Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Peadar Ó Doirnín – Amhráin</title><author><name type="main">Peadar Ó Doirnín</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Deirdre D'Auria and Eilís Ní Mhearraí</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">L117</note>
                         <note type="L">31</note>
                         <note type="B">1769ob 18D</note>
                         <note type="C">Fil.</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>L117</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title>Peadar Ó Doirnín – Amhráin</title><author>Peadar Ó Doirnín</author><imprint><publisher>B.Á.C.: An Clóchomhar Tta, 1969</publisher><date>1769ob 18D</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p/>
<lb n="0"/>
<lb n="1"/><p><span>SLIABH FÉILIM.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>A chuisle 'gus a stór dá ngluaisfeá liom sa ród</span>
<lb n="4"/><span>Go neamhchead dod mhórghaoltaibh</span>
<lb n="5"/><span>Gan airgead, gan ór, gan chiste gan stór</span>
<lb n="6"/><span>Ach sinn a bheith ar bhord Fhéilim</span>
<lb n="7"/><span>Ní fheicfí ár gcuid bó maidin nó neoin</span>
<lb n="8"/><span>Is tusa a bheith ar an nós céanna,</span>
<lb n="9"/><span>Ach dá n-éireodh an ceo ní bheadh orainn brón</span>
<lb n="10"/><span>Ar mhalaidh Shliabh Mór Féilim.</span></p>
<lb n="11"/>
<lb n="12"/><p><span>Dá dtéinnse leat siar go dúiche Uí Bhriain</span>
<lb n="13"/><span>Bheadh mo chairde mo dhiaidh buartha,</span>
<lb n="14"/><span>Ó nach dtáinig mo chiall is nach fiosach mé riamh</span>
<lb n="15"/><span>Ceannach nó díol a dhéanamh;</span>
<lb n="16"/><span>B'olc mo ghnóthaí ar shliabh, folamh le mo mhian,</span>
<lb n="17"/><span>Is gan againn ach bia fiadhain,</span>
<lb n="18"/><span>Chuirfinn a bhfaca mé riamh go ngoilfinn fá mo thriall</span>
<lb n="19"/><span>Sul fá gcaithfinn ann bliain de laethaibh.</span>
<lb n="20"/></p>
</div>
<pb n="32"/>
<div><lb n="21"/><p><span>A ainnir na gciabh téanam agus triall</span>
<lb n="22"/><span>Go dtéimidne go Sliabh Féilim,</span>
<lb n="23"/><span>An áit nach dtiocfaidh dár n-iarraidh caraid nó cliar</span>
<lb n="24"/><span>Nó neach ar bith a dhéanfadh buaireadh;</span>
<lb n="25"/><span>Seasfaidh mé mar sciath dod chosaint ar an gcliar,</span>
<lb n="26"/><span>A ainnir mar an ghrian ag éirí,</span>
<lb n="27"/><span>Is go marbhfainn do mo mhian an mhuc alla is an fia</span>
<lb n="28"/><span>Is dhéanam caraid le ár mbiadh a riar leo.</span></p>
<lb n="29"/>
<lb n="30"/><p><span>Tá daoine insan áit ar mian leofa a rá</span>
<lb n="31"/><span>Nach mbeinnse 'gus mo ghrá in éineacht,</span>
<lb n="32"/><span>Ná raibh maith ag fearaibh Fáil - beidh mé leat ar ball</span>
<lb n="33"/><span>Óir is agad tá mo chás a réiteacht;</span>
<lb n="34"/><span>Is trua gan mé is mo ghrá i gclúidín bheag lách</span>
<lb n="35"/><span>Is níorbh fhada linn an lá uainne,</span>
<lb n="36"/><span>Is a fhaoilinn ghil bháin, tá m'anam ar do láimh</span>
<lb n="37"/><span>Is ná ligse choích' go brách uait mé.</span>
<lb n="38"/></p>
</div>
<pb n="33"/>
<div><lb n="39"/><p><span>AN DÁ SHEÁN.</span></p>
<lb n="40"/>
<lb n="41"/><p><span>Bhí Seán againn ba suairc i gcéill</span>
<lb n="42"/><span>Sréadaí uasal na sean-Ghael,</span>
<lb n="43"/><span>Adharc líonta riamh faoina choim</span>
<lb n="44"/><span>Níor iarr ach fíon de chomhroinn.</span></p>
<lb n="45"/>
<lb n="46"/><p><span>Seán a phronnadh maoin is ór</span>
<lb n="47"/><span>Mo chrá, ina luí faoi thromfhód,</span>
<lb n="48"/><span>Is Seán nach roinneann spré nó lionn</span>
<lb n="49"/><span>Ina ionad, mo léan, go maireann.</span></p>
<lb n="50"/>
<lb n="51"/><p><span>Is annamh thig díth céille i gcéill -</span>
<lb n="52"/><span>Seán dob fhearr nó an chéad Seán;</span>
<lb n="53"/><span>Seán mar Ghuaire i gcill 'na luí,</span>
<lb n="54"/><span>Is Seán mar thuata ina chathaoir.</span></p>
<lb n="55"/>
<lb n="56"/><p><span>Den dá Sheán sin dob é ab fhearr liom 'na phríomh-fhaidh beo</span>
<lb n="57"/><span>Seán dob fhéile de shliocht Mhiléisius ba dílse nós;</span>
<lb n="58"/><span>Is é nach séanfadh fíon ar éigsibh is dhíolfadh an scór,</span>
<lb n="59"/><span>Ach an darna Seán so, bíonn fuiscí ina adhairc leis is</span>
<lb n="60"/><span>ní bhfaighinn uaidh deor.</span>
<lb n="61"/></p>
</div>
<pb n="34"/>
<div><lb n="62"/><p><span>MIANTA UÍ DHOIRNÍN.</span></p>
<lb n="63"/>
<lb n="64"/><p><span>Is fada ag éisteacht mé leis na scéalasa</span>
<lb n="65"/><span>Ó chogadh Shéamais an dóú rí</span>
<lb n="66"/><span>Den ainm chéanna fá ndeachaidh Gaelaibh</span>
<lb n="67"/><span>I gcathaibh géara, mo bhrón, dá gcloí,</span>
<lb n="68"/><span>Go dtiocfadh éifeacht is fearann saor</span>
<lb n="69"/><span>Ag gach flaith ó fhréimh mar ba chóir sa gcrích,</span>
<lb n="70"/><span>Is go lasfadh an spré bheagsa ar ndul a dh'éag</span>
<lb n="71"/><span>Dho mo chreideamh féin, feadh na Fódla 'rís.</span></p>
<lb n="72"/>
<lb n="73"/><p><span>Más é toil Mhic Dé nár thé mé i gcré</span>
<lb n="74"/><span>Nó go bhfaice mé mar is cóir é an saol,</span>
<lb n="75"/><span>Gach duine naofa den fhine Ghaelsa</span>
<lb n="76"/><span>Gan siolla léinn, ach ar dóigh 'na shuí;</span>
<lb n="77"/><span>Inis Fhéilim fán uile shaibhris,</span>
<lb n="78"/><span>Mil is méalacht is tórtha ar chraoibh,</span>
<lb n="79"/><span>Toradh i ndéis is na srotha ag éagaoin</span>
<lb n="80"/><span>Ó iomad éisc, is sinn beo gan díth.</span></p>
<lb n="81"/>
<lb n="82"/><p><span>Dá mbeadh na scéala mar deir mo bhéalsa,</span>
<lb n="83"/><span>Ba deas mo ghléas is bheinn óg arís,</span>
<lb n="84"/><span>Bheinn seal ag éisteacht le sailm naofa</span>
<lb n="85"/><span>In gach ceall in Éirinn ag mórmholadh an Rí;</span>
<lb n="86"/><span>Bheinn seal ag léamh ar bheatha déa-chlainne</span>
<lb n="87"/><span>An Athar Naofa bheir beos in gach aon,</span>
<lb n="88"/><span>Agus seal gan bhuaireadh i measc mo ghaoltaí</span>
<lb n="89"/><span>In Inis Éilge ag ól fá aoibh.</span>
<lb n="90"/></p>
</div>
<pb n="35"/>
<div><lb n="91"/><p><span>Bheinn seal ag éisteacht le seinm téad</span>
<lb n="92"/><span>Is le file faobhrach mar Ovid caomh</span>
<lb n="93"/><span>Ag gabháil véarsaí agus seal ar stéadaibh</span>
<lb n="94"/><span>Ag greasacht ghéarchon i ndeoidh an mhíl mhaí;</span>
<lb n="95"/><span>Bheinn seal ag tréadú na n-ealta ag éirí,</span>
<lb n="96"/><span>Seal ar thaobh srotha ag tógbháil mo líon,</span>
<lb n="97"/><span>Agus seal ag féachaint mo chumas céille</span>
<lb n="98"/><span>I gcluiche rébhrannaimh ar ordú Naois'.</span></p>
<lb n="99"/>
<lb n="100"/><p><span>Dar a bhfuil in Éirinn is mar sin ab fhearr liom,</span>
<lb n="101"/><span>Is gan bheith mo chladhaire gan dóigh mar taoim,</span>
<lb n="102"/><span>Gé go dtuigim léann níl siolla céille 'gam,</span>
<lb n="103"/><span>Mar nach saibhir mé in ór nó i maoin;</span>
<lb n="104"/><span>Ach dá bhfaicfí sréad agus fearann saor agam,</span>
<lb n="105"/><span>Thiocfadh cléir agus mórchlanna rí</span>
<lb n="106"/><span>Seal gom fhéachain is ba mhaith mo chéadfaí</span>
<lb n="107"/><span>Ag déanamh réiteach is cóirsheasamh is tír.</span></p>
<lb n="108"/>
<lb n="109"/><p><span>Ach ó chuaidh an saol fó seach is gur éirigh</span>
<lb n="110"/><span>An t-each ar chléith an mharcaigh fá dheoidh, mar chím,</span>
<lb n="111"/><span>Is gur bheachtaigh éiclips ar shliocht Mhiléisius</span>
<lb n="112"/><span>I dtuirse ag éagaoin i meon na ceasnaí;</span>
<lb n="113"/><span>Caithfead féin a bhfuil de mo laethaibh</span>
<lb n="114"/><span>Go dtaga an t-éag feasta ag ól le gach saoi,</span>
<lb n="115"/><span>Ag gabháil véarsaí is ag mealladh maighdean</span>
<lb n="116"/><span>Ar feadh na hÉireanna go ceolmhar caoin.</span>
<lb n="117"/></p>
</div>
<pb n="36"/>
<div><lb n="118"/><p><span>CAIPTÍN FUISCÍ.</span></p>
<lb n="119"/>
<lb n="120"/><p><span>Níl cailleach i gclúid is a leaca ar a glún</span>
<lb n="121"/><span>Dá mblaiseadh mo rún nach léimfeadh go hard,</span>
<lb n="122"/><span>Is a teangaidhse lúfar glic in gach cúrsa,</span>
<lb n="123"/><span>Ag aithris a cliú is a maise ar na mná;</span>
<lb n="124"/><span>Is é chuirfeadh úir isteach insa chnúidín,</span>
<lb n="125"/><span>Chasfadh a chlúla is a bhuiceoid le cách,</span>
<lb n="126"/><span>Is nár mhaire go Luan an fear a chuir smúid</span>
<lb n="127"/><span>Ar mo charaid ba súgaí bhí in Inis Chrích' Fáil.</span></p>
<lb n="128"/>
<lb n="129"/><p><span>Is é chuirfeadh beos is spracadh mar leon</span>
<lb n="130"/><span>Sa ngliodaí gan treoir darbh ainm dhó an tráill,</span>
<lb n="131"/><span>Bhíodh dhá thaobh an bhóthair leis, sin is a bhróga</span>
<lb n="132"/><span>Ag tuiteam is a chóta folaithe i láib;</span>
<lb n="133"/><span>Níorbh eagal leis leonadh, tuirse nó brón</span>
<lb n="134"/><span>Dá dtagadh sin geosta is fiche ina dháil,</span>
<lb n="135"/><span>Níorbh fhearr leisean fós ar leabaidh den tsról</span>
<lb n="136"/><span>Nó ar leaca is gan róinne a bheith eadra sé is lár.</span></p>
<lb n="137"/>
<lb n="138"/><p><span>Níorbh acmhainní cróga Hector i ngleo</span>
<lb n="139"/><span>Nó an leisíneach leonta is eisean a bheith dall,</span>
<lb n="140"/><span>Tráth shlugadh sé corn den fuiscí ina scóig</span>
<lb n="141"/><span>Do chumadh mar Ovid file gach rann;</span>
<lb n="142"/><span>Níl ceist insna leabhair nó ealaín arbh eol dho</span>
<lb n="143"/><span>A aithris gan ghó, gan chasadh, gan cham,</span>
<lb n="144"/><span>An maireann neoch beo nach dtuitfeadh i ngleo</span>
<lb n="145"/><span>Do thaithigh gach ló mo chaiptín bhí teann?</span>
<lb n="146"/></p>
</div>
<pb n="37"/>
<div><lb n="147"/><p><span>Is ioma sin baol tháinig ar Ghaeil</span>
<lb n="148"/><span>Ó thug Rí Laighean a choróin ar toinn,</span>
<lb n="149"/><span>Le ar chaill siad a gcéim, a bhfearanntaí saora,</span>
<lb n="150"/><span>A ngunnaí is a ngadhair is an breac insa linn;</span>
<lb n="151"/><span>Is measa liom féin nó a dtáinig de léan</span>
<lb n="152"/><span>Le Sibeoil ar Éirinn, caraid mo choim</span>
<lb n="153"/><span>A chailleadh, gan aon sáitheadh scine nó claímh,</span>
<lb n="154"/><span>Mo chaiptín bhí tréan - an fuiscí geal fionn.</span></p>
<lb n="155"/>
<lb n="156"/><p><span>Dob fhuras le Críosta aiséirí arís</span>
<lb n="157"/><span>A thabhairt don tsaoi do chuideodh linn,</span>
<lb n="158"/><span>Chuirfeadh misneach is brí insan fhear is insa mnaoi,</span>
<lb n="159"/><span>Leanbh na cíche is an bunadh bhíos crom;</span>
<lb n="160"/><span>Dá bhfaicinnse i gcrích mo charaid arís</span>
<lb n="161"/><span>Léimfeadh mo chroí mar gheilt as mo choim,</span>
<lb n="162"/><span>So sláinte na díse - Nicí den tsíol</span>
<lb n="163"/><span>Nár milleadh is a chaoifeach galánta grinn.</span>
<lb n="164"/></p>
</div>
<pb n="38"/>
<div><lb n="165"/><p><span>AN AMAID SHÚGACH.</span></p>
<lb n="166"/>
<lb n="167"/><p><span>Bhí mé ag suirí le cailín bhí fíneálta geanúil,</span>
<lb n="168"/><span>Caoindealbhach maiseach múinte,</span>
<lb n="169"/><span>Is go saoilfí gur ghlaise a gné ná Helen</span>
<lb n="170"/><span>Venus, Minerva is Juno;</span>
<lb n="171"/><span>A súil gur ghlaise ná driúcht na maidne,</span>
<lb n="172"/><span>De réir mar d'fheicfí damhsa,</span>
<lb n="173"/><span>Is nuair a tháinig an tSamhain is fuair mise an t-amharc</span>
<lb n="174"/><span>Ní raibh inti ach amaid shúgach.</span></p>
<lb n="175"/>
<lb n="176"/><p><span>Shaoil mé seal tamaill gurbh í réalt eolais an domhain,</span>
<lb n="177"/><span>Is go ndallfadh sí dealramh na gréine,</span>
<lb n="178"/><span>Nuair a chonnairc mé mo chailín chuirfeadh éiclips ar an ngealaigh</span>
<lb n="179"/><span>Is go dtug sise bua ar Dheirdre;</span>
<lb n="180"/><span>Órpheus le binneas bhainfeadh damhsa as crannaibh</span>
<lb n="181"/><span>Is dar liomsa ba bhinne an chúilionn,</span>
<lb n="182"/><span>Is é bheir mo chéadfaí ar mearaí nachar léar dhamh a bealaí</span>
<lb n="183"/><span>Nuair a shantaigh mé an amaid shúgach.</span></p>
<lb n="184"/>
<lb n="185"/><p><span>Bhí sí macánta ariamh gé nach dtáinig a ciall,</span>
<lb n="186"/><span>Is, dar liomsa, níor léar dhi a béasa,</span>
<lb n="187"/><span>Cia bé d'fheicfeadh í ar an tsliabh ba chosúil í le réalt,</span>
<lb n="188"/><span>Mar Phallas nó mar an ghrian ag éirí;</span>
<lb n="189"/><span>Bhí sí dána ina cumas mar mhná óga an domhain,</span>
<lb n="190"/><span>Cha scríobham a hainm is níorbh fhiú liom</span>
<lb n="191"/><span>Nuair a thiocfas an tSamhain is féile na Nollag</span>
<lb n="192"/><span>Gheofar oighir san amaid shúgach.</span>
<lb n="193"/></p>
</div>
<pb n="39"/>
<div><lb n="194"/><p><span>d'fháiscfeadh sí duine go gráúil lena cumann</span>
<lb n="195"/><span>Chum a dá chí' chruinne chumhra,</span>
<lb n="196"/><span>Is gurbh aoibhinn an t-ionad bheith aice seal tamaill</span>
<lb n="197"/><span>San áit a bhí faoina cúram;</span>
<lb n="198"/><span>Bhí sí fírinneach seasmhach do thrí fichid buachaill,</span>
<lb n="199"/><span>Is go saoilfeá nach raibh sí lúbach,</span>
<lb n="200"/><span>Is darbh é Ard-Rí na cruinne ba chráite an chinniúin</span>
<lb n="201"/><span>A bheith i ngrá leis an amaid shúgach.</span></p>
<lb n="202"/>
<lb n="203"/><p><span>Cha scríobhfadh Tully is ní mhíneodh a thalent</span>
<lb n="204"/><span>A caoineas i nglórthaí céillí,</span>
<lb n="205"/><span>Homer go deimhin os é bhí dá n-ollmhú</span>
<lb n="206"/><span>Le héifeacht i measc na nGréigeach,</span>
<lb n="207"/><span>Ovid is Horace a fuair céim agus onóir</span>
<lb n="208"/><span>Ag déanamh véarsaí is ag ceartú an chliútaigh,</span>
<lb n="209"/><span>Cha smaoineodh a dtuigse is 'na dhiaidh sin a ngliocas</span>
<lb n="210"/><span>Gach beart dá raibh san amaid shúgach.</span>
<lb n="211"/></p>
</div>
<pb n="40"/>
<div><lb n="212"/><p><span>GEARÁN UÍ DHOIRNÍN.</span></p>
<lb n="213"/>
<lb n="214"/><p><span>Dá mbeinnse saibhir i maoin is in éadáil</span>
<lb n="215"/><span>Is ioma déa-mhac a theannfadh liom,</span>
<lb n="216"/><span>Ba is caoirigh is stoic ar shléibhte,</span>
<lb n="217"/><span>Ba chríonna mé ná Solamh ina am;</span>
<lb n="218"/><span>Bheinn ar fhéastaibh i gcúirt ó chéile</span>
<lb n="219"/><span>Is fíon na Gréige dá líonadh dhom,</span>
<lb n="220"/><span>Is níl aon pheacadh éirceach dá dtabharfainn spéis dó</span>
<lb n="221"/><span>Nach maithfeadh an chléir dhamh mo choir gan mhoill.</span></p>
<lb n="222"/>
<lb n="223"/><p><span>A Thríonóid naofa nach mór an scéal é</span>
<lb n="224"/><span>Nach bhfuair mé saibhreas an tsaoil le roinn,</span>
<lb n="225"/><span>Bheadh Eaglais Dé dhamh ar hallaí ag léamh</span>
<lb n="226"/><span>Agus mise ag éisteacht a gceiliúr foinn;</span>
<lb n="227"/><span>Ach mar bhí mé faofaí, mo bhochtán tréithlag,</span>
<lb n="228"/><span>Cha déanfadh aon acu caidreamh liom,</span>
<lb n="229"/><span>Is nach dearn mé tréas ach aon chaoinbhean bhéasach</span>
<lb n="230"/><span>Dá dtug mé spéis di a mhealladh liom.</span></p>
<lb n="231"/>
<lb n="232"/><p><span>Is é deir an chléir liom in aimsir éisteacht'</span>
<lb n="233"/><span>"Is tusa an t-éirceach is druid anonn,</span>
<lb n="234"/><span>Is d'aimheoin Éireann tá d'anam réidh leat</span>
<lb n="235"/><span>Mar thug tú spéis do fuiscí is lionn";</span>
<lb n="236"/><span>A Rí na gréine, nach mór an éagóir</span>
<lb n="237"/><span>Na peacaí céanna úd a shamhail liom,</span>
<lb n="238"/><span>Is gur cáil dá bpléisiúr de lá is d'oíche</span>
<lb n="239"/><span>Bheith ag fáisceadh a mbéil ar na gloiníbh rum.</span>
<lb n="240"/></p>
</div>
<pb n="41"/>
<div><lb n="241"/><p><span>Dá scriosfainn teampaill i dtíortha ó chéile</span>
<lb n="242"/><span>Is mharbhfainn céad fear arís le feill,</span>
<lb n="243"/><span>Bheith ag gríosadh éad idir mhnáibh is a gcéilí</span>
<lb n="244"/><span>Is ag déanamh adhaltranais lena gcasfadh liom;</span>
<lb n="245"/><span>Ach cáil dem éadáil a chaitheamh 'na dhéidh sin</span>
<lb n="246"/><span>Faoi láimh na cléire gan easpa anonn</span>
<lb n="247"/><span>Go bhfaighinn loghadh sna peacaí céanna</span>
<lb n="248"/><span>Is go scríobhfaí léis insna flaithis liom.</span></p>
<lb n="249"/>
<lb n="250"/><p><span>Dá dtabharfainn roghachiseán líonta saibhris</span>
<lb n="251"/><span>Faoi mhaoil don tréadaí 'gus snaois faoi choim,</span>
<lb n="252"/><span>Is duisín déanta ó mo mhnaoi go gléasta</span>
<lb n="253"/><span>Sníofa óna méara go sleamhain slim;</span>
<lb n="254"/><span>Meascán déanta a mbeadh bolglán méise ann,</span>
<lb n="255"/><span>Teacht aimsir Bealtaine an uair thiocfadh an t-im</span>
<lb n="256"/><span>Ní fhuaradh gné de mo chorp sa gcré,</span>
<lb n="257"/><span>An uair a bhéadh m'anam insa flaithios thall.</span>
<lb n="258"/></p>
</div>
<pb n="42"/>
<div><lb n="259"/><p><span>CÁIT BHÉILBHINN.</span></p>
<lb n="260"/>
<lb n="261"/><p><span>Bheir mo Cháit bhéilbhinn ar mhnáibh Éireanna dubhú is gnáth</span>
<lb n="262"/><span>Leis an lánéasca ar na ceatha réaltain san fhiormaimint ard,</span>
<lb n="263"/><span>Is ó tá a héagosc mar bhláth Phoebus ar gcruthú don lá,</span>
<lb n="264"/><span>Cá bhfuil aon fhear i gClár Fhéilim nach dtabharfadh dhi grá?</span></p>
<lb n="265"/>
<lb n="266"/><p><span>A ghrá ghléil a thug barr scéimhe ar ainnirí Chrích' Fáil,</span>
<lb n="267"/><span>Is gach cáil shaor a gheibh ardchéama ina thuile tríod ag fás,</span>
<lb n="268"/><span>Is tú an lia céanna a bhfuil fáth an scéilse go deimhin ar do láimh -</span>
<lb n="269"/><span>Mo bhás féin nó mo sháréigniú ar ais arís slán.</span></p>
<lb n="270"/>
<lb n="271"/><p><span>Níl fáth pléide air, is cás cladhartha é amur seasa mé an táin</span>
<lb n="272"/><span>Fá mo stáid mhéarlag, tá lán scéimhe do chosain ar chách;</span>
<lb n="273"/><span>Le láimh thréan, le ardléann, nó tré mhire fíorghrá</span>
<lb n="274"/><span>Bhéarfadh srán baoth le mo dhá ghéig uirthi is reathfad léi in ált.</span></p>
<lb n="275"/>
<lb n="276"/><p><span>Faoina bráighe shéimhghil is clár a haonuchta is gainnechí' ag fás,</span>
<lb n="277"/><span>Dhá aolchnoc is áit pléisiúir do ghathaibh an ghrá;</span>
<lb n="278"/><span>Dar láimh Éibhir, mur bhfaighinn féin orthu ach seal aon oíche amháin</span>
<lb n="279"/><span>Dhéanfainn cáil réabtha ar na bánbhlaoscaibhse, dá gcaillinn</span>
<lb n="280"/><span>Críoch Fáil.</span>
<lb n="281"/></p>
</div>
<pb n="43"/>
<div><lb n="282"/><p><span>Táinte Éireann dá bhfaighinn féin is a bhfuil insa Spáinn,</span>
<lb n="283"/><span>Agus bláth péarlaí na hÁrménia go huile in mo láimh,</span>
<lb n="284"/><span>Ba dá fhearr liom mo ghrá séimh a bheith eadra mé is lár,</span>
<lb n="285"/><span>Is an cás déanta le ar ghnáth tréinfhir á gcailleadh san áth.</span></p>
<lb n="286"/>
<lb n="287"/><p><span>Is ó táid tréithre uile ardghéagaibh Pharnassus do lár,</span>
<lb n="288"/><span>Is an cháil chéanna bhí i gclár chléibhghil Phenelope an áigh,</span>
<lb n="289"/><span>Cás Dheirdre chuaidh i ndáil Naoise fán tuile ar an tsnámh,</span>
<lb n="290"/><span>Más lánrogha leat go lá an éaga biaidh mise ar do scáth.</span></p>
<lb n="291"/>
<lb n="292"/><p><span>Is í mo Cháit bhéilbhinn na mball saorchumtha is gile nó an bláth,</span>
<lb n="293"/><span>A bhfuil lánéifeacht an bhánlaoige ina timpeall gan smál;</span>
<lb n="294"/><span>Is gath gréine mo ghrá péarlach is is loinnir ar dhath</span>
<lb n="295"/><span>An tsnáith shaibhir le ar ghnáth Hélen a hinneall gach lá.</span></p>
<lb n="296"/>
<lb n="297"/><p><span>Mo chrá géar, mo lá léin, is mo mhilleadh go brách</span>
<lb n="298"/><span>Nach lámh léithe tá mé ar leabaidh go sámh;</span>
<lb n="299"/><span>Ba bhreá an gléas a bheith ar scáth a géaga is a brollaigh ghil bháin,</span>
<lb n="300"/><span>Is dar Páléno is de ghrá éagmhaise gan chodladh atáim.</span>
<lb n="301"/></p>
</div>
<pb n="44"/>
<div><lb n="302"/><p><span>AN CLÉIREACH BÁN.</span></p>
<lb n="303"/>
<lb n="304"/><p><span>Targaire dhearscnaí do rinneadh le Criofann Mhac Fhéilime an fhíona</span>
<lb n="305"/><span>Mhic Cairbre Chéir Mhic Conaill Mhic Néill Mhic Eocha Mhímheoin</span>
<lb n="306"/><span>Go dtiocfadh sin - léan dofhulaing ar Ghaelaibh - ní nárbh ionadh,</span>
<lb n="307"/><span>Is gur mheasa dá bhfaomhfadh fear acu féin nó an</span>
<lb n="308"/><span>iomad dá mbíobhaibh,</span>
<lb n="309"/><span>Is gearr ina dhéidh go dtáinig sin tréanshlua Lochlann</span>
<lb n="310"/><span>dár ndíobhadh,</span>
<lb n="311"/><span>Go feadh cheithre mblian déag faoin anfhlaith Torgéisius</span>
<lb n="312"/><span>orainn do híocadh;</span>
<lb n="313"/><span>An dara tromléan a thuit ar na Gaeil tré mhírún a</span>
<lb n="314"/><span>ngaoltaí,</span>
<lb n="315"/><span>Murchadh ó Laighnibh a mhúscail go hÉirinn</span>
<lb n="316"/><span>Briotanaigh mhaola.</span>
<lb n="317"/><span>An treas tubaiste d'éirigh dúinne faraor, iodhan, Harry</span>
<lb n="318"/><span>is a níonsan</span>
<lb n="319"/><span>A imir go claon a claímhe ar a chéile is ar mhaitheas</span>
<lb n="320"/><span>ár dtíre.</span>
<lb n="321"/><span>An ceathrú tromleán tháinig 'na dhéidh slua Chromail</span>
<lb n="322"/><span>le ar díochadh</span>
<lb n="323"/><span>Ulaidh is Laighnigh is Connacht go léir is maitheas na</span>
<lb n="324"/><span>Muimhneach.</span>
<lb n="325"/><span>An cúigiú maidhméacht tháinig orainn is ar Shéamas an</span>
<lb n="326"/><span>darna, ba ríomh é</span>
<lb n="327"/><span>Le ar gearradh gach géag dár mhair de shliocht Ghaelghlais</span>
<lb n="328"/><span>againn sa tírse.</span>
<lb n="329"/></p>
</div>
<pb n="45"/>
<div><lb n="330"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="331"/><span>Amhail mar deirid i dTaispeánadh Sain Eoin chuaidh na cúig</span>
<lb n="332"/><span>dubhú móra sin thart agus anois tá an seisiú dubhú i láthair againn</span>
<lb n="333"/><span>.i. tabhach le rannghaethe nimhe agus le h-aincheart cléire.  Ní mar</span>
<lb n="334"/><span>sin a d'ordaigh ár nArd-Rí, ár nArd-Shagart, ár lia anama agus</span>
<lb n="335"/><span>coirp .i. ár Slánaitheoir Íosa Críost a n-abair cléir na haimsire gur</span>
<lb n="336"/><span>lucht leanúnta Dho féin iad agus nach a leigheas na slán tháinig siad</span>
<lb n="337"/><span>chun an tsaoilse ach a leigheas na n-easlán ag tógáil a n-uallaíbh</span>
<lb n="338"/><span>troma dhíofa is ag iompar ar a nguaillibh féin.  Ní contrártha an</span>
<lb n="339"/><span>oíche don lá nó an chléir ag comhlíonadh na mbriathra sin óir a</span>
<lb n="340"/><span>taispeánaid iad féin 'na bhfáidh naofa i gcruinniú agus i gcomhdháil</span>
<lb n="341"/><span>ar aonach agus ar machaire; bheir onóir don tsaibhir agus easonóir</span>
<lb n="342"/><span>don daibhir, is mian leofa suí suas insna hionadaibh is uachtraí</span>
<lb n="343"/><span>agus is neasa don tsó.  Ní mar sin a d'ordaigh an Críosta atá de shíor</span>
<lb n="344"/><span>againn agus deireamsa gur mic tíre i gcroicne caorach iad.</span></p>
<lb n="345"/>
<lb n="346"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="347"/><span>Tá sagart stuama in áit na huaisle ar an tsráidse Chríonchoill</span>
<lb n="348"/><span>Nach nglacann uafa gan maola is cruacha is ciseán líonta;</span>
<lb n="349"/><span>Bíonn an buinne suas gach bliain a ngluaiseann ag</span>
<lb n="350"/><span>tabhach a chíosa,</span>
<lb n="351"/><span>Ní ghlacann sé trua le tréan nó trua gan fháil mar is mian</span>
<lb n="352"/><span>leis.</span>
<lb n="353"/><span>Mur mbiaidh ag an mbochtán ach ceathrú nó hochtú is cáil</span>
<lb n="354"/><span>bheag shíl ann,</span>
<lb n="355"/><span>Tiocfaidh an dochtúir chuige go toiciúil "tapaidh líon seo!"</span>
<lb n="356"/><span>Is é deir an faonlag, "tá mo mhuirín faofaí is iad ar</span>
<lb n="357"/><span>íneadh,</span>
<lb n="358"/><span>Mé féin is mo chéile ar gannchuid spré is maith dhúinn</span>
<lb n="359"/><span>an cíos úd".</span>
<lb n="360"/><span>"A thrú gan éifeacht b'fhearr liom féin do chrochadh ar</span>
<lb n="361"/><span>íribh</span>
<lb n="362"/><span>Nó scarfainn go héag le do bhothán faofaí gan mo</span>
<lb n="363"/><span>chiseán líonta".</span>
<lb n="364"/><span>Dearcaidh an créatúr uaidh go faonlag tar éis a líonta:</span></p>
</div>
<pb n="46"/>
<div><lb n="365"/><p><span>"Mo mhallacht féin go ndeagha mé i gcré ar an chléireach</span>
<lb n="366"/><span>chéanna".</span>
<lb n="367"/><span>Cha raibh an léansa riamh ar Ghaelaibh againn sa tírse</span>
<lb n="368"/><span>Ó d'imigh Torgéisius uainn as Éirinn, Mullóg is Maológ;</span>
<lb n="369"/><span>Ba bhéasa dhó gach maighdean óg a bpósadh rímhac</span>
<lb n="370"/><span>Tús a hócht a fháil den stróinse, chum cosc a mhiantaí;</span>
<lb n="371"/><span>Is béasa de ghnáth ag an chléireach bhán tá againn san tírse</span>
<lb n="372"/><span>Muna bhfaighidh sé a shásamh le ciseán lán béid aige fó</span>
<lb n="373"/><span>dhaorbhroid;</span>
<lb n="374"/><span>Má thigid 'na dháil fó Nollaig nó Cháisc ag iarraidh</span>
<lb n="375"/><span>faoistin</span>
<lb n="376"/><span>"Siúil, a phláigh, ní fhaigheann tú grása, is táir fó íneadh.</span>
<lb n="377"/><span>Táir dá iarraidh le trí bliana is níl mo mhian leat,</span>
<lb n="378"/><span>Fansa siar, char thuillis mo bhuíochas, is níl tú díolta;</span>
<lb n="379"/><span>A bhodaigh bheadaí ag teacht go sobaidh is gan mo chíos</span>
<lb n="380"/><span>leat,</span>
<lb n="381"/><span>Cúpla meascán, sin is duisín is ciseán líonta."</span></p>
<lb n="382"/>
<lb n="383"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="384"/><span>Ní hé líonadh lánbhruite an leathbhairille in áit an bhuiseoil de</span>
<lb n="385"/><span>shíol ghlan cháite bhán is cás dócúil nó doilís do bhochtaibh an</span>
<lb n="386"/><span>Fheá, ach gach daorcháin eile dar mian leis an bpreileoidse</span>
<lb n="387"/><span>d'fháil dho féin agus don stócach fadbhuinneach a bhíos ag</span>
<lb n="388"/><span>tabhach na cánacha thuas do réir proinne luchtmhar lánaibhseach</span>
<lb n="389"/><span>don ainmhí bheoga bhronnmhar dhroimleathan dhonn a bhíos ag</span>
<lb n="390"/><span>ardiompar an chléirigh chéanna sin agus muna bhfaighidh gach ní</span>
<lb n="391"/><span>ar a mhian féin baigeoraidh mur dtrascairt agus mur ngearradh go</span>
<lb n="392"/><span>lár agus go lántalmhain le bun fuipe lódáilte.  Go seachna Dia</span>
<lb n="393"/><span>sibhse agus mise ar fhíoch agus ar fheirg an fhir chéanna sin.</span>
<lb n="394"/></p>
</div>
<pb n="47"/>
<div><lb n="395"/><p><span>CzzzzzFil.</span>
<lb n="396"/><span>AN SPÉIRBHEAN MHILIS</span></p>
<lb n="397"/>
<lb n="398"/><p><span>Goidé sin d'aon duine in Éirinn thart timpeall</span>
<lb n="399"/><span>Fá ndéanfainn le cailín suirí,</span>
<lb n="400"/><span>A dtugas spéis mhór go deimhin dá gné is dá hinneall,</span>
<lb n="401"/><span>Tá ar aon nós i gcruth mar Aoife?</span>
<lb n="402"/><span>Gan géilleadh do thuilte sléibhe is don uile</span>
<lb n="403"/><span>Thréanfhear a bhfuil gá dídean,</span>
<lb n="404"/><span>Má fhéadam beidh an ainnir chéanna na bhfoireann</span>
<lb n="405"/><span>Méarlag gan ghuth liom sínte.</span></p>
<lb n="406"/>
<lb n="407"/><p><span>Dá ndéarfadh a cine is a lucht gaoil gad uime</span>
<lb n="408"/><span>Fá léigfeadh go leamh mo chroí dhamh</span>
<lb n="409"/><span>Bheith ag dréim lena cumann san éagruth a bhfuilim,</span>
<lb n="410"/><span>Is ar shaibhreas na magh nach bhfaighinn í;</span>
<lb n="411"/><span>Mo scéala dhóibh uile gur lena scéimhse do cuireadh</span>
<lb n="412"/><span>Mo chéadfaí i gcruth gur baoth mé,</span>
<lb n="413"/><span>Is nach ionadh dá mbaininn éiric as dhuine</span>
<lb n="414"/><span>Chaitheas gaethe tré bhrú mo thaoibhse.</span></p>
<lb n="415"/>
<lb n="416"/><p><span>A spéirbhean den fhine is féile go deimhin</span>
<lb n="417"/><span>De shliocht Éibhir nó threibh Mhic Mílidh,</span>
<lb n="418"/><span>Ná léitear le file véarsa nó siolla</span>
<lb n="419"/><span>I gcraobh ghlas den mbile ríoga</span>
<lb n="420"/><span>Gur éagas tré ghean ort, féach is ná fulaing</span>
<lb n="421"/><span>Dhamh féin feasta dhul faoi líogaibh</span>
<lb n="422"/><span>Ach déana mar deirim, is déarfaidh gach duine</span>
<lb n="423"/><span>Gur tú an lia thug fadú saoil dhamh.</span>
<lb n="424"/></p>
</div>
<pb n="48"/>
<div><lb n="425"/><p><span>Ós léir do Chrích Uladh gur in t'éadansa chruinneadh</span>
<lb n="426"/><span>An scéimh uile ón gcine dhaonna,</span>
<lb n="427"/><span>Mar Hélen fár tugadh céad cath in ar goineadh</span>
<lb n="428"/><span>Gréagaigh le lucht na Traíthe,</span>
<lb n="429"/><span>Ní féidir dhamh fulaing éifeacht mo ghean ort</span>
<lb n="430"/><span>A spéirbhean mhilis mhaoth gheal,</span>
<lb n="431"/><span>Ná déana mar rinne Briséda gan chumann</span>
<lb n="432"/><span>Ach mar Dheirdre chuaidh ar muir le Naoise.</span>
<lb n="433"/></p>
</div>
<pb n="49"/>
<div><lb n="434"/><p><span>SLÁINTE NA MNÁ GAELAÍ.</span></p>
<lb n="435"/>
<lb n="436"/><p><span>Ólfaidh mé sláinte an pháiste is daoire folt</span>
<lb n="437"/><span>Shileas go trácht 'na scáine péarlach tiubh,</span>
<lb n="438"/><span>Ní fuireach is áil ach ar ball 'na gcéadta lúb,</span>
<lb n="439"/><span>Pilleadh san áit ór fhás gach aon acu.</span></p>
<lb n="440"/>
<lb n="441"/><p><span>Ólfaidh mé sláinte chláir a héadain dil,</span>
<lb n="442"/><span>Thart timpeall atá ar dhath an laoige dhil,</span>
<lb n="443"/><span>Siúd an soineann gan smál is dealramh gréine ansin,</span>
<lb n="444"/><span>Cumadh 'na phátrún áille is scéimhe dhúinn.</span></p>
<lb n="445"/>
<lb n="446"/><p><span>Ólfaidh mé sláinte a dá bhraoi chaola inniu,</span>
<lb n="447"/><span>Gé fogas atáid de ghnáth dá chéile is gur</span>
<lb n="448"/><span>Siúd a samhail, nó táimse lán díth céille, tur,</span>
<lb n="449"/><span>Mar chleite ar an rása i láimh an chléirigh mhir.</span></p>
<lb n="450"/>
<lb n="451"/><p><span>Ólfaidh mé sláinte a dá rosc shéimhí ghlais,</span>
<lb n="452"/><span>Le gaethaibh an ghrá ní ár is í féin gan fhios;</span>
<lb n="453"/><span>Dá bhfaicfeadh a ndealramh ardmhic Hécub' thoir,</span>
<lb n="454"/><span>Ní chaillfidís lán mo mháime ghréagaigh d'fhuil.</span></p>
<lb n="455"/>
<lb n="456"/><p><span>Ólfaidh mé sláinte a dá ghrua thréadas fir,</span>
<lb n="457"/><span>Ba ghile gá rá gurb áil léi an chéim ó chin,</span>
<lb n="458"/><span>Siúd a drithle ina lár is a gáir mar bhéadh a goil,</span>
<lb n="459"/><span>Is ach mise bheith slán más fearr liom gléas a bhfuil.</span></p>
<lb n="460"/>
<lb n="461"/><p><span>Ólfaidh mé sláinte a gáire is a béilín dil,</span>
<lb n="462"/><span>Gach siolla dá rá ag breith barr ar mhéir Mhic Lir</span>
<lb n="463"/><span>Is ceartchruthaigh an Cheard, gan smál mar néamhannaibh</span>
<lb n="464"/><span>Go fraschumtha in áras cnámh a déadaibhse.</span>
<lb n="465"/></p>
</div>
<pb n="50"/>
<div><lb n="466"/><p><span>Ólfaidh mé sláinte a bráighe is gléile cruth</span>
<lb n="467"/><span>Mar shneachta as an aird nach gnáth teas gréine a theacht.</span>
<lb n="468"/><span>Ní fada is ní gearr, ní cam, ní caol is ní tiubh,</span>
<lb n="469"/><span>Ach suite gan táir is ní háille é inné nó inniu.</span></p>
<lb n="470"/>
<lb n="471"/><p><span>Ólfaidh mé sláinte a bánchí' is caoile goib,</span>
<lb n="472"/><span>Tá nite as an mbláth mar dhá uibh éin i neid,</span>
<lb n="473"/><span>Nár milleadh le lámha cháich gá sméarachtsiod,</span>
<lb n="474"/><span>Is is mise bheadh slán an fad a bhéinn dá ngoid.</span></p>
<lb n="475"/>
<lb n="476"/><p><span>Ólfaidh má sláinte a dá chrobh mhaothghil bhoig,</span>
<lb n="477"/><span>Sheinneas mar Dhaghdha a ndearna an éigse 'lig;</span>
<lb n="478"/><span>Níl fíor ar fáil nach dtairnfeadh a méir go glic</span>
<lb n="479"/><span>I mbrataibh bheir náire do mhnáibh is a mbéil gan smid.</span></p>
<lb n="480"/>
<lb n="481"/><p><span>Ólfaidh mé sláinte óna bathais go dté a troigh,</span>
<lb n="482"/><span>Ciste na ndáimh a bhfuil fáilte is féile inte,</span>
<lb n="483"/><span>Níl startha nó dán ón áirc nach léir dhi a mbrí</span>
<lb n="484"/><span>Is is miste Críoch Fáil a bás tráth éagfaidh sí.</span>
<lb n="485"/></p>
</div>
<pb n="51"/>
<div><lb n="486"/><p><span>MUIRIS Ó GORMÁIN.</span></p>
<lb n="487"/>
<lb n="488"/><p><span>Ar maidin Dia Máirt is mé ag dul go Droichead Áth'</span>
<lb n="489"/><span>Theagaimh dhamh an stáid ar an Turnpike Road,</span>
<lb n="490"/><span>Is í is deise dar tharla orm de mhnáibh</span>
<lb n="491"/><span>Ó gineadh mé lá go bhfaca mé an tseoid;</span>
<lb n="492"/><span>Gabhamsa a láimh an oiread is a rá</span>
<lb n="493"/><span>"Shall travil vith bláth na finne, sweet rose,</span>
<lb n="494"/><span>"Yes, dar be me own trath," ar sise, a thabhairt sásaimh,</span>
<lb n="495"/><span>"Fat vill se kall or feadar shall go?"</span></p>
<lb n="496"/>
<lb n="497"/><p><span>Fhreagair mé an tráth sin lile na mbánchrobh</span>
<lb n="498"/><span>Ba ghile nó bláth na n-abhall faoi dhó,</span>
<lb n="499"/><span>Is tráth aithneas gur pháiste Sacsanta gallta</span>
<lb n="500"/><span>Ainnir na bhfáinní, chas mé mo ghlór:</span>
<lb n="501"/><span>"Me is go to Droichead Áth, shall give you a cárta</span>
<lb n="502"/><span>And heartily fáilte, madam vit póg;</span>
<lb n="503"/><span>d'amhairc mo dháilse is rinne sí gáire,</span>
<lb n="504"/><span>Shad is the kas, me money, has none."</span></p>
<lb n="505"/>
<lb n="506"/><p><span>Tráth chonnaic mé sméideadh ag teacht fó mo dhéin</span>
<lb n="507"/><span>Ón gcoinneal mar ghréin na maidne gan cheo,</span>
<lb n="508"/><span>Is go mb'fhearr liom nó saibhreas Mharcais is Séasair</span>
<lb n="509"/><span>Ise is mé a bheith i gcumann ag ól;</span>
<lb n="510"/><span>Las mé sa mBéarla is labhair mé léithe:</span>
<lb n="511"/><span>"If him had apron file the ór,</span>
<lb n="512"/><span>The divil a halfpenny me let you pay,</span>
<lb n="513"/><span>Shall drink the good ale whil feather cock crow".</span>
<lb n="514"/></p>
</div>
<pb n="52"/>
<div><lb n="515"/><p><span>Thaitin mo Bhéarla blasta le spéir</span>
<lb n="516"/><span>Na ndearca mar réalta glasa go mór,</span>
<lb n="517"/><span>Is do labhair de shéimhghuth ba bhinne nó téada:</span>
<lb n="518"/><span>"Fath was you name or town was you home?</span>
<lb n="519"/><span>Fhreagair mé scéimh na cruinne go léir:</span>
<lb n="520"/><span>"Me is cristan Moresious Goraman cóir,</span>
<lb n="521"/><span>I is very school-measther, dar bi me soulvation</span>
<lb n="522"/><span>Shall carry good favour for you go deo".</span></p>
<lb n="523"/>
<lb n="524"/><p><span>Ar ndul go tigh an óil do shuíomar ar bord</span>
<lb n="525"/><span>Mar Pharis ón Traí is mar Helen ón nGréig,</span>
<lb n="526"/><span>Bhí mise dá pógadh is ise mar lóchrann</span>
<lb n="527"/><span>Solais gan bhrón, ag moladh mo léinn:</span>
<lb n="528"/><span>"You is very fine cloathes, you is prettey vright prose,</span>
<lb n="529"/><span>You is Latin vell spoke and fath me can name";</span>
<lb n="530"/><span>Ach bhíomar ag ól gur thuit mise mo cheo</span>
<lb n="531"/><span>Is don deamhan sin orlach fuair Muiris dá feidhm.</span></p>
<lb n="532"/>
<lb n="533"/><p><span>Ar dteacht as mo néal dhamh dhearcas gach taobh</span>
<lb n="534"/><span>Den halla a raibh an spéirbhean is mise fón mbord,</span>
<lb n="535"/><span>Is ní fhaca mé aon a bhéarfadh dhamh scéala</span>
<lb n="536"/><span>Ach gasún gan chéill nach dtuigfeadh mo ghlór;</span>
<lb n="537"/><span>"Did you see fair, fine, handsome white lady</span>
<lb n="538"/><span>That was me comrady night last ag an ól?"</span>
<lb n="539"/><span>"She is make run away vith a shantleman brave,</span>
<lb n="540"/><span>Back horse with race and up the ród mór."</span>
<lb n="541"/></p>
</div>
<pb n="53"/>
<div><lb n="542"/><p><span>RÓIS NIC AN BHAIRD.</span></p>
<lb n="543"/>
<lb n="544"/><p><span>Gé go raibh sí Róis is mise ár gcónaí mar lánúin thart thall,</span>
<lb n="545"/><span>Is nach gcreidfeadh slóite go scarfadh an óigbhean ar</span>
<lb n="546"/><span>tháinte chóich' liom,</span>
<lb n="547"/><span>Thug sise móide mire móra ó fágadh mo chrann,</span>
<lb n="548"/><span>Go rachadh i gcomhar leis an tSagart Eoin i mbun</span>
<lb n="549"/><span>crábhaidh sa ghleann.</span></p>
<lb n="550"/>
<lb n="551"/><p><span>Nach ait an nós-sa a ghlac sí Róis níon an Bhaird ina ceann,</span>
<lb n="552"/><span>Go dtug móide nach dtabharfadh póg damh os ard nó faoi choim,</span>
<lb n="553"/><span>An bhean a chóir a bheith ag gol go brónach, bíom fágtha nó tinn,</span>
<lb n="554"/><span>Gurab í is troime labhras is chaitheas mórchlocha na sráide liom.</span></p>
<lb n="555"/>
<lb n="556"/><p><span>Dá dtabharfaí fós dhamh Inis Fódla gan cháin le mo linn,</span>
<lb n="557"/><span>Líoga lómartha ríthe Eorpa ina mbárcaibh ar toinn,</span>
<lb n="558"/><span>Mo chathaibh cróga chum seasamh gleo dhamh in gach gábh le fonn,</span>
<lb n="559"/><span>Níl gar sa dóigh sin, is cogadh Róis Nic an Bhaird a bheith liom.</span></p>
<lb n="560"/>
<lb n="561"/><p><span>Dá mbeinnse cóirithe san éideadh is mo luach ar fáil insa bhFrainc,</span>
<lb n="562"/><span>Is coróin chlócheart athar Scóta gach lá fó mo chionn,</span>
<lb n="563"/><span>Sin is mo chóistí a bheith nite as ór uile ó thairne go rinn,</span>
<lb n="564"/><span>Níl gar sa dóigh sin is cogadh Róis níon an Bhaird</span>
<lb n="565"/><span>a bheith liom.</span>
<lb n="566"/></p>
</div>
<pb n="54"/>
<div><lb n="567"/><p><span>Dá mbeinn mo chónaí i gcathair órga mar áras Mhic Goill,</span>
<lb n="568"/><span>Is na ceatha ceoil a bheith ar feadh mo longphoirt go sáimh</span>
<lb n="569"/><span>ar gach foinn,</span>
<lb n="570"/><span>A raibh de stór ag Crassus Rómhanda ar fáil agam gach am,</span>
<lb n="571"/><span>Níl gar sa dóigh sin is cogadh Róis Nic an Bhaird a bheith liom.</span></p>
<lb n="572"/>
<lb n="573"/><p><span>Dá mbeadh mo bhordaibh faoin uile sheort bídh b'fhearr</span>
<lb n="574"/><span>i gCrích Choinn,</span>
<lb n="575"/><span>Bruite is róstadh is mo choirn fóirlíonta de ghnáth de gach lionn,</span>
<lb n="576"/><span>Brataibh sróil fó mo leaba cóirithe de bhánscotha fionn,</span>
<lb n="577"/><span>Níl gar sa dóigh sin is cogadh Róis Nic an Bhaird a</span>
<lb n="578"/><span>bheith liom.</span></p>
<lb n="579"/>
<lb n="580"/><p><span>Dá mbeinnse cróga mar Shamson mongach thug barr ar gach clann,</span>
<lb n="581"/><span>Is go beacht i bhfoghlaim ar aiste Hómer thuill táin</span>
<lb n="582"/><span>lena pheann,</span>
<lb n="583"/><span>Dá seinninn ceol bhéarfadh an uile othar chum sláinte</span>
<lb n="584"/><span>gan mhoill,</span>
<lb n="585"/><span>Níl gar sa dóigh sin is cogadh Róis Nic an Bhaird</span>
<lb n="586"/><span>a bheith liom.</span></p>
<lb n="587"/>
<lb n="588"/><p><span>Dá mairfeadh i gcónaí mo charaid bheoga thuill táin</span>
<lb n="589"/><span>damh is greann,</span>
<lb n="590"/><span>Ní scarfadh Róis liom is ní rachadh in ord ar bith</span>
<lb n="591"/><span>crábhaidh sa ghleann,</span>
<lb n="592"/><span>Ó theastaigh an róghath bhí againn thóg sise ardarm teann</span>
<lb n="593"/><span>Is beidh an cogadh mór so gan osadh comhraic go</span>
<lb n="594"/><span>brách feasta liom.</span>
<lb n="595"/></p>
</div>
<pb n="55"/>
<div><lb n="596"/><p><span>TORLACH CÓIR Ó hÁMAILL.</span></p>
<lb n="597"/>
<lb n="598"/><p><span>Cha chreideam go deo dá ndéarfaidís slóite</span>
<lb n="599"/><span>"Béir bocht nó go leonfaidh an bás thú"</span>
<lb n="600"/><span>Dona liacht dóigh a dtuiteann sin tórtha</span>
<lb n="601"/><span>Ar dhuine gan stór is é arsaí;</span>
<lb n="602"/><span>Ní fiosach neoch beo cia maidin nó neoin</span>
<lb n="603"/><span>Dá gcuirfeadh an rí glórmhar ádh air,</span>
<lb n="604"/><span>Mar theagaimh i gcóiste thaistil na mbóithrí</span>
<lb n="605"/><span>Do Thorlach cóir Ó hÁmaill.</span></p>
<lb n="606"/>
<lb n="607"/><p><span>Níor chruinnigh sé stór nó ciste den ór</span>
<lb n="608"/><span>A chaitheadh i dtig an óil go fáilteach,</span>
<lb n="609"/><span>Shuífeadh sé ar bord ó mhaidin Dé Domhnaigh</span>
<lb n="610"/><span>Go n-éireodh an ló Dé Sathairn air;</span>
<lb n="611"/><span>Cha ghlacfadh sé comhairle mhná nó milord,</span>
<lb n="612"/><span>Ní fhuirsfeadh, ní threabhfadh is ní fhálfadh,</span>
<lb n="613"/><span>Is nach bhfaic sibh fó dheoidh gur chuir Fortún i gcóiste</span>
<lb n="614"/><span>Torlach cóir Ó hÁmaill.</span></p>
<lb n="615"/>
<lb n="616"/><p><span>Ní raibh tigh leanna maguairt ó Charraig ó thuaidh</span>
<lb n="617"/><span>Go hInis Caoin suairc na fáilte,</span>
<lb n="618"/><span>Ó shin go Móin Fhuaid is go Dealgan na gcuach</span>
<lb n="619"/><span>Nár thriomaigh sé suas, mo pháiste;</span>
<lb n="620"/><span>Dá dteagadh na sluaite phronnfadh gan ghruaim dhóibh</span>
<lb n="621"/><span>Na cascaibh ón gcuan gan chánaí,</span>
<lb n="622"/><span>Is ní raibh oslóir gan duais ó Thorlach rua</span>
<lb n="623"/><span>Fón eachra a chur suas ar stábla.</span>
<lb n="624"/></p>
</div>
<pb n="56"/>
<div><lb n="625"/><p><span>B'fhearr liom le mo bheo gan chapall, gan bhó,</span>
<lb n="626"/><span>Gan fhearann is fós gan áras,</span>
<lb n="627"/><span>Nó imeacht sa ród mar Icarus óg</span>
<lb n="628"/><span>Mac Daedalus éolaigh ámhair;</span>
<lb n="629"/><span>B'fhearr imeacht sa meon, mar teagascadh dhó</span>
<lb n="630"/><span>Nó brosnú le stró go hard suas</span>
<lb n="631"/><span>Gur thuit sé fó dheoidh, is a chleitíbh gan treoir</span>
<lb n="632"/><span>Is gur i dtonnaibh na bóchna bádh é.</span></p>
<lb n="633"/>
<lb n="634"/><p><span>A Thorlaigh, féach is ná leansa don riail</span>
<lb n="635"/><span>Le ar cailleadh an fialmhac Árad,</span>
<lb n="636"/><span>Tráth thabhaigh dhen ghrian cead eachra a riaradh,</span>
<lb n="637"/><span>Ag imeacht le riail a mháthara;</span>
<lb n="638"/><span>Léig leis na srianta is bhrosnaigh gan chian</span>
<lb n="639"/><span>Na greagha bhí dian i dtánbhras</span>
<lb n="640"/><span>Gur loisceadh sna ciantaí na harisans siar</span>
<lb n="641"/><span>Is nach dona chuaidh a mhian do Phaethon.</span></p>
<lb n="642"/>
<lb n="643"/><p><span>Dá nglacfadh mo chomhairle an duine dá dtabharfadh</span>
<lb n="644"/><span>Tuilte den ór is grá fós,</span>
<lb n="645"/><span>Aigneadh ní thógfadh seacha mar chóir dho</span>
<lb n="646"/><span>Ach imeacht sa nós ar ghnáth leis;</span>
<lb n="647"/><span>Níl ann ach ceo is ní mhaireann sé i gcónaí</span>
<lb n="648"/><span>Is cathú romhór a lán dhe,</span>
<lb n="649"/><span>Is go gcraitheann an cóiste an fear úd nach eol dho</span>
<lb n="650"/><span>Amach as is a thóin in airde air.</span>
<lb n="651"/></p>
</div>
<pb n="57"/>
<div><lb n="652"/><p><span>SEARCRÚN NA dTRÉAN.</span></p>
<lb n="653"/>
<lb n="654"/><p><span>Ar ndul damh 'mach fón sliabh gan choin, gan each is an ghrian</span>
<lb n="655"/><span>Ina gaethe glana aniar go glórmhar</span>
<lb n="656"/><span>Fó thulcha glasa, an fiadh ag dul chun reatha siar</span>
<lb n="657"/><span>Is guth na mbeach ag triall sa nuachoill;</span>
<lb n="658"/><span>Measc na dtor níor chian gur theagmhaigh dhamh réalt</span>
<lb n="659"/><span>Sholasta na gciabh n-ómra</span>
<lb n="660"/><span>Is a péire roscaibh liath mar dhriúcht na maidne riamh</span>
<lb n="661"/><span>Ní fhacas bean comh tréan ródheas.</span></p>
<lb n="662"/>
<lb n="663"/><p><span>Tráth dhearcas ar an tsaoi mo mheabhair is mo bhrí</span>
<lb n="664"/><span>Chailleas tré na líthe saora</span>
<lb n="665"/><span>Fearadh óna gnaoi, ach ghoireas uirthi arís</span>
<lb n="666"/><span>Is labhair mé go caoimh léithe;</span>
<lb n="667"/><span>"Cia ndeachaidh uad a naoi, teachtaire na rí,</span>
<lb n="668"/><span>Pallas nó an ríon chréachta?</span>
<lb n="669"/><span>Nó an chugamsa fón ngníomh tháinig tusa, a níon</span>
<lb n="670"/><span>Mar bhreitheamh mé ag fíoradh séad dhuit?"</span></p>
<lb n="671"/>
<lb n="672"/><p><span>Labhair sí go séimh mar fhoghar chaointéad</span>
<lb n="673"/><span>Mhic Manair óna thaobhaibh síthe,</span>
<lb n="674"/><span>"Tabhair th'úidh féin ní mise aon ghéag</span>
<lb n="675"/><span>Dár aistrigh go taobh Ída;</span>
<lb n="676"/><span>Ar fheabhas thrí ngné go ndeachadar a dh'éad</span>
<lb n="677"/><span>Fón abhall ón spéirdhíle</span>
<lb n="678"/><span>Is ná meastar leat ar aon mhodh go maireann sin spré</span>
<lb n="679"/><span>Ionamsa den scéimh chéanna."</span>
<lb n="680"/></p>
</div>
<pb n="58"/>
<div><lb n="681"/><p><span>"A mharthain chaoin tséimh le lasann fíorscéimh</span>
<lb n="682"/><span>Bharraigh ar an réim dhaonna,</span>
<lb n="683"/><span>Is acmhainneach na gaethe chaithir ó do ghné</span>
<lb n="684"/><span>Le ar goineadh mo thaobhchlíse,</span>
<lb n="685"/><span>Ós dearbh brí an scéil, a shearcrún na dtréan</span>
<lb n="686"/><span>Muna deana tú mo chréacht a íce</span>
<lb n="687"/><span>Go mbeidh talamh agus fear tharamsa mar éideadh</span>
<lb n="688"/><span>Is ba aithreach dhuit an daorghníomh sin."</span></p>
<lb n="689"/>
<lb n="690"/><p><span>"Dá gcantaí leat fá thrí ar labhair Mac Phrímh</span>
<lb n="691"/><span>I bhfoghar gutha ar shlí suirí</span>
<lb n="692"/><span>Le ar gadadh don Traí Helen na maothchraobh</span>
<lb n="693"/><span>Ó Mhenelaus, a caoimhchéile;</span>
<lb n="694"/><span>Is dar tharraing arís a dhearbhráithre le ar líonadh</span>
<lb n="695"/><span>Leabhair ar Bhríséda,</span>
<lb n="696"/><span>Is tugthar dhamh mar mhaoin an India gan chíos,</span>
<lb n="697"/><span>Mo chumann ní bhfaighidh aon fhear."</span></p>
<lb n="698"/>
<lb n="699"/><p><span>Ós deimhin nach bhfuil brí in mo chumann leat, a iníon</span>
<lb n="700"/><span>Thabhaigh dhamh baois céille,</span>
<lb n="701"/><span>Glacfaidh mé taom buile mar níodh</span>
<lb n="702"/><span>Curaíbh na maidhméachta;</span>
<lb n="703"/><span>Is ní scuirfead dem fhíoch ach ag traochadh mo bhíobha,</span>
<lb n="704"/><span>Mar Chonall ag cloí Méabha,</span>
<lb n="705"/><span>Is gach conar ina mbiair leanfad thú go dian</span>
<lb n="706"/><span>Go mbrise mé sa haonéag ort.</span>
<lb n="707"/></p>
</div>
<pb n="59"/>
<div><lb n="708"/><p><span>MÁIRE NÍ CHEALLAIGH.</span></p>
<lb n="709"/>
<lb n="710"/><p><span>Lá de na laethe dhamh i gcathair Dhroichead Áth' na seod,</span>
<lb n="711"/><span>Ar chlár i dtigh leanna is mo channasa lán den mbeoir,</span>
<lb n="712"/><span>Tráth b'áil liom na hannaí a chur tharam le scáird a dh'ól,</span>
<lb n="713"/><span>Súd Máire Ní Cheallaigh dár bhfarradh measc cháich fón mbord.</span></p>
<lb n="714"/>
<lb n="715"/><p><span>Ar tháille bheith ag malairt le fear tháinig Máire ár gcóir,</span>
<lb n="716"/><span>Is go ndéarfá gur leanbh dá gcanadh sí ráite ceoil,</span>
<lb n="717"/><span>Dá ndéantá uirthi amharc do lasfadh le náire mhór</span>
<lb n="718"/><span>Ach, a ghrá, dob í an sionnach i bhfolach faoi chárda i gcló.</span></p>
<lb n="719"/>
<lb n="720"/><p><span>Dob álainn le faicsin an bhean úd a dtráchtaíom fós</span>
<lb n="721"/><span>Bhí báine ina leaca is goradh de dhealramh an róis,</span>
<lb n="722"/><span>A gáire is a hamharc a tharraing mé i ngrá go mór</span>
<lb n="723"/><span>Ach cé náireach re aithris, thabhaigh sin gráin damh is brón.</span></p>
<lb n="724"/>
<lb n="725"/><p><span>d'fhiafras den mbean úd, "an nglacfair mar tá mé, a stór,</span>
<lb n="726"/><span>Mo chaoifeach ar leaba is m'fhear cumannghrá sa ród?</span>
<lb n="727"/><span>Níl áras nó earra agam, fearann nó láthair, nó bó,</span>
<lb n="728"/><span>Ach aon chárta leanna, sin agaibh é is fáilte ar bord."</span></p>
<lb n="729"/>
<lb n="730"/><p><span>Arsa Máire Ní Cheallaigh ag labhairt go dána beo,</span>
<lb n="731"/><span>"Ní háil liom do shamhail, táir folamh is is tláith do ghlór,</span>
<lb n="732"/><span>Chím snáithe lom caite in do chasóg is ní fearr do bhróg;</span>
<lb n="733"/><span>Ní bán do charabhata is do sheanhata ag fás go sróin."</span>
<lb n="734"/></p>
</div>
<pb n="60"/>
<div><lb n="735"/><p><span>"Níor chás liom a gcanann tú, a ainnir na mbánscath meor</span>
<lb n="736"/><span>Mo shárú i dtigh leanna, is fó chailín, ní náir dhamh fós,</span>
<lb n="737"/><span>Má tá mise folamh tá m'ealaín níos fearr nó ór</span>
<lb n="738"/><span>Is tá céad bean chomh maith leat gan fhear ó Chionn Aird go Bóinn."</span></p>
<lb n="739"/>
<lb n="740"/><p><span>"Táir fágtha in t'aithne is níor bhreathnais mo chás go fóill,</span>
<lb n="741"/><span>B'fhearr liomsa fear agam a sheasódh an báire ar dóigh,</span>
<lb n="742"/><span>Shásódh m'aigne go maidin le stáca beo,</span>
<lb n="743"/><span>Nó do ráfla, is t'ealaín, is do channa, dá mbeadh lán den ór."</span></p>
<lb n="744"/>
<lb n="745"/><p><span>"A Mháire Ní Cheallaigh, is taitneamhach sáimh do ghlór,</span>
<lb n="746"/><span>Is is fearr liom nó gearrán mar d'aithris tú an fáth bhí romhad,</span>
<lb n="747"/><span>Ós gnáth dhuitse an tagartha galánta láidir ód</span>
<lb n="748"/><span>Go do shásamh ar leaba, bíodh agat, is tá m'ádh féin romham."</span></p>
<lb n="749"/>
<lb n="750"/><p><span>"Ní thabharfainn ar do shiollaí aire, a ghiolla dhuibh</span>
<lb n="751"/><span>ghránna chróin,</span>
<lb n="752"/><span>Beidh rúcaire fir agam a shuífeas mo chnámha ar dóigh</span>
<lb n="753"/><span>Faoin tsúsa sa gcluiche úd le ar goineadh Mac Dáire i ngleo,</span>
<lb n="754"/><span>Is siúil leat a dhuine, tá mo chuileann le ráith' dá dhó."</span></p>
<lb n="755"/>
<lb n="756"/><p><span>"Ós brúite do chuileann, do chumann ní háil níos mó,</span>
<lb n="757"/><span>Is cliútaí liom ainnir nár milleadh a táin go fóill</span>
<lb n="758"/><span>Nó cluanaí do shamhail, ba bainne is Port Láirge leo,</span>
<lb n="759"/><span>Is a shiúr sé mo bharúil nár tharraing tú an cárda cóir.</span>
<lb n="760"/></p>
</div>
<pb n="61"/>
<div><lb n="761"/><p><span>MNÁ NA hÉIREANN.</span></p>
<lb n="762"/>
<lb n="763"/><p><span>Tá bean in Éirinn a phronnfadh séad damh is mo sháith le n-ól</span>
<lb n="764"/><span>Is tá bean in Éirinn is ba binne léithe mo ráfla ceoil</span>
<lb n="765"/><span>Nó seinm théad; atá bean in Éirinn is níorbh fhearr leí beo</span>
<lb n="766"/><span>Mise ag léimnigh nó leagtha i gcré is mo tharr faoi fhód.</span></p>
<lb n="767"/>
<lb n="768"/><p><span>Tá bean in Éirinn a bheadh ag éad liom mur bhfaighinn ach póg</span>
<lb n="769"/><span>Ó bhean ar aonach, nach ait an scéala, is mo dháimh féin leo;</span>
<lb n="770"/><span>Tá bean ab fhearr liom nó cath is céad dhíobh nach</span>
<lb n="771"/><span>bhfagham go deo</span>
<lb n="772"/><span>Is tá cailín spéiriúil ag fear gan Bhéarla, dubhghránna cróin.</span></p>
<lb n="773"/>
<lb n="774"/><p><span>Tá bean i Laighnibh is níor mhiste léithe bheith láimh</span>
<lb n="775"/><span>liom ar bord,</span>
<lb n="776"/><span>Is tá bean i bhFearnmhaigh a ghéabhadh bhéarsaí is is</span>
<lb n="777"/><span>sárbhinne glór,</span>
<lb n="778"/><span>Bhí bean ar thaobh cnoic i gCarraig Éamoinn a níodh gáire ag ól</span>
<lb n="779"/><span>Is tráth bhí ina maighdin ní mise d'éignigh a dá chois ó chomhar.</span>
<lb n="780"/></p>
</div>
<pb n="62"/>
<div><lb n="781"/><p><span>Tá bean a leaghfadh, nífeadh is d'fhuaifeadh cáimric is sról,</span>
<lb n="782"/><span>Is tá bean a dhéanfadh de dh'olainn gréas is thairnfeadh</span>
<lb n="783"/><span>an bhró;</span>
<lb n="784"/><span>Tá bean is b'fhearr leí ag cruinniú déirce nó cráite re cró</span>
<lb n="785"/><span>Is tá bean 'na ndéidh uile a luífeadh lé fear is a</span>
<lb n="786"/><span>máthair faoi fhód.</span></p>
<lb n="787"/>
<lb n="788"/><p><span>Tá bean a dhéanfadh an iomad tréanais is grá Dia mór,</span>
<lb n="789"/><span>Is tá bean nach mbéarfadh a mionna ar aon mhodh</span>
<lb n="790"/><span>is nach n-ardódh glór;</span>
<lb n="791"/><span>Ach thaisbeáin saorbhean a ghlacfadh lé fear go</span>
<lb n="792"/><span>cráifeach cóir</span>
<lb n="793"/><span>Nach mairfeadh a ghléas is nach mbainfeadh léithe i</span>
<lb n="794"/><span>gcás ar domhan.</span></p>
<lb n="795"/>
<lb n="796"/><p><span>Tá bean a déarfadh dá siúlainn léithe go bhfaighinn an t-ór,</span>
<lb n="797"/><span>Is tá bean 'na léine is is fearr a méin nó na táinte bó</span>
<lb n="798"/><span>Le bean a bhuairfeadh Baile an Mhaoir is clár Thír Eoghain,</span>
<lb n="799"/><span>Is ní fhaicim leigheas ar mo ghalar féin ach scáird a dh'ól.</span>
<lb n="800"/></p>
</div>
<pb n="63"/>
<div><lb n="801"/><p><span>M'UILLEAGÁN DUBH Ó.</span></p>
<lb n="802"/>
<lb n="803"/><p><span>Is i ndún a chois coilleadh ag imeall na trá</span>
<lb n="804"/><span>Tá snua an aoil úir mar an rós,</span>
<lb n="805"/><span>I ngnúis an leinbh nár milleadh is is áille</span>
<lb n="806"/><span>Cúl na lúb mar an ór;</span>
<lb n="807"/><span>Ar chinniúin Leánder ní tharraingfí scríobh</span>
<lb n="808"/><span>Nó ar Helen an ucht bhláithghil le ar sárscriosadh an Traí,</span>
<lb n="809"/><span>Dá mbeadh fhios ag cách go mbeadh mo ghrása san tírse</span>
<lb n="810"/><span>Ina huilleagán gan bhrón.</span></p>
<lb n="811"/>
<lb n="812"/><p><span>Is binne mo leanbh míle uair ná an Daghdha</span>
<lb n="813"/><span>Is a thrí mic ciúil dá mbeadh beo,</span>
<lb n="814"/><span>Nó an siansa úd sheinneadh Mac Manair ar a chláirsigh,</span>
<lb n="815"/><span>Na faoilte le múchtaí an brón;</span>
<lb n="816"/><span>Is ionann is an samhradh gach geimhreadh gan ghaoith</span>
<lb n="817"/><span>Agus tuilte de gach arbhar le leamhnacht is fíon</span>
<lb n="818"/><span>Fó mhullaigh is fó ghleanntaibh an uille aimsir mar mbíonn sí,</span>
<lb n="819"/><span>M'uilleagán gan bhrón.</span></p>
<lb n="820"/>
<lb n="821"/><p><span>Is aoibhinn ceiliúr agus seinm na n-éan beag</span>
<lb n="822"/><span>Fó choilltibh dlúthchaoimh cnó,</span>
<lb n="823"/><span>Agus siansa na n-inbhear is na bhfuarán le héiscibh</span>
<lb n="824"/><span>Ag brúchtadh de dh'oíche is de ló;</span>
<lb n="825"/><span>Is meanmnach gan angar gach clann mhac is níon,</span>
<lb n="826"/><span>A bhfearaibh is a mbantracht ag rabhradh fó aoibh,</span>
<lb n="827"/><span>Is an mhil ag teacht ó neamh an uile aimsir sa tír</span>
<lb n="828"/><span>A mbíonn m'uilleagán dubh ó.</span>
<lb n="829"/></p>
</div>
<pb n="64"/>
<div><lb n="830"/><p><span>Níl gné san gcruinne le cumas a méir</span>
<lb n="831"/><span>Nach bhfuaifeadh an naí sa tsról,</span>
<lb n="832"/><span>Le céill nó teanga dár canadh faoin ghréin ghil</span>
<lb n="833"/><span>Buailte i laoi nó i bprós;</span>
<lb n="834"/><span>Nach fiosach dhi is mar shealbhaíos dealbhna na naíon</span>
<lb n="835"/><span>Ó Helicon dhealraíos fón cheathardhúil gach saoi</span>
<lb n="836"/><span>Is na srotha gloine ag sleamhnú ó sheamraibh Castilia</span>
<lb n="837"/><span>Is an uilleagán dubh ó.</span></p>
<lb n="838"/>
<lb n="839"/><p><span>A shiúr mhaoth mhilis, dá mb'fhiosach dhuit mar tá mé</span>
<lb n="840"/><span>Mo dhúscadh de dh'oíche is de ló,</span>
<lb n="841"/><span>I gcumha lán tuirse is mé ag titeam i ngrá leat,</span>
<lb n="842"/><span>Shiúlfá an saol liom a stór;</span>
<lb n="843"/><span>Ach muna dtiocfaidh tú, glac peann blasta in am agus scríobh</span>
<lb n="844"/><span>Litir dom ionsaí ina sloinnfear leat síos</span>
<lb n="845"/><span>Nach orm luíos th'ansacht do ghreann nó do mhian</span>
<lb n="846"/><span>Is nach tú m'uilleagán níos mó.</span>
<lb n="847"/></p>
</div>
<pb n="65"/>
<div><lb n="848"/><p><span>SADHBH NIG OIREACHTAIGH</span></p>
<lb n="849"/>
<lb n="850"/><p><span>Tréigfidh mé ceol, cuideachta agus spórt</span>
<lb n="851"/><span>Agus cromfaidh mé le fónamh don tsaolsa,</span>
<lb n="852"/><span>Ceannóidh mé bó, capall nó dhó</span>
<lb n="853"/><span>Agus b'fhéidir gabhair agus caoirigh;</span>
<lb n="854"/><span>Diúltam go deo do imirt nó do ól,</span>
<lb n="855"/><span>Do chuideachta nó pógadh maighdean</span>
<lb n="856"/><span>Ach, cé bé dúras fós, tá sé sin uilig romham</span>
<lb n="857"/><span>Níl gar ann muna bpógfainn Sadhbha.</span></p>
<lb n="858"/>
<lb n="859"/><p><span>Tá daoine san áit seo agus bíonn siad dá rá</span>
<lb n="860"/><span>Nach mbíonn agam go brách saibhreas,</span>
<lb n="861"/><span>Cluinim iad dá rá ach cha chuirim orthu aird</span>
<lb n="862"/><span>Agus chífidh siad ar ball gur bréag é;</span>
<lb n="863"/><span>Beidh mise ag ceannach snáth ar aontaí ó mhná</span>
<lb n="864"/><span>Agus línéadach bán glégheal,</span>
<lb n="865"/><span>Ach dá ndéanfainn dubh den mbán agus caisleán insa lá</span>
<lb n="866"/><span>Cha bheadh gar ann muna sásóinn Sadhbha.</span></p>
<lb n="867"/>
<lb n="868"/><p><span>Rachaidh mé 'mach agus ceannóidh mé speal</span>
<lb n="869"/><span>Agus gearrfaidh mé fásaigh agus léantaí,</span>
<lb n="870"/><span>Is ar mo philleadh dhamh isteach, beidh ór agam go fras</span>
<lb n="871"/><span>Agus b'fhéidir go bhfaighfí feidhm leis;</span>
<lb n="872"/><span>Ceannóidh mé mart is cuirfidh mé í sa toit,</span>
<lb n="873"/><span>Óir saoileam nach cúrsaí tréasa é,</span>
<lb n="874"/><span>Ach dá dtaomfainn an loch, níl brí ann nó gar</span>
<lb n="875"/><span>Muna sínfinn mo chorp ar Shadhbha.</span>
<lb n="876"/></p>
</div>
<pb n="66"/>
<div><lb n="877"/><p><span>Rachaidh mé a dhróbhaireacht is ceannóidh mé scóip</span>
<lb n="878"/><span>De thalamh méith a chóir Dhún Léire,</span>
<lb n="879"/><span>Beidh aoire agam dóibh de dh'oíche is de ló</span>
<lb n="880"/><span>Is má thig toradh orthu tógfaidh mé dairy;</span>
<lb n="881"/><span>Má fhéadaim, dar ndóigh, beidh giolla agam dóibh</span>
<lb n="882"/><span>Chuirfeas an t-óigeallach fá bhruach sléibhe</span>
<lb n="883"/><span>Ach dá ndéanfainn níos mó nó ar dhúirt mise fós,</span>
<lb n="884"/><span>Ní bheadh gar ann muna bpógfainn Sadhbha.</span></p>
<lb n="885"/>
<lb n="886"/><p><span>Ní bhfuil aon duine bocht i muinín cúpla mart</span>
<lb n="887"/><span>Nach dtabharfaidh mé bearach is féar dó,</span>
<lb n="888"/><span>Nó go gcruinneoidh siad stoc is maoin mhór ar chnoc,</span>
<lb n="889"/><span>Is go bhfaighidh siad téarma is léisí;</span>
<lb n="890"/><span>Mar a fuair mé iad gan locht, cha bhíom féin go holc</span>
<lb n="891"/><span>Don mhéid úd atá faoi léanbhroid,</span>
<lb n="892"/><span>Ach dá síolfainn an cnoc ba díomhaoin mo bhoc</span>
<lb n="893"/><span>Muna sínfinn mo chorp ar Shadhbha.</span></p>
<lb n="894"/>
<lb n="895"/><p><span>Ní bhfuil saor dá ndeachaidh anonn nach dtabharfaidh mé anall</span>
<lb n="896"/><span>Agus tógfaidh mé loing ar an Éirne,</span>
<lb n="897"/><span>Beidh tuistiún ar an gceann dá dtriallfaí ar toinn</span>
<lb n="898"/><span>Ach don deamhan pingin a bhíos ar mhaighdin;</span>
<lb n="899"/><span>Níl ceard dá raibh ariamh nach dtoiseoinn gan chian,</span>
<lb n="900"/><span>Is treiseoidh mé ar an bponc le Gaelaibh</span>
<lb n="901"/><span>Ach an currach sin Dhún Binne dá dtabharfainn go Baile Áth Truim</span>
<lb n="902"/><span>Cha sásódh sé gachaon Sadhbha.</span>
<lb n="903"/></p>
</div>
<pb n="67"/>
<div><lb n="904"/><p><span>PÁISTE NA SUBH.</span></p>
<lb n="905"/>
<lb n="906"/><p><span>A pháiste na subh ná fág mise inniu</span>
<lb n="907"/><span>Gan slán a chur damh, má thriallair</span>
<lb n="908"/><span>Is go mb'fhearr liom do bhun gan áras ach tor</span>
<lb n="909"/><span>Nó i bpálas i measc na n-iarlaí;</span>
<lb n="910"/><span>Nach gránna an ní dhuit mo chrá is mo ghoin</span>
<lb n="911"/><span>Is gan leigheas damh faoi chruth na réaltain,</span>
<lb n="912"/><span>Gan sláinte a thabhairt damh ón mbás seo mo bhun</span>
<lb n="913"/><span>Ach m'fháscadh le hucht do chléibh ghil.</span></p>
<lb n="914"/>
<lb n="915"/><p><span>A stánaí gan sult atá lán de na hoilc</span>
<lb n="916"/><span>A bheir mná as a riocht rialta,</span>
<lb n="917"/><span>Le do bhláthbhriathra tur go bhfaighir iad sa dul</span>
<lb n="918"/><span>Is fágann tú ansin faoi chian iad;</span>
<lb n="919"/><span>B'fhearr liom insa muir nó láimh leat a chois toir</span>
<lb n="920"/><span>Mar atá fhios agam go maith go n-iarrfá</span>
<lb n="921"/><span>Bheith in airde ar mo mhuin chum náire a thabhairt damh</span>
<lb n="922"/><span>Croí cráite ort! is druid i bhfad siar uaim.</span></p>
<lb n="923"/>
<lb n="924"/><p><span>A ghrá is caoine cruth nó an stáidbhean ler thuit</span>
<lb n="925"/><span>Priámus is lucht a dhídin,</span>
<lb n="926"/><span>Ná trácht liom ar oilc nó gráin a thabhairt dhamh</span>
<lb n="927"/><span>Is go mb'fhearr liom le d'uchtsa sínte</span>
<lb n="928"/><span>Nó táinte na gcnoc ó Árainn is a bhfuil</span>
<lb n="929"/><span>De phláta go Sruth na Maoile;</span>
<lb n="930"/><span>Níl fáth leis ach sin, muna bhfaighidh mé do ghean</span>
<lb n="931"/><span>Gur bás damh tré bhrú do chroíse.</span>
<lb n="932"/></p>
</div>
<pb n="68"/>
<div><lb n="933"/><p><span>Croí cráite ort, lig damh, ní sáimh liom do ghuth;</span>
<lb n="934"/><span>Téigh láimh liom is ná bain le m'íochtar</span>
<lb n="935"/><span>Nó na gártha go gcluinfidh mná agus fir</span>
<lb n="936"/><span>Gach áit ar fud na tíre;</span>
<lb n="937"/><span>Gheobhair do scanrú ansin ó chách fá do choir</span>
<lb n="938"/><span>Ach náire ní chuirfeadh an saol ort,</span>
<lb n="939"/><span>Is go mb'fhearr leatsa pis le pléascadh anois</span>
<lb n="940"/><span>Nó cláirseach is tonnaí fíona.</span></p>
<lb n="941"/>
<lb n="942"/><p><span>Cha dtáinig is cha dtig is cha léitear sa stair</span>
<lb n="943"/><span>Cás ar bith eile is truaighe</span>
<lb n="944"/><span>Nó grá a bheith agam duit is gan grá a thabhairt damh</span>
<lb n="945"/><span>A ghrá, ná tabhair thusa fuath dhamh;</span>
<lb n="946"/><span>Is go snámhfainn an mhuir, a ghrá, ar do shon</span>
<lb n="947"/><span>Mar Leánder ag teacht fá thuairim</span>
<lb n="948"/><span>Na mná dá raibh a ghean is má tharraingir gach alt</span>
<lb n="949"/><span>As a n-áitibh, beidh mise thuas ort.</span></p>
<lb n="950"/>
<lb n="951"/><p><span>Pláigh ort! is ceart a sháraigh tú mé 'mach</span>
<lb n="952"/><span>Is is ábhail nach nglacair fuagra,</span>
<lb n="953"/><span>Tá an cásasa ceart ag cách ag teacht ort:</span>
<lb n="954"/><span>Gur le mná chaith tú do rath is do chnuasú;</span>
<lb n="955"/><span>Ach ó tharla sinn i bhfad ó áras anocht</span>
<lb n="956"/><span>Is an áit so cosúil uaigneach,</span>
<lb n="957"/><span>Má fhaigheann tusa an gar, go brách ná léig ort,</span>
<lb n="958"/><span>Glac do sháith de go mbeidh tú suaite.</span>
<lb n="959"/></p>
</div>
<pb n="69"/>
<div><lb n="960"/><p><span>ÚR-CHNOC CHÉIN MHIC CÁINTE.</span></p>
<lb n="961"/>
<lb n="962"/><p><span>A phlúr na maighdean is úire gné,</span>
<lb n="963"/><span>Thug clú le scéimh ón Ádhamhchlainn,</span>
<lb n="964"/><span>A chúl na bpéarlaí, a rún na héigse,</span>
<lb n="965"/><span>Dhúblaíos féile is fáilte;</span>
<lb n="966"/><span>A ghnúis mar ghréin i dtús gach lae ghil</span>
<lb n="967"/><span>Mhúchas léan le gáire,</span>
<lb n="968"/><span>Is é mo chumha gan mé is tú a shiúr, linn féin</span>
<lb n="969"/><span>San dún sin Chéin Mhic Cáinte.</span></p>
<lb n="970"/>
<lb n="971"/><p><span>Táim brúite i bpéin gan suan, gan néal</span>
<lb n="972"/><span>De do chumha a ghéag is áille;</span>
<lb n="973"/><span>Is gur tú mo roghain i gCúigibh Éireann -</span>
<lb n="974"/><span>Cúis nach séanaim ás de.</span>
<lb n="975"/><span>Dá siúlfá, a réalt gan smúid, liom féin,</span>
<lb n="976"/><span>Ba súgach saor mo shláinte,</span>
<lb n="977"/><span>Gheobhair plúr is méad is cnuasach craobh</span>
<lb n="978"/><span>San dún sin Chéin Mhic Cáinte.</span></p>
<lb n="979"/>
<lb n="980"/><p><span>Cluinfir uaill na ngadhar ar luas i ndéidh</span>
<lb n="981"/><span>Bhriain luaimnigh bhearnaigh mhásaigh,</span>
<lb n="982"/><span>Is fuaim guth béilbhinn cuach is smaolach</span>
<lb n="983"/><span>Suairc ar ghéaga in áltaibh;</span>
<lb n="984"/><span>I bhfuarlinn tséimh chífir sluabhuíon éisc</span>
<lb n="985"/><span>Ag ruagadh a chéile ar snámh ann,</span>
<lb n="986"/><span>Is an cuan gur léir dhuit uaid i gcéin</span>
<lb n="987"/><span>Ón Úr-Chnoc Chéin Mhic Cáinte.</span>
<lb n="988"/></p>
</div>
<pb n="70"/>
<div><lb n="989"/><p><span>A rún mo chléibh, is mar súd a b'fhearr dhuit -</span>
<lb n="990"/><span>Tús do shaoil a chaitheamh liom,</span>
<lb n="991"/><span>Is ní i gclúid faoi léan ag túirscín bréan</span>
<lb n="992"/><span>I gcionn tuirne is péire cárdaí,</span>
<lb n="993"/><span>Gheobhair ciúl na dtéad le lúth na méar</span>
<lb n="994"/><span>Do do dhúscadh is dréachta grá fós,</span>
<lb n="995"/><span>Níl aon dún faoin ngréin chomh súgach aerach</span>
<lb n="996"/><span>Le hÚr-Chnoc Chéin Mhic Cáinte.</span></p>
<lb n="997"/>
<lb n="998"/><p><span>A shuaircbhean tséimh na gcuachfholt péarlach,</span>
<lb n="999"/><span>Gluais liom féin ar ball beag,</span>
<lb n="1000"/><span>Trát is buailte cléir is tuata i néaltaibh</span>
<lb n="1001"/><span>Suain faoi éadaí bána;</span>
<lb n="1002"/><span>Ó thuaidh go mbéam i bhfad uatha araon</span>
<lb n="1003"/><span>Teacht nuachruth gréine amárach,</span>
<lb n="1004"/><span>Gan ghuais le chéile in uaigneas aerach</span>
<lb n="1005"/><span>San uaimh sin Chéin Mhic Cáinte.</span></p>
<lb n="1006"/>
<lb n="1007"/><p><span>An Cailín</span>
<lb n="1008"/><span>Beir uaim do phléid gé gur luaigh tú céad ní -</span>
<lb n="1009"/><span>Nós a bhfuil spéis ag a lán ann -</span>
<lb n="1010"/><span>Is an duais is fearr nó uallaigh séad</span>
<lb n="1011"/><span>Níor chuala mé thú ag trácht air;</span>
<lb n="1012"/><span>Tuatha saora, buaibh is caoraigh,</span>
<lb n="1013"/><span>Is cruacha péarlaí i bpálais</span>
<lb n="1014"/><span>Mar luach ní ghéabhainn uait is gan gléas</span>
<lb n="1015"/><span>In am suain le ndéantar páiste.</span>
<lb n="1016"/></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Peadar Ó Doirnín: Amhráin

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Peadar Ó Doirnín: Amhráin

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
