Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Amhráin Sheagháin Chláraigh Mhic Dhomhnaill</title><author><name type="main">Seaghán Clárach Mac Domhnaill; eag. Pádraig Ua Duinnín</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Deirdre D'Auria and Eilís Ní Mhearraí</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">L136</note>
                         <note type="L">x</note>
                         <note type="B">1754ob 18L</note>
                         <note type="C">Fil.</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>L136</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title>Amhráin Sheagháin Chláraigh Mhic Dhomhnaill</title><author>Seaghán Clárach Mac Domhnaill; eag. Pádraig Ua Duinnín</author><imprint><publisher>B.Á.C.: Connradh na Gaedhilge, 1902</publisher><date>1754ob 18L</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p/>
<lb n="0"/>
<lb n="1"/><p><span>Seascad do bhruinneallaibh innealta cuanda cáidh,</span>
<lb n="2"/><span>Gan faice dá n-ionar ó uisinn' anuas go sáil,</span>
<lb n="3"/><span>Tabhair don fhileadh ghlan thuigsionnach uasal, Seaghán,</span>
<lb n="4"/><span>Seabhach an oinigh, noch d'imthigh gan tuarascbháil.</span></p>
<lb n="5"/>
<lb n="6"/><p><span>Cantaire fileadhta fioscathach duan is dán,</span>
<lb n="7"/><span>Preabaire an mhisnigh, ba mhinic ag bualadh cláir,</span>
<lb n="8"/><span>Radaire tuigseach i ndlighthibh na suadh an sár,</span>
<lb n="9"/><span>Is bladartha milis do chuireadh sin cluain ar mhnáibh.</span></p>
<lb n="10"/>
<lb n="11"/><p><span>Do mheasas go gcuirfinn fá'n gcruinne go buan do thásc,</span>
<lb n="12"/><span>Fá shleasaibh gach doire 's glas-coille go Cluain Stocáin:</span></p>
</div>
<pb n="xi"/>
<div><lb n="13"/><p><span>Bean feasa dam d'innis gur fhillis go tuathaibh Fáil,</span>
<lb n="14"/><span>'S nár bh'fhada go dtuitfeadh an fhuireann do ruaig tú ar lár.</span></p>
<lb n="15"/>
<lb n="16"/><p><span>Aithchim-se duit-se ar Mhac Muire, geal-Uan na ngrás,</span>
<lb n="17"/><span>Nár bhfada go bhfeicfir an briseadh ar an uachtarán</span>
<lb n="18"/><span>A maireann id mhioscais do thuitim go luath chum báis,</span>
<lb n="19"/><span>Is Carraig ó gCuinneal 'na mbronnaibh anuas ar lár.</span></p>
<lb n="20"/>
<lb n="21"/><p><span>Tá míle is céad baoth-ainnir chneasta chaoin cháidh,</span>
<lb n="22"/><span>Gan tuinnte 'n tsaoghal d'aon bhrath ar dheilbh aon mhná</span>
<lb n="23"/><span>'Gam chroidhe gan claon, gléasta go ceanna-bhuidheach grádhach</span>
<lb n="24"/><span>Dá scaoileadh i n-aon thréid ghlan go'n seanchaidhe Seaghán.</span></p>
<lb n="25"/>
<lb n="26"/><p><span>Seaghán fhileadhta feasach ceap na laoidhthe árda,</span>
<lb n="27"/><span>Seaghán tuigsionnach tapa ag freagairt fíor-bhárda,</span>
<lb n="28"/><span>Seaghán ciste na ranna, a mheath is fíor-chrádh liom,</span>
<lb n="29"/><span>Is Seaghán d'imthigh gan seas tar lear is díoghbháil guirt.</span>
<lb n="30"/></p>
</div>
<pb n="xv"/>
<div><lb n="31"/><p><span>Bzzzzz1820c 19T</span>
<lb n="32"/><span>UzzzzzMaoilsheachlainn Ó Comhraidhe</span></p>
<lb n="33"/>
<lb n="34"/><p><span>Measaim gur léir duit féin gan mearaidhe</span>
<lb n="35"/><span>Fé mar nascuighis tráth dhom,</span>
<lb n="36"/><span>Do ghealladh re héigean bréeithre blastaidhe,</span>
<lb n="37"/><span>Mar aon agus cneasaidheacht láimhe,</span>
<lb n="38"/><span>Sealad do shaothar Chéitinn staraidhe</span>
<lb n="39"/><span>Séafradh do lean diadhacht neamhdha.</span>
<lb n="40"/><span>Fuair maise agus scéimh gan bhréig i n-a aith-scríobh</span>
<lb n="41"/><span>Re faobhar-chrobh dheas Sheagháin Chláraigh.</span>
<lb n="42"/></p>
</div>
<pb n="xix"/>
<div><lb n="43"/><p><span>Bzzzzz1754ob 18L</span>
<lb n="44"/><span>Dá dtagadh stráile dána ar cuairt don tír,</span>
<lb n="45"/><span>Nó lán sráide na Rátha do huargaraidhibh,</span>
<lb n="46"/><span>Do leagfainn dán na ndáil, is ní luadhfainn puinn,</span>
<lb n="47"/><span>Is ghabhainn páirt le Seaghán Ua Tuama an ghrinn.</span></p>
<lb n="48"/>
<lb n="49"/><p><span>Ní gearra-chnápach gránna i sannt do chríon,</span>
<lb n="50"/><span>Ná faraire fánach Seaghán Ua Tuama an ghrinn,</span>
<lb n="51"/><span>Acht gas geal gáireach bláthmhar gruadh-gheal groidhe,</span>
<lb n="52"/><span>Is leabhair glan d'fhás gan plás gan cruadhas 'na  chroidhe.</span></p>
<lb n="53"/>
<lb n="54"/><p><span>UzzzzzSeán Ó Tuama</span>
<lb n="55"/><span>Ó ghabhais mo pháirt 'san dán, a shuairc-fhir ghroidhe,</span>
<lb n="56"/><span>Gan chogal gan cháim gan phlás gan chruadhas croidhe,</span>
<lb n="57"/><span>Is meanmach táim, 's is sásta uaibhrach bhím</span>
<lb n="58"/><span>Fé bheannaibh do bhláth-bhruit bháin ó fuaras díon.</span></p>
<lb n="59"/>
<lb n="60"/><p><span>Suadha saoithe draoithe éigse is dáimh -</span>
<lb n="61"/><span>'S is mór gur líon mo chroidhe go léir dod ghrádh -</span>
<lb n="62"/><span>Dá fheabhas lucht grinn, ní'l beinn ar aoinne acht Seaghán,</span>
<lb n="63"/><span>Le feabhas do chídhtear gníomhartha a bhéil 'sa láimh.</span></p>
<lb n="64"/>
<lb n="65"/><p><span>Do lámh do b'fhearra i n-am catha nó gleo na gclaidheamh,</span>
<lb n="66"/><span>'S do lámh do b'fhearra dá bhfeaca-sa ag seoladh an phinn,</span>
<lb n="67"/><span>Do lámh le n-ar glacadh faoi bhrataibh an eolais sinn,</span>
<lb n="68"/><span>'S a Sheagháin, mo bheannacht bíodh agat go deo dod dhíon.</span>
<lb n="69"/></p>
</div>
<pb n="xx"/>
<div><lb n="70"/><p><span>UzzzzzÉamonn de Bhál</span>
<lb n="71"/><span>Innis do Sheaghán gheal Clárach úr uasal,</span>
<lb n="72"/><span>File 'gus fáidh nár ghnáthaigh gnúis ghruamdha,</span>
<lb n="73"/><span>Gur mise an Bhallach fath-ghlic ó Dhún Guairne,</span>
<lb n="74"/><span>'S go mb'annamh mo thrácht 'san Ráith i rúm uiagneach.</span></p>
<lb n="75"/>
<lb n="76"/><p><span>UzzzzzSeán Clárach Mac Domhnaill</span>
<lb n="77"/><span>.... gáilltear agat uaimse,</span>
<lb n="78"/><span>A bhile gan cháim 's a Bhallaigh úir uasail,</span>
<lb n="79"/><span>Do hoileadh go hárd ag dáimh na ndlúth-chruadh-cheist,</span>
<lb n="80"/><span>'S is milleadh liom t'fhaghbháil 'san Ráith i rúm uaigneach.</span></p>
<lb n="81"/>
<lb n="82"/><p><span>UzzzzzÉamonn de Bhál</span>
<lb n="83"/><span>Choidhche beidh gníomhartha suilt Sheaghán i gclódh,</span>
<lb n="84"/><span>Scríobhtha ag draoithibh is ag fáidhibh eoil,</span>
<lb n="85"/><span>Príomh-scoth na dtaoiseach nár stan i ngleo,</span>
<lb n="86"/><span>Díoghrais na saoithe is grádh na n-órd.</span>
<lb n="87"/></p>
</div>
<pb n="1"/>
<div><lb n="88"/><p><span>UzzzzzSeán Clárach Mac Domhnaill</span></p>
<lb n="89"/>
<lb n="90"/><p><span>AMHRÁIN SHEAGHÁIN CHLÁRAIGH MHIC DHOMHNAILL.</span></p>
<lb n="91"/>
<lb n="92"/><p><span>BÍM-SE BUAN AR BUAIDHIRT GACH LÓ.</span>
<lb n="93"/><span>Fonn - "An Cnóta Bán".</span></p>
<lb n="94"/>
<lb n="95"/><p><span>Bím-se buan ar buaidhirt gach ló,</span>
<lb n="96"/><span>Ag caoi go cruaidh 's ag tuar na ndeor,</span>
<lb n="97"/><span>Mar scaoileadh uainn an buachaill beo,</span>
<lb n="98"/><span>Is ná ríomhtar tuairisc uaidh, mo bhrón!</span></p>
<lb n="99"/>
<lb n="100"/><p><span>Is é mo laoch, mo ghile mear!</span>
<lb n="101"/><span>Is é mo Shaesar, gile mear!</span>
<lb n="102"/><span>Ní fhuaras féin an suan ar séan,</span>
<lb n="103"/><span>Ó chuaidh i gcéin mo ghile mear.</span></p>
<lb n="104"/>
<lb n="105"/><p><span>Ní haoibhinn cuach ba shuairc ar neoin,</span>
<lb n="106"/><span>Táid fír-chinn uaisle ar uathadh spóirt,</span>
<lb n="107"/><span>Táid saoithe is suadha i mbuaidhirt 's i mbrón,</span>
<lb n="108"/><span>Ó scaoileadh uainn an buachaill beo.</span>
<lb n="109"/><span>Is é mo laoch, mo ghile mear! etc.</span></p>
<lb n="110"/>
<lb n="111"/><p><span>Níor éirghidh Phoebus féin ar cóir,</span>
<lb n="112"/><span>Ar chaoin-chneas rae tá daol-bhrat bróin,</span>
<lb n="113"/><span>Tá saobhadh ar spéir is spéirling mhór,</span>
<lb n="114"/><span>Chum sléibhte i gcéin mar d'éaluigh an leomhan.</span>
<lb n="115"/><span>Is é mo laoch, mo ghile mear! etc.</span>
<lb n="116"/></p>
</div>
<pb n="2"/>
<div><lb n="117"/><p><span>Ní'l séis go suairc ar chruadh-chruit cheoil.</span>
<lb n="118"/><span>Tá'n éigse i ngruaim gan uaim 'na mbeol,</span>
<lb n="119"/><span>Táid béithe buan ar buaidhirt gach ló,</span>
<lb n="120"/><span>Ó théarnuigh uainn an buachaill beo.</span>
<lb n="121"/><span>Is é mo laoch, mo ghile mear! etc.</span></p>
<lb n="122"/>
<lb n="123"/><p><span>Marcach uasal, uaibhreach, óg,</span>
<lb n="124"/><span>Gas gan ghruaim is suairce snódh,</span>
<lb n="125"/><span>Glac is luaimneach, luath i ngleo,</span>
<lb n="126"/><span>Ag teascadh an tsluaigh 's ag tuargain treon.</span>
<lb n="127"/><span>Is é mo laoch, mo ghile mear! etc.</span></p>
<lb n="128"/>
<lb n="129"/><p><span>Is glas a shúil mear, múirneach, modhamhail,</span>
<lb n="130"/><span>Mar lagán drúchta ar chiumhas an róis,</span>
<lb n="131"/><span>Tá Mars is Cúipid dlúith i gcóir</span>
<lb n="132"/><span>I bpearsain úir 's i ngnúis mo stóir.</span>
<lb n="133"/><span>Is é mo laoch, mo ghile mear! etc.</span></p>
<lb n="134"/>
<lb n="135"/><p><span>Is cas a chúl 's is cúrsach, cóir,</span>
<lb n="136"/><span>Is dlathach dlúith 's is búclach bórr,</span>
<lb n="137"/><span>Is feacach fionn ar lonnradh an óir,</span>
<lb n="138"/><span>O bhathas úr go com mo stóir.</span>
<lb n="139"/><span>Is é mo laoch mo ghile mear! etc.</span></p>
<lb n="140"/>
<lb n="141"/><p><span>Is cosmhail é le hAonghus óg,</span>
<lb n="142"/><span>Le Lughaidh mac Chéin na mbéimeann mór,</span>
<lb n="143"/><span>Le Cúraoi árd mac Dáire an óir,</span>
<lb n="144"/><span>Taoiseach Éireannach tréan ar tóir</span>
<lb n="145"/><span>Is é mo laoch, mo ghile mear! etc.</span></p>
<lb n="146"/>
<lb n="147"/><p><span>Le Conall Ceárnach bheárnadh póirt,</span>
<lb n="148"/><span>Le Fearghus fiúntach fionn mac Róigh,</span>
<lb n="149"/><span>Le Conchubhar cháidh mac Náis na nós,</span>
<lb n="150"/><span>Taoiseach aoibhinn Chraoibhe an cheoil.</span>
<lb n="151"/><span>Is é mo laoch, mo ghile mear! etc.</span>
<lb n="152"/></p>
</div>
<pb n="3"/>
<div><lb n="153"/><p><span>Ní mhaoidhfead féin cia hé mo stór,</span>
<lb n="154"/><span>Tá innsint scéil 'na dhéidh go leor,</span>
<lb n="155"/><span>Acht guidhim chum Éin-Mhic Dé na gcomhacht,</span>
<lb n="156"/><span>Go dtigidh mo laoch gan baoghal beo.</span>
<lb n="157"/><span>Ish é mo laoch, mo ghile mear! etc.</span></p>
<lb n="158"/>
<lb n="159"/><p><span>Acht seinntear stáir ar chláirsigh cheoil,</span>
<lb n="160"/><span>Is líontar táinte cárt ar bórd,</span>
<lb n="161"/><span>Le hintinn árd gan cáim, gan ceo,</span>
<lb n="162"/><span>Chum saoghal is sláinte d'fhaghbháil dom leomhan.</span></p>
<lb n="163"/>
<lb n="164"/><p><span>Is é mo laoch, mo ghile mear!</span>
<lb n="165"/><span>Is é mo Shaesar, gile mear!</span>
<lb n="166"/><span>Mo chruadhtan féin, a luadh tré léan,</span>
<lb n="167"/><span>Mar chuaidh i gcéin mo ghile mear!</span></p>
<lb n="168"/>
<lb n="169"/><p>
<lb n="170"/><span>A RÍOGHAN UASAL SHUAIRC, 'S A STÓIR.</span></p>
<lb n="171"/>
<lb n="172"/><p><span>Freagra ar an laoidh thuas.</span></p>
<lb n="173"/>
<lb n="174"/><p><span>A ríoghan uasal shuairc, 's a stóir,</span>
<lb n="175"/><span>Do chaoi is do bhuaidheart is truagh 's is brón,</span>
<lb n="176"/><span>Guidhim go cruaidh chum Uain na gcomhacht</span>
<lb n="177"/><span>Fá thígheacht ar cuaird dod bhuachaill beo.</span></p>
<lb n="178"/>
<lb n="179"/><p><span>Do dheoin an Éin-Mhic tiocfaidh tar ais</span>
<lb n="180"/><span>Go treorach tréanmhar, tuilte do neart,</span>
<lb n="181"/><span>Go sluaghach séanmhar fuadrach faobhrach,</span>
<lb n="182"/><span>Go cuantaibh Éilge is Inis Airt.</span></p>
<lb n="183"/>
<lb n="184"/><p><span>Le suigheamh na sluagh do ghluais an leomhan,</span>
<lb n="185"/><span>'San tríomhadh huair 'seadh bhuaidhfidh gleo;</span>
<lb n="186"/><span>Beidh scaoileadh is ruagadh uainn go deo</span>
<lb n="187"/><span>Ar bhuidhin an uabhair as Tuaith Luirc fós.</span>
<lb n="188"/></p>
</div>
<pb n="4"/>
<div><lb n="189"/><p><span>Ní'l óig-fhear séimh don fhuirinn cheart,</span>
<lb n="190"/><span>D'fhuil Eoghain is Éibhir oilte is Airt,</span>
<lb n="191"/><span>Ná gluaisfeadh féin gan fuaradh i gcéin</span>
<lb n="192"/><span>Fá thuairim é do chur 'na cheart.</span></p>
<lb n="193"/>
<lb n="194"/><p><span>Beidh an saoghal suaimhneach sítheach sóghach,</span>
<lb n="195"/><span>Gan phléidh gan bhuaidhirt gan bhruighin gan bhrón,</span>
<lb n="196"/><span>Beidh an spéir gan duartan suim ar neoin,</span>
<lb n="197"/><span>Gan fraoch gan fuacht gan teimheal gan cheo.</span></p>
<lb n="198"/>
<lb n="199"/><p><span>Coróin na réics do dhligheadh an ceart</span>
<lb n="200"/><span>Go deo do Shéarlas linn is dleacht;</span>
<lb n="201"/><span>Dar Duach! gan bhréig, ní truagh liom féin</span>
<lb n="202"/><span>Gach tuathal tréan do chur i sac.</span></p>
<lb n="203"/>
<lb n="204"/><p><span>Beidh dligheadh na Romha i ngnáthas go mór,</span>
<lb n="205"/><span>Beidh diadhacht is óird go bráth gan smól,</span>
<lb n="206"/><span>Is mín bhéidh Seoirse tláith ar ród,</span>
<lb n="207"/><span>Gan fíon gan feoil gan snáithe bróg.</span></p>
<lb n="208"/>
<lb n="209"/><p><span>Beidh scóip ag cléir na cruinne is reacht,</span>
<lb n="210"/><span>'S ní leomhfaidh aon 'na gcoinne teacht,</span>
<lb n="211"/><span>Beidh duais gach lae dá luadh don éigs'</span>
<lb n="212"/><span>Acht duain is dréacht do sheinm seal.</span></p>
<lb n="213"/>
<lb n="214"/><p><span>AN CEANGAL.</span></p>
<lb n="215"/>
<lb n="216"/><p><span>Aithchim ar Dhia, iarraim is guidhim go cruaidh,</span>
<lb n="217"/><span>Ná samhaigh do phian fial-threabh na nGaoidheal go buan</span>
<lb n="218"/><span>Do chaitheamh as iath iarthar fá dhaoirse chruaidh.</span>
<lb n="219"/><span>Is aicme na ndiabhal n-iasacht do dhíbirt uainn.</span>
<lb n="220"/></p>
</div>
<pb n="5"/>
<div><lb n="221"/><p><span>3. OIDHCHE BHÍOS AG LUIGHE IM SHUAN.</span></p>
<lb n="222"/>
<lb n="223"/><p><span>Oidhche bhíos ag luighe im shuan,</span>
<lb n="224"/><span>Is mé ar buaidhirt tré na cathaidhe,</span>
<lb n="225"/><span>Do shín an tsídh-bhean síthleach shuairc,</span>
<lb n="226"/><span>Taoibh liom suas ag déanamh tathaighe;</span>
<lb n="227"/><span>Ba chaol a com, a craobh-fholt leabhair</span>
<lb n="228"/><span>Ag téacht go bonn léi 'na srathaidhe,</span>
<lb n="229"/><span>Ba dhuibhe a gruag 'ná an gual,</span>
<lb n="230"/><span>'S ba ghile a gruadh 'ná na healaidhe.</span></p>
<lb n="231"/>
<lb n="232"/><p><span>Do chonnac-sa í, a gnaoi gan ghruaim,</span>
<lb n="233"/><span>A claon-rosc uaine is a béal tanaidhe,</span>
<lb n="234"/><span>A mion-chíocha cruinn, geal, cruaidh,</span>
<lb n="235"/><span>'Sa mion-chneas fuar ná fuil teasaidhe;</span>
<lb n="236"/><span>A haol-chorp seang, a réidh-chrobh leabhair,</span>
<lb n="237"/><span>A caol-rosc teann, a déid 'sa malaidhe,</span>
<lb n="238"/><span>Is fíor gurab aoibhinn linn a snuadh,</span>
<lb n="239"/><span>Bíodh gur truagh mé ag an gcleasaidhe.</span></p>
<lb n="240"/>
<lb n="241"/><p><span>Nuair dhearcas í, do bhíodhgas suas,</span>
<lb n="242"/><span>Go bhfionnainn uaithe créad ar bh'as í,</span>
<lb n="243"/><span>Níor labhair sí, do scinn sí uaim,</span>
<lb n="244"/><span>Is do bhíos go duairc tar éis mo starthaidhe;</span>
<lb n="245"/><span>d'éigheas go lom 'na déidh le fonn,</span>
<lb n="246"/><span>Níor aontuigh liom is mé ar mearaidhe,</span>
<lb n="247"/><span>Gur leanas í don tír ba thuaidh,</span>
<lb n="248"/><span>Go Sídh na ngruagach, cé bur bh'fada í.</span></p>
<lb n="249"/>
<lb n="250"/><p><span>Tighim aníos arís do ruaig,</span>
<lb n="251"/><span>Go Sídh Cruachna, go Sídh Seanbh,</span>
<lb n="252"/><span>Go Sídh Chnuic aoibhinn Fhírinn fhuair,</span>
<lb n="253"/><span>Mar a mbíodh an sluagh le taoibh na Bannaidhe;</span></p>
</div>
<pb n="6"/>
<div><lb n="254"/><p><span>Go haol-bhrugh Bóinne Aonghuis óig,</span>
<lb n="255"/><span>Ag féachaint uaim 's ag déanamh aistidhe,</span>
<lb n="256"/><span>Is ní raibh a tuairisc thíos ná thuas,</span>
<lb n="257"/><span>Acht í ag gluaiseacht tré na bealaighe.</span></p>
<lb n="258"/>
<lb n="259"/><p><span>Is tighim go Sídh mhic Lir na gcruach,</span>
<lb n="260"/><span>Is as Chraoibh Ruaidh tighim go Teamhair,</span>
<lb n="261"/><span>Go Sídh Aoibhinn aoird Eas' Ruaidh,</span>
<lb n="262"/><span>Go hAoibhill Ruaidh le taoibh na Craige;</span>
<lb n="263"/><span>Bhí céad bean óg ba shéimhe clódh</span>
<lb n="264"/><span>Ag éisteacht ceoil 's ag déanamh aistidhe,</span>
<lb n="265"/><span>I bhfochair Aoibhill rígh-bhean Tuamhan</span>
<lb n="266"/><span>Is míle gruagach glé le gaiscidhe.</span></p>
<lb n="267"/>
<lb n="268"/><p><span>Do bhí an tsídh-bhean síthleach, shuairc,</span>
<lb n="269"/><span>Do chuir ar bhuaidhirt mé im reathaidhe,</span>
<lb n="270"/><span>'N suidhe go maoineach naoidhean-gheal suas,</span>
<lb n="271"/><span>A dlaoi-fholt cuachach léi go haltaidhe;</span>
<lb n="272"/><span>d'fhéach anall go maordha, modhamhail,</span>
<lb n="273"/><span>Ba léir di ar ball gur mé do lean í,</span>
<lb n="274"/><span>Ar sí, is truagh linn do chuaird,</span>
<lb n="275"/><span>Tig anuas is éist ar gceasnaidhe.</span></p>
<lb n="276"/>
<lb n="277"/><p><span>Mo chnead, ar sí, mo bhuidhean ar buaidhirt,</span>
<lb n="278"/><span>Mo thiír, mo shluagh, mo laochra gaiscidhe,</span>
<lb n="279"/><span>Do chreachadh tíortha coimhightheach, cruaidh.</span>
<lb n="280"/><span>Do líon-ruith luath na dtréan dtreasaidhe,</span>
<lb n="281"/><span>Mar bhíd faoi cheo gan bhrígh gach ló,</span>
<lb n="282"/><span>Fá chuing an bhróin ag na Gallaidhe,</span>
<lb n="283"/><span>Is iomdha mac dílis díbeartha uaim,</span>
<lb n="284"/><span>Is a Chríost, nach truagh mé 'na n-easbaidhe.</span></p>
</div>
<pb n="7"/>
<div><lb n="285"/><p><span>D'fhiafraigheas di cia hí an bhliadhain,</span>
<lb n="286"/><span>D'aois an Tighearna bheidh an fear groidhe,</span>
<lb n="287"/><span>'Na rígh ar Ghaoidhil go bríoghmhar dian,</span>
<lb n="288"/><span>Ag díbirt fiadh-phoc ó n-a hallaidhe;</span>
<lb n="289"/><span>Do dhún sí a beol, ní dubhairt níos mó,</span>
<lb n="290"/><span>'Seo ar siubhal mar cheo í, nó mar shíodh-ghaoith,</span>
<lb n="291"/><span>'S ní'l cúnntas fós le tabhairt i gcóir</span>
<lb n="292"/><span>Cá ham do fóirfear ar ar n-easbaidhe.</span></p>
<lb n="293"/>
<lb n="294"/><p><span>An Ceangal.</span></p>
<lb n="295"/>
<lb n="296"/><p><span>Peannaid is fiabhras dian i dteas na dteinteadh,</span>
<lb n="297"/><span>Gan charaid, gan liaigh, gan bhiadh, gan stad ar íota,</span>
<lb n="298"/><span>Gan leabaidh, gan rian, gan Dia, gan gean ag daoinibh,</span>
<lb n="299"/><span>Ar Ghallaibh i mbliadhna, ó's iad do chreach ar muinntear.</span></p>
<lb n="300"/>
<lb n="301"/><p><span>AR TULAIGH IS MÉ IM AONAR.</span></p>
<lb n="302"/>
<lb n="303"/><p><span>Ar tulaigh is mé im aonar ag déanamh cumhadh im spreas,</span>
<lb n="304"/><span>Ag sileadh na ndéar go tréan 's ag milleadh mo bhas,</span>
<lb n="305"/><span>Tré thubaist na nGaedheal is mar traochadh uile a neart,</span>
<lb n="306"/><span>Le fuirinn an Bhéarla, i nÉirinn iongantaigh Airt.</span></p>
<lb n="307"/>
<lb n="308"/><p><span>Turastar taobh liom bé ba soineanda snas,</span>
<lb n="309"/><span>Ba ghile 'ná géis i ngné 'gus glaise 'na dearc,</span>
<lb n="310"/><span>Bhí muirean a céibhe léi ag tuitim go deas,</span>
<lb n="311"/><span>Ó mhullach go féar, go craobhach, cruipinneach, cas.</span></p>
</div>
<pb n="8"/>
<div><lb n="312"/><p><span>An tan chonnac-sa an spéir-bhean, sléachtaim di-se gan stad,</span>
<lb n="313"/><span>Is do dhruideas-sa féin do chéim 'na coinnibh i bhfad,</span>
<lb n="314"/><span>Fiosraighim cia an taobh don chruinne ó n-ar ghabh</span>
<lb n="315"/><span>Nó an don chineadh ghlic dhaonna i n-aon-chor sibh-se, a bhean?</span></p>
<lb n="316"/>
<lb n="317"/><p><span>An sibh, innis dam, Déirdre, céile mhic Usnaigh na n-each?</span>
<lb n="318"/><span>Nó inghean Néill dár ghéill na curaidh 'san gcath?</span>
<lb n="319"/><span>Nó an aol-chruthach déid-gheal thug Déisigh sa muirean tar lear?</span>
<lb n="320"/><span>Nó an fhinne-bhean Céarnait chéad-chuir muileann ar sreabh?</span></p>
<lb n="321"/>
<lb n="322"/><p><span>Nó an sibh-se an dé-bhean Bhéanus do chumaisc le Mars?</span>
<lb n="323"/><span>Nó Iris ba chaomhna cléibh ag Iupiter seal?</span>
<lb n="324"/><span>Nó an bhruinneall do thréig an Ghréag le cumann don bhfear</span>
<lb n="325"/><span>Trér milleadh an Trae is gach n-aon dá fuirinn ar fad,</span></p>
<lb n="326"/>
<lb n="327"/><p><span>Ní duine don méid-sin mé, ar sise, is feas,</span>
<lb n="328"/><span>Noch thugas mo thaobh ná m'aontughadh druidim le fear,</span>
<lb n="329"/><span>Mise an dé-bhean Téimis, buime na bhflaith,</span>
<lb n="330"/><span>Do chuirfidh le scéala bhar Saesair chugaibh a ndeas.</span></p>
<lb n="331"/>
<lb n="332"/><p><span>A chumainn mo chléibh, suidh taobh liom 's innis dam stair,</span>
<lb n="333"/><span>Ar thuras na Saesar ngléigeal d'imthigh tar lear,</span>
<lb n="334"/><span>An dtiocfaid lem ré nó an féidir go gcluinfead a dteacht,</span>
<lb n="335"/><span>Do bhrisfeadh na géibhinn fé n-a bhfuilim gan phreab?</span>
<lb n="336"/></p>
</div>
<pb n="9"/>
<div><lb n="337"/><p><span>Tiocfaid na Saesair, cé gur moilleadh a dteacht</span>
<lb n="338"/><span>Le mioscais na Suedes 'san Régent chliste na gcleas,</span>
<lb n="339"/><span>An fhuireann so is tréadach, tréanmhar, tuilte do neart,</span>
<lb n="340"/><span>Ní comairc dóibh sléibhte, réidhte, muinge ná scairt.</span></p>
<lb n="341"/>
<lb n="342"/><p><span>Pilip is Clément naomhta, cuisle na lag,</span>
<lb n="343"/><span>Is Iascuis Réics do threéan-fhuil Bhurban na gcath</span>
<lb n="344"/><span>Tiocfaid le chéile is déanfaid iorghail treas,</span>
<lb n="345"/><span>Is cuirfid na Saesair gléigeal chugaibh tar n-ais.</span></p>
<lb n="346"/>
<lb n="347"/><p><span>An ceangal.</span></p>
<lb n="348"/>
<lb n="349"/><p><span>Masla go muar tuargain céasadh is crádh,</span>
<lb n="350"/><span>Treascairt is tuairt, bualadh is baoghal báis,</span>
<lb n="351"/><span>Fearthainn is fuacht 's gan fuascailt Dé le faghbháil</span>
<lb n="352"/><span>Ar Ghallaibh go luath dá ruagadh as Éirinn bháin.</span></p>
<lb n="353"/>
<lb n="354"/><p><span>IS É DO LEÓNUIGH MO CHUMAS.</span></p>
<lb n="355"/>
<lb n="356"/><p><span>Fonn - "An Gamhan geal bán".</span></p>
<lb n="357"/>
<lb n="358"/><p><span>Is é do leonuigh mo chumas</span>
<lb n="359"/><span>An bonnaire fiadh-phuic fáin,</span>
<lb n="360"/><span>Do léim tar teorainn do thurraic</span>
<lb n="361"/><span>Lér milleadh le cian an mádh;</span>
<lb n="362"/><span>Faol-choin fóirnirt le fuinneamh,</span>
<lb n="363"/><span>Chuir briseadh air ó thriall a ghnáis,</span>
<lb n="364"/><span>d'éimigh sé comhrac gan misneach,</span>
<lb n="365"/><span>Is d'imthigh ó rian a námhad.</span>
<lb n="366"/></p>
</div>
<pb n="10"/>
<div><lb n="367"/><p><span>Atá mo chóraid gan fuithin,</span>
<lb n="368"/><span>'S mo chuingir gan féar, gan fás,</span>
<lb n="369"/><span>Atá anshógh ar mo mhuirear,</span>
<lb n="370"/><span>Is a n-uillinn gan éadach slán;</span>
<lb n="371"/><span>Atá an tóir ar mo mhullach,</span>
<lb n="372"/><span>Go minic ó Thighearna an stáit,</span>
<lb n="373"/><span>Atá mo bhróga-sa briste,</span>
<lb n="374"/><span>Is gan pinginn dá bhfiacha im láimh.</span></p>
<lb n="375"/>
<lb n="376"/><p><span>Is léir i ngleo-chnuic gur thuiteadar</span>
<lb n="377"/><span>Siollairidhe tréana ar lár,</span>
<lb n="378"/><span>'S gur thréig sinn mór-chuid deagh-chumainn</span>
<lb n="379"/><span>Misneach is caomhna is grádh;</span>
<lb n="380"/><span>B'fhéidir fós le Righ Neimhe</span>
<lb n="381"/><span>Go dtiocfadh an laoch tar sáil,</span>
<lb n="382"/><span>Do réidhfeadh Fódla go huile,</span>
<lb n="383"/><span>Ó thurcachaibh daora an áir.</span></p>
<lb n="384"/>
<lb n="385"/><p><span>Bzzzzz1742 18L</span>
<lb n="386"/><span>ÉISTIDH LEM GHLÓRTHAIBH, A MHÓR-SHLIOCHT MHILÉSIUS.</span></p>
<lb n="387"/>
<lb n="388"/><p><span>Fonn - "An Saighdiuir gasta."</span></p>
<lb n="389"/>
<lb n="390"/><p><span>Éistidh lem ghlórthaibh a mhóir-shliocht Mhilésius,</span>
<lb n="391"/><span>Ó's daoibh-se ba dheonach mo sceol do scaipeadh,</span>
<lb n="392"/><span>Bhar saoithe ciodh leointe, bhar leomhain 's bhar laochra,</span>
<lb n="393"/><span>I gcrích Inis Fódla gan fód, gan fearann.</span>
<lb n="394"/><span>Tá an báire le Pilip ar muir is ar tír,</span>
<lb n="395"/><span>Is ní táire do thuilleadh don fhuirinn má's fíor,</span>
<lb n="396"/><span>Béidh sceimhle 'gus scólladh aca ar fhoirnibh an éithigh,</span>
<lb n="397"/><span>Is díoghaltas an Chomhachtaigh gach ló dá leagadh.</span>
<lb n="398"/></p>
</div>
<pb n="11"/>
<div><lb n="399"/><p><span>Atá fír-neart, tá fórsa, tá sóirse, tá séideadh,</span>
<lb n="400"/><span>Is dian-ghearán drólann gach ló le fada,</span>
<lb n="401"/><span>Ag síor-ghreadadh Seoirse go treorach, gan traochadh,</span>
<lb n="402"/><span>Atá an flít briste breoidhte, is ní'l fóirthin aca;</span>
<lb n="403"/><span>An méad soin dá fhuirinn nár imthigh i gcian</span>
<lb n="404"/><span>Is léir nár ligeadh aon duine aca i aniar</span>
<lb n="405"/><span>Beidh cuimhne go deo aca ar ghleo Chartagéna</span>
<lb n="406"/><span>Is ar shlíobadh a seolta i bPórt Sebastain.</span></p>
<lb n="407"/>
<lb n="408"/><p><span>Tá Babharia comhachtach i gcoróin is i gcéimibh,</span>
<lb n="409"/><span>An tImpire san Eoraip - sin sceol nár measadh,</span>
<lb n="410"/><span>Tá suidheachán a shlóighte ag bórdaibh Bhiénna,</span>
<lb n="411"/><span>Tá an Ríoghan go deorach 'san tóir dá tafann,</span>
<lb n="412"/><span>Tá Céibhin Huller gan chumas gach chrích,</span>
<lb n="413"/><span>Ag Breslau cuireadh an briseadh ar a bhuidhin,</span>
<lb n="414"/><span>Tá Prussia 'gus Póland i bpórtaibh Silésia,</span>
<lb n="415"/><span>Sin choidhche sliocht Leopold fá cheo na mallacht.</span></p>
<lb n="416"/>
<lb n="417"/><p><span>Tá Montemar modhamhrach go treorach ag téarnamh,</span>
<lb n="418"/><span>Go loingseach go leomhanda, go lonnmhar, lasmhar,</span>
<lb n="419"/><span>Le teintibh, le tóirneach, le tórmach, le tréine,</span>
<lb n="420"/><span>Le saoithibh, le slóightibh, le ceoltaibh catha,</span>
<lb n="421"/><span>Mantua 'gus Milan, táid tuilte dá bhuidhin,</span>
<lb n="422"/><span>Tá Tuscanaidhe ag tuitim chum Philip gan moill,</span>
<lb n="423"/><span>Carolus cródha rí nósmhar 'san Naeples,</span>
<lb n="424"/><span>Ba ghníomhthach i ngleo-chnuic i gcóir le n-a athair.</span></p>
<lb n="425"/>
<lb n="426"/><p><span>Tá Laoiseach na lóchrann go leomhanda, go léidmheach,</span>
<lb n="427"/><span>Go díoghaltaiseach dó-bhriste i ndóchas daingean,</span>
<lb n="428"/><span>A mhuinntear le dóirsibh Hanóbher is Bhrabant,</span>
<lb n="429"/><span>Tá cuing ar na Hógonots is ní leomhfaid preabadh;</span></p>
</div>
<pb n="12"/>
<div><lb n="430"/><p><span>Atá sé anois ullamh ag nochtadh na lann,</span>
<lb n="431"/><span>Beidh carnadh 'gus cosgairt is cogadh na gceann,</span>
<lb n="432"/><span>Dá síneadh le Seoirse gan ró-thuirse i n-éinfeacht,</span>
<lb n="433"/><span>Sin críoch ar mo sceoltaibh, is beidh brón ar Bhreatain.</span></p>
<lb n="434"/>
<lb n="435"/><p><span>Bzzzzz1754ob 18L</span>
<lb n="436"/><span>SEAL DO BHÍOS IM MHAIGHDIN SHÉIMH.</span></p>
<lb n="437"/>
<lb n="438"/><p><span>Seal do bhíos im mhaighdin shéimh,</span>
<lb n="439"/><span>'S anois im bhaintreabhaigh chaithte, tréith,</span>
<lb n="440"/><span>Tá mo chéile ag treabhadh na dtonn go tréan,</span>
<lb n="441"/><span>Do bhárr na gcnoc 's i n-imigcéin.</span>
<lb n="442"/><span>'Sé mo rogha é thoghas dam fein,</span>
<lb n="443"/><span>Is maith an domhan go dtabharfainn é,</span>
<lb n="444"/><span>d'fhonn bheith ar bórd ar long gan baoghal,</span>
<lb n="445"/><span>Do bhárr na gcnoc 's i n-imigcéin.</span></p>
<lb n="446"/>
<lb n="447"/><p><span>Go bhfeicead-sa an ló, a stóir mo chléibh,</span>
<lb n="448"/><span>'Na mbeidh cluig dá mbualadh is druim dá léas,</span>
<lb n="449"/><span>Do ghalltrompa ag gabháil gach áitribh réidh,</span>
<lb n="450"/><span>Do bhárr na gcnoc 's i n-imigcéin.</span>
<lb n="451"/><span>'Sé mo rogha, etc.</span></p>
<lb n="452"/>
<lb n="453"/><p><span>Grádh mo chroidhe an Prionnsa, an Réics,</span>
<lb n="454"/><span>'Sé siúd an réilteann d'éirghidh théas,</span>
<lb n="455"/><span>Gur bhinne liom 'ná ceol na n-éan,</span>
<lb n="456"/><span>Do bhárr na gcnoc 's i n-imigcéin.</span>
<lb n="457"/><span>'Sé mo rogha, etc.</span>
<lb n="458"/></p>
</div>
<pb n="13"/>
<div><lb n="459"/><p><span>Suidhfead síos ar chnoc go hárd,</span>
<lb n="460"/><span>Is gheóbhad go córach cleite im láimh,</span>
<lb n="461"/><span>Má ghéibhim toil go scríobhfad mo sháth,</span>
<lb n="462"/><span>Ar ghníomharthaibh suilt 's ar mhaith mo ghrádha.</span>
<lb n="463"/><span>'Sé mo rogha do thoghas dom féin,</span>
<lb n="464"/><span>Is maith an domhan go dtabharfainn é,</span>
<lb n="465"/><span>d'fhonn bheith ar bórd ar long gan bhaoghal,</span>
<lb n="466"/><span>Do bhárr na gcnoc 's i n-imigcéin.</span></p>
<lb n="467"/>
<lb n="468"/><p><span>Bzzzzz1824-28 19T</span>
<lb n="469"/><span>UzzzzzAnaithnid</span>
<lb n="470"/><span>A DHUINE GAN CHÉILL</span></p>
<lb n="471"/>
<lb n="472"/><p><span>A dhuine gan chéill do mhasluigh an chléir,</span>
<lb n="473"/><span>Is do tharcuisnigh naomh-script na bhfáidhe,</span>
<lb n="474"/><span>Na haitheanta réab 's an t-aifreann thréig,</span>
<lb n="475"/><span>Le taitneamh do chlaon-chreideamh Mhártain,</span>
<lb n="476"/><span>Cá rachair dod dhíon ar Íosa Nasardha,</span>
<lb n="477"/><span>'Nuair chaithfimíd cruinn bheith ar mhaoilín Iosafet?</span>
<lb n="478"/><span>Ní caraid Mac Créa chum t'anam do phléidh,</span>
<lb n="479"/><span>Ná Cailbhin bheas taobh leis an lá sain.</span></p>
<lb n="480"/>
<lb n="481"/><p><span>Nach damanta an scéal don chreachaire chlaon,</span>
<lb n="482"/><span>Ghlac baiste na cléire 'na phaiste,</span>
<lb n="483"/><span>'S do glanadh mar ghréin ón bpeacadh ró-dhaor</span>
<lb n="484"/><span>Tré ainbhfios Éabha rinn Ádam,</span>
<lb n="485"/><span>Tuitim arís fa chuing na haicme sin</span>
<lb n="486"/><span>Thug aithearrach bríogh don scríbhinn bheannuighthe,</span>
<lb n="487"/><span>d'aistrigh bhéarsa is reachta na cléire,</span>
<lb n="488"/><span>Is ná tugann aon ghéilleadh don Phápa.</span></p>
<lb n="489"/>
<lb n="490"/><p><span>Gach scollaire baoth, ní mholaim a chéard,</span>
<lb n="491"/><span>Tá ag obair re géilleadh dá tháille</span>
<lb n="492"/><span>Don doirbh-choin daor dá ngoirtear Mac Créa,</span>
<lb n="493"/><span>Deisciobal do straedhigh ón gcoláiste,</span></p>
</div>
<pb n="14"/>
<div><lb n="494"/><p><span>Tá fóduighthe thíos i n-íochtar ifrinn</span>
<lb n="495"/><span>Gan solas, gan soillse, i dtíorthaibh dorcha,</span>
<lb n="496"/><span>Tuigsint an léighinn gach cuirpeacht déin</span>
<lb n="497"/><span>Is Lúicifer aosta 'na mháighistir.</span></p>
<lb n="498"/>
<lb n="499"/><p><span>'Sé Lúicifer féin go follas don tsaoghal</span>
<lb n="500"/><span>Ar ainglibh Dé thug árgain</span>
<lb n="501"/><span>Is Iudas 'na dhéidh do reic go soiléir</span>
<lb n="502"/><span>Leanbh ró-naomhtha na Páise;</span>
<lb n="503"/><span>Lúiter arís an tríomhadh pearsa aca,</span>
<lb n="504"/><span>Fuair eochair na ríoghachta bhí líonta 'mhalluightheacht,</span>
<lb n="505"/><span>A ndeisciobal Créa is gach duine dá chéird,</span>
<lb n="506"/><span>Ar an obair go léir do chuir plána.</span></p>
<lb n="507"/>
<lb n="508"/><p><span>Mo theagasc don té ag imtheacht ar strae,</span>
<lb n="509"/><span>Ag taisteal an tsaoghail le dásacht,</span>
<lb n="510"/><span>Ag dalladh gach n-aon le dlighthibh Mic Créa,</span>
<lb n="511"/><span>Agus bíoblaidhe bréige 'na mhála,</span>
<lb n="512"/><span>Fógair don diabhal a chliar 's a charadas,</span>
<lb n="513"/><span>Agus fóirfidh ort Dia tá dian ag tafann ort,</span>
<lb n="514"/><span>Maithfidh Mac Dé duit ar impidhe na cléire,</span>
<lb n="515"/><span>Agus umhluigh tú féin 'n-a láthair.</span></p>
<lb n="516"/>
<lb n="517"/><p><span>Bzzzzz1754ob 18L</span>
<lb n="518"/><span>UzzzzzSeán Clárach Mac Domhnaill</span>
<lb n="519"/><span>COMHRACANN MO MHACAOMH IS CANANN CHÓMH BINN.</span></p>
<lb n="520"/>
<lb n="521"/><p><span>My Laddie can fight, and my Laddie can sing,</span>
<lb n="522"/><span>As fierce as the north-wind, as sweet as the spring,</span>
<lb n="523"/><span>His face is designed for no less than a king,</span>
<lb n="524"/><span>Such graces shine on my Black Laddie.</span></p>
</div>
<pb n="15"/>
<div><lb n="525"/><p><span>Comhracann mo mhacaomh is canann chómh binn,</span>
<lb n="526"/><span>le héanlaithe an earraigh, chómh tréan ris an ngaoith,</span>
<lb n="527"/><span>Ní féidir dá éadan gan é bheith 'na rígh,</span>
<lb n="528"/><span>Tá an oiread soin scéimhe ar mo mhacaomh.</span></p>
<lb n="529"/>
<lb n="530"/><p><span>Of the soft down of thistles I'll make him a bed,</span>
<lb n="531"/><span>With roses and lilies I'll pillow his head,</span>
<lb n="532"/><span>And with a tuned harp so gently I'll lead</span>
<lb n="533"/><span>To ease and sweet slumber my Laddie.</span></p>
<lb n="534"/>
<lb n="535"/><p><span>Cóireócham-na a leabaidh le feothannán mhiín,</span>
<lb n="536"/><span>Le lile is le rósaibh áirdeóchad adhairt a chinn</span>
<lb n="537"/><span>Seinnfeam go seolta ar cheol-chruit go binn,</span>
<lb n="538"/><span>Chum suan chur go suairc ar mo mhacaomh.</span></p>
<lb n="539"/>
<lb n="540"/><p><span>Let thunderbolts rattle through mountains of snow,</span>
<lb n="541"/><span>And hurricanes over cold Caucasus blow,</span>
<lb n="542"/><span>Let all things go right on this earth here below,</span>
<lb n="543"/><span>When we shall get home our Black Laddie.</span></p>
<lb n="544"/>
<lb n="545"/><p><span>Ar shléibhtibh an tsneachta bíodh tóirneach do shíor,</span>
<lb n="546"/><span>Is duartan ar fhuar-chnoc Cacásus gan scíth,</span>
<lb n="547"/><span>Gach nídh mar is deas ar an tsaoghal so thíos,</span>
<lb n="548"/><span>'Nuair gheóbham-na a bhaile ar macaomh.</span></p>
<lb n="549"/>
<lb n="550"/><p><span>Let Sol curb his coursers and lengthen the day,</span>
<lb n="551"/><span>That nothing may hinder carousing and play,</span>
<lb n="552"/><span>And whilst we are merry be everything gay,</span>
<lb n="553"/><span>Upon the birthday of my Laddie.</span></p>
<lb n="554"/>
<lb n="555"/><p><span>Léigfeadh Phoebus dá rás ris an lá chur i mír</span>
<lb n="556"/><span>Chum na cíorrbhóchadh sé spórt ná síor-ól ar gach saoi,</span>
<lb n="557"/><span>Gibé faid do bhiam súgach bíodh lonnradh ar gach nídh,</span>
<lb n="558"/><span>Lá comh-ainm beartha ar macaoimh.</span>
<lb n="559"/></p>
</div>
<pb n="16"/>
<div><lb n="560"/><p><span>From the fair forest we'll chase the mad bull,</span>
<lb n="561"/><span>And pluck the curst horns from off this thick skull,</span>
<lb n="562"/><span>Who'd gore and destroy if he had but his will,</span>
<lb n="563"/><span>Both us and our bonnie Black Laddie.</span></p>
<lb n="564"/>
<lb n="565"/><p><span>Seolfam-na an bulla le buile as an gcoill,</span>
<lb n="566"/><span>'S adharca na mallacht is maith stracfam dá mhaoil,</span>
<lb n="567"/><span>'Sé ghoinfeadh 's do stríocfadh dá bhfaghadh toil a chroidhe,</span>
<lb n="568"/><span>Sinn-ne le chéile is ar macaomh.</span></p>
<lb n="569"/>
<lb n="570"/><p><span>I'll unlock my cellar, and deal out my wine,</span>
<lb n="571"/><span>Let honest men drink till their noses do shine,</span>
<lb n="572"/><span>And a curse on the clown who would seen to decline,</span>
<lb n="573"/><span>But drink a good health to my Laddie.</span></p>
<lb n="574"/>
<lb n="575"/><p><span>Fosclóchadh mo sheomra is léigfead-sa an fíon</span>
<lb n="576"/><span>Amach, is cead óil ag gach óig-fhear dom bhuidhin,</span>
<lb n="577"/><span>Is léan ar an gcóbach do leomhfadh bheith claon,</span>
<lb n="578"/><span>Nó ná hólfadh deagh-shláinte mo mhacaoimh.</span></p>
<lb n="579"/>
<lb n="580"/><p><span>SEO CHUGAT-SA, A DHLÚTH-CHUMAINN CHAOIN MO SCART.</span></p>
<lb n="581"/>
<lb n="582"/><p><span>An cúnntas do chuir sé air féin i n-a litir chum Risteáird Uí</span>
<lb n="583"/><span>Mhurchadha go Baile an Abhráin ó chunntae Thiobrad Árann, óir is</span>
<lb n="584"/><span>ann do chómhnuigh Seaghán an tan sain d'éis Brugh Theineadh .i. a</span>
<lb n="585"/><span>dhúthaigh dhílis féin d'fhágbháil.</span></p>
<lb n="586"/>
<lb n="587"/><p><span>Seo chugat-sa, a dhlúth-chumainn chaoin mo scart,</span>
<lb n="588"/><span>Cúnntas mo chúrsa i gcrích tar lear,</span>
<lb n="589"/><span>Go dubhach doiligh diúltach i dtaoim gan bhail,</span>
<lb n="590"/><span>I bpudhar is i mbrughadh-bhriseadh croidhe le seal.</span>
<lb n="591"/></p>
</div>
<pb n="17"/>
<div><lb n="592"/><p><span>Ní súgach gabhaim fonn is ní scríobhaim stair,</span>
<lb n="593"/><span>Ní siubhlach mé i dtúirling ná i gcoimhdeacht fear,</span>
<lb n="594"/><span>Ní dúileach mé ag diúgadh na díghe le blas,</span>
<lb n="595"/><span>'S a rúin uile chugat-sa muna daoir an ceas.</span></p>
<lb n="596"/>
<lb n="597"/><p><span>Tá an múchadh 's an dubh-chrith dom chlaoidheadh ar fad,</span>
<lb n="598"/><span>'S an lionn dubh i gcúinne mo chroidhe 'na stad,</span>
<lb n="599"/><span>Is dúinn-ne ní dúthchas go scaoilfeadh an cnead,</span>
<lb n="600"/><span>Go siubhalfad go Brugh Teineadh arís tar ais.</span></p>
<lb n="601"/>
<lb n="602"/><p><span>Gabhaidh, a Risteáird, a chuisle gan claoin-bhriathraibh,</span>
<lb n="603"/><span>Mo theastas, mo thinneas, mo thubaist, mo shíor-iarsma,</span>
<lb n="604"/><span>Go dearbh ná tuigidh go mbrisfeadh mo chlí-phianta</span>
<lb n="605"/><span>Ciodh mairfed, a chumainn, go ndruidfead arís siar libh.</span></p>
<lb n="606"/>
<lb n="607"/><p><span>Is dearbh gur breoidhte, brónach, buaidheartha bhím,</span>
<lb n="608"/><span>Gan charaid, gan chomhgas chóir, gan buaidh, gan maoin,</span>
<lb n="609"/><span>Ní mhairim, dom dhóigh, do bhreoigh an t-uaigneas sinn,</span>
<lb n="610"/><span>Ó scaras le cóip an óil 'san tuath 'na bhím.</span></p>
<lb n="611"/>
<lb n="612"/><p><span>Fiche bean bhinnis gan ionar gan cruinniughadh bruit,</span>
<lb n="613"/><span>Gan oiread na luide ó mhullach go sioth-ghlúnaibh,</span>
<lb n="614"/><span>Ar muirir, ar mire, is mise cé mion-bhrúidhte</span>
<lb n="615"/><span>Chugaibh-se cuirim, a Risteáird Uí Mhurchadha, anoir.</span></p>
<lb n="616"/>
<lb n="617"/><p><span>SEAL IS MÉ IM AONAR AG RIARADH AN BHRÓIN.</span></p>
<lb n="618"/>
<lb n="619"/><p><span>Seal is mé im aonar ag riaradh an bhróin,</span>
<lb n="620"/><span>Go cneadach créim-chréachtach ar liagaibh Leóin,</span>
<lb n="621"/><span>Do dhearcas spéir-dhéid-gheal dia-bhean óg</span>
<lb n="622"/><span>Ag taisteal céim-mhaordha is ag triall im chómhair,</span></p>
</div>
<pb n="18"/>
<div><lb n="623"/><p><span>Do bheannuigh bé an bhéil mhilis bhriathraigh mhodhamhail,</span>
<lb n="624"/><span>Do cheap mé féin fé aon-chomairc Dhia na gcomhacht,</span>
<lb n="625"/><span>Do fhreagair mé don bhréithir ba dhiadha, cóir,</span>
<lb n="626"/><span>Is do stadas léi ag féachaint a ciabh 'sa snódh.</span></p>
<lb n="627"/>
<lb n="628"/><p><span>Ba rathmhar réidh réalt-lasmhar liaghmhadh lóghmhar,</span>
<lb n="629"/><span>A pearsa shéimh ghné-ghartha is grianda clódh,</span>
<lb n="630"/><span>A cneas mar ghéis ghléigeal ba sciamhda scóip,</span>
<lb n="631"/><span>Fé bhrat na fé féile go hiathaibh sróill.</span></p>
<lb n="632"/>
<lb n="633"/><p><span>A dearc ba chaomh claon-ghlas i rian an reoigh,</span>
<lb n="634"/><span>Sa mala caol céir-shnuighte ciar-dhubh, cóir,</span>
<lb n="635"/><span>'Na leacain tré aol-dath go dian an rós</span>
<lb n="636"/><span>Ag cathadh cia céime don dias ba mhó.</span></p>
<lb n="637"/>
<lb n="638"/><p><span>A slat-fholt saor faon-chluthmhar siar go feor,</span>
<lb n="639"/><span>'Na ndlaghthaibh réidh dréimreacha ciabh go cóim.</span>
<lb n="640"/><span>Na srathaibh saor slaondacha bianndach' bóirr,</span>
<lb n="641"/><span>Ó bhathas béithe léi-se ag tígheacht go bróig.</span></p>
<lb n="642"/>
<lb n="643"/><p><span>Ba dheas a déid éimir gan fiacal smóil</span>
<lb n="644"/><span>Ba bheacht a béal caor-dhearg, briathrach, modhamhail,</span>
<lb n="645"/><span>Bha shearcach séimh a héadan gan riasc gan crón,</span>
<lb n="646"/><span>Ag caitheamh scaoth gaetheadh i gcliabhaibh treon.</span></p>
<lb n="647"/>
<lb n="648"/><p><span>Fachtaim féin scéala don ghlé-ghein mhóir.</span>
<lb n="649"/><span>An do chlannaibh aosda Éireann tú do riacht im chómhair?</span>
<lb n="650"/><span>Nó an tar lear don raon tséanmhar do riacht a pór?</span>
<lb n="651"/><span>Nó an as an spéir aordha chuir Dia an tseod?</span></p>
<lb n="652"/>
<lb n="653"/><p><span>Ba shamhail le Déirdre agus Ciarnait óg,</span>
<lb n="654"/><span>An bhean do léig Éir'nnigh 'sa dtriath gan treoir,</span>
<lb n="655"/><span>Nó an bhean thug créacht Aongus i bhfial-bhrugh Bóinn,</span>
<lb n="656"/><span>Nó an bhean thug béim éislinge ar Fiannaibh treon.</span>
<lb n="657"/></p>
</div>
<pb n="19"/>
<div><lb n="658"/><p><span>Nó an bhean dár ghéill Phoebus thug ciach is ceo,</span>
<lb n="659"/><span>Ar faid an tsaoghail bhraonaigh i ndiaidh an leomhain,</span>
<lb n="660"/><span>Nó an bhean do thraoch Trae thoir fá chiar-chioth smól,</span>
<lb n="661"/><span>Nó an bhean do chuir Éire aosta faoi chiach 's faoi bhrón.</span></p>
<lb n="662"/>
<lb n="663"/><p><span>d'fhreagair mé don bhréithir ba mhian dom dhóigh,</span>
<lb n="664"/><span>Ní bean don mhéid bé mé do ríomhais romhat,</span>
<lb n="665"/><span>Is bean mé tré dhaor-aistear thriaill id chómhair,</span>
<lb n="666"/><span>Is go gcleachtaim féin éigse 'gus cliar na n-órd.</span></p>
<lb n="667"/>
<lb n="668"/><p><span>Is fada mé ag tréin-rith le cian 'san gcóig</span>
<lb n="669"/><span>Ó Chaiseal cléir go hÉirne is go fial-bhrugh Bóinn</span>
<lb n="670"/><span>Glactar mé i saor-bhrughaibh Bhriain is Eóghain</span>
<lb n="671"/><span>Gan pas gan péin - Séan Anna Prior monóir!</span></p>
<lb n="672"/>
<lb n="673"/><p>
<lb n="674"/><span>Ar Leabaidh is mé Sínte</span></p>
<lb n="675"/>
<lb n="676"/><p><span>Ar bhás an Athar Seaghán Ua hEichthighearnáin</span></p>
<lb n="677"/>
<lb n="678"/><p><span>Ar leabaidh is mé sínte i raoir gach tapa im aonar,</span>
<lb n="679"/><span>D'aisglingeas taoibh riom Aoibhill Chraige Léithe,</span>
<lb n="680"/><span>Go cathuightheach, caoimhightheach, caointeach, cneadach, céasta,</span>
<lb n="681"/><span>A basa dá sníomh 'sa dlaoi go talamh léi-si.</span></p>
<lb n="682"/>
<lb n="683"/><p><span>Screadas an tsídh-bhean Mhuimhneach, mhaiseach, mhaordha,</span>
<lb n="684"/><span>Is leanas don chaoineadh tríd na gasaibh Gaedhilge,</span>
<lb n="685"/><span>Is aithiseach daoibh-se, ar sí, bhar marbh shlaodadh,</span>
<lb n="686"/><span>Acht tagaidh-si linn is caoidhidh an sagart naomhtha.</span></p>
<lb n="687"/>
<lb n="688"/><p><span>d'fhreagras í-si, an fíor, an feas, an féidir,</span>
<lb n="689"/><span>Gur chailleas mo chaoimhtheach caoin, mo charaid chléibh-si?</span>
<lb n="690"/><span>Glacaidh mar ríomhaim daoibh nach bearta bréige</span>
<lb n="691"/><span>Gur gearradh a thuinnte, ar sí, le hAtrops éachtaigh.</span></p>
</div>
<pb n="20"/>
<div><lb n="692"/><p><span>Is atuirseach linn 's is nímmhneach, naitheach, néaltáach,</span>
<lb n="693"/><span>Marbh an tí lér scríobhadh startha Gaedhilge,</span>
<lb n="694"/><span>Seanchas fíor ar fhíor-shliocht ealtach Éibhir,</span>
<lb n="695"/><span>I leabhraibh ríoghdha an tsínsir 'feadh na hÉireann.</span></p>
<lb n="696"/>
<lb n="697"/><p><span>Ba ghasta, ba ghaoiseach, glinn ba ghreannta gné-ghlas,</span>
<lb n="698"/><span>Gan easbaidh, gan fuigheall, gan teimheal gan masla d'éigsibh,</span>
<lb n="699"/><span>Do cheapadh do scriobhadh gan moill gach aiste i n-éinfheacht,</span>
<lb n="700"/><span>O Adamh do díle is síos go teacht na rae-si.</span></p>
<lb n="701"/>
<lb n="702"/><p><span>Ba thearmann síor ba chuing do mhacaibh léighinn,</span>
<lb n="703"/><span>Ba thaitneamh don draoi le scaoileadh ceasta daora,</span>
<lb n="704"/><span>Ba thaca don bhuidhin do bhíodh i dtearcadh béile,</span>
<lb n="705"/><span>S ba cheannas le maoidheamh donn tsinsear as ar ghéagaigh.</span></p>
<lb n="706"/>
<lb n="707"/><p><span>Taisce thug Íosa Críost dhó thar na céadaibh,</span>
<lb n="708"/><span>ÉEagna is intleacht, soillse is reacht na cléire,</span>
<lb n="709"/><span>Caitheamh le mnaoi is le cloinn go rathmhar tréimhse,</span>
<lb n="710"/><span>Is mar bharra ar gach suim do rinn de sagart naomhtha.</span></p>
<lb n="711"/>
<lb n="712"/><p><span>Ó treascradh Uinn mic Loige i dtreasaibh éaga,</span>
<lb n="713"/><span>An t-easpog Maoiling do bhí 'na sheannach Éireann,</span>
<lb n="714"/><span>Ciodh chailleamar saoithe an ghrinn do lean a mbhéasa,</span>
<lb n="715"/><span>Níor bh'easbaidhtheach sinn go hoidheadh ar sagairt naomhtha.</span></p>
<lb n="716"/>
<lb n="717"/><p><span>An feart laoidh.</span></p>
<lb n="718"/>
<lb n="719"/><p><span>Tá sonn go faon 'san bhfeart 'na luighe,</span>
<lb n="720"/><span>Triath gan aomadh gan tathaoir,</span>
<lb n="721"/><span>Sagart, éigeas seanchadh fuinn,</span>
<lb n="722"/><span>Seaghán séimh Ua hEich-thighearnainn.</span>
<lb n="723"/></p>
</div>
<pb n="21"/>
<div><lb n="724"/><p><span>ATÁ AN SPÉAR 'SA CUALLACHT.</span></p>
<lb n="725"/>
<lb n="726"/><p><span>Atá an spéar 'sa cuallacht</span>
<lb n="727"/><span>Go léir ar buaidhreadh,</span>
<lb n="728"/><span>Tá gaoth is duartan</span>
<lb n="729"/><span>Ag téacht do shíor,</span>
<lb n="730"/><span>Atá an rae go gruaidh-fhliuch</span>
<lb n="731"/><span>'San réilteann uabhair</span>
<lb n="732"/><span>Le faobhar ag tuargain</span>
<lb n="733"/><span>Is galar nimhe;</span>
<lb n="734"/><span>Tá Phoebus uasal</span>
<lb n="735"/><span>Ón ghréin ag gluaiseacht</span>
<lb n="736"/><span>Le héigean uabhair</span>
<lb n="737"/><span>Go nuig Mars do bhruighean,</span>
<lb n="738"/><span>Is do réir gach tuairim</span>
<lb n="739"/><span>Dá ngeillid sluaighte</span>
<lb n="740"/><span>Béidh Éire buaidheartha</span>
<lb n="741"/><span>Ag malairt Ríogh.</span></p>
<lb n="742"/>
<lb n="743"/><p><span>Cois sléibhte uaigneach</span>
<lb n="744"/><span>Im aonar ghluaiseas</span>
<lb n="745"/><span>Gan aon dom bhuaidhreadh</span>
<lb n="746"/><span>Acht cearca fraoich.</span>
<lb n="747"/><span>Níor ghaor dam suaimhneas</span>
<lb n="748"/><span>Do bhéarfadh suairceas</span>
<lb n="749"/><span>Gur séideadh cúmhadhtha</span>
<lb n="750"/><span>Is cnead im chroidhe;</span>
<lb n="751"/><span>'Nuair caochadh suas me,</span>
<lb n="752"/><span>Do chlaon mo luadar</span>
<lb n="753"/><span>Le héigean fuachta,</span>
<lb n="754"/><span>'Gus creatha líog,</span>
<lb n="755"/><span>Tar éis mo chuarda</span>
<lb n="756"/><span>Nior léigeadh suan dam</span>
<lb n="757"/><span>Gur aontuigh stuaire</span>
<lb n="758"/><span>Lem ais gan mhoill.</span>
<lb n="759"/></p>
</div>
<pb n="22"/>
<div><lb n="760"/><p><span>Do réidheadh mé an uair sin,</span>
<lb n="761"/><span>Dá mhéid mo bhuaidhreadh,</span>
<lb n="762"/><span>Do léimeas suas an</span>
<lb n="763"/><span>Tan dhearcas í,</span>
<lb n="764"/><span>A claon-fholt cluanach,</span>
<lb n="765"/><span>Go dréimreach dualach,</span>
<lb n="766"/><span>Go féar léi ag gluaiseacht,</span>
<lb n="767"/><span>Mar eala ar tuinn;</span>
<lb n="768"/><span>A glé-ruisc ombrach,</span>
<lb n="769"/><span>Do chéas na sluaighte,</span>
<lb n="770"/><span>Tá an caor gan buaidhreadh</span>
<lb n="771"/><span>'Na leacain aoird,</span>
<lb n="772"/><span>'S is léi-si buaidhtear</span>
<lb n="773"/><span>Gach céim ar uaislibh</span>
<lb n="774"/><span>'San chraobh ón stuaire</span>
<lb n="775"/><span>Thug cath na Traoi.</span></p>
<lb n="776"/>
<lb n="777"/><p><span>Is modhamhail gach soghamhail-cheist</span>
<lb n="778"/><span>Le meabhair is foghluim</span>
<lb n="779"/><span>Do labhair an crobhaire</span>
<lb n="780"/><span>Go cneasta linn,</span>
<lb n="781"/><span>Ag seo cabhair is rogha agat</span>
<lb n="782"/><span>Ón Spáinn thug robharta</span>
<lb n="783"/><span>Is toghadh gach tabharthais</span>
<lb n="784"/><span>Dá bhfuil san ríoghacht,</span>
<lb n="785"/><span>Atá an domhan na dtonn-treabh</span>
<lb n="786"/><span>Tonn le sonnadh</span>
<lb n="787"/><span>Do stuaire comhalta</span>
<lb n="788"/><span>Faoi bhrataibh sídhe,</span>
<lb n="789"/><span>'Siad coin na dtonn-chreach,</span>
<lb n="790"/><span>Is coll 'na lom-chreat,</span>
<lb n="791"/><span>Is le fonn go rabhaid siúd</span>
<lb n="792"/><span>Dá spreagadh ar tuinn.</span>
<lb n="793"/></p>
</div>
<pb n="23"/>
<div><lb n="794"/><p><span>Ba bhinn gach túin-phort</span>
<lb n="795"/><span>Ba chaoile lonnradh</span>
<lb n="796"/><span>Trath bhíos im dhúiseacht</span>
<lb n="797"/><span>Do ghlacas bíodhg,</span>
<lb n="798"/><span>Aoibhill d'umhluigh</span>
<lb n="799"/><span>Is Clíodhna ar dúbailt,</span>
<lb n="800"/><span>'San ríoghan mhúinte</span>
<lb n="801"/><span>Ná hainmnighim.</span>
<lb n="802"/><span>Fíonta is lionnta</span>
<lb n="803"/><span>Gan suim go súgach,</span>
<lb n="804"/><span>Ag draoíthibh dúthchais</span>
<lb n="805"/><span>Ag teacht arís</span>
<lb n="806"/><span>'S is fíor gur shiubhlas</span>
<lb n="807"/><span>Tíortha is cúigidhe</span>
<lb n="808"/><span>Sin críoch is cúnntas</span>
<lb n="809"/><span>Ar m'aisling daoibh.</span></p>
<lb n="810"/>
<lb n="811"/><p><span>DIA NA BHFEART DOD CHUMHDACH.</span></p>
<lb n="812"/>
<lb n="813"/><p><span>Dia na bhfeart dod chumhdach gan bhrúidhteacht, gan bhrón gan mhilleadh,</span>
<lb n="814"/><span>Cian id cheap le clú nirt i ndúthchas an tsinsir mhóir,</span>
<lb n="815"/><span>I dtighearnas treabh go trúipeach le tonn-bhriseadh treon gan timhe,</span>
<lb n="816"/><span>'S ag riar ar rannaibh ciumhais-chluthmhar cúmhra cois Laoi na seol,</span>
<lb n="817"/><span>Gliadhaire grádhmhar, grianda, gárdach, íogmhar, álainn iongantach,</span>
<lb n="818"/><span>Gan rian i ráidhte riaghala is bráthair Iarla Blárnan gile sibh,</span></p>
</div>
<pb n="24"/>
<div><lb n="819"/><p><span>Maise mear-churadh Múscraidhe an Cúraoi gan ceo gan cineadh,</span>
<lb n="820"/><span>Is Cairrge na bhFear na bfionn-laoich ná cumhduigheadh an stór.</span></p>
<lb n="821"/>
<lb n="822"/><p><span>Ní'l triath do mhaithibh úr-Ghaoidheal ó Dhún Bhaoi na seol go</span>
<lb n="823"/><span>Sionainn,</span>
<lb n="824"/><span>Siar go gainimh dubhach Duinn is ó Chúrsaoibh go Feoir,</span>
<lb n="825"/><span>Cian ba dheas don chúl-aoibhinn chiumhas-chaoin ar chomhna nimhe</span>
<lb n="826"/><span>Go riacht sreabha Siuir mhín is go Dubh-líog ós Bóinn,</span>
<lb n="827"/><span>Nach céim le háthas éifeacht dáibh i ngaol bheith táidhte i gcumann</span>
<lb n="828"/><span>ris,</span>
<lb n="829"/><span>Craobh gan cháim do ghéagaibh cáidh Éibhir ársa an fionna-mhac,</span>
<lb n="830"/><span>Gas le gaisceadh i gcumhangrach ná humhalfadh i ngleo na</span>
<lb n="831"/><span>gclaidhmheadh</span>
<lb n="832"/><span>I dtreas 's i gceas ná diúltuigheann i gcúinsíbh na dtreon.</span></p>
<lb n="833"/>
<lb n="834"/><p><span>An tan ghabhann each seang súgach fras-lúthmhar gan tóir gan tuirse,</span>
<lb n="835"/><span>Cleasach ceáfrach cubhar-chreannach cúrsach ar cóir,</span>
<lb n="836"/><span>Is treallamh catha cumhdaigh ar a chom gheal gan coir gan caime</span>
<lb n="837"/><span>Is lámhán leathan lonnrach i ndlúth-ghlaic an leomhain,</span>
<lb n="838"/><span>Tréan-Mhars tá 'gus déithe i ngrádh i n-éad do ghnáth 's i</span>
<lb n="839"/><span>n-iomaidh leis,</span>
<lb n="840"/><span>Béithe Fáil ag éag le lán-tsearc cléibh 's ag cárnadh cumainn air</span>
<lb n="841"/><span>Cara ceap is cúl dín cnú chroidhe na cóige is comairc</span>
<lb n="842"/><span>Flaith is fairsing fionn-ghníomh do chrú dhílis Eóghain.</span>
<lb n="843"/></p>
</div>
<pb n="25"/>
<div><lb n="844"/><p><span>Flaitheas maiseach Mumhan mar dhúthchas ba chóir dod chineadh,</span>
<lb n="845"/><span>Caiseal ceap na gcúigeadh is Dún gCrot na gceol,</span>
<lb n="846"/><span>Teamhar chleacht gan cúnntar ar chumhdacht go leor don fhuirinn,</span>
<lb n="847"/><span>Na flatha cearta crú-ghlana d'iomchair an choróin,</span>
<lb n="848"/><span>d'fhuil Éibhir álainn, éachtaigh, ársa, an té gan tlás ó'r</span>
<lb n="849"/><span>tuismeadh sibh,</span>
<lb n="850"/><span>Laochra dána, léidmheach, láidir, craobh na gCárthach gcumasach,</span>
<lb n="851"/><span>Marcraidhe meara Múscraidhe is fionn-ríghthe Eoghanacht uile</span>
<lb n="852"/><span>Cosnamh cirt is clú síor 'na ndúthaighibh gan bhrón.</span></p>
<lb n="853"/>
<lb n="854"/><p><span>An Ceangal.</span>
<lb n="855"/><span>Aithchim ar fhortacht 's ar obair ar Fhíor-árd-Mhic,</span>
<lb n="856"/><span>Lér ceapadh an cosnamh le comhthrom do chloinn Chárthaigh</span>
<lb n="857"/><span>Go leanaidh an sonas do Chormac chaoin Spáinneach</span>
<lb n="858"/><span>Dalta do folcadh as folaibh na ríogh rábach.</span></p>
<lb n="859"/>
<lb n="860"/><p>
<lb n="861"/><span>Bzzzzz1723-24 18T</span>
<lb n="862"/><span>UzzzzzAnaithnid</span>
<lb n="863"/><span>AN T-ÉAG TOGARACH TAOM-GHOINIDEACH NÁR FHÉACH DO NEACH.</span></p>
<lb n="864"/>
<lb n="865"/><p><span>Ar bhás Réigent na Frainnce d'éag 'san mbliadhain 1723.</span></p>
<lb n="866"/>
<lb n="867"/><p><span>An t-éag togarach taom-ghoinideach nár fhéach do neach,</span>
<lb n="868"/><span>Ciodh ghortuigh mé tré a thorcharann dár laochradh lag,</span>
<lb n="869"/><span>'S é mholfad-sa tré an soirbheart-so séimh le meas</span>
<lb n="870"/><span>An chréacht bhrostuightheach lér fholamhuigh don Réigent as.</span></p>
<lb n="871"/>
<lb n="872"/><p><span>Béar foluighthe fé lomra na gcaorach ngeal,</span></p>
</div>
<pb n="26"/>
<div><lb n="873"/><p><span>Lér foscaladh céad doras ar ar n-éin isteach,</span>
<lb n="874"/><span>Tré'r dhoirteadar scaoth 'scolbh-chonaibh féithe ar gcneas</span>
<lb n="875"/><span>Fé chlochaibh ghan aon lorg air, ní méala an spreas.</span></p>
<lb n="876"/>
<lb n="877"/><p><span>Is é an donas duit, a éag oirdheirc, nár thraoch i gclais</span>
<lb n="878"/><span>I ndoircheacht naoi Nodlaig ó shoin faon i nglas,</span>
<lb n="879"/><span>Fá shonas dob é a shochraid, níor bhaoghal teacht</span>
<lb n="880"/><span>nGaedheal gcoscarach le turrainnibh um Saesar cheart.</span></p>
<lb n="881"/>
<lb n="882"/><p><span>Is é chothuigh don dréim bhuirb seo gach claonadh beart,</span>
<lb n="883"/><span>Is gach céim doiligh dár dhéin orrain-ne gan ghéill don cheart;</span>
<lb n="884"/><span>'S a ghné dhonais an t-aon-dochar sain do chéas gach fear,</span>
<lb n="885"/><span>Ar Réics oirdhearc 'sé thostaid sin, mo léan, tar lear.</span></p>
<lb n="886"/>
<lb n="887"/><p><span>Is glé d'fhoscuilis dlaom doircheacht is géibheann ceas</span>
<lb n="888"/><span>nGaedheal n-oirdhearc, féd oscail-si ó ghléasais leat</span>
<lb n="889"/><span>Le n-a fhothragadh i mbéal Chocitus, is é gan phreab,</span>
<lb n="890"/><span>An t-aon-phosta soin lér hobadh ar ar Saesar teacht.</span></p>
<lb n="891"/>
<lb n="892"/><p><span>Bzzzzz1720 18T</span>
<lb n="893"/><span>UzzzzzSeán Clárach Mac Domhnaill</span>
<lb n="894"/><span>DO TOLLADH MÉ IN AEDHIBH-SE.</span></p>
<lb n="895"/>
<lb n="896"/><p><span>Ar bhás Shéamais Mhic Coitir do crochadh i gCorcaigh 'san</span>
<lb n="897"/><span>mbliadhain 1720.</span></p>
<lb n="898"/>
<lb n="899"/><p><span>Do tolladh mé trím aeidhibh-se is do goineadh mé im scairt</span></p>
</div>
<pb n="27"/>
<div><lb n="900"/><p><span>Le fothram géar gaoithe 'gus orchra ceas,</span>
<lb n="901"/><span>Óm roscaibh is tréan déara 'na srothaibh go fras</span>
<lb n="902"/><span>Ó crochadh an laoch Séamas Mac Coitir le cleas.</span></p>
<lb n="903"/>
<lb n="904"/><p><span>Is doilbh an scéal d'Éirinn, dob' oirdhearc seal,</span>
<lb n="905"/><span>Gan fuithin 'na taobh d'aoinne dá dtoirbhir di searc,</span>
<lb n="906"/><span>Do scothaibh na ngéag ngléigeal soin Ghollaimh na dtreas</span>
<lb n="907"/><span>Gan crochadh nó céim éigin dá locadh tar lear.</span></p>
<lb n="908"/>
<lb n="909"/><p><span>Ba shoirbh-fhear séimh Séamas, ba sholasta snas,</span>
<lb n="910"/><span>Ba choscarach é i ngéar-ghalaibh foirtile feacht,</span>
<lb n="911"/><span>Ba comarthach caomh d'éigsibh, ag bronnadh gan stad,</span>
<lb n="912"/><span>A chrochadh gur céim d'Éirinn do leanfas go beacht.</span></p>
<lb n="913"/>
<lb n="914"/><p><span>Cá sonas tá d'aon tsaor-fhlaith bheith oscailte ait?</span>
<lb n="915"/><span>Cá sochar do laoch léidmheach bheith cosnamhach cas?</span>
<lb n="916"/><span>Cá fogas don tréad Éireannach codladh go ceart</span>
<lb n="917"/><span>Is coiste na dtréad Quaker i gCorcaigh is ceap?</span></p>
<lb n="918"/>
<lb n="919"/><p><span>Do dhorchuigh an rae, shleachtuigh go soilbh a brat,</span>
<lb n="920"/><span>Is d'fhoscuil an spéar aordha ba lonnardha las,</span>
<lb n="921"/><span>Do coigleadh gné Phoebuis le sonnadh na n-each,</span>
<lb n="922"/><span>Ó crochadh an laoch Séamas Mac Coitir le cleas.</span></p>
<lb n="923"/>
<lb n="924"/><p><span>Do ghoileadar scaoth 'bhéithibh ag portaibh na leas,</span>
<lb n="925"/><span>Go follas 'na séis mhaordha le stolladh na mbas,</span>
<lb n="926"/><span>Cluintear an ghaoth fhraochda le fothram eas</span>
<lb n="927"/><span>Ó crochadh an laoch Séamas Mac Coitir le cleas.</span></p>
<lb n="928"/>
<lb n="929"/><p><span>Ceangal.</span></p>
<lb n="930"/>
<lb n="931"/><p><span>Teascadh na bhflaith dár b'fhearann críoch Éibhir,</span>
<lb n="932"/><span>Is dalta na bhfear tar lear i dtír éigin,</span>
<lb n="933"/><span>Gan acfuinn a theacht tar ais arís tréimhse,</span>
<lb n="934"/><span>Do threascair le neart gan cheart an saoi Séamas.</span>
<lb n="935"/></p>
</div>
<pb n="28"/>
<div><lb n="936"/><p><span>UzzzzzÉamonn de Bhál</span></p>
<lb n="937"/>
<lb n="938"/><p><span>NÍ'L TAITHNEAMH 'SAN GHRÉIN.</span></p>
<lb n="939"/>
<lb n="940"/><p><span>Don bhfear gcéadna.</span></p>
<lb n="941"/>
<lb n="942"/><p><span>Ní'l taithneamh 'san ghréin, tá éiclips fola 'na diaidh,</span>
<lb n="943"/><span>Ar easaibh ní'l éisc, 'san rae ní'l solas le cian,</span>
<lb n="944"/><span>Ní'l lacht ag an tréad, 's is éadtrom toradh na bhfiabh</span>
<lb n="945"/><span>Ó tachtadh le héitheach Séamas, posta na gcliar.</span></p>
<lb n="946"/>
<lb n="947"/><p><span>An faraire tréan nár ghéill mar Oscar i ngliadh,</span>
<lb n="948"/><span>Ba chalma léim, thug céadta locartha i bpian,</span>
<lb n="949"/><span>I nglasaibh go daor, gan réim, gan comhthrom, gan rian,</span>
<lb n="950"/><span>Ó tachtadh le téid, mo léan é, i gCorcaigh gan riaghail.</span></p>
<lb n="951"/>
<lb n="952"/><p><span>M'athtuirse faon nach créacht i gcogadh na stiall,</span>
<lb n="953"/><span>I gcaismirt na dtréan, nó piléar lér tolladh do chliabh,</span>
<lb n="954"/><span>Nó cealg ón éag ná réidhfeadh othar ná liaigh,</span>
<lb n="955"/><span>Do mhairbh thú féin sul ar dhaor an coiste thú riamh.</span></p>
<lb n="956"/>
<lb n="957"/><p><span>Tá'n Carn gan craobh, gan féar, gan fuithin, gan fiadh,</span>
<lb n="958"/><span>Gan ealta, gan éin, 's an spéar go mogalach riabhach,</span>
<lb n="959"/><span>Ó leagadh le méirdrigh Séamas Mac Coitir, mo chiach!</span>
<lb n="960"/><span>'San Acharon bhréan go dtéidh sí dá stolladh ag an ndiabhal.</span></p>
<lb n="961"/>
<lb n="962"/><p><span>Do cailleadh le Déirdre féach mic Uisnigh na srian,</span>
<lb n="963"/><span>Samson le Déile, Aonghas, Conall, is Niall,</span>
<lb n="964"/><span>Heircil do thraoch gach laoch 'san Oilimpigh thiar,</span>
<lb n="965"/><span>Is measa liom Séamas tréith-lag marbh 'ná an chliar.</span></p>
</div>
<pb n="29"/>
<div><lb n="966"/><p><span>Do cailleadh an laoch le claon an choiste go dian,</span>
<lb n="967"/><span>Is do chailleamar é le Héifid loghtha na bpiast,</span>
<lb n="968"/><span>Eascaine Dé go dtéidh chum dochair na dhiaidh,</span>
<lb n="969"/><span>Is mallacht na naomh ar Éamonn colp an diabhail.</span></p>
<lb n="970"/>
<lb n="971"/><p><span>Bzzzzz1754ob 18L</span>
<lb n="972"/><span>UzzzzzSeán Clárach Mac Domhnaill</span>
<lb n="973"/><span>A CHÉIBH-FHIONN BHEAG BHÉAL-TANA BHAOTH.</span></p>
<lb n="974"/>
<lb n="975"/><p><span>A chéibh-fhionn bheag bhéal-tana bhaoth,</span>
<lb n="976"/><span>A thréid-bhean ba séadmhaire suim,</span>
<lb n="977"/><span>A réilteann na spéir-choinneal gcaomh,</span>
<lb n="978"/><span>'S a chéile na ndéithe go fíor,</span>
<lb n="979"/><span>Mo léan-sa! cá'r éaluigh do ghné,</span>
<lb n="980"/><span>Is do chlaon-rosc na spéir-chriostal gcaoin,</span>
<lb n="981"/><span>Do scéimh-dhreach mar éin-tsneachta an t-sléibhe,</span>
<lb n="982"/><span>Is caor-lasair tréan ag teacht tríd?</span></p>
<lb n="983"/>
<lb n="984"/><p><span>Nó do chraobh-fholt tiugh dréimreach do théidheadh</span>
<lb n="985"/><span>Go faon-chluthmhar fé bhun do chuim,</span>
<lb n="986"/><span>Do chaol-mhala éadtrom glan réidh,</span>
<lb n="987"/><span>Is t'éadan ar aon-dath an aoil?</span>
<lb n="988"/><span>Do thaobh gheal rug céim ar an ngréin,</span>
<lb n="989"/><span>Do ghéaga mar ghéis ar an linn?</span>
<lb n="990"/><span>Do thréigis do chaomh-chruth go léir,</span>
<lb n="991"/><span>Tabhair scéala dham créad do bhain daoibh?</span></p>
<lb n="992"/>
<lb n="993"/><p><span>Is é chuir mé i n-éagmais mo ghné,</span>
<lb n="994"/><span>Is lér thréigeas mo scéimh-chruth go fíor,</span>
<lb n="995"/><span>Na faolchoin ag aodharuigheacht mo thréid</span>
<lb n="996"/><span>Is mé féinidh gan chéile lem thaoibh,</span>
<lb n="997"/><span>Ná aon mhac d'fhuil Éibhir na séad</span>
<lb n="998"/><span>Dom chaomhnadh ar spéirling mar bhíodh,</span>
<lb n="999"/><span>Acht saor-chead ag daorscur go claon,</span>
<lb n="1000"/><span>Chum éirlighe mo chaorach gach laoi.</span></p>
</div>
<pb n="30"/>
<div><lb n="1001"/><p><span>Tá daol-bhrat ar Phoebus go féar,</span>
<lb n="1002"/><span>Is féach Pan mar thréig sin a phíop,</span>
<lb n="1003"/><span>Ag éigse ní'l caol-chruit ar gléas,</span>
<lb n="1004"/><span>Is ag béithibh ní'l aon fhocal fuinn;</span>
<lb n="1005"/><span>D'éagadar maoth-thortha craobh,</span>
<lb n="1006"/><span>Is tréith atáid éanlaith na gcríoch,</span>
<lb n="1007"/><span>Ó's éigin dom chéile gheal féin</span>
<lb n="1008"/><span>Mé thréigean, 's gan é ag teacht, fairíor!</span></p>
<lb n="1009"/>
<lb n="1010"/><p><span>AG TAISTEAL DAM TRÉ NA GCRÍOCH.</span></p>
<lb n="1011"/>
<lb n="1012"/><p><span>Ag taisteal dam tré na gcríoch ar cuard</span>
<lb n="1013"/><span>Ó Chaiseal na Ríogh go Laoi na scuab,</span>
<lb n="1014"/><span>'S i mBarrachaibh aoibhne taoibh re cuan</span>
<lb n="1015"/><span>Is fearadh do fuaras scéala:</span>
<lb n="1016"/><span>Go rabhadar mílte taoiseach sluagh</span>
<lb n="1017"/><span>D'arad-fhuil Gaoidhil na luingseach luath</span>
<lb n="1018"/><span>'S a leabar-bhárc líonta díobh ar luadhaill,</span>
<lb n="1019"/><span>'S a mbratacha ar luascadh i n-éinfheacht,</span>
<lb n="1020"/><span>Fá mheirgibh maoidhte Laoisigh mhóir,</span>
<lb n="1021"/><span>Ar leirg na gaoithe 's an taoide leo</span>
<lb n="1022"/><span>Le feirg ag tígheacht 's le fíoch na leomhain</span>
<lb n="1023"/><span>Do dhío-chur Seon</span>
<lb n="1024"/><span>As chríochaibh Eoghain</span>
<lb n="1025"/><span>Go dtagaidh arís an Rí don choróin</span>
<lb n="1026"/><span>'S a bhfearann ceart d'uaislibh Éibhir.</span></p>
<lb n="1027"/>
<lb n="1028"/><p><span>Do dhearbh gur fíor an nídh seo luadhadh,</span>
<lb n="1029"/><span>Do tharngair naoimh ar dtíre uair</span>
<lb n="1030"/><span>An teascadh-so thígheacht gan moill anuas</span>
<lb n="1031"/><span>Ar athachaibh tuatha an Bhéarla,</span>
<lb n="1032"/><span>I gceannas ar gcríoch ciodh bhí gan bhuaidhirt,</span></p>
</div>
<pb n="31"/>
<div><lb n="1033"/><p><span>I gcarrbhas shíor, i bpuimp 's i n-uabhair;</span>
<lb n="1034"/><span>Is flatha na nGaoidheal, mo dhith, go fuar</span>
<lb n="1035"/><span>Fá tharcuisne ag cuaine an éirlighe.</span>
<lb n="1036"/><span>Ó nochtadh an claidheamh le Laoiseach mhór,</span>
<lb n="1037"/><span>Pilip 's a bhuidhean na gcraoiseach gcóir,</span>
<lb n="1038"/><span>Ní h-ionann is roimhe seo, líonfaid tóir</span>
<lb n="1039"/><span>Tríd an treoir</span>
<lb n="1040"/><span>. . .</span>
<lb n="1041"/><span>Ar thonnaibh na ndíleann dtaoidmhear dtreon</span>
<lb n="1042"/><span>Le a dtiocfaidh dár bhfuascailt Saesar.</span></p>
<lb n="1043"/>
<lb n="1044"/><p><span>'Nuair cloisfear na saoithe ag tígheacht chum cuain</span>
<lb n="1045"/><span>Go gaisceamhach gníomhach cíocrach cruaidh,</span>
<lb n="1046"/><span>Le bascadh na buidhne bhíos dom bhuaidhirt</span>
<lb n="1047"/><span>Is dam chartadh le cruadh-smacht éigin,</span>
<lb n="1048"/><span>Go ngabhaid an tír i bhfíoghair na sluagh,</span>
<lb n="1049"/><span>Na ceapa gan scaoileadh ar mhaoilinn uair,</span>
<lb n="1050"/><span>Lasfar na teinte, seinnfear suas</span>
<lb n="1051"/><span>Na caismearta guaise géar-chath;</span>
<lb n="1052"/><span>Druideadh gach groidhe-fhear gníomhach leo,</span>
<lb n="1053"/><span>Is tigeadh go líonmhar líomhtha i gcóir,</span>
<lb n="1054"/><span>Fá ciumhasaibh gach tíre bhíos fá cheo,</span>
<lb n="1055"/><span>Tríd nach beo</span>
<lb n="1056"/><span>Sinn dar ndóigh,</span>
<lb n="1057"/><span>Go mbristear a chróidhe 'na chliabh fá dhó</span>
<lb n="1058"/><span>Gach duine ná gluaisfeadh d'aon-toirt.</span></p>
<lb n="1059"/>
<lb n="1060"/><p><span>An ceangal.</span></p>
<lb n="1061"/>
<lb n="1062"/><p><span>Triallfaid cabhartha calma d'árd-fhuil Eoghain,</span>
<lb n="1063"/><span>Is Brianaigh gasradh an ghaisce don Táil-fhuil mhóir,</span>
<lb n="1064"/><span>Iadhfaid Barraigh is Gearaltaigh ársa leo,</span>
<lb n="1065"/><span>'S, im briathar, measam gurab acfuinneach dáilfid gleo.</span></p>
</div>
<pb n="32"/>
<div><lb n="1066"/><p><span>An fial-fhuil threalamhach thaitneamhach táin le tóir,</span>
<lb n="1067"/><span>Is triaithe treathain ó Eamhain na n-ársa-nós,</span>
<lb n="1068"/><span>Fial-shliocht ainmhear Fhearghais áird mhic Róigh</span>
<lb n="1069"/><span>Go dian ag gearradh na námhad thug ár 'san mBóinn.</span></p>
<lb n="1070"/>
<lb n="1071"/><p><span>Cliath Chonmhaicne, an aicme do bheárnadh slógh,</span>
<lb n="1072"/><span>Is fial-fhuil Falainne, is Gailinne Náis na gceol;</span>
<lb n="1073"/><span>Ar riacht don ghasradh ar mhachaire ar dháil don ghleo</span>
<lb n="1074"/><span>Is diachair fada ar na fearaibh ná tráchtfadh leo.</span></p>
<lb n="1075"/>
<lb n="1076"/><p><span>LÁ IS MÉ TRÍD AN TÍR AG TAISTEAL.</span></p>
<lb n="1077"/>
<lb n="1078"/><p><span>Do Thomás Mac Adam, dá mhnaoi, agus dá chloinn.</span></p>
<lb n="1079"/>
<lb n="1080"/><p><span>Lá, is mé tríd an tír ag taisteal</span>
<lb n="1081"/><span>Go dítheach doilbh dubhach bocht,</span>
<lb n="1082"/><span>Cráidhte ar díbirt ag dligheadh na Sacsan</span>
<lb n="1083"/><span>Fá chuing ag clanna Lúiteir,</span>
<lb n="1084"/><span>Gan árd-fhlaith grinn d'fhuil Gaoidhil ar marthain</span>
<lb n="1085"/><span>Chum dín do thabhairt dúinn-ne,</span>
<lb n="1086"/><span>Ó Nás na Ríogh go Laoi na leag,</span>
<lb n="1087"/><span>Nó síos ar fad go Rúta,</span>
<lb n="1088"/><span>Brónach briste breoidhte i gcrith</span>
<lb n="1089"/><span>Is go mór i mbruid ag múchadh,</span>
<lb n="1090"/><span>Gur seoladh sinn-ne i dtreoir tar Sionainn</span>
<lb n="1091"/><span>Mhóir i n-ionad fiúntach</span>
<lb n="1092"/><span>I n-ar fóireadh mé go mór óm laige</span>
<lb n="1093"/><span>I gcóir, i gcion, 's i gcúram,</span>
<lb n="1094"/><span>I dtígh Thomáis dhil ghrádhmhair oinigh,</span>
<lb n="1095"/><span>I n-árus chluthmhar chúmhra.</span></p>
</div>
<pb n="33"/>
<div><lb n="1096"/><p><span>Saor-shearc síor óm chroidhe do raideas</span>
<lb n="1097"/><span>Don dís gan deabhadh diúlta</span>
<lb n="1098"/><span>Do chléir na gcríoch don tí bhíos dealbh,</span>
<lb n="1099"/><span>Is d'fhíor-shliocht thaistil triúcha;</span>
<lb n="1100"/><span>Hélen, caoin-bhean mhín gan mhairg</span>
<lb n="1101"/><span>d'fhíor-cheap mhaithibh Mumhan,</span>
<lb n="1102"/><span>Laochra líomhtha Chuinn is Chais,</span>
<lb n="1103"/><span>Is chraoisigh chatha Búrcach,</span>
<lb n="1104"/><span>Dá gcóisir chloinne óig-dhil oilte,</span>
<lb n="1105"/><span>Mhodhamhail mhiochair mhúirnigh,</span>
<lb n="1106"/><span>Nach srónach ris na deorachaibh</span>
<lb n="1107"/><span>'S gach brón re bruid tig chúcha;</span>
<lb n="1108"/><span>Go gcomhnaidh uile Mór-Mhac Muire</span>
<lb n="1109"/><span>I gcóir, i gcion, 's i gcumhdach,</span>
<lb n="1110"/><span>Gan bhrón, gan bheárna bás ná milleadh,</span>
<lb n="1111"/><span>Slán an fhuireann úir-gheal,</span></p>
<lb n="1112"/>
<lb n="1113"/><p><span>Tá ar an gclainn seo, Críost dá gcasnamh</span>
<lb n="1114"/><span>Gan teimheal i dtaitneamh, triúr glan,</span>
<lb n="1115"/><span>Do bhábaibh bríghdeach binn-ghuth blasta,</span>
<lb n="1116"/><span>Mín geal maiseach múinte,</span>
<lb n="1117"/><span>Is áluinn aoibhinn aoilchneis amharc</span>
<lb n="1118"/><span>Gnaoi 'gus gean 'na gcúilfhionn</span>
<lb n="1119"/><span>Grádhmhar Gaedhealach gaoiseach gasta</span>
<lb n="1120"/><span>Gríos-ghuib gean na ngnúise,</span>
<lb n="1121"/><span>Tá na rós ar luisne is fós an lile</span>
<lb n="1122"/><span>'Na gclódh ag siosma súgradh,</span>
<lb n="1123"/><span>Tá an t-ór 'na bhfuilt, tá an reodh 'na ruisc</span>
<lb n="1124"/><span>Ar nós an chriostail chiumhais-ghil,</span>
<lb n="1125"/><span>Tar chóip na mbruinneall is cóir an t-ionad</span>
<lb n="1126"/><span>Comhnuighthe do Chúipid,</span>
<lb n="1127"/><span>Nelli an stáid-bhean, an bháin-chneis Peggi,</span>
<lb n="1128"/><span>Is Cáit na ngeal-chíoch gcúmtha.</span></p>
</div>
<pb n="34"/>
<div><lb n="1129"/><p><span>Is gnáth go síor i dtigheas mo mharcaigh</span>
<lb n="1130"/><span>Buidhean go searcair súgach</span>
<lb n="1131"/><span>Is sásta síothach a bhíd na sagairt</span>
<lb n="1132"/><span>Chríost le sleasaibh búird ann;</span>
<lb n="1133"/><span>Bradán ó'n linn, is caoirigh is ealtain,</span>
<lb n="1134"/><span>Saill na mairt is úire,</span>
<lb n="1135"/><span>Biotáille bríoghmhar thigheann tar lear</span>
<lb n="1136"/><span>Do dhruim na mara is lionnta;</span>
<lb n="1137"/><span>Ól is imirt, ceol ar fhidil,</span>
<lb n="1138"/><span>Beol-ghuth binneas ciuin ceart,</span>
<lb n="1139"/><span>Fóirne ar mire mór le meisce,</span>
<lb n="1140"/><span>Is cóip le sult ag súgradh.</span>
<lb n="1141"/><span>Brón ar bith 'na gcomhair ní thig,</span>
<lb n="1142"/><span>Is dar ndóigh ní bhaineann liom-sa,</span>
<lb n="1143"/><span>Slán gan moill gan maidhm go rabhaid</span>
<lb n="1144"/><span>Arís go dtagad chúcha.</span></p>
<lb n="1145"/>
<lb n="1146"/><p><span>An comh-cheangal.</span></p>
<lb n="1147"/>
<lb n="1148"/><p><span>Árd-Rí Fhlaithis do bhar gcasnamh gan bhruid gan bhreoidhteacht,</span>
<lb n="1149"/><span>Sámh saor seascair gan easbaidh gan uilc ó chómharsain.</span>
<lb n="1150"/><span>Fagbháil níos fairsinge is fleadha go dtugaidh an Coimhseach.</span>
<lb n="1151"/><span>Do bhláth-bhuidhin mhascalaigh mheanmaigh Ghuirt an Tóchair.</span>
<lb n="1152"/></p>
</div>
<pb n="35"/>
<div><lb n="1153"/><p><span>Bzzzzz1725c 18T</span>
<lb n="1154"/><span>Uaill is Éacht i n-Éirinn Fhód-Ghlais.</span></p>
<lb n="1155"/>
<lb n="1156"/><p><span>Marbhna Shéamais Uí Dhomhnaill, do marbhadh i bhfeall an ficheadh</span>
<lb n="1157"/><span>lá d'Abrán, 'san mbliadhain d'aois Chriost 1725, le hUilliam</span>
<lb n="1158"/><span>Ua Coileáin agus le Tomás Ua Coineagáin.</span></p>
<lb n="1159"/>
<lb n="1160"/><p><span>Uaill is éacht i nÉirinn fhód-ghlais,</span>
<lb n="1161"/><span>Ua na nGaedheal na dtréan-treas dtreorach,</span>
<lb n="1162"/><span>Suaill nár éag an méad is beo aca</span>
<lb n="1163"/><span>Sul a bhfuair an daorscur réim-rith leo sain.</span></p>
<lb n="1164"/>
<lb n="1165"/><p><span>Monuar, a Shéamais, a ghéag nár dhreoidhte,</span>
<lb n="1166"/><span>Do ghluais gan bhéim a phréimh do chomhguis,</span>
<lb n="1167"/><span>Do chnuas na laoch do shaor-chlainn Domhnall,</span>
<lb n="1168"/><span>Mar claoidheadh do thréine ag aon don tsórt so!</span></p>
<lb n="1169"/>
<lb n="1170"/><p><span>Is truagh liom féin do chéile ag brón-ghol,</span>
<lb n="1171"/><span>I nguais leinbh 's a cumann ar tórramh,</span>
<lb n="1172"/><span>Ag milleadh a bas, a dearc, 's a drólainn,</span>
<lb n="1173"/><span>Mar cholum aonair iar n-éag a nóchair!</span></p>
<lb n="1174"/>
<lb n="1175"/><p><span>Is truagh do mharbh i n-aithis ag feolchoin,</span>
<lb n="1176"/><span>Is truagh t'athair id easbaidh gan sóghachas,</span>
<lb n="1177"/><span>Is truagh do mháthair bhánda bheol-tais</span>
<lb n="1178"/><span>Ag caoi a dalta an cian mhairfidh go brónach.</span></p>
<lb n="1179"/>
<lb n="1180"/><p><span>Cúis a gcumhadh ní hiongna dóibh sin,</span>
<lb n="1181"/><span>Crú do chuisleann ag lingeadh ar an bhfeor ghlas,</span>
<lb n="1182"/><span>Do chneas geal tollta - feall gan fóirthin -</span>
<lb n="1183"/><span>Le Coileáin do mheasann do chomharsain.</span></p>
<lb n="1184"/>
<lb n="1185"/><p><span>Is tú ag seasamh go calma cródha,</span>
<lb n="1186"/><span>Dlúith i sparrainn, gan taise le cómhrac,</span>
<lb n="1187"/><span>Gur bhainis a chlaidheamh dod bhiodhbha i gcomhlann,</span>
<lb n="1188"/><span>Is go mbainfeá a chroidhe, dá mb'í do ró-thoil.</span></p>
</div>
<pb n="36"/>
<div><lb n="1189"/><p><span>Do cheart do chur ba dhúthchas cóir duit,</span>
<lb n="1190"/><span>Gaisce is lúth is clú 'gus ceolta,</span>
<lb n="1191"/><span>Creach do thabhairt id dhún re fóirneart</span>
<lb n="1192"/><span>As gach dúithche nár umhluigh dóibh sin.</span></p>
<lb n="1193"/>
<lb n="1194"/><p><span>Is muirneach an fhuireann ó'r thóismhis,</span>
<lb n="1195"/><span>Borb-fhuil gan chaime Chlainn Domhnaill</span>
<lb n="1196"/><span>I gCúigeadh Uladh ba chumasach comhachtach</span>
<lb n="1197"/><span>'Na n-ursannaibh re huchtaibh na slóighte -</span></p>
<lb n="1198"/>
<lb n="1199"/><p><span>Nó gur imthigh an tubaist ar Fódla,</span>
<lb n="1200"/><span>Is gur chiorrbhuigh an cinneamhain ar leomhain</span>
<lb n="1201"/><span>Lér cuireadh sibh as fionn-bhroghaibh fóghnaimh</span>
<lb n="1202"/><span>Tíre Chonaill, tír Oiliolla is Eoghain.</span></p>
<lb n="1203"/>
<lb n="1204"/><p><span>Ins na tíorthaibh-si ríomhaim-si reomhaibh</span>
<lb n="1205"/><span>Ba taoisigh do shinsear-sa, a óig-fhir,</span>
<lb n="1206"/><span>Ba saoithe le fíor-bhronnadh seoda,</span>
<lb n="1207"/><span>Is le haoidheacht do dhraoithibh an eolais.</span></p>
<lb n="1208"/>
<lb n="1209"/><p><span>Do bhí do ghaol go tréan i gcomhgus</span>
<lb n="1210"/><span>Le sliocht Néill na n-éacht ar fhóirnibh,</span>
<lb n="1211"/><span>Sliocht Cholla Uais ba huachtrach óirbheart</span>
<lb n="1212"/><span>Ba ghéag tú do phréamh-shliocht Uí Dhomhnaill.</span></p>
<lb n="1213"/>
<lb n="1214"/><p><span>Re Dáil Riada bhfíochmhar is Eoghain,</span>
<lb n="1215"/><span>Re Dáil Chéin, ba thréan i ngleodhtaibh,</span>
<lb n="1216"/><span>Re Dáil Chuinn, an bhuidhean ba bheodha,</span>
<lb n="1217"/><span>Is re Dáil Chais, na dtreas do chomh-chur.</span></p>
<lb n="1218"/>
<lb n="1219"/><p><span>Ní raibh ríogh-fhlaith do chinn ar chóigeadh</span>
<lb n="1220"/><span>I Leath Chuinn nár dhíoghrais dóibh tú,</span>
<lb n="1221"/><span>Mar shíolruis gan teimheal ón gcóip sin</span>
<lb n="1222"/><span>Do bhí ionnat a mbrígh 's a mbeódhacht.</span></p>
</div>
<pb n="37"/>
<div><lb n="1223"/><p><span>Ní áirmhim ar ársacht na mór-fhlaith,</span>
<lb n="1224"/><span>Ó dtáinig do mháthair gan mórtas,</span>
<lb n="1225"/><span>Do Chlainn Chraith, ba mhaith i gcomhadaibh,</span>
<lb n="1226"/><span>Do bhí calma i gcathaibh 's i gcomhlann.</span></p>
<lb n="1227"/>
<lb n="1228"/><p><span>Ba ghlan do phearsa, do sheasamh ba chródha,</span>
<lb n="1229"/><span>Ba gheal dearg do leaca ba lóghmhar,</span>
<lb n="1230"/><span>Ba ghrádhmhar an gáire ód bheol-sa,</span>
<lb n="1231"/><span>'S ba shámh-ghlas do dhá suirc mar phroghlda.</span></p>
<lb n="1232"/>
<lb n="1233"/><p><span>Ba leabhair do ghéag, ba réidh do mheórann,</span>
<lb n="1234"/><span>Ba neartmhar do ghlac, ba thapa threoin-ghlic</span>
<lb n="1235"/><span>Ar arm na dtreas, ba ghasta gleoidhte,</span>
<lb n="1236"/><span>Ciodh cailleadh ar ngas na gaisce móir-chill.</span></p>
<lb n="1237"/>
<lb n="1238"/><p><span>Ní bhfuil síodh-bhruinneall mhín-bhrollaigh mhórdha</span>
<lb n="1239"/><span>Dár dílis an caoineadh ar gach cródh-fhlaith</span>
<lb n="1240"/><span>Ar mhaoil-lios, ar mhaoilinn, nár ar mhóintibh,</span>
<lb n="1241"/><span>Nár chaoin sibh le díoghrais a drólainn.</span></p>
<lb n="1242"/>
<lb n="1243"/><p><span>Do shár-ghuil na táinte ar do chomhgar,</span>
<lb n="1244"/><span>Ar árd-chnocaibh Áine 'gus Óirdgheann;</span>
<lb n="1245"/><span>Ba lán-chlos a ngártha 's a ngeon-ghuil</span>
<lb n="1246"/><span>Go bán-bhrogaibh bláithe na Bóinne.</span></p>
<lb n="1247"/>
<lb n="1248"/><p><span>Sídh-bhean Chnuic Fírinne feor-ghluis</span>
<lb n="1249"/><span>Go nimhneach ag binn-ghol go brónach,</span>
<lb n="1250"/><span>Is trí fichid sídh-bhean ag comh-ghol</span>
<lb n="1251"/><span>I mbruidhin Easa Craoibhe 's i n-Óghmadh.</span></p>
<lb n="1252"/>
<lb n="1253"/><p><span>Do ghuil bean-sídhe ar thaoibh Chnuic Modhuirn,</span>
<lb n="1254"/><span>Is bean sídhe ar thaoibh lios an Eoghanacht,</span>
<lb n="1255"/><span>Tríochad bean sídhe geal go glórach</span>
<lb n="1256"/><span>I dTír Chonaill thíos 's i dTír Eoghain.</span></p>
</div>
<pb n="38"/>
<div><lb n="1257"/><p><span>Le feall ciodh treascradh gasradh an chómhraic -</span>
<lb n="1258"/><span>Conall mac Néill na mbéimeann mbrónach,</span>
<lb n="1259"/><span>Cúraoi cáidh mac Dúire dóid-gheal,</span>
<lb n="1260"/><span>Oscar amhra, is Goll mac Móirne,</span></p>
<lb n="1261"/>
<lb n="1262"/><p><span>Cú Chulainn, an curadh nár chródh-lag,</span>
<lb n="1263"/><span>Conchubhar áigh mac Náis an ró-fhlaith,</span>
<lb n="1264"/><span>Cairbre Cas, is Art, is Eoghan,</span>
<lb n="1265"/><span>Fearghus fionn is Dúnlaing cródha,</span></p>
<lb n="1266"/>
<lb n="1267"/><p><span>Alastrom mac Colla Chiotaigh Mac Domhnaill</span>
<lb n="1268"/><span>Do mhairbh tar anacail na slóighte,</span>
<lb n="1269"/><span>Donnchadh geal Mac Craith, do chomhgas,</span>
<lb n="1270"/><span>Nuadh-ghoin Shéamais, do chéas mé tórsa.</span></p>
<lb n="1271"/>
<lb n="1272"/><p><span>Is dubhach linn tu dúnta i gcomhrainn,</span>
<lb n="1273"/><span>I n-úir chille i ndúthchas dod phór-sa;</span>
<lb n="1274"/><span>I n-Árd Phádraig ciodh árus romhat,</span>
<lb n="1275"/><span>I n-Árd Macha dod fheart-sa ba chóir bheith.</span></p>
<lb n="1276"/>
<lb n="1277"/><p><span>Mo bhuaidhirt go n-éagfad, m'éacht, mo bhrón tú,</span>
<lb n="1278"/><span>A bhuaic-fhir bhéasaigh mhéinn-ghlain mhórdha!</span>
<lb n="1279"/><span>Uainn i gcré i ngéibhinn dóirchis,</span>
<lb n="1280"/><span>Uaill irs éacht i n-Éirinn fhód-ghlais.</span></p>
<lb n="1281"/>
<lb n="1282"/><p><span>An Feart Laoi.</span></p>
<lb n="1283"/>
<lb n="1284"/><p><span>Scéal do ghortuigh go doiligh gach saoi cródha,</span>
<lb n="1285"/><span>Thug éacht is osnadh 'gus orchradh faoi an gcóigeadh,</span>
<lb n="1286"/><span>An tréin-fhear togtha bheith tollata le míochomhthrom,</span>
<lb n="1287"/><span>Faon gan fortacht fá ghoirm-lic thíos feoidhte.</span></p>
<lb n="1288"/>
<lb n="1289"/><p><span>Saor-fhear soitheamh, ba sonasta sítheóilte</span>
<lb n="1290"/><span>Gaedhealach gorm-ruisc gonaideach gnímh-ghleoidhte</span>
<lb n="1291"/><span>Céimeach cosantach cabharthach caoin cóimh-dheas,</span>
<lb n="1292"/><span>Séamas soirbh, ba sholasta ar Chlainn Dhomhnaill.</span>
<lb n="1293"/></p>
</div>
<pb n="39"/>
<div><lb n="1294"/><p><span>Bzzzzz1754ob 18L</span>
<lb n="1295"/><span>A Dhia, do cheart-chruthaigh flaitheas is fonn neimhe.</span></p>
<lb n="1296"/>
<lb n="1297"/><p><span>A Dhia, do cheart-chruthaigh flaitheas is fonn uile,</span>
<lb n="1298"/><span>Grian is gealach, is ranna is tonn tuile,</span>
<lb n="1299"/><span>Iarsma an pheacaidh ná leanuigh go lom orainn,</span>
<lb n="1300"/><span>Acht riair mo dheacair, is freagair Dia Domhnaigh mé.</span></p>
<lb n="1301"/>
<lb n="1302"/><p><span>A Liaigh mo leasa, 'gus a araid-gheal-Uain na hÓighe,</span>
<lb n="1303"/><span>Do thriall ó Fhlaitheas dom sheachaint ar uaimh an smóil,</span>
<lb n="1304"/><span>Ná ciap mé i ngalar 's i n-easbaidh go buan níos mó,</span>
<lb n="1305"/><span>Acht riair mo dheacair, is scaipigh Dia Luain mo bhrón.</span></p>
<lb n="1306"/>
<lb n="1307"/><p><span>A Naoimh-Spioraid thaistil ón Athair is ón Ríogh-Mhac árd,</span>
<lb n="1308"/><span>Bheir líonmhar lasair 'san anam, is líonradh grás,</span>
<lb n="1309"/><span>Ní cuibhe dhuit fearg ná fala bheith linn do ghnáth,</span>
<lb n="1310"/><span>Acht scaoil mo dheacair, is scaipigh mo scís Dia Máirt.</span></p>
<lb n="1311"/>
<lb n="1312"/><p><span>A Thríonóid Bheannuighthe, mhaireas i n-aon-aoirde</span>
<lb n="1313"/><span>Gan díth-chomhacht ceannais ag ceachtar ar aon daoibh-se,</span>
<lb n="1314"/><span>Mo dhaoir-cheo deacrach scaipigh go léir díom-sa,</span>
<lb n="1315"/><span>Is gach coinsgleo galair, is freagair-se Dia Céadaoin mé.</span></p>
<lb n="1316"/>
<lb n="1317"/><p><span>A Chríost, aithchim do Bhanaltra mhéinn-mhíne</span>
<lb n="1318"/><span>Le daoirse peannaide cheannuigh ar gcaomh-shaoirse,</span>
<lb n="1319"/><span>Claoidhte i ngalar 's i n-easbaidh táim faon fíor-lag,</span>
<lb n="1320"/><span>Mo scís-se scaipigh, is freagair-se Déardaoin mé.</span></p>
</div>
<pb n="40"/>
<div><lb n="1321"/><p><span>Atáim gan ceathra, gan capaill, gan spré mhíolach.</span>
<lb n="1322"/><span>Gan mhaoin, gan tapa, gan taisce, gan lón míosa;</span>
<lb n="1323"/><span>Gan moill, muna gcreanair dam cabhair, tá'n t-éag taoibh liom -</span>
<lb n="1324"/><span>A Chríost, gaibh taise dam!  freagair mé Dia hAoine.</span></p>
<lb n="1325"/>
<lb n="1326"/><p><span>An chnaoiteacht cheasteach 's an creathadh-so chéas m'intinn,</span>
<lb n="1327"/><span>Thug m'intleacht marbh 's mé dealbh ag éagcaoine,</span>
<lb n="1328"/><span>Mo dhíth, mo dheacar, mo ghalar mo ghéar-daoirse,</span>
<lb n="1329"/><span>I gcrích na seachtmhaine glanuigh go léir díom-sa.</span></p>
<lb n="1330"/>
<lb n="1331"/><p><span>A SHAOI GHLAIN DON PHRÍOMH-SCOTH.</span></p>
<lb n="1332"/>
<lb n="1333"/><p><span>Fonn - "Gráinne Mhaol".</span></p>
<lb n="1334"/>
<lb n="1335"/><p><span>A shaoi ghlain do phríomh-scoth na sár-fhear saor,</span>
<lb n="1336"/><span>Is binn snuighte laoidhthe agus ráidhte séimh,</span>
<lb n="1337"/><span>An aoibhinn leat díbirt ar námhad go léir</span>
<lb n="1338"/><span>'S an Rí ceart do luighe anois le Gráinne Mhaol?</span></p>
<lb n="1339"/>
<lb n="1340"/><p><span>Beidhid soillse agus teinte geal chnáimh ag Gaedhil,</span>
<lb n="1341"/><span>Is fíonta dá ndíogadh ar clár le scléip,</span>
<lb n="1342"/><span>Beidh aoibhneas is intinn ar dhámh is cléir</span>
<lb n="1343"/><span>Ag guidhe leis an rígh cheart 's le Gráinne Mhaol.</span></p>
<lb n="1344"/>
<lb n="1345"/><p><span>Tá Laoiseach go buidheanmhar tar sáile ag téeacht</span>
<lb n="1346"/><span>Le díoghrais chum díoghaltais le gárda is faobhar;</span>
<lb n="1347"/><span>Beidhid saoithe ar gcríche go bráth 'na réim</span>
<lb n="1348"/><span>Ag díbirt a naimhde ó Ghráinne Mhaol.</span></p>
<lb n="1349"/>
<lb n="1350"/><p><span>chídhfear na mílte ón Spáinn go tréan,</span>
<lb n="1351"/><span>Fíor-scoth na tíre do crádhadh le pléidh,</span>
<lb n="1352"/><span>Fillfid gan moill chugainn tar sáil gan bhréig,</span>
<lb n="1353"/><span>Ag coimhdeacht an riogh chirt is Ghráinne Maoil.</span></p>
</div>
<pb n="41"/>
<div><lb n="1354"/><p><span>Spreag t'intinn, bíodh meidhir ort, go láidir léir,</span>
<lb n="1355"/><span>Glac claidheamh chugat is éirghidh, a ghrádh mo chléibh,</span>
<lb n="1356"/><span>Scinnfid ó Híghlands lucht bláth-bhoinnéit,</span>
<lb n="1357"/><span>Agus sínfidh an rí ceart le Gráinne Mhaol.</span></p>
<lb n="1358"/>
<lb n="1359"/><p><span>Tá an tImpire 'gus Laoiseach 'gus Pápa Dé</span>
<lb n="1360"/><span>Ag tígheacht chugainn go buidheanmhar, 's an Spáinneach séimh;</span>
<lb n="1361"/><span>Beidhid sítheach féasta muinnteardha páirteach réidh</span>
<lb n="1362"/><span>Leis an Stíobhart-so ar slighidh chugainn 's le Gráinne Mhaol.</span></p>
<lb n="1363"/>
<lb n="1364"/><p><span>Beidh síor-ghol is caoi guirt is gártha cléibh</span>
<lb n="1365"/><span>Ag fíor-bhodaigh choidhche, 'gus ní cás liom é;</span>
<lb n="1366"/><span>Stríocfaid go híseal go tláith 's go faon</span>
<lb n="1367"/><span>Don Stíobhart do díbreadh 's do Ghráinne Mhaol.</span></p>
<lb n="1368"/>
<lb n="1369"/><p><span>Béidhmíd-ne go fíontach, 's go fáilteach saor,</span>
<lb n="1370"/><span>Is ar muintear go haoibhinn, gan cháin 'san tsaoghal;</span>
<lb n="1371"/><span>Béidhid Gaoidhil bhoicht go hinntinneach, lán do scléíp,</span>
<lb n="1372"/><span>'S an scaoinse claámh díbeartha ó Ghráinne Mhaol.</span></p>
<lb n="1373"/>
<lb n="1374"/><p><span>A dhalta dhil chalma ghrádhmhair shéimh,</span>
<lb n="1375"/><span>Mo theastas ar mhascalaigh bhláith gan bhéim,</span>
<lb n="1376"/><span>Dá stracadh le sealad ag námhaid go claon,</span>
<lb n="1377"/><span>Fá scamall ag agallamh Ghráinne Maoil.</span></p>
<lb n="1378"/>
<lb n="1379"/><p><span>Beidh ceartas, béidh aiteas, béidh dáin, béidh scléip</span>
<lb n="1380"/><span>Ag flathaibh ag freastal don árd-rígh thréan;</span>
<lb n="1381"/><span>Beidhid Galla 'na gceathaibh dá lámhach le piléir,</span>
<lb n="1382"/><span>Is beidh sealbh ag Carolus ar Ghráinne Mhaol.</span>
<lb n="1383"/>
<pb n="42"/></p>
<lb n="1384"/>
<lb n="1385"/><p><span>COIS CALATH-PHUIRT AR MAIDIN DAM.</span></p>
<lb n="1386"/>
<lb n="1387"/><p><span>Fonn - "Gráinne Mhaol."</span></p>
<lb n="1388"/>
<lb n="1389"/><p><span>Chois calath-phuirt ar maidin dam i dtráth, is mé im néal,</span>
<lb n="1390"/><span>Do dhearcas-sa go greannmhar an stáid-bhean shéimh,</span>
<lb n="1391"/><span>A leabhar-fholt ar bhaille-chrith léi ag fás go féar,</span>
<lb n="1392"/><span>Ar a ngairmid siad Banbha, nó Gráinne Mhaol.</span></p>
<lb n="1393"/>
<lb n="1394"/><p><span>Aithchim ort-sa, a ainnir mhilis mhánla shéimh,</span>
<lb n="1395"/><span>Is aithris-se go carthannach dod ráidhte béil,</span>
<lb n="1396"/><span>Labhair-si go blasta linn, 's is feáirrde mé,</span>
<lb n="1397"/><span>Nó an bhfuil an leanbh ceart i dtarngaireacht chum Gráinne Maoil?</span></p>
<lb n="1398"/>
<lb n="1399"/><p><span>Geallaim duit, a charad-fhuil, is mo láimh 'na dhéidh,</span>
<lb n="1400"/><span>Gur raideadar na scamaill is gur árd an spéar;</span>
<lb n="1401"/><span>Gach faraire tá le fada ann faoi lámhach na bpiléar</span>
<lb n="1402"/><span>Go bhfuil a dtaisteal súd i mbailte puirt chum Gráinne Maoil.</span></p>
<lb n="1403"/>
<lb n="1404"/><p><span>A Úir-Mhic, d'fhulaing sciuirse 'gus páis 'nár dtaobh,</span>
<lb n="1405"/><span>Tabhair congnamh dár bPrionnsa ins gach beárnain baoghail,</span>
<lb n="1406"/><span>Cuir an cúmplacht sain Lúitir ar fán chum sléibhe,</span>
<lb n="1407"/><span>Is tabhair ionfairt i gcumhangrach do Ghráinne Mhaol.</span></p>
<lb n="1408"/>
<lb n="1409"/><p><span>Is é deir an smóilín go ceol-bhinn faoi bhárr na gcraobh</span>
<lb n="1410"/><span>Gur cóir daoibh gan ró-mhoill bhur dtáclaidhe ghléas,</span>
<lb n="1411"/><span>Bíodh cóir groidhe ar bhur gcóistidhe chum trácht i gcéin</span>
<lb n="1412"/><span>Go bhfuil deoraidhe ar lóistín ag Gráinne Mhaol.</span></p>
</div>
<pb n="43"/>
<div><lb n="1413"/><p><span>A Athair Mhic, nó an fada leat ar fán do chléir</span>
<lb n="1414"/><span>Dá gcartadh amach faoi bharra cnoc 's i n-árd gach sléibhe?</span>
<lb n="1415"/><span>Feara-choin i mbailte puirt 's i n-áitreabh Gaedheal</span>
<lb n="1416"/><span>Fé dhearaibh ag Sacsanaigh gan cháim 'na dhéidh?</span></p>
<lb n="1417"/>
<lb n="1418"/><p><span>Tá Diarmaid dá chiapadh, is ní nár dó é,</span>
<lb n="1419"/><span>Ag iarmhar gan iarach, gan cháil 'san tsaoghal;</span>
<lb n="1420"/><span>Is é deir gach piara, má iarrfaid nach fuláir dóibh é,</span>
<lb n="1421"/><span>Go mbeidh iarsma ins an mbliadhain seo ar Ghráinne Mhaol.</span></p>
<lb n="1422"/>
<lb n="1423"/><p><span>A fhír-fhile dhírigh d'fhuil Chárthaigh thréin,</span>
<lb n="1424"/><span>'Na bhfuil líomhthacht is milseacht id ráidhte béil,</span>
<lb n="1425"/><span>An Rí sin chuir síol scoth as ar fhásais féin</span>
<lb n="1426"/><span>Tar taoide dá dtígheadh sé ba hárd do ghéim.</span></p>
<lb n="1427"/>
<lb n="1428"/><p><span>A GHEANAMNAIGH ÓIG.</span></p>
<lb n="1429"/>
<lb n="1430"/><p><span>D'óg-mhnaoi cois Máighe ar an sean-fhonn sain: "Fuaim agus</span>
<lb n="1431"/><span>Fothram na Ceárdchan".</span></p>
<lb n="1432"/>
<lb n="1433"/><p><span>A gheanamnaigh óig, d'fhúig slógh gan anam,</span>
<lb n="1434"/><span>Gan fuinneamh, gan treoir, gan spórt le támh,</span>
<lb n="1435"/><span>Le taitneamh do ghnaoi táid mílte doilbh,</span>
<lb n="1436"/><span>Do bhuaidh ar bhruinneallaibh chríche Fáil;</span>
<lb n="1437"/><span>Tá'n caor ar fiuchadh led shéimh-ghrádh shultmhar,</span>
<lb n="1438"/><span>A stuaire an tséin, muna bhfuasclair mé,</span>
<lb n="1439"/><span>Is mé brúidhthe i dtaom le ró-shearc cléibh</span>
<lb n="1440"/><span>Dod phearsain, is duit féin is náireach.</span></p>
<lb n="1441"/>
<lb n="1442"/><p><span>Is leabhair go bróig a hór-fholt bhaineas</span>
<lb n="1443"/><span>An chruinne don bhfeor 's an reodh don bhán,</span>
<lb n="1444"/><span>Go druiminneach slím-chas trínnseach mogallach</span>
<lb n="1445"/><span>Cuachach cruipinneach buidhe-chas bláith;</span></p>
</div>
<pb n="44"/>
<div><lb n="1446"/><p><span>Ní nár don mhiochair gur fhás a cuisleanna</span>
<lb n="1447"/><span>d'fhíor-shliocht Néid, Eóghain Mhóir, is Néill,</span>
<lb n="1448"/><span>'S do chrú na laoch 'san gcúig fuair géill,</span>
<lb n="1449"/><span>'S eadh chleachtuigh an rí-bhean álainn.</span></p>
<lb n="1450"/>
<lb n="1451"/><p><span>Is binne a guth béil 'ná an ceol do chanaid</span>
<lb n="1452"/><span>Na druide fá dhó le spórt cois Máighe,</span>
<lb n="1453"/><span>'Sa leabhar-chrobh mín ar dhruím bruit d'oibrigh,</span>
<lb n="1454"/><span>Sluaighte loingeasa crainn is báid,</span>
<lb n="1455"/><span>Cáige is iolair, is róinte ar mhullachaibh,</span>
<lb n="1456"/><span>Gadhair i gcéin, is fiadhach go tréan,</span>
<lb n="1457"/><span>Cuach colúir ar craobh, seabhac beo ar ghéig,</span>
<lb n="1458"/><span>'S is oirdhearc a méar ar chláirsigh.</span></p>
<lb n="1459"/>
<lb n="1460"/><p><span>Is freastalach cóisreach i seol-bhrugh leathan,</span>
<lb n="1461"/><span>Is athair don chóig is ósta gnáth,</span>
<lb n="1462"/><span>Túr gasta glic caoin, d'fhuil Mhíleadh fholluis,</span>
<lb n="1463"/><span>Nár fhuathaigh file ná draoi 'san Ráith;</span>
<lb n="1464"/><span>Is deimhin gan bhiollam mar a bhfaghaidh flaith-churadh thú</span>
<lb n="1465"/><span>d'fhíor-shliocht Néid ná raghaidh i gcéin,</span>
<lb n="1466"/><span>Ná tabhar-sa taobh re mnaoi tar t'éis</span>
<lb n="1467"/><span>Ó chuiris dóigh-phéin im lár-sa.</span></p>
<lb n="1468"/>
<lb n="1469"/><p><span>Is é do mhearuigh na slógh a clódh 's a mama,</span>
<lb n="1470"/><span>A pearsa gheal óg, 's a tóbhacht tar mhnáibh,</span>
<lb n="1471"/><span>A mala bheag caol 's a clí nár chodail</span>
<lb n="1472"/><span>Dá uaisle duine le taoibh mo ghradha;</span>
<lb n="1473"/><span>Ar aon-dath chriostail tá séimh-ruisc uile aici,</span>
<lb n="1474"/><span>Cúipid féin i ngnaoi gan bhéim,</span>
<lb n="1475"/><span>A com mar aol, a brágha 's a déid,</span>
<lb n="1476"/><span>Fuair fearta gus scéimh na páirte.</span>
<lb n="1477"/></p>
</div>
<pb n="45"/>
<div><lb n="1478"/><p><span>Bzzzzz1808ls 19T</span>
<lb n="1479"/><span>UzzzzzAnaithnid</span>
<lb n="1480"/><span>OIGHREACHT T'ATHAR GO NGABHAIR-SE.</span></p>
<lb n="1481"/>
<lb n="1482"/><p><span>Ag so iomarbháidh d'éirghidh idir an t-Athair Eoghan</span>
<lb n="1483"/><span>Ua Caoimh agus Seaghán Clárach, agus is mar so</span>
<lb n="1484"/><span>thosnuigh sé: Eoghan do chuir a bhuachaill chum Seagháin</span>
<lb n="1485"/><span>agus rann amhráin ag an mbuachaill do mheabhair do</span>
<lb n="1486"/><span>theagaisc Eoghan dó, agus a dubhairt leis an mbuachaill</span>
<lb n="1487"/><span>iarraidh ar Sheaghán an rann do scríobhadh dó, agus do</span>
<lb n="1488"/><span>scríobh Seaghán rann go bhfuair Eoghan ocht locht déag</span>
<lb n="1489"/><span>an fhichid i scríobhadh na ranna sain, agus ag so an</span>
<lb n="1490"/><span>rann, agus Eoghan féin do rinne í, ag fromhadh Sheagháin:</span></p>
<lb n="1491"/>
<lb n="1492"/><p><span>Bzzzzz1726ob 18T</span>
<lb n="1493"/><span>UzzzzzEoghan Ó Caoimh</span></p>
<lb n="1494"/>
<lb n="1495"/><p><span>Oighreacht t'athar go ngabhair-se, a Thaidhgín Bhuidhe,</span>
<lb n="1496"/><span>Is oighear ó lathaigh na mbailte ar do laghairín chruinn;</span>
<lb n="1497"/><span>Radharc gach eadtortha is dearbh go bhfaghair fá thrí,</span>
<lb n="1498"/><span>Is fadhb id bhathas ó cheannairic cladhairidhe i mbruighin.</span></p>
<lb n="1499"/>
<lb n="1500"/><p><span>UzzzzzSeán Clárach Mac Domhnaill</span>
<lb n="1501"/><span>Freagra Sheagháin ar an dtaoibh thall:</span></p>
<lb n="1502"/>
<lb n="1503"/><p><span>A shagairt, nach seasc do chaithis baois t'óige,</span>
<lb n="1504"/><span>'S gur grafadh leat leabhair greannta grinn romhainn-ne,</span>
<lb n="1505"/><span>Ag canadh na n-aiste i gceart na scríbhneoracht,</span>
<lb n="1506"/><span>Dar bachall an easbaigh! ní mhaithfinn daoibh feoirling.</span></p>
<lb n="1507"/>
<lb n="1508"/><p><span>UzzzzzEoghan Ó Caoimh</span>
<lb n="1509"/><span>Eoghan anois:</span></p>
<lb n="1510"/>
<lb n="1511"/><p><span>Ná mionnuigh an bhachall, ná tarcuisnigh í go bráth,</span>
<lb n="1512"/><span>Ná himir do bhearta go bhfeasfair cia dhínn is feárr,</span>
<lb n="1513"/><span>Ó shioscadh na sramadh lér dheacair duit scríbheann bhláith,</span>
<lb n="1514"/><span>Scilling ní ghlacfad, bíodh agat mo chíos id láimh.</span>
<lb n="1515"/></p>
</div>
<pb n="46"/>
<div><lb n="1516"/><p><span>UzzzzzSeán Clárach Mac Domhnaill</span>
<lb n="1517"/><span>Seaghán arís:</span></p>
<lb n="1518"/>
<lb n="1519"/><p><span>Má mhionnas an bhachall ní tarcuisne dí an fáth,</span>
<lb n="1520"/><span>'S do-bheirim mo dhearbh ná hadmhuighidh daoibh-se bárr,</span>
<lb n="1521"/><span>Ó's sruimealta smearais led shramadh mo scríbheann bhláith,</span>
<lb n="1522"/><span>Ní duine fad mhairfeas mé radfas duit cíos ná cáin.</span></p>
<lb n="1523"/>
<lb n="1524"/><p><span>UzzzzzEoghan Ó Caoimh</span>
<lb n="1525"/><span>Eoghan anois:</span></p>
<lb n="1526"/>
<lb n="1527"/><p><span>Ó's file ná feacann tú d'aitheascaibh dílse dhámh</span>
<lb n="1528"/><span>Lér cuireadh i n-eagar gach seanchas d'Inse Fáil,</span>
<lb n="1529"/><span>Scuirfead-sa feasta muna ngeallfair mo dhíol do ghnáth,</span>
<lb n="1530"/><span>'S go gcuirfir i dtaise chugam taisce na craoibhe i dtráth.</span></p>
<lb n="1531"/>
<lb n="1532"/><p><span>UzzzzzSeán Clárach Mac Domhnaill</span>
<lb n="1533"/><span>Seaghán arís:</span></p>
<lb n="1534"/>
<lb n="1535"/><p><span>Ó thuigim gur sagart tú chleachtas bheith nímhneach nár,</span>
<lb n="1536"/><span>Is gur cliste tú i n-aithis do theangan 'ná i ngníomh do láimh,</span>
<lb n="1537"/><span>Is ó's deimhin nach taca chum seasaimh do laoidhthe im dháil,</span>
<lb n="1538"/><span>A thuilleadh dod theagasc ní ghlacfad-sa choidhche i láimh.</span></p>
<lb n="1539"/>
<lb n="1540"/><p><span>UzzzzzAnaithnid</span>
<lb n="1541"/><span>An tAthair Tadhg Ua Súilleabháin, ag moladh idir an tAthair</span>
<lb n="1542"/><span>Eoghan agus Seaghán:</span></p>
<lb n="1543"/>
<lb n="1544"/><p><span>Ciodh Clárach fear i bhfad 'na ghairm comhgais,</span>
<lb n="1545"/><span>Dána i gceart na Laidne gasta cródha,</span>
<lb n="1546"/><span>d'áitigh teacht do mhaithibh Chlanna Dhomhnaill,</span>
<lb n="1547"/><span>I dtrácht na sean is fearra an tAthair Eoghan.</span>
<lb n="1548"/></p>
</div>
<pb n="47"/>
<div><lb n="1549"/><p><span>An tráth do scair don bhean i n-aice pósta,</span>
<lb n="1550"/><span>Is cráibhtheach glan do ghlac an tsagartóireacht,</span>
<lb n="1551"/><span>Is feáirrde a ghean 'sa mheas i bhfearann Fódla</span>
<lb n="1552"/><span>Bheith ársa seasc ó's maith do chaith an óige.</span></p>
<lb n="1553"/>
<lb n="1554"/><p><span>UzzzzzSeán Clárach Mac Domhnaill</span>
<lb n="1555"/><span>Freagra Sheagháin:</span></p>
<lb n="1556"/>
<lb n="1557"/><p><span>Ní bárd ní seancha ceart ar fhearaibh Fódla,</span>
<lb n="1558"/><span>Ní árthach aithne ceast ná Laidne ar fóghnamh,</span>
<lb n="1559"/><span>Ní sás chum aiste dhealbhadh i gceart an cóbach</span>
<lb n="1560"/><span>Do dháil an breath do leath do'n Athar Eoghain.</span></p>
<lb n="1561"/>
<lb n="1562"/><p><span>UzzzzzAnaithnid</span>
<lb n="1563"/><span>Moladh Dhomnaill Dhaill Uí Súilleabháin:</span></p>
<lb n="1564"/>
<lb n="1565"/><p><span>A Eoghain, ní masla dhuit feasta má maoidheadh gurb árs',</span>
<lb n="1566"/><span>'S gur léaghadh leat leabhair gach flatha bhí i nInse Fáil,</span>
<lb n="1567"/><span>Gach n-aon don aicme mar mheasaim féin daoibh-se is feárr,</span>
<lb n="1568"/><span>Acht ó ataoi-se id shagart bíodh barra chum grinn ag Seaghán.</span></p>
<lb n="1569"/>
<lb n="1570"/><p><span>Bzzzzz1754ob 18L</span>
<lb n="1571"/><span>UzzzzzSeán Clárach Mac Domhnaill</span>
<lb n="1572"/><span>AR SMÉIDE SÚIL AR MAIDIN LAOI.</span></p>
<lb n="1573"/>
<lb n="1574"/><p><span>Fonn:  "Leabadh chlúimh is chórdaidhe."</span></p>
<lb n="1575"/>
<lb n="1576"/><p><span>Ar sméide súil ar maidin laoi</span>
<lb n="1577"/><span>Do Phoebus fionn ar faid an tsaoghail,</span>
<lb n="1578"/><span>'S ag téacht ar dtúis isteach 'na shlighidh</span>
<lb n="1579"/><span>'Na charbad aoibhinn órdha,</span>
<lb n="1580"/><span>Is mé ar siubhal ar easbaidh fuinn,</span>
<lb n="1581"/><span>Ag téacht na dtriúch do chleachtas í,</span>
<lb n="1582"/><span>Fá ghaorthaibh úra Oiririghe,</span>
<lb n="1583"/><span>Is fairsing fíodhbha fód-ghlas.</span>
<lb n="1584"/></p>
</div>
<pb n="48"/>
<div><lb n="1585"/><p><span>'S an réim sin dúinn níor bhfada linn,</span>
<lb n="1586"/><span>An spéir-bhean chiúin go bhfeaca í,</span>
<lb n="1587"/><span>Go maordha múinte maiseach mín,</span>
<lb n="1588"/><span>Ag taisteal taoibh an bhóthair;</span>
<lb n="1589"/><span>Téidhim do riuid isteach tar claidh,</span>
<lb n="1590"/><span>I méin go mb'fhiú re hagall í,</span>
<lb n="1591"/><span>'S do réinneas umhlacht thais don mhnaoi,</span>
<lb n="1592"/><span>'S do bheartas míle póg di.</span></p>
<lb n="1593"/>
<lb n="1594"/><p><span>Is é adubhart, im basa dhaoibh:</span>
<lb n="1595"/><span>A ghéag na lúb is maiseach gnaoi,</span>
<lb n="1596"/><span>Is céim le clú 's is caitheas fíor,</span>
<lb n="1597"/><span>Ma ghlacathaidhe mo chomhairle,</span>
<lb n="1598"/><span>Déanam súgradh, a ghailteann ghrinn,</span>
<lb n="1599"/><span>N'íl aonneach dúinn i ngar acht sinn,</span>
<lb n="1600"/><span>Ná héimigh siúd, a bhean mo chroidhe,</span>
<lb n="1601"/><span>Má's maiseach daoibh-se beó mé.</span></p>
<lb n="1602"/>
<lb n="1603"/><p><span>Tréig do dhúil is fan, ar sí,</span>
<lb n="1604"/><span>Ná réab mo chlú is ná maslaigh sinn,</span>
<lb n="1605"/><span>'S ná déan ar dtúis go mear an gníomh</span>
<lb n="1606"/><span>Dob aithreach daoibh 'na dheoidh sin;</span>
<lb n="1607"/><span>Is gurab é dubhairt an aithne linn</span>
<lb n="1608"/><span>Do chuir Dia na ndúl i leabhar Mhaois -</span>
<lb n="1609"/><span>Ná déan an drúis, 's ná ceangail suim</span>
<lb n="1610"/><span>Ná searc le mnaoi do chómharsan.</span></p>
<lb n="1611"/>
<lb n="1612"/><p><span>Léig-si dhúinn, a bhean mo chroidhe,</span>
<lb n="1613"/><span>Ní féidir liom an teas do chlaoidheadh</span>
<lb n="1614"/><span>Do shéid Cúipid isteach im chlí</span>
<lb n="1615"/><span>Ar faicsint linn do chlódh-sa,</span>
<lb n="1616"/><span>Do chraobh-fholt fionn go talamh síos,</span>
<lb n="1617"/><span>Mar chaobaibh úra sneachta ar chraoibh,</span>
<lb n="1618"/><span>Do chlaon-rosc lonnrach lasta lí,</span>
<lb n="1619"/><span>Bhain m'aithne dhíom is m'eolas.</span></p>
</div>
<pb n="49"/>
<div><lb n="1620"/><p><span>Duit féin is iúl i seanchas Gaoidhil</span>
<lb n="1621"/><span>An chlaon-toil úd thug mac an Ríogh</span>
<lb n="1622"/><span>Maol na mbó don ainnir thíos</span>
<lb n="1623"/><span>Do tharraing Gaill tar bhóchna;</span>
<lb n="1624"/><span>D'éise siúd ná stadfaidís</span>
<lb n="1625"/><span>Éire úr go gcreachfaidís,</span>
<lb n="1626"/><span>'S gur traochadh riu na farairidhe</span>
<lb n="1627"/><span>Do chlannaibh Chuinn is Eóghain.</span></p>
<lb n="1628"/>
<lb n="1629"/><p><span>Is baoth do chúrsa, is feas, ar sí,</span>
<lb n="1630"/><span>Tar éis a ndubhart-sa leat go fíor,</span>
<lb n="1631"/><span>Aontughadh thabhairt d'aon bhean 'san tsaoghal</span>
<lb n="1632"/><span>Nár ceapadh daoibh mar nóchar,</span>
<lb n="1633"/><span>'S gur féidir liom-sa a mheas ar t-aois</span>
<lb n="1634"/><span>Go bhfuil céile chúmtha chailce chaoin</span>
<lb n="1635"/><span>Dár ghéillis rún is searc do chroidhe</span>
<lb n="1636"/><span>'San mbaile thíos id dheoidh-se.</span></p>
<lb n="1637"/>
<lb n="1638"/><p><span>Bzzzzz1726c 18T</span>
<lb n="1639"/><span>AR THUITIM IM SHUAN.</span></p>
<lb n="1640"/>
<lb n="1641"/><p><span>Ar bhás Dhonnchadha Mhic Sheagháin, Easbog Chorcaighe.</span></p>
<lb n="1642"/>
<lb n="1643"/><p><span>Ar thuitim im shuan uaigneach im aonar án,</span>
<lb n="1644"/><span>Is mise gan uain suaimhnis le héachtaibh áir,</span>
<lb n="1645"/><span>Tháinig bruinneall na gcuach gcuanna ó thaobh na trágha</span>
<lb n="1646"/><span>Le friotal im chluais d'fhuagair dam créacht tar chách.</span></p>
<lb n="1647"/>
<lb n="1648"/><p><span>Cuireastar uaill fhuar-ghuil lem thaobh go h-árd,</span>
<lb n="1649"/><span>Is lingeas anuas buan-tsrotha déar 'na dheághaidh,</span>
<lb n="1650"/><span>Snaidhmistear cruaidh snuaidh-gheala méar na mná,</span>
<lb n="1651"/><span>Is léigeas a gruag stuadh-ghartha léi go sáil.</span></p>
</div>
<pb n="50"/>
<div><lb n="1652"/><p><span>Tuigim-se ar uair uaithe go n-éagfadh tráth</span>
<lb n="1653"/><span>Duine go luath d'shuan-tsliocht Mhilesis bháin</span>
<lb n="1654"/><span>Do chuirfeadh ar buaidhirt nuadh mé, ciodh céasta táim,</span>
<lb n="1655"/><span>Mar d'imthigh ar fuaradh uaisle shliocht Éibhir áird.</span></p>
<lb n="1656"/>
<lb n="1657"/><p><span>Mo thubaist an tuar duailseach do théacht im dháil,</span>
<lb n="1658"/><span>Bile ba bhuan buacach, ba féinnidh fáis,</span>
<lb n="1659"/><span>Do chruinnigh an cnuas cuanna saor go bárr,</span>
<lb n="1660"/><span>Gur cuireadh i n-uaigh uaignigh mo léir-chreach lán.</span></p>
<lb n="1661"/>
<lb n="1662"/><p><span>Is turrainn bioth-bhuan cruaidh-easbaidheach d'Éirinn áin,</span>
<lb n="1663"/><span>Do chineadh mar chuaidh uainn-ne go léir chum fáin,</span>
<lb n="1664"/><span>Is cineadh ar gach uan uasal do Ghaedhealaibh Fáil</span>
<lb n="1665"/><span>Ó Shionainn go ruadh-Ruachtaigh 's go Déisibh d'sháil,</span></p>
<lb n="1666"/>
<lb n="1667"/><p><span>Ó's sibh-se don chuaine uaisle an t-aon amháin</span>
<lb n="1668"/><span>Do chongaibh le buan-bhuaidh spioraide Dé na ngrás</span>
<lb n="1669"/><span>Gan tuitim do ruadh-ruathar i ngéill do chách,</span>
<lb n="1670"/><span>A n-imtheacht tar cuan uainn-ne, 's gan téacht go bráth.</span></p>
<lb n="1671"/>
<lb n="1672"/><p><span>Bzzzzz1754ob 18L</span>
<lb n="1673"/><span>A AINNIR IS ÁILNE LÁMH.</span></p>
<lb n="1674"/>
<lb n="1675"/><p><span>A ainnir is áilne lámh ar bhratachaibh sróill,</span>
<lb n="1676"/><span>Is do chanas go sámh gach dán do chleachtann mo shórt,</span>
<lb n="1677"/><span>Ó ghabhais gach sráid ón Ráith go Caiseal fá dhó,</span>
<lb n="1678"/><span>Abair, a ghrádh, cia is feárr do taithnigh le Seon?</span></p>
</div>
<pb n="51"/>
<div><lb n="1679"/><p><span>Is dathaighthe d'fhás an bán 'na dhearg tré rós,</span>
<lb n="1680"/><span>'San dearg is sámh le scáil an tsneachta 'na clódh;</span>
<lb n="1681"/><span>Tá'n dearg 'na bhán 'san bán 'na dhearg fá dhó</span>
<lb n="1682"/><span>Ag Anna bean Sheagháin, ciodh thárlaigh Anna 'na Seón.</span></p>
<lb n="1683"/>
<lb n="1684"/><p><span>Mo dheacair, a Sheagháin, an tár so bhaineas dár sórt</span>
<lb n="1685"/><span>Ag Gallaibh dár gcrádh ón lá do cailleadh an Bhóinn,</span>
<lb n="1686"/><span>Dá dtagfadh an Spáinneach bán le fearaibh tar Móin,</span>
<lb n="1687"/><span>Do gheobhainn-se stát, mo chrádh, níor mheasa do Sheon.</span></p>
<lb n="1688"/>
<lb n="1689"/><p><span>Sin Anna 'na Seaghán is Seaghán 'na Anna is 'na Sheón</span>
<lb n="1690"/><span>Ag taisteal dár ndáil go láidir acfuinneach óg,</span>
<lb n="1691"/><span>An racaire mná 's an sáir-fhear seasaimh i ngleó</span>
<lb n="1692"/><span>Tá ceangailte i ngrádh, i bpáirt, i ngradam, 's i gclódh.</span></p>
<lb n="1693"/>
<lb n="1694"/><p><span>Mo dheacar gan lán-each bán ag breabaire Seon,</span>
<lb n="1695"/><span>Fé airm nár thár i ngach áit ná mheasainn sé gabhail,</span>
<lb n="1696"/><span>Do lascfadh gan gráin gach rásta d'fhanatics crón</span>
<lb n="1697"/><span>Ar sagairt cráibhtheach 's ar mbráithre bagairt don Róimh.</span></p>
<lb n="1698"/>
<lb n="1699"/><p><span>Bzzzzz1737-38c 18L</span>
<lb n="1700"/><span>TAISCIGHIDH, A CHLOCHA, FÁ CHOIGILT.</span></p>
<lb n="1701"/>
<lb n="1702"/><p><span>Ar bhás Dhauson.</span></p>
<lb n="1703"/>
<lb n="1704"/><p><span>Taiscighidh, a chlocha, fá choigilt i gcoimeád chriaidh</span>
<lb n="1705"/><span>An feallaire fola 'san stollaire Dauson liath,</span>
<lb n="1706"/><span>A ghaisce níor bh'follus i gcogadh ná gcath lá ghliagh,</span>
<lb n="1707"/><span>Acht ag creachadh 's ag crochadh 's ag coscairt na mbochtán riamh.</span></p>
</div>
<pb n="52"/>
<div><lb n="1708"/><p><span>Dob' fhairsing a chostas i solas-bhrugh cheann-árd Bhriain,</span>
<lb n="1709"/><span>Ba dhaingean a dhoras 's a dhoicheall istigh fán iadhadh,</span>
<lb n="1710"/><span>I nEatharla fhosaigh, i n-oscuil idir dhá shliabh,</span>
<lb n="1711"/><span>Gur cheangail an gorta don phobul dá gcur fá riaghail.</span></p>
<lb n="1712"/>
<lb n="1713"/><p><span>A gheata níor fhoscuil le hosnadh na ndonán ndian,</span>
<lb n="1714"/><span>Níor fhreagair a ngolairt is dá gcolainn níor fhreastáil biadh;</span>
<lb n="1715"/><span>Dá dtarraingid brosna nó scoilb nó scatháin fiar</span>
<lb n="1716"/><span>Do bhainfeadh na srothanna fola as a slinneáin siar.</span></p>
<lb n="1717"/>
<lb n="1718"/><p><span>Mo shailm-se ar sodar gan dochma gan díombáidh id dhiaidh,</span>
<lb n="1719"/><span>Ar leacaibh dod loscadh ag Cocitus ag síor-fhagbháil pian,</span>
<lb n="1720"/><span>Gach madra fola ó Chorcaigh go Baile Átha Cliath</span>
<lb n="1721"/><span>Go leanaid go hobann do lorg-sa, a chorp, fá chriaidh.</span></p>
<lb n="1722"/>
<lb n="1723"/><p><span>Ag seo an t-árus 'na bhfuil Dauson fé leacaibh sínte</span>
<lb n="1724"/><span>Chuir táinte le fán is do chreach na mílte,</span>
<lb n="1725"/><span>d'fhág mná bochta is gárlaigh ag taisteal tíortha,</span>
<lb n="1726"/><span>Guidhim sáithte go bráth tú dod loscadh i dteintibh.</span></p>
<lb n="1727"/>
<lb n="1728"/><p><span>Reachta an tsaoghail do réab go fíor-ghnáthach,</span>
<lb n="1729"/><span>Madra craosach taodach mío-náireach,</span>
<lb n="1730"/><span>Eaglais Dé gan traochadh dá síor-chábladh,</span>
<lb n="1731"/><span>Is Flaitheas na Naomh ar Shéamas 'na dheargfhásach.</span></p>
<lb n="1732"/>
<lb n="1733"/><p><span>Gé'r mhór a rachtmas seal 'san tsaoghal-so beó,</span>
<lb n="1734"/><span>Ba chruaidh a bhreath ar lagaibh bhíodh gan treoir;</span>
<lb n="1735"/><span>Is buan an t-acht do ceapadh thíos fád chomhair,</span>
<lb n="1736"/><span>Fuacht is tart is teas is teinte id dhóghadh.</span></p>
</div>
<pb n="53"/>
<div><lb n="1737"/><p><span>Mo nuar, mo chreach, nár tachtadh mílte ód shórt,</span>
<lb n="1738"/><span>Is Seaghán, do mhac, 'na spreas dod choimhdeacht leo;</span>
<lb n="1739"/><span>Mar luach gach stair is cleas dár thionnscais fós</span>
<lb n="1740"/><span>Beidh conairt chlamh le hairc dod straoileadh leo.</span></p>
<lb n="1741"/>
<lb n="1742"/><p><span>Cuibhreach daingean ar rathacha an anchúinse,</span>
<lb n="1743"/><span>Le righin-ghad gharbh ó Eatharla, a thalamh dúthchais,</span>
<lb n="1744"/><span>Saigheadtar eatortha an t-aismearlach i measc na ndeamhan,</span>
<lb n="1745"/><span>An Decree sin feasta aca ar t'anam, a mhadra allta.</span></p>
<lb n="1746"/>
<lb n="1747"/><p><span>Brúigh, a leac, a dhraid 'sa dhrandal crón,</span>
<lb n="1748"/><span>A shúil, a phlait, a theanga, a tholl dubh mór,</span>
<lb n="1749"/><span>Gach lúith, gach alt, go prap, don cham-shlightheóir,</span>
<lb n="1750"/><span>Mar shúil ná casfadh tar ais ná a shamhail go deo.</span></p>
<lb n="1751"/>
<lb n="1752"/><p><span>Ciodh go rabhair-se mustarach iomarcach sanntach riamh,</span>
<lb n="1753"/><span>Bíodh do chiste ag cimire gann id dhiaidh,</span>
<lb n="1754"/><span>Do cholann ag cruimhibh dá piochadh go hamplach dian,</span>
<lb n="1755"/><span>Is t'anam ag fiuchadh 'san gcoire gan cúnntas bliadhan.</span></p>
<lb n="1756"/>
<lb n="1757"/><p><span>Bzzzzz1754ob 18L</span>
<lb n="1758"/><span>CIODH FADA GO DUBHACH MÉ.</span></p>
<lb n="1759"/>
<lb n="1760"/><p><span>Ciodh fada go dubhach mé gan subhachas mar chleachtas</span>
<lb n="1761"/><span>Ar dtúis, is mé i ngleannta an bhróin,</span>
<lb n="1762"/><span>Ag amharc anonn is mé ag tnúth le cabhair</span>
<lb n="1763"/><span>Is mo shúil le Mac na hÓighe,</span>
<lb n="1764"/><span>Cluinim an scannradh so ar dhrong ann duaidh,</span>
<lb n="1765"/><span>Agus chídhfeam-na fann iad i dteannta an chuain,</span>
<lb n="1766"/><span>Go singil go seang, gan plannda suas,</span>
<lb n="1767"/><span>Is a dúthchas ceart ag an gcoróin.</span></p>
</div>
<pb n="54"/>
<div><lb n="1768"/><p><span>Is ó Albain chugaibh go Lúndain rachaidh</span>
<lb n="1769"/><span>Na trúip nár mheathta i ngleó,</span>
<lb n="1770"/><span>Agus leagfar na búir i gcúncas catha,</span>
<lb n="1771"/><span>Agus púdar lasfar leó;</span>
<lb n="1772"/><span>Is deacair liom labhairt ar ghreann do luadh,</span>
<lb n="1773"/><span>'S gur meirgeach mall mo pheann 's is cruaidh,</span>
<lb n="1774"/><span>'S go gcluinim ar an gceanntar namhaid ag an duan</span>
<lb n="1775"/><span>Ag sin is cúis dam stad go fóill.</span></p>
<lb n="1776"/>
<lb n="1777"/><p><span>Atáid na múrthaidhe fáin i n-a sean-riocht feasta,</span>
<lb n="1778"/><span>Ciodh dubhach le fada an chóip,</span>
<lb n="1779"/><span>I ndiaidh Tighearna an Chláir 'gá rádh leis casadh</span>
<lb n="1780"/><span>I n-a dhún tar ais go fóill;</span>
<lb n="1781"/><span>Lasfar na teinte agus scaoilfear ruaig,</span>
<lb n="1782"/><span>Creachfar na tíortha is ní bheidh truagh</span>
<lb n="1783"/><span>Ná taise do mhnaoi dá clann dá h-uaill</span>
<lb n="1784"/><span>Do dhiúltuigh ceacht na n-órd.</span></p>
<lb n="1785"/>
<lb n="1786"/><p><span>Agh teacht don Fhéil Bhrighide scaoilfear chugainn</span>
<lb n="1787"/><span>Na múrthaidhe meara ar fód,</span>
<lb n="1788"/><span>Is tar calaith ghlas díleann tiocfaidh na sluaighte</span>
<lb n="1789"/><span>Go dúnta daingean fós</span>
<lb n="1790"/><span>Pilip is Laoiseach rí na sluagh,</span>
<lb n="1791"/><span>Agus tuilleadh ná dlíghtear linn do luadh,</span>
<lb n="1792"/><span>Is Carolus Stíobhart - gheobhfar buadh</span>
<lb n="1793"/><span>Agus umhalfar brata dhóibh.</span></p>
<lb n="1794"/>
<lb n="1795"/><p><span>LE GRÁDH DO BHAIRÍN.</span></p>
<lb n="1796"/>
<lb n="1797"/><p><span>Le grádh do bhairín tarraingid cuingir géar,</span>
<lb n="1798"/><span>Is le grádh do bhairín téid fear dligheadh ar bhinnse i bpléidh,</span>
<lb n="1799"/><span>Le grádh do bhairín do treascaradh mílte laoch,</span>
<lb n="1800"/><span>Is le grádh do bhairín ceartaim laoidhthe i gcéill.</span></p>
</div>
<pb n="55"/>
<div><lb n="1801"/><p><span>Do ghrádh onóra téid mór-fhlatha i luing tar lear,</span>
<lb n="1802"/><span>Is do ghrádh onóra is mórdhacht téid ríghthe i gcath,</span>
<lb n="1803"/><span>Do ghrádh onóra do leonadh sliocht Chuinn is Airt,</span>
<lb n="1804"/><span>Is do ghrádh onóra táim breóidhte is mo chroidhe dá shlad.</span></p>
<lb n="1805"/>
<lb n="1806"/><p><span>32.</span>
<lb n="1807"/><span>Conntae Chorcaighe.  Seaghán Mac Domhnaill, ris a ráidhtear</span>
<lb n="1808"/><span>Seaghán Clárach, árd-bhreitheamh go fras-abharthach 'san</span>
<lb n="1809"/><span>gconntae gcéadna maille re Justitiaris Titularis atá faoi</span>
<lb n="1810"/><span>m'fháinne ag Gallaibh.</span></p>
<lb n="1811"/>
<lb n="1812"/><p><span>Whereas this day a great complaint is come before me,</span>
<lb n="1813"/><span>By our friend Diarmaid an file aniar ó Bhun Leacaidhe.</span>
<lb n="1814"/><span>That Seaghán Gallda, millteoir mealltach, do shíol na Seoirsidhe,</span>
<lb n="1815"/><span>Ba mhinic i dteanna tré a chuid geallta 's a shiubhal póirsidhe,</span>
<lb n="1816"/><span>Most felonious and erroneous contemptor Juris, 1305.</span>
<lb n="1817"/><span>Do ghoid an fleascach iubhrach leastair do bhí i gcumhdach</span>
<lb n="1818"/><span>Ag Neilli ins an bhfeircín i gcómhair an chúnntais;</span>
<lb n="1819"/><span>Do ghoid ó Dhiarmaid mórán iarmhis as a chúil-tigh,</span>
<lb n="1820"/><span>Píce, milleóg, agus dornóg, agus súiste,</span>
<lb n="1821"/><span>Gimléad caol ba mhaith ag saoraibh ag cur fonnsa;</span>
<lb n="1822"/><span>Beart ba mhistide é, ghoid sé a phinnéar ó Chonchubhar.</span>
<lb n="1823"/><span>All these are breaches contra legem against his Majesty,</span>
<lb n="1824"/><span>And his law teaches not to disturb the peace of Ordinate;</span>
<lb n="1825"/><span>Therefore these ar close and severe to alarm the country round,</span></p>
</div>
<pb n="56"/>
<div><lb n="1826"/><p><span>Go mbeirtear i dteannta ar Seaghán Gallda 's a thabhairt im</span>
<lb n="1827"/><span>láthair,</span>
<lb n="1828"/><span>To apprehend an cladhaire 's a thabhairt ar adhastar chum na cúirte,</span>
<lb n="1829"/><span>Go dtugaidh sé aidhneas créad an feidhm thug é don dúithche.</span>
<lb n="1830"/><span>Ag seo a thuairisc do lucht cuarda bheith 'na dheághaidh sin:</span>
<lb n="1831"/><span>Fear caol-ghuaileach creat-bhuidhe guaireach agus é gúngach,</span>
<lb n="1832"/><span>Atá gruag bheag thanaidhe ar thaobh a leath-chinn agus í dubh-chas,</span>
<lb n="1833"/><span>Is é is aoirde don chaol-straoille trí cúibit,</span>
<lb n="1834"/><span>Atá dhá aithne ar a leacannaibh fá n-a shúilibh;</span>
<lb n="1835"/><span>Measaim gur caogad bliadhain is aois dó nó ós a chionn sain.</span>
<lb n="1836"/><span>Ag so mandámus chum gach báille bheith ar a pheannsa.</span>
<lb n="1837"/><span>Chum rith an ráis do bheith na dheághaidh dá dtig chúca,</span>
<lb n="1838"/><span>Is é deir Diarmaid gur don iarthar do rith sé a chúrsa.</span>
<lb n="1839"/><span>Is go dtug sé iarracht ar dul go Fianait nó go Daingean Uí Chúise;</span>
<lb n="1840"/><span>Is deacair nó béarfar má leanann go dian é, ní bhfuil siubhal ann,</span>
<lb n="1841"/><span>Mar atá an t-iarpadh ar a thiaraigh agus an úirlis.</span></p>
<lb n="1842"/>
<lb n="1843"/><p><span>Ag so go sonnradhach chum gach fir ghrádhaigh don</span>
<lb n="1844"/><span>aicme Abharanaigh darab mian na suanóga síorruidhe</span>
<lb n="1845"/><span>do leanamhain, agus go bith-chinnte chum gach n-aon</span>
<lb n="1846"/><span>darab caraid Diarmaid uasal Ua Conaill .i. canntaire</span>
<lb n="1847"/><span>cliste ceol-bhinn Oiririghe agus na Coille Móire</span>
<lb n="1848"/><span>agus rachtaire Átha an Speidéil mar an gcéadna;</span>
<lb n="1849"/><span>beannacht uaim chum na druinge sin.</span></p>
<lb n="1850"/>
<lb n="1851"/><p><span>Toirbhearta fám láimh,</span></p>
<lb n="1852"/>
<lb n="1853"/><p><span>SEAGHÁN CLÁRACH MAC DOMHNAILL.</span>
<lb n="1854"/></p>
</div>
<pb n="57"/>
<div><lb n="1855"/><p><span>UzzzzzSeán Ó Tuama</span>
<lb n="1856"/><span>ATÁ SAIGHEAD GHALAR NIMHE.</span></p>
<lb n="1857"/>
<lb n="1858"/><p><span>Beó-chaoineadh Sheagháin Chláraigh.</span></p>
<lb n="1859"/>
<lb n="1860"/><p><span>Atá saigheadh-ghalar nimhe dom ghéar-ghoin go huile,</span>
<lb n="1861"/><span>Is céasta mo thuras d'oidhche is do ló,</span>
<lb n="1862"/><span>Is tréan tigid tuilte déara 'na strothaibh,</span>
<lb n="1863"/><span>i n-éinfheacht óm roscaibh 'na linntibh go feor;</span>
<lb n="1864"/><span>Má thréigis-se sinn-ne, a phéarla gan teimheal,</span>
<lb n="1865"/><span>Is é sin do chuir na mílte gan treoir,</span>
<lb n="1866"/><span>I gcéin tar na tonnaibh baoghalacha buile,</span>
<lb n="1867"/><span>A réilteann is misneach do shaoithibh an eoil.</span></p>
<lb n="1868"/>
<lb n="1869"/><p><span>Do maothadh mo ruisce do traochadh mo chuisle,</span>
<lb n="1870"/><span>Ar thréigean mo neirt ní bhfuil brígh ar bith im ghlór,</span>
<lb n="1871"/><span>Mo ghéaga gan fuinneamh, d'éaluigh mo mhisneach,</span>
<lb n="1872"/><span>Is daol-dathach dubh mo ghnaoi is mo shnódh;</span>
<lb n="1873"/><span>Is baoth-lag mo thuras im aonar gan duine,</span>
<lb n="1874"/><span>Ag géar-ghol faoi thuirse ag caoineadh leómhan,</span>
<lb n="1875"/><span>A bhréithre gur bhinne 'ná éanlaith na coille,</span>
<lb n="1876"/><span>'S 'ná téada na cruinne ag síor-sheinm ceoil.</span></p>
<lb n="1877"/>
<lb n="1878"/><p><span>Atá spéirling is stoirm ghaosmhar ar uisce</span>
<lb n="1879"/><span>Ag réabadh 's ag briseadh slím-chranna seoil,</span>
<lb n="1880"/><span>Is caor-thonna neimhe ag Téitis ar muire,</span>
<lb n="1881"/><span>Ag scéithchaint faoi imeall tíortha tar neoin;</span>
<lb n="1882"/><span>Na stéid-eacha buile ag Phoebus ag rithe,</span>
<lb n="1883"/><span>Gan géilleadh ná urraim díreach don chóir,</span>
<lb n="1884"/><span>Phlégon ar mire, Aetan i bhfuinneamh,</span>
<lb n="1885"/><span>Aeolus go tuirseach fíor-lag ar neoin.</span></p>
</div>
<pb n="58"/>
<div><lb n="1886"/><p><span>I n-éinfheacht iar ndula don laoch-mear ar muire,</span>
<lb n="1887"/><span>Thug saobh-chruth ar neithibh druim ris an gcóir,</span>
<lb n="1888"/><span>Ar réidhteach ní bhfuil fuithin féar glas ná luibhe,</span>
<lb n="1889"/><span>Ní bhfuil aon toradh anois ar choilltibh ná cnó;</span>
<lb n="1890"/><span>Ní bhfuil gaortha ná cumair sléibhte gan tuitim</span>
<lb n="1891"/><span>Tré thréin-neart na tuile is díoghaltasach glór;</span>
<lb n="1892"/><span>'Na dhéidh sin ní bhfuil duine scéalfadh 'na laoidhthibh</span>
<lb n="1893"/><span>Cia dos na ríghthibh is dílis don choróinn.</span></p>
<lb n="1894"/>
<lb n="1895"/><p><span>Réilteann is coinneal aerdha is bile</span>
<lb n="1896"/><span>Éifeachtach oilte intleachtach óg,</span>
<lb n="1897"/><span>Géag leabhair dhuilleach chraobhach is file</span>
<lb n="1898"/><span>Faobhrach fuinnte fíor-ghasta fós,</span>
<lb n="1899"/><span>Gach bhéarsa 'na srothaibh léigheanta le tuile</span>
<lb n="1900"/><span>Do chaomh-fhocail snuighte is fíor-bhinn ar seol,</span>
<lb n="1901"/><span>Claochladh is cumas caomhnas neithe</span>
<lb n="1902"/><span>An taobh ris gach litir fíor sínte gan cheo.</span></p>
<lb n="1903"/>
<lb n="1904"/><p><span>An Ceangal.</span></p>
<lb n="1905"/>
<lb n="1906"/><p><span>Ní'l binneas i ndáin, ní'l cáir ná cruit ar suaimhneas,</span>
<lb n="1907"/><span>Ní'l aiteas le faghbháil, tá an dámh ghlic uile buaidheartha,</span>
<lb n="1908"/><span>Ciodh thugadar nár do bhí lá don chluiche ag suadhaibh</span>
<lb n="1909"/><span>Gur imthigh ar Seaghán geal Clárach cliste uainn-ne.</span></p>
<lb n="1910"/>
<lb n="1911"/><p><span>GO DÉIDHEANACH IS PHOEBUS FÁ NEOLL.</span></p>
<lb n="1912"/>
<lb n="1913"/><p><span>Seaghán Ua Tuama ar bhás Sheagháin Chláraigh.</span></p>
<lb n="1914"/>
<lb n="1915"/><p><span>Go déidheanach is Phoebus fá neoll,</span>
<lb n="1916"/><span>Ag suidhe dham ar mhór-shleasaibh Máighe,</span>
<lb n="1917"/><span>Gan aon don treibh daonna im' chomhair,</span>
<lb n="1918"/><span>'S mo smuainte dá seoladh chum fáin,</span></p>
</div>
<pb n="59"/>
<div><lb n="1919"/><p><span>Taobh ris an dtréan-abhainn mhóir</span>
<lb n="1920"/><span>Dob aoibhinn a glór is a gáir,</span>
<lb n="1921"/><span>Cé'r bh'aereach mo réim-se is mo cheol,</span>
<lb n="1922"/><span>Tig sceimhle don bhrón dubh im dháil.</span></p>
<lb n="1923"/>
<lb n="1924"/><p><span>I n-éinfheacht tig tréan-stoirm mhór,</span>
<lb n="1925"/><span>Im thimcheall ar bhórdaibh na trágha,</span>
<lb n="1926"/><span>Ná héin bheaga ag tréigean a gceoil,</span>
<lb n="1927"/><span>Is slím-chranna i ngleo-bhruid 'na mbárr;</span>
<lb n="1928"/><span>Tig néall dubh is spéirling tar chóir,</span>
<lb n="1929"/><span>Tig caor-lasadh is tóirneach ós árd,</span>
<lb n="1930"/><span>Na spéartha ag daor-shileadh deor,</span>
<lb n="1931"/><span>Lé'r líon tuile mór-shruth na Máighe.</span></p>
<lb n="1932"/>
<lb n="1933"/><p><span>Tig scaoth na mban aerdha as mo chomhair,</span>
<lb n="1934"/><span>Naoi soillse is naoi lóchrainn 'na láimh,</span>
<lb n="1935"/><span>Is dom léir-mheas ba chaomh-chlos fán gcóig</span>
<lb n="1936"/><span>Na naoi nguth ba ghlór-ghonta cáil;</span>
<lb n="1937"/><span>d'aonghuth do léigeadar geoin</span>
<lb n="1938"/><span>Go nimhneach amh-nósmhar ag rádh:</span>
<lb n="1939"/><span>"A Sheagháin ghil, nach léan leat ar mbrón,</span>
<lb n="1940"/><span>Mar síneadh Mac Domhnaill chum báis."</span></p>
<lb n="1941"/>
<lb n="1942"/><p><span>Is é deir an spéir-bhruinneall mhór</span>
<lb n="1943"/><span>Le ríomhadh Calliópe na gceárd:</span>
<lb n="1944"/><span>"Ní d'aon duine i nÉirinn is cóir</span>
<lb n="1945"/><span>A chaoineadh do ró-chur ós ard;</span>
<lb n="1946"/><span>Nó a thréithe do léir-chur i gcló,</span>
<lb n="1947"/><span>Acht daoibh-se is damh-sa, a Sheagháin;</span>
<lb n="1948"/><span>Do bhéar mé mo scéal duit ar dtóis</span>
<lb n="1949"/><span>Is caoin-se go deórach im dheaghaidh;</span></p>
</div>
<pb n="60"/>
<div><lb n="1950"/><p><span>"Scéal éachtach rug céim tar gach sceol -</span>
<lb n="1951"/><span>Scéal príomh-ghonta, cró-lag, an cás,</span>
<lb n="1952"/><span>Scéal d'eirghidh tré ghéar-nimh an bhróin,</span>
<lb n="1953"/><span>Lé'r síneadh ar leómhan ar lár;</span>
<lb n="1954"/><span>An t-aon do threibh Ghaedhil Ghlais do dheoil</span>
<lb n="1955"/><span>Mo chaoin-bhrollach eolgach gach lá,</span>
<lb n="1956"/><span>Thug féith agus réim ins gach ród</span>
<lb n="1957"/><span>Tar saoithibh na hEórpa go lán.</span></p>
<lb n="1958"/>
<lb n="1959"/><p><span>"Glé-bhile aonda mo stór</span>
<lb n="1960"/><span>Dob aoirde i mór-Inis Fáil,</span>
<lb n="1961"/><span>Do shaothruigh na béasa gan ceó,</span>
<lb n="1962"/><span>'S nár scríobh acht ar mhórdacht gach máil,</span>
<lb n="1963"/><span>Ar chéimibh is ar thréithibh na dtreon</span>
<lb n="1964"/><span>I bhfidh-Inis Fódla rug bárr</span>
<lb n="1965"/><span>Ba ghéar tuigseach aereach 'sa cheól</span>
<lb n="1966"/><span>Is ba phríomh-choinneal eolais don dáimh.</span></p>
<lb n="1967"/>
<lb n="1968"/><p><span>"Éigeas is céirbheach na n-eol</span>
<lb n="1969"/><span>Ar bpréimh-fhile oirbheartach árd,</span>
<lb n="1970"/><span>Do réidhfeadh gach daor-cheist gan tobhacht</span>
<lb n="1971"/><span>Dár scríobhadh i n-eólas na bhfáidh;</span>
<lb n="1972"/><span>Fear gléigeal ba thréitheach ceart cóir,</span>
<lb n="1973"/><span>Dá dísle don choróinn chirt gach lá,</span>
<lb n="1974"/><span>Anois éimhim ort-sa, a Éin-Mhic na gcomhacht,</span>
<lb n="1975"/><span>Dod naoimh-bhrugh go seólfair ar Seaghán."</span></p>
<lb n="1976"/>
<lb n="1977"/><p><span>An Feart Laoidh:</span></p>
<lb n="1978"/>
<lb n="1979"/><p><span>Id chlúid atá, a lán-leac, 's is brón don tsluagh,</span>
<lb n="1980"/><span>Fear súgach sámh sár-oilte ag seoladh suadh,</span>
<lb n="1981"/><span>Ba chlú don dámh áird-Inis Fódla uair</span>
<lb n="1982"/><span>An fionn-fhlaith Seagháin Clárach Mac Domhnaill uais.</span>
<lb n="1983"/></p>
</div>
<pb n="61"/>
<div><lb n="1984"/><p><span>Bzzzzz1806ls 19T</span>
<lb n="1985"/><span>UzzzzzAnaithnid</span>
<lb n="1986"/><span>SEARBH AN DÁIL, A BHÁIS, A CHRÉICHE CHRINN.</span>
<lb n="1987"/><span> Ar mhódh acrostic ar bhás Sheagháin Chláraigh mhic Dhomhnaill</span>
<lb n="1988"/><span>.i. árd-fhile leatha Mhógha le na linn, noch d'éag Jan. 7th</span>
<lb n="1989"/><span>1754.  Seaghán Ua Murchudha na Ráithíneach cct.</span>
<lb n="1990"/><span>Bzzzzz1754ob 18L</span>
<lb n="1991"/><span>UzzzzzSeán na Ráithíneach Ó Murchadha</span>
<lb n="1992"/><span>Searbh an dáil, a bháis, a chréiche chrinn,</span>
<lb n="1993"/><span>Eargain áir na lámh do léirigh sinn,</span>
<lb n="1994"/><span>Gidh leagais a lán dár bhfáidhibh géara grinn,</span>
<lb n="1995"/><span>As aindeise Seaghán geal Clárach d'éis bhain dínn.</span></p>
<lb n="1996"/>
<lb n="1997"/><p><span>Nach mairg, a cháirde ghrádhach' an scéal le ríomhadh,</span>
<lb n="1998"/><span>Cathais ag bás ar ghrásc is éeigs' dá gclaoidheadh,</span>
<lb n="1999"/><span>Leagadh tar chách an tsár-fhir ghléighil ghroidhe,</span>
<lb n="2000"/><span>As dearbh gur thráig an dámh le saoghal na saoighil.</span></p>
<lb n="2001"/>
<lb n="2002"/><p><span>Rannaire rábach cráibhtheach caomhnach caoin,</span>
<lb n="2003"/><span>As leath-bhriste d'fhágaibh árd-fhuil Éibhir Fhinn;</span>
<lb n="2004"/><span>Chleachtamar sádhaile sámhacht is scléip le a linn,</span>
<lb n="2005"/><span>M'anacra an lá fuair bás, chread déanfaimíd!</span></p>
<lb n="2006"/>
<lb n="2007"/><p><span>An fharaid ba lánmhar ceárda is dréachta draoi,</span>
<lb n="2008"/><span>Canamhuin báidheach is ráidhte réidhe nár righin,</span>
<lb n="2009"/><span>Deachta glan sámh ar dhán go céill is gaois,</span>
<lb n="2010"/><span>Ó leagadh a maighistir, táid go léir gan chrích.</span></p>
<lb n="2011"/>
<lb n="2012"/><p><span>M'eachtra cásmhar áirmhead éacht arís,</span>
<lb n="2013"/><span>Ná maireann don dámh acht fánaigh léighte laoidh,</span>
<lb n="2014"/><span>A bhearta ná a bhás ná a cháil nach léir dár laighead,</span>
<lb n="2015"/><span>Is measa mar tá is gur geárr bheas aoinneach díobh.</span></p>
<lb n="2016"/>
<lb n="2017"/><p><span>Leanamhain ársa ghrádhmhar Ghaedhealach ghrinn,</span>
<lb n="2018"/><span>Leagaighthe ar lár tríom lár-sa téid an gníomh,</span>
<lb n="2019"/><span>Seabhac na sáimhe sás na scéal do scríobhadh,</span>
<lb n="2020"/><span>A Laidin go breágh, i mBéarla, nó i nGreigis bhinn.</span></p>
</div>
<pb n="62"/>
<div><lb n="2021"/><p><span>Pearsa ghlan ghrádhmhar fháthach fhaobhrach fhíor,</span>
<lb n="2022"/><span>Do thaistil d'fhuil deagh-aithreach deaghthach déanntach</span>
<lb n="2023"/><span>Gaoidhil;</span>
<lb n="2024"/><span>Do sheasaimh don dámh 's ar scáth a scéithe bhí</span>
<lb n="2025"/><span>Mar  a rachadh i n-áirde cág ar ghéagaibh crainn.</span></p>
<lb n="2026"/>
<lb n="2027"/><p><span>Do screadadar mná cois Máighe, cois Féile, is Laoi,</span>
<lb n="2028"/><span>'S tá ainnir le spás ag gár ar Léith-chraig aoird,</span>
<lb n="2029"/><span>I nEamhain, i Nas, 's i n-árus séiseach sidhe</span>
<lb n="2030"/><span>Ní stadfaidh ar áis ó's fágtha a gcéile i gcill.</span></p>
<lb n="2031"/>
<lb n="2032"/><p><span>Cia bheartfas i gcás ar gcás go héag arís?</span>
<lb n="2033"/><span>Cia bhreacfas do chách cá cáil nó gné don Rígh?</span>
<lb n="2034"/><span>Le Danair cia is fál gan fán dá n-aoireadh ó chroidhe</span>
<lb n="2035"/><span>Iar dteastamhain Sheagháin ghil Chláraigh chéadna ón dtír?</span></p>
<lb n="2036"/>
<lb n="2037"/><p><span>Cia cheapfas an dán go dána ar Éirinn aoird</span>
<lb n="2038"/><span>d'aithearrach mádha nó cárta an t-Aon dá dtigheadh?</span>
<lb n="2039"/><span>Nó rachas i n-árach fáilte an scéil do scríobhadh,</span>
<lb n="2040"/><span>Ó chailleamar Seaghán i meadhon a shaoghail, fairíor?</span></p>
<lb n="2041"/>
<lb n="2042"/><p><span>Stadfad, ciodh d'fhágas bláth an scéil gan maoidheamh,</span>
<lb n="2043"/><span>Ó's taca gan tábhacht mé i mbeárnain baoghail chum gnímh;</span>
<lb n="2044"/><span>Acht aithchim an tÁrd-Mhac tháinig ó phéin an chrainn</span>
<lb n="2045"/><span>Dá tharmann fá n-a ghrásaibh féin 'na Ríoghacht.</span></p>
<lb n="2046"/>
<lb n="2047"/><p><span>An Ceangal.</span></p>
<lb n="2048"/>
<lb n="2049"/><p><span>Go bráth is truagh i bhfuar-chuilt, gan cheol, gan chlár</span>
<lb n="2050"/><span>Grádh na suadh suaimhneasach seolta sámh,</span>
<lb n="2051"/><span>Mo chás! fá chluais cruaidh-lice ar feodh gan faghbháil</span>
<lb n="2052"/><span>Geágán suairc d'uaislibh Mhic Dhomhnaill d'fhás.</span></p>
</div>
<pb n="63"/>
<div><lb n="2053"/><p><span>d'fhás an seabhac groidhe an tan do bhí i nÉirinn beo,</span>
<lb n="2054"/><span>I ngrádh 's i n-eagnuidheacht ghasta ghrinn ghéar gan gó,</span>
<lb n="2055"/><span>I ráidhtibh blasta binn seanchais chéille is chomhaid,</span>
<lb n="2056"/><span>'S mo lán-chreach fhada! faoi leacaibh thíos faon a shórt.</span></p>
<lb n="2057"/>
<lb n="2058"/><p><span>A shórt is deacair d'fhaghbháil feasta i gclár chrích Néill</span>
<lb n="2059"/><span>I n-eolas sanasán snasta sámh suim mo scéil,</span>
<lb n="2060"/><span>Tórna is clanna Bháird is fear na ndán ndiadhachta a ghléas,</span>
<lb n="2061"/><span>Dóibh ní mhaithfeadh áis d'aithle an cháis aoird gur éag.</span></p>
<lb n="2062"/>
<lb n="2063"/><p><span>Éag an eoluighe mhór-chroidhigh bhéasaigh bhúidh,</span>
<lb n="2064"/><span>Do thraoch go deo arís, fóiríor, go léir ar gclú,</span>
<lb n="2065"/><span>An laoch ba chóraighe cló croidhe 's méinn 'san Mhumhain,</span>
<lb n="2066"/><span>Is béas i gcomhnuidhe a shórt bíd traochta ar dtúis.</span></p>
<lb n="2067"/>
<lb n="2068"/><p><span>Ní túis ná foircheann do dhonasaibh críche Fáil,</span>
<lb n="2069"/><span>Ní'l súgradh sochma, ní'l oirfideach innte ar áird,</span>
<lb n="2070"/><span>Ní'l úghdar foirtil ná cothuightheach cinn ar clár,</span>
<lb n="2071"/><span>Nach súd fá chlochaibh chum codalta thíos go bráth.</span></p>
<lb n="2072"/>
<lb n="2073"/><p><span>An Feart-Laoidh.</span></p>
<lb n="2074"/>
<lb n="2075"/><p><span>Tá sonn thíos fá'n dtrom-líog, gan anam, ar lár,</span>
<lb n="2076"/><span>Cabhartaidhe ba bhronntaighe an feadh sheasaimh i dtábhacht;</span>
<lb n="2077"/><span>Togha draoi is rogha saoi fuair gradam is grádh,</span>
<lb n="2078"/><span>'S is lom sinn gan fonn grinn ó chailleamar Seaghán.</span>
<lb n="2079"/></p>
</div>
<pb n="72"/>
<div><lb n="2080"/><p><span>UzzzzzSeán Clárach Mac Domhnaill</span>
<lb n="2081"/><span>Ar maidin i ndé, 'gus mé im shuan,</span>
<lb n="2082"/><span>Le hamharc an lae 's gan Phoebus suas,</span>
<lb n="2083"/><span>Do dhearcas an spéirbhean mhaordha uaim,</span>
<lb n="2084"/><span>'Na seasamh ar bhruach an bhán-chnuic.</span></p>
</div>
<pb n="73"/>
<div><lb n="2085"/><p><span>A mala ba chaol ar a héadan suairc,</span>
<lb n="2086"/><span>'S a ramhar-rosc réidh ag cur gaethe uaidh,</span>
<lb n="2087"/><span>A carn-fholt péarlach léi 'na dhual</span>
<lb n="2088"/><span>Ag éirghe suas</span>
<lb n="2089"/><span>Le héigean buadha,</span>
<lb n="2090"/><span>'S go mba chosmhail a gné le géis cois cuain,</span>
<lb n="2091"/><span>'S í ag téarnamh anuas im dháil-si.</span></p>
<lb n="2092"/>
<lb n="2093"/><p><span>An uair dhearcas-sa féin an réilteann uaim,</span>
<lb n="2094"/><span>Le hanfadh i bpéin trím néalta suain,</span>
<lb n="2095"/><span>d'fhiosras go séimh don bhé cá'r ghluais</span>
<lb n="2096"/><span>Nó'r bh'eagal léi buaidheart i gClár Luirc?</span>
<lb n="2097"/><span>d'fhreagair an réilteann mé go duairc,</span>
<lb n="2098"/><span>Ag greadadh na ngéag 's ag éigheamh go cruaidh,</span>
<lb n="2099"/><span>"Ní heagal dam aon tar éis mo chuaird;</span>
<lb n="2100"/><span>Ní hé mo bhuaidheart</span>
<lb n="2101"/><span>Acht Séarlas uaim -</span>
<lb n="2102"/><span>A ghasra go léir 's a chléir go fuar</span>
<lb n="2103"/><span>Ag Gallaibh go buan 'na n-áitreabh."</span></p>
<lb n="2104"/>
<lb n="2105"/><p><span>"Cia tú fein tá ag déanamh cumhadh?</span>
<lb n="2106"/><span>An tú Pallas na scéimhe do phléidh an t-ubhall</span>
<lb n="2107"/><span>Nó Minerbha sheimh do réidheadh gach cúis? -</span>
<lb n="2108"/><span>Freagair go humhal dom rádhtaibh;</span>
<lb n="2109"/><span>Ní haithne dom féin tú, a phéarla leabhair,</span>
<lb n="2110"/><span>An tú Iuno shéimh nó Hélen mhódhamhail</span>
<lb n="2111"/><span>Nó'n tú Déirdre léim tar srúill?"</span>
<lb n="2112"/><span>"Ní mé, ná a samhail,</span>
<lb n="2113"/><span>Acht Éire dubhach;</span>
<lb n="2114"/><span>Is é fáth mo léin-se Gaedhil fá smúit,</span>
<lb n="2115"/><span>Ciodh gur chalma a gcuaird tar lán-mhuir."</span>
<lb n="2116"/></p>
</div>
<pb n="74"/>
<div><lb n="2117"/><p><span>A ainnir chiuin shéimh 's a réilteann chaoin</span>
<lb n="2118"/><span>Do mhaithibh na laoch mear tréan tar tuinn,</span>
<lb n="2119"/><span>Do'n aicme ba ghléir d'fhuil Éibhir Fhinn,</span>
<lb n="2120"/><span>Go dearbhtha díbh an tráth so;</span>
<lb n="2121"/><span>Is camarsach péarlach craobhach buidhe</span>
<lb n="2122"/><span>A carn-fholt aerach léi 'na dlaoi,</span>
<lb n="2123"/><span>Go craipinneach niamhdhach slaodach slím,</span>
<lb n="2124"/><span>Ag géilleadh síos</span>
<lb n="2125"/><span>Go faon a fígh,</span>
<lb n="2126"/><span>'Sa maise mar an séad bhí ag Medea an ghrinn</span>
<lb n="2127"/><span>Thug taitneamh gan baois do Iason.</span></p>
<lb n="2128"/>
<lb n="2129"/><p><span>"Má's tú Éire, céile Ír</span>
<lb n="2130"/><span>'S gach curadh ba thréan i n-aimsir Naois,</span>
<lb n="2131"/><span>Aithris dam féin, a phéarla an ghrinn -</span>
<lb n="2132"/><span>Cá fada bheidh Gaoidhil fá Ghall-smacht?"</span>
<lb n="2133"/><span>"Do-bheirim mo bhréithir i n-éiric daoibh</span>
<lb n="2134"/><span>Fá sheachtmhain ó 'ndé tar éis trí mhí</span>
<lb n="2135"/><span>Go bhfeicidh sibh Séarlas Maor 'na Rígh</span>
<lb n="2136"/><span>Gan buidheachas puinn</span>
<lb n="2137"/><span>Le faobhar-neart claidhimh,</span>
<lb n="2138"/><span>Sacsana go léir fá chléir arís,</span>
<lb n="2139"/><span>'S aithris gan mhoill dod' cháirde é."</span></p>
<lb n="2140"/>
<lb n="2141"/><p>
<lb n="2142"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Amhráin Sheagháin Chláraigh Mhic Dhomhnaill

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Amhráin Sheagháin Chláraigh Mhic Dhomhnaill

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
