Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">EochairSgiath an Aifrinn</title><author><name type="main">Seathrún Céitinn; eag. Patrick O'Brien</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Deirdre D'Auria and Eilís Ní Mhearraí</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">L096</note>
                         <note type="L">1</note>
                         <note type="B">1615c</note>
                         <note type="C">Prós</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>L096</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title>EochairSgiath an Aifrinn</title><author>Seathrún Céitinn; eag. Patrick O'Brien</author><imprint><publisher>B.Á.C.: Patrick O'Brien</publisher><date>1615c</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p/>
<lb n="0"/>
<lb n="1"/><p><span>EochairSgiath an Aifrinn.</span></p>
<lb n="2"/>
<lb n="3"/><p><span>An reimhthionsgnamh.</span>
<lb n="4"/><span>chum an leightheora.</span></p>
<lb n="5"/>
<lb n="6"/><p><span>Is anns an aimsir so an díthchreidimh agus aindiúide Chailbhin cholluidhe</span>
<lb n="7"/><span>agus a chloinne, agus Luther loitbheartaigh agus a lorgairidhe dearbhthar</span>
<lb n="8"/><span>fírinne na faistinne dorinne Isaias anns an seiseadh caibidil mar a</span>
<lb n="9"/><span>n-abair sé ris an bpobal Eabhrach - “Eistigh (ar sé), agus ná tuigidh;</span>
<lb n="10"/><span>feuchaidh taisbeánadh agus ná tabhraidh aithne air.”  Agus má tá, do réir</span>
<lb n="11"/><span>litre an Scrioptúra gurab ris an gcineadh Iudaigheach adubhradh na briathra</span>
<lb n="12"/><span>so, maiseadh go fáith-chiallach, is i nEiricibh na h-aimsire so do fíoradh</span>
<lb n="13"/><span>suim na faistine; óir dochluinid an fhírinne go fromhtha d'á fáisnéis ag</span>
<lb n="14"/><span>searmóntaibh soisgealda na hEagluise Catoilice, agus fós d'á suidheamh</span>
<lb n="15"/><span>le briathraibh barántamhla an Bhíobla agus d'aitheasgaibh úghdarásacha na</span>
<lb n="16"/><span>nAithreach Naomhtha, agus de réasúnaibh réidhe, ró-shoillseacha, agus ní</span>
<lb n="17"/><span>thuigid siad í.  chidhid iomad míorbhal agus taisbeántadh eile, agus ní thiubhraid</span>
<lb n="18"/><span>aithne orra gurab ó Dhia thigid; agus do dalladh a gcroidhthe an mhéid sin</span>
<lb n="19"/><span>ionnus go rugadar bárr ainbhfeasa ar gach droing d'Eiricibh d'á dtáinig</span>
<lb n="20"/><span>ann fria rae míle agus chúig ceud bliadhan, mar gur chuireadar rómpa</span>
<lb n="21"/><span>an t-Aifrionn dobhí ar bun an feadh sin do chur ar gcúl contrárdha</span>
<lb n="22"/><span>d'órdughadh aonta na hEagluise, dárab ainm, do réir Phóil, 'san treas</span>
<lb n="23"/><span>chaibidil de'n chéad Eipistil do sgríobh chum</span>
<lb n="24"/><span>Timotheus - colamhuin</span>
<lb n="25"/><span>agus fundaimeint na fírinne, d'ár gheall Dia fanmhuin ina fochair go</span>
<lb n="26"/><span>fóircheann an bheatha, do réir Matha 'san gcaibidil dheighionaigh,</span>
<lb n="27"/><span>agus</span>
<lb n="28"/><span>Eoin 'san 14 Caib.  Adeir fós Tertullianus, do mhair de thaoibh istigh de</span>
<lb n="29"/><span>dhá cheud bliadhan andiaigh Chríost, nach féidir leis an Eagluis Chatoilice</span>
<lb n="30"/><span>dul ar earáid ná ar seachrán, agus fós is é sin rádh coitcheann na</span>
<lb n="31"/><span>nAithreach is eagnuidhe agus is tromdha d'á dtáinig ó aimsir Chríost go</span></p>
</div>
<pb n="2"/>
<div><lb n="32"/><p><span>soiche so.  Agus dá n-abradh Luther nó Calvin, nó a lorgairidhe gurab</span>
<lb n="33"/><span>aca féin atá an Eagluis Chatoilice sin, is follus nach fíor dóibh é; óir</span>
<lb n="34"/><span>is ionann Catoilice agus coitcheann, agus is neamh-choitcheann an Eagluis</span>
<lb n="35"/><span>atá aca-san arna connlughadh i gcúlairibh cumhanga</span>
<lb n="36"/><span>de'n roinn beag so</span>
<lb n="37"/><span>na hEorpa, agus is lúghadh de cheithre rannaibh na talmhan.  Ní hionann</span>
<lb n="38"/><span>agus ár nEagluis-ne ghabhas leis an Aifrionn atá anois ag a ghnáthughadh</span>
<lb n="39"/><span>i n-urmhór na hEorpa go h-iomlán cian de bhliadhnaibh, agus i mórán</span>
<lb n="40"/><span>d'ionnadaibh de Ríoghachdaibh na hAisia, agus na hAifrica, agus 'san</span>
<lb n="41"/><span>India Shoir, agus i mórán d'oileánaibh eile ar ceadna.</span></p>
<lb n="42"/>
<lb n="43"/><p><span>Is iomdha fós comhartha dileas d'á dhearbhadh gurab í ár</span>
<lb n="44"/><span>nEagluis-ne an Naomh-Eagluis Chatoilice; agus is maith an</span>
<lb n="45"/><span>comhartha ar sin naomhacht ár n-úghdar agus ár nAithreach,</span>
<lb n="46"/><span>agus mar thigid siad le chéile ar aon tuigse 'san uile nídh</span>
<lb n="47"/><span>bhuaineas le n-ár gcreideamh.  Ní h-ionann agus Luther agus</span>
<lb n="48"/><span>Calvin bhíos go minic bunoscionn le chéile, mar is follus de</span>
<lb n="49"/><span>thaoibh na h-abhluinne coisreagtha, mar a mbí, do réir Luther,</span>
<lb n="50"/><span>substaint chuirp Chríost mar aon re substaint an aráin, agus</span>
<lb n="51"/><span>mar nach féidir a bheith de chomhachtaibh Dé féin, do réir</span>
<lb n="52"/><span>Chailbhin.</span></p>
<lb n="53"/>
<lb n="54"/><p><span>Is maith fós an comhartha ar ár nEagluis-ne gurb í is Naomh-Eagluis</span>
<lb n="55"/><span>ann, a mhionca doghnidhthear agus dorinneadh míorbhuilighe</span>
<lb n="56"/><span>móra maille ria, amhail is follus as stáraibh increidthe na</span>
<lb n="57"/><span>n-úghdar is eagnuidhe tháinig riamh 'san Eagluis, mar atá</span>
<lb n="58"/><span>Ambrosius, Aubhistín, Hieronymus, Gréagóir, agus iliomad eile</span>
<lb n="59"/><span>ó shoin amach.</span></p>
<lb n="60"/>
<lb n="61"/><p><span>Is maith fós mar an gceudna an dearbhughadh gurab í ár nEagluis-ne</span>
<lb n="62"/><span>amháin is Eagluis fhírinneach ann, méid na cosmhulachta atá</span>
<lb n="63"/><span>idir bheatha Chríost (ar mbeith 'san saoghal so dhó) agus na</span>
<lb n="64"/><span>nAithreach sinnseardha d'á ngéileann an Eagluis Chatoilice,</span>
<lb n="65"/><span>mar atáid na Pápaidhe dobhí ann i bhfíor-thosach na hEagluise,</span>
<lb n="66"/><span>agus gach úghdar naomhtha d'ár ghabh léi ó shoin i leith.</span>
<lb n="67"/><span>Oir is le h-úmhlacht agus ní le h-uabhar, le fulang agus ní</span>
<lb n="68"/><span>le fóiréigean, le h-eagna agus ní le h-armaibh, le crabhadh</span>
<lb n="69"/><span>agus ní le cloidheamhaibh, le naomhthacht agus ní le neart</span>
<lb n="70"/><span>tsluaigh do plannduigheadh go príomhamhuil an Naomh-Eagluis</span>
<lb n="71"/><span>Chatoilice le Críost.  Is ar an módh gcéadna sin do craobhsgaoileadh</span>
<lb n="72"/><span>an creideamh Catoilice leis na pápadhaibh</span>
<lb n="73"/><span>reamhráidhte, agus go h-áirighthe na trí Pápaidhe deug ar fhichid dobhí</span>
<lb n="74"/><span>andiaigh Chríost ag</span>
<lb n="75"/><span>ollmhughadh na hEagluise.  Ní bhfuair neach díobh bás le hadhairt</span>
<lb n="76"/><span>acht iad uile do mharbhadh, agus d'fhulang martra ag cosnamh</span>
<lb n="77"/><span>an chreidimh Chatoilice.  Ní mar sin do na hEiricibh, is le h-uabhar agus</span>
<lb n="78"/><span>le h-aimhneart, le cloidheamh agus le cogadh, le bruid</span>
<lb n="79"/><span>agus le bás</span>
<lb n="80"/><span>d'imirt ar dhaoinibh eile, mar is follus as mórán de stáraibh</span>
<lb n="81"/><span>nuaidhe in a dtráchtar ar na h-áraibh agus ar na h-uireasbhadhaibh</span>
<lb n="82"/><span>móra tháinig de Luther agus d'á lorgairidhibh do thiubhairt</span>
<lb n="83"/><span>in ionadaibh iomdha 'san Ghearmáin,</span></p>
</div>
<pb n="3"/>
<div><lb n="84"/><p><span>ag imirt fóirneart agus</span>
<lb n="85"/><span>fóir-éigean ar na Catoilicibh chum gabhála leis an seachrán</span>
<lb n="86"/><span>dobhí aca féin d'á shíolchur agus d'á sheanmórughadh,</span>
<lb n="87"/><span>agus fá córa gan aonta do thabhairt dóibh.</span>
<lb n="88"/><span>Neamhghlaine an tsíl do curtaoi leo, mar atá cogal an chraois</span>
<lb n="89"/><span>le ar cuireadh an trosgadh ar gcúl; piseán na póite le ar</span>
<lb n="90"/><span>múchadh an measardhacht leo; deasa fiadha na drúise le ar</span>
<lb n="91"/><span>cuireadh an gheanmnuidheacht i ndearmad leo mar is follus as na</span>
<lb n="92"/><span>cheithre sleachtaibh do lean Luther agus a lucht</span>
<lb n="93"/><span>leanamhna, thug</span>
<lb n="94"/><span>iad féin go h-iomlán do chraosól agus do charbhus, mar atáid</span>
<lb n="95"/><span>íotaigh na hAlban, súmairidhe na Saxon, agus potairidhe na</span>
<lb n="96"/><span>bPleimeanach, agus glugairidhe na nGearamáine; agus má's fíor</span>
<lb n="97"/><span>an soisgeul mar a n-abair Matha 'san seachtmhadh caibidil gurab</span>
<lb n="98"/><span>ar toradh an chrainn aithnighthear an maith nó olc é; agus</span>
<lb n="99"/><span>fós mar a n-abair nach tiubhair droch-chrann toradh maith uaidh</span>
<lb n="100"/><span>ná crann maith droch-thoradh uaidh; is dearbh d'á réir sin</span>
<lb n="101"/><span>gur droch-chrainn Luther agus Calvin agus a lorgairidhe, do</span>
<lb n="102"/><span>bhrigh gurab droch-thoradh thugadar uatha, amhuil adubhramar shuas,</span>
<lb n="103"/><span>mar gur síolchuireadar craos i n-áit an troisgthe, bun-os-cionn</span>
<lb n="104"/><span>do'n Scrioptúir; drúis i n-ionad na geanmnuightheachta; agus</span>
<lb n="105"/><span>craosól i n-ionad na measardhachta.</span></p>
<lb n="106"/>
<lb n="107"/><p><span>Is mór fós an dearbhadh gurab againn-ne atá an Eagluis fhírinneach,</span>
<lb n="108"/><span>mar atámuid ina seilbh ó aimsir Chríost diaigh i ndiaigh; óir</span>
<lb n="109"/><span>ní tháinig lá ná mí ná bliadhain ó aimsir Chríost go soiche</span>
<lb n="110"/><span>so nach faghthar i leabhraibh n-a hEagluise cia an Pápa, glún ar</span>
<lb n="111"/><span>ghlún dobhí i gcomharbus Pheadair i n-árdfhlaitheas na hEagluise</span>
<lb n="112"/><span>do shíor, gan cur ar gcúl, claonadh ná claochlodh.  Agus dá</span>
<lb n="113"/><span>n-abradh Luther nó Calvin gur claonadh creideamh na gcéad</span>
<lb n="114"/><span>bPápadh le Pápa éigin d'á dtáinig ina ndiaigh, a shlán</span>
<lb n="115"/><span>fútha ainm nó sloinne an Phápa sin do thabhairt uatha go</span>
<lb n="116"/><span>fírinneach; nó dá n-abradaois go breugach gurab le linn an</span>
<lb n="117"/><span>treas Phápa, air a raibh Innocentius d'ainm, tháinig claochludh</span>
<lb n="118"/><span>an chreidimh, a shlán fútha a bheag nó a mhór d'éiriceacht</span>
<lb n="119"/><span>ná d'éaráid d'fhághail i laoidh nó i litir d'ár sgríobh</span>
<lb n="120"/><span>an fear sin riamh, agus fós budh duine naomhtha ro-fhoghlumtha</span>
<lb n="121"/><span>é.</span></p>
<lb n="122"/>
<lb n="123"/><p><span>Atáid trí coinghil ar an bhfíor Eagluis, mar atá aondacht,</span>
<lb n="124"/><span>coitchinne, agus naomhthacht. An chéad nídh atá innte aondacht</span>
<lb n="125"/><span>- eadhon, bheith ina h-aon Eagluis amháin, do réir Phóil</span>
<lb n="126"/><span>'san 4 caib. chum Ephesianum - “Aon chreideamh amháin (ar sé)</span>
<lb n="127"/><span>atá ann.”  Agus is ionann sin re a rádh agus gurab aon Eagluis</span>
<lb n="128"/><span>amháin atá ann; óir ní hEagluis gan creideamh, agus ní</span>
<lb n="129"/><span>creideamh gan Eagluis.  Tig S. Aibhstín leis so 'san dara</span>
<lb n="130"/><span>caib. de'n dara leabhar do sgríobh ar aondacht na hEagluise</span>
<lb n="131"/><span>- “Aon Eagluis amháin (ar sé) d'ár ngoireadar ár sinnsir</span>
<lb n="132"/><span>Catoilice atá ann, ionnus ó'n ainm sin féin go bhfoillseochadaois</span>
<lb n="133"/><span>go bhfuil 'san uile áit.  Adeir Críost féin</span>
<lb n="134"/><span>'san 10 caib. ag Eoin, ag tairngire ar aondacht na hEagluise</span>
<lb n="135"/><span>- “Biadh (ar sé) aon chró agus aon aodhaire amháin ann.”</span>
<lb n="136"/><span>Gidheadh ní h-aon</span></p>
</div>
<pb n="4"/>
<div><lb n="137"/><p><span>chreideamh amháin atá ag na hEiricibh;</span>
<lb n="138"/><span>óir ní mór gurab lia ceann aca ioná creideamh.</span>
<lb n="139"/><span>Ní h-ionann agus ár nEagluis-ne chreideas do réir an aoin-chinn</span>
<lb n="140"/><span>d'fhág Peadar aice - eadhon, an Pápa d'fhág Sé ina</span>
<lb n="141"/><span>h-árdfhlaitheas ós a cionn go fóircheann na saoghal, amhail</span>
<lb n="142"/><span>do fágadh Críost é féin, do réir mar léightear 'san 21</span>
<lb n="143"/><span>caib. ag Eoin - “A Shiomoin Pheadair (ar Sé), an ionmhuin leat</span>
<lb n="144"/><span>me?  Sásaidh m'uana féin; sásaidh mo chaoirigh féin,” d'á</span>
<lb n="145"/><span>chur i gcéill gurab do Pheadar thug Sé uachtarántacht agus</span>
<lb n="146"/><span>coiméad an tréada go h-uile; agus do chuir Peadar an</span>
<lb n="147"/><span>uachtarántacht so i ngníomh an tan d'éirigh ina sheasamh ameasg</span>
<lb n="148"/><span>na coda eile de na hAbstalaibh, agus do labhair leo mar</span>
<lb n="149"/><span>árd-aodhaire coitcheann, do réir</span>
<lb n="150"/><span>mar leightear 'san dara caib. de Ghníomharthaibh na nAbsdal, agus fós</span>
<lb n="151"/><span>mar d'órduigh go barántamhuil dlighe 'san gcéad chomhairle choitchinn do</span>
<lb n="152"/><span>bhí ag na hAbstalaibh i Ierusalem, d'á chur i gcéill</span>
<lb n="153"/><span>gurab é féin budh h-árdaadhaire  dhóibh, do réir mar léightear</span>
<lb n="154"/><span>'san 15 caib. de Ghníomharthaibh na nAbstal.  Agus fós is do</span>
<lb n="155"/><span>Pheadar do gheall Críost eochraca an fhlaithis neamhdha,</span>
<lb n="156"/><span>agus is air fós do gheall Sé a Eagluis féin d'áitiughadh, do</span>
<lb n="157"/><span>réir Mátha 'san 16 caib., mar a n-abhair  - “Is tusa</span>
<lb n="158"/><span>Peadar (ar sé), agus is ar</span>
<lb n="159"/><span>an gcarraig so áiteochad Mo Eagluis féin,” agus is duit bhear</span>
<lb n="160"/><span>eochracha an fhlaithis neamhdha.  Is ionann an charraig ar i</span>
<lb n="161"/><span>n-áiteochadh an Eagluis agus Peadar, agus is ionann na h-eochracha</span>
<lb n="162"/><span>úd an fhlaithis neamhdha  agus an cumas sgaoilte nó ceangailte</span>
<lb n="163"/><span>thug Críost do Pheadar mar árd-chomharba ina ionad féin ós</span>
<lb n="164"/><span>cionn na h-Eagluise go coitcheann.  Do gheall fós Críost do</span>
<lb n="165"/><span>Pheadar nach rachadh claonadh ná claochlódh ina chreideamh</span>
<lb n="166"/><span>go bráth, agus adubhairt ris (ar mbeith daingean dó féin ina</span>
<lb n="167"/><span>chreideamh) a dhearbhraithreacha - eadhon, na Críostuighthe</span>
<lb n="168"/><span>i gcoitchinne, do dhaingniughadh ina gcreideamh, d'á chur i</span>
<lb n="169"/><span>gcéil gurab de do righne Sé ceann feadhma agus baránta buidhne</span>
<lb n="170"/><span>in gach nídh do bhuainfeadh re na gcreideamh.  Ag so mar</span>
<lb n="171"/><span>adubhairt, ag labhairt le Peadar (do réir mar leightear 'san</span>
<lb n="172"/><span>22 caib. ag Lúcás) - “Do ghuidhe-sa (ar sé) ar do shon ionnus</span>
<lb n="173"/><span>nach rachadh do chreideamh i n-eaguibh.  Agus ar bhfilleadh dhuit</span>
<lb n="174"/><span>daingnidh ina gcreideamh do dhearbhráithreacha féin.”  Tuig,</span>
<lb n="175"/><span>a leightheoir, gurab iontuigthe dhuit as an uachtarántacht so</span>
<lb n="176"/><span>d'fhág Críost ag Peadar re h-ucht dulta ar neamh Dhó, mar go</span>
<lb n="177"/><span>ndearnadh Sé biocáire dhe ar an dtalamh, nó comharba</span>
<lb n="178"/><span>coitcheann ós cionn na hEagluise go h-uile; gurab í toil</span>
<lb n="179"/><span>Chríost an rim céadna sin do choiméad i bhflaitheas na</span>
<lb n="180"/><span>hEagluise maille re h-aon chomharba do bheith i n-árd-fhlaitheas</span>
<lb n="181"/><span>na hEagluise go h-uilidhe.  Agus fós is córaide dhúinn a thuigsin</span>
<lb n="182"/><span>mar so - gurab í an Eagluis bean Chríost, agus d'a réir sin</span>
<lb n="183"/><span>gurab í an aiceacht d'fhág Sé aice dhlightheas sí do choiméad</span>
<lb n="184"/><span>do shíor; agus is í an aiceacht sin aon cheann amháin feadhma do</span></p>
</div>
<pb n="5"/>
<div><lb n="185"/><p><span>bheith ag a follamhnughadh  agus ag a stiúradh go hiomlán.</span>
<lb n="186"/><span>Is móide is ionntuigthe gach nídh dhíobh so méid an ghrádha</span>
<lb n="187"/><span>dobhí ag Críost do'n Eagluis, do réir mar leightear 'san 4</span>
<lb n="188"/><span>caib. de na Cainticibh, agus fós mar do dhearbhaidh Sé féin</span>
<lb n="189"/><span>méid an ghrádha céadna, mar gur fhulaing Sé bás ar son na</span>
<lb n="190"/><span>hEagluise sin, do réir Phóil 'san 5 caib. ad Ephesians.</span>
<lb n="191"/><span>Is córaide fós an aiceacht so do choiméad go bhfuil sé d'á</span>
<lb n="192"/><span>chur i ngníomh ag prionnsadhaibh na hEagluise, agus go n-abair</span>
<lb n="193"/><span>Tertullian anns an 22 caib. de'n leabhar do sgríobh ar an</span>
<lb n="194"/><span>teitheadh dleaghthar do dhéanamh le linn inghreama do bheith</span>
<lb n="195"/><span>ar dhuine tré n-a chreideamh.  “Ní rachaidh (ar sé) creideamh</span>
<lb n="196"/><span>Pheadair ar gcúl go bráth.”  Agus neartuigh sé fírinne na</span>
<lb n="197"/><span>neithe so i mbriathraibh Lúcáis 'san 22 caib. mar adubhairt</span>
<lb n="198"/><span>Críost gur ghúidh Sé a Athair ar son Pheadair, ionnus nach</span>
<lb n="199"/><span>rachadh a chreideamh i mbáthadh.  Adhmuid na hEiricidh féin do</span>
<lb n="200"/><span>shochair na guidhe so, go raibh an creideamh gan lot gan</span>
<lb n="201"/><span>leónadh ag a coiméad ag lucht ionaid Pheadair - eadhon, ag</span>
<lb n="202"/><span>na Pápadhaibh dobhí 'san Róimh ar feadh cheithre cheud</span>
<lb n="203"/><span>bliadhan, agus ní fhéaduid a áitiughadh nó a chruthughadh gur</span>
<lb n="204"/><span>truaileadh an chreidimh so i n-aon Phápa d'á dtáinig ó</span>
<lb n="205"/><span>shoin i leith.  Dá bhrigh sin caithfid a admháil go bhfuil</span>
<lb n="206"/><span>an creideamh so gan truailleadh ag an bPápa, agus d'á réir</span>
<lb n="207"/><span>sin gurab é an teagasg dobheir uaidh is ionchoiméadta anns</span>
<lb n="208"/><span>na neithibh bhuaineas re creideamh, óir is é is aoin-stiúrthóir</span>
<lb n="209"/><span>ar an Eagluis agus fós ní bhfuil gné</span>
<lb n="210"/><span>uachtarántachta 'san mbith is mó sochar agus onóir ioná</span>
<lb n="211"/><span>an t-árd-fhlaitheas d'árab ainm Monarchia - eadhon, aon</span>
<lb n="212"/><span>árd-fhlaitheas amháin ós cionn na flaitheasaibh.  Ar dtús</span>
<lb n="213"/><span>is follus nach bhfuil uachtarántacht ann is mó onóir ioná</span>
<lb n="214"/><span>so.  Is dearbh fós gurab í is socaruidhe ann, óir is móide</span>
<lb n="215"/><span>dobheirtear na cineadhacha chum creidimh cumas do bheith</span>
<lb n="216"/><span>ag aon duine amháin ar na Críostaighthibh i gcoitchinne.  Is</span>
<lb n="217"/><span>lughaide fós bheidheas imreasán ná easaontacht idir na</span>
<lb n="218"/><span>Críostuighthibh aon aodhaire amháin do bheith ós a gcionn</span>
<lb n="219"/><span>ag a mbeidheadh ar a chumas smacht do dheunamh orra, agus is</span>
<lb n="220"/><span>móide sochar coitcheann na hEagluise é, ionnus dá</span>
<lb n="221"/><span>mbeidheadh aon phunc creidimh nó malairt caileandair, nó a</span>
<lb n="222"/><span>ionshamhail  eile sin d'imreasán eadtorra go mbeidheadh aon</span>
<lb n="223"/><span>duine amháin d'á ngéilfidís leath ar leath.  Ní fuláir</span>
<lb n="224"/><span>fós aon cheann amháin do bheith ann do ghairm na</span>
<lb n="225"/><span>gcomhairleadh i gcoitchinne ina ndeuntar críochnughadh</span>
<lb n="226"/><span>dlightheamhuil ar na neithibh bhuaineas re beusaibh nó re</span>
<lb n="227"/><span>creideamh na gCríostuightheadh.  Ní fuláir fós aon</span>
<lb n="228"/><span>cheann amháin do bheith ar an Eagluis, ionnus go mbeidheadh</span>
<lb n="229"/><span>corp misticthe na hEagluise ar aon bheusaibh amháin go</span>
<lb n="230"/><span>h-iomlán.</span></p>
<lb n="231"/>
<lb n="232"/><p><span>Is uaisle gan imreasán an soisgeulta so againn-ne ioná</span>
<lb n="233"/><span>Eagluis an tsean-rachda; maiseadh is ar aon árd-fhlaith</span>
<lb n="234"/><span>amháin dobhíodar ag stiúradh do ghnáth - eadhon, árd-easbog</span>
<lb n="235"/><span>Ierusalem.  Is ionntuigthe dhúinn gurab</span></p>
</div>
<pb n="6"/>
<div><lb n="236"/><p><span>córa aon árd-fhlaith amháin do bheith ag riaghlughadh na hEagluise</span>
<lb n="237"/><span>soisgeulta ioná sin - eadhon, Pápa na Róimhe, ag a bhfuil</span>
<lb n="238"/><span>diaigh in diaigh sealbh cathaoireach Pheadair; óir d'fhág</span>
<lb n="239"/><span>Peadar féin Linus Pápa i n-a seilbh thar éis, mar a raibh</span>
<lb n="240"/><span>Peadar cuig bliadhna fichead i bhFlaitheas,</span>
<lb n="241"/><span>nó gur crochadh ann é, do</span>
<lb n="242"/><span>réir mar adeirid na sean-ughdair dobhí i bhfior-thosach na</span>
<lb n="243"/><span>hEagluise ann, mar atá St. Dionysius 'san eipisdil do sgríobh</span>
<lb n="244"/><span>chum Timotheus agus Hieronymus, mar a sgríobhann ar na daoinibh</span>
<lb n="245"/><span>oirdhearcacha, agus St. Ambrosius 'san seiseadh seanmóir, agus</span>
<lb n="246"/><span>Eusebius 'san leabhar do sgríobh ar na h-aimsearaibh, agus</span>
<lb n="247"/><span>Irenaeus 'san treas chaibidil de'n treas leabhar agus</span>
<lb n="248"/><span>St. Aibhistín 'san dara caibidil de na cheithre seanmóiridhe</span>
<lb n="249"/><span>fichead do sgríobh ar na naomhaibh, gurab i bPeadar amháin</span>
<lb n="250"/><span>do fíoradh aondacht na h-uile aodhaireadh.  Adeir Cyprianus</span>
<lb n="251"/><span>'san 45 Eipisdil chum Cornelius gurab í an Eagluis Rómhánach</span>
<lb n="252"/><span>is máthair agus is préamh do'n Eagluis Chatoilice.  Adeir</span>
<lb n="253"/><span>St. Ambrosius, ag sgríobhadh ar an dtreas chaibidil de'n chéad</span>
<lb n="254"/><span>Eipisdil do sgríobh Pól chum na gCoirinnteach, nidh as a</span>
<lb n="255"/><span>dtuigthear gurab ag an bPápa atá uachtarántacht ar an</span>
<lb n="256"/><span>Eagluis go h-iomlán.  “Acht gidheadh gur le Dia (ar sé)</span>
<lb n="257"/><span>an uile go h-iomlán, goirtear teach Dé de'n Eagluis d'árb</span>
<lb n="258"/><span>stiúrthóir an Pápa Damasius.”  Tig Isodorus leis an nidh</span>
<lb n="259"/><span>céadna so 'fan Eipisdil dheighionaigh do sgríobh chum</span>
<lb n="260"/><span>Eugenius, Easpog Toledo.  “Acht gidheadh atá (ar sé) dignit</span>
<lb n="261"/><span>agus comhacht na hEagluise arn-a dháil do'n uile Easpog</span>
<lb n="262"/><span>Catoilice, maiseadh atá arn-a thoirbheirt go leithleachuis</span>
<lb n="263"/><span>d'Easpog na Róimhe go prímhléideach, amhail ceann ós</span>
<lb n="264"/><span>cionn na mball, ar marthain go síorruidhe.”</span></p>
<lb n="265"/>
<lb n="266"/><p><span>Tig S. Bearnárd leis an nídh céadna 'san t-ochtmhadh caibidil de'n dara</span>
<lb n="267"/><span>leabhar do sgríobh chum Eugenius.  “Is é an Pápa (ar sé)</span>
<lb n="268"/><span>prionnsa na nEaspog agus Peadar i gcomhachtaibh; agus ní</span>
<lb n="269"/><span>h-é amháin is árd-aodhaire ar a chaorchaibh, acht fós</span>
<lb n="270"/><span>is árd-aodhaire ar an uile aodhairibh.”  Adeir S. Aibhistín</span>
<lb n="271"/><span>'san t-ochtmhadh caibdil de'n dara leabhar do sgríobh</span>
<lb n="272"/><span>ar ghrásaibh Chríost agus ar pheacadh an tsinnsir nach</span>
<lb n="273"/><span>féidir an Eagluis Rómhánach do mhealladh.  Adeir fós</span>
<lb n="274"/><span>Eusebius, 'san chéad eipisdil, ag labhairt ar an Eagluis</span>
<lb n="275"/><span>Romhánaigh - “Ag so (ar sé) an Eagluis gan truailleadh</span>
<lb n="276"/><span>in ar coiméadadh riamh an creideamh Catoilice.”</span></p>
<lb n="277"/>
<lb n="278"/><p><span>Is follus do réir na n-ughdar so, agus iliomad úghdar eile</span>
<lb n="279"/><span>nach luaidhtear linn do'n chor so, gurab í ár nEagluis-ne</span>
<lb n="280"/><span>an aon Eagluis fhírinneach, agus gurab ag na Pápadhaibh</span>
<lb n="281"/><span>diaigh i ndiaigh atá sealbh árd-fhlaithis na hEagluise</span>
<lb n="282"/><span>céadna: agus is uime tugadh na h-eochracha do Pheadar ionnus</span>
<lb n="283"/><span>go mbiadh cur agus cumas aige féin agus ag a chomharbuibh ar</span>
<lb n="284"/><span>an Eagluis i gcoitchinne.  Is córaide dhúinn a thuigsin mar</span>
<lb n="285"/><span>so, mar adubhairt Críost 'san 28 caib. ag Matha, go dtugadh</span>
<lb n="286"/><span>na h-uile</span></p>
</div>
<pb n="7"/>
<div><lb n="287"/><p><span>chomhachta ar neamh agus ar talamh dhó, an tan</span>
<lb n="288"/><span>adubhairt, ag labhairt ris na hAbstalaibh - “Do dáileadh</span>
<lb n="289"/><span>(ar sé) na huile chomhachta dhamhsa ar neamh agus ar talamh;</span>
<lb n="290"/><span>agus mar adubhairt arís ag Eoin 'san 20 caib. - “Amhuil do</span>
<lb n="291"/><span>chuir m'athair mise (ar sé), mar an gceudna cuirim-se sibhse”;</span>
<lb n="292"/><span>agus arna radh sin, do shéid fútha, agus adubhairt</span>
<lb n="293"/><span>riú - “Glacaidh an Spiorad Naomh.  An dream ag a maithfidhe</span>
<lb n="294"/><span>a bpeacaidhe dhóibh atáid maithte aca.”</span>
<lb n="295"/><span>etc.  Is iontuigthe as an dá áit so go bhfuil árd-fhlaitheas</span>
<lb n="296"/><span>'san uile nidh bhuaineas le creideamh, agus go prionsapálta</span>
<lb n="297"/><span>ag an bPápa is comharba coitcheann ag Peadar i dtalmhain, amhuil</span>
<lb n="298"/><span>adubhramar shuas;  óir is maille re comhachtaibh ar</span>
<lb n="299"/><span>talamh agus ar</span>
<lb n="300"/><span>neamh do cuireadh Críost, mar adubhairt Sé féin thuas 'san</span>
<lb n="301"/><span>23 caib. ag Matha, agus gurab ar an gcrích gcéadna sin do</span>
<lb n="302"/><span>chuir seision Peadar, agus cách uile ó shoin anuas.  Ní</span>
<lb n="303"/><span>féidir a mheas nach maille re comhtachaibh ar talamh agus ar</span>
<lb n="304"/><span>neamh do chuir iad; agus créad is iontuigthe as sin acht go</span>
<lb n="305"/><span>bhfuil árd-fhlaitheas aca amhuil adubhramar, agus gurab é</span>
<lb n="306"/><span>Pápa na Róimhe atá i seilbh an árd-fhlaithis sin.  Is</span>
<lb n="307"/><span>córaide so do chreideamhuin, go n-admhuid drong mhór de na</span>
<lb n="308"/><span>hEiricibh go rabhadar Pápaidhe i seilbh an árd-fhlaithis úd</span>
<lb n="309"/><span>Pheadair, agus nach feudaid áitiughadh go ndeachaidh aon</span>
<lb n="310"/><span>Phápa d'á raibh ann ó aimsir Pheadair aleith chum</span>
<lb n="311"/><span>éiriceachta.</span></p>
<lb n="312"/>
<lb n="313"/><p><span>Ag so fós mar adeir Luther, ag admháil uachtarántacht do</span>
<lb n="314"/><span>bheith ag Pápadhaibh na Róimhe ós cionn na hEagluise go</span>
<lb n="315"/><span>h-iomlán, do réir mar leightear 'san 60 Conclúid do sgríobh</span>
<lb n="316"/><span>chum an Phápa d'ár bh'ainm Leo.  “Is cóir (ar sé), maille</span>
<lb n="317"/><span>re cadhus nó reverence, géille 'san uile nidh do'n</span>
<lb n="318"/><span>uachtarántacht Pápamhuil.”  Adeir sé fós in eipisdil</span>
<lb n="319"/><span>d'áirighthe nidh thig leis an nidh gcéadna.  “Admhuim (ar sé)</span>
<lb n="320"/><span>go bhfuil an iomad de Chríostamhlacht maith; agus fós admhuim</span>
<lb n="321"/><span>go bhfuil an Scrioptúir agus</span>
<lb n="322"/><span>na h-eochracha fírinneacha re maitheamh</span>
<lb n="323"/><span>na Bpeacaidhe ag an bPápamhlacht.</span></p>
<lb n="324"/>
<lb n="325"/><p><span>Ag so síos sompla as a dtuigfidhear gurab le Peadar do bhuain</span>
<lb n="326"/><span>stiobhardacht coitcheann do dheunamh ar an Eagluis, agus mar an</span>
<lb n="327"/><span>gceudna le luchd a ionaid.  Oir is é Peadar do chuir Martialis</span>
<lb n="328"/><span>do'n Ghasguinn, agus is é Clement, an dara Pápadh andiaigh</span>
<lb n="329"/><span>Pheadair, do chuir St. Denys go Párís na Fraince; agus</span>
<lb n="330"/><span>Stiabhna,</span>
<lb n="331"/><span>an ceathramhadh Pápadh ar fhichid, do chuir Bonifacius Moguntinensis</span>
<lb n="332"/><span>do'n Ghearmáin; agus Celestinus, an 44 Pápa, do chuir Pádruig</span>
<lb n="333"/><span>go hEirinn; agus Gréagóir Mór, an 65 Pápa, do chuir</span>
<lb n="334"/><span>S. Aibhistín Manach go Sacsaibh; agus mar sin do mhórán de</span>
<lb n="335"/><span>Pápadhaibh eile do chuir oiliomad de dhochtúiribh eagnuidhe fá</span>
<lb n="336"/><span>chríochaibh éagsamhla na cruinne nach áirmhighthear linn de'n</span>
<lb n="337"/><span>chor so; agus is follus do réir a ndubhramar nach bhfuil ann</span>
<lb n="338"/><span>acht aon Eagluis amháin, agus gurab'é comharba Pheadair stiúras</span>
<lb n="339"/><span>an flaitheas sin.</span></p>
<lb n="340"/>
<lb n="341"/><p><span>Do labhramar ar aondacht na hEagluise go soiche so.</span></p>
<lb n="342"/>
<lb n="343"/><p><span>An dara coingheal, an Eagluis do bheith coitcheann, do réir mar adeir</span></p>
</div>
<pb n="8"/>
<div><lb n="344"/><p><span>Daibhí Rí 'san 18 Sailm, ag tairngire na n-Abstal agus na</span>
<lb n="345"/><span>hEagluise.  “Dochuaidh (ar sé) foghar na druinge úd 'san uile</span>
<lb n="346"/><span>talmhain.”  Ionann an focal úd “dochuaidh,” do réir na nEabhrach, agus</span>
<lb n="347"/><span>atá chum teachta.  Ader fós Daibhí Rí, 'san 71 Sailm, ag tairngire</span>
<lb n="348"/><span>go mbiadh árd-fhlaitheas coitcheann ag an Eagluis ar feadh na</span>
<lb n="349"/><span>talmhan.  “Biadh sí i bhflaitheas (ar sé) ó mhuir go muir, agus</span>
<lb n="350"/><span>ó'n abhainn go teórannaibh cruinne na talmhan.”  Adeir Isaias</span>
<lb n="351"/><span>'san treas chaibidil - “Biadh aithne ormsa (ar sé) ag an uile</span>
<lb n="352"/><span>dhuine ó bheag go mór.”  Tig Eoin leis an nidh so 'san seiseadh</span>
<lb n="353"/><span>caibhidil, agus Pól 'san chéad chaibidil ad Colossianos, agus</span>
<lb n="354"/><span>'san deachmhadh caibidil chum na Rómhánach, agus dá n-abradh</span>
<lb n="355"/><span>Luther nó Calvin nach bhfuil an creideamh so aguinn-ne, aca</span>
<lb n="356"/><span>féin, ná ag na Turcachaibh, agus dá réir sin nach creideamh</span>
<lb n="357"/><span>coitcheann é, bíodh a fhios aca nach é adhbhar fá ngoirtear</span>
<lb n="358"/><span>coitcheann de go mbí sé anaoin-feacht agus in aon uair i</span>
<lb n="359"/><span>gcríochaibh an domhain; acht is uime adeirthear coitcheann ris,</span>
<lb n="360"/><span>do bhrigh nach bhfuil críoch anns an gcruinne acht críoch in</span>
<lb n="361"/><span>a bhfuil, in a raibh, nó in a mbiadh sé.  Agus fós ní bhfuil</span>
<lb n="362"/><span>aon rioghacht de thrí ronnaibh an domhain nach raibh sé ann,</span>
<lb n="363"/><span>mar is follus as imtheachtaibh na nApstal, do réir Abdias: óir</span>
<lb n="364"/><span>do craobhsgaoileadh an creideamh le Peadar agus le n-a</span>
<lb n="365"/><span>dheisgiobalaibh 'san Iodáill agus 'san bhFrainc agus 'san</span>
<lb n="366"/><span>Ghearmáin: le S. Seam do'n Easbáin; le S. Aindreas do'n</span>
<lb n="367"/><span>Thracia;</span>
<lb n="368"/><span>le Philip do'n Scythia; le Maitias do'n Aethiopia; le Simon agus</span>
<lb n="369"/><span>le Marcus do'n Egypt; le Parthalán do'n India Shoir, agus</span>
<lb n="370"/><span>mar sin do chách anns na ríoghachtaibh eile ó shoin amach.  Agus</span>
<lb n="371"/><span>dá mbiadh ina cheist ar Luther nó ar Chailbhin cia an creideamh</span>
<lb n="372"/><span>do craobhsgaoileadh leó-san, bíodh a fhios aca gurab'é an</span>
<lb n="373"/><span>creideamh do ghabhas leis an Aifrionn do craobhsgaoileadh leó ann,</span>
<lb n="374"/><span>do réir Irenaeus naomhtha, do mhair go grod andiaigh na nAbstol,</span>
<lb n="375"/><span>agus dobhí go minic i gcaidreamh na muinntre dobhí ag éisteacht</span>
<lb n="376"/><span>re seanmóiridhibh na nAbstol.  Ag so iomorro mar adeir 'san</span>
<lb n="377"/><span>treas chaibidil de'n treas leabhar, ag labhairt ar an aimsir úd</span>
<lb n="378"/><span>na nAbstal.  “Dobhí (ar sé) iodhbairt an Aifrinn an tan sin d'á</span>
<lb n="379"/><span>ofrálughadh 'san uile áit.”  Agus dá n-abradh Luther nó Calvin</span>
<lb n="380"/><span>nach cóir Eagluis coitcheann do ráidh le n-ár nEagluis-ne,</span>
<lb n="381"/><span>do bhrigh go bhfuil sí arn-a cíorbadh, bíodh a fhios aca nach</span>
<lb n="382"/><span>lughaide is córaide bile do thabhairt ar an gcrann mhór bhíos</span>
<lb n="383"/><span>ar an mágh go dteasgfaidhe a dhó nó a thrí de na foigheugaibh</span>
<lb n="384"/><span>dobhiadh ar dhe, mar an gceudna ní lughaide dleaghthar Eagluis</span>
<lb n="385"/><span>choitcheann do ghairm de'n Eagluis Rómhánaigh go bhfuilid a dó</span>
<lb n="386"/><span>nó a trí d'fhoigheugaibh arna dteasgadh dhi, mar atáid</span>
<lb n="387"/><span>Múraighe, Turcaighe, agus Eiricidhe.  Is córaide fós a thuigsin</span>
<lb n="388"/><span>nach é an creideamh do craobhsgaoileadh leis na hAbstalaibh</span>
<lb n="389"/><span>an creideamh d'á ngéilleann Luther agus Calvin; óir adeirid</span>
<lb n="390"/><span>so nách ó</span></p>
</div>
<pb n="9"/>
<div><lb n="391"/><p><span>naomh ná ó Abstal, ná ó duine 'san mbith fuaradar</span>
<lb n="392"/><span>féin creideamh, acht gurab'é an Spiorad Naomh do sheol dóibh</span>
<lb n="393"/><span>é; agus go raibh daillchíach agus dorchadus ar an bhfirinne nó</span>
<lb n="394"/><span>gur thoil le Dia iad féin do thoghadh chum soluis an chreidimh</span>
<lb n="395"/><span>do thabhairt do na cineadhachaibh.  Is uime sin fós</span>
<lb n="396"/><span>adeir Luther 'san leabhar do sgríobh ar chur an</span>
<lb n="397"/><span>Aifrinn ar gcúll, “Admhuidhim ar dtús (ar sé) do'n droing atá</span>
<lb n="398"/><span>ar tí bheith ag creimeadh orm gurab contrárdha d'órdughadh na</span>
<lb n="399"/><span>hEagluise atáim ag teagasg an Aifrinn do chur ar gcúl.  Agus</span>
<lb n="400"/><span>adeir 'san dara h-airteagal do'n leabhar do sgríobh anaghaidh Rí</span>
<lb n="401"/><span>na Sacson nach bhfuil suim aige féin dá mbiadh míle S. Aibhistín</span>
<lb n="402"/><span>agus míle St. Cyprianus ina aghaidh.  Adeir fós 'san leabhar do</span>
<lb n="403"/><span>sgríobh ar an Aifrionn bpríomháideach nach bhfuil suim aige</span>
<lb n="404"/><span>féin anns na Pápadhaibh tré bheith ag bagairt na hEagluise</span>
<lb n="405"/><span>agus na n-aithreach air, do bhrigh nachar bh'iongnadh leis é</span>
<lb n="406"/><span>féin do bheith ina bhreitheamh orra, agus fós ar na faidhibh</span>
<lb n="407"/><span>agus ar na hAbstalaibh agus ar na hAingealaibh le bréithir</span>
<lb n="408"/><span>Chríost.  Tig Calvin leis so 'san 18 caib. de'n 4 leabhar</span>
<lb n="409"/><span>d'á Institute.  Adeir fós Luther anns an gcaibidil ro sgríobh ar</span>
<lb n="410"/><span>na hAithreachaibh 'san dara leabhar Comhagallamha ro sgríobh:</span>
<lb n="411"/><span>agus Calvin 'san dara caibidil agus 'san ceathramhadh leabhar</span>
<lb n="412"/><span>d'á Institute go ndeachaidh an Eagluis go léir i mbáthadh</span>
<lb n="413"/><span>agus ar seachrán no go dtángadar féin.  Gidheadh adeir Cyprian</span>
<lb n="414"/><span>'san 76 eipisdil, briathar fá n-a b'iontuigthe nach cóir géille</span>
<lb n="415"/><span>do'n mhuinntir so thréigeas úghdarás na hEagluise agus</span>
<lb n="416"/><span>barántus na nAithreach.  “Ní féidir a ghabháil mar easpog</span>
<lb n="417"/><span>(ar sé) an té dobheir táir agus tarcuisne ar seanchuimhne</span>
<lb n="418"/><span>soisgealda abstalda, agus nach leanann lorg aon duine eile acht</span>
<lb n="419"/><span>thionnsgnas uaidh féin.  Is follus fós gur contrárdha d'á</span>
<lb n="420"/><span>chéile dobhí an craobhsgaoileadh dorinneadh leis no hAbstalaibh</span>
<lb n="421"/><span>agus creideamh Liútair agus Chailbhin.  Oir adeir S. Seam</span>
<lb n="422"/><span>(Eipisdil Chatoilice Absdail Sheumais), 'san dara caibidil, gur</span>
<lb n="423"/><span>marbh an creideamh gan deagh-oibreachaibh; agus adeir Pól 'san</span>
<lb n="424"/><span>13 caib. de'n chéad Eipisdil chum na gCoirinteach nach foghnann</span>
<lb n="425"/><span>sé gan an grádh mar aon ris.  Gidheadh adeir Calvin gur leór</span>
<lb n="426"/><span>an creideamh amháin ina aonar.  Leightear arís ag Matha 'san</span>
<lb n="427"/><span>19 caib. agus 'san 20 caib. gur cóir aitheanta Dé do</span>
<lb n="428"/><span>choiméad.  Adeir Luther nach cóir a gcoiméad, agus nach féidir a</span>
<lb n="429"/><span>gcoiméad.  Adeir S. Seam 'san 20 caibidil gur leor do dhuine chum</span>
<lb n="430"/><span>Eiriceachta do dheanamh dul ar seachrán i n-aon phunc amháin de'n</span>
<lb n="431"/><span>reacht.  “Gidhb'é (ar sé) choiméadas an reacht go h-iomlán go</span>
<lb n="432"/><span>h-aon phunc, agus chaillfeas an t-aon phunc sin de, atá cionntach</span>
<lb n="433"/><span>'san iomlán.”  Adeir Chrysostomus, ag cur gluaise ar an gcéad</span>
<lb n="434"/><span>chaibidil chum Galatas, briathra thig leis an nidh céadna.</span>
<lb n="435"/><span>“Gidhb'é ar bith (ar sé) chuireas bun-os-cionn aon phunc</span>
<lb n="436"/><span>d'á laighead de'n chreideamh fholláin truaillighthear</span></p>
</div>
<pb n="10"/>
<div><lb n="437"/><p><span>an t-iomlán leis.”  D'á bhrigh sin is follus gurab Eiricidhe an drong</span>
<lb n="438"/><span>adubhramar, agus gach n-aon doghnídh lorguireacht nó leanmhuin orra,</span>
<lb n="439"/><span>tré bheith bun-os-cionn do'n Scrioptúir, amhuil do h-aithriseadh</span>
<lb n="440"/><span>linn thuas.</span></p>
<lb n="441"/>
<lb n="442"/><p><span>Is follus as na h-ionadaibh so, agus as mórán</span>
<lb n="443"/><span>d'ionadaibh eile, nach ionann an creideamh do craobhsgaoileadh</span>
<lb n="444"/><span>leis na hAbstalaibh agus leis na soisgeulaibh agus na seachráin</span>
<lb n="445"/><span>do síol-chuireadh leis na saobh-ughdaraibh le a bhfuil ár</span>
<lb n="446"/><span>gcointinn de'n chor so.  Measaim fós gurb'é an connlughadh atá</span>
<lb n="447"/><span>ag a dheanamh anois ar an Eagluis Rómhánaigh do tharngair Eoin</span>
<lb n="448"/><span>'san seiseadh caibidil de Leabhar na Taisbeantadh, mar a n-abar - “I</span>
<lb n="449"/><span>bhfóircheann na h-aimsear (ar sé) connlóchfar na flaithis</span>
<lb n="450"/><span>i gcosamhlacht leabhar druidte.”  Ionann sin re a rádh agus go</span>
<lb n="451"/><span>mbiadh an Eagluis arn-a connlughadh i samhuil leabhair iata.  Ná</span>
<lb n="452"/><span>measadh an t-Eiriceach gurab ionann dáil do chonnlughadh na</span>
<lb n="453"/><span>hEagluise againn-ne agus d'á Eagluis féin; óir dobhí ár</span>
<lb n="454"/><span>nEagluis-ne craobhsgaoilte ar feadh na cruinne, mar is follus</span>
<lb n="455"/><span>as stáraidhibh inchreidte: agus fós is iomdha comharthadh ar</span>
<lb n="456"/><span>sin mar atáid cealla agus ceoláin teampuill agus mainistreacha,</span>
<lb n="457"/><span>agus iomad de shéaduibh uaisle éagsamhla i gcríochaibh eile</span>
<lb n="458"/><span>an domhain.  Agus dá n-abradh Luther nó Calvin nach luighde</span>
<lb n="459"/><span>is maith a nEagluis féin go mbiadh sí arn-a connlughadh i</span>
<lb n="460"/><span>gcluid nó i gcúlaire de'n chruinne, éisteadh sé ris an</span>
<lb n="461"/><span>gealladh thug Dia do Abraham 'san 22 caib. de Genesis -</span>
<lb n="462"/><span>“Beannochadh (ar sé) ad' shíol uile treabha na talmhan, agus biadh</span>
<lb n="463"/><span>líonmhar ar mhuir agus ar tír, agus anns an árd-thuaidh agus</span>
<lb n="464"/><span>anns an árd-fhoir, agus anns an Aifric, agus biadh do shíol</span>
<lb n="465"/><span>mar ghainimh na talmhan.  Beannochad ionnad-sa agus ad' shíol</span>
<lb n="466"/><span>uile treabha na talmhan.”  Agus d'eagla go measadh Luther nó</span>
<lb n="467"/><span>Calvin gurab i nEagluis an tsean-reachta dobhí comhlionadh na</span>
<lb n="468"/><span>gealladh so, bhíodh a fhios aca nachar craobhsgaoileadh</span>
<lb n="469"/><span>creideamh an chinidh Iudaigh, agus d'á réir sin nach é</span>
<lb n="470"/><span>creideamh an tseanreachta do gealladh do chraobhsgaoileadh ann.</span>
<lb n="471"/><span>Agus is córaide a thuigsin mar so, go n-abair Pól 'san</span>
<lb n="472"/><span>gcúigeadh caibidil chum Galatas, ag míniughadh an bhoill úd</span>
<lb n="473"/><span>'san tsean-reacht gurab'é an nidh chialluigheas an síol úd</span>
<lb n="474"/><span>do bheannochadh na huile treabha - eadhon, Críost.</span></p>
<lb n="475"/>
<lb n="476"/><p><span>Ag sin do'n chreideamh Chatoilice do bheith coitcheann nó Catoilice.</span></p>
<lb n="477"/>
<lb n="478"/><p><span>An treas choingheal atá ag an Eagluis mar atá bheith naomhtha.</span></p>
<lb n="479"/>
<lb n="480"/><p><span>Is fíor gurab í ár nEagluis-ne atá naomhtha, mar is follus</span>
<lb n="481"/><span>as gcruadhas crábhaidh ár nOrd Riaghalta, le a gcoiméadtar an</span>
<lb n="482"/><span>reachd soisgeulda, agus i maighdeanas na n-ógh, agus i bhfuil</span>
<lb n="483"/><span>na máirtíreach atá d'ár nEagluis-ne.  Ní mar sin d'Eagluis</span>
<lb n="484"/><span>na nEiriceadh agus ní féidir a bheith naomhtha, ar a mhionca</span>
<lb n="485"/><span>bheirid miona móra, doghnídh méirdreachus, craos, agus</span>
<lb n="486"/><span>droich-bhearta eile.  Atáid fós dhá phríomh-locht anns na</span>
<lb n="487"/><span>hEiricibh as nach féidir dóibh bheith naomhtha.  An chéad</span>
<lb n="488"/><span>locht díobh, méid</span></p>
</div>
<pb n="11"/>
<div><lb n="489"/><p><span>an aindlighe doghnídh ar na sinnsearaibh</span>
<lb n="490"/><span>tháinig rómpa an mhéid go mbreathnuidhid nach raibh an</span>
<lb n="491"/><span>creideamh aca, agus d'á réir sin gur damnuigheadh iad uile;</span>
<lb n="492"/><span>óir adeir Pól 'san gcúigeadh caibidil chum na nEabhrach nach</span>
<lb n="493"/><span>féidir toil Dé do dheanamh gan creideamh; agus adeir sé 'san</span>
<lb n="494"/><span>gceathramhadh caibidil chum Ephesus nach bhfuil ann acht aon</span>
<lb n="495"/><span>chreideamh amháin.  Adeir Luther agus Calvin gurab iad féin</span>
<lb n="496"/><span>fuair an creideamh sin ó'n Spiorad Naomh, agus nach raibh sé</span>
<lb n="497"/><span>ag aon neach d'á sinnsearaibh. Créad is iontuigthe as so</span>
<lb n="498"/><span>acht gurb'é a mbreathnughadh</span>
<lb n="499"/><span>ar a sinnsearaibh gurab Eiricidhe iad agus go ndeachadar go</span>
<lb n="500"/><span>hIfrionn.  Gidheadh is é adeir Dia do dhéanamh ris an droing so</span>
<lb n="501"/><span>mhalluigheas d'á sinnsearaibh go ndlighid bás d'fhághail,</span>
<lb n="502"/><span>amhluidh leightear 'san 20 caib. in Exodus.  “Gidhb'é do</span>
<lb n="503"/><span>dheunfaidh (ar sé) mallughadh ar a athair nó ar a mháthair</span>
<lb n="504"/><span>cuirtear chum báis é.”  D'á réir so dlighthear bás do</span>
<lb n="505"/><span>thabhairt do na hEiricibh an mhéid go ndéanuid mallughadh ar</span>
<lb n="506"/><span>na sinnsearaibh ó'r fhasadar.  An dara locht, méid na maslughadh</span>
<lb n="507"/><span>dobheirid do Dhia, an mhéid go ndéanuid breugach é; óir</span>
<lb n="508"/><span>adeirid gurab aca féin atá an creideamh, agus nachar frioth</span>
<lb n="509"/><span>fios na fírinne le droing ar bith d'á dtáinig ó aimsir Chríost.</span>
<lb n="510"/><span>Gidheadh atá sin contrárdha do'n ghealladh thug Dia do'n</span>
<lb n="511"/><span>chine-daona, do réir mar léightear 'san 31 caib. ag Jeremias</span>
<lb n="512"/><span>Fáigh.  “Biadh m'aithne-se (ar sé) ag an uile dhuine ó bheag</span>
<lb n="513"/><span>go mór.”  Tuig má's fíor an nidh adeir Luther agus Calvin nach</span>
<lb n="514"/><span>fíor an nidh adeir Dia ag labhairt i mbeul an faidhe; gidheadh</span>
<lb n="515"/><span>fágaim fá breathnughadh an leightheora cia córa a mheas an</span>
<lb n="516"/><span>fhírinne do bheith ag Jeremias nó ag Luther nó ag Calvin.</span>
<lb n="517"/><span>Do gheall Críost ag Eoin 'san 14 caib. go gcuirfeadh an Spiorad</span>
<lb n="518"/><span>Naomh chum na nAbstol.  “Seolfad dóibh an uile fhirinne (ar sé),</span>
<lb n="519"/><span>agus fanfad ina bhfochair go síorruidhe.  Adeir Críost 'san 28</span>
<lb n="520"/><span>caib. ag Matha - “Biadh mise (ar sé) mar aon libh go síorruidhe</span>
<lb n="521"/><span>nó go fóircheann an tsaoghail.”</span></p>
<lb n="522"/>
<lb n="523"/><p><span>Is follus as na comhráidhtibh so go raibh an Spiorad Naomh ag</span>
<lb n="524"/><span>deunamh treoradh do'n Eagluis agus d'á stiúradh i bhfírinne</span>
<lb n="525"/><span>an chreidimh; go bhfuil agus go mbiadh go deire an domhain gan</span>
<lb n="526"/><span>cead do bhreugaibh Luther ná Calvin.  Adeirid fós gurab</span>
<lb n="527"/><span>cruadhálach leathrannach Críost mar nachar thoil leis sochair</span>
<lb n="528"/><span>a pháise ná solus an chreidimh fhírinnigh do bheith ag aon</span>
<lb n="529"/><span>duine ó aimsir na nAbstal nó go dtángadar féin.  Adeirid</span>
<lb n="530"/><span>gurab aindlightheach Críost an mhéid gur cheil Sé solus an</span>
<lb n="531"/><span>chreidimh fhírinnigh ar na máirtíreachaibh do dhoirt a bhfuil</span>
<lb n="532"/><span>d'á ghrádh, agus na maighdeana do choiméad a n-óigheacht ina</span>
<lb n="533"/><span>onóir, agus ar na coinfeasóiribh d'fhulaing go minic bruid</span>
<lb n="534"/><span>agus braighdeanas ar A shon, an mhéid gur cheil Sé fírinne</span>
<lb n="535"/><span>an chreidimh orra, do réir Liútair agus Chailbhin.</span></p>
<lb n="536"/>
<lb n="537"/><p><span>Is leor a ndubhramar de na trí coinghiolaibh úd na hEagluise.</span>
<lb n="538"/><span>Gidheadh dá n-abradh Calvin nach bhfuil Eagluis so-fhaicsiona</span>
<lb n="539"/><span>ann ag a mbiadh aon</span></p>
</div>
<pb n="12"/>
<div><lb n="540"/><p><span>árdfhlaith amháin ós a cionn, acht gurab</span>
<lb n="541"/><span>Eagluis do-fhaicsiona i neulaibh neimhe atá ann, cionnas</span>
<lb n="542"/><span>dobhearadh freagradh ar Chríost mar a n-abair 'san 18 caib. ag</span>
<lb n="543"/><span>Matha - “Dá ndeárnadh do bhráthair aindlighe ort (ar sé),</span>
<lb n="544"/><span>cionntaigh é idir thú féin agus é, agus muna ngabhadh sin</span>
<lb n="545"/><span>greim de, tabhair duine nó dias do láthair, agus muna</span>
<lb n="546"/><span>n-éisteadh riú sin, innis do'n Eagluis é, agus muna n-eisteadh</span>
<lb n="547"/><span>ris an Eagluis, bíodh meas Págánaigh nó poibliocánaigh agat</span>
<lb n="548"/><span>air.”  Fiafraighim annso de Chailbhin, dá mbadh Eagluis do-fhaicsiona</span>
<lb n="549"/><span>i neulaibh neimhe dobhiadh ann, créad an toisg fá n-aibeoradh</span>
<lb n="550"/><span>Críost casaoid do dhéanamh ria; óir dob diomhaoin Dó a rádh</span>
<lb n="551"/><span>re duine casaoid do dhéanamh ris an Eagluis nach tiubhradh</span>
<lb n="552"/><span>freagradh, nach faicfeadh, agus nach cluinfeadh; agus do bhrigh</span>
<lb n="553"/><span>go gcaithfeam a rádh gurab diomhaoin an chomhairle thug Críost,</span>
<lb n="554"/><span>nó gurab breugach an nidh adeir Calvin.  Is córuide dhúinn a</span>
<lb n="555"/><span>rádh gur breugach an nidh adeir Calvin ioná gur diomhaoin</span>
<lb n="556"/><span>comhairle Chríost.  Tig leis so an tairngire dorighne Solamh i</span>
<lb n="557"/><span>bpearsain na hEagluise, amhail leightear 'san chéad chaibidil</span>
<lb n="558"/><span>de na Cainticibh, mar a n-abair, “Atáim dubh (ar sé), gidheadh</span>
<lb n="559"/><span>atáim áluinn.”  Ionann sin re a rádh agus go mbeidís peacaigh</span>
<lb n="560"/><span>agus fíréin 'san Eagluis.  Má táid peacaigh agus fíréin</span>
<lb n="561"/><span>innte is follus go bhfuil so-fhaicsiona; óir ní do'n Eagluis</span>
<lb n="562"/><span>an dream atá i n-Ifrionn, agus ní bhfuilid peacaigh i</span>
<lb n="563"/><span>bhflaitheas Dé.  Ní admhann Luther ná Calvin purgadóir do</span>
<lb n="564"/><span>bheith ann: ar an adhbhar sin caithfid a admháil go bhfuil</span>
<lb n="565"/><span>Eagluis eile ann in a bhfuilid peacaigh mar aon le fíreunaibh</span>
<lb n="566"/><span>agus is í sin cruinniughadh na gCríostuightheadh atá so-fhaicsiona</span>
<lb n="567"/><span>ionnta féin; agus ar an adhbhar sin, gan chead do</span>
<lb n="568"/><span>Luther ná do Calvin, atá an Eagluis sofhaicsiona ann.</span></p>
<lb n="569"/>
<lb n="570"/><p><span>Ag so síos suidhiomh as a n-áiteocham anaghaidh Chailbhin</span>
<lb n="571"/><span>go bhfuilid fíréin agus peacaigh 'san Eagluis.  Leightear 'san</span>
<lb n="572"/><span>25 caib. ag Matha fáithsgeul ar na chuig mhaighdeanaibh leamha</span>
<lb n="573"/><span>agus ar na chúig mhaighdeanaibh chríonna, as a dtuigthear linn</span>
<lb n="574"/><span>go bhfuilid peacaigh agus fíréin anns an Eagluis, gan chead</span>
<lb n="575"/><span>do Chailbhin, adeir nach bhfuil duine ar mbith de'n Eagluis</span>
<lb n="576"/><span>acht fíreun, agus dá mionca doghnídh duine peacadh marbhthach,</span>
<lb n="577"/><span>go múchtar solus an creidimh ann, agus dá brigh sin go mbí</span>
<lb n="578"/><span>ina gheug arn-a theasgadh de chorp na hEagluise.  Is follus</span>
<lb n="579"/><span>anns an gcúigeadh caibidil ag Matha go bhfuil an Eagluis</span>
<lb n="580"/><span>so-fhaicsiona, mar go samhluigheann sé í re cathair dobhí</span>
<lb n="581"/><span>arn-a suidheaghadh ar sliabh; óir is suras  an chathair sin</span>
<lb n="582"/><span>d'fhaicsin, mar sin is furasda an Eagluis samhluighthear léi</span>
<lb n="583"/><span>d'fhaicsin.  Is follus fós, i mbriathraibh Phóil, go bhfuil</span>
<lb n="584"/><span>an Eagluis so-fhaicsiona, mar a n-abair 'san gceathramhadh</span>
<lb n="585"/><span>caibidil ad Ephesus, “Do chuir Dia (ar sé) abstail agus</span>
<lb n="586"/><span>faidhe, aodhaireadha agus teachtairidhe agus stiúrthóiridhe</span>
<lb n="587"/><span>do chríochnaighthe an obair timpireachta</span></p>
</div>
<pb n="13"/>
<div><lb n="588"/><p><span>d'áitiughadh chuirp Chríost.”  Is follus as na briathraibh so go</span>
<lb n="589"/><span>ndeárna Dia baill agus geuga de'n Eagluis de'n droing úd dobhí</span>
<lb n="590"/><span>sofhaicsiona ionnta féin, agus d'á réir sin go bhfuil</span>
<lb n="591"/><span>an Eagluis dárab geuga iad so-fhaicsiona</span>
<lb n="592"/><span>innte féin.  Adeir Pól 'san 15 caib. chum Titus</span>
<lb n="593"/><span>nidh as a dtuigfeam go bhfuil órdughadh sofhaicsiona 'san</span>
<lb n="594"/><span>Eagluis, mar go ndubhairt re Titus - “Orduigh (ar sé) ar feadh</span>
<lb n="595"/><span>na cathrach sagairt agus easbuig,” d'á chur i gcéill gurab iad</span>
<lb n="596"/><span>na heasbuig fa huachtaráin ós cionn na hEagluise - eadhon,</span>
<lb n="597"/><span>na Críostuighthe dobhí sofhaicsiona ionnta féin.  Thug</span>
<lb n="598"/><span>Peadar an fuagradh céadna do'n chléir go huile, mar leightear</span>
<lb n="599"/><span>'san gcúigeadh caibidil de Ghníomharthaibh na n-Abstal.  Is</span>
<lb n="600"/><span>follas i mbriathraibh S. Aibhistín, 'san 36 caib. de'n dara</span>
<lb n="601"/><span>leabhar ro sgríobh anaghaidh Chrysogonus go bfuil  an</span>
<lb n="602"/><span>Eagluis so-fhaicsiona.  “Atá (ar sé) deallraightheach a solus do'n</span>
<lb n="603"/><span>uile dhuine.”  Tig Chrysostomus leis so 'san gcathramhadh Homilia</span>
<lb n="604"/><span>ro sgríobh ar an seiseadh caibidil ag Isaias.  “Is fusa (ar</span>
<lb n="605"/><span>sé) an ghrian do mhúchadh ioná an Eagluis do dhorchughadh.”</span>
<lb n="606"/><span>Is follus as na h-ionadaibh so gur breugach an dá nidh adeir</span>
<lb n="607"/><span>Calvin - an chéad nidh go mbiadh an Eagluis do-fhaicsiona idir</span>
<lb n="608"/><span>neullaibh; an dara nidh go dtréigfeadh an duine a chreideamh</span>
<lb n="609"/><span>gach uair do dhéanadh peacadh marbhthach, agus dá réir sin</span>
<lb n="610"/><span>nach biadh aon duine 'san éagluis acht fíreun.  Dá</span>
<lb n="611"/><span>nabradh Luther no Calvin nach bhfuil an focal so “Aifrionn”</span>
<lb n="612"/><span>'san mBíobla, agus d'á réir sin</span>
<lb n="613"/><span>nach ceart cion do bheith air, mo fhreagradh orra ar dtús nach</span>
<lb n="614"/><span>bhfuil an focal so “Tríonóid” 'san mBíobla; acht gidheadh atá</span>
<lb n="615"/><span>an nidh chialluighthear leis ann; mar an gcéadna gion go bhfuil</span>
<lb n="616"/><span>an focal so “Aifrionn” 'san mBíobla; atá an nidh chialluighthear</span>
<lb n="617"/><span>leis ann, do réir mar leightear ag Lucas 'san 22 caib. de dháil</span>
<lb n="618"/><span>an tsuipéir do na hAbstalaibh; agus muna gcreideann Luther agus</span>
<lb n="619"/><span>Calvin an focal so “Tríonóid,” agus gan é 'san mBíobla acht</span>
<lb n="620"/><span>an nidh chialluighthear leis, is iongnadh dhóibh nach creidid an</span>
<lb n="621"/><span>focal so “Aifrionn,” tré gan a bheith 'san mBíobla acht an nidh</span>
<lb n="622"/><span>chialluighthear leis, do réir mar a gcruitheocham 'san chéad</span>
<lb n="623"/><span>chaibidil de'n tráchtadh so.</span></p>
<lb n="624"/>
<lb n="625"/><p><span>An dara freagradh bheirim ar an droing gcéadna, gurab leór</span>
<lb n="626"/><span>sean-chuimhne sinnseardha agus ughdarás na hEagluise, d'árab</span>
<lb n="627"/><span>ainm - do réir Phóil, 'san treas chaibidil de'n chéad</span>
<lb n="628"/><span>Eipistil chum Timotheus - fundaimeint na fírinne - d'á</span>
<lb n="629"/><span>dhíon gurab ionghabhtha an t-Aifrionn.  Agus dá n-abradh</span>
<lb n="630"/><span>Eiriceach 'san mbith d'ár lean an drong úd nach cóir aon</span>
<lb n="631"/><span>nidh do chreideamhuin acht an nidh atá 'san Scrioptúir, mo</span>
<lb n="632"/><span>fhreagradh air nach cóir aon nidh do chreideamhuin ar aon</span>
<lb n="633"/><span>chor acht an nidh atá 'san Scrioptúir sgríobhtha nó na</span>
<lb n="634"/><span>neithe tuigthear as an Scrioptúir, mar atá sean-chuimhne</span>
<lb n="635"/><span>shinnsear, d'árb ainm traditio, ar a bhfuil an oiread measta</span>
<lb n="636"/><span>ag Pól agus atá ar an Scrioptúir sgríobhtha, do réir mar</span>
<lb n="637"/><span>léightear 'san</span></p>
</div>
<pb n="14"/>
<div><lb n="638"/><p><span>dara caibidil de'n dara Eipistil do sgríobh</span>
<lb n="639"/><span>sé chum Thessalonicenses, mar a n-abair - “A bhráithreacha</span>
<lb n="640"/><span>(ar sé) déanaidh seasamh agus congbhaidh an tsean-chuimhne</span>
<lb n="641"/><span>sinnsear d'fhoghluim sibh maille re comhrádh agus maille</span>
<lb n="642"/><span>re sgríbhinn.”  Créad is iontuigthe as an ionad so Phóil</span>
<lb n="643"/><span>acht go raibh an oiread measa aige ar shean-chuimhne dogheibhtear</span>
<lb n="644"/><span>de chomhrádh béil agus dobhí ar an Scrioptúir sgríobhtha.  Adeir</span>
<lb n="645"/><span>Pól 'san treas chaibidil de'n</span>
<lb n="646"/><span>dara Eipistil chum na gCoirinteach gurab iad an pobal fa h-eipistil</span>
<lb n="647"/><span>do Chríost, agus nach le dubh do sgríobh í acht le Spiorad Dé bheó,</span>
<lb n="648"/><span>agus nach i leacaibh cloch do sgríobh í acht i gcláraibh colluidhe an</span>
<lb n="649"/><span>chroidhe.  Adeir Pól,</span>
<lb n="650"/><span>'san t-ochtmhadh caibidil chum na n-Eabhrach, nidh as a</span>
<lb n="651"/><span>dtuigthear gurab mór de'n Scrioptúir do dáileadh do na</span>
<lb n="652"/><span>daoinibh ina mbeulaibh.  “Do b'fheárr (ar sé) mo dhlighe</span>
<lb n="653"/><span>ina n-intinnibh dóibh,</span>
<lb n="654"/><span>agus sgríbheochad ina gcroidhthibh iad.  Tig leis so an nidh</span>
<lb n="655"/><span>adeir Pól 'san dara caibidil do sgríobh sé chum Timotheus.</span>
<lb n="656"/><span>“Na neithe (ar sé) dochualaidh tú uaim-se, maille re h-iomad</span>
<lb n="657"/><span>a bhfiadhain, aithin do na daoinibh dísle iad, bhíos ionamhuil</span>
<lb n="658"/><span>chum a dteagasg do chách.”  Adeir Críost 'san 16 caib. chum</span>
<lb n="659"/><span>Eoin go raibh mórán aige féin le rádh nach feudfadaois do</span>
<lb n="660"/><span>bhreith leó de'n chor sin, d'á chur i gcéill go seolfadh an</span>
<lb n="661"/><span>Spiorad Naomh dóibh féin agus do'n Eagluis ina ndiaigh gach</span>
<lb n="662"/><span>nidh éigeantach do bhuainfeadh le creideamh na gCríostuightheadh,</span>
<lb n="663"/><span>agus fós is uime sin adeir Críost féin 'san 13 caib. ag Marcus,</span>
<lb n="664"/><span>ag gealladh na neithe gcéadna, an tan dobheartaoi na</span>
<lb n="665"/><span>gCríostuighthe chum ceiste tré na gcreideamh, nach laibheoraid,</span>
<lb n="666"/><span>acht gurab' é an Spiorad Naomh laibheoraidh ionnta.  Tig leis so</span>
<lb n="667"/><span>fós an nidh adeirid na hAbstail 'san 15 caib. d'á nGníomharthaibh,</span>
<lb n="668"/><span>ag a mhaoidheamh gurab ó'n Spioraid Naomh fuaradar na dlighthe</span>
<lb n="669"/><span>do hórduigheadh leó.  “Dochonnarcus (ar siad) do'n Spiorad</span>
<lb n="670"/><span>Naomh, agus d'órduigh dúinne gan ualach ar bith do chur orraibh</span>
<lb n="671"/><span>acht na neithe éigeantacha so.”  Bheirid Pól buidheachas 'san</span>
<lb n="672"/><span>gcúigeadh caibidil de'n chéad Eipistil ro sgríobh chum na</span>
<lb n="673"/><span>gCoirinnteach, tré mar do choiméadadar na h-aitheanta thug sé</span>
<lb n="674"/><span>féin dóibh; gidheadh ní leightear gur sgríobh aon fhocal</span>
<lb n="675"/><span>chúca riamh roimh an Eipistil so, ná fós gur fhág sé aon</span>
<lb n="676"/><span>fhocal sgríobhtha aca; ar an adhbhar sin is follus gurab de</span>
<lb n="677"/><span>chomhrádh béil d'fhág sé na haitheanta sin aca, agus d'á</span>
<lb n="678"/><span>réir sin go dtugadaois fógartha agus aitheanta Dé i gcoiméad</span>
<lb n="679"/><span>do na Críostaighthibh de chomhrádh béil.  Ní bhfuil fós anns</span>
<lb n="680"/><span>an Scrioptúir aon áit d'á rádh go follus gurab d'fhuil Mhuire</span>
<lb n="681"/><span>go cinnte do ghabh Críost daonacht, acht amháin adeir gurab</span>
<lb n="682"/><span>ó Mhuire do ghabh Sé daonacht, agus ní innsean cia aca ó</span>
<lb n="683"/><span>shíol Mhuire nó ó n-a fuil; gidheadh creidid na</span>
<lb n="684"/><span>hEiricidh féin gurab d'fhuil ró-ghlain Mhuire do ghabh an</span>
<lb n="685"/><span>mhórdaonacht.  Is iontuigthe</span>
<lb n="686"/><span>as so go gcreidid na hEiricidh féin nidh nach bhfuil 'san</span>
<lb n="687"/><span>Scrioptúir.  Ní bhfuil 'san Scrioptúir aon áit adeir go</span>
<lb n="688"/><span>follus rinn gurab aon</span></p>
</div>
<pb n="15"/>
<div><lb n="689"/><p><span>phearsa amháin atá ag Críost in a bhfuilid</span>
<lb n="690"/><span>dhá nádúr, mar atá nádúr dhiadha agus nádúr dhaonda, in</span>
<lb n="691"/><span>a bhfuilid dhá thoil - eadhon, toil dhiadha agus toil dhaonda;</span>
<lb n="692"/><span>gidheadh adeirid na hEiricidh (nidh nach iongnadh) go bhfuil</span>
<lb n="693"/><span>siad ag Críost; agus ar an adhbhar sin creidid siad nidh nach bhfuil</span>
<lb n="694"/><span>anns an Scrioptúir.  Creidid siad baiste leinibh, creidid siad</span>
<lb n="695"/><span>go bhfuil trí pearsanna</span>
<lb n="696"/><span>anns an Tríonóid, agus nach bhfuil ionnta acht aon substaint</span>
<lb n="697"/><span>amháin, gidheadh ní bhfuilid briathra foillsigheacha  anns an</span>
<lb n="698"/><span>mBíobla as a dtuigthear na neithe úd, ná mórán de neithibh</span>
<lb n="699"/><span>eile nó go gcuireann an Eagluis gluais orra, ó's léi féin do</span>
<lb n="700"/><span>bhuaineas dlighe Dé do mhíniughadh; agus atá fioghair</span>
<lb n="701"/><span>ró-ghaolmhar</span>
<lb n="702"/><span>do so ag Matha anns an 21 caib. mar a leightear - an</span>
<lb n="703"/><span>tan dobhí Críost go caithréimeach ag dul go Ierusalem</span>
<lb n="704"/><span>Domhnach na Phailme, ar mhuin asail, go dtug fá deara ar na</span>
<lb n="705"/><span>hAbsdalaibh a matalaidhe do chur faoi ar an asal sul dorachadh</span>
<lb n="706"/><span>d'á mharcuigheacht, d'á chur i gcéill nach dlighthear do na</span>
<lb n="707"/><span>tuataibh dul do mharcuigheacht ná do mhíniughadh an Bíobla</span>
<lb n="708"/><span>nó go gcuirid préaláididhe agus príomh-úghdair na hEagluise</span>
<lb n="709"/><span>cumhdach air dóibh.  Adeir fós Daibhidh Rí, anns an 18 Sailm,</span>
<lb n="710"/><span>d'á tharrngaire, go síolróchuidhe an creideamh leis na</span>
<lb n="711"/><span>hAbsdalaibh agus leis an Eagluis ina ndiaigh.  “Rachaidh (ar sé)</span>
<lb n="712"/><span>a bhfoghair ans an uile thalamh, agus rachaidh a mbriathra i</span>
<lb n="713"/><span>gcríochaibh cruinne na talmhan.</span></p>
<lb n="714"/>
<lb n="715"/><p><span>Tuig, a léightheoir, gurab' é tharrngair Daibhidh annso go</span>
<lb n="716"/><span>rachaidh briathra na droinge adubhramar go ciumhsaibh cruinne</span>
<lb n="717"/><span>na talmhan, agus nach é adubhairt go rachaidh a sgríbhin, d'á</span>
<lb n="718"/><span>chur i gcéill nach le Scrioptúir amháin doghnidhthear</span>
<lb n="719"/><span>craobhsgaoileadh ar an gcreideamh, acht fós de chomhrádh béil</span>
<lb n="720"/><span>d'á ngoirtear sean-chuimhne sinnsear.</span></p>
<lb n="721"/>
<lb n="722"/><p><span>Adeir Eoin anns an treas Eipistil Chanonda nidh as a dtuigthear go</span>
<lb n="723"/><span>mbí cion aige ar an teagasg do bhuainfeadh le creideamh dobheiread</span>
<lb n="724"/><span>uaidh de chomhrádh béil.  Ag so mar adeir - “Ar mbeith</span>
<lb n="725"/><span>do mhórán agam re a sgríobhadh, níorbh'áil liom a chur i</span>
<lb n="726"/><span>bpáipeur ná i ndubh chugaibh, óir atá dóigh agam (ar sé)</span>
<lb n="727"/><span>teacht mar a bhfuiltí, ag labhairt libh beul ar bheul, ionnus go</span>
<lb n="728"/><span>mbiadh sibh lán de gháirdeachus.”  As na hionadaibh so, agus as</span>
<lb n="729"/><span>mórán d'áitibh eile anns an Scrioptúir agus anns na haithreachaibh,</span>
<lb n="730"/><span>is iontuigthe gurab ionghabhtha sean-chuimhne sinnsear</span>
<lb n="731"/><span>mar an Scrioptúir anns na neithibh bhuaineas re creideamh.  Agus</span>
<lb n="732"/><span>fós caithfidh lorgairidhe Liútair agus Chailbhin fiadhnaise do</span>
<lb n="733"/><span>dheanamh leis so d'á n-aimhdheoin, de bhrigh go bhfuilid puinc</span>
<lb n="734"/><span>d'á gcreideamh ris nach bhfuil Scrioptúir sgríobhtha aca,</span>
<lb n="735"/><span>mar atá saoire do dhéanamh Diadomhnaigh, comaoin do ghlacadh</span>
<lb n="736"/><span>uair anns an mbliadhain, Soisgeul Lúcáis do bheith ina</span>
<lb n="737"/><span>Sgrioptúir, agus gan Soisgeul Nicodemuis, Mharcuis ná Thomáis</span>
<lb n="738"/><span>do bheith ina Soisgeul, lá Cásga do bheith ar an Domhnach,</span>
<lb n="739"/><span>agus saoire do</span></p>
</div>
<pb n="16"/>
<div><lb n="740"/><p><span>dheunamh Lá Nollag, agus Lá Féile Coille, agus Lá</span>
<lb n="741"/><span>Chínn an Dá Lá Dheug, agus Féile na nAbstal,  agus fós is</span>
<lb n="742"/><span>punc de chreideamh na Protestants gurab' é rí gacha críche</span>
<lb n="743"/><span>is ceann ar Eagluis na críche sin, gidheadh a shlán fútha</span>
<lb n="744"/><span>aon áit do thabhairt as an Scrioptúir le a n-áiteochaidh</span>
<lb n="745"/><span>aon nidh dhíobh so thuas, agus go háirighthe ris an nidh ndeighionach</span>
<lb n="746"/><span>so.  Is fíor nó is follus go bhfuil an Soisgeul contrárdha dho,</span>
<lb n="747"/><span>mar tugadh an monadh dochum Críost, agus mar a ndeárnadh</span>
<lb n="748"/><span>Sé eidirdheallughadh idir uachtarántacht cille agus tuaite,</span>
<lb n="749"/><span>an tan adubhairt - “Tabhair do Caezar a chuid féin (ar sé),</span>
<lb n="750"/><span>agus do Dhia an nidh is leis féin,” d'á chur i gcéill nach</span>
<lb n="751"/><span>leis na rioghthaibh saoghalta acht cuid cuirp agus maoin na</span>
<lb n="752"/><span>n-íochtarán, agus gur le Dia a gcoguais agus a n-anmna, agus</span>
<lb n="753"/><span>d'á réir sin a gcreideamh; nó má théidh an rí i</span>
<lb n="754"/><span>mbarántacht nó i seilbh choguas ná creideamh na n-íochtrán,</span>
<lb n="755"/><span>ní thuigim créad an chuid de dhuine, do réir theagaisg</span>
<lb n="756"/><span>Chríost, dobhearaidh uaidh féin do Dhia.  Is córuide so do</span>
<lb n="757"/><span>thuigsin mar so - an nidh leightear anns an 19 caib. de'n dara</span>
<lb n="758"/><span>leabhar de Pharalipomenon, mar a gcuirthear i gcéill</span>
<lb n="759"/><span>eidirdhealughadh do bheith eidir uachtarán cille agus tuaite;</span>
<lb n="760"/><span>agus so an nidh leightear in Amarsas - “bhúr sagairt agus bhúr</span>
<lb n="761"/><span>n-easboig biaid ina n-uachtaránaibh anns na neithibh bhuaineas</span>
<lb n="762"/><span>re Dia.  Biaidh fós Sabadias mac Ismael, atá ina dhiuic ar</span>
<lb n="763"/><span>theach Judah, ina uachtarán ar na neithibh, nó na hoibreachaibh</span>
<lb n="764"/><span>bhuaineas le hoifig an riogh.”  Is tuigthe dhuit, a leightheoir,</span>
<lb n="765"/><span>as na háitibh reamhráidhte go bhfuilid comhachta speisialta ag</span>
<lb n="766"/><span>na préaláidibh Eagluise ris na neithibh bhuaineas re cogús nó</span>
<lb n="767"/><span>re creideamh, gan buain, gan barántacht ag na rioghaibh riú.</span>
<lb n="768"/><span>Is iontuigthe dhuit fós as na neithibh reamhráidhte de chreideamh</span>
<lb n="769"/><span>na Protestants ris nach bhfuil Scrioptúir aca sgríobhtha, agus</span>
<lb n="770"/><span>fós atá go follus bonnoscionn do'n Sgrioptúir; ar an adhbhar</span>
<lb n="771"/><span>sin ní dlighthear aithfir do bheith oruinn-ne fá neithibh d'ár</span>
<lb n="772"/><span>gcreideamh do bheith ris nach bhfuil Scrioptúir sgriobhtha</span>
<lb n="773"/><span>againn, agus fós nach bhfuil aon phunc d'ár gcreideamh contrárdha</span>
<lb n="774"/><span>d'aon áit de'n Scrioptúir sgríobhtha; acht cheadna is saobh an</span>
<lb n="775"/><span>chiall ó'n droing úd, mar chuirid rómpa aitheach go n-iomad</span>
<lb n="776"/><span>ceann do dheanamh de'n NaomhEagluis Chatoilice is bean phósda</span>
<lb n="777"/><span>do Chríost, an mhéid go gcuirid rómpa ceann do chur airthe</span>
<lb n="778"/><span>anaghaidh gach críche anns an domhan mhór.  Is líonmhar fós do</span>
<lb n="779"/><span>líon olc agus urchóid anns na Protestants, an mhéid go gcuirid</span>
<lb n="780"/><span>rómpa dlighthe d'órdughadh in a mbiadh gairm méirligh nó</span>
<lb n="781"/><span>tréatúra do thabhairt ar Dhia Uile-chomhachtach.  Agus dá mbiadh</span>
<lb n="782"/><span>ina iongnadh ar aon cionnus, ag so an módh - do chuireadar</span>
<lb n="783"/><span>rómpa tréatúireacht do dhéanamh do'n Aifrionn dárab</span>
<lb n="784"/><span>substaint Críost, do réir mar chruitheocham anns an tráchdadh</span>
<lb n="785"/><span>so shíos, agus is Dia Críost, do réir na Protestants; ar an</span>
<lb n="786"/><span>adhbhar sin doghnídh tréatúir do Dhia an mhéid go ndéinid</span>
<lb n="787"/><span>tréatúir do'n Aifrionn.</span>
<lb n="788"/></p>
</div>
<pb n="17"/>
<div><lb n="789"/><p><span>Measaim, a léightheóir, nach bhfuil acht aigne iarnuidhe, no</span>
<lb n="790"/><span>meanmna marmoir, nó inntinn adamaint, nó croidhe cloiche, nach</span>
<lb n="791"/><span>geabhadh cailge ó ghoimh an ghlóir so (nidh nach iongnadh); óir níor</span>
<lb n="792"/><span>frith i gcairt ná i gcroinic, i litir nó i leabhar, ó thús</span>
<lb n="793"/><span>an domhain riamh sgeul is truaighe agus is diombaidhe 'ná a</span>
<lb n="794"/><span>rádh go ndéantaidhe dlighthe ina n-órdóchaidhe fógradh</span>
<lb n="795"/><span>méirligh, nó tréatúra, do bheith andiaigh Iosa Críost,</span>
<lb n="796"/><span>d'a dhíbirt agus d'a dhiothchuir i ndiamhraibh agus i</span>
<lb n="797"/><span>ndroich-bheilghibh, amhail ceithearnach coille, agus broid agus bás</span>
<lb n="798"/><span>d'imirt ar gach n-aon d'á ngeabhadh ris.  Acht, cheana, gidh</span>
<lb n="799"/><span>atáid ráidhte na Protastúin comh follus soin ina mbréig,</span>
<lb n="800"/><span>ionnus nach fiú iad freagra do thabhairt orra; thairis sin, ó</span>
<lb n="801"/><span>dochuadhdar thar chiumhsaibh na córa, agus thar fóir na</span>
<lb n="802"/><span>fírinne, do mheas mé freagra foirfe fulláin do thabhairt</span>
<lb n="803"/><span>orra, do chosnamh agus do choiméad cirt agus córa an Chreidimh</span>
<lb n="804"/><span>Chatoilice, agus go h-áirighthe anns an bpunc príonsabálta</span>
<lb n="805"/><span>in a bhfuil ar n-imreasán riú - eadhon, i dtaoibh an Aifrinn,</span>
<lb n="806"/><span>ionnus (tar éis mar chruitheóchas mé de shean-chuimhne</span>
<lb n="807"/><span>sinnsear, agus de bhriathraibh an Bhíobla, gurab maith an</span>
<lb n="808"/><span>tAifrionn) go mbudh follus as sin gach aon nach gabhann leis</span>
<lb n="809"/><span>an Aifrionn gurab eiriceach é.</span></p>
<lb n="810"/>
<lb n="811"/><p><span>Ag sin do reimhthionnsgnamh an tráchdadh sin; agus aitchim ar</span>
<lb n="812"/><span>gach léightheóir léighfeas é, fá Dhia do ghuidhe fá'n</span>
<lb n="813"/><span>dtráchtadh so do dhul i nglóire Dé agus i sochar do na</span>
<lb n="814"/><span>gCríostaighthibh.  Agus is móide atá féidhm againn Dia do</span>
<lb n="815"/><span>ghuidhe, a throime fhearas Sé A fhearg orruinn, do réir mar</span>
<lb n="816"/><span>chuireas aindlighthe na haimsire so i gcéill dúinn é, mar</span>
<lb n="817"/><span>go gcuirid dealbhóiridhe an dlighe an manach agus an méirleach,</span>
<lb n="818"/><span>an bráthair agus an bitheamhnach, an sagart agus an sladuighe,</span>
<lb n="819"/><span>an cléireach Catoilice agus an ceithearnach coille i gcómhmheas</span>
<lb n="820"/><span>agus i gcómhchlann a chéile, agus aon smacht amháin</span>
<lb n="821"/><span>orduighthear do dhéanamh orra leath ar leath.  Gidheadh</span>
<lb n="822"/><span>má's cúis bhruide  ná bháis ar dhuine bheith ina shagart</span>
<lb n="823"/><span>nó ina bhráthair, nó cuing chrábhaidh do ghabháil, is</span>
<lb n="824"/><span>éagcóir méad an mholta thug Críost d'Eoin Baisde; nó má's</span>
<lb n="825"/><span>lochd ar dhuine bheith ina shagart, is éagcóir dobhí cion</span>
<lb n="826"/><span>ag Dia ar Mhaoise agus ar Aarón agus ar Mheilcisideic dobhí</span>
<lb n="827"/><span>ina shagart anns an SeanReacht, agus Críost féin, do réir</span>
<lb n="828"/><span>Dáibhidh anns an 109 Sailm.</span></p>
<lb n="829"/>
<lb n="830"/><p><span>Seathrun Céatuin, Sagart agus Dochtúir Diadha, ughdar na</span>
<lb n="831"/><span>hoibre so; agus má tá nidh ar bith inbhéime ann, gabhadh</span>
<lb n="832"/><span>gach léaghthóir mo leithsgeul, do bhrigh nach tré mhailís</span>
<lb n="833"/><span>acht tré dhearmad atá ann.</span>
<lb n="834"/></p>
</div>
<pb n="19"/>
<div><lb n="835"/><p><span>EOCHAIRSGIATH AN AIFRINN.</span></p>
<lb n="836"/>
<lb n="837"/><p><span>An Chead Chaibidil,</span>
<lb n="838"/><span>In a dtráchtar ar an Aifrionn, agus in a suightear an tAifrionn</span>
<lb n="839"/><span>do bheith ar bun ó aimsir na nAbstal, agus ó shoin anuas.</span></p>
<lb n="840"/>
<lb n="841"/><p><span>Adeir Pól anns an 13 caib. de'n Eipistil do sgríobh chum na</span>
<lb n="842"/><span>nEabhrach, nidh as a dtuigthear an tAifrionn do bheith ag á</span>
<lb n="843"/><span>gnáthughadh anns an Eagluis re n-a linn féin - “Atá againn</span>
<lb n="844"/><span>(ar sé) altóir ar nach feudaid an dream ar a ndeuntar</span>
<lb n="845"/><span>timchill-theasgadh nidh d'ithe.”  Agus is é ainm ghoireas sé</span>
<lb n="846"/><span>de'n altóir sin, “Thusiastérion” - eadhon, “íodhbairt cláir;”</span>
<lb n="847"/><span>agus do bhrigh nach raibh íodhbairt cláir eile ann, acht</span>
<lb n="848"/><span>altóir an Aifrinn, is uirre do labhair sé.  Adeir fós go</span>
<lb n="849"/><span>follusach S. Deinis, do bheannaigh 'san bhFrainc, agus budh</span>
<lb n="850"/><span>deisgiobal do Phól Abstal, 'san dtreas chaibidil de'n leabhar</span>
<lb n="851"/><span>do sgríobh ar árd-fhlaitheas na hEagluise nidh as a dtuigthear</span>
<lb n="852"/><span>go follus go raibh an tAifrionn re n-a linn ann.  “An tan (ar</span>
<lb n="853"/><span>sé) d'órdaigh ár bprionnsaidh-ne an tAifrionn do rádh ós</span>
<lb n="854"/><span>árd, ní le céadfaidhibh osgailte do nochtadh, acht le</span>
<lb n="855"/><span>comharthadhaibh ró óirdhearca do dháileadar iad.”  Adeir</span>
<lb n="856"/><span>mar an gceudna Aurelianus naomhtha, fa choimh-dheisgiobal do</span>
<lb n="857"/><span>Martialis, dobhí ina dheisgiobal ag Peadar, i mbeatha an</span>
<lb n="858"/><span>Martialis so, na briathra so - “Ar mbeith (ar sé) do'n duine</span>
<lb n="859"/><span>ró naomhtha so ag rádh Aifrinn, tárlaidh go hobann go</span>
<lb n="860"/><span>ndeachaidh an Diabhal i gcorp iarla óig d'ár bh'ainm Arneus,</span>
<lb n="861"/><span>ó chathraigh Taronic, agus ina mhnaoi d'ár bh'ainm Christiana.”</span>
<lb n="862"/><span>Is iontuigthe as mbriathraibh an fhir so go raibh an tAifrionn</span>
<lb n="863"/><span>d'á rádh agus ar bun re n-a linn féin.  Adeir Abdias, dobhí</span>
<lb n="864"/><span>ina dheisgiobal ag Pilib Abstal, 'san seachtmhadh leabhar ro</span>
<lb n="865"/><span>sgríobh ar chathughadh na nAbstal, mar a dtráchtann ar</span>
<lb n="866"/><span>bheathaidh Mhatha soisgeulaidhe - “Le linn (ar sé) na huile</span>
<lb n="867"/><span>eagluise do ghabháil leis an Aifrionn, do chongaibh Matha é</span>
<lb n="868"/><span>féin lámh ris an altóir ar a ndeárnadh sé Corp Chríost</span>
<lb n="869"/><span>d'ofrálughadh, agus d'fhulaing sé go luathgháireacht martra</span>
<lb n="870"/><span>abstalda ann.”  Is follus i mbriathraibh an fhir so go</span>
<lb n="871"/><span>n-abradh Matha Aifrionn; óir dochonnairc sé</span>
<lb n="872"/><span>féin Matha go minic.</span>
<lb n="873"/><span>Adeir Clemens, an treas Phápa</span>
<lb n="874"/><span>andiaigh Pheadair, 'san 11 Canóin - “Gan amhrus (ar sé) ná</span>
<lb n="875"/><span>habradh sagart ar bith Aifrionn ina phorróiste féin gan</span>
<lb n="876"/><span>furáileadh an easbuig.”  Ocht mbliadhna agus trí fichid</span>
<lb n="877"/><span>andiaigh Chríost do mhair an fear so.</span>
<lb n="878"/></p>
</div>
<pb n="20"/>
<div><lb n="879"/><p><span>Adeir Telesphorus, an t-ochtmhadh Pápa andiaigh Pheadair, 'san</span>
<lb n="880"/><span>cheathramhadh canóin de Chanónachaibh na nAbstal - “Ní cneasta</span>
<lb n="881"/><span>(ar sé) na hAifrinn do rádh roimh an treas uair de'n ló”; 127</span>
<lb n="882"/><span>bliadhna andiaigh Chríost do'n fhear so.</span></p>
<lb n="883"/>
<lb n="884"/><p><span>Adeir Higinus, an deachmhadh Pápa andiaigh Pheadair, gurab de</span>
<lb n="885"/><span>dhruim na nAifrionn dlighthear na teampoill do choisreagadh.</span></p>
<lb n="886"/>
<lb n="887"/><p><span>Adeir Ignatius 'san eipistil do sgríobh sé chum an chinidh</span>
<lb n="888"/><span>d'ár bh'ainm Sinormenses - “Ní dlighthear (ar sé) ofráil</span>
<lb n="889"/><span>do dhéanamh gan easbog, ná íodhbairt do thoirbhirt, nó</span>
<lb n="890"/><span>Aifrionn do rádh”; 103 bliadhna andiaigh Chríost do'n fhear</span>
<lb n="891"/><span>so.</span></p>
<lb n="892"/>
<lb n="893"/><p><span>Adeir S. Ambrós, 'san leabhar do sgríobh ar na Sacraimeintibh,</span>
<lb n="894"/><span>ainm an Aifrinn go minic; agus do chuir sé foirm an Aifrinn go</span>
<lb n="895"/><span>follus síos 'san leabhar so; 380 bliadhan andiaigh Chríost</span>
<lb n="896"/><span>dobhí an fear so ann.</span></p>
<lb n="897"/>
<lb n="898"/><p><span>Adeir Eusebius, 'sandara leabhar do sgríobh de Stáir na hEagluise,</span>
<lb n="899"/><span>gurab'é Peadar adubhairt an chéad Aifrionn in Antiochia, 'san</span>
<lb n="900"/><span>Syria, agus gurab'é S. Seamus adubhairt an chéad Aifrionn in</span>
<lb n="901"/><span>Ierusalem, anns an Asia mBig, agus gurab'é Marcus adubhairt an</span>
<lb n="902"/><span>chéad Aifrionn in Alexandria, anns an Africa; 330 bliadhan</span>
<lb n="903"/><span>andiaigh Chríost dobhí an t-ughdar so Eusebius ann.</span></p>
<lb n="904"/>
<lb n="905"/><p><span>Adeir Hugo de Sancto Victore, 'san dara leabhar de na Sacraimeintibh</span>
<lb n="906"/><span>gurab'é Peadar adubhairt an chéad Aifrionn anns an Antiochia;</span>
<lb n="907"/><span>1130 bliadhan andiaigh Chríost do'n fhear so.</span></p>
<lb n="908"/>
<lb n="909"/><p><span>Do chuir S. Aibhistín, 'san 59 Eipistil do sgríobh chum Paulinus,</span>
<lb n="910"/><span>gach nidh bhuaineas le hord an Aifrinn síos go soiléir; 400</span>
<lb n="911"/><span>bliadhan andiaigh Chríost do'n fhear so.</span></p>
<lb n="912"/>
<lb n="913"/><p><span>Dobheir Leó, an chéad Phápa de'n ainm sin, “íodhbairt” ar an</span>
<lb n="914"/><span>Aifrionn anns an ochtmhadh Eipistil; 450 bliadhan andiaigh</span>
<lb n="915"/><span>Chríost do'n fhear so.</span></p>
<lb n="916"/>
<lb n="917"/><p><span>Adeir Gréagóir, do réir mar léightear 'san leabhar d'árab</span>
<lb n="918"/><span>ainm Decretales - “Guidheadh an sagart (ar sé) go mbiaidh Corp</span>
<lb n="919"/><span>Chríost, glacthar anois fá ghnéithibh aráin agus fíona, uair</span>
<lb n="920"/><span>eile d'á ghlacadh go follus, mar atá sé féin - eadhon, bheith</span>
<lb n="921"/><span>ag filleadh air ina ghlóir féin i bhFlaitheas;” 600 bliadhan</span>
<lb n="922"/><span>andiaigh Chríost do'n fhear so.</span></p>
<lb n="923"/>
<lb n="924"/><p><span>Adeir Beda, ag cur míniughadh nó gluaise ar an dara caibidil</span>
<lb n="925"/><span>de'n chéad eipistil do sgríobh Pól chum na gCoirinnteach -</span>
<lb n="926"/><span>“Fa thoil leis an Spiorad Naomh (ar sé) onóir chomh mór-sa</span>
<lb n="927"/><span>do thabhairt do'n tSacraimeint gurab túisge dorachadh Corp</span>
<lb n="928"/><span>Chríost i mbeul an Chríostuidhe 'ná biadha fhóirimealacha.”</span>
<lb n="929"/><span>Is follus as briathraibh an fhir so go raibh Corp Chríost ag</span>
<lb n="930"/><span>na Críostaidhthibh d'á chaitheamh ar céadlongadh lena linn</span>
<lb n="931"/><span>féin; 720 bliadhan andiaigh Chríost do'n fhear so.</span>
<lb n="932"/></p>
</div>
<pb n="21"/>
<div><lb n="933"/><p><span>Adeir Haymo, easbog, ag cuir gluaise ar an 10 caibidil de'n chéad</span>
<lb n="934"/><span>eipistil do sgríobh Póil chum na gCoirinnteach - “Coisreagthar</span>
<lb n="935"/><span>(ar sé) ar dtús an t-arán, agus beannuighthear leis an sagart</span>
<lb n="936"/><span>agus leis an Spiorad Naomh é, agus bristear ina dhiaigh sin é;</span>
<lb n="937"/><span>agus annsin, bíodh gurab arán dochídhtear ann, go fírinneach</span>
<lb n="938"/><span>is é fíor-Chorp Chríost bhíos ann”; 830 bliadhan andiaigh</span>
<lb n="939"/><span>Chríost do'n fhear so ann.</span></p>
<lb n="940"/>
<lb n="941"/><p><span>Adeir Anselmus, ag cur gluaise ar an nidh céadna 'san eipisttil</span>
<lb n="942"/><span>céadna - “Ní h-iongnadh (ar sé) go ndeárnaidh Críost a fhuil</span>
<lb n="943"/><span>agus a fheoil féin d'arán agus d'fhíon; óir doghníodh Sé</span>
<lb n="944"/><span>go laetheamhuil 'san uile dhuine feoil agus fuil d'arán agus</span>
<lb n="945"/><span>d'fhíon; óir an t-arán itheas duine</span>
<lb n="946"/><span>doghnídhthear a iompógh chum feola; agus an fíon ibhthear</span>
<lb n="947"/><span>leis do chlaochlodh, maille re h-oibriughadh an Chruthuightheóra,</span>
<lb n="948"/><span>i bhfuil.”  Is follus i mbriathraibh an fhir so, anaghaidh</span>
<lb n="949"/><span>Chailbhin, nach é amháin samhuil Chuirp Chríost, nó cuimhne air,</span>
<lb n="950"/><span>bhíos 'san abhluin choisreagtha, acht go mbí Corp Chríost dáríribh</span>
<lb n="951"/><span>idir fhuil agus fheoil ann, do réir mar chruitheocham 'san</span>
<lb n="952"/><span>tráchtadh so in áit eile é; 1080 bliadhan andiaigh Chríost</span>
<lb n="953"/><span>do'n fhear so.</span></p>
<lb n="954"/>
<lb n="955"/><p><span>Is iomdha teist barántamhuil eile d'fheudfamaois do thabhairt</span>
<lb n="956"/><span>anuas do neartughadh linn, acht nach righthear a leas linn ar</span>
<lb n="957"/><span>dhá adhbhar; an chéad adhbhar díobh go n-admhuid na h-éiricidhe</span>
<lb n="958"/><span>féin go bhfuil an tAifrionn d'á ghnáthughadh ag an Eagluis</span>
<lb n="959"/><span>Rómhánuigh re míle agus dhá cheud bliadhan; an dara adhbhar,</span>
<lb n="960"/><span>go n-admhuid anns na gceithre ceud bliadhan roimhe sin budh</span>
<lb n="961"/><span>foigse do Chríost go raibh an Eagluis cheudna sin glan gan</span>
<lb n="962"/><span>truailleadh, ionnus gach nidh ar a dtángadar na hAithreacha</span>
<lb n="963"/><span>d'aon inntin ar feadh na haimsire sin do bhuainfeadh re h-aon</span>
<lb n="964"/><span>phonc de'n chreideamh, go mbíodh ionghabhtha mar an Scrioptúir,</span>
<lb n="965"/><span>do réir mar léightear i meádhoin an leabhair dídheanta - eadhon,</span>
<lb n="966"/><span>Apologia, do sgríobh i n-ainm Righ Sacson - .i. an Chéad</span>
<lb n="967"/><span>Shéamus, i gcoinne Charthanóir Bellarmín, mar</span>
<lb n="968"/><span>a n-abair gurab ionghabhtha mar an Scrioptúir gach nidh air ar</span>
<lb n="969"/><span>chinneadar na nAithreacha Naomhtha dobhí ar feadh na 400</span>
<lb n="970"/><span>bliadhan úd ann.  Agus is follus i dtús na caibidile so, go</span>
<lb n="971"/><span>dtángadar d'aon mhéin ar an Aifrionn do bheith ag a ghnáthughadh</span>
<lb n="972"/><span>agus do bheith ionmholta 'san Eagluis; agus, d'á bhrigh sin,</span>
<lb n="973"/><span>ó thángadar d'aoin mhéin ar a bheith ionghabhtha, agus go</span>
<lb n="974"/><span>n-abraid na h-éirichidhe gach nidh ar a dtángadar na hAithreacha</span>
<lb n="975"/><span>Naomhtha d'aontoil do bheith ionghabhtha mar an Scrioptúir, is</span>
<lb n="976"/><span>inchreidte dóibh, d'á bhrigh sin, go bhfuil an t-Aifrionn</span>
<lb n="977"/><span>ionghabhtha, do bhrigh go dtángadar na hAithreacha reamhráidhte</span>
<lb n="978"/><span>ar aon inntin agus d'aon toil ar a bheith ionghabhtha.  Agus dá</span>
<lb n="979"/><span>n-abradh Luther nó Calvin, nó a lorgairidhe, nach dtángadar</span>
<lb n="980"/><span>na hAithreacha úd d'aon mhéin ar a bheith ionghabhtha, a shlán</span>
<lb n="981"/><span>futha, ainm nó sloinneadh, laoidh nó litir, aon athar d'á</span>
<lb n="982"/><span>raibh ar feadh na h-aimsire úd ann do thabhairt anuas d'á</span>
<lb n="983"/><span>dhíomholadh nó d'á chur ar gcúl.</span>
<lb n="984"/></p>
</div>
<pb n="22"/>
<div><lb n="985"/><p><span>Is follus gurab foghluim dhiabluidhe an tAifrionn do chlódh</span>
<lb n="986"/><span>agus do chur ar gcúl; ar dtús olcus na n-úghdar le ar</span>
<lb n="987"/><span>tionnsgnamh a mhúchadh - eadhon, Luther, millteóir manaigh do</span>
<lb n="988"/><span>bhlodh a chuing chrábhaidh le h-uabhar agus le antoil, d'ar</span>
<lb n="989"/><span>chuir sé suas de cheann na hEagluise tré formad agus ainmhian,</span>
<lb n="990"/><span>agus tré n-a dtug sé Caitríona, an bhean riaghalta, go</span>
<lb n="991"/><span>h-aindlightheach as mainistir, d'á bheith ina leanán leaptha</span>
<lb n="992"/><span>aige fein, contrárdha d'á móid araon agus do'n ghealladh</span>
<lb n="993"/><span>thugadar do Dhia.</span></p>
<lb n="994"/>
<lb n="995"/><p><span>Calvin, cheana, do budh dhuine anuasal é, tugadh suas ar dhéirc</span>
<lb n="996"/><span>ina sgoláire, agus, ar mbeith ina dhiaigh sin dó ina</span>
<lb n="997"/><span>chanánach i dteampoll chaidrealta, 'san bPiocáirde, 'san</span>
<lb n="998"/><span>bhFrainc, tug é féin chomh mór sin d'antoil na colna, ionnus</span>
<lb n="999"/><span>an tráth nach fuigheadh mná chum peacaidh riú, do</span>
<lb n="1000"/><span>bhíodh buachaill aige ré a ndeunadh peacadh truaillighthe</span>
<lb n="1001"/><span>Sodomaic.  Agus, arn-a</span>
<lb n="1002"/><span>fhionnachtain sin d'easbog na h-áite, do gabhadh agus do</span>
<lb n="1003"/><span>cuireadh i bpriosún leis é, nó go dtugadh peannaid dó: agus,</span>
<lb n="1004"/><span>ar ndeunamh aithrighe dhó, do leig an t-easbog amach é; agus</span>
<lb n="1005"/><span>ar mbuain díograise mionn de gan teagmháil anns an choir</span>
<lb n="1006"/><span>cheudna arís.  Dála Chailbhin, iomorro, níor chian dobhí</span>
<lb n="1007"/><span>amuigh an tan thárlaigh 'san choir chéadna arís é; agus,</span>
<lb n="1008"/><span>an tráth do bhraith daoine é ar tí sgeula do dheunamh air</span>
<lb n="1009"/><span>do'n easbog do ghaibh eagla an smachta céadna é, agus</span>
<lb n="1010"/><span>d'eulaigh sé gan fhios; agus ní dheárnaidh sé cómhnuidhe</span>
<lb n="1011"/><span>nó go ráinig sé an chathair d'arab ainm Geneva, dobhí ró</span>
<lb n="1012"/><span>bhuaidheartha re n-a bprionnsa féin; agus annsin do thionnsgain</span>
<lb n="1013"/><span>sé ar bheith ina eiriceach agus an tAifrionn do chur ar gcúl.</span>
<lb n="1014"/><span>Mar sin do gach millteóir eile do lean Luther agus Calvin</span>
<lb n="1015"/><span>do na barántaibh breugadh do sgríobhadh go sgigeamhuil ar</span>
<lb n="1016"/><span>an Eagluis Rómhánaigh, ní bhfuil ionnta acht cliar chuirpe</span>
<lb n="1017"/><span>cholaigh,  do chlaon a gcuing chrábhaidh, agus do chuir</span>
<lb n="1018"/><span>druim re Dia, agus ucht ar imreas, agus mar dibhfeirg chum na</span>
<lb n="1019"/><span>hEagluise tré bheith ag a smachtughadh ina n-olcaibh</span>
<lb n="1020"/><span>ainmhianacha féin.</span></p>
<lb n="1021"/>
<lb n="1022"/><p><span>An dara feacht, is follus as foghluim Luther gurab ó'n Diabhal</span>
<lb n="1023"/><span>tháinig dó an tAifrionn do chur ar gcúl; óir do dheonaigh</span>
<lb n="1024"/><span>Dia dhó a sgríobhadh d'á láimh féin 'san gceathramhadh</span>
<lb n="1025"/><span>caibidil de'n leabhar do sgríobh sé ar an Aifrionn do chur</span>
<lb n="1026"/><span>ar gcúl, mar dobhí sé chúig bliadhna deug ag diospóireacht</span>
<lb n="1027"/><span>ris an Diabhal, d'á chothughadh air gur mhaith an gnás an</span>
<lb n="1028"/><span>tAifrionn; agus i bhfóircheann na haimsire sin, mar do</span>
<lb n="1029"/><span>chlaoidheadh ris an Diabhal é; agus mar do chruthuigh de</span>
<lb n="1030"/><span>réasúnaibh air nachar b'ionghabhtha an tAifrionn.  Créad is</span>
<lb n="1031"/><span>iontuigthe as an admháil so Luther acht gurab foghluim dhiablaidhe</span>
<lb n="1032"/><span>dobhí aige, agus gurab ó'n Diabhal tháinig an</span>
<lb n="1033"/><span>tAifrionn do chur ar gcúl agus do chlodh.  Dá bhfiafraigheadh</span>
<lb n="1034"/><span>Luther nó Calvin cia an áit 'san Scrioptúir ionar órduigh</span>
<lb n="1035"/><span>Dia an tAifrionn.  Léightear leó 'san 22 caib. ag Lúcás,</span>
<lb n="1036"/><span>mar d'órduigh Críost Sacraimeint na haltórach do dheunamh</span>
<lb n="1037"/><span>fá ghnéthibh aráin agus fíona an tan adubhairt, “Déanaidh</span>
<lb n="1038"/><span>so mar chuimhniughadh</span></p>
</div>
<pb n="23"/>
<div><lb n="1039"/><p><span>orm-sa.”  Agus is é nidh chialluigheas Sé annso an nidh dorighne</span>
<lb n="1040"/><span>Sé féin do dhéanamh; agus is é an nidh dorighne seisean an</span>
<lb n="1041"/><span>tAifrionn do rádh, do réir substainte an Aifrinn; óir trí</span>
<lb n="1042"/><span>neithe atá de shubstaint anns an Aifrionn.  An chéad nidh</span>
<lb n="1043"/><span>dhíobh, an abhlann agus an fíon do coisreagadh.  An dara</span>
<lb n="1044"/><span>nidh, iad araon d'ofrálughadh suas chum an Athar uile-chomhachtaigh.</span>
<lb n="1045"/><span>An treas nidh, caitheamh fola agus chuirp</span>
<lb n="1046"/><span>Críost fá ghnéithibh an fhíona agus an aráin.  Agus do</span>
<lb n="1047"/><span>réir Lúcáis, 'san gcaibidil chéadna, dorighne Críost</span>
<lb n="1048"/><span>gach nidh dhíobh so.  Ag so briathra Lúcáis ag labhairt</span>
<lb n="1049"/><span>ar Chríost - “Do ghlac an t-arán (ar sé), dorug</span>
<lb n="1050"/><span>buidheachas, do bheannuigh, do bhris, agus thug d'á</span>
<lb n="1051"/><span>dheisgioblaibh é, ag rádh - “Glacaidh agus ithidh, ag so</span>
<lb n="1052"/><span>mo chorp féin; glacaidh agus ibhidh, ag so m'fhuil féin;</span>
<lb n="1053"/><span>déanaidh so mar cuimhniughadh orm-sa.”</span></p>
<lb n="1054"/>
<lb n="1055"/><p><span>Tabhair dod' aire, a léightheóir eagnuidhe, mar adubhairt</span>
<lb n="1056"/><span>Sé - “Déanaidh so,” ag ciallughadh an Aifrinn adubhairt</span>
<lb n="1057"/><span>Críost an tan sin, do réir na dtrí nitheadh so adubhramar</span>
<lb n="1058"/><span>bhuaineas re substaint an Aifrinn - eadhon, an t-arán agus</span>
<lb n="1059"/><span>fíon do coisreagadh, d'ofrálughadh agus do chaitheamh;</span>
<lb n="1060"/><span>agus nach é adubhairt, mar adeir Calvin - “Ag so samhuil</span>
<lb n="1061"/><span>nó fioghar mo chuirp agus m'fheola-sa.”  Atáid, cheana,</span>
<lb n="1062"/><span>neithe eile diadha so-mholta 'san Aifrionn, bhuaineas re n-a</span>
<lb n="1063"/><span>onóir nach bhfuil d'á substaint.  Do chuireadar an Eagluis</span>
<lb n="1064"/><span>do bhun crabhaidh agus caondúthrachta ann, théid in onóir</span>
<lb n="1065"/><span>do Dhia agus i soi-leas do bheodhaibh agus do mharbhaibh; mar</span>
<lb n="1066"/><span>atáid orthanna, solás, eipistleacha, soisgéil, preafaide,</span>
<lb n="1067"/><span>agus gach nidh eile d'á bhfuil anns an Aifrionn, leath amuigh</span>
<lb n="1068"/><span>de na trí neithibh úd bhuaineas re n-a shubstaint.  Is</span>
<lb n="1069"/><span>iontuigthe mar an gceudna as na briathraibh reamhráidhte</span>
<lb n="1070"/><span>gurab ris na sagartaibh amháin, agus nach ris an bpobal</span>
<lb n="1071"/><span>gcoitcheann, bhuaineas an tAifrionn do rádh; amhuil is follus</span>
<lb n="1072"/><span>'san 22 caibidil ag Lúcás, mar a n-abair sé gurab do na</span>
<lb n="1073"/><span>deisgioblaibh, dobhí ina sagartaibh an tan sin, d'órduigh</span>
<lb n="1074"/><span>Críost an tAifrionn do rádh ag cuimhniughadh a pháise.  Tig</span>
<lb n="1075"/><span>Chrysostomus leis so 'san 30 Homilia dochum pobail Antiochia</span>
<lb n="1076"/><span>- “Tusa, a thuatha (ar sé), an tan dochídhfir an sagart</span>
<lb n="1077"/><span>ag ofrálughadh, ná meas gurab é an sagart amháin atá aga</span>
<lb n="1078"/><span>dhéanamh, acht gurab í lámh Chríost go do-fhaicsiona</span>
<lb n="1079"/><span>atá aga dhéanamh.”</span>
<lb n="1080"/></p>
</div>
<pb n="24"/>
<div><lb n="1081"/><p><span>AN DARA CAIBIDIL.</span></p>
<lb n="1082"/>
<lb n="1083"/><p><span>In a dtráchtar anaghaidh na nEiriceadh, agus in a suidhtear</span>
<lb n="1084"/><span>gurab sacraifis nó íodhbairt an tAifrionn.</span></p>
<lb n="1085"/>
<lb n="1086"/><p><span>Adeir Malachias anns an gcéad chaibidil - “O thurgabháil gréine</span>
<lb n="1087"/><span>go fuineadh is mór m'ainm-se idir na cineadhachaibh; agus</span>
<lb n="1088"/><span>íodhbarfuidhear agus ofrálfuidhear anns an uile áit am' ainm-se</span>
<lb n="1089"/><span>iodhbhairt ghlan.”  Adeir Damascenus, 'san 14 caib. de'n</span>
<lb n="1090"/><span>4 leabhar ro sgríobh ar an gcreideamh gcoitchionn, gurab ar</span>
<lb n="1091"/><span>íodhbairt an Aifrinn do labhair Malachias go fáidheamhuil</span>
<lb n="1092"/><span>annso.  Ag so briathra Damascenus - “Is í so an íodhbairt ghlan,</span>
<lb n="1093"/><span>neamh-fholamhail, adubhairt an Tighearna, i mbeul an fháidh,</span>
<lb n="1094"/><span>dodéantaoi do ofrálughadh dó féin ó thurgabháil gréine</span>
<lb n="1095"/><span>go fuineadh.”  Agus dá n-abradh Luther nó Calvin gurab í</span>
<lb n="1096"/><span>Iodhbairt na Páise do tharngair an fáidh, ní fíor dóibh é, óir níor</span>
<lb n="1097"/><span>hofráladh Iodhbairt na Páise acht ar Sliabh Calvary amháin; agus do</span>
<lb n="1098"/><span>b'í a bhfaisdine an íodhbairt úd d'ofrálughadh ó thurgabháil</span>
<lb n="1099"/><span>gréine go fuineadh.  Mar an gcéadna, is íodhbairt ghlan do</span>
<lb n="1100"/><span>tharngair ann, agus níorbh'íodhbairt ghlan Iodhbáirt na</span>
<lb n="1101"/><span>Páise, ó dhortadh fola, gidheadh dobhí glan i dtaobh a</span>
<lb n="1102"/><span>substainte: ar an adhbhar sin, ní ar pháis Chríost do</span>
<lb n="1103"/><span>labhair an fáidh; agus ó nach bhfuil íodhbairt eile ann</span>
<lb n="1104"/><span>acht an tAifrionn is éigean admháil gurab ar an Aifrionn do</span>
<lb n="1105"/><span>labhair an fáidh; agus d'eagla go gcuirfeadh aon duine in</span>
<lb n="1106"/><span>iongnadh créad as a n-abramaois íodhbairt neamhghlan re</span>
<lb n="1107"/><span>Páis Chríost, ní hé is iontuigthe as go mbiadh Iodhbhairt</span>
<lb n="1108"/><span>na Páise caidheach nó salach, acht do dhéanamh deifreach</span>
<lb n="1109"/><span>idir í féin agus an íodhbairt anns nach ndeárnadh dortadh</span>
<lb n="1110"/><span>fola, mar dorighneadh innti-se anns an Sean-Reacht.  Ní raibh</span>
<lb n="1111"/><span>íodhbairt ghlan ar bith ag na cineadhachaibh roimh Pháis</span>
<lb n="1112"/><span>Chríost, acht iad ag adhradh do dhéithibh boghra balbha, do</span>
<lb n="1113"/><span>réir mar adúbhairt Dáibhidh Rí anns an 95 Sailm - “Do</span>
<lb n="1114"/><span>bhí deamhain (ar sé) in uile dhée na gcineadhach;” nó</span>
<lb n="1115"/><span>dá n-abradh Luther nó Calvin gur fíoruigheadh an fhaisdine</span>
<lb n="1116"/><span>leis an droing de'n chineadh Iudaigheach do sgaipeadh agus do</span>
<lb n="1117"/><span>sgannradh fá thrí rannaibh an domhain, do ghabh díbirt</span>
<lb n="1118"/><span>tré chogadh na nIudaigheach re cineadhaibh eile dobhí ag</span>
<lb n="1119"/><span>déanamh fóirneirt nó fóiréigin orra, ní fíor dóibh é,</span>
<lb n="1120"/><span>óir dothugsad an dream díbeartha sin iad féin ar adhradh</span>
<lb n="1121"/><span>do dhéithibh boghra balbha do nós na gcineadh eile, do</span>
<lb n="1122"/><span>réir mar adeir Dáibhidh anns an 105 Sailm, ag labhairt ar</span>
<lb n="1123"/><span>an droing sin - “Atáid (ar sé) arn-a gcomhchumsgughadh</span>
<lb n="1124"/><span>idir na cineadhachaibh, agus d'fhoghluim siad a n-oibreacha;</span>
<lb n="1125"/><span>agus dorighneadar óglachas dá mbréig dealbhaibh.”  Do</span>
<lb n="1126"/><span>tharngair fós Dáibhidh anns an 49 Sailm, ag labhairt i</span>
<lb n="1127"/><span>bpearsain Dé - “Cuirfidhear íodhbairt an tSean-Reachta ar</span>
<lb n="1128"/><span>gcúl, agus beidh aon íodhbart amháin ann do thaithneomhaidh</span>
<lb n="1129"/><span>le Dia.  Ní ghlacfad (ar</span></p>
</div>
<pb n="25"/>
<div><lb n="1130"/><p><span>sé) as do thigh-se laoigh náid</span>
<lb n="1131"/><span>pocáin dod' thréadaibh, acht toirbhir do Dhia íodhbairt</span>
<lb n="1132"/><span>mholta” - eadhon, íodhbairt an Aifrinn.  Agus</span>
<lb n="1133"/><span>is é do tharngair Sophonias 'san dtreas chaibidil - “An</span>
<lb n="1134"/><span>tráth úd (ar sé) dobhéar beul toghtha do na poibleachaibh;</span>
<lb n="1135"/><span>ionnus go nguidhfidís go leir ainm an Tighearna, agus go</span>
<lb n="1136"/><span>ndéanfaidís óglachus dó le h-aon ghualainn, no le h-aon</span>
<lb n="1137"/><span>chuing”; agus measaim gurab'é nidh chialluigheas an aon</span>
<lb n="1138"/><span>chuing so, aon chuing íodhbartha an Aifrinn.  Léightear fós</span>
<lb n="1139"/><span>'san dara caibidil de'n chéad leabhar de Leabhraibh na Riogh,</span>
<lb n="1140"/><span>tarngaire ar shagartacht soisgeulta an Aifrinn, d'á chur i</span>
<lb n="1141"/><span>gcéill go mbiadh comhachta aige, agus go rachadh báthadh</span>
<lb n="1142"/><span>ar shagartacht an tSean-Reachta, an tan adubhairt - “Feacaidh</span>
<lb n="1143"/><span>(ar sé) tiocfaidh laethe in a sgaipfaidh mé do lámh agus</span>
<lb n="1144"/><span>lámh d'athar, agus dúiseóchaidh mé sagart díleas dham</span>
<lb n="1145"/><span>féin, dodhéanas do réir mo chroidhe agus m'anma féin,</span>
<lb n="1146"/><span>agus shiubhalóchas do láthair mo chuirp féin ó ló go</span>
<lb n="1147"/><span>ló.”  Tuig gurab ionann “lámh” annso agus comhachta; óir</span>
<lb n="1148"/><span>cuirthear go minic an focal so “lámh” 'san Scrioptúir ar</span>
<lb n="1149"/><span>son chomhachta; amhail adeir Dáibhidh 'san 118 Sailm -</span>
<lb n="1150"/><span>“Atá m'anam féin (ar sé) am' láimh féin do shíor.”  Ionann</span>
<lb n="1151"/><span>sin agus “ar mo chomhachtaibh féin.”  D'á bhrigh sin is é</span>
<lb n="1152"/><span>chialluigheas an text úd thuas go raibh Dia ar tí comhachta</span>
<lb n="1153"/><span>na sagart n-Iudaigheach do chur ar gcúl, agus ar tí na</span>
<lb n="1154"/><span>sagart soisgeulta do chur i gcomhachtaibh; agus ó nach féidir</span>
<lb n="1155"/><span>sagartacht do bheith gan sacrifice nó íodhbairt, agus gurab</span>
<lb n="1156"/><span>follus gur cuireadh íodhbairt an tSein-Reachta ar g-cúl,</span>
<lb n="1157"/><span>do réir Phóil, mar a n-abair sé nach le fuil tarbh nó</span>
<lb n="1158"/><span>pocán do fuasgladh sinn, acht le Fuil luachmhar an Uain</span>
<lb n="1159"/><span>neamh-urchoidigh, ní fuláir íodhbairt soisgeulta do bheith</span>
<lb n="1160"/><span>ann; agus, ó nach bhfuil íodhbairt soisgeulta ann acht an</span>
<lb n="1161"/><span>tAifrionn, is air do labhair Pól.  Agus d'á n-abradh Luther</span>
<lb n="1162"/><span>nó Calvin nach fuil sagartacht fóir-imealach soisgéalta</span>
<lb n="1163"/><span>ann, acht sagartacht folaightheach spioradálta, agus 'san</span>
<lb n="1164"/><span>gcéill sin gurab sagart go comhchoitcheann an uile dhuine,</span>
<lb n="1165"/><span>idir fhear agus mhnaoi, éistid re Pól 'san gcúigeadh</span>
<lb n="1166"/><span>caibidil chum na nEabhrach, mar a ndeárnaidh sé eidirdhealughadh</span>
<lb n="1167"/><span>idir na tuatadhaibh agus na sagartaibh, an tan</span>
<lb n="1168"/><span>adubhairt - “An uile easbog (ar sé) tógbhathar as na</span>
<lb n="1169"/><span>tuatadhaibh, nó as na daoinibh eile, oideadhthar é ar son</span>
<lb n="1170"/><span>na ndaoineadh anns na neithibh in a mbíonn roinn againn re</span>
<lb n="1171"/><span>Dia; ionnus go n-ofráladh sé tiodhlaichthe agus íodhbarta</span>
<lb n="1172"/><span>ar son ár bpeacaidh, agus ar ár son féin, agus ar son an</span>
<lb n="1173"/><span>phobail.”  Is iontuigthe as na briathraibh so gurab í an</span>
<lb n="1174"/><span>oifig is tairbhidhe, tabhachtaidhe, bhíos ag an sagart nó</span>
<lb n="1175"/><span>ag an easbog (óir is ionann iad) íodhbairt d'ofrálughadh</span>
<lb n="1176"/><span>ar son a bpeacaidh, do réir Phóil.  Agus, ó nach raibh le</span>
<lb n="1177"/><span>linn Phóil, ná ó shoin i leith, íodhbairt ann acht an</span>
<lb n="1178"/><span>tAifrionn, ní fuláir do Chailbhin a admháil gurab</span>
<lb n="1179"/><span>íodhbairt an tAifrionn, nó abradh dúinn ainm íodhbarta</span>
<lb n="1180"/><span>eile dobhí ann an uair sinn  nó ó shoin i leith.  Agus</span>
<lb n="1181"/><span>dá n-abradh</span></p>
</div>
<pb n="26"/>
<div><lb n="1182"/><p><span>Luther nó Calvin nach cóir íodhbairt do bheith</span>
<lb n="1183"/><span>ann acht íodhbairt in a ndéantar dortadh fola, ní fíor</span>
<lb n="1184"/><span>dóibh é; óir léightear 'san 14 caibidil i Genesis go</span>
<lb n="1185"/><span>ndeárnaidh Meilcisideic íodhbairt aráin agus fíona; agus</span>
<lb n="1186"/><span>adeir Lúcás 'san 22 caibidil go ndeárnaidh Críost íodhbart</span>
<lb n="1187"/><span>d'á Chorp agus d'á Fhuil féin, fá ghnéithibh aráin agus</span>
<lb n="1188"/><span>fíona, anns an suipéar; ghidheadh níor dhoirt aon bhraon</span>
<lb n="1189"/><span>d'á Fhuil an tan sin.  Léightear 'san dara</span>
<lb n="1190"/><span>caibidil de'n chéad leabhar de Leabhraibh</span>
<lb n="1191"/><span>na Riogh, go ndeárnaidh bean d'ár bh'ainm Anna a mac féin,</span>
<lb n="1192"/><span>eadhon, Samuel, d'ofrálughadh do Dhia, agus níor doirteadh</span>
<lb n="1193"/><span>braon d'á fhuil an tan sin.  Léightear ar Mhuire Mháthair</span>
<lb n="1194"/><span>gur ofráil sí a Mac féin 'san Teampoll do Dhia tré</span>
<lb n="1195"/><span>lámhaibh Shimeoin, sagart.  Léightear, fós, 'san 12 caib.</span>
<lb n="1196"/><span>de'n Eipistil do sgríobh Pól chum na Rómhánach, gur ghuidh</span>
<lb n="1197"/><span>sé an pobal Rómhánach, d'á iarraidh orra a gcuirp féin do</span>
<lb n="1198"/><span>thabhairt mar íodhbairt do Dhia; gidh, ní tháinig thar</span>
<lb n="1199"/><span>dhortadh fola.  D'á bhrigh sin, gan chead do Luther nó do</span>
<lb n="1200"/><span>Chailbhin, ní h-éigean dortadh fola do bheith 'san íodhbart.</span></p>
<lb n="1201"/>
<lb n="1202"/><p><span>Fá h-ionamhail, iomorro, do shagartacht Mheilcisideic</span>
<lb n="1203"/><span>sagartacht Chríost, do réir Dáibhidh 'san 109 Sailm - “Do</span>
<lb n="1204"/><span>dhearbhaidh an Tighearna (ar sé), agus ní budh aithreach leis</span>
<lb n="1205"/><span>é, is sagart tu-sa go síorruidhe, do réir uird Mheilcisideic.”</span>
<lb n="1206"/><span>As so is iontuigthe, ó's do réir uird Mheilcisideic atá</span>
<lb n="1207"/><span>Críost, gurab íodhbairt do réir an uird chéadna dligheas</span>
<lb n="1208"/><span>Sé do dhéanamh; agus, ó's íodhbairt aráin agus fíona, gan</span>
<lb n="1209"/><span>dortadh fola, dorighne Meilcisideic, a mhacsamhuil sin dligheas</span>
<lb n="1210"/><span>Críost do gach sagart eile d'á ord do dhéanamh.  Is córaide</span>
<lb n="1211"/><span>so do chreideamhuin an gealladh úd tug Dáibhidh do Chríost,</span>
<lb n="1212"/><span>nacharbh'fhéidir a bheith fírinneach i sagartacht Aaron,</span>
<lb n="1213"/><span>in a ndéantaoi dortadh fola 'san íodhbairt; óir is follus</span>
<lb n="1214"/><span>gur críochnuigheadh an sagartacht sin i mbás Chríost an tan</span>
<lb n="1215"/><span>adubhairt Consummatum est, agus is éigean an tsagartacht do</span>
<lb n="1216"/><span>tharngair Dáibhidh do bheith fírinneach, síorruidhe ann chum</span>
<lb n="1217"/><span>na faisdine do bheith fírinneach.</span></p>
<lb n="1218"/>
<lb n="1219"/><p><span>Níorbh' éagcosamhuil Críost agus Meilcisideic do shamhlughadh</span>
<lb n="1220"/><span>re chéile, óir fa righ agus sagart Meilcisideic, agus mar an</span>
<lb n="1221"/><span>gceudna do Chríost.  Ionann, fós, Meilcisideic agus “righ an</span>
<lb n="1222"/><span>chirt,” agus fa h-é Críost, dá-ríribh “Righ an Chirt.”  Adeir</span>
<lb n="1223"/><span>fós Pól go raibh Meilcisideic gan athair gan mháthair; ní</span>
<lb n="1224"/><span>h-é nach raibh athair agus máthair aige; acht níorbh'fheas</span>
<lb n="1225"/><span>annsan Scrioptúir cia fa h-athair nó fa mháthair dó; mar</span>
<lb n="1226"/><span>an gceudna do Chríost, ní raibh athair ag A Dhaonacht ar</span>
<lb n="1227"/><span>talmhain, ná máthair ag A Dhiadhacht ar Neamh.  Dorinne</span>
<lb n="1228"/><span>Meilcisideic íodhbairt aráin agus fíona an mhéid gur sagart</span>
<lb n="1229"/><span>é; óir d'eagla go measfaidhe gurab proinn choitcheann thug</span>
<lb n="1230"/><span>sé d'Abraham do shásughadh a chuirp amháin, adeir an</span>
<lb n="1231"/><span>Scrioptúir, d'á chur i gcéill gur bh'feidhm sagairt</span>
<lb n="1232"/><span>dorinne - eadhon, iodhbairt do dheanamh amhail cuirthear síos</span>
<lb n="1233"/><span>'san 14 caib. in Genesis, an tan adeirthear, “óir fa</span></p>
</div>
<pb n="27"/>
<div><lb n="1234"/><p><span>hé sagart an Dé ró árd é”; ionnus dá mbudh biadh coitcheann</span>
<lb n="1235"/><span>dobhí sé do thabhairt uaidh go mbudh fhurasda do dhuine mar</span>
<lb n="1236"/><span>é - dobhí sé ina righ - a mhalairt féin d'fhágháil chum</span>
<lb n="1237"/><span>bidh choitchinn do dháil d'Abraham.  As gach</span>
<lb n="1238"/><span>nidh dhíobh so is inmheasta gurab fioghair cosmhail do</span>
<lb n="1239"/><span>Chríost Meilcisideic, agus, mar an gceudna, go raibh íodhbairt</span>
<lb n="1240"/><span>Mheilcisideic ina fioghair ag tuar an Aifrinn.</span></p>
<lb n="1241"/>
<lb n="1242"/><p><span>Atáid trí neithe in a dtigid Iodhbairt an Aifrinn agus</span>
<lb n="1243"/><span>Iodhbairt na Páise le chéile; ar dtús is ionann an nidh</span>
<lb n="1244"/><span>íodhbarthar 'san Aifrionn agus do híodhbaireadh anns an</span>
<lb n="1245"/><span>bPáis, do réir mar adeir Lúcás 'san 22 caibidil - “Ag so</span>
<lb n="1246"/><span>(ar sé) mo chorp féin tiodhlaicfidhear ar bhur son; ag so</span>
<lb n="1247"/><span>m'fhuil féin doirtfidhear ar bhur son 'san gCrois.  An dara</span>
<lb n="1248"/><span>nidh, amhail dobhí an Pháis i dtarngaire do Chríost do</span>
<lb n="1249"/><span>bhí an tAifrionn i dtarngaire do Mheilcisideic, do réir</span>
<lb n="1250"/><span>Malachias 'san gcéad chaibidil.  An treas nidh ina dtigid</span>
<lb n="1251"/><span>le chéile go rabhadar fioghracha agus furfhogartha na Páise.</span></p>
<lb n="1252"/>
<lb n="1253"/><p><span>Acht, cheana, atá eidirdhealughadh eatorra i neithibh eile.</span>
<lb n="1254"/><span>Ar dtús, gur fá ghnéithibh coimhightheacha do íodhbair</span>
<lb n="1255"/><span>Críost é féin 'san suipeur, agus gurab ina chruth dhíleas</span>
<lb n="1256"/><span>féin do iodhbair Sé é féin 'san Pháis; an dara deifir</span>
<lb n="1257"/><span>atá eatorra, gurab é fa cúis do Iodhbairt na Páise le</span>
<lb n="1258"/><span>bás agus le dortadh fola Chríost, grása, fíor-aondacht,</span>
<lb n="1259"/><span>naomhthacht, agus sláinte mharthanach do ghreamughadh dúinn-ne;</span>
<lb n="1260"/><span>peacaidhe an domhain do chur ar gcúl; ár dtinneas-na</span>
<lb n="1261"/><span>d'iomchar; an diabhal do chlaoidh; an bás síorraidhe do</span>
<lb n="1262"/><span>ruagadh; an bheatha mharthanach do dháil dúinn; dóirse</span>
<lb n="1263"/><span>an fhlaithis neamhdha d'fhosgladh rómhainn, d'ár bhfuasgladh,</span>
<lb n="1264"/><span>agus leorghníomh folláin do dhéanamh 'san bhfolmhach</span>
<lb n="1265"/><span>éagcórach dorighne an céad athair ó'r fhásamar i</span>
<lb n="1266"/><span>bParathas.</span></p>
<lb n="1267"/>
<lb n="1268"/><p><span>Iodhbairt an Aifrinn, cheana, is é is feidhm di bheith ina</span>
<lb n="1269"/><span>cuimhniughadh ar an bPáis, ina seoidfine agus ina</span>
<lb n="1270"/><span>comhartha cumainn againn, d'ár dtathughadh le sochar na</span>
<lb n="1271"/><span>Páise agus ina sásughadh spioradálta d'ár n-anamnaibh,</span>
<lb n="1272"/><span>agus dobheir meudughadh grása do na fíreunachaibh, amhail</span>
<lb n="1273"/><span>dobheir beatha corpordha, fás agus meudughadh ar fhuil agus</span>
<lb n="1274"/><span>ar fheoil an tí chaitheas é; is mar sin doghnidh Iodhbairt</span>
<lb n="1275"/><span>an Aifrinn, atá ina bhiadh spioradálta, dobheir sé</span>
<lb n="1276"/><span>sásughadh agus meudughadh do na grásaibh bhíos i n-anam</span>
<lb n="1277"/><span>an fhíréin.  Tig de fós giorradh do chur ar phiantaibh na</span>
<lb n="1278"/><span>n-anam i bpurgadóir.  Feudaim a rádh gur híodhbaradh Críost</span>
<lb n="1279"/><span>ar trí modhaibh fhreagras do na trí reachtaibh, mar atá</span>
<lb n="1280"/><span>Reacht na Nádúire, Reacht Mhaoise, agus Reacht an tSoisgéil.</span>
<lb n="1281"/><span>An chead modh dhíobh, 'san gcéad reacht, do híodhbaireadh</span>
<lb n="1282"/><span>Críost go fioghartha i mbás Abel do marbhadh le Cáin, do</span>
<lb n="1283"/><span>réir mar adeir Eoin 'san 13 chaibidil in Apocalypsis -</span>
<lb n="1284"/><span>“Atá an t-Uan arn-a mharbhadh (ar sé) ó thús an domhain,”</span>
<lb n="1285"/><span>ag ciallughadh bháis Abel do marbhadh i dtús an domhain, do</span>
<lb n="1286"/><span>fhurfhogradh go reamh-fhaicsionach íodhbairt na Páise.</span>
<lb n="1287"/><span>Mar an gceudna do híodhbaireadh go fáthach, fioghartha,</span>
<lb n="1288"/><span>é 'san</span></p>
</div>
<pb n="28"/>
<div><lb n="1289"/><p><span>reithe do thaisbéan an t-aingeal do Abraham chum</span>
<lb n="1290"/><span>íodhbartha tar cheann Isaac, amhuil léightear 'san 22</span>
<lb n="1291"/><span>caibidil in Genesis.  An dara modh in i n-iodhbairthear</span>
<lb n="1292"/><span>é, do réir an dara reachta,</span>
<lb n="1293"/><span>ar úrlár na Croiche ina Pháis, amhail adeir Pól 'san</span>
<lb n="1294"/><span>gcúigeadh caibidil chum Ephesians, “Tug Críost (ar sé)</span>
<lb n="1295"/><span>annsacht dúinn, agus do thiodhlaic Sé é féin mar ofráil</span>
<lb n="1296"/><span>ar ár son agus mar íodhbairt do Dhia.”  Is ris an nidh</span>
<lb n="1297"/><span>gcéadna bhuaineas an nidh adeir Isaias 'san 35 caibidil,</span>
<lb n="1298"/><span>an tan adubhairt, ag labhairt go fáidheamhuil ar Críost</span>
<lb n="1299"/><span>- “Do híodhbaireadh é do bhrigh gur bh'í sin a thoil</span>
<lb n="1300"/><span>féin.”  An treas mhodh in a n-íodhbarthar Críost, do</span>
<lb n="1301"/><span>réir an treas reachda, go sacraimeinteamhuil, nó go fáth-rúnda,</span>
<lb n="1302"/><span>folaightheach, fá ghnéithibh coimhightheacha,</span>
<lb n="1303"/><span>mar atá fá ghnéithibh aráin agus fíona 'san Aifrionn,</span>
<lb n="1304"/><span>do réir mar do shuidheocham, agus mar do suidheadh linn</span>
<lb n="1305"/><span>go soiche so.  Agus is ar an modh ndeighionach so ghnáthuigheas</span>
<lb n="1306"/><span>an Eagluis Críost d'íodhbairt, agus ní ar an dara modh;</span>
<lb n="1307"/><span>ní hionann agus mar adeirid na h-éiricidhe.  Is gnáthach,</span>
<lb n="1308"/><span>iomorro, leis na hEiricidhibh an tan dochídhid aon nidh</span>
<lb n="1309"/><span>somholta ag an Eagluis Chatoilice d'á dhéanamh, nach feudaid</span>
<lb n="1310"/><span>do chur ar gcúl do Scrioptúir nó d'ughdarás, gabhaid</span>
<lb n="1311"/><span>ag fochmhuid agus ag fónomhaid faoi, do cheilt a</span>
<lb n="1312"/><span>nEiriceachta agus a n-ainbhfiosa féin, do mhealladh agus do</span>
<lb n="1313"/><span>bhreugadh tuatadh leanas d'á slighthibh seachránacha féin.</span></p>
<lb n="1314"/>
<lb n="1315"/><p><span>Is fíor gurab le linn a íodhbartha féin, agus ar dtús</span>
<lb n="1316"/><span>ar an dtreas mhodh so 'san Suipeur, do thionsgain Sé an</span>
<lb n="1317"/><span>nuadh-fhiadhnuise - eadhon, an treas reacht, dárab ainm</span>
<lb n="1318"/><span>Reacht Soisgéalta, agus gurab í sin an dara gné in ar</span>
<lb n="1319"/><span>híodhbaireadh é - eadhon, 'san bPáis do chríochnughadh</span>
<lb n="1320"/><span>an tSeanReachta amhail adubhramar thuas.  Dá n-abradh</span>
<lb n="1321"/><span>Luther nó Calvin nach maith tuigthear linn an tarngaire</span>
<lb n="1322"/><span>dorighne Dáibhidh do shagartacht shíorraidhe Mheilcisideic</span>
<lb n="1323"/><span>tréna rádh dhúinn gurab re Críost bhuaineas sí, éistear</span>
<lb n="1324"/><span>leo le postadhaibh foirtille na fírinne, mar atáid aithreacha</span>
<lb n="1325"/><span>eagnaidhe úghdarásacha na hEagluise, agus dochluinfid uatha</span>
<lb n="1326"/><span>go follus gurab é Críost fa cuspóir comhráidh do Dháibhidh</span>
<lb n="1327"/><span>'san rann reamhráidhte úd thuas do haithléigheadh linn.</span>
<lb n="1328"/><span>Ag so, cheana, mar adeir Cyprianus 'san treas Eipistil de'n</span>
<lb n="1329"/><span>dara leabhar - “Do híodhbaireadh (ar sé) le Críost an nidh</span>
<lb n="1330"/><span>do híodhbaireadh le Meilcisideic” - eadhon, arán agus fíon;</span>
<lb n="1331"/><span>ionann sin re a rádh - agus a fhuil agus a fheoil féin.</span>
<lb n="1332"/><span>Adeir Damascenus 'san 14 caibidil de'n cheathramhadh leabhar</span>
<lb n="1333"/><span>- “Le harán agus le fíon (ar sé) do ghlac Meilcisideic</span>
<lb n="1334"/><span>(fa sagart do'n Dia ró árd) Abraham ar bhfilleadh dhó iar</span>
<lb n="1335"/><span>marbhadh na n-eachtrannach.”  Fa reimh-fhioghair an bhórd</span>
<lb n="1336"/><span>úd Mheilcisideic do'n bhórd ghlanrúnda so againn-ne, amhail</span>
<lb n="1337"/><span>fa iomháigh agus fa fioghair an tsagartacht úd Mheilcisideic</span>
<lb n="1338"/><span>do Chríost, an fíor-shagart síorraidhe</span>
<lb n="1339"/><span>amháin.  Adeir Epiphanius, ag sgríobhadh anaghaidh Eiricidhe</span>
<lb n="1340"/><span>Melchidianus - “Cialluidh (ar sé) íodhbairt Mheilcisideic</span>
<lb n="1341"/><span>an té úd a dubhairt, “Mise an t-Arán</span></p>
</div>
<pb n="29"/>
<div><lb n="1342"/><p><span>Beó”; agus cialluidh fós an Fhuil do buaineadh as A thaobh 'san</span>
<lb n="1343"/><span>gCrois.”  Adeir Ieronimus, 'san eipistil do sgríobh chum Marcella -</span>
<lb n="1344"/><span>“Do íodhbair (ar sé) Meilcisideic arán agus fíon i gcruth</span>
<lb n="1345"/><span>nó i bhfioghair Chríost.”  Adeir Ambrós, 'san dtreas chaibidil</span>
<lb n="1346"/><span>dhe'n chéad leabhar ro sgríobh do'n tSacraimeint so na</span>
<lb n="1347"/><span>h-altórach - “An tan tharlaidh an sagart Meilcisideic ar</span>
<lb n="1348"/><span>Abraham, iar mbreith mbuadha, agus do h-íodhbaireadh leis</span>
<lb n="1349"/><span>arán agus fíon dó.”  Adeir S. Aibhistín, 'san 17 caibidil</span>
<lb n="1350"/><span>de'n 17 leabhar do sgríobh sé ar Fhlaitheas Dé - “Anois</span>
<lb n="1351"/><span>(ar sé) ní bhfuil sagartacht ná íodhbairt in aon áit 'san</span>
<lb n="1352"/><span>domhan do réir uird Aaron, agus íodhbarthar fá'n sagart</span>
<lb n="1353"/><span>Críost 'san uile áit an nidh do dháil Meilcisideic.”</span></p>
<lb n="1354"/>
<lb n="1355"/><p><span>Adeir an fear céadna, ag sgríobhadh ar an 33 Sailm -</span>
<lb n="1356"/><span>“d'ordaigh Críost (ar sé) íodhbairt d'á Chorp agus d'á</span>
<lb n="1357"/><span>Fhuil féin do réir uird Mheilcisideic.”  Adeir Arnobius, do</span>
<lb n="1358"/><span>mhair i gcionn 300 bliadhan andiaigh Chríost, ag sgríobhadh</span>
<lb n="1359"/><span>ar an 109 Sailm - “Maille ré fáthrún aráin agus fíona (ar</span>
<lb n="1360"/><span>sé) dorinneadh sagart de Chríost go síorruidhe, do réir</span>
<lb n="1361"/><span>Mheilcisideic dorighne íodhbairt aráin agus fíona.”  As</span>
<lb n="1362"/><span>ráidhtibh na droinge adubhramar is follus (gan chead do</span>
<lb n="1363"/><span>Luther nó do Chailbhin) gurab ar sagartacht Chríost do</span>
<lb n="1364"/><span>labhair an fáidh; agus do bhrigh gur gheall sé a bheith</span>
<lb n="1365"/><span>síorruidhe, is increidte go mbeidh sí ar bun go deireadh</span>
<lb n="1366"/><span>an domhain.  Agus, ó nach bhfuil sagartacht ann gan íodhbairt,</span>
<lb n="1367"/><span>agus nach raibh riamh, ní fuláir íodhbart do bheith ann</span>
<lb n="1368"/><span>do réir sagartachta Chríost agus Mheilcisideic; agus ní</span>
<lb n="1369"/><span>bhfuil íodhbairt eile ann acht an tAifrionn: nó, má tá,</span>
<lb n="1370"/><span>innseadh Luther nó Calvin nó a lorgairidhe é - agus, ar an</span>
<lb n="1371"/><span>adhbhar sin, is íodhbairt an tAifrionn.  Adeir, cheana,</span>
<lb n="1372"/><span>Theophilactus, ag cur gluaise ar an gcúigeadh caibidil de'n</span>
<lb n="1373"/><span>Eipistil do sgríobh Pól chum na nEabhrach - “Is uime (ar</span>
<lb n="1374"/><span>sé) adeirthear gur sagart Críost go síorruidhe, do bhrigh</span>
<lb n="1375"/><span>go n-íodhbarthar é go laetheamhuil, agus go n-ofráltar é</span>
<lb n="1376"/><span>go síorruidhe mar íodhbart le sagartaibh Dé, iar mbeith</span>
<lb n="1377"/><span>do Chríost i n-aoinfheacht ina easbog agus ina shagart</span>
<lb n="1378"/><span>aca”; 880 bliadhan andiaigh Chríost do'n fhear so.</span>
<lb n="1379"/></p>
</div>
<pb n="30"/>
<div><lb n="1380"/><p><span>AN TREAS CHAIBIDIL,</span>
<lb n="1381"/><span>In a Suidhtear an Nidh Céadna.</span></p>
<lb n="1382"/>
<lb n="1383"/><p><span>Ag so áitiughadh na nAithreach is barántamhla tháinig</span>
<lb n="1384"/><span>andiaigh Chríost anns an Eagluis, leath-amuigh do na hAbstalaibh</span>
<lb n="1385"/><span>agus do na Deisgiobalaibh; agus sgríobhtha ina ndiaigh féin</span>
<lb n="1386"/><span>cia an saoghal andiaigh Chríost in a raibh gach aon aca.</span></p>
<lb n="1387"/>
<lb n="1388"/><p><span>Ag so mar adeir Martialis anns an eipistil ro sgríobh chum</span>
<lb n="1389"/><span>pobuil Búrduise - “Tiodhlaicthear (ar sé) íodhbairt do Dhia</span>
<lb n="1390"/><span>an Cruthuightheóir ar an altóir, agus ní do dhuine ná do</span>
<lb n="1391"/><span>aingeal ofráltar í.”  Is follus i mbriathraibh an fhir so go</span>
<lb n="1392"/><span>raibh íodhbairt altóra ann le n-a linn féin.  Acht gidh</span>
<lb n="1393"/><span>adeir Luther agus Cailbhin nach raibh íodhbairt ar bith ann</span>
<lb n="1394"/><span>ó do cuireadh Críost chum báis; gidheadh fágbhaim fá</span>
<lb n="1395"/><span>bhreathnughadh an léightheóra cia córa sgeul an fhir so</span>
<lb n="1396"/><span>do chreideamhuin, dobhí ina dhuine naomhtha, agus fa</span>
<lb n="1397"/><span>deisgiobal do Pheadar, agus dochonnairc Críost go minic,</span>
<lb n="1398"/><span>ná Luther agus Cailbhin dobhí mar dochualabhar féin.</span></p>
<lb n="1399"/>
<lb n="1400"/><p><span>Adeir Tertullian, anns an leabhar do sgríobh ag furáileamh</span>
<lb n="1401"/><span>na geanmnuidheachta do choiméad - “Cuiridh (ar sé) úghdarás</span>
<lb n="1402"/><span>na hEagluise eidirdhealughadh idir an lucht uird agus an pobal,</span>
<lb n="1403"/><span>óir doghníodhthar íodhbairt agus baiste ris an sagart.”</span>
<lb n="1404"/><span>Agus dá n-abradh Luther nó Calvin gur ab idir uaisle agus</span>
<lb n="1405"/><span>anuaisle an phobail doghnidh sé eidirdhealughadh annso,</span>
<lb n="1406"/><span>agus idir fhear agus mhnaoi; nach idir sagartaibh agus</span>
<lb n="1407"/><span>tuatadhaibh, agus go mbudh sagart gach aon duine; amhail</span>
<lb n="1408"/><span>adeir sinn, éisteadh leis an úghdar gceudna, 'san leabhar</span>
<lb n="1409"/><span>ro sgríobh sé ar na maighdeanaibh - “Ní fhuilingthear (ar</span>
<lb n="1410"/><span>sé) do mhnaoi anns an Eagluis labhairt ná múnadh ná</span>
<lb n="1411"/><span>baisdeadh ná íodhbairt do dheunamh.”  Is follus i mbriathraibh</span>
<lb n="1412"/><span>an fhir so go raibh íodhbairt agus sagartacht speisialta ann</span>
<lb n="1413"/><span>le n-a linn féin; agus nach raibh coitcheann ag an uile</span>
<lb n="1414"/><span>dhuine; 160 bliadhan andiaigh Chríost dobhí an fear so</span>
<lb n="1415"/><span>ann.</span></p>
<lb n="1416"/>
<lb n="1417"/><p><span>Adeir Origenes, 'san 20 Homilia, ag cur gluaise ar Leviticus</span>
<lb n="1418"/><span>- “Atáid anois (ar sé) an Eagluis ag íodhbairt Chríost, an</span>
<lb n="1419"/><span>íodhbairt fhírinneach dobhí arna fhiogharughadh anns an</span>
<lb n="1420"/><span>tSeanReacht”; 230 bliadhan andiaigh Chríost do'n fhear so ann.</span></p>
<lb n="1421"/>
<lb n="1422"/><p><span>Adeir Cyprianus naomhtha 'san eipistil ro sgríobh chum Cecilius</span>
<lb n="1423"/><span>- “Ní híodhbarthar (ar sé) íodhbairt an Tighearna maille re</span>
<lb n="1424"/><span>naomhthacht dhlisdineach muna bhfreagraidh ár n-ofráil agus</span>
<lb n="1425"/><span>ár n-iodhbairt-ne do'n pháis; agus muna raibh sí cosamhuil</span>
<lb n="1426"/><span>ria i gcásaibh d'áirighthe;” 250 bliadhan andiaigh Chríost</span>
<lb n="1427"/><span>do'n fhear so.</span>
<lb n="1428"/></p>
</div>
<pb n="31"/>
<div><lb n="1429"/><p><span>Adeir Athanasius, ag cur gluaise ar an eipistil ro sgríobh</span>
<lb n="1430"/><span>Pól chum na n-Eabhrach - “Is follus (ar sé) go bhfuil aon</span>
<lb n="1431"/><span>íodhbairt amháin againn anois; acht gidh, dobhí iomad</span>
<lb n="1432"/><span>'san tSeanReacht.”  Is follus i mbriathraibh an fhir so go</span>
<lb n="1433"/><span>raibh íodhbairt ina aimsir féin ann; 330 bliadhan</span>
<lb n="1434"/><span>andiaigh Chríost do'n fhear so.</span></p>
<lb n="1435"/>
<lb n="1436"/><p><span>Adeir Hieronimus 'san dara ceist do sgríobh sé chum Hebedia</span>
<lb n="1437"/><span>- “Iodhbarthar linn (ar sé) a fhuil súd go laetheamhuil ina</span>
<lb n="1438"/><span>íodhbartaibh de gheugaibh fineamhna fíre”; 400 bliadhan andiaigh</span>
<lb n="1439"/><span>Chríost do'n fhear so, agus fa gabhal de ceithre ghabhlaibh na</span>
<lb n="1440"/><span>hEagluise é.</span></p>
<lb n="1441"/>
<lb n="1442"/><p><span>Adeir S. Aibhistín 'san deachmhadh leabhar ro sgríobh ar</span>
<lb n="1443"/><span>flaitheas Dé - “Do coisgeadh (ar sé) na híodhbartha bréige</span>
<lb n="1444"/><span>do'n fhíor-íodhbairt ró-mhór so.”  Agus dá n-abradh Luther</span>
<lb n="1445"/><span>nó Calvin gurab ar Iodhbairt na Páise thug sé “an íodhbairt</span>
<lb n="1446"/><span>ró-mhór so,” éistidís ris an bhfear gcéadna 'san 23</span>
<lb n="1447"/><span>eipisdil do sgríobh chum Bonifacius, agus tuigfid as sin gurab</span>
<lb n="1448"/><span>ar Iodhbairt an Aifrinn labhras - “Nach anaoinfheacht amháin</span>
<lb n="1449"/><span>(ar sé) do íodhbarthar Críost ann féin, maiseadh thairis</span>
<lb n="1450"/><span>sin, ní headh amháin íodhbarthar é an uile fhéasda na</span>
<lb n="1451"/><span>Cásga 'san tsacraimeint, acht íodhbarthar é gach aon lá do</span>
<lb n="1452"/><span>na poibleachaibh; agus ní dhéanadh breug an tí dá</span>
<lb n="1453"/><span>bhfiafróchaidhe an ndéantaoi dó iodhbairt, dá bhfreagradh</span>
<lb n="1454"/><span>ag rádh go ndéantar.”</span></p>
<lb n="1455"/>
<lb n="1456"/><p><span>Léightear i mbeatha S. Aindréas go ndubhairt sé na briathra</span>
<lb n="1457"/><span>so, ag rádh - “Iodhbarthar do Dhia Uile-chomhachtach an t-uan</span>
<lb n="1458"/><span>neamh-chaidheach gach aon lá.”  Agus dá n-abradh Luther nó</span>
<lb n="1459"/><span>Calvin nach bhfuil annso acht rádh na hEagluise, agus d'á</span>
<lb n="1460"/><span>bhrí sin nach cóir creideamhuin do, éistidís ris an bpríomh-ughdar</span>
<lb n="1461"/><span>barántamhuil, S. Aibhistín, agus tuigfid as a</span>
<lb n="1462"/><span>bhriathraibh go ndleaghthar teist n-a hEagluise do ghabháil.</span>
<lb n="1463"/><span>Ag so, cheana, mar adeir sé 'san eipisdil do sgríobh sé chum</span>
<lb n="1464"/><span>Hieronimus - “Ná déanadh (ar sé) aon duine breathnughadh</span>
<lb n="1465"/><span>anaghaidh ghnáthadh ró-bheannuighthe na hEagluise; óir atá</span>
<lb n="1466"/><span>a húghdarás chomh mór sin, ionnus nach féidir le haon</span>
<lb n="1467"/><span>duine leanfas di dul amughadh ná ar earáid”; 400 bliadhan</span>
<lb n="1468"/><span>andiaigh Chríost do'n fhear so.</span></p>
<lb n="1469"/>
<lb n="1470"/><p><span>Rabbi Apprensas, ughdar Eabhrach, ag tarngaire ar Iodhbairt an</span>
<lb n="1471"/><span>Aifrinn - “I n-aimsir na tarngaire tiocfaidh duine darab</span>
<lb n="1472"/><span>ainm Messiah (ar sé) coisgfidh na huile íodhbartha, gidheadh</span>
<lb n="1473"/><span>ní choisgfidh íodhbairt an aráin agus an fhíona go bráth.”</span></p>
<lb n="1474"/>
<lb n="1475"/><p><span>Adeir Alexander Pápa agus mairtíreach, an seachtmhadh Pápa</span>
<lb n="1476"/><span>andiaigh Pheadair, 'san ceathramhadh canóin - “Ní féidir</span>
<lb n="1477"/><span>(ar sé) aon nidh bheith anns na híodhbarthaibh is mó ioná</span>
<lb n="1478"/><span>Corp Chríost agus a fhuil; agus ní féidir íodhbairt is</span>
<lb n="1479"/><span>uaisle ioná í d'fhághail; acht do sháruigh sí an uile</span>
<lb n="1480"/><span>íodhbairt.”</span></p>
<lb n="1481"/>
<lb n="1482"/><p><span>Adeir Isodorus, 'san chéad leabhar do mhúnadh na</span>
<lb n="1483"/><span>gCríostuightheadh - “Creidim (ar sé) gurab ó na hAbstalaibh féin</span>
<lb n="1484"/><span>dofrith íodhbairt d'ofrálughadh</span></p>
</div>
<pb n="32"/>
<div><lb n="1485"/><p><span>ar son na marbh, do bhrigh go bhfaicim d'á choiméad mar nós é ar</span>
<lb n="1486"/><span>feadh na talmhan.”</span></p>
<lb n="1487"/>
<lb n="1488"/><p><span>Léightear 'san seiseadh agus 'san seachtmhadh caibidil ag</span>
<lb n="1489"/><span>Leviticus, go rabhadar cúig gnéithe íodhbarthadh ann; an</span>
<lb n="1490"/><span>chéad ghné ar a dtabhradaois iolosgadh, nó uilelosgadh,</span>
<lb n="1491"/><span>mar i ndéantaoi an beathadhach uile do losgadh ann; an dara</span>
<lb n="1492"/><span>gné híodhbartha, íodhbairt aráin tslím ar a gcraithti</span>
<lb n="1493"/><span>ola; an treas íodhbairt, íodhbairt na sítheólachta; an ceathramhadh</span>
<lb n="1494"/><span>híodhbairt, an peacadh gníomhach, nó an peacadh doghnídh duine</span>
<lb n="1495"/><span>re faill; an cúigeadh íodhbairt, íodhbairt an ghlanta.</span>
<lb n="1496"/><span>Tigid, iomorro, na cúig gnéithe íodhbarthadh so re chéile</span>
<lb n="1497"/><span>i n-íodhbairt Chríost; óir ar dtús fa huilelosgadh é,</span>
<lb n="1498"/><span>do bhrigh go raibh ar lasadh de theine an ghrádha 'san</span>
<lb n="1499"/><span>gcrann chéasda agus d'ofráil sé é féin go huile chum</span>
<lb n="1500"/><span>an duine d'fhuasgladh go hiomlán; an dara feacht, fa</span>
<lb n="1501"/><span>híodhbairt an aráin tslím é, mar is follus anns an</span>
<lb n="1502"/><span>abhluin ar a gcuirthear ola gáirdeachais na ngrás.  An treas</span>
<lb n="1503"/><span>feacht, is íodhbairt sítheólachta é; óir re linn Pháise</span>
<lb n="1504"/><span>níor labhair aon fhocal garg, agus do tharraing síothcháin</span>
<lb n="1505"/><span>agus sítheóltacht ar neamh agus ar talamh.  An ceathramhadh</span>
<lb n="1506"/><span>feacht, fa íodhbairt pheacadh - eadhon, ar son pheacach - é; do</span>
<lb n="1507"/><span>réir mar adeir Pól 'san 5 chaibidil de'n dara eipis.</span>
<lb n="1508"/><span>chum na gCoirinnteach - “Oir, gion go ndeárnadh sé peacadh</span>
<lb n="1509"/><span>(ar sé, ag labhairt ar Chríost), dorinneadh ar ár son-ne</span>
<lb n="1510"/><span>na peacach” - eadhon, díoluigheacht ar son peacach Dé.</span></p>
<lb n="1511"/>
<lb n="1512"/><p><span>An cúigeadh feacht, fa íodhbairt ghlanta é; óir do</span>
<lb n="1513"/><span>ghlan sé sinn go léir ó n-ár bpeacadhaibh, do réir mar</span>
<lb n="1514"/><span>adeir Eoin 'san chéad chaibidil de'n chéad eipisdil</span>
<lb n="1515"/><span>chanónta - “Glantar sinn (ar sé) le fuil Iosa, a mhac</span>
<lb n="1516"/><span>súd ó'n uile pheacadh.”  Agus dá n-abradh Luther nó Calvin</span>
<lb n="1517"/><span>gurab'é adubhairt Críost - “Déantar so libh,” agus nach é</span>
<lb n="1518"/><span>adubhairt - “Iodhbarthar so libh.”  Bíodh a fhios aca, de</span>
<lb n="1519"/><span>mhodh labhartha na n-Eabhrach, go n-abarthar go minic an</span>
<lb n="1520"/><span>focal so “déantar,” ar son an fhocail so “íodhbarthar,”</span>
<lb n="1521"/><span>mar is follus as na hionadaibh so síos an Sgrioptúra.  Adeir</span>
<lb n="1522"/><span>Dáibhidh 'san 65 Sailm - “Dodhéan duit (ar sé) bath mar</span>
<lb n="1523"/><span>aon le pocánaibh.”  Ionann sin re a rádh agus - “Dodhéan</span>
<lb n="1524"/><span>íodhbairt de bhuaibh agus de phocánaibh duit.”</span>
<lb n="1525"/><span>Léightear fós 'san 9 caibidil de'n treas leabhar de</span>
<lb n="1526"/><span>leabhraibh na Riogh, mar a n-abair - “Dorighne Solamh</span>
<lb n="1527"/><span>ulelosgadh.”  Léightear arís 'san 18 caib. de'n leabhar</span>
<lb n="1528"/><span>ceudna mar a n-abair Elias - “Dodhéan (ar sé) bó eile.”</span>
<lb n="1529"/><span>Mar an gcéadna 'san 13 caib. de'n Leabhar na mBreitheamhan</span>
<lb n="1530"/><span>- “Má's áil leat uilelosgadh do dhéanamh.”  Léightear,</span>
<lb n="1531"/><span>'san 23 caib. ag Leviticus na briathra so - “Déanaidh</span>
<lb n="1532"/><span>pocáin ar son bhar bpeacadh.”  As na h-ionadaibh so</span>
<lb n="1533"/><span>tuigthear go follus go n-abarthar an focal so “déantar”</span>
<lb n="1534"/><span>ar son an fhocail “íodhbarthar.”  Oir dá mbudh i gcéill</span>
<lb n="1535"/><span>Luther nó Calvin do thuigfeamaois na h-áite reamhráidhte,</span>
<lb n="1536"/><span>dob' ionnan é agus tarbh nó pocán do dhéanamh do</span>
<lb n="1537"/><span>fáidhibh, do bhrigh nach féidir, do réir nádúra, bath</span>
<lb n="1538"/><span>do chruthughadh gan tarbh d'á ndéanamh.</span>
<lb n="1539"/></p>
</div>
<pb n="33"/>
<div><lb n="1540"/><p><span>Do bhárr ar gach suidhiomh dá dtugamar linn anuas éist,</span>
<lb n="1541"/><span>a léightheóir le teist ár n-eascarad - Lúitear ag déanamh</span>
<lb n="1542"/><span>fiadhnaise linn - ag admháil go bhfuil íodhbairt ann.  Ag so</span>
<lb n="1543"/><span>mar adeir 'san ngluais ro sgríobh ar an 109 Sailm - “Créad</span>
<lb n="1544"/><span>é an fáth (ar sé) bhí ag an bhfear úd d'ofráil aráin</span>
<lb n="1545"/><span>agus fiona do láthair Abraham?  Is é chialluigheas súd (ar</span>
<lb n="1546"/><span>sé) sagartacht Chríost 'san mbeatha aimseardha so go</span>
<lb n="1547"/><span>deireadh an domhain; agus fós go ndéantar leis é féin</span>
<lb n="1548"/><span>d'íodhbairt 'san Eagluis ar an altóir i sacrameint</span>
<lb n="1549"/><span>fholuightheach a chuirp rónaomhtha agus a fhola</span>
<lb n="1550"/><span>luachmhaire féin.”</span></p>
<lb n="1551"/>
<lb n="1552"/><p><span>Is iomdha suidhiomh barántamhuil eile dobhéarainn anuas</span>
<lb n="1553"/><span>annso, acht go measaim gur leór gach teist d'a dtugas, mar</span>
<lb n="1554"/><span>aon le fiadhnaise Luther féin; ádhbhar eile fós d'eagla</span>
<lb n="1555"/><span>go mbeidhinn liosda do'n léightheóir.</span></p>
<lb n="1556"/>
<lb n="1557"/><p><span>An Ceathramhadh Caibidil.</span></p>
<lb n="1558"/>
<lb n="1559"/><p><span>Thráchtas go mórálta, no go fáithchiallach, ar an Aifrionn,</span>
<lb n="1560"/><span>agus ar shanasán an fhocail chéadna.</span></p>
<lb n="1561"/>
<lb n="1562"/><p><span>Ní thigid mínightheóiridhe an Bhíobla ná lucht sgrúdaighthe</span>
<lb n="1563"/><span>na Sgrioptúra le chéile timcheall sanasáin nó bunadhais an</span>
<lb n="1564"/><span>fhocail so “Missa” - eadhon, Aifrionn.  Adeirid, iomorro, cuid</span>
<lb n="1565"/><span>aca gurab ó'n bhfocal Laidne - eadhon, Missa est, atá ar cur,</span>
<lb n="1566"/><span>adeirthear é, “do bhrigh (ar siad), go gcuirthear Iodhbairt an</span>
<lb n="1567"/><span>Aifrinn chum an Athar Uile-chomhachtaigh.”  Adeirid cuid eile</span>
<lb n="1568"/><span>dhíobh nach ó'n bhfocal Laidne - Missa est - tháinig ar</span>
<lb n="1569"/><span>dtús, acht ó'n bhfocal Eabhra, Misach - eadhon, íodhbairt.</span>
<lb n="1570"/><span>Is é réasún na droinge so ris, do bhrigh gurab'é Peadar</span>
<lb n="1571"/><span>agus S. Seamus  S. Seán adubhairt an tAifrionn ar</span>
<lb n="1572"/><span>dtús, agus gurab</span>
<lb n="1573"/><span>anns an teangain Eabhra adubhradar é, agus na deisgiobail</span>
<lb n="1574"/><span>dobhí aca ag timpireacht dóibh sul do sgaradh ó chéile</span>
<lb n="1575"/><span>fá chríochaibh éagsamhla na cruinne leis na hAbstalaibh</span>
<lb n="1576"/><span>iad, rugsad leo an t-ainm dochluinidís ag na hAbstalaibh ar</span>
<lb n="1577"/><span>an Aifrionn ina mbeulaibh - eadhon, Messiah (Mashiach), mar</span>
<lb n="1578"/><span>is follus ar feadh na hEorpa idir an chléir; acht, gidheadh</span>
<lb n="1579"/><span>doghnidh focal Laidne dhe ag buain choda dhe, d'á chur i</span>
<lb n="1580"/><span>n-oireamhuin do'n Laidin.  Ní chuireann aon nidh ina</span>
<lb n="1581"/><span>aghaidh so a rádh, go mbeidheadh ainm cinnte fá leith i</span>
<lb n="1582"/><span>mbeurla nó i dteangthaibh gacha críche, i n-eagmais an</span>
<lb n="1583"/><span>anma choitchinn úd - eadhon, Messiah, mar atá Aifrionn i</span>
<lb n="1584"/><span>nGaoidheilg, Liturgia i nGréigis, agus Mass i mbeurla</span>
<lb n="1585"/><span>Sacsonach.  Agus is í baramhuil na droinge deighionaighe is</span>
<lb n="1586"/><span>mó mheasaim do bheith fírinneach.  Bíodh a fhios agat, a</span>
<lb n="1587"/><span>léightheóir, go bhfuilid trí teangtha anns an Aifrionn,</span>
<lb n="1588"/><span>már atá Eabhra, Gréigis, agus Laidion: Eabhra .i. Hosanna;</span>
<lb n="1589"/><span>Gréigis, cheana, Kyrie Eleison; agus Laidion, urmhór an</span>
<lb n="1590"/><span>Aifrinn ó shoin amach.  Is é fáth, iomorro, fa'r órduigh</span>
<lb n="1591"/><span>an Eagluis so</span></p>
</div>
<pb n="34"/>
<div><lb n="1592"/><p><span>mar chuimhniughadh ar an íodhbairt fhola úd</span>
<lb n="1593"/><span>dorinneadh ar altóir na croiche air ar sgríobhadh na trí</span>
<lb n="1594"/><span>teangtha so, de dheoin Dé tré dhiamhairchéill.</span>
<lb n="1595"/><span>Ag so an fáthrún fá'r dheonaigh an Spiorad Naomh a sgríobhadh</span>
<lb n="1596"/><span>- eadhon na trí háidhmhillte, nó na trí hanágha dobhí, do</span>
<lb n="1597"/><span>réir an tSean-Reachta, andiaigh na croiche, mar atá mallacht,</span>
<lb n="1598"/><span>leimhe, agus bruid, do bhrigh go raibh a bhara fá Chríost</span>
<lb n="1599"/><span>'san gcroich na trí haidhmhillte sin d'iompodh chum trí sochar,</span>
<lb n="1600"/><span>mar atá beannacht, eagna, agus saoirse.  Cialluighthear anns na</span>
<lb n="1601"/><span>trí teangthaibh úd in ar sgríobhadh, gairm agus teidiol</span>
<lb n="1602"/><span>Chríost ar an gcroich.  Is uime sin do dheonaigh an Spiorad</span>
<lb n="1603"/><span>Naomh a sgríobhadh ann; An Eabhra, iomorro, an teanga naomhtha;</span>
<lb n="1604"/><span>an Laidion teanga na n-árd-fhlath; agus an Ghréigis, teanga na</span>
<lb n="1605"/><span>n-eagnuidheach.  Agus do bhrigh gurab sompla agus cuimhniughadh</span>
<lb n="1606"/><span>ar Iodhbairt na Páise Iodhbairt an Aifrinn, d'órduigh an Eagluis</span>
<lb n="1607"/><span>na trí teangtha úd do bheith 'san Aifrionn, ag cuimhniughadh na</span>
<lb n="1608"/><span>dtrí sochar gcéadna d'fhág Críost ag na fíreunchaibh, agus</span>
<lb n="1609"/><span>fós d'á chur i gcéill go dtig na trí sochair úd do'n</span>
<lb n="1610"/><span>Aifrionn - eadhon, beannacht, eagna, agus saoirse, gibé fíreun</span>
<lb n="1611"/><span>éistfeas é.  Tabhair dod' aire - do réir S. Tomáis, 'san</span>
<lb n="1612"/><span>seiseadh h-airteagal de'n 73 ceist, de'n treas chuid de</span>
<lb n="1613"/><span>“Summa” a Dhiadhachta - go bhfuilid trí neithe chialluigheas</span>
<lb n="1614"/><span>an íodhbairt so an Aifrinn go fioghaireamhuil, mar atá</span>
<lb n="1615"/><span>Iodhbairt Mheilcisideic, agus na híodhbartha fola, agus an</span>
<lb n="1616"/><span>phlúir neamhdha.  Tuig fós go bhfuilid trí neithe eile i</span>
<lb n="1617"/><span>Sacraimeint na hAltóra.  An chéad nidh an Sacmeint</span>
<lb n="1618"/><span>tur - eadhon, arán agus fíon; agus ar an mhodh so chialluigheas</span>
<lb n="1619"/><span>Iodhbairt Mheilcisideic.  An dara nidh - Sacraimeint - agus an</span>
<lb n="1620"/><span>nidh féin, mar atá fíor-Chorp Chríost, agus is ar an modh</span>
<lb n="1621"/><span>sin chialluigheas an uile íodhbarta fola an tSean-Reachta.  An</span>
<lb n="1622"/><span>treas nidh atá ann, ar a ngoirthear an nidh amháin, mar atá</span>
<lb n="1623"/><span>déanmhus neith na Sacraimeinte, agus is ar an modh so</span>
<lb n="1624"/><span>chialluigheas an plúr neamhdha; óir amhuil dobhiodh blas</span>
<lb n="1625"/><span>gach neith dobhiodh do mhian ar dhuine ar an bplúr neamhdha,</span>
<lb n="1626"/><span>ionnus an tí air a mbiodh mian mairtfheola, gurab blas</span>
<lb n="1627"/><span>mairtfheola dogheabhadh air, agus an tí air a mbíodh mian</span>
<lb n="1628"/><span>feola cearc, dogheobhadh sé blas feola cearc ar an bplúr;</span>
<lb n="1629"/><span>agus mar sin do gach mian eile ó shin amach; agus mar an</span>
<lb n="1630"/><span>gceudna do dhéanmhus neithe na Sacraimeinte so - eadhon, do</span>
<lb n="1631"/><span>na grásaibh oibrigheas 'san bhfíreun, atáid na huile mhiana</span>
<lb n="1632"/><span>somholta ionnta.</span></p>
<lb n="1633"/>
<lb n="1634"/><p><span>Adeir an t-ughdar céadna gur chiallaigh an t-uan cásga an</span>
<lb n="1635"/><span>tSacraimeint so ar na trí modhaibh reamhráidhte.  Ar dtús is</span>
<lb n="1636"/><span>amhlaidh do caithtí leó an t-Uan Cásga mar aon le h-arán</span>
<lb n="1637"/><span>slím, do réir mar adeir Maoise 'san 12 caibidil in Exodus</span>
<lb n="1638"/><span>- “Iosfaidhear (ar sé) feoil agus arán slím,” ag labhairt</span>
<lb n="1639"/><span>ar an modh in ar chóir do'n chineadh Iudaigheach an t-Uan</span>
<lb n="1640"/><span>Cásga do chaitheamh.  Mar an gceudna caithtear linn-ne go</span>
<lb n="1641"/><span>sacraimeinteamhuil feoil an Naomh-Uain neamh-urchóidigh, mar</span>
<lb n="1642"/><span>aon le haicidibh an aráin tslím</span></p>
</div>
<pb n="35"/>
<div><lb n="1643"/><p><span>.i. na habhluinne.  An dara feacht ar a gcialluigheann an</span>
<lb n="1644"/><span>tSacraimeint so an t-Uan</span>
<lb n="1645"/><span>Cásga; óir mar do dhíon fuil na híodhbartha úd an Uain,</span>
<lb n="1646"/><span>in-allód an pobal uile ar aingeal an éirligh, is mar sin</span>
<lb n="1647"/><span>dhíonas fuil an Uain so ar an altóir na Críostuighthe ar</span>
<lb n="1648"/><span>aimsiughadh an aidhbherseóra.  An treas mhodh, do bhrigh go</span>
<lb n="1649"/><span>dtugthaoi an t-Uan Cásga d'á chaitheamh do'n phobal mar</span>
<lb n="1650"/><span>íodhbairt an ceathramhadh lá deug do'n éasga, d'á reimh-fhioghrughadh</span>
<lb n="1651"/><span>go raibh a dtarngaire an fíor-Uan fiorórdha</span>
<lb n="1652"/><span>do marbhadh do'n phobal anns an bpáis ar úrlár na croise,</span>
<lb n="1653"/><span>an ceathramhadh lá deug do rae.</span></p>
<lb n="1654"/>
<lb n="1655"/><p><span>An Cúigeadh Caibidil.</span></p>
<lb n="1656"/>
<lb n="1657"/><p><span>Thráchtas ar dhiamhairchéill chuladh an Aifrinn, agus ar</span>
<lb n="1658"/><span>na neithibh bhéanas leis an altóir.</span></p>
<lb n="1659"/>
<lb n="1660"/><p><span>Bíodh a fhios agat, a léightheóir, gurab cosmhuil ris an</span>
<lb n="1661"/><span>riocht in a raibh Críost i n-aimsir na Páise, do réir eudaigh</span>
<lb n="1662"/><span>agus innill uile, an cruth in a mbí an sagart le linn Aifrinn</span>
<lb n="1663"/><span>(nidh nach iongnadh; óir is ag aithris ar Chríost in aimsir</span>
<lb n="1664"/><span>na Páise bhíos an sagart 'san Aifrionn), do réir mar</span>
<lb n="1665"/><span>d'órduigh Pól 'san 11 caib. de'n chéad eipisdil do sgríobh</span>
<lb n="1666"/><span>chum na gCoirinnteach - “Gacha mhionca (ar sé) íostaoi an</span>
<lb n="1667"/><span>t-arán so, nó ibhthí an corn foillseochaidh bás an</span>
<lb n="1668"/><span>Tighearna.”  Ionann sin re a rádh agus go mbiadh d'fhiachaibh</span>
<lb n="1669"/><span>ar na sagartaibh íodhbarta an Aifrinn d'ofrálughadh</span>
<lb n="1670"/><span>d'fhoillsiughadh Iodhbartha na Páise, agus d'á chur i gcuimhne</span>
<lb n="1671"/><span>do na Críostaighthibh, ionnus go mbudh cuimhin leo gurab de</span>
<lb n="1672"/><span>shochar na Páise tháinig an cineadh daonda d'fhuasgladh ó</span>
<lb n="1673"/><span>bhruid an aidhbherseóra.</span></p>
<lb n="1674"/>
<lb n="1675"/><p><span>Ar dtús is é chialluigheas an chéad bhall de'n chulaidh -</span>
<lb n="1676"/><span>eadhon, an Mict (Amice) an brat do cuireadh um shúilibh an</span>
<lb n="1677"/><span>Tighearna an tan dobhíodar na hUidhil ag gabhail de bhasaibh</span>
<lb n="1678"/><span>air, ag iarraidh air a innsin dóibh cia do bhuailfeadh é.</span></p>
<lb n="1679"/>
<lb n="1680"/><p><span>Is é chialluigheas an léine Aifrinn, an t-earradh fada bán</span>
<lb n="1681"/><span>amadáin do cuireadh air an tan dobhí Sé d'á chur idir</span>
<lb n="1682"/><span>Phiolait agus Ioruaith.</span></p>
<lb n="1683"/>
<lb n="1684"/><p><span>Is é chialluigheas an crios, an teud cruaidh-righin cnáibe</span>
<lb n="1685"/><span>le'r ceangladh caol a chúim ris an gcolmhuin cloiche, an tan</span>
<lb n="1686"/><span>bhí sé d'á sgiúrsáil.</span></p>
<lb n="1687"/>
<lb n="1688"/><p><span>Is é chialluigheas an manipeil, an cuibhreach do cuireadh ar</span>
<lb n="1689"/><span>a lámhaibh.</span></p>
<lb n="1690"/>
<lb n="1691"/><p><span>Is é chialluigheas an stóil bhíos ina crois, fá bhrághaid</span>
<lb n="1692"/><span>an tsagairt, an chroch fá héigean do Chríost d'iomchar go</span>
<lb n="1693"/><span>háit a chéasda.</span></p>
<lb n="1694"/>
<lb n="1695"/><p><span>Is é chialluigheas an cochall, an t-eudach purpair do cuireadh</span>
<lb n="1696"/><span>ar Chríost le'r buaineadh a chroiceann de iar mbeith</span>
<lb n="1697"/><span>créachtnuighthe dó d'éis a sgiursaighthe.</span>
<lb n="1698"/></p>
</div>
<pb n="36"/>
<div><lb n="1699"/><p><span>Go fathrunach ag so a gciall sud.</span></p>
<lb n="1700"/>
<lb n="1701"/><p><span>Cialluigheadh an micht daonnacht Chríost, óir mar fholuigheas</span>
<lb n="1702"/><span>an micht an sagart, is mar sin fholuigheas daonnacht Chríost</span>
<lb n="1703"/><span>a cheann - eadhon a dhiadhacht, óir mar is é an ceann cuid is</span>
<lb n="1704"/><span>uaisle agus is aoirde de'n duine is í a dhiadhachta cuid is</span>
<lb n="1705"/><span>uaisle agus is aoirde de Chríost; d'á réir sin ní héagcosmhuil</span>
<lb n="1706"/><span>an ceann agus an diadhacht do shamhlughadh le chéile.</span></p>
<lb n="1707"/>
<lb n="1708"/><p><span>Is é chialluigheas an stóil, an ghnáthchuing umhlachda agus</span>
<lb n="1709"/><span>fhómóis dobhí do ghnáth ag Críost d á Athair.</span></p>
<lb n="1710"/>
<lb n="1711"/><p><span>Is é chialluigheas an léine Aifrinn d'árab nadúir bheith</span>
<lb n="1712"/><span>geal an ghlaine dobhí i gcorp Chríost do ghnath.</span></p>
<lb n="1713"/>
<lb n="1714"/><p><span>Is é chialluigheas an crios, cuibhreach an chumainn le'r</span>
<lb n="1715"/><span>ceangladh an nádúir dhiadha agus an nádúir dhaonda i n-aon</span>
<lb n="1716"/><span>phearsain Iosa.</span></p>
<lb n="1717"/>
<lb n="1718"/><p><span>Is é chialluigheas an manipel, an tuarasdal do thuill Críost</span>
<lb n="1719"/><span>'san chroich, do réir mar do tharngair Dáibhidh 'san 125 Sailm,</span>
<lb n="1720"/><span>ag rádh - “Tiocfaidh (ar sé) agus ar mbeith ag teacht dóibh,</span>
<lb n="1721"/><span>dobhéaraid, maille le lúthgháir, a ndórnáin leó.”  Agus</span>
<lb n="1722"/><span>is é do tharngair Dáibhidh annso go dtiúbhradh Críost, ar</span>
<lb n="1723"/><span>mbreith buaidhe ar an ndiabhal i mbás na croise, na hAithreacha</span>
<lb n="1724"/><span>as an bpríosún, maille re na ndórnánaibh ina lámhaibh, mar</span>
<lb n="1725"/><span>cheannach láimhe, a gcaithréim na mbuadh dorug Sé ar a</span>
<lb n="1726"/><span>namhuid.</span></p>
<lb n="1727"/>
<lb n="1728"/><p><span>Is é chialluigheas an cochall, an grádh do-fhaisneise dobhí</span>
<lb n="1729"/><span>ag Críost do'n chineadh daonda.</span></p>
<lb n="1730"/>
<lb n="1731"/><p><span>Go mórálta cialluighidh an micht, an creideamh; an léine,</span>
<lb n="1732"/><span>glaine an chogúais do Dhia agus do dhuine; an crios, geanmnuigheacht</span>
<lb n="1733"/><span>chuirp agus inntine; an stóil fómós do na huachtaránaibh; an</span>
<lb n="1734"/><span>manipel, deisgréid chum eidirdhealbhtha idir olc agus maith: agus</span>
<lb n="1735"/><span>an cochall, carthuine, nó grádh deagh-thoile do Dhia agus do</span>
<lb n="1736"/><span>dhuine.</span></p>
<lb n="1737"/>
<lb n="1738"/><p><span>Is é chialluigheas an altóir, an chros chéasda; an chailís,</span>
<lb n="1739"/><span>an tuamba; an paiteana, an leac; an corporas an eisléine; an</span>
<lb n="1740"/><span>abhlann anma, Corp Críost; an fíon, an fhuil do ling as a</span>
<lb n="1741"/><span>thaoibh; an t-uisge curtar annsan gcailís, an t-allus do chuir</span>
<lb n="1742"/><span>Críost de.</span></p>
<lb n="1743"/>
<lb n="1744"/><p><span>Atáid neithe bheanas re honóir an Aifrinn, nach bhfuil</span>
<lb n="1745"/><span>éigeantach, fhuigfeam do'n chor so gan teacht társta, mar atá</span>
<lb n="1746"/><span>dias cléireach do bheith ag friothólamh an tsagairt, agus, an</span>
<lb n="1747"/><span>chuid is lúgha dhe, dias do bheith ag éisteacht an Aifrinn,</span>
<lb n="1748"/><span>agus a samhuil eile sin nach bhfuil éigeantach anois.</span></p>
<lb n="1749"/>
<lb n="1750"/><p><span>Ag so do na neithibh doghnídh an sagart re rádh an Aifrinn.</span>
<lb n="1751"/><span>Ar dtús nighidh sé a lámha re ndul 'san gculaidh dhó, dá</span>
<lb n="1752"/><span>chur i gcéill go ndligheann sé a choguas do bheith glan nighte</span>
<lb n="1753"/><span>aige ria ndul do dhéanamh Iodhbartha an Aifrinn.  Agus is ag</span>
<lb n="1754"/><span>cuirr dheis na haltóra doghnidh sé sin, do bhrigh go</span>
<lb n="1755"/><span>gcialluigheann an churr dheas stáid na naomhthachta agus na</span>
<lb n="1756"/><span>neamhurchóide</span></p>
</div>
<pb n="37"/>
<div><lb n="1757"/><p><span>in a raibh Adhamh, ár gcéad athair, sul dorinne</span>
<lb n="1758"/><span>sé peacadh, amhuil chialluigheas an churr chlé stáid</span>
<lb n="1759"/><span>an pheacaidh iar mbriseadh chánach an ubhaill.</span>
<lb n="1760"/><span>Cialluigheas fós an churr dheas an cineadh Iudaigheach, agus</span>
<lb n="1761"/><span>an churr chlé an cineadh eile.  Agus is é adhbhar fá dtéid</span>
<lb n="1762"/><span>an sagart ó'n gcuirr dheis gus an gcuirr chlí, d'á chur i</span>
<lb n="1763"/><span>gcéill go dtáinig creideamh agus reacht Chríost ó'n gcineadh</span>
<lb n="1764"/><span>Iudáigheach chum na gcineadhach eile; agus is uime sin bheireas</span>
<lb n="1765"/><span>an sagart an leabhar Aifrinn leis o'n gcuirr chlí gus an gcuirr</span>
<lb n="1766"/><span>dheis i ndeireadh an Aifrinn d'á chur i gcéill go</span>
<lb n="1767"/><span>bhfoillsighthear an creideamh so againn-ne arís ar an gcineadh</span>
<lb n="1768"/><span>Iúdaigheach i bhfoircheann na n-aimsear.  Cialluighidh fós an</span>
<lb n="1769"/><span>nídh céadna an t-athnuadhadh dorinne Críost ar an gcineadh</span>
<lb n="1770"/><span>daonda, ó stáid an pheacaidh go stáid na ngrás.  Cialluighidh</span>
<lb n="1771"/><span>lár na haltóra bás Críost; óir mar is é lár na haltóra</span>
<lb n="1772"/><span>is meádhon di, mar sin is é bás Críost is meádhon idir an</span>
<lb n="1773"/><span>dá reacht, agus fós gurab i meadhon na talmhan fuair bás.</span>
<lb n="1774"/><span>Na cúig uaire fhilleas an sagart ar an bpobal 'san Aifrionn</span>
<lb n="1775"/><span>is é chialluighid ná cúig uaire do thaisbeán Críost é</span>
<lb n="1776"/><span>féin lá na heiséirghe.  Is é adhbhar fá ndéin an sagart</span>
<lb n="1777"/><span>é féin do choisreagadh re hucht an Aifrinn, d'á chur i</span>
<lb n="1778"/><span>gcéill go ndligheann an uile Chríostuighe re hucht</span>
<lb n="1779"/><span>deaghoibre do dhéanamh, fioghair na croise do chur ar a éadan,</span>
<lb n="1780"/><span>ar a ucht, agus ar a ghuailnibh, ag rádh - “I n-ainim an Athar</span>
<lb n="1781"/><span>agus an Mhic agus an Spioraid Naoimh”: óir dlighidh an</span>
<lb n="1782"/><span>Críostuidhe an uile nidh d'á mbiaidh aige do dhéanamh ria</span>
<lb n="1783"/><span>ndul i gcath dó.  Dlighidh an díolmhunach dá nidh do beith</span>
<lb n="1784"/><span>aige ria ndul i gcath dhó, mar atá suaitheantas agus</span>
<lb n="1785"/><span>comhairc; agus do bhrigh gurab ag cathughadh ris na trí</span>
<lb n="1786"/><span>heascáirdibh atá ag an nádúir dhaonda bhíos an sagart:</span>
<lb n="1787"/><span>agus fós nach bhfuil acht cathughadh i mbeatha gach aon</span>
<lb n="1788"/><span>duine ar an saoghal so, do réir Phóil 'san seiseadh</span>
<lb n="1789"/><span>caibidil chum Epheiseas, agus do réir Iób, 'san seachtmhadh</span>
<lb n="1790"/><span>caibidil, mar a n-abair nach bhfuil acht díolmhuineas i</span>
<lb n="1791"/><span>mbeatha an duine ar an dtalamh, do bhrigh (amhail adubhramar)</span>
<lb n="1792"/><span>gurab do chathughadh ris na trí heascáirdibh reamhráidhte</span>
<lb n="1793"/><span>- mar atá an diabhal, an saoghal, agus an cholann - théid</span>
<lb n="1794"/><span>an sagart ria ndul do rádh an Aifrinn dó; an mhéid go</span>
<lb n="1795"/><span>gcuireann úrnaighthe an Aifrinn anaghaidh an aidhbherseora,</span>
<lb n="1796"/><span>agus íodhbairt luachmhór an Aifrinn anaghaidh sainte an</span>
<lb n="1797"/><span>tsaoghail, agus an trosgadh nó an chéadlongadh, anaghaidh</span>
<lb n="1798"/><span>ainmhiain na colna, agus d'á mhúchadh.  Is uime sin</span>
<lb n="1799"/><span>doghnidh an sagart é féin do choisreagadh, do bhrigh go</span>
<lb n="1800"/><span>bhfuilid an dá nidh úd atá éigeantach chum chathaighthe</span>
<lb n="1801"/><span>'san choisreagadh.</span></p>
<lb n="1802"/>
<lb n="1803"/><p><span>Ar dtús atá suaitheantus an chaptaoin nó an chinn fheadhna</span>
<lb n="1804"/><span>leanas an sagart ann, mar atá fioghair na croise, is</span>
<lb n="1805"/><span>suaitheantas díleas do'n tsagart, agus i gcoitchinne do'n uile</span>
<lb n="1806"/><span>Chríostaidhe.  Atá fós comhairc dhíleas na sagart agus na</span>
<lb n="1807"/><span>n-uile Chríostaidheadh i gcoitchinne</span></p>
</div>
<pb n="38"/>
<div><lb n="1808"/><p><span>ann mar atá - “I n-ainm an Athar agus an Mhic agus</span>
<lb n="1809"/><span>an Spiorad Naoimh”; agus</span>
<lb n="1810"/><span>tuigthear sin as briathraibh Mhatha, 'san 28 caibidil mar</span>
<lb n="1811"/><span>adubhairt Críost ris na hAbstalaibh - “Re n-imtheacht díbh</span>
<lb n="1812"/><span>(ar sé) baistigh na huile chineadhacha i n-ainm an Athar</span>
<lb n="1813"/><span>agus an Mhic agus an Spioraid Naoimh.”  Cialluighidh,</span>
<lb n="1814"/><span>fós, an coisreagadh na glanrúin is óirdéarca</span>
<lb n="1815"/><span>atá annsan gcreideamh mar atá fathrún na</span>
<lb n="1816"/><span>Tríonóide agus fathrún teachta Chríost i gcoluinn, agus</span>
<lb n="1817"/><span>A pháis, agus maitheamh na bpeacaidhe, óir an tan</span>
<lb n="1818"/><span>adeirtear “I n-ainm an Athar,” 'san uibhir uathaidh,</span>
<lb n="1819"/><span>cialluighthear aondacht na nádúire diadha, do réir a</span>
<lb n="1820"/><span>substainte; acht gidheadh atáid Trí Pearsanna 'san</span>
<lb n="1821"/><span>Trionóid, agus gurab Dia gach pearsa dhíobh, agus dá</span>
<lb n="1822"/><span>mbiadh ina iongnadh ar aon duine cionnus b'fhéidir a</span>
<lb n="1823"/><span>rádh gur Dia gach Pearsa dhíobh, agus nach bhfuil ionnta</span>
<lb n="1824"/><span>uile acht aon Dia amháin gibé, cheana, ag a mbiadh</span>
<lb n="1825"/><span>slabhra trí lúb ina laimh, is fíor go bhfuil an slabhra</span>
<lb n="1826"/><span>aige, gibé aca de na trí lúbaibh bhios ina laimh, gion</span>
<lb n="1827"/><span>go bhfuil ann acht aon tslabhra amháin; mar an gceudna,</span>
<lb n="1828"/><span>gibé ainmneochas aon Phearsa amháin de thrí Phearsannaibh</span>
<lb n="1829"/><span>na Trionóide, feudfaidh a rádh go fírinneach gurab Dia</span>
<lb n="1830"/><span>gach pearsa dhíobh, gion go bhfuil ionnta uile acht aon</span>
<lb n="1831"/><span>Dia amháin.</span></p>
<lb n="1832"/>
<lb n="1833"/><p><span>Agus is uime sin adeirtear an focal so, “I n-ainm,” agus</span>
<lb n="1834"/><span>nach é adeirtear, “I n-ainmnibh an Athar, agus an Mhic,</span>
<lb n="1835"/><span>etc., do bhrigh nach bhfuil acht aon tsubstaint agus aon</span>
<lb n="1836"/><span>chomhachta ionamhla ag na Trí Pearsannaibh.  Is é adhbhar</span>
<lb n="1837"/><span>fá'n abarthar - “I n-ainm an Atar” ar an éadan, d'á</span>
<lb n="1838"/><span>chiallughadh gurabé an tAthair is tosach do'n Tríonóid,</span>
<lb n="1839"/><span>an mhéid go bhfuil agus gurab uaidh do geineadh an Mac,</span>
<lb n="1840"/><span>agus uatha araon an Spiorad Naomh.  Is uime, fós cuirtear</span>
<lb n="1841"/><span>an lámh ar an éadan, ag rádh, “I n-ainm an Athar,” d'á</span>
<lb n="1842"/><span>chur i gcéill gur fhan an tAthair ar Neamh do ghnáth;</span>
<lb n="1843"/><span>óir mar is é Flaitheas Dé cuid is aoirde de'n chruinne,</span>
<lb n="1844"/><span>is é an t-éadan cuid is aoirde de'n duine; is uime</span>
<lb n="1845"/><span>adeirthear “agus an Mhic,” ar an imleacán, d'á chur i</span>
<lb n="1846"/><span>gcéill go dtáinig Sé i mbroinn Mhuire, agus fós d'á</span>
<lb n="1847"/><span>chur i gcéill gurab ris an Mac amháin bhuaineas bheith</span>
<lb n="1848"/><span>ina gheanamhain; agus is uime adeirtear “agus an</span>
<lb n="1849"/><span>Spioraid Naoimh,” idir an dá ghualainn, do bhrigh gurab</span>
<lb n="1850"/><span>meádhon idir an Athair agus an Mac an Spiorad Naomh,</span>
<lb n="1851"/><span>amhail is meádhan an raon atá idir an dá ghualainn</span>
<lb n="1852"/><span>do'n aga idir an éadan agus an imliocán, agus do bhrigh</span>
<lb n="1853"/><span>go gcialluigheann cros an choisreagtha Páis Chríost,</span>
<lb n="1854"/><span>dlighidh an Críostaighe a chúig méir do thógbháil</span>
<lb n="1855"/><span>suas, i gcuimhniughadh na gcúig gcréacht.</span></p>
<lb n="1856"/>
<lb n="1857"/><p><span>Is uime fós dobheir an Críostaighe a lámh ó'n</span>
<lb n="1858"/><span>ngualainn chlí gus an ngualainn ndeis, do bhrigh go</span>
<lb n="1859"/><span>dtáinig de shochar na Páise na Críostaighthe do theacht</span>
<lb n="1860"/><span>ó thaoibh chlé an pheacaidh go taobh dheas na ngrás.</span>
<lb n="1861"/><span>Atá, fós, ina ghnáthughadh ó aimsir Chríost a leith</span>
<lb n="1862"/><span>'san Eagluis na Críostaighthe dá gcoisreacadh</span></p>
</div>
<pb n="39"/>
<div><lb n="1863"/><p><span>féin do réir mar léaghtar ag na sean-úghdaraibh dobhí i dtús</span>
<lb n="1864"/><span>na hEagluise ann.  Ag so mar adeir Mairsilius, 'san ochtmhadh</span>
<lb n="1865"/><span>caibidil de'n eipistil do sgríobh sé chum phobail</span>
<lb n="1866"/><span>Bhurduis - “Congbhuidhthear linn (ar sé) fioghair na croise maille</span>
<lb n="1867"/><span>re comhartha agus maille re beul.”  Ionann sin re a rádh</span>
<lb n="1868"/><span>agus comhartha na croise do dheunamh le na lámhaibh agus</span>
<lb n="1869"/><span>leis na briathraibh réamhráidhte do rádh - eadhon, “I</span>
<lb n="1870"/><span>n-ainm an Athar, agus an Mhic,” etc.  Adeir Ieronimus 'san</span>
<lb n="1871"/><span>eipistil ro sgríobh sé chum Eustochius, “Re tionnsgnamh</span>
<lb n="1872"/><span>an uile ghníomha (ar sé) agus an uile aistir deunadh an</span>
<lb n="1873"/><span>lámh fioghair na croise.”  Adeir Tertullianus, 'san leabhar</span>
<lb n="1874"/><span>do sgríobh chum Coróine an Ridire - “Re linn an uile</span>
<lb n="1875"/><span>aisdir agus dighnithe (ar sé), re ndul agus re teacht, re</span>
<lb n="1876"/><span>linn dulta i n-eudach agus i mbrógaibh, re ndul chum</span>
<lb n="1877"/><span>buird agus chum leaptha nó chum suighte; nó gibé nidh</span>
<lb n="1878"/><span>eile bhíos againn d'á dheunamh, cuirtear linn comhartha</span>
<lb n="1879"/><span>na croise inár n-éadanaibh.”</span></p>
<lb n="1880"/>
<lb n="1881"/><p><span>Is é so an comhartha ar a dtig Eoin, 'san seachtmhadh</span>
<lb n="1882"/><span>caibidil de Leabhar na dTaisbeánta, mar a n-abair, doghníodh</span>
<lb n="1883"/><span>an t-aingeal moghaidh an Dé beó do chomharthughadh</span>
<lb n="1884"/><span>le comhartha Dé ina n-éadanaibh.”</span></p>
<lb n="1885"/>
<lb n="1886"/><p><span>Tig Criosostomus leis an nidh so, 'san 48 Homilia ag</span>
<lb n="1887"/><span>sgríobhadh ar Mhatha, mar a dtiubhar do theagasg do'n</span>
<lb n="1888"/><span>Chríostaidhe é féin do choisreagadh - “Comharthuigh thú</span>
<lb n="1889"/><span>féin (ar sé) le comhartha na croise; agus cuimhnigh méid</span>
<lb n="1890"/><span>an mhaslaidh tugsad na hUidhil do Chríost ár dTighearna,</span>
<lb n="1891"/><span>re linn A bheathadh agus A pháise.”</span></p>
<lb n="1892"/>
<lb n="1893"/><p><span>Adeir S. Aibhistín 'san 19 Seanmóir do sgríobh sé ar na</span>
<lb n="1894"/><span>Naomhaibh - “Ní dlighthear (ar sé) nidh ar bith do</span>
<lb n="1895"/><span>choisreagadh gan crois.”  Ionann sin re a rádh agus “gan</span>
<lb n="1896"/><span>comhartha na croise.”  Tuig, a léightheóir, gion go</span>
<lb n="1897"/><span>bhfuilid briathra soillseacha ag an Soisgeul, in a</span>
<lb n="1898"/><span>luaidhtear Críostaighe do ghnáthughadh an choisreagtha</span>
<lb n="1899"/><span>le láimh, maiseadh gurab inmheasda go gcleachtadh Críost</span>
<lb n="1900"/><span>a dhéanamh, agus gurab uaidh fuaradar na hAbstail mar</span>
<lb n="1901"/><span>ghnáthughadh a dhéanamh.</span></p>
<lb n="1902"/>
<lb n="1903"/><p><span>Adeir, iomorro, Abdias fa deisgiobal do Philib Abstal, agus</span>
<lb n="1904"/><span>dobhí go minic i gcaidreamh na nAbstal, do réir mar</span>
<lb n="1905"/><span>léightear aige féin, 'san leabhar do sgríobh air</span>
<lb n="1906"/><span>Chathughadh na nAbstal, gur ghnáthughadh ag na nAbstalaibh</span>
<lb n="1907"/><span>re linn miorbhuile do dheunamh comhartha na croise do dheunamh</span>
<lb n="1908"/><span>le na ndeas-lámhaibh.</span></p>
<lb n="1909"/>
<lb n="1910"/><p><span>Léightear 'san treas leabhar de Leabhraibh Annalach Zonoras</span>
<lb n="1911"/><span>go raibh gorta mór idir na Turcachaibh i gcionn 590 bliadhan</span>
<lb n="1912"/><span>iar ngein Chríost, ionnus go mbiodh iomad díobh ag faghail</span>
<lb n="1913"/><span>bháis: gidheadh, thárla Críostaighe 'san tír thug do</span>
<lb n="1914"/><span>theagasg do dhroing aca a gcoisreagadh, agus gach aon díobh</span>
<lb n="1915"/><span>do coisreagadh é féin ní bhfaghadh bás leis an ngorta</span>
<lb n="1916"/><span>sin.</span></p>
<lb n="1917"/>
<lb n="1918"/><p><span>Léighthear fós, i Sgathán na Sompladh gur cheannsaigh</span>
<lb n="1919"/><span>S. Proinnsias maille re comhartha na croise, confadh agus</span>
<lb n="1920"/><span>fraoch feirge faolchon do</span></p>
</div>
<pb n="40"/>
<div><lb n="1921"/><p><span>bhí ag foghlughadh foirne na cathrach dárab ainm Engubi, agus</span>
<lb n="1922"/><span>dorinne síth agus cairdeas idir an gcoin agus cathruightheoiridhe</span>
<lb n="1923"/><span>na cathrach reamhráidhte.</span></p>
<lb n="1924"/>
<lb n="1925"/><p><span>Léightear, 'san leabhar ceudna, go raibh bean-riaghalta ag</span>
<lb n="1926"/><span>siubhal lubhghuirt na mainistreach in a raibh a gcoimhthionól,</span>
<lb n="1927"/><span>agus gur ghabh mian leitiúis í, agus, le fromhadh na luibhe</span>
<lb n="1928"/><span>sin di, dochuaidh an diabhal ina corp; agus is é mheasas</span>
<lb n="1929"/><span>Greagóir Naomhtha, le ar sgríobhadh an sgeul sin 'san</span>
<lb n="1930"/><span>gceathramhadh caibidil de'n chéad leabhar de Leabhraibh na</span>
<lb n="1931"/><span>Comhagallmha, gurab é ádhbhar fá'r ghabh an diabhal</span>
<lb n="1932"/><span>sealbh innte, tré gan fioghair na croise do chur ar an</span>
<lb n="1933"/><span>luibh sul do hitheadh léi í.</span></p>
<lb n="1934"/>
<lb n="1935"/><p><span>As gach nidh dá ndubhramar anuas, is iontuigthe go ndligheann</span>
<lb n="1936"/><span>gach Críosduidhe re hucht deaghoibre do dheunamh, é féin</span>
<lb n="1937"/><span>do choisreagadh ó thús, agus go h-áirighthe an sagart re</span>
<lb n="1938"/><span>h-ucht an Aifrinn do rádh, amhail adubhramar thuas.</span></p>
<lb n="1939"/>
<lb n="1940"/><p><span>Is é chialluigheas an toigheacht amach doghnidh an sagart</span>
<lb n="1941"/><span>'san gcoisreagadh (d'á ngóirthear bhestéir) chum an Aifrinn</span>
<lb n="1942"/><span>do rádh an toigheacht amach dorinne Críost as broinn</span>
<lb n="1943"/><span>Mhuire chum a ofrálaighthe féin do'n Athair in Iodhbairt</span>
<lb n="1944"/><span>na Páise.</span></p>
<lb n="1945"/>
<lb n="1946"/><p><span>Is é adhbhar fá n-abair an sagart an Faoisdin Choitchionn,</span>
<lb n="1947"/><span>dárab ainim Confiteor, do bhrigh go ndligheann gach aon re</span>
<lb n="1948"/><span>hucht Chuirp Chríost do chaitheamh fromhadh do dhéanamh</span>
<lb n="1949"/><span>air féin, do réir mar adeir Pól 'san 11 caibidil de'n</span>
<lb n="1950"/><span>chéad Eipisdil do sgríobh gus na Coirinntibh - “Dearbhuigheadh</span>
<lb n="1951"/><span>duine é féin (ar sé), agus mar sin itheadh sé</span>
<lb n="1952"/><span>de'n arán úd agus ibheadh sé de'n chailís; óir gibé</span>
<lb n="1953"/><span>itheas agus ibheas go neimhdhlisdineach, is damnughadh dó</span>
<lb n="1954"/><span>féin itheas agus ibheas, gan dochar do Chorp an</span>
<lb n="1955"/><span>Tighearna.”</span></p>
<lb n="1956"/>
<lb n="1957"/><p><span>AN SEISEADH CAIBIDIL.</span></p>
<lb n="1958"/>
<lb n="1959"/><p><span>In a dtráchtar ar na neithibh éigeantacha atá 'san</span>
<lb n="1960"/><span>Aifrionn leath amuigh d'á shubstaint.</span></p>
<lb n="1961"/>
<lb n="1962"/><p><span>Ar dtús is é chialluigheas an cromadh doghnidh an sagart</span>
<lb n="1963"/><span>ós cionn na haltóra andiaigh Confiteor do rádh dhó an</span>
<lb n="1964"/><span>umhlacht do thaisbéan Críost d'á athair re hucht na</span>
<lb n="1965"/><span>Páise, an tan adubhairt - “Maiseadh (ar sé), munab í</span>
<lb n="1966"/><span>do thoil-se corn na Páise do dhul thorm-sa, déantar do</span>
<lb n="1967"/><span>thoil-se.”</span></p>
<lb n="1968"/>
<lb n="1969"/><p><span>Is é chialluigheas “Introitus,” nó dul isteach 'san</span>
<lb n="1970"/><span>Aifrionn, an fháisdine dorinneadar na faidhe agus na</span>
<lb n="1971"/><span>hAithreacha ar theacht Críost i gcolainn.</span>
<lb n="1972"/></p>
</div>
<pb n="41"/>
<div><lb n="1973"/><p><span>Is é chialluigheas Kyrie Eleison, furtacht d'iarraidh ar</span>
<lb n="1974"/><span>Dhia; óir is ionann Kyrie Eleison agus a rádh - “A Dhia</span>
<lb n="1975"/><span>déan trócaire orainn.”</span></p>
<lb n="1976"/>
<lb n="1977"/><p><span>Léightear ar Gemenian Naomhtha, ar mbeith i gcath dhó agus é</span>
<lb n="1978"/><span>i ngábhadh, go ndubhairt Kyrie Eleison, agus gur chuir cúig</span>
<lb n="1979"/><span>ríogha ar teitheadh.</span></p>
<lb n="1980"/>
<lb n="1981"/><p><span>Adeirtear Kyrie Eleison naoi n-uaire, d'á chur i gcéill</span>
<lb n="1982"/><span>gurabé iarramaoid bheith i gcaidreamh na naoi n-órd</span>
<lb n="1983"/><span>ainglidhe atá ar neamh.</span></p>
<lb n="1984"/>
<lb n="1985"/><p><span>Is é chialluigheas Gloria in Excelsis caintic na síothchána</span>
<lb n="1986"/><span>- eadhon, gurab tuar síothchána idir Dhia agus na daoine an</span>
<lb n="1987"/><span>tAifrionn.</span></p>
<lb n="1988"/>
<lb n="1989"/><p><span>Is é chialluigheas an chéad fhilleadh doghnídh an sagart</span>
<lb n="1990"/><span>ar an bpobal ag rádh Dominus Vobiscum, an beannachadh</span>
<lb n="1991"/><span>dorighne Bóas ar a mheithil féin, do réir mar léightear</span>
<lb n="1992"/><span>'san dara caibidil de Leabhar Ruth; óir amhail fa hathair</span>
<lb n="1993"/><span>muinntire Bóas ós cionn na meithle, is mar sin is athair</span>
<lb n="1994"/><span>muinntire ós cionn an phobail (is muinntir do Dhia) an</span>
<lb n="1995"/><span>sagart.  Mar an gcéadna, is é chialluigheas an freagradh</span>
<lb n="1996"/><span>dobheir an pobal ag rádh - Et cum spiritu tuo, an nidh</span>
<lb n="1997"/><span>léightear ag Pól, 'san gcaibidil ndeighionaigh de'n dara</span>
<lb n="1998"/><span>h-eipistil do sgríobh sé chum Timotheus, “Guidheamaoid</span>
<lb n="1999"/><span>(ar sé), ó tá an Tighearna ad' bheul go raibh ad'</span>
<lb n="2000"/><span>spiorad, agus go gcómhnuidhe do shíor ionnta.”</span></p>
<lb n="2001"/>
<lb n="2002"/><p><span>Is é chialluigheas na hOrthana an Phaidir, agus ní cóir</span>
<lb n="2003"/><span>do bheith ionnta acht seacht n-orthana roimh an Eipistil,</span>
<lb n="2004"/><span>an chuid is lugha dhe, do bhrigh nach fuil acht seacht</span>
<lb n="2005"/><span>n-athchuingeadha 'san bPaidir.</span></p>
<lb n="2006"/>
<lb n="2007"/><p><span>Is é chialluigheas an t-Amen, “Déantar díbh amhuil do</span>
<lb n="2008"/><span>iarrabhar,” do réir Eóin 'san gcaibidil ndeighionaigh</span>
<lb n="2009"/><span>in Apocalipsi.</span></p>
<lb n="2010"/>
<lb n="2011"/><p><span>Is é chialluigheas an t-Eipistil dligheadh na Sean-Reachta.</span>
<lb n="2012"/><span>Cialluigheas sí fós seanmóir Eoin, do bhrigh go raibh sé</span>
<lb n="2013"/><span>ina mheádhon idir an SeanReacht agus an Nuaidh-Fhiadhnaise:</span>
<lb n="2014"/><span>dá réir sin.  Léightear an Eipistil ar uairibh as na</span>
<lb n="2015"/><span>Fáidhibh; feacht eile as an Reacht Nuadh.  Is ina suighe</span>
<lb n="2016"/><span>dlighid an pobal an Eipistil d'éisteacht, do bhrigh gurab</span>
<lb n="2017"/><span>aiceacht í, do réir Leabhair Esdras.</span></p>
<lb n="2018"/>
<lb n="2019"/><p><span>Is é chialluigheas an Gradúal - eadhon, an nidh adeirtear</span>
<lb n="2020"/><span>idir an Eipistil agus an Soisgeul doilghios na h-aithrighe.</span></p>
<lb n="2021"/>
<lb n="2022"/><p><span>Is é chialluigheas an t-Alleluia, thig ina dhiaigh sin, an</span>
<lb n="2023"/><span>gáirdeachus do ghealladh dhúinn andiaigh doilghiosa na</span>
<lb n="2024"/><span>h-aithrighe, do réir Mhatha, 'san gcúigeadh caibidil -</span>
<lb n="2025"/><span>“Is beannuighthe (ar sé) lucht an doilghiosa, óir</span>
<lb n="2026"/><span>dogheabhaidh gáirdeachus do chur orrtha.”</span></p>
<lb n="2027"/>
<lb n="2028"/><p><span>Is é chialluigheas an Soisgeul, seanmóir Chríost féin:</span>
<lb n="2029"/><span>agus do réir mar adubhramar thuas, is é chialluigheas an</span>
<lb n="2030"/><span>Soisgeul do léaghadh ar an gcuirr gclí de'n altóir,</span>
<lb n="2031"/><span>mar tháinig Reacht Dé ó'n gCineadh Iudaigheach chum na</span>
<lb n="2032"/><span>gCineadhach eile.</span>
<lb n="2033"/></p>
</div>
<pb n="42"/>
<div><lb n="2034"/><p><span>Is é ádhbhar fá ndligheann an sagart a aghaidh do bheith</span>
<lb n="2035"/><span>budh thuaidh 'san teampoll ag léigh an tSoisgéil, do bhrigh</span>
<lb n="2036"/><span>gurab anaghaidh na n-olc atá sé, agus gurab ó'n áird</span>
<lb n="2037"/><span>thuaidh thig gach uile olc, do réir mar adeir Ieremias,</span>
<lb n="2038"/><span>'san cheud chaibidil, “O'n áird thuaidh (ar sé) thiocfas</span>
<lb n="2039"/><span>an uile olc ar áitightheóiribh na talmhan.”  Tuig a</span>
<lb n="2040"/><span>léaghthóir, gurab budh thuaidh is cóir do'n tsagart a</span>
<lb n="2041"/><span>aghaidh do bheith re léigheadh an tSoisgéil, do bhrigh</span>
<lb n="2042"/><span>gurab soir dhligheas éadan nó aghaidh na h-eagluise in a</span>
<lb n="2043"/><span>m-bí an Soisgeul dá léigheadh bheith, do réir orduighthe</span>
<lb n="2044"/><span>na hEagluise féin.</span></p>
<lb n="2045"/>
<lb n="2046"/><p><span>Léightear, iomorro, ag S. Tomás, 'san g-ceathramhadh</span>
<lb n="2047"/><span>h-airteagal de'n 11 ceist de'n chéad chuid de'n dara roinn</span>
<lb n="2048"/><span>d'á Dhiadhacht, ag freagradh do na cúigh argóntaibh, cúig</span>
<lb n="2049"/><span>reasúin fá ndlighthear do na Críostaighthibh a n-aghaidh</span>
<lb n="2050"/><span>do bheith soir ag deunamh úrnaighthe dóibh.  An chéad</span>
<lb n="2051"/><span>adhbhar dhíobh, do bhrigh gurab ó'n áird shoir gluaistear</span>
<lb n="2052"/><span>na flaithis, d'á dtigid torrthadha agus plannduidhe, agus</span>
<lb n="2053"/><span>gach sochar eile d'á dtig as an dtalamh do bheith ann.</span>
<lb n="2054"/><span>An dara réasún, do bhrigh gurab 'san áird shoir atá</span>
<lb n="2055"/><span>Párrthus mar ar cuireadh na céad chomaoineacha ar an</span>
<lb n="2056"/><span>sinsear ór' fhásamar, .i. Adhamh.  An treas réasún, do</span>
<lb n="2057"/><span>bhrigh gurab ainm do Chríost an áird shoir do réir mar</span>
<lb n="2058"/><span>adeirthear Oriens ex alto - eadhon ó'n áird shoir anuas.</span>
<lb n="2059"/><span>An ceathramhadh reasún, do bhrigh gurab chum na háirde</span>
<lb n="2060"/><span>shoir dorinne Críost an Eiséirghe, do réir mar léaghtar</span>
<lb n="2061"/><span>'san Sgrioptúir, gur ab E dochuaidh suas ar Neamh chum</span>
<lb n="2062"/><span>na h-áirde shoir.  An cúigeadh reasún, do bhrigh gurab</span>
<lb n="2063"/><span>ó'n áird shoir thiocfas Críost do dhéanamh an</span>
<lb n="2064"/><span>Bhreitheamhnuis, amhail tharngair Matha, 'san 14 caibidil,</span>
<lb n="2065"/><span>ag labhairt ar Chríost - “Tiocfaidh (ar sé) amhail</span>
<lb n="2066"/><span>soinnéan as an áird anoir.”</span></p>
<lb n="2067"/>
<lb n="2068"/><p><span>Ag so síos dá ádhbhar eile fá ndligheann an sagart,</span>
<lb n="2069"/><span>nó gach Críosthaighe, a aghaidh do bheith soir ag deunamh</span>
<lb n="2070"/><span>urnaighthe; an chéad adhbhar díobh, do bhrigh gurab anoir</span>
<lb n="2071"/><span>thig solus na gréine ar dtús mar sin gurab ó ghréin</span>
<lb n="2072"/><span>na fírinne thig solus na ngrás chugainn.  An dara hádhbhar,</span>
<lb n="2073"/><span>do bhrigh gurab 'san áird shoir atá an Talamh Naomhtha,</span>
<lb n="2074"/><span>agus gurab ar an dTalamh Naomhtha dhlightheas gach aon a</span>
<lb n="2075"/><span>aghaidh do bheith do thuar Talaimh Naomhtha na mBeó.</span>
<lb n="2076"/><span>Annsan Aird Shoir, iomorro, dobhídís an Cineadh</span>
<lb n="2077"/><span>Iudaigheach ag guidhe Dé, do réir mar léightear 'san</span>
<lb n="2078"/><span>16 caibidil in Exodus.  Atáid, cheana, dá ádhbhar ris</span>
<lb n="2079"/><span>an nidh gceudna; adhbhar dhíobh do sheachnadh adhartha</span>
<lb n="2080"/><span>do dhéanamh do'n ghréin nó do'n rae: óir fá ró-chlaon</span>
<lb n="2081"/><span>an Cineadh Iúdaidheach chum adhartha do dhéanamh do</span>
<lb n="2082"/><span>dhéithibh boghra, balbha; an dara hádhbhar, do bhrigh</span>
<lb n="2083"/><span>go raibh a adhradh agus an reacht ag dul uatha 'san áird</span>
<lb n="2084"/><span>shiar de'n roinn Iarthair - eadhon, an Eoruip.</span></p>
<lb n="2085"/>
<lb n="2086"/><p><span>Dlighidh an sagart a lámha do bheith druidte le chéile,</span>
<lb n="2087"/><span>d'á chur i gcéill gurab cóir do'n tsagart a bheul</span>
<lb n="2088"/><span>agus a ghníomh do theacht le chéile.  Dlighidh fós an</span>
<lb n="2089"/><span>sagart, mar aon leis an bpobal, do bheith ina sheasamh re linn</span></p>
</div>
<pb n="43"/>
<div><lb n="2090"/><p><span>an tsoisgéil do léigheadh dhóibh.  Is é chialluigheas sin, go</span>
<lb n="2091"/><span>ndlighid bheith ullamh éasgaidh</span>
<lb n="2092"/><span>chum an tSoisgéil do choimeád agus do chaomhna do lámh</span>
<lb n="2093"/><span>agus do bheul.  Dlighthear solus do bheith ar lasadh re</span>
<lb n="2094"/><span>linn an tSoisgéil do léigheadh, d'á chur i g-céill go</span>
<lb n="2095"/><span>dtiubhair an Soisgeul solus an chreidimh dúinn; agus, fós,</span>
<lb n="2096"/><span>d'á chur i gcéill gurabé Críost soisgeultar dúinn - Solus</span>
<lb n="2097"/><span>na Fírinne, shoillsigheas an uile dhuine thig ar an</span>
<lb n="2098"/><span>domhan so amhail adeir Eoin 'san gcéad gcaibidil.  Dlighidh,</span>
<lb n="2099"/><span>fós, an sagart, re léigheadh an tSoisgéil, fioghair na</span>
<lb n="2100"/><span>croise do bhuain ar a éadan, ar a bheul, agus ar a ucht.</span>
<lb n="2101"/><span>Ar dtús ar an éadan, dá chur i gcéill nach dligheann</span>
<lb n="2102"/><span>náire do bheith air ag admháil an tSoisgéil, óir is é</span>
<lb n="2103"/><span>an t-éadan ionad an náire; ina dhiaigh sin, ar an mbeul,</span>
<lb n="2104"/><span>d'á chur i gcéill go ndligheann sé an Soisgeul do</span>
<lb n="2105"/><span>sheanmórughadh go dána; an treas feacht, ar a ucht, d'á</span>
<lb n="2106"/><span>chur i gcéill go ndligheann an sagart creideamh a chroidhe</span>
<lb n="2107"/><span>do bheith ag toigheacht re seanmóir a bhéil; agus is iad</span>
<lb n="2108"/><span>sin na reasúin atá ag na tuatadhaibh fá ndéinid an</span>
<lb n="2109"/><span>nidh ceudna.  Is é ádhbhar fá ndéanann an sagart agus</span>
<lb n="2110"/><span>an pobal iad féin do choisreagadh tar éis an tSoisgéil,</span>
<lb n="2111"/><span>d'á ndídion féin ar an nDiabhal d'eagla go ruagfadh sé</span>
<lb n="2112"/><span>an síol soisgeulda uatha as a gcroidhthibh.</span></p>
<lb n="2113"/>
<lb n="2114"/><p><span>Is é fáth fá dtiubhair an sagart póg do'n leabhar</span>
<lb n="2115"/><span>andiaigh léighte an tSoisgéil, d'á chur i gcéill</span>
<lb n="2116"/><span>gurab cóir dó an Soisgeul do sheanmórughadh do dhruim</span>
<lb n="2117"/><span>grádha Dé agus a chomharsan.</span></p>
<lb n="2118"/>
<lb n="2119"/><p><span>Adeirtear, fós, an Chré ós árd, ionnus go dtuigfeadh an</span>
<lb n="2120"/><span>pobal suim an chreidimh atá 'san gCré; agus, ag rádh na</span>
<lb n="2121"/><span>mbriathar so “Incarnatus est,” dlighidh an sagart agus an</span>
<lb n="2122"/><span>pobal a leigeann ar a nglúinibh i gcuimhniughadh teachta</span>
<lb n="2123"/><span>Chríost i gcolainn; agus andiaigh “Incarnatus est” éirghid</span>
<lb n="2124"/><span>ina seasamh nó go n-abair an sagart “Dominus bhociscum,”</span>
<lb n="2125"/><span>agus bheith ar a nglúinibh do'n phobal as sin gus an</span>
<lb n="2126"/><span>Soisgeul léightear i ndeireadh an Aifrinn.</span></p>
<lb n="2127"/>
<lb n="2128"/><p><span>Is é chialluigheas an tOffertórium (eadhon, an Ofráil),</span>
<lb n="2129"/><span>Críost do bheith arn-a ofráil do'n Athair Neamhdha.  Is</span>
<lb n="2130"/><span>é doghnidhthear annso an abhlann do chur ar an gcorporas</span>
<lb n="2131"/><span>agus an fíon 'san gcailís.  Cuirtear, fós, uisge 'san</span>
<lb n="2132"/><span>bhfíon ag cuimhniughadh an uisge tháinig as taobh Chríost</span>
<lb n="2133"/><span>'san bPáis, do tharngair Esechiel, 'san 47 caibidil, an</span>
<lb n="2134"/><span>tan adubhairt - “Dochonnarc (ar sé) uisge ag buinniughadh</span>
<lb n="2135"/><span>as thaoibh dheas an Teampoill, agus gach aon duine gus a</span>
<lb n="2136"/><span>ráinig an t-uisge sin fa slán é,” agus is ar Chorp Chríost</span>
<lb n="2137"/><span>do ghoir sé an Teampall annso go fáidheamhuil.</span></p>
<lb n="2138"/>
<lb n="2139"/><p><span>Is é chialluigheas an t-ionnladh doghnidh an sagart, an</span>
<lb n="2140"/><span>t-ionnladh dorinne Críosd as chosaibh na nApstal.</span></p>
<lb n="2141"/>
<lb n="2142"/><p><span>Is é chialluigheas “Orate Fratres,” impidhe cabhra an</span>
<lb n="2143"/><span>phobail, d'á chur i g-céill gurab mór fhóghnas guidhe</span>
<lb n="2144"/><span>na bhfíreun ar son a céile, do réir S. Seumas, 'san</span>
<lb n="2145"/><span>gcúigeadh caibidil.</span>
<lb n="2146"/></p>
</div>
<pb n="44"/>
<div><lb n="2147"/><p><span>Is é chialluigheas an ortha darab ainm “Secreta,” an</span>
<lb n="2148"/><span>dísliughadh agus an folach dorinne Críost air féin</span>
<lb n="2149"/><span>tamall roimh an bPáis.</span></p>
<lb n="2150"/>
<lb n="2151"/><p><span>Is é chialluigheas an Phreafáid do rádh ós árd, an</span>
<lb n="2152"/><span>taisbéanadh follus caithréimeach dorinne Críost air</span>
<lb n="2153"/><span>féin Domhnach na Pailme re h-ucht na Páise.</span></p>
<lb n="2154"/>
<lb n="2155"/><p><span>Is sé chialluigheas an “Sanctus” do rádh trí h-uaire,</span>
<lb n="2156"/><span>Trí Pearsana do bheith 'san Tríonóid.</span></p>
<lb n="2157"/>
<lb n="2158"/><p><span>Is é chialluigheas “Dominus” do rádh aon uair amháin,</span>
<lb n="2159"/><span>Aondacht na Nadúire Diadha.</span></p>
<lb n="2160"/>
<lb n="2161"/><p><span>Dá n-abradh Lúitear nó Cailbhin nach é Críost do órduigh</span>
<lb n="2162"/><span>an tAifreann agus, dá réir sin, nach cóir cion do bheith</span>
<lb n="2163"/><span>air, bíodh a fhios aca go bhfuil dá nidh 'san Aifrionn mar</span>
<lb n="2164"/><span>atá substaint an Aifrinn féin agus neithe eile atá taoibh</span>
<lb n="2165"/><span>amuigh d'á shubstaint, amhail atáid orthana agus preafáide</span>
<lb n="2166"/><span>(amhail adubhramar); agus an mhéid úd bheanas ris an nidh</span>
<lb n="2167"/><span>úd atá d'á shubstaint, is follus gurab é Críosd féin</span>
<lb n="2168"/><span>d'órduigh é, amhail léightear 'san 22 caibidil ag Lúcás,</span>
<lb n="2169"/><span>do dháil an tSuipéir; agus an mhéid bheanas ris an dara</span>
<lb n="2170"/><span>cuid de'n Aifrionn, is iad na Pápadha naomhtha dobhí i</span>
<lb n="2171"/><span>dtús na hEagluise ann d'órduigh iad.  Agus dá n-abradh</span>
<lb n="2172"/><span>an t-eiriceach nachar chóir comaoin ar bith do chur ar an</span>
<lb n="2173"/><span>órdughadh d'fhágaibh Críost ar rádh an Aifrinn, bíodh</span>
<lb n="2174"/><span>a fhios aige go bhfuil sompla againn 'san tSeanReacht as</span>
<lb n="2175"/><span>a dtuigimíd gurab toil le Dia comaoin agus bárr duthrachta</span>
<lb n="2176"/><span>do chur ar oifig dhiadha iodhbartha an Aifrinn, do réir mar</span>
<lb n="2177"/><span>léightar 'san 16 caibidil de'n chéad leabhar de Leabhraibh</span>
<lb n="2178"/><span>Paralipomenon go dtug Dia réim agus órdughadh d'áirighthe</span>
<lb n="2179"/><span>do Mhaoise do dheunamh íodhbartha, agus gur chuir Dáibhidh</span>
<lb n="2180"/><span>agus Solamh bárr agus comaoin leis an réim sin i moladh</span>
<lb n="2181"/><span>agus i n-onóir do Dhia, agus go moltar tríd sin iad.  As</span>
<lb n="2182"/><span>an sompla sin is iontuigthe gurab toil le Dia gach comaoin</span>
<lb n="2183"/><span>agus gach bárr dúthrachta dár chuireadar Prionnsadha na</span>
<lb n="2184"/><span>hEagluise leis an tsubstaint úd an Aifrinn.</span></p>
<lb n="2185"/>
<lb n="2186"/><p><span>Dá n-abradh Cailbhin nach dlighthear dhúinn Dia do ghuidhe</span>
<lb n="2187"/><span>acht in ár spioradaibh amháin, is dearbhtha nach fíor</span>
<lb n="2188"/><span>dhó é, óir is cneasda dhúinn glóir agus onóir do thabhairt</span>
<lb n="2189"/><span>do Dhia ar trí modhaibh - mar atá do spiorad, do chorp agus</span>
<lb n="2190"/><span>do mhaoin saoghalta, do bhrigh go gcuiridh Sé comaoin oruinn</span>
<lb n="2191"/><span>ar na trí modhaibh ceudna sin.  Dá bhrigh sin ní dhlighthear</span>
<lb n="2192"/><span>do na h-eiricigh locht d'fhagháil ar na sagartaibh tré</span>
<lb n="2193"/><span>bheith ag feacadh a nglún, agus ag claonadh a gceann, agus</span>
<lb n="2194"/><span>ag bualadh a n-ochta, agus ag síneadh nó ag leathadh a</span>
<lb n="2195"/><span>lámh 'san Aifrionn; óir is é Dia thug cuirp dóibh;</span>
<lb n="2196"/><span>dlighthear dóibh umhlacht agus onóir do Dhia leis na</span>
<lb n="2197"/><span>corpaibh ceudna: agus, fós múinidh Pól, 'san dara caibidil</span>
<lb n="2198"/><span>de'n chéad Eipistil go Timotheus, go ndlighthear do na</span>
<lb n="2199"/><span>Críosduighthibh, re deunamh urnaighthe dóibh, a lámha do</span></p>
</div>
<pb n="45"/>
<div><lb n="2200"/><p><span>thógbháil suas agus a gcinn do bheith nocht aca.  Ní bhfuair</span>
<lb n="2201"/><span>Críost féin locht 'san bpuibliocán tré bheith</span>
<lb n="2202"/><span>ag bualadh a ochta, do réir mar léightear san 18 caibidil</span>
<lb n="2203"/><span>ag Lúcás.  Dorinne fós Críost guidhe, agus E ar A</span>
<lb n="2204"/><span>ghlúinibh, ar Sliabh Olibhet, re h-ucht na Páise, do réir</span>
<lb n="2205"/><span>mar léightear 'san 22 caibidil ag Lúcás.  As na h-ionadaibh-se</span>
<lb n="2206"/><span>is iontuighthe nach dlighthear locht d'fhagháil ar na</span>
<lb n="2207"/><span>sagartaibh fá bheith ag tógbháil a lámh nó ag bualadh</span>
<lb n="2208"/><span>a n-ochta, nó ag sléachtain 'san Aifrionn.</span></p>
<lb n="2209"/>
<lb n="2210"/><p><span>Biodh a fhios agat, a léightheóir, gurab iad so síos</span>
<lb n="2211"/><span>anmanna na bPápadh le'r cuireadh comaoin ar an Aifrionn: -</span></p>
<lb n="2212"/>
<lb n="2213"/><p><span>Celestinus Pápa do órduigh “Introitus,” “Gradual,” agus</span>
<lb n="2214"/><span>“Offertorium”; 424 bliadhain andiaigh Chríost do'n fhear</span>
<lb n="2215"/><span>so.</span></p>
<lb n="2216"/>
<lb n="2217"/><p><span>Greagóir Mór do órduigh Kyrie Eleison agus Alleluia,</span>
<lb n="2218"/><span>agus beagán dé'n Chanóin; 600 bliadhan andiaigh Chríost</span>
<lb n="2219"/><span>do'n fhear so.</span></p>
<lb n="2220"/>
<lb n="2221"/><p><span>Simacus do chuir Gloria in Excelsis ann; 501 bliadhain</span>
<lb n="2222"/><span>andiaigh Chríost do'n fhear so.</span></p>
<lb n="2223"/>
<lb n="2224"/><p><span>Telesphorus d'órduigh trí hAifrinn do rádh Lá Nodlag; 134</span>
<lb n="2225"/><span>bliadhain andiaigh Chríost do'n fhear so.</span></p>
<lb n="2226"/>
<lb n="2227"/><p><span>Gelasius do chuir Tractus agus Prefáid ann; 484 bliadhain</span>
<lb n="2228"/><span>andiaigh Chríost do'n fhear so.</span></p>
<lb n="2229"/>
<lb n="2230"/><p><span>Innocentius do chuir an Pax ann; 407 bliadhain andiaigh</span>
<lb n="2231"/><span>Chríost do'n fhear so.</span></p>
<lb n="2232"/>
<lb n="2233"/><p><span>Damasus do chuir Confiteor agus an Chré ann, agus is é fós</span>
<lb n="2234"/><span>do chuir Epistileacha agus Soisgéil ann, do chomhairle</span>
<lb n="2235"/><span>Ieronimus Naomhtha; 347 bliadhain andiaigh Chríost do'n</span>
<lb n="2236"/><span>fhear so.</span></p>
<lb n="2237"/>
<lb n="2238"/><p><span>Alecsander Pápa do chuir “Qui pridie quam pateretur” ann,</span>
<lb n="2239"/><span>agus d'órduigh an t-uisge do chur i bhfíon na cailíse.  Is</span>
<lb n="2240"/><span>é fós do thionnsgain an t-uisge coisreagtha do dheunamh;</span>
<lb n="2241"/><span>agus d'órduigh do na sagartaibh a dhéanamh Dia Domhnaigh</span>
<lb n="2242"/><span>chum a chroithte ar an bpobal d'á mbeannughadh; 121 bliadhain</span>
<lb n="2243"/><span>andiaigh Chríost do'n fhear so.</span></p>
<lb n="2244"/>
<lb n="2245"/><p><span>Sixtus d'órduigh “Sanctus” do rádh trí h-uaire, agus gach</span>
<lb n="2246"/><span>nidh d'á bhfuil ina dhiaigh go Canóin.  Agus is é fós</span>
<lb n="2247"/><span>d'órduigh gan lámh tuata do bhuain ris an gcailís; agus</span>
<lb n="2248"/><span>is é mar an gceudna d'órduigh an Corporás do bheith de</span>
<lb n="2249"/><span>lin-eudach; 129 bliadhain andiaigh Chríost do'n fhear so.</span></p>
<lb n="2250"/>
<lb n="2251"/><p><span>Sergius d'órduigh an “t-Agnus Deí” 'san Aifrionn; 692</span>
<lb n="2252"/><span>bliadhain andiagh Chríost do'n fhear so.</span></p>
<lb n="2253"/>
<lb n="2254"/><p><span>Tuig, a léightheóir, nach bhfuil aon duine do na Pápadhaibh</span>
<lb n="2255"/><span>so do áirmheas acht duine dobhí i n-árd-fhlaitheas na</span>
<lb n="2256"/><span>hEagluise, agus i seilbh Chathaoireach Pheadair; agus, d'á</span>
<lb n="2257"/><span>bhrigh sin, dlighidh an uile Chríosduighe a ndlighthe agus</span>
<lb n="2258"/><span>a n-órduighthe do choiméad, do bhrigh gurab uachtaráin</span>
<lb n="2259"/><span>iad ar an uile dhuine de na Críostuighthibh i gcoitchinne,</span>
<lb n="2260"/><span>amhail adeir</span></p>
</div>
<pb n="46"/>
<div><lb n="2261"/><p><span>S. Augustin, 'san dara caibidil de'n chéad</span>
<lb n="2262"/><span>leabhar do sgríobh sé anaghaidh Eipistleach Paramenian - “Is</span>
<lb n="2263"/><span>íochtaráin (ar sé) an Chríosduigheacht go h-uile</span>
<lb n="2264"/><span>do'n ti atá ina shuidhe 'san gcathaoir,” .i.  Cathaoir</span>
<lb n="2265"/><span>Pheadair.</span></p>
<lb n="2266"/>
<lb n="2267"/><p><span>Adeir fós S. Ieronimus, ag labhairt ar árdfhlaitheas</span>
<lb n="2268"/><span>an Phápa, mar a sgríobhann anaghaidh na n-éiriceach d'ár</span>
<lb n="2269"/><span>bh'ainm Luciferani - “Is ar locht dhighnite an árdshagairt</span>
<lb n="2270"/><span>atá slainte na hEagluise.”  Ionann sin re a rádh agus</span>
<lb n="2271"/><span>gurab ar churam an Phápa (is árdshagart ann) bhíos</span>
<lb n="2272"/><span>dlighthe agus orduighthe do dheunamh 'san Eagluis, agus</span>
<lb n="2273"/><span>gidhbé nach éisdfidh ris na dlighthibh so doghnidh na</span>
<lb n="2274"/><span>Pápadha agus an Eagluis, is eagal do go luidhfidh air an</span>
<lb n="2275"/><span>bhreath rug Críost, mar a n-abair 'san 18 caibidil ag</span>
<lb n="2276"/><span>Matha, gurab meas pagánaigh nó puibliocánuigh is cóir</span>
<lb n="2277"/><span>do bheith ar gach n-aon nach éisdfidh ris an Eagluis.</span></p>
<lb n="2278"/>
<lb n="2279"/><p><span>Is follus dó réir a ndubhramar gurab ionghabhtha na</span>
<lb n="2280"/><span>neithe atá 'san Aifrionn leath amuigh d'á shubstaint,</span>
<lb n="2281"/><span>agus gurab somholta sleachtain na sagart.</span></p>
<lb n="2282"/>
<lb n="2283"/><p><span>AN TSEACHTMHADH CAIBIDIL.</span></p>
<lb n="2284"/>
<lb n="2285"/><p><span>In a dtráchtar gurab cóir iomhaigh Chríost do chur roimh</span>
<lb n="2286"/><span>an gCanóin.</span></p>
<lb n="2287"/>
<lb n="2288"/><p><span>Dlighthear, iomorro iomháigh Chríost, mar bhí 'san gCroich,</span>
<lb n="2289"/><span>do chur roimh an gCanóin, d'á chuir i gcuimhne do'n tsagart</span>
<lb n="2290"/><span>go ndlighthear do cuimhniughadh ar Pháis Chríost doghnídh</span>
<lb n="2291"/><span>sé d'eisiomlughadh an tan adeir an tAifrionn; agus dá</span>
<lb n="2292"/><span>n-abradh Cailbhin nach dlighthear iomháigh ar bith do bheith</span>
<lb n="2293"/><span>ann d'á ndéanaid daoine onóir, bíodh a fhios aige nach</span>
<lb n="2294"/><span>fíor dó é, agus go bhfuilid sompladha anns an tSean-Reacht</span>
<lb n="2295"/><span>aguinn, mar ar órduigh Dia Féin do Maoise iomháigh</span>
<lb n="2296"/><span>do dheunamh 'san tabernacal, amhail léightear 'san 25</span>
<lb n="2297"/><span>caibidil in Ecsodus.</span></p>
<lb n="2298"/>
<lb n="2299"/><p><span>Léightear fós, 'san 31 caibidil in Ecsodus, agus 'san 6</span>
<lb n="2300"/><span>caibidil agus 'san 7 caibidil de'n treas leabhar de</span>
<lb n="2301"/><span>Leabhraibh na Ríogh gur órduigh Daibhídh do Sholamh</span>
<lb n="2302"/><span>iomad iomháigheadh do chur 'san teampoll, agus go</span>
<lb n="2303"/><span>ndeárnaidh Solamh sin air.  Do órduigh, mar an gceudna,</span>
<lb n="2304"/><span>Dia do Mhaoise (amhail léightear 'san 21 caibidil de</span>
<lb n="2305"/><span>Leabhar na nUimhreach) athair nimhe umha do chur a gcrann</span>
<lb n="2306"/><span>mar chomhartha, ionnus gach aon dobhíodh créachtnuighthe</span>
<lb n="2307"/><span>ó na haithreachaibh neimhe tinntighe do chuir</span>
<lb n="2308"/><span>Dia do dheunamh éirligh ar an bpobal (tré bheith ag</span>
<lb n="2309"/><span>ceasacht ar an bplúr neamhdha) go mbiadh slán tré</span>
<lb n="2310"/><span>amharc uirre.  Mar an gceudna, órduighthear leis an</span>
<lb n="2311"/><span>Eagluis gCatoilice do na Críostuighthibh iomháigh</span>
<lb n="2312"/><span>Chríost (i gcrann na croiche) do chur ar a gcomhair</span>
<lb n="2313"/><span>re filleadh uirre, ionnus an tan dochídhfidh an</span>
<lb n="2314"/><span>sompla sin go mbiadh amharc a n-inntinne ar Chríost agus</span>
<lb n="2315"/><span>ar A Pháis,</span></p>
</div>
<pb n="47"/>
<div><lb n="2316"/><p><span>le leighistear gach lot, le n-íocthar gach</span>
<lb n="2317"/><span>aingcis, agus le gcneasuighthear gach créacht cróilinnteach</span>
<lb n="2318"/><span>dá m-bí ar an gcoguas, agus fós le dteilgthear go</span>
<lb n="2319"/><span>taosgach tinneasnach gach blodh d'armaibh innilte na</span>
<lb n="2320"/><span>hurchóide d'á mbí i n-aigeun anbhail éigceannsa na</span>
<lb n="2321"/><span>h-anmann ó bheith ag athchognamh agus ag árdsgrúdadh</span>
<lb n="2322"/><span>uirre i n-aigeantaibh na bhfiréin; agus is usaide an</span>
<lb n="2323"/><span>t-athcognamh so dheunamh, iomháigh Chríost agus na</span>
<lb n="2324"/><span>croiche do bheith ar chomhair an Chríosdaidhe, do</span>
<lb n="2325"/><span>thabhairt Chríost agus na Páise</span>
<lb n="2326"/><span>chum a chuimhne, do bhrigh do réir Aristotail, go</span>
<lb n="2327"/><span>ngluaiseann cosbóir an chéadfaidh amhail, do réir an</span>
<lb n="2328"/><span>tseanfhocuil - eadhon, “Seachnaidh an tsúil an nídh</span>
<lb n="2329"/><span>nach bhfaiceann.”</span></p>
<lb n="2330"/>
<lb n="2331"/><p><span>Agus is córuide a mheas gurab fíoghair agus aithghein</span>
<lb n="2332"/><span>do Chríost 'san chroich an náthair nimhe úd dobhí</span>
<lb n="2333"/><span>'san gcrann ar an bhfásach, an nidh adubhairt Críost</span>
<lb n="2334"/><span>'san treas caibidil ag Eóin - “Amhail (ar sé) do</span>
<lb n="2335"/><span>árduigh Maoise an nathair neimhe 'san bhfásach mar an</span>
<lb n="2336"/><span>gceudna is éigin Mac an Duine d'árdughadh, ionnus gach</span>
<lb n="2337"/><span>aon chreideas ann nach rachaidh amugha, agus go</span>
<lb n="2338"/><span>bhfuighfeadh an bheatha mharthanach.”</span></p>
<lb n="2339"/>
<lb n="2340"/><p><span>Is móide is iontugtha onóir do'n chroich chéasda an</span>
<lb n="2341"/><span>nidh léightear ag Peadar 'san dara caibidil de'n chéad</span>
<lb n="2342"/><span>Eipistil, agus ag Pól 'san gcéad caibidil agus 'san</span>
<lb n="2343"/><span>dara caibidil go Colosenses, 'san naomhadh caibidil gus</span>
<lb n="2344"/><span>na hEabhradhaibh, agus fós an nidh léightear ag</span>
<lb n="2345"/><span>Damascenus 'san dara caibidil deug de'n cheathramhadh</span>
<lb n="2346"/><span>leabhar - “Is déanta (ar sé) an crann mórluaigh-se</span>
<lb n="2347"/><span>ionar ofráil Críost E Féin mar íodhbairt ar ár son,</span>
<lb n="2348"/><span>ionnus ó n-a bhain re n-A Naomh-Chorp agus re n-A Fhuil</span>
<lb n="2349"/><span>di go bhfuil féin ró naomhtha, d'adhradh agus</span>
<lb n="2350"/><span>d'onórughadh; mar an gceudna, do réir a gcáile féin,</span>
<lb n="2351"/><span>is ionóruighthe gach iomháigh naoimh eile ó sin amach.”</span>
<lb n="2352"/><span>Atá fós mar ghnáthughadh 'san Eagluis iomháigh do bheith</span>
<lb n="2353"/><span>innte, amhail léightear ag na seanúghdaruibh dobhí i</span>
<lb n="2354"/><span>dtús na hEagluise ann.  Ag so mar adeir Tertullian, do</span>
<lb n="2355"/><span>mhair de'n leith astigh de 200 bliadhan i ndiaigh Chríost,</span>
<lb n="2356"/><span>'san leabhar do sgríobh ar an náire - “Is gnáth (ar sé)</span>
<lb n="2357"/><span>iomháigh Chríost agus caora ar A ghualainn do dhealbhughadh</span>
<lb n="2358"/><span>ar na cailísibh coisriogtha.”  Adeir Eusébius 'san 14</span>
<lb n="2359"/><span>caibidil de'n seachtmhadh leabhar do sgríobh ar Sdáid na</span>
<lb n="2360"/><span>hEagluise, go bhfacaidh sé féin iomháigh deunta de phrás,</span>
<lb n="2361"/><span>dorinneadh le Sirophenisa, doghníodh iomad míorbhul;</span>
<lb n="2362"/><span>330 mbliadhna i ndiaidh Chríost do'n fhear so.</span></p>
<lb n="2363"/>
<lb n="2364"/><p><span>Adeir Nicephorus, 'san 30 caibidil de'n deachmhadh leabhar,</span>
<lb n="2365"/><span>go dtug Silbhester Pápa iomháigh Pheadair agus Phóil do</span>
<lb n="2366"/><span>Chonstantinus Impire.</span></p>
<lb n="2367"/>
<lb n="2368"/><p><span>Adeir Criosostimus, 'san deachmhadh seanmóir do sgríobh</span>
<lb n="2369"/><span>se d'Eadarghuidhe na Croiche, gur ghnáthuigh aca féin</span>
<lb n="2370"/><span>uair 'san mbliadhan - eadhon, Aoine an Chéasda - iomháigh</span>
<lb n="2371"/><span>na croiche d'adhradh thrí huaire; 380 bliadhan andiaigh</span>
<lb n="2372"/><span>Críost do'n fhear so.</span></p>
<lb n="2373"/>
<lb n="2374"/><p><span>Adeir Greagóir Mór 'san 109 eipistil de'n naomhadh</span>
<lb n="2375"/><span>léabhar, na briathra so - “Is uime (ar sé) bhíd iomháighthe</span>
<lb n="2376"/><span>'san eagluis, ionnus an</span></p>
</div>
<pb n="48"/>
<div><lb n="2377"/><p><span>mhuinntir nach léigheann leabhair go</span>
<lb n="2378"/><span>léaghfadaois go h-áirighthe as na h-iomháighibh an nidh nach</span>
<lb n="2379"/><span>féadfadaois do léaghadh 'san leabhair; óir an nidh léigheas</span>
<lb n="2380"/><span>an t-eagnuidheach ina leabhar, no seólas an sgríbheann dó,</span>
<lb n="2381"/><span>múineann an iomháigh an nidh ceudna do'n dubhthuata an tan</span>
<lb n="2382"/><span>fheachas uirthe, eadhon, stair na páise nó dáil an tsuipéir,</span>
<lb n="2383"/><span>no triall Mhuire do'n Eigipt, nó an ionamhail eile sin.”</span></p>
<lb n="2384"/>
<lb n="2385"/><p><span>Adeir Greagóir Mór, mar an gceudna, 'san 33 eipistil 'san</span>
<lb n="2386"/><span>tseachtmhadh leabhar ag sgríobhadh go Secundinus, aga mholadh</span>
<lb n="2387"/><span>tré bheith ag iarraidh iomháigh air féin - “Atá a fhios</span>
<lb n="2388"/><span>aguinn (ar sé) nach uime iarras tú iomháigh ár</span>
<lb n="2389"/><span>Slánuightheóra chum a h-onóruighthe mar Dia, acht mar</span>
<lb n="2390"/><span>chuimhniughadh ar Mhic Dé, agus do lasadh A ghrádha ionnad,</span>
<lb n="2391"/><span>agus an tan shleachtamaoidne dhí, ní mar Dhia ghlacamaoid</span>
<lb n="2392"/><span>í, acht doghníomaoid Mac Dé d'eadarghuidhe innte.”</span></p>
<lb n="2393"/>
<lb n="2394"/><p><span>Adeir S. Augustin, 'san 77 caibidil de'n 22 leabhar ró</span>
<lb n="2395"/><span>sgríobh anaghaidh Faustus go mbiodh iomháigh Abraham ag</span>
<lb n="2396"/><span>íodhbairt a mhic, dealbhtha an ionadaibh iomdha re n-a linn</span>
<lb n="2397"/><span>féin.</span></p>
<lb n="2398"/>
<lb n="2399"/><p><span>Adeir Damascenus, 'san gcéad oráid do sgríobh ar na</span>
<lb n="2400"/><span>h-iomháighibh, go mbíodh iomháigh Phóil Apstal ag</span>
<lb n="2401"/><span>Criosostomus Naomhtha láimh re n-a leabuidh.</span></p>
<lb n="2402"/>
<lb n="2403"/><p><span>Adeir Beda 'san 25 caibidil de'n chéad leabhar ro sgríobh</span>
<lb n="2404"/><span>de Stair Eagluise na Sacsan - An tan dochuaidh Augustín</span>
<lb n="2405"/><span>manach, mar aon re coimhthionól cléireach do sheanmóir an</span>
<lb n="2406"/><span>tSoisgéil go Sacsaibh, gurab cros airgid fa bratach agá</span>
<lb n="2407"/><span>hiomchar rómpa, agus íomhaigh an tSlánuightheora dealbhtha</span>
<lb n="2408"/><span>ar chlár.</span></p>
<lb n="2409"/>
<lb n="2410"/><p><span>Léightear ag Sygbertus ina Chronaic, go raibh Iudaigheach</span>
<lb n="2411"/><span>ainiriseach (i gcionn 560 bliadhan iar ngein Chríost) do</span>
<lb n="2412"/><span>ghabh do láimh bheith ag fochmhuid fá na hiomháighibh,</span>
<lb n="2413"/><span>agus lá n-aon go bhfacaidh iomháigh Chríost, agus tug</span>
<lb n="2414"/><span>urchar d'á shoighid di, agus do chréachtnaigh í, agus ar</span>
<lb n="2415"/><span>n-a goin tháinig iomad fola aisde, i gcruth gur bhfhollus</span>
<lb n="2416"/><span>do gach aon d'á bhfacaidh í gurab miorbhuil dorinneadh</span>
<lb n="2417"/><span>uimpe.</span></p>
<lb n="2418"/>
<lb n="2419"/><p><span>Adeir Paulinus Naomhtha, 'san 12 eipistil, go mbiodh</span>
<lb n="2420"/><span>iomháighthe ag á n-onórughadh 'san Eagluis re 1300 bliadhan.</span></p>
<lb n="2421"/>
<lb n="2422"/><p><span>As na háitibh reamhráidhte is follus go bhfuilid iomháighthe</span>
<lb n="2423"/><span>do shíor ag á n-onórughadh 'san Eagluis, agus go bhfuilid</span>
<lb n="2424"/><span>ionoróruighthe; agus maille ris sin is córaide a mheas</span>
<lb n="2425"/><span>gurab fíor gach nidh dá ndubhramar nach inchreidthe go</span>
<lb n="2426"/><span>bhfuileongadh Dia A Eagluis féin ag dul ar seachrán ag</span>
<lb n="2427"/><span>tabhairt onóra d'iomháighibh ó aimsir na n-Apstol a leith,</span>
<lb n="2428"/><span>dá mbudh neamhthoil leis a n-onórughadh.</span></p>
<lb n="2429"/>
<lb n="2430"/><p><span>Is iongnadh fós an dáil mar go dtiubharthar onóir do</span>
<lb n="2431"/><span>chathaoir-sdáit an ríogh, gion go mbiadh an rígh féin do</span>
<lb n="2432"/><span>láthair, agus nach tabharthaoi onóir</span></p>
</div>
<pb n="49"/>
<div><lb n="2433"/><p><span>d'iomháigh Chríost</span>
<lb n="2434"/><span>nó A Mháthar nó na nAbstal, gion go mbeidís séin do</span>
<lb n="2435"/><span>láthair; óir mar nach í an chathaoir chrainn úd in a</span>
<lb n="2436"/><span>suidheann an righ onóruighthear, acht an rígh féin, agus</span>
<lb n="2437"/><span>mar nach é an bréid cnáibe ar a ndealbhthar íomháigh an</span>
<lb n="2438"/><span>rígh onóruighthear acht an righ féin, mar an gceudna ní</span>
<lb n="2439"/><span>h-í an chloch nó an crann,</span>
<lb n="2440"/><span>an brat nó an paipéar, ar a ndealbhthar íomháigh Chríost,</span>
<lb n="2441"/><span>a Mháthar, nó aon naomh eile, onóruighthear leis na</span>
<lb n="2442"/><span>gCatoilicibh, acht Críost féin, nó na naoimh eile dealbhthar</span>
<lb n="2443"/><span>ionnta.  Is córaide dúinn fós a mheas gurab toil le Chríost A</span>
<lb n="2444"/><span>Iomháigh Féin do bheith ag na Críostuighibh go léightear</span>
<lb n="2445"/><span>ag Damascenus, 'san 17 caibidil de'n cheathramhadh leabhar</span>
<lb n="2446"/><span>ro sgríobh ar an gCreideamh gCoitcheann bhFíor-fhoghlamtha</span>
<lb n="2447"/><span>gur chuir Críost A Iomháigh Féin chum an righ d'ár bh'ainm</span>
<lb n="2448"/><span>Abagarus (dobhí lán d'fhonn chum E Féin d'fhaicsin), agus</span>
<lb n="2449"/><span>fós gur chuir Sé A dhealbh féin ar naipicín Bheronica.</span>
<lb n="2450"/><span>Mar an gceudna, mar do dhealbh Lúcás Soisgeulaidhe íomháigh</span>
<lb n="2451"/><span>Mhuire in-a cruth féin, atá ar marthain ag an Eagluis fós,</span>
<lb n="2452"/><span>atá cheana Athanasius, agus Basilius, agus S. Augustín, agus</span>
<lb n="2453"/><span>Ambrós agus iliomad de dhochtúiribh eile ag teacht leis an</span>
<lb n="2454"/><span>bhfírinne so.</span></p>
<lb n="2455"/>
<lb n="2456"/><p><span>AN T-OCHTMHADH CAIBIDIL annso.</span></p>
<lb n="2457"/>
<lb n="2458"/><p><span>In a dTráchthar ar Thosach na Canóine.</span></p>
<lb n="2459"/>
<lb n="2460"/><p><span>Bíodh a fhios agat, a Léightheóir, gurab “T an chéad litir</span>
<lb n="2461"/><span>de'n Chanóin agus cuma croise bhíos uirre i nGréigis nó i</span>
<lb n="2462"/><span>Laidin, agus do bhrigh gurab do dhruim na croise tháinig an</span>
<lb n="2463"/><span>Tighearna d'ár slánughadh, is í céad litir cuirthear i</span>
<lb n="2464"/><span>i dtosach an Canónach í; agus is ina fhioghair so d'órduigh</span>
<lb n="2465"/><span>Dia inallód do'n Chineadh Iudaigheach, gach aon ar a</span>
<lb n="2466"/><span>gcuirfidhe an litir úd mar chomhartha ina éadan, do réir</span>
<lb n="2467"/><span>Esechiel 'san naomhadh caibidil, go bhfóirfidhe é ar an</span>
<lb n="2468"/><span>díoghaltas dobhí ag Dia d'á dheunamh ar an bpobal.</span></p>
<lb n="2469"/>
<lb n="2470"/><p><span>Is é adhbhar fá gclaonann an sagart a cheann chum láir na</span>
<lb n="2471"/><span>h-altóra ag rádh “Té igitur,” i gcuimhniughadh an chlaonta</span>
<lb n="2472"/><span>dorinne Peadar 'san dtuamba iar n-eiséirghe do Chríost.</span>
<lb n="2473"/><span>Adhbhar eile fós, dá chur i gcéill go ndligheann an sagart</span>
<lb n="2474"/><span>dul go ró umhal do dheunamh na h-íodhbartha sin.</span></p>
<lb n="2475"/>
<lb n="2476"/><p><span>Is é chialluighid na trí crosa doghnídhthear, ag rádh</span>
<lb n="2477"/><span>“Haec dona,” trí codcha na h-aithrighe, mar atá</span>
<lb n="2478"/><span>comhmbrughadh croidhe, admháil fhírinneach beóil 'san</span>
<lb n="2479"/><span>bhfaoisidin, agus leóirghníomh 'san lot doghnídhthear - óir</span>
<lb n="2480"/><span>trí modha ar a ndeuntar an peacadh, ó chroidhe, ó</span>
<lb n="2481"/><span>bheul, agus ó ghníomh.  Cialluighid fós na trí crosa úd</span>
<lb n="2482"/><span>na trí modha ar ar chrochsad na h-Uidhil Críost - mar</span>
<lb n="2483"/><span>atá do thoil, do bheul, agus do ghníomh.  Cialluighid fós</span>
<lb n="2484"/><span>na trí modha ar a ndeárnadh fochmhuide fá Chríost ré</span>
<lb n="2485"/><span>h-ucht na Páise - an chéad modh, do láthair na n-easpog,</span>
<lb n="2486"/><span>i dtigh Chaiphas; an dara modh, do</span></p>
</div>
<pb n="50"/>
<div><lb n="2487"/><p><span>láthair Phioláid ina thigh; an treas modh, i dtigh</span>
<lb n="2488"/><span>Ioruaidh.  Cialluighid fós an cádhus agus an onóir</span>
<lb n="2489"/><span>dlighthear do thabhairt do na Trí Pearsannaibh.</span></p>
<lb n="2490"/>
<lb n="2491"/><p><span>Is é chialluigheas Memento na mBeó,” guidhe an tsagairt</span>
<lb n="2492"/><span>ar na daoinibh bhíos beó, agus is é iarras dóibh, grása</span>
<lb n="2493"/><span>Dé do thoidheacht orra, agus a bpeacaidh do chur ar gcúl.</span>
<lb n="2494"/><span>Agus is ar an modh so dhligheas an sagart an ghuidhe sin</span>
<lb n="2495"/><span>do dheunamh - ar dtús, go ró speisialta ar a shon féin;</span>
<lb n="2496"/><span>an dara modh, go speisialta ar son druinge d'áirighthe, do</span>
<lb n="2497"/><span>réir a ghaoil nó a chumuinn riú; an treas modh, ar son</span>
<lb n="2498"/><span>na h-Eagluise go coitchionn.</span></p>
<lb n="2499"/>
<lb n="2500"/><p><span>Is féidir a fhiafraighe annso - Cia is feárr Aifrionn an</span>
<lb n="2501"/><span>tsagairt mhaith nó an drochshagairt le n-iomchrann an</span>
<lb n="2502"/><span>Eagluis?  Mo fhreagra ar sin, go bhfuilid dá nídh san</span>
<lb n="2503"/><span>Aifrionn - mar atá guidhe an tsagairt féin, agus deanmhas</span>
<lb n="2504"/><span>neith nó brígh an Aifrinn féin, an mhéid gurab</span>
<lb n="2505"/><span>íodhbairt é.  Do réir an chéad neith, ní fhuil foghnamh</span>
<lb n="2506"/><span>ar Aifrionn an droch-shagairt, do bhrígh go n-abair an</span>
<lb n="2507"/><span>Scrioptúir nach éisdeann Dia re guidhe an pheacaigh.</span>
<lb n="2508"/><span>Gidheadh an mhéid bhaineas ris an dara nidh, is comh-uasal</span>
<lb n="2509"/><span>ó'n tsagart mhaith agus ó'n droch-shagart é, do bhrigh</span>
<lb n="2510"/><span>gurab do chomhachtaibh na sagartachta atá aca araon</span>
<lb n="2511"/><span>(atá do-thruaillighthe innte féin) doghníd siad an</span>
<lb n="2512"/><span>íodhbairt.  Is sompla follus air so gurab minic bhíos an</span>
<lb n="2513"/><span>t-ór dogheibhthear i gcisde an bhitheamhnaigh cómh-uasal</span>
<lb n="2514"/><span>ris an ór dogheibhthear i dtigh an righ; mar</span>
<lb n="2515"/><span>an gceudna, ní misde an leigheas dobheir an liaigh uadh,</span>
<lb n="2516"/><span>go mbeith féin easlán.  Dearbhthar fírinne na neithe</span>
<lb n="2517"/><span>so ag “Decretales.”</span></p>
<lb n="2518"/>
<lb n="2519"/><p><span>Dá mbudh fhada leis an sagart dobhiadh sé ag cuimhniughadh</span>
<lb n="2520"/><span>gach aoin anns an Memento, tabhradh chum a chuimhne roimh an</span>
<lb n="2521"/><span>Aifrionn iad, agus abradh d'aon fhocal 'san Memento - “Cuirim</span>
<lb n="2522"/><span>gach aonduine ar ar chuimhnigheas roimh an Aifrionn fá'n</span>
<lb n="2523"/><span>nguidhe so”; agus dá mbiadh ina iongnadh ar aon duine,</span>
<lb n="2524"/><span>amhuil adubhramar thuas, gurab air féin dhligheas an</span>
<lb n="2525"/><span>sagart guidhe do dheunamh ar dtús, bíodh a fhios aige go</span>
<lb n="2526"/><span>bhfuil órdughadh 'san ngrádh, agus gurab é iarras, grádh</span>
<lb n="2527"/><span>an duine do bheith do Dhia ar dtús, do féin annsin, agus</span>
<lb n="2528"/><span>do'n chneas is goire dó ó sin amach.  Dá bhrigh sin is</span>
<lb n="2529"/><span>córa do'n tsagart guidhe air féin ar dtús ioná ar chneas</span>
<lb n="2530"/><span>eile dá ghoire dó.  Ag so sompla as an tSein-Reacht air</span>
<lb n="2531"/><span>sin.  Léightear 'san 17 caibidil de'n treas leabhar de Leabhraibh</span>
<lb n="2532"/><span>na Ríogh mar adubhairt Elias ris an mbaintreabhaigh toirtín</span>
<lb n="2533"/><span>fá luaith aráin do dheunamh dó féin ar dtús de'n mhin do</span>
<lb n="2534"/><span>bhí aice, agus ina dhiaigh sin di féin agus d'á cloinn;</span>
<lb n="2535"/><span>mar an gceudna do'n tsagart, dlighidh ar dtús sochar an</span>
<lb n="2536"/><span>Aifrinn do tháthughadh ris féin, agus ina dhiaigh sin ris</span>
<lb n="2537"/><span>an tí is goire dhó i ngaol nó i gcumann.  Gidheadh, má</span>
<lb n="2538"/><span>chuireann duine d'fhiachuibh ar an sagart go speisialta</span>
<lb n="2539"/><span>Aifrionn do rádh ar a shon féin, is ar son an tí sin go</span>
<lb n="2540"/><span>speisialta dhligheas an sagart Aifrionn do rádh, óir is</span>
<lb n="2541"/><span>mó théid an tAifrionn i sochar do'n tí</span></p>
</div>
<pb n="51"/>
<div><lb n="2542"/><p><span>d'á n-abarthar go speisialta é ioná do'n tí cuirthear fá ghuidhe</span>
<lb n="2543"/><span>imeasg cháich; agus is uime sin atá ina ghnáthughadh</span>
<lb n="2544"/><span>so-mholta 'san Eagluis Chatoilice ag daoinibh cráibhtheacha</span>
<lb n="2545"/><span>Aifrionn do chur d'á rádh ar a son féin go speisialta.</span></p>
<lb n="2546"/>
<lb n="2547"/><p><span>Tabhair dod' aire go bhfuilid dá shochar dogheibhthear as</span>
<lb n="2548"/><span>an Aifrionn - mar atá cion impidhe agus leóirghníomh.  Is</span>
<lb n="2549"/><span>é is cion impidhe ann, meudughadh grása agus sochar</span>
<lb n="2550"/><span>spioradálta d'fhagháil do na Críosduighthibh, agus téid</span>
<lb n="2551"/><span>an t-Aifrionn ar an modh so i sochar do'n uile dhuine bhíos</span>
<lb n="2552"/><span>abuidh nó ionamhuil chum a ghlacta.  Is é, iomorro, is</span>
<lb n="2553"/><span>leóirghníomh ann, díoluigheacht dhlighfeas an fíreun do</span>
<lb n="2554"/><span>thabhairt uaidh i bpurgadóir maille re péin d'fhulang</span>
<lb n="2555"/><span>ann do réir mhéide nó chaindigheachta na coire nó an</span>
<lb n="2556"/><span>pheacaidh dorinne; agus, 'san gcéill sin, ní h-ionann</span>
<lb n="2557"/><span>sochar in a dtéid an tAifrionn do gach aon duine, agus fós</span>
<lb n="2558"/><span>ní fhuil d'á mhéid chuirfeas fá ghuidhe 'san Aifrionn</span>
<lb n="2559"/><span>go speisialta nach lugha-sa-chách doghnídhthear leóirghníomh</span>
<lb n="2560"/><span>i bpéin gach aon aca ann; óir an nidh ar a dtéid</span>
<lb n="2561"/><span>roinn, is lugha-sa-chách mír gach nduine dhe ioná dá</span>
<lb n="2562"/><span>bhfaghadh gach aon aca an t-iomlán, an tan nach bhí an</span>
<lb n="2563"/><span>t-iomlán gan chrích gan fhóircheann, mar nach bhfuil</span>
<lb n="2564"/><span>an leóirghníomh úd an Aifrinn.  Ní h-ionann agus sochar</span>
<lb n="2565"/><span>na Páise, agus is córaide so do chreideamhuin dá mbeith</span>
<lb n="2566"/><span>leóirghníomh an Aifrinn gan chrích gan fhóircheann,</span>
<lb n="2567"/><span>níor bheag aon Aifrionn amháin do rádh ar gach n-anam</span>
<lb n="2568"/><span>d'á rachadh i bpurgadóir, nó ar a bhfuil d'anmannaibh</span>
<lb n="2569"/><span>ann go léir le chéile, gidheadh dochídhmid ghnáthughadh</span>
<lb n="2570"/><span>na hEagluise, dárab' ainm Fundament na Fírinne ag teacht</span>
<lb n="2571"/><span>anaghaidh so, an mhéid go dtabhair fá deara iomad</span>
<lb n="2572"/><span>Aifrionn do rádh ar aon anam amháin, nidh nach diongnadh</span>
<lb n="2573"/><span>sí dá mbeith sochar an Aifrinn doi-chríochnuighthe, mar</span>
<lb n="2574"/><span>nach bhfuil.</span></p>
<lb n="2575"/>
<lb n="2576"/><p><span>Dá n-abradh Cailbhin go raibh sochar neimh-chríochnuighthe</span>
<lb n="2577"/><span>ag Páis Chríost, agus, dá réir sin, nach righid na</span>
<lb n="2578"/><span>Críosduighthe a Leas Aifrionn, nó Paidir, nó Cré do</span>
<lb n="2579"/><span>rádh, nó deaghobair ar bith do dheunamh.  Mo fhreagra air</span>
<lb n="2580"/><span>sin acht gé atáid sochair na Páise neamhchríochnuighthe,</span>
<lb n="2581"/><span>tairis sin nach slánuigheann gníomh, agus nach fóireadh</span>
<lb n="2582"/><span>Aifrionn gach aon duine, gidheadh ní do neamhchumhachtaibh</span>
<lb n="2583"/><span>i bPáis Chríost atá sin, acht nach tathuighid na peacuigh</span>
<lb n="2584"/><span>sochar na Páise riú féin maille re deaghoibreachaibh</span>
<lb n="2585"/><span>agus re haithrighe dheunamh ina bpeacthaibh.</span></p>
<lb n="2586"/>
<lb n="2587"/><p><span>Ag so dá shompla bhaineas ris an nidh so - Ar dtús, ní</span>
<lb n="2588"/><span>de neamh-chumas i solus na gréine atá nach diongnadh</span>
<lb n="2589"/><span>deallrughadh nó taithneamh i bpriosún dorcha, acht mar</span>
<lb n="2590"/><span>iadhtar dóirse agus fuinneóga an phriosúin mar an</span>
<lb n="2591"/><span>gceudna ní de neamh-chomhachtaibh i sochar na Páise atá</span>
<lb n="2592"/><span>gan deallrughadh nó grása do thabhairt do gach aon duine,</span>
<lb n="2593"/><span>acht mar chuirid na peacuidhe agus na droch-oibreacha</span>
<lb n="2594"/><span>daillchiach agus dorchadus ar an anmuin, ionnus nach</span>
<lb n="2595"/><span>soillsigheann solus na ngrás ann.  An dara sompla, an</span></p>
</div>
<pb n="52"/>
<div><lb n="2596"/><p><span>íoc luibh nó an deoch leighis in a mbiadh sláinte do</span>
<lb n="2597"/><span>thabhairt do'n othar, ní théid i dtairbhe dhó acht muna</span>
<lb n="2598"/><span>n-ibhidh í; mar an gceudna do'n chorn tsláin-íce úd na</span>
<lb n="2599"/><span>Páise ní théid i sochar do'n pheacach nó go dtathuighthear</span>
<lb n="2600"/><span>ris é maille re deagh-oibreachaibh na h-aithrighe agus le</span>
<lb n="2601"/><span>coimhlíonadh na n-aithneadh.</span></p>
<lb n="2602"/>
<lb n="2603"/><p><span>Agus dá n-abradh Cailbhin nach dlighthear do na sagartaibh</span>
<lb n="2604"/><span>íodhbairt do dheunamh do bhrígh go ndeárna Críost féin</span>
<lb n="2605"/><span>íodhbairt.  Is dearbhtha nach fíor dó é, óir ní</span>
<lb n="2606"/><span>luighide is cóir do'n tsagart baisdeadh do dheunamh go</span>
<lb n="2607"/><span>ndeárnadh Críost baisdeadh, ná urnuighthe do dheunamh</span>
<lb n="2608"/><span>go ndeárnadh Críost urnuighthe, nó trosgadh go ndeárnadh</span>
<lb n="2609"/><span>Críost trosgadh; mar an gceudna ní luighide dlighthear do</span>
<lb n="2610"/><span>na sagartaibh íodhbairt an Aifrinn do dheunamh go ndeárnadh</span>
<lb n="2611"/><span>Críost íodhbairt an Aifrinn rómpa.</span></p>
<lb n="2612"/>
<lb n="2613"/><p><span>Agus dá n-abradh Cailbhin nach bhfuil feidhm ar an Aifrionn,</span>
<lb n="2614"/><span>do bhrígh nach déin duine ar bith (má's fíor do-san)</span>
<lb n="2615"/><span>leóirghníomh ar a shon féin nó ar son duine eile acht</span>
<lb n="2616"/><span>gurab é Críost féin in A aonar doghnídh leóirghníomh</span>
<lb n="2617"/><span>ar son gach aon duine, is dearbhtha nach fíor dó é.  Oir</span>
<lb n="2618"/><span>bíodh gurab é Dia is Céad Ghníomhuightheóir coitcheann</span>
<lb n="2619"/><span>do'n uile deaghobair doghnídh duine, maiseadh is é an</span>
<lb n="2620"/><span>duine an dara ghníomhuightheóir speisialta bhíos ag</span>
<lb n="2621"/><span>congnamh le Dia, do réir Phóil 'san dtreas caibidil de'n</span>
<lb n="2622"/><span>chéad Eipistil chum na gCoirinnteach mar a n-abair - “Is</span>
<lb n="2623"/><span>lucht cunganta do Dhia sinn” (ar sé).  Adeir fós, 'san</span>
<lb n="2624"/><span>seachtmhadh caibidil de'n dara hEipistil chum na</span>
<lb n="2625"/><span>gCoirinnteach, nidh as a dtuigthear go ndéin duine leóirghníomh</span>
<lb n="2626"/><span>ar a shon féin - “Glanam (ar sé) sinn féin o'n uile</span>
<lb n="2627"/><span>shalchar.”  Adeir fós, 'san dara caibidil de'n dara</span>
<lb n="2628"/><span>hEipistil go Timotheus, briathra</span>
<lb n="2629"/><span>thig leis an nidh gceudna - “Glan (ar sé) ó mhailís do</span>
<lb n="2630"/><span>chroidhe féin,” dá chur i gcéill go ndligheann agus go</span>
<lb n="2631"/><span>bhféadann duine, mar aon re congnamh Dé leóirghníomh do</span>
<lb n="2632"/><span>dheunamh ar a shon fhéin, maille re hAifrionn do rádh, nó</span>
<lb n="2633"/><span>do chur d'á rádh, ré h-urnaighthibh, re déirc, nó re</span>
<lb n="2634"/><span>trosgadh do dheunamh.  Ar an adhbhar sin, is breugach adeir</span>
<lb n="2635"/><span>Cailbhin nach bhfuil feidhm ar an Aifrionn, agus is breugach</span>
<lb n="2636"/><span>a réasún an tan adeir nach déin duine leóirghníomh ar</span>
<lb n="2637"/><span>a shon féin nó ar son duine eile.</span></p>
<lb n="2638"/>
<lb n="2639"/><p><span>Is é chialluigheas an “Communicantes,” cuimhniughadh na</span>
<lb n="2640"/><span>naomh, d'á iarraidh ar Dhia ina n-onoir soirbhiughadh do'n</span>
<lb n="2641"/><span>droing curthar fá ghuidhe an Aifrinn.  Ag so sompla air sin</span>
<lb n="2642"/><span>as an tSein-Reacht 'san 32 caibidil i leabhar Ecsodus, ag</span>
<lb n="2643"/><span>Maoise.  Ar mbeith ag guidhe do Mhaoise ar son an phobail</span>
<lb n="2644"/><span>pheacaigh - “Cuimhnigh, a Thighearna (ar sé) Abraham,</span>
<lb n="2645"/><span>Isaac, agus Iacob, t'óglacha féin.”  Mar an gceudna</span>
<lb n="2646"/><span>léightear, 'san dtreas caibidil i Leabhar Daniel, gur</span>
<lb n="2647"/><span>chuimhnigh Asarias (ar mbeith 'san tsorn teinntighe dhó)</span>
<lb n="2648"/><span>ar na trí hArd-aithreachaibh úd, ag iarraidh trócaire</span>
<lb n="2649"/><span>ar Dhia ar a son - “Ná beir (ar sé), a Thighearna, agus</span>
<lb n="2650"/><span>a Dhia, Do thrócaire uainn, ar</span></p>
</div>
<pb n="53"/>
<div><lb n="2651"/><p><span>son Abraham, Do dhuine dil féin, agus Isaac, t'óglaoch féin,</span>
<lb n="2652"/><span>agus Iacob Do naomh féin.”  Léightear, mar an gceudna,</span>
<lb n="2653"/><span>ar Esechias, ar mbeith dó ag</span>
<lb n="2654"/><span>iarraidh cabhartha ar Dhia d'á dhíon ar an nguais in a</span>
<lb n="2655"/><span>raibh féin agus an chathair in a raibh gurabé so an</span>
<lb n="2656"/><span>freagra thug Dia air, amhuil léightear 'san ochtmhadh</span>
<lb n="2657"/><span>chaibidil de'n ceathramhadh leabhar de Leabhraibh na Ríogh</span>
<lb n="2658"/><span>- “Díonfad (ar sé) an chathair so, agus saorfad í, ar</span>
<lb n="2659"/><span>Mo shon féin agus ar son Dáibhidh, M'óglaoch féin.”  Dorinne</span>
<lb n="2660"/><span>Dia fós, amhuil léightear san 11 caibidil de'n</span>
<lb n="2661"/><span>treas leabhar de Leabhraibh na Ríogh, bagar ar Solamh</span>
<lb n="2662"/><span>tré n-a olcaibh - “Acht muna bhféachainn do Dháibhidh</span>
<lb n="2663"/><span>(ar sé), dodheunfainn dioghaltas ort.  Gidheadh, ní</span>
<lb n="2664"/><span>red' linn se dodhéan é ar son Dáibhidh d'athair féin</span>
<lb n="2665"/><span>maiseadh teasgfad as laimh do mhic é; agus ní bhuainfead</span>
<lb n="2666"/><span>an ríoghacht go h-uile dhe féin, acht dobhéar aon</span>
<lb n="2667"/><span>treabh amháin dó, ar son Dáibhidh M'óglaoich féin.”</span>
<lb n="2668"/><span>Is follus as na h-áitibh so gurab cóir dhúinn na naoimh</span>
<lb n="2669"/><span>atá ar neamh do ghuidhe, agus go ndéin Dia maith ar a</span>
<lb n="2670"/><span>n-impidhe dhúinn.</span></p>
<lb n="2671"/>
<lb n="2672"/><p><span>Is é chialluigheas “Hanc igitur” an impidhe curthar ar Dhia</span>
<lb n="2673"/><span>d'á iarraidh air gean do bheith aige ar an íodhbairt.</span></p>
<lb n="2674"/>
<lb n="2675"/><p><span>Is é chialluigheas na cúig fhocail atá andiaigh “Benedictam”</span>
<lb n="2676"/><span>- Cialluigheas an chéad fhocal díobh, impidhe do chur</span>
<lb n="2677"/><span>chum sinn-ne do bheith naomhtha; an dara focal, ár n-ainm do</span>
<lb n="2678"/><span>bheith sgríobhtha i Leabhar na Beatha; an</span>
<lb n="2679"/><span>treas focal, sinn do bheith</span>
<lb n="2680"/><span>fá bhrat Chríost; an ceathramhadh focal, ár mbeith do réir</span>
<lb n="2681"/><span>riaghlach an réasúin; an cúigeadh focal, gach nidh d'á</span>
<lb n="2682"/><span>ndiongnamaois do bheith ionghabhtha do láthair Dé.  Ag sin</span>
<lb n="2683"/><span>an míniughadh dobheir S. Augustin ar na foclaibh so, do</span>
<lb n="2684"/><span>réir mar léightear ag “Decretales.”</span></p>
<lb n="2685"/>
<lb n="2686"/><p><span>Is é chialluigheas an “Fiat,” an tan doghnídhthear dá</span>
<lb n="2687"/><span>chros ós cionn na h-abhlainne agus an fhíona, impidhe do</span>
<lb n="2688"/><span>chur ar Dhia fá chlaochlodh do dheunamh ar shubstaint an aráin</span>
<lb n="2689"/><span>agus an fhíona i gCorp agus i bhFuil Iosa, amhuil do</span>
<lb n="2690"/><span>chlaochlaidh an domhan ó neimhnidh chum bheith ina dhomhan,</span>
<lb n="2691"/><span>nó amhuil dorinneadh Duine de Dhia i mbruinn Mhuire do bhrigh</span>
<lb n="2692"/><span>an fhocail úd, “fiat,” - eadhon, deuntar.</span></p>
<lb n="2693"/>
<lb n="2694"/><p><span>Is é chialluigheas an éirghe dhíreach dobheir an sagart</span>
<lb n="2695"/><span>ar féin ag rádh na mbriathar úd, an tógbháil dhíreach</span>
<lb n="2696"/><span>thug Críost ar an gcolainn ndaonda ó chromadh claon an</span>
<lb n="2697"/><span>pheacaidh.</span></p>
<lb n="2698"/>
<lb n="2699"/><p><span>Is é adhbhar fá dtógbhann an sagart a shúile suas an tan</span>
<lb n="2700"/><span>so, ag iarraidh cunganta ar Dhia.  Fá ghnáth, iomorro, ag</span>
<lb n="2701"/><span>na fáidhibh in-allód (ar mbeith ag guidhe Dé dhóibh),</span>
<lb n="2702"/><span>a súile do thógbháil suas, amhuil léightear 'san</span>
<lb n="2703"/><span>ficheadh caibidil de'n dara leabhar, de Pharalipomenon, ar</span>
<lb n="2704"/><span>Iósophat go dtógbhadh a shúile suas ar mbeith ag guidhe</span>
<lb n="2705"/><span>Dé dhó.  Tig Dáibhidh leis so, 'san 122 Sailm - “Do</span>
<lb n="2706"/><span>thógbhas (ar sé) mo shúile suas chugad, a Dhé áitighas</span>
<lb n="2707"/><span>ar Neamh.”</span>
<lb n="2708"/></p>
</div>
<pb n="54"/>
<div><lb n="2709"/><p><span>Is é adhbhar fá dtógbhann an sagart a lámha suas, ionnus</span>
<lb n="2710"/><span>gurab luaithide dogheabhadh cabhair é, do réir mar léightear</span>
<lb n="2711"/><span>'san 17 caibidil in Ecsodus ar Maoise.  Ag so an nidh</span>
<lb n="2712"/><span>adeirthear ann - “Iar dtógbháil a lámh suas do Mhaoise rug</span>
<lb n="2713"/><span>Israel buaidh.”  Gidheadh dá leigeadh a lámha síos a bheag</span>
<lb n="2714"/><span>nó a mhór dobhéaradh Amalech buaidh.  Do budh duine lámhthrom,</span>
<lb n="2715"/><span>iomorro, Maoise, agus dochuaidh Aaron agus Hur fá</span>
<lb n="2716"/><span>n-a dhá láimh re h-ucht an chatha do chur, agus do chongbhadar</span>
<lb n="2717"/><span>suas a lámha go tráthnóna, agus is mar sin rug Iosua (fa</span>
<lb n="2718"/><span>ceann feadhna do Chloinn Israel) buaidh ar Amalec fa</span>
<lb n="2719"/><span>h-eascara dóibh.</span></p>
<lb n="2720"/>
<lb n="2721"/><p><span>Is é chialluighid na cúig crosa doghnidhthear ag rádh</span>
<lb n="2722"/><span>“Benedictam,” do réir S. Tomáis, 'san gcúigeadh hairteagal</span>
<lb n="2723"/><span>de'n 83 ceisd de'n treas chuid d'á Dhiadhacht na trí deich</span>
<lb n="2724"/><span>dobhí anns na pinginnibh air ar díoladh Críost, re a</span>
<lb n="2725"/><span>gcialluighthear na trí céad chrosa agus pearsa Chríost féin agus</span>
<lb n="2726"/><span>pearsa Iúdais re a gcialluighthear an dá chros dheigheanacha.</span></p>
<lb n="2727"/>
<lb n="2728"/><p><span>Cialluighid fós na trí chéad crosa na trí dronga ré'r</span>
<lb n="2729"/><span>díoladh Críost - mar atáid, na Sagairt, na Dlightheóiridhe</span>
<lb n="2730"/><span>agus na Phairisínighe.</span></p>
<lb n="2731"/>
<lb n="2732"/><p><span>Cialluighid fós an dá chrois déigheanacha, Anam agus Corp</span>
<lb n="2733"/><span>Chríost do dhealughadh re chéile 'san bPáis, agus is uime</span>
<lb n="2734"/><span>sin curthar cros díobh fá seach ós cionn na h-abhluinne, agus</span>
<lb n="2735"/><span>cros eile ós cionn an fhíona fá leith.</span></p>
<lb n="2736"/>
<lb n="2737"/><p><span>Cialluighid fós na cúig prímhchreachta dobhí ar Chríost.</span>
<lb n="2738"/><span>Cialluighid mar an gceudna na Cúig Leabhair Mhaoise in a</span>
<lb n="2739"/><span>raibh an Reacht sgríobhtha.  Agus fós cialluighid na cúig</span>
<lb n="2740"/><span>dronga dobhí ag follamhnughadh an Reachta sin - mar atáid</span>
<lb n="2741"/><span>breitheamhain, ríghthe, prionnsadha, fáidhe, agus sagairt.</span></p>
<lb n="2742"/>
<lb n="2743"/><p><span>Is é chialluigheas an sagart ag rádh “Benedixit” go</span>
<lb n="2744"/><span>ndlighthear coisreagadh do dheunamh, re h-ucht proinne do</span>
<lb n="2745"/><span>chaitheamh, ar an mbiadh agus ar an ndighe.</span></p>
<lb n="2746"/>
<lb n="2747"/><p><span>Is é chialluigheas “Accepit” dáil an tSuipéir féin, an</span>
<lb n="2748"/><span>tan adubhairt Críost, ag tabhairt gnéithe an aráin</span>
<lb n="2749"/><span>uaidh, “Ag so Mo Chorp Féin.”</span></p>
<lb n="2750"/>
<lb n="2751"/><p><span>AN NAOMHADH CAIBIDIL.</span></p>
<lb n="2752"/>
<lb n="2753"/><p><span>In a dtráchthar agus in a suidheochamh anaghaidh Chailbhin</span>
<lb n="2754"/><span>agus a chloinne nach é amháin chialluighid na briathra úd</span>
<lb n="2755"/><span>.i. “Ag so Mo Chorp Féin,” fioghair nó samhuil Chuirp</span>
<lb n="2756"/><span>Chríost, acht gurab'é an Fíor-chorp Féin chialluighid.</span></p>
<lb n="2757"/>
<lb n="2758"/><p><span>Adeir Eoin, ag labhairt ar an Sacraimeint so 'san seiseadh</span>
<lb n="2759"/><span>caibidil, “Ag so (ar sé) an t-arán do thoirnigh do Neamh,</span>
<lb n="2760"/><span>ionnus gibé chaithfeas cuid de nach faghadh bás.”  Adeir</span>
<lb n="2761"/><span>fós, 'san gcaibidil cheudna, “Ag so an t-arán fírinneach</span>
<lb n="2762"/><span>thuirn do Neamh dobheir beatha do'n domhan.”  Is follus</span></p>
</div>
<pb n="55"/>
<div><lb n="2763"/><p><span>as na briathraibh so, nach ag arán dorinneadh de mhin</span>
<lb n="2764"/><span>chruithneachta agus d'uisge, arna niomhfhuineadh, dobhí</span>
<lb n="2765"/><span>do bhuaidh beatha do thabhairt d'on domhan, acht ag an</span>
<lb n="2766"/><span>Arán mBeó do thúirling do Neamh, amhuil adeir Críost</span>
<lb n="2767"/><span>féin 'san gcaibidil cheudna - “Mise (ar Sé) an t-Arán</span>
<lb n="2768"/><span>Beó do thoirnigh do Neamh.”  Adeir fós 'san áit ceudna</span>
<lb n="2769"/><span>- “An t-Arán dobhéar-sa uaim (ar Sé) is í M'fheóil féin</span>
<lb n="2770"/><span>í dháilfead ar son beatha an domhan.”  Adeir fós 'san</span>
<lb n="2771"/><span>áit cheudna - “Go fírinneach is biadh Mo Chorp-sa agus is</span>
<lb n="2772"/><span>deoch M'Fhuil.”  Tig Lúcás 'san 20 caibidil, agus Marcus</span>
<lb n="2773"/><span>'san 14 caibidil, agus Matha 'san 26 caibidil, le h-Eóin</span>
<lb n="2774"/><span>ar an nidh ceudna; agus dá mbiadh ina iongnadh ar aon</span>
<lb n="2775"/><span>duine creud fá dtabhair Críost arán d'ainm ar</span>
<lb n="2776"/><span>Shacraimint A Chuirp Féin, atáid trí réasúin chuige</span>
<lb n="2777"/><span>sin.  An chéad réasún, do bhrigh go dtabharthar 'san</span>
<lb n="2778"/><span>Sgrioptúir ainm an neith ar a ndéintear an claochlódh</span>
<lb n="2779"/><span>ar an nidh in a gclaochluighthear é, amhail léightear</span>
<lb n="2780"/><span>'san seachtmhadh caibidil in Ecsodus, gur sloigeadh le</span>
<lb n="2781"/><span>slait Aaron slata na ndraoithe, ghidheadh is follus gurab</span>
<lb n="2782"/><span>in a natharchaibh neimhe dobhádar na slata an tan</span>
<lb n="2783"/><span>dorinneadh an gníomh sin; agus is uime sin goirthear slata</span>
<lb n="2784"/><span>díobh, do bhrigh gurab i n-a slataibh dobhádar sul do</span>
<lb n="2785"/><span>chlaochluidheadh iad; mar an gceudna adeirim re Corp</span>
<lb n="2786"/><span>Chríost gurab uime adeirthear arán ris do bhrigh gurab</span>
<lb n="2787"/><span>ina harán dobhí an abhlann sul do chlaochluigheadh i</span>
<lb n="2788"/><span>gCorp Chríost í.  An dara réasún, do bhrigh go n-anaid</span>
<lb n="2789"/><span>aicídighe an aráin dobhí ann roimhe an gcoisreagadh</span>
<lb n="2790"/><span>timcheall Chuirp Chríost tar éis an choisrigthe, mar atá</span>
<lb n="2791"/><span>fíoghair agus caindigheacht, dath agus blath an aráin.</span>
<lb n="2792"/><span>An treas réasún, do bhrigh go ngoirthear arán 'san</span>
<lb n="2793"/><span>Sgrioptúir do'n uile nidh fhoghnas dúinn de thaobh ár</span>
<lb n="2794"/><span>n-anmann agus ár gcuirp, do réir mar adeir Mátha 'san</span>
<lb n="2795"/><span>seiseadh caibidil, ag trácht ar an bPaidir, “Tabhair</span>
<lb n="2796"/><span>dúinn andiu ár n-arán laetheamhail.”  Agus is é</span>
<lb n="2797"/><span>chialluigheas maille ris an “arán laetheamhuil,” gach</span>
<lb n="2798"/><span>nidh bhíos ina riachtanus oruinn; agus nachar leigidh</span>
<lb n="2799"/><span>Dia go mbiadh Críost chómh éigcríonna sin agus nach</span>
<lb n="2800"/><span>iarrfadh do Féin ná dhúinn-ne acht arán tur; agus,</span>
<lb n="2801"/><span>ó's nidh E Féin in a raibh sochar, ní h-iongnadh E</span>
<lb n="2802"/><span>do ghairm aráin de Féin.  Tig Eoin leis so, 'san</span>
<lb n="2803"/><span>gcaibidil cheudna, mar a ndubhairt - “An tí chaithfeas</span>
<lb n="2804"/><span>an t-arán so biaidh beó go síorruidhe.”  Is follus</span>
<lb n="2805"/><span>nach raibh riamh ná anois arán (do réir substainte</span>
<lb n="2806"/><span>aráin) ag á mbíodh de bhuaidh duine do chongbháil</span>
<lb n="2807"/><span>bheó go síorruidhe.  Ar an ádhbhar sin, ó's ag</span>
<lb n="2808"/><span>Corp Chríost amháin atá an bhuaidh sin, is ar Chorp</span>
<lb n="2809"/><span>Chríost amháin do labhair Eoin 'san gcaibidil úd.</span></p>
<lb n="2810"/>
<lb n="2811"/><p><span>Is iomdha fioghair ag an tsacraimint so 'san Sgrioptúir.</span>
<lb n="2812"/><span>Ar dtús 'san 16 caibidil in Ecsodus, do'n phlúr neamhdha,</span>
<lb n="2813"/><span>mar a n-abair an pobal ag deunamh iongantuis um an bplúr</span>
<lb n="2814"/><span>an cheud oidhche do fearadh é, “Manhú?” - eadhon, “Creud</span>
<lb n="2815"/><span>é so?”  Adeir Maoise, agá bhfreagradh, “Ag so an biadh</span>
<lb n="2816"/><span>do chuir Dia do Neamh chugainn.”</span>
<lb n="2817"/></p>
</div>
<pb n="56"/>
<div><lb n="2818"/><p><span>Mar an gceudna, dá bhfiafruigheadh Cailbhin nó a chlann,</span>
<lb n="2819"/><span>ria faicsin na Sacraiminte so, “Creud é so?” adeir Eóin,</span>
<lb n="2820"/><span>ag freagradh dóibh, 'san seiseadh caibidil, “Ag so (ar sé)</span>
<lb n="2821"/><span>an t-arán thug an Tighearna daoibh mar oileamhain.”  Is é</span>
<lb n="2822"/><span>so fós an plúr do gheall Eoin 'san dara caibidil in</span>
<lb n="2823"/><span>Apocalipsi, an tan adubhairt, “Dobhéar (ar sé) an plúr</span>
<lb n="2824"/><span>atá i bhfolach do'n tí bhearas buaidh.”  Is é, iomorro,</span>
<lb n="2825"/><span>chialluigheas an plúr úd atá i bhfolach Corp Chríost</span>
<lb n="2826"/><span>atá i bhfolach fá aicídibh an aráin.</span></p>
<lb n="2827"/>
<lb n="2828"/><p><span>Léightear 'san 26 caibidil in Ecsodus go mbídís aráin</span>
<lb n="2829"/><span>choisreagtha ar an altóir 'san tSein-Reacht, agus fa</span>
<lb n="2830"/><span>sompla sin do'n abhlainn choisreagtha bhíos ar altóir</span>
<lb n="2831"/><span>an Aifrinn, agus is córaide dhúinn a thuigsin mar so go</span>
<lb n="2832"/><span>n-abair úghdar Eabhrach d'ár bh'ainm Rabbi Iúda,</span>
<lb n="2833"/><span>gurabé fa h-ainm do'n arán choisreagtha so arán na ndealbh,</span>
<lb n="2834"/><span>d'á chur i gcéill go raibh a gcinneadh dealbha do bheith</span>
<lb n="2835"/><span>'san aráin d'árab sompla an t-arán úd 'san tSeinreacht.</span></p>
<lb n="2836"/>
<lb n="2837"/><p><span>Agus is é chialluighid na dealbha úd dealbh na Diadhachta</span>
<lb n="2838"/><span>agus dealbh na daonnachta bhíos i Sacraimint na h-altóra.</span></p>
<lb n="2839"/>
<lb n="2840"/><p><span>Ba fhíoghair mar an gceudna do'n tsacramint an toirtín</span>
<lb n="2841"/><span>fá luaith fá cosdus d'Elias ar feadh dá fhichead lá</span>
<lb n="2842"/><span>re ndul go Sliabh Oiréib dó, óir amhuil rug sin as (do</span>
<lb n="2843"/><span>Elias) gan caitheamh do dhul ann ag dul ar an sliabh dhó,</span>
<lb n="2844"/><span>is mar sin bheireas sacraimint na h-altóra as (dúinn-ne)</span>
<lb n="2845"/><span>gan chaitheamh do dhul innte go dul ar Sliabh an Fhlaithis</span>
<lb n="2846"/><span>Neamhdha dúinn andiaigh na beatha so.</span></p>
<lb n="2847"/>
<lb n="2848"/><p><span>Fa fioghair mar an gceudna do'n tSacraimint so an íodhbairt</span>
<lb n="2849"/><span>aráin agus fíona dorinne Melchisedech.  Fa fíoghair, fós,</span>
<lb n="2850"/><span>do'n tSacraimint so an fleadh do h-ollmuigheadh le Assuerus</span>
<lb n="2851"/><span>Rígh dochum bainnse Esther, amhuil léightear 'san dara</span>
<lb n="2852"/><span>caibidil de Leabhar h-Esther; Amhuil, iomorro, dorighne</span>
<lb n="2853"/><span>Assuerus Rígh fleadh chum Esther do phósadh, mar an</span>
<lb n="2854"/><span>gceudna doghnidh Críost fleadh na h-altóra chum anman</span>
<lb n="2855"/><span>na bhfíreun do phósadh ris féin, do réir mar adeir</span>
<lb n="2856"/><span>Sé Féin anns na Cainticibh ag labhairt re h-anam an</span>
<lb n="2857"/><span>fhíréin.  Is ag tairngire an tsacraimint so dobhí an</span>
<lb n="2858"/><span>nidh dorinneadh 'san tSeinReachda, léightear 'san 49</span>
<lb n="2859"/><span>caibidil i nGenesis, mar a n-abarthar (ag tairngire</span>
<lb n="2860"/><span>Chríost do bheith fá ghnéithibh an fhíona) - “O a</span>
<lb n="2861"/><span>mhic (ar sé) atá ag ceangal do bhromaigh do'n fhineamhuin</span>
<lb n="2862"/><span>agus ag ceangal d'asail do chrann na fineamhna.”  Is</span>
<lb n="2863"/><span>amhlaidh, iomorro, thuigeas úghdar Eabhrach d'ár</span>
<lb n="2864"/><span>bh'ainm Rabbi Cana na briathra so ag cur gluaise ar</span>
<lb n="2865"/><span>an gcaibidil gceudna, gurab'é chialluigheas an fhineamhan,</span>
<lb n="2866"/><span>aicíde an fhíona, agus gurabé chialluigheas an bromach</span>
<lb n="2867"/><span>ceangailte úd Diadhacht Chríost, agus ní h-éagcosmhail</span>
<lb n="2868"/><span>a samhlughadh re chéile; óir mar nach téid cuing ná</span>
<lb n="2869"/><span>bréadach ar an mbromach, mar an gceudna, ní théid</span>
<lb n="2870"/><span>cuing umhlachta ar an nDiadhacht ag creatúir 'san</span>
<lb n="2871"/><span>gcruinne.</span>
<lb n="2872"/></p>
</div>
<pb n="57"/>
<div><lb n="2873"/><p><span>Is é chialluigheas an gheug úd do luaidhmear, aicíde</span>
<lb n="2874"/><span>an aráin d'á mbí an t-asal - eadhon, Corp Chríost -</span>
<lb n="2875"/><span>ceangailte; agus ní h-éagcosmhuil Corp Chríost do</span>
<lb n="2876"/><span>shamhlughadh re h-asal, óir mar iomcharus an t-asal eire</span>
<lb n="2877"/><span>nó ualach mór, is mar sin do iomchair Críost eire mhór</span>
<lb n="2878"/><span>'san gcroich chéasda - eadhon, peacaidh an chinidh dhaonda</span>
<lb n="2879"/><span>uile, amhuil adeir Isaias 'san 53 caibidil - “Do chuir Dia</span>
<lb n="2880"/><span>(ar sé) ár bpeacaidh go léir i gceann a chéile annsúd,”</span>
<lb n="2881"/><span>ag labhairt ar pháis Chríost.  Do thairrngir Dáibhidh 'san</span>
<lb n="2882"/><span>71 Sailm Sacraimint Chuirp Chríost, an tan adubhairt -</span>
<lb n="2883"/><span>“Beidh (ar sé) sacraimint 'san talmhain, i mbeannaibh na</span>
<lb n="2884"/><span>sléibhteadh, agus áirdeóchthar a thoradh ós crannaibh</span>
<lb n="2885"/><span>Liobáin.”  Ag sin ciall na bhfocal Eabhrach do réir an</span>
<lb n="2886"/><span>fhriotail nó an translation dorinneadh leis na</span>
<lb n="2887"/><span>seachtmhogha fear friotail.  Ag so friotal Hieronimus,</span>
<lb n="2888"/><span>“Beidh (ar sé) cuimhne cruithneachta san talamh i</span>
<lb n="2889"/><span>gceannaibh na sléibhteadh.”  Ag so friotal na Caldaice</span>
<lb n="2890"/><span>ar na briathraibh ceudna, agus is foillsighthe labhras</span>
<lb n="2891"/><span>ar shacraimint na haltora ioná an dá fhriotal shuas</span>
<lb n="2892"/><span>- “Beidh (ar sé) íodhbairt aráin 'san talmhuin i gceannaibh</span>
<lb n="2893"/><span>na sléibhteadh” - eadhon, ós mullaighibh na</span>
<lb n="2894"/><span>sagart 'san Aifrionn an tan thógbhaid an tsacraimint ós</span>
<lb n="2895"/><span>a gcionn.  Is follus, iomorro, gurab ainm do'n tsagart</span>
<lb n="2896"/><span>sliabh, do réir Micheas Fáidh, 'san gceathramhadh</span>
<lb n="2897"/><span>caibidil - “Is sliabh Críost (ar sé) ós na sléibhtibh.”</span></p>
<lb n="2898"/>
<lb n="2899"/><p><span>Fa fioghair mar an gceudna do'n tSacraimint so na hAltóra</span>
<lb n="2900"/><span>an dá phroinn thug Críost uaidh ar an bhfásach - an</span>
<lb n="2901"/><span>cheud phroinn díobh, ionar shásuigheadh ar an sliabh</span>
<lb n="2902"/><span>na cúig míle fear le cúig bhairgheanaibh beaga eorna</span>
<lb n="2903"/><span>agus le dá iasg, ionnus gur chuir Sé an oiread sin do</span>
<lb n="2904"/><span>rath ar an mbeagán an tan sin go raibh dhá chliabh</span>
<lb n="2905"/><span>deug brúirigh d'fhuighleach aca.  Mar do chuir, iomorro,</span>
<lb n="2906"/><span>Críost líonmhaireacht agus rath ar an bproinn so ó</span>
<lb n="2907"/><span>n-a roinn, is mar sin chuireas Dia líonmhaireacht ar</span>
<lb n="2908"/><span>Bhairghín na Beathadh - eadhon, ar Chorp Chríost an</span>
<lb n="2909"/><span>tan dáiltear do'n phobal é.  Fa fioghair mar an gceudna,</span>
<lb n="2910"/><span>do'n tSacraimint so an dara proinn thug Críost uaidh,</span>
<lb n="2911"/><span>do réir mar léightear ag Marcus, 'san 8 caibidil, mar</span>
<lb n="2912"/><span>a n-innstear gur shásaigh Críost 4,000 fear le seacht</span>
<lb n="2913"/><span>mbairgeanaibh agus le beagán éisg.  Ag so fioghair,</span>
<lb n="2914"/><span>mar an gceudna, do'n tsacraimint so, an nidh léightear</span>
<lb n="2915"/><span>'san naomhadh caibidil de Leabhar Genesis mar a n-abair</span>
<lb n="2916"/><span>- “Cuirfead Mo bhogha féin i neulaibh neimhe, mar</span>
<lb n="2917"/><span>chomhartha daingean na síotha eadram féin agus macaibh</span>
<lb n="2918"/><span>na ndaoineadh.”  Ionann sin re a rádh agus go gcuirfeadh</span>
<lb n="2919"/><span>Dia a Mhac Féin fá ghnéithibh aráin agus fíona i</span>
<lb n="2920"/><span>Sacraimint na hAltóra mar chomhartha síothchána idir</span>
<lb n="2921"/><span>E Féin agus na Críosduighthibh.</span></p>
<lb n="2922"/>
<lb n="2923"/><p><span>Dá bhfiafruigheadh Cailbhin - Cionnus budh fhéidir nach</span>
<lb n="2924"/><span>rachadh caitheamh i gCorp Chríost ó bheith ag á shíor-chaitheamh</span>
<lb n="2925"/><span>ar an altóir?  Mo fhreagra air - nachar bhfusa</span>
<lb n="2926"/><span>le Dia cronnóigín mine agus crúisgín ola na mná</span>
<lb n="2927"/><span>thug an toirtín fá luaith aráin do Elias do chongbháil</span>
<lb n="2928"/><span>ar feadh na h-aimsire</span></p>
</div>
<pb n="58"/>
<div><lb n="2929"/><p><span>cruaidhe gan caitheamh do dhul</span>
<lb n="2930"/><span>ionnta, agus iad go laetheamhuil ag á chaitheamh ar chuid</span>
<lb n="2931"/><span>agus ar dhinéir, amhail léightear 'san 17 caibidil de'n</span>
<lb n="2932"/><span>treas leabhar de Leabhraibh na Ríogh, ioná Sacraimint na</span>
<lb n="2933"/><span>hAltóra do bheith ag á chaitheamh go laetheamhuil, agus</span>
<lb n="2934"/><span>gan caitheámh do bheith ag dul innte.</span></p>
<lb n="2935"/>
<lb n="2936"/><p><span>Is iomdha sompla eile againn as staraibh inchreidthe na</span>
<lb n="2937"/><span>hEaglaise, mar a léightear gur chuir Dia líonmhaireacht</span>
<lb n="2938"/><span>agus bail ar biadhaibh go minic, agus ní h-é amháin</span>
<lb n="2939"/><span>acht do chuireadar mórán de dhaoinibh naomhtha líonmhaireacht</span>
<lb n="2940"/><span>agus rath go minic ar bhiadhaibh dobhí aca féin maille re</span>
<lb n="2941"/><span>chomhachtaibh Dé.</span></p>
<lb n="2942"/>
<lb n="2943"/><p><span>Léightear ag Greagóir Mór, 'san treas leabhar de Leabhraibh</span>
<lb n="2944"/><span>na hAgallmha gur bheannaigh naomh d'ár bh'ainm Tulas aon</span>
<lb n="2945"/><span>bhairghean amháin aráin, agus gur chuir de líonmhaireacht</span>
<lb n="2946"/><span>agus de rath air gur shásuigh sé iomad de lucht oibre</span>
<lb n="2947"/><span>cian de laethibh ar mbeith ag córughadh teampoill S. Labhráis</span>
<lb n="2948"/><span>dóibh.</span></p>
<lb n="2949"/>
<lb n="2950"/><p><span>Léightear i mBeathaidh S. Doiminic go raibh sé uair gan</span>
<lb n="2951"/><span>aige acht dá bhairghin bheaga, agus gur shásuigh dá fhichid</span>
<lb n="2952"/><span>bráthair ar trí proinnibh agus go raibh nidh budh mó d'arán</span>
<lb n="2953"/><span>anns na brúireachaibh dobhí d'fhuigheall aca ioná dobhí</span>
<lb n="2954"/><span>ar dtús 'san dá bhairghin.</span></p>
<lb n="2955"/>
<lb n="2956"/><p><span>Leightear 'san gceathramhadh chaibidil de'n cheathramhadh</span>
<lb n="2957"/><span>leabhar de Leabhraibh na Ríogh gur shásuigh Eliseus le dá</span>
<lb n="2958"/><span>bhairghin deug céad fear de mhacaibh na bhfáidheadh; agus</span>
<lb n="2959"/><span>mar an gceudna, mar gur chuireadar an drong sin (dobhí</span>
<lb n="2960"/><span>i n-a ndaoinibh) bail agus líonmhaireacht ar na biadhaibh do</span>
<lb n="2961"/><span>bhí aca féin maille re comhachtaibh Dé.  Ní hiongnadh</span>
<lb n="2962"/><span>Críost, is Dia fíre, do chur líonmhaireacht ar A Chorp</span>
<lb n="2963"/><span>Féin, ionnus go mbudh fhéidir do na Críosduighthibh</span>
<lb n="2964"/><span>bheith ag á chaitheamh do ghnáth agus gan caitheamh do</span>
<lb n="2965"/><span>dhul ann.</span></p>
<lb n="2966"/>
<lb n="2967"/><p><span>Ag so sompla nádúrtha as a dtuigfeam gurab fhéidir neithe</span>
<lb n="2968"/><span>do bheith ann anns nach téid caitheamh ó bheith ag á</span>
<lb n="2969"/><span>gcaitheamh do shíor, mar atá solus na gréine, óir bídh</span>
<lb n="2970"/><span>sé do ghnáth ag á chaitheamh agus ní théid caitheamh</span>
<lb n="2971"/><span>ann do shíor.  Mar an gceudna bídh an t-eagnuidheach ag</span>
<lb n="2972"/><span>tabhairt fhoircheadail agus foghluma uaidh agus ní lughaide</span>
<lb n="2973"/><span>aige féin an fhoghluim sin; ní lughaide fós uisge an</span>
<lb n="2974"/><span>tobair a dtógthar d'uisge as an sruth bhíos ag sníghe</span>
<lb n="2975"/><span>uaidh; agus mar an gceudna do Chorp Chríost.</span></p>
<lb n="2976"/>
<lb n="2977"/><p><span>Dá n-abradh Cailbhin nachar bhféidir do Dhia Féin</span>
<lb n="2978"/><span>substaint aráin do chlaochlodh i substaint Chuirp Chríost.</span>
<lb n="2979"/><span>Bíodh a fhios aige gurab lugha an creideamh atá aige ioná</span>
<lb n="2980"/><span>creideamh an Diabhail, do réir mar adeir Matha 'san</span>
<lb n="2981"/><span>gceathramhadh chaibidil (ag aithfriotal uirghill an Diabhail</span>
<lb n="2982"/><span>re Críost) - “Má's Tú Mac Dé (ar sé) abair ris na</span>
<lb n="2983"/><span>clochaibh úd do bheith ina n-aránaibh.”  Is follus as na</span>
<lb n="2984"/><span>briathraibh so go n-admhuigheann an Diabhal go mbudh</span>
<lb n="2985"/><span>fhéidir le Mac Dé substaint chloiche do chlaochlodh i</span>
<lb n="2986"/><span>susbstaint aráin.</span>
<lb n="2987"/></p>
</div>
<pb n="59"/>
<div><lb n="2988"/><p><span>Acht gidh séanas Cailbhin nach fhéidir le Dia arán do</span>
<lb n="2989"/><span>chlaochlodh i substaint Chuirp Chríost, agus is iongnadh</span>
<lb n="2990"/><span>an daille croidhe thárla do Chailbhin as ar mheas sé nachar</span>
<lb n="2991"/><span>bhféidir le Dia substaint aráin do chlaochlodh i substaint</span>
<lb n="2992"/><span>Chuirp Chríost agus go ndéintear go laethamhuil claochlódh</span>
<lb n="2993"/><span>an aráin do ithtear leis na daoinibh i bhfuil agus i bhfeoil</span>
<lb n="2994"/><span>do bhreathnughadh gach aon duine ag á bhfuil eolus i léigheas</span>
<lb n="2995"/><span>nó anns na neithibh nádúrtha.</span></p>
<lb n="2996"/>
<lb n="2997"/><p><span>Is follus nach deacra so do dheunamh ioná mar do chruthaigheadh</span>
<lb n="2998"/><span>an domhan de neimhnidh, amhuil léightear 'san gcéad chaibidil</span>
<lb n="2999"/><span>de'n Bhíobla, nó mar do dhealbhadh Adhamh de lathuigh na</span>
<lb n="3000"/><span>talmhan, nó Eubha de'n asna tháinig as taobh Adhaimh; nó</span>
<lb n="3001"/><span>mar claochluighthear an síol i ngeamhar, agus an geamhar i</span>
<lb n="3002"/><span>ndéis, agus an déas i síol; nó mar claochluighthear luaith</span>
<lb n="3003"/><span>na raithnighe i ngloine.</span></p>
<lb n="3004"/>
<lb n="3005"/><p><span>Ag so sompla iongantach atá i n-Eirinn ar chlaochlódh -</span>
<lb n="3006"/><span>eadhon loch atá i Leath Chuinn, dárab ainm Loch n-Eathach,</span>
<lb n="3007"/><span>agus an tan cuirtear cuaille cuilinn ann, ina sheasamh, agus</span>
<lb n="3008"/><span>fágthar ann é go ceann seacht mbliadhna, claochluighthear in</span>
<lb n="3009"/><span>iarann an chuid bíos i dtalmhain de, agus an chuid bhíos fá</span>
<lb n="3010"/><span>uisge de ina chloich, agus an mhéid bhíos ós cionn uisge</span>
<lb n="3011"/><span>dhe i gcrann adhmuid ina chruth féin, do réir mar léightear</span>
<lb n="3012"/><span>ag Cambrensis 'san leabhar do sgríobh d'Iongantaibh na</span>
<lb n="3013"/><span>hEireann.</span></p>
<lb n="3014"/>
<lb n="3015"/><p><span>Ag so sompla eile aguinn as an mBíobla mar a ndeárnadh</span>
<lb n="3016"/><span>claochlódh agus comh mór le claochlódh an aráin i gCorp</span>
<lb n="3017"/><span>Chríost, mar atá an claochlódh dorinneadh ag bhainis</span>
<lb n="3018"/><span>(Eoin) i gCána, mar ar hiompuigheadh an t-uisge chum bheith</span>
<lb n="3019"/><span>ina fhíon; nó mar do claochluigheadh bean Loit i liagán</span>
<lb n="3020"/><span>saluinn, do réir mar léightear 'san naomhadh caibidil deug</span>
<lb n="3021"/><span>in Genesis; nó mar do claochluigheadh le Maoise na srotha</span>
<lb n="3022"/><span>uisge i bhfuil, do réir Dáibhidh, 'san 104 Sailm; nó mar</span>
<lb n="3023"/><span>do claochluigheadh le slait Maoise an charraig in uisge,</span>
<lb n="3024"/><span>do réir mar léightear 'san bhficheadh chaibidil de</span>
<lb n="3025"/><span>Leabhar na nUibhreach; nó mar do claochluigheadh an tslat</span>
<lb n="3026"/><span>le slait Maoise i náthair nimhe, agus an náthair nimhe</span>
<lb n="3027"/><span>ceudna i slait arís, an tan dobhí ag deunamh conspóide</span>
<lb n="3028"/><span>nó coimhmeasda re draoithibh na hEigipte; nó mar do</span>
<lb n="3029"/><span>claochluigheadh cuid d'fhuil ró-ghlain Mhuire i substaint</span>
<lb n="3030"/><span>Chuirp Chríost i mbroinn na maighdine, amhuil léightear</span>
<lb n="3031"/><span>ag Lúcás 'san gcéad chaibidil, an tan adubhairt Muire</span>
<lb n="3032"/><span>- “Déantar dhamhsa (ar sí) do réir do bhreithre-se.”</span></p>
<lb n="3033"/>
<lb n="3034"/><p><span>Is cneasda, iomorro, a thuigsin mar go raibh de bhuadhaibh</span>
<lb n="3035"/><span>ag briathraibh Maoise, dobhí ina shagart do'n</span>
<lb n="3036"/><span>tSeinReacht, substaint slaite do chlaochlódh i substaint</span>
<lb n="3037"/><span>nathrach nimhe, go bhfuil de bhuadhaibh ag na briathraibh</span>
<lb n="3038"/><span>coisreagtha do fháguibh Críost ('san tsuipéir) ag na</span>
<lb n="3039"/><span>sagartaibh Soisgeulta claochlódh do dheunamh ar arán na</span>
<lb n="3040"/><span>h-abhluinne i substaint Chuirp Chríost.</span>
<lb n="3041"/></p>
</div>
<pb n="60"/>
<div><lb n="3042"/><p><span>Léightear fioghair ró-uaigneach bheanas ris an tSacraimint</span>
<lb n="3043"/><span>so 'san 27 caibidil de Ghenesis ar chloinn Isaac - eadhon,</span>
<lb n="3044"/><span>Esau agus Iacob, dorugadh d'aon toirrcheas, acht gidh fa</span>
<lb n="3045"/><span>thaosga do thuismeadh Esau ioná Iacob.  Is amhlaidh, iomorro,</span>
<lb n="3046"/><span>dobhí an fear fa hóige dhíobh ina mhuirnín ag a</span>
<lb n="3047"/><span>mháthair.  Rebeca fa h-ainm do mháthair na cloinne sin,</span>
<lb n="3048"/><span>agus fa h-annsa léi an mac fa h-óige díobh (Iacob) ioná</span>
<lb n="3049"/><span>an mac fa sine (Esau).  La n-aon d'ár iarr a n-athair -</span>
<lb n="3050"/><span>eadhon, Isaac (agus é féin, in a sheanóir dhall) ar Esau</span>
<lb n="3051"/><span>dul do sheilg agus proinn agus tomaltus d'ollmhughadh dhó</span>
<lb n="3052"/><span>de'n tseilg do dhéantaoi leis.  Dála Esau, dochuaidh</span>
<lb n="3053"/><span>roimhe go lúthgháireach do dheunamh na sealga, do bhrígh</span>
<lb n="3054"/><span>gur gheall a athair a bheannacht do thabhairt dó iar</span>
<lb n="3055"/><span>gcaitheamh na proinne dobhéaradh chuige de'n tseilg, óir</span>
<lb n="3056"/><span>dobhí an t-athair re bruinne mbáis an tan sin.  Níor</span>
<lb n="3057"/><span>chian dochuaidh (Esau) an tan do labhair Rebeca re n-a</span>
<lb n="3058"/><span>múirnín mic (Iacob), agus adubhairt ris luathas do</span>
<lb n="3059"/><span>dheunamh agus beannacht a athar do ghreamughadh roimhe</span>
<lb n="3060"/><span>Esau do dhul do sheilg, agus d'innis dó an modh ar a</span>
<lb n="3061"/><span>ndiongnadh sin - eadhon, meannán d'ollmhughadh dhó go</span>
<lb n="3062"/><span>maith agus a thabhairt d'á athair, agus a innsin gurabé</span>
<lb n="3063"/><span>féin Esau.  “Dob' eagail damh-sa, a mhatháir (ar Iacob)</span>
<lb n="3064"/><span>dá n-aithneochadh m'athair mé, gurab mallacht</span>
<lb n="3065"/><span>dobhéaradh in ionad a bheannachta dham.”  “Bíodh sin ormsa,”</span>
<lb n="3066"/><span>ar an mháthair.  d'ollmuigh siad an phroinn as a haithle</span>
<lb n="3067"/><span>sin, agus thug siad go hIsaac í.  “Caith dom' sheilg-se,</span>
<lb n="3068"/><span>a athair,” ar Iacob.  “Cia thú?” ar Isaac.  “Mise do</span>
<lb n="3069"/><span>chéad mhac, Esau,” ar Iacob.  “Maiseadh, is sé guth</span>
<lb n="3070"/><span>Iacob atá ann (ar Isaac).  Crom chugam a leith (ar sé)</span>
<lb n="3071"/><span>go bhfeicim an tú atá ann.”  Is amhlaidh dorinne Rebeca</span>
<lb n="3072"/><span>ris roimh teacht do láthair, croicinn chlumhacha dobhí</span>
<lb n="3073"/><span>aice d'fhuagháil ina thimcheall, agus is uime do chuir sí an</span>
<lb n="3074"/><span>clúdadh sin air do mhealladh Isaac, ionnus an tan do</span>
<lb n="3075"/><span>ghlacfadh a athair é go meásfadh gurab'é Esau dobhí ann,</span>
<lb n="3076"/><span>do bhrigh gurab cneas clumhach fionnfadhach dobhí ag Esau,</span>
<lb n="3077"/><span>agus gurab cneas slím lom dobhí ag Iacob.</span></p>
<lb n="3078"/>
<lb n="3079"/><p><span>Cia h-é (go fáithchiallach) an tIsaac úd acht an</span>
<lb n="3080"/><span>Críosduidhe nach faiceann Corp Chríost, agus ina chreideamh</span>
<lb n="3081"/><span>atá dorcha (do réir na ndochtúireadh sgolárdha); agus cia</span>
<lb n="3082"/><span>h-é an Iacob i riocht Esau acht Corp Críost i riocht an</span>
<lb n="3083"/><span>aráin.  Agus cia na croicinn fa'r dísligheadh Iacob acht</span>
<lb n="3084"/><span>gnéithe an aráin fá ndíslighthear Corp Críost; agus,</span>
<lb n="3085"/><span>amhuil do mealladh na ceudfadha eile ag Isaac acht an</span>
<lb n="3086"/><span>éisdeacht amháin, is mar sin mealltar an Críosduidhe de</span>
<lb n="3087"/><span>thaoibh Chuirp Chríost fá ghnéithibh an aráin; óir dá</span>
<lb n="3088"/><span>bhfiafruighthí de na ceudfadhaibh eile creud atá 'san</span>
<lb n="3089"/><span>tSacraimint úd na h-altóra, adéaradh an lámh ag á tadhall</span>
<lb n="3090"/><span>gurab arán é; adéaradh an beul ag á fromhadh gurab arán</span>
<lb n="3091"/><span>é, do bhrígh gurab blas aráin dogheibh air; adéaradh an tsúil</span>
<lb n="3092"/><span>ag á feicsin gurab arán é, do bhrigh gurab dath aráin dochídh</span>
<lb n="3093"/><span>air; adéaradh an tsrón an nidh ceudna, do bhrigh gurab boladh</span>
<lb n="3094"/><span>aráin dogheibh air.  Gidheadh, ní dóibh so is chóir</span>
<lb n="3095"/><span>creideamhain anns na</span></p>
</div>
<pb n="61"/>
<div><lb n="3096"/><p><span>neithibh bheanas re creideamh, acht do'n</span>
<lb n="3097"/><span>chluais, do bhrigh gurab í ceudfadh na h-éisdeachta í, agus</span>
<lb n="3098"/><span>gurab ris an éisdeacht bhaineas an creideamh (do réir Phóil</span>
<lb n="3099"/><span>'san deachmhadh caibidil chum na Rómhánach), agus gurabé</span>
<lb n="3100"/><span>nidh dogheibhtear leis an éisdeacht briathra Chríost,</span>
<lb n="3101"/><span>agus gurabé deirid briathra Chríost ag labhairt ar</span>
<lb n="3102"/><span>Shacraimint na hAltóra, do réir Lúcáis, 'san 22 caibidil</span>
<lb n="3103"/><span>- “Ag so (ar Sé, ar mbeith do ghnéithibh an aráin in A</span>
<lb n="3104"/><span>Láimh) Mo Chorp Féin.”  Dá bhrigh sin, is é is cóir dúinn cion</span>
<lb n="3105"/><span>do thabhairt ar cheudfadh na h-éisteachta seach na ceudfadhaibh eile</span>
<lb n="3106"/><span>ós innte gabhtar briathra Chríost adeir rinn gurabé A Chorp</span>
<lb n="3107"/><span>Féin bhíos againn dáríribh ar an altóir; agus, muna</span>
<lb n="3108"/><span>ndeunam sin, meallfuidhear sinn amhuil do mealladh Isaac.</span></p>
<lb n="3109"/>
<lb n="3110"/><p><span>Ag so sgeula míorbhuileacha ó n-a b'iontuigthe Corp Chríost</span>
<lb n="3111"/><span>do leith fá gnéithibh aráin ar an altóir: -</span></p>
<lb n="3112"/>
<lb n="3113"/><p><span>Léightear go raibh dochtúir naomhtha i bPáirís, d'ár</span>
<lb n="3114"/><span>bh'ainm Húgo, ar a raibh do mhian Críost d'fheicsin in A</span>
<lb n="3115"/><span>Chruth Dhaonda ar an altóir, agus lá n-aon dá raibh ag</span>
<lb n="3116"/><span>rádh Aifrinn, andiaigh na h-abhluinne do choisreagadh dó,</span>
<lb n="3117"/><span>dochonnairc sé an abhluinn ar gclaochlódh i gcruth</span>
<lb n="3118"/><span>naoidhin niamh-chruthuighe; agus, mar dochonnairc sin, do</span>
<lb n="3119"/><span>ghabh uamhan agus imeagla é roimh an dtaisbéanadh sin.</span>
<lb n="3120"/><span>Leis sin dorinne an leanbh gáire, agus adubhairt -</span>
<lb n="3121"/><span>“A Húgo (ar Sé), creud as nach gcaitheann tú Mé anois?”</span>
<lb n="3122"/><span>“A Thighearna (ar Hugo), ní dána mé ar do chaitheamh</span>
<lb n="3123"/><span>ná ar bain riot an gcéin bhías Tú ad' Chruth Dhaonda</span>
<lb n="3124"/><span>mar sin, agus guidhim Thú um dhul 'san riocht in a</span>
<lb n="3125"/><span>ngnáthuighim do chaitheamh.”  “Rachad,” ar Críosd,</span>
<lb n="3126"/><span>“gidheadh do chaillis-se an luaighidheacht speisialta do</span>
<lb n="3127"/><span>bhiadh agad fá a chreideamh go mbeidhinn-se fá ghnéithibh</span>
<lb n="3128"/><span>an aráin; óir ní h-é a chreideamhain do dheuna tú ó</span>
<lb n="3129"/><span>so suas, acht bíodh a fhios agad go dearbhtha go mbiaidh</span>
<lb n="3130"/><span>Mé ann; agus is í an dúil chúirialta dobhí agad</span>
<lb n="3131"/><span>am' fhaicsin-se am' chruth féin do chuir an sochar sin</span>
<lb n="3132"/><span>amugha ort.”  Léis na briathraibh sin do rádh do Chríost,</span>
<lb n="3133"/><span>do dhísligh E Féin fá ghnéithibh an áráin, agus do</span>
<lb n="3134"/><span>chaitheadh le Húgo mar sin E.  Is inchreidthe as an</span>
<lb n="3135"/><span>míorbhuil so go mbí Críost go foluightheach fá</span>
<lb n="3136"/><span>ghnéithibh an aráin ar an altóir.</span></p>
<lb n="3137"/>
<lb n="3138"/><p><span>Léightear fós ar mbeith do Lúdobhícus Naomhtha, Rí</span>
<lb n="3139"/><span>Fraince, lá ag éisdeacht Aifrinn, i dteampoll mór</span>
<lb n="3140"/><span>Phairíse, agus an tráth ceudna dobhadar Aifrinn aga</span>
<lb n="3141"/><span>rádh i séipéalaibh eile 'san teampoll, agus tárla</span>
<lb n="3142"/><span>do dhuine uasal de mhuinntir an ríogh bheith ag éisdeacht</span>
<lb n="3143"/><span>aifrinn i séipéal díobh; agus ar dtógbháil an tSacraimint</span>
<lb n="3144"/><span>suas do thaisbéan Críost E Féin 'san abhluinn i gcruth</span>
<lb n="3145"/><span>leinbh do'n duine uasal reamhráidhte, agus leis sin</span>
<lb n="3146"/><span>dochuaidh an duine uasal maille re deithfir mar a raibh an</span>
<lb n="3147"/><span>rígh d'fhaisnéis na míorbhuile sin dó, agus d'iarr</span>
<lb n="3148"/><span>leis é d'fhéachuin an leinbh.  “Ní rachad (ar an righ),</span>
<lb n="3149"/><span>óir, mar is deimhin leat-sa Críost do bheith ar an altóir</span></p>
</div>
<pb n="62"/>
<div><lb n="3150"/><p><span>sin agad féin i lámhaibh an tsagairt, mar an gceudna is</span>
<lb n="3151"/><span>deimhin liom-sa go bhfuil Críost ar an altóir so agam</span>
<lb n="3152"/><span>féin i lámhaibh an tsagairt.”  Is inchreidthe as an sgeul so</span>
<lb n="3153"/><span>go mbí Corp Chríost dáríribh 'san abhluinn ar an altóir.</span></p>
<lb n="3154"/>
<lb n="3155"/><p><span>Léightear ag Cesarius, 'san ochtmhadh caibidil de'n naomhadh</span>
<lb n="3156"/><span>leabhar, go raibh bean d'áirighthe agá raibh iomad beach</span>
<lb n="3157"/><span>agá n-oileamhuin, agus thárla dóibh aimsir in a mbídís</span>
<lb n="3158"/><span>ag fagháil bháis, ionnus nach gabhadh leigheas air bith</span>
<lb n="3159"/><span>greim dhíobh.  Tug comharsa d'áirighthe do theagasg do'n</span>
<lb n="3160"/><span>mhnaoi sin dá gcuireadh sí Corp Chríost fá chuirceóig</span>
<lb n="3161"/><span>díobh, nach eugfadaois na beich.  Dála na mná, do leig</span>
<lb n="3162"/><span>uirthe Corp Chríost do chaitheamh agus do fholuigh ina</span>
<lb n="3163"/><span>brollach é, agus do chuir ina dhiaigh sin fá chorcóig</span>
<lb n="3164"/><span>d'á raibh ina gardha é.  I gcionn aimsire ina dhiaigh</span>
<lb n="3165"/><span>sin táinigh d'fhios na cuirceóige, agus is amhlaidh fuair</span>
<lb n="3166"/><span>seipéal déanta do chéir maille re h-oibriughadh na</span>
<lb n="3167"/><span>mbeach, agus altóir 'san t-seipéal agus Corp Chríost ar</span>
<lb n="3168"/><span>an altóir.  Arna fhaicsin sin do'n mhnaoi do ghabh bíodhga</span>
<lb n="3169"/><span>í, agus dochuaidh mar a raibh an sagart, agus do innis an</span>
<lb n="3170"/><span>sgeul ó thús go deireadh dó, agus tháinig an sagart</span>
<lb n="3171"/><span>maille ris an bpobal d'ionnsuidhe an ionaid sin, agus</span>
<lb n="3172"/><span>fuaradar an séipéal amhuil adubhairt an bhean, agus na</span>
<lb n="3173"/><span>beich ag timpearacht do'n tSacraimint, agus an tan do thóg</span>
<lb n="3174"/><span>an sagart an seipéal idir a lámhaibh, re triall gus an</span>
<lb n="3175"/><span>eagluis, dobhádar na beich do ghnáth ag deunamh dordáin</span>
<lb n="3176"/><span>dó nó go ndeachaidh isteach 'san teampoll, agus níor</span>
<lb n="3177"/><span>cealgadh aonduine do'n chuideachtain leó ag teacht no ag</span>
<lb n="3178"/><span>imtheacht dóibh.  As an sgeul so is iontuigthe gurab é Corp</span>
<lb n="3179"/><span>Chríost dáríribh bhíos 'san abhlainn iarn-a choisreagadh.</span></p>
<lb n="3180"/>
<lb n="3181"/><p><span>Léightear 'san leabhar dárab ainm “Scala Coeli” go raibh</span>
<lb n="3182"/><span>bráthair in ionad d'áirighthe dobhí muinteardha re duine</span>
<lb n="3183"/><span>uasal dobhí 'san áit cheudna, agus dobhí múirnín mic</span>
<lb n="3184"/><span>ag an duine uasal d'á dtugadh an bráthair breugáin go</span>
<lb n="3185"/><span>minic, ionnus gur tharraing gean an leinbh go mór air.  Lá</span>
<lb n="3186"/><span>n-aon dá ndeachaidh an bráthair do rádh Aifrinn, agus</span>
<lb n="3187"/><span>an leanbh mar aon ris amhail do ghnáthaigheadh, agus do</span>
<lb n="3188"/><span>bhí an leanbh ina fhochair ag éisdeacht an Aifrinn; agus,</span>
<lb n="3189"/><span>an tan dobhí an bráthair ag tógbháil an Chuirp Naomhtha</span>
<lb n="3190"/><span>suas, dochonnairc an Leanbh Críost i gcruth naoidhin idir</span>
<lb n="3191"/><span>a lámhaibh, agus dobhí an leanbh agá fheuchain amhluidh</span>
<lb n="3192"/><span>sin go mbeith ag caitheamh an tSacraimint do'n bhráthair</span>
<lb n="3193"/><span>agus annsin dochonnairc an leanbh an bráthair ag slugadh</span>
<lb n="3194"/><span>an naoidhin ina bheul go h-obann.  Do ghabh bíodhga an</span>
<lb n="3195"/><span>leanbh arna fhaicsin sin, agus do rith go dian as an</span>
<lb n="3196"/><span>eagluis amach, agus dochuaidh i bhfolach in ionad dhiamhair.</span>
<lb n="3197"/><span>Iar gcríochnughadh an Aifrinn do'n bhráthair, dochuaidh</span>
<lb n="3198"/><span>féin agus drong de muinntir an duine uasail do iarraidh</span>
<lb n="3199"/><span>an leinbh, agus arn-a fhagháil dóibh, do sgread go</span>
<lb n="3200"/><span>h-árd, agus adubhairt - “A mhuinntir chroidhe m'athar</span>
<lb n="3201"/><span>(ar sé), gabhaim bhúr gcoimirce.”</span></p>
</div>
<pb n="63"/>
<div><lb n="3202"/><p><span>“Creud is eagal duit?” ar siad.  “An bráthair so dom' ithe,</span>
<lb n="3203"/><span>amhail do ith sé an leanbh ó chianaibh 'san Aifrionn.”</span>
<lb n="3204"/><span>Agus do innis an sgeul dóibh amhuil adubhramar.  Is iontuigthe</span>
<lb n="3205"/><span>as an sgeul so, agus as mórán de sgeulaibh eile do</span>
<lb n="3206"/><span>fheudfamaois do chur síos annso go mbí Corp Chríost</span>
<lb n="3207"/><span>dáríribh 'san abhluinn, idir lámhaibh an tsagairt, ar an</span>
<lb n="3208"/><span>altóir.</span></p>
<lb n="3209"/>
<lb n="3210"/><p><span>Bíodh a fhios agat, a léightheóir go bhfuilid ceithre</span>
<lb n="3211"/><span>modha ar a ndéantar claochlódh ar na neithibh, do réir</span>
<lb n="3212"/><span>S. Tomáis, an Dochtúir Ainglidhe.  An chéad modh díobh, nidh</span>
<lb n="3213"/><span>do thabhairt ó neimhnidh chum bheith ina nidh, agus is é</span>
<lb n="3214"/><span>sin claochlódh tháinig ar an domhan mhór arn-a chruthughadh.</span>
<lb n="3215"/><span>An dara modh, claochlódh aicíde in aicíd eile, mar atá</span>
<lb n="3216"/><span>claochlódh teasa i bhfuacht gan milleadh na substainte in</span>
<lb n="3217"/><span>a mbíd, mar atá teas do bheith i láimh, agus an teas sin</span>
<lb n="3218"/><span>do chlaochlódh i bhfuacht gan milleadh na láimhe.  An treas</span>
<lb n="3219"/><span>módh, claochlódh substainte leathrannach mar a dtig</span>
<lb n="3220"/><span>malairt ar roinn de'n tsubstaint - eadhon, ar an bhfoirm - agus</span>
<lb n="3221"/><span>gan a dhul ar an roinn eile - eadhon, ar an ádhbhar.  Ag so</span>
<lb n="3222"/><span>sompla air sin - eadhon, an tan iompuighthear feoil i</span>
<lb n="3223"/><span>gcrumhaibh; óir téid claochlódh ar roinn de'n tsubstaint so na</span>
<lb n="3224"/><span>feóla - eadhón, ar an bhfoirm, ar an tsubstaint eile - eadhón,</span>
<lb n="3225"/><span>i bhfuirm cruimh - gidheadh anaidh an roinn eile (eadhon, an t-adhbhar) go</span>
<lb n="3226"/><span>hionann in gach cuid díobh.  An ceathramhadh claochlódh, in</span>
<lb n="3227"/><span>a gclaochluighthear substaint iomlán idir ádhbhar agus</span>
<lb n="3228"/><span>foirm, i substaint iomlán eile, amhuil dognídhthear 'san</span>
<lb n="3229"/><span>chlaochlódh choisreagtha so, mar a n-iompuighthear substaint</span>
<lb n="3230"/><span>aráin, idir ádhbhar agus foirm, i substaint Chuirp Chríost.</span></p>
<lb n="3231"/>
<lb n="3232"/><p><span>Ag so síos cuid d'argúntaibh Chailbhin, mar a gcuireann</span>
<lb n="3233"/><span>roimhe a áitiughadh nachar bhféidir le Dia Féin (le n-A</span>
<lb n="3234"/><span>Uile-chomhachtaibh) substaint Chuirp Chríost do chur fá</span>
<lb n="3235"/><span>ghnéithibh an aráin, “Do bhrigh (ar sé) nach féidir le</span>
<lb n="3236"/><span>Dia aon nídh amháin do chur in dá áit in aoinfheacht.”</span>
<lb n="3237"/><span>Mo fhreagra ar Chailbhin - gurab breugach an nídh adeir,</span>
<lb n="3238"/><span>agus gurab fallsa a réasún ris, mar is follus 'san</span>
<lb n="3239"/><span>chaibidil déigheanaigh de Leabhar na dTaisbeánta ag</span>
<lb n="3240"/><span>Eóin, mar a n-abair go bhfacaidh féin aon chrann amháin</span>
<lb n="3241"/><span>in dá áit in aoinfheacht.  Agus dá réir sin, is</span>
<lb n="3242"/><span>breugach an reasún úd Chailbhin, mar a n-abair nach</span>
<lb n="3243"/><span>féidir le Dia aon nidh amháin do chur in dá áit in</span>
<lb n="3244"/><span>aoinfheacht.  Ag so briathra Eóin 'san gcaibidil úd -</span>
<lb n="3245"/><span>“Dochonnarc (ar sé) abhann uisge na beathadh go deallruightheach</span>
<lb n="3246"/><span>amhuil criosdal ag buinniughadh i h-Ionad Suidhte Dé, agus</span>
<lb n="3247"/><span>crann na beathadh ar gach taoibh de'n abhuinn, ag tabhairt</span>
<lb n="3248"/><span>dá thoradh dheug uaidh.”</span></p>
<lb n="3249"/>
<lb n="3250"/><p><span>Is iontuigthe as na briathraibh so gurab féidir le Dia aon</span>
<lb n="3251"/><span>nidh amháin do chur in dá áit in aoinfheacht, mar gur</span>
<lb n="3252"/><span>chuir Sé an t-aon chrann ar gach taobh de'n abhainn in</span>
<lb n="3253"/><span>aoinfheacht.</span></p>
<lb n="3254"/>
<lb n="3255"/><p><span>Is móide fós is inchreidthe an fhírinne so, mar go</span>
<lb n="3256"/><span>léightear 'san gcúigeadh caibidil de'n gceathramhadh</span>
<lb n="3257"/><span>leabhar de Leabhraibh na Ríogh go raibh Eliseus</span></p>
</div>
<pb n="64"/>
<div><lb n="3258"/><p><span>i ndá áit in aoinfheacht, an tan do aontuigh Giesi cumhaidh nó</span>
<lb n="3259"/><span>breab do ghlacadh ó Naaman; agus mar léightear ag Matha,</span>
<lb n="3260"/><span>'san treas caibidil, gur thuirling an Spiorad Naomh i gcruth</span>
<lb n="3261"/><span>choluim ar crann i sruth Iordan, acht gidheadh dobhí do</span>
<lb n="3262"/><span>ghnáth ar Neamh mar aon ris an Athair.</span></p>
<lb n="3263"/>
<lb n="3264"/><p><span>Léightear ag Lúcás, 'san treas caibidil gur labhair an</span>
<lb n="3265"/><span>tAthair as an neull ós cionn Chríost, ar mbeith i sruth</span>
<lb n="3266"/><span>Iordan do Chríost, agá fhaisnéis gurab é A Mhac dhil</span>
<lb n="3267"/><span>féin E; gidheadh atá an tAthair do ghnáth ar Neamh gan</span>
<lb n="3268"/><span>a thréigean riamh.</span></p>
<lb n="3269"/>
<lb n="3270"/><p><span>Tig Crisostomus leis an bhfírinne sin, 'san treas leabhar</span>
<lb n="3271"/><span>ro sgríobh ar dhighnit na sagartachta, mar a n-abair go</span>
<lb n="3272"/><span>bhfuil Críost in A shuidhe, mar aon ris an Athair, ar</span>
<lb n="3273"/><span>Neamh, agus in aoinfheacht ar talmhain dá thadhall i</span>
<lb n="3274"/><span>lámhaibh na sagart.</span></p>
<lb n="3275"/>
<lb n="3276"/><p><span>Léightear 'san 28 caibidil de'n chéad leabhar de Leabhraibh</span>
<lb n="3277"/><span>na Ríogh gur thaisbeán Samuel é féin do dhruing ar an</span>
<lb n="3278"/><span>saoghal so re linn bheith i bpriosún na n-aithreach dó.</span></p>
<lb n="3279"/>
<lb n="3280"/><p><span>Léightear 'san naomhadh caibidil de Ghníomharthaibh na</span>
<lb n="3281"/><span>nAbstal gur labhair Críost as an neull re Pól, an tan A</span>
<lb n="3282"/><span>dubhairt - “A Sháuil, a Sháuil (ar sé), creud fá ndeuna</span>
<lb n="3283"/><span>inghréim no foileanmhain orm.”</span></p>
<lb n="3284"/>
<lb n="3285"/><p><span>Is follus an tráth so go raibh Críost ar Neamh, do réir</span>
<lb n="3286"/><span>Chailbhin, agus 'san neull ag labhairt re Pól do réir na</span>
<lb n="3287"/><span>Sgrioptúra so.  Dá réir sin caithfidh Cailbhin a rádh</span>
<lb n="3288"/><span>gurab breugach é féin nó an Sgrioptúir.</span></p>
<lb n="3289"/>
<lb n="3290"/><p><span>Léightear fós ag Pól 'san 15 caibidil de'n chéad Eipistil</span>
<lb n="3291"/><span>chum na gCoirinteach gur thaisbeán Críost E Féin andiagh</span>
<lb n="3292"/><span>A bháis do mórán de na Deisgioblaibh, agus fá dheireadh</span>
<lb n="3293"/><span>dho féin.</span></p>
<lb n="3294"/>
<lb n="3295"/><p><span>Léightear fós ag S. Antoninus ina Chroinic, go raibh</span>
<lb n="3296"/><span>Ambrós Naomhtha in aoinfheacht agus in aonuair ag éisteacht</span>
<lb n="3297"/><span>Aifrinn, 'san chathraigh d'árab ainm Millán, 'san Iodáil,</span>
<lb n="3298"/><span>agus ar adhnacadh Mhairtín Naomhtha 'san chathraigh d'árab</span>
<lb n="3299"/><span>ainm Turenn 'san bhFrainnc, agus do dheónaigh Dia d'Ambrós</span>
<lb n="3300"/><span>Naomhtha a leathlámhán do dhearmad láimh re h-altóir</span>
<lb n="3301"/><span>an teampoill in ar h-adhluiceadh Mairtín, d'á dhearbhadh</span>
<lb n="3302"/><span>nach taidhbhse ná aisling dochonnairc an mhuinntear do</span>
<lb n="3303"/><span>bhí do láthair adhlaicthe Mhairtín, acht gurabé Ambrós</span>
<lb n="3304"/><span>féin ina chorp cholluidhe dobhí ann.  'San chathruigh</span>
<lb n="3305"/><span>úd Milláin, iomorro, fa h-easbog Ambrós, agus is innte</span>
<lb n="3306"/><span>dobhíodh do ghnáth.</span></p>
<lb n="3307"/>
<lb n="3308"/><p><span>Ag so sompla muinnteardha do neartuigh leis gach nídh</span>
<lb n="3309"/><span>d'á ndubhramar anaghaidh mhíréasúin Chailbhin -</span></p>
<lb n="3310"/>
<lb n="3311"/><p><span>Dá mbeith cheana seanmóiridhe ag á mbiadh guth árd ag</span>
<lb n="3312"/><span>seanmóir do láthair míle fear, féaduigh aonghuth</span>
<lb n="3313"/><span>amháin do chur ina gcluasaibh go coitchionn in aoinfheacht;</span>
<lb n="3314"/><span>agus dá réir sin, cuiridh aon nidh amháin (eadhon an</span>
<lb n="3315"/><span>t-aon ghuth amháin) in ionadaibh éagsamhladh in aoinfheacht</span>
<lb n="3316"/><span>(eadhon i</span></p>
</div>
<pb n="65"/>
<div><lb n="3317"/><p><span>gcluasaibh iomdha na druinge bhíos ag éisteacht ris.)</span>
<lb n="3318"/><span>Agus mar go gcuireann an seanmóraidhe an t-aon nidh amháin</span>
<lb n="3319"/><span>so in ionadaibh eugsamhla in aoinfheacht le comhachtaibh na</span>
<lb n="3320"/><span>nádúire, is eugcóir adeir Cailbhin nach feudfadh Ughdar</span>
<lb n="3321"/><span>na Nádúra aon nidh amháin - eadhon, A Chorp Féin - do</span>
<lb n="3322"/><span>chur in ionadaibh eugsamhla.</span></p>
<lb n="3323"/>
<lb n="3324"/><p><span>Agus dá mbeith nach biadh an oiread so de shuidhiughadh</span>
<lb n="3325"/><span>nó de shomplaidhibh ar an bpunc so Corp Chríost (bheanus</span>
<lb n="3326"/><span>re n-ár gcreideamh) againn, is é dhlighthear dhúinn gan</span>
<lb n="3327"/><span>ansgrúdadh do dheunamh, acht ár dtuigsin do chuibhreach</span>
<lb n="3328"/><span>agus a chreideamhuin go soiréidh, go mbudh fíor gach nidh</span>
<lb n="3329"/><span>dá mbeith 'san Sgrioptúir, agus an tan nach dtuigfimís</span>
<lb n="3330"/><span>(do réir reasúin) go mbeidís soidhéanta, gan leanmhain</span>
<lb n="3331"/><span>ar cúirialtacht ceasd acht éigheamh mar dorinne Pól,</span>
<lb n="3332"/><span>amhail leightear 'san t-aonmhadh caibidil deug chum na</span>
<lb n="3333"/><span>Romhánach, mar a ndubhairt - “O, a áirde shaidhbhris, eagna,</span>
<lb n="3334"/><span>agus eolais De!  Creud é diamhracht do bhreitheamhnuis, agus</span>
<lb n="3335"/><span>creud é deacracht do shlighte do leanmhuin!”  Agus mar go</span>
<lb n="3336"/><span>n-admhann Pól go ndeachaidh de féin a fhios do bheith aige</span>
<lb n="3337"/><span>creud fá go ndeárnadh Dia mórán de neithibh, agus</span>
<lb n="3338"/><span>cionnus dorinne Sé iad, ní h-iongnadh go rachadh de</span>
<lb n="3339"/><span>Chailbhin agus de'n uile dhuine, níos mó ioná chuaidh</span>
<lb n="3340"/><span>de Phól.</span></p>
<lb n="3341"/>
<lb n="3342"/><p><span>Is mar sin de thaoibh Chuirp Críosd 'san abhlainn; mar</span>
<lb n="3343"/><span>dochuaidh de Chailbhin gan a fhios do bheith aige cionnus</span>
<lb n="3344"/><span>chuireas Dia ann é, níor cneasda dhó (do dhísliughadh</span>
<lb n="3345"/><span>a ainbhfeasa féin) a rádh nachar bhféidir le Dia a</span>
<lb n="3346"/><span>chur ann; acht is é do dhlighfeadh do dheunamh, amhail</span>
<lb n="3347"/><span>adeir Pól, 'san deachmhadh caibidil de'n Dara hEipistil</span>
<lb n="3348"/><span>chum na gCoirinnteach, go ndligheann duine a thuigsin do</span>
<lb n="3349"/><span>chuibhriughadh, do thabhairt géille agus creideamhna do</span>
<lb n="3350"/><span>chumhachtaibh Chríost, agus ar dtús is córaide sin do</span>
<lb n="3351"/><span>dhéanamh, mar léightear ag Lúcás, 'san ochtmhadh</span>
<lb n="3352"/><span>caibidil deug - “Na neithe atá doidhéanta ag daoinibh,</span>
<lb n="3353"/><span>go bhfuilid soidhéanta ag Dia,” amhail is follus i mórán</span>
<lb n="3354"/><span>d'áitibh de'n Sgrioptúir, go ndeárna Dia gníomhartha</span>
<lb n="3355"/><span>le n-A chumhachtaibh féin nach féadfadaois (daoine) do</span>
<lb n="3356"/><span>dheunamh, mar atá Maighdean do bhreith mic gan truailleadh</span>
<lb n="3357"/><span>a hóghachta, amhail do thairngir Isaias 'san tseachtmhadh</span>
<lb n="3358"/><span>caibidil; agus mar tháinig Críost imeasg na nApstal 'san</span>
<lb n="3359"/><span>árus druidthe in a rabhadar gan osgladh doruis nó</span>
<lb n="3360"/><span>fuinneóige, do réir Lúcáis 'san 24 caibidil; nó mar</span>
<lb n="3361"/><span>tháinig Críost as an dtuamba dobhí iadhta séaluighthe</span>
<lb n="3362"/><span>(idir corp agus anam) gan osgladh an tuamba, do réir</span>
<lb n="3363"/><span>Matha, 'san 28 caibidil, agus Marcuis, 'san 16 caibidil.</span>
<lb n="3364"/><span>Ní h-é, iomorro, Críost do thógaibh an leac de'n tuamba,</span>
<lb n="3365"/><span>acht aingeal do thuirling de Neamh (iar n-eiséirghe</span>
<lb n="3366"/><span>Chríost) le ar tógbhadh an leac, agus le ar briseadh séala</span>
<lb n="3367"/><span>Caezar dobhí uirre.  No mar dochuaidh Corp Chríost ar Neamh,</span>
<lb n="3368"/><span>do réir Phóil, 'san gceathramhadh caibidil de'n Eipistil</span>
<lb n="3369"/><span>chum na nEphesianach.  Nó mar do shiubhail Críost ar uachtar</span>
<lb n="3370"/><span>na mara, do réir Mhatha, 'san gceathramhadh</span></p>
</div>
<pb n="66"/>
<div><lb n="3371"/><p><span>caibidil deug.  Nó mar do ghabh sruth Iordan - eadhon, an</span>
<lb n="3372"/><span>t-uisge - anaghaidh áird, agus mar do éirigh i gcosamhlacht sléibhe</span>
<lb n="3373"/><span>do gach leith, ag leigean phobail Dé thairis, do réir</span>
<lb n="3374"/><span>Iorua, 'san treas chaibidil.  Nó mar do thoirmeasg Dia an</span>
<lb n="3375"/><span>teine dobhí 'san tsóirn gan gníomh do dheunamh air an</span>
<lb n="3376"/><span>dtriúr leanbh, do réir Daniel 'san treas caibidil.  Agus</span>
<lb n="3377"/><span>mar go ndeárnadh Dia na míorbhaileadha so, agus mórán</span>
<lb n="3378"/><span>míorbhail eile dobhí doidheunta ag daoinibh, nach</span>
<lb n="3379"/><span>luaidhtear linn de'n chor so, is éigcneasda do Chailbhin</span>
<lb n="3380"/><span>a mheas nach féadfadh Críosd (atá in A Dhia Fhírinneach)</span>
<lb n="3381"/><span>aon nidh amháin do chur in dá áit in aoinfheacht, tar</span>
<lb n="3382"/><span>cheann nach feudfadh duine do chomhachtaibh daonda a dheunamh.</span></p>
<lb n="3383"/>
<lb n="3384"/><p><span>Adeir Cailbhin nach féidir nídh mór do chonnlughadh i nídh</span>
<lb n="3385"/><span>beag istigh, agus dá réir sin nach féidir Corp Chríost</span>
<lb n="3386"/><span>do chonnlughadh i mbairghin bhig aráin is lugha go mór ioná</span>
<lb n="3387"/><span>Corp Chríost.  Mo fhreagra ar an reasún so, go bhfuil sé</span>
<lb n="3388"/><span>breugach, do réir Eóin 'san gcéad caibidil mar a n-abair</span>
<lb n="3389"/><span>na briathra so - “Dorinneadh (ar sé) Colann de'n</span>
<lb n="3390"/><span>Bhréithir.”  Ionann sin re a rádh, agus dorinneadh Duine</span>
<lb n="3391"/><span>de Dhia, agus do réir Lúcáis, 'san gcéad caibidil, is</span>
<lb n="3392"/><span>i mbruinn Mhuire dorinneadh so, an tan adubhairt - “An</span>
<lb n="3393"/><span>ghein dorugadh uaibh-se (ar sé) is ó'n Spiorad Naomh atá</span>
<lb n="3394"/><span>sé,” agus d'á bhrigh gurab Dia an Spiorad Naomh, an nídh</span>
<lb n="3395"/><span>do gabhadh ó'n Spiorad Naomh chum A gheineamhna, ní gar</span>
<lb n="3396"/><span>nach Dia é; agus dá réir sin atá gan críoch gan foircheann,</span>
<lb n="3397"/><span>do réir mar adeir Ieremias ag labhairt i bpearsain Dé,</span>
<lb n="3398"/><span>'san 23 caibidil - “Líonaim (ar sé) neamh agus talamh.”</span>
<lb n="3399"/><span>Adeir Pól, 'san seachtmhadh caibidil deug de Ghníomharthaibh</span>
<lb n="3400"/><span>na nApstal (dá chur i gcéill go bhfuil Dia in gach aon áit)</span>
<lb n="3401"/><span>- “Ní fada ó gach aon againn E (ar sé), óir is ann</span>
<lb n="3402"/><span>mhairimíd, gluaistear sinn, agus atámuid.”  Adeir Dáibhidh,</span>
<lb n="3403"/><span>'san 138 Sailm (dá cur i gcéill go bhfuil Dia 'san uile</span>
<lb n="3404"/><span>áit) - “A thighearna (ar sé), cá háit a dteithfead ód'</span>
<lb n="3405"/><span>ghnúis?  Dá dtriallaidh ar Neamh, ataoi annsin.  Dá</span>
<lb n="3406"/><span>ndeachaidh go h-Ifrionn, ataoi-se do láthair annsin.  Má</span>
<lb n="3407"/><span>chuirim cleiteach orm féin moch-tráth, agus go rachainn</span>
<lb n="3408"/><span>in aigéan na mara, gan amhrus béaraidh Do lámh as mé,</span>
<lb n="3409"/><span>agus greamóchaidh Do dheas-lámh mé.”</span></p>
<lb n="3410"/>
<lb n="3411"/><p><span>Is follus as na h-ionadaibh so go bhfuil Dia 'san uile áit,</span>
<lb n="3412"/><span>agus go líonann Sé neamh agus talamh, agus mar gur</span>
<lb n="3413"/><span>chonnluigh an Dia so E Féin i mbruinn maighdine, is follus</span>
<lb n="3414"/><span>go bhféadfadh níos lugha ioná sin do dheunamh, mar atá</span>
<lb n="3415"/><span>corp beag daonna do chonnlughadh i mbairghín aráin.</span></p>
<lb n="3416"/>
<lb n="3417"/><p><span>Léightear 'san gcéad caibidil de Leabhar na dTaisbeánta</span>
<lb n="3418"/><span>ag Eóin nidh as a dtuigfeam go follus go bhféadann Dia</span>
<lb n="3419"/><span>nidh mór do chonnlughadh de'n leith istigh de'n nídh beag.</span>
<lb n="3420"/><span>Ag so cheana mar adubhairt - “Dochonnarc (ar sé) i meadhon</span>
<lb n="3421"/><span>seacht gcoinnleóireadh samhail Mhic an Duine, ag á rabhadar</span>
<lb n="3422"/><span>seacht reultanna in A dheas-láimh.”</span>
<lb n="3423"/></p>
</div>
<pb n="67"/>
<div><lb n="3424"/><p><span>Is follus, de rádh gach uile fheallsamhan dár thrácht</span>
<lb n="3425"/><span>riamh ar na h-áirdreannaibh, nach bhfuil aon reult de na</span>
<lb n="3426"/><span>seacht bplainéidibh ná 'san bhfiormaimint go léir comh</span>
<lb n="3427"/><span>beag re láimh aon duine d'á dtáinig riamh nó fós dá</span>
<lb n="3428"/><span>n-abrainn chomh beag ris an gcnoc is mó 'san domhan.  Agus</span>
<lb n="3429"/><span>mar go n-abair Eoin anns na briathraibh réamhráidhte, go</span>
<lb n="3430"/><span>bhfacaidh sé féin na seacht reultanna úd fa mó ioná</span>
<lb n="3431"/><span>seacht gcnuic ró-mhóra, ag á gconnlughadh i nglaic</span>
<lb n="3432"/><span>aonduine amháin, is follus go bhféadann Dia nidh mór do</span>
<lb n="3433"/><span>chonnlughadh de'n leith istigh de nidh beag; agus, dá réir</span>
<lb n="3434"/><span>sin, gurab breugach réasún Chailbhin.</span></p>
<lb n="3435"/>
<lb n="3436"/><p><span>Ag so sompla nádúrtha ar an nidh gceudna: -</span></p>
<lb n="3437"/>
<lb n="3438"/><p><span>Is follus, do réir Cleomedes; 'san dara leabhar ro sgríobh</span>
<lb n="3439"/><span>ar na Soighneánaibh, go bhfuil oiread na talmhan sé huaire</span>
<lb n="3440"/><span>deug ar thrí fichid agus ceud 'san ngréin, agus go</span>
<lb n="3441"/><span>ngabhthar sgáile iomláin na gréine i sgathán bheag, agus</span>
<lb n="3442"/><span>mar go gconnluighthear sgáile an chuirp ro-mhóir sin na</span>
<lb n="3443"/><span>gréine i sgathán beag, creud as nach creidfamaois go mbudh</span>
<lb n="3444"/><span>fhéidir le h-Ughdar na Nádúire corp beag daonda do</span>
<lb n="3445"/><span>chonnlughadh fá ghnéithibh na h-abhlainne.</span></p>
<lb n="3446"/>
<lb n="3447"/><p><span>Adeir Cailbhin dá mbeidheadh Corp Chríost fá ghnéithibh</span>
<lb n="3448"/><span>na habhlainne, le briseadh na habhlainne go mbrisfidhe</span>
<lb n="3449"/><span>Corp Chríost; agus, dá bhrigh sin, nach bí Corp Chríost</span>
<lb n="3450"/><span>ann.  Mo fhreagra ar Chailbhin, go bhféadthar gnéithe an</span>
<lb n="3451"/><span>aráin do bhriseadh, agus gan Corp Chríost do bhriseadh,</span>
<lb n="3452"/><span>do bhrigh gurab go spioradálta sacraiminteamhail bhíos</span>
<lb n="3453"/><span>Corp Chríost ann.  Ag so sompla le n-a ndearbhthar an</span>
<lb n="3454"/><span>fhírinne so.  An tan, iomorro, gearrthar meur, nó cos,</span>
<lb n="3455"/><span>nó lámh de dhuine, ní gearrthar aonrud d'á anam; acht</span>
<lb n="3456"/><span>gidheadh bhíos an t-anam go hiomlán in gach cuid díobh</span>
<lb n="3457"/><span>agus 'san chorp go léir, mar an gceudna do Chorp Chríost,</span>
<lb n="3458"/><span>bíos 'san abhlainn go léir agus in gach cuid dí.</span></p>
<lb n="3459"/>
<lb n="3460"/><p><span>Ag so sompla eile is foillsighthe ioná súd as a</span>
<lb n="3461"/><span>dtuigfidhear go bhféadann Corp Chríost bheith 'san</span>
<lb n="3462"/><span>abhlainn go hiomlán agus bheith go hiomlán in gach aon</span>
<lb n="3463"/><span>bhlodh dí an tan bristear í - eadhon, amhail bhíos</span>
<lb n="3464"/><span>dealbh an duine go hiomlán 'san sgathán slán, agus an</span>
<lb n="3465"/><span>dealbh ceudna in gach aon bhlodh dhe an tan bhristear é,</span>
<lb n="3466"/><span>ionnus iar ngabháil bhriste do'n sgáthán nach gabhann</span>
<lb n="3467"/><span>an dealbh dochídhthear ann briseadh chuige acht bhí go</span>
<lb n="3468"/><span>hiomlán an gach aon bhlodh dhe.  Mar an gceudna, an tan</span>
<lb n="3469"/><span>bristear gnéithe na habhlainne, ní ghabhann an corp</span>
<lb n="3470"/><span>bhíos fúithe briseadh chuige, acht bídh go hiomlán</span>
<lb n="3471"/><span>in gach n-aon bhlodh dí, amhail bhíos an dealbh go</span>
<lb n="3472"/><span>hiomlán in gach n-aon bhall de'n sgathán bhriste.</span></p>
<lb n="3473"/>
<lb n="3474"/><p><span>Léightear fíoghair ar an nídh so 'san treas chaibidil</span>
<lb n="3475"/><span>in Ecsodus, mar a bhfuil sgríobhtha go bhfacaidh Maoise</span>
<lb n="3476"/><span>lasair mhór i muine coille, agus gan a bheag nó a mhór</span>
<lb n="3477"/><span>de'n mhuine ag gabháil loisgthe chuige.  Mar sin do</span></p>
</div>
<pb n="68"/>
<div><lb n="3478"/><p><span>Chorp Chríosd, acht, gidheadh ghabhaidh gnéithe na</span>
<lb n="3479"/><span>habhlainne briseadh chuca i lámhaibh an tsagairt, ní</span>
<lb n="3480"/><span>ghabhann Corp Chríost bhíos fútha a bheag nó a mhór</span>
<lb n="3481"/><span>do bhriseadh chuige.</span></p>
<lb n="3482"/>
<lb n="3483"/><p><span>Adeir Cailbhin dá mbeith Corp Chríost fá ghnéithibh an</span>
<lb n="3484"/><span>aráin go dtiocfadh as sin do'n tí do chaithfeadh aon</span>
<lb n="3485"/><span>abhlann amháin nach biadh aige acht aon chorp amháin</span>
<lb n="3486"/><span>Chríost ar iomchar, agus an tí do chaithfeadh a sé nó a</span>
<lb n="3487"/><span>seacht nó dá mheud do chaithfeadh de na habhlannaibh, go</span>
<lb n="3488"/><span>mbiadh Corp Chríost ar iomchar aige anaghaidh gacha</span>
<lb n="3489"/><span>habhlainne díobh.</span></p>
<lb n="3490"/>
<lb n="3491"/><p><span>Mo fhreagra ar Chalbhin, an tí do chaithfeadh n-uimhir</span>
<lb n="3492"/><span>do-áirmhighthe d'abhlannaibh, nach caithfeadh acht aon</span>
<lb n="3493"/><span>chorp amháin Chríost.</span></p>
<lb n="3494"/>
<lb n="3495"/><p><span>Ag so fíoghair ró-ghaolmhar do so 'san mBhíobla.  Léightear</span>
<lb n="3496"/><span>'san 16 caibidil in Ecsodus, an tan, iomorro, dobhídís</span>
<lb n="3497"/><span>Clann Israel 'san oidhche ag tiomsughadh an phlúir neamhdha,</span>
<lb n="3498"/><span>do thiomsuigheadh duine dhíobh aon chronnóg amháin agus</span>
<lb n="3499"/><span>duine eile dhá chronnóig, agus duine eile deich gcronnóga,</span>
<lb n="3500"/><span>agus mar sin do gach aon aca do réir a chleasa nó a</span>
<lb n="3501"/><span>mhaitheasa féin chum cnuasaigh do dheunamh: gidheadh, re</span>
<lb n="3502"/><span>hucht an phlúir do chaitheamh dóibh, an tí do thionóladh</span>
<lb n="3503"/><span>na deich gcronnóg (nó groibín) ní bhfaghadh aige féin</span>
<lb n="3504"/><span>acht aon chronnóg amháin (“Gamor,” iomorro, fa hainm do'n</span>
<lb n="3505"/><span>tomhas dobhí aca); agus an tí nach tiomsuigheadh acht</span>
<lb n="3506"/><span>aon chronnóg amháin, dobhíodh aon chronnóg (nó groibín)</span>
<lb n="3507"/><span>aige comh maith agus dobhíodh a chronnóg ag fear-thiomsuighthe</span>
<lb n="3508"/><span>na ndeich gcronnóg.</span></p>
<lb n="3509"/>
<lb n="3510"/><p><span>Mar an gceudna do Chorp Chríost fá ghnéithibh an aráin,</span>
<lb n="3511"/><span>an tí ghlacas deich n-abhlanna ní chaitheann acht aon</span>
<lb n="3512"/><span>Chorp Chríost amháin fá ghnéithibh an aráin; agus an tí</span>
<lb n="3513"/><span>nach caitheann acht an aon abhlann amháin, caitheann an t-aon</span>
<lb n="3514"/><span>Chorp ceudna sin.</span></p>
<lb n="3515"/>
<lb n="3516"/><p><span>Is córaide a thuigsin gurab fíoghair fhírinneach do</span>
<lb n="3517"/><span>Shacraimint na hAltóra an plúr neamhdha úd.  Ag so seacht</span>
<lb n="3518"/><span>modha in a bhfuilid ró-chosmhail re chéile: -</span></p>
<lb n="3519"/>
<lb n="3520"/><p><span>An céad mhodh díobh, gurab 'san oidhche do fearthaoi an</span>
<lb n="3521"/><span>plúr neamhdha; mar an gceudna, gurab in oidhche an chreidimh</span>
<lb n="3522"/><span>(atá ina eólus dorcha ann féin, amhail adubhramar shuas)</span>
<lb n="3523"/><span>dáiltear Corp Chríost dúinne.</span></p>
<lb n="3524"/>
<lb n="3525"/><p><span>An dara modh, gurab ar an bhfásach do fearthaoi an plúr;</span>
<lb n="3526"/><span>mar an gceudna, guráb ar fhásach an tsaoghail so dáiltear</span>
<lb n="3527"/><span>dúinne Corp Chríost.</span></p>
<lb n="3528"/>
<lb n="3529"/><p><span>An treas mhodh, gurab ar feadh na sé hoidhche dobhíodh</span>
<lb n="3530"/><span>an plúr neamhdha d'á fhearthainn, agus ní fearthaoi é</span>
<lb n="3531"/><span>'san tseachtmhadh hoidhche; mar an gceudna re linn na sé</span>
<lb n="3532"/><span>n-aimseara so aguinne 'san tsaoghal so, is chum sochair</span>
<lb n="3533"/><span>luaighidheachta na sé n-aimsir sin dáiltear Corp Chríosd</span>
<lb n="3534"/><span>fá chúm na habhlainne dhúinn; gidheadh an seachtmhadh</span>
<lb n="3535"/><span>haimsear, ní bhiadh againn go sacraiminteamhail i bhfolach</span>
<lb n="3536"/><span>fá ghnéithibh an aráin, acht dochídhfeam é go follus</span>
<lb n="3537"/><span>aghaidh ar aghaidh in A ghlóir féin ar Neamh.</span>
<lb n="3538"/></p>
</div>
<pb n="69"/>
<div><lb n="3539"/><p><span>An ceathramhadh modh, do réir mar adubhramar thuas ag</span>
<lb n="3540"/><span>míniughadh na bhfioghrach in a dtráchtar ar na cronnógaibh</span>
<lb n="3541"/><span>(nó groibínibh) agus ar lucht a dtiomsuighthe.</span></p>
<lb n="3542"/>
<lb n="3543"/><p><span>An cúigeadh modh, ar ollmhughadh an phlúir, óir an tan</span>
<lb n="3544"/><span>cuirthí re teine é dobhíodh ina bhiadh tirm, daingean,</span>
<lb n="3545"/><span>inithte, agus an tan do cuirthí ris an ngréin é, do</span>
<lb n="3546"/><span>leaghadh, agus ní bhfaghthaoi ina bhiadh inithte é.  Mar an</span>
<lb n="3547"/><span>gceudna, an tan curthar Sacraimint Chuirp Chríost re teinidh</span>
<lb n="3548"/><span>ghrádha Dé agus na gcomharsan bhíos ar lasadh i gcroidhe</span>
<lb n="3549"/><span>an fhíréin, doghnídh biadh daingean dileas ioncaithmhe</span>
<lb n="3550"/><span>de, agus teid i n-oileamhain spioradálta dhó; agus dobheir</span>
<lb n="3551"/><span>brígh agus beódhacht dó le a gcathaigheann anaghaidh na</span>
<lb n="3552"/><span>ndubháilceadh agus na ndroch-rún; gidheadh, an tan chuirid</span>
<lb n="3553"/><span>lucht an dhíomuis agus na ndroch-airghean re gréin na</span>
<lb n="3554"/><span>glóire diomhaoine é, leaghaidh sé, agus ní théid i</span>
<lb n="3555"/><span>bhfuil ná ina oileamhuin spioradálta dhóibh.</span></p>
<lb n="3556"/>
<lb n="3557"/><p><span>An seiseadh modh, ní coimeadthaoi aon nídh de'n phlúr</span>
<lb n="3558"/><span>neamhdha tar oidhche mar lón; mar an gceudna do'n</span>
<lb n="3559"/><span>tSacraimint so, ní dlighthear lón ná tairbhe shaoghalta</span>
<lb n="3560"/><span>do dheunamh dhe, ná cisde nó ionnmhus do dheunamh mar</span>
<lb n="3561"/><span>gheall air.</span></p>
<lb n="3562"/>
<lb n="3563"/><p><span>An seachtmhadh modh dogheabhthaoi blas gacha bídh dobhíodh</span>
<lb n="3564"/><span>de mhian ar dhuine ar an bplúr neamhdha, amhail adubhramar</span>
<lb n="3565"/><span>thuas; mar an gceudna do'n tSacraimint so, dogheibhthear</span>
<lb n="3566"/><span>grása agus maith uaidh in a bhfuil gach uile bhlas agus mian</span>
<lb n="3567"/><span>spioradálta.</span></p>
<lb n="3568"/>
<lb n="3569"/><p><span>Atáid gnéithe eile in a dtig an plúr neamhdha agus Corp</span>
<lb n="3570"/><span>Chríost le chéile.</span></p>
<lb n="3571"/>
<lb n="3572"/><p><span>An chéad ghné, gurab maille re hoibriughadh na n-aingeal</span>
<lb n="3573"/><span>dorinneadh an plúr neamhdha, agus is uime sin ghoireas Dáibhidh,</span>
<lb n="3574"/><span>san 77 Sailm, “Arán na n-Aingeal,” de.  Mar an gceudna, is</span>
<lb n="3575"/><span>maille re hoibriughadh na n-aingeal - eadhon na</span>
<lb n="3576"/><span>sagart - doghnídhthear Corp Chríost.</span></p>
<lb n="3577"/>
<lb n="3578"/><p><span>An dara gné, nach de thalamh nó d'uisge dorighneadh an plúr</span>
<lb n="3579"/><span>neamhdha, amhail doghnídhthear do ghnáth na biadha</span>
<lb n="3580"/><span>coitcheanna, acht a theacht de Neamh.  Mar an gceudna do'n</span>
<lb n="3581"/><span>tSacraimint so, is de chumhachtaibh Chríost atá ar Neamh</span>
<lb n="3582"/><span>cuirthear 'san abhlainn choisreagtha é.</span></p>
<lb n="3583"/>
<lb n="3584"/><p><span>An treas gné, is sobhlasda dogheibhidís na fíréin re a</span>
<lb n="3585"/><span>chaitheamh an phlúr, agus fa dombhlasda do na droch-dhaoinibh</span>
<lb n="3586"/><span>é.  Mar an gceudna, is sádhail sobhlasda do na deaghdhaoinibh</span>
<lb n="3587"/><span>an tSacraimint so, agus is damanta, drochbhlasda do na droch-dhaoinibh</span>
<lb n="3588"/><span>é, do réir S. Tomáis, 'san iomun dorinne ar Chorp</span>
<lb n="3589"/><span>Chríost.</span></p>
<lb n="3590"/>
<lb n="3591"/><p><span>An ceathramhadh gné, do coiméadadh cuid de'n phlúr neamhdha</span>
<lb n="3592"/><span>i n-Airc dhothruaillighthe iomad de cheudaibh bliadhan.  Mar an</span>
<lb n="3593"/><span>gceudna coiméadtar an tSacraimint so, in Airc dhothruaillighthe</span>
<lb n="3594"/><span>na hEagluise do shíor,</span></p>
</div>
<pb n="70"/>
<div><lb n="3595"/><p><span>d'oirchill ar na Críostuighthibh, agus</span>
<lb n="3596"/><span>mar chuimhniughadh ar na grásaibh dorinne Dia orra 'san bPáis,</span>
<lb n="3597"/><span>amhail do choiméadadar an pobal Iúdaigheach an plúr (amhuil</span>
<lb n="3598"/><span>adubhramar) mar chuimhniughadh ar na grásaibh dorinne Dia</span>
<lb n="3599"/><span>orra ar an bhfásach.</span></p>
<lb n="3600"/>
<lb n="3601"/><p><span>An cúigeadh gné gurab é an plúr neamhdha fá lón do Chloinn</span>
<lb n="3602"/><span>Israel ar feadh dá fhichead bliadhan dobhádar ar an bhfásach,</span>
<lb n="3603"/><span>go rochtain Tíre Tairngire dóibh.  Mar an gceudna is í an</span>
<lb n="3604"/><span>tSacraimint so lón spioradálta d'anmannaibh na bhfíreun an</span>
<lb n="3605"/><span>gcéin bhíd ar fhásach an tsaoghail so go dul i dTír</span>
<lb n="3606"/><span>Thairngire (an Flaitheas Neamhdha) dhóibh.</span></p>
<lb n="3607"/>
<lb n="3608"/><p><span>Is iontuigthe as na somplaidhibh so gurab fíoghair agus aithghein</span>
<lb n="3609"/><span>do'n tSacraimint so an plúr neamhdha, agus, ó's éigin an nídh</span>
<lb n="3610"/><span>féin do bheith níos uaisle ioná a fhíoghair nó a aithghein,</span>
<lb n="3611"/><span>do réir Phóil agus mar is follus i gCríost fá huaisle ioná</span>
<lb n="3612"/><span>Melchisedec fá haithghein dó, agus 'san bPáis, dob uaisle</span>
<lb n="3613"/><span>ioná íodhbairt Abraham fá haithghein di, caithfimíd admháil</span>
<lb n="3614"/><span>gurab uaisle an tSacraimint so ioná an plúr neamhdha fá</span>
<lb n="3615"/><span>haithghein di, agus is iontuigthe nach féidir gurab uaisle an</span>
<lb n="3616"/><span>tSacraimint so ioná an plúr neamhdha; acht muna bhfuil nidh</span>
<lb n="3617"/><span>éigin substainteach innte is uaisle ioná an t-arán, agus ó</span>
<lb n="3618"/><span>nach bhfuil nidh eile substainteach innte is uaisle ioná an</span>
<lb n="3619"/><span>t-arán acht Corp Chríost, caithfimíd admháil go bhfuil Corp</span>
<lb n="3620"/><span>Chríost 'san tSacraimint, nó go gcumaidh Cailbhin nó a chlann</span>
<lb n="3621"/><span>ainn nó sloinneadh substainte eile is uaisle ioná substaint</span>
<lb n="3622"/><span>an aráin dobhí innte in éagmhais Chuirp Chríost, nídh nach</span>
<lb n="3623"/><span>ráinig leó do chumadh fós.</span></p>
<lb n="3624"/>
<lb n="3625"/><p><span>Adeir Cailbhin, dá mbeidheadh Corp Chríost 'san abhlainn, go</span>
<lb n="3626"/><span>mbudh fhéidir go dtuitfeadh an abhlainn ar lár, agus go</span>
<lb n="3627"/><span>dteagmhaidh i mbeul con nó gadhair í.  “Ní cneasda so do rádh</span>
<lb n="3628"/><span>(ar sé), ar an adhbhar sin ní cneasda a radh go bhfuil Corp</span>
<lb n="3629"/><span>Chríost 'san abhlainn.”</span></p>
<lb n="3630"/>
<lb n="3631"/><p><span>Mo fhreagra ar Chailbhin, dá dteagmhaidh sin i gcás, nach</span>
<lb n="3632"/><span>misde Corp Chríost é, agus nach geabhaidh truailleadh ar</span>
<lb n="3633"/><span>bith uaidh, amhail mar nach gabhann an gath gréine truailleadh</span>
<lb n="3634"/><span>ó bheith ag taithneamh ar an abhlach truaillighthe bhíos lán</span>
<lb n="3635"/><span>de chnumhaibh neamhghlana, nó an liag loghmhar ó'n lathaigh</span>
<lb n="3636"/><span>in a mbí, nó an t-ór ó'n dtalamh fá mbí i bhfolach.  Freagra</span>
<lb n="3637"/><span>eile ar Chalbhin - Biodh a fhios fós ag Cailbhin gur chuir</span>
<lb n="3638"/><span>Críost Féin A Chorp in ionad budh truaillighthe ioná corp</span>
<lb n="3639"/><span>con nó madraidh - eadhon, i gcorp Iúdáis dobhí ina dhuine</span>
<lb n="3640"/><span>dheamhnaidhe pheacach do réir mar léightear 'san 14 caibidil</span>
<lb n="3641"/><span>ag Marcus, agus 'san 26 caibidil ag Matha, agus 'san 22</span>
<lb n="3642"/><span>caibidil ag Lúcás; óir dobhí sé de'n dá Absdal deug an tan thug</span>
<lb n="3643"/><span>Críosd A Chorp Féin dóibh d'á chaitheamh 'san tSuipéar.</span>
<lb n="3644"/><span>Agus mar nach lughaide dobhí Corp Chríost fá ghnéithibh</span>
<lb n="3645"/><span>an aráin do caitheamh le Iúdás, eisean do bheith ina</span>
<lb n="3646"/><span>pheacach dheamhnaidhe ag á chaitheamh, is mar sin nach lughaide</span>
<lb n="3647"/><span>do bhiadh</span></p>
</div>
<pb n="71"/>
<div><lb n="3648"/><p><span>Corp Chríost 'san abhlainn, go gcaithfidhe le coin</span>
<lb n="3649"/><span>nó le gadhar é, agus nach rachadh i dtruailleadh ar a shon.</span></p>
<lb n="3650"/>
<lb n="3651"/><p><span>Atáid, iomorro, trí modha ar a gcaithtear an tSacraimint so -</span></p>
<lb n="3652"/>
<lb n="3653"/><p><span>An chéad modh díobh go sacraiminteamhuil amháin.  Ionann sin</span>
<lb n="3654"/><span>ré a rádh agus an tan bhíos toil duine chum a chaithmhe,</span>
<lb n="3655"/><span>agus nach é féin theasduigheas uaidh, agus is uime sin</span>
<lb n="3656"/><span>adeir S. Augustín - “Creid (ar sé), agus do chaithis é.”</span></p>
<lb n="3657"/>
<lb n="3658"/><p><span>An dara modh go gníomhach amháin.  Ionann sin ré a rádh</span>
<lb n="3659"/><span>agus a chaitheamh gan grádh do'n tSacraimint, agus i riocht</span>
<lb n="3660"/><span>go mbudh biadh corpordha é, nó ó chúis eile shaoghalta,</span>
<lb n="3661"/><span>nó do sheachnadh gotha d'fhagháil ó'n bpobal nó a ionamhuil</span>
<lb n="3662"/><span>eile sin, agus is mar sin chaithtear le coin nó le madradh,</span>
<lb n="3663"/><span>nó le heiriceach, nó leis gach ndroing eile chaitheas go</span>
<lb n="3664"/><span>neimhdhlisteaneach é.</span></p>
<lb n="3665"/>
<lb n="3666"/><p><span>An treas modh ar a gcaithtear é, go sacraiminteamhuil agus go</span>
<lb n="3667"/><span>gníomhach - eadhon, de thoil agus de gníomh, agus mar sin</span>
<lb n="3668"/><span>ghlacaid na firéin é, an tan chaithid é.</span></p>
<lb n="3669"/>
<lb n="3670"/><p><span>Atá iongantus eile 'san tSacraimint so - eadhon, an</span>
<lb n="3671"/><span>t-oibriughadh bhíos 'san arán agus 'san bhfíon roimh an</span>
<lb n="3672"/><span>gcoisreagadh go bhfanann andiaigh an choisrigthe i ngnéithibh</span>
<lb n="3673"/><span>an aráin agus an fhíona - mar atá sásughadh ocruis agus</span>
<lb n="3674"/><span>tart do mhúchadh agus a samhail eile sin.  Gidheadh ní</span>
<lb n="3675"/><span>hiongnadh sin óir ní h-í an tsubstaint bhíos gníomhach</span>
<lb n="3676"/><span>acht na haicídighe agus ó anaid na haicídighe in a mbí</span>
<lb n="3677"/><span>an gníomhughadh, ní hiongnadh iad do dheunamh an gníomha</span>
<lb n="3678"/><span>(d'á gcumhachtaibh féin) bhíos ionnta; agus, ó sé is</span>
<lb n="3679"/><span>gníomhughadh d'aicídibh an aráin sásughadh ocrais, agus</span>
<lb n="3680"/><span>d'aicídibh an fhíona tart do mhúchadh, nó a n-ionamhuil</span>
<lb n="3681"/><span>eile, ní hiongnadh iad d'á dheunamh sin andiaigh substainte</span>
<lb n="3682"/><span>an aráin agus an fhíona do dhealughadh riú.</span></p>
<lb n="3683"/>
<lb n="3684"/><p><span>Tuig, a léightheóir, gach nídh dá ndubhramar re Corp</span>
<lb n="3685"/><span>Chríost fá ghnéithibh an aráin go n-abraim an nídh</span>
<lb n="3686"/><span>ceudna re Fuil Críost fá ghnéithibh an fhíona.  Is leór</span>
<lb n="3687"/><span>a ndubhramar dá cruthughadh gurab breugach Cailbhin de</span>
<lb n="3688"/><span>thaoibh na Sacraiminte so na hAltóra, mar a n-abair nach bí</span>
<lb n="3689"/><span>Corp Chríost fá ghnéithibh an aráin.</span></p>
<lb n="3690"/>
<lb n="3691"/><p><span>AN DEACHMHADH CAIBIDIL.</span></p>
<lb n="3692"/>
<lb n="3693"/><p><span>In a dtráchtar ar an gcuid eile de'n Chanóin go soiche</span>
<lb n="3694"/><span>“Domine non sum dignus, etc.”</span></p>
<lb n="3695"/>
<lb n="3696"/><p><span>Is é chialluigheas na cúig crosa doghnídh an sagart, ag</span>
<lb n="3697"/><span>rádh “Hostiam puram” -</span></p>
<lb n="3698"/>
<lb n="3699"/><p><span>Ar dtús is é chialluighid na trí céad chrosa dhíobh na</span>
<lb n="3700"/><span>trí neithe dorinne Críost d'ár neartughadh anns na Trí</span>
<lb n="3701"/><span>Subhailcibh Diadha - eadhon,</span></p>
</div>
<pb n="72"/>
<div><lb n="3702"/><p><span>Creideamh, Dóthchas agus Grádh.  Oir do neartuigh Sé sinn</span>
<lb n="3703"/><span>in ár gcreideamh leis an Eiseirghe,</span>
<lb n="3704"/><span>in ár ndóthchas leis an Aifrionn, agus in ár ngrádh leis</span>
<lb n="3705"/><span>an bPáis.</span></p>
<lb n="3706"/>
<lb n="3707"/><p><span>Is é chialluighid an dá chros déighionacha, an dá phríomh-chomaoin</span>
<lb n="3708"/><span>eile do chuir Críost orruinn.  An chéad chomaoin</span>
<lb n="3709"/><span>díobh, an diadhacht do thathughadh ris an daonnacht.  An dara</span>
<lb n="3710"/><span>comaoin, mar thug Sé grása fóirleathna do gach aon le'r</span>
<lb n="3711"/><span>bh'áil bheith ionamhuil chum a nglactha.</span></p>
<lb n="3712"/>
<lb n="3713"/><p><span>Is é ádhbhar fá mbuaileann an sagart agus an pobal a lámha</span>
<lb n="3714"/><span>ar a n-uchtaibh, ag rádh “Nobis quoque peccatoribus,” dá chur</span>
<lb n="3715"/><span>i gcéill go ndlighid na peacaigh, de dhrnim aithrighe, a</span>
<lb n="3716"/><span>bpeacaidhe d'admháil do Dhia.</span></p>
<lb n="3717"/>
<lb n="3718"/><p><span>Is é chialluighid na trí crosa doghnídhthear, ag rádh</span>
<lb n="3719"/><span>“Sanctificas,” na trí guidhe dorinne Críost re hucht na</span>
<lb n="3720"/><span>Páise.  An chéad ghuidhe dhíobh, ar son A eascarad, an tan</span>
<lb n="3721"/><span>adubhairt - “A Athair, maith dóibh so, óir ní feas dóibh</span>
<lb n="3722"/><span>creud doghnídhid.”  An dara guidhe, ar A shon Féin, agus ar</span>
<lb n="3723"/><span>son A dheibhléan, an tan adubhairt, do réir Matha 'san 27</span>
<lb n="3724"/><span>caibidil - “O Mo Thighearna! agus O Mo Dhia Féin! creud fá'r</span>
<lb n="3725"/><span>thréigis Mé?  An treas ghuidhe, ar son A Anma Féin amháin, an</span>
<lb n="3726"/><span>tan adubhairt - “Ad' láimh-se, a Thighearna, tiomnaim</span>
<lb n="3727"/><span>Mo Spiorad Féin.”</span></p>
<lb n="3728"/>
<lb n="3729"/><p><span>Is é chialluighid na trí crosa doghnidhthear ag rádh “Per</span>
<lb n="3730"/><span>ipsum,” na trí huaire dobhí Críost san gcrois - eadhon,</span>
<lb n="3731"/><span>ó'n seiseadh huair de'n ló go soiche an naomhadh huair.</span></p>
<lb n="3732"/>
<lb n="3733"/><p><span>Is é chialluighid an dá crois doghnídhthear ina dhiaigh</span>
<lb n="3734"/><span>sin, an dá nídh tháinig as taoibh Chríost, mar atá fuil</span>
<lb n="3735"/><span>agus uisge.</span></p>
<lb n="3736"/>
<lb n="3737"/><p><span>Is é chialluigheas léigean na h-abhlainne ar an gcorporas,</span>
<lb n="3738"/><span>cur Corp Chríost 'san eisléine.</span></p>
<lb n="3739"/>
<lb n="3740"/><p><span>Is é chialluigheas an tógbháil bheag doghnidhthear ar</span>
<lb n="3741"/><span>an abhlainn andiaigh an choisreagtha úd adubhramar fá</span>
<lb n="3742"/><span>dheireadh, an tógbháil dorinne Muire ar a Mac andiaigh a</span>
<lb n="3743"/><span>léigthe as an gcrois.</span></p>
<lb n="3744"/>
<lb n="3745"/><p><span>Dá uair, iomorro, tóigthear an tSacraimint 'san Aifrionn;</span>
<lb n="3746"/><span>ar dtús, an tan taisbeántar do'n phobal í, is é chialluigheas</span>
<lb n="3747"/><span>an tógbháil sin, mar do tógbhadh Críost 'san gcrois; an</span>
<lb n="3748"/><span>dara huair, mar do chuir Muire Críost ina hucht, amhlaidh</span>
<lb n="3749"/><span>adubhramar.</span></p>
<lb n="3750"/>
<lb n="3751"/><p><span>Is é chialluigheas trí hanmana na n-Apsdal adeirthear an tan</span>
<lb n="3752"/><span>doghnídh an sagart é féin do choisreagadh leis an bpaiténa,</span>
<lb n="3753"/><span>d'á chur i gcéill gach naomh dá dtáinig riamh gurab de thrí</span>
<lb n="3754"/><span>dhrongaibh é - eadhon, gurab duine pósta é, nó gurab duine</span>
<lb n="3755"/><span>maighdine é, nó gurab duine aontumhadh é.  Mar sin, iomorro,</span>
<lb n="3756"/><span>dobhádar an triúr úd; mar dobhí Peadar pósta, agus Pól</span>
<lb n="3757"/><span>ina mhaighdin, agus Aindreas ina aontumhadh.</span></p>
<lb n="3758"/>
<lb n="3759"/><p><span>Is é chialluigheas an pax dobheir an sagart do'n phaitena,</span>
<lb n="3760"/><span>dá chur i</span></p>
</div>
<pb n="73"/>
<div><lb n="3761"/><p><span>gcéill gur cheannaigh Críost ár síothcháin go</span>
<lb n="3762"/><span>daor ar an gcrois.</span></p>
<lb n="3763"/>
<lb n="3764"/><p><span>Is é chialluigheas an briseadh doghnídhthear ar an abhlainn,</span>
<lb n="3765"/><span>ag rádh “per eundem,” an briseadh dorinne Críost ar an arán</span>
<lb n="3766"/><span>d'á roinn ar na hAbstalaibh 'san tsuipéar, mar a dtug Sé a</span>
<lb n="3767"/><span>Chorp féin fá ghnéithibh an aráin dóibh.  Is é ádhbhar</span>
<lb n="3768"/><span>fá a ndéantar trí coda de'n abhlainn, dá chur i gcéill go</span>
<lb n="3769"/><span>raibh Críost i dtrí reachtaibh ar an saoghal so; ar dtús, go</span>
<lb n="3770"/><span>saoghalta, so-mharbhtha roimh an bPáis; ina dhíaigh sin, go</span>
<lb n="3771"/><span>domharbhtha, deallraidhtheach tar éis na heiséirghe; an treas</span>
<lb n="3772"/><span>feacht, go diamhair, do-fhaicsiona i lámhaibh na sagart i</span>
<lb n="3773"/><span>sacraimint na haltóra.  Adhbhar eile fós fá ndéantar trí</span>
<lb n="3774"/><span>chuid de'n abhlainn, dá chur i gcéill go bhfuil Corp fáthrúnda</span>
<lb n="3775"/><span>diamhairchiallach Chríost ina thrí codcaibh.  An chéad chuid</span>
<lb n="3776"/><span>díobh, Eagluis Fhlaitheamhnais Dé, dárab ainm Eagluis na</span>
<lb n="3777"/><span>mBuadh, agus doghnídhthear an tSacraimint d'ofrálughadh mar</span>
<lb n="3778"/><span>tuilleadh buidhe agus mar altughadh ris an Eagluis sin.  An</span>
<lb n="3779"/><span>dara cuid, Eagluis an tSaoghail so, dárab ainm Eagluis an</span>
<lb n="3780"/><span>chathaigh, agus doghnídhthear an tSacraimint d'ofrálughadh</span>
<lb n="3781"/><span>ar son na coda so, mar gheall fuasgailte.  An treas cuid, na</span>
<lb n="3782"/><span>Naoimh atá i bPurgadóir, agus doghnídhthear an tSacraimint</span>
<lb n="3783"/><span>d'ofrálughadh ar a son so, mar leóirghníomh ar son a bpéine.</span></p>
<lb n="3784"/>
<lb n="3785"/><p><span>Is é ádhbhar fá mbristear ós cionn na cailíse í, ionnus,</span>
<lb n="3786"/><span>dá mbeidís bruaireach ar bith ar lorg an bhriste, go</span>
<lb n="3787"/><span>dtuitfeadh 'san gcailís.</span></p>
<lb n="3788"/>
<lb n="3789"/><p><span>Is é chialluigheas an chuid curthar 'san chailís firéin</span>
<lb n="3790"/><span>Eagluise an tSaoghail so, dá chur i gcéill, an chuid bhíos</span>
<lb n="3791"/><span>ar an saoghal so, gurab éigin dóibh Corn na Páise d'ól;</span>
<lb n="3792"/><span>agus cialluighid an dá chuid eile, Eagluis na mBuadh agus</span>
<lb n="3793"/><span>na marbh bhíos i bPurgadóir.</span></p>
<lb n="3794"/>
<lb n="3795"/><p><span>Is é cialluighid na trí crosa doghnídhthear, ag rádh</span>
<lb n="3796"/><span>“Pax Domini sit semper vobiscum,” na trí lá dobhí Críost</span>
<lb n="3797"/><span>'san uaigh.</span></p>
<lb n="3798"/>
<lb n="3799"/><p><span>Is é fáth fá n-abarthar “Agnus Dei” trí huaire, i gcuimhniughadh</span>
<lb n="3800"/><span>na dtrí n-olc do mhaith Críost dúinn - mar atá, peacadh an</span>
<lb n="3801"/><span>tsinnsir, peacadh marbhthach, agus peacadh sologhthach.</span></p>
<lb n="3802"/>
<lb n="3803"/><p><span>Is é chialluigheas “Sacro Sancto Commixtio,” tathughadh Anma</span>
<lb n="3804"/><span>Chríost re n-A Chorp 'san Eiseirghe, agus doghnídhthear trí</span>
<lb n="3805"/><span>crosa, dá chur i gcéill gurab do chumhachtaibh na dTrí</span>
<lb n="3806"/><span>bPearsana atá 'san Trionóid tháinig an tathughadh sin do</span>
<lb n="3807"/><span>dheunamh.</span></p>
<lb n="3808"/>
<lb n="3809"/><p><span>Ní tabharthar an “Pax in Aifrionn na Marbh, do bhrigh gurab</span>
<lb n="3810"/><span>do thuar síothchána bheirthear é, agus gurab idir na</span>
<lb n="3811"/><span>beódhaibh amháin iarrthar an tsíothcháin do bheith, ó's</span>
<lb n="3812"/><span>eatorra is gnáth easaonta do bheith.  Na mairbh, iomorro, ní</span>
<lb n="3813"/><span>bhí cúis ná caoi easaonta eatorra.  An chuid aca bhíos i</span>
<lb n="3814"/><span>bPurgadóir, ar an ádhbhar sin ní righthear a leas “Pax</span>
<lb n="3815"/><span>nó síothcháin do thúar dhóibh.</span>
<lb n="3816"/></p>
</div>
<pb n="74"/>
<div><lb n="3817"/><p><span>Is é chialluigheas “Domine non sum dignus,” go ndligheann an</span>
<lb n="3818"/><span>sagart re hucht an Tighearna do theacht go sacraiminteamhuil</span>
<lb n="3819"/><span>d'á thigh féin - eadhon, d'á chorp féin (do shlánughadh</span>
<lb n="3820"/><span>a bhuachalla féin) - eadhon, a anam féin agus a choguas do</span>
<lb n="3821"/><span>sgríobhadh agus do sgiamhghlanadh, ionnus go mbadh fiú é</span>
<lb n="3822"/><span>Mac Dé theacht d'áitiughadh a anma.  Agus, de bhrigh nach</span>
<lb n="3823"/><span>féidir an glanadh sin do dheunamh acht maille ris an bhfaoisidin</span>
<lb n="3824"/><span>do dheunamh de ghníomh, nó maille re rún faoisdineach do</span>
<lb n="3825"/><span>bheith ag duine, maille re comhmbrughadh croidhe, agus ní</span>
<lb n="3826"/><span>féidir dó gan an fhaoisidin do dheunamh.  Mar an gceudna</span>
<lb n="3827"/><span>adeirim go ndligheann an uile Críostaighe, re hucht Chuirp</span>
<lb n="3828"/><span>Chríost do chaitheamh, a pheacaidhe go léir d'admháil,</span>
<lb n="3829"/><span>d'innsin, d'fhaisnéis, agus do fhoillsiughadh 'san bhfaoisidin,</span>
<lb n="3830"/><span>agus é féin mar sin d'ullmhughadh agus do ghlanadh chum na</span>
<lb n="3831"/><span>Sacraiminte do chaitheamh go dlisdeanach, do réir mar adeir</span>
<lb n="3832"/><span>Pól 'san aonmhadh caibidil deug de'n chéad eipistil chum</span>
<lb n="3833"/><span>na gCoirinnteach, mar a n-abair, “Dearbhadh an duine é féin</span>
<lb n="3834"/><span>(ar sé), agus tigeadh mar sin do chaitheamh an aráin so;</span>
<lb n="3835"/><span>óir gibé itheas agus ibheas go neimhfiúntach é, is</span>
<lb n="3836"/><span>damnughadh do féin itheas agus ibheas gan dochar do Chorp</span>
<lb n="3837"/><span>an Tighearna.”  Agus is amhlaidh fhéadfas duine é féin do</span>
<lb n="3838"/><span>dhearbhadh maille re faoisidin do dheunamh go haithrigheach</span>
<lb n="3839"/><span>do láthair sagairt ag á mbeidheadh úghdarás ó'n Eagluis</span>
<lb n="3840"/><span>aige, do réir mar tá sé d'fhiachaibh ar gach aon Críostaighe</span>
<lb n="3841"/><span>'san mbith, do réir mar chruthócham 'san gcaibidil so</span>
<lb n="3842"/><span>rómhainn síos.</span></p>
<lb n="3843"/>
<lb n="3844"/><p><span>AN T-AONMHADH CAIBIDIL DEUG.</span></p>
<lb n="3845"/>
<lb n="3846"/><p><span>In a dtrachtar go bhfuil an Fhaoisidin éigeantach,</span>
<lb n="3847"/><span>ionghabhtha, agus gurab ris na Sagartaibh dleaghthar a deunamh.</span></p>
<lb n="3848"/>
<lb n="3849"/><p><span>Adeir Eoin 'san chéad caibidil d'á chéad Eipistil Catoilice</span>
<lb n="3850"/><span>- “Dá ndeárnam (ar sé) ár bpeacaidhe do fhaoisidin, is</span>
<lb n="3851"/><span>díleas agus is ceart Dia chum ar bpeacaidhe do mhaitheamh</span>
<lb n="3852"/><span>dhúinn, agus glanfaidh sin ó'n uile urchóid.”</span>
<lb n="3853"/><span>Adeir Solamh, 'san 28 caibidil de Leabhar na Seanfhocal, “An</span>
<lb n="3854"/><span>tí cheileas a cheana (ar sé) ní bhfaghadh treóir do dheunamh</span>
<lb n="3855"/><span>dó.  Gidheadh, gibé aidmheóchas a cheana dogheobhadh</span>
<lb n="3856"/><span>trócaire do dheunamh air.”  Léightear ag Lúcás, 'san 19</span>
<lb n="3857"/><span>caibidil de Ghníomharthaibh na nAbstal, go ndeárnadar mórán</span>
<lb n="3858"/><span>d'á dtáinig chum chreidimh le na linn féin faoisidin agus</span>
<lb n="3859"/><span>foillsiughadh ar a bpeacaidhibh.  Adeir S. Séamus, 'san seiseadh</span>
<lb n="3860"/><span>caibidil, leis na daoinibh iad féin do dheunamh faoisidin le</span>
<lb n="3861"/><span>chéile; dá chur i gcéill nach leór do dhuine a pheacaidhe</span>
<lb n="3862"/><span>d'admháil agus d'innsin do Dhia amháin, acht go ndligheann</span>
<lb n="3863"/><span>a bhfaoisidin agus a bhfoillsiughadh do dhuine.  Oir, bíodh</span>
<lb n="3864"/><span>gur leór faoisidin</span></p>
</div>
<pb n="75"/>
<div><lb n="3865"/><p><span>do dheunamh le Dia amháin an tan dobhí</span>
<lb n="3866"/><span>Sé in A Dhia thur gan daonnacht ní háil leis anois, ó</span>
<lb n="3867"/><span>tharla in A Dhuine é, gan an peacach d'á chionntughadh féin</span>
<lb n="3868"/><span>do dhuine, do réir an úghdaráis d'fagaibh Críost ag an</span>
<lb n="3869"/><span>Eagluis, ámhail léightear ag S. Augustín, 'san dara caibidil</span>
<lb n="3870"/><span>do sgríobh ar Fhiosrughadh na n-Easlán.  “Atáid drong</span>
<lb n="3871"/><span>ann (ar sé) shaoileas gurab leór dóibh chum</span>
<lb n="3872"/><span>a slánuighthe dá ndeárnaid a bpeacaidhe d'fhaoisidin le</span>
<lb n="3873"/><span>Dia amháin ar nach bhfuil aoinnidh ina fhoilcheas.”  Ní</span>
<lb n="3874"/><span>háil leó, nó is nár leó, nó ní fiú léo, iad féin</span>
<lb n="3875"/><span>do thaisbéanadh do na sagartaibh, tar cheann gurab iad na</span>
<lb n="3876"/><span>sagairt do hórduigheadh le Fear an Dlighe do Chumadh -</span>
<lb n="3877"/><span>eadhon, le Críosd - dochum idirdhealaighthe do dheunamh</span>
<lb n="3878"/><span>idir lubhra agus lubhra.  Gidheadh is beithte dhóibh so dul</span>
<lb n="3879"/><span>go humhal fá breathnughadh an tí d'árbbhfiú leis an</span>
<lb n="3880"/><span>dTighearna bhiocaire do dheunamh de, eadhon, an t-athair</span>
<lb n="3881"/><span>faoisdne.  Agus is córaide sin do dheunamh an nidh léightear</span>
<lb n="3882"/><span>ag Epiphanius, 'san 29 caibidil - “Is í an tsagartacht (ar</span>
<lb n="3883"/><span>sé) ríogh-chathair Dáibhidh 'san Naoimh-Eaglais.”  Adeir</span>
<lb n="3884"/><span>Críost, 'san deachmhadh caibidil ag Lúcás, ag labhairt</span>
<lb n="3885"/><span>ris na sagartaibh - “Gibé éisteas libhse (ar sé) éistidh</span>
<lb n="3886"/><span>sé riomsa, agus gibé dobheir táir nó tarcuisne orraibh,</span>
<lb n="3887"/><span>dobheirid an nidh ceudna ormsa.”  Léightear fós, 'san</span>
<lb n="3888"/><span>seachtmhadh caibidil in Deutoronoimí, gur órduigh Dia</span>
<lb n="3889"/><span>gibé dorachadh in uaill ar na sagartaibh, agus ná</span>
<lb n="3890"/><span>tiubhradh ómós dóibh, do bhreith an bhreitheamhan, a</span>
<lb n="3891"/><span>chur chum báis.</span></p>
<lb n="3892"/>
<lb n="3893"/><p><span>As na háitibh so is iontuigthe go ndleaghthear géille do</span>
<lb n="3894"/><span>na sagartaibh anns na neithibh bheanas re cogúas, go</span>
<lb n="3895"/><span>háirighthe i maitheamh na bpeacadh curthar síos 'san</span>
<lb n="3896"/><span>bhfaoisidin leis an aithrigheach, doghníodh é féin</span>
<lb n="3897"/><span>d'ísliughadh do'n tsagart go húmhal, ag á bhfuil ar a</span>
<lb n="3898"/><span>bhréith pardún a anma do thabhairt dó, do réir mar</span>
<lb n="3899"/><span>chruitheócham 'san gcaibidil so síos.</span></p>
<lb n="3900"/>
<lb n="3901"/><p><span>Ní h-é, iomorro, fáth fá n-órduighthear do'n</span>
<lb n="3902"/><span>aithrigheach a pheachaidhe d'fhaisnéis do'n tsagart d'eagla</span>
<lb n="3903"/><span>nach biadh a fhios ag Dia acht muna n-innistidhe do'n</span>
<lb n="3904"/><span>tsagart iad, acht is é adhbhar fá n-órduighthear é, ionnus</span>
<lb n="3905"/><span>go gcluinfeadh an Diabhal an t-aithrigheach ag á chionntughadh</span>
<lb n="3906"/><span>féin ina pheacadhaibh, amhail adeir S. Auguistín, 'san</span>
<lb n="3907"/><span>treas seanmóir do sgríobh ar an bhfásach chum a bhráithreach,</span>
<lb n="3908"/><span>mar a dtráchtann ar an bhfaoisidin.</span></p>
<lb n="3909"/>
<lb n="3910"/><p><span>Adhbhar eile, fós, fá ndleaghthar an fhaoisidin do dheunamh</span>
<lb n="3911"/><span>ris na sagartaibh, do bhrigh go mbeanann re honóir Dé an</span>
<lb n="3912"/><span>peacach dá chionntughadh féin do láthair an oide</span>
<lb n="3913"/><span>faoisidine, ionnus ina dhiaigh sin an tan dodhéanadh Dia</span>
<lb n="3914"/><span>trócaire ar an aithrigheach, de dhruim na faoisidine, go</span>
<lb n="3915"/><span>bhféadfadh an t-iode faoisidine trócaire Dé do mhaoidheamh</span>
<lb n="3916"/><span>go caithréimeach ar na Críostaighibh.</span></p>
<lb n="3917"/>
<lb n="3918"/><p><span>Agus is ina fhioghair so atá an nidh léightear 'san</span>
<lb n="3919"/><span>seachtmhadh caibidil de Leabhar Ioshue, mar ar fhuráil Ioshue</span>
<lb n="3920"/><span>ar Achan an slad dorinne d'aisíoc.  “A mhic (ar sé), tabhair</span>
<lb n="3921"/><span>glóir do'n Tighearna Dia Israel, agus</span></p>
</div>
<pb n="76"/>
<div><lb n="3922"/><p><span>déan faoisidin agus foillsiughadh damhsa creud dorighnis?”</span>
<lb n="3923"/><span>Do fhreagair Achan agus adubhairt - “Go fírinneach (ar sé)</span>
<lb n="3924"/><span>do pheacaigh mise i bhfiadhnaise an Tighearna Dia Israel, mar</span>
<lb n="3925"/><span>so agus mar so,” ag admháil an tslaid agus gach uile uilc</span>
<lb n="3926"/><span>dá ndeárnaidh.  Tabhair dod' aire, a léightheóir, mar</span>
<lb n="3927"/><span>adubhairt Iosue re hAchan faoisidin do dheunamh ris féin</span>
<lb n="3928"/><span>mar onóir do Dhia, dá chur i gcéill go mbeanann re h-onóir</span>
<lb n="3929"/><span>Dé an t-aithrigheach do fhaisnéis a chionnta do'n oide</span>
<lb n="3930"/><span>faoisdine.</span></p>
<lb n="3931"/>
<lb n="3932"/><p><span>Gidheadh, dá bhfiafraigheadh Lúiter nó Cailbhin nó a</span>
<lb n="3933"/><span>lorgaraidhe - Cia re a ndligheann an t-aithrigheach a fhaoisidin</span>
<lb n="3934"/><span>do dheunamh?  Bíodh a fhios aca de bhrigh gurab glais agus</span>
<lb n="3935"/><span>géibhiona na péacaidhe in a gcuibhrighthear an t-anam, do</span>
<lb n="3936"/><span>réir Solamh 'san gcéad caibidil deug de Leabhar na Seanfhocal</span>
<lb n="3937"/><span>- “Gabhaidh (ar sé) a urchóid féin an drochdhuine, agus</span>
<lb n="3938"/><span>cuibhrighthear le teudaibh a pheacaidhe féin é.”  Agus gurab</span>
<lb n="3939"/><span>chum na droinge ag á bhfuil na heochracha dleaghthar dul do</span>
<lb n="3940"/><span>sgaoileadh na gcuibhreach sin an pheacaidh.  Agus, ó 'sé</span>
<lb n="3941"/><span>Peadar, agus gach aon dá bhfuil 'san órd shagartacht in a</span>
<lb n="3942"/><span>raibh sé, an dream ag á bhfuilid na heochracha so, do réir</span>
<lb n="3943"/><span>an ghealla thug Críost do, amhuil léightear ag Mátha 'san</span>
<lb n="3944"/><span>séiseadh caibidil deug, “Is duitse (ar sé), a Pheadair,</span>
<lb n="3945"/><span>dobhéarsa eochracha an Flaithis Neamhdha.”  Uime sin, is do na</span>
<lb n="3946"/><span>sagartaibh atá d'Ord Pheadir dleaghthar dul do sgaoileadh</span>
<lb n="3947"/><span>an ghlais sin an pheacaidh.  Agus fós mar léightear ag</span>
<lb n="3948"/><span>Eoin 'san bhficheadh caibidil go dtug Críost go follus</span>
<lb n="3949"/><span>cumhachta sgaoilte glais an pheacaidh do na hAbstalaibh go</span>
<lb n="3950"/><span>coitchionn, agus do na deisgioblaibh, agus dá réir</span>
<lb n="3951"/><span>sin do na heasbogaibh, agus do na sagartaibh, an méid gur</span>
<lb n="3952"/><span>abhcomharbadha do na habstalaibh agus do na deisgioblaibh</span>
<lb n="3953"/><span>iad, mar a n-abair - “Glacaidh (ar sé) an Spiorad Naomh, an</span>
<lb n="3954"/><span>dream úd ag á maithfidhe a bpeacadha, biaid maithte aca,” etc.</span></p>
<lb n="3955"/>
<lb n="3956"/><p><span>Atáid, iomorro, dá ghné eochrach ann, mar atáid eochracha</span>
<lb n="3957"/><span>eoluis, nó feasa, nó foghluma, le a mbiadh a fhios ag an</span>
<lb n="3958"/><span>sagart cionnus do dheunaidh sé idirdealughadh idir pheacadh</span>
<lb n="3959"/><span>agus neimhpheacadh, idir, fós, mhinpheacadh agus mórpheacadh.</span>
<lb n="3960"/><span>An dara gné eocharach - eadhon, eochracha úghdaráis -</span>
<lb n="3961"/><span>eadhon, dlighe chumhachta do bheith ó Cheann na hEagailse,</span>
<lb n="3962"/><span>nó an tí ag á mbeith cumhachta fá cheann na hEagluise le</span>
<lb n="3963"/><span>n-a dtabhairt dhó.</span></p>
<lb n="3964"/>
<lb n="3965"/><p><span>Dá mbeith ina iongnadh ar aon duine cionnus suightear a</span>
<lb n="3966"/><span>ionamhuil so d'úghdarás do bheith ag an Eagláis, bíodh</span>
<lb n="3967"/><span>a fhios aige go léightear ag Mátha, 'san 28 caibidil,</span>
<lb n="3968"/><span>gur tugadh na huilechumhachta ar Neamh agus ar talamh do</span>
<lb n="3969"/><span>Chríost, agus gur mar sin do chuir an t-Athair uaidh é.</span>
<lb n="3970"/><span>Léightear fós ag Eóin, 'san bhficheadh chaibidil, mar</span>
<lb n="3971"/><span>a n-abair Críost gurab amhlaidh do chuir an tAthair E Féin</span>
<lb n="3972"/><span>ar talmhain do chuir seisean na hApstail agus na Deisgiobail.</span>
<lb n="3973"/><span>Ionann sin re a rádh agus maille re cumhachtaibh</span></p>
</div>
<pb n="77"/>
<div><lb n="3974"/><p><span>do bheith ar Neamh agus ar talmhain aca.  Agus is coráide</span>
<lb n="3975"/><span>a thuigsin mar so, mar d'fhuráil Sé Féin orra an</span>
<lb n="3976"/><span>Spiorad Naomh do ghlacadh, agus mar adubhairt - “Gach</span>
<lb n="3977"/><span>dream d'á maithfidís sin a bpeacaidhe go mbeidís</span>
<lb n="3978"/><span>maithte aca,” etc.  Agus 'san caibidil so thug Sé dlíghe</span>
<lb n="3979"/><span>agus cumhachta do na hApstalaibh faoisidin d'éisteacht,</span>
<lb n="3980"/><span>amhail thug dóibh, 'san 18 caibidil ag Mátha cead</span>
<lb n="3981"/><span>coinnealbháthadh do dheunamh, mar n-abair - “Gach nídh</span>
<lb n="3982"/><span>d'a maithfidh i dtalmhuin bíodh maithte, agus gach nídh</span>
<lb n="3983"/><span>d'á gceangaltaoi (ar sé) i dtalmhuin, bíodh ceangailte</span>
<lb n="3984"/><span>ar Neamh,” etc.  Gidheadh, is 'san 26 caibidil ag Matha, i</span>
<lb n="3985"/><span>ndáil an tSuipéir, thug Sé cumhacht an úird uaidh.</span>
<lb n="3986"/><span>Agus do bhrigh gurab ar Mhátha ris na hApstalaibh agus ris</span>
<lb n="3987"/><span>an Eagluis i gcoitchinne do dháil Chríost na h-úghdaráis</span>
<lb n="3988"/><span>so, dá réir sin ní fuláir na úghdaráis ceudna do</span>
<lb n="3989"/><span>bheith ar bun 'san Eaglais do ghnáth, do bhrigh nach</span>
<lb n="3990"/><span>bhfuil teacht as ina n-éagmuis aice.  Agus, ó nach raibh</span>
<lb n="3991"/><span>ar bhreith do na hApstalaibh marthainn do shíor, níor</span>
<lb n="3992"/><span>chneasda dóibh an t-úghdarás fuaradar gan a fhágbháil</span>
<lb n="3993"/><span>ag na chomharbadhaibh atá i seilbh Ard-fhlaithis na</span>
<lb n="3994"/><span>hEagluise ina ndiaigh, mar atá Pápaidhe na Róimhe agus</span>
<lb n="3995"/><span>gach easbog agus gach sagart ag á bhfuil cumhachta uaidh</span>
<lb n="3996"/><span>agus úghdarás 'san Eagluis.</span></p>
<lb n="3997"/>
<lb n="3998"/><p><span>Agus dá n-abraidh Liútear nó Cailbhin gur baitheadh an</span>
<lb n="3999"/><span>t-úghdarás so in aoinfheacht ris na hApstalaibh, bíodh</span>
<lb n="4000"/><span>a fhios aca nach fíor dhóibh é, óir léightear 'san</span>
<lb n="4001"/><span>bhficheadh caibidil de Ghníomharthaibh na nApstal, mar</span>
<lb n="4002"/><span>thugsad na h-Apstal an t-úghdarás ceudna dobhí aca</span>
<lb n="4003"/><span>féin d'easbogaibh agus do shagartaibh eile futha féin.</span>
<lb n="4004"/><span>Ag so mar adeir Pól 'san caibidil ceudna, ag labhairt</span>
<lb n="4005"/><span>ris an drong úd - “Tabhraidh aire dhíbh féin (ar sé)</span>
<lb n="4006"/><span>agus do'n treud go léir, ionar chuir an Spiorad Naomh</span>
<lb n="4007"/><span>sibh mar easbogaibh d'fhollamhnughadh Eagluise Dé, do</span>
<lb n="4008"/><span>sholáthair Sé le n-A Fhuil Féin.”  Is follus as so,</span>
<lb n="4009"/><span>ó thugadh cumas follamhnuighthe dóibh ar na Críostaighibh,</span>
<lb n="4010"/><span>dá réir sin nach fuláir go mbeidís na cumhachta dobhí ag na</span>
<lb n="4011"/><span>hApstalaibh aca agus is córaide a thuigsin mar so, mar fhógras</span>
<lb n="4012"/><span>Pol do na Críostaighibh umhlacht agus fóghmós do thabhairt do na</span>
<lb n="4013"/><span>Prealáidibh, amhail léightear 'san tríomhadh caibidil</span>
<lb n="4014"/><span>deug de'n Eipistil do sgríobh Pól chum na n-Eabhrach.</span>
<lb n="4015"/><span>Adeir fós Pól, 'san treas caibidil de'n Dara h-Eipistil</span>
<lb n="4016"/><span>do sgríobh chum na gCoirinnteach gurab comharba agus</span>
<lb n="4017"/><span>lucht ionaid do Chríost préaláide na hEagluise, agus</span>
<lb n="4018"/><span>dá réir sin go bhfuil úghdarás Chríost ag na</span>
<lb n="4019"/><span>hAbstalaibh agus ag na prealáidibh.</span></p>
<lb n="4020"/>
<lb n="4021"/><p><span>Dá n-abradh Cailbhin nó Liútear gurab é Dia amháin</span>
<lb n="4022"/><span>mhaitheas na peacaidhe, agus dá réir sin nach féadaid</span>
<lb n="4023"/><span>na sagairt a maitheamh, bíodh a fhios aca tar a cheann</span>
<lb n="4024"/><span>sin gurab é Dia is Prímh-ghníomhaighthéoir ag maitheamh</span>
<lb n="4025"/><span>an pheacaidh, tairis sin gurab é an sagart is cúis</span>
<lb n="4026"/><span>uirliseamhuil do sgaoileadh glais an pheacaidh.  Ag so</span>
<lb n="4027"/><span>sompla ar sin - eadhon,</span></p>
</div>
<pb n="78"/>
<div><lb n="4028"/><p><span>Má tá gurab'é an rígh dobheir párdún a anma do'n bhraighe bhíos</span>
<lb n="4029"/><span>damanta 'san phríosún.  Maiseadh tairis sin is é an</span>
<lb n="4030"/><span>séighleóir sgaoileas amach é,</span>
<lb n="4031"/><span>agus osglas an glas bhíos air.  Mar an gceudna, ó dorinne</span>
<lb n="4032"/><span>Dia séighleóiridhe de na sagartaibh, is dóibh dobheir</span>
<lb n="4033"/><span>cumas sgaoilte an aithrigheach as príosún an pheacaidh le</span>
<lb n="4034"/><span>heochair úghdaráis na habsolóide, acht gé dobheir Dia</span>
<lb n="4035"/><span>pardún a anma dhó.</span></p>
<lb n="4036"/>
<lb n="4037"/><p><span>Agus dá n-abradh an t-éiriceach go bhféadfadh Dia Féin</span>
<lb n="4038"/><span>an glas sin do sgaoileadh de'n aithrigheach agus a leigean</span>
<lb n="4039"/><span>as príosún an pheacaidh, gan congnamh an tsagairt.  Mo</span>
<lb n="4040"/><span>fhreagra, ar dtús, ar an éiriceach, go bhféadfadh an</span>
<lb n="4041"/><span>rígh dul ar a chosaibh féin ó'n gcúirt go soiche an</span>
<lb n="4042"/><span>phríosún, agus an bhraighe do leigeann amach, gan congnamh</span>
<lb n="4043"/><span>an tséighleóra, mar an gcéadna do Dhia.  An dara freagra</span>
<lb n="4044"/><span>dobheirim air, gurab iomdha nídh dh'fhéadfadh Dia do</span>
<lb n="4045"/><span>dheunamh uaidh féin nach déanann Sé ar chor ar bith, mar</span>
<lb n="4046"/><span>atá, domhan eile do chruthughadh ann, nachar cruthuigheadh</span>
<lb n="4047"/><span>fós, agus créatúiridhe éagsamhla eile.  Is iomdha fós,</span>
<lb n="4048"/><span>neithe eile do fhéadfadh do dhéanamh uaidh féin, nach</span>
<lb n="4049"/><span>deárnadh acht le congnamh nó cómhoibriughadh na ndaoineadh,</span>
<lb n="4050"/><span>mar atáid na míorbhailighe dorinneadh leis na hApstalaibh,</span>
<lb n="4051"/><span>agus le hiliomad naomh ó shoin a leith, d'fhéudfadh Dia</span>
<lb n="4052"/><span>do dheunamh uaidh Féin, nach deárnadh acht maille re</span>
<lb n="4053"/><span>cómhoibriughadh na Naomh agus na n-Abstal.  Mar an gceudna,</span>
<lb n="4054"/><span>adeirim, re sgaoileadh ghlais an pheacaidh, tar cheann go</span>
<lb n="4055"/><span>bhfeudfadh Dia a sgaoileadh uaidh Féin, maiseadh ní</span>
<lb n="4056"/><span>sgaoileadh acht maille re cómhoibriughadh an tsagairt.  Is</span>
<lb n="4057"/><span>córaide so do thuigsin mar léightear ag Matha, 'san</span>
<lb n="4058"/><span>ochtmhadh caibidil, an tan tháinig an lobhar do láthair</span>
<lb n="4059"/><span>Chríost d'á shlánughadh ó'n lubhra go ndubhairt Críost</span>
<lb n="4060"/><span>ris dul agus é féin do thaisbéanadh do na sagartaibh do</span>
<lb n="4061"/><span>sgaoilfeadh an glas dobhí air de.  Ionann, iomorra, lubhra</span>
<lb n="4062"/><span>agus peacadh, agus is iontuigthe do na héiricibh nach</span>
<lb n="4063"/><span>dhíth cumhachta do bhuain do Chríost gan E Féin do</span>
<lb n="4064"/><span>sgaoileadh an ghlais dobhí ar an lobhar - eadhon, gan</span>
<lb n="4065"/><span>cead do bheith aige teacht imeasg an phobail - acht dá</span>
<lb n="4066"/><span>chur i gcéill tar cheann gurab E Féin shlánuigheas an</span>
<lb n="4067"/><span>lobhar - eadhon, an peacach - agus dobheir pardún a</span>
<lb n="4068"/><span>anma dhó, gurab ris an séighleóir - eadhon, an sagart -</span>
<lb n="4069"/><span>adeir Sé glas an pheacaidh do sgaoileadh le heochair an</span>
<lb n="4070"/><span>úghdaráis - eadhon, leis an absolóid.</span></p>
<lb n="4071"/>
<lb n="4072"/><p><span>Léightear, fós, ag Lúcás, 'san seachtmhadh caibidil deug,</span>
<lb n="4073"/><span>tar éis mar do leigheas Críost an dheichneabhar lobhar, go</span>
<lb n="4074"/><span>ndubhairt riu imtheacht agus iad féin do thaisbéanadh do</span>
<lb n="4075"/><span>na sagartaibh, d'á chur i gcéill gur thoil leis breathnughadh</span>
<lb n="4076"/><span>na sagart do bheith orra, agus iad féin do sgaoileadh ó'n</span>
<lb n="4077"/><span>ghlas dobhí orra.</span></p>
<lb n="4078"/>
<lb n="4079"/><p><span>Adeir, mar an gceudna, Pól, 'san deachmhadh caibidil chum</span>
<lb n="4080"/><span>na Rómhánach, go dtig sláinte na hanman d'fhaoisidin an</span>
<lb n="4081"/><span>bhéil.</span>
<lb n="4082"/></p>
</div>
<pb n="79"/>
<div><lb n="4083"/><p><span>Is é an nidh ceudna chialluighthear ag Matha, 'san 21 caibidil,</span>
<lb n="4084"/><span>mar a n-abar Críost ris an mbeirt ndeisciobal dul do sgaoileadh</span>
<lb n="4085"/><span>an asail nó an bhromaigh dobhí ceangailte 'san gcaisleán ar</span>
<lb n="4086"/><span>a gcomhair agus a thabhairt chuige féin.  Go faithchiallach is</span>
<lb n="4087"/><span>iad deisciobail do chuir uaidh, na sagairt; agus is é asal nó</span>
<lb n="4088"/><span>bromach adubhairt do sgaoileadh, an Cineadh Iúdaigheach agus</span>
<lb n="4089"/><span>na cineadha atá ceangailte i gcuibhreach an peacaidh i gcaisleán</span>
<lb n="4090"/><span>an domhain so.</span></p>
<lb n="4091"/>
<lb n="4092"/><p><span>Is ag tuar Sacraiminte na Faoisidine dobhí an nidh léightear</span>
<lb n="4093"/><span>ag Matha, 'san treas caibidil, mar a n-abair an dream dothigeadh</span>
<lb n="4094"/><span>d'á mbaisdeadh chum Eóin go n-innistídhe a bpeacaidhe leó.</span></p>
<lb n="4095"/>
<lb n="4096"/><p><span>Ag so síos fiadhnaise na n-Aithreach Naomhtha dobhí i dtús</span>
<lb n="4097"/><span>na hEagluise ann, ag teacht leis an nidh gceudna, ag admháil</span>
<lb n="4098"/><span>na faoisidine do bheith ag á ghnáthughadh i bhfíorthús na</span>
<lb n="4099"/><span>hEagluise ag na Críostaighibh: -</span></p>
<lb n="4100"/>
<lb n="4101"/><p><span>Adeir S. Denis, 'san Eipistil do sgríobh go Demophilos nidh as</span>
<lb n="4102"/><span>a dtuigthear go follus go raibh an fhaoisidin re n-a linn féin</span>
<lb n="4103"/><span>ag á deunamh ris na sagartaibh.</span></p>
<lb n="4104"/>
<lb n="4105"/><p><span>Leightear, mar an gceudna, ag Origen, 'san ghluais do chuir ar an</span>
<lb n="4106"/><span>37 Sailm go raibh an faoisidin ag á gnáthughadh re na linn féin.</span>
<lb n="4107"/><span>Ag so mar adeir - “Dlighidh tú, a dhuine, bheith go fríochnamhach,</span>
<lb n="4108"/><span>ag feuchain cionnus dodheunfaidh tú do pheacaidhe d'fhaoisidin,</span>
<lb n="4109"/><span>agus do liaigh do dhearbhadh, agus a fheuchain cia d'á ndligheann</span>
<lb n="4110"/><span>tú cúis do thinnis d'fhoillsiughadh dó.”</span></p>
<lb n="4111"/>
<lb n="4112"/><p><span>Adeir Basilius, mar ar sgríobh sé d'Ordughadh na Manach -</span>
<lb n="4113"/><span>“Dochídhtear (ar sé) nach fuláir do'n droing d'á dtugthar</span>
<lb n="4114"/><span>stiobhardacht na Sacraiminte a bpeacaidhe d'fhaoisidin.”</span></p>
<lb n="4115"/>
<lb n="4116"/><p><span>Adeir Ieronimus, 'san leabhar do sgríobh anaghaidh Montanus</span>
<lb n="4117"/><span>eiriceach, “Ní beag (ar sé) mar dhearbhadh gurab neamhbhuaigh</span>
<lb n="4118"/><span>eiriceacht na Montánach mar gurab nár leó a bpeacaidhe féin</span>
<lb n="4119"/><span>d'fhaoisidin do láthair an tsagairt.”</span></p>
<lb n="4120"/>
<lb n="4121"/><p><span>Adeir Ciprian, ag cur ghluaise ar Lebhiticus, mar a sgríobhann</span>
<lb n="4122"/><span>sé ar na Seacht gCéimeannaibh Maithfeachais na bPeacadh atá</span>
<lb n="4123"/><span>'san tseachtmhadh caibidil - “Acht gé cruaidh agus gé saothrach</span>
<lb n="4124"/><span>é, maitheamh na bpeacadh maille ris an aithrighe, an tan ionnlas</span>
<lb n="4125"/><span>an peacach a leaba le n-a dheoraibh, agus bíd a dheora ina</span>
<lb n="4126"/><span>n-arán de ló agus d'oidhche aige agus an tráth nach nár leis</span>
<lb n="4127"/><span>an bpeacach faoisidin do dheunamh le sagart an Tighearna, agus</span>
<lb n="4128"/><span>leigheas d'iarraidh air.”</span></p>
<lb n="4129"/>
<lb n="4130"/><p><span>Is follus as na hionadaibh so gurab leis an bhfaoisidin fhéadas</span>
<lb n="4131"/><span>duine an dearbhadh úd iarras Pól do dheunamh air féin re hucht</span>
<lb n="4132"/><span>an tSacraimint do chaitheamh.  Agus is follus fós asda nach foghnann</span>
<lb n="4133"/><span>aon dearbhadh eile acht an fhaoisidin, do réir mar adeir Solamh</span>
<lb n="4134"/><span>thuas, ní dhéantar treórughadh ar an tí cheilfeas a chionnta</span>
<lb n="4135"/><span>féin; agus, fós, atá fioghair</span></p>
</div>
<pb n="80"/>
<div><lb n="4136"/><p><span>'san mBiobla ag teacht leis so.  Léightear 'san 28 caibidil</span>
<lb n="4137"/><span>i Leabhar Deuteronomí, d'á chur i</span>
<lb n="4138"/><span>gcéill nach bhfuil againn acht aon raon amháin chum dulta ar</span>
<lb n="4139"/><span>Neamh, agus garab é sin ród na faoisidine.</span>
<lb n="4140"/><span>Ag so mar adeir, ag labhairt ris an bpeacach - “Fá sheacht</span>
<lb n="4141"/><span>ródaibh (ar sé) theithfeas tú, agus brisfighear díot fá uile</span>
<lb n="4142"/><span>ríoghachtaibh an dómhain nó na talmhan, agus aon ród amháin</span>
<lb n="4143"/><span>thriallfas amach i gcoinne heascarad.”  Ionann sin re a rádh agus</span>
<lb n="4144"/><span>gurab seacht róid na seacht bpeacaidhe marbhthacha in a mbí</span>
<lb n="4145"/><span>raon madhma agus móirtheithmhe ag na deamhnaibh ar an bpeacach,</span>
<lb n="4146"/><span>agus gurab i n-aon rian na haithrighe do dhruim faoisidine</span>
<lb n="4147"/><span>bheireas an peacach buaidh agus triallas ar Neamh.</span></p>
<lb n="4148"/>
<lb n="4149"/><p><span>Ag so síos sgeul miorbhailleach as a dtuigthear go bhfuil an</span>
<lb n="4150"/><span>fhaoisidin iomlán éigeanteach, do réir mar léightear 'san</span>
<lb n="4151"/><span>leabhar dárab ainm “Scala Coeli.”  Láithe n-aon dá rabhadar</span>
<lb n="4152"/><span>dias seanmóraidhe ag siubhal na slighe, agus fa h-oide</span>
<lb n="4153"/><span>faoisidine, iomorro, do'n Phápa duine dhiobh, agus fa duine</span>
<lb n="4154"/><span>neamhurchóideach naomhtha an fear eile, agus ar mbeith ag</span>
<lb n="4155"/><span>triall dóibh thárla i gcaisleán d'áirighthe iad in a</span>
<lb n="4156"/><span>raibh bean uasal dorinne corbadh re bráthair dí féin,</span>
<lb n="4157"/><span>agus dobhí náire uirre nach deárnadh an peacadh sin</span>
<lb n="4158"/><span>d'fhaoisidin ar feadh aon bliadhan deug, agus, ar bhfaicsin</span>
<lb n="4159"/><span>na mbrathar ndeóranta sin dí, do mheas a faoisidin do</span>
<lb n="4160"/><span>dheunamh riú, ó's aca nach biadh aithne uirre ó shoin amach</span>
<lb n="4161"/><span>go bráth.  Tháinig sí d'á faoisidin chum fir aca, agus do</span>
<lb n="4162"/><span>sheasamh an dara bráthair i gcúlair eile de'n tigh, agus</span>
<lb n="4163"/><span>re hucht gach peacadh dá n-innsightheadh an bhean, dochíodh</span>
<lb n="4164"/><span>an bráthair dobhí ina sheasamh péist fhuathmhar ag teacht</span>
<lb n="4165"/><span>tar a beul, agus ag dul tar doras an teampoill amach, agus i</span>
<lb n="4166"/><span>bhfóircheann na faoisidine dochonnairc an bráthair dragún mór</span>
<lb n="4167"/><span>ag cur a chinn amach go minic tar beul na mná, agus do shúghadh</span>
<lb n="4168"/><span>sí chúice seal eile é.  Gidheadh, an tan do loc an</span>
<lb n="4169"/><span>bhean an dragún do sgéith dochonnairc an bráthair</span>
<lb n="4170"/><span>na haithreacha nimhe reamh-ráidhte ag filleadh</span>
<lb n="4171"/><span>tar a n-ais, agus ag dul i mbeul agus i mbroinn na mná.  Do</span>
<lb n="4172"/><span>bhí sí mar sin gan an peacadh do fhaoisidin go hiomlán,</span>
<lb n="4173"/><span>agus fuair absolóid.  Do thrialladar na bráithre 'san ród</span>
<lb n="4174"/><span>rómpa, agus iar ndul trí mhíle ó'n mbaile amach dóibh,</span>
<lb n="4175"/><span>d'innis an bráthair óg an sgeul, amhail adubhramar, do'n</span>
<lb n="4176"/><span>bhráthair eile.  Gabhas biodhgadh an bráthair iar gclos an</span>
<lb n="4177"/><span>sgéil sin, agus adubhairt gurab peacadh éigin do cheil an</span>
<lb n="4178"/><span>bhean ina faoisidin, agus d'fhilleadar tar a n-ais 'san</span>
<lb n="4179"/><span>gconair gceudna go luaith, agus fuaradar an bhean iar</span>
<lb n="4180"/><span>bhfagháil bháis ar a gcionn.  Do ghabh tuirse mhór iad</span>
<lb n="4181"/><span>an tan sin, agus do leigsiad iad féin ar trosgadh agus</span>
<lb n="4182"/><span>ar urnuighthe do dheunamh go diochrach dúthrachtach, d'á</span>
<lb n="4183"/><span>iarraidh ar Dhia a fhoillsiughadh dhóibh creud tárla</span>
<lb n="4184"/><span>do'n mhnaoi sin.  Agus i gcionn an treas lá dochoncadar</span>
<lb n="4185"/><span>an bhean ar marcuigheacht ar dhragún teinntighe d'á</span>
<lb n="4186"/><span>n-ionnsuidhe, agus fa huathbhásach an t-inneall dobhí</span>
<lb n="4187"/><span>uirre - eadhon, dá</span></p>
</div>
<pb n="81"/>
<div><lb n="4188"/><p><span>n-athair nimhe fíochmhara, fíor-ghrána,</span>
<lb n="4189"/><span>timcheall a muinéil, agus iad ag díul a cíoch,</span>
<lb n="4190"/><span>agus dá phéist athfhuathmhara neamhchosmhla ar a súilibh,</span>
<lb n="4191"/><span>agus gríos dearg ag séide tar bheul na mná, agus dá</span>
<lb n="4192"/><span>mhadradh chíochracha chonfádhacha ag creim a lámh, agus</span>
<lb n="4193"/><span>dhá shaighid teinntighe tre n-a cluasaibh agus airce</span>
<lb n="4194"/><span>luachra ag snamh thar a brághaid.  Gabhus</span>
<lb n="4195"/><span>bíodhga na bráithre ag á faicsin ar an módh sin.</span>
<lb n="4196"/><span>“Ní heagail daoibh, a chairde Dé (ar sí), óir is mise</span>
<lb n="4197"/><span>an bhean mhallaighthe úd dorighne a faoisidin an lá fá</span>
<lb n="4198"/><span>dheireadh, agus do bhrígh gur cheileas tré náire 'san</span>
<lb n="4199"/><span>bhfaoisidin peacadh trom dorighneas atáim damanta go</span>
<lb n="4200"/><span>síorruidhe.”  “Maiseadh,” ar an t-oide faoisidine, “cuirim</span>
<lb n="4201"/><span>fá gheasaibh ort, as h-ucht Dé, an dá cheist chuirfead</span>
<lb n="4202"/><span>ort d'fhuasgladh dham.  An chéad cheisd - creud chialluigheas</span>
<lb n="4203"/><span>éagsamhlacht na bpian sin ort?”  Do fhreagair an bhean, “Is</span>
<lb n="4204"/><span>é ádhbhar (ar sí) fá bhfuilid na hairce luachra so ar</span>
<lb n="4205"/><span>mo cheann, in éiric a ndeunainn d'fhoirneadh, do chíoradh,</span>
<lb n="4206"/><span>agus d'fholcadh go díomhaoin ar mo cheann.  Agus i ndíol an</span>
<lb n="4207"/><span>ithiomráidh, agus na mbriathar mailíseacha do éistinn go</span>
<lb n="4208"/><span>toileamhuil, atáid na saighde teinntighe so trém'</span>
<lb n="4209"/><span>chluasaibh.  Is uime atáid na haithreacha nimhe so fám'</span>
<lb n="4210"/><span>bhrághaid, ar son a mhionca do aomainn go toileamhail do</span>
<lb n="4211"/><span>lucht suiridhe agus soighneasa a lámha do chur fám'</span>
<lb n="4212"/><span>bhrághaid, agus tadhall neamhghlan do dheunamh ar mo bhrollach</span>
<lb n="4213"/><span>agus ar mo chíochaibh.  Is uime, fós, atáid na madraidhe so</span>
<lb n="4214"/><span>ag creime mo lámha, tré na mhionca dobheirinn do chonnaibh</span>
<lb n="4215"/><span>agus do mhadraidhibh neith le a bhfeudfainn boicht Dé do riar.</span>
<lb n="4216"/><span>Agus is uime, fós, atá an dragún so fúm dom' losgadh tré</span>
<lb n="4217"/><span>na mhionca do dheunainn peacadh neamhghlan na drúise.”</span>
<lb n="4218"/><span>“Guidhim thú (ar an bráthair) fuasgail dhamh an dara ceist</span>
<lb n="4219"/><span>- eadhon, cia hiad na peacaidhe is mó le ndamantar na daoine</span>
<lb n="4220"/><span>anois?”  Do fhreagair an bhean, agus is é adubhairt - “Is</span>
<lb n="4221"/><span>iomdha peacadh le a dtéid na daoine go h-ifrionn.  Gidheadh,</span>
<lb n="4222"/><span>atáid ceithre gnéithe peacaidh ann le ndamantar na mná go</span>
<lb n="4223"/><span>líonmhar.  An chéad ghné, peacadh na drúise.  An dara gné,</span>
<lb n="4224"/><span>an geur-chórughadh dobheirid orra féin do tharraing geana</span>
<lb n="4225"/><span>agus grádha na bhfear orra.  An treas gné, piseóga.  An</span>
<lb n="4226"/><span>ceathramhadh gné, aindiúid bhíos orra fá'n bhfaoisidin</span>
<lb n="4227"/><span>do dheunamh go glan.”  Agus ansin do fhiafraigh an bráthair</span>
<lb n="4228"/><span>di an raibh furtacht ina cionn féin.  “Ní bhfuil (ar sí)</span>
<lb n="4229"/><span>an feadh bhias Dia ag caitheamh na síorraidheachta.”  Agus ina</span>
<lb n="4230"/><span>dhiaigh sin do fhuadaigh an dragún leis í go h-obann</span>
<lb n="4231"/><span>i bhfodhomhain agus a bhfíríochtar ifrinn maille re h-iomad</span>
<lb n="4232"/><span>pian.</span></p>
<lb n="4233"/>
<lb n="4234"/><p><span>Is iontuigthe as an sgeul so go bhfuil an fhaoisidin iomlán</span>
<lb n="4235"/><span>éigeantach do'n aithrigheach chum dulta ar Neamh, agus d'á</span>
<lb n="4236"/><span>bhrígh sin is é an t-aon ród úd amháin do luaidh Maoise</span>
<lb n="4237"/><span>'san bhfíoghair reamhráidhte í.  Agus dá mbiadh nach biadh</span>
<lb n="4238"/><span>Sgrioptúr nó Aithreacha ag áitiughadh na faoisidine amhail</span>
<lb n="4239"/><span>atáid, do budh leór úghdarás barántamhuil na h-Eagluise</span>
<lb n="4240"/><span>dá shuidhiughadh go bhfuil sí éigeantach ionghabhtha, óir</span>
<lb n="4241"/><span>is í an Eagluis cheudna is riaghail</span></p>
</div>
<pb n="82"/>
<div><lb n="4242"/><p><span>treóraighthe dhúinn in gach uile nidh bheanas re n-ár gcreideamh.</span>
<lb n="4243"/><span>Agus is uime sin adeir S. Augustín 'san gcúigeadh caibidil</span>
<lb n="4244"/><span>do sgríobh anaghaidh eipiostalach eiricigh dár bh'ainm</span>
<lb n="4245"/><span>“Fundamentum” - “Ní chreidfinn do'n tSoisgeul (ar sé) muna</span>
<lb n="4246"/><span>bhéaradh úghdarás na hEagluise Chatoilice chuige mé.”</span></p>
<lb n="4247"/>
<lb n="4248"/><p><span>Atáid, iomorro, mórán do neithibh bheanas re n-ár gcreideamh</span>
<lb n="4249"/><span>ris nach fuil sgrioptúir sgríobhtha acht úghdarás na</span>
<lb n="4250"/><span>hEagluise, coimeádaid na Protestants - mar atá trí lá do</span>
<lb n="4251"/><span>choimeád ina saoire fá Cháisg agus trí lá fá Chíngcís,</span>
<lb n="4252"/><span>etc., amhail adubhramar shuas 'san Reimhthionnsgnamh, agus is</span>
<lb n="4253"/><span>iongnadh amhail doghníd siad an oiread so ar órdughadh na</span>
<lb n="4254"/><span>hEagluise, gan Sgrioptúir sgríobhtha ag á fhuráileamh orra</span>
<lb n="4255"/><span>nach déinid a bh-faoisidin agus go bh-fuil Sgrioptúir</span>
<lb n="4256"/><span>sgríobhtha, agus ráidhte na n-Aithreach Naomhtha, agus</span>
<lb n="4257"/><span>órdughadh na hEagluise Catoilice ag á fhuráileamh orra.</span></p>
<lb n="4258"/>
<lb n="4259"/><p><span>AN DARA CAIBIDIL DEUG.</span></p>
<lb n="4260"/>
<lb n="4261"/><p><span>In a dtráchtar agus in a suidhtear an faoisidin do bheith</span>
<lb n="4262"/><span>éigeantach ria caitheamh Chuirp Chríosd, agus is ar dhá mhodh</span>
<lb n="4263"/><span>chruitheócham sin, mar atá le fioghaireachaibh as an</span>
<lb n="4264"/><span>mBíobla agus le somplaidhibh míorbhuileacha.</span></p>
<lb n="4265"/>
<lb n="4266"/><p><span>Léightear ag Lúcás, 'san cúigeadh caibidil deug, fíoghair</span>
<lb n="4267"/><span>ró ghaolmhar ar an bhfaoisidin, mar a dtráchtar ar an millteán</span>
<lb n="4268"/><span>mic do chaith a chuid d'oighreacht a athar go díobhlasach</span>
<lb n="4269"/><span>diombhaileach: agus ar mbeith in uireasbaidh mhóir dó i</span>
<lb n="4270"/><span>gcoigcrích, agus é ag muicidheacht, doluidh an oiread sin de</span>
<lb n="4271"/><span>ghorta air ionnus go mbíodh i gcuibhreann na muc fá'n meas.</span>
<lb n="4272"/><span>Lá n-aon dó amhlaidh sin do thuig gurab olc do chaith sé a</span>
<lb n="4273"/><span>chuid, agus gurab olc dorighne aimhréir a athar do dheunamh,</span>
<lb n="4274"/><span>agus oirbheart do thuilleamh, i ndeunamh póite agus striapachais</span>
<lb n="4275"/><span>agus iliomaid d'olcaibh eile ó sin amach.  Agus do ghabh</span>
<lb n="4276"/><span>aithreachas é agus adubhairt, “Eireóchad (ar sé) agus rachad</span>
<lb n="4277"/><span>d'ionnsuidhe m'athar, agus adéarad ris, “A athair, do pheacaidh</span>
<lb n="4278"/><span>mé i bhfiadhnuise Dé agus ad' láthair-se.  Anois ní fiú</span>
<lb n="4279"/><span>mé do mhac-sa do ghairm díom.  Gidheadh, deunaidh formálaidhe</span>
<lb n="4280"/><span>mar gach fear tuarasdail eile dá bhfuil in do theaghlach dhíom.”</span>
<lb n="4281"/><span>Leis sin, do ghlac an t-athair go luathgáireach é, agus thug</span>
<lb n="4282"/><span>fá deara ar a stiobhard a nighe agus earradh áluinn ionaonuigh</span>
<lb n="4283"/><span>do chur uime agus gáirdeachus agus ceól do dheunamh ina</span>
<lb n="4284"/><span>thimcheall.  Go fáithchiallach, cia hé an millteán mic úd</span>
<lb n="4285"/><span>acht an peacach?  Agus cia hé an t-athair acht Dia, nó an</span>
<lb n="4286"/><span>t-oide bhfaoisidine i bpearsainn Dé?  Agus gibé peacach</span>
<lb n="4287"/><span>le'rab mhaith Dia do ghabháil leis, agus a níghe ó n-a</span>
<lb n="4288"/><span>pheacadhaibh</span></p>
</div>
<pb n="83"/>
<div><lb n="4289"/><p><span>agus earradh áluinn, ionaonaigh neimhthiomhlaighthe</span>
<lb n="4290"/><span>na ngrás do chur uime, deunadh an gníomh aithrighe dorighne</span>
<lb n="4291"/><span>an millteán mic úd; ar dtús gabhadh aithmhéile agus tuirse</span>
<lb n="4292"/><span>inntinne é fá n-a aimsir do chaitheamh go holc, agus éirgheadh</span>
<lb n="4293"/><span>as láib na locht agus trialladh d'ionnsuidhe an athar</span>
<lb n="4294"/><span>faoisidine agus abradh ris - “A athair, ní fiú me mac Dé nó</span>
<lb n="4295"/><span>do mhac-sa do ghairm díom.  Gidheadh gabh liom mar fhormalaidhe</span>
<lb n="4296"/><span>i moghsaine nó in óglachus peannaide na haithrighe.”</span></p>
<lb n="4297"/>
<lb n="4298"/><p><span>Is follus as réim na fioghaireach so go ndlighthear an admháil</span>
<lb n="4299"/><span>agus an fhaoisidin do dheunamh ris an athair bhfaoisidine sul</span>
<lb n="4300"/><span>sgaoiltear glas an pheacaidh de'n aithrigheach.</span></p>
<lb n="4301"/>
<lb n="4302"/><p><span>Léightear fíoghair eile ar stáid aithrighe an pheacaigh ag</span>
<lb n="4303"/><span>Eóin, 'san t-aonmhadh caibidil deug ar aithbheódhadh</span>
<lb n="4304"/><span>Lasaruis.  Ag so, iomorro, na cheithre neithe chialluigheas na</span>
<lb n="4305"/><span>cheithre lá dobhí Lasarus marbh.  Cialluighidh an chéad lá</span>
<lb n="4306"/><span>peacadh an tseinsir; na trí lá eile, na trí sáruighthe</span>
<lb n="4307"/><span>doghníodhmaoid ar na trí reachtaibh - eadhon, reacht na nádúire,</span>
<lb n="4308"/><span>reacht Maoise, agus reacht an tSoisgéil.  Cialluighidh fós na</span>
<lb n="4309"/><span>cheithre lá úd, na cheithre modha ar a ndéin duine peacadh</span>
<lb n="4310"/><span>- eadhon, ó chroidhe, ó bheul, ó obair, agus ó fhaillighe.</span>
<lb n="4311"/><span>Dorighneadh, iomorro, seacht neithe timcheall Lasaruis do</span>
<lb n="4312"/><span>aithbheódhadh doghníodhthar timcheall an pheacaigh do</span>
<lb n="4313"/><span>aithbheódhadh go spioradálta de dhruim na haithrighe.  An</span>
<lb n="4314"/><span>chéad nidh, do músgladh Lasarus as suan an bháis le</span>
<lb n="4315"/><span>cumhachtaibh Dé.  Mar sin músgaltar an peacach as suan na</span>
<lb n="4316"/><span>locht le séideadh forfhógarthach grása an Spioraid Naoimh</span>
<lb n="4317"/><span>le bhfuráiltear air maith do dheunamh.  An dara nidh, an</span>
<lb n="4318"/><span>chomhshólás, thug Críost do na mnáibh, an tan adubhairt</span>
<lb n="4319"/><span>go n-éireóchadh Lasarus, agus nach raibh acht suan air.</span>
<lb n="4320"/><span>Mar sin adeir Críost go foluightheach ina inntinn ris an</span>
<lb n="4321"/><span>bpeacach, dá chur i gcéill dó nach dligheann dul in</span>
<lb n="4322"/><span>eadóchas ar ghrásaibh Dé (an gcéin bhíos beó) tré</span>
<lb n="4323"/><span>pheacadh d'á mheud d'á ndéin, má doghnídh aithrighe</span>
<lb n="4324"/><span>ann.  An treas nidh, an caoi dorónnsad na mná, tré bhás</span>
<lb n="4325"/><span>Lasaruis, an tan dochonnarcadar Críost.  Mar sin dligheas</span>
<lb n="4326"/><span>an t-aithrigheach caoi do dheunamh maille re haithmhéile</span>
<lb n="4327"/><span>agus le comhbhrughadh croidhe an tan doghnídh Críost</span>
<lb n="4328"/><span>fiosrughadh folaightheach ar ag bualadh doruis a choguais,</span>
<lb n="4329"/><span>agus ag teacht ar uaigh a anman dá aithbheódhadh ó bhás</span>
<lb n="4330"/><span>spioradálta.  An ceathramhadh nídh, d'fhuráil Críost an</span>
<lb n="4331"/><span>tuambadh d'osgladh.  Mar sin fhuráileas ar an aithrigheach</span>
<lb n="4332"/><span>uaigh a anman d'osgladh - eadhon a bheul - d'fhaisnés a</span>
<lb n="4333"/><span>chean agus a pheacadh.  An cúigeadh nidh dorinne Críost -</span>
<lb n="4334"/><span>guidhe chum A Athar tar cheann Lasarus.  Mar an gceudna,</span>
<lb n="4335"/><span>doghnídh an t-athair faoisidine guidhe ar son an aithrighigh,</span>
<lb n="4336"/><span>ag rádh na mbriathar so - “Dominus sit in corde tuo,”</span>
<lb n="4337"/><span>etc. - eadhon, “Go raibh an Tighearna id' chroidhe agus id'</span>
<lb n="4338"/><span>bheul, ionnus go dtiocfadh leat go fiúntach, cneasda do pheacaidhe</span>
<lb n="4339"/><span>d'fhaisnéis.”  An seiseadh nídh dorighne Críost - éigheamh,</span>
<lb n="4340"/><span>ag radh, “A Lasaruis (ar Sé), tar amach.”</span></p>
</div>
<pb n="84"/>
<div><lb n="4341"/><p><span>Mar an gceudna, i ndeireadh na faoisidine, adeir an sagart,</span>
<lb n="4342"/><span>“Misereatur tui,” etc. - eadhon, “Go ndeárnadh Dia na</span>
<lb n="4343"/><span>n-Uile-Chumhacht trócaire ort, agus, iar maitheamh huile pheacadh</span>
<lb n="4344"/><span>dhuit, go dtreóraighe Sé thú 'san Bheatha Mharthannaigh.”</span>
<lb n="4345"/><span>An seachtmhadh nidh, andiaigh Lasarus d'aithbheódhadh agus</span>
<lb n="4346"/><span>do theacht amach, ar mbeith do'n eisléine ceangailte uime,</span>
<lb n="4347"/><span>adubhairt Críost ris na hApstalaibh a sgaoileadh agus leigean</span>
<lb n="4348"/><span>dó imtheacht.  Mar sin adeir Críost go laetheamhuil ris na</span>
<lb n="4349"/><span>sagartaibh sgaoileadh do Lasarus - eadhon, de'n aithrigheach - ó</span>
<lb n="4350"/><span>gheibheannaibh an pheacaidh, tar éis mar doghníodh sé</span>
<lb n="4351"/><span>féin aithbheódhadh air, ó bhás an pheacaidh.</span></p>
<lb n="4352"/>
<lb n="4353"/><p><span>Is follus as na seacht bponcaibh reamhráidhte so an réim</span>
<lb n="4354"/><span>díreach is innleanta 'san aithrighe.</span></p>
<lb n="4355"/>
<lb n="4356"/><p><span>Tabhair dod' aire go friochnamhach, a léightheóir, an</span>
<lb n="4357"/><span>ceathramhadh ponc, mar a n-abair go dtug Críost fá deara</span>
<lb n="4358"/><span>an tuamba d'fhosgladh, dá chur i gcéill go ndligheann an</span>
<lb n="4359"/><span>uile aithrigheach a bheul d'fhosgladh, d'fhaisnéis a</span>
<lb n="4360"/><span>pheacaidhe 'san bhfaoisidin.</span></p>
<lb n="4361"/>
<lb n="4362"/><p><span>Léightear fíoghair ro ghaolmhar re réim na haithrighe 'san</span>
<lb n="4363"/><span>naomhadh caibidil de Ghíomharthaibh na n-Abstal, ar iompodh</span>
<lb n="4364"/><span>Phóil ó bheith ina pheacach chum bheith ina shoightheach</span>
<lb n="4365"/><span>toghtha ag Críosd.  Atáid, iomorro, trí neithe is iontugtha</span>
<lb n="4366"/><span>dhúinn d'ár n-aire 'san bhfilleadh úd dorighneadh ar</span>
<lb n="4367"/><span>Phól chum creidimh agus aithrighe - Ar dtus, troime na</span>
<lb n="4368"/><span>hurchóide dobhí ann féin, mar gur chuir roimhe go dian,</span>
<lb n="4369"/><span>dibhfeirgeach inghreim agus foirleanmhuin, bruid, agus bás</span>
<lb n="4370"/><span>d'imirt ar gach n-aon dogheabhadh le Críosd mar Thighearna.</span>
<lb n="4371"/><span>An dara nidh, doimheastacht na maitheasa dobhí i nDia,</span>
<lb n="4372"/><span>mar go dtug solus de Neamh do Phól, d'á dtáinig aithrighe</span>
<lb n="4373"/><span>do dheunamh dó.  An treas nidh, is iontugtha dhúinn, d'ár</span>
<lb n="4374"/><span>n-aire, éasguidheacht na hUidhil agus an fómós thug Pól</span>
<lb n="4375"/><span>do Chríost, an tan adubhairt, ag freagradh do'n fhiafraidhe</span>
<lb n="4376"/><span>dorinne Críost de - “A Thighearna, creud fhuráileas tú</span>
<lb n="4377"/><span>orm do dheunamh?”  Is é chialluighid na briathra so, go raibh</span>
<lb n="4378"/><span>Pól chomh ullamh sin fá thoil Dé do dheunamh, ionnus gibé ar</span>
<lb n="4379"/><span>bith nidh adearadh ris do dheunamh go ndiongnadh é fá n-a</span>
<lb n="4380"/><span>dhíthchioll.  Na trí neithe thárla do Phól teagmhaid siad do'n</span>
<lb n="4381"/><span>uile aithrigheach.  Ar dtús, is trom a urchóid.  An dara nidh,</span>
<lb n="4382"/><span>dogheibh sé séideadh soluis de Neamh go folaightheach ina inntinn</span>
<lb n="4383"/><span>do mhusgladh a mheanman do dheunamh aithrighe.  An treas nidh,</span>
<lb n="4384"/><span>éasguidheacht fhóghmóis do</span>
<lb n="4385"/><span>thabhairt do'n oide faoisidine 'san mbreith aithrighe, ag</span>
<lb n="4386"/><span>rádh ris, amhail adubhairt Pól le Críost - “A Thighearna,</span>
<lb n="4387"/><span>creud fhuráileas Tú orm do dheunamh?”  Agus dá mbeith ina</span>
<lb n="4388"/><span>cheist ar an aithrigheach annso creud an teagasg dob'</span>
<lb n="4389"/><span>ionntugtha do'n oide faoisidine dhó, ag cur na ceiste úd</span>
<lb n="4390"/><span>Phóil, éisdeadh re Críost ag freagradh do Phól ag á</span>
<lb n="4391"/><span>theagasg dhó creud dob' inndeunta dhó, agus tuigfidh as</span>
<lb n="4392"/><span>an teagasg sin Chríost creud an réim is inleanta do'n uile</span>
<lb n="4393"/><span>aithrigheach.  Ag so teagasg Chríosd, ag freagradh do cheisd</span>
<lb n="4394"/><span>Phóil, “Imthigh</span></p>
</div>
<pb n="85"/>
<div><lb n="4395"/><p><span>isteach do'n chathraigh (ar Sé) agus inneósaidh Ananias</span>
<lb n="4396"/><span>duit creud is inndheunta dhuit.” Dála Phóil, do</span>
<lb n="4397"/><span>bhí dall ó'n tsoighnéin do buaileadh</span>
<lb n="4398"/><span>air, agus do thriall go Cathraigh Damascuis, agus dobhí</span>
<lb n="4399"/><span>innte trí lá agus trí oidhche gan bhiadh gan chodladh, agus</span>
<lb n="4400"/><span>i bhfóircheann na haimsire sin tháinig an t-aingeal chum</span>
<lb n="4401"/><span>Ananiais sagairt, agus adubhairt ris dul d'fhiosrughadh</span>
<lb n="4402"/><span>Phóil go tigh Iúdais d'á theagasg creud dob' inndeunta</span>
<lb n="4403"/><span>dhó.  Iar dteacht, iomorro, do Ananias 'san tigh in a raibh</span>
<lb n="4404"/><span>Pól, agus iar n-a aithne do Phól, do leig ar a ghlúinibh</span>
<lb n="4405"/><span>é, i bhfiadhnuise Ananiais.  Iar bhfáisnéis a pheacaidhe</span>
<lb n="4406"/><span>dó, tógbhas Ananias a lámh ós cionn Phóil, agus leis</span>
<lb n="4407"/><span>sin do thuiteadar na bruit bhí ar a shúilibh ó'n tsoighnéin</span>
<lb n="4408"/><span>Dé, agus dochonnairc go soiléir an tionadh ina thimcheall.</span></p>
<lb n="4409"/>
<lb n="4410"/><p><span>Guidhim tú, a léightheóir eagnuidhe, a thabhairt dod'</span>
<lb n="4411"/><span>aire go friochnamhach gurab í réim an teagasg sin Chríosd</span>
<lb n="4412"/><span>choiméadas an Eagluis Chatoilice d'á shéoladh do'n uile</span>
<lb n="4413"/><span>pheacach cionnus do dheunadh aithrighe.</span></p>
<lb n="4414"/>
<lb n="4415"/><p><span>Tuig, a léightheóir, gion go bhfuilid briathra soillseacha</span>
<lb n="4416"/><span>'san gcaibidil úd do haithléigheadh linn, in a luaidhtear</span>
<lb n="4417"/><span>Pól do shléachtain d'fháisnéis a pheacaidhe do láthair</span>
<lb n="4418"/><span>Ananiais go measaid úghdair bharántamhla do sgríobh ar</span>
<lb n="4419"/><span>an sgrioptúir go ndeárnadh sé gach nidh dhíobh.</span></p>
<lb n="4420"/>
<lb n="4421"/><p><span>Ag so an réim ceudna úd choiméadas an Eagluis mar a</span>
<lb n="4422"/><span>n-abair - “Eirigh isteach, a Phóil - eadhon, a pheacuigh atá</span>
<lb n="4423"/><span>dall ó'n pheacadh - do'n chathraigh - eadhon, go tigh na</span>
<lb n="4424"/><span>faoisidine - agus dogheabhair Ananias - eadhon, an t-oide</span>
<lb n="4425"/><span>faoisidine - inneósas duit id' bhreitheamhnas aithrighe</span>
<lb n="4426"/><span>creud is inndeunta dhuit.”  Agus, fós, is amhail dobhí</span>
<lb n="4427"/><span>Pól dall trí lá agus trí oidhche, gan biadh gan digh,</span>
<lb n="4428"/><span>ag ciallughadh na dtrí rann atá 'san aithrighe - mar atá</span>
<lb n="4429"/><span>comhbhrughadh croidhe, admháil fhírinneach an bhéil,</span>
<lb n="4430"/><span>agus leóirghníomh 'san bhfolmhach.  Dlighidh an</span>
<lb n="4431"/><span>t-aithrigheach na neithe ceudna do dheunamh, óir dorighne</span>
<lb n="4432"/><span>Pól féin iad.  Ar dtús, do ghoil sé ar feadh na dtrí</span>
<lb n="4433"/><span>lá úd agus na dtrí n-oidhche, dá chur i gcéill go raibh</span>
<lb n="4434"/><span>tuirse chroidhe air.  An dara feacht do fhaisnéis sé a</span>
<lb n="4435"/><span>pheacaidhe do Ananias, dá chur i gcéill go ndligheann an</span>
<lb n="4436"/><span>uile aithrigheach a pheacaidhe d'fháisnéis d'á oide</span>
<lb n="4437"/><span>faoisidine.  Dorighne mar an gceudna an treas nidh, óir do</span>
<lb n="4438"/><span>bhí ag deunamh leóirghníomha ina lochtaibh ar feadh a</span>
<lb n="4439"/><span>rae, agus i ndeireadh a bheathadh do dhoirt a fhuil ag</span>
<lb n="4440"/><span>iomlánadh an leóirghníomha sin.  Mar an gceudna dlighidh</span>
<lb n="4441"/><span>an uile aithrigheach leóirghníomh fulláin do dheunamh</span>
<lb n="4442"/><span>ina gcionntaibh.</span></p>
<lb n="4443"/>
<lb n="4444"/><p><span>Is é do chialluigheas an tógbháil láimhe dorinne</span>
<lb n="4445"/><span>Ananias ós cionn Phóil, re hadmháil a pheacaidhe dhó, an</span>
<lb n="4446"/><span>tógbháil láimhe doghnídh an sagart ós cionn an</span>
<lb n="4447"/><span>aithrighigh re tabhairt na habsolóide dhó.</span></p>
<lb n="4448"/>
<lb n="4449"/><p><span>Is é chialluighid na bruit úd do thuit de shúilibh Phóil,</span>
<lb n="4450"/><span>daillchiach agus dorchadas an pheacaidh thuiteas d'anam agus</span>
<lb n="4451"/><span>de choguas an aithrighigh, do bhrigh na habsolóide.</span>
<lb n="4452"/></p>
</div>
<pb n="86"/>
<div><lb n="4453"/><p><span>Is é, mar an gceudna, chialluigheas an radharc fuair Pól,</span>
<lb n="4454"/><span>an solus spioradálta dogheibh an t-anam ó ghrásaibh Dé.</span></p>
<lb n="4455"/>
<lb n="4456"/><p><span>Is follus as na briathraibh so anuas gurab í réim budh mhaith</span>
<lb n="4457"/><span>le Críost do choiméad 'san aithrighe na trí puinc so</span>
<lb n="4458"/><span>dorinne Pól ar a theagasg - mar atá, comhbhrughadh croidhe</span>
<lb n="4459"/><span>do bheith air, agus a pheacaidhe d'admháil do'n tsagart,</span>
<lb n="4460"/><span>agus leóirghníomh do dheunamh ina lochtaibh.</span></p>
<lb n="4461"/>
<lb n="4462"/><p><span>Léightear 'san gcúigeadh caibidil de'n cheathramhadh leabhar</span>
<lb n="4463"/><span>de Leabhraibh na Ríogh fíoghair as a dtuigthear an réim</span>
<lb n="4464"/><span>is indeunta 'san aithrighe - eadhon, mar dochuaidh Naaman,</span>
<lb n="4465"/><span>dobhí ina lobhar d'iarraidh teagaisg ar Eliseus cionnus</span>
<lb n="4466"/><span>do glanfaidhe ó'n lubhra é, agus mar d'orduigh Eliseus</span>
<lb n="4467"/><span>do Naaman dul go sruth Iordain, agus é féin do nighe</span>
<lb n="4468"/><span>seacht n-uaire ann, agus go mbiadh glan.</span></p>
<lb n="4469"/>
<lb n="4470"/><p><span>Go fáithchiallach, cia hé an Naaman úd acht an t-aithrigheach.</span>
<lb n="4471"/><span>Agus cia hé an lobhar acht an peacadh.  Acht cia h-é an</span>
<lb n="4472"/><span>t-Eliseus acht an sagart faoisidine.  Agus cia h-é an sruth</span>
<lb n="4473"/><span>Iordain acht an sruth dearchaointeach na haithrighe.  Agus</span>
<lb n="4474"/><span>creud fá ndubhradh re Naaman é féin do nighe fá sheacht,</span>
<lb n="4475"/><span>acht dá chur i gcéill go ndligheann an t-aithrigheach é</span>
<lb n="4476"/><span>féin do nighe ó na seacht bpeacaidhe marbhthacha.</span></p>
<lb n="4477"/>
<lb n="4478"/><p><span>Agus is córaide so do thuigsin mar so, mar adeir Dia, 'san</span>
<lb n="4479"/><span>28 caib. in Deuteronomi, go raibh a bhara fá Chloinn</span>
<lb n="4480"/><span>Israel raon madhma agus teithmhe do ghabháil chuca fá</span>
<lb n="4481"/><span>seacht slighthibh, agus gurab an aon ród amháin do</span>
<lb n="4482"/><span>lingfidís anaghaidh a namhad, do bhreith buadha orra.  Ionann,</span>
<lb n="4483"/><span>iomorro, na seacht slighthe úd agus na seacht bpeacaidhe</span>
<lb n="4484"/><span>marbhthacha, agus is ionann an t-aon ród amháin in a</span>
<lb n="4485"/><span>mbearadaois buaidh agus aon raon na haithrighe, amhail</span>
<lb n="4486"/><span>adubhramar thuas.</span></p>
<lb n="4487"/>
<lb n="4488"/><p><span>Is fíoghair fós do'n fhaoisidin an nidh léightear ag</span>
<lb n="4489"/><span>Daniel, 'san treas caibidil deug, mar a n-abair go ngnáthuigheadh</span>
<lb n="4490"/><span>Súsanna í féin do nighe agus do fhothragadh go minic i</span>
<lb n="4491"/><span>dtobar áluinn dobhí ina hubhall-ghort féin.  Agus, lá</span>
<lb n="4492"/><span>n-aon dá ndeachaidh d'á fothragadh féin anns an dtobar</span>
<lb n="4493"/><span>sin, do chuir uaithe an dá innilt coimhdeachta dobhí</span>
<lb n="4494"/><span>aice re ndul 'san tobar dí.  Cia h-í an Súsanna so acht</span>
<lb n="4495"/><span>anam na haithrighigh.  Agus cia an tobar acht an fhaoisidin,</span>
<lb n="4496"/><span>óir dobheir sí fhionnfhuaradh do'n anam do mhúcadh</span>
<lb n="4497"/><span>teasa na hanntoile, agus glanann í, amhail ghlanas uisge</span>
<lb n="4498"/><span>an tobair an corp foithrighthear ann.  Tabhair dod' aire</span>
<lb n="4499"/><span>amhail do chuir Súsanna an dá comhail choimhdeachta</span>
<lb n="4500"/><span>uaithe re ndul 'san tobar di.  Mar sin dhligheas an</span>
<lb n="4501"/><span>t-aithrigheach re ndul i dtobar déarach na faoisidine dó,</span>
<lb n="4502"/><span>dhá nídh do ruagadh as a inntinn - mar atá, eagla péine</span>
<lb n="4503"/><span>Ifrinn agus glóir diomhaoin.  Oir ní d'eagla péine Ifrinn</span>
<lb n="4504"/><span>ná d'fhonn molta do fhagháil 'san tsaoghal dhligheas duine</span>
<lb n="4505"/><span>faoisidin do dheunamh, acht de ghráin ar an bpeacadh, agus</span>
<lb n="4506"/><span>de ghrádh agus d'eagla Dé, agus de mhian A réire agus</span>
<lb n="4507"/><span>A thoile do dheunamh.</span>
<lb n="4508"/></p>
</div>
<pb n="87"/>
<div><lb n="4509"/><p><span>Léightear 'san gceathramhadh caibidil deug de Lebhiticus,</span>
<lb n="4510"/><span>an dream do glantaoi ó'n lubhra, gur bh'éigin dóibh</span>
<lb n="4511"/><span>teacht do láthair na sagart, agus go mbeárradaois na</span>
<lb n="4512"/><span>sagairt a bhfionnfadh go léir díobh.  Mar sin dligheas an</span>
<lb n="4513"/><span>lobhar - eadhon, an peacach - teacht d'ionnsuidhe na sagart</span>
<lb n="4514"/><span>soisgeulta, do bhuain fionnfaidh an peacaidh dhíobh le</span>
<lb n="4515"/><span>deimheas na faoisidine.  Ní heugcosmhail, iomorro, an</span>
<lb n="4516"/><span>fionnfadh agus an peacadh le chéile: óir mar is líonmhar</span>
<lb n="4517"/><span>an fionnfadh is líonmhar an peacadh, agus, mar is de'n</span>
<lb n="4518"/><span>leith amuigh de shubstaint an duine ina iomarcadh bhíos</span>
<lb n="4519"/><span>an fionnfadh, mar an gceudna do'n pheacadh, is nídh é atá</span>
<lb n="4520"/><span>de'n leith amuigh de shubstaint an duine.</span></p>
<lb n="4521"/>
<lb n="4522"/><p><span>Léightear 'san gceathramhadh caibidil de Leabhar Ester,</span>
<lb n="4523"/><span>anuair do breathnuigh Assuerus Righ (ar fhuráileamh Aman)</span>
<lb n="4524"/><span>an Cineadh Iúdaigheach, dobhí fá n-a smacht féin,</span>
<lb n="4525"/><span>do dhíthcheannadh, go dtug Mardocheus, captaoin de'n</span>
<lb n="4526"/><span>chineadh cheudna, do comhairle do bhainríoghain darbh'</span>
<lb n="4527"/><span>ainm Ester earradh áluinn ionaonaigh do chur uimpe, agus</span>
<lb n="4528"/><span>dul do láthair an ríogh, do chur impidhe air fá grásaibh</span>
<lb n="4529"/><span>do dheunamh ar an gCineadh Iúdaigheach.  Ar ndul di amhlaidh</span>
<lb n="4530"/><span>sin, agus an tan chonnairc an rígh inneall agus éagcosg</span>
<lb n="4531"/><span>na mná do líon d'á searc agus d'á síorghrádh, agus</span>
<lb n="4532"/><span>dorighne grása ar an gCineadh Iúdaigheach ar a furáileamh.</span></p>
<lb n="4533"/>
<lb n="4534"/><p><span>Go fáithchiallach cia hé an t-Assuerus úd, acht an Dia</span>
<lb n="4535"/><span>Athair.  Agus cia hé an t-Aman úd acht an t-aidhbherseóir.</span>
<lb n="4536"/><span>Cia an Cineadh Iúdaigheach, acht na peachaigh.  Cia hé an</span>
<lb n="4537"/><span>Mardocheus, acht an Spiorad Naomh.  Cia an bhaintighearna,</span>
<lb n="4538"/><span>acht an fhaoisidin.  Cia an earradh áluinn ionaonaigh úd,</span>
<lb n="4539"/><span>acht grádh Dé agus na comharsan, dlighthear do bheith i</span>
<lb n="4540"/><span>mbun bhfaoisidine.</span></p>
<lb n="4541"/>
<lb n="4542"/><p><span>Léightear 'san deachmhadh caibidil de'n dara leabhar de</span>
<lb n="4543"/><span>Leabhraibh na Ríogh gur chuir Dáibhídh Rígh teachta uaidh</span>
<lb n="4544"/><span>do fhiosrughadh Hanon (Righ Chloinne Ammoin) do thabhairt</span>
<lb n="4545"/><span>comhshóláis dó, iar mbeith ag deunamh cumha dhó andiaigh</span>
<lb n="4546"/><span>a athar.  Agus is é do mheas Hanon gurab do bhrath a thíre</span>
<lb n="4547"/><span>féin thangadar na teachta, agus rug go heasaontach ortha,</span>
<lb n="4548"/><span>agus thug fá deara a n-éadaighe do ghearradh ó mhaolaibh</span>
<lb n="4549"/><span>a más síos, agus leath a bhfeasóg do bhuain díobh, agus</span>
<lb n="4550"/><span>do leig uaidh go dochrach dian-nocht amhlaidh sin iad.  An</span>
<lb n="4551"/><span>tan dochualaidh Dáibhídh sin, do chuir sgeula ina</span>
<lb n="4552"/><span>gcoinne, d'á fhógradh dhóibh gan teacht ina radharc,</span>
<lb n="4553"/><span>acht dul go Gleann Iericho, agus fanmhuin ann go bhfás d'á</span>
<lb n="4554"/><span>bhfeasógaibh, agus go mbeith d'éadaighibh aindiongmhála</span>
<lb n="4555"/><span>umpa.</span></p>
<lb n="4556"/>
<lb n="4557"/><p><span>Go fáithchiallach cia hé an Dáibhidh Rígh úd, acht Dia</span>
<lb n="4558"/><span>Athair.  Cia hé an Hanon úd acht an Diabhal; agus cia an</span>
<lb n="4559"/><span>dream d'á ndeárnadh Hanon cleasana acht na haithrighigh</span>
<lb n="4560"/><span>d'á ndéin an Diabhal amadáin go minic, an mhéid go</span>
<lb n="4561"/><span>gcuireann d'fhiachaibh orra le diúideacht a bhfaoisidin</span>
<lb n="4562"/><span>do chíorrbhadh, agus leath a bpeacaidhe go minic do cheilt</span>
<lb n="4563"/><span>innte.  Tig de sin nach leigean Dia Athair d'á láthair</span>
<lb n="4564"/><span>iad, acht cuiridh teachta uaidh d'á fhogradh dhóibh</span>
<lb n="4565"/><span>fanamhuin i ngleann Ierico na haithrighe nó go bhfásaid</span>
<lb n="4566"/><span>a bhfeasóga</span></p>
</div>
<pb n="88"/>
<div><lb n="4567"/><p><span>go hiomlán; ionann sin agus go ndéanaid fáisnéis iomlán</span>
<lb n="4568"/><span>ar a bpeacaidhibh ina bhfaoisidin.</span></p>
<lb n="4569"/>
<lb n="4570"/><p><span>Léightear 'san gceathramhadh caibidil deug in Ecsodus, ria ndul</span>
<lb n="4571"/><span>do chloinn Israel trés an Mhuir Ruaidh do'n Eigipt, gurab í</span>
<lb n="4572"/><span>treabh Iudais an chéad threabh thug ucht rómpa ar an mhuir,</span>
<lb n="4573"/><span>d'á chur i gcéill gurab í an fhaoisidin chialluighthear leis</span>
<lb n="4574"/><span>an treabh úd Iudais, do réir mar chruitheocham ina dhiaigh</span>
<lb n="4575"/><span>so, is tosach agus tionnsgadail ar oibriughadh na haithrighe.</span>
<lb n="4576"/><span>Go fáithchiallach, iomorro, is í an threabh úd Israel na</span>
<lb n="4577"/><span>peacaidhe, agus is í an Egipt staid an pheacaigh, agus is é</span>
<lb n="4578"/><span>Pharaoh an Diabhal, agus is í an Mhuir Ruaidh, tonn déor-</span>
<lb n="4579"/><span>chaointeach na haithrighe.  Agus is é an fásach in a ndeachadar,</span>
<lb n="4580"/><span>príosún peannaide na haithrighe.</span></p>
<lb n="4581"/>
<lb n="4582"/><p><span>As na hionadaibh so, agus i mórán d'ionadaibh eile 'san</span>
<lb n="4583"/><span>Sgrioptúir nach airmhighthear linn do'n chor so, is inchreidthe</span>
<lb n="4584"/><span>go bhfuil an fhaoisidin ionghabhtha agus fós éigeantach chum</span>
<lb n="4585"/><span>slánuighthe an duine andiaigh pheacaidh ghníomhaigh nó</span>
<lb n="4586"/><span>mharbhthaigh do dheunamh.</span></p>
<lb n="4587"/>
<lb n="4588"/><p><span>Agus bíodh a fhios ag Cailbhin agus ag Lúitear, adeir gurab</span>
<lb n="4589"/><span>ionghabhtha an chéad chuid de'n aithrighe - eadhon, tuirse</span>
<lb n="4590"/><span>chroidhe - agus an treas chuid - eadhon, leóirghníomh - nach</span>
<lb n="4591"/><span>mó dearbhaid na fíoghracha so reamhráidhte ceachtar díobh sin</span>
<lb n="4592"/><span>do bheith éigeanteach ioná an faoisidin; agus dá réir sin,</span>
<lb n="4593"/><span>is le mailís agus le míorún as a riocht sheunaid an</span>
<lb n="4594"/><span>fhaoisidin do bheith éigeantach; agus saoilim gurab ó n-a</span>
<lb n="4595"/><span>Mhaighisdir féin - eadhon, an Diabhal - fuaradar an teagasg</span>
<lb n="4596"/><span>sin, do bhrigh go bhfacaidh sé nach raibh aon ród eile ag</span>
<lb n="4597"/><span>na peacachaibh chum dulta go Flaitheas Dé acht ród na</span>
<lb n="4598"/><span>haithrighe de dhruim na faoisidine.</span></p>
<lb n="4599"/>
<lb n="4600"/><p><span>Léightear 'san naomhadh disting de Sgathán na Sompladha sgeul</span>
<lb n="4601"/><span>as a dtuigthear gurab olc do'n tí nach creideann an fhaoisidin</span>
<lb n="4602"/><span>do bheith éigeanteach - “Dobhí (ar sé) prionnsa mór</span>
<lb n="4603"/><span>d'áirighthe tug a bheatha as go ró olc, agus ar mbeith d'á</span>
<lb n="4604"/><span>mhnaoi ag cur impidhe air fá fhilleadh ar Dhia fá Cháisg,</span>
<lb n="4605"/><span>agus fá n-a fhaoisidin do dheunamh go hiomlán ina pheacadhaibh</span>
<lb n="4606"/><span>go háirighthe uair san mbliadhain, do fhreagair seisean í,</span>
<lb n="4607"/><span>agus adubhairt - “Ní dána me (ar sé) ar fhaoisidin do dheunamh</span>
<lb n="4608"/><span>leis na sagartaibh so, d'eagla go gcuirfidís breathamhnas</span>
<lb n="4609"/><span>aithrighe ró mhór orm.”  “O! (ar an bhean) maiseadh cionnus</span>
<lb n="4610"/><span>fhéadfas tú pianta Ifrinn d'iomchar?”  Adubhairt seisean, ag</span>
<lb n="4611"/><span>fochmhuid fúithe-se - “An dóigh leatsa (ar sé), a bhean leamh,</span>
<lb n="4612"/><span>go bhfuil Ifrionn, ná Diabhal, ná beatha ar bith eile ann tar</span>
<lb n="4613"/><span>éis na beatha so?  Ní bhfuil go deimhin (ar sé), acht is iad</span>
<lb n="4614"/><span>na sagairt so aguinne do chúm a mbeith ann, ionnus go mbiadh</span>
<lb n="4615"/><span>eagla rómpa féin.”  O dochonnairc, iomorra, an bhean nachar</span>
<lb n="4616"/><span>bhféirrde di féin bheith ag á theagasg, do leig dhó</span>
<lb n="4617"/><span>fhanmhuin ina dhíthchreideamh agus ina amaideacht féin.</span>
<lb n="4618"/><span>Gidheadh níor bhfada ina dhiaigh sin go dtáinig sluagh</span>
<lb n="4619"/><span>doáirmhighthe de dheamhnaibh isteach do'n tseomra in a</span>
<lb n="4620"/><span>rabhadar araon, agus do thógbhadar an prionnsa leó go hobann,</span></p>
</div>
<pb n="89"/>
<div><lb n="4621"/><p><span>idir corp agus anam, agus do theilgeadar é d'á</span>
<lb n="4622"/><span>ilphianadh i bhfódhomhain agus i bhfíríochtar Ifrinn.”</span></p>
<lb n="4623"/>
<lb n="4624"/><p><span>Léightear 'san gceathramhadh disting de'n leabhar cheudna</span>
<lb n="4625"/><span>sin sompla as a dtuigthear nach bí cuimhne ag an nDiabhal</span>
<lb n="4626"/><span>ar an bpeacadh innseas duine 'san bhfaoisidin iomlán.  Feacht</span>
<lb n="4627"/><span>n-aon dobhí 'san Róimh bean uasal ró-chráibhtheach, agus</span>
<lb n="4628"/><span>dobhí sí aimrid nó seasg seal d'á h-aimsir, agus do</span>
<lb n="4629"/><span>mheudaigh sí féin agus a fear tríd sin ar a n-urnaighthibh</span>
<lb n="4630"/><span>agus ar a ndéirc, agus ar a dtrosgadh, agus ar a n-oilithre,</span>
<lb n="4631"/><span>agus tugsad móide fá dheaghoibreachaibh iomdha do dheunamh</span>
<lb n="4632"/><span>dá dtugadh Dia clann dóibh.  Acht, cheana, iar sin do thárla</span>
<lb n="4633"/><span>gein mhic eatorra; agus iar dtúismeadh an mhic do ghabh</span>
<lb n="4634"/><span>spiorad crabhaidh an fear, agus dochuaidh de thoil a mhná</span>
<lb n="4635"/><span>ar an bhfásach do thabhairt bheatha dithreabhaigh suas.  Dála</span>
<lb n="4636"/><span>na mná, iomorra, do hoileadh an mac go múirneach léi ar</span>
<lb n="4637"/><span>a cíochaibh féin, agus dobhí in a chaomhthach leaptha</span>
<lb n="4638"/><span>aice go bheith ionnuachair dó, agus, maille re séideadh</span>
<lb n="4639"/><span>an aidhbherseóra, do ghríos an mháthair é do dheunamh</span>
<lb n="4640"/><span>corbuidh ria féin, agus do thárla torrach uaidh í, agus,</span>
<lb n="4641"/><span>ar mbreith mic di, dochuaidh leis ós íseal, agus do</span>
<lb n="4642"/><span>theilg i ndíg dobhí lán de lathaigh é, ionnus gur</span>
<lb n="4643"/><span>bháthadh é, agus níor bhfeas do aon duine sin acht di</span>
<lb n="4644"/><span>féin amháin.  Agus ina dhiaigh sin do ghabh uathbhás an</span>
<lb n="4645"/><span>bhean trés an ndroichbheart dorighne sí, agus ní</span>
<lb n="4646"/><span>dheunadh cómhnaidhe acht ag caoi agus ag deunamh urnaighthe</span>
<lb n="4647"/><span>agus déirce agus troisgthe ag iarraidh trócaire agus</span>
<lb n="4648"/><span>maithmheachais ar Dhia - óir fa ró-nár léi an peacadh</span>
<lb n="4649"/><span>sin d'fhaoisidin - i ndóigh go ndiongnadh Dia trócaire</span>
<lb n="4650"/><span>uirthe.  Ar mbeith seal d'á haimsir amhlaidh sin di, tháinig</span>
<lb n="4651"/><span>an Diabhal, i gcruth chléirigh, do'n Róimh, agus dochuaidh</span>
<lb n="4652"/><span>do láthair na n-oifigeach, dobhí 'san bhaile, agus</span>
<lb n="4653"/><span>adubhairt riú - “Is de thrócaire Dé (ar sé) nach leagthar</span>
<lb n="4654"/><span>an chathair so ó mhullach go lár, óir atá bean innte do</span>
<lb n="4655"/><span>rug clann d'á mac féin agus do mharbh an ghein iarn-a</span>
<lb n="4656"/><span>bhreith,” agus thug sé ainm agus sloinneadh na mná do na</span>
<lb n="4657"/><span>hoifigeachaibh, agus do mhúin dóibh an t-ionad in a</span>
<lb n="4658"/><span>raibh, agus do gheall féin an sgeul do shuidhiughadh</span>
<lb n="4659"/><span>uirre.  Dála na n-oifigeach, do ghabhadar an bhean, agus do</span>
<lb n="4660"/><span>hinniseadh di an choir dobhí ag á cur uirre.  Do ghuidh</span>
<lb n="4661"/><span>sise iad um dul léi d'ionnsuidhe an Phápa, go ndiongnadh</span>
<lb n="4662"/><span>sí a faoisidin go hiomlán ris.  Thángadar na hoifigidh</span>
<lb n="4663"/><span>léi annsinn do láthair an Phápa, agus, iarna rochtain</span>
<lb n="4664"/><span>di, dorinne a faoisidin go hiomlán ris, maille re</span>
<lb n="4665"/><span>deorchaoine, agus andiaigh absolóide d'fhagháil di, do</span>
<lb n="4666"/><span>rugadh do láthair an bhreitheamhuin í, mar a raibh an</span>
<lb n="4667"/><span>t-aidhbherseóir, i gcruth dhaonda, ar a cionn ar tí</span>
<lb n="4668"/><span>dearbhtha uirre.  Ar dtoigheacht di do láthair, d'fhiafruigh</span>
<lb n="4669"/><span>an breitheamh de'n Diabhal creud dobhí aige re cur</span>
<lb n="4670"/><span>anaghaidh na mná, agus nácharbhfeas do féin a cionntadha.</span>
<lb n="4671"/><span>Adubhairt an Diabhal, ag á fhreagradh, gur dearbh leis féin</span>
<lb n="4672"/><span>í beith glan ó'n uile choir, agus nachar dhóigh leis go</span>
<lb n="4673"/><span>ndeárnadh sí peacadh riamh.  Agus leis sin d'éirigh an</span>
<lb n="4674"/><span>Diabhal ina dhoighir mhorgaighthe tré mhullach tighe na</span>
<lb n="4675"/><span>cúirte amach.  O dochonnairc</span></p>
</div>
<pb n="90"/>
<div><lb n="4676"/><p><span>an breitheamh sin tug fá deara an bhean do leigean amach</span>
<lb n="4677"/><span>d'ionnsuidhe a tighe féin.</span></p>
<lb n="4678"/>
<lb n="4679"/><p><span>Is iontuigthe as an sgeul so gach peacadh chuireas duine</span>
<lb n="4680"/><span>síos 'san bhfaoisidin iomlán go dtabhair an diabhal i</span>
<lb n="4681"/><span>ndearmad é.</span></p>
<lb n="4682"/>
<lb n="4683"/><p><span>Léightear fós 'san ionad ceudna go raibh bean d'áirighthe</span>
<lb n="4684"/><span>thárla i gcoir na colna, agus dobhí do mhéid a náire trés</span>
<lb n="4685"/><span>an bpeacadh sin gur cheil sí ina faoisidin é.  Gidheadh, do</span>
<lb n="4686"/><span>bhí de ló agus d'oidhche ag guidhe Dé go dúthrachtach,</span>
<lb n="4687"/><span>maille re deorchaoineadh, d'á iarraidh ar Dhia an peacadh</span>
<lb n="4688"/><span>sin do mhaitheamh di.  Lá n-aon dá raibh an bhean so 'san</span>
<lb n="4689"/><span>teampoll ag guidhe Dé go dúthrachtach, agus tug an sagart</span>
<lb n="4690"/><span>feuchain thairis agus dochonnairc deamhan i gcruth</span>
<lb n="4691"/><span>adhfhuathmhar ós a cionn ag sgigeadh agus ag fochmhuid</span>
<lb n="4692"/><span>fúithe.  “Cuirim ort de gheasaibh in Ainm Iosa, a dheamhain</span>
<lb n="4693"/><span>(ar an sagart), a innsin dham creud is adhbhar fochmhuide</span>
<lb n="4694"/><span>dhuit?”  “Is é adhbhar m'fhochmhuide (ar an deamhan) an</span>
<lb n="4695"/><span>bhean so ag á snaigh agus ag á seargádh féin le caoi</span>
<lb n="4696"/><span>agus le trosgadh, agus gurab áirighthe di dul go hifrionn.</span>
<lb n="4697"/><span>Oir saoilidh an oinmhid dhithchéilligh go bhfaghadh</span>
<lb n="4698"/><span>maitheamh ar an bpeacadh trom úd dorinne sí, agus gan a</span>
<lb n="4699"/><span>chur i bhfaoisidin - nidh nach fhéidir di d'fhagháil dá</span>
<lb n="4700"/><span>mbeidheadh ag caoi go lá an bhreitheamhnuis.”  Iar gclos</span>
<lb n="4701"/><span>an uirghioll sin do'n tsagart, do ghabh ag greasacht na mná</span>
<lb n="4702"/><span>dá fhuráileamh uirre an peacadh sin do fhaoisidin.  An</span>
<lb n="4703"/><span>tan do thuig an bhean gur bhfíor gach nidh dá ndubhairt</span>
<lb n="4704"/><span>an deamhan, do leig ar a glúinibh í, i bhfiadhnuise an</span>
<lb n="4705"/><span>tsagairt, agus dorighne a faoisidin iomlán ina</span>
<lb n="4706"/><span>peacadhaibh uile, maille re deorchaoineadh, agus tug an</span>
<lb n="4707"/><span>sagart absolóid di.  Dála an deamhain, an tan</span>
<lb n="4708"/><span>dochonnairc go dtáinig dá uirghioll féin an bhean</span>
<lb n="4709"/><span>d'fóirighthin ó'n diabhal, do ghabh aithmhéile mhór</span>
<lb n="4710"/><span>é, agus do sgread agus do sgreach go garg, agus do ling</span>
<lb n="4711"/><span>ina ghal bhreun dhorchadh tré mhullach an teampoill</span>
<lb n="4712"/><span>suas.  Is ionntuigthe as an sgeul so nach bhfuil aon modh</span>
<lb n="4713"/><span>eile aguinn in a bhfeudfamaoid dealughadh ris na peacadhaibh</span>
<lb n="4714"/><span>marbhthacha doghníodhmaoid andiaigh ár mbaistidh acht</span>
<lb n="4715"/><span>an fhaoisidin.</span></p>
<lb n="4716"/>
<lb n="4717"/><p><span>Léightear i mBeatha an Abadh Egidius Naomhtha gurab re na</span>
<lb n="4718"/><span>linn dobhí Searlus Mór ina Rígh ar an bhFraingc, agus</span>
<lb n="4719"/><span>go dtigeadh go minic ag cur impidhe ar an Abaidh guidhe</span>
<lb n="4720"/><span>chum Dé ar a shon fá pheacadh ró-throm dorighne sé,</span>
<lb n="4721"/><span>nách leigeadh an náire dhó d'innsin do'n Abaidh ná</span>
<lb n="4722"/><span>d'aon duine eile ina bhfaoisidin, do mhaithfeadh dhó é,</span>
<lb n="4723"/><span>agus má's fíor, is corbadh dorighne re n-a dheirbhshiúr</span>
<lb n="4724"/><span>féin.  Dála an Abadh, iomorro, lá n-aon dá raibh ag</span>
<lb n="4725"/><span>rádh Aifrinn, agus é ag guidhe Dé go duthrachtach ar</span>
<lb n="4726"/><span>son an ríogh, táinig aingeal de Neamh d'á ionnsaidh,</span>
<lb n="4727"/><span>agus do leig sgríbhinn ar an altóir, agus is é dobhí</span>
<lb n="4728"/><span>'san sgríbhinn an peacadh sin dorighne an rígh, agus</span>
<lb n="4729"/><span>maithfeachus ó Dia chuighe ar choingheall go ndiongnadh</span>
<lb n="4730"/><span>sé an peacadh sin dorighne d'fhaoisidin, agus muna</span>
<lb n="4731"/><span>ndiongnadh gan maithfeachus do bheith aige ar chor ar</span>
<lb n="4732"/><span>bith.  Iar gcríochnughadh an Aifrinn do'n Abaidh naomhtha,</span>
<lb n="4733"/><span>do thógaibh an sgríbhinn agus</span></p>
</div>
<pb n="91"/>
<div><lb n="4734"/><p><span>do léighidh í, agus dochuaidh go luathgháireach mar a</span>
<lb n="4735"/><span>raibh an rígh, agus dorug leis i bhfód fá leith é, do</span>
<lb n="4736"/><span>thaisbeán an sgríbhinn reamhráidhte dó.  Airna</span>
<lb n="4737"/><span>fhaicsin sin do'n righ, do ghabh machtnughadh meanman</span>
<lb n="4738"/><span>é, agus d'fheac a ghlún gan cáirde, agus do fháisnéis</span>
<lb n="4739"/><span>an peacadh sin agus gach peacadh eile ar ar chuimhnigh sé</span>
<lb n="4740"/><span>do'n Abaidh, maille re deorchaoineadh, agus fuair absolóid,</span>
<lb n="4741"/><span>agus is mar sin do fóireadh é.</span></p>
<lb n="4742"/>
<lb n="4743"/><p><span>Is ionntuigthe as an sgeul so nach bhfuil furtacht ar dhuine</span>
<lb n="4744"/><span>ó'n bpeacadh marbhthach acht maille re faoisidin go hiomlán</span>
<lb n="4745"/><span>do dheunamh, de dhruim dhoilghiosa, agus maille re rún</span>
<lb n="4746"/><span>aisig do bheith aige 'san bhfolmhach dorighne d'á</span>
<lb n="4747"/><span>chomharsannaibh.</span></p>
<lb n="4748"/>
<lb n="4749"/><p><span>AN TREAS CAIBIDIL DEUG.</span></p>
<lb n="4750"/>
<lb n="4751"/><p><span>In a dtráchtar go hathchumair ar an réim is cóir do dhuine</span>
<lb n="4752"/><span>do choimeád ag deunamh faoisidine.</span></p>
<lb n="4753"/>
<lb n="4754"/><p><span>O tá an fhaoisidin cómh éigeanteach sin ionnus nach bhfuil</span>
<lb n="4755"/><span>teacht as ina heugmais, ná slánughadh ar aonduine doghnídh</span>
<lb n="4756"/><span>peacadh marbhthach andiaigh an bhaistidh, acht maille re n-a</span>
<lb n="4757"/><span>dheunamh, ní fuláir do gach aon duine a fhios do bheith aige</span>
<lb n="4758"/><span>cionnus dodheunfaidh í, agus creud iad na coinghill</span>
<lb n="4759"/><span>dlighthear dóibh do bheith innte, agus creud an t-órdughadh</span>
<lb n="4760"/><span>is inleanta innte.  Adeirid, iomorro, cuid de na dochtúiribh</span>
<lb n="4761"/><span>go bhfuilid sé coinghill deug 'san bhfaoisidin, agus cuid</span>
<lb n="4762"/><span>eile naoi gcoinghill.  Gidheadh, ionnus nach measgfainn meabhair</span>
<lb n="4763"/><span>an aithrighigh, bíodh a fhios aige go bhfuil iomlánughadh</span>
<lb n="4764"/><span>na faoisidine i gcúig gcoingheallaibh, cialluighthear anns</span>
<lb n="4765"/><span>na cúig lithreachaibh atá 'san bhfocal so “Iúdas.”</span>
<lb n="4766"/><span>Ionann, iomorro, “Iúdas” in Eabhra agus “faoisidin” i</span>
<lb n="4767"/><span>nGaoidheilg.  Agus is córaide a thuigsin gurab ionann Iúdas</span>
<lb n="4768"/><span>agus faoisidin an fhioghair léightear 'san gcúigeadh</span>
<lb n="4769"/><span>caibidil de'n chéad leabhar de Leabhraibh na Mac-Aibei, mar</span>
<lb n="4770"/><span>a léightear go ndeachaidh Iúdas tionól sluaigh do</span>
<lb n="4771"/><span>theagmháil re Timoteus, captaoin Chloinne Amon, agus ar mbeith</span>
<lb n="4772"/><span>dóibh leath ar leath ar gach taobh de'n abhainn, adubhairt</span>
<lb n="4773"/><span>Timoteus re n-a shluagh (ar fhaicsin Iúdas dó) - “Dá</span>
<lb n="4774"/><span>dtriallfadh (ar sé) Iúdas tar sruth anall, ní fheudfadh</span>
<lb n="4775"/><span>cathughadh leis; gidheadh dá ngeabhadh meatacht é, lingfeam</span>
<lb n="4776"/><span>air, agus bhéarfam buaidh air.”  Leis sin tug Iúdas fá</span>
<lb n="4777"/><span>deara caismearta catha do choimhsheinim, do léir-thionól</span>
<lb n="4778"/><span>a shluaigh, agus do thriall féin i bhfíorthosach an</span>
<lb n="4779"/><span>tsluaigh go dána, agus tug ucht ar Timotheus agus ar a</span>
<lb n="4780"/><span>mhuinntear, agus do chuir ina raon madhma agus míochosgair</span>
<lb n="4781"/><span>iad, ionnus gur fhágadar a meirgidhe agus a n-arm, agus</span>
<lb n="4782"/><span>gur theitheadar fá thearmann dobhí lámh leo.  Go fáithchiallach,</span>
<lb n="4783"/><span>cia hé an Iúdas úd acht an fhaoisidin;</span></p>
</div>
<pb n="92"/>
<div><lb n="4784"/><p><span>agus cia hé an Timotheus acht an Diabhal; agus cia an sluagh</span>
<lb n="4785"/><span>úd dobhí ag Timotheus acht daosgar-shluagh na</span>
<lb n="4786"/><span>ndubhailceadh agus na doibheus; agus cia an sluagh úd Iúdais</span>
<lb n="4787"/><span>acht na subháilcidhe agus na soighníomha; agus cia hé an sruth</span>
<lb n="4788"/><span>úd acht sruth deorchaointeach an doilgheasa agus na</span>
<lb n="4789"/><span>faoisidine; agus gibé aithrigheach do thaigeóradh</span>
<lb n="4790"/><span>buaidh do bhreith ar Timoteus - eadhon, ar an diabhal - ní</span>
<lb n="4791"/><span>fuláir dhó dul tar sruth deorchaointeach na haithrighe</span>
<lb n="4792"/><span>anonn le ceannas feadhna na faoisidine, nó dá ngabhadh</span>
<lb n="4793"/><span>meatacht nó diúideacht é do chuirfeadh toirmeasg ar gan</span>
<lb n="4794"/><span>an fhaoisidin do dheunamh, is áirighthe dhó go dtiocfadh</span>
<lb n="4795"/><span>Timoteus - eadhon, an diabhal - tar sruth an doilgheasa</span>
<lb n="4796"/><span>anall d'imirt neirt, bruide, agus báis air.</span></p>
<lb n="4797"/>
<lb n="4798"/><p><span>Atáid, iomorro, dá shúil ag an gcaptaoin so - eadhon, ag</span>
<lb n="4799"/><span>an bhfaoisidin - mar atá súil re faicsin roimhe, agus súil</span>
<lb n="4800"/><span>re faicsin ina dhiaigh, agus, dá raibh ceachtar de'n dá</span>
<lb n="4801"/><span>shúil so d'easbuidh air, ní bhiadh infheadhma chum buadha</span>
<lb n="4802"/><span>do bhreith.  An chéad shúil re a bhfaiceann roimhe - eadhon,</span>
<lb n="4803"/><span>an tuirse chroidhe dlighthear do'n aithrigheach do bheith air</span>
<lb n="4804"/><span>trés na peacadhaibh dochuaidh thairis in a dtárla sé; óir</span>
<lb n="4805"/><span>ní fhéidir an faisidin do bheith ionghabhtha ná sochar ar</span>
<lb n="4806"/><span>bith do bheith innte acht muna raibh tuirse inntinne ar an</span>
<lb n="4807"/><span>aithrigheach le linn a dheunta (amhail adubhramar thuas); an</span>
<lb n="4808"/><span>dara súil, cheana, le a bhfaiceann ina dhiaigh, rún an</span>
<lb n="4809"/><span>leóirghníomha do dheunamh, óir ní foghnann an faoisidin</span>
<lb n="4810"/><span>acht muna raibh do rún ag an aithrigheach leóirghníomh do</span>
<lb n="4811"/><span>dheunamh, fá n-a dhithchioll, in gach lot d'á ndeárnadh</span>
<lb n="4812"/><span>d'á chomharsanaibh, dá raibh sé ar gcumas dó.</span></p>
<lb n="4813"/>
<lb n="4814"/><p><span>Ag so, i Laidin, na cúig coinghill tuigthear as na cúig</span>
<lb n="4815"/><span>leitreachaibh atá 'san bhfocal so “Iúdas,” mar atá -</span>
<lb n="4816"/><span>“Integra, uera, dolorosa, accelerata, et satisfactoria.”  Ionann</span>
<lb n="4817"/><span>sin re a rádh agus a bheith iomlán, fírinneach, doilgheasach,</span>
<lb n="4818"/><span>deithfreach, lóirghníomhach.  Ionann a bheith iomlán agus</span>
<lb n="4819"/><span>gan aon pheacadh do cheilt ar a gcuimhneóchadh an t-aithrigheach.</span>
<lb n="4820"/><span>Ionann a bheith fírinneach agus gan cumasg leithsgeul ná</span>
<lb n="4821"/><span>breug do chur innte.  Ionann a bheith doilghiosach agus gan</span>
<lb n="4822"/><span>teacht le gáire ná le subhachas chuiche.  Ionann a bheith</span>
<lb n="4823"/><span>deithfreach agus gan a chur ar cháirde.  Ionann a bheith leóirghníomhach</span>
<lb n="4824"/><span>agus rún aisig do bheith ag an aithrigheach in</span>
<lb n="4825"/><span>gach gné in a ndeárnadh foghlach nó lot ar chlú, nó ar</span>
<lb n="4826"/><span>chorp, nó ar chuid a chomharsan, do réir mar órdóchas</span>
<lb n="4827"/><span>an t-oide faoisidine dhó é.</span></p>
<lb n="4828"/>
<lb n="4829"/><p><span>Ag so, cheana, an t-órdughadh dleaghthar do choimeád 'san</span>
<lb n="4830"/><span>bhfaoisidin, má doghnídh duine go minic í - a smuaineadh,</span>
<lb n="4831"/><span>a labhairt, a ghníomh, agus a fhaillighe do chur síos go</span>
<lb n="4832"/><span>hathchumair do'n tsagart.  Gidheadh má's duine dodhéanas a</span>
<lb n="4833"/><span>fhaoisidin go hanamh é, dlighidh a pheacaidhe ar na cheithre</span>
<lb n="4834"/><span>modhaibh so d'fháisnéis go hiomlán nó go fóirleathan,</span>
<lb n="4835"/><span>do réir an úird so síos - eadhon, é féin do chionntughadh,</span>
<lb n="4836"/><span>ar dtús, i gcoir na gcúig gceudfadha; an dara feacht, ins</span>
<lb n="4837"/><span>na seacht bpeacaidhe marbhthacha.  An treas feacht i mbriseadh</span>
<lb n="4838"/><span>na n-aitheantadh - mar atáid, Deich n-Aitheanta Dé agus Cúig</span></p>
</div>
<pb n="93"/>
<div><lb n="4839"/><p><span>Aitheanta na hEagluise.  An ceathramhadh feacht, in</span>
<lb n="4840"/><span>gach gné in a ndeárnadh faillighe</span>
<lb n="4841"/><span>ins na neithibh so síos, eadhon, i Seacht n-Oibreachaibh na</span>
<lb n="4842"/><span>Trócaire Corpardha agus i Seacht n-Oibreachaibh na Trócaire</span>
<lb n="4843"/><span>Spioradálta, agus i neamhthaithidhe na Sacraiminteadh, agus</span>
<lb n="4844"/><span>i neamhchur le Seacht dTíodhlacaibh na Spioraid Naoimh, agus</span>
<lb n="4845"/><span>i neimhchreideamh an aon airteagal de Dhá Airteagal Deug an</span>
<lb n="4846"/><span>Chreidimh, agus i neamhshaothrughadh na n-Ocht Sein-Bheannachta,</span>
<lb n="4847"/><span>agus i neamhchoimeád na dTrí Subháilceadha Dhiadha agus na</span>
<lb n="4848"/><span>gCeithre Subháilceadha Sonnrádhacha, agus in gach faillighe</span>
<lb n="4849"/><span>eile d'á ndéin duine ó sin amach.  Agus, gibé dobhiadh in</span>
<lb n="4850"/><span>ainbhfios aon choda dhíobh so, dogheabhadh a mhúnadh dhó</span>
<lb n="4851"/><span>'san Teagasg Críostaighe.</span></p>
<lb n="4852"/>
<lb n="4853"/><p><span>Tuig, a léightheóir, gurab uime nach tráchtaim níos fóirleithne</span>
<lb n="4854"/><span>ioná so ar Ord na Faoisidine, go measaim go míneóchar gach</span>
<lb n="4855"/><span>nidh dhíobh so go líonmhar do'n aithrigheach leis an oide</span>
<lb n="4856"/><span>bhfaoisidine eagnaidhe.  Adhbhar eile fós atá agam, do bhrígh</span>
<lb n="4857"/><span>nach d'aontoisg chum na faoisidine do mhínughadh do thráchtas</span>
<lb n="4858"/><span>uirthe annso, acht tré n-a beith éigeantach do gach aon duine</span>
<lb n="4859"/><span>re h-ucht Chuirp Chríost do chaitheamh, ar a bhfuilim ag trácht</span>
<lb n="4860"/><span>do'n chor so, an mhéid go mbeanann ris an Aifrionn.</span></p>
<lb n="4861"/>
<lb n="4862"/><p><span>AN CEATHRAMHADH CAIBIDIL DEUG.</span></p>
<lb n="4863"/>
<lb n="4864"/><p><span>In a dtráchtar ar na deich réasúnaibh atá ag an Eaglais</span>
<lb n="4865"/><span>Chatoilice as nach tabhraidh Corp Chríost do na tuatadhaibh</span>
<lb n="4866"/><span>fá ghnéithibh an fhiona.</span></p>
<lb n="4867"/>
<lb n="4868"/><p><span>An chéad adhbhar, ar eagla na fola do dhortadh le taisdiol</span>
<lb n="4869"/><span>lámh na dtuathadh.</span></p>
<lb n="4870"/>
<lb n="4871"/><p><span>An dara hadhbhar, d'eagla go ngeabhadh an fíon glaodhamhlacht</span>
<lb n="4872"/><span>chuige, amhail oighreadh nó cuisne.</span></p>
<lb n="4873"/>
<lb n="4874"/><p><span>An treas adhbhar, d'eagla go ngeabhadh an fíon truailleadh nó</span>
<lb n="4875"/><span>éideacht chuige.</span></p>
<lb n="4876"/>
<lb n="4877"/><p><span>An ceathramhadh adhbhar, teirce an fhíona i mórán de</span>
<lb n="4878"/><span>ríoghachtaibh, amhail atá an talamh so (Eire), in a bhfuilid</span>
<lb n="4879"/><span>mórán d'ionadaibh aimhriata i gcéin ó bhailtibh cuan nach</span>
<lb n="4880"/><span>bhfaghthaoi fíon dobhearthaoi do'n aithrigheach dobheidheadh</span>
<lb n="4881"/><span>anns na hionadaibh allta sin.</span></p>
<lb n="4882"/>
<lb n="4883"/><p><span>An cúigeadh hadhbhar, go mbíd mórán de dhaoine éisdealbhacha</span>
<lb n="4884"/><span>ann ar a mbiadh déistin fá'n bhfíon d'ól as aon chorn ris</span>
<lb n="4885"/><span>na daoinibh ar a mbiadh easláinte gráineamhla - mar atá</span>
<lb n="4886"/><span>bolgach, nó cláimhe, nó gearba, nó a n-ionnamhla eile</span>
<lb n="4887"/><span>d'easláintibh.</span></p>
<lb n="4888"/>
<lb n="4889"/><p><span>An seiseadh adhbhar d'eagla go mbeith ceann anbhfann ag an</span>
<lb n="4890"/><span>aithrigheach, agus go n-íbheadh iomad de'n fhíon, agus go</span>
<lb n="4891"/><span>mbeith ar meisge ag fágbháil na haltóra dó.</span>
<lb n="4892"/></p>
</div>
<pb n="94"/>
<div><lb n="4893"/><p><span>An seachtmhadh adhbhar do sheachnadh neamhchadhais do bheith</span>
<lb n="4894"/><span>ar an Sacraimint, óir, dá mbeith an fíon d'á thabhairt</span>
<lb n="4895"/><span>dóibh mar Shacraimint, agus iomad de dhaoinibh maithe agus</span>
<lb n="4896"/><span>de fhodhaoinibh do bheith ag chaitheamh an Sacraimint, agus</span>
<lb n="4897"/><span>malairt fhíona do bheith aca - mar atá fíon maith ag na</span>
<lb n="4898"/><span>daoinibh maithe, agus droichfhíon ag na fodhaoinibh - dob'</span>
<lb n="4899"/><span>fhéidir an tan do dhlighfeadh an fodhuine bheith ag bualadh</span>
<lb n="4900"/><span>a uchta agus ag guidhe Dé go dúthrachtach, gurab ag</span>
<lb n="4901"/><span>ithiomrádh dobhiadh sé, ag á rádh gurab mó bhiadh</span>
<lb n="4902"/><span>a ghean ar dhuine mhaith nó shaidhbhir ann, ó is é an duine</span>
<lb n="4903"/><span>saidhbhir dogheibh an fíon is feárr tré chomaoin do chur</span>
<lb n="4904"/><span>ar an sagart, agus ó's aige féin nach raibh breith ar</span>
<lb n="4905"/><span>chomaoin do chur ar an sagart nach faghann acht an fíon is</span>
<lb n="4906"/><span>measa.</span></p>
<lb n="4907"/>
<lb n="4908"/><p><span>An t-ochtmhadh adhbhar go bhfuilid mórán de dhaoinibh ann</span>
<lb n="4909"/><span>nách féadann fíonn d'ól go bráth, agus do bhrigh nách</span>
<lb n="4910"/><span>fágbhann Dia an duine i nglas 'san mbeatha so gan dáil</span>
<lb n="4911"/><span>cabhra ar chor éigin ina chionn, is follus nach bhfuil</span>
<lb n="4912"/><span>Sacraimint na fola éigeantach re a chaitheamh do'n</span>
<lb n="4913"/><span>aithrigheach i bpéin pheacaidh mharbhthaigh.</span></p>
<lb n="4914"/>
<lb n="4915"/><p><span>An naomhadh hadhbhar, do sheachnadh iomaid cosdais do</span>
<lb n="4916"/><span>dheunamh; óir do budh deacair do'n tsagart ag á mbeith</span>
<lb n="4917"/><span>míle aithrigheach uair gacha míosa ag caitheamh comaoineach</span>
<lb n="4918"/><span>a riar uile d'fhíon ar a chosdus féin.</span></p>
<lb n="4919"/>
<lb n="4920"/><p><span>An deachmhadh hadhbhar, mar ghreannughadh ar na heiricibh,</span>
<lb n="4921"/><span>adeir go bhfuil d'fhiachaibh ar gach aon aithrigheach Sacraimint</span>
<lb n="4922"/><span>na Fola do chaitheamh fá ghnéithibh an fhíona.</span></p>
<lb n="4923"/>
<lb n="4924"/><p><span>Ag so cuid d'argúntaibh na n-eiriceach as a gcuirid rómpa a</span>
<lb n="4925"/><span>chruthughadh go bhfuil d'fhiachaibh ar an uile thuata Sacraimint</span>
<lb n="4926"/><span>na hAltóra do chaitheamh fá ghnéithibh an fhíona.</span></p>
<lb n="4927"/>
<lb n="4928"/><p><span>Ag so an chéad argúin bheanaid siad as an seiseadh caibidil</span>
<lb n="4929"/><span>ar fhichid ag Matha, mar a n-abair Críost 'san tSoisgeul, re</span>
<lb n="4930"/><span>linn an tSuipéir - “Ibhidh uile de so” - eadhon, de'n chailís.</span></p>
<lb n="4931"/>
<lb n="4932"/><p><span>Mo fhreagra orra annso, gurab ag labhairt ris na hAbstalaibh</span>
<lb n="4933"/><span>(d'á ndeárnadh Sé Féin an tráth sin sagairt) dobhí Sé,</span>
<lb n="4934"/><span>agus nach ris na tuathadhaibh do creid d'A sheanmóir roimhe</span>
<lb n="4935"/><span>sin.  Agus is córaide a thuigsin mar so, go n-abair Sé Féin</span>
<lb n="4936"/><span>(andiaigh na mbriathra úd re a ndubhairt riú uile an corn</span>
<lb n="4937"/><span>d'ól) briathra fá n-ab' ionntuigthe gurab ris na hAbstalaibh</span>
<lb n="4938"/><span>do labhair - “Agus (ar Sé) d'ibhidear go léir as an gcorn,”</span>
<lb n="4939"/><span>ag ciallughadh na muintire dobhí ag caitheamh an tSuipéir</span>
<lb n="4940"/><span>maille ris, agus ní léightear 'san tSoisgeul go raibh maille</span>
<lb n="4941"/><span>fris acht an Dá Abstal Deug amháin dobhí ina sagartaibh.</span>
<lb n="4942"/><span>Ar an adhbhar-soin níor furáil sé an fhíon do chaitheamh</span>
<lb n="4943"/><span>acht ar an Dá Abstal Deug dobhí ina Sagartaibh, agus gach</span>
<lb n="4944"/><span>sagart eile dobhiadh ina bpearsannaibh sin.  Agus is é</span>
<lb n="4945"/><span>adhbhair fá'r órduigh do na hAbstalaibh an tSacraimint do</span>
<lb n="4946"/><span>chaitheamh fá ghnéithibh aráin agus fhíona, do bhrigh</span>
<lb n="4947"/><span>gurab íodhbairt í fa dual d'ofrálughadh fá ghnéithibh</span>
<lb n="4948"/><span>aráin agus fhíona,</span></p>
</div>
<pb n="95"/>
<div><lb n="4949"/><p><span>agus gurab ris na sagartaibh bheanas</span>
<lb n="4950"/><span>íodhbairt do dheunamh, agus go rabhadar-san ina sagartaibh</span>
<lb n="4951"/><span>an tráth sin.</span></p>
<lb n="4952"/>
<lb n="4953"/><p><span>Atáid, iomorro, dá nidh 'san Aifrionn, mar atá íodhbairt</span>
<lb n="4954"/><span>agus sacraimint.  An íodhbairt, dlighidh sí Páis Chríost</span>
<lb n="4955"/><span>d'eisiomplárughadh dúinn; dá bhrigh sin, ó dobhí Corp</span>
<lb n="4956"/><span>Chríost agus A Fhuil sgartha le chéile 'san Pháis, dlighidh,</span>
<lb n="4957"/><span>mar an gceudna, íodhbairt Chuirp Chríost agus A Fhola do</span>
<lb n="4958"/><span>bheith dealuighthe re chéile 'san Aifrionn.  Ionann sin re a</span>
<lb n="4959"/><span>rádh agus an Corp, do bhrígh na mbriathar coisreagtha -</span>
<lb n="4960"/><span>eadhon, “Hoc est enim Corpus Meum,” do bheith fá ghnéithibh</span>
<lb n="4961"/><span>an aráin, acht gé bhíos A Anam agus A Fhuil ina choimhdeacht,</span>
<lb n="4962"/><span>agus an Fhuil do bheith fá ghnéithibh</span>
<lb n="4963"/><span>an fhíona, do bhrigh na mbriathar gcoisreagtha - eadhon,</span>
<lb n="4964"/><span>“Hic est enim calix Sanguinis Mei,” etc. - maille ris an gCorp</span>
<lb n="4965"/><span>agus ris an Anam do bheith ina choimhdeacht.</span></p>
<lb n="4966"/>
<lb n="4967"/><p><span>An dara nidh atá 'san Aifrionn - eadhon, Sacraimint - agus an</span>
<lb n="4968"/><span>mhéid gurab Sacraimint é is leór a chaitheamh fá ghnéithibh</span>
<lb n="4969"/><span>an aráin amháin, agus is mar sin caitheas gach aon é, leath</span>
<lb n="4970"/><span>amuigh de'n Aifrionn idir shagart agus tuata, agus dá n-abradh</span>
<lb n="4971"/><span>Cailbhin nó Luitear go ndéin an sagart leathchumaidh ar an</span>
<lb n="4972"/><span>dtuata, an mhéid go gcaitheann féin Corp Chríost fá</span>
<lb n="4973"/><span>ghnéithibh an aráin agus an fhíona agus nach tabhair do'n</span>
<lb n="4974"/><span>tuata acht fá ghnéithibh an aráin amháin, bíodh a fhios</span>
<lb n="4975"/><span>aca go dtabhair an sagart annso do'n tuata an oiread agus dobheir</span>
<lb n="4976"/><span>do féin (an mhéid bheanas ris an Sacraimint) leath</span>
<lb n="4977"/><span>amuigh d'aicídibh tura an fhíona, óir ní thabhair do</span>
<lb n="4978"/><span>féin acht an Corp, Fuil, Anam, agus Diadhacht Críosd, agus</span>
<lb n="4979"/><span>dobheir na neithe ceudna do'n tuata.  Ar dtús, dobheir an Corp</span>
<lb n="4980"/><span>gan amhrus dó, agus do réir Phóil, 'san seiseadh caibidil</span>
<lb n="4981"/><span>chum na Rómhánach is Corp Beo dáiltear ann.  Ag so mar</span>
<lb n="4982"/><span>adeir Pól - “Iar n-eiséirghe (ar sé) do Chríost ó mharbhaibh</span>
<lb n="4983"/><span>ní fhuil anois ag fághail bháis ó so amach, ní</span>
<lb n="4984"/><span>dheunaidh an bás tighearnughadh air.”  Agus, ó nach bhí corp</span>
<lb n="4985"/><span>beó gan anam, is iontuigthe go mbí an t-anam ann, agus do</span>
<lb n="4986"/><span>réir na bhfisigeadh nó na leagha ní bhí corp beó gan</span>
<lb n="4987"/><span>fuil, agus dá bhrigh sin bí an fuil ann.  Bí fós an</span>
<lb n="4988"/><span>Diadhacht ann, do réir Damascenus, 'san ceathramhadh leabhar</span>
<lb n="4989"/><span>do sgríobh ar an gCreideamh gCoitcheann, “An nídh do ghlac an</span>
<lb n="4990"/><span>Diadhacht (ar sé) aon uair amháin, ní thréighfeadh sí go</span>
<lb n="4991"/><span>bráth é.”  Agus is follus gur ghlac an Diadhacht corp daonda</span>
<lb n="4992"/><span>ó Mhuire, do réir Lúcáis, 'san chéad chaibidil, agus ó</span>
<lb n="4993"/><span>nach sgarfaidh an Corp ceudna ris an Diadhacht go bráth, do</span>
<lb n="4994"/><span>réir Damascenus, ní bhíonn sgartha re Sacraimint Chuirp</span>
<lb n="4995"/><span>Críost, acht bí táithte ris an tan beirthear do'n tuata</span>
<lb n="4996"/><span>é, agus gach uile tráth.  Ar an adhbhar sin na cheithre</span>
<lb n="4997"/><span>neithe chaitheas an sagart ar an altoir dobheir do'n tuata</span>
<lb n="4998"/><span>na neithe ceudna - eadhon, Corp, Fuil, Anam, agus Diadhacht</span>
<lb n="4999"/><span>Chríost.  Ar an adhbhar sin, ní dhéin an sagart leathchumaidh</span>
<lb n="5000"/><span>ar an dtuata.</span>
<lb n="5001"/></p>
</div>
<pb n="96"/>
<div><lb n="5002"/><p><span>Ag so, cheana, argúin chuireas Lúitear agus a lorgaireadha</span>
<lb n="5003"/><span>síos as a gcuirid rómpa a chruthughadh gurab saobh,</span>
<lb n="5004"/><span>éigcneasta doghníodh an Eagluis Chatoilice gan an Fhuil</span>
<lb n="5005"/><span>do thabhairt fá ghnéithibh an fhíona do na tuatadhaibh,</span>
<lb n="5006"/><span>amhail dobheirid an Corp fá ghnéithibh an aráin dóibh,</span>
<lb n="5007"/><span>agus adeirid go bhfuil d'fhiachaibh ar gach n-aon, i bpéin</span>
<lb n="5008"/><span>a shlánuighthe, an Corp agus an Fhuil do chaitheamh.</span></p>
<lb n="5009"/>
<lb n="5010"/><p><span>Ag so an barántas dobheirid ar a son féin as an mBíobla,</span>
<lb n="5011"/><span>mar a n-abair Críost ag Eóin 'san seiseadh caibidil - “Muna</span>
<lb n="5012"/><span>n-ithear libh Feóil Mhic an Duine (ar Sé), agus muna</span>
<lb n="5013"/><span>n-ibhthear libh A Fhuil, ní bhiadh an bheatha maille ribh.”</span></p>
<lb n="5014"/>
<lb n="5015"/><p><span>Ag so mo fhreagradh ar Lúitear, ar an adhbhar gurab é nidh</span>
<lb n="5016"/><span>in a gcuireann sé brigh, mar a n-abair Críost, “Muna</span>
<lb n="5017"/><span>n-ibhthear libh Mo Fhuil,” etc.  Bíodh a fhios aige an</span>
<lb n="5018"/><span>coimhcheangal úd “agus” gurab ionann é, de mhódh</span>
<lb n="5019"/><span>labhartha na n-Eabhrach, agus an t-iar bheurla so “nó.”  Ag</span>
<lb n="5020"/><span>so suidheamh ar sin ó Mhaoise, 'san 21 caibidil in Ecsodus,</span>
<lb n="5021"/><span>mar a n-abair - “An mac mhuirfeas a athair agus a mháthair</span>
<lb n="5022"/><span>cuirthear chum báis é.”  Ionann sin re a rádh agus - “Gibé</span>
<lb n="5023"/><span>muirfeas a athair nó a mháthair cuirthear chum báis é.”</span>
<lb n="5024"/><span>Oir is follus nach é is ciall do'n chomhrádh úd gan an</span>
<lb n="5025"/><span>mac do bhásughadh acht muna marbhadh an t-athair mar aon ris</span>
<lb n="5026"/><span>an máthair.  Mar an gceudna is ionntuigthe na briathra úd</span>
<lb n="5027"/><span>Chríost amhail adéaradh, “Muna n-ithidh sibh Feóil Duine,</span>
<lb n="5028"/><span>nó muna n-ibhidh sibh A Fhuil, ní bhiadh an bheatha maille</span>
<lb n="5029"/><span>ribh.”</span></p>
<lb n="5030"/>
<lb n="5031"/><p><span>Ag so ionad eile ag Eóin, 'san gcúigeadh caibidil deug, ag</span>
<lb n="5032"/><span>neartughadh leis an tuigsin so bheanmaoid as briathraibh</span>
<lb n="5033"/><span>Chríost 'san seiseadh caibidil úd.  Ag so, mar adeir Críost,</span>
<lb n="5034"/><span>'san gcúigheadh caibidil reamhráidhte - “Muna thiginn agus</span>
<lb n="5035"/><span>muna labhrainn, ní bhiadh peacadh aca.”  Ionann sin re a</span>
<lb n="5036"/><span>rádh - “Muna dtigeadh nó muna labhradh Críost ní bhiadh</span>
<lb n="5037"/><span>peacadh orra.”</span></p>
<lb n="5038"/>
<lb n="5039"/><p><span>An dara freagradh dobheirim ar Lúitear - eadhon, an tí</span>
<lb n="5040"/><span>chaitheas Corp Chríost fá ghnéithibh an aráin amháin go</span>
<lb n="5041"/><span>gcóimhlíonann an aithne úd, do bhrígh an tan chaithtear</span>
<lb n="5042"/><span>an Corp nach Corp gan Fuil chaithtear ann, do réir mar do</span>
<lb n="5043"/><span>shuidheadh linn thuas.  Ar ar adhbhar sin, ó's Corp in a</span>
<lb n="5044"/><span>bhfuil Fuil caithtear linn, cóimhlíontar an aithne úd</span>
<lb n="5045"/><span>Chríost linn, mar a n-abair A Chorp agus A Fhuil do chaitheamh.</span>
<lb n="5046"/><span>Oir ní abair Críost 'san text reamhráidhte a chaitheamh</span>
<lb n="5047"/><span>fá ghnéithibh an fhíona.</span></p>
<lb n="5048"/>
<lb n="5049"/><p><span>Ag so an treas freagradh dobheirim ar Lúitear - eadhon,</span>
<lb n="5050"/><span>adeir Críost 'san seiseadh caibidil ag Eóin na mbriathra so</span>
<lb n="5051"/><span>- “Gibé íosas (ar Sé) an t-arán so biadh beó go síorruidhe.”</span>
<lb n="5052"/><span>Is ionntuigthe as na briathraibh so nach fuil d'fhiachaibh ar</span>
<lb n="5053"/><span>an dtuata, i bpéin a shlánuighthe, an Fhuil d'ól fá</span>
<lb n="5054"/><span>ghnéithibh an fhíona, óir má dogheibh sé an bheatha</span>
<lb n="5055"/><span>mharthanach trés an arán amháin d'itheadh, do réir an</span>
<lb n="5056"/><span>ghealladh úd tug Críosd, is follus nach fuil d'fhiachaibh</span>
<lb n="5057"/><span>air, i bpéin a shlánuighthe, an fíon d'ól, agus d'á réir</span>
<lb n="5058"/><span>sin gurab</span></p>
</div>
<pb n="97"/>
<div><lb n="5059"/><p><span>olc thuigeas Lúitear briathra Chríost ag Eóin 'san</span>
<lb n="5060"/><span>seiseadh caibidil, mar a mheasann gur cheangail Críost ar gach</span>
<lb n="5061"/><span>aon duine chum na Fola do chaitheamh fá ghnéithibh an fhíona.</span></p>
<lb n="5062"/>
<lb n="5063"/><p><span>Ag so síos neartughadh leis an bhfírinne so, do réir mar</span>
<lb n="5064"/><span>léightear 'san dara caibidil de Ghníomharthaibh na n-Abstal</span>
<lb n="5065"/><span>ag Lúcás, mar a n-abair, dá chur i gcéill go dtugthaoi</span>
<lb n="5066"/><span>Comaoin fá ghnéithibh an aráin do na tuatadhaibh gan an</span>
<lb n="5067"/><span>fhuil fá ghnéithibh an fhíona do thabhairt leis dóibh</span>
<lb n="5068"/><span>- “Dobhadar (ar sé) ag buanughadh i bhfoghluim na nAbstal</span>
<lb n="5069"/><span>agus i mbriseadh an aráin.”  Is é, iomorro, chialluigheas</span>
<lb n="5070"/><span>le briseadh an aráin annso, mar do dáiltí Corp Chríost</span>
<lb n="5071"/><span>fá ghnéithibh an aráin do na tuatadhaibh.  Gidheadh, tabhair</span>
<lb n="5072"/><span>dod' aire nach luaidheann Lúcás fíon annso, agus, dá</span>
<lb n="5073"/><span>réir sin, in aimsir na nAbstal, go dtabharthaoi Corp Chríost</span>
<lb n="5074"/><span>fá ghnéithibh an aráin do na tuatadhaibh, agus gan an</span>
<lb n="5075"/><span>Fhuil fá ghnéithibh an fhíona do thabhairt leis dóibh.  Ar</span>
<lb n="5076"/><span>an adhbhar sin níor thuigeadar na hAbstail go raibh</span>
<lb n="5077"/><span>d'fhiachaibh ar gach aon duine i bpéin a shlánuighthe</span>
<lb n="5078"/><span>Fuil Chríost do chaitheamh fá ghnéithibh an fhiona.</span></p>
<lb n="5079"/>
<lb n="5080"/><p><span>Léightear fós ag Lúcás 'san gceathramhadh caibidil ar</span>
<lb n="5081"/><span>fhichid ar ndul do Chríost leis an ndís deisgiobal go Caisleán</span>
<lb n="5082"/><span>Emaus, gur roinn Sé an t-arán orra, gidheadh ní tigthear</span>
<lb n="5083"/><span>tar an bhfíon.  Measaid, iomorro, cuid de na doctúiribh gurab</span>
<lb n="5084"/><span>é A Chorp Féin tug Sé fá ghnéithibh an aráin do na</span>
<lb n="5085"/><span>Deisgioblaibh reamhráidhte.</span></p>
<lb n="5086"/>
<lb n="5087"/><p><span>Is follus as gach reasún dá dtugamar anaghaidh Lúiteir nach</span>
<lb n="5088"/><span>éigeantach do na tuatadhaibh Fuil Chríost do chaitheamh fá</span>
<lb n="5089"/><span>ghnéithibh an fhíona i gComaoin choisreactha na haltóra.</span></p>
<lb n="5090"/>
<lb n="5091"/><p><span>Bíodh a fhios agat, a léightheóir, gurab é adhbhar fá</span>
<lb n="5092"/><span>dtugthar an fíon do'n tuata andiaigh Chuirp Chríost do</span>
<lb n="5093"/><span>chaitheamh, d'eagla go mbeith an tSacraimint nó aon chuid</span>
<lb n="5094"/><span>di ag leanmhain d'á charbad no d'á fhiaclaibh, ionnus go</span>
<lb n="5095"/><span>mbéarfadh an fíon an chuid sin do leanfadh d'á bheul de'n</span>
<lb n="5096"/><span>taobh istigh, síos ina chorp mar aon ris an gcuid eile,</span>
<lb n="5097"/><span>agus is cuma do'n duine fíon nó uisge d'ól, óir ní cuid</span>
<lb n="5098"/><span>de'n tsacraimint ceachtar dhíobh, agus dá sluigeadh an</span>
<lb n="5099"/><span>t-aithrigheach an tSacraimint go hiomlán, gan fíon gan</span>
<lb n="5100"/><span>uisge d'ól ina dhiaigh is féidir leis gan ceachtar dhíobh</span>
<lb n="5101"/><span>d'ól.</span></p>
<lb n="5102"/>
<lb n="5103"/><p><span>AG SO AN CUIGEADH CAIBIDIL DEUG.</span></p>
<lb n="5104"/>
<lb n="5105"/><p><span>In a dtráchtar ar an modh ar a ndlighthear do'n t-aithrigheach</span>
<lb n="5106"/><span>Corp Chríost do chaitheamh.</span></p>
<lb n="5107"/>
<lb n="5108"/><p><span>Léightear ag Maoise 'san dara caibidil deug in Ecsodus, an</span>
<lb n="5109"/><span>modh ar a n-ithtí an t-Uan Cásga le Cloinn Israel.  Ag so</span>
<lb n="5110"/><span>síos trí coinghill do'n</span></p>
</div>
<pb n="98"/>
<div><lb n="5111"/><p><span>modh sin.  Ag so an chéad choingheall díobh - Fá héigeann do gach aon</span>
<lb n="5112"/><span>re h-ucht a chaithmhe bheith ina sheasamh.  An dara coingheall,</span>
<lb n="5113"/><span>maide do bheith ina láimh.  An treas coingheall, luibh dárab</span>
<lb n="5114"/><span>ainm fiaidhleitiús do chaitheamh mar abhlann leis.  Agus do</span>
<lb n="5115"/><span>bhrigh gurab fíoghair do'n tSacraimeint so na h-Altóra an</span>
<lb n="5116"/><span>t-Uan Cásga, ní fuláir do'n aithrigheach na trí coinghill</span>
<lb n="5117"/><span>ceudna úd do bheith aige re hucht na Sacraiminte do chaitheamh.</span>
<lb n="5118"/><span>Ar dtús, ní fuláir dho seasamh do dheunamh do thoil agus do</span>
<lb n="5119"/><span>rún a láib na locht, do réir mar léightear 'san naomhadh</span>
<lb n="5120"/><span>caibidil deug de'n treas leabhar de Leabhraibh na Ríogh ar</span>
<lb n="5121"/><span>Elias.  An tan, iomorro, dobhí Elias ag teitheamh roimh an</span>
<lb n="5122"/><span>mbainríoghain urchóidigh - eadhon, Iesabel - ag dul go</span>
<lb n="5123"/><span>Sliabh Oireb dó, do chodail ar an slighe, agus tháinig an</span>
<lb n="5124"/><span>t-aingeal d'á mhusgladh, do thabhairt furtachta agus lóin</span>
<lb n="5125"/><span>chum na sligheadh dhó.  “An bhfaice (ar an t-aingeal) láimh</span>
<lb n="5126"/><span>red' cheann an toirtín fá luaith aráin?  Eirigh (ar sé)</span>
<lb n="5127"/><span>agus ith nídh dhe, is fada an ród atá rómhad.”</span></p>
<lb n="5128"/>
<lb n="5129"/><p><span>Tabhair dod' aire, a léightheóir, mar adubhairt ris “Eirghe”</span>
<lb n="5130"/><span>ar dtús agus annsin an t-arán do chaitheamh.  Mar an gceudna,</span>
<lb n="5131"/><span>adeirthear rinne “Eirghe as suan na locht,” agus annsin Corp</span>
<lb n="5132"/><span>Chríost do chaitheamh.  Tuig cheana go fáithchiallach, gurab</span>
<lb n="5133"/><span>é an t-Elias úd an t-aithrigheach, agus gurab í an</span>
<lb n="5134"/><span>bhainrioghan aingidhe úd an antoil, agus gurab ionann an</span>
<lb n="5135"/><span>díbirt úd dorighne Iesabel ar Elias as a dhúthaigh agus an</span>
<lb n="5136"/><span>díbirt doghnídh an antoil ar dhuine ó dhúthaigh Fhlaithis</span>
<lb n="5137"/><span>Dé.  Is ionann, mar an gceudna, an codladh úd dorighne</span>
<lb n="5138"/><span>Elias agus an codladh nó an suan doghnídh an duine ina</span>
<lb n="5139"/><span>pheacadhaibh.  Ionann, fós, an t-arán fuair ag á cheann</span>
<lb n="5140"/><span>agus Sacraimint na hAltóra.  Ionann Sliabh Oireb gus a raibh</span>
<lb n="5141"/><span>Elias ag triall, agus Flaitheas Dé is ceann chomhsanta dhúinne.</span></p>
<lb n="5142"/>
<lb n="5143"/><p><span>An dara nídh, ní fuláir Maide an Chreidimh do bheith i láimh</span>
<lb n="5144"/><span>an aithrighigh, do chongnamh d'á dhá chois nádúra - eadhon,</span>
<lb n="5145"/><span>d'á thoil agus d'á thuigsin, óir ní tualaing iad-san ar</span>
<lb n="5146"/><span>aon d'iomchar fírinne na Sacraiminte so, acht muna raibh</span>
<lb n="5147"/><span>Colamhuin an Chreidimh do chongnamh riú.</span></p>
<lb n="5148"/>
<lb n="5149"/><p><span>An treas nidh dligheas an t-aithrigheach do bheith aige mar</span>
<lb n="5150"/><span>abhlann leis an Sacraimint so, fiaidhleitiús - eadhon, an</span>
<lb n="5151"/><span>aithrighe, in a bhfuilid trí codcha, do réir mar adubhramar.</span>
<lb n="5152"/><span>Agus is córaide dhúinn an aithrighe do bheith againn mar</span>
<lb n="5153"/><span>abhlann ris an Sacraimint so, nó fós ag á fhromhadh róimpe,</span>
<lb n="5154"/><span>gurab í amháin is íocluibh sláinte dhúinn d'ár dtabhairt</span>
<lb n="5155"/><span>ó bhás an pheacaidh go beatha na ngrás, do réir mar do</span>
<lb n="5156"/><span>shuidheadh linn thuas.  Agus, ó's biadh spioradálta Sacraimint</span>
<lb n="5157"/><span>na hAltóra, agus nach téid biadh ar bith i soileas na sláinte</span>
<lb n="5158"/><span>acht do dhuine beó, agus nach féidir linn bheith beó go</span>
<lb n="5159"/><span>spioradálta acht maille re híocluibh na haithrighe do</span>
<lb n="5160"/><span>fhromhadh, ní fuláir dhúinn a fromhadh, ionnus go rachadh</span>
<lb n="5161"/><span>an biadh úd, .i. Corp Críost i sochar dhúinn; agus is córaide</span>
<lb n="5162"/><span>dhúinn sin do dheunamh an tan chaithtear linn i</span></p>
</div>
<pb n="99"/>
<div><lb n="5163"/><p><span>bpeacadh marbhthach é, nach é amháin doghnídh linn gan sochar do</span>
<lb n="5164"/><span>dheunamh dhúinn, acht gurab damnadh dhúinn a chaitheamh, do</span>
<lb n="5165"/><span>réir mar adeir Pól 'san t-aonmhadh caibidil deug de'n chéud</span>
<lb n="5166"/><span>Eipistil chum na gCoirinnteach, mar a ndubhairt - “Gibé itheas</span>
<lb n="5167"/><span>agus ibheas go neimhdhlisdeanach, ithidh agus ibhidh damnughadh</span>
<lb n="5168"/><span>do féin, gan dochar do Chorp an Tighearna.”  Adeir, fós,</span>
<lb n="5169"/><span>'san caibidil céadna - “Gibé ar bith íosas an</span>
<lb n="5170"/><span>t-arán so, agus íobhas an corn so an Tighearna go neimhfhiúntach,</span>
<lb n="5171"/><span>budh cionntach é tré Chorp agus tré Fhuil an</span>
<lb n="5172"/><span>Tighearna” - eadhon, dogheabhaidh peannaid tríd sin, amhail</span>
<lb n="5173"/><span>do mhuirfeadh Críost, do réir Ambrós.</span></p>
<lb n="5174"/>
<lb n="5175"/><p><span>Adeir Pól 'san seiseadh caibidil chum na nEabhrach, ag</span>
<lb n="5176"/><span>labhairt ar an droing théid go neimhfhiúntach do chaitheamh</span>
<lb n="5177"/><span>an Sacraiminte - “Crochaid (ar sé) arís ionnta féin Mac</span>
<lb n="5178"/><span>Dé.”  Creud is iontuigthe as na briathraibh so acht gurab é</span>
<lb n="5179"/><span>meas Phóil ar an ndroing théid go neamhghlan do chaitheamh</span>
<lb n="5180"/><span>Chuirp Chríost gurab lucht dúnmharbhtha nó diamharbhtha</span>
<lb n="5181"/><span>do dheunamh ar Chríost iad.</span></p>
<lb n="5182"/>
<lb n="5183"/><p><span>Is córaide dhúinn toidheacht go humhal, eaglach, ionnraic do</span>
<lb n="5184"/><span>chaitheamh na Sacraiminte so, an sompla tugsad na hAbstail</span>
<lb n="5185"/><span>dúinn mar go rabhadar féin fáiteach fá bhuain re Corp</span>
<lb n="5186"/><span>Chríost ar mhéid a n-onóra air, do réir mar léightear</span>
<lb n="5187"/><span>ar Marcús Soibhsgeulaidhe gur gheárr sé órdóg a láimhe</span>
<lb n="5188"/><span>amach d'eagla go n-aibeóradh sé Aifrionn; óir do mheas</span>
<lb n="5189"/><span>nacharbhfiú é féin bheith ag glacadh Chuirp Chríost.</span>
<lb n="5190"/><span>Mar an gceudna adubhairt Peadar, an tan tháinig Críost</span>
<lb n="5191"/><span>chuige gus an loing iasgaireachta in a raibh - “A Thighearna</span>
<lb n="5192"/><span>(ar sé) druid uaim, do bhrigh gurab duine peacach mé.”</span>
<lb n="5193"/><span>Léightear fós ag Matha, 'san ochtmhadh caibidil, mar</span>
<lb n="5194"/><span>adubhairt an centurion” re Críost, an tan do thogair dul d'á</span>
<lb n="5195"/><span>thigh do leigheas a bhuachalla - “A Thighearna (ar sé) ní</span>
<lb n="5196"/><span>fiú mé do theacht fám' chleith,” etc.</span></p>
<lb n="5197"/>
<lb n="5198"/><p><span>Is follus fós, 'san treas chaibidil deug ag Eóin, nach déin</span>
<lb n="5199"/><span>chaitheamh na Sacraiminte maith ar bith do'n tí bhíos</span>
<lb n="5200"/><span>neamhghlan ag á chaitheamh, acht go ndéin olc rómhór dó,</span>
<lb n="5201"/><span>do réir mar adeir 'san gcaibidil ceudna sin, go ndeachaidh</span>
<lb n="5202"/><span>an diabhal i gcorp Iúdais, iar gcaitheamh Chuirp Chríost</span>
<lb n="5203"/><span>'san tSuipéir dhó, tré bheith neamhghlan dó ag caitheamh</span>
<lb n="5204"/><span>Chuirp Chríost.  Adeir S. Tomás, 'san iomun dorighne do</span>
<lb n="5205"/><span>Chorp Chríost gurab bás do na peacadhaibh Corp Chríost do</span>
<lb n="5206"/><span>chaitheamh, amhail is beatha é do na fíreunchaibh an tan</span>
<lb n="5207"/><span>chaithidh é.</span></p>
<lb n="5208"/>
<lb n="5209"/><p><span>Dá bhfiafruigheadh duine cionnus is féidir a thuigsin go</span>
<lb n="5210"/><span>ndiongnadh an tSacraimint, bhíos ionann innte féin do</span>
<lb n="5211"/><span>ghnáith, olc do'n pheacach agus maith do'n fhíreun, mo</span>
<lb n="5212"/><span>fhreagra air go ndéin an mhairtfheóil, bhíos ionann innte</span>
<lb n="5213"/><span>féin, dochar d'fhear an fhiabhruis agus sochar do'n duine</span>
<lb n="5214"/><span>slán.  Mar an gceudna do Chorp Chríost téid sé i</span>
<lb n="5215"/><span>ndioghbháil do'n tí ar a mbí fiabhrus an pheacaidh agus</span>
<lb n="5216"/><span>téid i sláinte do'n fhíreun.</span>
<lb n="5217"/></p>
</div>
<pb n="100"/>
<div><lb n="5218"/><p><span>Léightear ag Plinius gurab falláin do'n duine “amigdolum”</span>
<lb n="5219"/><span>re n-a ithidh, agus gurab nimh do'n fhaolchoin é.  Mar an</span>
<lb n="5220"/><span>gceudna, is falláin Corp Chríost do na daoinibh dobheir</span>
<lb n="5221"/><span>a mbeatha as go maith, agus is nimh do'n fhaolchoin - eadhon,</span>
<lb n="5222"/><span>do'n pheacach - é.  Is cosmhail Corp Chríost i gcáilibh</span>
<lb n="5223"/><span>ris an gcloich dárab ainm “diaseses,” óir atá íoc gacha</span>
<lb n="5224"/><span>heasláinte dá mbí ar dhuine, an feadh bhíos beó, innte;</span>
<lb n="5225"/><span>gidheadh, ní dhéin furtacht ar chorp duine andiaigh a</span>
<lb n="5226"/><span>bháis.  Mar an gceudna do Chorp Chríost, íocaidh gach</span>
<lb n="5227"/><span>easláinte nó gach easbuidh spioradálta d'á mbí ar an</span>
<lb n="5228"/><span>té bhíos leath amuigh de pheacadh mharbhthach (iar</span>
<lb n="5229"/><span>ndeunamh faoisidine agus aithrighe), ghidheadh ní théid i</span>
<lb n="5230"/><span>bhfoghnamh ar bith do'n tí chaitheas é i bpeacadh marbhthach.</span></p>
<lb n="5231"/>
<lb n="5232"/><p><span>Is cosmhail, fós, Corp Chríost ris an gcloich dárab ainm</span>
<lb n="5233"/><span>“esgites” - cloch sin dogheibhthear i nead an fhiolair, agus</span>
<lb n="5234"/><span>ní mó ioná oiread gráinne pise bhíos innte.  Dearbhthar</span>
<lb n="5235"/><span>léi an nimh is easláinte do'n othar.  Má's nimh is easláinte</span>
<lb n="5236"/><span>do'n othar, ní fhéadfaidh ar chor ar bith le biadh ná le</span>
<lb n="5237"/><span>digh ná le nidh eile dá mhillse, an chloch do shlugadh in</span>
<lb n="5238"/><span>a chorp.  Gidheadh, muna nimh is cúis easláinte dhó, féadfaidh</span>
<lb n="5239"/><span>a chaitheamh go soiréidh.  Mar an gceudna do Chorp Chríost, an</span>
<lb n="5240"/><span>tan chaitheas an t-othar - eadhon, an t-aithrigheach - E, maille</span>
<lb n="5241"/><span>re rún peacaidh marbhthaigh, ní fhéadann a shlugadh go</span>
<lb n="5242"/><span>spioradálta ina anam, ná a chaitheamh go cóir, acht gídh</span>
<lb n="5243"/><span>chaitheas i mbeul agus i ngoile an chuirp é.  Gidheadh, an tan</span>
<lb n="5244"/><span>nach peacadh marbhthach is easláinte dhó, sluigthear leis</span>
<lb n="5245"/><span>go hiomlán i ngoile na hanma é.  Ní heugcosmhail, iomorro,</span>
<lb n="5246"/><span>an nimh ris an bpeacadh; óir bí an nimh omh, fuar, marbhthach.</span>
<lb n="5247"/><span>Mar an gceudna do'n peacadh, bí sé cómh fuar sin go múchtar</span>
<lb n="5248"/><span>leis teasghrádh Dé agus na gcomharsan; bí fós cómh omh</span>
<lb n="5249"/><span>sin nach loisgfeadh teine ifrinn go síorruidhe aon pheacadh</span>
<lb n="5250"/><span>amháin marbhthach, agus is cuid do na h-adhbharaibh fá</span>
<lb n="5251"/><span>mbíonn pian síorruídhe ar an anam in ifrionn sin.</span></p>
<lb n="5252"/>
<lb n="5253"/><p><span>Atáid trí hadhbhair fá n-a daoire do'n droing téid go</span>
<lb n="5254"/><span>neamhghlan do chaitheamh Chuirp Chríost ioná do'n Chineadh</span>
<lb n="5255"/><span>Iúdaigheach le'r crochadh Críost.  An céad adhbhar díobh,</span>
<lb n="5256"/><span>do bhrígh gurab in A Chruth Féin, mar Dhia agus mar Dhuine</span>
<lb n="5257"/><span>chaithid na peacaigh E, agus do réir Phóil 'san seiseadh</span>
<lb n="5258"/><span>caib. chum na n-Eabhrach is ionann Corp Chríost do chaitheamh</span>
<lb n="5259"/><span>go neamhghlan agus Críost do athchrochadh.  Ní mar sin do'n</span>
<lb n="5260"/><span>chineadh Iudaidheach ní in A Riocht féin do chrochadar</span>
<lb n="5261"/><span>Críost, do réir mar adeir Pól 'san dara caibidil de'n chéad</span>
<lb n="5262"/><span>Eipistil chum na gCoirinnteach - “Dá n-aitheantaoi (ar sé)</span>
<lb n="5263"/><span>Righ na Glóire leó, ní chrochfadaois go bráth E.”  An</span>
<lb n="5264"/><span>dara hadhbhar, do bhrigh gurab mó comaoin Chríost ar na</span>
<lb n="5265"/><span>peacachaibh úd ioná ar an gCineadh Iúdaigheach, an mhéid</span>
<lb n="5266"/><span>gur dheónuigh Sé A Chreideamh agus A Reacht agus a</span>
<lb n="5267"/><span>Shacraiminte socharacha féin do theacht ó'n gCineadh</span>
<lb n="5268"/><span>Iúdaigheach chuca.  An treas adhbhar, do bhrígh gurab uaisle</span>
<lb n="5269"/><span>an staid in a mbí Corp Chríost dá chaitheamh ag na</span>
<lb n="5270"/><span>peacachaibh ioná an staid in a raibh d'á chur chum báis ag</span></p>
</div>
<pb n="101"/>
<div><lb n="5271"/><p><span>na hUidhilibh; óir Corp domharbhtha, glórmhar, chaithid</span>
<lb n="5272"/><span>na peacaigh, agus Corp neamhghlórmhar, somharbhthach, do</span>
<lb n="5273"/><span>chuireadar na hUidhil chum báis.  Ar na hadhbharaibh sin, is</span>
<lb n="5274"/><span>cionntaidhe na peacaigh théid go neamhghlan do chaitheamh</span>
<lb n="5275"/><span>Chuirp Chríost ionáid na hUidhil.</span></p>
<lb n="5276"/>
<lb n="5277"/><p><span>Léightear ar sagart soisgeulta d'áirighthe go raibh sé ag</span>
<lb n="5278"/><span>rádh Aifrinn, agus ar mbeith do dhuine caondúthrachtach</span>
<lb n="5279"/><span>eile ag éisteacht an Aifrinn, re hucht Chuirp Chríost do</span>
<lb n="5280"/><span>chaitheamh do'n tsagart (ar mbeith</span>
<lb n="5281"/><span>do'n tSacraimint ar an bpaiteana), dochonnairc</span>
<lb n="5282"/><span>an fear craibhtheach úd Críost i gcruth naoidhne ar an</span>
<lb n="5283"/><span>bpaiteana, agus an tan dobhí an sagart ag tógbháil na</span>
<lb n="5284"/><span>Sacraiminte suas de'n phaiteana, chum a chaitheamh,</span>
<lb n="5285"/><span>dochonnairc an fear úd an Naoidhin ag filleadh a dhroma ris</span>
<lb n="5286"/><span>an sagart, agus ag cur A lámh i mbruach an phaiteana, d'á</span>
<lb n="5287"/><span>thoirmeasg ar an sagart E Féin do chaitheamh, agus fa minic</span>
<lb n="5288"/><span>an duine craibhtheach ceudna ag faicsin an nidh sin.  Ina</span>
<lb n="5289"/><span>dhiaigh sin thárla an sagart i gcomhluadar agus ag</span>
<lb n="5290"/><span>cómhlabhairt ris an fear úd, agus adubhairt ris - “A</span>
<lb n="5291"/><span>chompánaigh ionmhuin (ar sé), is mór atá ina iongnadh orm</span>
<lb n="5292"/><span>méid an docamhail bhíos orm ria chaitheamh na Sacraiminte.”</span>
<lb n="5293"/><span>“Guidhim thú (ar an fear eile) déin leasughadh ar do bheatha</span>
<lb n="5294"/><span>agus ceartuigh thú féin, óir dochonnarc-sa go ró-mhinic</span>
<lb n="5295"/><span>an toirmeasg bhíos ag á chur ort,” agus d'innis an sgeul</span>
<lb n="5296"/><span>reamhráidhte dó.  Gabhas bíodhgadh an sagart trés an</span>
<lb n="5297"/><span>nidh sin, agus dorighne aithrighe dhiochrach dhuthrachtach</span>
<lb n="5298"/><span>ina pheacadhaibh.  Agus i gcionn aimsire ina dhiaigh sin,</span>
<lb n="5299"/><span>iar mbeith do'n tsagart ina fhíreun, dobhí sé ag rádh</span>
<lb n="5300"/><span>Aifrinn, agus thárla an fear ceudna do láthair an Aifrinn,</span>
<lb n="5301"/><span>agus dochonnairc sé Críost i gcruth naoidhne ar an</span>
<lb n="5302"/><span>bpaiteana idir lámhaibh an tsagairt (re linn na Sacraiminte</span>
<lb n="5303"/><span>do chaitheamh dhó), agus é maille re gean gáire, agus le</span>
<lb n="5304"/><span>forbhfaoilteachus ag táthadh a lámh re chéile, agus ag</span>
<lb n="5305"/><span>feitheamh gnúise an tsagairt, agus dochonnairc ag lingeadh</span>
<lb n="5306"/><span>go luathgháireach i mbeul an tsagairt isteach é, agus fós</span>
<lb n="5307"/><span>níor mhothuigh an sagart docamhal 'san mbith air féin fá</span>
<lb n="5308"/><span>n-a chaitheamh amhail do chleachtadh roimhe sin.</span></p>
<lb n="5309"/>
<lb n="5310"/><p><span>Is iontuigthe as an sgeul so nach maith le Dia duine neamhghlan</span>
<lb n="5311"/><span>do bheith ag caitheamh Chuirp Chríost.</span></p>
<lb n="5312"/>
<lb n="5313"/><p><span>Is móide is iontuigthe fírinne na neithe so an nidh léightear</span>
<lb n="5314"/><span>'san seachtmhadh caibidil ag Matha, mar adubhairt Críost, ag</span>
<lb n="5315"/><span>labhairt ar na peacachaibh théid go neamhghlan do chaitheamh</span>
<lb n="5316"/><span>Chuirp Chríost - “Ná tabhraidh (ar Sé) an nidh naomhtha do</span>
<lb n="5317"/><span>na madradhaibh.”  Ionann sin re a rádh agus “A shagarta, ná</span>
<lb n="5318"/><span>dáilidh an nidh naomhtha so - eadhon, Corp Chríost - do na</span>
<lb n="5319"/><span>daoinibh madramhla bhíos i bpeacadhaibh marbhthacha.”</span>
<lb n="5320"/><span>Adeir fós Críost ris na sagartaibh gan na liaga loghmhara</span>
<lb n="5321"/><span>dárab ainm “Margarita” do chur i bhfiadhnuise na muc, dá</span>
<lb n="5322"/><span>chur i gcéill nach dlighthear A Chorp Féin do thabhairt</span>
<lb n="5323"/><span>do na peacachaibh bhíos ag á measga féin</span></p>
</div>
<pb n="102"/>
<div><lb n="5324"/><p><span>i muilleach na mailíse agus i lathaigh na locht, agus an tan</span>
<lb n="5325"/><span>caithtear mar sin é ní caithtear go spioradálta socharach é.</span>
<lb n="5326"/><span>Agus is córaide a thuigsin mar so go léightear fíoghair ro</span>
<lb n="5327"/><span>ghaolmhar do'n nidh so 'san gcuigeadh caib. deug in Ecsodus,</span>
<lb n="5328"/><span>mar a n-abair nachar fhear Dia aon rud de'n phlúr neamhdha</span>
<lb n="5329"/><span>do Chloinn Israel an feadh do mhair aoinnidh de mhin na</span>
<lb n="5330"/><span>hEigipte aca ar an bhfásach, iar dteacht trés an Mhuir</span>
<lb n="5331"/><span>Ruaidh dhóibh.  Mar an gceudna do'n pheacach chuireas roimhe</span>
<lb n="5332"/><span>teitheadh ó Pharaoh - eadhon, an diabhal - as an Eigipt - eadhon,</span>
<lb n="5333"/><span>as staid an pheacaidh agus na hurchóide - trés an</span>
<lb n="5334"/><span>Mhuir Ruaidh - eadhon, trés an ndoilgheas intinne ar fhásach</span>
<lb n="5335"/><span>na haithrighe, ní bhfaghadh an plúr neamhdha - eadhon, Corp</span>
<lb n="5336"/><span>Chríost - re a chaitheamh go spioradálta, an feadh mhairfeas</span>
<lb n="5337"/><span>aon rud de mhin na mailíse nó de phlúr an pheacaidh</span>
<lb n="5338"/><span>mharbhthaigh i gciste nó i gcliabh an chogúais aige.</span></p>
<lb n="5339"/>
<lb n="5340"/><p><span>Ag so dá sgeul as a dtuigthear go ndéin Dia dioghaltas ar</span>
<lb n="5341"/><span>an ndroing théid go neimhfhiúntach do chaitheamh Chuirp</span>
<lb n="5342"/><span>Chríost: -</span></p>
<lb n="5343"/>
<lb n="5344"/><p><span>Léightear ar dtús go bhfacaidh sagart d'áirighthe ag teacht</span>
<lb n="5345"/><span>do chaitheamh Chomaoine chuige féin neach dorighne a fhaoisidin</span>
<lb n="5346"/><span>ris roimhe sin, air nach raibh aithreachas 'san mbith, ná</span>
<lb n="5347"/><span>doilgheas, ná rún a pheacaidhe do thréigeann.  An tan do</span>
<lb n="5348"/><span>mhothaigh an sagart mar sin é, adubhairt ris fanmhuin ó'n</span>
<lb n="5349"/><span>gCorp Naomhtha do ghlacadh.  Adubhairt sean go dásachtach nach</span>
<lb n="5350"/><span>bhfanfadh, agus go gcaithfeadh an Corp Naomhtha d'fhagháil mar</span>
<lb n="5351"/><span>aon re cách.  “Ní misde (ar an sagart) go ndéinigh Dia</span>
<lb n="5352"/><span>breitheamhnus eadrainn araon.”  Agus leis sin tug an sagart an</span>
<lb n="5353"/><span>tsacraimint dó, agus ní ráinig leis a shlugadh síos ina</span>
<lb n="5354"/><span>chorp an tan do bhris dorus ar a bhraghaid agus tháinig an</span>
<lb n="5355"/><span>tSacraimint tré n-a bhrághaid amach, agus fuair bás mar sin.</span>
<lb n="5356"/><span>Is iontuigthe as an sgeul so, go ndéin Dia díoghaltus go</span>
<lb n="5357"/><span>minic ar an saoghal so féin ar na daoinibh théid do chaitheamh</span>
<lb n="5358"/><span>na Sacraiminte go neimhfhiúntach.</span></p>
<lb n="5359"/>
<lb n="5360"/><p><span>Ag so an dara sompla.  Léightear i Leabhar na bPápadh go raibh</span>
<lb n="5361"/><span>drong d'áirighthe 'san Róimh lé'r caitheamh Corp Chríost i</span>
<lb n="5362"/><span>Ló Cásga, agus tug iad féin 'san ló ceudna do chraosól</span>
<lb n="5363"/><span>agus do mheisge, agus do dhroch-chomhairle, agus dorighne Dia</span>
<lb n="5364"/><span>díoghaltus orra an lá sin féin, ionnus go dtárla dorta</span>
<lb n="5365"/><span>fola as a mbeulaibh dóibh, agus dobhí de bhreuntas agus</span>
<lb n="5366"/><span>de dhomboladh ar an bhfuil gur múchadh iad go hobann.  Agus an</span>
<lb n="5367"/><span>lá ceudna tháinig díle fearthana agus tuile adhbhalmhór</span>
<lb n="5368"/><span>tar fhonn agus tar fhearann na muinntire sin, ionnus gur</span>
<lb n="5369"/><span>sgriosadh de gach feur agus gach geamhar agus gach sochar</span>
<lb n="5370"/><span>eile dá raibh air; agus tháinig sgáileadha na droinge</span>
<lb n="5371"/><span>ceudna i riochtaibh dragún ar an bhfearann, agus ní</span>
<lb n="5372"/><span>leigidís duine ná ainmhidhe ann gan marbhadh.  Thárla do</span>
<lb n="5373"/><span>dhuine naomhtha do-bhí 'san gcathraigh do bheith ag guidhe</span>
<lb n="5374"/><span>Dé go minic, maille re dúthracht, ar son na droinge sin,</span>
<lb n="5375"/><span>agus tháinig aingeal do labhairt ris, agus adubhairt ris -</span></p>
</div>
<pb n="103"/>
<div><lb n="5376"/><p><span>“Innis damsa (ar sé) creud dob' indeunta ris an tí do</span>
<lb n="5377"/><span>chuirfeadh aonmhac impire i bpriosún dorcha in a mbiadh</span>
<lb n="5378"/><span>breuntas dofhulaing?”  Adubhairt an duine naomhtha gurab</span>
<lb n="5379"/><span>teasgadh ball budh dhual do thabhairt ar an tí dodheunfadh</span>
<lb n="5380"/><span>an t-olc sin.  “Maiseadh (ar an t-aingeal) creud an bhreith</span>
<lb n="5381"/><span>dobhearthá ar an tí do chuirfeadh an chómhra in a</span>
<lb n="5382"/><span>mbiadh Corp Chríost cumhdaighthe (i bhfiaghnaise an tsluaigh)</span>
<lb n="5383"/><span>i láib nó i lathaigh, agus do mheasgfadh i gcamra breun</span>
<lb n="5384"/><span>truaillighthe é?” “Is é so mo bhreitheamhnas (ar an duine</span>
<lb n="5385"/><span>naomhtha) ar an tí dodheunfadh sin, gurab eiriceach agus</span>
<lb n="5386"/><span>gurab ceallairgtheach é, agus gurab'é a losgadh budh dhual.”</span>
<lb n="5387"/><span>“An é nach deárnadar (ar an t-aingeal) a ionamhuil so, an</span>
<lb n="5388"/><span>ndrong ar a bhfuilise ag guidhe?  Oir do chuir siad i Ló</span>
<lb n="5389"/><span>Cásga Corp Chríost i gcómhraibh - eadhon, ina gcorpaibh</span>
<lb n="5390"/><span>agus do mheasgsad an Corp ceudna sin i meisge, i gcraos</span>
<lb n="5391"/><span>agus i gcampa iliomaid cean agus peacadh ó sin amach.  Agus</span>
<lb n="5392"/><span>dá bhrigh sin, ní bhfuil tairbhe dhuitse ná do dhuine</span>
<lb n="5393"/><span>eile 'san domhan bheith ag guidhe ar a son, óir atáid</span>
<lb n="5394"/><span>damanta an feadh bhias Dia ag caitheamh na glóire</span>
<lb n="5395"/><span>síorruidhe.  Ar gclos an sgeul sin do mhórán dá raibh</span>
<lb n="5396"/><span>'san gcathraigh, do chuir siad druim re dubhailcibh, agus</span>
<lb n="5397"/><span>agus tugsad ucht ar aithrighe, agus doronsad leóirghníomh</span>
<lb n="5398"/><span>ina lochtaibh.</span></p>
<lb n="5399"/>
<lb n="5400"/><p><span>AN SEISEADH CAIBIDIL DEUG.</span></p>
<lb n="5401"/>
<lb n="5402"/><p><span>Tráchtas ar an gcuid eile de'n Aifrionn, nó de'n Chanóin.</span></p>
<lb n="5403"/>
<lb n="5404"/><p><span>Iar gcaitheamh Chuirp Chríost fá ghnéithibh an aráin, agus</span>
<lb n="5405"/><span>iar n-ól na fola fá ghnéithibh an fhíona, téid an sagart</span>
<lb n="5406"/><span>go corr deis na haltóra do ghlacadh fíona nó uisge 'san</span>
<lb n="5407"/><span>gcailís, agus dlighidh a chur innte i gcaindigheacht is ró</span>
<lb n="5408"/><span>mhó ioná sliocht na fola bhíos 'san gcailís, agus is é</span>
<lb n="5409"/><span>adhbhar fá ndlighthear a dheunamh mar sin, ionnus go</span>
<lb n="5410"/><span>ndiongantaoi claochlodh ar an bhfuigheall sin na fola i</span>
<lb n="5411"/><span>substaint fíona nó uisge sul dobhiadh sé do ghnáith</span>
<lb n="5412"/><span>'san eudach bheag le a nglantar an chailís, agus is é</span>
<lb n="5413"/><span>fáth fá n-abraim go ndeuntar claochlódh ar fhuigheall</span>
<lb n="5414"/><span>na fola i substaint an fhíona nó an uisge, do bhrigh</span>
<lb n="5415"/><span>nach bí Fuil Chríost go sacraiminteamhail ann acht an</span>
<lb n="5416"/><span>feadh mhairid aicíde an fhíona ar a ndéintear an</span>
<lb n="5417"/><span>coisreagadh; agus an tan thig fíon eile nó uisge i</span>
<lb n="5418"/><span>gcaindigheacht is ró mhó ioná an chaindigheacht dobhí</span>
<lb n="5419"/><span>'san fíon dobhí fá na haicídibh úd, fa fhuigheall na</span>
<lb n="5420"/><span>Fola ina mheasg, múchtar aicíd na caindigheachta is lúgha.</span></p>
<lb n="5421"/>
<lb n="5422"/><p><span>Ag so sompla ar sin.  An tan chuireas an t-aithrigheach Corp</span>
<lb n="5423"/><span>Chríost ina ghoile ní bhí Corp Chríost ar marthainn</span>
<lb n="5424"/><span>ann acht an feadh mhairid ghnéithe an aráin gan claochlódh</span>
<lb n="5425"/><span>do ghabháil chuca i gcruth eile.  Mar sin do'n fhuigheall</span></p>
</div>
<pb n="104"/>
<div><lb n="5426"/><p><span>úd na fola, ní mhaireann 'san gcailís acht an feadh</span>
<lb n="5427"/><span>mhairid na haicíde fíona fá mbí i bhfolach go</span>
<lb n="5428"/><span>sacraiminteamhail; agus ó cuirthear iadsan ar gcúl, tréigidh</span>
<lb n="5429"/><span>Fuil Chríost an t-iarmhar sin dobhí 'san gcailís, de</span>
<lb n="5430"/><span>nós dá mbeith braon fíona in íochtar gloine, agus uisge</span>
<lb n="5431"/><span>do dhortadh ina cheann i gcaindigheacht budh ró mhó ioná</span>
<lb n="5432"/><span>an braon, go ndiongantaoi claochlódh ar shubstaint an</span>
<lb n="5433"/><span>bhraoin ó bheith ina fhíon chum bheith ina uisge, amhail</span>
<lb n="5434"/><span>is follus do'n tí do chuirfeadh roimhe so do dhearbhadh;</span>
<lb n="5435"/><span>óir ní fhaicfidh blas ná dath an fhíona ar an nidh do</span>
<lb n="5436"/><span>bhiadh 'san ghloinne, acht dath agus blas uisge, agus dá</span>
<lb n="5437"/><span>réir sin ní bhí ann acht uisge, agus mar an gceudna do'n</span>
<lb n="5438"/><span>nidh thuas.</span></p>
<lb n="5439"/>
<lb n="5440"/><p><span>Is é chialluigheas an “Communio” an t-altughadh buidheachais</span>
<lb n="5441"/><span>dlighthear do thabhairt do Dhia tré mar do fhágaibh Sé an</span>
<lb n="5442"/><span>fleadh sobhlasda so na haltóra mar oileamhuin spioradálta</span>
<lb n="5443"/><span>ag na Críostaighthibh.  Agus is é an t-altughadh so</span>
<lb n="5444"/><span>chialluigheas Dáibhidh, 'san 21 Sailm mar a n-abair (ag</span>
<lb n="5445"/><span>tairngire an altaighthe so) - “Iosfaidh na boicht (ar sé),</span>
<lb n="5446"/><span>agus sáiseochar iad, agus molfaid an Tighearna,” dá chuir</span>
<lb n="5447"/><span>i gcéill andiaigh an tsásaighthe dogheibhidís na boicht</span>
<lb n="5448"/><span>- eadhon, na haithrighigh - iar gcaitheamh na proinne úd na</span>
<lb n="5449"/><span>haltóra go ndlighid buidheachas do thabhairt do Dhia.</span>
<lb n="5450"/><span>Cialluighidh fós an t-altughadh úd an gáirdeachas dobhí</span>
<lb n="5451"/><span>ar na hAbstalaibh iar bhfaicsin Chríost d'éis na heiséirghe,</span>
<lb n="5452"/><span>do réir mar adeir Innocentius agus Alecsander.</span></p>
<lb n="5453"/>
<lb n="5454"/><p><span>Is é chialluigheas an “Dominus bhobiscum” adeirthear ina</span>
<lb n="5455"/><span>dhiaigh sin an impidhe chuireas an sagart 'san Aifrionn d'á</span>
<lb n="5456"/><span>iarraidh ar Dhia grása do thabhairt do'n phobal san mbeatha</span>
<lb n="5457"/><span>so, agus glóire 'san mbeatha mharthannaigh.</span></p>
<lb n="5458"/>
<lb n="5459"/><p><span>Is é adhbhar fá dtéid an sagart chum láir na haltóra i</span>
<lb n="5460"/><span>ndeireadh na horrthann, d'á chur i gcéill go raibh Críost</span>
<lb n="5461"/><span>ina mheadhon idir an gCineadh Iúdaigheach agus na cinibh</span>
<lb n="5462"/><span>eile, agus fós go raibh ina mheadhon idir an dá reacht - eadhon,</span>
<lb n="5463"/><span>an Seinreacht agus an Reacht Nuadh.</span></p>
<lb n="5464"/>
<lb n="5465"/><p><span>Is é chialluigheas an “Dominus Bhobiscum” adeirthear ina</span>
<lb n="5466"/><span>dhiaigh sin, impidhe do chuireas an sagart re hoibriughadh</span>
<lb n="5467"/><span>do thoil agus d'inntinn re Dia, do réir Albertus.</span></p>
<lb n="5468"/>
<lb n="5469"/><p><span>Is é chialluigheas “Ite Missa est,” cead do thabhairt do'n</span>
<lb n="5470"/><span>phobal filleadh d'á n-árusaibh féin iar n-éisteacht an</span>
<lb n="5471"/><span>Aifrinn, dá chur i gcéill nach dligheann an pobal an</span>
<lb n="5472"/><span>eaglais d'fhágbháil ó'n oifig dhiadha acht d'aonta an</span>
<lb n="5473"/><span>tsagairt, agus is síos bhíos aghaidh an tsagairt re rádh</span>
<lb n="5474"/><span>na mbriathar sin, do bhrigh gurab ris an bpobal bhíos an</span>
<lb n="5475"/><span>sagart ag labhairt.</span></p>
<lb n="5476"/>
<lb n="5477"/><p><span>Is é chialluigheas “Benedicamus Domino” furáileamh an</span>
<lb n="5478"/><span>tsagairt ar an bpobal uim altughadh re Dia tar éis íodhbarta</span>
<lb n="5479"/><span>an Aifrinn.</span></p>
<lb n="5480"/>
<lb n="5481"/><p><span>Is é adhbhar fá n-iompuigheann an sagart a aghaidh ar an</span>
<lb n="5482"/><span>altóir ag rádh</span></p>
</div>
<pb n="105"/>
<div><lb n="5483"/><p><span>Requiescant in pace, do bhrigh gurab ar na</span>
<lb n="5484"/><span>marbhaibh nach bíonn do láthair labhras.</span></p>
<lb n="5485"/>
<lb n="5486"/><p><span>Is é chialluigheas an bheannacht doghnídh an sagart ar an</span>
<lb n="5487"/><span>bpobal i bhfóircheann an Aifrinn, ag tógbháil a láimhe i</span>
<lb n="5488"/><span>bhfíoghair na Croise, an beannughadh dorighne Críost ar</span>
<lb n="5489"/><span>na Deisgioblaibh ag tógbháil a láimhe ós a gcionn re hucht</span>
<lb n="5490"/><span>dulta ar Neamh dhó, do réir mar léightear ag Lúcás 'san</span>
<lb n="5491"/><span>gcaibidil ndeighionaigh - “Ar dtógbháil A láimhe (ar sé)</span>
<lb n="5492"/><span>do bheannuigh iad agus do thriall uatha, agus dorugadh ar</span>
<lb n="5493"/><span>Neamh E.”</span></p>
<lb n="5494"/>
<lb n="5495"/><p><span>Léightear, fós, fíogharacha 'san mBiobla ar an nidh ceudna</span>
<lb n="5496"/><span>so.  Ar dtús 'san naomhadh caibidil in Lebhiticus, mar a</span>
<lb n="5497"/><span>n-aithristear go ndeárnadh Maoise agus Aaron, iar gcríochnughadh</span>
<lb n="5498"/><span>na híodhbartha, an pobal do bheannughadh.</span></p>
<lb n="5499"/>
<lb n="5500"/><p><span>Léightear an nidh ceudna ag Solamh 'san ochtmhadh caibidil de'n</span>
<lb n="5501"/><span>treas leabhar de Leabhraibh na Ríogh.</span></p>
<lb n="5502"/>
<lb n="5503"/><p><span>Is é chialluigheas an Soisgeul Deighionach na comaoineacha do</span>
<lb n="5504"/><span>chuir Dia orruinn an mhéid gurbhfiú leis a Mhac Féin do chur</span>
<lb n="5505"/><span>i gcolann d'ár bhfuasgladh, agus A Fhuil agus A Fheóil féin</span>
<lb n="5506"/><span>do thabhairt dhúinn mar oileamhuin spioradálta.</span></p>
<lb n="5507"/>
<lb n="5508"/><p><span>Adeir S. Augustín 'san 118 eipistil do sgríobh chum Ianuariuis</span>
<lb n="5509"/><span>gurab ó na hAbstalaibh dofrith mar ghnáthughadh an t-Aifrionn</span>
<lb n="5510"/><span>do rádh ar céadlongadh, agus ní gan adhbhar do lean an Eagluis</span>
<lb n="5511"/><span>de sin ó shoin anuas.  Ar dtús go n-abair Dia linn Flaitheas</span>
<lb n="5512"/><span>Dé d'iarraidh ó thosach, agus ina dhiaigh sin gach nídh</span>
<lb n="5513"/><span>saoghalta, agus do bhrigh gurab nidh diadha an t-Aifrionn, do</span>
<lb n="5514"/><span>réir mar suigheadh linn thuas, is cóir tús do thabhairt dó</span>
<lb n="5515"/><span>tar na biadhaibh shaoghalta; agus fós beanaidh re honóir na</span>
<lb n="5516"/><span>Sacraiminte caithtear 'san Aifrionn a chaitheamh ar céadlongadh,</span>
<lb n="5517"/><span>ó's ar céadlongadh is mó caondúthracht an duine chum</span>
<lb n="5518"/><span>crábhaidh; agus fós gurab ar céadlongadh is glainne bhíos</span>
<lb n="5519"/><span>ciall agus inntleacht an duine, agus is mó a shuaimhneas agus</span>
<lb n="5520"/><span>a thromdhacht agus nach andiaigh bídh nó díghe do chaitheamh.</span>
<lb n="5521"/><span>Dá bhrigh sin is maith an fáth dobhí ag an Eagluis fá'r</span>
<lb n="5522"/><span>órduigh an t-Aifrionn do rádh ar céadlongadh, óir dá mbiadh</span>
<lb n="5523"/><span>cead ag an dtuata an tSacraimint do chaitheamh tar éis bídh</span>
<lb n="5524"/><span>nó dighe, dobudh fhéidir gur re linn bheith ar baoithchéill</span>
<lb n="5525"/><span>dóibh ó mheisge nó ó chraos dorachadaois dá chaitheamh.</span></p>
<lb n="5526"/>
<lb n="5527"/><p><span>Biodh a fhios agat, a léightheóir, an t-uisge coisreagtha</span>
<lb n="5528"/><span>croithtear ar an bpobal andiaigh an Aifrinn go bhfuil ag á</span>
<lb n="5529"/><span>ghnáthughadh ó aimsir an chéad Phápa d'ar bh'ainm Alecsander</span>
<lb n="5530"/><span>do réir mar léightear ag Decretales 'san gceathramhadh</span>
<lb n="5531"/><span>disting de con. caibidil aqua; 106 bliadhna andiaigh</span>
<lb n="5532"/><span>Chríost dobhí an Alecsander so ann; agus fa hé an</span>
<lb n="5533"/><span>seachtmhadh Pápadh andiaigh Pheadair é.  Agus fa fíoghair</span>
<lb n="5534"/><span>do'n uisge coisreagtha an nidh úd doghnídhthí le</span>
<lb n="5535"/><span>sagartaibh na Seinreachta, do réir mar léightear 'san</span></p>
</div>
<pb n="106"/>
<div><lb n="5536"/><p><span>gcéad caibidil deug in Lebhiticus do croithtí leó, iomorro,</span>
<lb n="5537"/><span>do naomhadh an phobail, luaith laoigh tré na measgthaoi fuil.</span></p>
<lb n="5538"/>
<lb n="5539"/><p><span>Atáid trí h-adhbhair fá ndlighthear go speisialta Aifrionn</span>
<lb n="5540"/><span>d'eisteacht go dúthrachtach.  An chéad adhbhar, do bhrigh</span>
<lb n="5541"/><span>go bhfuil sé d'fhiachaibh ar gach aon duine Aifrionn</span>
<lb n="5542"/><span>d'eisteacht, i bpéin peachaidh marbhthaigh, go háirighthe</span>
<lb n="5543"/><span>gach aon Lá Saoire agus Domhnach, má's féidir dhó a</span>
<lb n="5544"/><span>fhághail, acht muna raibh cúis dlisteanach aige, do réir</span>
<lb n="5545"/><span>mar léightear ag Decretales.</span></p>
<lb n="5546"/>
<lb n="5547"/><p><span>An dara h-adhbhar, áirde na neithe chialluigheas an t-Aifrionn,</span>
<lb n="5548"/><span>óir cialluighidh an t-Aifrionn íodhbairt Críost do réir</span>
<lb n="5549"/><span>S. Tomás, 'san gcéad alt de'n 83 ceist de'n treas rann d'á</span>
<lb n="5550"/><span>Dhiadhacht.  Mar an gceudna adeir S. Augustín, 'san leabhar</span>
<lb n="5551"/><span>ro sgríobh ar Bheatha Phrosper - “Aon uair amháin (ar sé)</span>
<lb n="5552"/><span>do híodhbradh Críost ann féin, gidheadh doghnídhthear</span>
<lb n="5553"/><span>A íodhbairt go laetheamhail 'san tSacraimint so.</span></p>
<lb n="5554"/>
<lb n="5555"/><p><span>An treas adhbhar, tré mhéid na dtairbheadh dogheibhthear ó</span>
<lb n="5556"/><span>n-a eisteacht, ar dtús doghnídh duine páirteach re sochar</span>
<lb n="5557"/><span>Pháise Chríost; doghnídh fós páirteach é le sochar an</span>
<lb n="5558"/><span>mholta bhríoghmhar bhíos i mbriathraibh an Aifrinn, agus an</span>
<lb n="5559"/><span>treas fheacht re guidhe caondúthrachtaigh an tsagairt</span>
<lb n="5560"/><span>fhíoraonda.</span></p>
<lb n="5561"/>
<lb n="5562"/><p><span>Tabhair dod' aire, a léightheóir, gurab córa dul d'fhios</span>
<lb n="5563"/><span>an Aifrinn ná d'ionnsuidhe ar thaisibh na naomh ná ar</span>
<lb n="5564"/><span>mhionn dá uaisle ar talmhain, mar atá an Chroch Naomh, nó</span>
<lb n="5565"/><span>Bainne Cíoch Mhuire, nó ionnar Chríost, nó Geibhionn</span>
<lb n="5566"/><span>Phóil, nó Bachall Pheadair, nó fós Coirp na n-Apstal</span>
<lb n="5567"/><span>féin, nó naomh eile d'á uaisle, ar dhá adhbhar.  An chéad</span>
<lb n="5568"/><span>adhbhar, do bhrigh gurab ró uaisle an nidh atá 'san Aifrionn,</span>
<lb n="5569"/><span>mar atá Diadhacht agus Daonnacht Chríost, amhuil do suidheadh</span>
<lb n="5570"/><span>linn thuas, ionáid na neithe do luadhmar.  An dara h-adhbhar,</span>
<lb n="5571"/><span>do bhrigh go bhfuil d'fhiachaibh orruinn i bpéin peacaigh</span>
<lb n="5572"/><span>marbhthaigh gach aon Domhnach agus Lá Saoire an t-Aifrionn</span>
<lb n="5573"/><span>d'fhios agus d'eisteacht, do réir órdaighthe na hEagluise,</span>
<lb n="5574"/><span>amhail adubhramar.  Ní hionann agus na neithe eile do</span>
<lb n="5575"/><span>luadhmar, óir ní bhfuil d'fhiachaibh ar aon duine fiosrughadh</span>
<lb n="5576"/><span>do dheunamh ar na neithibh reamhráidhte, acht muna raibh</span>
<lb n="5577"/><span>móide air um dul d'á bhfios, no muna gceangaltar do leith</span>
<lb n="5578"/><span>aithrighe air é.</span></p>
<lb n="5579"/>
<lb n="5580"/><p><span>Tuig, a léightheóir, gurab leór gach nídh d'á ndubhramar</span>
<lb n="5581"/><span>do shubstaint an Aifrinn, agus do gach nídh éigeantach eile</span>
<lb n="5582"/><span>bheanas ris ó sin amach; agus biodh a fhios agat nach le</span>
<lb n="5583"/><span>dearmad do fhágbhamar an Phaidir gan</span>
<lb n="5584"/><span>mhíniughadh, acht do bhrigh go</span>
<lb n="5585"/><span>gcaithfidhmís trácht fada do dheunamh uirre, dobhiadh</span>
<lb n="5586"/><span>liosda re a léaghadh, agus fós a mhionca do mhínigheadh</span>
<lb n="5587"/><span>go fóirleathan le húghdaraibh eile í.  Atáid fós poingc</span>
<lb n="5588"/><span>eile de'n Chanóin ar nachar leanamar d'á léirmhíniughadh</span>
<lb n="5589"/><span>nach righid na tuatadha a leas do mhínughadh dhóibh,</span>
<lb n="5590"/><span>agus d'á bhrigh sin d'fhágbhamar amuigh iad gan teacht</span>
<lb n="5591"/><span>tarsa.</span></p>
<lb n="5592"/>
<lb n="5593"/><p><span>Anois, cheana, ó críochnuigheadh linn suim an Aifrinn go</span>
<lb n="5594"/><span>soiche so, ní fuláir dhúinn a fhoillsiughadh agus a</span>
<lb n="5595"/><span>fhionnochtadh go cinnte creud an sochair</span></p>
</div>
<pb n="107"/>
<div><lb n="5596"/><p><span>in a dtéid sé do bheódhaibh agus do mharbhaibh.</span>
<lb n="5597"/><span>Agus an mhéid bheanas ris na marbhaibh, do bhrígh go seunaid</span>
<lb n="5598"/><span>na héiricighe go hamhnáireach nach bhfuil ionad eile ann tar</span>
<lb n="5599"/><span>éis na beatha so (mar atá purgadóir) in a mbeith dáil</span>
<lb n="5600"/><span>cabhra i ndán do na fíreunachaibh ar a mbí sal na péine</span>
<lb n="5601"/><span>aimseardha tré nach deunaid leóirgníomh iomlán ina</span>
<lb n="5602"/><span>gceanaibh, do réir na breithe aithrighe cuirthear orra 'san</span>
<lb n="5603"/><span>mbeatha so.  Cruitheócham 'san gcaibidil so síos go bhfuil</span>
<lb n="5604"/><span>purgadóir ann, agus dá réir sin go bhfuil ionad ann tar éis</span>
<lb n="5605"/><span>na beathadh so in a bhféadthar furtacht do thabhairt do na</span>
<lb n="5606"/><span>fíreunachaibh.</span></p>
<lb n="5607"/>
<lb n="5608"/><p><span>AN SEACHTMHADH CAIBIDIL DEUG.</span></p>
<lb n="5609"/>
<lb n="5610"/><p><span>In a suidhtear Purgadóir do bheith ann, agus dá réir sin go</span>
<lb n="5611"/><span>dtéid an t-Aifrionn i sochar do na h-anmaibh bhíos innte.</span></p>
<lb n="5612"/>
<lb n="5613"/><p><span>Adeirid na heiricighe nach bhfuil Purgadóir ann, agus dobheirid</span>
<lb n="5614"/><span>Sgrioptúir (dar leó féin) dá áitiughadh sin as an gcéad</span>
<lb n="5615"/><span>caibidil deug in Ecclesiastes, mar a n-abair Solamh - “Dá</span>
<lb n="5616"/><span>dtuiteadh an crann chum na háirde budh dheas nó chum na h-áirde</span>
<lb n="5617"/><span>budh thuaidh, gibé ionad in a dtuitfeadh is ann bhias.”  Is</span>
<lb n="5618"/><span>ionann sin re a rádh agus dá ndeachadh an t-anam go Flaitheas</span>
<lb n="5619"/><span>Dé, chum na háirde budh dheas, nó go h-ifrionn, chum ná</span>
<lb n="5620"/><span>hairde budh thuaidh, gibé dhíobh gus a rachaidh is ann bhias.</span>
<lb n="5621"/><span>Ar an adhbharsoin (ar an t-éiriceach) ní bhfuil ann acht an</span>
<lb n="5622"/><span>dá ionad sin amháin do réir na Sgrioptúra, agus dá réir</span>
<lb n="5623"/><span>sin ní bhfuil an treas ionad ann - eadhon, Purgadóir.</span></p>
<lb n="5624"/>
<lb n="5625"/><p><span>Mo fhreagradh ar an eiriceach gurab é tuigeas Solamh 'san</span>
<lb n="5626"/><span>ionad reamhráidhte úd nach bhfuil acht dá ionad ann chum</span>
<lb n="5627"/><span>áitighthe go síorruidhe ionnta, mar atá Flaitheas Dé agus</span>
<lb n="5628"/><span>ifrionn, agus nach ionad áitighthe go síorruidhe</span>
<lb n="5629"/><span>Purgadóir, agus dá bhrigh sin nach ráinig a leas labhairt</span>
<lb n="5630"/><span>ar Purgadóir 'san áit úd; agus is córaide dhúinn a thuigsin</span>
<lb n="5631"/><span>mar so go bhfuilid áite 'san Sgrioptúir in a labharthar go</span>
<lb n="5632"/><span>heidirdhealbhtha ar ifrionn íochtarach agus ar</span>
<lb n="5633"/><span>Phurgadóir.</span></p>
<lb n="5634"/>
<lb n="5635"/><p><span>Ag so, iomorro, mar adeir Iób, 'san seachtmhadh caibidil, ag</span>
<lb n="5636"/><span>labhairt ar Ifrionn íochtarach - “An tí théid síos (ar sé)</span>
<lb n="5637"/><span>ní rachaidh suas, agus ní fhillfidh d'á thigh féin” -</span>
<lb n="5638"/><span>eadhon, go Flaitheas Dé.</span></p>
<lb n="5639"/>
<lb n="5640"/><p><span>Adeir fós an Sgrioptúir in ionad eile nach bhfuil fuasgladh</span>
<lb n="5641"/><span>ar bith ar an tí bhíos in ifrionn, gidheadh adeir Isaias,</span>
<lb n="5642"/><span>ag labhairt ar Phurgadóir go fáthrúnda 'san gceathramhadh</span>
<lb n="5643"/><span>caibidil fichead - “Iadhfuighthear iad (ar sé) 'san phriosún,</span>
<lb n="5644"/><span>agus tar éis iomad laethe fiosróchar iad,” dá chur i gcéill</span>
<lb n="5645"/><span>an mhuinntear bhíos i bpriosún purgadóra go mbíonn dáil cabhra</span></p>
</div>
<pb n="108"/>
<div><lb n="5646"/><p><span>a gcionn, agus 'san bhfioghair so léightear ar Iónas,</span>
<lb n="5647"/><span>mar do fóireadh i mbroinn an mhíl mhóir é, óir, mar do</span>
<lb n="5648"/><span>fóireadh eisean i mbroinn an mhíl mhóir, is mar sin atá i</span>
<lb n="5649"/><span>gcinneadh do'n droing bhíos i bpríosún peannaideach</span>
<lb n="5650"/><span>Purgadóra, tiocfaid as andiaigh coimhlíonta na péine</span>
<lb n="5651"/><span>aimseardha bhíos d'fhiachaibh orra do íoc ann.</span></p>
<lb n="5652"/>
<lb n="5653"/><p><span>Agus is córaide so do thuigsin mar so an nidh léightear ag</span>
<lb n="5654"/><span>Pól, 'san treas caibidil de'n chéad eipistil do sgríobh chum</span>
<lb n="5655"/><span>na gCoirinnteach - “Gibé aiteóchas (ar sé) ar fhundaimint</span>
<lb n="5656"/><span>an chreidimh foirmeamhuil, ór nó airgead, nó clocha buadha,</span>
<lb n="5657"/><span>nó crannghal, nó feur tirm, no barrach lín, dá ngabhaid</span>
<lb n="5658"/><span>losga chuca biaid slán.”  Ionann (do réir Lisa) na trí</span>
<lb n="5659"/><span>neithe úd - eadhon, crann, feur tirim, agus barrach lín, agus</span>
<lb n="5660"/><span>na peacaidhe thug duine i ndearmad ina fhaoisidin, nó na</span>
<lb n="5661"/><span>peacaidhe do chuir duine ina fhaoisidin, agus gach nach ráinig</span>
<lb n="5662"/><span>leis leoirghníomh do dheunamh, nó na peacaidhe sologhtha,</span>
<lb n="5663"/><span>dá chur i gcéil gibé rachas le ceachtar de na trí gnéithibh</span>
<lb n="5664"/><span>úd go purgadóir go nglantar a anam uatha le teine purgadóra.</span></p>
<lb n="5665"/>
<lb n="5666"/><p><span>Is maith fós an suigheamh ar purgadóir an nidh léightear 'san</span>
<lb n="5667"/><span>dara caibidil deug de'n dara leabhar de Leabhraibh na Machaibei,</span>
<lb n="5668"/><span>mar a n-innistear gur chuir Iúdas Macabeus suim mhór airgid</span>
<lb n="5669"/><span>go Cathraigh Ierusalem, d'á ofrálughadh mar íodhbairt ar son</span>
<lb n="5670"/><span>peacaidh na marbh; agus fós adeir i ndeireadh an chaibidil</span>
<lb n="5671"/><span>ceudna gur naomhtha agus gur socharach an smuaineadh guidhe do</span>
<lb n="5672"/><span>dheunamh ar na marbhaibh d'á sgaoileadh ó n-a bpeacadhaibh.</span></p>
<lb n="5673"/>
<lb n="5674"/><p><span>Is follus as an áit so go bhfuil Purgadóir ann; óir do budh</span>
<lb n="5675"/><span>diomhaoin guidhe do dheunamh ar son na marbh atá in Ifrionn</span>
<lb n="5676"/><span>íochtarach, do bhrigh nach bhfuil dáil chabhra 'san mbith i</span>
<lb n="5677"/><span>ndán dóibh, agus nach fóghnann guidhe ná maith ar bith</span>
<lb n="5678"/><span>d'á ndeintear ar a son dóibh, do réir na Sgrioptúra.  Mar</span>
<lb n="5679"/><span>an gceudna, ní dlighthear guidhe do dheunamh ar na marbhaibh</span>
<lb n="5680"/><span>atá i bFlaitheas De, do bhrigh go bhfuil an uile shásughadh</span>
<lb n="5681"/><span>dlighthear do bheith aca ina seilbh, do réir Dáibhidh 'san</span>
<lb n="5682"/><span>18 Sailm, mar a n-abair, i bpearsain an anma, ag labhairt go</span>
<lb n="5683"/><span>fíoraonda - “Sáiseóchar mé (ar sé) an tan bhus leór dam</span>
<lb n="5684"/><span>dod' ghlóire-se.”  Do bhrigh nach féidir fortacht do</span>
<lb n="5685"/><span>thabhairt do na marbhaibh bhíos i n-Ifrionn, agus nach bhfuil</span>
<lb n="5686"/><span>riachtanas ar na naomhaibh atá i bhFlaitheas Dé, ní fuláir</span>
<lb n="5687"/><span>an treas áit do bheith ann d'á rachadh déirc, guidhe, agus</span>
<lb n="5688"/><span>deaghoibreacha na droinge bhíos ar an saoghal so i sochar,</span>
<lb n="5689"/><span>agus fós bhíos i ngeall na nguidhe agus na ndeaghoibreacha</span>
<lb n="5690"/><span>ceudna; agus ó nach é Ifrionn ná Flaitheas Dé a ionamhiul</span>
<lb n="5691"/><span>so de ionad, ní fuláir an treas ionad d'fhághail, agus ní</span>
<lb n="5692"/><span>bhfuil an treas ionad ann acht purgadóir, nó má tá,</span>
<lb n="5693"/><span>inniseadh an t-éiriceach é.  Ar an adhbharsoin atá purgadóir</span>
<lb n="5694"/><span>ann.</span></p>
<lb n="5695"/>
<lb n="5696"/><p><span>Agus is córaide a mheas go bhfuil purgadóir ann an nidh</span>
<lb n="5697"/><span>léightear ag Matha 'san dara caibidil deug - “Gibé dodheunadh</span>
<lb n="5698"/><span>peacadh (ar sé)</span></p>
</div>
<pb n="109"/>
<div><lb n="5699"/><p><span>anaghaidh an Spioraid Naoimh, ní maithfidhear</span>
<lb n="5700"/><span>dhó é 'san mbeathaidh so ná andiaigh an bháis.”</span>
<lb n="5701"/><span>Creud is ionntuigthe as na briathraibh so Mhatha acht go bhfuil</span>
<lb n="5702"/><span>peacadh éigin ann in eugmais an pheacaidh úd anaghaidh</span>
<lb n="5703"/><span>an Spioraid Naoimh, mar atá peacadh sologhtha, maithtear tar</span>
<lb n="5704"/><span>éis na beathadh so.  Gidheadh ní maithtear peacadh ar bith i</span>
<lb n="5705"/><span>n-ifrionn íochtarach, agus ní théid peacadh ar bith go</span>
<lb n="5706"/><span>Flaitheas Dé, agus ar an adhbhar sin atá ionad eile ann</span>
<lb n="5707"/><span>in a bhféidir peacadh éigin do mhaitheamh tar éis na</span>
<lb n="5708"/><span>beathadh so in eugmais an dá ionaid úd, agus is é sin</span>
<lb n="5709"/><span>purgadóir, amhail adubhramar.</span></p>
<lb n="5710"/>
<lb n="5711"/><p><span>Léightear 'san gceathramhadh caibidil ag Thobias briathra</span>
<lb n="5712"/><span>as a dtuigthear purgadóir do bheith ann, mar a labhrann leis</span>
<lb n="5713"/><span>an ndéirceach - “Cuir (ar sé) d'arán agus d'fhíon féin</span>
<lb n="5714"/><span>ar uaigh an fhíréin, ionnus na boicht sáiseóchar leó sin</span>
<lb n="5715"/><span>go nguidheadaois ar son anmann na marbh.”  Adeir, fós, Solamh,</span>
<lb n="5716"/><span>'san seachtmhadh caibidil in Ecclesiastes, nídh thig leis</span>
<lb n="5717"/><span>an áit ceudna - “Sín do lámh (ar sé) chum na mbocht, ionnus</span>
<lb n="5718"/><span>go rachadh do thrócaire agus do bheannacht i soileas dóibh;</span>
<lb n="5719"/><span>agus ná cuir toirmeasg ar ghrásaibh d'fhagháil do'n mharbh.”</span>
<lb n="5720"/><span>As na hionadaibh so, agus as mórán d'áitibh eile 'san</span>
<lb n="5721"/><span>Sgrioptúir, is iontuigthe go dtéid guidhe na mbocht agus na</span>
<lb n="5722"/><span>bhfíreun agus an deaghmodhmhartha i sochar do na marbhaibh</span>
<lb n="5723"/><span>bhíos i purgadóir.  Agus is iontugtha dúinn d'ár n-aire</span>
<lb n="5724"/><span>gurab iad an drong bhíos beó ar an saoghal so fhóireas</span>
<lb n="5725"/><span>an drong úd bhíos i mbruid i bpurgadóir, agus nach iad</span>
<lb n="5726"/><span>féin fhóireas a chéile an feadh bhíd i bpurgadóir, agus</span>
<lb n="5727"/><span>is ina fhíoghair so atá an nidh léightear 'san treas</span>
<lb n="5728"/><span>caibidil in Ecsodus mar a n-abair nach daoirseach ar bith</span>
<lb n="5729"/><span>dá raibh 'san Eigipt féin do chuir Dia d'fhóirighthin</span>
<lb n="5730"/><span>Chloinne Israel as an mbruid agus as an moghsainne in a rabhadar</span>
<lb n="5731"/><span>ag Pharaoh, acht Maoise ó thalamh Midian, dobhí ina dhuine</span>
<lb n="5732"/><span>shaor.  Mar an gceudna, amhail adubhramar, ní haon anam dá</span>
<lb n="5733"/><span>mbí i ndaoirse i bpurgadóir fhóireas na hanmanna eile bhíos</span>
<lb n="5734"/><span>i bpurgadóir an gcéin bhíos féin eatorra, acht saoirsigh</span>
<lb n="5735"/><span>beathadh an tsaoghail so.  Agus dá mbeith ina</span>
<lb n="5736"/><span>iongnadh ar neach creud as nach go Flaitheas</span>
<lb n="5737"/><span>Dé théid anam an fhíréin gan cháirde andiaigh an bháis,</span>
<lb n="5738"/><span>biodh a fhios aige gurab é snas nó sal an pheacaidh, mar atá</span>
<lb n="5739"/><span>salachar na coire agus salachar na péine aimseardha, agus má</span>
<lb n="5740"/><span>tá de dhruim na haithrighe agus na habsolóide go nglantar an</span>
<lb n="5741"/><span>t-anam ó salchar na coire, bídh cáidheach ó shalachar na</span>
<lb n="5742"/><span>péine, muna ndeárnadh leóirghníomh 'san tsaoghal so re linn</span>
<lb n="5743"/><span>a bheathadh, agus is sé sin chongbhas ó dhul ar neamh é, do</span>
<lb n="5744"/><span>bhrigh go n-abair Eóin 'san dara caibidil deug de Leabhar na</span>
<lb n="5745"/><span>dTaisbeántadh nach téid nidh ar bith cáidheach nó neamhghlan</span>
<lb n="5746"/><span>isteach 'san bhFlaitheas Neamhdha.</span></p>
<lb n="5747"/>
<lb n="5748"/><p><span>Ag so sompla ar an nidh ceudna.  Dá mbeith sladaighe i bpriosún</span>
<lb n="5749"/><span>tré chionn bó do ghoid ó ná chómharsain, féadaigh an rígh</span>
<lb n="5750"/><span>an choir do mhaitheamh dhó, agus gan a chur chum báis, gidheadh,</span>
<lb n="5751"/><span>is éigean dó fanamhuin 'san</span></p>
</div>
<pb n="110"/>
<div><lb n="5752"/><p><span>bpriosún go deunamh lóeirghníomha</span>
<lb n="5753"/><span>le n-a chomharsain 'san ngaduigheacht dorighne air.</span>
<lb n="5754"/><span>Mar an gceudna do'n tsladuighe - eadhon, an peacach - gidh</span>
<lb n="5755"/><span>dobheir an Rígh Uile-Chumhachtach pardún 'san gcoir dó, gan</span>
<lb n="5756"/><span>a dhamnughadh go síorraidhe i mbás Ifrinn, dobheir air bheith</span>
<lb n="5757"/><span>i bpriosún purgadóra go deunamh leóirghníomha dhó in gach</span>
<lb n="5758"/><span>lot dá ndeárnadh 'san mbeatha so, do réir mar adeir Matha</span>
<lb n="5759"/><span>'san gcúigeadh caibidil - “An tí (ar sé) nach déin réidhteach</span>
<lb n="5760"/><span>re n-a chómharsain ina fhiachaibh 'san mbeatha so, cuirfighear</span>
<lb n="5761"/><span>i bpriosún é, in a mbeith ceangailte ag na ceustúnachaibh</span>
<lb n="5762"/><span>nó go ndíolann an phighin deigheanach.”</span></p>
<lb n="5763"/>
<lb n="5764"/><p><span>Adeir Pól 'san dara caibidil chum na bhPhilipenseach briathra</span>
<lb n="5765"/><span>as a dtuigfeam go bhfuil purgadóir ann - “In Ainm Iosa (ar sé)</span>
<lb n="5766"/><span>feacfuighear an uile ghlún ar neamh, ar talmhain, agus in</span>
<lb n="5767"/><span>Ifrionn.”  Agus adeir Eóin, 'san gcúigeadh caibidil de Leabhar</span>
<lb n="5768"/><span>na dTaisbeántadh, go dtabhair an uile chreatúr ar neamh,</span>
<lb n="5769"/><span>agus ar talmhain, agus fá thalmhain, cádhus, glóire, agus</span>
<lb n="5770"/><span>onóir do Dhia tré shaoghal na saoghal.</span></p>
<lb n="5771"/>
<lb n="5772"/><p><span>Tuig, a léighthóir, go bhfuilid dream fá thalmhain do réir</span>
<lb n="5773"/><span>an dá ionad so, doghnídh feacadh ghlún in Ainm Iosa, agus</span>
<lb n="5774"/><span>dobheir onóir agus glóir do Dhia, ghidheadh adeir Dáibhidh,</span>
<lb n="5775"/><span>'san 118 Sailm, nach molaid na mairbh théid go h-ifrionn</span>
<lb n="5776"/><span>íochtarach an Tighearna.  Ar an adhbhar sin atá ionad eile</span>
<lb n="5777"/><span>fá thalmhain in a moltar Dia, agus is í sin purgadóir, nó</span>
<lb n="5778"/><span>munab í, abradh an t-éiriceach an t-ionad eile.</span></p>
<lb n="5779"/>
<lb n="5780"/><p><span>Tig Chrisostomus leis an nidh so, 'san 21 Homilia ar</span>
<lb n="5781"/><span>Ghníomharthaibh na nAbstal - “Ní diomhaoin (ar sé)</span>
<lb n="5782"/><span>doghnídhthear íodhbairt ar na marbhaibh, ná úrnaighthe, ná</span>
<lb n="5783"/><span>deirc.”  Adeir S. Augustín, 'san 22 Seanmór ar Bhriathraibh</span>
<lb n="5784"/><span>na nApstal, nidh thig leis an bhfírinne so - “Ní hionchur</span>
<lb n="5785"/><span>(ar sé) i gconntabhairt, urnaighthe agus déirc agus íodhbairt</span>
<lb n="5786"/><span>na hEagluise, go dtabhair furtacht ar na marbhaibh.”</span></p>
<lb n="5787"/>
<lb n="5788"/><p><span>Léightear 'san 31 caibidil de'n chéad leabhar de Leabhraibh</span>
<lb n="5789"/><span>na Ríogh go ndeárnadh fir na Galaad trosgadh seacht lá</span>
<lb n="5790"/><span>andiaigh adhlaicthe Shauil agus Ionathan.  Léightear 'san</span>
<lb n="5791"/><span>chéad chaibidil de'n dara leabhar de Leabhraibh na Ríogh,</span>
<lb n="5792"/><span>an tan dochualaidh Dáibhídh bás na droinge ceudna gur</span>
<lb n="5793"/><span>chaoidh sé féin agus an drong dobhí ina fhochair, agus</span>
<lb n="5794"/><span>go ndeárnadh siad trosgadh go heaspartain.</span></p>
<lb n="5795"/>
<lb n="5796"/><p><span>Léightear fós 'san dara caibidil deug de'n seiseadh leabhar</span>
<lb n="5797"/><span>do sgríobh S. Augustín in a “Fhaoisidin,” go n-abradh an</span>
<lb n="5798"/><span>t-Aifrionn go minic ar anam a mháthar, d'ár bh'ainm Monica.</span>
<lb n="5799"/><span>Adeir Dáibhidh, 'san 85 Sailm, nidh as a dtuigthear purgadóir</span>
<lb n="5800"/><span>do bheith ann - “Is mór, a Thighearna (ar sé), Do thrócaire</span>
<lb n="5801"/><span>orm, do bhrigh gur shaorais m'anam ó ifrionn íochtarach.”</span>
<lb n="5802"/><span>Creud is ionntuigthe as so acht go n-admhann Dáibhídh go</span>
<lb n="5803"/><span>bhfuil ifrionn íochtarach ann, mar atá purgadóir.</span>
<lb n="5804"/></p>
</div>
<pb n="111"/>
<div><lb n="5805"/><p><span>Is follus, do réir a ndubhramar, gibé thuigfeas go glinn na</span>
<lb n="5806"/><span>háite do haithleigheadh linn go bhfuil purgadóir ann, in a</span>
<lb n="5807"/><span>mbíd anamna na bhfíreun ar a mbí sal na péine aimseardha;</span>
<lb n="5808"/><span>agus, fós, go ndlighthear guidhe do dheunamh orra, agus go</span>
<lb n="5809"/><span>bhféadthar a saoradh agus a nglanadh ó'n tsalachar le déirc</span>
<lb n="5810"/><span>agus le deaghoibreachaibh na droinge bhíos beó ar an</span>
<lb n="5811"/><span>saoghal so.</span></p>
<lb n="5812"/>
<lb n="5813"/><p><span>Adeir S. Augustín 'san naomhadh caibidil de'n leabhar dárab</span>
<lb n="5814"/><span>ainm “Enchiridion” briathra as a dtuigthear go dtéid an</span>
<lb n="5815"/><span>t-Aifrionn i bhfoghnamh do na marbhaibh - “Ní bithte bheith</span>
<lb n="5816"/><span>ag á sheunadh (ar sé) go dtugthar saordháil d'anmaibh na</span>
<lb n="5817"/><span>marbh an tan ofráltar íodhbairt an tSlánuightheóra ar a</span>
<lb n="5818"/><span>son.</span></p>
<lb n="5819"/>
<lb n="5820"/><p><span>Léightear ag Greagóir Naomhtha, 'san 55 caibidil de'n</span>
<lb n="5821"/><span>cheathramhadh leabhar de Leabhraibh na hAgallmha go raibh</span>
<lb n="5822"/><span>sagart d'áirighthe in Eaglais Eóin 'san mbaile dárab ainm</span>
<lb n="5823"/><span>Taurena, agus go gcleachtadh dul d'á fothragadh i dtobar do</span>
<lb n="5824"/><span>bhí 'san mbaile ceudna as a mbuinnigheadh uisge teith do ghnáth.</span>
<lb n="5825"/><span>Agus lá n-aon dá ndeachaidh an sagart reamhráidhte dá</span>
<lb n="5826"/><span>fhothragadh féin 'san áit sin, agus iar ndul isteach do'n</span>
<lb n="5827"/><span>árus dobhí ós cionn an tobair, fuair óglaoch anaithnidh</span>
<lb n="5828"/><span>ar a chionn istigh, agus dorinne an t-óglaoch timpireacht</span>
<lb n="5829"/><span>go h-umhal, agus do bhain a eudach de'n tsagart, agus</span>
<lb n="5830"/><span>doghníodh an nidh ceudna dá mhionca thigeadh an sagart ann.</span>
<lb n="5831"/><span>Dála an tsagairt, uair éigin dá dtáinig chum an tobair,</span>
<lb n="5832"/><span>tug leis dá bháirghín aráin chum a dtabhairt do'n fhear</span>
<lb n="5833"/><span>reamhráidhte.  Agus an tan dobhí ag á dtairsgin do'n</span>
<lb n="5834"/><span>óglaoch, do labhair-sion go truaighmhéileach, tuirseach,</span>
<lb n="5835"/><span>agus adubhairt nachar dhuine beó é féin, acht gurab é</span>
<lb n="5836"/><span>spiorad an tighearna dobhi ar an bhfearann sin é uair éigin.</span>
<lb n="5837"/><span>“Gidheadh (ar sé), déin-se an t-arán so d'ofrálughadh do</span>
<lb n="5838"/><span>Dhia Uile-Chumhachtach ar son mo pheacaidh, agus is amhlaidh</span>
<lb n="5839"/><span>bhias a fhios agat an éistfighear led' ghuidhe, muna</span>
<lb n="5840"/><span>bhfaghair mise annso ar do chionn.”  Leis na briathraibh sin</span>
<lb n="5841"/><span>d'imthigh sé as amharc an tsagairt, ionnus gur bhfollus</span>
<lb n="5842"/><span>do'n tsagart gur spiorad dobhí ann.  Dála an tsagairt, do</span>
<lb n="5843"/><span>bhí ar feadh seachtmhuine ag rádh Aifrinn gach aon lá,</span>
<lb n="5844"/><span>agus i gcionn na haimsire sin, táinig d'ionnsuigh an tobair,</span>
<lb n="5845"/><span>agus ní bhfuair an fear reamhráidhte ann, agus do thuig</span>
<lb n="5846"/><span>gur fóireadh ó phurgadóir é.</span></p>
<lb n="5847"/>
<lb n="5848"/><p><span>Léightear ag an úghdar ceudna, 'san áit ceudna, go raibh</span>
<lb n="5849"/><span>in aon mhainistir ris manach d'ár bh'ainm Iustus, ag á</span>
<lb n="5850"/><span>raibh trí coróinnidhe d'ór i bhfolach, fuair sé de</span>
<lb n="5851"/><span>shochar leighis do dheunamh, agus an tan do ghabh galar</span>
<lb n="5852"/><span>euga é, frith na trí coróinnidhe sin i bhfolach aige.  Do</span>
<lb n="5853"/><span>gabh fearg Greagóir uime sin, agus tug imdheargadh mór</span>
<lb n="5854"/><span>do'n mhanach, agus tug fá deara (ar bhfághail bháis do'n</span>
<lb n="5855"/><span>mhanach go haithrigheach) a chorp d'adhlacadh 'san gcarn</span>
<lb n="5856"/><span>aoiligh, agus na trí coróinnidhe mar aon ris; agus níor</span>
<lb n="5857"/><span>fhulaing ghuidhe do dheunamh air go ceann triochad lá; agus</span>
<lb n="5858"/><span>i gcionn na rae agus na h-aimsire</span></p>
</div>
<pb n="112"/>
<div><lb n="5859"/><p><span>sin do ghabh truagh Greagóir d'anam an mhanaigh, agus</span>
<lb n="5860"/><span>d'fhuráil ar mhanach eile dobhí istigh triochad Aifrionn do</span>
<lb n="5861"/><span>rádh ar a anam.  Agus, iar rádh na n-Aifrionn</span>
<lb n="5862"/><span>uile do'n mhanach, do thaisbéin</span>
<lb n="5863"/><span>an manach-soin fuair bás é féin do bhráthair d'ár bh'ainm</span>
<lb n="5864"/><span>Copriosus, agus d'fhiafruigh Copriosus de creud an cruth in a</span>
<lb n="5865"/><span>raibh, agus do fhreagair-sean é, agus adubhairt gur bh'olc</span>
<lb n="5866"/><span>an riocht in a raibh go soiche sin, gidheadh go raibh an tan-soin</span>
<lb n="5867"/><span>slán ó'n uile phéin; agus leis sin dochuaidh as</span>
<lb n="5868"/><span>amharc Copriosuis.  Dála Chopriosuis, dochuaidh d'fhios na</span>
<lb n="5869"/><span>mbráthar, d'innsin an sgéil sin dóibh, agus fuaradar gurab</span>
<lb n="5870"/><span>é an lá-san do chríochnaigh an manach an t-Aifrionn</span>
<lb n="5871"/><span>deighionach, agus as sin do thuigeadar gurab de bhuadhaibh na</span>
<lb n="5872"/><span>n-Aifrionn sin do saoradh anam an mhanaigh ó phurgadóir.</span></p>
<lb n="5873"/>
<lb n="5874"/><p><span>Léightear i “Sgáthán na Sompladh” gur chuir easbog naomhtha,</span>
<lb n="5875"/><span>d'ár bh'ainm Tiobóid, drong d'iarraidh éisg in aimsir an</span>
<lb n="5876"/><span>fhóghmhair, agus gur gabhadh leó blodh mór de leic-oighreadh</span>
<lb n="5877"/><span>ina líon, agus fa luathgháireach leó sin d'fhagháil do</span>
<lb n="5878"/><span>bhrigh go raibh tinneas cos ar an easbog.  Tugsad leó an</span>
<lb n="5879"/><span>t-oidhreadh, agus do chuireadar re bonnaibh an easbuig, ag</span>
<lb n="5880"/><span>tabhairt ionnfhuaradh dó.  Feacht n-aon, ar mbeith do'n</span>
<lb n="5881"/><span>leic-oidhreadh re bonnaibh an easbuig, dochualaidh an</span>
<lb n="5882"/><span>t-easbog guth duine 'san oidhreadh,</span>
<lb n="5883"/><span>ag labhairt go truaighmhéileach.  Iar gclos</span>
<lb n="5884"/><span>an ghotha sin do'n easbog, do chuir fá gheasaibh (as hucht</span>
<lb n="5885"/><span>Dé) ar an spiorad dobhí ann, sgeula d'innsin dó cia hé</span>
<lb n="5886"/><span>féin, nó creud a thoisg.  Freagras an guth, agus</span>
<lb n="5887"/><span>adubhairt - “Anam mé (ar sé) atá ag á phianadh 'san oidhreadh so</span>
<lb n="5888"/><span>trém' pheacadhaibh, agus do fuaisgeóltaoi mé dá n-abarthaoi</span>
<lb n="5889"/><span>tríochad Aifrionn tríochad lá, diaigh in dhiaigh, ar</span>
<lb n="5890"/><span>mo shon, gan aon lá eatorra.”  Dála an easbuig, do thionnsgann</span>
<lb n="5891"/><span>na hAifrinn do rádh, agus an seiseadh lá deug, ria ndul</span>
<lb n="5892"/><span>dó chum an Aifrinn do rádh, do shéid an diabhal cogadh agus</span>
<lb n="5893"/><span>coinbhliocht idir cathruigheoiribh nó lucht áitighthe na</span>
<lb n="5894"/><span>cathrach; agus leis sin do cuireadh teachta d'ionnsuidhe an</span>
<lb n="5895"/><span>easbuig, d'á iarraidh air teacht do cheannsughadh an chatha</span>
<lb n="5896"/><span>sin.  Cuireas an t-easbog leis sin an chulaidh Aifrinn de, agus</span>
<lb n="5897"/><span>téid d'á n-ionnsuighe ionnus go ndeachaidh ó Aifrionn an</span>
<lb n="5898"/><span>lae sin, agus i gcionn aimsire ina dhiaigh sin, iar</span>
<lb n="5899"/><span>gcríochnughadh dá dtrian na n-Aifrionn do'n easbog, do</span>
<lb n="5900"/><span>foillsigheadh dó sluagh líonmhar do bheith re hucht na</span>
<lb n="5901"/><span>cathrach ar tí mórmhadhmaighthe uirthe, ionnus gur bh'éigean</span>
<lb n="5902"/><span>do'n easbog Aifrionn an lae sin do leigean de.  Agus iar</span>
<lb n="5903"/><span>tionnsgnadh an Aifrinn deighionach dhó, dar leis féin,</span>
<lb n="5904"/><span>dochonnairc an baile go léir agus a theaghlach féin tré theine,</span>
<lb n="5905"/><span>agus adubharadar cuid d'á mhuinntir féin ris an t-Aifrionn</span>
<lb n="5906"/><span>do leigean de, agus dul d'fhóirighthin a thighe.  Agus</span>
<lb n="5907"/><span>adubhairt-sean dá loisgthí an baile go léir tríd</span>
<lb n="5908"/><span>nach leigfeadh an t-Aifrionn de.  Agus, iar</span>
<lb n="5909"/><span>gcríochnughadh an Aifrinn dó, do ghabh an leac-oidhreadh</span>
<lb n="5910"/><span>in a raibh an t-anam leaghadh chuice, agus an teine fanntaiseach</span>
<lb n="5911"/><span>dochonnarcadar cách</span></p>
</div>
<pb n="113"/>
<div><lb n="5912"/><p><span>dochuaidh sí in eugaibh, gan dochar</span>
<lb n="5913"/><span>ar bith do dheunamh.</span></p>
<lb n="5914"/>
<lb n="5915"/><p><span>Is iontuigthe as an sgeul so go bhfóirighthear leis an Aifrionn</span>
<lb n="5916"/><span>ar na hanmannaibh bhíos i bpurgadóir.</span></p>
<lb n="5917"/>
<lb n="5918"/><p><span>Léightear 'san leabhar ceudna go raibh i mBreatannaibh bráthair</span>
<lb n="5919"/><span>d'ár bh'ainm Iuo, agus fa “prior” 'san Talamh Naomhtha seal</span>
<lb n="5920"/><span>d'á aimsir an fear so, agus fa dhuine umhal, caondúthrachtach,</span>
<lb n="5921"/><span>grásamhail é.  Acht, cheana, ar mbeith dhó 'san oidhche ag</span>
<lb n="5922"/><span>rádh a thráthadh 'san eagluis, dochonnairc sé samhuilt</span>
<lb n="5923"/><span>bráthar eile ina sheasamh láimh ris an lochrann dobhí 'san</span>
<lb n="5924"/><span>gcorr, agus aibíd shalach, riabhach, athchaithte uime.  “Cia</span>
<lb n="5925"/><span>thú?” ar Iuo.  “Mise (ar sé) an bráthair so d'áirighthe fa</span>
<lb n="5926"/><span>hionmhuin leatsa lá éigin, fuair bás beagán de laethibh</span>
<lb n="5927"/><span>ó shoin, agus atá d'fhiachaibh orm bheith i bpurgadóir</span>
<lb n="5928"/><span>cúig bliadhna deug, muna bhfaghad furtacht, agus táinig</span>
<lb n="5929"/><span>dá iarraidh ortsa guidhe ar mo shon chum Dé.”  Dála Iuo,</span>
<lb n="5930"/><span>iar dteacht na maidne, adubhairt Aifrionn ar anam an bhráthar</span>
<lb n="5931"/><span>sin, agus silleadh dá dtug seacha, iar rádh an Aifrinn,</span>
<lb n="5932"/><span>dochonnairc an bráthair reamhráidhte ina sheasamh láimh ris</span>
<lb n="5933"/><span>an lochrann, agus earraidhe áluinn ionaonaigh uime.  “Cia thú?”</span>
<lb n="5934"/><span>ar Iuo.  “Mise an bráthair (ar sé), agus, go raibh maith</span>
<lb n="5935"/><span>agatsa, fuarais ó Dhia, maille red' ghuidhe, mo shaoradh</span>
<lb n="5936"/><span>óm' phianaibh, agus atáim anois ag dul i gcaidreamh na</span>
<lb n="5937"/><span>spiorad mbeannuighthe.”  Agus leis sin dochuaidh ar neimhnídh</span>
<lb n="5938"/><span>uaidh.</span></p>
<lb n="5939"/>
<lb n="5940"/><p><span>Is iontuigthe as an sgeul so go dtabhair íodhbairt agus</span>
<lb n="5941"/><span>guidhe an Aifrinn furtacht do na hanamnaibh bhíos i bpurgadóir.</span></p>
<lb n="5942"/>
<lb n="5943"/><p><span>Léightear 'san treas leabhar do sgríobh Béda ar Ghníomharthaibh</span>
<lb n="5944"/><span>na Sagsan go raibh dhá rígh ar Shagsaibh dobhí ag cogadh</span>
<lb n="5945"/><span>anaghaidh chéile, agus tugsad cath dá chéile, agus do fágbhadh</span>
<lb n="5946"/><span>i gcruth mharbh duine-uasal óg de mhuinntir an righ ar a</span>
<lb n="5947"/><span>dtugadh an maidhm, agus rug an righ le a rugadh buaidh leis é</span>
<lb n="5948"/><span>d'á thigh féin, agus do chuir leigheas air; gidheadh, do</span>
<lb n="5949"/><span>chuir geibheanna faoi, agus do sgaoileadh gach geibheann d'á</span>
<lb n="5950"/><span>mbiodh air uatha féin ar an naomhadh buille de'n chlog gach</span>
<lb n="5951"/><span>lá, agus dobhí amhlaidh sin go bheith slán dó.  An tan</span>
<lb n="5952"/><span>dochonnairc an rígh go sgaoiltí na glais do ghnáth go</span>
<lb n="5953"/><span>míorbhuileach gach aon lá uatha féin, do budh hiongnadh</span>
<lb n="5954"/><span>leis é, agus tug uaidh an bráighe d'iarla onórach d'á</span>
<lb n="5955"/><span>mhuinntir i ngeall re fuasgladh, agus do sgaoilidís na</span>
<lb n="5956"/><span>glais de ag an bhfear sin amhail doghnídhdís roimhe.  Do</span>
<lb n="5957"/><span>fhiafruigh an t-iarla lá éigin de an raibh a fhios aige creud</span>
<lb n="5958"/><span>an t-adhbhar fá sgaoilidís na glais.  Adubhairt-sean</span>
<lb n="5959"/><span>náchar bhfeas do féin sin, acht</span>
<lb n="5960"/><span>amháin go raibh abb do dhearbhráthair aige do chleachtadh</span>
<lb n="5961"/><span>Aifrionn do rádh timcheall na huaire sin de'n ló, “agus is</span>
<lb n="5962"/><span>dóigh (ar sé) gur mheas an t-abb gurab bás fuaras-sa, agus</span>
<lb n="5963"/><span>dá bhrigh sin go n-abradh sé Aifrionn gach lá ar mo anam,</span>
<lb n="5964"/><span>agus go mbudh de sin dothiocfadh na glais do sgaoileadh.”</span>
<lb n="5965"/><span>An tan dochualaidh an t-iarla na briathra sin dorighne grása</span>
<lb n="5966"/><span>ar an duine uasal, agus tug</span></p>
</div>
<pb n="114"/>
<div><lb n="5967"/><p><span>cead imtheachta dhó d'fhios a charad ar choingheall go</span>
<lb n="5968"/><span>gcuirfeadh fuasgladh tar a éis gus an iarla.  Ar</span>
<lb n="5969"/><span>dtoidheacht dó-san mar a raibh a dhéarbhráthair - eadhon,</span>
<lb n="5970"/><span>an t-ab - fuair sgeula uaidh go n-abradh sé Aifrionn gach lá</span>
<lb n="5971"/><span>ar a anmuin ó'n uair fá'r gcualadh a thásg gus an tráth</span>
<lb n="5972"/><span>sin.</span></p>
<lb n="5973"/>
<lb n="5974"/><p><span>Is iontuigthe as an sgeul so go saorann an t-Aifrionn as bruid</span>
<lb n="5975"/><span>na daoine bhíos beó 'san bheatha so.</span></p>
<lb n="5976"/>
<lb n="5977"/><p><span>Léightear, fós, go raibh duine uasal d'áirighthe ag fághail</span>
<lb n="5978"/><span>bháis, agus go dtug de theagasg d'á mhac trí neithe do</span>
<lb n="5979"/><span>choiméad.  An céad nidh dhíobh, gan bheith i gcaidreamh ná</span>
<lb n="5980"/><span>i gcómhluadar droch-chuideachtan.  An dara nidh, Aifrionn</span>
<lb n="5981"/><span>d'éisdeacht gach laoi.  An treas nidh, é féin do chur in</span>
<lb n="5982"/><span>oireamhuin do na deaghdhaoinibh.  Agus ina dhiaigh sin do</span>
<lb n="5983"/><span>fhágaibh sé cúram an mhic ar rígh na críche in a raibh.</span>
<lb n="5984"/><span>Do ghlac an rígh an macaomh go honórach, agus dobhí fá</span>
<lb n="5985"/><span>cion aige.  Dobhí, iomorro, feadhmannach formadach ag an</span>
<lb n="5986"/><span>rígh, agus de líon sé de thnúth ris an macaomh ar mhéid</span>
<lb n="5987"/><span>an cheana dochonnairc air, ionnus go ndeárnadh tuaithleas</span>
<lb n="5988"/><span>agus tromuidheacht air ris an rígh, annsacht antoile do bheith</span>
<lb n="5989"/><span>aige do'n bhainríoghan, agus d'á dhearbhughadh gur bhfíor</span>
<lb n="5990"/><span>an sgeul sin, an tan dobhiadh brón nó dólás ar an</span>
<lb n="5991"/><span>mbainríoghan go mbiadh-san lán de dholás léi ar mhéid</span>
<lb n="5992"/><span>a ghrádha dhi.  Dála an rígh, go grod ina dhiaigh sin, ar mbeith</span>
<lb n="5993"/><span>dhó ag comhrádh ris an mbainríoghain, do bhuail sé bas cruaidh ar</span>
<lb n="5994"/><span>a leacain uirre, ionnus gur ghuil sí.  Ar n-a fhaicsin sin do'n</span>
<lb n="5995"/><span>mhacaomh, do ghuil sé go hobann ar a cómhair tré rói-mhéid</span>
<lb n="5996"/><span>a ghrádha dhi.  Gidheadh, ní grádh mailíseach dobhí aige</span>
<lb n="5997"/><span>dhí, amhuil adubhairt an feadhmannach.  An tan dochonnairc an</span>
<lb n="5998"/><span>rígh sin, do thuig gur bhfíor gach nidh d'á ndubhairt an</span>
<lb n="5999"/><span>feadhmannach, agus do fhiafraigh de cionnus do chuirfeadh chum</span>
<lb n="6000"/><span>báis an macaomh go foluightheach.  Adubhairt an t-aimhleasach</span>
<lb n="6001"/><span>gur mhaith an gliocas do'n righ fios do chur ar lucht aoil</span>
<lb n="6002"/><span>do losgadh dobhí aige i gcoill dhiamhair láimh ris an mbaile,</span>
<lb n="6003"/><span>agus a fhógradh dhóibh an chéad duine dothiocfadh in ainm</span>
<lb n="6004"/><span>an rígh d'á n-ionnsaidhe, do theilgeann d'á losgadh 'san</span>
<lb n="6005"/><span>tsoirnéis teinntigh imeasg an aoil, agus rún do dheunamh</span>
<lb n="6006"/><span>ar an ngníomhsan.  Dála an righ, do chuir sé an macaomh go</span>
<lb n="6007"/><span>moch arna mhárach le gnóthaibh go lucht an aoil do losgadh;</span>
<lb n="6008"/><span>agus, ar mbeith dhó ag triall trés an gcoill dobhi roimhe,</span>
<lb n="6009"/><span>dochualaidh sé clog an Aifrinn ag á bualadh i séipéal</span>
<lb n="6010"/><span>beag dobhí láimh ris an slighe, agus, arna chlos dó,</span>
<lb n="6011"/><span>dochuaidh d'á fhios, agus do fhan ag éisteacht an Aifrinn no</span>
<lb n="6012"/><span>gur chríochnuigheadh é.  Iomthusa an fheadhmannaigh, do lean</span>
<lb n="6013"/><span>sé go moch an macaomh 'san gconair cheudna d'eagla nach</span>
<lb n="6014"/><span>diongantaoi cómhairle an rígh ris, agus do budh luaithe é</span>
<lb n="6015"/><span>go lucht an aoil do dheunamh ioná an macaomh, agus do</span>
<lb n="6016"/><span>fhiafraigh díobh a ndeárnadar an nídh adubhairt an rígh</span>
<lb n="6017"/><span>riú do dheunamh.  Adubhradar-san nach dearnadar fós, acht</span>
<lb n="6018"/><span>go ndiongnadaois gan mhoill é.  Leis sin, do ghlacadar an</span>
<lb n="6019"/><span>feadhmannach go hobann, agus do theilgeadar 'san tsoirnéis</span></p>
</div>
<pb n="115"/>
<div><lb n="6020"/><p><span>teinntigh d'á losgadh é; agus an tan tháinig an macaomh</span>
<lb n="6021"/><span>d'á n-ionnsuidhe, ní dheárnadar dioghbháil ar bith dhó.</span>
<lb n="6022"/><span>d'fhill an macaomh tar a ais mar a raibh an rígh, agus do</span>
<lb n="6023"/><span>fhiafraigh an rígh sgeula de, agus do innis-sean a sgeula</span>
<lb n="6024"/><span>agus a iomthusa féin ó thús go deireadh dhó, amhail a</span>
<lb n="6025"/><span>dubhramar.  Ar leanmhain an sgéil go hiomlán do'n rígh, do</span>
<lb n="6026"/><span>innis an macaomh dó na cómhairleacha-san thug a athair dó,</span>
<lb n="6027"/><span>agus mar adubhairt a athair leis Aifrionn d'éisteacht gach</span>
<lb n="6028"/><span>laoi, agus gur mheas gurab de thairbhe na gcómhairleach sin</span>
<lb n="6029"/><span>agus de bhuadhaibh an Aifrinn tháinig a shaoradh ó bhás.</span>
<lb n="6030"/><span>Ar n-a chlos sin do'n righ, do thuig gur cealg dorighne an</span>
<lb n="6031"/><span>feadhmannach ar an mbainríoghain agus ar an macaomh, agus do</span>
<lb n="6032"/><span>thréig sé an míodhóchas dobhí aige asta roimhe sin.  Is</span>
<lb n="6033"/><span>iontuigthe as an sgeul so go bhfóireann an t-Aifrionn duine</span>
<lb n="6034"/><span>ó bhás obann.</span></p>
<lb n="6035"/>
<lb n="6036"/><p><span>Léightear i Sgathán na Sompladh go rabhadar drong de lucht</span>
<lb n="6037"/><span>oibre ag saothrughadh mianaigh airgid in ionad d'áirighthe,</span>
<lb n="6038"/><span>agus ar ndul dóibh i bhfad i dtalmhain, do thuit blodh mór</span>
<lb n="6039"/><span>de'n talmhain orra, ionnus gur mharbh iad uile acht aon duine</span>
<lb n="6040"/><span>amháin, a tárla i gcuas de leathtaoibh na huaimhe.  Agus an</span>
<lb n="6041"/><span>tan dochualaidh bean an fhir sin a thásg, rug sí báirghean</span>
<lb n="6042"/><span>aráin, agus buidéal fíona, agus coinneall, d'fhios an</span>
<lb n="6043"/><span>tsagairt, d'á iarraidh air Aifrionn do rádh ar anmuin a fir,</span>
<lb n="6044"/><span>agus doghníodh sí an nidh ceudna gach lá ar feadh bliadhna,</span>
<lb n="6045"/><span>acht trí lá amháin do thoirmisg an t-aidhbheirseór í, ar</span>
<lb n="6046"/><span>mbeith i gcruth dhaonda, dá chur i gcéill dhi go raibh an</span>
<lb n="6047"/><span>t-Aifrionn ráidhte gach lá dhíobh sin róimpe.  Acht, cheana,</span>
<lb n="6048"/><span>i gcionn bliadhna iar marbhadh na droinge adubhramar, tangadar</span>
<lb n="6049"/><span>drong eile do thochailt na háite ceudna d'iarraidh mianuigh</span>
<lb n="6050"/><span>ann, agus fuaradar an fear reamhráidhte beó ar a gcionn, agus</span>
<lb n="6051"/><span>an tan do fhiafruigheadar de cionnus do saoradh ó bhás é agus</span>
<lb n="6052"/><span>creud do chothuigh beó é ar feadh na haimsire sin, do innis</span>
<lb n="6053"/><span>do chách go mbíodh báirghean aráin, agus buidéal fíona,</span>
<lb n="6054"/><span>agus coinneall aige gach lá go n-oidhche, acht trí lá amháin;</span>
<lb n="6055"/><span>agus dofrith gur bh'iad sin na trí lá do chuir an</span>
<lb n="6056"/><span>t-aidhbhirseóir toirmeasg ar an mhnaoi gan an Aifrionn do chur</span>
<lb n="6057"/><span>d'á rádh, amhuil budh follus do lucht mheasda na haimsire é.</span>
<lb n="6058"/><span>Is iontuigthe as an sgeul so, go bhfóireann an t-Aifrionn duine</span>
<lb n="6059"/><span>ó bhás chorpordha.</span></p>
<lb n="6060"/>
<lb n="6061"/><p><span>Léightear go raibh duine saidhbhir in ionad d'áirighthe do</span>
<lb n="6062"/><span>ghnáthuigheadh dul ar marcuigheachd d'fheuchain a fhuinn agus</span>
<lb n="6063"/><span>a fhearainn an tan dochluineadh sé clog an Aifrinn ag á</span>
<lb n="6064"/><span>bualadh.  Lá n-aon, dá ndeachaidh amach mar sin in aimsir an</span>
<lb n="6065"/><span>Aifrinn, thárla an diabhal air, agus adubhairt ris tuirling</span>
<lb n="6066"/><span>d'á each, agus a aifrionn féin d'éisteacht ó nach éisteadh</span>
<lb n="6067"/><span>Aifrionn cháich.  Agus leis sin do tharraing anuas go</span>
<lb n="6068"/><span>heasaontach é, agus rug leis ós cionn deirce doimhne é, agus</span>
<lb n="6069"/><span>do theilg i bhfodhomhain agus i bhfíríochtar ifrinn idir chorp</span>
<lb n="6070"/><span>agus anam é.</span>
<lb n="6071"/></p>
</div>
<pb n="116"/>
<div><lb n="6072"/><p><span>Is ionntuigthe as an sgeul so go ndéin Dia díoghaltas ar an</span>
<lb n="6073"/><span>droing dobheir tarcuisne ar an Aifrionn.</span></p>
<lb n="6074"/>
<lb n="6075"/><p><span>TUILLE EILE SUIGHTE AR PHURGADOIR.</span></p>
<lb n="6076"/>
<lb n="6077"/><p><span>Léightear 'san gcúigeadh caibidil deug de'n seiseadh siosmadh</span>
<lb n="6078"/><span>de Chomhairle Thriont go mbíd peacaidhe sologhtha ar na fíreunchaibh.</span>
<lb n="6079"/><span>Tig Solamh leis so 'san 24 caibidil de Leabhar na Seanfhocal -</span>
<lb n="6080"/><span>“Tuitidh (ar sé) an fireun seacht n-uaire 'san ló, agus aithéirghidh</span>
<lb n="6081"/><span>cheana; tuitidh an míothrócaireach 'san olc.”</span></p>
<lb n="6082"/>
<lb n="6083"/><p><span>Is iontuigthe as na briathraibh so nach tréigeann duine neamhurchóideach</span>
<lb n="6084"/><span>bheith ina fhíreun tré thuitim i min-cheanaibh, agus nach tuilleann</span>
<lb n="6085"/><span>eascairdeas Dé ná bás síorraidhe ifrinn, agus de na min-cheanaibh</span>
<lb n="6086"/><span>goirthear peacaidhe sologhtha.</span></p>
<lb n="6087"/>
<lb n="6088"/><p><span>Adeir Eoin mar an gceudna 'san gcéad caibidil de'n chéad Eipistil</span>
<lb n="6089"/><span>Chanónta nidh as a dtuigthear peacadh sologhtha do bheith ann - “Dá</span>
<lb n="6090"/><span>n-abrainn (ar sé) nach bhfuil peacadh againn, atámaoid d'ár</span>
<lb n="6091"/><span>mealladh féin.”  Agus adeir S. Séamus 'san treas chaibidil - “Is</span>
<lb n="6092"/><span>ciontach sinn go léir (ar sé) i mórán de neithibh.”</span></p>
<lb n="6093"/>
<lb n="6094"/><p><span>Is follus as an dá áit sin go mbíd peacadh sologhtha ann, mar go</span>
<lb n="6095"/><span>n-admhuighid an dá Abstal so go raibh peacadh aca féin agus gurab</span>
<lb n="6096"/><span>ciontach iad i mórán de neithibh, gidheadh ní dheárnadar</span>
<lb n="6097"/><span>peacaidhe marbhthacha ó ghlacsad an Spiorad Naomh i Ló Cingcíse,</span>
<lb n="6098"/><span>do bhrigh go rabhadar an tan sin arna ndaingniughadh i ngrásaibh</span>
<lb n="6099"/><span>Dé nach féidir do bheith maraon ris an bpeacadh marbhthach 'san</span>
<lb n="6100"/><span>anam.</span></p>
<lb n="6101"/>
<lb n="6102"/><p><span>Is inmheasda fós (do réir reasúin) go mbíd peacaidhe sologhtha</span>
<lb n="6103"/><span>ann do bhrigh nach inchreidte go mbiadh Dia chomh díothchúiseach</span>
<lb n="6104"/><span>sin, go n-aigeoradh ina choir bháis ar dhuine briathar dhiomhaoin</span>
<lb n="6105"/><span>do rádh, nó gáire neamh-mhailíseach do dheunamh, nó a ionsamhail</span>
<lb n="6106"/><span>eile sin.</span></p>
<lb n="6107"/>
<lb n="6108"/><p><span>Is follus do réir a ndubhramar go mbí peacadh sologhtha ann,</span>
<lb n="6109"/><span>fhéadas bheith ar anam an fhíréin (ria fagháil bháis dó)</span>
<lb n="6110"/><span>tré na mbí pian aimseardha ar an anam; agus, ó nach bí pian</span>
<lb n="6111"/><span>aimseardha in ifrionn íochtarach, acht pian síorraidhe, agus nach</span>
<lb n="6112"/><span>ionad péine d'fhághail Flaitheas Dé, ní fuláir an treas ionad</span>
<lb n="6113"/><span>de bheith ann, in a mbí pian aimseardha, agus in a bhféadtar</span>
<lb n="6114"/><span>a fhulaing, agus ní fhuil an treas ionad sin ann, acht purgadóir.</span></p>
<lb n="6115"/>
<lb n="6116"/><p><span>Tuigthear a mbriathraibh S. Augustín 'san 41 Seanmóir ro sgríobh</span>
<lb n="6117"/><span>ar na Naomhaibh go bhfuilid peacaidhe sologhtha agus purgadóir</span>
<lb n="6118"/><span>ann - “Na min-pheacaidh (ar sé) nach marbhann an t-anam, acht</span>
<lb n="6119"/><span>gidheadh cuirid in eugcruth</span></p>
</div>
<pb n="117"/>
<div><lb n="6120"/><p><span>é; ó nach bhfuil tearmann ag na</span>
<lb n="6121"/><span>naomhaibh 'san bheatha so gan teagmháil ionnta, tig díobh na</span>
<lb n="6122"/><span>fíréin do bheith i dteine phurgadóra nó go nglantar uatha</span>
<lb n="6123"/><span>iad, muna ndeárnaid leóirghníomh ar a son 'san tsaoghal so.”</span></p>
<lb n="6124"/>
<lb n="6125"/><p><span>Adeir Ieronimus Naomhtha, ag cur gluaise ar an chúigeadh caibidil</span>
<lb n="6126"/><span>ag Matha, briathra as a dtuigthear peacadh sologhtha agus purgadóir</span>
<lb n="6127"/><span>do bheith ann - “Ní rachaidh (ar sé) an fíreun as an gcarcair</span>
<lb n="6128"/><span>nó go dtugaidh díoluigheacht anns na min-pheacadhaibh is ró-lugha</span>
<lb n="6129"/><span>dorighne.”</span></p>
<lb n="6130"/>
<lb n="6131"/><p><span>Adeir Pól, 'san gcúigeadh caibidil de'n Dara h-Eipistil chum na</span>
<lb n="6132"/><span>gCoirinnteach go gcaithfidh gach aon teacht do láthair chathaoireach</span>
<lb n="6133"/><span>breitheamhnuis Chríost, agus go roinnfighear leis gach aon duine</span>
<lb n="6134"/><span>do réir a uilc agus a mhaitheasa.  As so is iontuigthe an drong</span>
<lb n="6135"/><span>chaitheas a n-aimsir go holc ar an saoghal so, agus doghnídh</span>
<lb n="6136"/><span>aithrighe re línn a mbáis, ó nach bí aga aca ar leóirghníomh</span>
<lb n="6137"/><span>do dheunamh 'san mbeatha so, go gcaithfid a dheunamh tar éis a</span>
<lb n="6138"/><span>mbáis, agus ní bhfuil áit eile ann in a ndeuntaoi an leóirghníomh</span>
<lb n="6139"/><span>so andiaigh an bháis acht purgadóir.  Ar an adhbhar sin</span>
<lb n="6140"/><span>atá purgadóir ann.</span></p>
<lb n="6141"/>
<lb n="6142"/><p><span>Adeir Ciprian Naomhtha 'san 25 Eipistil do sgríobh chum</span>
<lb n="6143"/><span>Anthonius, go mbí teine ann le n-a nglantar na hanmanna ó</span>
<lb n="6144"/><span>pheacadhaibh d'áirighthe, agus is inmheasta gurab í sin teine</span>
<lb n="6145"/><span>phurgadóra.</span></p>
<lb n="6146"/>
<lb n="6147"/><p><span>Atá Ambrós Naomhtha ag teagasg na fírinne ceudna, ag sgríobhadh</span>
<lb n="6148"/><span>ar an 14 caibidil de Leabhar na Taisbeántadh - “Atáid (ar sé)</span>
<lb n="6149"/><span>anma na naomh gan smal, óir má ghabhadar tímheal ar bith ó bheith ag</span>
<lb n="6150"/><span>áitiughadh an tsaoghail so, sgriosadar é le haithrighe agus le</span>
<lb n="6151"/><span>deoraibh agus le hoibreachaibh an ghrádha, nó le sgiursadhaibh, nó</span>
<lb n="6152"/><span>go deimhin tar éis a mbáis le teine phurgadóra.”</span></p>
<lb n="6153"/>
<lb n="6154"/><p><span>Adeir fós S. Augustín 'san gceud caibidil de'n leabhar ro sgríobh</span>
<lb n="6155"/><span>ar an gcuram dleaghthar do bheith timcheall na marbh.  “Dá mbeith</span>
<lb n="6156"/><span>(ar sé) nach biadh Sgrioptúir ag suidhiughadh purgadóra, do</span>
<lb n="6157"/><span>budh leór úghdarás na hEagluise ag á rádh go bhfuil sí ann,</span>
<lb n="6158"/><span>do bhrigh gurab é ainm ghoireas Pól di, “Colamhuin agus Fundaimeint</span>
<lb n="6159"/><span>na Fírinne,” do réir mar léightear 'san treas chaibidil de'n</span>
<lb n="6160"/><span>chéad Eipistil chum Timotheus,” agus fós go bhfuil seanchuimhne</span>
<lb n="6161"/><span>sinnsir aguinn ar phurgadóir do bheith ann glún ar ghlún ó</span>
<lb n="6162"/><span>aimsir na n-Apstal i leith, do réir fiadhnuise na n-Aithreach</span>
<lb n="6163"/><span>do haithléigheadh linn, agus iomad eile nach luaidhfeam de'n</span>
<lb n="6164"/><span>chor so.  Agus dobheir Pól oiread measda ar shean-chuimhne</span>
<lb n="6165"/><span>shinnsir agus dobheir ar Sgrioptúir sgríobhtha, amhuil léightear</span>
<lb n="6166"/><span>'san dara caibidil de'n dara hEipistil chum na Tessalonisenses,</span>
<lb n="6167"/><span>agus, mar go n-abair an tsean-chuimhne shinnsir linn purgadóir</span>
<lb n="6168"/><span>do bheith ann; ar an adhbhar sin caithfeam a admháil go bhfuil</span>
<lb n="6169"/><span>sí ann.</span></p>
<lb n="6170"/>
<lb n="6171"/><p><span>Do bhárr ar gach suigheamh dá dtugamar linn anuas, adeir Clemens</span></p>
</div>
<pb n="118"/>
<div><lb n="6172"/><p><span>Mairtíreach 'san gcéad eipistil ro sgríobh go S. Séamus Abstal,</span>
<lb n="6173"/><span>bráthair an Tighearna, go mbiodh cion ag na</span>
<lb n="6174"/><span>daoinibh re na linn féin ar dhéirc agus ar urnaighthe do dheunamh</span>
<lb n="6175"/><span>ar na marbhaibh.  Tig Tertulian leis an nídh ceudna 'san</span>
<lb n="6176"/><span>leabhar ro sgríobh do</span>
<lb n="6177"/><span>Choróin an Ridire, agus Isidorus 'san ochtmhadh caibidil deug</span>
<lb n="6178"/><span>de'n chéad Leabhar ro sgríobh do na hOifigibh Eagluiseamhla,</span>
<lb n="6179"/><span>agus Origines i ndeireadh an treas leabhar ro sgríobh ar</span>
<lb n="6180"/><span>Leabhar Iób.  Admhuidh, fós, Lúitear féin purgadóir do bheith</span>
<lb n="6181"/><span>ann, 'san diosbóireacht dobhí idir é féin agus doctúir</span>
<lb n="6182"/><span>d'ár bh'ainm Esticus.</span></p>
<lb n="6183"/>
<lb n="6184"/><p><span>As gach nidh dá ndubhramar go soiche so is inchreidte go bhfuil</span>
<lb n="6185"/><span>purgadóir ann in a nglantar anmanna na bhfíreun ó shalchar</span>
<lb n="6186"/><span>na péine aimseardha le deaghoibreachaibh fíreun an saoghail</span>
<lb n="6187"/><span>so agus go háirighthe de shochar an Aifrinn.</span></p>
<lb n="6188"/>
<lb n="6189"/><p><span>AN T-OCHTMHADH CAIBIDIL DEUG.</span></p>
<lb n="6190"/>
<lb n="6191"/><p><span>In a dtráchtar gá mionca dlighthear Aifrionn do rádh, nó</span>
<lb n="6192"/><span>d'éisteacht, agus an áit in a dlighthear a éisteacht, agus</span>
<lb n="6193"/><span>cia ó ndlighthear a eisteacht.</span></p>
<lb n="6194"/>
<lb n="6195"/><p><span>Bíodh a fhios agat, a léightheóir, an mhéid bheanas ris</span>
<lb n="6196"/><span>an gcéad nidh, do bhreathnughadh mórán doctúr, nach bhfuil</span>
<lb n="6197"/><span>d'fhiachaibh ar an sagart (an mhéid gurab sagart é) i bpéin</span>
<lb n="6198"/><span>pheacaidh mharbhthaigh Aifrionn do rádh acht ceithre huaire</span>
<lb n="6199"/><span>'san bhliadhain - mar atá, Lá Nodlag, agus Lá Cásga, Lá</span>
<lb n="6200"/><span>Cingcise, agus Diardaoin Aluinn.  Gidheadh ní bhfuil aon lá</span>
<lb n="6201"/><span>'san bhliadhain nach feudfadh an sagart Aifrionn do rádh acht</span>
<lb n="6202"/><span>Aoine an Cheusda amháin, agus atáid, do réir Tolesus, cúig</span>
<lb n="6203"/><span>adhbhair fá bhfeudann an sagart dá Aifrionn do rádh in aon</span>
<lb n="6204"/><span>ló: - An chéad adhbhar, má bhíonn dhá pharráisde ina gcúram</span>
<lb n="6205"/><span>ar an sagart ó'n Eagluis, agus nach féadfadh a riar araon le</span>
<lb n="6206"/><span>haon Aifrionn, feudaidh dhá Aifrionn do rádh, mar atá Aifrionn</span>
<lb n="6207"/><span>in gach parráisde dhíobh.  An dara hadhbhar, dá raibh an</span>
<lb n="6208"/><span>sagart i ndeireadh an Aifrinn agus easbog do theacht do láthair,</span>
<lb n="6209"/><span>agus gan sagart eile ann adéaradh Aifrionn do'n easbog, feudaidh</span>
<lb n="6210"/><span>an sagart an dara hAifrionn do rádh dhó, má lá saoire nó</span>
<lb n="6211"/><span>oibre bhíos ann.  An treas adhbhar, dá dtigeadh iomad oilithreach</span>
<lb n="6212"/><span>do láthair re deireadh an Aifrinn i ló shaoire, agus gan sagart</span>
<lb n="6213"/><span>eile ann adéaradh Aifrionn dóibh, feudaidh an sagart bhíos</span>
<lb n="6214"/><span>do láthair an dara Aifrionn do rádh dhóibh.  An ceathramhadh</span>
<lb n="6215"/><span>hadhbhar, dá dteagmhadh duine easlán ar a mbeith easbaidh</span>
<lb n="6216"/><span>Comaoine do chaitheamh, agus gan Sacraimint ann re a thabhairt</span>
<lb n="6217"/><span>dhó, feudaidh an sagart an dara</span></p>
</div>
<pb n="119"/>
<div><lb n="6218"/><p><span>hAifrionn do rádh, chum Comaoine do thabhairt do'n easlán.</span>
<lb n="6219"/><span>An cúigeadh hadhbhar, feudaidh an uile shagart trí hAifrinn</span>
<lb n="6220"/><span>do rádh lá Nodlag, gion go bhfuil ceangailte air do rádh</span>
<lb n="6221"/><span>acht aon Aifrionn, mar nach bhfuil ceangailte ar an dtuata</span>
<lb n="6222"/><span>d'éisteacht acht aon Aifrionn 'san ló cheudna, acht gidheadh</span>
<lb n="6223"/><span>is somholta na hAifrinn eile do rádh agus d'éisdeacht.</span></p>
<lb n="6224"/>
<lb n="6225"/><p><span>Atáid cheithre reasúin ag an Eagluis fá'r orduigh sí na trí</span>
<lb n="6226"/><span>hAifrinn do rádh Lá Nodlag, do réir na gceithre gciall atá</span>
<lb n="6227"/><span>ag an Sgrioptúir - mar atá ciall liteardha, ciall áirdeagnach,</span>
<lb n="6228"/><span>diamharchiall, agus fáthrún.  Do réir na céad chéille, is</span>
<lb n="6229"/><span>é chialluigheas an chéad Aifrionn adeirthear i meadhon oidhche,</span>
<lb n="6230"/><span>an fiosrughadh dorinneadar na haingil ar na haodhaireadhaibh i</span>
<lb n="6231"/><span>meadhon oidhche.  An dara hAifrionn, adeirthear ar maidin,</span>
<lb n="6232"/><span>cialluighidh an fiosrughadh dorighneadar na haodhaireadha ar</span>
<lb n="6233"/><span>Chríost maidin Laoi Nodlag 'san Bheitil.  Cialluighidh an treas</span>
<lb n="6234"/><span>Aifrionn, adeirthear timcheall meadhoin an lae, an fiosrughadh</span>
<lb n="6235"/><span>dorighneadar pobal na Beitile ar Chríost timcheall meadhoin</span>
<lb n="6236"/><span>Laoi Nodlag.</span></p>
<lb n="6237"/>
<lb n="6238"/><p><span>Do réir na dara céille, cialluighidh an chéad Aifrionn mar</span>
<lb n="6239"/><span>do fóireadh corp gach fhíréin ó bhás síorruidhe.  Cialluighidh,</span>
<lb n="6240"/><span>fós, an dara hAifrionn mar do saoradh le Críost anam gach fhíréin</span>
<lb n="6241"/><span>ó bhás síorruidhe.  Cialluighidh an treas hAifrionn mar do osgail</span>
<lb n="6242"/><span>Críost dóirse an Fhlaithis Neamhdha i meadhon laoi Nodlag.</span></p>
<lb n="6243"/>
<lb n="6244"/><p><span>Do réir na treas chéille, is é chialluigheas an chéad Aifrionn</span>
<lb n="6245"/><span>adeirthear i meadhon oidhche, an chéad dlighe do órduigh Dia ar</span>
<lb n="6246"/><span>dtalmhain, mar atá dlighe na nádúra; óir, mar is i ndorchadas</span>
<lb n="6247"/><span>na hoidhche adeirthear an chéad Aifrionn, do budh dorcha, diamhar,</span>
<lb n="6248"/><span>doiléir, dlighe na nádúra i gcroidhthibh na ndaoineadh.</span>
<lb n="6249"/><span>Cialluighidh an dara hAifrionn, adeirthear ar maidin, an reacht</span>
<lb n="6250"/><span>sgriobhtha; óir, mar bhíos dorchadas na hoidhche agus soillse</span>
<lb n="6251"/><span>an lae ag dréim re chéile 'san maidin, is mar sin bhíos</span>
<lb n="6252"/><span>dorchadas dlighe na nádúire agus soillse an Reachta Soisgeulta</span>
<lb n="6253"/><span>ag dréim re chéile 'san reacht sgríobhtha - eadhon, i nDlighe</span>
<lb n="6254"/><span>Maoise.  Cialluighidh an treas Aifrionn adeirthear i meádhon</span>
<lb n="6255"/><span>an laoi, soillse agus soiléire an Reachta Soisgeulta.</span></p>
<lb n="6256"/>
<lb n="6257"/><p><span>Do réir na ceathramhadh céille, is é chialluighid na trí</span>
<lb n="6258"/><span>hAifrinn úd adeirthear, na trí modha ar a mbeirthear Críost,</span>
<lb n="6259"/><span>mar atá go síorruidhe ó'n Athair, go spioradálta i n-inntinnibh</span>
<lb n="6260"/><span>na bhfíreun, go hinmheádhonach agus go foirimealach ó Mhuire</span>
<lb n="6261"/><span>Oigh.</span></p>
<lb n="6262"/>
<lb n="6263"/><p><span>Cialluighidh, fós, an chéad Aifrionn adeirthear i meádhon</span>
<lb n="6264"/><span>oidhche, geineamhain an Mhic go síorruidhe ó'n Athair, óir</span>
<lb n="6265"/><span>amhail bhíos an meádhon oidhche dorcha, mar sin is diamhair</span>
<lb n="6266"/><span>doloirgthe do geineadh an Mac ó'n Athair, amhail adeir Isaias</span>
<lb n="6267"/><span>'san 53 caibidil, ag labhairt ar gheineamhain an Mhic ó'n</span>
<lb n="6268"/><span>Athair - “Cia inneósas (ar sé) A gheineamhuin súd?” - dá</span>
<lb n="6269"/><span>cur i gcéill</span></p>
</div>
<pb n="120"/>
<div><lb n="6270"/><p><span>gur deacair lorgaireacht do dheunamh uirre.  Is é</span>
<lb n="6271"/><span>chialluigheas an dara hAifrionn adeirthear ar maidin, mar</span>
<lb n="6272"/><span>geintear Críost go h-inmheadhonach i n-aigeantaibh na bhfíreun,</span>
<lb n="6273"/><span>amhail léightear ag Matha 'san gcéad caibidil - “An nidh (ar</span>
<lb n="6274"/><span>sé) rugadh uaithe (eadhon, ó aigneadh an fhíréin) is ó'n</span>
<lb n="6275"/><span>Spiorad Naomh é,” agus do bhrigh nach gabhthar ó'n Spiorad</span>
<lb n="6276"/><span>Naomh acht Mac Dé, is é Mac Dé ghabhthar i n-aigeantaibh na</span>
<lb n="6277"/><span>bhfíreun, agus tar cheann go mbí solus folaightheach ó</span>
<lb n="6278"/><span>ghrásaibh an Spioraid Naoimh i n-inntinn an fhíréin, ní</span>
<lb n="6279"/><span>dearbh leis féin an solus sin do bheith aige, amhail adeir Pól</span>
<lb n="6280"/><span>nach feas do dhuine cia dhíobh do dhíol grádha nó fuatha</span>
<lb n="6281"/><span>é féin, agus is uime sin adeirthear an t-Aifrionn, idir</span>
<lb n="6282"/><span>iomdhorchadas na h-oidhche agus soillse an laoi.  Cialluighidh</span>
<lb n="6283"/><span>an treas Aifrionn an treas modh ar ar gineadh Críosd - eadhon,</span>
<lb n="6284"/><span>ó Mhuire, agus is uime sin adeir Críost 'san seachtmhadh</span>
<lb n="6285"/><span>caibidil ag Eóin (dá chur i gcéill gur follus do na daoinibh</span>
<lb n="6286"/><span>E Féin do bheith ar n-a bheith ó Mhuire) - “Atá M'aithne (ar</span>
<lb n="6287"/><span>sé) agaibh, agus atá a fhios agaibh cia ó dtánag.”</span></p>
<lb n="6288"/>
<lb n="6289"/><p><span>Tuig, a léightheóir, nach féadann an sagart tré aon adhbhar</span>
<lb n="6290"/><span>de na chúig adhbharaibh reamhráidhte, an dara hAifrionn do</span>
<lb n="6291"/><span>rádh in aon ló, dá raibh tar éis an fhiona churthar 'san</span>
<lb n="6292"/><span>gcailís (andiaigh na Fola do chaitheamh) d'ól.  Gidheadh, dá</span>
<lb n="6293"/><span>dteagmhadh a bheag nó a mhór de bhruar nó de mhinbhriseadh</span>
<lb n="6294"/><span>na habhluinne coisreagtha d'fhanmhuin 'san gcailís nó ar an</span>
<lb n="6295"/><span>bpaitena nó ar an gcorporas nó i n-ionad eile andiaigh ibhthe</span>
<lb n="6296"/><span>an fhíona, no an uisge re a nglantar an chailís, dlighidh</span>
<lb n="6297"/><span>sé a chaitheamh, do bhrigh gurab ar céadlongadh thionsgantar</span>
<lb n="6298"/><span>an Sacraimint do chaitheamh, agus nach bí oifig an Aifrinn</span>
<lb n="6299"/><span>críochnuighthe an tan sin.</span></p>
<lb n="6300"/>
<lb n="6301"/><p><span>Adeir S. Augustín, 'san Eipistil chum Ianarius, briathra fá</span>
<lb n="6302"/><span>nab iontuigthe go bhfuil sé ina ghnáthughadh 'san Eagluis</span>
<lb n="6303"/><span>ó aimsir na n-Abstal i leith, Corp Chríost do bheith d'á</span>
<lb n="6304"/><span>chaitheamh ar céadlongadh - “Fa thoil leis an Spiorad Naomh</span>
<lb n="6305"/><span>(ar sé) agus d'ordiugheadar na hApstail é, agus atá dá</span>
<lb n="6306"/><span>choimeád ar feadh an domhain, gan bhiadh do chaitheamh roimh</span>
<lb n="6307"/><span>Chorp Chríost.”</span></p>
<lb n="6308"/>
<lb n="6309"/><p><span>Is ina fhioghair so atá an fhógradh thug Dia d'Aaron agus</span>
<lb n="6310"/><span>d'á chloinn, amhail léightear 'san deichmheadh caibidil in</span>
<lb n="6311"/><span>Lebhiticus, mar do thoirmeasg Dia orra gan fíon ná nídh ar</span>
<lb n="6312"/><span>bith eile do chuirfeadh ar meisge iad d'ól re hucht dulta</span>
<lb n="6313"/><span>isteach 'san tSanctóir dóibh.</span></p>
<lb n="6314"/>
<lb n="6315"/><p><span>Acht, cheana, dá mbeith sagart nó tuata ag nighe nó ag glanadh</span>
<lb n="6316"/><span>a bheoil re hucht na Sacraiminte do chaitheamh dhó, agus go</span>
<lb n="6317"/><span>rachadh braon de'n uisge re n-a anáil dá aimhdheoin, ní</span>
<lb n="6318"/><span>bhriseann an céadlongadh agus ní lughaide dhligheas an</span>
<lb n="6319"/><span>tSacraimint do cháitheamh go somholta é; agus, fós dá mbeith</span>
<lb n="6320"/><span>duine anbhfann easlán re broinn bháis, ní lughaide dlighthear</span>
<lb n="6321"/><span>an tSacraimint do thabhairt dó re a chaitheamh go mbiadh air</span>
<lb n="6322"/><span>dul ó chéadlongadh.</span>
<lb n="6323"/></p>
</div>
<pb n="121"/>
<div><lb n="6324"/><p><span>Ní dlighthear, iomorro, Sacraimint Chuirp Chríost do thabhairt</span>
<lb n="6325"/><span>do leanbhaibh ag nach beith ciall, nó nach roichfeadh i n-aois</span>
<lb n="6326"/><span>deiscréideach, nó do lucht buile, nó baoithchéille, ná</span>
<lb n="6327"/><span>d'oinmhidibh, nó d'amadánaibh ar a mbiadh easbaidh céille</span>
<lb n="6328"/><span>folláine.</span></p>
<lb n="6329"/>
<lb n="6330"/><p><span>Ní dlighthear, fós, do shagart ná do thuata do chaithfeadh</span>
<lb n="6331"/><span>biadh ná deoch tar éis meadhoin oidhche, Comaoin do chaitheamh</span>
<lb n="6332"/><span>arna mhárach, dá mbeith go gcodladh iar gcaitheamh an bhídh</span>
<lb n="6333"/><span>nó na dighe dhó; gidheadh, dá mbeith gan biadh ná deoch do</span>
<lb n="6334"/><span>chaitheamh tar éis meadhoin oidhche, ní lúghaide fheudas</span>
<lb n="6335"/><span>Comaoin do chaitheamh, dá mbeith sé ina chodladh, ó do chaith</span>
<lb n="6336"/><span>sé biadh roimhe sin, má sagart nó tuata é.</span></p>
<lb n="6337"/>
<lb n="6338"/><p><span>Tuig, fós, dá dteagmhadh do dhuine roimh Chomaoin bruar nó</span>
<lb n="6339"/><span>iarmhar an bhidh do bheith ina fhiaclaibh do shlugadh go</span>
<lb n="6340"/><span>neamhthoil do féin, nach cuireann sin toirmeasg air gan an</span>
<lb n="6341"/><span>tSacraimint do chaitheamh go fiúntach.</span></p>
<lb n="6342"/>
<lb n="6343"/><p><span>Tuig, fós, nach dlighthear do thuata ar bith Comaoin do chaitheamh</span>
<lb n="6344"/><span>in aon ló acht aonuair amháin.  Ní hionann agus an sagart, bhíos</span>
<lb n="6345"/><span>ina phearsain phuiblidhe, le a bhféadtar Aifrionn do rádh níosa</span>
<lb n="6346"/><span>mhionca ioná aon uair amháin, do réir an riachtanais, amhail</span>
<lb n="6347"/><span>adubhramar.</span></p>
<lb n="6348"/>
<lb n="6349"/><p><span>Dá bhfiafruigheadh duine ar bh'ionchaithmhe do'n Chríosdaighe</span>
<lb n="6350"/><span>Comaoin gach aon lá, mo fhreagradh air go bhfuil dá nídh 'san</span>
<lb n="6351"/><span>gCríosdaighe mar atá grádh agus eagla, agus dá raibh grádh</span>
<lb n="6352"/><span>an Chríosduighe ag méadughadh gach lá, feudaidh Comaoin do</span>
<lb n="6353"/><span>chaitheamh gach laoi; gidheadh, dá raibh eagla air chomh mór</span>
<lb n="6354"/><span>sin, ionnus nach measfadh é fein do bheith ionchuibhe do</span>
<lb n="6355"/><span>ghlachadh na Sacraiminte, feudaidh go somholta fanmhuin uaidh,</span>
<lb n="6356"/><span>agus is uime sin dobheir S. Augustín sompla uaidh ar Sacheus</span>
<lb n="6357"/><span>tug cuireadh do Chríost le rói-mhéid a ghrádha dhó, agus</span>
<lb n="6358"/><span>ar an Centurion” do ghabh leithsgeul ris ar mhéid a eagla</span>
<lb n="6359"/><span>roimhe, mar a n-abair go rabhadar araon somholta leath ar</span>
<lb n="6360"/><span>leath trés na neithibh sin do dheunamh dhóibh.</span></p>
<lb n="6361"/>
<lb n="6362"/><p><span>Bíodh a fhios agat, a léightheóir, gurab i dteampallaibh nó</span>
<lb n="6363"/><span>in ionadaibh beannuighthe amháin dlighthear an tAifrionn do</span>
<lb n="6364"/><span>radh, acht muna raibh cead speisialta ag an sagart chum a ráidhte</span>
<lb n="6365"/><span>in ionadaibh eile neamhchoisreachta.</span></p>
<lb n="6366"/>
<lb n="6367"/><p><span>Tuig, fós, nach dlighthear éisteacht re hAifrionn an t-sagairt</span>
<lb n="6368"/><span>ar a mbeith coinnealbháthadh, nó insce na hEagluise; agus ní</span>
<lb n="6369"/><span>dlighthear fós, i bpéin pheacaidh mharbhthaigh, Aifrionn do</span>
<lb n="6370"/><span>rádh gan altóir ná gan solus gcoinnleadh; gidheadh, do réir</span>
<lb n="6371"/><span>Toletus, ní héigeantach an choinneall do bheith de chéir, i</span>
<lb n="6372"/><span>bpéin pheacaidh mharbhthaigh.  Feudaidh, fos, an sagart, tré</span>
<lb n="6373"/><span>chúis dlisdionach Aifrionn do rádh sul a déaradh a thrátha.</span>
<lb n="6374"/></p>
</div>
<pb n="122"/>
<div><lb n="6375"/><p><span>AG SO SIOS FUASGLADH</span></p>
<lb n="6376"/>
<lb n="6377"/><p><span>Ar na cásaibh teagmhaiseacha in a dteagmhann an sagart ria rádh</span>
<lb n="6378"/><span>an Aifrinn, agus creud is indeunta dhó re hucht gach cáis díobh.</span></p>
<lb n="6379"/>
<lb n="6380"/><p><span>An chéad chás, dá dteangmhadh anbhfainne nó bás do'n tsagart</span>
<lb n="6381"/><span>sul a dhéaradh na briathra coisreactha, ní rightear a leas an</span>
<lb n="6382"/><span>tAifrionn do chríochnughadh le sagart eile.  Gidheadh, dá</span>
<lb n="6383"/><span>dteagmhadh ceachtar de na neithibh sin andiaigh na mbriathar</span>
<lb n="6384"/><span>coisreactha do rádh, feudaidh an sagart eile theagmhas do</span>
<lb n="6385"/><span>láthair, an tAifrionn do chríochnughadh.  Gidheadh, ní abraim</span>
<lb n="6386"/><span>go bhfuil d'fhiachaibh ar an sagart beó, dá raibh gan a bheith</span>
<lb n="6387"/><span>ar chéadlongadh, an tAifrionn do chríochnughadh, agus, dá</span>
<lb n="6388"/><span>ndeárnadh é, atá sé somholta aige, acht muna raibh sagart</span>
<lb n="6389"/><span>eile ar chéadlongadh do láthair.  Agus is uime sin adeirim</span>
<lb n="6390"/><span>gurab ceaduightheach do'n tsagart an tAifrionn do chríochnughadh</span>
<lb n="6391"/><span>dá mbeith gan a bheith ar chéadlongadh, do bhrigh go bhfuilid</span>
<lb n="6392"/><span>dá aithne 'san chás so nach féidir do chóimhlíonadh i</span>
<lb n="6393"/><span>n-aoinfheacht - mar atá aithne Dé fhógras an íodhbairt do</span>
<lb n="6394"/><span>bheith iomlán; agus aithne na h-Eaglaise, adeir bheith ar</span>
<lb n="6395"/><span>chéadlongadh ag deunamh na h-íodhbartha.  Agus, 'san gcás</span>
<lb n="6396"/><span>so, is córa aithne Dé (adeir an íodhbairt d'iomlánughadh)</span>
<lb n="6397"/><span>do choiméad ioná aithne na hEagluise (adeir dul ar chéadlongadh).</span>
<lb n="6398"/><span>Gidheadh, dá teagmhaidh i gcás gan sagart eile do bheith do</span>
<lb n="6399"/><span>láthair, dlighthear Sacraimint an Chuirp agus na Fola do</span>
<lb n="6400"/><span>choiméad no go gcaithtear le sagart eile iad, nó dá mbeidis</span>
<lb n="6401"/><span>an fad sin i gcoiméad nó go ngabhadh an fíon truailleadh sul</span>
<lb n="6402"/><span>dothiocfadh sagart eile dá chaitheamh, dlighthear a dhortadh</span>
<lb n="6403"/><span>'san choisreacán - eadhon, 'san “Sacraris.”</span></p>
<lb n="6404"/>
<lb n="6405"/><p><span>An dara cás, dá dteagmhadh do'n tsagart re linn Aifrinn do</span>
<lb n="6406"/><span>rádh go gcuimhneochadh ar pheacadh mharbhthach ar bith d'á</span>
<lb n="6407"/><span>ndeárna sé agus náchar chuir ina fhaoisdin, má's andiaigh</span>
<lb n="6408"/><span>na mbriathar coisreactha thiocfas sin chum a chuimhne, dlighidh</span>
<lb n="6409"/><span>dul ar a aghaidh go deireadh an Aifrinn, agus doilgheas do bheith</span>
<lb n="6410"/><span>air trés an bpeacadh sin, agus rún a fhaoisdine do bheith aige,</span>
<lb n="6411"/><span>agus dá ndeárnadh amhlaidh sin, ní dhéin peacadh nuadh, do</span>
<lb n="6412"/><span>bhrigh an Aifrinn do rádh; agus, fós, dá dteagmhadh an cás</span>
<lb n="6413"/><span>ceudna dhó sul adéaradh na briathra coisreactha, déanadh an</span>
<lb n="6414"/><span>nídh ceudna.  Gidheadh, dá n-airigheadh an sagart</span>
<lb n="6415"/><span>é féin ar neimhchéadlongadh,</span>
<lb n="6416"/><span>nó bang, nó insce, nó coinnealbháthadh air roimh na mbriathar</span>
<lb n="6417"/><span>coisreactha do rádh, dlighidh an chuid eile do'n Aifrionn do</span>
<lb n="6418"/><span>leigeann de, acht muna raibh i nguais a chlú do chailleamhuin</span>
<lb n="6419"/><span>do thaoibh an neith sin.</span></p>
<lb n="6420"/>
<lb n="6421"/><p><span>An treas cás, an tan theagmhas nidh ar bith i bhfíon na cailíse</span>
<lb n="6422"/><span>do chuirfeadh toirmeasg fá n-a chaitheamh, ag so an nidh</span>
<lb n="6423"/><span>dlighthear do dheunamh; teagmhaidh so, iomorro, ar trí mhodhaibh.</span>
<lb n="6424"/><span>An chéad mhodh dhíobh, dá gcurthaoi</span></p>
</div>
<pb n="123"/>
<div><lb n="6425"/><p><span>go neimhfheasach do'n</span>
<lb n="6426"/><span>tsagart nidh i bhFuil na Cailíse nach dlighfeadh do chaitheamh,</span>
<lb n="6427"/><span>agus go bhfaghadh sgeula sul do chaithfeadh an Fhuil, is é</span>
<lb n="6428"/><span>dleaghthear do dheunamh riú, a gcur 'san gcoisreacán - eadhon,</span>
<lb n="6429"/><span>an “Sacrario,” nó go ngeabhadh aicíde an fhíona truailleadh</span>
<lb n="6430"/><span>chuca, agus go dteilgthear ina dhiaigh sin é 'san ghuitéar</span>
<lb n="6431"/><span>dárab ainm “piscina”; agus dá dtuiteadh ainmhidhe neamheamhuil</span>
<lb n="6432"/><span>'san gcailís, deuntar an nidh ceudna ris.  Dá</span>
<lb n="6433"/><span>dtuiteadh, fos, ainmhidhe nach biadh neimheamhuil, agus do</span>
<lb n="6434"/><span>bhiadh déisteanach 'san gcailís, buaintear as an gcailís é,</span>
<lb n="6435"/><span>agus nightear é, agus ibheadh an sagart an nidh le'r nigheadh</span>
<lb n="6436"/><span>é, agus loisgthear an beathadhach, agus cuirthear an luaith i</span>
<lb n="6437"/><span>gcumhdach in ionad choisreactha.  Gidheadh, má's beathadhach</span>
<lb n="6438"/><span>neimhdhéisteanach é, mar atá cuil nó coirrmhíoltóg,</span>
<lb n="6439"/><span>sluigeadh an sagart é, maraon ris an bhFuil; agus má's roimh</span>
<lb n="6440"/><span>an bhfíon do choisreacadh theagmhas aon nidh dhíobh so i gcás,</span>
<lb n="6441"/><span>doirtear an fíon as an gcailís, agus cuirthear fíon eile</span>
<lb n="6442"/><span>ina áit.</span></p>
<lb n="6443"/>
<lb n="6444"/><p><span>An ceathramhadh cás, dá smuaineadh an sagart rés na briathraibh</span>
<lb n="6445"/><span>coisreactha do rádh, nachar chuir uisge i bhfíon na cailíse,</span>
<lb n="6446"/><span>cuireadh ann é rés an gcoisreagadh.  Gidheadh, má's andiaigh</span>
<lb n="6447"/><span>na mbriathar gcoisreactha chuimhneóchas gan an uisge do chur</span>
<lb n="6448"/><span>ann, ná cuireadh ann é ar chor ar bith; do bhrigh nach de</span>
<lb n="6449"/><span>shubstaint na Sacraiminte an t-uisge.  Gidheadh, dá dteagmhadh</span>
<lb n="6450"/><span>do'n t-sagart gan an fhíon do chur 'san gcailís go caitheamh</span>
<lb n="6451"/><span>na habhluinne dhó, dlighidh an fíon do chur 'san gcailís,</span>
<lb n="6452"/><span>agus na briathra coisreactha do rádh ós a chionn, agus a</span>
<lb n="6453"/><span>chaitheamh mar sin, ar an adhbhar gurab éigean an íodhbairt</span>
<lb n="6454"/><span>do bheith iomlán, agus nach féidir a bheith iomlán gan an</span>
<lb n="6455"/><span>Corp do chaitheamh fá ghnéithibh aráin agus fíona.</span></p>
<lb n="6456"/>
<lb n="6457"/><p><span>An cúigheadh cás, dá dteagmhadh go miorbhuileach de chomhachtaibh</span>
<lb n="6458"/><span>Dé an abhlann nó an fíon d'iompódh i gcruth Feóla nó Fola,</span>
<lb n="6459"/><span>is follus nach fuil d'fhiachaibh ar an sagart a gcaitheamh 'san</span>
<lb n="6460"/><span>chruth sin, acht a gcur i gcoiméad 'san gcoisreacán.  Gidheadh,</span>
<lb n="6461"/><span>ní bhfuil d'fhiachaibh ar an sagart athchoisreacadh do dheunamh</span>
<lb n="6462"/><span>do bhrigh go saorann an miorbhuil ó'n gceangal sin é.</span></p>
<lb n="6463"/>
<lb n="6464"/><p><span>An seiseadh cás, dá dteagmhadh le seachmall nó de mhainneachtna</span>
<lb n="6465"/><span>an tsagairt braon de'n Fhuil do dhortadh ar chlár, feudaidh an</span>
<lb n="6466"/><span>clár do líghe agus a sgrios re sgin ina dhiaigh sin; agus dá</span>
<lb n="6467"/><span>dtuiteadh ar talmhain loisgthear an úir, agus cuirthear an</span>
<lb n="6468"/><span>luaith in ionad choisreactha agus deunadh an sagart aithrighe ar</span>
<lb n="6469"/><span>feadh dá fhithchid lá.  Gidheadh, dá dtuiteadh ar an altóir,</span>
<lb n="6470"/><span>sughadh an sagart le n-a bheul é, agus deunadh aithrighe ar</span>
<lb n="6471"/><span>feadh trí lá; agus dá dtuitfeadh ar an mbrat uachtarach, agus</span>
<lb n="6472"/><span>go rachadh gus an dara brat sughadh as é, agus deunadh aithrighe</span>
<lb n="6473"/><span>cheithre lá, agus má théid gus an treas bhrat, deunadh an nídh</span>
<lb n="6474"/><span>céadna agus aithrighe naoi lá.  Gidheadh, ní bhfuil an aithrighe</span>
<lb n="6475"/><span>so ar gnáthughadh anois, má tá go ndéin an sagart peacadh nuadh</span>
<lb n="6476"/><span>ró-throm ann; agus is é orduighthear anois, an chuid de'n</span>
<lb n="6477"/><span>líonbhrat le a mbeanann an Fhuil do losgadh, agus an luaith do</span></p>
</div>
<pb n="124"/>
<div><lb n="6478"/><p><span>chur i gcoiméad.  Dá teagmhadh urrshlugadh do dhruim</span>
<lb n="6479"/><span>chraois nó eugcumais do dhuine</span>
<lb n="6480"/><span>ar bith andiaigh na Sacraiminte do chaitheamh dhó, má dobhí i</span>
<lb n="6481"/><span>nguais urlaighthe do theagmháil dó rés an tSacraimint do</span>
<lb n="6482"/><span>chaitheamh, nó gur bh'eagal leis a theagmháil dó ina dhiaigh,</span>
<lb n="6483"/><span>doghnídh peacadh ró-throm ann, agus is é dlighthear do dheunamh</span>
<lb n="6484"/><span>ris an urrshlagadh, a chur i gcoimeád 'san gcoisreacán.</span></p>
<lb n="6485"/>
<lb n="6486"/><p><span>An seachtmhadh cás, dá dtuiteadh an tSacraimint 'san gcailís</span>
<lb n="6487"/><span>sul bristear í, ionnus nach bheith aon chuid dí gan bheith</span>
<lb n="6488"/><span>fliuch, dlighidh an sagart dul ar a aghaidh 'san Aifrionn, gan</span>
<lb n="6489"/><span>aithfhriotal aon nidh dhá ndubhairt roimhe, do bhrigh nach de</span>
<lb n="6490"/><span>shubstaint na híodhbartha an briseadh.  Gidheadh dá n-anadh</span>
<lb n="6491"/><span>aon chuid de'n abhlainn gan fliuchadh dlighidh an roinn ghnáthach</span>
<lb n="6492"/><span>de dheunamh uirthe.</span></p>
<lb n="6493"/>
<lb n="6494"/><p><span>An t-ochtmhadh cás, dá dteagmhadh do'n tsagart aonfhocal do</span>
<lb n="6495"/><span>thabhairt i ndearmad ionnus nachar dheaghchuimhin leis go</span>
<lb n="6496"/><span>ndubhairt é, ní righthear a leas aithfhriotal do dheunamh air,</span>
<lb n="6497"/><span>acht dul ar a aghaidh, acht munab focal de na briathraibh</span>
<lb n="6498"/><span>coisreactha é.  Gidheadh dá raibh i gcontabhart aon fhocail</span>
<lb n="6499"/><span>díobh sin, dlighidh a aithfhriotal, ar coinghioll muna ndubhairt</span>
<lb n="6500"/><span>roimhe sin iad.</span></p>
<lb n="6501"/>
<lb n="6502"/><p><span>An naomhadh cás, dá dteagmhadh do'n tsagart go mbeith an teach</span>
<lb n="6503"/><span>ag tuitim ar ria rádh an Aifrinn dó, nó go mbeith a namhaid</span>
<lb n="6504"/><span>ar tí thoigheacht d'á mharbhadh, agus gur roimh na briathraibh</span>
<lb n="6505"/><span>coisreactha do theagmhadh sin dó, feudaidh dul ar teitheamh,</span>
<lb n="6506"/><span>agus an chuid eile do'n Aifrionn do leigeann de; nó má's</span>
<lb n="6507"/><span>andiaigh na mbriathar coisreactha theagmhas aon ghábhadh díobh</span>
<lb n="6508"/><span>sin dó, feudaidh an tSacraimint do chaitheamh do láthair, nó</span>
<lb n="6509"/><span>a bhreith leis mar aon ris an gcorporás.  Gidheadh, dá mbeith</span>
<lb n="6510"/><span>aon duine ar tí a mharbhtha, mar tháir nó mar tharchuisne</span>
<lb n="6511"/><span>ar an gCreideamh, acht muna leigeadh dhó an t-Aifrionn do</span>
<lb n="6512"/><span>chriochnughadh, dlighidh sé bás d'fhulaing níos taosga ioná</span>
<lb n="6513"/><span>do leigfeadh dhé an t-Aifrionn do chríochnughadh, dá mbeith</span>
<lb n="6514"/><span>gur roimh na briathraibh coisreactha theagmhadh an ghuais sin</span>
<lb n="6515"/><span>dó, agus is é Toletus chuireas na cáis so síos go soiche so.</span></p>
<lb n="6516"/>
<lb n="6517"/><p><span>Ag so Cáis Eile Theagmhas do'n tSagart.</span></p>
<lb n="6518"/>
<lb n="6519"/><p><span>Bíodh a fhios agat, a léightheóir, gurab de phlúr cruithneachta</span>
<lb n="6520"/><span>agus d'uisge nádúrtha dlighthear an abhlann do dheunamh d'á</span>
<lb n="6521"/><span>ndeuntar Corp Chríost; agus gurab d'fhíon dogheibhthear i</span>
<lb n="6522"/><span>bhfíneamhuin dlighthear Fuil Chríost do dheunamh, agus go</span>
<lb n="6523"/><span>ndlighthear uisge nádúrtha do chur 'san bhfíon, re linn</span>
<lb n="6524"/><span>bheith 'san gcailís dó, roimh na briathraibh coisreactha do</span>
<lb n="6525"/><span>radh, agus a chur ann i gcaindigheacht is ró lugha ioná an</span>
<lb n="6526"/><span>fíon, dlighidh na neithe so bheith gan truailleadh.  Is éigean</span>
<lb n="6527"/><span>fós a bheith d'aigneadh ag an sagart</span></p>
</div>
<pb n="125"/>
<div><lb n="6528"/><p><span>a mbeannughadh go speisialta,</span>
<lb n="6529"/><span>agus is uime sin, dá mbeith busga na habhluinneadha nó cuirbhéad</span>
<lb n="6530"/><span>an fhíona ar an altóir, nach ghabhaid na habhlanna ná an fion</span>
<lb n="6531"/><span>bhíos ionnta coisreacadh chuca, do bhrigh nach bí d'aigneadh</span>
<lb n="6532"/><span>ná d'inntinn ag an sagart a choisreacadh do'n chor sin.</span></p>
<lb n="6533"/>
<lb n="6534"/><p><span>Dá dteagmhadh i gcás go bhfuadóchadh an ghaoth an abhlann</span>
<lb n="6535"/><span>choisreactha ó'n tsagart, má dogheibh airís í, cuireadh ar</span>
<lb n="6536"/><span>an altóir í, agus caitheadh í amhail mar is gnáth; nó, dá</span>
<lb n="6537"/><span>dteagmhadh nachar bhféidir a fághail, gabhadh abhlann eile</span>
<lb n="6538"/><span>chuige agus tionnsgnadh na briathra coisreactha do rádh, agus</span>
<lb n="6539"/><span>abradh roimhe an tAifrionn do réir ghnáthuighthe na h-Eaglaise.</span></p>
<lb n="6540"/>
<lb n="6541"/><p><span>Dá dteagmhadh uisge 'san gcailís i riocht an fhíona, agus gan</span>
<lb n="6542"/><span>an sagart dá mhothughadh nó go n-íbheadh é, dlighidh fíon</span>
<lb n="6543"/><span>arís do chur innte, agus na briathra coisreactha do rádh ó's</span>
<lb n="6544"/><span>a chionn, agus a chaitheamh mar sin, tar cheann go mbriseann an</span>
<lb n="6545"/><span>ceudlongadh, do réir an reasúin tugamar thuas 'san gcéad chás.</span></p>
<lb n="6546"/>
<lb n="6547"/><p><span>Dá dteagmhadh do'n tsagart iomad abhlann do chur ar an gcorporás</span>
<lb n="6548"/><span>le haghaidh an phobail do riar, agus gurab é fa rún dó a</span>
<lb n="6549"/><span>gcoisreacadh uile maraon ris an abhlainn is mian leis féin do</span>
<lb n="6550"/><span>chaitheamh, bíd arna gcoisreacadh maraon ris an abhlainn gceudna,</span>
<lb n="6551"/><span>tar cheann nach cuimhneóchadh an sagart orra re linn na mbriathair</span>
<lb n="6552"/><span>coisreactha do rádh dhó.</span></p>
<lb n="6553"/>
<lb n="6554"/><p><span>Is follus nách féidir do'n tsagart Aifrionn do rádh ina aonar,</span>
<lb n="6555"/><span>acht munab angcaire nó dithreabhach é, agus ní ceadaightheach</span>
<lb n="6556"/><span>do mhnaoi ar bith Aifrionn do fhriothólamh.  Dá ndeachaidh an</span>
<lb n="6557"/><span>cléireach re gnóithibh nó re toisg éigeantaigh i n-am an</span>
<lb n="6558"/><span>Aifrinn do rádh, dlighidh an sagart an chuid eile de'n Aifrionn</span>
<lb n="6559"/><span>do fhriothólamh dhó féin, dá raibh an cléireach gan filleadh</span>
<lb n="6560"/><span>chuige i dtráth chóir.</span></p>
<lb n="6561"/>
<lb n="6562"/><p><span>Dlighidh an iomaltóir bheith do chloch, agus a bheith d'fhaid</span>
<lb n="6563"/><span>agus de leithead inte go dtuillfeadh bonn na cailíse agus an</span>
<lb n="6564"/><span>abhlann uirre.</span></p>
<lb n="6565"/>
<lb n="6566"/><p><span>Dá mbeith an sagart gan amharc, ionnus nach feudfadh nídh do</span>
<lb n="6567"/><span>léigheadh, nó comh balbh sin, i gcruth nach feudfadh na</span>
<lb n="6568"/><span>briathra do chantainn; nó dá mbeith i n-easbuidh na méar le</span>
<lb n="6569"/><span>a dtadhallann an tSacraimint; nó comh bacach, agus sin i gcruth</span>
<lb n="6570"/><span>nach feudfadh seasamh ná sleachtan do dheunamh gan maide do</span>
<lb n="6571"/><span>bheith ina láimh; nó dá mbeith ar buile, nó i ngalar na</span>
<lb n="6572"/><span>sligheadh, i gcruth go gcuirfeadh cubhar tar a bheul, nó</span>
<lb n="6573"/><span>iachtach shiabhartha as, re linn bheith 'san teidhm sin dó,</span>
<lb n="6574"/><span>ní dlighthear dó Aifrionn do rádh.</span></p>
<lb n="6575"/>
<lb n="6576"/><p><span>Is leór a ndubhrmar ar na cásaibh teagmhaiseacha in a mbí</span>
<lb n="6577"/><span>conntabhart ag na sagartaibh re linn an Aifrinn do rádh; agus</span>
<lb n="6578"/><span>gach cás eile bheanas ris an nídh ceudna feudtar a léigheadh</span>
<lb n="6579"/><span>ag Nauar, nó ag na hughdaraibh eile thráchtas ar na cásaibh</span>
<lb n="6580"/><span>coguais.</span></p>
<lb n="6581"/>
<lb n="6582"/><p><span>Finis.</span></p></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Eoghair-sgiath an Aifrinn

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Eoghair-sgiath an Aifrinn

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
