Do ghlacas bíodhgadh ar mhachtnamh innste stáid a scéil,</span>
<lb n="535"/><span>Gur labhair sí go cneasta caoin, gan tlás, i nGaedhilg,</span>
<lb n="536"/><span>Seachain caoi 'gus glacaidh inntinn áird is réim,</span></p>
<lb n="537"/>
<lb n="538"/><p><span>Is gearra an mhoill go bhfaicfir buidhean tar sáil ag</span>
<lb n="539"/><span>teacht,</span>
<lb n="540"/><span>Go lannach líonmhar i mbarcaibh dín gan scáth roimh</span>
<lb n="541"/><span>piléar,</span>
<lb n="542"/><span>Ag glanadh críocha Clanna Gaoidheal le hármhach tréan</span>
<lb n="543"/><span>Ón aicme chlaoin nár ghreannuigh Críost 's an lá lem</span>
<lb n="544"/><span>Réics.</span></p>
<lb n="545"/>
<lb n="546"/><p><span>Is fada sinn ag lachtadh cíoch, ciodh cráidhte an scéal,</span>
<lb n="547"/><span>Do chlannaibh daoithe ghreannuigh críocha is stát gach réim</span>
<lb n="548"/><span>Do snaidhmeadh linn i gCaiseal Chuinn 's i n-áitreabh</span>
<lb n="549"/><span>Chéin,</span>
<lb n="550"/><span>Is táim scartha arís le haicme an fhill thug ár mo laoch.</span></p>
<lb n="551"/>
<lb n="552"/><p><span>Ar aithris suidhimh gach aiste ríomhas don bhán-chneis shéimh,</span>
<lb n="553"/><span>Ba bhlasta laoidh, ba ghreannta gnaoi, is do b'áilne</span>
<lb n="554"/><span>scéimh,</span>
<lb n="555"/><span>Is tapaidh scíord chum reatha arís is d'fhág me i bpéin,</span>
<lb n="556"/><span>An tan beartadh linn gur bh'aisling draoidheachta ráidhte</span>
<lb n="557"/><span>a béil.</span>
<lb n="558"/></p>
</div>
<pb n="68"/>
<div><lb n="559"/><p><span>Aitchim Íosa cheannuigh sinn is fuair páis is péin,</span>
<lb n="560"/><span>Go dtagaidh an nídh 'na cheart chum críche i dtráth gan</span>
<lb n="561"/><span>bhaoghal,</span>
<lb n="562"/><span>Le n-a bhfaicfeam díbirt, scaipeadh is sceimhle is ár le</span>
<lb n="563"/><span>faobhar</span>
<lb n="564"/><span>Ar aicme an fhill tar n-ais arís, sin dát mo scéil.</span></p>
<lb n="565"/>
<lb n="566"/><p><span>Bzzzzz1782c 18D</span>
<lb n="567"/><span>6. COIS ABHANN I NDÉ.</span></p>
<lb n="568"/>
<lb n="569"/><p><span>(Fonn: "An Síoda atá it Bhaillet?")</span></p>
<lb n="570"/>
<lb n="571"/><p><span>Cois abhann i ndé is mé ag taisteal i gcéin,</span>
<lb n="572"/><span>Go hathtuirseach faon gan suairceas,</span>
<lb n="573"/><span>d'amharcas bé 'na reathaibh ag téacht,</span>
<lb n="574"/><span>Ba gheanamhail gné 'gus snuadh-dhreach;</span>
<lb n="575"/><span>Ba fuinneamhail tapaidh, ba hinnealta a taisteal</span>
<lb n="576"/><span>Ag druidim dom aice den ruaig sin,</span>
<lb n="577"/><span>Is deimhin gur bheartas nár bhruinneall den aicme</span>
<lb n="578"/><span>Do geineadh ar talamh mo stuaire.</span></p>
<lb n="579"/>
<lb n="580"/><p><span>Ba chamarsach léi go haltaibh a craobh-fholt</span>
<lb n="581"/><span>Bachallach néamhrach dualach,</span>
<lb n="582"/><span>Ba dhaithte 'ná an séad le gaisce don Ghréig</span>
<lb n="583"/><span>Thug calm-mhac Éason uaibhreach;</span>
<lb n="584"/><span>Is ise ba ghasta, ba shnuighte, ba shnasta,</span>
<lb n="585"/><span>Do b'oilte, do b'aite, do b'uaisle,</span>
<lb n="586"/><span>Ba bhinne, ba bhlasta, ba chliste, ba chneasta,</span>
<lb n="587"/><span>Ba shuidhte dár dhearcas im chuardaibh.</span></p>
<lb n="588"/>
<lb n="589"/><p><span>Ba leabhair glan séimh le hamharc a héadan</span>
<lb n="590"/><span>Maiseamhail gné-gheal stuamdha,</span>
<lb n="591"/><span>'S a mala dheas chaol ar a reamhar-rosc chlaon,</span>
<lb n="592"/><span>Do chealg le gaethibh sluaighte;</span>
<lb n="593"/><span>Bhí gile na heala gan teimheal le lasair</span>
<lb n="594"/><span>Ag siosmadh 's ag caismirt 'na gruadhnaibh.</span>
<lb n="595"/><span>Is ní dlighthear do cheachtar díobh urraim ná gradam,</span>
<lb n="596"/><span>Ná ionad 'na haighthe chum suaimhnis.</span>
<lb n="597"/></p>
</div>
<pb n="69"/>
<div><lb n="598"/><p><span>Ba bhlasta beacht saor gan bhladar gach téics</span>
<lb n="599"/><span>Do chanadh a caor-ghob uasal,</span>
<lb n="600"/><span>Ag aithris na n-éacht do bhalbhuigh éigse</span>
<lb n="601"/><span>I gceachtaibh den Ghaedhilge bhuacaigh;</span>
<lb n="602"/><span>Tuitim chun tailimh gan fuinneamh im ballaibh,</span>
<lb n="603"/><span>Is crithim le hanaithe is uamhan,</span>
<lb n="604"/><span>Ar fheicsint a dreacha tré'r thuigeas gur thaistil</span>
<lb n="605"/><span>Ó fhinnebhrog fhlaithis an tsuaimhnis.</span></p>
<lb n="606"/>
<lb n="607"/><p><span>Ba chailce 's ba ghéar a mama 's a déid,</span>
<lb n="608"/><span>'S a seanga-chorp séimh nár truailleadh,</span>
<lb n="609"/><span>A pearsa go léir ó bhaitheas go féar</span>
<lb n="610"/><span>Gan easbaidh, gan bhéim, gach buaidh rug;</span>
<lb n="611"/><span>Fionnaim is aitchim a hionad 'sa hainm,</span>
<lb n="612"/><span>A cineadh, 'sa caraid 'sa cuallacht,</span>
<lb n="613"/><span>A fuireann, a fearann, a dlighthe 's a reachta</span>
<lb n="614"/><span>De bhruinneall na gcarn-fholt ndualach:</span></p>
<lb n="615"/>
<lb n="616"/><p><span>Freagair-se mé an tú an ainnir ón nGréig</span>
<lb n="617"/><span>Tar chalaith don Trae do scuabadh,</span>
<lb n="618"/><span>Do tharraing 'na déidh i mbarcaibh an tréad,</span>
<lb n="619"/><span>Den chathair go léir rinn' luaithreach:</span>
<lb n="620"/><span>Nó an fhinne-bhean ghreanta noch d'imthigh le gailthibh</span>
<lb n="621"/><span>Do b'fhuinneamhail fearg i dtuargain,</span>
<lb n="622"/><span>Do milleadh i nEamhain tar chomairce a carad,</span>
<lb n="623"/><span>Le hinneallaibh cealg is cruaidh-chlis.</span></p>
<lb n="624"/>
<lb n="625"/><p><span>Do fhreagair an bhé, ní aithnid duit mé,</span>
<lb n="626"/><span>Ní ceachtar den méid seo luadhais me,</span>
<lb n="627"/><span>Acht seachmallach strae le fada tá i bpéin,</span>
<lb n="628"/><span>Gan ghradam, gan réim, gan suairceas,</span>
<lb n="629"/><span>Gan chiste, gan cheannas dhom ithe 's dhom ghearradh</span>
<lb n="630"/><span>Le mioscais ag gallaibh an uabhair,</span>
<lb n="631"/><span>Thug milleadh 'gus meascadh gan time, gan taise,</span>
<lb n="632"/><span>Glan-ionnarbadh is scaipeadh ar mo chuallacht.</span>
<lb n="633"/></p>
</div>
<pb n="70"/>
<div><lb n="634"/><p><span>Is lannmhar léidmheach feargach fraochda</span>
<lb n="635"/><span>Treallamhach tréan i dtuargain</span>
<lb n="636"/><span>Ag tarraing faoim dhéin an aicme do bhéaraidh</span>
<lb n="637"/><span>Scaipeadh dom péin is fuascailt;</span>
<lb n="638"/><span>Rithfidh na danair ar mire 'na ngealtaibh</span>
<lb n="639"/><span>As ionad na bhflatha do b'uaisle,</span>
<lb n="640"/><span>Ar bhfilleadh na seabhac ar buile chum catha,</span>
<lb n="641"/><span>'S ní singil mo ghairm-se an uair sin.</span></p>
<lb n="642"/>
<lb n="643"/><p><span>Dá fhichid geal-bhé, gan faice ar a dtaobh,</span>
<lb n="644"/><span>A mhascalach, léigim uaim leat;</span>
<lb n="645"/><span>'S ná dearmaid glaodhach cois abhann chum Séamuis,</span>
<lb n="646"/><span>d'eascair de phréimh-shliocht Nuaglach;</span>
<lb n="647"/><span>Siollaire seasamhach soineanda searcamhail</span>
<lb n="648"/><span>Bileamhail blasta bleacht-dhuantach,</span>
<lb n="649"/><span>Duine do ghlacfas le muirinn do shamhail,</span>
<lb n="650"/><span>'S tá cliste chum bhaillet do chuardach.</span></p>
<lb n="651"/>
<lb n="652"/><p><span>Uzzzzz0334</span>
<lb n="653"/><span>7.  AR MAIDIN I NDÉ IS ME AG TAISTEAL I GCÉIN.</span></p>
<lb n="654"/>
<lb n="655"/><p><span>(Freagra ar an Bhaillet le Séamus de Nógla).</span></p>
<lb n="656"/>
<lb n="657"/><p><span>Ar maidin indé is me ag taisteal i gcéin</span>
<lb n="658"/><span>I mothar ghlas craobh go huaigneach,</span>
<lb n="659"/><span>Gan duine san tsaoghal im ghoire dár léir damh</span>
<lb n="660"/><span>Acht cantain na n-éan go buacach</span>
<lb n="661"/><span>Tré iomad mo ghalair ag tuirse dom thafann</span>
<lb n="662"/><span>Is follus don aindeis gur shléachtas,</span>
<lb n="663"/><span>Tuitim i dtaise is ní thuigim cá rabhas</span>
<lb n="664"/><span>Gur fhionnas an ainnir do chéas mé.</span></p>
<lb n="665"/>
<lb n="666"/><p><span>'S ar tharraing fá'm dhéin do mhascalach shéimh</span>
<lb n="667"/><span>Is dearbh gur thraoch mo dhuairceas</span>
<lb n="668"/><span>Le taitneamh dá gné ba sholasta scéimh</span>
<lb n="669"/><span>Thug spionnadh ann mo ghéaga is luadhail nirt.</span></p>
</div>
<pb n="71"/>
<div><lb n="670"/><p><span>Ba dhluitheach a dlaighthibh ba dhruithleach ba dhramach;</span>
<lb n="671"/><span>Ba dhuibhreach taisce mhic Éason</span>
<lb n="672"/><span>Seoch fionnall fionn frasach d'fhúig taoma 'na n-amharc</span>
<lb n="673"/><span>Ar laochra 's ar fhlaithibh den éigse.</span></p>
<lb n="674"/>
<lb n="675"/><p><span>Do bhí deabhadh na gcaor ag caismirt 's ag bruighean</span>
<lb n="676"/><span>'San lile gan stríoc gan séanadh</span>
<lb n="677"/><span>'Na leacain tais mhín fá mhalainn mar scríb</span>
<lb n="678"/><span>Ar mheamram slím le caolphionn;</span>
<lb n="679"/><span>Ba chéadach do cheaduigh mac Bhénus 'na dearcaibh</span>
<lb n="680"/><span>'Sa déad snoighte snasta ar aoldath,</span>
<lb n="681"/><span>'Sa béal tana blasta le bréithre ba chneasta,</span>
<lb n="682"/><span>Ba néata do sheasaimh sí taobh liom.</span></p>
<lb n="683"/>
<lb n="684"/><p><span>Fionnaim den ríoghain mhiochardha mhín tais</span>
<lb n="685"/><span>Bhileamhail bhinn bhleacht bhéasach,</span>
<lb n="686"/><span>Créad ó geineadh a craoibhe gheineamhail Ghaodhalach,</span>
<lb n="687"/><span>A cine 's a críoch 's a caomhnas;</span>
<lb n="688"/><span>Nó ar bh'fhéidir gur bh'ise an taobh-leabhair mhiochair</span>
<lb n="689"/><span>Thug géilleadh 'o mhac Cumhaill is géar-shearc,</span>
<lb n="690"/><span>d'éaluigh is d'imthigh ó laochra na cruinne</span>
<lb n="691"/><span>I gcéin lear fá chomairc na Féinne?</span></p>
<lb n="692"/>
<lb n="693"/><p><span>Aitchim is guidhim is fionnaim fá thrí</span>
<lb n="694"/><span>Le taitneamh dot fhíoghair is dot éagchruth</span>
<lb n="695"/><span>An tusa gan fuigheall chuir muileann ar linn</span>
<lb n="696"/><span>Gan fuireann san chrích sin Éibhir;</span>
<lb n="697"/><span>(Atá fáth ó n-a measaimh it dháil-se gur frasach</span>
<lb n="698"/><span>Fárbon den earradh bhus éalgach</span>
<lb n="699"/><span>Is tárnocht gur ghlacais a gcáil sin ón gcaraid</span>
<lb n="700"/><span>Thug spás feacht ó dhearcaibh an éaga)</span></p>
<lb n="701"/>
<lb n="702"/><p><span>Gan fuireach ná fuigheall 'seadh d'fhreagair sí sinn</span>
<lb n="703"/><span>I bhfriotal bhreas bhinn den Ghaedheal-ghuth,</span>
<lb n="704"/><span>Ní aithnid duit puinn dom chosnamh ag tigheacht</span>
<lb n="705"/><span>Cé ritheas lem laoidh dot fhéachaint:</span>
<lb n="706"/><span>Le humhlacht don dragan de chrú-shliocht mo charad</span>
<lb n="707"/><span>Bhí im chlúid-se cois abhainn go déidheannach</span>
<lb n="708"/><span>Adubhairt liom an bhaillet do thabhairt duit le hamharc</span>
<lb n="709"/><span>'Sis dubhach liom gur danair do chléchuir.</span></p>
</div>
<pb n="72"/>
<div><lb n="710"/><p><span>A mhuirinneach mhín ná gointear leat sinn</span>
<lb n="711"/><span>Is go follus gur fríth mé ó Shéamus</span>
<lb n="712"/><span>Is nach miste do shíolrach foigse do ghaoil</span>
<lb n="713"/><span>Don fhathach ba rí san Éigipt.</span>
<lb n="714"/><span>A shluaighte cé cailleadh i ruadhthonntaibh mara</span>
<lb n="715"/><span>Ba bhuadhach sliocht a shleachta le naomhthacht,</span>
<lb n="716"/><span>Is nár dhual duit-se aithis chómh mór soin do thabhairt</span>
<lb n="717"/><span>Don té buaidhreadh tré mhasladh do chéid-fhir.</span></p>
<lb n="718"/>
<lb n="719"/><p><span>Dá dtagadh i dtír chum caladhphuirt Laoiseach</span>
<lb n="720"/><span>Drongathach daoineach déibhtheach,</span>
<lb n="721"/><span>An curadh cath-bhuidheanach cineathach coimhirseach</span>
<lb n="722"/><span>Le n-ar snaidhmeadh tú roimhe seo tréimhse,</span>
<lb n="723"/><span>Le humhlacht do rachfainn ag crústadh do namhad,</span>
<lb n="724"/><span>Dá dtúrnadh, dá dtreascairt, dá dtraochadh,</span>
<lb n="725"/><span>Is go mbeadh tiuin ar do bhaillet is scrúdadh le haiteas</span>
<lb n="726"/><span>Is búraibh fá'n ama ag Gadelians.</span></p>
<lb n="727"/>
<lb n="728"/><p><span>Mo bheannacht dot dhíon an fhaid mhairfir, ar sí,</span>
<lb n="729"/><span>Agus scaram go sítheach le chéile,</span>
<lb n="730"/><span>'Sis tapa do ling tar mhachaire mhín</span>
<lb n="731"/><span>Is d'imthigh gan fuigheall fá néallaibh;</span>
<lb n="732"/><span>Bíodhgaim is screadaim is múscailt ba ghar damh</span>
<lb n="733"/><span>Ba dhubhach chaitheas sealad ag géar-ghol</span>
<lb n="734"/><span>Cé smaoinim is beartaim gach íorghoil do canadh</span>
<lb n="735"/><span>Lem rún-sa gan bhladar gur féidhmeadh.</span>
<lb n="736"/></p>
</div>
<pb n="79"/>
<div><lb n="737"/><p><span>Bzzzzz1784ob 18D</span>
<lb n="738"/><span>Uzzzzz0216</span>
<lb n="739"/><span>Ba chamarsach léi a céibh go dlaoitheach,</span>
<lb n="740"/><span>Ó bhaitheas ag téacht go féar ar shír-chrith,</span>
<lb n="741"/><span>A mala ba chaol, a dearca ba chlaon,</span>
<lb n="742"/><span>A pearsa 's a scéimh do b'aoibhinn,</span>
<lb n="743"/><span>A mama 's a déid mar lítis;</span>
<lb n="744"/><span>'Na leacain ghil mhaordha mhíonla</span>
<lb n="745"/><span>Bhí an sneachta le caor ag caismirt go tréan,</span>
<lb n="746"/><span>Is nár bh'feasach cia an taobh do stríocfadh.</span></p>
<lb n="747"/>
<lb n="748"/><p><span>A leabhar-chrobh réidh is néata scríobhadh</span>
<lb n="749"/><span>Lachain is naosca is éisc ar mhín-tsruth,</span>
<lb n="750"/><span>Barca na dtéad i gcathaibh na bpiléar</span>
<lb n="751"/><span>Caismirt is éacht na Traoi thoir,</span>
<lb n="752"/><span>Seanga-phuic, béir is míolta,</span>
<lb n="753"/><span>Is a dtarraing ar dhaor-bhrat síoda,</span>
<lb n="754"/><span>Is le taitneamh dá scéimh gur treascradh mé</span>
<lb n="755"/><span>I gcreathaibh go faon gan bhrígh ar bith.</span></p>
<lb n="756"/>
<lb n="757"/><p><span>Fachtaim go séimh den spéir-bhean mhíonla,</span>
<lb n="758"/><span>A treabha 's a gaol-shliocht préimhe d'innsint;</span>
<lb n="759"/><span>An tú an eala dheas shéimh, ba chalma scéimh,</span>
<lb n="760"/><span>Thug taitneamh a cléibh do Naoise.</span>
<lb n="761"/><span>Lér treascaradh tréith na mílte,</span>
<lb n="762"/><span>Marbh lag faon gan bhrígh ar bith,</span>
<lb n="763"/><span>Nó an ainnir thug léan is leagadh na nGaedheal</span>
<lb n="764"/><span>I bhfearannaibh Néill is Chuinn mhir?</span></p>
<lb n="765"/>
<lb n="766"/><p><span>Aithris go séimh dam, a chéibhfhionn mhíonla,</span>
<lb n="767"/><span>An tú thug meascadh is maodhm na Trae mar innstear,</span>
<lb n="768"/><span>Nó an fhinne-bhean ghlé ba shoineanda scéimh</span>
<lb n="769"/><span>Do chuir muileann go caomh ar mhíon-tsruth;</span>
<lb n="770"/><span>Nó an ainnir dheas mhaordha mhín tais</span>
<lb n="771"/><span>Ba gheanamhail glégeal gníomhach</span>
<lb n="772"/><span>Do thaistil i gcéin ó Thailce mhic Tréin</span>
<lb n="773"/><span>Lér cailleadh den Fhéinn na mílte?</span>
<lb n="774"/></p>
</div>
<pb n="80"/>
<div><lb n="775"/><p><span>Do fhreagair an bhé dheas mhaordha mhín tais:</span>
<lb n="776"/><span>Is dearbh nach aon den méid a mhaoidhis me</span>
<lb n="777"/><span>Acht ainnir gan bhréag do thaistil i gcéin,</span>
<lb n="778"/><span>le teachtaireacht scéil ó Laoiseach:</span>
<lb n="779"/><span>Gur gairid go ndéanfaidh díoghaltas</span>
<lb n="780"/><span>Do ghlanfaidh le faobhar na faolchoin</span>
<lb n="781"/><span>A fearanntas Gaedheal gan rachmas, gan réim,</span>
<lb n="782"/><span>Gan talamh, gan tréad, gan saoirse.</span></p>
<lb n="783"/>
<lb n="784"/><p><span>Is eagal liom féin, a spéir-bhean mhíonla,</span>
<lb n="785"/><span>Gur reacaireacht bréige an scéal so d'innsis</span>
<lb n="786"/><span>Táid Galla ró-thréan i mbarcaibh gan spéis</span>
<lb n="787"/><span>Ar chaise go fraochda nimhneach;</span>
<lb n="788"/><span>Is Carolus Réics go claoidhte,</span>
<lb n="789"/><span>d'fhúig aicme na nGaedheal fá dhaoirse,</span>
<lb n="790"/><span>Ag fearadh na ndéar go lachtmhar le léan,</span>
<lb n="791"/><span>I n-achrann baoghail ag smístigh.</span></p>
<lb n="792"/>
<lb n="793"/><p><span>A fhir ghasta d'fhuil fhéil is léigheanta i laoidhthibh,</span>
<lb n="794"/><span>Ná tagair gur baoth an méid seo d'innseas,</span>
<lb n="795"/><span>Is gur gairid ón léas, ciodh fada dhó téacht,</span>
<lb n="796"/><span>Bheith caithte do réir gach scríbhinn</span>
<lb n="797"/><span>Do tharngair éigse is draoithe,</span>
<lb n="798"/><span>Is dearbh an scéal mar chítear,</span>
<lb n="799"/><span>Go bhfuil fearta Mhic Dé 'gá gcartadh go faon,</span>
<lb n="800"/><span>'S ag treascairt na bhfaolchon sínte.</span></p>
<lb n="801"/>
<lb n="802"/><p><span>Do tharngair éigse dréachta is laoidhthe</span>
<lb n="803"/><span>Ar tharraing an léas ghní an téarma roimhe seo,</span>
<lb n="804"/><span>Go dtiocfadh an t-éacht so ar Ghallaibh gan bhréag</span>
<lb n="805"/><span>Do ghreadfadh go haedhibh an croidhe aca;</span>
<lb n="806"/><span>Is do ghlanfadh gach béar den líne,</span>
<lb n="807"/><span>A fearanntas Gaedheal gan righneas</span>
<lb n="808"/><span>Is aitchim-se is glaodhaim ar fheartaibh Mhic Dé</span>
<lb n="809"/><span>Go dtagaidh mo scéal chum críche.</span>
<lb n="810"/>
<pb n="81"/></p>
<lb n="811"/>
<lb n="812"/><p><span>11. - TRÁTH I NDÉ IS MÉ TNÁIDHTE TRÉITH.</span></p>
<lb n="813"/>
<lb n="814"/><p><span>Tráth i ndé is mé tnáidhte tréith,</span>
<lb n="815"/><span>Ar fán i gcéin gan duine im ghoire,</span>
<lb n="816"/><span>Thárla tréimhse i ndoire coille</span>
<lb n="817"/><span>Im fhaon-luighe ar neoin,</span>
<lb n="818"/><span>Ag cásamh éaga is áir na laoch</span>
<lb n="819"/><span>d'fhuil Tháil is Chéin ba chliste i siosma,</span>
<lb n="820"/><span>Ag tál na ndéar le hiomad tuirse</span>
<lb n="821"/><span>I ngéar-shnaidhm bhróin;</span>
<lb n="822"/><span>Is léir gur dhearcas báb mhín cháidh chaoin shnuadh-gheal</span>
<lb n="823"/><span>Mhaordha mhaiseach láimh linn do b'áilne fíoghar is clódh,</span>
<lb n="824"/><span>Ba chíortha léi, ba scaoilte réidh,</span>
<lb n="825"/><span>Ba thrillseach néamhrach triopall-chluthmhar,</span>
<lb n="826"/><span>A cíobh go féar 'na dlaithe fighte</span>
<lb n="827"/><span>Ar aon-lí an óir.</span></p>
<lb n="828"/>
<lb n="829"/><p><span>An tráth lem thaobh do tháinig an bhé</span>
<lb n="830"/><span>Ba bhreághtha scéimh dár fionnadh linn-ne,</span>
<lb n="831"/><span>Láithreach sléachtaim dise i bhfuirm,</span>
<lb n="832"/><span>Cé bhíos dóbhach;</span>
<lb n="833"/><span>'S níor bh'feáirrde mé a trácht im ghaobhar,</span>
<lb n="834"/><span>Ba thámhach lag tréith le time mise,</span>
<lb n="835"/><span>Le lámhach ghlan gaethe Chuipid chliste</span>
<lb n="836"/><span>Chréacht-mhill slógh,</span>
<lb n="837"/><span>Le héigean searc is bárr grinn don bhán-ríbh uasail,</span>
<lb n="838"/><span>Réilteann maidne Chláir Chuinn is bláth na ríoghan óg,</span>
<lb n="839"/><span>Thug saoirse is réim do shaoithibh dréacht,</span>
<lb n="840"/><span>Is míor don chléir re hiomad cuibhe,</span>
<lb n="841"/><span>Ba dhíon-bhrat éigse, buime righthe,</span>
<lb n="842"/><span>Is caomhnaidhe treon.</span></p>
<lb n="843"/>
<lb n="844"/><p><span>A bháin-chneis shéimh, faghaim fáth na n-éacht,</span>
<lb n="845"/><span>Noch d'fhág go haonmhar singil sibh-se,</span>
<lb n="846"/><span>Gan gárda léidmheach oilte chliste</span>
<lb n="847"/><span>Aodhairidhthe it dheoidh,</span></p>
</div>
<pb n="82"/>
<div><lb n="848"/><p><span>Nó bárr mo léin i dtráth don té</span>
<lb n="849"/><span>d'ibh sár-lacht séin do mhilis-chiocha,</span>
<lb n="850"/><span>Sásaimh mé gan tuilleadh moille,</span>
<lb n="851"/><span>Is tréig caoi deor;</span>
<lb n="852"/><span>Do scréach, do scairt, do gháir sí ag rádh is trí truagh</span>
<lb n="853"/><span>liom</span>
<lb n="854"/><span>Réimeas Chaisil cháidh chaoin le spás gan Rígh dem phór,</span>
<lb n="855"/><span>Fá chuing na mbéar d'fhúig saoithe Gaedheal,</span>
<lb n="856"/><span>Na míleadha glé ba mhinic suidhte</span>
<lb n="857"/><span>I gcrích lem thaobh go fionna-thruipeach</span>
<lb n="858"/><span>Fraochaighe i dtóir.</span></p>
<lb n="859"/>
<lb n="860"/><p><span>Le sámh-thoil Dé fuair páis is péin,</span>
<lb n="861"/><span>Tá an báire ag téacht 'na gcoinne ar buile,</span>
<lb n="862"/><span>Fágfaid, séanfaid, rithfid sin as</span>
<lb n="863"/><span>Chaomh-chrích Eoghain;</span>
<lb n="864"/><span>Atá Árnold laoch nár stán i mbaoghal,</span>
<lb n="865"/><span>Ag fagháil an lae ar an bhfuirinn uile,</span>
<lb n="866"/><span>An mál so ag maodhm 's ag milleadh-bhriseadh</span>
<lb n="867"/><span>An chlaon-dlighidh nua:</span>
<lb n="868"/><span>Atá ag téacht 'na mbarcaibh sár-dhín go mágh mín Cuailgne</span>
<lb n="869"/><span>Ag traochadh an tsleachta chráidh sinn, na táinte rígh-ghas óg,</span>
<lb n="870"/><span>Claoidhfear créimfear díoscfar tréad</span>
<lb n="871"/><span>An fhill 's an Bhéarla i n-iomaidh shiosma</span>
<lb n="872"/><span>Is chífear Gaedhil 'na n-ionad suidhte</span>
<lb n="873"/><span>I saor-shlighe sógha.</span></p>
<lb n="874"/>
<lb n="875"/><p><span>Ní támh don aon so atá gan réim</span>
<lb n="876"/><span>Ó tháinig dréam an uilc tar uisce,</span>
<lb n="877"/><span>Le gáirdeas gléasfaid chugham mo churadh</span>
<lb n="878"/><span>Céad ríogh-leómhan;</span>
<lb n="879"/><span>Is ádhbhal fraoch gach ársa thréin</span>
<lb n="880"/><span>Ag cárnadh béar 's ag cur an chluiche,</span>
<lb n="881"/><span>Le ráig ag céasadh an chinidh chiorrbhuigh</span>
<lb n="882"/><span>Féil-dhlighe Phóil;</span></p>
</div>
<pb n="83"/>
<div><lb n="883"/><p><span>Réabfaidh reacht is rátaidhe an táir-rígh thuathail</span>
<lb n="884"/><span>Méirleach meabhail tá faoi bhláth i ríoghacht mo stóir;</span>
<lb n="885"/><span>Is go crích mo shaoghail ní luighfead féin</span>
<lb n="886"/><span>Le smírle choimhightheach cuil i n-iomdhaidh,</span>
<lb n="887"/><span>Ar thígheacht dom Shaesar dhil, is guibhidh</span>
<lb n="888"/><span>É shuidhe i gcoróinn.</span></p>
<lb n="889"/>
<lb n="890"/><p><span>12. - CEO DRAOIDHEACHTA.</span></p>
<lb n="891"/>
<lb n="892"/><p><span>(Ragairne an tSaighdiúra).</span></p>
<lb n="893"/>
<lb n="894"/><p><span>Ceo draoidheachta i gcoim oidhche do sheol me</span>
<lb n="895"/><span>Tré thíorthaibh mar óinmhid ar strae,</span>
<lb n="896"/><span>Gan príomh-charaid díoghrais im chomhgar,</span>
<lb n="897"/><span>Is mé i gcríochaibh tar m'eolas i gcéin;</span>
<lb n="898"/><span>Do shíneas go fíor-thuirseach deorach</span>
<lb n="899"/><span>I gcoill chluthmhair, chnómhair, liom féin,</span>
<lb n="900"/><span>Ag guidheachtain chum Ríogh ghil na glóire,</span>
<lb n="901"/><span>Is gan nídh ar bith acht trócaire im béal.</span></p>
<lb n="902"/>
<lb n="903"/><p><span>Bhí líon-rith im chroidhe-se, gan gó ar bith,</span>
<lb n="904"/><span>'San choill seo, gan ghlór duine im ghaobhar</span>
<lb n="905"/><span>Gan aoibhneas, acht binn-ghuth na smólach</span>
<lb n="906"/><span>Ag síor-chantain cheoil ar gach géig;</span>
<lb n="907"/><span>Lem thaoibh gur shuidh síodh-bhruinneall mhodhmharach</span>
<lb n="908"/><span>I bhfíoghair is i gclódh-chruth mar naomh,</span>
<lb n="909"/><span>'Na gnaoi do bhí an lí gheal le rósaibh</span>
<lb n="910"/><span>Ag coimheascar, is níor bh'eol dam cia ghéill.</span></p>
<lb n="911"/>
<lb n="912"/><p><span>Ba thrillseach tiugh buidhe casta ar ór-dhath,</span>
<lb n="913"/><span>A dlaoigh-fholt go bróig leis na mbé,</span>
<lb n="914"/><span>A braoithe gan teimheal is mar an ómra</span>
<lb n="915"/><span>A claon-ruisc do bheo-ghoin gach laoch;</span>
<lb n="916"/><span>Ba bhinn blasta fíor-mhilis ceolmhar,</span>
<lb n="917"/><span>Mar shíodh-chruit gach nóta ó n-a béal,</span>
<lb n="918"/><span>is ba mhín cailce a cíoch' chruinne i gcóir chirt</span>
<lb n="919"/><span>Dar linn-ne nár leonadh le haon.</span>
<lb n="920"/></p>
</div>
<pb n="84"/>
<div><lb n="921"/><p><span>Feacht roimhe sin cé bhíos-sa gan treoir cheart,</span>
<lb n="922"/><span>Do bhíodhgas le ró-shearc don bhé,</span>
<lb n="923"/><span>Is do shíleas gur bh'aoibhneas mór dam</span>
<lb n="924"/><span>An tsídh-bhean do sheoladh faoim dhéin;</span>
<lb n="925"/><span>Im laoidhthibh do scríobhfad im dheoidh dhuit</span>
<lb n="926"/><span>Mar scaoileas mo bheol seal ar strae,</span>
<lb n="927"/><span>Is gach caoin-stair dár ríomhas don óigh dheis</span>
<lb n="928"/><span>Is sinn sínte ar feorainn an tsléibhe:</span></p>
<lb n="929"/>
<lb n="930"/><p><span>A bhrídeach na rinn-rosc do bhreoidh me,</span>
<lb n="931"/><span>Le díoghrais dot shnódh 'gus dot scéimh,</span>
<lb n="932"/><span>An tú an aoil-chneis trér díoscadh na mór-thruip,</span>
<lb n="933"/><span>Mar scríobhtar i gcomhrac na Trae;</span>
<lb n="934"/><span>No an ríogh-bhruinneall mhíonla d'fhúig cómh-lag</span>
<lb n="935"/><span>Cath-mhíleadh na Bóirmhe 's a thréad,</span>
<lb n="936"/><span>Nó an ríoghan do dhlighidh ar an mór-fhlaith,</span>
<lb n="937"/><span>Ón mBeinn dul dá tóraidheacht i gcéin?</span></p>
<lb n="938"/>
<lb n="939"/><p><span>Is binn blasta caoin d'fhreagair damh-sa,</span>
<lb n="940"/><span>is í ag síor-shileadh deora tré phéin,</span>
<lb n="941"/><span>Ní haoin-bhean dár mhaoidhis mise it ghlórthaibh,</span>
<lb n="942"/><span>Is mar chím-se ní heol duit mo thréad;</span>
<lb n="943"/><span>Is mé an bhrídeach do bhí sealad pósta</span>
<lb n="944"/><span>Fá aoibhneas i gcoróinn chirt na réics,</span>
<lb n="945"/><span>Ag rígh Chaisil Chuinn agus Eoghain,</span>
<lb n="946"/><span>Fuair mír-cheannas Fódla gan phléidhe.</span></p>
<lb n="947"/>
<lb n="948"/><p><span>Is dúbhach bocht mo chúrsa 's is brónach,</span>
<lb n="949"/><span>Dom dhúr-chreimeadh ag cóirnigh gach lae,</span>
<lb n="950"/><span>Fá dhlúth-smacht ag búraibh, gan sóghachas,</span>
<lb n="951"/><span>Is mo Phrionnsa gur seoladh i gcéin;</span>
<lb n="952"/><span>Tá mo shúil-se le hÚr-mhac na glóire</span>
<lb n="953"/><span>Go dtiubhraidh mo leomhain faoi réim</span>
<lb n="954"/><span>'Na ndún-bhailtibh dúthchais i gcóir mhaith</span>
<lb n="955"/><span>Ag rúscadh na gcrón-phoc le faobhar.</span>
<lb n="956"/></p>
</div>
<pb n="85"/>
<div><lb n="957"/><p><span>A chúilfhionn tais mhúinte, na n-ór-fholt,</span>
<lb n="958"/><span>De chrú chirt na coróinneach gan bhréag,</span>
<lb n="959"/><span>Do chúrsa-sa ag búraibh is brón liom,</span>
<lb n="960"/><span>Fá smúit, cathach, ceomhar, gan scléip;</span>
<lb n="961"/><span>'Na ndlúth-bhrugaibh dúthchais dá seoladh</span>
<lb n="962"/><span>Mac congantach na glóire do Réics,</span>
<lb n="963"/><span>Is súgach do rúscfainn-se crón-phuic,</span>
<lb n="964"/><span>Go humhal tapa scópmhar le piléir.</span></p>
<lb n="965"/>
<lb n="966"/><p><span>Ár Stíobhard dá dtígheadh chughainn tar sáile,</span>
<lb n="967"/><span>Go crích Inis Fáilge faoi réim,</span>
<lb n="968"/><span>Le flít d'fhearaibh Laoisigh, is Spáinnigh,</span>
<lb n="969"/><span>Is fíor le corp áthais go mbéinn</span>
<lb n="970"/><span>Ar fhíor-each mhear ghroidhe thapa cheáfrach,</span>
<lb n="971"/><span>Ag síor-chartadh cáich le neart faobhair,</span>
<lb n="972"/><span>Is ní chlaoidhfinn-se m'intinn 'na dheághaidh sin</span>
<lb n="973"/><span>Chum luighe ar sheasamh gárda lem ré.</span></p>
<lb n="974"/>
<lb n="975"/><p><span>Bzzzzz1770c 18D</span></p>
<lb n="976"/>
<lb n="977"/><p><span>13.  - AG TAISTEAL NA BLÁRNAN.</span></p>
<lb n="978"/>
<lb n="979"/><p><span>(Fonn:  "Stáca an Mhargaidh")</span></p>
<lb n="980"/>
<lb n="981"/><p><span>Ag taisteal na Blárnan lá 's mé ag machtnamh</span>
<lb n="982"/><span>Ar ár na bhfearachon bhfáilteach bhfairsing,</span>
<lb n="983"/><span>Den phór treon ba chalma i ngleo,</span>
<lb n="984"/><span>Is mar neaduigh an t-ál so tháinig ó Shasana</span>
<lb n="985"/><span>I stáit 's i bhfearanntas Fháilbhe is Aimheirgin,</span>
<lb n="986"/><span>Eoghain Mhóir is Chairbre an tslóigh:</span>
<lb n="987"/><span>Na flatha ba ghnáthach tárthach, treasamhail,</span>
<lb n="988"/><span>Dá gcartadh 's dá gcrádh 's dá gcárnadh ag fanatics,</span>
<lb n="989"/><span>An táin noch d'abaigh fa ghráin na heascaine,</span>
<lb n="990"/><span>Gráscar cealgach Mhátrain mhalluighthe,</span>
<lb n="991"/><span>An chrón-chóip thug masladh don Órd.</span>
<lb n="992"/></p>
</div>
<pb n="86"/>
<div><lb n="993"/><p><span>Do chaitheas-sa spás go cásmhar cathach,</span>
<lb n="994"/><span>Gan áird, gan aiteas, go cráidhte ceasnuightheach</span>
<lb n="995"/><span>Fá bhrón mhór ag fearadh mo dheor;</span>
<lb n="996"/><span>Gur dhearcas-sa láimh liom bán-chneis bhanamhail</span>
<lb n="997"/><span>Mhanla mhaiseamhail ghrádhmhar gheanamhail</span>
<lb n="998"/><span>Ró-mhodhamhail ba thaitneamhach snódh;</span>
<lb n="999"/><span>Ba chamarsach cáblach fáinneach fada tiugh,</span>
<lb n="1000"/><span>Ag feacadh s ag fás go sáil léi ar baille-chrith</span>
<lb n="1001"/><span>A bláth-fholt bachallach scáinneach crapanach</span>
<lb n="1002"/><span>Táclach snaidhmighthe bárr-chas daithte léi</span>
<lb n="1003"/><span>I gclódh an óir gan scamall gan cheo.</span></p>
<lb n="1004"/>
<lb n="1005"/><p><span>Do bhí deabhadh na mbláth le scáil ba dhearg</span>
<lb n="1006"/><span>Gan tlás 'na leacain ba bhreághtha lasadh,</span>
<lb n="1007"/><span>'S a rós-bheol gan mhagadh gan mhóid;</span>
<lb n="1008"/><span>A mala gan cháim ar a sámh-dhearc abaidh</span>
<lb n="1009"/><span>d'fhúig támhach le deartaibh na táinte seabhac,</span>
<lb n="1010"/><span>Go ró-mhór do ghreannuigh a clódh;</span>
<lb n="1011"/><span>Mar eala ar an dtráigh a brágha 'sa geala-chruth,</span>
<lb n="1012"/><span>'S a mama dheas bhláthmhar d'fhás ar sheanga-chorp,</span>
<lb n="1013"/><span>A bán-chrobh leabhair noch d'fhágadh tarraingthe</span>
<lb n="1014"/><span>Báid is barcanna, cáig is cairrfhidhthe,</span>
<lb n="1015"/><span>Is gleo treon ar leathan-bhrat sróill.</span></p>
<lb n="1016"/>
<lb n="1017"/><p><span>Ba ghasta, ba cháidh, ba shámh do chanadh</span>
<lb n="1018"/><span>Gach prás i bpratainn na ndámh gan easbaidh,</span>
<lb n="1019"/><span>'S ba shóghach sóghamhail a labhartha beoil;</span>
<lb n="1020"/><span>Ó bhaitheas go sáil ní'l cáim ná aineamh,</span>
<lb n="1021"/><span>Le fagháil 'na pearsain chirt áluinn ghreanta,</span>
<lb n="1022"/><span>Chuir ceo ar chlódh na mascalach óg;</span>
<lb n="1023"/><span>Do bheannuigh go tláth tais gáireach greannmhar</span>
<lb n="1024"/><span>'San teangain do b'fheárr i gClár Luirc Banban;</span>
<lb n="1025"/><span>Le grádh don aitheasc soin láithreach preabaim-se,</span>
<lb n="1026"/><span>Fáth a haistir den bhánchneis aitchim,</span>
<lb n="1027"/><span>Gan mhór-shlógh ar eachaibh 'na comhair.</span>
<lb n="1028"/></p>
</div>
<pb n="87"/>
<div><lb n="1029"/><p><span>Mar mheasaim, a bháb, 's a bhláith na mbarrfhionn</span>
<lb n="1030"/><span>Is áilne pearsa 's is breághtha seasamh chruith</span>
<lb n="1031"/><span>Clódh 'gus snódh dár dhearcas-sa fós,</span>
<lb n="1032"/><span>Is tú an mhascalach mhánla ghárdach gheala-chneis,</span>
<lb n="1033"/><span>Tháine i mbarcaibh mhic Dáire ó Albain,</span>
<lb n="1034"/><span>I gcómhair leomhan is gailthe le gleo;</span>
<lb n="1035"/><span>No an ainnir thug ár na dtáinte i nEamhain,</span>
<lb n="1036"/><span>Nó an ghailteann 'na deághaidh tar sáil do tharraing</span>
<lb n="1037"/><span>Gach ársa gaisce noch d'fhág fá mhairg</span>
<lb n="1038"/><span>Priám 'sa chatha ba dhána i dtreasaibh,</span>
<lb n="1039"/><span>Nó an óg-sheoid bhí ag Aichill na slógh.</span></p>
<lb n="1040"/>
<lb n="1041"/><p><span>Do fhreagair sí, ag rádh: Bí lán do mheanmain,</span>
<lb n="1042"/><span>Táim-se ag tabhairt mo lámh mar thaca dhuit,</span>
<lb n="1043"/><span>Fón bhfóghmhar go n-amharcfair gleo;</span>
<lb n="1044"/><span>Is aithris d'fháidhibh Fáil an t-aitheasc so</span>
<lb n="1045"/><span>Gan práisc do chanaim le páirt is taitneamh</span>
<lb n="1046"/><span>Don óg-leomhan do shealbhuigh m'óghacht;</span>
<lb n="1047"/><span>Ar talamh 's ar sáil tá an báire casta aca,</span>
<lb n="1048"/><span>Ní'l seasamh a gcás le fagháil ag galla-phuic,</span>
<lb n="1049"/><span>Ní fhágfar ainm dá n-ál i mBreatain</span>
<lb n="1050"/><span>Ar thrácht don bhaile don bhán-fhlaith ag casadh</span>
<lb n="1051"/><span>Le seol cóir go fearannaibh Eoghain.</span></p>
<lb n="1052"/>
<lb n="1053"/><p><span>Dá gcabhair atá na Spáinnigh chalma,</span>
<lb n="1054"/><span>Ar mágh 's ar machaire d'fhág fá tharcuisne</span>
<lb n="1055"/><span>Ar feodh cóip na Sacsan gan treoir;</span>
<lb n="1056"/><span>Is cathmhíleadh an Chláir de rás na seana-stoc,</span>
<lb n="1057"/><span>d'fhás i mBanbain ársa treasamhail,</span>
<lb n="1058"/><span>An flós leomhan is taca le tóir;</span>
<lb n="1059"/><span>Ní leagfaid ar lár go bráth a n-arma</span>
<lb n="1060"/><span>Go nglanfaid Whitehall ó ál na ndanara</span>
<lb n="1061"/><span>Gan trácht ar chasadh ná fagháil ar aiseag</span>
<lb n="1062"/><span>A stáit ná a mbeathadh, is go gáirdeach canaidh</span>
<lb n="1063"/><span>Le mór-scóip céad amen le hEoghan.</span>
<lb n="1064"/></p>
</div>
<pb n="88"/>
<div><lb n="1065"/><p><span>Bzzzzz1776c 18D</span>
<lb n="1066"/><span>14. - AG TAISTEAL NA SLÉIBHTE.</span></p>
<lb n="1067"/>
<lb n="1068"/><p><span>(Fonn: "Seán Buidhe")</span></p>
<lb n="1069"/>
<lb n="1070"/><p><span>Ag taisteal na sléibhte dam sealad im aonar,</span>
<lb n="1071"/><span>Go hatuirseach céasta, gan áird ghrinn,</span>
<lb n="1072"/><span>Is mé ag machtnamh ar chlé-bheartaibh gangaide an tsaoghail,</span>
<lb n="1073"/><span>'Sé shearg mo ghné is do chráidh sinn,</span>
<lb n="1074"/><span>Ár bhflatha mar thréigeadar galla-phuic chlaona,</span>
<lb n="1075"/><span>'S a mbailte puirt aolda mar fásuigheadh,</span>
<lb n="1076"/><span>'S an donas le chéile dá dhortadh gach lae orainn,</span>
<lb n="1077"/><span>Ó ceangladh Éire le Seán Buidhe,</span></p>
<lb n="1078"/>
<lb n="1079"/><p><span>Cois abhann i gcaol-doire stadas-sa tréimhse</span>
<lb n="1080"/><span>Dem reathannaibh géara d'fhúig támhach sinn,</span>
<lb n="1081"/><span>Lán d'aiteas ag éisteacht le cantain na n-éanlaith,</span>
<lb n="1082"/><span>Dá spreagadh ar na géagaibh go sár-bhinn,</span>
<lb n="1083"/><span>d'amharcas spéir-bhruinneall gheanamhail dhéid-gheal</span>
<lb n="1084"/><span>Chaoin charthanach shéimh ag teacht láimh linn</span>
<lb n="1085"/><span>I maise 's i maordhacht fuair barra gan bhréagnadh</span>
<lb n="1086"/><span>Ó n-a bhfeaca-sa bhéithibh i gClár Chuinn.</span></p>
<lb n="1087"/>
<lb n="1088"/><p><span>Ba chamarsach dréimreach daithte tiugh péarlach</span>
<lb n="1089"/><span>Bog bachallach néamhach 'na tháclaidhibh,</span>
<lb n="1090"/><span>A carn-fholt craobhach, ag feacadh 's ag slaodadh,</span>
<lb n="1091"/><span>Ó bhaitheas go méaraibh a bán-troighe;</span>
<lb n="1092"/><span>Dearbhaid éigse, ar amharc a céibhe,</span>
<lb n="1093"/><span>Gur samhail a gné 'gus a cáilidheacht,</span>
<lb n="1094"/><span>Leis an lomradh i gcéin lear le gaisce don Ghréig rug</span>
<lb n="1095"/><span>Mac calma Éason de bhárr cloidhimh.</span></p>
<lb n="1096"/>
<lb n="1097"/><p><span>A pearsa ba shéimhe, a mama ba ghéire,</span>
<lb n="1098"/><span>'S a seanga-chorp aolda gan fagháil teimhil,</span>
<lb n="1099"/><span>Ní'l gangaid ná claon-bheart i dtaisce 'na caomh-chruth,</span>
<lb n="1100"/><span>'S is taitneamhach saor-ghlan a cáilidheacht:</span>
<lb n="1101"/><span>'Na leacain ag pléidhreacht, bhí lasadh na gcaora,</span>
<lb n="1102"/><span>Tré shneachta na sléibhte go sámh síothach,</span>
<lb n="1103"/><span>'Sé chealg go haedhibh mé, nuair bheartas 'na dhéidh sin,</span>
<lb n="1104"/><span>A beith snaidhmithe i gcléireacht le Seán Buidhe.</span>
<lb n="1105"/></p>
</div>
<pb n="89"/>
<div><lb n="1106"/><p><span>Ba mhaiseach a héadan tais cneasta ar aol-dath,</span>
<lb n="1107"/><span>Is ba shamhail le caol-ruibe a dhá braoi,</span>
<lb n="1108"/><span>Tarraingthe ar réalt-dhearcaibh reamhara réidh-ghlasa</span>
<lb n="1109"/><span>Chealg na céadta le lámhach saighead;</span>
<lb n="1110"/><span>Ar amharc a scéimhe ó bhaitheas go caol-troigh</span>
<lb n="1111"/><span>D'fheasras féinidh den bháibín,</span>
<lb n="1112"/><span>A hainm le héifeacht 's na bearta chuir réilteann</span>
<lb n="1113"/><span>Dá samhail i gcéin lear 'na fánaidhe.</span></p>
<lb n="1114"/>
<lb n="1115"/><p><span>Is carthannach béasach dam d'fhreagair an spéir-bhean,</span>
<lb n="1116"/><span>Fios m'ainme bhéar dhuit go sár-chruinn,</span>
<lb n="1117"/><span>Is mé ban-chara Aonghuis, Chuinn chalma, is Néill Duibh,</span>
<lb n="1118"/><span>Fuair gradam na hÉireann im páirtidheacht;</span>
<lb n="1119"/><span>Seo an t-adhbhar thug mé-si go hairgthe im aonar,</span>
<lb n="1120"/><span>Sliocht Chaisil i ndaor-bhroid faoi árd-chíos</span>
<lb n="1121"/><span>Ag Gallaibh an Bhéarla, do shealbhuigh aol-bhrug</span>
<lb n="1122"/><span>Is fearann gach aoinne dár áirmhigheas.</span></p>
<lb n="1123"/>
<lb n="1124"/><p><span>Cúis chathuighthe is léin liom, an ceangal 's an daor-smacht,</span>
<lb n="1125"/><span>Ar chlannaibh Mhíléisis gach lá chím,</span>
<lb n="1126"/><span>Dá ngreadadh, dá gcéasadh, dá gcartadh, 's dá dtraochadh,</span>
<lb n="1127"/><span>Faoi an ama ag béaraibh an ghnáth-fhill;</span>
<lb n="1128"/><span>Is dearbh gur baoghalach daoibh fearg an Éin-mhic,</span>
<lb n="1129"/><span>Do bhar gcasnamh go héag mar atáthaoi,</span>
<lb n="1130"/><span>Is ná scarfar mé ar aon-chor, 'sé d'abaigh mo dhéara,</span>
<lb n="1131"/><span>Le leabaidh an sméirle sin, Seán Buidhe.</span></p>
<lb n="1132"/>
<lb n="1133"/><p><span>Ar aithris na scéal sin, gan bhladar, don réilteann,</span>
<lb n="1134"/><span>Is cathach bocht taomach fliuch d'fhág sinn,</span>
<lb n="1135"/><span>Is mo dhearca ag saor-shileadh lachta tiugh déara,</span>
<lb n="1136"/><span>Go habaidh, 's níor bh'fhéidir a dtrághadh linn:</span>
<lb n="1137"/><span>Aitchim go héigneach ar Athair na naomh ngeal,</span>
<lb n="1138"/><span>Go scaipidh an daor-scamall plágha dínn</span>
<lb n="1139"/><span>Do fearadh ar Ghaedhealaibh 's go bhfaiceam-na Éire</span>
<lb n="1140"/><span>Ag aithearrach céile tar Sheán Buidhe.</span>
<lb n="1141"/></p>
</div>
<pb n="90"/>
<div><lb n="1142"/><p><span>Bzzzzz1784ob 18D</span>
<lb n="1143"/><span>15.  COIS TAOIBHE ABHANN SÍNTE.</span></p>
<lb n="1144"/>
<lb n="1145"/><p><span>(FONN: "Gráinne Mhaol")</span></p>
<lb n="1146"/>
<lb n="1147"/><p><span>Cois taoibhe abhann sínte is mé tráth i ndé,</span>
<lb n="1148"/><span>Ag smuaineamh ar chlaoin-bheartaibh gnáis an tsaoghail</span>
<lb n="1149"/><span>Chuir síol flatha is saoithe d'fhuil ársa Gaedheal</span>
<lb n="1150"/><span>Tar taoide fá dhaoirse gan scáth ná réim,</span></p>
<lb n="1151"/>
<lb n="1152"/><p><span>Tig ríoghan lem thaoibh-se do b'áilne scéimh</span>
<lb n="1153"/><span>Dár shíolruigh ó phríomh-shleachtaibh Ádhaimh is Éibh;</span>
<lb n="1154"/><span>Bhí a dlaoithe léi ar mhín-chrith go bárr an fhéir,</span>
<lb n="1155"/><span>Is í ag caoi frasa caointeacha cráidhte déar.</span></p>
<lb n="1156"/>
<lb n="1157"/><p><span>Sílim gur sídh-bhean í thárla i gcéin,</span>
<lb n="1158"/><span>Ar inntinn mo mhillte tar chách go léir,</span>
<lb n="1159"/><span>Bíodhgaim le líon-ruith, noch d'fhág mé i bpéin,</span>
<lb n="1160"/><span>Gan bhrígh ar bith im boill-se go támhach lag tréith.</span></p>
<lb n="1161"/>
<lb n="1162"/><p><span>Smuainim le n-innsint gur nár an scéal</span>
<lb n="1163"/><span>Mé chlaoidhchean le mnaoi ar bith gan fáth ná baoghal,</span>
<lb n="1164"/><span>Líonaim de chroidhe-mheisneach árd, is éighim</span>
<lb n="1165"/><span>Ar bhrídeach an aoil-chneis, ba bhreághtha gné,</span></p>
<lb n="1166"/>
<lb n="1167"/><p><span>A innsint le díoghrais gan phlás ná bréag,</span>
<lb n="1168"/><span>Ar bh'í an ghailteann Clíodhna í, nó Áine shéimh,</span>
<lb n="1169"/><span>Aoibhill bainríoghan ón árd-Chraig Léith,</span>
<lb n="1170"/><span>Nó an ríobh chailce i gcoimheascar thug ár na Trae?</span></p>
<lb n="1171"/>
<lb n="1172"/><p><span>Nó Aoife le draoidheacht chuir i mbán-chruth éan,</span>
<lb n="1173"/><span>Ar linn-tsruth na Maoile, a cáirde gaol,</span>
<lb n="1174"/><span>Nó an mhín-mhaiseach ríoghdha faoi tháir, mo léan,</span>
<lb n="1175"/><span>D'fhúig príomh-shleachta gaoismheara Tháil is Chéin?</span></p>
<lb n="1176"/>
<lb n="1177"/><p><span>Nó an aol-chruthach mhíonla thug ár na laoch</span>
<lb n="1178"/><span>I ríogh-bhrug na Craoibhe, trér fágadh faon</span>
<lb n="1179"/><span>Gach míor-churadh is míleadh do b'ársa céim,</span>
<lb n="1180"/><span>Le faobhar-lannaibh Naoise is a bhráithre cléibh.</span>
<lb n="1181"/></p>
</div>
<pb n="91"/>
<div><lb n="1182"/><p><span>Is binn d'fhreagair sí dham ag rádh ní haon</span>
<lb n="1183"/><span>Den bhuidhin sin do mhaoidhis mé acht fánach strae,</span>
<lb n="1184"/><span>Atá im dhíbirtheach choimhightheach le spás gan réim,</span>
<lb n="1185"/><span>'S gur b'í m'ainm dílis duit Gráinne Mhaol.</span></p>
<lb n="1186"/>
<lb n="1187"/><p><span>Do bhíos-sa fá mhír-chion i mbláth mo shaoghail,</span>
<lb n="1188"/><span>I bhfíor-ghradam ríoghradh 's i bhfábhar réics,</span>
<lb n="1189"/><span>Nó gur líonadar Goill-shleachta i n-áitreabh Gaedheal</span>
<lb n="1190"/><span>Thug díth-chreachadh a dtíortha 'gus cárnadh a laoch.</span></p>
<lb n="1191"/>
<lb n="1192"/><p><span>Maoidhtear i laoidh-starthaibh dán le héigs',</span>
<lb n="1193"/><span>Gur innseadar draoithe 'gus fáidhe dréacht,</span>
<lb n="1194"/><span>Go bhfillfeadh ár Stíobhard go háitreabh Chéin,</span>
<lb n="1195"/><span>d'fhíor-scaipeadh a ndaoirse de rás na nGaedheal.</span></p>
<lb n="1196"/>
<lb n="1197"/><p><span>Dá ríomh daoibh le fírinne rádhaim is léighim.</span>
<lb n="1198"/><span>Gur dísceadh mo bhuidhean chatha i gcáil 's i gcéim,</span>
<lb n="1199"/><span>Lucht millte na hAoine noch d'fhág mé faon,</span>
<lb n="1200"/><span>Is docht íocfaid an gníomh soin fá Lá na Naomh.</span></p>
<lb n="1201"/>
<lb n="1202"/><p><span>Ní'l taoide dá líontacht ná trághann gan braon,</span>
<lb n="1203"/><span>Is gach fraoch-stoirm choimhightheach, bíonn tráth gan ghaoth,</span>
<lb n="1204"/><span>Dá innsint le díoghrais don tár-sprot clé,</span>
<lb n="1205"/><span>Dá aoirde a ngoill-phuimp go mbiaid tláth 'na déidh.</span></p>
<lb n="1206"/>
<lb n="1207"/><p><span>Atá Laoiseach ar taoide 's is dána a bhéim,</span>
<lb n="1208"/><span>'S an tImpire dá choimhdeacht 's an Spáinneach tréan,</span>
<lb n="1209"/><span>Ní stríocfaid den scríb sin go bhfágfaid saor</span>
<lb n="1210"/><span>Maoirseacht trí ríoghachta ag grádh mo chléibh.</span></p>
<lb n="1211"/>
<lb n="1212"/><p><span>An Ceangal.</span>
<lb n="1213"/><span>Mo mhíle creach, ba chneasta an striapach í,</span>
<lb n="1214"/><span>Do bhí sí i bhfad ag Art ag Niall 's ag Naois,</span>
<lb n="1215"/><span>Do bhí sí seal ag flaith na mBrianach ngroidhe,</span>
<lb n="1216"/><span>Is ba mhín a cneas, gur chaith an t-iasacht í.</span>
<lb n="1217"/></p>
</div>
<pb n="92"/>
<div><lb n="1218"/><p><span>16. - TRÁTH IS MÉ COIS LEASA.</span></p>
<lb n="1219"/>
<lb n="1220"/><p><span>Tráth is mé cois leasa,</span>
<lb n="1221"/><span>Go tláth ag déanamh machtnaimh,</span>
<lb n="1222"/><span>Ar ár na dtréan do b'fhearra,</span>
<lb n="1223"/><span>Ar Chlár Luirc fuair réim.</span>
<lb n="1224"/><span>Eoghan Mór an flaith,</span>
<lb n="1225"/><span>Is Conn na gcéadta cath,</span>
<lb n="1226"/><span>Ba shluaghmhar tréan iad seal,</span>
<lb n="1227"/><span>Dá námhaid nár staon:</span>
<lb n="1228"/><span>Go bhfuil a ngéaga 'á gcrapadh</span>
<lb n="1229"/><span>Gan sógh, gan réim, gan aiteas,</span>
<lb n="1230"/><span>Gan spórt gan lúth mar chleachtadh</span>
<lb n="1231"/><span>Árd-scoth na laoch;</span>
<lb n="1232"/><span>A ndúthaighe, a n-aolbhruig chailce</span>
<lb n="1233"/><span>Ag crón-phuic is a gcealla,</span>
<lb n="1234"/><span>Is a gcáirde gaoil dá scaipeadh,</span>
<lb n="1235"/><span>Is dá gcáibleadh gach lae;</span></p>
<lb n="1236"/>
<lb n="1237"/><p><span>Mo phudhair mo léan mo dhainid,</span>
<lb n="1238"/><span>Is cúis mo chaoi 's mo cheasna</span>
<lb n="1239"/><span>Na sáir-fhir ghroidhe ba thapa</span>
<lb n="1240"/><span>Is ná stánfadh i ngléidh,</span>
<lb n="1241"/><span>Ba chródha maidhm is gaisce</span>
<lb n="1242"/><span>I ngleo na gcloidheamh ag treascairt,</span>
<lb n="1243"/><span>Ba leomhanta i ngníomh 's i gcathaibh</span>
<lb n="1244"/><span>'S i n-ár chnuic ba thréan,</span>
<lb n="1245"/><span>Gur leon a ndlighe 's a reachta</span>
<lb n="1246"/><span>Anall tar tuinn is calaith</span>
<lb n="1247"/><span>An bhuidhean don Órd thug masla</span>
<lb n="1248"/><span>Is gan trácht ar an gcraos;</span>
<lb n="1249"/><span>Is ná maireann aon dár gcaraid</span>
<lb n="1250"/><span>Ná caitheann géill 'on aicme</span>
<lb n="1251"/><span>Gach tráth fá'n ughaim dá dtarraing</span>
<lb n="1252"/><span>'S gan fagháltas acht go faon;</span>
<lb n="1253"/></p>
</div>
<pb n="93"/>
<div><lb n="1254"/><p><span>Is ar mbeith dam tréith lag aindeas,</span>
<lb n="1255"/><span>Ag caoi na ndéar go frasach,</span>
<lb n="1256"/><span>Sínte faon faoi cheasna</span>
<lb n="1257"/><span>Is me cráidhte ag an saoghal,</span>
<lb n="1258"/><span>Do théarnuigh taobh liom ainnir</span>
<lb n="1259"/><span>Mhodhamhrach, náireach, mhaiseach,</span>
<lb n="1260"/><span>Ba shnuadh-ghlan gréine cailce,</span>
<lb n="1261"/><span>Is do b'áilne ar bith scéimh.</span>
<lb n="1262"/><span>Bhí a hór-fholt cíortha casta,</span>
<lb n="1263"/><span>Go trillseach, dlaoightheach, daithte,</span>
<lb n="1264"/><span>Go búclach, péarlach, fada,</span>
<lb n="1265"/><span>Ag fás léi go féar,</span>
<lb n="1266"/><span>Go frínseach, néamhrach dlaghthach,</span>
<lb n="1267"/><span>Go fáinneach, cáblach, crathach,</span>
<lb n="1268"/><span>Go dualach dréimreach greanta,</span>
<lb n="1269"/><span>Ag bán-chneis na gcraobh.</span></p>
<lb n="1270"/>
<lb n="1271"/><p><span>Fiafruighim scéal den ainnir</span>
<lb n="1272"/><span>Chaoin, tais, thréitheach, chailce,</span>
<lb n="1273"/><span>An tú Iúno chaomh nó Pallas</span>
<lb n="1274"/><span>Nó Bhénus gan smól,</span>
<lb n="1275"/><span>Do phléidh an t-ubhall faoi mhairg,</span>
<lb n="1276"/><span>d'fhéachaint áilne a pearsan,</span>
<lb n="1277"/><span>Nó Blánaid niamhrach chailce</span>
<lb n="1278"/><span>Thug ár-ghoin na slógh?</span>
<lb n="1279"/><span>Nó Casandra do réidhfeadh ceasta,</span>
<lb n="1280"/><span>Nó Diana 'na ndéidh 'san anach,</span>
<lb n="1281"/><span>Nó Hélen mhaordha mhaiseach,</span>
<lb n="1282"/><span>d'fhúig Trae thoir faoi bhrón.</span>
<lb n="1283"/><span>Nó Céarnait chaoin rinn' muileann</span>
<lb n="1284"/><span>Do chéad-chur fíor ar shrothaibh,</span>
<lb n="1285"/><span>Nó an bhé lér claoidheadh Clann Uisnigh,</span>
<lb n="1286"/><span>Is a laochraidhe gan treoir?</span></p>
<lb n="1287"/>
<lb n="1288"/><p><span>Is caoin 's is caomh an friotal</span>
<lb n="1289"/><span>Do chan an tsídh-bhean mhiochair,</span>
<lb n="1290"/><span>Ní haon mé is fíor dá dtigir,</span>
<lb n="1291"/><span>Acht Éire gan ghó.</span></p>
</div>
<pb n="94"/>
<div><lb n="1292"/><p><span>Atá gan ghéill gan urraim,</span>
<lb n="1293"/><span>I ndiaidh na laoch tá tuirseach,</span>
<lb n="1294"/><span>Ba bhrónach déarach d'imthigh,</span>
<lb n="1295"/><span>Is ba ghníomhach i ngleo.</span>
<lb n="1296"/><span>Acht go bhfuil mo shúil go dtiocfaidh</span>
<lb n="1297"/><span>Chughainn tar tréan-mhuir fuireann</span>
<lb n="1298"/><span>Do dhíbreochaidh gan fuireach</span>
<lb n="1299"/><span>Na méirligh tar tuinn;</span>
<lb n="1300"/><span>Is go mbeidh mo chlann gan tuirse,</span>
<lb n="1301"/><span>Atá anois fá easbaidh,</span>
<lb n="1302"/><span>Go séanmhar sámh 's go sultmhar</span>
<lb n="1303"/><span>Go lá deireadh an tsaoghail.</span></p>
<lb n="1304"/>
<lb n="1305"/><p><span>Má's tusa an spéir-bhean mhiochair,</span>
<lb n="1306"/><span>Do ghabh clúid na laoch gan teimheal,</span>
<lb n="1307"/><span>San chrích seo Éibhir oinigh,</span>
<lb n="1308"/><span>Aithris cruinn an scéal:</span>
<lb n="1309"/><span>Cá ngabhann an Réics 's a fhuireann</span>
<lb n="1310"/><span>Ná tígheann ag réabadh bruide,</span>
<lb n="1311"/><span>Is dligheadh na méirleach a bhriseadh,</span>
<lb n="1312"/><span>Is do dhíbirt gan treoir?</span>
<lb n="1313"/><span>'Sé adubhairt an spéir-bhean chailce,</span>
<lb n="1314"/><span>Tá an trúp tar tuinn ag taisteal,</span>
<lb n="1315"/><span>Go líonmhar, buidheanmhar, neartmhar,</span>
<lb n="1316"/><span>Chum coimheascair is gleodh;</span>
<lb n="1317"/><span>'S is gearr an mhoill go mbeidh scaipeadh</span>
<lb n="1318"/><span>Ar shliocht Lúiteir chlaoin is Chailbhin,</span>
<lb n="1319"/><span>A bhfearann cloidhimh dá dtreascairt,</span>
<lb n="1320"/><span>Is na Laoisigh i gcoróinn.</span></p>
<lb n="1321"/>
<lb n="1322"/><p><span>17.  - SEALAD DEM SHAOGHAL.</span></p>
<lb n="1323"/>
<lb n="1324"/><p><span>Sealad dem shaoghal go haerach iongantach,</span>
<lb n="1325"/><span>Ag déanamh tuirse 's ag riaradh an bhróin,</span>
<lb n="1326"/><span>Go ceasnuightheach casta créachtach cunaill-bhocht,</span>
<lb n="1327"/><span>I ngaorthaibh coille 's gan aon im chomhair.</span></p>
</div>
<pb n="95"/>
<div><lb n="1328"/><p><span>Do dhearcas ainnir bhúidh mhín chiuin chaoin charthannach</span>
<lb n="1329"/><span>Dom ionnsuidhe dearbhtha ag téacht ar seol,</span>
<lb n="1330"/><span>Ba dheise glaise a súil ghrinn 'ná drúcht laoi samhraidh,</span>
<lb n="1331"/><span>Ba shughach síothach seasamhach a gné gan smól.</span></p>
<lb n="1332"/>
<lb n="1333"/><p><span>Do stadas seal go faon-lag féigeamhail anbhfainneach,</span>
<lb n="1334"/><span>Le héigean taitnimh dí ag géardhearc' a clódha,</span>
<lb n="1335"/><span>A mala shuidhte chaol dheas ar a héadan tarraingthe,</span>
<lb n="1336"/><span>Go séadmhar snasta snuighte i n-éifeacht chóir;</span>
<lb n="1337"/><span>Ba chasta cluthmhar ciumhas-chaoin a cúilín camarsach,</span>
<lb n="1338"/><span>'Na chúirnín chathaiseach ar scéimh an óir,</span>
<lb n="1339"/><span>'Na bhfoltaibh fighte fionnbhuidhe i ndúil ghrinn ghreannmhar,</span>
<lb n="1340"/><span>'Na lonnradhaibh lasamhail ag téacht go feor.</span></p>
<lb n="1341"/>
<lb n="1342"/><p><span>Ba bhlasta miochair béasach a bréithre banamhail,</span>
<lb n="1343"/><span>A béal binn balsamach nár thaobhuigh móid,</span>
<lb n="1344"/><span>A leaca leabhair aolda mar ghéis ar leathan-tsruth,</span>
<lb n="1345"/><span>Do chlaochluigh i n-anacra na céadta ar feodh;</span>
<lb n="1346"/><span>Ba lasmhar ceart a gnúis ghrinn bhúidh mhín bhanamhail,</span>
<lb n="1347"/><span>Mar lonnradhaibh sneachtamhail a scéimh gan cheo,</span>
<lb n="1348"/><span>A mama dheas ar úr-chlí i ndúiligheacht seascaireacht,</span>
<lb n="1349"/><span>A cúimín cailce suidhte caomh go cóir.</span></p>
<lb n="1350"/>
<lb n="1351"/><p><span>Fochtaim feacht den bhé-bhruinnill mhaordha mhascalaigh</span>
<lb n="1352"/><span>A géaga seanchais do shléachtadh im chomhair,</span>
<lb n="1353"/><span>An tú an eala chruthach Déirdre lér traochadh na feara-choin</span>
<lb n="1354"/><span>'S a chéile calma ba dhéine i ngleo?</span>
<lb n="1355"/><span>Nó an ainnir mhilis bhúch mhín d'ionnsuidheadh garbh-thruip,</span>
<lb n="1356"/><span>Is d'fhúigeadh ceangailte an Fhéinn gan treoir.</span>
<lb n="1357"/><span>Nó an fhinne-bhean do dhúbluigheadh cúrsaidhe i nAlbain</span>
<lb n="1358"/><span>Nó an chiuin-ríobh charthannach do thréig mac Treoin.</span></p>
<lb n="1359"/>
<lb n="1360"/><p><span>Aithris dam i n-éifeacht is géill go gasta glic,</span>
<lb n="1361"/><span>An tú Hélen bhanamhail mhaordha mhodhamhail</span>
<lb n="1362"/><span>Lér treascradh laochradh tréan i gcathaibh chnuic</span>
<lb n="1363"/><span>'S an Trae gur lasadh le tréin-neart slógh?</span>
<lb n="1364"/><span>Nó an léir a mheas gur tú bhí ag ionnsuidhe ghreannmhar</span>
<lb n="1365"/><span>Le Iúno an eala-bhean craobh na n-óg,</span>
<lb n="1366"/><span>Nó Minerbha an chúil bhuidhe d'fhúig faoi ath-tuirse</span>
<lb n="1367"/><span>'Na gcúplaidhibh treascartha na céadta ar feodh?</span>
<lb n="1368"/></p>
</div>
<pb n="96"/>
<div><lb n="1369"/><p><span>d'fhreagair sinn an spéir-bhruinneall bhéil-mhilis charthannach,</span>
<lb n="1370"/><span>Ní haon den aicme sin mé shléachtais fós,</span>
<lb n="1371"/><span>Ciodh gur fada mé gan chéile, dom thraochadh ag Galla-thruip</span>
<lb n="1372"/><span>Do chlaochluigh m'aigne ag déanamh bróin.</span>
<lb n="1373"/><span>Is mé buime cheart na bprionnsaidhe is rún croidhe</span>
<lb n="1374"/><span>Charoluis,</span>
<lb n="1375"/><span>Atá dubhach faoi ath-tuirse i ngéibhinn fós,</span>
<lb n="1376"/><span>Ag teacht anois bhar n-ionnsuidhe i ndúiligheacht scaramhain</span>
<lb n="1377"/><span>Le búraidhibh malluighthe do thraoch ár dtreoin.</span></p>
<lb n="1378"/>
<lb n="1379"/><p><span>Atá Hanóbher séidte le tréimhse i n-anacra</span>
<lb n="1380"/><span>Is na méirligh mhalluighthe dá dtraochadh ar feodh,</span>
<lb n="1381"/><span>Atá Holónd gan ghéilleadh go fraochmhar feargach,</span>
<lb n="1382"/><span>'S is taomach treathan-lag faon Lisbón.</span>
<lb n="1383"/><span>Geallaim daoibh gan chúinsidhe go bhfúigfidhear Sasana</span>
<lb n="1384"/><span>'Na múrthaidhibh lasrach gan géilleadh 'on chóip;</span>
<lb n="1385"/><span>Beidh scrios ar fad ar thrúpaidhibh an chumhang-dhlighidh</span>
<lb n="1386"/><span>chealgaigh</span>
<lb n="1387"/><span>'Na ndlúth-luighe ar machaire le téacht an fhóghmhair.</span></p>
<lb n="1388"/>
<lb n="1389"/><p><span>Beidh Aifreann naomhtha ag cléir na salm suilt</span>
<lb n="1390"/><span>Go séismhear seanmnach go séadmhar sóghach,</span>
<lb n="1391"/><span>Is Carolus Réics fá réim i nAlbain,</span>
<lb n="1392"/><span>Is Gaedhil go fleadhamhail 'na n-aol-bhruig fós;</span>
<lb n="1393"/><span>Beidh an aicme seo do bhrúigh sinn dubhach faoi ath-tuirse,</span>
<lb n="1394"/><span>'Na gcúplaidhibh treascartha le faobhar i ngleo,</span>
<lb n="1395"/><span>Beidh scrios ar feadh na dúthaighe ar an gclúid chlaoin</span>
<lb n="1396"/><span>cealgaigh,</span>
<lb n="1397"/><span>Is Hold thief feasta ortha dá dtraochadh ar feodh.</span></p>
<lb n="1398"/>
<lb n="1399"/><p><span>Is carthannach caomh-ghlan caomhna ceannasach</span>
<lb n="1400"/><span>Bheidh Séarlas calma fá réim gan cheo,</span>
<lb n="1401"/><span>Is clanna Mhilésius féastach fleadhamhail,</span>
<lb n="1402"/><span>Go séanmhar seasamhach gan géilleadh 'on chóip;</span>
<lb n="1403"/><span>Gabhaidh seal is cabhruighidh, a chlann chaoin Bhanba,</span>
<lb n="1404"/><span>Fá Shamhain daoibh geallaim-se go dtraochfar an pór,</span>
<lb n="1405"/><span>'S dá bhfeicinn-se, mar shamhluighim, na samhairlidhe</span>
<lb n="1406"/><span>treascartha,</span>
<lb n="1407"/><span>Do bheadh lampaidhe ar lasadh agam le h-éigean spóirt.</span>
<lb n="1408"/></p>
</div>
<pb n="97"/>
<div><lb n="1409"/><p><span>18.  DO RINNEADH AISLING BHEAG AERACH.</span></p>
<lb n="1410"/>
<lb n="1411"/><p><span>Do rinneadh aisling bheag aerach dhamh féin san oidhche,</span>
<lb n="1412"/><span>Is me faon-lag sínte, tráth ar neoin</span>
<lb n="1413"/><span>Gur casadh i gcéin mé ag déanamh smuainte</span>
<lb n="1414"/><span>I ngleanntán aoibhinn gan aon im chómhair;</span>
<lb n="1415"/><span>Mar a raibh cantain na n-éan ar ghéagaibh crainn ghlais,</span>
<lb n="1416"/><span>Lachain is éisc ag scéitheadh ón dtaoide,</span>
<lb n="1417"/><span>An eala go glé ag téacht ar tuinn ann,</span>
<lb n="1418"/><span>'S an péarla i n-íochtar tráth as a gcómhair.</span></p>
<lb n="1419"/>
<lb n="1420"/><p><span>Do bhí beanna-phuic mhéithe le gréin don tír ann,</span>
<lb n="1421"/><span>Paintir míolta bánta is leomhain,</span>
<lb n="1422"/><span>Sionnaigh ar saothar laochradh is ríogh-choin</span>
<lb n="1423"/><span>Ag téacht fé choilltibh breághtha ar neoin;</span>
<lb n="1424"/><span>Do b'aithnid do Phoebus an ghéag do b'aoirde,</span>
<lb n="1425"/><span>Is néamh 'na clí mar scáil an óir,</span>
<lb n="1426"/><span>Beacha 'gus éin ag scéith im thimcheall,</span>
<lb n="1427"/><span>Gan bhréag do b'aoibhinn gáir is geoin.</span></p>
<lb n="1428"/>
<lb n="1429"/><p><span>Ag machtnamh dam féin ar thréithe an tsaoghail,</span>
<lb n="1430"/><span>Fán spéir do b'aoibhinn lá as a gcómhair,</span>
<lb n="1431"/><span>'Seadh dhearcas-sa bé bheag mhaordha mhín-chneis,</span>
<lb n="1432"/><span>Nár bh'aosta gnaoi is do b'álainn snódh:</span>
<lb n="1433"/><span>Na raibh lasadh na gcaor 'na scéimh tré lítis,</span>
<lb n="1434"/><span>'S ba chaol a braoithe breághtha i gclódh,</span>
<lb n="1435"/><span>A carn-fholt néamhrach léi go bíseach</span>
<lb n="1436"/><span>Mar shéadaibh flís ag fás go feor.</span></p>
<lb n="1437"/>
<lb n="1438"/><p><span>Do b'eaglach mé-si im aonar roimpe,</span>
<lb n="1439"/><span>Ar théacht na hoidhche tráth ar neoin,</span>
<lb n="1440"/><span>Is falaing den aer bhog bhaoth 'na timcheall,</span>
<lb n="1441"/><span>Is éadach uimpe ar dheallradh sróill;</span>
<lb n="1442"/><span>Gan pearsa den daonnacht léi dá coimhdeacht,</span>
<lb n="1443"/><span>Acht siollaire caoch is é do mhill mé,</span>
<lb n="1444"/><span>Do b'abaidh a bréithre tré n-a saigheadaibh</span>
<lb n="1445"/><span>'S is claon do scaoil tríom lár an sword.</span>
<lb n="1446"/></p>
</div>
<pb n="98"/>
<div><lb n="1447"/><p><span>Níor chealg mé an séithleach cé gur mhill mé,</span>
<lb n="1448"/><span>Le héigean grinn is grádha don óigh,</span>
<lb n="1449"/><span>Gur thugas beannacht is céad dí i mbréithre milse,</span>
<lb n="1450"/><span>Mar is é ba chuibhe go hárd dá sórt;</span>
<lb n="1451"/><span>Gur fhreagair mé an spéir-bhean cé nár shíleas,</span>
<lb n="1452"/><span>I labharthaibh Gaedhilge séimh gan coimhightheacht,</span>
<lb n="1453"/><span>Gur bhlaiseas a béal beag éadtrom íoghartha,</span>
<lb n="1454"/><span>Gan séanadh óm chroidhe le táinte póg.</span></p>
<lb n="1455"/>
<lb n="1456"/><p><span>A chara mo chléibh, ca scéal 'san tslighidh leat</span>
<lb n="1457"/><span>Nó an réidhfidh Críost ár gcás go deo?</span>
<lb n="1458"/><span>Nó an mbeidh clanna na nGaedheal fá réim 'na gcríochaibh,</span>
<lb n="1459"/><span>Nó go héag arís faoi bhráca an bhróin,</span>
<lb n="1460"/><span>'Na bhfearannaibh saora ag déanamh cíosa,</span>
<lb n="1461"/><span>Do ghallaibh an Bhéarla do chéas an croidhe againn,</span>
<lb n="1462"/><span>Is gan againn 'san tsaoghal acht aon den líne,</span>
<lb n="1463"/><span>Go ndéarfaidís nár bhfuláir gur leo.</span></p>
<lb n="1464"/>
<lb n="1465"/><p><span>Ní chanaim aon scéalta bréige choidhche,</span>
<lb n="1466"/><span>Is faonuigh t'inntinn sámh go fóill,</span>
<lb n="1467"/><span>Go bhfuil taisteal na laoch ag téacht tar taoide,</span>
<lb n="1468"/><span>Is an ghaoth dá gcoimhdeacht i n-áird 's i gcóir;</span>
<lb n="1469"/><span>Go mbeidh aicme na nGaedheal 'san réim is aoirde,</span>
<lb n="1470"/><span>'Na bhfearannaibh féin gan aon rad cíosa,</span>
<lb n="1471"/><span>Is Carolus glégeal Réics, mo Stíobhard,</span>
<lb n="1472"/><span>Ag téacht arís faoi Cháisc i gcoróinn.</span></p>
<lb n="1473"/>
<lb n="1474"/><p><span>19. - I SLEASAIBH NA HABHANN.</span>
<lb n="1475"/><span>I sleasaibh na habhann is mé ag machtnamh 's ag éigheamhach</span>
<lb n="1476"/><span>Ar shíomanna is claonfhala an tsaoghail go dubhach,</span>
<lb n="1477"/><span>'S eadh dhearcas-sa ainnir cois leasa 'na haonar</span>
<lb n="1478"/><span>Ba shuaimhneach ba haerach ba ghlé cailce gnúis;</span>
<lb n="1479"/><span>A carnfholt cruipinneach fionna-chas péarlach;</span>
<lb n="1480"/><span>A braoithe ganna, a reamhar-rosc réidhghlas,</span>
<lb n="1481"/><span>Na leacain bhí luisne ag iomaidh le caomhlil,</span>
<lb n="1482"/><span>Sa leabhair-phíp aolda ar ghlé-dhath a cúim.</span>
<lb n="1483"/></p>
</div>
<pb n="99"/>
<div><lb n="1484"/><p><span>Do stadas-sa sealad trém mhachtnamh ag féachaint</span>
<lb n="1485"/><span>Ar mhaitheas ar mhaordhacht ar scéimh ó n-a ríomhadh;</span>
<lb n="1486"/><span>Níor chian damh le creatha gur bhraitheas go faon me</span>
<lb n="1487"/><span>'S is anbhfann tréith-thapa thréigeas mo bhrígh;</span>
<lb n="1488"/><span>Spreagas suas m'aigne, mheasas gur bhaothbheart</span>
<lb n="1489"/><span>Le n-a samhail gan labhairt 's í im fhochair 'na haonar;</span>
<lb n="1490"/><span>An tan thagair an banbha charthannach bhéasach,</span>
<lb n="1491"/><span>A dhuine, suidh taobh liom go ndéanfair do scíth.</span></p>
<lb n="1492"/>
<lb n="1493"/><p><span>Is tapa den bhruinnill d'fhiosruigheas go héigneach,</span>
<lb n="1494"/><span>An tusa an dé-bhean lér claochladh an t-ubhall;</span>
<lb n="1495"/><span>Nó an mhascalach mhiochair den bhorb-fhuil Ghréagaigh</span>
<lb n="1496"/><span>Thug loscadh na Trae thoir 's a léir-chur ar gcúl;</span>
<lb n="1497"/><span>An duit-se do ceapadh an lomra aerdha</span>
<lb n="1498"/><span>Tar tonnaibh na díle 'na luing thug mac Éason;</span>
<lb n="1499"/><span>Nó Déirdre chailce lér cailleadh na laochra,</span>
<lb n="1500"/><span>No Aoibheall ón Léithchraig an bhé mhaiseach bhúch?</span></p>
<lb n="1501"/>
<lb n="1502"/><p><span>(An tú Eilbhean chórach ón Fhórathris aeraigh,</span>
<lb n="1503"/><span>Nó Maoilin ón Aolchraig nó an spéir-bhruinneall cháidh</span>
<lb n="1504"/><span>Méadhbh chruthach Chruachann ba mhór cáil le féile</span>
<lb n="1505"/><span>Nó Clíodhna ón réidhchnoc an spéirlingeach mná.</span>
<lb n="1506"/><span>An tú Úna nó Aoife nó Íthe cnis aosta,</span>
<lb n="1507"/><span>Nó Fionnachaomh ní Hangana ó Life na gcaolbharc,</span>
<lb n="1508"/><span>Nó Aoife ler doirteadh clann Lire san tréanmhuir,</span>
<lb n="1509"/><span>Nó Mór chluanach ón gClaonghais a bhfuil a laochra ar lár)?</span></p>
<lb n="1510"/>
<lb n="1511"/><p><span>An tú Ceárnait chuir muilte 'na rothaibh ar linntibh,</span>
<lb n="1512"/><span>Nó Blánaid an réilteann le scéimh do rug bárr,</span>
<lb n="1513"/><span>Nó Sadhbh gheal gan chogal ón ngorm-bhrog mbraonach,</span>
<lb n="1514"/><span>Nó Sorcha ó Fhéile na ngéarchaise is árd.</span>
<lb n="1515"/><span>Aitchim ort, a ainnir, tabhair t'ainm le léigheamh damh,</span>
<lb n="1516"/><span>An eagal dam dainid ót amharc it aonar?</span>
<lb n="1517"/><span>Ná fulaing mé i bpeannaid mo cheasna-sa réidhtigh;</span>
<lb n="1518"/><span>Le taise, le daonnacht beir saor mé ón mbás.</span>
<lb n="1519"/></p>
</div>
<pb n="100"/>
<div><lb n="1520"/><p><span>Bheirim go dearbhtha nach aoinneach den bhuidhin mé,</span>
<lb n="1521"/><span>Cionn-mhná gach bruidhne cé bhíd siad im páirt,</span>
<lb n="1522"/><span>Ní cian duit a n-amharc má fhanair im chuimhdeacht</span>
<lb n="1523"/><span>Go bhfeicfir na ríoghna im thimcheall ag práisc;</span>
<lb n="1524"/><span>Binneas tar bhinneas leat fuirm a laoithe</span>
<lb n="1525"/><span>(Ó eithnamh an tinnis leo an Nodlaig seo foillsigh)</span>
<lb n="1526"/><span>An Fhéile Eoin sul a dtiocfaidh mar do scriosfar na</span>
<lb n="1527"/><span>milltigh,</span>
<lb n="1528"/><span>Cuainighthe an fheill as críoch Inis Fáil.</span></p>
<lb n="1529"/>
<lb n="1530"/><p><span>Éire is eadh m'ainm, ag búraibh an Bhéarla</span>
<lb n="1531"/><span>Dom mhúchadh is dom thraochadh, dom chéasadh is dom</span>
<lb n="1532"/><span>lot;</span>
<lb n="1533"/><span>Fódla 'gus Banbha mo ghairm ag éigse</span>
<lb n="1534"/><span>Cé fada mé im mhéirdrigh ag béaraibh na gcor;</span>
<lb n="1535"/><span>Le Brian geal na solas-bhrat cheanglas caomhnadh</span>
<lb n="1536"/><span>Is 'na dhiaidh bheirim cumann do chine Scuit Éibhir,</span>
<lb n="1537"/><span>Ó ránga mé i ngairm ag grathain an Bhéarla</span>
<lb n="1538"/><span>Le scige go nglaodhaidh orm Páinteach na n-Ubh.</span></p>
<lb n="1539"/>
<lb n="1540"/><p><span>20. - TRÍOM SMUAINTE.</span></p>
<lb n="1541"/>
<lb n="1542"/><p><span>Tríom smuainte do bheartas ar maidin i ndé</span>
<lb n="1543"/><span>Gur ghlacas mar éirim taitneamh do rian,</span>
<lb n="1544"/><span>Cois Laoi mé gur casadh i gcaitheamh an lae,</span>
<lb n="1545"/><span>Ar tharrac na gréine fá scamallaibh siar;</span>
<lb n="1546"/><span>Le haoibhneasaibh aitis do raideas do scléip,</span>
<lb n="1547"/><span>Ba bhinn guth na n-ealtan, ba thaitneamhach glaodh,</span>
<lb n="1548"/><span>Bhí im thimcheall ag cantain ar bharra na ngéag</span>
<lb n="1549"/><span>Gur leagadh go faon mé i dtaitheamh im niall.</span></p>
<lb n="1550"/>
<lb n="1551"/><p><span>Gan mhoill damh im ainm do gairmeadh mé,</span>
<lb n="1552"/><span>Go harthainneach éascaidh i gcarthannas bias,</span>
<lb n="1553"/><span>Im shuidhe annsoin gur phreabas ag faire ar gach taobh</span>
<lb n="1554"/><span>Cár labhair an saor-ghuth cneasta gan scian;</span></p>
</div>
<pb n="101"/>
<div><lb n="1555"/><p><span>Taidhbhsigheadh damh go bhfaca-sa maise gach be</span>
<lb n="1556"/><span>Dár shíolruigh ón athair do ceapadh roimh aon,</span>
<lb n="1557"/><span>Do shoillsigh dom amharc an talamh 'san spéir</span>
<lb n="1558"/><span>Le dathanna séad ba thaitneamhach niamh.</span></p>
<lb n="1559"/>
<lb n="1560"/><p><span>A dlaoi-fholt tiugh daithte go camarsach réidh</span>
<lb n="1561"/><span>'Na slamaraibh slaodmhara 'g feacadh go fiar,</span>
<lb n="1562"/><span>Mar fhlíosaibh tar chaise thug dragain ón nGréig</span>
<lb n="1563"/><span>Fá ndeara do Mhédia taisteal leo i gcian;</span>
<lb n="1564"/><span>A braoithe ba tharraingthe ar a haighthe gan bhéim,</span>
<lb n="1565"/><span>A claon-rosca glasa mar gheamhar ar féar,</span>
<lb n="1566"/><span>A haolchorp ba leabhair thug masla don ghréin,</span>
<lb n="1567"/><span>'Sa pearsa dá réir ó bhaitheas go fiar.</span></p>
<lb n="1568"/>
<lb n="1569"/><p><span>d'fhiosruigheas dí le tafant a seanchas saor</span>
<lb n="1570"/><span>Ag athchaint go tréan ar ainnir na gciabh,</span>
<lb n="1571"/><span>Dúinn fios a hainme d'aithris gan bhréag</span>
<lb n="1572"/><span>Nó an nglacfadh mé tréimhse go cneasta dá riar.</span>
<lb n="1573"/><span>An tú brídeach Eamhna do b'eaganta léigheann</span>
<lb n="1574"/><span>Ó righthibh an tailimh fuair ceannas ban-dé?</span>
<lb n="1575"/><span>Muna n-innsir go tapaidh cár ghabhais domh chaomhnadh</span>
<lb n="1576"/><span>Is gairid mo shaoghal le hathtuirse it dhiaidh.</span></p>
<lb n="1577"/>
<lb n="1578"/><p><span>Ná smuain-se it aigne ar bheartaibh chómh baoth</span>
<lb n="1579"/><span>Agus m'shamhail go ngéillfeadh taitneamh dot scial,</span>
<lb n="1580"/><span>Cé chlaoidheas-sa le malluightheacht sealad dem shaoghal</span>
<lb n="1581"/><span>d'fhúig m'ainm dá ghlaodhach i dtarcuisne i gcian;</span>
<lb n="1582"/><span>Le cinnteacht 's le cleasaibh do tarraingeadh mé</span>
<lb n="1583"/><span>Lér dhíolas mo charaid d'fhúig dealbh mo thréad,</span>
<lb n="1584"/><span>Fá fhíorsmacht ag Gallaibh gan cheannus gan réim,</span>
<lb n="1585"/><span>Ag teacsanna daora dá gcartadh gach bliadhain.</span></p>
<lb n="1586"/>
<lb n="1587"/><p><span>Timcheall le cleasaibh mo bheatha is mo shaoghal.</span>
<lb n="1588"/><span>Do b'fhada le léigheamh dá n-aithrisinn iad,</span>
<lb n="1589"/><span>Óm naoidhean mé gan taitheac gur fhanas le haos</span>
<lb n="1590"/><span>Dom thagairt mar chéile do fhlaithibh na dtrian</span>
<lb n="1591"/><span>Ón Scithia gur thaistealas sealad don Ghréig</span>
<lb n="1592"/><span>Is timcheall níor stadas go talamh Hespéiria,</span>
<lb n="1593"/><span>Arís damh im ainm do chasas tar éis</span>
<lb n="1594"/><span>Le ngairmid éigs' díom Caitlín Triaill.</span>
<lb n="1595"/></p>
</div>
<pb n="102"/>
<div><lb n="1596"/><p><span>Ba líonmhar im aice mo chlanna is mo chléir,</span>
<lb n="1597"/><span>Ba lannamhail faobhrach gaisceamhail trian,</span>
<lb n="1598"/><span>Gach namhaid ortha dá dtagadh le barrachas baoghail</span>
<lb n="1599"/><span>Le haithris scéil ní chasfadh a dtrian;</span>
<lb n="1600"/><span>Gur shíolruigh sliocht Chailbhin a ndanair 'sa gcraos</span>
<lb n="1601"/><span>I n-intleacht, i mbeatha 's i mbailte mo laoch,</span>
<lb n="1602"/><span>Ag díbirt tar chaise le dearbhaibh claon</span>
<lb n="1603"/><span>Gach pearsa bhí tréitheach carthannach fial.</span></p>
<lb n="1604"/>
<lb n="1605"/><p><span>Dá dhruim sin beidh rachmas ag clanna na nGaedheal</span>
<lb n="1606"/><span>Go fairsing i réim 's i gceannas dá riar,</span>
<lb n="1607"/><span>Beidh saoirse aca ar thalamh sa bhfearannaibh réidh</span>
<lb n="1608"/><span>Agus galla-phuic tréith fá'n ama dá gciap</span>
<lb n="1609"/><span>Ag síolrach na bhflatha tá dealbh ó scléip,</span>
<lb n="1610"/><span>I n-aolbhrogaibh geala 's ar eachaibh go tréan,</span>
<lb n="1611"/><span>Fíonta aca is beathuisce 'á scaipeadh gan spéis,</span>
<lb n="1612"/><span>Sin aithriste an scéal ar Chaitlín Triaill.</span>
<lb n="1613"/></p>
</div>
<pb n="103"/>
<div><lb n="1614"/><p><span>II. - AMHRÁINTIDHE I GCOINNIBH NA N-ALLMHÚRACH.</span></p>
<lb n="1615"/>
<lb n="1616"/><p><span>21.  - TÁID CLÉIR AG GUIDHE.</span></p>
<lb n="1617"/>
<lb n="1618"/><p><span>Táid cléir ag guidhe 's ag agall</span>
<lb n="1619"/><span>Réabadh thíocht ar Ghallaibh,</span>
<lb n="1620"/><span>Traochadh sceimhle is scaipeadh</span>
<lb n="1621"/><span>A Clár Luirc is Néill;</span>
<lb n="1622"/><span>'S an tréad do fríth le fada</span>
<lb n="1623"/><span>I ndaorbhruid claoidhte i gceasna</span>
<lb n="1624"/><span>Do théacht gan mhoill i ngradam</span>
<lb n="1625"/><span>Ádhbhal 'na ndéidh;</span>
<lb n="1626"/><span>Ní'l sméirle dhíobh ná cleachtann</span>
<lb n="1627"/><span>Cré do ríomh ná paidir</span>
<lb n="1628"/><span>Ná traochfaimíd i gceasta</span>
<lb n="1629"/><span>Báis agus éag;</span>
<lb n="1630"/><span>'S beidh éigse is draoithe feasta</span>
<lb n="1631"/><span>Dá léirchur síos i rannaibh</span>
<lb n="1632"/><span>Go bhfuil Éire arís ag casadh</span>
<lb n="1633"/><span>Agus gáir suilt ag Gaedhil.</span></p>
<lb n="1634"/>
<lb n="1635"/><p><span>Tá an flít gan bhréag ag taisteal</span>
<lb n="1636"/><span>Tar tuinn le faobhar chum catha,</span>
<lb n="1637"/><span>Beidhmíd i gcéim 's i gceannas</span>
<lb n="1638"/><span>Go dtráchtfam don chré;</span>
<lb n="1639"/><span>Cia smuain gach n-aon gur mhagadh</span>
<lb n="1640"/><span>'Gus bréithre baoise ár gcantain</span>
<lb n="1641"/><span>Nár léir dúinn rí ar malairt</span>
<lb n="1642"/><span>Go lá deireadh an tsaoghail;</span>
<lb n="1643"/><span>Tá an taoiseach tréan 's a scata</span>
<lb n="1644"/><span>Mar theinntibh caor ar lasadh</span>
<lb n="1645"/><span>Ag tíocht le fraoch 's le fearg</span>
<lb n="1646"/><span>Ag árchur na dtréan;</span></p>
</div>
<pb n="104"/>
<div><lb n="1647"/><p><span>'S mé claoidhte faon le fada</span>
<lb n="1648"/><span>Ó chaoi mo dhéar 'na sreabhaibh</span>
<lb n="1649"/><span>I gcill ár n-éigse ó leagadh</span>
<lb n="1650"/><span>'S an gháir seo 'na ndéidh.</span></p>
<lb n="1651"/>
<lb n="1652"/><p><span>Beidh fáidhe grinn le haiteas</span>
<lb n="1653"/><span>Ag fáiltiughadh an ríogh tar chalaith</span>
<lb n="1654"/><span>Is lánchuid teinte ar lasadh</span>
<lb n="1655"/><span>Ar árdchnocaibh sléibhe;</span>
<lb n="1656"/><span>An t-ál so fríth le fada</span>
<lb n="1657"/><span>Fánach claoidhte ag danair</span>
<lb n="1658"/><span>Le gártha caoi 'gus cneadaigh</span>
<lb n="1659"/><span>Táinte aca tréith;</span>
<lb n="1660"/><span>Dá mb'áil le righ na n-aingeal</span>
<lb n="1661"/><span>Tráth mo ghuidhe-se d'fhreagairt,</span>
<lb n="1662"/><span>Páirt na nGaoidheal do ghlacadh</span>
<lb n="1663"/><span>Agus cárnadh linn féin,</span>
<lb n="1664"/><span>Budh gheárr an mhoill go gcaithfeadh</span>
<lb n="1665"/><span>Táin den bhuidhin seo grafadh</span>
<lb n="1666"/><span>Is dánta grinn dá spreagadh</span>
<lb n="1667"/><span>Ag árdscoth na nGaedheal.</span></p>
<lb n="1668"/>
<lb n="1669"/><p><span>Iomdha laoidhthe is dréachta ceapadh</span>
<lb n="1670"/><span>Le draoithibh léigheanta is flatha</span>
<lb n="1671"/><span>Ag maoidheamh an tAondia a chasadh</span>
<lb n="1672"/><span>Go estát cirt na Gaedhil.</span>
<lb n="1673"/><span>'S dá mhéid do scríobhfadh sagairt</span>
<lb n="1674"/><span>Is éigse grinn de chantain</span>
<lb n="1675"/><span>Ag éigheamh chum Ríogh na n-aingeal</span>
<lb n="1676"/><span>Ár bpráinnidhe do réidhe;</span>
<lb n="1677"/><span>Níor mhéinn leis choidhche a bhfreagairt</span>
<lb n="1678"/><span>Go téacht na nGaill chum caismirt</span>
<lb n="1679"/><span>Frí chéile i gcoimheascar catha</span>
<lb n="1680"/><span>I n-áit imigcéin.</span>
<lb n="1681"/><span>Dá bhrígh sin gléasfam feasta</span>
<lb n="1682"/><span>Ó fríth an scéal san tairngir</span>
<lb n="1683"/><span>Cloidheamh chum béime is arm</span>
<lb n="1684"/><span>Grán agus piléar.</span>
<lb n="1685"/></p>
</div>
<pb n="105"/>
<div><lb n="1686"/><p><span>Ní'l tráigh san ríoghacht ná cathair</span>
<lb n="1687"/><span>Gan gárda ag rígh na Sacsan</span>
<lb n="1688"/><span>De lá is d'oidhche ag faire</span>
<lb n="1689"/><span>Ó tráchtadh an scéal,</span>
<lb n="1690"/><span>Go raibh árthaighe ar tuinn chum catha</span>
<lb n="1691"/><span>'Gus lánchuid buidhean fá arm</span>
<lb n="1692"/><span>Gan spás ag tíocht i gcabhair</span>
<lb n="1693"/><span>An áil seo atá i bpéin;</span>
<lb n="1694"/><span>Sin gártha ag Gaoidhil re haiteas</span>
<lb n="1695"/><span>Faghbhaid saoirse feasta</span>
<lb n="1696"/><span>'S a námhaid claoidhte i dtreasaibh</span>
<lb n="1697"/><span>Báis annsan scléip;</span>
<lb n="1698"/><span>'S is feárr le maoidheamh soin geallaim</span>
<lb n="1699"/><span>'Ná ráidhte baoise an raille</span>
<lb n="1700"/><span>Seán Ua Duibhir an Ghleanna</span>
<lb n="1701"/><span>Ag áireamh a game.</span></p>
<lb n="1702"/>
<lb n="1703"/><p><span>Beidh céadta cloidheamh ann feasta,</span>
<lb n="1704"/><span>Geárrfam cinn de Ghallaibh</span>
<lb n="1705"/><span>Stracfam namhaid is leagfam</span>
<lb n="1706"/><span>'Na dtáintibh go faon.</span>
<lb n="1707"/><span>Beidh estáit ag Gaoidhil is ceannas</span>
<lb n="1708"/><span>Go sámh gan chíos an fhaid mhairfid</span>
<lb n="1709"/><span>Rás is rinnce is aiteas,</span>
<lb n="1710"/><span>Sámhas agus scléip;</span>
<lb n="1711"/><span>Beidh bráithre ag guidhe i gceallaibh</span>
<lb n="1712"/><span>Is sárghuth binn ag sagairt</span>
<lb n="1713"/><span>Ag rádh na ngníomh do ceapadh</span>
<lb n="1714"/><span>Le pápa is le cléir;</span>
<lb n="1715"/><span>Más plás a scríobhas im aiste</span>
<lb n="1716"/><span>An bás go dtigheadh dár ngairm.</span>
<lb n="1717"/><span>Táimíd claoidhte feasta</span>
<lb n="1718"/><span>Acht grása Mhic Dé.</span>
<lb n="1719"/></p>
</div>
<pb n="106"/>
<div><lb n="1720"/><p><span>22. - TÁ CRUADHTAN AR SHEOIRSE.</span></p>
<lb n="1721"/>
<lb n="1722"/><p><span>(FONN: "Lee Side of Moggy")</span></p>
<lb n="1723"/>
<lb n="1724"/><p><span>Tá cruadhtan ar Sheoirse,</span>
<lb n="1725"/><span>Ciodh mór a neart ar fairrge,</span>
<lb n="1726"/><span>Ní réidhfidh Éire an gnó dhó,</span>
<lb n="1727"/><span>A shlóighte ciodh tréan,</span>
<lb n="1728"/><span>Tá an tImpire go fórsamhail</span>
<lb n="1729"/><span>'Na chómhair, is rinnce fada aca,</span>
<lb n="1730"/><span>Fúigfidh é go ró-lag</span>
<lb n="1731"/><span>'S a gcomhairle go tréith.</span>
<lb n="1732"/><span>Franncaigh, Spáinnigh i neart atáid,</span>
<lb n="1733"/><span>Gan fábhar, gan bháidh, gan taise dhó,</span>
<lb n="1734"/><span>Cuirfidh sin an rógaire uilc</span>
<lb n="1735"/><span>Ón gcoróinn ag rith le gleo cloidhimh.</span></p>
<lb n="1736"/>
<lb n="1737"/><p><span>Count d'Estaing is námhaid dó,</span>
<lb n="1738"/><span>Is é i bhfábhar le Cormac;</span>
<lb n="1739"/><span>d'iompuigh Russia lámh léis,</span>
<lb n="1740"/><span>Is ní ghrádhfaidh é go h-éag;</span>
<lb n="1741"/><span>Tiocfaidh iomad gárdaidhe</span>
<lb n="1742"/><span>Go dána isteach i Sasana,</span>
<lb n="1743"/><span>Is cuirfid ortha an báire,</span>
<lb n="1744"/><span>Le grása Mhic Dé.</span>
<lb n="1745"/><span>Ní fallsacht pláis dom mheabhair a rádh</span>
<lb n="1746"/><span>Go mbeidh campaidhe bána i nAlbain</span>
<lb n="1747"/><span>Go dtraochfaidh sinn gach sméirle cuil</span>
<lb n="1748"/><span>Ciodh tréan a dtruip 's a bhfórsaidhe.</span></p>
<lb n="1749"/>
<lb n="1750"/><p><span>Tá scéalta maithe nódha ag rith</span>
<lb n="1751"/><span>I gcóigeadhaibh na Banban,</span>
<lb n="1752"/><span>Go bhfuil gach aon 'san Eoruip</span>
<lb n="1753"/><span>'S a bhfórsaidhe go tréan</span>
<lb n="1754"/><span>Ag tabhairt iarrachtaidhe fá Sheóirse</span>
<lb n="1755"/><span>'S a sheólta amuigh ar fairrge,</span>
<lb n="1756"/><span>Dá mhéid a neart 's a dhóchas,</span>
<lb n="1757"/><span>Dá shlóightibh is baoghal;</span></p>
</div>
<pb n="107"/>
<div><lb n="1758"/><p><span>Beidh río-rá aca tré Whitehall,</span>
<lb n="1759"/><span>I gcríochaibh Fáil 's i n-Albain,</span>
<lb n="1760"/><span>Traochfaid truip an Bhéarla singil</span>
<lb n="1761"/><span>Tráth ní bheid 'na gcomhnuidhe.</span></p>
<lb n="1762"/>
<lb n="1763"/><p><span>Is fada ag feitheamh Gaoidhil bhoicht</span>
<lb n="1764"/><span>Re críochnughadh gacha tarngaireacht,</span>
<lb n="1765"/><span>'S is gairid feasta an mhoill go mbeidh</span>
<lb n="1766"/><span>Gach nídh ar a dtoil féin;</span>
<lb n="1767"/><span>Gach allmhúrach coimhightheach</span>
<lb n="1768"/><span>Tá 'na shuidhe i mbrogaibh Banban</span>
<lb n="1769"/><span>Beidh scaipeadh ortha timcheall</span>
<lb n="1770"/><span>Is díbirt i gcéin;</span>
<lb n="1771"/><span>Gach leomhan groidhe d'fhuil Eoghain is Chuinn,</span>
<lb n="1772"/><span>Ba chródha gníomh i gcatha chnuic,</span>
<lb n="1773"/><span>I gcríochaibh Chuirc a sinnsear sin,</span>
<lb n="1774"/><span>Má shuidhid i gcroich ní dóghadh dhóibh.</span></p>
<lb n="1775"/>
<lb n="1776"/><p><span>Go gcloiseam-na mar scéala,</span>
<lb n="1777"/><span>Is nár bhréag sin le n-aithris,</span>
<lb n="1778"/><span>Gur neartmhar teacht Invasion,</span>
<lb n="1779"/><span>Fá scléip go Fionntráigh:</span>
<lb n="1780"/><span>I n-Albain i n-Éirinn</span>
<lb n="1781"/><span>I n-éinfheacht 's i Sasana,</span>
<lb n="1782"/><span>'S na dragain sin de ghréin-shliocht</span>
<lb n="1783"/><span>Mhilésis ón Spáinn;</span>
<lb n="1784"/><span>Ag tabhairt ruathar árd ar shluaighte námhad,</span>
<lb n="1785"/><span>Is cuanta trágha ar lasadh aca,</span>
<lb n="1786"/><span>Gan féachaint aca do mhéirligh,</span>
<lb n="1787"/><span>Acht dá dtraochadh 's dá dtabhairt síos.</span></p>
<lb n="1788"/>
<lb n="1789"/><p><span>Tá Prionnsa na Coróinneach,</span>
<lb n="1790"/><span>A sceolta mar innstear</span>
<lb n="1791"/><span>I ndóchas trí ríoghachta</span>
<lb n="1792"/><span>'S guidhidh leis buaidh shéin;</span>
<lb n="1793"/><span>Congnamh nach meadhónach</span>
<lb n="1794"/><span>Do gheobhaidh sé 'san Impireacht,</span>
<lb n="1795"/><span>Is fórsa ceart Laoisigh</span>
<lb n="1796"/><span>Nár stríoc ar aon chéim;</span></p>
</div>
<pb n="108"/>
<div><lb n="1797"/><p><span>Tiocfaidh sluaighte sásta anuas ón Spáinn</span>
<lb n="1798"/><span>Go huaibhreach dána draganta;</span>
<lb n="1799"/><span>Éirleach, briseadh, réabadh roilig</span>
<lb n="1800"/><span>Déanfaid ar an gcrón-bhuidhin.</span></p>
<lb n="1801"/>
<lb n="1802"/><p><span>23. - A  FHILE CHIRT GHÉIR.</span></p>
<lb n="1803"/>
<lb n="1804"/><p><span>(Amhrán i n-aghaidh na n-Allmhúrach.)</span></p>
<lb n="1805"/>
<lb n="1806"/><p><span>A fhile chirt ghéir do léigheas na sean-úghdair,</span>
<lb n="1807"/><span>Is tapa do réidheas gach daor-cheist docamhalach,</span>
<lb n="1808"/><span>Aithris-se féin go léir, go baramhalach,</span>
<lb n="1809"/><span>An fada bheid Gaedhil fá ghéar-smacht allmhúrach?</span></p>
<lb n="1810"/>
<lb n="1811"/><p><span>Ní reacaireacht bhréag ná féachaint sean-úghdar,</span>
<lb n="1812"/><span>Ná taisteal na laoch mear, éadtrom, fras-lúthmhar,</span>
<lb n="1813"/><span>Do scaipfeas as Éirinn Éilge allmhúraigh,</span>
<lb n="1814"/><span>Acht fearta Mhic Dé is é dá gceart-mhúchadh.</span></p>
<lb n="1815"/>
<lb n="1816"/><p><span>Gibson, Brown, Townsend, Gibbs, Tonson is Gore,</span>
<lb n="1817"/><span>Dickson, Nowls, Boulton is Buttons is Bowen,</span>
<lb n="1818"/><span>Rickson, Southwell, Moulton, Miller is Dore,</span>
<lb n="1819"/><span>Glas is gobhann is lom ar a maireann dá bpór.</span></p>
<lb n="1820"/>
<lb n="1821"/><p><span>Southwell, Steelman, Stephens, Stanner is Swain,</span>
<lb n="1822"/><span>Furnel, Fleetwood, Reever, Shutman is Lane,</span>
<lb n="1823"/><span>Gach crochaire coimhightheach, cíor-dhubh, ceannann, dá</span>
<lb n="1824"/><span>bpréimh,</span>
<lb n="1825"/><span>Treascartha claoidhte sínte i gcaismirt na bpiléar.</span></p>
<lb n="1826"/>
<lb n="1827"/><p><span>Lycet, Leader, Clayton, Compton is Coote,</span>
<lb n="1828"/><span>Ivers, Damer, Bateman, Bagwell is Brooks,</span>
<lb n="1829"/><span>Ryder, Taylor, Manor, Marrock is Moore,</span>
<lb n="1830"/><span>Is go bhfaiceam-na traochta ag tréin-shliocht Chaisil na</span>
<lb n="1831"/><span>búir.</span>
<lb n="1832"/></p>
</div>
<pb n="109"/>
<div><lb n="1833"/><p><span>Upton, Evans, Bevins, Basset is Blair,</span>
<lb n="1834"/><span>Burton, Beecher, Wheeler, Farran is Fair,</span>
<lb n="1835"/><span>Turner, Fielding, Reeves, is Waller is Dean,</span>
<lb n="1836"/><span>Cromwell 's a bhuidhean sin scaoileadh is scaipeadh ar a</span>
<lb n="1837"/><span>dtréad.</span></p>
<lb n="1838"/>
<lb n="1839"/><p><span>A Íosa, a Dhia aoibhinn, is a Athair an Uain,</span>
<lb n="1840"/><span>Do chíonn sinn i gcuibhreach 's i gceangal go cruaidh,</span>
<lb n="1841"/><span>A Rí neimhe díonta, freagair mo dhuain,</span>
<lb n="1842"/><span>Scaoil agus díbir an ghraithin sin uainn.</span>
<lb n="1843"/></p>
</div>
<pb n="110"/>
<div><lb n="1844"/><p><span>III.  AMHRÁINTIDHE BHAINEAS LE N-A BHEATHAIDH FÉIN.</span></p>
<lb n="1845"/>
<lb n="1846"/><p><span>24.  - A ÉIGSE AN AITIS.</span></p>
<lb n="1847"/>
<lb n="1848"/><p><span>(Do leanbh tabhartha do thug bean chuige.)</span></p>
<lb n="1849"/>
<lb n="1850"/><p><span>A éigse an aitis ó Chaiseal go Dóinn,</span>
<lb n="1851"/><span>Is gach n-aon den aicme n-ar bh'aithnid mo shórt,</span>
<lb n="1852"/><span>Éistidh feasta lem theagasc le meon,</span>
<lb n="1853"/><span>Is féach mar casadh an aindeise im threo!</span></p>
<lb n="1854"/>
<lb n="1855"/><p><span>Seó hó, a thoil, ná goil go fóill,</span>
<lb n="1856"/><span>Seó hó, a thoil, ná goil aon deoir,</span>
<lb n="1857"/><span>Seó hó, a leinbh a chumainn 's a stóir,</span>
<lb n="1858"/><span>Atá ag sileadh na súl is do chom gan lón.</span></p>
<lb n="1859"/>
<lb n="1860"/><p><span>Cé gur gasta mo labhartha beoil</span>
<lb n="1861"/><span>Ag déanamh ranna 's ag caitheamh mo stóir,</span>
<lb n="1862"/><span>Is baoth do ghlacas-sa i n-easbhaidh gan chóir,</span>
<lb n="1863"/><span>Ó bhé gan charthannacht, leanbh beag deoil.</span>
<lb n="1864"/><span>Seó hó, a thoil, etc.</span></p>
<lb n="1865"/>
<lb n="1866"/><p><span>Ar dtúis nuair chonnac an fhinne-bhean óg,</span>
<lb n="1867"/><span>A súil ba ghlaise is bhí luisne 'na snódh,</span>
<lb n="1868"/><span>Níor dhiúltuigh mise nuair dhruideas 'na treo,</span>
<lb n="1869"/><span>Is mo chumhadh níor thuigeas an tuirse bhí rómham.</span>
<lb n="1870"/><span>Seó hó, a thoil, etc.</span></p>
<lb n="1871"/>
<lb n="1872"/><p><span>A súil chum toirmisc cliste go leor,</span>
<lb n="1873"/><span>Cúilfhionn d'imireadh cluithche na n-óg,</span>
<lb n="1874"/><span>Is í d'fhúig mise fá iomarca bróin,</span>
<lb n="1875"/><span>Ag luascadh leinbh is ag sileadh na ndeor.</span>
<lb n="1876"/><span>Seó hó, a thoil, etc.</span>
<lb n="1877"/></p>
</div>
<pb n="111"/>
<div><lb n="1878"/><p><span>Créad a dhéanfad feasta le dalta 'et shórt,</span>
<lb n="1879"/><span>Gan braon im ballaibh ná beatha bhog shóghamhail,</span>
<lb n="1880"/><span>Éist, mo leanbh, is tearmann gheobhair,</span>
<lb n="1881"/><span>Tá gréithre maithe agam beartuighthe it chómhair.</span>
<lb n="1882"/><span>Seó hó, a thoil, etc.</span></p>
<lb n="1883"/>
<lb n="1884"/><p><span>Do gheobhair gan dearmad taisce gach seoid</span>
<lb n="1885"/><span>Do bhí ag do shinnsear ríoghdha rómhat;</span>
<lb n="1886"/><span>I nÉirinn iath-ghlais Bhriain is Eoghain,</span>
<lb n="1887"/><span>Ba mhinic le mian dá riar do shórt.</span>
<lb n="1888"/><span>Seó hó, a thoil, etc.</span></p>
<lb n="1889"/>
<lb n="1890"/><p><span>Do gheobhair ar dtúis an t-ubhall it dhóid</span>
<lb n="1891"/><span>Do bhí ag an dtriúr i gclúid it chomhair,</span>
<lb n="1892"/><span>Iolar sléibhe, caol-chruit cheoil</span>
<lb n="1893"/><span>Is seabhac na seilge ó Sceilig na seol.</span>
<lb n="1894"/><span>Seó hó, a thoil, etc.</span></p>
<lb n="1895"/>
<lb n="1896"/><p><span>Do gheobhair an caol-each éadtrom óg,</span>
<lb n="1897"/><span>Do gheobhair an srian 's an diallait óir,</span>
<lb n="1898"/><span>Do gheobhair cloidheamh soluis an dornchlann óir,</span>
<lb n="1899"/><span>Do bhí ag Brian ag riar na slógh.</span>
<lb n="1900"/><span>Seó hó, a thoil, etc.</span></p>
<lb n="1901"/>
<lb n="1902"/><p><span>Do gheobhair sleagh Aichill ba chalma i ngleo,</span>
<lb n="1903"/><span>Is craoiseach Fhinn gan moill it dhóid,</span>
<lb n="1904"/><span>Éide Chonaill do b'ursa le treoin,</span>
<lb n="1905"/><span>'S an sciath bhí ag Naois i gCraoibh na slógh,</span>
<lb n="1906"/><span>Seó hó, a thoil, etc.</span></p>
<lb n="1907"/>
<lb n="1908"/><p><span>Do gheobhair, a leinbh, dom thuigsint, mar sheoid</span>
<lb n="1909"/><span>An t-each caol donn bhí ag Conn 'san nghleo,</span>
<lb n="1910"/><span>'S an bogha bhí ag Murchadh an urchair mhóir,</span>
<lb n="1911"/><span>I gcath Chluain Tarbh ag treascairt na dtreon.</span>
<lb n="1912"/><span>Seó hó, a thoil, etc.</span></p>
<lb n="1913"/>
<lb n="1914"/><p><span>Do gheobhair culaith Fhinn ba líomhtha i ngleo,</span>
<lb n="1915"/><span>'S an ga bhí ag Diarmaid triath na dtreon,</span>
<lb n="1916"/><span>Clogad curata Oscair mhóir,</span>
<lb n="1917"/><span>Ar faithche na Féinne thraoch mac Treoin.</span>
<lb n="1918"/><span>Seó hó, a thoil, etc.</span>
<lb n="1919"/></p>
</div>
<pb n="112"/>
<div><lb n="1920"/><p><span>Do gheobhaidh tú long le stiuir fé sheol,</span>
<lb n="1921"/><span>Is corn glan cúmtha cúinneach óir,</span>
<lb n="1922"/><span>Cruit Orphéis fé théadaibh ceoil,</span>
<lb n="1923"/><span>Do spreagfaidh na béithe it dheídh gan smól.</span>
<lb n="1924"/><span>Seó hó, a thoil, etc.</span></p>
<lb n="1925"/>
<lb n="1926"/><p><span>Do gheobhaidh tú nídh nár mhaoidheas ort fós,</span>
<lb n="1927"/><span>An dubh-bhrat d'ionnladh Dunlaing óg,</span>
<lb n="1928"/><span>Do cheileadh a ghnúis i gcumhangrach slógh,</span>
<lb n="1929"/><span>'S é ag síor-chur laoch go faon dá dtreoir.</span>
<lb n="1930"/><span>Seó hó, a thoil, etc.</span></p>
<lb n="1931"/>
<lb n="1932"/><p><span>Do gheobhair an staf bhí ag Pan 'na dhóid,</span>
<lb n="1933"/><span>'S an tslat bhí ag Maois ghníodh díon dó is treoir,</span>
<lb n="1934"/><span>Is créithre meala dá scagadh faoit chómhair,</span>
<lb n="1935"/><span>I gcornaibh ríoghda síor chum stóir.</span>
<lb n="1936"/><span>Seó hó, a thoil, etc.</span></p>
<lb n="1937"/>
<lb n="1938"/><p><span>Do gheobhair, a leinbh, dom thuigsint, mar sheoid</span>
<lb n="1939"/><span>An ga thug Aonghus trén 'na dhóid</span>
<lb n="1940"/><span>Do mhac chalma Uí Dhuibhne 'á dhion ar thóir</span>
<lb n="1941"/><span>Mar ba mhinic an Fhiann go dian 'na dheoidh.</span>
<lb n="1942"/><span>Seó hó, a thoil, etc.</span></p>
<lb n="1943"/>
<lb n="1944"/><p><span>Do gheobhair i n-a fhochair sin lomradh an óir</span>
<lb n="1945"/><span>Thug Iason tréan don Ghréig ar bórd,</span>
<lb n="1946"/><span>'S an t-each caol cuthaigh mear cumasach óg,</span>
<lb n="1947"/><span>Do bhí ag Coin Chulainn, ceann urraidh na slógh.</span>
<lb n="1948"/><span>Seó hó, a thoil, etc.</span></p>
<lb n="1949"/>
<lb n="1950"/><p><span>Do gheobhair, a leinbh, mar thuilleadh ceart leo,</span>
<lb n="1951"/><span>An tsleagh thug Aoife féin don leomhan,</span>
<lb n="1952"/><span>Lér mhairbh Ferdiadh bhí dian i ngleo,</span>
<lb n="1953"/><span>Is Conlaoch uasal, uaibhreach, óg.</span>
<lb n="1954"/><span>Seó hó, a thoil, etc.</span></p>
<lb n="1955"/>
<lb n="1956"/><p><span>Do gheobhair an corn nár bh'fholamh mar sheoid,</span>
<lb n="1957"/><span>Do gheobhair an adharc is gadhar chum spóirt,</span>
<lb n="1958"/><span>Do bhí ag Gruagach Dhúna an Óir,</span>
<lb n="1959"/><span>Cé gur dochma leis siúd a dtabhairt dot shórt,</span>
<lb n="1960"/><span>Seó hó, a thoil, etc.</span>
<lb n="1961"/></p>
</div>
<pb n="113"/>
<div><lb n="1962"/><p><span>Do gheobhair, dar liom-sa, cúirt gan smól,</span>
<lb n="1963"/><span>Fairsing, réidh-ghlan, aolmhar, cóir,</span>
<lb n="1964"/><span>Is na fearainn sin Naoise chum tighis it nódhacht,</span>
<lb n="1965"/><span>Cé cailleadh le feall 'san Eamhain an leomhan.</span>
<lb n="1966"/><span>Seó hó, a thoil, etc.</span></p>
<lb n="1967"/>
<lb n="1968"/><p><span>Do gheobhaidh tú, a leinbh, dom thuigsint, mar stór,</span>
<lb n="1969"/><span>Ó mhac Airt mhic Chuinn míle uinge óir;</span>
<lb n="1970"/><span>Do gheobhair le fonn leis tabharthas Eoghain,</span>
<lb n="1971"/><span>Is mír gan dabht ó Chonn thug gleo.</span>
<lb n="1972"/><span>Seó hó, a thoil, etc.</span></p>
<lb n="1973"/>
<lb n="1974"/><p><span>Do gheobhair, a leinbh, dom thuigsint, níos mó</span>
<lb n="1975"/><span>Nár gheallas féin go léir duit fós:</span>
<lb n="1976"/><span>Saidhbhreas Fhinn ba líonmhar slógh,</span>
<lb n="1977"/><span>Is Bran dá dhíon le scím faoit chomhair.</span>
<lb n="1978"/><span>Seó hó, a thoil, etc.</span></p>
<lb n="1979"/>
<lb n="1980"/><p><span>Do gheobhaidh tú nídh nar mhaoidheas ort fós,</span>
<lb n="1981"/><span>Gloine de'n fhíon bhí bríoghmhar, sóghamhail,</span>
<lb n="1982"/><span>Do tharraingeadh Hébe, an réilteann óg,</span>
<lb n="1983"/><span>Chum Iupiter réics na ndéithe ar bórd.</span>
<lb n="1984"/><span>Seó hó, a thoil, etc.</span></p>
<lb n="1985"/>
<lb n="1986"/><p><span>Do gheobhaidh tú rígh-bhean chaoin, tais, mhodhamhail,</span>
<lb n="1987"/><span>'Na mbeidh lasadh 'na gnaoi tré lí mar rós,</span>
<lb n="1988"/><span>A samhail de mhnaoi ag mac Priaim bhí ar bórd,</span>
<lb n="1989"/><span>Ar faithche na Traoi chuir mílte ar feodh.</span>
<lb n="1990"/><span>Seó hó, a thoil, etc.</span></p>
<lb n="1991"/>
<lb n="1992"/><p><span>Do gheobhair saill uaim fíon is beoir,</span>
<lb n="1993"/><span>Is éadach 'na n-aice ba mhaise dot shórt;</span>
<lb n="1994"/><span>Acht ó chím do bhuime chugam 'san ród</span>
<lb n="1995"/><span>Ní gheallfad uaim duit duais ná seoid.</span></p>
<lb n="1996"/>
<lb n="1997"/><p><span>Seó hó, a thoil, ná goil go fóill,</span>
<lb n="1998"/><span>Seó hó, a thoil, ná goil aon deoir,</span>
<lb n="1999"/><span>Seó hó, a leinbh a chumainn 's a stóir,</span>
<lb n="2000"/><span>Atá ag sileadh na súl is do chom gan lón.</span>
<lb n="2001"/></p>
</div>
<pb n="114"/>
<div><lb n="2002"/><p><span>Bzzzzz1759c 18L</span>
<lb n="2003"/><span>25. - A SHÉAMUIS, DEÁN DAM.</span></p>
<lb n="2004"/>
<lb n="2005"/><p><span>(Chum gabhann ag iarraidh air rámhann do dhéanamh dó.)</span></p>
<lb n="2006"/>
<lb n="2007"/><p><span>A Shéamuis, déan dam arm na bhfód:</span>
<lb n="2008"/><span>Sciuirse ghléasta dhéanfas grafadh 'gus rómhar,</span>
<lb n="2009"/><span>Stiuir ghlan éadtrom i bhfaobhar, i dtaitheac 's i gcóir</span>
<lb n="2010"/><span>Nach tútach gné is bhéas néata tarraingthe i gclódh.</span></p>
<lb n="2011"/>
<lb n="2012"/><p><span>I gclódh an airgid bíodh tarraingthe gan rian buille ar</span>
<lb n="2013"/><span>bith,</span>
<lb n="2014"/><span>Scóip fhada aici is leabhaireacht 'na hiarrachtaibh,</span>
<lb n="2015"/><span>Sórd slaite bíodh leacuighthe ar a riaghail-chiumhasaibh,</span>
<lb n="2016"/><span>'S budh ró-thaitneamhach an t-arm liom is í fiadh chroime.</span></p>
<lb n="2017"/>
<lb n="2018"/><p><span>A ciumhasa má thígheann ná bíodh ortha scuilb ná ruic,</span>
<lb n="2019"/><span>Is feicim a tigheal sleamhain slím i bhfuirm an tsuic,</span>
<lb n="2020"/><span>Slighe an bhata bíodh innti gan fuigheall ná uireasbaidh ar</span>
<lb n="2021"/><span>bith,</span>
<lb n="2022"/><span>Is mar bharra ar gach nídh aca bíodh sí i mbinneas an chluig.</span></p>
<lb n="2023"/>
<lb n="2024"/><p><span>26. - A CHARA MO CHLÉIBH.</span></p>
<lb n="2025"/>
<lb n="2026"/><p><span>(Chum Séamus Mhic Ghearailt ag iarraidh air maide do chur 'na</span>
<lb n="2027"/><span>rámhainn dó.)</span></p>
<lb n="2028"/>
<lb n="2029"/><p><span>A chara mo chéibh, 's a Shéamuis ghreannmhair ghrádhaigh,</span>
<lb n="2030"/><span>d'fhuil Ghearaltaigh, Ghréagaigh, éachtaigh, airm-nirt áigh,</span>
<lb n="2031"/><span>Maide glan, réidh, i ngléas bíodh agat im rámhainn,</span>
<lb n="2032"/><span>Is mar bharra ar an scléip cuir léi go greanta an bacán.</span></p>
<lb n="2033"/>
<lb n="2034"/><p><span>M'arm-sa i ngléas tar th'éis go greanta ó tá,</span>
<lb n="2035"/><span>Is ó thosach mo shaoghail don léigheann mo thart-sa nár</span>
<lb n="2036"/><span>bádhadh,</span>
<lb n="2037"/><span>Ní stadfad dem réim go dtéidheadh don Ghaillimh lem</span>
<lb n="2038"/><span>rámhainn,</span>
<lb n="2039"/><span>Mar a ngeabhad gach lae mo réal is marthain mar phágh.</span>
<lb n="2040"/></p>
</div>
<pb n="115"/>
<div><lb n="2041"/><p><span>Iar gcaitheamh an lae má's tréith nó tuirseach mo chnámha,</span>
<lb n="2042"/><span>Is go mbraithfidh an maor nach éachtach m'acfuinn ar</span>
<lb n="2043"/><span>rámhainn,</span>
<lb n="2044"/><span>Labharfad scéal go séimh ar eachtra an bháis,</span>
<lb n="2045"/><span>Nó ar chathaibh na nGréag 'san Trae d'fhúig flatha go tláith.</span></p>
<lb n="2046"/>
<lb n="2047"/><p><span>Ar Shamson an laochais déanfad labhairt i dtráth,</span>
<lb n="2048"/><span>Is ar Alastrom thréan ba chraosach seasamh le námhaid,</span>
<lb n="2049"/><span>Ar cheannas na Saesear n-éachtach, airm-nirt, áigh,</span>
<lb n="2050"/><span>Nó ar Aichill, an laoch, d'fhúig céadta marbh 'san pháirc.</span></p>
<lb n="2051"/>
<lb n="2052"/><p><span>Nó ar Chonall mac Néill thug Éithne an eala-chneis bháin</span>
<lb n="2053"/><span>Go mullach Chnuic Éadair aeraigh thaitneamhaigh áird,</span>
<lb n="2054"/><span>Iar dtuitim i néall don laoch i n-aice na mná,</span>
<lb n="2055"/><span>Gur sciobadh le Céan an bhé go troiseach tar sáil.</span></p>
<lb n="2056"/>
<lb n="2057"/><p><span>Nó ar Chaitcheann mac Tréan san bhFéinn thug easbaidh</span>
<lb n="2058"/><span>'gus ár,</span>
<lb n="2059"/><span>Is ar imtheachta Dhéirdre i scéimh 's i bpearsa rug bárr,</span>
<lb n="2060"/><span>Ar mhaithibh mear éascaidh éigse Uisnigh nár thláith</span>
<lb n="2061"/><span>Is ar éalódh tré éad an réics mac Fheicnigh cé'r chás.</span></p>
<lb n="2062"/>
<lb n="2063"/><p><span>Is Mac Con lér thréig an réics d'fhuil Bhanba lán</span>
<lb n="2064"/><span>Ar ghasra shéimh na Féinne dá ndeasca rug bárr</span>
<lb n="2065"/><span>Le bladaireacht chlaon 'na dhéidh sin canfad dó dán</span>
<lb n="2066"/><span>Sin agat-sa a Shéamuis fé mar chaithead-sa an lá.</span></p>
<lb n="2067"/>
<lb n="2068"/><p><span>Iar gcaitheamh an lae dá réir sin gabhad mo phágh,</span>
<lb n="2069"/><span>'S i mbrollach mo léine déan a cheangal le cnáib;</span>
<lb n="2070"/><span>Don bhaile má théidhim beidh mé ar meanmain áird,</span>
<lb n="2071"/><span>'S ní scaipfead i n-aon-chor réal go dtagad it dháil.</span></p>
<lb n="2072"/>
<lb n="2073"/><p><span>Mar is fear tú mar mé do chéas an seana-thart lá,</span>
<lb n="2074"/><span>Racham araon fé scléip go tabhairne an stáid,</span>
<lb n="2075"/><span>Is rabairneach ghlaodhfam éil is dramanna ar clár,</span>
<lb n="2076"/><span>Is taisce ní dhéanfad féin d'aon leath-phighinn dem phágh.</span>
<lb n="2077"/></p>
</div>
<pb n="116"/>
<div><lb n="2078"/><p><span>Bzzzzz1782c 18D</span>
<lb n="2079"/><span>27. - A SHAGAIRT GHIL CHÁIDH. </span></p>
<lb n="2080"/>
<lb n="2081"/><p><span>(Chum Sagairt ag iarraidh air a fhógradh go raibh sé chum scoile</span>
<lb n="2082"/><span>d'oscailt.)</span></p>
<lb n="2083"/>
<lb n="2084"/><p><span>A shagairt ghil cháidh, 's a bhráthair Néill is Airt,</span>
<lb n="2085"/><span>Ba thearmann sámh don dáimh is d'éigse i gceart,</span>
<lb n="2086"/><span>I gcathaibh roimh námhaid, i mbeárnain baoghail na dtreas,</span>
<lb n="2087"/><span>Aithris do chách go dtáinig mé 'na measc.</span></p>
<lb n="2088"/>
<lb n="2089"/><p><span>Chum teagaisc gach tána i ráidhtibh séimh na sean,</span>
<lb n="2090"/><span>Le Laidin do b'ársa 's i ndántaibh Gaedhilge stair,</span>
<lb n="2091"/><span>'S an ghlafarnach námhad so d'árduigh réim is reacht</span>
<lb n="2092"/><span>I bhfearannaibh Fáil 'na dtáinig Gaedhil tar lear.</span></p>
<lb n="2093"/>
<lb n="2094"/><p><span>Scaipeadh na bhfearachon gcalma gcródha gcaoin,</span>
<lb n="2095"/><span>Is leagadh na bhflatha ba fhleadhthach i ndóntaibh Gaoidhil,</span>
<lb n="2096"/><span>A mbeatha gan aisiog ag Gallaibh le fóirneart dlighidh,</span>
<lb n="2097"/><span>Do chuir sealad chum teagaisc go Glaise na Teora sinn.</span></p>
<lb n="2098"/>
<lb n="2099"/><p><span>A shagairt gan mheang, is ceannsa caoimh-mhéinneach,</span>
<lb n="2100"/><span>'S is gasta glan-mheabhair i rann gach laoidhe léigheanta,</span>
<lb n="2101"/><span>Aithris mo chall ó's ceann ár bprímh-chléir tú,</span>
<lb n="2102"/><span>Go dteagascaim clann gach dream 'na gcruinn-chéimibh.</span></p>
<lb n="2103"/>
<lb n="2104"/><p><span>28. IS MITHID DAM FÉIN.</span>
<lb n="2105"/><span>Bzzzzz1784ob 18D</span></p>
<lb n="2106"/>
<lb n="2107"/><p><span>(Faoisidin).</span></p>
<lb n="2108"/>
<lb n="2109"/><p><span>Is mithid dam féin mo thréithe i gceart do scrúdadh,</span>
<lb n="2110"/><span>Is mo bhearta do léigheadh 'o Mhac Dé go cathach cúthail,</span>
<lb n="2111"/><span>d'fhulang gan bhréag a ghéaga a stracadh ag Giúdaigh</span>
<lb n="2112"/><span>Le taitneamh dá thréad dá saoradh ar pheannaid Lúiteir.</span></p>
<lb n="2113"/>
<lb n="2114"/><p><span>Do chaitheas-sa tréimhse 'em shaoghal go coirtheach cionntach,</span>
<lb n="2115"/><span>Cealgach créimeach claonmhar cleasach cúrsach,</span>
<lb n="2116"/><span>Gangaideach clé nár ghéill do reacht ná d'Úird chirt,</span>
<lb n="2117"/><span>Is go maithidh Mac Dé le chéile ár mbearta dhúinn-ne.</span>
<lb n="2118"/></p>
</div>
<pb n="117"/>
<div><lb n="2119"/><p><span>Ba mhinic gan bhréag le craos mé ar meisce ó lionntaibh,</span>
<lb n="2120"/><span>Go magamhail maosach aerach slightheach lúbach,</span>
<lb n="2121"/><span>Feargach faobhrach sraonmhar troideach diúltach,</span>
<lb n="2122"/><span>Bagarthach baoghlach bréagach sladach súighteach.</span></p>
<lb n="2123"/>
<lb n="2124"/><p><span>Aifreann Dé gan bhréag ba bheag mo dhúil ann,</span>
<lb n="2125"/><span>Is gach annamh nuair théidhinn dá éisteacht creididh chughaibh-se,</span>
<lb n="2126"/><span>An uair stadaid na héisc le géill san tsruth dá gcúrsa</span>
<lb n="2127"/><span>I n-am easbarta an Naomh-Chuirp, is léir gur mhagadh</span>
<lb n="2128"/><span>dhúinn-ne.</span></p>
<lb n="2129"/>
<lb n="2130"/><p><span>Peacadh gach n-aon do léighinn-se ar feadh na dúithche</span>
<lb n="2131"/><span>Is na bearta ba mhéinn liom féin do cheilt go ciuin, glic;</span>
<lb n="2132"/><span>Paidir Mhic Dé ná Cré na nApstal n-ionnraic</span>
<lb n="2133"/><span>Ní thagann óm béal' acht bréaga, cleasa is lúbadh.</span></p>
<lb n="2134"/>
<lb n="2135"/><p><span>Aitchim Muire Ógh is Eoin geal Baiste i n-éinfheacht,</span>
<lb n="2136"/><span>Mícheál comhachtach, Pól is Peadar tréitheach,</span>
<lb n="2137"/><span>An chúirt ghlórmhar fós, an Mac 's an Naomh-Spiorad</span>
<lb n="2138"/><span>Guidhe le hEoghan gach ló don Chathair Naomhtha.</span></p>
<lb n="2139"/>
<lb n="2140"/><p>
<lb n="2141"/><span>Uzzzzz0318</span>
<lb n="2142"/><span>20. - IS MACHTNAMH LIOM NÁ BRAITHTEAR.</span></p>
<lb n="2143"/>
<lb n="2144"/><p><span>(Dáibhí Ó Floinn chum Eoghain Uí Shúilleabháin.)</span></p>
<lb n="2145"/>
<lb n="2146"/><p><span>Is machtnamh liom ná braithtear ar an mbruighin sin theas</span>
<lb n="2147"/><span>An faraire dhul eatortha sa mhaoidheamh 'na reath,</span>
<lb n="2148"/><span>Taistealach bailighthe na Gaoidhilge ar fad,</span>
<lb n="2149"/><span>Is aiste chur i n-eagar dlighthe draoidhthe sean;</span></p>
<lb n="2150"/>
<lb n="2151"/><p><span>Radaire an tseanchais do ghníomh as ceap</span>
<lb n="2152"/><span>Gach garbh-thuir go barra buinne craoibhe rath,</span>
<lb n="2153"/><span>Gan masla ar bith le casadh leis i ngníomh ná i reacht</span>
<lb n="2154"/><span>Acht amharca na mbairrfhionn air do bhíodh i gceas.</span>
<lb n="2155"/></p>
</div>
<pb n="118"/>
<div><lb n="2156"/><p><span>Uzzzzz0216</span>
<lb n="2157"/><span>30. - A CHARA-BHILE CHNEASTA CHLISTE.</span>
<lb n="2158"/><span>(Freagra Eoghain ar Dháibhí.)</span></p>
<lb n="2159"/>
<lb n="2160"/><p><span>A chara-bhile chneasta chliste chaoin gan chleas,</span>
<lb n="2161"/><span>Ba dhearbh-oide deachtuighthe glan-laoidhte mbleacht,</span>
<lb n="2162"/><span>Breacfad duit gan bhladaireacht gach sníomh is ceas</span>
<lb n="2163"/><span>Thug balbh mise ó thaistealas don tír budh dheas.</span></p>
<lb n="2164"/>
<lb n="2165"/><p><span>Tá gallasmacht na n-eachtrann lem thaoibh i ngar</span>
<lb n="2166"/><span>Is mar bharra air sin ní haithnid damh san chrích ar fad</span>
<lb n="2167"/><span>Eagnach do scanfadh siolla Gaoidhilge i gceart</span>
<lb n="2168"/><span>Acht an teachtaire dár raidis-se do scríbhinn bheacht.</span></p>
<lb n="2169"/>
<lb n="2170"/><p><span>Eatortha níor mhaise liom-sa laoidh ná stair</span>
<lb n="2171"/><span>Do cheapadh anuighe seanchais ar chloinn na bhflaith</span>
<lb n="2172"/><span>Nár shamhail ris an aicme sin n-ar shuidheas 'na measc</span>
<lb n="2173"/><span>Lucht dreadair bhriste meadrach do dhíol tar lear.</span></p>
<lb n="2174"/>
<lb n="2175"/><p><span>Bzzzzz1782c 18D</span>
<lb n="2176"/><span>31. - CÉ SEOLADH LE TRÉIMSE MÉ.</span></p>
<lb n="2177"/>
<lb n="2178"/><p><span>(Moladh Anaigh.)</span></p>
<lb n="2179"/>
<lb n="2180"/><p><span>Cé seoladh le tréimhse mé ag straereacht de shíor,</span>
<lb n="2181"/><span>Ó bhórd-imeall Bhéarra go hÉirne na ríobh,</span>
<lb n="2182"/><span>Ní heolach dam béithe ná séimh-fhir san tslighe</span>
<lb n="2183"/><span>I gcóimhmheas do thréad chneasta shaor Anaigh thíos;</span>
<lb n="2184"/><span>Is cómhadmhar a n-éigse go saothrach ag sníomh</span>
<lb n="2185"/><span>Gach sórt fuirm bhéarsa do b'fhéidir do scríobhadh</span>
<lb n="2186"/><span>'S is ceart do chanaid ranna i bpratainn éifeacht gan</span>
<lb n="2187"/><span>fhuigheall</span>
<lb n="2188"/><span>A seolracht na saorfhlaith go glé gasta glinn.</span>
<lb n="2189"/></p>
</div>
<pb n="119"/>
<div><lb n="2190"/><p><span>Is ceolmhar a maeghdeana ag séis-chanadh fuinn,</span>
<lb n="2191"/><span>Is tá a n-óigfhir sin béasach bleacht béal-bhlasta binn,</span>
<lb n="2192"/><span>Is gleo-ghoineach léidmheach gach laoch abaidh díobh</span>
<lb n="2193"/><span>Ag tóirneadh na mbéar is ag traochadh lucht tinn;</span>
<lb n="2194"/><span>Leonadh ní baoghal 'na gcaomhnacht don tím,</span>
<lb n="2195"/><span>Is fórsa ní déantar ar bhéithibh sa tír,</span>
<lb n="2196"/><span>Is lasmhar leaca ban is gailteann maordha is ríobh</span>
<lb n="2197"/><span>Ó bhórdaibh an tSléibhe go gaortha na Muighe.</span></p>
<lb n="2198"/>
<lb n="2199"/><p><span>Bíonn beoir agus daor-phunch dá dtaoscadh ann mar</span>
<lb n="2200"/><span>thaoid,</span>
<lb n="2201"/><span>Is ceolta dá méir-spreagadh ar théadaibh go caoin,</span>
<lb n="2202"/><span>A n-óga ag gean-phléidhreacht le chéile gan scím,</span>
<lb n="2203"/><span>Is cóisir i n-aolbhrogaibh néata 'na suidhe;</span>
<lb n="2204"/><span>Bíonn sógh suilt is féis leabtha is béile ag gach n-aon</span>
<lb n="2205"/><span>Don deoraidh gan éaradh cibé as a dtigheann;</span>
<lb n="2206"/><span>Is ag scannadh ceacht bíonn scata mhacaibh léighinn ann de</span>
<lb n="2207"/><span>shíor</span>
<lb n="2208"/><span>Do bheir eolus is éirim gach téacsa dá gcloinn.</span></p>
<lb n="2209"/>
<lb n="2210"/><p><span>Bíonn spórt aca ar éigne is ar mhéithbhric gan suim,</span>
<lb n="2211"/><span>Go ró-ghlic le bréag-chuil dá mbéalgha sa linn,</span>
<lb n="2212"/><span>Gach sórt ealtan aerdha le haonduine ríomhadh,</span>
<lb n="2213"/><span>Gan teora dá slaodadh le glé-ghunna ar tuinn;</span>
<lb n="2214"/><span>Bíonn geon-ghuth ag beagles roimh Phoebus do thigheacht,</span>
<lb n="2215"/><span>I móintibh i gcaoltaibh i gcaodhtaibh 's i gcoill,</span>
<lb n="2216"/><span>Is scata flaith ba mhaiseach dreach ar chaol-eachaibh groidhe</span>
<lb n="2217"/><span>'Na dhéidh sin go dtraochtar leo Reynard gan bhrígh.</span></p>
<lb n="2218"/>
<lb n="2219"/><p><span>Is cnómhar gach scéimh-dhoire gné-ghlas san tír,</span>
<lb n="2220"/><span>Is le mór-thortha is léir dham go bpléascfaidh a gcrainn;</span>
<lb n="2221"/><span>An bhó bhleacht ag géimnigh 's a laogh le n-a taoibh</span>
<lb n="2222"/><span>An eorna 's an chraobh-chruithneacht chraorac 's an líon;</span>
<lb n="2223"/><span>Bíonn feoil mhairt is tréan-tuirc, muilt mhéithe agus fíon</span>
<lb n="2224"/><span>Is lónta dá n-éagmais gach féile ann de shíor;</span>
<lb n="2225"/><span>Do fearadh raith ar shraith an air tar aon chuid den ríoghacht</span>
<lb n="2226"/><span>Is do pósadh le daonnacht is féile gach n-aon.</span>
<lb n="2227"/></p>
</div>
<pb n="120"/>
<div><lb n="2228"/><p><span>Tá sóghachas, tá séimhe, tá béasa tá síth,</span>
<lb n="2229"/><span>Tá mórdhacht tá méinn ghlan is scléip gan aon bhaois,</span>
<lb n="2230"/><span>Tá clódh-mhaise is scéimh ag gach saor-ghaile díobh</span>
<lb n="2231"/><span>Is mór-iomad tréithe ná féadaim-se ríomh;</span>
<lb n="2232"/><span>Tá leomhan den chléir ann fuair céim barra tighis</span>
<lb n="2233"/><span>Eolus na naomh-startha is péarla den díodhacht</span>
<lb n="2234"/><span>Ag teagasc reacht budh shamhail ceacht is bréithre le Maois</span>
<lb n="2235"/><span>Ag cómh-thaisceadh a thréad ó na faolchoin go cruinn.</span></p>
<lb n="2236"/>
<lb n="2237"/><p><span>Táid óigfhir le céird ann is glé-shnoighte d'fhigheann</span>
<lb n="2238"/><span>Fá sheoltaibh an caol-bharc is néamh-dhuille craobh,</span>
<lb n="2239"/><span>Cóimhghleic na Féinne agus traochadh na Traoi,</span>
<lb n="2240"/><span>Róin agus éanlaith ar dhaorbhrataibh lín;</span>
<lb n="2241"/><span>Tá cóir agus gléas ann do léir-ghealann suim</span>
<lb n="2242"/><span>Na sróll-bhrat is néata do déantar san ríoghacht;</span>
<lb n="2243"/><span>Is feas go rachad seal 'na measc d'éis Féasta na Naomh</span>
<lb n="2244"/><span>Ag pógadh na mbéithe 's ag taoscadh na dighe.</span></p>
<lb n="2245"/>
<lb n="2246"/><p><span>Bzzzzz1772c 18D</span>
<lb n="2247"/><span>32. SLÁN AGUS DAITHEAD.</span></p>
<lb n="2248"/>
<lb n="2249"/><p><span>Slán agus daithead le ceangal ceart díoghrais</span>
<lb n="2250"/><span>Chum gach áitreabh is baile ó Chill Aithchidh go Fuinnseann</span>
<lb n="2251"/><span>An báin-tsliocht 'na gcleachtainn-se beathuisce bríoghmhar</span>
<lb n="2252"/><span>Dánta le n-aithris is spreagaireacht chaoinphort.</span>
<lb n="2253"/><span>Rinnce agus pléidhreacht ag béithibh gan tlás,</span>
<lb n="2254"/><span>Scaoith bhruinneall saordha lem thaobh-sa go sámh,</span>
<lb n="2255"/><span>Go síodach go séanmhar go séimh sultmhar cáidh,</span>
<lb n="2256"/><span>Is canntlach 's is cathach le sealad mé i ndaoirse</span>
<lb n="2257"/><span>Go hamhgrach ag taisteal gan aiteas ná aoibhneas.</span></p>
<lb n="2258"/>
<lb n="2259"/><p><span>Gach teannta n-ar theagmhas breacfad go laoidhtheach,</span>
<lb n="2260"/><span>Le hannsacht don aicme seo ghlacadh mé i gcoimhirse,</span>
<lb n="2261"/><span>Gach scannradh le trapaibh gach scaipeadh 's gach sceimhle</span>
<lb n="2262"/><span>Trér ghabhas-sa le sealad 's gan cara ar bith taoibh liom,</span></p>
</div>
<pb n="121"/>
<div><lb n="2263"/><p><span>Gach turus gach tubaist gach tuirse gach brón,</span>
<lb n="2264"/><span>Gach siosma gach imirt gach imreas gleodh,</span>
<lb n="2265"/><span>'S na coirthe n-ar thuiteas tré uireasbaidh stóir,</span>
<lb n="2266"/><span>Ag straereacht go singil im imearthach choimhightheach</span>
<lb n="2267"/><span>I gcéin lear ón bhfuirinn ná druidfeadh mé ó chuibhreann.</span></p>
<lb n="2268"/>
<lb n="2269"/><p><span>Mo shlán-sa tar aoinne san tsaoghal chum Uilliam ghil,</span>
<lb n="2270"/><span>Fear grádhmhar deighmhéinneach glain-tréitheach caoin</span>
<lb n="2271"/><span>ciallmhar,</span>
<lb n="2272"/><span>Ráib sultmhar saordha le féile do riaradh</span>
<lb n="2273"/><span>Na táinte go féastach 'na aolbhrog le mian suilt;</span>
<lb n="2274"/><span>Éigse na laoi-cheast, cléir, draoithe agus dáimh,</span>
<lb n="2275"/><span>Tréad thaistil tíortha gach n-oidhche agus lá,</span>
<lb n="2276"/><span>Béithe agus saoithe, daill, naoidhin agus báird</span>
<lb n="2277"/><span>Go fíontach go feolmhar go beorach go biadhmhar</span>
<lb n="2278"/><span>Go líonmhar go lonnrach go ceolmhar go siansach.</span></p>
<lb n="2279"/>
<lb n="2280"/><p><span>Mo shlán-sa le saor-chumann céille is le mian chirt</span>
<lb n="2281"/><span>Tar mhnáibh Inis Éilge chum céile mo bhiadhtaigh,</span>
<lb n="2282"/><span>Máire an bhean bhéasach de phréamh-scoth na dtriaithe,</span>
<lb n="2283"/><span>Ráib-choin ná staonfadh ó chéadtaibh i ngliadh chnuic;</span>
<lb n="2284"/><span>Mo shlán-sa chum Séamuis, fear glé-ghlic gan teimheal</span>
<lb n="2285"/><span>Ná fágfadh mo ghéibheann gan réidhteach ó chroidhe,</span>
<lb n="2286"/><span>Mo shlán tugaidh d'Éamonn cé d'éaluigh ón gcraoibh,</span>
<lb n="2287"/><span>Mo shlán-sa gan filleadh le hiomarca dian-ghean</span>
<lb n="2288"/><span>Don rábaire curaidh, 'sé Donnchadh giaggheal.</span></p>
<lb n="2289"/>
<lb n="2290"/><p><span>Mo shlán-sa chum Seághain, fear grádhmhar neamh-chinnte</span>
<lb n="2291"/><span>'San tábhairne ba ghnáthach ag trághadh punch im chuibhreann,</span>
<lb n="2292"/><span>Bába na mbán-bhrollach n-áilne agus saoithe</span>
<lb n="2293"/><span>Sámh-chrota sáir-bhinne ghrádhfadh 'na thimcheall;</span>
<lb n="2294"/><span>Slán agus céad le searc saor chum Uilliam,</span>
<lb n="2295"/><span>Grádh is gean mo chléibh is caoin-chéile le cian</span>
<lb n="2296"/><span>Do bhábaibh an léigheann-tsrotha saobh-chamann ciall,</span>
<lb n="2297"/><span>Mo shlán-sa chum Domhnaill an t-ógghas lán d'aoibhneas,</span>
<lb n="2298"/><span>Is Tomás beag mo stór-sa do phógfainn le díoghrais.</span>
<lb n="2299"/></p>
</div>
<pb n="122"/>
<div><lb n="2300"/><p><span>Mo shlán-sa chum Máire nár ársuigh i mbliadhantaibh,</span>
<lb n="2301"/><span>Báb shultmhar ghrádhmhar mhín mhánla dheigh-bhiasach,</span>
<lb n="2302"/><span>Gein mhnámhail chaoin chráibhtheach fíor-álainn deigh-sciamhach</span>
<lb n="2303"/><span>Deagh-ráidhteach glan-cháileach binn bláthmhar ceirt-bhriathrach;</span>
<lb n="2304"/><span>Cá bhfágfainn mo chéad-shearc tar aoinne den chloinn,</span>
<lb n="2305"/><span>Tar mhnáibh deasa an tsaoghail is tar bhéithibh na gcríoch,</span>
<lb n="2306"/><span>Peig bhán mhilis mhaordha le saor-ghean gan ríomh;</span>
<lb n="2307"/><span>Mo shlán feasta cuirim le hiomarca mianaigh</span>
<lb n="2308"/><span>Le páirt is le cumann mar chomairc d'bhar bhfiachain.</span></p>
<lb n="2309"/>
<lb n="2310"/><p><span>Mo shlán-sa gan séanadh tar chéadtaibh chum Píotair,</span>
<lb n="2311"/><span>Mo ghrádh-sa tá i ngaolreacht le haoinne dá shinnsar,</span>
<lb n="2312"/><span>Slán chum a chéile an bhean tréitheach nár chinnte,</span>
<lb n="2313"/><span>Slán chum gach n-aon i dtigh Shéamuis Uí Loinnsigh.</span>
<lb n="2314"/><span>Mo shlán-sa chum Peadair ghil d'eascair den chraoibh</span>
<lb n="2315"/><span>Na sár-fhlaithe feardha scaipeadh an fíon,</span>
<lb n="2316"/><span>'San tábhairne le haiteas 's nár dhealbh i dtigheas'</span>
<lb n="2317"/><span>Mo shlán-sa le lán-toil chum na mná gile luigheann leis;</span>
<lb n="2318"/><span>Céad slán le gean páirte tar mhnáibh chum Eilíse.</span></p>
<lb n="2319"/>
<lb n="2320"/><p><span>Slán cuirim páirteach gan áireamh ó chéile</span>
<lb n="2321"/><span>Chum Ádaim chum Seághain chum Máire is chum Séamuis;</span>
<lb n="2322"/><span>Slán chum Nell mhánla caoin-ghrádh 's searc mo chléibh-se</span>
<lb n="2323"/><span>d'fhuil ársa Eochaidh ádhmhair, ceap dáimhe 'gus éigse;</span>
<lb n="2324"/><span>Mo shlán chum an Róistigh, fear ceolmhar guth-bhinn</span>
<lb n="2325"/><span>Le gáirdeas do thógadh gach ceo-bhroid dem chroidhe,</span>
<lb n="2326"/><span>Mo shlán chum gach ógfhlaith budh mheon liom-sa ríomh</span>
<lb n="2327"/><span>Le háthas fá thearmann Charraig an Éide</span>
<lb n="2328"/><span>Óm fhán-rith dá gcasainn ní scarfainn lem ré libh.</span></p>
<lb n="2329"/>
<lb n="2330"/><p><span>Bzzzzz1784ob 18D</span>
<lb n="2331"/><span>33. - AISLING DO RINNEADH DAMH.</span></p>
<lb n="2332"/>
<lb n="2333"/><p><span>Aisling do rinneadh damh tamall roimh lá,</span>
<lb n="2334"/><span>d'fhúig osna ann mo lár is do chealg mo chliabh,</span>
<lb n="2335"/><span>Go raibh bean agus fiche aca ag rith as mo dheaghaidh</span>
<lb n="2336"/><span>Is nár mhairid siad slán munab ortha bhí an fiadhach;</span></p>
</div>
<pb n="123"/>
<div><lb n="2337"/><p><span>A Rí dhil na cruinne noch d'fhulaing an pháis,</span>
<lb n="2338"/><span>Fuair iomchar na croise is do cuireadh chum báis,</span>
<lb n="2339"/><span>Féach ar mo choirthe is ná leig orm cáin</span>
<lb n="2340"/><span>Ag Eaglais dom cháibleadh is dom chaitheamh tar riaghail.</span></p>
<lb n="2341"/>
<lb n="2342"/><p><span>Mo rún féin an fhaid mhairfead ní leigfead le mná,</span>
<lb n="2343"/><span>Mar is aicme iad atá le hachrann riamh,</span>
<lb n="2344"/><span>'S gur ar ubhall na haithne thugadar stáir,</span>
<lb n="2345"/><span>d'fhúig sinn-ne go bráth ag fulaing na bpian;</span>
<lb n="2346"/><span>Ní'l ughdar dá ghlice n-a gcuirfidís lámh</span>
<lb n="2347"/><span>'Na urla ná silfeadh 'na ghliogaire fáin,</span>
<lb n="2348"/><span>Tugaim im choinne iad 's ní miste liom rádh</span>
<lb n="2349"/><span>Ar m'ainm 'na gcáil dá mairinn céad bliadhain.</span></p>
<lb n="2350"/>
<lb n="2351"/><p><span>Is é d'fhúig mise i lionndubh na ceanntair seo d'fhágaint</span>
<lb n="2352"/><span>Ba cheannsa gealgháireach gach n-aon aca linn,</span>
<lb n="2353"/><span>An drong do b'fheárr iomchar ó Leamhain go Port Láirge,</span>
<lb n="2354"/><span>d'fhúig fann mé ar lár chionn scaradh lem mhaoin.</span>
<lb n="2355"/><span>Slán agus fiche do chuirim fám láimh</span>
<lb n="2356"/><span>Chum an ghasraidh ghrádhmhair shoineanda fhiail,</span>
<lb n="2357"/><span>Plúr na bhfear ngreanta nár bh'aindeis a n-áireamh</span>
<lb n="2358"/><span>I dtigh an tabhairne ar clár nuair thigeadh a dtriall.</span></p>
<lb n="2359"/>
<lb n="2360"/><p><span>Nuair smuainim ar ghluaiseacht is truaigh é mo chás</span>
<lb n="2361"/><span>Gan fuascailt le fagháil chum seasaimh sa tír,</span>
<lb n="2362"/><span>A gceann dlighe 'om bhualadh is dom ruagadh gach lá</span>
<lb n="2363"/><span>Mar gheall ar mhnaoi dhána tá ag imtheacht le baois;</span>
<lb n="2364"/><span>'S é mo bhuaidhreamh an fhaid mhairfead mar gealladh damh</span>
<lb n="2365"/><span>fán</span>
<lb n="2366"/><span>As Bruach-bhaile an Aitis mar a dtaithighdís fáidhe,</span>
<lb n="2367"/><span>Uaisle Chláir Bhanbha ag teacht fá n-a ndeán,</span>
<lb n="2368"/><span>Mo mhallacht ar mhnáibh d'fhúig mise i bpian.</span></p>
<lb n="2369"/>
<lb n="2370"/><p><span>Ní Bruach-bhaile an Aitinn is ainm don áit seo</span>
<lb n="2371"/><span>Acht Mount Pleasant álainn mar 'a dtaitneann an</span>
<lb n="2372"/><span>ghrian,</span>
<lb n="2373"/><span>'S gurab 'mó plannda greanta 'á ngrafadh fá bhláth ann,</span>
<lb n="2374"/><span>Caoin-chuileann is cárthann gan eascar i gcriadh:</span></p>
</div>
<pb n="124"/>
<div><lb n="2375"/><p><span>Ceol éanlaith ar chrannaibh is seannaigh i bhfásach,</span>
<lb n="2376"/><span>Úr-shaileach álainn 'na gcleathaibh gan fiar;</span>
<lb n="2377"/><span>Cé táim anois dealbh gan agam acht mo shláinte,</span>
<lb n="2378"/><span>Mo bheannacht-sa fágaim sa phobal so im dhiaidh.</span></p>
<lb n="2379"/>
<lb n="2380"/><p><span>33a. - IS CÉASTA CATHACH LE SEALAD ME.</span></p>
<lb n="2381"/>
<lb n="2382"/><p><span>Is céasta cathach le sealad me i bhfíor-uaigneas,</span>
<lb n="2383"/><span>I gcéin idir aicme gan aithint ar laoi stuamdha,</span>
<lb n="2384"/><span>Ag éag tar barra le taitneamh do chaoin-duanta,</span>
<lb n="2385"/><span>Cé baoth na bearta le haithris ag fíor-thuatha.</span></p>
<lb n="2386"/>
<lb n="2387"/><p><span>Ag déanamh machtnaimh do chaitheas mo chruinn-tuairim,</span>
<lb n="2388"/><span>Ar scéalta gasta ná beartfad im laoi an uair seo;</span>
<lb n="2389"/><span>Re héigean cathuighthe neaduigh im chroidhe suainbhriocht</span>
<lb n="2390"/><span>Tréith do threascair mé sealad ar díth luaidhle.</span></p>
<lb n="2391"/>
<lb n="2392"/><p><span>Óm néall is dearbh gur phreabas le baois uallaigh</span>
<lb n="2393"/><span>'S is léir gur chaitheas-sa sealad im chíor-thuathal</span>
<lb n="2394"/><span>Rem thaobh gur theagmhuig seanduine caoin stuamdha</span>
<lb n="2395"/><span>Is béasach cneasta do theagaisc me tríom dhuairceas.</span></p>
<lb n="2396"/>
<lb n="2397"/><p><span>Ins na bréithre blasta so labhair an críon-ghruagach,</span>
<lb n="2398"/><span>Cois taobh Chill Aithchidh tá an faraire fíor-uasal,</span>
<lb n="2399"/><span>Cléireach cleachtmhar i labharthaibh laoi stuamdha,</span>
<lb n="2400"/><span>Is é dhéanfadh aiste do scaipfeadh det chroidhe an duairceas.</span></p>
<lb n="2401"/>
<lb n="2402"/><p><span>A Shéamuis, aitchim ort sanas do scaoil' uait-se</span>
<lb n="2403"/><span>Fám dhéin an fada bheidh Banba i bhfíor-chruadhtan,</span>
<lb n="2404"/><span>Nó an réidhfear ceasna do chlanna na nGaedheal n-uasal?</span>
<lb n="2405"/><span>Má's léir duit freagra tabhair sin faoit' thuairim.</span>
<lb n="2406"/></p>
</div>
<pb n="125"/>
<div><lb n="2407"/><p><span>IV.- AORTHA.</span>
<lb n="2408"/><span>34. - ÓS FOLLUS DON CHLÉIR.</span></p>
<lb n="2409"/>
<lb n="2410"/><p><span>(Chum Sagairt: Aoir ar an gCléir.)</span></p>
<lb n="2411"/>
<lb n="2412"/><p><span>Ós follus do'n chléir gur mé ná tabharann sógh,</span>
<lb n="2413"/><span>Feisteas ná féasta, béile, bainis ná póit,</span>
<lb n="2414"/><span>Má amharcaim bé, is clé mo theastas gan ghó,</span>
<lb n="2415"/><span>'S an aicme do ghnéinn, táid saor, má bhreabaid an tÓrd.</span></p>
<lb n="2416"/>
<lb n="2417"/><p><span>A bhile gan chodam, gan chogal, gan chlaoin-chéime,</span>
<lb n="2418"/><span>A choinneall na n-ollamh, is a eochair na suibhscéalta,</span>
<lb n="2419"/><span>Gan teimheal do folcadh i dtobar na Naoi mBéithe,</span>
<lb n="2420"/><span>Is deimhin gur follus an donas ar shíol Éibhir.</span></p>
<lb n="2421"/>
<lb n="2422"/><p><span>Tá síol Éibhir Fhinn fó cheas,</span>
<lb n="2423"/><span>Drong do chleacht gaois is oircheas,</span>
<lb n="2424"/><span>Saoithe suairce chanadh ceol,</span>
<lb n="2425"/><span>Laoithe is duanta deagh-eol.</span></p>
<lb n="2426"/>
<lb n="2427"/><p><span>Do b'eol dam Eaglais charthannach dhaonnachtach,</span>
<lb n="2428"/><span>Bhórdach bhainiseach fhreastalach shaor 'na dtigh,</span>
<lb n="2429"/><span>N-ar mhór a gceannas 's a gcaradas d'éigsibh suilt,</span>
<lb n="2430"/><span>Is mo bhrón! tá a malairt ar marthain dá n-éis againn.</span></p>
<lb n="2431"/>
<lb n="2432"/><p><span>Is againn dá n-éis atá</span>
<lb n="2433"/><span>Bárr fascnadha gach rilleáin,</span>
<lb n="2434"/><span>Díoscar daoithe is fiar gach feadh</span>
<lb n="2435"/><span>Fá éide Chríost, mo dhíombádh.</span>
<lb n="2436"/></p>
</div>
<pb n="126"/>
<div><lb n="2437"/><p><span>Is díombáidheach dubhach liom cúrsa sleachta na nGaoidheal,</span>
<lb n="2438"/><span>Na buinneain úra chumhduigh Caiseal na Ríogh,</span>
<lb n="2439"/><span>Go cionn-árd congantach clúmhamhail calma is d'íoc</span>
<lb n="2440"/><span>Bith-dháimh scrúdta ponnc go rathmhar 'san ríoghacht.</span></p>
<lb n="2441"/>
<lb n="2442"/><p><span>I ríoghacht 's i réimeas ríogh Fáil</span>
<lb n="2443"/><span>Ba ghnáth an chléir i sítheach-pháirt</span>
<lb n="2444"/><span>Damhna ollamhain is druadh,</span>
<lb n="2445"/><span>Gur iompuigh mádh na mío-chuard.</span></p>
<lb n="2446"/>
<lb n="2447"/><p><span>Ag cuaird má castar ar eagnach géar-fhriotail</span>
<lb n="2448"/><span>Gan bhuar gan rachmas, ós dearbh an chléir mar sin,</span>
<lb n="2449"/><span>Stuaire chailce, is go mblaisidh a béal le sult,</span>
<lb n="2450"/><span>Sin ruagairt reatha air is eascaine chléire is chluig.</span></p>
<lb n="2451"/>
<lb n="2452"/><p><span>Clog ní baoghal ná coinneal-bhádhadh,</span>
<lb n="2453"/><span>Madh lán d'ionnmhas is d'éadáil,</span>
<lb n="2454"/><span>Do'n daoiste, gan reacht, gan riaghail,</span>
<lb n="2455"/><span>Tré ghnáthughadh cléir do bhith-riar.</span></p>
<lb n="2456"/>
<lb n="2457"/><p><span>Ag riar 's ag freastal ar Eaglais salm-ráidhteach,</span>
<lb n="2458"/><span>d'fhíor-stoc fleascach dá gcaitheadh an aicme ó dtánga</span>
<lb n="2459"/><span>Trian a mbeathadh, is go mbainfeadh dham easbaidh fagháltais,</span>
<lb n="2460"/><span>'Na ndiaidh is searbh leo m'aiste ciodh blasta táithte.</span></p>
<lb n="2461"/>
<lb n="2462"/><p><span>Táithte it chroidhe nár chogail meang,</span>
<lb n="2463"/><span>Crábhadh, caoine is ollamh-ghreann,</span>
<lb n="2464"/><span>Tréithe treall nach feas do'n chóip</span>
<lb n="2465"/><span>Ciodh tréan na hamhais ar altóir.</span>
<lb n="2466"/></p>
</div>
<pb n="127"/>
<div><lb n="2467"/><p><span>Bzzzzz1770c 18D</span>
<lb n="2468"/><span>Uzzzzz0201</span>
<lb n="2469"/><span>35. - GO CUANTAIBH AN DAINGIN.</span></p>
<lb n="2470"/>
<lb n="2471"/><p><span>Tadhg Críonna Ua Scanaill cct.</span></p>
<lb n="2472"/>
<lb n="2473"/><p><span>(An t-Arrachtach Sean: Aoir ar Sheandaoinibh).</span></p>
<lb n="2474"/>
<lb n="2475"/><p><span>(Fonn: "Máirseail Uí Shúilleabháin")</span></p>
<lb n="2476"/>
<lb n="2477"/><p><span>D'éirigh iomarbháidh idir na fearaibh gan pósadh agus na</span>
<lb n="2478"/><span>fearaibh pósta agus ghabh Tadhg Críonna Ua Scanaill, cé gur</span>
<lb n="2479"/><span>bh'fear aosta é, páirt le sna fearaibh gan pósadh.  Adeirtidhe</span>
<lb n="2480"/><span>gur chuir an sluagh gan pósadh Tadhg ar bhog-mheisce.  Ag seo</span>
<lb n="2481"/><span>dhá rann dá amhrán:</span></p>
<lb n="2482"/>
<lb n="2483"/><p><span>Go cuantaibh an Daingin dá dtagadh chughainn Laoiseach</span>
<lb n="2484"/><span>Is Carolus groidhe go buidheanmhar le n-ais,</span>
<lb n="2485"/><span>An buadhach-bhile ceannais is fada atá ar díbirt</span>
<lb n="2486"/><span>Gan talamh gan saoirse i dtíorthaibh tar lear,</span>
<lb n="2487"/><span>Thógfaidís óig-fhir Chláir Fódla mar chongamh leo,</span>
<lb n="2488"/><span>Scólfaidís crón-phuic tá i rós-bhrogaibh Mumhan go</span>
<lb n="2489"/><span>sóghach,</span>
<lb n="2490"/><span>Bheadh cloidheamh ar gach seabhac nár cheangail le</span>
<lb n="2491"/><span>brídigh</span>
<lb n="2492"/><span>'S an seanduine críonna sínte 'na spreas.</span></p>
<lb n="2493"/>
<lb n="2494"/><p><span>Is dearbh nár mhachtnaimh an aicme seo smuainigh</span>
<lb n="2495"/><span>Ar labhairt i laoidhthibh gan mílseacht gan slacht,</span>
<lb n="2496"/><span>Ag tabhairt urraim tar acfuinn 'na rannaibh don bhuidhin</span>
<lb n="2497"/><span>bhíos</span>
<lb n="2498"/><span>Caithte le haois go claoidhte gan phreab;</span>
<lb n="2499"/><span>'Gá seoladh le mórtas tar óigfhearaibh calma</span>
<lb n="2500"/><span>Atá treón mear i ndóchas gach neoimeint chum</span>
<lb n="2501"/><span>freagartha</span>
<lb n="2502"/><span>Ag seasamh i dtreasaibh ag casmairt le namhaid,</span>
<lb n="2503"/><span>Budh dhainid don druing seo trácht ar a sean.</span>
<lb n="2504"/></p>
</div>
<pb n="128"/>
<div><lb n="2505"/><p><span>Uzzzzz0216</span>
<lb n="2506"/><span>36. - A BHILE GAN CHEALG.</span></p>
<lb n="2507"/>
<lb n="2508"/><p><span>(An t-Arrachtach Sean: Aoir ar Sheandaoinibh).</span></p>
<lb n="2509"/>
<lb n="2510"/><p><span>(Fonn: "Máirseail Uí Shúilleabháin")</span></p>
<lb n="2511"/>
<lb n="2512"/><p><span>Thug Mac Uí Éigearta ó Ghleann Fleisce freagra ar Thadhg</span>
<lb n="2513"/><span>Críonna Ua Scanaill 'gá chur i n-umhail dó gur thréig sé a</span>
<lb n="2514"/><span>chumann féin, na fir pósta, mar gheall ar an ndigh," agus le</span>
<lb n="2515"/><span>n-a linn sin do labhair Eoghan Ruadh le Tadhg Críonna san amhrán</span>
<lb n="2516"/><span>so leanas.  Is é Tadhg Críonna an "bile gan chealg."</span></p>
<lb n="2517"/>
<lb n="2518"/><p><span>A bhile gan chealg, 's a sheabhaic den fhíor-fhuil</span>
<lb n="2519"/><span>d'eascair de phríomh-scoth taoiseach is flaith,</span>
<lb n="2520"/><span>Ba friotalach, freagarthach, seasamhach, suidhte</span>
<lb n="2521"/><span>I mbeartaibh i ngníomh, i gcoimheascar 's i gcath,</span>
<lb n="2522"/><span>'S i bpunncaibh na n-úghdar do scrúdann le seanchas</span>
<lb n="2523"/><span>Túirling gach prionnsa 'gus diúic i gClár Banban,</span>
<lb n="2524"/><span>Ionnarbadh dragan as fearannaibh Éilge,</span>
<lb n="2525"/><span>Trér balbhadh éigse is cléire na gceacht.</span></p>
<lb n="2526"/>
<lb n="2527"/><p><span>Ciodh singil le sealad óm charaid i gcéin mé,</span>
<lb n="2528"/><span>Ag caitheamh mo ré gan réimeas ná reacht,</span>
<lb n="2529"/><span>Gan chiste, gan cheannas, gan rachmas ná saoghaltacht,</span>
<lb n="2530"/><span>d'abaidh im thaobh-sa créim agus cnead;</span>
<lb n="2531"/><span>Gach suairc-fhriotal suadh-oilte luaidhis-se go taithiceach,</span>
<lb n="2532"/><span>I n-uaim chirt, le fuaimeint, ar uallachas aignidh,</span>
<lb n="2533"/><span>Na haicme seo dhearmad tapa tré ársacht,</span>
<lb n="2534"/><span>Do leasuigh gach áladh táthadh im chreat.</span></p>
<lb n="2535"/>
<lb n="2536"/><p><span>Is deimhin gur mealladh gach pearsa den dáimh</span>
<lb n="2537"/><span>Do labhair i bpáirt na n-arrachtach sean,</span>
<lb n="2538"/><span>Le huireasbaidh tapadh do caitheadh as dát,</span>
<lb n="2539"/><span>Gan fuinneamh, gan bhláth, gan gháirdeas ná gean,</span>
<lb n="2540"/><span>Gach púdarlach crúnca 'na phúnca cinn-cheangalaigh</span>
<lb n="2541"/><span>Le dubh-chreathaibh múchta tá i bhfionntar a thachtuighthe.</span>
<lb n="2542"/><span>lacuna de 2 líne.</span>
<lb n="2543"/></p>
</div>
<pb n="129"/>
<div><lb n="2544"/><p><span>Ní mar sin don chalmach thapa neamh-ársa,</span>
<lb n="2545"/><span>lacuna de 1 líne</span>
<lb n="2546"/><span>Do mheallann gach mascalach mhaiseamhail mhánla,</span>
<lb n="2547"/><span>Charthannach chráibhtheach bhláth mhiochair dheas;</span>
<lb n="2548"/><span>Is buidheanmhar le hinntinn do shuidheann i dtigh an tabhairne</span>
<lb n="2549"/><span>Tímpreacht 'na thímcheall, is fíonta 'gá scaipeadh aige</span>
<lb n="2550"/><span>Ar sheabhaic, ar dhragain, ar fhlathaibh 's ar fháidhibh,</span>
<lb n="2551"/><span>Aicme ná grádhann an táin sin do mheath.</span></p>
<lb n="2552"/>
<lb n="2553"/><p><span>I gcaismeartaibh catha an tan theagmhaid ráib-choin</span>
<lb n="2554"/><span>Chalma ag cárnadh námhad le neart,</span>
<lb n="2555"/><span>Go fearamhail feardha freasghoineach fálach</span>
<lb n="2556"/><span>Danardha dána dáilteach i dtreas,</span>
<lb n="2557"/><span>Craoiseach a díoghaltas ón ngníomh soin bíonn daithte i</span>
<lb n="2558"/><span>bhfuil</span>
<lb n="2559"/><span>Míléadh go millte agus laoich iar n-a leadradh,</span>
<lb n="2560"/><span>'Na gcarnaibh bíd marbh ar mhachaire an ármhaigh,</span>
<lb n="2561"/><span>Bearta ná dearna aon arrachtach sean.</span></p>
<lb n="2562"/>
<lb n="2563"/><p><span>An uair amharcann ainnir do snaidhmeadh le h-ársach</span>
<lb n="2564"/><span>Faraire bláthmhar álainn ar each,</span>
<lb n="2565"/><span>Go meanmnach acfuinneach abaidh glan ceáfrach</span>
<lb n="2566"/><span>Lannmhar láidir lán-chumais mear,</span>
<lb n="2567"/><span>Bíodhgann a croidhe-sin is líonann le taitneamh dhó,</span>
<lb n="2568"/><span>Tígheann dortadh dílis is caoi guil 'na haigneadh,</span>
<lb n="2569"/><span>Adeir, galar gan chasadh go leagaidh mo cháirde</span>
<lb n="2570"/><span>Cheangail go bráth mé le harrachtach sean.</span></p>
<lb n="2571"/>
<lb n="2572"/><p><span>Is cosantach coscarthach cosnamhach ceárnach,</span>
<lb n="2573"/><span>Gach polla de'n táin nár táthadh le bean,</span>
<lb n="2574"/><span>'S is follas gur brostuightheach, borb i mbeárnain</span>
<lb n="2575"/><span>Turrainn a lámh i gcnámh-ghearradh creat;</span>
<lb n="2576"/><span>Is foghaltach gach crobhaire aca ag flann-choscairt alla-chon,</span>
<lb n="2577"/><span>'S is modhamhail, cneasta, ceannsa ghníd teannta 'gus tearmann,</span>
<lb n="2578"/><span>Daingean is seasamh do lagaibh go fálach,</span>
<lb n="2579"/><span>Faire céad gráin ar arrachtach sean.</span>
<lb n="2580"/></p>
</div>
<pb n="130"/>
<div><lb n="2581"/><p><span>Is lannmhar lonnach, gan urraim do chéadtaibh,</span>
<lb n="2582"/><span>Pearsanta, léidmheach, laochta, gan mheath,</span>
<lb n="2583"/><span>Calma, cumasach, curanta, craosach,</span>
<lb n="2584"/><span>Fuinneamhail, tréan, gan féige, gach flaith,</span>
<lb n="2585"/><span>Is óg-churadh, cródha, mear, mórdha, neamh-eaglach,</span>
<lb n="2586"/><span>Ag leonadh 's ag dó-bhriseadh slóighte 'gus garbh-thruip,</span>
<lb n="2587"/><span>Ní abraim tuilleadh ná tigeann liom d'áireamh,</span>
<lb n="2588"/><span>Briseadh 'gus beárnadh ar bhar n-arrachtach sean.</span></p>
<lb n="2589"/>
<lb n="2590"/><p><span>Níos glanadh an chuisle thug urraim le ráfla,</span>
<lb n="2591"/><span>I nglioga ireacht dáin nár táthadh go ceart,</span>
<lb n="2592"/><span>Do ghaisce gach scruta is dá chumas ag ceárnadh</span>
<lb n="2593"/><span>Bruinneall is báb, ciodh náireach an bheart;</span>
<lb n="2594"/><span>lacuna de 2 líne</span>
<lb n="2595"/><span>Í dtreasaibh na n-arm ní dheargaid lámha</span>
<lb n="2596"/><span>Gaisce ní gnáth an t-arrachtach sean.</span></p>
<lb n="2597"/>
<lb n="2598"/><p><span>Bíd leastair ar briseadh mairt saille 'gus pórca,</span>
<lb n="2599"/><span>I gcistin na n-óg, is slóighte 'na measc,</span>
<lb n="2600"/><span>Beathuisce buile 'gus sileadh na heorna,</span>
<lb n="2601"/><span>Ciste 'gus cóir ag deoradhaibh gan cheas,</span>
<lb n="2602"/><span>Bionn túirling lucht siubhail 'na ndúntaibh is marcradh</span>
<lb n="2603"/><span>Trúip agus ughdair go fiúntach dá nglacadh i gcion,</span>
<lb n="2604"/><span>Fairsinge bheathadh go fleadhaideach fáilteach,</span>
<lb n="2605"/><span>Is níor bh'annamh 'na n-árus arrachtach sean.</span></p>
<lb n="2606"/>
<lb n="2607"/><p><span>Ar éigsibh an Ghleanna mo theastas sin scríobhtha,</span>
<lb n="2608"/><span>Is glacaid go cruinn gach poinnte dem stair,</span>
<lb n="2609"/><span>Is éifeachtach blasta do labhair an tí seo</span>
<lb n="2610"/><span>Thug barra chum tighis do shaoithibh na sean;</span>
<lb n="2611"/><span>A Uí Éigearta, is léan liom nár éistis go ngearrfainn-se</span>
<lb n="2612"/><span>Féithleacha an tséithligh do léanuigh go masluightheach</span>
<lb n="2613"/><span>Gaisce 'gus rabairne clanna na ndéaghthrach;</span>
<lb n="2614"/><span>Is tarcuisne 'on dáimh é d'áireamh 'na measc.</span>
<lb n="2615"/></p>
</div>
<pb n="131"/>
<div><lb n="2616"/><p><span>Seo an t-adhbhar fá deara n-ar ghreannuigh an lionnsca</span>
<lb n="2617"/><span>Gaige gan mhúineadh, púdarlach leamh</span>
<lb n="2618"/><span>Tar ghasraidh fearachon gcalma gcongantach,</span>
<lb n="2619"/><span>Threascarthach thrúipeach thúrnach i dtreas,</span>
<lb n="2620"/><span>Is léir gur tré éadtromacht céille 'gus mearbhall,</span>
<lb n="2621"/><span>Bhí an t-éagan ag straereacht ón gcéile do snaidhmeadh leis,</span>
<lb n="2622"/><span>A ghalar ó thuigim, tocht buile 'gus éada,</span>
<lb n="2623"/><span>Ní chuirim-se spéis 'na bhréithribh gan bhlas.</span></p>
<lb n="2624"/>
<lb n="2625"/><p><span>Ná beartadh lucht gliogair le huireasbaidh céille,</span>
<lb n="2626"/><span>Is tuigidh má ghnéid gur baothacht a mheas</span>
<lb n="2627"/><span>Go mb'eagal liom cumas na cuisleann do shaoras,</span>
<lb n="2628"/><span>Is mise i neamh-spéis ag aon fhile theas,</span>
<lb n="2629"/><span>Acht a shár-fhios atá agam, 's ní náireach liom d'aithris,</span>
<lb n="2630"/><span>Mo ghráin-se ciodh d'fhás ar bhar n-arrachtach seanduine,</span>
<lb n="2631"/><span>Gur bhfreagarthach dronga den fhoirinn seo d'ársuigh,</span>
<lb n="2632"/><span>I n-iomaidh gach táin i dtabhairne 's i dteach.</span></p>
<lb n="2633"/>
<lb n="2634"/><p><span>A Uí Scanaill, glac meanma, is seasaimh go dána,</span>
<lb n="2635"/><span>Is leanfad-sa an t-ár it' pháirt ar an sean</span>
<lb n="2636"/><span>Dá ngreadadh, dá gcartadh, dá ngearradh, is dá gcárnadh</span>
<lb n="2637"/><span>I labharthaibh deárscna táithte go ceart;</span>
<lb n="2638"/><span>Claoidhfead-sa dícheall na buidhne do labhair leat</span>
<lb n="2639"/><span>'San gcuibhreach so mhaoidh ort gach straoille bheith</span>
<lb n="2640"/><span>ceangailte,</span>
<lb n="2641"/><span>Thug gradam neamh-bhlasta 'na rannaibh don arracht</span>
<lb n="2642"/><span>Airgthe smáilceach ársa, do mheath.</span></p>
<lb n="2643"/>
<lb n="2644"/><p><span>Mo theagasc má ghlacann an aicme thug bárr</span>
<lb n="2645"/><span>Tar fearachoin Fáil don arrachtach sean,</span>
<lb n="2646"/><span>Casfaidh gach glagaire is racaire ráflach,</span>
<lb n="2647"/><span>Ba dhamaint dá rádhainn gur fáidhe, ní headh,</span>
<lb n="2648"/><span>Na bréithre gan éifeacht do scéitheadar go halpusach</span>
<lb n="2649"/><span>Ag créim-ghearradh saor-fhlaith le béithibh nár ceangladh,</span>
<lb n="2650"/><span>Nó canfad-sa aiste is ní stadfad go bhfágfad</span>
<lb n="2651"/><span>Scriosta na chnámha ag an ngráscar gan mheas.</span>
<lb n="2652"/></p>
</div>
<pb n="132"/>
<div><lb n="2653"/><p><span>Mo dhéara-sa d'abaidh sliocht Chaisil ba ghnáthach</span>
<lb n="2654"/><span>Fá ghradam le spás, dá gcáthadh as a gceart</span>
<lb n="2655"/><span>Ag méith-bhrocaibh masluighthe malluighthe Mhártain</span>
<lb n="2656"/><span>Aicme ná grádhann an Pápa ná a reacht;</span>
<lb n="2657"/><span>Is céile cheart Éibhir, ciodh léanmhar le n-aithris,</span>
<lb n="2658"/><span>'Na straere bhocht chéasta d'éis éirligh na n-alla-chon;</span>
<lb n="2659"/><span>Bearta badh chirte bheith fuinte aca i ndánta</span>
<lb n="2660"/><span>'Ná mioscais ag fás idir cháirdibh tré shean.</span></p>
<lb n="2661"/>
<lb n="2662"/><p><span>Ní'l ceamalach cuinionnach cuirreacach cíor-dhubh</span>
<lb n="2663"/><span>Cuirpthe cinnte cinnseolach sean</span>
<lb n="2664"/><span>Meabhalach muiniceach mustarach maoidhteach</span>
<lb n="2665"/><span>N-ar imthigh an bhrígh as choidhche gan phreab,</span>
<lb n="2666"/><span>Do thráchtfadh ar thóstal comórtais le fearachoin</span>
<lb n="2667"/><span>Áilne gan pósadh ná scólfainn an leathar de,</span>
<lb n="2668"/><span>Eatortha i bhfuirm bheith coinghioll ná scaoilfear,</span>
<lb n="2669"/><span>Gliogar ní mhaoidhim, acht fírinne cheart.</span></p>
<lb n="2670"/>
<lb n="2671"/><p><span>Ní taise d'aon ghliogaire fileadh do mhaoidhfeadh</span>
<lb n="2672"/><span>Cumas na buidhne críonna so mheath,</span>
<lb n="2673"/><span>Aicme le daille ná feiceann aon spíce,</span>
<lb n="2674"/><span>Ó uireasbaidh scíthe ag coimhdeacht a mban;</span>
<lb n="2675"/><span>Ar shéadaibh na hÉireann ní thréigfeadh an sean-duine</span>
<lb n="2676"/><span>Aodhaireacht a chéile tré éad leis na fearachoin.</span>
<lb n="2677"/><span>lacuna de 2 líne</span></p>
<lb n="2678"/>
<lb n="2679"/><p><span>Má theagmhuigheann aca mar cheapadar suadha,</span>
<lb n="2680"/><span>Rachmas is buaidh, ciodh luaidhteachas leamh,</span>
<lb n="2681"/><span>Fairsinge bheathadh, ba, leastair is cruacha,</span>
<lb n="2682"/><span>Eachra ghruagach, suaimhneas is rath,</span>
<lb n="2683"/><span>Is saothrach í an réilteann ag léigean gach airceadail</span>
<lb n="2684"/><span>d'fheadann ó'n séithleach chum riceanna an ragairne.</span>
<lb n="2685"/><span>lacuna de 2 líne</span>
<lb n="2686"/></p>
</div>
<pb n="133"/>
<div><lb n="2687"/><p><span>Cois Fleasca, mar thuigim, ní'l file ná fáidh</span>
<lb n="2688"/><span>Do b'ursa chum prás do tháthadh le ceart,</span>
<lb n="2689"/><span>Ní'l taitheac 'na bhfriotail 's ní'l fuinneamh 'na ndán,</span>
<lb n="2690"/><span>Tá cuisle na dáimhe tráighte aca, is feas,</span>
<lb n="2691"/><span>An tráth d'iomchraid gan cunntas gach cúil-ghearradh</span>
<lb n="2692"/><span>tarcuisneach</span>
<lb n="2693"/><span>Thug trú Bhaile Mhúirne dá ndúthaigh go masluightheach,</span>
<lb n="2694"/><span>Is mar phearsain den fhuirinn do chluichfeadh an búr</span>
<lb n="2695"/><span>Le cumann do b'umhal mo liúgh-sa 'na measc.</span></p>
<lb n="2696"/>
<lb n="2697"/><p><span>Bzzzzz1784ob 18D</span>
<lb n="2698"/><span>37. - EASMAILT IS ÁR.</span></p>
<lb n="2699"/>
<lb n="2700"/><p><span>(Eascaine ar Cháit Ní Laoghaire do chongaibh a stocaidhe uaidh</span>
<lb n="2701"/><span>mar gheall ar thuistiún.)</span></p>
<lb n="2702"/>
<lb n="2703"/><p><span>Easmailt is ár gach lá ort go dúbalta,</span>
<lb n="2704"/><span>Galar is smáilc it lár gan dúil i sult,</span>
<lb n="2705"/><span>Nár mhairir um Cháisc, an tráth go dlúth 'na bhfuil</span>
<lb n="2706"/><span>Mo stocaidhe it mhála i n-áit tuistiúin agat.</span></p>
<lb n="2707"/>
<lb n="2708"/><p><span>Eascaine an Phápa it dheághaidh go dúthrachtach,</span>
<lb n="2709"/><span>Gan cheannas, gan áird, ar fán gan cumhdach fir,</span>
<lb n="2710"/><span>Go bhfaicead-sa lá thú i ngábhadh, 's ní dubhach liom soin</span>
<lb n="2711"/><span>I ngalar an bháis, gan fagháil ar phiúnt den digh.</span></p>
<lb n="2712"/>
<lb n="2713"/><p><span>Gorta 'gus pláigh fá chlár dot dhlúith-threascairt,</span>
<lb n="2714"/><span>Gan ola roimh bás ná gáir ós cionn do chuirp,</span>
<lb n="2715"/><span>Gan sailm ná páis dá rádh ort ná urnaighthe,</span>
<lb n="2716"/><span>Ná golfairt ag mnáibh it dheághaidh le fonn go fliuch.</span></p>
<lb n="2717"/>
<lb n="2718"/><p><span>Mo mhallacht it dheághaidh, a Cháit, go dúlaighthe</span>
<lb n="2719"/><span>Go leanaidh det chnámha, is gach smáilc go dlúth fairis,</span>
<lb n="2720"/><span>Nár fhaicir do pháiste ar bhán ag súgradh</span>
<lb n="2721"/><span>Acht it chamarthach áir, go bráth, gan chlú, gan sliocht.</span></p>
<lb n="2722"/>
<lb n="2723"/><p><span>Ní'l file ná fáidh i gClár Luirc Mumhan ná fuil</span>
<lb n="2724"/><span>Ag labhairt im páirt, 's is nár a gcúis, dar liom,</span>
<lb n="2725"/><span>Scriosfad gan tlás le fánaidh an clúmh cas mion,</span>
<lb n="2726"/><span>'S an leathar det chnámhaibh, is ca feárr tuistiún 'ná soin.</span>
<lb n="2727"/></p>
</div>
<pb n="134"/>
<div><lb n="2728"/><p><span>Breacfad do cháil i dtráth don dúthaigh anois,</span>
<lb n="2729"/><span>Gurab airgtheach smáil thug náire 'on chúige thú</span>
<lb n="2730"/><span>Is masla tar bhárr do mhnáibh na dtriúch fairis</span>
<lb n="2731"/><span>Is an fhaid mhairfir-se, a Cháit, díth shláinte chughat 'na</span>
<lb n="2732"/><span>rith.</span></p>
<lb n="2733"/>
<lb n="2734"/><p><span>Ní'l mascalach mhnámhail chráibhtheach chiuin tais suilt,</span>
<lb n="2735"/><span>Ná ainnir dheas bhláth is álainn gnúis is drioch,</span>
<lb n="2736"/><span>Ó Ghaillimh na mbárca lán go ciumhasaibh Tuirc,</span>
<lb n="2737"/><span>Ná glacfadh mo lámh i ndáil tuistiuin acht tú.</span></p>
<lb n="2738"/>
<lb n="2739"/><p><span>Easbaidh de ghnáth dhot chrádh 's dhot thúrnadh againn,</span>
<lb n="2740"/><span>Is fochall an bháis ót lár nár múscailtear,</span>
<lb n="2741"/><span>Aineamh gach lá ort is gráin ag Úird an chirt,</span>
<lb n="2742"/><span>Go hanacrach cráidhte cásmhar cúmhach, gan chion.</span></p>
<lb n="2743"/>
<lb n="2744"/><p><span>Masla tar mhnáibh go bhfághair-se, a ghnúis gan sult,</span>
<lb n="2745"/><span>'S go mbristear do gheága i mbeárnain chumhang 'san</span>
<lb n="2746"/><span>tsioc;</span>
<lb n="2747"/><span>Go bhfaicead-sa gárlach gránna it chlúid agat</span>
<lb n="2748"/><span>Gan a athair le fagháil go bráth ná cunntas ionn.</span></p>
<lb n="2749"/>
<lb n="2750"/><p><span>A Mhic Muire na ngrás, fuair páis is sciuirsear chrois,</span>
<lb n="2751"/><span>Is d'fhulaing it dheárnain táirrnge dlúth do chur!</span>
<lb n="2752"/><span>Gan stoca deas bláth, a Cháit, ó fhúigis me,</span>
<lb n="2753"/><span>Nár fhillir-se slán faiot bhárr don dúthaigh anoir.</span></p>
<lb n="2754"/>
<lb n="2755"/><p><span>Mallacht na mallacht dot threascairt fá channtladh anois,</span>
<lb n="2756"/><span>Oirbhire, aithis is eascaine cheall is chluig,</span>
<lb n="2757"/><span>Go bhfeiceadh do sheanachruit marbh go fann gan smig,</span>
<lb n="2758"/><span>Gan duine dot fhaire ná folach do bhall agat.</span></p>
<lb n="2759"/>
<lb n="2760"/><p><span>Mallacht gach sagairt ó Ghaillimh go Leamhain na sruth,</span>
<lb n="2761"/><span>Do thuitim it bhaitheas 's go scaipidh do mheabhair mar sin,</span>
<lb n="2762"/><span>Go stolltar le cataibh do chreatlach crannda dubh,</span>
<lb n="2763"/><span>'Sis miste na cealla nár cailleadh i n-am cheart thu.</span></p>
<lb n="2764"/>
<lb n="2765"/><p><span>Dainid is léan gan bhréag is tubaist 'na bhun,</span>
<lb n="2766"/><span>Ana-bhroid péine go daor is galar it chruit,</span>
<lb n="2767"/><span>A Cháit Ní Laoghaire, dh'éimhigh mise go tur</span>
<lb n="2768"/><span>Is d'imthigh i gcéin, is let ré nár fhillir anoir.</span>
<lb n="2769"/></p>
</div>
<pb n="135"/>
<div><lb n="2770"/><p><span>38. A CHUMAINN TÁR CHÉAD.</span></p>
<lb n="2771"/>
<lb n="2772"/><p><span>(Freagra Eoghain Uí Shúilleabháin ar Eoghan Mac Cárrtha an bhéil</span>
<lb n="2773"/><span>bhinn i dtaobh mná áirithe - 23 M 14, 12 F 45.)</span></p>
<lb n="2774"/>
<lb n="2775"/><p><span>A chumainn tár chéad dá dtugas-sa géill</span>
<lb n="2776"/><span>Is taitneamh le haonchorp díoghrais,</span>
<lb n="2777"/><span>Do bheartas do scéal i dtaitheac 's i réim</span>
<lb n="2778"/><span>I bhfuirm 's i n-éifeacht laoidhthe,</span>
<lb n="2779"/><span>Is tapa do léigheas gach aiste 'gus téics</span>
<lb n="2780"/><span>Dár chanais-se féin it laoidhthibh</span>
<lb n="2781"/><span>Ag tagairt do bhé na gcarnfholt ngéar</span>
<lb n="2782"/><span>Is 'á mealladh le bréithre mílse.</span></p>
<lb n="2783"/>
<lb n="2784"/><p><span>Do ranna gan bhéim is binne liom féin</span>
<lb n="2785"/><span>'Ná spreagadh na méar ar chaoinchruit,</span>
<lb n="2786"/><span>'S do scaipeadh gach péin ó dhaingean mo chléibh</span>
<lb n="2787"/><span>Ó dhearcas do shaothar gaoise,</span>
<lb n="2788"/><span>Ag breacadh do scéil i gan fhios don tsaoghal</span>
<lb n="2789"/><span>Mar chanann gach n-aon det shlighe-se,</span>
<lb n="2790"/><span>Is taitneann liom d'éis a cathuighthe ghéir</span>
<lb n="2791"/><span>Go n-admhair saor bheith dílis.</span></p>
<lb n="2792"/>
<lb n="2793"/><p><span>Machtnaimh gur baoth na bearta le léigheamh</span>
<lb n="2794"/><span>I starthaibh tar éis a scríobhtha,</span>
<lb n="2795"/><span>Gur shearg do ghné le taitneamh dá scéimh</span>
<lb n="2796"/><span>Is ná scaipfeadh an saoghal do dhaor-bhruid,</span>
<lb n="2797"/><span>Ní'l ain imh ní'l éacht ní'l peannaid ní'l péin</span>
<lb n="2798"/><span>I bhfearannaibh Éilge shíolruigh</span>
<lb n="2799"/><span>Nach ainnir dheas shéimh do thosnuigh é,</span>
<lb n="2800"/><span>Mar cantar i ndréachtaibh draoithe.</span></p>
<lb n="2801"/>
<lb n="2802"/><p><span>Beartuigh duit féin mar cailleadh an laoch</span>
<lb n="2803"/><span>Do smachtuigh an saoghal timcheall,</span>
<lb n="2804"/><span>Ba thaca ag mac Éason calma tréan</span>
<lb n="2805"/><span>Le gaisce don Ghréig thug flíos leis,</span>
<lb n="2806"/><span>Is ghairm an bhé tais gheanamhail shéimh</span>
<lb n="2807"/><span>Ó ifreann fé mar scríobhtar,</span>
<lb n="2808"/><span>Gur cealgadh le clé-chlis malluighthe a chéile</span>
<lb n="2809"/><span>I ganfhios thug léine nimhe dhó.</span>
<lb n="2810"/></p>
</div>
<pb n="136"/>
<div><lb n="2811"/><p><span>Is iomdha sin laoch mear cumasach tréan</span>
<lb n="2812"/><span>d'fhuil bhuirb na nGaedheal do dísceadh,</span>
<lb n="2813"/><span>Thuit Murchadh is Aonghus, Conall is na céadta</span>
<lb n="2814"/><span>Bile nár staon i gcoimheascar,</span>
<lb n="2815"/><span>Ursa na Gréige, curadh na Trae thoir,</span>
<lb n="2816"/><span>Cú Chulainn le bé do críochnadh,</span>
<lb n="2817"/><span>Is nach mairg don té na bearta so léigh</span>
<lb n="2818"/><span>A chumann tár éis do mhnaoi thug.</span></p>
<lb n="2819"/>
<lb n="2820"/><p><span>Is fada bheidh scélta 'á n-aithris i ndréacht</span>
<lb n="2821"/><span>Go feasach ar laochas Naoise</span>
<lb n="2822"/><span>Le taitneamh do scéimh-chruth gheanamhail Dhéirdre</span>
<lb n="2823"/><span>Cailleadh i n-éacht na Craoibhe.</span>
<lb n="2824"/><span>Dá ndeascaibh tá Gaedhil go heasbaidhtheach faon</span>
<lb n="2825"/><span>Fá tharcuisne daor ag daoithe</span>
<lb n="2826"/><span>Atá i gceannas fá réim le sealad, mo léan,</span>
<lb n="2827"/><span>I bhfearannaibh saora ár sinnsir.</span></p>
<lb n="2828"/>
<lb n="2829"/><p><span>Teagasc má's léir go nglacfair ó aon</span>
<lb n="2830"/><span>Do crochadh san chéird le díoghrais,</span>
<lb n="2831"/><span>Ná ceangail-se léi ná tagair a dhéanamh,</span>
<lb n="2832"/><span>Faire, ní hé budh chuibhe dhuit;</span>
<lb n="2833"/><span>Má mheallais an bhé le bladhaireacht béil</span>
<lb n="2834"/><span>Is dot cheastaibh gur réidhis dá dhruim sin,</span>
<lb n="2835"/><span>Ó cheaduigh Mac Dé dhí eagnadh is éifeacht,</span>
<lb n="2836"/><span>Fuilingeadh féin a gníomhartha.</span></p>
<lb n="2837"/>
<lb n="2838"/><p><span>39.  - AINDEISE AN TSAOGHAIL.</span>
<lb n="2839"/><span>Uzzzzz0201</span>
<lb n="2840"/><span>File éigin: -</span></p>
<lb n="2841"/>
<lb n="2842"/><p><span>"Aindeise an tsaoghail go ndeánaidh díom-sa spreas,</span>
<lb n="2843"/><span>Má fheadar i nÉirinn cé aca díobh mo leas,</span>
<lb n="2844"/><span>Ainnir dheas shéimh na gcraobh-fholt gcíortha gcas,</span>
<lb n="2845"/><span>Nó aimid gan chéill go mbéith aici caoirigh is ba."</span>
<lb n="2846"/></p>
</div>
<pb n="137"/>
<div><lb n="2847"/><p><span>Uzzzzz0216</span>
<lb n="2848"/><span>FREAGRA EOGHAIN UÍ SHÚILLEABHÁIN: -</span></p>
<lb n="2849"/>
<lb n="2850"/><p><span>Atá eadtortha araon an méid seo chím-se is feas,</span>
<lb n="2851"/><span>Go mb'fhearra liom bé na gcraobh-fholt gcíortha gcas,</span>
<lb n="2852"/><span>Ar leabaidh lem thaobh nó ar aonach taoibh liom seal</span>
<lb n="2853"/><span>'Ná baile is leath hÉireann 's a mbéith le sraoille leamh.</span></p>
<lb n="2854"/>
<lb n="2855"/><p><span>An bhean ba mhéinn liom féinidh maoidhfead leat:</span>
<lb n="2856"/><span>Bean shúgach thréitheach chaomhna chaoin tais cheart,</span>
<lb n="2857"/><span>Bean gan chlaon, gan scléip, gan phuimp, gan chleas,</span>
<lb n="2858"/><span>Is pé méid a spré ní ghlaodhfainn choidhche a leath.</span></p>
<lb n="2859"/>
<lb n="2860"/><p><span>Ná mealladh tú tréad ar shléibh ná draoidhreacht ban,</span>
<lb n="2861"/><span>Ná airgead claon le caolbhach cruinn i gceairt;</span>
<lb n="2862"/><span>Beidh an cheannann go tréith, an mhaol, an bhuidhe 's an bhreac,</span>
<lb n="2863"/><span>Sin imthighthe an spré 's an léibis sníomhtha leat.</span></p>
<lb n="2864"/>
<lb n="2865"/><p><span>Mo theagasc má ghlacair, bíodh agat, is cuimhnigh fós</span>
<lb n="2866"/><span>A liacht fear tapaidh do treascradh claoidhte i ngleoidh,</span>
<lb n="2867"/><span>An t-éan bhéas agat i dtaiscidh 's fá dhíon it dhóid</span>
<lb n="2868"/><span>Ná tréig ar amhail atá ar bharra na craoibhe 'ot dheoin.</span></p>
<lb n="2869"/>
<lb n="2870"/><p><span>Ná tarcuisnigh caraid tar charaid má bhíd gan stór,</span>
<lb n="2871"/><span>Seachain lucht bladair, ciodh leanbhach bhíd i gclódh;</span>
<lb n="2872"/><span>Féach, tabhair th'aire, is machtnaimh an tslighe 'na ngeobhair</span>
<lb n="2873"/><span>Gach duine do bhrathfair gan chealg, treabh díreach dóibh.</span></p>
<lb n="2874"/>
<lb n="2875"/><p><span>40. SIN AGAIBH MO THEASTAS.</span>
<lb n="2876"/><span>Bzzzzz1772c 18D</span>
<lb n="2877"/><span>(Fonn:  "An Cropi").</span></p>
<lb n="2878"/>
<lb n="2879"/><p><span>Sin agaibh mo theastas ar bheathaidh gach réice,</span>
<lb n="2880"/><span>Ciodh fada mé ag géilleadh le seachmall dá nós,</span>
<lb n="2881"/><span>Go bastalach, bealuighthe, ag bladar le béithibh</span>
<lb n="2882"/><span>Na gcarn-fholt réidh, 'gus 'á mealladh lem póig;</span>
<lb n="2883"/><span>I gan-fhios ag breacadh gach aiste le héifeacht,</span>
<lb n="2884"/><span>I labharthaibh séimhe ba thaitneamhach leo,</span>
<lb n="2885"/><span>Tré a dtagaid go tapa chum peacaidh do dhéanamh,</span>
<lb n="2886"/><span>Ciodh theagascaid cléire go mb'fheárr leigean dóibh.</span>
<lb n="2887"/></p>
</div>
<pb n="138"/>
<div><lb n="2888"/><p><span>Níor bh'annamh mé sealad 'san tabhairne traochta,</span>
<lb n="2889"/><span>Idir scata geal-bhéithe le carrbhas óil,</span>
<lb n="2890"/><span>Teagasc na n-aithreach n-aitheantach naomhtha,</span>
<lb n="2891"/><span>Ní thagadh im bréithribh acht magadh 'gus móid;</span>
<lb n="2892"/><span>A nglacainn de rachmas ó'n tseachtmhain go chéile,</span>
<lb n="2893"/><span>Do scaipinn gan séanadh idir aicme lucht ceoil,</span>
<lb n="2894"/><span>Bhíodh meanma ar m'aigne is aiteas, dá n-éisteacht,</span>
<lb n="2895"/><span>Is ní chreidfinn ó aoinne go mb'fheárr leigean dóibh.</span></p>
<lb n="2896"/>
<lb n="2897"/><p><span>Ní'l cathair ná baile ná calaith i nÉirinn</span>
<lb n="2898"/><span>Nár chaitheas-sa tréimhse ann ag mealladh ban óg;</span>
<lb n="2899"/><span>'San ainnir go tapa dom chleasaibh ná géilleadh</span>
<lb n="2900"/><span>Do shladainn a héifeacht le spalpadh na móid;</span>
<lb n="2901"/><span>Níor pheacadh liom masladh do thabhairt do chéithlinn</span>
<lb n="2902"/><span>I gceangal na cléire bheadh snaidhmighthe ló,</span>
<lb n="2903"/><span>Is do theagasc an easpuig ba bheannuighthe téacsa</span>
<lb n="2904"/><span>Bí dearbh ná géillfinn go mb'fheárr leigean dóibh.</span></p>
<lb n="2905"/>
<lb n="2906"/><p><span>Do leanas na bearta so, sealad, go séanmhar,</span>
<lb n="2907"/><span>'S i dtabhairne ar bhéithibh do scaipinn mo stór,</span>
<lb n="2908"/><span>Is m'ainm dá ghairm i leabhar an éilimh,</span>
<lb n="2909"/><span>Níor bh'annamh nuair ghlaodhainn a gcuid beath-uisce ar scór,</span>
<lb n="2910"/><span>Ba chathach mé ar maidin ag machtnamh gur baoth-bheart</span>
<lb n="2911"/><span>Dom shamhail-se d'éagan mo thairbhe d'ól;</span>
<lb n="2912"/><span>Bhíodh m'aigne ag caismirt, is do mheasainn a séanadh,</span>
<lb n="2913"/><span>Go gcreidinn ar éigean nár bh'fheárr leigean dóibh.</span></p>
<lb n="2914"/>
<lb n="2915"/><p><span>Is deimhin go dtigeadh ar buile 'na dhéidh sin</span>
<lb n="2916"/><span>Gach nduine aca ag éileamh, 'sa bhille 'na dhóid,</span>
<lb n="2917"/><span>Is tugaid na mionna go gcuirfid mé i ngéibhinn,</span>
<lb n="2918"/><span>Ciodh singil droch-éadaigh mé ar uireasbaidh stóir,</span>
<lb n="2919"/><span>Ní'l fionna-bhean mhiochair den fhuirinn seo léanuigh</span>
<lb n="2920"/><span>Mo chiste, le géilleadh dá bhfriotalaibh spóirt,</span>
<lb n="2921"/><span>Ná briseann fá scige go scigeamhail scléipeach,</span>
<lb n="2922"/><span>Annsoin tuigim, ciodh déidheanach, go mb'fheárr leigean</span>
<lb n="2923"/><span>dóibh.</span>
<lb n="2924"/></p>
</div>
<pb n="139"/>
<div><lb n="2925"/><p><span>An uair thigeann an laige, agus druideann an t-aos liom,</span>
<lb n="2926"/><span>Mé ar uireasbaidh an éadaigh, is chaillim mo threoir,</span>
<lb n="2927"/><span>Bíonn pairthis chreathach gach maidean im ghéagaibh,</span>
<lb n="2928"/><span>Ní blasta mo bhréithre is ní'l taitheac im ghlór;</span>
<lb n="2929"/><span>Is searbh an aiste liom labhairt ar chéithlinn,</span>
<lb n="2930"/><span>Tigh an tabhairne séanaim ionar chaitheas mo stór,</span>
<lb n="2931"/><span>Dearbhaim, adamhaim feasta, 'gus géillim</span>
<lb n="2932"/><span>Gur damanta an chéird í, is go mb'fheárr leigean dóibh.</span></p>
<lb n="2933"/>
<lb n="2934"/><p><span>Glacadh gach faraire fearamhail saordha,</span>
<lb n="2935"/><span>Do charann na béithe, is do leanann an t-ól,</span>
<lb n="2936"/><span>Mo theagasc-sa, feasta, go gasta le chéile,</span>
<lb n="2937"/><span>Is ní h-eagal bheith aosmhar dó i n-easbaidh go deó;</span>
<lb n="2938"/><span>Snaidhmeadh le mascalaigh mhaiseamhail mhaordha</span>
<lb n="2939"/><span>Bhéas carthannach caomhna modhamhail leanbhach sóghach,</span>
<lb n="2940"/><span>Seachnadh dramanna is caismirt ar aonach,</span>
<lb n="2941"/><span>Is creideadh ó aoinne go mb'fheárr leigean dóibh.</span></p>
<lb n="2942"/>
<lb n="2943"/><p><span>Carrbhas dramanna beathuisce is daorpunch,</span>
<lb n="2944"/><span>Bheith ag bladar 'na dhéidh sin le mascalaigh óig,</span>
<lb n="2945"/><span>Scata aca mhealladh is le cleasaibh a séanadh</span>
<lb n="2946"/><span>'S a malairt chum scléipe do tharraing go nódh;</span>
<lb n="2947"/><span>Aiste do cheapadh faoi thearmann éigse</span>
<lb n="2948"/><span>Agus caismirt ar aonach tré mhearbhall óil,</span>
<lb n="2949"/><span>Seo reachta le rabairne leanann gach réice,</span>
<lb n="2950"/><span>Dá mbearta so géillim is ní feárr leigean dóibh.</span></p>
<lb n="2951"/>
<lb n="2952"/><p><span>Bzzzzz1784ob 18D</span>
<lb n="2953"/><span>41. - GACH TEINNEAS IS GALAR.</span></p>
<lb n="2954"/>
<lb n="2955"/><p><span>Gach teinneas is galar is mairg is cáim is créim</span>
<lb n="2956"/><span>I n-eibir an pheacaidh n-ar theagmhuig sliocht Ádhaimh is Éibh,</span>
<lb n="2957"/><span>Ní cheilim tar ghalar mar aithrisid fáidhe is cléir</span>
<lb n="2958"/><span>Gur meisce an peacadh is measa dár sháruigh aon.</span></p>
<lb n="2959"/>
<lb n="2960"/><p><span>Meisce do mheallann a rachmus ó ráib gann bhéim</span>
<lb n="2961"/><span>'S do bheir é i n'aimid gan taimid amháin dá chéill,</span>
<lb n="2962"/><span>I ndoimhneas an pheacaidh má thagann an bás 'na ghaor,</span>
<lb n="2963"/><span>Ceilfear na flaithis ar a anam go bráth is baoghal.</span>
<lb n="2964"/></p>
</div>
<pb n="140"/>
<div><lb n="2965"/><p><span>Meisce go dearbh, seo an peacadh lé ráidhtear craos</span>
<lb n="2966"/><span>'S do bheireann chum tailimh go tapa gach sáirfhear tréan,</span>
<lb n="2967"/><span>Roinnid dá dheascaibh mar charaid le Sátan claon,</span>
<lb n="2968"/><span>Is creideamh na n-Aspal go seachnaid láithreach é.</span></p>
<lb n="2969"/>
<lb n="2970"/><p><span>Ar meisce nuair theagmhann pearsa ba fáithghlic téics</span>
<lb n="2971"/><span>Ní leigeann air aiteas ná eagnacht ráidhte séimh,</span>
<lb n="2972"/><span>Tig leithead 'na theangain ag aithris gach pláis go baoth,</span>
<lb n="2973"/><span>Gan ceileatrom spalpfaidh na leabhair is Páis Mhic Dé.</span></p>
<lb n="2974"/>
<lb n="2975"/><p><span>Meisce agus ragairne tharraingeas táinte i bpléidhe,</span>
<lb n="2976"/><span>I n-iomaidh 's i bhfearg, 'na lasair 'dir cháirdibh cléibh,</span>
<lb n="2977"/><span>Ag deifir 's ag caismirt le caraid dá ghrádhmhaire é</span>
<lb n="2978"/><span>Go dtuitfid san aithinne is eagal ó ghrásaibh Dé.</span></p>
<lb n="2979"/>
<lb n="2980"/><p><span>Ní deirim gur masla do fhlathaibh dá árdacht réim</span>
<lb n="2981"/><span>Meisce do ghlacadh de dheascaibh na gcárt do ghlaodhach,</span>
<lb n="2982"/><span>Ar meisce níor bh'annamh gach seabhac de rás na nGaedheal</span>
<lb n="2983"/><span>'S gur le meisce 's le ragairne chaitheadar bláth a saoghail.</span></p>
<lb n="2984"/>
<lb n="2985"/><p><span>42.  CÉAD SLÁN CHUM GACH RIGH-FHIR.</span></p>
<lb n="2986"/>
<lb n="2987"/><p><span>Céad slán chum gach rígh-fhir</span>
<lb n="2988"/><span>Bheadh páirteach dom shlighidh-se,</span>
<lb n="2989"/><span>I dtigh tabhairne do shuidhfeadh</span>
<lb n="2990"/><span>Le hinntinn ag ól,</span>
<lb n="2991"/><span>Do thráighfeadh na fíonta,</span>
<lb n="2992"/><span>Gan ghráscar gan bhruigheanta,</span>
<lb n="2993"/><span>'S i mbárach dá dhruim sin</span>
<lb n="2994"/><span>Ná goillfeadh air brón;</span>
<lb n="2995"/><span>Mar ní mise an "boc seó"</span>
<lb n="2996"/><span>Do chruinneas an t-ór</span>
<lb n="2997"/><span>Dá bhailiughadh go fíor-bhocht</span>
<lb n="2998"/><span>Is daoine eile dá ól.</span>
<lb n="2999"/></p>
</div>
<pb n="141"/>
<div><lb n="3000"/><p><span>Bíonn báthlach le cinnteacht</span>
<lb n="3001"/><span>Ag fagháil cámais ar shaoithibh</span>
<lb n="3002"/><span>I dtigh tabhairne do shuidhfeadh</span>
<lb n="3003"/><span>Le hinntinn ag ól;</span>
<lb n="3004"/><span>Is tláith bheidh an bhuidhean úd,</span>
<lb n="3005"/><span>'S is fánach a gcríocha,</span>
<lb n="3006"/><span>Is scaipfidh na mílte</span>
<lb n="3007"/><span>Go cruinn a gcuid stóir;</span>
<lb n="3008"/><span>Nuair sínfear é ar bórd,</span>
<lb n="3009"/><span>Is gan tuinnte ar a thóin,</span>
<lb n="3010"/><span>Bíonn a bhean súd 'gá chaoineadh</span>
<lb n="3011"/><span>Le laoidhthibh gan chóir:</span></p>
<lb n="3012"/>
<lb n="3013"/><p><span>"Ná trácht ar na gníomharthaibh</span>
<lb n="3014"/><span>Rinn Páris na Traoi thoir,</span>
<lb n="3015"/><span>Ná Iáson do shíolchaidh</span>
<lb n="3016"/><span>Tar taoid leis an tseoid,</span>
<lb n="3017"/><span>Laochradh na Craoibhe,</span>
<lb n="3018"/><span>Ná an té sin do chlaoidh Tailc,</span>
<lb n="3019"/><span>Ná Saesar chuir cíos ar</span>
<lb n="3020"/><span>Na taoisigh go leor;</span>
<lb n="3021"/><span>Ó do thiubhrfainn-se an Mhóin,</span>
<lb n="3022"/><span>Is gach críoch eile dá shórt,</span>
<lb n="3023"/><span>Is gach acra bhí aige</span>
<lb n="3024"/><span>É thabhairt chugham-sa beo.</span></p>
<lb n="3025"/>
<lb n="3026"/><p><span>"Mo chás, is tú an sceimhle</span>
<lb n="3027"/><span>Ar chlárachaibh sínte,</span>
<lb n="3028"/><span>Is go bráth bead dot' chaoineadh</span>
<lb n="3029"/><span>Go dtighidh ar mo ghlór;</span>
<lb n="3030"/><span>Dar lámha mo shinnsear,</span>
<lb n="3031"/><span>Is bheith láithreach le síneadh,</span>
<lb n="3032"/><span>Do b'fheárr liom arís tú</span>
<lb n="3033"/><span>'Ná mílte den ór,</span>
<lb n="3034"/><span>Ní íosfaidh mé seoid,</span>
<lb n="3035"/><span>Is ní'l suim 'gam i ngnó,</span>
<lb n="3036"/><span>Is ní fhágfaidh mé an chill seo,</span>
<lb n="3037"/><span>Ó! mo mhaoineach go deo.</span>
<lb n="3038"/></p>
</div>
<pb n="142"/>
<div><lb n="3039"/><p><span>"A cháirde mo chroidhe istigh,</span>
<lb n="3040"/><span>Tigidh láithreach im thimcheall,</span>
<lb n="3041"/><span>Ní fhágfaidh mé tuinnte ar</span>
<lb n="3042"/><span>Aon taoibh díom gan stróic;</span>
<lb n="3043"/><span>Ní stánfad den scríb sin</span>
<lb n="3044"/><span>Go mbádhfar 'san Laoi mé,</span>
<lb n="3045"/><span>Is go bráth bead 'á chaoineadh,</span>
<lb n="3046"/><span>Mo chaoin-fhear dar ndóigh."</span>
<lb n="3047"/><span>Budh roimhe leat gach deoir</span>
<lb n="3048"/><span>Bheadh anuas le n-a sróin,</span>
<lb n="3049"/><span>Is í ag bagairt go híseal</span>
<lb n="3050"/><span>Ar chríochaibh fir óig.</span></p>
<lb n="3051"/>
<lb n="3052"/><p><span>43. - NI HIAD LEADHBA THAIDHG.</span></p>
<lb n="3053"/>
<lb n="3054"/><p><span>Ní hiad leadhba Thaidhg do b'eol duit,</span>
<lb n="3055"/><span>Ná Dáith dá mbeadh gríosáil ba mhó aige,</span>
<lb n="3056"/><span>Ná Pilib ná fuaighfeadh gan tuairim órlaigh</span>
<lb n="3057"/><span>Idir dhá ghreim go foillseach ródach.</span></p>
<lb n="3058"/>
<lb n="3059"/><p><span>Ba bheag an iongnadh, is duit ba chóra,</span>
<lb n="3060"/><span>Is agat-sa bhí cumas ar chuma na mbróg so,</span>
<lb n="3061"/><span>Trinnsiuir beárrtha is clár de shórt ghlan,</span>
<lb n="3062"/><span>Guaire tuirc anoir ó Phóland.</span></p>
<lb n="3063"/>
<lb n="3064"/><p><span>Ceap fuinnse nár maoidheadh i bhFódla</span>
<lb n="3065"/><span>Do thug a shinnsear ón Hispóin mhóir leo</span>
<lb n="3066"/><span>Scian cham uilleannach dhioscas go ró-ghlan</span>
<lb n="3067"/><span>Is fuigheall béime ní théidheann den tseoid sin.</span></p>
<lb n="3068"/>
<lb n="3069"/><p><span>An meanaithe ba chaoile san Roinn Eoraip</span>
<lb n="3070"/><span>Do thug Bulcán do Sheán 'na dhóid ghil</span>
<lb n="3071"/><span>An uair do mhair Niall nó Brian na Bóirmhe,</span>
<lb n="3072"/><span>Conn na gcath is Art is Eoghan.</span>
<lb n="3073"/></p>
</div>
<pb n="143"/>
<div><lb n="3074"/><p><span>Is cuimhin liom gur pheidhre den tsórt so,</span>
<lb n="3075"/><span>Do bhíodh ar Fhionn mac Cumhaill i gcomhrac;</span>
<lb n="3076"/><span>Diarmaid i ngliadhthaibh nár tóirneadh</span>
<lb n="3077"/><span>Is Oscar fear cabharthach Ghoill mhic Móirne.</span></p>
<lb n="3078"/>
<lb n="3079"/><p><span>Is é Seán Púirliom plúr na bhfear gcaoin bhfial</span>
<lb n="3080"/><span>Do thug bróg chaol chumhra chugham-sa na lascaidhe ndian,</span>
<lb n="3081"/><span>Sáith aon diuic nó prionnsa dár mhair díobh riamh,</span>
<lb n="3082"/><span>Uachtar úr is bonn ná caithfidhe bliadhain.</span></p>
<lb n="3083"/>
<lb n="3084"/><p><span>44. - I SCREATHAN AN CHEOIGH.</span></p>
<lb n="3085"/>
<lb n="3086"/><p><span>I Screathan an cheoigh do casadh im threoir -</span>
<lb n="3087"/><span>A d'iarraidh bróg, gan gó, do bhíos -</span>
<lb n="3088"/><span>An fhinne-bhean óg ba mhaiseamhail clódh,</span>
<lb n="3089"/><span>'San mhacha fé bhrón ag tóch na tuighe</span>
<lb n="3090"/><span>Margadh Monday, margadh Monday,</span>
<lb n="3091"/><span>Margadh Monday, an Sparán Buidhe;</span>
<lb n="3092"/><span>Margadh Monday, cailleadh go dona é,</span>
<lb n="3093"/><span>Is mise ar a thuairisc ag gol go fuidheach.</span></p>
<lb n="3094"/>
<lb n="3095"/><p><span>Do b'fheárr liom coróinn do chaitheamh i dtigh an óil</span>
<lb n="3096"/><span>'Ná an sparán órdha chailleas araoir,</span>
<lb n="3097"/><span>Aisce 'gus comhartha fuaras ó óig-fhear</span>
<lb n="3098"/><span>Do chasadh a thón ar cheol 'san ríl.</span>
<lb n="3099"/><span>Margadh Monday, margadh Monday, etc.</span></p>
<lb n="3100"/>
<lb n="3101"/><p><span>A Bhrianaigh shúgaigh chiallmhair mhúinte</span>
<lb n="3102"/><span>Riaraigh chúrsaigh fhlúirsigh ghrinn,</span>
<lb n="3103"/><span>Is mian 's is fonn liom triall it chomhnadh</span>
<lb n="3104"/><span>Go bhféachaimís cúrsa an Sparáin Bhuidhe.</span>
<lb n="3105"/><span>Margadh Monday, margadh Monday.</span></p>
<lb n="3106"/>
<lb n="3107"/><p><span>Bhí sé ag Óibhid ba chruinn 'san chómhaireamh,</span>
<lb n="3108"/><span>Is sealad ag Hómer le h-ór do scríobhadh,</span>
<lb n="3109"/><span>Ag Maol na mBó leis, ghabh bean fhir phósta,</span>
<lb n="3110"/><span>Dá dhruim gur seoladh tóir tar tuinn.</span>
<lb n="3111"/><span>Margadh Monday, margadh Monday, etc.</span>
<lb n="3112"/></p>
</div>
<pb n="144"/>
<div><lb n="3113"/><p><span>Bhí sé ag Dído, 'na hucht mar thaidhbhse,</span>
<lb n="3114"/><span>An bhruinneall bhreideach do dheighil ón mbuidhin;</span>
<lb n="3115"/><span>Bhí sé ag Diana - Ó do b'í an cladhaire í!</span>
<lb n="3116"/><span>Dá dhruim gur aidhneadh maidhm 'san choill.</span>
<lb n="3117"/><span>Margadh Monday, margadh Monday, etc.</span></p>
<lb n="3118"/>
<lb n="3119"/><p><span>Bhí sé ag Diarmaid, an laoch nár liarthadh,</span>
<lb n="3120"/><span>Fúigeadh 'san bhfiadhach é i ndiaidh muic' neimhe;</span>
<lb n="3121"/><span>Rinn' sé Iatach do leigheas ó phiasta</span>
<lb n="3122"/><span>Do ghabhadh leastiar de le braon ón linn.</span>
<lb n="3123"/><span>Margadh Monday, margadh Monday, etc.</span></p>
<lb n="3124"/>
<lb n="3125"/><p><span>Ba ró-bhreágh an áis é ag Cearbhall Ua Dálaigh</span>
<lb n="3126"/><span>Do ghníodh meadar is bráca, is bád don Rígh,</span>
<lb n="3127"/><span>Cannaidhe den stán, 's an baraille lán,</span>
<lb n="3128"/><span>Is mhealladh na mná le comhrádh grinn.</span>
<lb n="3129"/><span>Margadh Monday, margadh Monday, etc. </span></p>
<lb n="3130"/>
<lb n="3131"/><p><span>Do-ghníodh Cearbhall láinnidhe is spealla do bheárrfadh,</span>
<lb n="3132"/><span>Taisteal is cárda, tál is claidheamh,</span>
<lb n="3133"/><span>Arm chum lámhaighthe, 's uatcheanna bhásta,</span>
<lb n="3134"/><span>Agus tairngidhe do mhnáibh na gcocán mbuidhe.</span>
<lb n="3135"/><span>Margadh Monday, margadh Monday, etc.</span></p>
<lb n="3136"/>
<lb n="3137"/><p><span>Ba ró-bhreágh an tseoid é 'san Arc ag Nóe</span>
<lb n="3138"/><span>Ag snámh go cródha ar bhórd gach tuinn,</span>
<lb n="3139"/><span>Lán do shórtaibh, ar bhárr na bóchna,</span>
<lb n="3140"/><span>'S i dtalamh gan cheo do sheol sé tír.</span>
<lb n="3141"/><span>Margadh Monday, margadh Monday, etc.</span></p>
<lb n="3142"/>
<lb n="3143"/><p><span>Bhí sé ag Iáson seal cois trágha amuigh,</span>
<lb n="3144"/><span>Ba mhaith an áis é - níor bh'fheárr an flíos -</span>
<lb n="3145"/><span>Tréimhse ag Páiris do mhnaoi Mhenelaus,</span>
<lb n="3146"/><span>Dá dhruim gur tháinig ár na Traoi,</span>
<lb n="3147"/><span>Margadh Monday, margadh Monday, etc.</span></p>
<lb n="3148"/>
<lb n="3149"/><p><span>Do b'árd é a chúrsa ar lár na dtonnta</span>
<lb n="3150"/><span>Ag an gCeannaighe Fionn mar stiuir 'na luing;</span>
<lb n="3151"/><span>Bhí sé ag Dúnlaing, faoi bhrat húda,</span>
<lb n="3152"/><span>Ag gearradh lúitheach le sciuirse claidhimh.</span>
<lb n="3153"/><span>Margadh Monday, margadh Monday, etc.</span>
<lb n="3154"/></p>
</div>
<pb n="145"/>
<div><lb n="3155"/><p><span>Bhí sé ag Clíodhna, ag taisteal na h-oidhche</span>
<lb n="3156"/><span>I mbarraille an fhíona, 's na daoine i suan;</span>
<lb n="3157"/><span>Bhí sé ag Aoife chuir geasa ar Chlainn Lir</span>
<lb n="3158"/><span>Do caitheadh ar linn na Maoile Ruaidhe.</span>
<lb n="3159"/><span>Margadh Monday, margadh Monday, etc.</span></p>
<lb n="3160"/>
<lb n="3161"/><p><span>Bhí sé ag Déirdre sealad i nÉirinn,</span>
<lb n="3162"/><span>N-ar cailleadh na tréin-fhir léi 'san mbruighin;</span>
<lb n="3163"/><span>Ag Samson millteach, do bearradh le cladhaireacht,</span>
<lb n="3164"/><span>'S ag Baccus do-gheibheadh le roinnt an fíon.</span>
<lb n="3165"/><span>Margadh Monday, margadh Monday, etc.</span></p>
<lb n="3166"/>
<lb n="3167"/><p><span>Ag an Amadán Mór i bhfarradh mná an Ghruagaigh</span>
<lb n="3168"/><span>Ba charaid an uair sin an Sparán Buidhe;</span>
<lb n="3169"/><span>Ag Macha Muing-ruaidh, nár mheathta 'san mbualadh</span>
<lb n="3170"/><span>Ar mhachaire an tsluaigh faoi chrú na gclaidheamh.</span>
<lb n="3171"/><span>Margadh Monday, margadh Monday, etc.</span></p>
<lb n="3172"/>
<lb n="3173"/><p><span>Ba mhaith an áis é ag Fortunátus,</span>
<lb n="3174"/><span>Do chuireadh a lámh go dána ann síos</span>
<lb n="3175"/><span>Chum ór buidhe is pláta do bhronnadh ar bhábaibh,</span>
<lb n="3176"/><span>'S níor bh'fholamh go bráth é, acht lán go snaidhm.</span>
<lb n="3177"/><span>Margadh Monday, margadh Monday, etc.</span></p>
<lb n="3178"/>
<lb n="3179"/><p><span>Chonnaic mé i nde é, chonnaic mé aréir é,</span>
<lb n="3180"/><span>I mBaile Mhistéala, ag trághadh na díghe:</span>
<lb n="3181"/><span>Mná peidléiridhe is mná tuinncéiridhe,</span>
<lb n="3182"/><span>Is gach uile léim aca 'san tSúisín Bhuidhe.</span>
<lb n="3183"/><span>Margadh Monday, margadh Monday,</span>
<lb n="3184"/><span>Margadh Monday, an Sparán Buidhe,</span>
<lb n="3185"/><span>Margadh Monday, after Sunday,</span>
<lb n="3186"/><span>Margadh an Luain do chráidh mo chroidhe!</span>
<lb n="3187"/></p>
</div>
<pb n="146"/>
<div><lb n="3188"/><p><span>Bzzzzz1773 18D</span>
<lb n="3189"/><span>V. - CAOINTE.</span></p>
<lb n="3190"/>
<lb n="3191"/><p><span>45. - IS FÍOR TRÍOM AISLING.</span></p>
<lb n="3192"/>
<lb n="3193"/><p><span>(Iarghnó ar bhás an Athar Conchubhar ua hArragáin .i.</span>
<lb n="3194"/><span>sagart binn-bhriathrach beacht-mhúinte cráibhtheach caomhna</span>
<lb n="3195"/><span>coisrigthe diadha déirceach deagh-shomplach fáthach fiosach</span>
<lb n="3196"/><span>fíor-eolach grianach greidhineach glé-mhianach líomhtha</span>
<lb n="3197"/><span>léigheanta lán-taidhbhseach measardha méinneamhail mór-chroidheach</span>
<lb n="3198"/><span>niata nósmhar neamh-iomarcach pionnsamhail</span>
<lb n="3199"/><span>páirteach pribhiléideach ríoghdha rathmhar réim-dhíreach séimh</span>
<lb n="3200"/><span>soilbhir síothchánta triathach tréitheamhail trom-chónáigh noch</span>
<lb n="3201"/><span>d'éag i nDomhnach Mór an t-aonmhadh lá déag ós cionn</span>
<lb n="3202"/><span>20 do Ianuair, 1773).</span></p>
<lb n="3203"/>
<lb n="3204"/><p><span>Is fíor tríom aisling gur feasadh aréir dham</span>
<lb n="3205"/><span>Nídh chuir sealad mé ar mearbhall céille,</span>
<lb n="3206"/><span>Gur theasc an bás, gan spás le gaethibh,</span>
<lb n="3207"/><span>Polla is flaith de shleachtaibh Éibhir.</span></p>
<lb n="3208"/>
<lb n="3209"/><p><span>Bíodhgaim suas, monuar, níor léir dam</span>
<lb n="3210"/><span>Cia an seabhach do thuit tré nimh 'na shlaoda.</span>
<lb n="3211"/><span>Go gcuala i ngleann cois abhann im thaobh-sa,</span>
<lb n="3212"/><span>Caoin-ghol mná go cráidhte 'na haonar.</span></p>
<lb n="3213"/>
<lb n="3214"/><p><span>Is éascaidh ritheas gan iorradh, gan éadach,</span>
<lb n="3215"/><span>Fá dhéin an ghuil dar liom ba fhraochda;</span>
<lb n="3216"/><span>Do dhearcas sídh-bhean íogmhar aerdha</span>
<lb n="3217"/><span>Ar bhruach na Laoi is í ag caoi na mbraonta.</span></p>
<lb n="3218"/>
<lb n="3219"/><p><span>A basa dá sníomh, is dlaoithe a céibhe</span>
<lb n="3220"/><span>Dá stathadh aici anuas le guais dá bpréamhaibh,</span>
<lb n="3221"/><span>Tuile deor tar fóir dá dtaoscadh,</span>
<lb n="3222"/><span>Osnadh is áladh ar lár a cléibhe.</span>
<lb n="3223"/></p>
</div>
<pb n="147"/>
<div><lb n="3224"/><p><span>Ba ghreanta a gnaoi, ba mhíonla a héadan,</span>
<lb n="3225"/><span>Ba gheárr a braoithe suidhte ar réalt-dhearc,</span>
<lb n="3226"/><span>Ba lonnrach lile tré luisne na gcaora</span>
<lb n="3227"/><span>Ag caismirt 'na gruaidh, is gan luadh cia ghéillfeadh.</span></p>
<lb n="3228"/>
<lb n="3229"/><p><span>Do thóg a ceann cér channtlach céasta,</span>
<lb n="3230"/><span>Is d'amhairc mise bhí ag druidim 's ag téarnamh,</span>
<lb n="3231"/><span>Fá n-a dáil an tráth soin, 's d'éirigh,</span>
<lb n="3232"/><span>Is measann gluaiseacht uaim faoi néaltaibh.</span></p>
<lb n="3233"/>
<lb n="3234"/><p><span>Gur fhiafruigheas di, den ghuth mar fhéadas,</span>
<lb n="3235"/><span>Fáth a cumhadh is cúis a géar-ghuil,</span>
<lb n="3236"/><span>d'fhreagair dúinn go búch le séimhe:</span>
<lb n="3237"/><span>"Is follas gur duine thú ar uireasbaidh céille,</span></p>
<lb n="3238"/>
<lb n="3239"/><p><span>An tráth nach feas duit leagadh an phéarla</span>
<lb n="3240"/><span>Ón bhFrainnc thug clú go triúchaibh Éireann,</span>
<lb n="3241"/><span>Conchubhar ua hArragáin, sagart grádhach béasach,</span>
<lb n="3242"/><span>Do cailleadh anocht, ciodh docht an méala."</span></p>
<lb n="3243"/>
<lb n="3244"/><p><span>Fochtaim a hainm go tapaidh den réilteann;</span>
<lb n="3245"/><span>Mise Clíodhna, ar sí, ón Léith-chraig;</span>
<lb n="3246"/><span>Cráidhteacht chughat-sa, adubhart, a mhéirdreach,</span>
<lb n="3247"/><span>Créad ná stracann thú it bhallaibh ó chéile:</span></p>
<lb n="3248"/>
<lb n="3249"/><p><span>An tráth n-ar fhuilingis ursa na cléire,</span>
<lb n="3250"/><span>Is comhla dín na díodhachta naomhtha,</span>
<lb n="3251"/><span>Bhí i réim 's i ngradam fá thearmann tréimhse</span>
<lb n="3252"/><span>Do leagadh gan mhaidhm ná feidhm-chath laochda?</span></p>
<lb n="3253"/>
<lb n="3254"/><p><span>Adubhairt an ainnir, dom fhreagairt, let shaor-chead,</span>
<lb n="3255"/><span>Coisc dem ghearradh go n-aithrisfead scéal duit</span>
<lb n="3256"/><span>Is, d'éis mo thurais, má thuigir gur daor me,</span>
<lb n="3257"/><span>Déan do thoil is stoill mo ghéaga.</span></p>
<lb n="3258"/>
<lb n="3259"/><p><span>An tan do buaileadh cuan na féile</span>
<lb n="3260"/><span>Do chorruigh, do bhíodhg, do líon-rith m'aedha ionnam</span>
<lb n="3261"/><span>Níor fhágas bruidhean ná sídh-lios aerach,</span>
<lb n="3262"/><span>Ráth ná beanna ó Ghaillimh go Béarra,</span></p>
</div>
<pb n="148"/>
<div><lb n="3263"/><p><span>Nár thugas cuaird is luath-thuras éadtrom,</span>
<lb n="3264"/><span>Sidhe go rathmhar, is amus go héascaidh,</span>
<lb n="3265"/><span>Is sluagh gach beanna fá armaibh taobh liom</span>
<lb n="3266"/><span>I gcómhair chabharta ó dheartaibh an éaga;</span></p>
<lb n="3267"/>
<lb n="3268"/><p><span>Níor stadas dem ráig go dtáinig naomh-ghuth</span>
<lb n="3269"/><span>Chugham trím scím le díoghrais scéalta,</span>
<lb n="3270"/><span>Nár bh'fhuláir dó freagairt go flaitheas dá chéile,</span>
<lb n="3271"/><span>Is gur gheárr Átrops snáith a shaoghail.</span></p>
<lb n="3272"/>
<lb n="3273"/><p><span>Iar gclos dúinn go dtáinig dát a laethe,</span>
<lb n="3274"/><span>'S go ndearna Clíodhna a dícheall saortha air,</span>
<lb n="3275"/><span>d'éis mhathimh don bháib, ár ngáir le chéile,</span>
<lb n="3276"/><span>Do chuir a thásc tré Chlár Luirc Éibhir.</span></p>
<lb n="3277"/>
<lb n="3278"/><p><span>Uaill is gáir is crádh-ghol éigneach,</span>
<lb n="3279"/><span>Gruaim is glámh is lán-tocht éighmhe,</span>
<lb n="3280"/><span>Greadadh bas is stracadh céibhe,</span>
<lb n="3281"/><span>Brón is caoi go cíocrach céasta,</span></p>
<lb n="3282"/>
<lb n="3283"/><p><span>Dá srathadh spás ón Máig go Léith-chloich,</span>
<lb n="3284"/><span>Is ón Laoi ghil go himeall Léan-loch,</span>
<lb n="3285"/><span>An bocht 's an nocht go docht fá'n méala</span>
<lb n="3286"/><span>Tré theascadh an bhile ceann urraidh na cléire.</span></p>
<lb n="3287"/>
<lb n="3288"/><p><span>Tá geoin is gártha i gClár Luirc Éibhir,</span>
<lb n="3289"/><span>Caoi na mbruinneall sioscaidhthe séimhe,</span>
<lb n="3290"/><span>Iachach dhoilbh is golfairt ban aosta,</span>
<lb n="3291"/><span>I ndiaidh an fhlatha so teascadh go déidheannach.</span></p>
<lb n="3292"/>
<lb n="3293"/><p><span>Níor bh'iongnadh liom an tSiuir dá ngéimeadh,</span>
<lb n="3294"/><span>Abhainn Dá Lua 's an Chuanach chraosach,</span>
<lb n="3295"/><span>An Fhéil 's an Bhríd 's an Fhuinseann fhéarmhar,</span>
<lb n="3296"/><span>Is gleann Abhann Bige dá gcluinim tar aon-tsruth.</span></p>
<lb n="3297"/>
<lb n="3298"/><p><span>Caoi na mban is greadadh na gcéad-fhear,</span>
<lb n="3299"/><span>Uaill-ghuth báb a ngearán 's a ngéar-ghol</span>
<lb n="3300"/><span>Níor lacht mo dhearc, ciodh feas gur déarach</span>
<lb n="3301"/><span>Doilbh duairc do chuaidh an scéal dam.</span>
<lb n="3302"/></p>
</div>
<pb n="149"/>
<div><lb n="3303"/><p><span>Go gcuala caoil-scread caointeach céasta</span>
<lb n="3304"/><span>Cathach cráidhte cásmhar fraochda</span>
<lb n="3305"/><span>Na mná 'na leanbh do dhalta na héigse</span>
<lb n="3306"/><span>Thug sugh a brollaigh gan choigilt 's a saor-lacht.</span></p>
<lb n="3307"/>
<lb n="3308"/><p><span>Ar gcloistin na ngártha ngáibhtheach géar-ghuil</span>
<lb n="3309"/><span>Coitcheann, le fíoch, ón dtír go chéile,</span>
<lb n="3310"/><span>Tig saor-shruth caoi-ghuil síos lem chaomh-dhreach,</span>
<lb n="3311"/><span>Cnead is osnadh go socair im thaoibh dheis.</span></p>
<lb n="3312"/>
<lb n="3313"/><p><span>I ndiaid an churaidh ba chomairc dá thréadaibh,</span>
<lb n="3314"/><span>Le comhairle chaoin dá ndíon ar fhaolchoin,</span>
<lb n="3315"/><span>I gcéill ba chosmhail le Solamh gan séanadh,</span>
<lb n="3316"/><span>Is gach téics dá gcanadh dá tharraing as Naomh-script.</span></p>
<lb n="3317"/>
<lb n="3318"/><p><span>Bláth-ghas buidheanmhar bríoghmhar béasach,</span>
<lb n="3319"/><span>Carthannach cáilmhear cráibhtheach caomhna,</span>
<lb n="3320"/><span>Duineata diadha dian-cheart déarcach</span>
<lb n="3321"/><span>Flaitheamhail fáilteach fálach féastach;</span></p>
<lb n="3322"/>
<lb n="3323"/><p><span>Grian-fhlaith gaoiseach gníomh-ghlan Gaedhealach,</span>
<lb n="3324"/><span>Lasamhail lonnrach leomhanta léidmheach,</span>
<lb n="3325"/><span>Measardha míonla mín-tais maordha,</span>
<lb n="3326"/><span>Neartmhar i ngníomharthaibh naoidheanda naomhtha.</span></p>
<lb n="3327"/>
<lb n="3328"/><p><span>Plannda oirdheirc, polla 'gus péarla,</span>
<lb n="3329"/><span>Rathmhar i riaghail, rianach, réim-cheart,</span>
<lb n="3330"/><span>Soinneanda stuamdha suaimhneach séimh-dhreach,</span>
<lb n="3331"/><span>Taitneamhach tiathach siansach téacsach.</span></p>
<lb n="3332"/>
<lb n="3333"/><p><span>Réilteann solais, is eochair na ndaor-cheast,</span>
<lb n="3334"/><span>Céir na n-ollamh, is tobar na héifeacht,</span>
<lb n="3335"/><span>Féinics forusta, soithimh gan staonadh,</span>
<lb n="3336"/><span>Déas gan choigilt, is polla gan chlaochladh;</span></p>
<lb n="3337"/>
<lb n="3338"/><p><span>Ré gan daoilcheas teimheal ná éiclips,</span>
<lb n="3339"/><span>Riaghluidhe cáidh i gcásaibh léigheanta,</span>
<lb n="3340"/><span>Scéaluidhe suairc is suadh nár aontuigh,</span>
<lb n="3341"/><span>Céim tar cheart ná samhail chlaonta;</span>
<lb n="3342"/></p>
</div>
<pb n="150"/>
<div><lb n="3343"/><p><span>Saoi do mheabhruigh eagar is éifeacht</span>
<lb n="3344"/><span>Eagnadh is iúl i bponncaibh dréachta,</span>
<lb n="3345"/><span>Laidean is díodhacht, Gaoidhilge is daonnacht,</span>
<lb n="3346"/><span>Cneastacht le cuimhne is mílseacht Bhéarla.</span></p>
<lb n="3347"/>
<lb n="3348"/><p><span>Flaith do bhoicht do choisceadh géibheann,</span>
<lb n="3349"/><span>Scaoilteoir ceasa do lagaibh le daonnacht,</span>
<lb n="3350"/><span>Órdaidhe diadha, liaigh na ndaor-bheart,</span>
<lb n="3351"/><span>Is diadhaire daingean an anma ar dhaor-bhruid.</span></p>
<lb n="3352"/>
<lb n="3353"/><p><span>Easna den cheap nár mheath a phréamha,</span>
<lb n="3354"/><span>Géag den bhile tá bileamhail craobh-ghlas,</span>
<lb n="3355"/><span>Plannda caoin den fhíodh nár chlaochluigh</span>
<lb n="3356"/><span>Duille ná dreach go gearradh a shaoghail.</span></p>
<lb n="3357"/>
<lb n="3358"/><p><span>Rós gan teimheal is ursa na cléire,</span>
<lb n="3359"/><span>Grian gan smúit ná dubhchan éiclips,</span>
<lb n="3360"/><span>Réilteann eolais óg is aosta</span>
<lb n="3361"/><span>Is naomh mar Eoin i gclódh 's i gcéimibh.</span></p>
<lb n="3362"/>
<lb n="3363"/><p><span>Tobar gan trághadh bhí lán de dhaonnacht,</span>
<lb n="3364"/><span>Peadar i ngníomh is Maois i dtréithibh,</span>
<lb n="3365"/><span>Ní'l acht cumha i dtriúchaibh Éibhir,</span>
<lb n="3366"/><span>Ó teascadh go hóg é i bhflós a shaoghail.</span></p>
<lb n="3367"/>
<lb n="3368"/><p><span>Taca mar Phól ba chomhairleach tréada,</span>
<lb n="3369"/><span>Mar Eoin do bhaist an Mac do céasadh,</span>
<lb n="3370"/><span>Mar Naomh Lúc do scrúdadh na naomh-téics,</span>
<lb n="3371"/><span>Nó mar Phádraig, fáidh na hÉireann.</span></p>
<lb n="3372"/>
<lb n="3373"/><p><span>Comairce an chreidimh gan teibeadh do shaothruigh,</span>
<lb n="3374"/><span>Eochair na bhflaitheas ón Arad-mhac éachtach,</span>
<lb n="3375"/><span>Taca mar Philib ba thuigseanach téacsa,</span>
<lb n="3376"/><span>Is do chaill a theanga tré theagasc na naomh-cheacht.</span></p>
<lb n="3377"/>
<lb n="3378"/><p><span>Ughdar ársa i gcás nár aosuigh</span>
<lb n="3379"/><span>Tré iomarca tuigsiona i dtuisibh na héigse,</span>
<lb n="3380"/><span>Seanchuidhe suairc is suadh na saor-bheart,</span>
<lb n="3381"/><span>Is ceap-rí cáidh do dhámhaibh dréachta.</span>
<lb n="3382"/></p>
</div>
<pb n="151"/>
<div><lb n="3383"/><p><span>Tuigseach dáin tar bhárdaibh daor-cheast</span>
<lb n="3384"/><span>Dá fheabhas le fagháil i n-áitreabh Fhéidhlim,</span>
<lb n="3385"/><span>Do chuireadh le slacht 'na gceart gach Gaedheal-treabh</span>
<lb n="3386"/><span>I mBanba ghluais anuas ó Éibhear.</span></p>
<lb n="3387"/>
<lb n="3388"/><p><span>Flaith gan mheang gan cham gan chlaonbheart</span>
<lb n="3389"/><span>Gan ghangaid gan phuimp gan teimheal ná éalaing</span>
<lb n="3390"/><span>Acht modhamhlacht mhín is mílseacht bhréithre,</span>
<lb n="3391"/><span>Féile shíor is aoidheacht gan éaradh.</span></p>
<lb n="3392"/>
<lb n="3393"/><p><span>Níor bh'iongnadh an líog ag maoidheamh le géim-ghuth</span>
<lb n="3394"/><span>A haiteas 's a gean tré shearc go scléipeach,</span>
<lb n="3395"/><span>Ó taisceadh fúithe, cúis mo dhéara.</span>
<lb n="3396"/><span>An cholann 'na raibh gach maith dár léigheas-sa.</span></p>
<lb n="3397"/>
<lb n="3398"/><p><span>Ní'l báb ghlan-ghruadhach ná cuairsce aerach,</span>
<lb n="3399"/><span>I gcill, i gcarcair, i gcathair, ná i maol-lios,</span>
<lb n="3400"/><span>Ó chuan Fionn-trágha go tráigh Locha Éirne,</span>
<lb n="3401"/><span>Nach clos a ngáir 's a ngláimh tré an éacht so.</span></p>
<lb n="3402"/>
<lb n="3403"/><p><span>Do scread Badhbh gan mheidhir san Léith-chloich,</span>
<lb n="3404"/><span>Do mhúscail suas gach buadhach-bhean aerdha.</span>
<lb n="3405"/><span>Ar gcloistin gháir a crádh-ghuil éignigh</span>
<lb n="3406"/><span>Do dhruideas spás i ndáil na béithe.</span></p>
<lb n="3407"/>
<lb n="3408"/><p><span>d'fhiosras dí, is í ag sileadh deara,</span>
<lb n="3409"/><span>Cár ghabh suim ban chaointe Éireann?</span>
<lb n="3410"/><span>d'fhreagair dam go doilbh fraochda,</span>
<lb n="3411"/><span>Tá an t-éacht ró-obann le cloistin, ciodh méala.</span></p>
<lb n="3412"/>
<lb n="3413"/><p><span>Níor bh'fada dúinn fá smúit 'n ár n-aonar,</span>
<lb n="3414"/><span>Gur gháir scaoith go caointeach taobh linn -</span>
<lb n="3415"/><span>Aoibhill Chraige 's a scata ban aerdha,</span>
<lb n="3416"/><span>Madhlion Ealla is ceann beanna-chnuic Gréine,</span></p>
<lb n="3417"/>
<lb n="3418"/><p><span>Bainríoghan bruidhne Craoibhe an éirligh,</span>
<lb n="3419"/><span>Bean sidhe sinsear cloinn Mhic Shéamais,</span>
<lb n="3420"/><span>Mis inghean Dáire, Gráinne is féile</span>
<lb n="3421"/><span>Cura calmaidhe, cailleadh le claon-bhirt.</span>
<lb n="3422"/></p>
</div>
<pb n="152"/>
<div><lb n="3423"/><p><span>A n-áireamh súd dar liom ní fhéadfainn,</span>
<lb n="3424"/><span>Acht tháinig chugainn gach bruinneall baoth-ghein,</span>
<lb n="3425"/><span>Ó thaoibh Chnuic Loinge go himeallaibh Béarra,</span>
<lb n="3426"/><span>Ag caoineadh an tsagairt bhí geanmnach tréitheach,</span></p>
<lb n="3427"/>
<lb n="3428"/><p><span>Ag lachtadh a ndearc i bhfarradh a chéilé</span>
<lb n="3429"/><span>Go pras ag caoi 's ag sníomh a gcaol-bhas</span>
<lb n="3430"/><span>Iad-san uile 'gus mise 'san méala,</span>
<lb n="3431"/><span>Tré bhás Chonchubhair chruthamhail léigheanta.</span></p>
<lb n="3432"/>
<lb n="3433"/><p><span>Beartaid lucht eoluis fós is léighte</span>
<lb n="3434"/><span>Réime ríomhtha, rioghradh is réacsa,</span>
<lb n="3435"/><span>Gur eascair an flaith de cheap na Saesar</span>
<lb n="3436"/><span>Do riaghluigh sealad i dTeamhar na dtréan-fhear.</span></p>
<lb n="3437"/>
<lb n="3438"/><p><span>I dtaoibh a ghaolta, a ríomh ní dhéanfad,</span>
<lb n="3439"/><span>Ciodh gur d'fhíor-scoth taoiseach saor é,</span>
<lb n="3440"/><span>Is flatha ba ghnáthach tárthach tréitheach</span>
<lb n="3441"/><span>Bronntach bríoghmhar fíontach féastach,</span></p>
<lb n="3442"/>
<lb n="3443"/><p><span>Oscailte 'ghnáth roimh dáimh is éigse,</span>
<lb n="3444"/><span>Taisteal bárd is táirdíol cléire,</span>
<lb n="3445"/><span>Cistin lucht siubhail is túr na n-éagan,</span>
<lb n="3446"/><span>Is cabhair na mbaintreabhach bhfeidhm-lag céasta.</span></p>
<lb n="3447"/>
<lb n="3448"/><p><span>An ghabhal fine ór geineadh an glé-ghas,</span>
<lb n="3449"/><span>Meanmnach múirneach múinte méinneach,</span>
<lb n="3450"/><span>Croidhe glan ceannsa cabharthach céimeach</span>
<lb n="3451"/><span>Líonta 'ghreann gan leamhas 'na bhréithribh;</span></p>
<lb n="3452"/>
<lb n="3453"/><p><span>Eoluidhe eagnach eachrach éideach,</span>
<lb n="3454"/><span>Prionnsa sámh na bhfáidhe bhféastach,</span>
<lb n="3455"/><span>Treoruidhe cuimseach, croidhe na féile,</span>
<lb n="3456"/><span>Is dochtúir díodhachta i ngníomh 's i n-éifeacht;</span></p>
<lb n="3457"/>
<lb n="3458"/><p><span>Fiannuidhe forusta foistineach faobhar-neart,</span>
<lb n="3459"/><span>Grian-ráib shoilbhir shocharach shéadach,</span>
<lb n="3460"/><span>Dalta na ríobh ó fhíoradh an réidh-chnuic,</span>
<lb n="3461"/><span>Do hoileadh go húr i bponncaibh naomhtha;</span>
<lb n="3462"/></p>
</div>
<pb n="153"/>
<div><lb n="3463"/><p><span>Úr-ghas óg, gan feodh ná staonadh,</span>
<lb n="3464"/><span>Biadhtach fairsing na dealbh do bhréagadh,</span>
<lb n="3465"/><span>Bleachtaidhe buadhach ar dhuanaibh éifeacht,</span>
<lb n="3466"/><span>Is nósuidhe ceart ar reachtaibh cléire;</span></p>
<lb n="3467"/>
<lb n="3468"/><p><span>Ceann banna na sluagh is cuan a saortha</span>
<lb n="3469"/><span>Re seanmóir chaoin, ré mílseacht bhréithre,</span>
<lb n="3470"/><span>Le sompla thabhairt tré rún dá thréada,</span>
<lb n="3471"/><span>Is re sna beartaibh lean aspail an Aonmhic.</span></p>
<lb n="3472"/>
<lb n="3473"/><p><span>Dá mb'eol dam laoidhthe a ríomh le héifeacht,</span>
<lb n="3474"/><span>Damhna cathach, nó marbhna céasta,</span>
<lb n="3475"/><span>Trian a ghníomh ná suim a thréithe</span>
<lb n="3476"/><span>Do ghrian-chur síos go cruinn ní fhéadfainn.</span></p>
<lb n="3477"/>
<lb n="3478"/><p><span>Is truagh gol 'athar go hathtuirseach aosta</span>
<lb n="3479"/><span>Díombáidheach diachrach dian fá mhéala,</span>
<lb n="3480"/><span>Lacht a rosc le tocht dá thaoscadh</span>
<lb n="3481"/><span>Tré fheochadh an ubhaill ba chlú dá phréamh-stoc.</span></p>
<lb n="3482"/>
<lb n="3483"/><p><span>Dar Duach, is ádhbhar cáis le héisteacht</span>
<lb n="3484"/><span>Uaill a mháthar atá gan éifeacht,</span>
<lb n="3485"/><span>Gan mheabhair, gan chiall, 'na dhiaidh go céasta,</span>
<lb n="3486"/><span>Is níor bh'iongnadh linn-ne dá sileadh 'na braontaibh.</span></p>
<lb n="3487"/>
<lb n="3488"/><p><span>Tá bráithre ag screadaigh ar mearbhall céille</span>
<lb n="3489"/><span>Gan tábhacht ná suim i maoin ná i saoghaltacht;</span>
<lb n="3490"/><span>An bháb do bhí aige ós cionn tighe fé chion</span>
<lb n="3491"/><span>'Na colainn gan cheann go canntlach céasta.</span></p>
<lb n="3492"/>
<lb n="3493"/><p><span>Ní hiongnadh liom fá phúdhair a ghaolta</span>
<lb n="3494"/><span>Is go follas fá dhubh-bhrat cumhadh na céadta</span>
<lb n="3495"/><span>Is gan comhgas aca le ceachtar dá phréamhaibh</span>
<lb n="3496"/><span>Acht tré n-a theist nár theip ón bhféile.</span></p>
<lb n="3497"/>
<lb n="3498"/><p><span>Is é deireadh gach smúite dúire a thréigean,</span>
<lb n="3499"/><span>Is ó cuireadh mo pheann nach teann chum saothair,</span>
<lb n="3500"/><span>Gur folamh mo cheann ó oghmaibh dréachta,</span>
<lb n="3501"/><span>Is gan eagar ná umhail ionnúm ná éifeacht,</span>
<lb n="3502"/></p>
</div>
<pb n="154"/>
<div><lb n="3503"/><p><span>Is gur sladauidhe an bás atá i ndán dár théarnaigh</span>
<lb n="3504"/><span>Ó geineadh Ádhamh ársa is Éabha;</span>
<lb n="3505"/><span>Ní'l agam acht guidhe le hinntinn éagnaigh</span>
<lb n="3506"/><span>Chum aingil is naomh bheith síor dá aodhaireacht,</span></p>
<lb n="3507"/>
<lb n="3508"/><p><span>Is athchuinghe chur, tré ghoimh a chéasta,</span>
<lb n="3509"/><span>Chum Éin-Mhic Muire fuair iomarca péine</span>
<lb n="3510"/><span>Anam an diadhaire dhiadha shéimh seo</span>
<lb n="3511"/><span>Do ghlacadh go humhal 'na chúirt gan éaradh.</span></p>
<lb n="3512"/>
<lb n="3513"/><p><span>Scaoilim feasta mo phaidir gan séanadh,</span>
<lb n="3514"/><span>Sailm Dáibhi is páis an Éin-Mhic,</span>
<lb n="3515"/><span>Fáilte an Aingil is ceachta na Cré anois,</span>
<lb n="3516"/><span>Mar ghárda ar a anam go Flaitheas na Naomh ngeal.</span></p>
<lb n="3517"/>
<lb n="3518"/><p><span>AN FEART-LAOI.</span></p>
<lb n="3519"/>
<lb n="3520"/><p><span>Fát chom i dtaisce atá adhbhar cáis suadh, a líog,</span>
<lb n="3521"/><span>Crobhaire ceannais cáidh blasta bláith buacach binn,</span>
<lb n="3522"/><span>Plannda is leabhair d'fhás do mhaithibh ráib uaisle is laoch.</span>
<lb n="3523"/><span>Conchubhar Ua hArragáin, sagart sámh suaimhneach síothach.</span></p>
<lb n="3524"/>
<lb n="3525"/><p><span>Bzzzzz1779 18D</span>
<lb n="3526"/><span>46. - CÚIS DOILBHIS AN LONNA-BHILE LÉIGHEANTA.</span></p>
<lb n="3527"/>
<lb n="3528"/><p><span>(Iarghnó ar bhás Éamuinn óig de Búrc noch d'éag anno 1779.)</span>
<lb n="3529"/><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="3530"/><span>Bile bláthmhar binn-bheolach caomhna cráibhtheach caoin-</span>
<lb n="3531"/><span>chéimeach; deághthach dáilteach deagh-shomplach, fleadhach</span>
<lb n="3532"/><span>fáilteach fíor-niadhta; gaoiseach grádhmhar glinn-eolach;</span>
<lb n="3533"/><span>lúthmhar láidir lán-tapa; mianmhar meanmnach mór-</span>
<lb n="3534"/><span>chroidheach; nósmhar neartmhar neamh-choimhightheach; páirteach</span>
<lb n="3535"/><span>pionnsamhail príbhiléideach; rábach riaghalta ríogh-réimeach;</span></p>
</div>
<pb n="155"/>
<div><lb n="3536"/><p><span>saoitheamhail soilbhir sár-léigheanta; tairbheach tábhachtach</span>
<lb n="3537"/><span>triath-threorach; noch d'fhág a lucht caidrimh agus cómh-</span>
<lb n="3538"/><span>luadair idir fhearaibh agus mnáibh fá eolchair agus fá</span>
<lb n="3539"/><span>throm-chumha i bParróiste an tSrotha agus i n-áitibh imchian</span>
<lb n="3540"/><span>eile tré n'-éag i bhflós agus i bhfíor-bhláth a shaoghail.</span></p>
<lb n="3541"/>
<lb n="3542"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="3543"/><span>Cúis doilbhis an lonna-bhile léigheanta,</span>
<lb n="3544"/><span>De bhorb-fhuil na sona-chon ba thréine,</span>
<lb n="3545"/><span>Polla is cuinge cosanta an laochais</span>
<lb n="3546"/><span>Bheith torchartha fá ghorm-lic i gcré-chuilt;</span></p>
<lb n="3547"/>
<lb n="3548"/><p><span>Bláth-ghas beodha beol-tais béasach,</span>
<lb n="3549"/><span>Bríoghmhar buacach buan le béithibh,</span>
<lb n="3550"/><span>Bainiseach bórdach beorach bléid-gheal,</span>
<lb n="3551"/><span>Barramhail blasta gan bhladar 'na bhréithribh;</span></p>
<lb n="3552"/>
<lb n="3553"/><p><span>Crobhaire ceannasach cneasta 'na chéimibh,</span>
<lb n="3554"/><span>Carthannach caoin-tais croidhe-ghlan céadfach,</span>
<lb n="3555"/><span>Cráibhtheach ciallmhar cian ó chlaon-chlis,</span>
<lb n="3556"/><span>Cosantach cabharthach ceannsa caomhna;</span></p>
<lb n="3557"/>
<lb n="3558"/><p><span>Dragan dána i gcásaibh daora,</span>
<lb n="3559"/><span>Dathamhail dáilteach deághthach déarcach,</span>
<lb n="3560"/><span>Dualach dlaoi-chas díonmhar dréachtach,</span>
<lb n="3561"/><span>Dian i dtreasaibh is daingean le dréimibh;</span></p>
<lb n="3562"/>
<lb n="3563"/><p><span>Fial-fhear forusta foirmleach féiseach,</span>
<lb n="3564"/><span>Flaitheamhail fáilteach fálach faobhrach,</span>
<lb n="3565"/><span>Fearamhail fíonmhar fiontach féastach,</span>
<lb n="3566"/><span>Fuadrach focal-cheart foirtil fliuch-fhéilteach;</span></p>
<lb n="3567"/>
<lb n="3568"/><p><span>Groidhre greannmhar gasta glic glé-gheal,</span>
<lb n="3569"/><span>Grádhmhar geanamhail glan-rúin gréagach,</span>
<lb n="3570"/><span>Gárdach gaoismhear glinn i ngréasaibh,</span>
<lb n="3571"/><span>Gorm-ruisc gruadh-ghlan uasal Gaedhealach.</span></p>
<lb n="3572"/>
<lb n="3573"/><p><span>Lonna-ghas láidir láimh-nirt léidmheach</span>
<lb n="3574"/><span>Lonnardha luaimneach luaith-mhear léimneach</span>
<lb n="3575"/><span>Lasamhail lígh-ghlan laoidhtheach léigheanta</span>
<lb n="3576"/><span>Lúthmhar láimhteach lán de laochas.</span>
<lb n="3577"/></p>
</div>
<pb n="156"/>
<div><lb n="3578"/><p><span>Mars i madhmaibh meidhir na mbéithe</span>
<lb n="3579"/><span>Mianmhar meanmnach maiseamhail maordha</span>
<lb n="3580"/><span>Mín-tais múirneach múinte i mbéasaibh,</span>
<lb n="3581"/><span>Mór-chroidheach mórdha modhamhail i mbréithribh.</span></p>
<lb n="3582"/>
<lb n="3583"/><p><span>Nósmhar niadhta niadhchuis tréitheach,</span>
<lb n="3584"/><span>Lán de mheas ag ceap na héigse,</span>
<lb n="3585"/><span>Neartmhar ursanta cumasach laochda</span>
<lb n="3586"/><span>Do rug clú gan smúit fá chré leis.</span></p>
<lb n="3587"/>
<lb n="3588"/><p><span>Polla páirteach lán den fhéile,</span>
<lb n="3589"/><span>Péarla caoin de chraoibh a phréimhe,</span>
<lb n="3590"/><span>Pearsanta poinnteamhail pionnsamhail pléideach</span>
<lb n="3591"/><span>'S níor bh'aithnid cáim 'na cháil ná éislinn;</span></p>
<lb n="3592"/>
<lb n="3593"/><p><span>Ráib gheal rinnceach ríogh-ghas réimeach</span>
<lb n="3594"/><span>Reathach rábach rásach réaltach</span>
<lb n="3595"/><span>Ríoghdha rathmhar i reachtaibh na cléire,</span>
<lb n="3596"/><span>Rabairneach saor re buidhin an éigin;</span></p>
<lb n="3597"/>
<lb n="3598"/><p><span>Saoi agus sár-cheap sásta séadach,</span>
<lb n="3599"/><span>Siansach soilbhir socharach saordha,</span>
<lb n="3600"/><span>Staruidhe suaimhneach suairc i séadaibh,</span>
<lb n="3601"/><span>Saoitheamhail sochma cé'r bhorb le tréanaibh;</span></p>
<lb n="3602"/>
<lb n="3603"/><p><span>Triath do thugadh gach turus re héifeacht,</span>
<lb n="3604"/><span>Bhí timpreach tairbheach tacamhail téacsach,</span>
<lb n="3605"/><span>Taoiseach tána d'fhás ó phréamh-stoc</span>
<lb n="3606"/><span>Búrcach uais ba bhuan i maodhmaibh.</span></p>
<lb n="3607"/>
<lb n="3608"/><p><span>I lámhach na líog rug mír ó chéadaibh,</span>
<lb n="3609"/><span>Ba bhreágh a sheasamh ar faithche idir chaolfhir,</span>
<lb n="3610"/><span>Ba dhána a ghairm i dtreasaibh na mbéimeann,</span>
<lb n="3611"/><span>'S i gceáfradh gaisce ba ghreanta i measc béithe.</span></p>
<lb n="3612"/>
<lb n="3613"/><p><span>Ar bhórd an tabhairne bárr níor mhéin leis</span>
<lb n="3614"/><span>Do leigean leo faoi ó shuigheadh 'na chaomhnacht;</span>
<lb n="3615"/><span>Níor bh'iongnadh a chroidhe bheith líonta d'fhéile,</span>
<lb n="3616"/><span>Ní fhacaidh a mhalairt ó bhaisteadh go héag dó.</span>
<lb n="3617"/></p>
</div>
<pb n="157"/>
<div><lb n="3618"/><p><span>I ríogh-bhrogh 'athar bhíodh taisteal na cléire,</span>
<lb n="3619"/><span>Saoithe seanchais, flatha agus éigse;</span>
<lb n="3620"/><span>Daill is dealbh lucht martra is éislinn</span>
<lb n="3621"/><span>Is gach buidhean dá dtagadh dá bhfreastal go féastach.</span></p>
<lb n="3622"/>
<lb n="3623"/><p><span>Bhí lígh 'na leacain tré lasadh na gcaora,</span>
<lb n="3624"/><span>Ba shuidhte a phearsa, bhí maise 'na scéimh-chruth;</span>
<lb n="3625"/><span>Ba chaoin ba chneasta 's ba bhlasta a bhréithre,</span>
<lb n="3626"/><span>'S a bhaill gan easbaidh ó bhaitheas go caol-troigh.</span></p>
<lb n="3627"/>
<lb n="3628"/><p><span>Do bhí sé láidir álainn aerach,</span>
<lb n="3629"/><span>Do bhí sé lán de bhláth na scéimhe;</span>
<lb n="3630"/><span>Tuilte de mhian, gan fiaradh céime,</span>
<lb n="3631"/><span>Go dul i n-úir dó i dtúis a shaoghail.</span></p>
<lb n="3632"/>
<lb n="3633"/><p><span>Ó tá an bás ar fagháil ag saor-shliocht</span>
<lb n="3634"/><span>Ádhaimh chríonna smuainigh ar dhaor-choir,</span>
<lb n="3635"/><span>Is ná fuil fuascladh ón uaigh ar Éamonn</span>
<lb n="3636"/><span>Cuirim mo ghuidhe dá dhíon ar phéin-bhruid.</span></p>
<lb n="3637"/>
<lb n="3638"/><p><span>Aitchim Íosa Críost do céasadh,</span>
<lb n="3639"/><span>Ar sparra na croise chum sinn-ne do shaoradh,</span>
<lb n="3640"/><span>Anam an tseabhaic seo teascadh go déidheannach</span>
<lb n="3641"/><span>Do thaisceadh ins na Flaithis fá bheannaibh a scéithe.</span></p>
<lb n="3642"/>
<lb n="3643"/><p><span>An Feart-Laoi.</span></p>
<lb n="3644"/>
<lb n="3645"/><p><span>Taiscithe fát bhéal saor-sheabhac lúthmhar mear,</span>
<lb n="3646"/><span>Gaile tréan glé-shnuighte d'úr-fhuil flaith,</span>
<lb n="3647"/><span>Ba dhaingean béim laochais i gcumangrach treas,</span>
<lb n="3648"/><span>Is a ainm 's é Éamonn de Búrc, a leac.</span></p>
<lb n="3649"/>
<lb n="3650"/><p><span>Bzzzzz1784 18D</span>
<lb n="3651"/><span>Uzzzzz0297</span>
<lb n="3652"/><span>47. - SIN AGAT, A LÁIN-LEAC.</span></p>
<lb n="3653"/>
<lb n="3654"/><p><span>(Muiris Ua Gríobhtha ar bhás Eoghain Ruaidh.)</span></p>
<lb n="3655"/>
<lb n="3656"/><p><span>Sin agat, a láin-leac, ráib de Chlanna Míleadh,</span>
<lb n="3657"/><span>Faraire fáin den dáimh do thaistil tíortha,</span>
<lb n="3658"/><span>Ba shnasta glic sámh chum dáin do cheapadh is laoidhthe,</span>
<lb n="3659"/><span>'S ba ghreannmhar grádhmhar gáireach gasta gaoismhear.</span>
<lb n="3660"/></p>
</div>
<pb n="158"/>
<div><lb n="3661"/><p><span>Is gaoiseach gasta do chanadh gach laoi ársa,</span>
<lb n="3662"/><span>Go bríoghmhar blasta gan mhairg go binn-ráidhteach,</span>
<lb n="3663"/><span>Saoi suilt seasaimh ba fearamhail fíor-fháilteach,</span>
<lb n="3664"/><span>'Na luighe fá leacaibh, sin asnadh do shíor d'fháidhibh.</span></p>
<lb n="3665"/>
<lb n="3666"/><p><span>Táid fáidhe is éigse tréith gan neart gan treoir,</span>
<lb n="3667"/><span>Gan dán gan dréacht gan scléip gan snas gan spórt,</span>
<lb n="3668"/><span>A Árd-Mhic Dé glaodhaim ort is glac mo ghlór,</span>
<lb n="3669"/><span>Gan cháim gan chréim léig-se go Flaitheas Eoghan.</span></p>
<lb n="3670"/>
<lb n="3671"/><p><span>Eoghan ó cailleadh ní'l aiteas ná spórt san dáimh,</span>
<lb n="3672"/><span>Gan ceol dá spreagadh mar cleachtadh ná cómhad na ndán,</span>
<lb n="3673"/><span>Gan scóip ghrinn feasta gan taca gan treoir gan tábhacht,</span>
<lb n="3674"/><span>Gan seoladh ranna go greanta glic cóir gan cháim.</span></p>
<lb n="3675"/>
<lb n="3676"/><p><span>Gan cháim do scríobhadh Gaoidhlge is go blasta Béarla,</span>
<lb n="3677"/><span>Go bláthmhar binn caoin cliste ceart i n-éifeacht;</span>
<lb n="3678"/><span>Ráib fhliuch fhír-inntinneach mear is éigeas,</span>
<lb n="3679"/><span>Grádh agus gnaoi saoithe agus searc na mbéithe.</span></p>
<lb n="3680"/>
<lb n="3681"/><p><span>Uzzzzz0335</span>
<lb n="3682"/><span>48. - IS FADA FÁ SMÚIT GAN MÚSCAILT PHOEBUS.</span></p>
<lb n="3683"/>
<lb n="3684"/><p><span>(Risteárd Smith, seiribhéir, ar bhás a charad ionmhuin .i. Eoghan</span>
<lb n="3685"/><span>Ua Súilleabháin.)</span></p>
<lb n="3686"/>
<lb n="3687"/><p><span>Is fada fá smúit gan múscailt Phoebus,</span>
<lb n="3688"/><span>Tá scamallaibh dubha gan spiúnadh ar spéartha;</span>
<lb n="3689"/><span>Tá brataibh le cumha agus pudhair ar réalta,</span>
<lb n="3690"/><span>Ar bheanna-bhruig dubha tá dúire is daol-dath.</span></p>
<lb n="3691"/>
<lb n="3692"/><p><span>Ní'l aiteas ná greann le fonn ar éigse,</span>
<lb n="3693"/><span>Ní'l freagra i n-am ná meabhair ag béithibh,</span>
<lb n="3694"/><span>Ní'l rannaibh ag dáimh ná labhairt i n-éifeacht</span>
<lb n="3695"/><span>Ó cailleadh an crobhaire cabharthach caomh-thais.</span>
<lb n="3696"/></p>
</div>
<pb n="159"/>
<div><lb n="3697"/><p><span>Brainnse bagarthach barramhail béasach,</span>
<lb n="3698"/><span>Caoin-tais ceannasach feasach gan bhaothbheart,</span>
<lb n="3699"/><span>Líomhtha leanbhach labharthach léigheanta</span>
<lb n="3700"/><span>Gan bhaois gan mhairg gan chleasa gan chlaona.</span></p>
<lb n="3701"/>
<lb n="3702"/><p><span>Do bhí sé dathamhail fleadhamhail féastach,</span>
<lb n="3703"/><span>Gaoiseach greannmhar geanamhail gréagach,</span>
<lb n="3704"/><span>Dílis deachtuighthe dearbhtha i n-éifeacht,</span>
<lb n="3705"/><span>Aoibhinn abaidh gan aithis gan éalaing.</span></p>
<lb n="3706"/>
<lb n="3707"/><p><span>Is gaoiseach gasta do chanadh gach bhéarsa,</span>
<lb n="3708"/><span>Is líomhtha labharadh Laidean is Béarla,</span>
<lb n="3709"/><span>Is binn 's is blasta do cheapadh i nGaedhilge</span>
<lb n="3710"/><span>Gan mhoill</span>
<lb n="3711"/><span>sailm nó aiste nó aonstair.</span></p>
<lb n="3712"/>
<lb n="3713"/><p><span>Sinnsear Gaoidhil is fíor gur léir dó,</span>
<lb n="3714"/><span>A mbeatha a mbuidhean a ngníomh 'sa laochas,</span>
<lb n="3715"/><span>Gach ceap dá aoirde shuidheas gan chlaona,</span>
<lb n="3716"/><span>Scafaire d'fhíor-fhuil ríogh 'gus saorfhlaith.</span></p>
<lb n="3717"/>
<lb n="3718"/><p><span>Aineamh ná teimheal is fíor nár bh'fhéidir</span>
<lb n="3719"/><span>d'fhágháil i ngníomh ná i ngnaoi mo laoch-sa;</span>
<lb n="3720"/><span>Do sháruigh míle saoi agus saor-fhlaith</span>
<lb n="3721"/><span>I gcáil i maoin i suim 's i dtréithe.</span></p>
<lb n="3722"/>
<lb n="3723"/><p><span>Tá dáimh is draoithe claoidhte céasta,</span>
<lb n="3724"/><span>Is mná na mín-chrobh ag caoi gan traochadh;</span>
<lb n="3725"/><span>Tá árdfhlaith is saoi i scíos 'n-a n-éag-chrith</span>
<lb n="3726"/><span>Gan bhlas gan mheidhir ós fíor gur éagais.</span></p>
<lb n="3727"/>
<lb n="3728"/><p><span>Ní'l file ná fáidh i gClár Luirc Éibhir,</span>
<lb n="3729"/><span>Ní'l duine den dáimh nach cráidhte an scéal leis,</span>
<lb n="3730"/><span>Tusa ar lár gan fagháil ar théarnamh</span>
<lb n="3731"/><span>Is mise tar chách gur chrádhais go léir me.</span></p>
<lb n="3732"/>
<lb n="3733"/><p><span>Mo dhíth mo dheacair mo dhanaid mo ghéar-ghoimh,</span>
<lb n="3734"/><span>Mo scíos an fhaid mhairfead mo cheasna tú faonlag,</span>
<lb n="3735"/><span>Sínte marbh 's is danaid an scéal soin</span>
<lb n="3736"/><span>Do bhuidhin na leabhar i bhfearannaibh Éibhir.</span>
<lb n="3737"/></p>
</div>
<pb n="160"/>
<div><lb n="3738"/><p><span>Mo dhalta bheith tláith mo chás mo bhuaidhirt go héag,</span>
<lb n="3739"/><span>Cara na dáimhe is bráthair buan, mo léan,</span>
<lb n="3740"/><span>Fuair gradam tar chách ar chlár na suadh ba shéimh</span>
<lb n="3741"/><span>Chum seanchus árd is dánta suairce 'léigheamh.</span></p>
<lb n="3742"/>
<lb n="3743"/><p><span>Réilteann soluis is polla na bpríomh-eolach,</span>
<lb n="3744"/><span>Bhí béasach soilbhir forusta binn-ghlórach:</span>
<lb n="3745"/><span>Laoch do foilceadh i dtobar na naoi n-ógha,</span>
<lb n="3746"/><span>Céim nár dhorchuigh obair an chaoimh-Óibhid.</span></p>
<lb n="3747"/>
<lb n="3748"/><p><span>Is blasta ceart do chanadh laoi 'gus dán,</span>
<lb n="3749"/><span>Do b'abaidh pras a theanga bhí gan cháim,</span>
<lb n="3750"/><span>Ba ghreanta ar bhrat le hamharc rian a lámh,</span>
<lb n="3751"/><span>'S ba gheal a chneas ó bhaitheas síos go sáil.</span></p>
<lb n="3752"/>
<lb n="3753"/><p><span>Mo léan tú marbh fá leacaibh ar feochadh,</span>
<lb n="3754"/><span>A ghaoil na seabhac bhí i mBanba i gcoróinn seal,</span>
<lb n="3755"/><span>Gaol ceart Chairbre chalma chródha</span>
<lb n="3756"/><span>Do chlaochluigh namhaid i dtreasaibh le fóirneart;</span></p>
<lb n="3757"/>
<lb n="3758"/><p><span>Gaol Chúchulainn do b'ursa le slóightibh,</span>
<lb n="3759"/><span>Gaol Uí Ruairc do b'uasal cródha,</span>
<lb n="3760"/><span>Gaol Uí Chearrbhaill chalma an eoluis</span>
<lb n="3761"/><span>Is gaol Uí Mhathghamhna ba thacamhla i gcomhlann;</span></p>
<lb n="3762"/>
<lb n="3763"/><p><span>Gaol Uí Néill d'a ngéilleadh slóighte,</span>
<lb n="3764"/><span>Gaol Uí Laoghaire ba thréan i ngleo chnuic,</span>
<lb n="3765"/><span>Gaol Uí Cheallaigh ba thaca san chóige,</span>
<lb n="3766"/><span>Is Mhic na Mara nár mheathta i n-am comhraic;</span></p>
<lb n="3767"/>
<lb n="3768"/><p><span>Gaol Eoghain Mhóir ba chlú le téacsaibh</span>
<lb n="3769"/><span>Do rinn teora is crodhacht i nÉirinn,</span>
<lb n="3770"/><span>Nuair baineadh de an ceann le Conn céad-chath</span>
<lb n="3771"/><span>Do chuir leonadh ar a shlóightibh i ndúithche Fhéidhlim.</span></p>
<lb n="3772"/>
<lb n="3773"/><p><span>An Feart-Laoi.</span>
<lb n="3774"/><span>Is brón fada liom an faraire san úir go tláth,</span>
<lb n="3775"/><span>Leomhan calma ba thaitneamhach liom tar chách,</span>
<lb n="3776"/><span>Flós Bhanba chum seanchais is clú do dháimh,</span>
<lb n="3777"/><span>Eoghan greannmhar de mhaithibh shliocht Uí Shúilleabháin.</span>
<lb n="3778"/></p>
</div>
<pb n="161"/>
<div><lb n="3779"/><p><span>Mo chaoi dheorach líog lóghmhar na Gaedhilge i gcill,</span>
<lb n="3780"/><span>Ríogh-lóchrann chríoch Fódla is éigse grinn,</span>
<lb n="3781"/><span>Mar bhinn-Hómer gach laoi eolais is léir do scríobhadh,</span>
<lb n="3782"/><span>An saoi Eoghan go cruinn córach i n-éifeacht cinn.</span></p>
<lb n="3783"/>
<lb n="3784"/><p><span>Guidhim an tAthair go tapaidh 's an Naoimh-spiorad,</span>
<lb n="3785"/><span>Íosa 'ot chabhair 'sa Bhanaltra i n-aoinfheatch,</span>
<lb n="3786"/><span>Na naoimh na haingil na haspail le chéile,</span>
<lb n="3787"/><span>Agus choidhche Peadar go flaithis 'ot chaomhnadh.</span></p>
<lb n="3788"/>
<lb n="3789"/><p><span>Uzzzzz0201</span>
<lb n="3790"/><span>49. - LINN SCARTHA GO BRÁTH I GCLÁR LUIRC.</span></p>
<lb n="3791"/>
<lb n="3792"/><p><span>(Marbhna ar bhás Eoghain Uí Shúilleabháin.)</span></p>
<lb n="3793"/>
<lb n="3794"/><p><span>Linn scartha go bráth i gClár Luirc cómhad is greann,</span>
<lb n="3795"/><span>Seanchas fáidhe fáithghlic Fódla ar fheabhas,</span>
<lb n="3796"/><span>Ó cailleadh an sárfhear sásta seolta seang,</span>
<lb n="3797"/><span>Bhí taitneamhach tábhachtach tabharthach treonmhar toghail.</span></p>
<lb n="3798"/>
<lb n="3799"/><p><span>Ba thoghail ar namhaid an ríogh-laoch,</span>
<lb n="3800"/><span>Foghaltach freagarthach fíor-thréan,</span>
<lb n="3801"/><span>Saoi cródha gan tlás</span>
<lb n="3802"/><span>Fuair mír Éireann go hiomlán.</span></p>
<lb n="3803"/>
<lb n="3804"/><p><span>Is iomlán do rith a cháil i bhfearannaibh Chuinn</span>
<lb n="3805"/><span>Chum luidhthe sásta is milis-dhánta cheapadh gan fuigheall,</span>
<lb n="3806"/><span>Bile bláthmhar oinigh álainn eagnach caoin,</span>
<lb n="3807"/><span>File fáth-ghlic dlúth-chairdeach marbh mo dhíth.</span></p>
<lb n="3808"/>
<lb n="3809"/><p><span>Mo dhíth-chreach marbh fá lán-líog</span>
<lb n="3810"/><span>Treon is taca na sár-ghníomh,</span>
<lb n="3811"/><span>Léigheannach Laideanach go foircheann,</span>
<lb n="3812"/><span>Agus Gaedhilge bhlasta sa gcaomh-ogham.</span>
<lb n="3813"/></p>
</div>
<pb n="162"/>
<div><lb n="3814"/><p><span>An ogham chas chraobhach ghléasta dhlúth mhín tiugh,</span>
<lb n="3815"/><span>Is an ogham fhada aerach aosta chonnsoinidhe,</span>
<lb n="3816"/><span>Ní'l ogham ná téics i nGaedhilge sionntuighthe</span>
<lb n="3817"/><span>Ná gur fonnmhar éascaidh léigheadh an toghail-fhear glic.</span></p>
<lb n="3818"/>
<lb n="3819"/><p><span>Fear glic cliste gan tlás,</span>
<lb n="3820"/><span>Ba lúthmhar oilte i ngach aon-chás;</span>
<lb n="3821"/><span>Mo mhór-chreach marbh an saoi</span>
<lb n="3822"/><span>De thuathaibh Chaisil, mo lán-díth.</span></p>
<lb n="3823"/>
<lb n="3824"/><p><span>Is díth 's is danaid a mharbh i gcrích Fódla</span>
<lb n="3825"/><span>Chum laoidhthe is ranna do cheapadh le cruinn-eolus;</span>
<lb n="3826"/><span>Ba shaor tú ag teagasc gach teangan de thrí sórdaibh,</span>
<lb n="3827"/><span>Béarla blasta Ceart-Laidean is Gaedhilge órdha.</span></p>
<lb n="3828"/>
<lb n="3829"/><p><span>Do b'órdha an curadh ins gach aon tslighe,</span>
<lb n="3830"/><span>I gcódaibh glice 's i gcéill chaoin;</span>
<lb n="3831"/><span>Rí suadha na bhfáidh,</span>
<lb n="3832"/><span>A bpríomh-uachtar i n-ogham dán.</span></p>
<lb n="3833"/>
<lb n="3834"/><p><span>I ndán is deimhin ná chuirfead suim go bráth,</span>
<lb n="3835"/><span>I dtáthadh luidhthe ná i sioscaireacht ghrinn na bhfáidh,</span>
<lb n="3836"/><span>Ó fágadh mise gan chomhairc gan díon gan scáth</span>
<lb n="3837"/><span>I ndeaghaidh mo churaidh do goineadh le saigheadaibh báis.</span></p>
<lb n="3838"/>
<lb n="3839"/><p><span>A bháis mhioscaisigh gan truagh,</span>
<lb n="3840"/><span>d'fhágann iomarca fá nuar,</span>
<lb n="3841"/><span>Crádh chughat nár sheachain an fear</span>
<lb n="3842"/><span>Gan an tuagh 'leagadh, mo mhór-chreach.</span></p>
<lb n="3843"/>
<lb n="3844"/><p><span>Mo bhrón-chreach-sa Eoghan san uaidh sínte,</span>
<lb n="3845"/><span>An treon cumais cródha ba chlúmhail gníomhartha</span>
<lb n="3846"/><span>I gcómhrainn fá mhóir-lic gan tnúth fillte</span>
<lb n="3847"/><span>'S a chomhgus go deorach dá úrchaoineadh.</span>
<lb n="3848"/></p>
</div>
<pb n="163"/>
<div><lb n="3849"/><p><span>A chaoineadh do b'urus don tsaoi</span>
<lb n="3850"/><span>Gan bhaois, gliogar ná baoth-mhaoidheamh,</span>
<lb n="3851"/><span>Aon treon cóir calma díobh</span>
<lb n="3852"/><span>Go Domhnall mór Charraig Fhionna-bhuidhe.</span></p>
<lb n="3853"/>
<lb n="3854"/><p><span>B'fhionna-bhuidhe a chúl cas búclach séadach snuadh</span>
<lb n="3855"/><span>Le n-a ngairmtidhe ar dtúis le sughachas é bheith ruadh,</span>
<lb n="3856"/><span>Ag iomarca a chúrsa i bponnca saora suadh</span>
<lb n="3857"/><span>I n-a dtuigthe as súd é 'n-a ughdar dréacht is duan.</span></p>
<lb n="3858"/>
<lb n="3859"/><p><span>Duain ní thuigim ar aon áird</span>
<lb n="3860"/><span>Ná Gaedhilge mhilis na bhfíor-fháidh</span>
<lb n="3861"/><span>Re n-a ríomhfainn ranna go binn buadhach</span>
<lb n="3862"/><span>Ag caoineadh an tseabhaic, mo thrí thruagh.</span></p>
<lb n="3863"/>
<lb n="3864"/><p><span>Is truagh liom Domhnall dóighte i bponnc 'na dheaghaidh,</span>
<lb n="3865"/><span>Is Diarmaid óg go deorach túirseach támhach,</span>
<lb n="3866"/><span>Marcus brónach breoidhte i bponnc an bháis,</span>
<lb n="3867"/><span>Agus Anna fólta feoidhte i gcumha tar bárr.</span></p>
<lb n="3868"/>
<lb n="3869"/><p><span>Bárr tuigsiona agus mír,</span>
<lb n="3870"/><span>Cáil chumais is tréan-ghníomh,</span>
<lb n="3871"/><span>Do fuair an fear freagarthach gan mheang</span>
<lb n="3872"/><span>Ba chródha i dtreasaibh na ngéar-lann.</span></p>
<lb n="3873"/>
<lb n="3874"/><p><span>I dtreasaibh na lann nó ar thonntaibh fairrge amuigh</span>
<lb n="3875"/><span>Nó i Sasana thall idir champa falachon uilc</span>
<lb n="3876"/><span>Ní'l cathair ná ball ná domhan 'nar bh'eaglach liom</span>
<lb n="3877"/><span>Ná tiocfadh mo chrobhaire acht cabhail na Mainistreach.</span></p>
<lb n="3878"/>
<lb n="3879"/><p><span>A Mhainistir bheannuighthe na bhfeart,</span>
<lb n="3880"/><span>Tá an ríogh-laoch freagarthach fát chneas,</span>
<lb n="3881"/><span>Riaghluidhe éigse is glán-fháidh,</span>
<lb n="3882"/><span>Mian chroidhe éigse is glan-bháib.</span>
<lb n="3883"/></p>
</div>
<pb n="164"/>
<div><lb n="3884"/><p><span>Is iomdha báb dheas mhánla mhíonla thais,</span>
<lb n="3885"/><span>Agus fionna-bhean bhreágh do b'áille gnaoi 'gus gean,</span>
<lb n="3886"/><span>Tuilte det ghrádh ins gach áit go mbíodh do stad,</span>
<lb n="3887"/><span>An tan chluinfid do thásc go bráth ag sníomh a mbas;</span></p>
<lb n="3888"/>
<lb n="3889"/><p><span>Ag sníomh a mbas 's ag fearadh a ndeor,</span>
<lb n="3890"/><span>I ndiaidh an treoir ba mhaith guil</span>
<lb n="3891"/><span>d'fhág iomad fear is ban i gcómhair,</span>
<lb n="3892"/><span>Och mo bhrón tú scartha linn.</span></p>
<lb n="3893"/>
<lb n="3894"/><p><span>AN CEANGAL.</span>
<lb n="3895"/><span>Seo an tobar dá dtagadh na srothanna saora seoil,</span>
<lb n="3896"/><span>Go solusmhar aiteasach taitneamhach gnéghlan cóir,</span>
<lb n="3897"/><span>Go torathach tairbheach taiscitheach d'aosta is d'óg,</span>
<lb n="3898"/><span>'Sis doilbh Clár Banbha feasta gan aon det shórt.</span></p>
<lb n="3899"/>
<lb n="3900"/><p><span>Is follus gur chaithis-se sealad is tréimhse mhór</span>
<lb n="3901"/><span>I bhfochair Pharnasuis i bhfarradh na naoi mban n-óg</span>
<lb n="3902"/><span>Gur folcadh ó bhaitheas go talamh tú i léigheann-tsruth leo</span>
<lb n="3903"/><span>d'fhúig solasmhar aiteasach taitneamhach do bhréithre beoil.</span></p>
<lb n="3904"/>
<lb n="3905"/><p><span>Mo dhoiligh nach aithnid damh ranna do dhéanadh i gcóir</span>
<lb n="3906"/><span>Ré molfainn mo sheabhac mar thaitnfeadh liom féin is</span>
<lb n="3907"/><span>leo,</span>
<lb n="3908"/><span>Ós follus gur balbh é m'aitheasc is m'fhéith bhocht dearóil</span>
<lb n="3909"/><span>Scuirfead-sa feasta is ní chanfad rem ré níos mó.</span></p>
<lb n="3910"/>
<lb n="3911"/><p><span>AN FEART-LAOI.</span>
<lb n="3912"/><span>A ghairbh-leac, glac meanma 'gus meidhir go suairc,</span>
<lb n="3913"/><span>Agus aithris gur taiscitheadh fát chlí go buan,</span>
<lb n="3914"/><span>Cathbhárr draoithe Bhanba 'gus rí na suadh,</span>
<lb n="3915"/><span>Agus 'Athair-mhic, beir 'anam leat it ríoghacht gan ghruaim.</span>
<lb n="3916"/></p>
</div>
<pb n="165"/>
<div><lb n="3917"/><p><span>Bzzzzz1784ob 18D</span>
<lb n="3918"/><span>Uzzzzz0216</span>
<lb n="3919"/><span>VI.  - AMHRÁINTIDHE MOLTA BAN.</span></p>
<lb n="3920"/>
<lb n="3921"/><p><span>50. - DÁ MB'ÉIGSE MÉ.</span></p>
<lb n="3922"/>
<lb n="3923"/><p><span>(Amhrán ag moladh Mháire inghean Ridire an Dúin.)</span></p>
<lb n="3924"/>
<lb n="3925"/><p><span>Dá mb'éigs mé cheapfadh duanta re fuaimint is laoidhthe,</span>
<lb n="3926"/><span>Go téicseach, uaimeach, sioscaidhthe, i gcaomh-fhuirm cómhad</span>
<lb n="3927"/><span>Tréithe is teastas buadhach-leinbh uasail do ríomhfainn,</span>
<lb n="3928"/><span>Scéimh a gruadh 's a fionna-chruith tá séimh sultmhar</span>
<lb n="3929"/><span>sóghach;</span>
<lb n="3930"/><span>Is dréimreach dlaghthach dualach a cuacha 's is buidhe-tiugh</span>
<lb n="3931"/><span>Go péarlach scuabach muirearach ag slaodadh go bróig,</span>
<lb n="3932"/><span>Is saor dom mheas 's is stuamdha neamh-ghruamdha gan</span>
<lb n="3933"/><span>daoil-cheas,</span>
<lb n="3934"/><span>A héadan suaimhneach soineannda lér créacht-mhilleadh</span>
<lb n="3935"/><span>treoin.</span>
<lb n="3936"/><span>Is caol a braoi, mar aondais pinn</span>
<lb n="3937"/><span>Ó chléireach chruinn, ar dhearc gan smól,</span>
<lb n="3938"/><span>'Sa béal tais binn, mar shéise sídhe,</span>
<lb n="3939"/><span>'S ar théadaibh fuinn do spreagann ceol;</span>
<lb n="3940"/><span>Tá gile an lile 'na leacain shnuighte ag caismirt ris na caora,</span>
<lb n="3941"/><span>Is míonla modhamhail, gan phuímp, ciodh óg,</span>
<lb n="3942"/><span>An réilteann mhórdha mhaiseamhail,</span>
<lb n="3943"/><span>Ríoghan shnódhamhail thaitneamhach, gan ceachaireacht 'na clódh.</span></p>
<lb n="3944"/>
<lb n="3945"/><p><span>A brágha mar eala ag gluaiseacht ar chuan-shleasaibh taoide,</span>
<lb n="3946"/><span>'Sa déide dlútha miona curtha ar aol-dath gan smól,</span>
<lb n="3947"/><span>A bán-chrobh bheartas sluaighte i dtreas-ruatharaibh coimh-</span>
<lb n="3948"/><span>eascair,</span></p>
</div>
<pb n="166"/>
<div><lb n="3949"/><p><span>Éisc is truip is duille coille ar néamh-bhrataibh</span>
<lb n="3950"/><span>sróill,</span>
<lb n="3951"/><span>Gáir ag ealta i mbuaic chluthmhair uachtraigh gach cruinn</span>
<lb n="3952"/><span>ghlais</span>
<lb n="3953"/><span>Géise is colúir is gach uile luibhe, faolchoin is róin,</span>
<lb n="3954"/><span>Báid is barca ag luascadh go luaimneach re gaoith ghlain,</span>
<lb n="3955"/><span>Saothar siubhlach, sionnaigh ghlic dá dtraochadh le tóir;</span>
<lb n="3956"/><span>Is géar 's is cruinn gan léanadh a cíocha</span>
<lb n="3957"/><span>Néata ar chlí mar shneachta lóg,</span>
<lb n="3958"/><span>Is gach géag den ríbh le chéile ag tígheacht</span>
<lb n="3959"/><span>Go méara a troighe gan easbaidh i gcóir;</span>
<lb n="3960"/><span>Is míonla, séimh 's is banamhail an ainnir chneasta, mhaordha,</span>
<lb n="3961"/><span>Bheir claoidhte slógh, gan bhrígh, gan ghlór,</span>
<lb n="3962"/><span>I dtaoidhm chirt tóirse is anfaidh,</span>
<lb n="3963"/><span>An tráth chídh an ógh rug barra i gcruth ó ghailteannaibh</span>
<lb n="3964"/><span>na gcóig.</span></p>
<lb n="3965"/>
<lb n="3966"/><p><span>Stáid-bhean ghasta ghruaidh-gheal de chuaine na ríogh-fhlaith,</span>
<lb n="3967"/><span>Ba féiseach fiúntach freastalach 'na n-aol-bhruig re</span>
<lb n="3968"/><span>cóip,</span>
<lb n="3969"/><span>d'fhás de cheap na suairc-fhear do bhuaidh ceannas</span>
<lb n="3970"/><span>críche,</span>
<lb n="3971"/><span>Is ba thréan lúthmhar gaisceamhail roimh béimeannaibh</span>
<lb n="3972"/><span>leomhan,</span>
<lb n="3973"/><span>Táin do chleachtadh duanta bleacht suadha 'gus draoithe,</span>
<lb n="3974"/><span>Féile, flúirse is fairsinge gan séanadh, ná gó,</span>
<lb n="3975"/><span>Rás ar eachaibh gruagacha, luadhail, rith, is aoibhneas,</span>
<lb n="3976"/><span>Géime lúith, is acfuinn nirt, tar tréanaibh i dtóir;</span>
<lb n="3977"/><span>Bé do phríomh-fhuil réics do shín</span>
<lb n="3978"/><span>Ón nGréig le flít de bharcaibh seoil,</span>
<lb n="3979"/><span>Géag de chraoibh na laoch ba fíochda</span>
<lb n="3980"/><span>Léidmheach laochda lanna i dtóir,</span>
<lb n="3981"/><span>Buidhean le faobhar i dtreasaibh cliste caismearta i n-am</span>
<lb n="3982"/><span>éigin,</span>
<lb n="3983"/><span>Fuair mír is scóip is cíos re cóir</span>
<lb n="3984"/><span>I gcríochaibh Fódla fearann-ghlais,</span>
<lb n="3985"/><span>Saoithe chródha is dragain oilte ór scagadh ise ar dtóis.</span>
<lb n="3986"/></p>
</div>
<pb n="167"/>
<div><lb n="3987"/><p><span>Is álainn, abaidh, snuadh-ghlan, an stuaire dheagh-ghníomhach</span>
<lb n="3988"/><span>Géar-shearc suadh is a gcomairc uile an bhéil-mhilis</span>
<lb n="3989"/><span>óg,</span>
<lb n="3990"/><span>Bheir fáilte fleadh agus fuascailt do chuaine na daoirse</span>
<lb n="3991"/><span>Is bíd cléir is uaisle ar mhinic-chuireadh i gcaomhnacht</span>
<lb n="3992"/><span>na hóighe;</span>
<lb n="3993"/><span>A cáil do leath 'sa tuairisc go cuantaibh na tíre,</span>
<lb n="3994"/><span>I gcéimibh buadha tar bhruinneallaibh tá an chraobh aici</span>
<lb n="3995"/><span>fós;</span>
<lb n="3996"/><span>Tá mánlacht taise is suairceas go buacach 'na gnaoi</span>
<lb n="3997"/><span>ghlain,</span>
<lb n="3998"/><span>Préamh do ghluais ó ghile-bhile mhéinne na slógh;</span>
<lb n="3999"/><span>Réilteann eolais béithe Fódla</span>
<lb n="4000"/><span>An mhaeghdean óg so is greanta gnúis,</span>
<lb n="4001"/><span>Caor ghlan óir is blaodhm gan smól</span>
<lb n="4002"/><span>Noch d'éirigh as phór-stoc cheart Ghiobúin;</span>
<lb n="4003"/><span>Guidhim dí Críost mar thearmann dá hanacail ar bhaoghal,</span>
<lb n="4004"/><span>Is céile congantach, séanmhar, súgach,</span>
<lb n="4005"/><span>Tréadach, trúipeach, fearannach,</span>
<lb n="4006"/><span>Nár chlaon le Lúitear chealgach is ná staonfadh dá nós.</span></p>
<lb n="4007"/>
<lb n="4008"/><p><span>Guidhim réimeas mar ba dhual dó, don chruadh-churadh ór</span>
<lb n="4009"/><span>shíolruigh</span>
<lb n="4010"/><span>An chéibhfhionn bhéasach, cheannasach, rug céim barra ar</span>
<lb n="4011"/><span>óghaibh,</span>
<lb n="4012"/><span>I méinn, i meas, i muardhacht, i n-uaisleacht, 's i ngníomh-</span>
<lb n="4013"/><span>arthaibh,</span>
<lb n="4014"/><span>I gcéill, i ngné, 's i gcarthannacht, i scéimh a crutha is</span>
<lb n="4015"/><span>clódha,</span>
<lb n="4016"/><span>Go seadach seascair suaimhneach go suairc soilbh saoirseach,</span>
<lb n="4017"/><span>'San Ghaortha ag réidhteach ceasnuighthe is géar-bhruide</span>
<lb n="4018"/><span>slógh,</span>
<lb n="4019"/><span>I réim gan mheath, gan bhuaidhreadh, gan duairceas ná</span>
<lb n="4020"/><span>daoirse,</span>
<lb n="4021"/><span>Gan bhéim, gan bhaoghal, gan bhascadh ar bith, gan léanadh</span>
<lb n="4022"/><span>ná brón.</span></p>
</div>
<pb n="168"/>
<div><lb n="4023"/><p><span>Gan éag go dtíghid le chéile an dís</span>
<lb n="4024"/><span>I gcéin tar tuinn fá ghradam mhór,</span>
<lb n="4025"/><span>Géaga groidhe den Ghréag-fhuil ríoghdha,</span>
<lb n="4026"/><span>Séamus croidheamhail tapa, is Seon.</span>
<lb n="4027"/><span>Badh gháirdeach gáir a n-amharca ag gabháil sealbh chirt a</span>
<lb n="4028"/><span>sinnsear,</span>
<lb n="4029"/><span>Is saordha sóghach, le méin don sceol,</span>
<lb n="4030"/><span>Do thaoscfainn beoir is beath-uisce,</span>
<lb n="4031"/><span>Is badh shoillseach lóchrann lasamhail im chaol-chrobh gach</span>
<lb n="4032"/><span>neoin.</span></p>
<lb n="4033"/>
<lb n="4034"/><p><span>AN CEANGAL.</span>
<lb n="4035"/><span>Ní'l fán ná mearughadh ar ghlan-chrú an leinbh seo adubhart,</span>
<lb n="4036"/><span>Báb de cheart-chnú ghaisceamhail Ruidire an Dúin,</span>
<lb n="4037"/><span>Mánla bhanamhail gheanamhail mhiochair dheagh-chlúmhamhail,</span>
<lb n="4038"/><span>Is í Máire mhaiseamhail geal-phlúr Chloinne Ghiobúin.</span></p>
<lb n="4039"/>
<lb n="4040"/><p><span>51. DÁ MB'AON MÉ I DTUIGSINT ÉIFEACHT.</span></p>
<lb n="4041"/>
<lb n="4042"/><p><span>(Fonn: "Maidean cheóigh nuair d'éireóchainn").</span></p>
<lb n="4043"/>
<lb n="4044"/><p><span>Dá mb'aon mé i dtuigsint éifeacht do léighfeadh tuitim</span>
<lb n="4045"/><span>Shaesair,</span>
<lb n="4046"/><span>Éachta Chonaill, Néill Duibh, Chuinn, Éibhir, is Naois,</span>
<lb n="4047"/><span>Gach céim do rith na Gréagaigh le faobhar ag filleadh</span>
<lb n="4048"/><span>Hélen,</span>
<lb n="4049"/><span>Thug dréachta scríobhtha ag éigsibh ar léir-scrios na</span>
<lb n="4050"/><span>Traoi,</span>
<lb n="4051"/><span>Tréithe chirt is scéimh-chruth an phéarla mhilis, mhaordha,</span>
<lb n="4052"/><span>Do léirigh osna is daor-chnead i n-éin-fheacht im chroidhe,</span>
<lb n="4053"/><span>Gan bhéim 'sa gcur le chéile go néata snuighte léigheanta,</span>
<lb n="4054"/><span>Ní fhéadfainn cruinneas scéal ar an néimh-ghein do</span>
<lb n="4055"/><span>ríomh.</span>
<lb n="4056"/></p>
</div>
<pb n="169"/>
<div><lb n="4057"/><p><span>Is péarlach dlaitheach dréimreach slaodach fighte faon-lag,</span>
<lb n="4058"/><span>A céibh ag tuitim léi-si go caol-throigh ar bís,</span>
<lb n="4059"/><span>Tá aer is sult is saordhacht 'na héadan suidhte i n-éin-</span>
<lb n="4060"/><span>fheacht</span>
<lb n="4061"/><span>'S is néata a braoithe ar réalt-dhearcaibh claona 'na</span>
<lb n="4062"/><span>suidhe,</span>
<lb n="4063"/><span>Tá caor is luisne chraorac tré néamh an lile ghlégil</span>
<lb n="4064"/><span>Ag pléidhe 's ag siosmadh i ngéar-chath 'na séimh-leacain</span>
<lb n="4065"/><span>ghrinn,</span>
<lb n="4066"/><span>Is aon aca ní ghéillfeadh do réir mar thuigid éigse</span>
<lb n="4067"/><span>Seo an céim do thug an chraobh dí tar bhéithibh na gcríoch.</span></p>
<lb n="4068"/>
<lb n="4069"/><p><span>Is léir gur binne a séis-ghob tá béasach, miochair, craorac,</span>
<lb n="4070"/><span>'Ná téada cruite 'á saor-spreagadh ag méaraibh go</span>
<lb n="4071"/><span>caoin,</span>
<lb n="4072"/><span>Is mar ghéis ag rith ar chaoltaibh scéimh a cneis 'sa haol-</span>
<lb n="4073"/><span>chuirp,</span>
<lb n="4074"/><span>'S gan bhréag is gile 'á mb'fhéidir a déide 's a</span>
<lb n="4075"/><span>píop,</span>
<lb n="4076"/><span>A caol-chrobh snuighte ar dhaor-bhrat i n-éifeacht cuireann</span>
<lb n="4077"/><span>gléasta</span>
<lb n="4078"/><span>Na céadta curadh ag tréan-shlad a chéile 'san mbruighin,</span>
<lb n="4079"/><span>Éin andoire chraobhaigh gan séanadh puic is léith-bhruic,</span>
<lb n="4080"/><span>Naoscaigh fiolair faolchoin is éisc ar an linn.</span></p>
<lb n="4081"/>
<lb n="4082"/><p><span>Táid aonta cruinne géara nár léanuigh clis ná clé-bhirt,</span>
<lb n="4083"/><span>Na séada rinn' mo ghéar-shlad, gan chlaochladh ar a clí.</span>
<lb n="4084"/><span>'S is néata a rosc do chréachtnuigh na céadta aca mar</span>
<lb n="4085"/><span>réilteann</span>
<lb n="4086"/><span>Do thréigeann rith na spéire roimh Phoebus do thigheacht;</span>
<lb n="4087"/><span>Ni féidir linn a tréithe le chéile chur i n-éifeacht,</span>
<lb n="4088"/><span>Ba chéim do bhile léigheanta den éigs' chirt a ríomh,</span>
<lb n="4089"/><span>'S gur b'é gné 'gus fionnadh a scéimhe do léirigh me chum</span>
<lb n="4090"/><span>éaga,</span>
<lb n="4091"/><span>'S ní baoth liom tuitim tré shearc don phéarla so</span>
<lb n="4092"/><span>mhaoidhim.</span>
<lb n="4093"/></p>
</div>
<pb n="170"/>
<div><lb n="4094"/><p><span>A Éin-Mhic Muire céasadh, is fuair péin ar chrois dár</span>
<lb n="4095"/><span>saoradh,</span>
<lb n="4096"/><span>Aontuigh cumas réime do laogh gheal mo chroidhe,</span>
<lb n="4097"/><span>An té seo chanaim gréasuigh chum mé do chur ó dhaor-</span>
<lb n="4098"/><span>bhruid,</span>
<lb n="4099"/><span>Nó is tréith-lag mise i n-éagcruth gan faoiseamh 'san</span>
<lb n="4100"/><span>chill;</span>
<lb n="4101"/><span>A spéir-bhean mhilis, mhaordha, d'fhúig saoghada suidhte im</span>
<lb n="4102"/><span>thaobh dheis</span>
<lb n="4103"/><span>Féach anois let shaor-chead mo thréigean nach cuibhe;</span>
<lb n="4104"/><span>Gaoth, a chuisle, léig-se fé an gcréacht mo chruth do</span>
<lb n="4105"/><span>chréachtnuigh</span>
<lb n="4106"/><span>Is mo chéad beannacht go héagaibh ar bhaoghlaibh dot</span>
<lb n="4107"/><span>dhíon.</span></p>
<lb n="4108"/>
<lb n="4109"/><p><span>TOMHAS AR AINM NA MNÁ.</span>
<lb n="4110"/><span>Ní mheasaim gur cuibhe a fíoghair 'sa scéimh 'sa snuadh</span>
<lb n="4111"/><span>Gan a hainm go cruinn ag saoithibh saordha a luadh,</span>
<lb n="4112"/><span>Is glacadh gach saoi mar dhíol 'san éiric uaim</span>
<lb n="4113"/><span>Nach gasta mé i ngníomharthaibh líomhtha léigheanta suadh.</span></p>
<lb n="4114"/>
<lb n="4115"/><p><span>Nuin 'san dó go dlúth na dheoidh</span>
<lb n="4116"/><span>Is cúpla caogad gléasta i gcóir</span>
<lb n="4117"/><span>'S an íodhadh leanaid Gréagaigh cháidh,</span>
<lb n="4118"/><span>Ainm na mná do chlaoidh mo threoir.</span></p>
<lb n="4119"/>
<lb n="4120"/><p><span>Míle gléasta glé roimh chóig,</span>
<lb n="4121"/><span>Ruis go dlúth is péith 'na dheoidh,</span>
<lb n="4122"/><span>Uadh is íodhadh i nGréigis ghlinn</span>
<lb n="4123"/><span>A sloinne, is ní i nGaedhilíge.</span></p>
<lb n="4124"/>
<lb n="4125"/><p><span>Freagra ar an dTomhas: Nelly Murphy.</span>
<lb n="4126"/></p>
</div>
<pb n="171"/>
<div><lb n="4127"/><p><span>Bzzzzz1770c 18D</span>
<lb n="4128"/><span>52. - DO CAITHEADH LIOM SAOGHAD.</span></p>
<lb n="4129"/>
<lb n="4130"/><p><span>Do caitheadh liom saoghad tríom aisling aréir,</span>
<lb n="4131"/><span>Le taitneamh do réilteann mhánla,</span>
<lb n="4132"/><span>Is geanamhail gné, tá carthannach séimh,</span>
<lb n="4133"/><span>Modhamhail, leanbhach, maordha, mnámhail,</span>
<lb n="4134"/><span>Rachmas ná spré ní ghlacfainn-se léi-si,</span>
<lb n="4135"/><span>Airgead, tréad, ná bán-stoc,</span>
<lb n="4136"/><span>Is ar thairbhe an tsaoghail má ghlacann sí mé,</span>
<lb n="4137"/><span>Ní scarfad go héag le Máire.</span></p>
<lb n="4138"/>
<lb n="4139"/><p><span>A chara mo chléibh, dár radas-sa géill,</span>
<lb n="4140"/><span>Is taitneamh tar bhéithibh Chlár Luirc</span>
<lb n="4141"/><span>Is eaglach mé le crosaibh an tsaoghail,</span>
<lb n="4142"/><span>'San teastas tá léighte ag mná orm,</span>
<lb n="4143"/><span>Gur mheallas go claon le bladaireacht béil</span>
<lb n="4144"/><span>Gach ainnir dheas d'éist lem' ráidhtibh,</span>
<lb n="4145"/><span>Go seachanfair mé, 's is dearbh má ghnéir</span>
<lb n="4146"/><span>Gur gairid dom éag, a Mháire.</span></p>
<lb n="4147"/>
<lb n="4148"/><p><span>A mhascalach shéimh do charas gan bhréag,</span>
<lb n="4149"/><span>Le táitneamh dot ghné ghil ghrádhmhair,</span>
<lb n="4150"/><span>Ar fheabhas do mhéinne ar mhaise do scéimhe</span>
<lb n="4151"/><span>Chealg le gaethibh grádha mé,</span>
<lb n="4152"/><span>Is le ceangal i dtréad do charad, ciodh léir</span>
<lb n="4153"/><span>Gur feargach taodach táid liom,</span>
<lb n="4154"/><span>Ní gairid dam faoiseamh scaipfeadh mo phéine</span>
<lb n="4155"/><span>Gan blaiseadh do bhéil-si, a Mháire.</span></p>
<lb n="4156"/>
<lb n="4157"/><p><span>Ciodh dearbh gur céim ró-dheacair dam é,</span>
<lb n="4158"/><span>A teastas do léigheadh ní fuláir dam:</span>
<lb n="4159"/><span>'Na mbeartaibh ag téacht ó bhaitheas go féar,</span>
<lb n="4160"/><span>Tá a carn-fholt craobhach, fáinneach:</span>
<lb n="4161"/><span>Gan bhladar is léir le hamharc 'na héadan</span>
<lb n="4162"/><span>Maise le séimhe is mánlacht;</span>
<lb n="4163"/><span>Mala dheas chaol ar mhalla-rosc chlaon,</span>
<lb n="4164"/><span>Do chealg go haedhibh mé, a Mháire.</span>
<lb n="4165"/></p>
</div>
<pb n="172"/>
<div><lb n="4166"/><p><span>Tá lasadh na gcaor is sneachta 'na réim</span>
<lb n="4167"/><span>'Na leacain tré ghné na breághthacht,</span>
<lb n="4168"/><span>Is cailce 's is caomh gan bhladar a déid</span>
<lb n="4169"/><span>'Sa balsam-ghob craorac lán-tais;</span>
<lb n="4170"/><span>Aigneadh saor ar chealg 's ar chlaon</span>
<lb n="4171"/><span>'S a heascar do phréamh-stoc deágh-'thar,</span>
<lb n="4172"/><span>Na bearta gan bhréag, is ní rachmas ná spré</span>
<lb n="4173"/><span>Do ghreannfaidh liom féin tú, a Mháire.</span></p>
<lb n="4174"/>
<lb n="4175"/><p><span>Ar shleasaibh a cléibh tá mama dheas ghéar,</span>
<lb n="4176"/><span>Rug barra na scéimhe ó bhláthaibh,</span>
<lb n="4177"/><span>A píop chailce chaomh, mar mheasann gach n-aon,</span>
<lb n="4178"/><span>Ba samhail le géis ar bhán-tsruth.</span>
<lb n="4179"/><span>lacuna sa ls.</span></p>
<lb n="4180"/>
<lb n="4181"/><p><span>Is greanta 's is néata socair, gan staonadh,</span>
<lb n="4182"/><span>A cosa 's is éascaidh a bán-troigh,</span>
<lb n="4183"/><span>'S is dathamhail scléipeach maise 'gus aer</span>
<lb n="4184"/><span>Mo thaitnimh tar chéad de bhábaibh;</span>
<lb n="4185"/><span>Tar bheartaibh an tsaoghail do radas-sa saor-ghean</span>
<lb n="4186"/><span>Díse i dtaoibh lae ná tráchtaim,</span>
<lb n="4187"/><span>'S ar bhreabaibh ná ar thréad de dheascaibh an scéil</span>
<lb n="4188"/><span>Ní scarfad go héag le Máire.</span></p>
<lb n="4189"/>
<lb n="4190"/><p><span>Is dearbh gur céim it aigne, a réalt,</span>
<lb n="4191"/><span>Aitheasc na mbréithre tháinig</span>
<lb n="4192"/><span>I labhartaibh éifeacht beartuighthe ag séithleach</span>
<lb n="4193"/><span>Chealgach chlaon gan náire;</span>
<lb n="4194"/><span>Ní'l agam i n-éiric masla na scéal,</span>
<lb n="4195"/><span>Acht ceangal mar chéile ghnáth leat,</span>
<lb n="4196"/><span>I reachtaibh na cléire theagascann tréad,</span>
<lb n="4197"/><span>Is fad mhairfir ná tréig mé, a Mháire.</span>
<lb n="4198"/></p>
</div>
<pb n="173"/>
<div><lb n="4199"/><p><span>Ná seasaimh-se, a laogh 'sa thaitnimh gach n-aon,</span>
<lb n="4200"/><span>Ar theagasc an té ná tráchtaim,</span>
<lb n="4201"/><span>'S má leanann an réim do chleachtann le tréimhse,</span>
<lb n="4202"/><span>Óm aithin dó is baoghal eascáirdeas;</span>
<lb n="4203"/><span>Glac meanma is géill dom labharthaibh saora,</span>
<lb n="4204"/><span>Is dearbhaim féin it láthair</span>
<lb n="4205"/><span>Go gcaithfead mo ré do mhalairt ná déan</span>
<lb n="4206"/><span>'S go maiream a chéile, a Mháire.</span></p>
<lb n="4207"/>
<lb n="4208"/><p><span>Is fearra liom féin 'ná barra do spré,</span>
<lb n="4209"/><span>Tú d'eascar do phreámh-stoc deágh-'thar</span>
<lb n="4210"/><span>Aicme fuair réim is gradam is géilleadh</span>
<lb n="4211"/><span>I bhfearannaibh Chéin is Fháilbhe,</span>
<lb n="4212"/><span>Muna cionntach tú fhéin, a chumainn mo chléibh,</span>
<lb n="4213"/><span>Is mise gan bhréag bhí i ndán duit</span>
<lb n="4214"/><span>Dam tabhair do ghéag is blaiseadh do bhéil</span>
<lb n="4215"/><span>Is glacaim go h-éag tú, a Mháire.</span></p>
<lb n="4216"/>
<lb n="4217"/><p><span>Bzzzzz1784ob 18D</span>
<lb n="4218"/><span>53. - IS ATHTUIRSEACH GÉAR MO SCÉAL, FÁIRÍOR.</span></p>
<lb n="4219"/>
<lb n="4220"/><p><span>(Fonn: "An Cháiteach Róin").</span></p>
<lb n="4221"/>
<lb n="4222"/><p><span>Is athtuirseach géar mo scéal, fáiríor!</span>
<lb n="4223"/><span>I ganfhios don tsaoghal le tréimhse 'om shnuigheadh,</span>
<lb n="4224"/><span>Do shearg mo ghné, is ní'l spéir im ghnaoi,</span>
<lb n="4225"/><span>Le taitneamh do bhé, pé i nÉirinn í.</span></p>
<lb n="4226"/>
<lb n="4227"/><p><span>Tapa mo ghéag is léir gur claoidheadh,</span>
<lb n="4228"/><span>Is maise mo scéimhe chlaochluigh trí</span>
<lb n="4229"/><span>Gach galar is péin dár saoghadadh tríom,</span>
<lb n="4230"/><span>Ó dhearcas an bhé, pé i nÉirinn í.</span></p>
<lb n="4231"/>
<lb n="4232"/><p><span>Le barra mo mhéar ní léir dam scríobhadh,</span>
<lb n="4233"/><span>Is im theangain, mo léan, ní'l Béarla cruinn,</span>
<lb n="4234"/><span>Ní blasta mo théics i nGaedhilig chaoin</span>
<lb n="4235"/><span>Le n-a molfainn mo bhé, pé i nÉirinn í.</span>
<lb n="4236"/></p>
</div>
<pb n="174"/>
<div><lb n="4237"/><p><span>Dá mbeith Óibhid is Saesar éachtach groidhe,</span>
<lb n="4238"/><span>Is Bhirgil ná staonfadh d'aon den dís,</span>
<lb n="4239"/><span>Ag moladh le chéile ag téacht ar mhnaoi,</span>
<lb n="4240"/><span>Níor chosmhail lem bé, pé i nÉirinn í.</span></p>
<lb n="4241"/>
<lb n="4242"/><p><span>Bladar ná bréag níor léigheas im laoi -</span>
<lb n="4243"/><span>Budh tharcuisneach é liom féin mar shlighe -</span>
<lb n="4244"/><span>Ná glagaireacht bhaoth mar ghnéid filidhe,</span>
<lb n="4245"/><span>Ciodh charas an bhé, pé i nÉirinn í.</span></p>
<lb n="4246"/>
<lb n="4247"/><p><span>Is daithte tiugh péarlach faon-tais slím,</span>
<lb n="4248"/><span>Camarsach néamhrach céibhe a cinn,</span>
<lb n="4249"/><span>Ó bhaitheas ag téacht go méara a troighe</span>
<lb n="4250"/><span>Le cara mo chléibh, pé i nÉirinn í.</span></p>
<lb n="4251"/>
<lb n="4252"/><p><span>Is maiseach geal séimh a héadan mín,</span>
<lb n="4253"/><span>Is mar ruibe dá céibh gan bhréag a braoi;</span>
<lb n="4254"/><span>Tá luisne na gcaor tré aol ag bruighean</span>
<lb n="4255"/><span>I leacain mo laoigh, pé i nÉirinn í.</span></p>
<lb n="4256"/>
<lb n="4257"/><p><span>Is banamhail séimh tais néata a hioghar</span>
<lb n="4258"/><span>'S is geanamhail caomhna a scéimh 's a fíoghar,</span>
<lb n="4259"/><span>Tá fairsinge féile is daonnacht tríd</span>
<lb n="4260"/><span>Le hamharc im bé, pé i nÉirinn í.</span></p>
<lb n="4261"/>
<lb n="4262"/><p><span>Ag casadh gach bhéarsa a béal is binn</span>
<lb n="4263"/><span>Is cailce deas saor-mhion néata a cíor;</span>
<lb n="4264"/><span>A reamhar-rosc réidh-ghlas réilteach rinn</span>
<lb n="4265"/><span>Le n-ar cealgadh mé, pé i nÉirinn í.</span></p>
<lb n="4266"/>
<lb n="4267"/><p><span>Ó cailleadh le Hélen, féach, mac Priaim,</span>
<lb n="4268"/><span>Is Samson le Déile mhaordha mhín,</span>
<lb n="4269"/><span>Ná deinidh-se éacht taréis sin díom</span>
<lb n="4270"/><span>Má thuitim lem bé, pé i nÉirinn í.</span></p>
<lb n="4271"/>
<lb n="4272"/><p><span>Mac Iúpiter féin, ó's é do chlaoidh</span>
<lb n="4273"/><span>Athaigh is béir, le géill do mhnaoi</span>
<lb n="4274"/><span>Thais gheanamhail shéimh bhí tréimhse ag sníomh -</span>
<lb n="4275"/><span>Acht leanfad dem bé, pé i nÉirinn í.</span>
<lb n="4276"/></p>
</div>
<pb n="175"/>
<div><lb n="4277"/><p><span>Féach sealad Montasson féin do shín</span>
<lb n="4278"/><span>I dtreasaibh na céadta laoch gan bhrígh,</span>
<lb n="4279"/><span>Le taitneamh do néimh-ghein bhéal-tais mhín</span>
<lb n="4280"/><span>Nár chosmhail lem bhé, pé i nÉirinn í.</span></p>
<lb n="4281"/>
<lb n="4282"/><p><span>Is dearbh Orphéas thug saor aníos</span>
<lb n="4283"/><span>Ó ifreann, fé mar léightear linn,</span>
<lb n="4284"/><span>Le binneas a mhéar, an réilteann chaoin,</span>
<lb n="4285"/><span>Go gcarfadh mo bhé, pé i nÉirinn í.</span></p>
<lb n="4286"/>
<lb n="4287"/><p><span>Dá bhfeiceadh mac Éason laogh mo chroidhe</span>
<lb n="4288"/><span>Sul ar thaistil Medéa i gcéin 'na luing,</span>
<lb n="4289"/><span>An lomra thréigfeadh sé 'san tslighidh</span>
<lb n="4290"/><span>Le taitneamh dom bé, pé i nÉirinn í.</span></p>
<lb n="4291"/>
<lb n="4292"/><p><span>Dá bhfeiceadh an laoch do thraoch Cúraoi</span>
<lb n="4293"/><span>Ar mhullach an tsléibhe le claonta ó mhnaoi</span>
<lb n="4294"/><span>Amharc dá scéimh bheadh sé gan mhoill</span>
<lb n="4295"/><span>Snaidhmighthe léi, pé i nÉirinn í.</span></p>
<lb n="4296"/>
<lb n="4297"/><p><span>Is fearra liom féin gach laoch dár mhaoidheas</span>
<lb n="4298"/><span>Do bheith treascartha faon 'ná i réim mar bhí;</span>
<lb n="4299"/><span>Ní scarfadh gan phléidhe duine éigin díobh</span>
<lb n="4300"/><span>Mise lem bé, pé i nÉirinn í.</span></p>
<lb n="4301"/>
<lb n="4302"/><p><span>Aitchim is éighim ar Aon-Mhac, Críost,</span>
<lb n="4303"/><span>Go snaidhmighthear mé tar bhéithibh críoch</span>
<lb n="4304"/><span>I gceangal na cléire léi gan moill,</span>
<lb n="4305"/><span>'S a hainm ní déar, pé i nÉirinn í.</span></p>
<lb n="4306"/>
<lb n="4307"/><p><span>54. - I NDÉ IS MÉ GO DÉIDHEANNACH GAN ÚR-GHRINN.</span></p>
<lb n="4308"/>
<lb n="4309"/><p><span>I ndé is mé go déidheannach gan úr-ghrinn,</span>
<lb n="4310"/><span>Ar thaobh chnuic im aonar go dubh-chroidheach,</span>
<lb n="4311"/><span>Do casadh orm spéir-bhean an chúil duinn,</span>
<lb n="4312"/><span>'Na raibh lasadh na gcaora 'na gnúis mhín.</span>
<lb n="4313"/></p>
</div>
<pb n="176"/>
<div><lb n="4314"/><p><span>Ba chrapannach, dréimreach, búclaidheach,</span>
<lb n="4315"/><span>Fighte, tiugh, néamhrach, úr-shlím,</span>
<lb n="4316"/><span>Taitneamhach, péarlach, ciumhas-bhuidhe,</span>
<lb n="4317"/><span>A muirear-fholt léithe go glún síos.</span></p>
<lb n="4318"/>
<lb n="4319"/><p><span>Ba ghile a héadan gan smúit teimhil,</span>
<lb n="4320"/><span>'Ná an bláth tig ar ghéagaibh an dlúth-dhroighin,</span>
<lb n="4321"/><span>A mala dheas chaol is a húr-phíop</span>
<lb n="4322"/><span>Mar shneachta ar na sléibhtibh i dtúis laoi.</span></p>
<lb n="4323"/>
<lb n="4324"/><p><span>Ba bhinne a béal tana, búidh, binn,</span>
<lb n="4325"/><span>'Ná seinm ar théadaibh le fonn croidhe,</span>
<lb n="4326"/><span>A claon-ruisc ar aon-dath le drúcht bhí,</span>
<lb n="4327"/><span>'S a mama gan chlaochladh ar chlúid clí.</span></p>
<lb n="4328"/>
<lb n="4329"/><p><span>A haol-chrobh is néata le fonn scríobhas</span>
<lb n="4330"/><span>Catha na Féinne is a gcúrsaidhe,</span>
<lb n="4331"/><span>Mar cailleadh le Hélen an chúil bhuidhe,</span>
<lb n="4332"/><span>Flatha na Trae 's a bprionnsaidhe.</span></p>
<lb n="4333"/>
<lb n="4334"/><p><span>Tuitim an tréan-bhile Cúraoi,</span>
<lb n="4335"/><span>Heircil an laoch is mac Duibhne,</span>
<lb n="4336"/><span>Clanna Lir tréimhse san chiuin-Íocht,</span>
<lb n="4337"/><span>I reachtaibh na n-éanlaith ar srúillidhe.</span></p>
<lb n="4338"/>
<lb n="4339"/><p><span>'S í bhreacas ar aol-bhrat ghlas mhín,</span>
<lb n="4340"/><span>Beanna-phuic, éisc, is cathaidhe,</span>
<lb n="4341"/><span>Mar cailleadh le Déirdre an fear Naois,</span>
<lb n="4342"/><span>Is mar chailleamar Éire le mac Maoil.</span></p>
<lb n="4343"/>
<lb n="4344"/><p><span>Is sneachtamhail, aolda, a cneas mín,</span>
<lb n="4345"/><span>Is ar a pearsain ní féidir i gceart scríobhadh</span>
<lb n="4346"/><span>Ba thaitneamhach, aerach ar fad í,</span>
<lb n="4347"/><span>Ó bhaitheas go méaraibh a geal-troighe.</span></p>
<lb n="4348"/>
<lb n="4349"/><p><span>Ba chosmhail le Bhénus i ngnúis í,</span>
<lb n="4350"/><span>I scéimh is i méinn is i n-umhlaidheacht,</span>
<lb n="4351"/><span>I dtréithe is i mbéasa faoi chlú críoch,</span>
<lb n="4352"/><span>Is ó bhéithibh rug aon-bharra triúch Chuinn.</span>
<lb n="4353"/></p>
</div>
<pb n="177"/>
<div><lb n="4354"/><p><span>D'fhiafras féinidh dhen searc-mhaoin,</span>
<lb n="4355"/><span>Go séimh, cneasta, béasach le fastuím,</span>
<lb n="4356"/><span>Is do shíleas ná géillfeadh dom stairidheacht,</span>
<lb n="4357"/><span>Nó an réidhfeadh mar chéile le fear grinn?</span></p>
<lb n="4358"/>
<lb n="4359"/><p><span>d'fhreagair an spéir-bhean go pras sinn,</span>
<lb n="4360"/><span>Is dubhairt liom mo thréithe do ghlan-scríobhadh,</span>
<lb n="4361"/><span>M'ainm gan bhréagnadh, is m'ealadha,</span>
<lb n="4362"/><span>Is go bhfaghainn freagra dá réir sin go ceart cruinn.</span></p>
<lb n="4363"/>
<lb n="4364"/><p><span>A bhruinneall mhodhamhail, bhéasach, do shlad sinn,</span>
<lb n="4365"/><span>Le taitneamh dot scéimh is dod gheal-phíp</span>
<lb n="4366"/><span>M'ainm ní scéalfad do neach daoibh</span>
<lb n="4367"/><span>Is breacfad mo thréithe gan faillighe.</span>
<lb n="4368"/><span>lacuna</span></p>
<lb n="4369"/>
<lb n="4370"/><p><span>55. MO CHREACH IS MO LÉAN.</span></p>
<lb n="4371"/>
<lb n="4372"/><p><span>Mo chreach is mo léan nár ceangladh mé</span>
<lb n="4373"/><span>Go gasta le céird as m'óige</span>
<lb n="4374"/><span>Go mbeadh agam réim ón gcathair go chéile</span>
<lb n="4375"/><span>Ag caitheamh mo ré le sóghchas,</span>
<lb n="4376"/><span>I dtigh tabhairne ag glaodhach ar bheathuisce dhaor</span>
<lb n="4377"/><span>Is dá scaipeadh go séimh ar óigh dheis,</span>
<lb n="4378"/><span>Ag bladaireacht léi le taitneamh dá scéimh</span>
<lb n="4379"/><span>Is 'á mealladh chum mé do phósadh.</span></p>
<lb n="4380"/>
<lb n="4381"/><p><span>A ainnir na gcraobhfholt gcamarsach dréimreach</span>
<lb n="4382"/><span>Daithte tiugh péarlach ómrach,</span>
<lb n="4383"/><span>Ná tarcuisnigh mé is ná tagair a dhéanamh</span>
<lb n="4384"/><span>Nó mairg it phlaosc do thógfainn;</span>
<lb n="4385"/><span>Le crosaibh an tsaoghail má cuireadh me féin</span>
<lb n="4386"/><span>Fá'n ama go tréith idir chóbaigh</span>
<lb n="4387"/><span>Tá agam-sa méar is teanga dá réir</span>
<lb n="4388"/><span>A chasfaidh do scléip fonmhóide ort.</span>
<lb n="4389"/></p>
</div>
<pb n="178"/>
<div><lb n="4390"/><p><span>Machtnuigh leat féin is beartuigh go géar</span>
<lb n="4391"/><span>Is dá n-abrainn féach ar t'eolus</span>
<lb n="4392"/><span>Gach ainnir is bé ó Mhagh Ealla ar gach taobh</span>
<lb n="4393"/><span>Den abhainn go dteidhir go hEochaill,</span>
<lb n="4394"/><span>Le hiomarca scléipe is mustair an té</span>
<lb n="4395"/><span>Ba chuibhe dá dtréad ná posfadh,</span>
<lb n="4396"/><span>Ag caitheamh a shaoghail go tarcuisneach tréith</span>
<lb n="4397"/><span>Gan rachmus gan réim gan nóchar.</span></p>
<lb n="4398"/>
<lb n="4399"/><p><span>A ainnir chiuin tséimh, mo theagasc má ghnéir</span>
<lb n="4400"/><span>'S a ghlacadh go saor le sóghchas,</span>
<lb n="4401"/><span>'S gur duine den tréad do thugadh a théarma</span>
<lb n="4402"/><span>Do cheapais duit féin mar nóchar:</span>
<lb n="4403"/><span>Ós dearbh gur réidhteach grafadh agus déanamh</span>
<lb n="4404"/><span>Branair go héag mo ghnó-sa,</span>
<lb n="4405"/><span>Bíodh agat-sa réic bheidh gasta 'n-a chéird</span>
<lb n="4406"/><span>'S beidh agam-sa bé gan mhórtas.</span></p>
<lb n="4407"/>
<lb n="4408"/><p><span>56. - DO SHLÁINTE, A CHAILÍN GHEAL.</span></p>
<lb n="4409"/>
<lb n="4410"/><p><span>Do shláinte, a chailín gheal chailce na gcíocha mbána,</span>
<lb n="4411"/><span>Is gile 'ná an eala 's 'ná an sneachta ar dhruim bánta,</span>
<lb n="4412"/><span>Is fada mé i ngalar i bpeannaid 's i bpéin cráidhte</span>
<lb n="4413"/><span>Ó ghlacas-sa taithneamh dot phearsa 's dot scéimh álainn.</span></p>
<lb n="4414"/>
<lb n="4415"/><p><span>Do shláinte, a chúilfhionn mhúinte mhaiseamhail shéimh,</span>
<lb n="4416"/><span>'S gur glaise do shúil 'ná an drúcht ar bharra na gcraobh;</span>
<lb n="4417"/><span>Tá folt do chúil go fionn is go fáinneach réidh,</span>
<lb n="4418"/><span>Go búclach dlúith ag túirling síos go féar.</span></p>
<lb n="4419"/>
<lb n="4420"/><p><span>Do shláinte, a bhean mhánla na ndlaoithe gcas</span>
<lb n="4421"/><span>Na bhfuil grádh agam tar bhárr duit is díoghrais searc,</span>
<lb n="4422"/><span>A chéadshearc, ná tréig mé mar thug mé dhuit gean</span>
<lb n="4423"/><span>Is ná léig mise im aonar go Gleann na nGealt.</span>
<lb n="4424"/></p>
</div>
<pb n="179"/>
<div><lb n="4425"/><p><span>Do shláinte, a chúilfhionn, ná diúltuigh scafaire groidhe,</span>
<lb n="4426"/><span>Fear cosanta clú na Mumhan, fear meisnigh is meidhir</span>
<lb n="4427"/><span>Nár staon ó n-a charaid i n-earra ná i dtúis an ghleodh</span>
<lb n="4428"/><span>Acht a chúis a agairt an fhaidh mhairfeadh de snáithe beo.</span></p>
<lb n="4429"/>
<lb n="4430"/><p><span>Do shláinte ós cionn cláir go bráth, a ainnir na gcraobh,</span>
<lb n="4431"/><span>Sliocht Cháilbhin is Mhártain gan trághadh gan talamh gan</span>
<lb n="4432"/><span>réim,</span>
<lb n="4433"/><span>Sláinte a bhfuil láithreach is a maireas det ghaol</span>
<lb n="4434"/><span>Gur bha feárr sinn amáireach 'ná ar maidin indé.</span>
<lb n="4435"/></p>
</div>
<pb n="180"/>
<div><lb n="4436"/><p><span>Bzzzzz1770 18D</span>
<lb n="4437"/><span>VII. - BARÁNTAIS, ETC.</span></p>
<lb n="4438"/>
<lb n="4439"/><p><span>57. A ÉIGSE IS SUADHA SLÉIBHE LUACHRA.</span></p>
<lb n="4440"/>
<lb n="4441"/><p><span>(Barántas i gcoinnibh duine éigin do ghoid a hata.)</span></p>
<lb n="4442"/>
<lb n="4443"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="4444"/><span>Conntae Chorcaighe mar aon le mórchuaird Éireann go huile.</span>
<lb n="4445"/><span>Le hEoghan Ua Súilleabháin bile binn-bhriathrach beacht-mhúinte</span>
<lb n="4446"/><span>agus file fáthach fíor-eolgach</span>
<lb n="4447"/><span>foghlumtha agus aon de cheart-</span>
<lb n="4448"/><span>bhreitheamhnaibh na suadh-dháimhe</span>
<lb n="4449"/><span>san chonntae réamhráidhte agus Leithe Mogha mar an</span>
<lb n="4450"/><span>gcéadna.</span></p>
<lb n="4451"/>
<lb n="4452"/><p><span>Ag so órdughadh fuinneamhail feidhm-láidir fíochmhar</span>
<lb n="4453"/><span>foirtil fíor-arrachtach, neimhneach neartmhar namhaideamhail</span>
<lb n="4454"/><span>neamh-charthannach, cródha calma cath-bhuadhach, ríoghdha rathmhar</span>
<lb n="4455"/><span>réim-dhíreach, séimh sultmhar so-thuigsiona, rúnmhar reacht-</span>
<lb n="4456"/><span>mhar ró-thighearnamhail, créachtmhar, ághmhar, úr-mhaiseach,</span>
<lb n="4457"/><span>dlúthmhar dána dásachtach, chum gach uile constábla, bum-</span>
<lb n="4458"/><span>bháille, mór-mhaor, taistealach, agus feadhmannach fórsamhail</span>
<lb n="4459"/><span>fíor-fhuireanta do bhaineann re chúirt sochraigh so-bhéasaigh</span>
<lb n="4460"/><span>saoitheamhail soinneanda solas-bhriathraigh na ndámh-scol</span>
<lb n="4461"/><span>ndántach ndeagh-shomplach, agus chum Eoghain mhic Partholáin</span>
<lb n="4462"/><span>Uí Shúilleabháin go sonnradhach is a lucht cabhartha:</span></p>
<lb n="4463"/>
<lb n="4464"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="4465"/><span>A Éigse is suadha Sléibhe Luachra,</span>
<lb n="4466"/><span>Éistidh linn-ne seal,</span>
<lb n="4467"/><span>I laoithibh éifeacht daoibh go léighfead</span>
<lb n="4468"/><span>Fé mar scriosadh mé;</span>
<lb n="4469"/><span>Foghluidhe tíre tháinig araoir,</span>
<lb n="4470"/><span>Is óm thaoibh do goideadh leis</span>
<lb n="4471"/><span>Hata fáinneach cúmtha ceárdach</span>
<lb n="4472"/><span>Péacach uilleannach.</span>
<lb n="4473"/></p>
</div>
<pb n="181"/>
<div><lb n="4474"/><p><span>Bhí sé maiseamhail éadtrom dathamhail,</span>
<lb n="4475"/><span>Fé mar thuigim-se,</span>
<lb n="4476"/><span>Is bannda síoda casta 'na thimcheall,</span>
<lb n="4477"/><span>Céim nár bh'iongnadh;</span>
<lb n="4478"/><span>Ba bhreágh í scéimh is bláth gach aoinne</span>
<lb n="4479"/><span>Fé n-a dhuille sin,</span>
<lb n="4480"/><span>Lonnrach lasmhar cúmhra cneasta</span>
<lb n="4481"/><span>Caomhna cumannach.</span></p>
<lb n="4482"/>
<lb n="4483"/><p><span>Seo an hata gan bhréag fá ndeara do Dhéirdre</span>
<lb n="4484"/><span>Thréig Rí Uladh seal,</span>
<lb n="4485"/><span>Taitneamh a croidhe do thabhairt do Naois</span>
<lb n="4486"/><span>An tréin-fhear curanta,</span>
<lb n="4487"/><span>Fé mar aithrisid fáidhe an tseanchais</span>
<lb n="4488"/><span>I n-éachtaibh iomaidhe,</span>
<lb n="4489"/><span>I gcathaibh na Craoibhe threascair na mílte</span>
<lb n="4490"/><span>Laoch gan toirmeasc.</span></p>
<lb n="4491"/>
<lb n="4492"/><p><span>'Sí scéimh an hata so an céim fá ndeara</span>
<lb n="4493"/><span>Do Hélen cumann searc</span>
<lb n="4494"/><span>Do thabhairt do Pháiris go cathair Phriáim</span>
<lb n="4495"/><span>Ón nGréig gur imthigh leis;</span>
<lb n="4496"/><span>Seo an t-adhbhar 's an fáth d'fhúig Aichill is Áiacs</span>
<lb n="4497"/><span>Faon, is iomad flath,</span>
<lb n="4498"/><span>Is Hector cródha i ruagaibh comhraic</span>
<lb n="4499"/><span>Do thraochadh truipeanna.</span></p>
<lb n="4500"/>
<lb n="4501"/><p><span>Is é ba dhíon is éadach cinn</span>
<lb n="4502"/><span>Ar phlaosc Chú Chulainn seal,</span>
<lb n="4503"/><span>Blánaid mhaordha an tráth do thréig</span>
<lb n="4504"/><span>A céile cumainn dó;</span>
<lb n="4505"/><span>'S ar Iason féin do ghluais le laochradh</span>
<lb n="4506"/><span>Tréin-fhear curanta,</span>
<lb n="4507"/><span>Lomra an óir ó Chalcis ar bórd</span>
<lb n="4508"/><span>Don Ghréig go rugadar.</span>
<lb n="4509"/></p>
</div>
<pb n="182"/>
<div><lb n="4510"/><p><span>'Sé bhí ar Hercules féin do smachtuigh an saoghal</span>
<lb n="4511"/><span>Gan bhéim gan toirmeasc.</span>
<lb n="4512"/><span>I ruathar ármhaigh Chonaill Cheárnaigh</span>
<lb n="4513"/><span>Fé do tugadh leis;</span>
<lb n="4514"/><span>Is dearbh gurab é bhí ar chloigean Orphéis</span>
<lb n="4515"/><span>Nuair aontuigh Luicifer</span>
<lb n="4516"/><span>An chúil-fhionn tais do thabhairt tar n-ais</span>
<lb n="4517"/><span>Gan bhéim ó ifreann.</span></p>
<lb n="4518"/>
<lb n="4519"/><p><span>Is é néamhuigh clódh mhic Maoil na mbó</span>
<lb n="4520"/><span>Thug Gaedhil go huireasbach</span>
<lb n="4521"/><span>Fá shúistíbh Gall go dúr-chroidheach gann,</span>
<lb n="4522"/><span>Gan réim ná cumas nirt;</span>
<lb n="4523"/><span>Is é bhí ar Dhiarmuid i ngoradh na ngliadh</span>
<lb n="4524"/><span>Do thraochadh iomad fear,</span>
<lb n="4525"/><span>Tré a dtug Gráinne cumann is páirt</span>
<lb n="4526"/><span>Tar aon den bhfuirinn dó.</span></p>
<lb n="4527"/>
<lb n="4528"/><p><span>Ca tairbhe dhamh-sa a mhaitheas do chómhaireamh</span>
<lb n="4529"/><span>d'éis a ghuidighthe?</span>
<lb n="4530"/><span>Is gur bh'álainn gleoidhte sásta an tseoid é</span>
<lb n="4531"/><span>Ag saor-fhlaith cumhasach;</span>
<lb n="4532"/><span>Ní'l ainnir ná bé do dhearcfadh an té</span>
<lb n="4533"/><span>Ar a suidhfeadh seal</span>
<lb n="4534"/><span>Ná tabharfadh searc rún is gean</span>
<lb n="4535"/><span>A cléibh 's a cumann dó.</span></p>
<lb n="4536"/>
<lb n="4537"/><p><span>Is cráidhte céasta támhach lag tréith mé</span>
<lb n="4538"/><span>I n-a éagmais uireasbach,</span>
<lb n="4539"/><span>Is mo ghéaga siubhail gan léim ná lúth</span>
<lb n="4540"/><span>'S is faon mo chuisleanna;</span>
<lb n="4541"/><span>d'imthigh mo ghreann, do chailleas mo mheabhair,</span>
<lb n="4542"/><span>Do chlaochlaigh m'inchinn,</span>
<lb n="4543"/><span>Go dtáinig óig-fhear cúmtha córach</span>
<lb n="4544"/><span>Béasach milis ceart.</span>
<lb n="4545"/></p>
</div>
<pb n="183"/>
<div><lb n="4546"/><p><span>I ndé dom láthair, is thug an mánual</span>
<lb n="4547"/><span>Do réir a thuigsiona,</span>
<lb n="4548"/><span>Go bhfuair fárdal uaidh is fáth cé</span>
<lb n="4549"/><span>An taobh 'nar imthigh sé;</span>
<lb n="4550"/><span>Thugas-sa órdughadh fuinneamhail fórsach</span>
<lb n="4551"/><span>Fraochmhar fuirmleach</span>
<lb n="4552"/><span>Uaim i n-éiric, fé mar léightear</span>
<lb n="4553"/><span>Ins na laoidhthibh seo:</span></p>
<lb n="4554"/>
<lb n="4555"/><p><span>As I am informed that pilfering roving</span>
<lb n="4556"/><span>Rakes gan dearmad,</span>
<lb n="4557"/><span>Juris quoque contemptores,</span>
<lb n="4558"/><span>Fé mar mheasaim-se,</span>
<lb n="4559"/><span>Nightly strollers haunt these borders,</span>
<lb n="4560"/><span>Déanaidh faire cheart</span>
<lb n="4561"/><span>To apprehend aon chladhaire falladhthach feill</span>
<lb n="4562"/><span>Den chlaon-sprot chealgach;</span></p>
<lb n="4563"/>
<lb n="4564"/><p><span>Cuarduighidh maol-chnuic, coillte, caotha,</span>
<lb n="4565"/><span>Sléibhte is curraighthe</span>
<lb n="4566"/><span>Ó Choim na gcaol-fhear go Baoi Bhéarra</span>
<lb n="4567"/><span>Is go hUíbh mac Caile soir,</span>
<lb n="4568"/><span>Ó imeal Fionn-trágha go Sionainn na mbárc</span>
<lb n="4569"/><span>Is go fíoraidhibh Mhuisire,</span>
<lb n="4570"/><span>'S i mbrogaibh aolbhaigh ó chois Féile</span>
<lb n="4571"/><span>Síos go Luimneach,</span></p>
<lb n="4572"/>
<lb n="4573"/><p><span>Cuarduighidh póirsidhe, poill, is seomraidhe,</span>
<lb n="4574"/><span>Is féach i gcupardaibh,</span>
<lb n="4575"/><span>Ná fág bácús, lochta, ná parlús</span>
<lb n="4576"/><span>Saor gan bhriseadh dhó;</span>
<lb n="4577"/><span>Siubhail gach seiléir is cúinne simnéidh,</span>
<lb n="4578"/><span>Ó is é is sailighthe,</span>
<lb n="4579"/><span>Scartáil airgidh is cófraidhe daingeana,</span>
<lb n="4580"/><span>Is réabaidh glaiseanna.</span>
<lb n="4581"/></p>
</div>
<pb n="184"/>
<div><lb n="4582"/><p><span>Ar fhagháil an tséithligh d'fhág mé i ndaor-bhruid</span>
<lb n="4583"/><span>Fé mar inniseas,</span>
<lb n="4584"/><span>Léithrigh righne déanaidh d'fhígheadh i gceart</span>
<lb n="4585"/><span>Ar a chuisleanna;</span>
<lb n="4586"/><span>Tugtar an scrúile chum na cúirte</span>
<lb n="4587"/><span>Ar adhastar chugham-sa,</span>
<lb n="4588"/><span>Go stollfad go prap an croiceann le hairc</span>
<lb n="4589"/><span>Ón bplaosc go troighthibh de.</span></p>
<lb n="4590"/>
<lb n="4591"/><p><span>Má's 'na seomra ag mnáibh óga</span>
<lb n="4592"/><span>Gheobhair an hata so,</span>
<lb n="4593"/><span>Déan a gceangal go diachrach daingean</span>
<lb n="4594"/><span>Le cuibhreach gadaraigh;</span>
<lb n="4595"/><span>Má ghníd gearán ar a gcruadh-chás</span>
<lb n="4596"/><span>Tabhair faobhar bata dhóibh,</span>
<lb n="4597"/><span>Is muna ndéanfad-sa léirscrios fola ar an dtréad</span>
<lb n="4598"/><span>sain,</span>
<lb n="4599"/><span>Déan a chasadh liom.</span></p>
<lb n="4600"/>
<lb n="4601"/><p><span>Ag so Barántas dhuit, a bhráthair,</span>
<lb n="4602"/><span>Gan baoghal, gan toirmeasc,</span>
<lb n="4603"/><span>Is leigfead mo lámh go tapa ar a sháil,</span>
<lb n="4604"/><span>Is séala m'oifige;</span>
<lb n="4605"/><span>Cuir gach ponnc de i n-execution,</span>
<lb n="4606"/><span>I bpéin do ghortuighthe</span>
<lb n="4607"/><span>Ag dlighe na suadh is na ndraoithe suairce</span>
<lb n="4608"/><span>Saothrach socharach.</span>
<lb n="4609"/></p>
</div>
<pb n="185"/>
<div><lb n="4610"/><p><span>CzzzzzPrós</span></p>
<lb n="4611"/>
<lb n="4612"/><p><span>58. - WHEREAS D'ÁITIMH AON DOM LÁTHAIR.</span></p>
<lb n="4613"/>
<lb n="4614"/><p><span>Conntae Chorcaighe, mar aon le mór-chuaird na hÉireann go huile.</span></p>
<lb n="4615"/>
<lb n="4616"/><p><span>Barántas Dhonnchadha Uí Núnáin</span>
<lb n="4617"/><span>le</span>
<lb n="4618"/><span>hEoghan Ua Súilleabháin, file, feallsamhain focal-cheart</span>
<lb n="4619"/><span>fáidheamhail foghlumtha fíor-</span>
<lb n="4620"/><span>eolach agus aon de cheart-</span>
<lb n="4621"/><span>bhreitheamhanaibh na saoi-éigse</span>
<lb n="4622"/><span>'san chonntae réamh-ráidhte agus Léithe Mogha mar an gcéadna.</span></p>
<lb n="4623"/>
<lb n="4624"/><p><span>Ag so faisnéis Dhiarmada Uí Fhoghladha dom láthair-si,</span>
<lb n="4625"/><span>an naomhadh lá fichead den Mhárta, míle seacht gcéad agus</span>
<lb n="4626"/><span>fiche bliadhain ar chaogad.</span></p>
<lb n="4627"/>
<lb n="4628"/><p><span>Ar na cheart-dhearbhadh don fhaisnéisidhe seo is é adeir</span>
<lb n="4629"/><span>.i. an lá den mhíosa réamh-ráidhte ar mbeith dam féin ag</span>
<lb n="4630"/><span>ól agus ag aoibhneas i nGleannabhair aoibhinn fhearann-bhláth</span>
<lb n="4631"/><span>an Róistigh mar aon le triar ban do riacht im dháil ó</span>
<lb n="4632"/><span>thuathaibh lán-mhaiseacha na Ruadh-mhóna i gConntae Luimnigh</span>
<lb n="4633"/><span>.i. an inghean, an mháthair, agus bean ghaoil don dís sin.  Do</span>
<lb n="4634"/><span>smuain mé an inghean do cheilt ar an ndís eile, agus ar</span>
<lb n="4635"/><span>mbeith disi d'aon tuigsint liom-sa, do cheapamar ionad</span>
<lb n="4636"/><span>cinnte coinne le chéile i dtigh an fhaisnéisidhe réamh-ráidhte,</span>
<lb n="4637"/><span>is do riacht an inghean ann i ndóigh go n-éalóchainn-se 'na</span>
<lb n="4638"/><span>diaidh, agus ní cian do bhí ann, amhail nochtann an faisnéisidhe</span>
<lb n="4639"/><span>seo, an tan do shín 'na dáil aon do phríomh-chómharsain na</span>
<lb n="4640"/><span>bantrachta céadna do ba phríomh-rúnaidhe agus cóimh-</span>
<lb n="4641"/><span>leannán dóibh sin, fear dárbh' chomh-ainm Donnchadh ua</span>
<lb n="4642"/><span>Núnáin .i. alltán aithiseach ainéightheamhanta agus breallsún</span>
<lb n="4643"/><span>bagarthach, baoth-lúbach buidhe, bolg-mhór, bléan-fhairsing;</span>
<lb n="4644"/><span>agus ceithearnach ceann-reamhar cnámh-ársa cíor-dhubh clagach</span>
<lb n="4645"/><span>cuas-shúileach creat-lom crosta craos-fhairsing, dorcha</span>
<lb n="4646"/><span>diablaidhe dath-ghránna draoidheachtach damanta droch-</span></p>
</div>
<pb n="186"/>
<div><lb n="4647"/><p><span>chonntanóis, fallsa falaightheach faon-ghníomhach, agus</span>
<lb n="4648"/><span>geócach gaigeamhail gníomh-dhiabhalta, laghrach liosta leamh-</span>
<lb n="4649"/><span>labharthach, mursanta maoidhteach maoth-mheata meabhalach</span>
<lb n="4650"/><span>millteach mío-cháileach munabarach modartha mí-sciamhach,</span>
<lb n="4651"/><span>naitheannach namhaideamhail neamh-eolach, pusach prioslach</span>
<lb n="4652"/><span>plámásach, rúntach rangach righin-scrogallach, srathaire</span>
<lb n="4653"/><span>siubhlach síor-chuairdeach scólta scriosta scaig-fhiaclach,</span>
<lb n="4654"/><span>agus teallaire taidhbhseach toirtéiseach, darab gnáth-obair</span>
<lb n="4655"/><span>go feasach dá phríomh-chomharsain bheith ag srathaireacht idir</span>
<lb n="4656"/><span>bhothánaibh ag reic, agus ag síor-dhearbhadh éithigh gan chon-</span>
<lb n="4657"/><span>tabhairt, ag tabhairt anáire agus ag díol a phríomh-charad</span>
<lb n="4658"/><span>ar bhléantsáith bídh.</span></p>
<lb n="4659"/>
<lb n="4660"/><p><span>Dearbhann an faisnéisidhe seo go dtáinig an clamh-</span>
<lb n="4661"/><span>chonablach so chum a thighe i ndiaidh na hinghine réamh-ráidhte</span>
<lb n="4662"/><span>agus gur dhearbhuigh dí ar mhóid an leabhair gur fhógras-sa</span>
<lb n="4663"/><span>dí-se imtheacht mar aon ris an gclúmhartach so feacht as</span>
<lb n="4664"/><span>an mbaile amach, agus go leanfainn iad um thráthnona,</span>
<lb n="4665"/><span>agus gur cheapas-sa ionad cinnte coinne leis féin; agus</span>
<lb n="4666"/><span>leis na claon-dhearbhthaibh sin do riacht an inghean tar a</span>
<lb n="4667"/><span>heolas leis.  Ionnus nár bh'feas dí ca háird d'áirdibh</span>
<lb n="4668"/><span>an domhain i n-a raibh go teacht fuine-néill an tráthnóna</span>
<lb n="4669"/><span>chucha gur aithin sí an tan soin go raibh ar a dúthchas féin</span>
<lb n="4670"/><span>arís, ar soin scaras ris an arrachtach sin is triallas tar</span>
<lb n="4671"/><span>a hais chugham-sa gur riacht mé, ionnas nach feas cár ghabh</span>
<lb n="4672"/><span>an t-ablach soin ó shoin i leith.</span></p>
<lb n="4673"/>
<lb n="4674"/><p><span>Ní bhus mó ní deir an faisnéisidhe seo, agus is dá</span>
<lb n="4675"/><span>dhearbhadh soin atá an Barántas so:</span></p>
<lb n="4676"/>
<lb n="4677"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="4678"/><span>Whereas d'áitimh aon dom láthair</span>
<lb n="4679"/><span>I ndé, gan tlás, ar bhrígh mhóide,</span>
<lb n="4680"/><span>Fear saordha sáimh-ghlic tréitheach tábhachtach</span>
<lb n="4681"/><span>Léigheanta, lán do chruinne-eolas.</span>
<lb n="4682"/><span>'Na réim go dtáinig séithleach sár-lag</span>
<lb n="4683"/><span>Taomach tláith, is daoi-chóbach,</span>
<lb n="4684"/><span>'S i gcéin 'na dháil gur théarna an bháb</span>
<lb n="4685"/><span>Le méinn bheith tráth 'san tslighidh rómham-sa;</span>
<lb n="4686"/></p>
</div>
<pb n="187"/>
<div><lb n="4687"/><p><span>Le bréithre pláis an sméirle ghnáis</span>
<lb n="4688"/><span>Nár thaobhuigh rádh na bpríomh-eolach,</span>
<lb n="4689"/><span>Acht éitheach gnáth, is bheith claon 'na pháirt,</span>
<lb n="4690"/><span>'Na straere fáin gan puinn fóghnaimh,</span>
<lb n="4691"/><span>An bhé seo rádhaim i gcéin do dháil</span>
<lb n="4692"/><span>Gur éaluigh tráth ón bhfíor-lóma,</span>
<lb n="4693"/><span>Is mo léan ná ráinig an clé-spriosán</span>
<lb n="4694"/><span>Im chléith go ndáilfinn díol cóir dó.</span></p>
<lb n="4695"/>
<lb n="4696"/><p><span>Is mian liom trá a mhéinn 's a cháil,</span>
<lb n="4697"/><span>Ciodh claon le fagháil 'san ríogh-chóige,</span>
<lb n="4698"/><span>Le chéile thrácht i n-éifeacht dáin</span>
<lb n="4699"/><span>I réim 's i rádh na bhfíor-eolach:</span>
<lb n="4700"/><span>Baothlach beárrtha baoth, gan náire,</span>
<lb n="4701"/><span>Sméirle smáil is daoi-chóbach</span>
<lb n="4702"/><span>Créimneach cáimeach céasta cráidhte,</span>
<lb n="4703"/><span>Is daol dath-ghránna díth-chómhlach.</span></p>
<lb n="4704"/>
<lb n="4705"/><p><span>Ablach uallach aithiseach uathmhar,</span>
<lb n="4706"/><span>Feallaire is fuaice físeora,</span>
<lb n="4707"/><span>Conablach cuardach curaighthe cluanach,</span>
<lb n="4708"/><span>Mursaire mór-phuis mío-chórach,</span>
<lb n="4709"/><span>Srimile snuadh-dhubh, silte gan fuaimeint</span>
<lb n="4710"/><span>Fuinneamh ná luadhail 'san bhfíor-lóma,</span>
<lb n="4711"/><span>Scigire suarach, cuirpthe cuasach</span>
<lb n="4712"/><span>Curaiceach guaireach gnaoi-dhóighte,</span></p>
<lb n="4713"/>
<lb n="4714"/><p><span>Ceamalach claimheach, gan aiteas 'na ghnaoi</span>
<lb n="4715"/><span>Ná taitheac 'na ghníomh ar aon bhóthar;</span>
<lb n="4716"/><span>Sladaire tíre, creachaire críche,</span>
<lb n="4717"/><span>Is airgtheach fill-bhirt éagcórach;</span>
<lb n="4718"/><span>Meallaire muing-chas damanta draoidheachtach</span>
<lb n="4719"/><span>Bagarthach bruigheanach díth-eolach,</span>
<lb n="4720"/><span>Breillice breillsce leabhar-phus laghrach</span>
<lb n="4721"/><span>Airciosach íotmhar aoigóideach;</span>
<lb n="4722"/></p>
</div>
<pb n="188"/>
<div><lb n="4723"/><p><span>Srathaire siubhalach suimneach súil-bhreac,</span>
<lb n="4724"/><span>Slibire an mhúin nach binn-ghlórach,</span>
<lb n="4725"/><span>Oilithreach gúngach mioscaiseach clúmhach clamh</span>
<lb n="4726"/><span>Cealgach cúrsach craois-bheolach;</span>
<lb n="4727"/><span>Trodaire trúgh-chuirp, tubaisteach lúbach,</span>
<lb n="4728"/><span>Leibid is lionsca líobóideach,</span>
<lb n="4729"/><span>Cuineannach crúbach muiniceach com-lag,</span>
<lb n="4730"/><span>Taca 'gus úghdar claon-chomhairle.</span></p>
<lb n="4731"/>
<lb n="4732"/><p><span>Spadaire sprionnlag damanta dúr,</span>
<lb n="4733"/><span>Is breabaire brúideach caol-tónach,</span>
<lb n="4734"/><span>Dranaire drúiseach danardha dúil-uilc</span>
<lb n="4735"/><span>Meabhalach, múchta i millteoireacht;</span>
<lb n="4736"/><span>Gaige gan súghachas, glamaire gnúis-dhubh,</span>
<lb n="4737"/><span>Scagaighthe as múnlach, fíor-chóbach,</span>
<lb n="4738"/><span>Leath-scuilte tútach, teallaire is trú,</span>
<lb n="4739"/><span>Gan mhaise ná múineadh acht díth-eólas.</span></p>
<lb n="4740"/>
<lb n="4741"/><p><span>A theastas le fonn sin breacuighthe d'úghdair,</span>
<lb n="4742"/><span>Is faire ná dubhart-sa a chruinn-chomhartha:</span>
<lb n="4743"/><span>Táid cnamhthacha ag ionfairt treasna 's ag lúbadh,</span>
<lb n="4744"/><span>Ag greadadh is ag siubhal 'na mhaoil scólta;</span>
<lb n="4745"/><span>Mala chas chlúmhach ar chlagaire súl,</span>
<lb n="4746"/><span>Is smearthacht i ngnúis an fhíor-lóma,</span>
<lb n="4747"/><span>Leathan-phus rúnntach ghlacann gach srúill</span>
<lb n="4748"/><span>Dá dtagann as múr a chladh-shróine.</span></p>
<lb n="4749"/>
<lb n="4750"/><p><span>Is caol a scrogal cais-fhéitheach fochmach,</span>
<lb n="4751"/><span>'S gan bhréag tá cromadh 'san dubh-lionnsca,</span>
<lb n="4752"/><span>Is caobach broucighthe craos an tslogaire,</span>
<lb n="4753"/><span>'S a mhéadal ocrach úr-bhrúideach;</span>
<lb n="4754"/><span>Séithleach solaghthach créimneach coganta,</span>
<lb n="4755"/><span>Sméirle is conablach cumhang-ghúngach,</span>
<lb n="4756"/><span>Is léir 's is follas gur thréig an sonas</span>
<lb n="4757"/><span>An créice fochallach fionn-bhrúchtach.</span>
<lb n="4758"/></p>
</div>
<pb n="189"/>
<div><lb n="4759"/><p><span>Éighim is aitchim gach n-aon do dhearcfadh</span>
<lb n="4760"/><span>Aon strae dá shamhail i gcrích Fódla,</span>
<lb n="4761"/><span>Le téid a cheangal, go daor, gan taise</span>
<lb n="4762"/><span>Don séithleach chealgach chlaon-chómhlach;</span>
<lb n="4763"/><span>Nó i ngéibhinn ghadaraigh é do thabhairt</span>
<lb n="4764"/><span>Dom láthair feasta gan mhoill, fógraim,</span>
<lb n="4765"/><span>Go snuighead a leathar le faobhar mo theangan</span>
<lb n="4766"/><span>Den straoille dhamanta dhíth-eolach.</span></p>
<lb n="4767"/>
<lb n="4768"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="4769"/><span>An Ceangal.</span></p>
<lb n="4770"/>
<lb n="4771"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="4772"/><span>Aitchim gach n-aon, idir éigse, suadha, is dáimh,</span>
<lb n="4773"/><span>I bhfearannaibh Éilge, ó Bhéarra an chuain go Máigh,</span>
<lb n="4774"/><span>Má castar an créice strae seo ar cuaird 'na ndáil,</span>
<lb n="4775"/><span>A cheangal go daor i ngéibhinn chruaidh le cnáib.</span></p>
<lb n="4776"/>
<lb n="4777"/><p><span>Bzzzzz1781 18D</span>
<lb n="4778"/><span>59. - CRÍOCHA MION-ÁILNE MUMHAN.</span>
<lb n="4779"/><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="4780"/><span>(Barántas Mhuiris Uí Ghríobhtha.)</span></p>
<lb n="4781"/>
<lb n="4782"/><p><span>Críocha mion-áilne Mumhan agus an chuid eile d'Éirinn</span>
<lb n="4783"/><span>iathghlais oileánaigh; le hEoghan Ua Súilleabháin .i. aon de</span>
<lb n="4784"/><span>dheirbh-bhreitheamhain na saoithe-éigse ar feadh na gcríocha</span>
<lb n="4785"/><span>roimh-ráidhte go huile.</span></p>
<lb n="4786"/>
<lb n="4787"/><p><span>De bhrigh go bhfuaras fíor-fhaisnéis re ceart-áiteamh</span>
<lb n="4788"/><span>díse deagh-dhaoine .i. Micheál Ua Clúmháin do chomhnuigheas</span>
<lb n="4789"/><span>i mBealach-Uabhar-Átha agus Uilliam Ua hÁithnín do</span>
<lb n="4790"/><span>chomhnuigheas ar Ród-chros Tobair Anaedh: iar n-éag</span>
<lb n="4791"/><span>d'éigsibh éifeachtacha ealadhanta; do shaor-mhacaibh léigheanta</span>
<lb n="4792"/><span>lán-eolacha; do shuadhaibh snuighte sianscothacha: agus</span>
<lb n="4793"/><span>d'fhiobhaibh fromhtha fíor-fhoghlumtha: do bhárdaibh bleachta</span>
<lb n="4794"/><span>binn-bhriathracha agus do dhámhaibh dearbhtha deagh-shomplacha;</span>
<lb n="4795"/><span>do dhraoidhthibh diamhar-rúntacha dántacha agus do</span>
<lb n="4796"/><span>dhruadhaibh dáilteacha snais-riaghaileacha agus d'fháidhibh</span>
<lb n="4797"/><span>fionnmhara féidhm-dhlightheacha Leithe fairsinge Mogha noch</span>
<lb n="4798"/><span>ba dearbh-ughdair dréachta dánta laoidhthe duanta na</span></p>
</div>
<pb n="190"/>
<div><lb n="4799"/><p><span>ndeigh-ealadhan san tan céadna is san chruinn-aimsir</span>
<lb n="4800"/><span>i n-ar mhaireadar na taoisigh teagaisc agus na saoithe</span>
<lb n="4801"/><span>sár-labharthacha cúirt-ghairmtheacha mianmhara meidhir-</span>
<lb n="4802"/><span>chaointeacha dleachta dílse d'fhíor-scoth uasal urramach</span>
<lb n="4803"/><span>gréithre gaoismheara Gaedheal, gur neaduigh agus gur</span>
<lb n="4804"/><span>dhlúth-ghnáthuigh balbh-bháirdín breill-bhriathrach bunscolóige;</span>
<lb n="4805"/><span>agus cnáimhsealuidhe ciarsánach cian-aosta; agus dúr-</span>
<lb n="4806"/><span>dhradaire díoscair díth-eolach; agus fíor-fhuirseoir</span>
<lb n="4807"/><span>foghaltach faon-ghníomhach; agus glimsín glafaoideach</span>
<lb n="4808"/><span>glam-ghlórach; agus leamh-lorgaire liadurtha lomathach;</span>
<lb n="4809"/><span>agus maol-mheilit maoidhteach mío-ghníomhach; agus nioscóid</span>
<lb n="4810"/><span>neanntach neamh-charthannach; agus pótaire pleidhceamhail</span>
<lb n="4811"/><span>plámásach; agus ráiméisidhe righin rún-chealgach; agus</span>
<lb n="4812"/><span>tirim-tharbhán tim-thoirtéiseach i gcuas-phollaibh diamhara</span>
<lb n="4813"/><span>agus i gcumaraibh doimhine do-eolais an tSléibhe Riabhaigh,</span>
<lb n="4814"/><span>darab dearbh-ainm Muirisín maol malla-chluasach meangach</span>
<lb n="4815"/><span>mailíseach Ua Gríobhtha .i. feallaire noch do dhíolfadh an</span>
<lb n="4816"/><span>fíor-bheagán d'iarmhar na héigse atá i n-a bhfuigheall áir</span>
<lb n="4817"/><span>agus áirnidhe ar fianscar agus ar foluamhain tré inghreim</span>
<lb n="4818"/><span>danar agus foirneart eachtrann a saor-chríochaibh sean</span>
<lb n="4819"/><span>agus sinnsir clanna míodhranaidhe Míleadh ar bhrúcht-sháith</span>
<lb n="4820"/><span>buisine amhail ba ghnáth ris do dhéanamh.</span></p>
<lb n="4821"/>
<lb n="4822"/><p><span>Áitighthear fós ag an bhfaisnéisidhe seo go mbíonn an</span>
<lb n="4823"/><span>búrdúnuidhe beag-náireach so ag imtheacht idir shearc-</span>
<lb n="4824"/><span>chaillighe cois sléibhe 'na fhear leighis lusa luibhe agus</span>
<lb n="4825"/><span>asarlaidheachta fá ghné dhochtúra fhíor-fhoghlumtha ban le</span>
<lb n="4826"/><span>tabhairt cloinne dhóibh ris na healadhantaibh so ...</span></p>
<lb n="4827"/>
<lb n="4828"/><p><span>Bíonn fós an bladaire baoth-ghlórach so an tan mheathaid</span>
<lb n="4829"/><span>na ceárda réamh-ráidhte air ag iomlat ó thigh go tigh 'na</span>
<lb n="4830"/><span>phaidreachán crábhaidh agus coinsiasa i measc cais-chailli-</span>
<lb n="4831"/><span>chínidhe ciartha coirtighthe na gcríoch agus na n-áitreabh</span>
<lb n="4832"/><span>réamh-ainmnighthe ag teagasc agus ag múineadh salm an</span>
<lb n="4833"/><span>altuighthe agus a shamhail eile sin de phracás urnaighthe nár</span>
<lb n="4834"/><span>órduigh Dia ná duine do rádh ná d'éisteacht, mar shlighe</span>
<lb n="4835"/><span>bheathadh agus mar adhbhar cothuighthe dó féin ó ráinig 'na</span>
<lb n="4836"/><span>thuathalán, ciodh tréan-aineolach i riaghlacha léighinn is lán-</span>
<lb n="4837"/><span>fhoghlumtha; ciodh deiliúsach d'órduigheann don bhuidhin sin</span>
<lb n="4838"/><span>Bhealaigh Átha gan m'órdughadh-sa ghlacadh mar dhlighe i</span></p>
</div>
<pb n="191"/>
<div><lb n="4839"/><p><span>ndóigh clú agus meas do thuilleamh dó féin tré thigheacht</span>
<lb n="4840"/><span>i gcómhairidheacht riom-sa nó rem amhail eile i gcúil-</span>
<lb n="4841"/><span>gheárrthóireacht mhailísigh gan uaim aiste ná ughdarthás acht</span>
<lb n="4842"/><span>ag déanamh deimhin dar leis féin den charadas soin do</span>
<lb n="4843"/><span>shnaidhmeas ris agus do b'éigean damh go haimhdheonach do</span>
<lb n="4844"/><span>scaoileadh tré mhíochadhas an chríon-chlamhaire seo.</span></p>
<lb n="4845"/>
<lb n="4846"/><p><span>Tar éis na fáthaibh sin órduighim do gach file feasach</span>
<lb n="4847"/><span>fáidheamhail Fíor-ghaedhealach an báirdín seo do dhian-</span>
<lb n="4848"/><span>dhíbirt agus do rian-ruagairt ó n-a gcóimh-thionólaibh</span>
<lb n="4849"/><span>agus ó n-a gcomhluadar; agus dá n-oifigighibh dearbhtha</span>
<lb n="4850"/><span>a cheangal agus a chruadh-chuibhreach agus a bhreith ar an</span>
<lb n="4851"/><span>órdughadh soin 'na chime chraiplighthe cruadh-chuibhrighthe do</span>
<lb n="4852"/><span>láthair cheachtar de bhinn-bhreitheamhain na saoithe-éigse go</span>
<lb n="4853"/><span>n-íocaidh a chríon-chorpán creat-lom cas-leatharach as</span>
<lb n="4854"/><span>leamh-labharthaibh a theangan atá tarsa tuisleach tuathalach</span>
<lb n="4855"/><span>teirc-fheolach; agus dochum na neithe sin do chur i bhfórsa</span>
<lb n="4856"/><span>ag sin barántas tarraingthe fá'm láimh an naomhadh lá de</span>
<lb n="4857"/><span>mhíosa Calainn 1780.</span></p>
<lb n="4858"/>
<lb n="4859"/><p><span>Bzzzzz1784ob 18D</span>
<lb n="4860"/><span>60. - DE BHRIGH GUR ÁITIMH SCAOITH DE BHÁBAIBH.</span></p>
<lb n="4861"/>
<lb n="4862"/><p><span>(Barántas Dhomhnaill Uí Dhála.)</span></p>
<lb n="4863"/>
<lb n="4864"/><p><span>Is é brigh an déantúis seo fuirm bharántais do scríbh</span>
<lb n="4865"/><span>Eoghan Ua Súilleabháin i ndiaidh Dhomhnaill Uí Dhála .i.</span>
<lb n="4866"/><span>dochtúir bolguidh do chuir air san faisnéis do rinne ar</span>
<lb n="4867"/><span>dhuine dár bh'ainm Seán Ó Luinneacháin, ionnus go</span>
<lb n="4868"/><span>ndearnadh príosúnach de; agus is uime sin do rinne</span>
<lb n="4869"/><span>Eoghan an bharántas so.</span></p>
<lb n="4870"/>
<lb n="4871"/><p><span>De bhrigh go bhfuaras faisnéis béithe blasta binnbhéalacha</span>
<lb n="4872"/><span>agus maighridhe maiseacha mearchaoine na gcríoch i n-a</span>
<lb n="4873"/><span>ngnáthuigheadh Seán soirbheasach saor-bhriathrach Ó Luin-</span>
<lb n="4874"/><span>neacháin taisteal agus tuirling i ndáil óil agus aoibhnis</span>
<lb n="4875"/><span>aonaigh agus oireachtais maighdean agus macaomh áille</span></p>
</div>
<pb n="192"/>
<div><lb n="4876"/><p><span>oll-bhláthacha, cidh hionnarbadh é tréimhse a comhar agus a</span>
<lb n="4877"/><span>compántas na buidhne réamhráidhte tré inghreim danar</span>
<lb n="4878"/><span>agus eachtrannach agus fós tré mhío-phuinnteail díol-fhiach</span>
<lb n="4879"/><span>daoine noch d'fhág é féin fá sháil an bhráca ag casadh ris</span>
<lb n="4880"/><span>na fiacha soin d'íoc go clúmhamhail amhail (budh) ghnáth ris do</span>
<lb n="4881"/><span>dhéanamh.</span></p>
<lb n="4882"/>
<lb n="4883"/><p><span>Ar an gceart-áiteamh do na faisnéisidhthe seo is é adeirid</span>
<lb n="4884"/><span>go bhfuil dochtúirín baoth-ghlórach díth-eolach gan fios luibhe</span>
<lb n="4885"/><span>lusraidh ná leighis, le himchian d'aimsir ag déanamh luit</span>
<lb n="4886"/><span>agus léirscriosa ban i n-ainm agus i ngairm fir leighis</span>
<lb n="4887"/><span>agus tuarastal bithchinnte dá chionn soin dó ón mbás;</span>
<lb n="4888"/><span>ionnus gur cómhluath é i dtír agus i dtuaith, i mbaile</span>
<lb n="4889"/><span>mór agus i gcathair; ar tuairisc daoine díoscuire díth-</span>
<lb n="4890"/><span>shláinteamhla le haghaidh ionnmhasa agus éadála d'fhagháil de</span>
<lb n="4891"/><span>chionn a marbhtha agus a mórmhasluighthe; agus fós chum</span>
<lb n="4892"/><span>an tuarastal atá go bithchinnte dá chionn sinn dó ón éag</span>
<lb n="4893"/><span>do thuilleamh.  Áitighthear fós go mbíonn an learaire</span>
<lb n="4894"/><span>luath-chuardach so ag tabhairt gliostairidhe do chailleacha</span>
<lb n="4895"/><span>agus ag díth-chreachadh giallacha ó fhostaidhibh foghaltacha</span>
<lb n="4896"/><span>fiacal.  Ní bhus mó ní deirid na faisnéisidhthe seo agus</span>
<lb n="4897"/><span>is dá dhearbhadh soin atá an barántas so:</span></p>
<lb n="4898"/>
<lb n="4899"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="4900"/><span>De bhrigh gur áitimh scaoith de bhábaibh</span>
<lb n="4901"/><span>Gan aon mhearbhall,</span>
<lb n="4902"/><span>Go bhfuil trú gan cháil gan chlú gan áird</span>
<lb n="4903"/><span>Ag déanamh achrainn;</span>
<lb n="4904"/><span>Is dian a radharc so ag triall mar spy</span>
<lb n="4905"/><span>Pé taobh 'a dtaistelann</span>
<lb n="4906"/><span>An tsaoi glan Seághan caoin searc mánla</span>
<lb n="4907"/><span>Maordha is barrshionna;</span>
<lb n="4908"/><span>Bíonn an íomháigh 'na shíothnuidhe míoláin</span>
<lb n="4909"/><span>Ar fuaid bailte ag rith</span>
<lb n="4910"/><span>An fuilire feill i n-ainm fir leighis</span>
<lb n="4911"/><span>'S 'na shéithleach airgthe.</span>
<lb n="4912"/><span>Ní liaigh an lobhar acht iarmhar abhaic</span>
<lb n="4913"/><span>Is créice cealgach,</span>
<lb n="4914"/><span>Gliogaire guagáin oilithreach fualáin</span>
<lb n="4915"/><span>Is straeidhre seachmallach.</span>
<lb n="4916"/></p>
</div>
<pb n="193"/>
<div><lb n="4917"/><p><span>Ná glacaidh piollaire uaidh ná gliostaire,</span>
<lb n="4918"/><span>Tá siad marbhthach;</span>
<lb n="4919"/><span>Is ón mbás tá cúinse dó dá chionn soin</span>
<lb n="4920"/><span>Fé mar aithristear;</span>
<lb n="4921"/><span>Do chaill a chiall a mheabhair 's a mhian</span>
<lb n="4922"/><span>Is tá i n-' éagan easmuilteach</span>
<lb n="4923"/><span>Tré dhoighir éada ag díol a chéile</span>
<lb n="4924"/><span>Le Squire Callaghan.</span>
<lb n="4925"/><span>Budh shógh leis prátaidhe is dríodar bláthaighe</span>
<lb n="4926"/><span>d'fhagháil mar bhéile</span>
<lb n="4927"/><span>I n-íoc buinnighe bhuaint as scrutaidhe</span>
<lb n="4928"/><span>Is as mnáibh aosta,</span>
<lb n="4929"/><span>Bíonn a lainsín ag an gclamhairín</span>
<lb n="4930"/><span>Go toirtéiseach,</span>
<lb n="4931"/><span>Is ní fuláir go ngairmfear dochtúir patent de</span>
<lb n="4932"/><span>Idir bhaothlaigh.</span></p>
<lb n="4933"/>
<lb n="4934"/><p><span>Aitchim ar dhaoinibh do bheadh cnaoidhte</span>
<lb n="4935"/><span>A sheachaint 's a shéanadh;</span>
<lb n="4936"/><span>Ní tuar leighis dóibh guaisce adharcach</span>
<lb n="4937"/><span>Atá ró-éadmhar,</span>
<lb n="4938"/><span>Bíonn 'na ghealtán ar fuaid bothán</span>
<lb n="4939"/><span>Gan fód céille</span>
<lb n="4940"/><span>Ag reic 's ag maoidheamh gach leighis le luibheanna</span>
<lb n="4941"/><span>Agus sin le tréimhse.</span>
<lb n="4942"/><span>Is follus fá chion an folaire guir</span>
<lb n="4943"/><span>'S an gliogaire gréisceach</span>
<lb n="4944"/><span>Idir thuataidhibh do ghabh bualtaidhe</span>
<lb n="4945"/><span>De dhruim a chéirde,</span>
<lb n="4946"/><span>An tan tigeann go tír nár léir dó roimhe sin</span>
<lb n="4947"/><span>Bíonn gan séanadh,</span>
<lb n="4948"/><span>A ghliostiare tóna aige mar chomhartha</span>
<lb n="4949"/><span>Dá lucht glaoidhte.</span>
<lb n="4950"/></p>
</div>
<pb n="194"/>
<div><lb n="4951"/><p><span>Bzzzzz1782c 18D</span>
<lb n="4952"/><span>Uzzzzz0334</span>
<lb n="4953"/><span>61. - A BHRÁTHAIR CUMAINN.</span></p>
<lb n="4954"/>
<lb n="4955"/><p><span>(Séamus de Nógla cct. chum Eoghain Ui Shúilleabháin.)</span></p>
<lb n="4956"/>
<lb n="4957"/><p><span>A bhráthair cumainn 's a bhile d'Íbh Shúilleabháin,</span>
<lb n="4958"/><span>'S a fháidh ghlain chliste fuair urraim i gcúirt na ndámh,</span>
<lb n="4959"/><span>Go bráth sin mise is tú briste muna n-umhlair spás</span>
<lb n="4960"/><span>An tseoid seo cuirfead go fuinneamhail chughat i ndán.</span></p>
<lb n="4961"/>
<lb n="4962"/><p><span>Ailm is nuin do réir tuigsint ughdar árd</span>
<lb n="4963"/><span>Is 'na ndiaidh sin cuirim teine is eabha áin,</span>
<lb n="4964"/><span>Roimh ghort bíodh nuin is cuir 'na dhiaidh sin a</span>
<lb n="4965"/><span>I n-ughaim mar thigeann tuig is léigh mo dhán.</span></p>
<lb n="4966"/>
<lb n="4967"/><p><span>Beith is iodha is t gan bhladar buailte</span>
<lb n="4968"/><span>Is nuin go fíor le n-a thaobh bíodh sealad uatha,</span>
<lb n="4969"/><span>Uir is d is ar a ndruim go gasta uath cuir</span>
<lb n="4970"/><span>Is eatortha suidhte go fíor-cheart ailm uaimse.</span></p>
<lb n="4971"/>
<lb n="4972"/><p><span>Sin críoch ar mo scríbhinn nach blasta fuaimint,</span>
<lb n="4973"/><span>Is nach blasta sníomhadh i laoidhthibh ceart na suadha.</span>
<lb n="4974"/><span>Ní feárr míle líne ná stad an uair seo,</span>
<lb n="4975"/><span>Sin an tseoid do mhaoidhim is faghaim freagra uaitse.</span></p>
<lb n="4976"/>
<lb n="4977"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="4978"/><span>Freagra - An Teanga bith-nuadh.</span></p>
<lb n="4979"/>
<lb n="4980"/><p/>
<lb n="4981"/>
<lb n="4982"/><p>
<lb n="4983"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Amhráin Eoghain Ruaidh Uí Shúilleabháin

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Amhráin Eoghain Ruaidh Uí Shúilleabháin

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
