Corpas

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE TEI [
<!ENTITY hellip "…">
]>
<TEI><teiHeader type="text">
	 <fileDesc>
	  <titleStmt><title type="main">Filíocht Sheáin Uí Bhraonáin</title><author><name type="main">Seán Ó Braonáin; eag. Pádraig de Brún</name></author><respStmt>
		<resp>Electronic edition compiled by</resp>
		<name>Deirdre D'Auria and Eilís Ní Mhearraí</name>
		</respStmt>
	  </titleStmt><editionStmt>
                     <edition>
                         <note type="N">L029</note>
                         <note type="L">71</note>
                         <note type="B">1807 19T</note>
                         <note type="C">Fil.</note>
                         <note><p>Description of how and why changes were made</p></note>
                     </edition>
            </editionStmt><publicationStmt>
		<publisher>Foclóir na Nua-Ghaeilge</publisher>
		<pubPlace>19 Dawson Street, Dublin 2</pubPlace>
		<pubPlace>http://www.ria.ie/research/focloir-na-Nua-Ghaeilge.aspx</pubPlace><date>2016</date><idno>L029</idno><distributor>Royal Irish Academy</distributor>
		<availability>
		<p>Creative Commons Attribution Non-Commercial Share Alike (cc by-nc-sa)</p>
		</availability>
	  </publicationStmt>
	  <sourceDesc><bibl><title>Filíocht Sheáin Uí Bhraonáin</title><author>Seán Ó Braonáin; eag. Pádraig de Brún</author><imprint><publisher>B.Á.C.: Cló Bhreánainn, 1972</publisher><date>1807 19T</date></imprint>
 </bibl></sourceDesc></fileDesc>
	</teiHeader>
<text><body><div><p/>
<lb n="0"/>
<lb n="1"/><p><span>Mo sceimhle ná mairfeamse maidean an lae</span>
<lb n="2"/><span>go dtiocfadh re Gaelaibh casadh tar sáil</span>
<lb n="3"/><span>is prionsa chlár Banba orthu mar léadar -</span>
<lb n="4"/><span>is tapaidh do ghléasfainn arm im láimh.</span>
<lb n="5"/><span>Níl ministir aco ná Sagsanach méith,</span>
<lb n="6"/><span>dá aoirde réim, gradam is cáil,</span>
<lb n="7"/><span>ná bainnfinnsa allas le bata as a bplaosc</span>
<lb n="8"/><span>go gcaithfidís géilleadh don chreideamh is fearr.</span>
<lb n="9"/></p>
</div>
<pb n="72"/>
<div><lb n="10"/><p><span>A Athair ghil, tabhair maitheachas im ghníomhartha dam</span>
<lb n="11"/><span>is beir m'anam leat go Flaitheamhnas ó thaoibh an chnuic;</span>
<lb n="12"/><span>ná dearmaid gach peacach bocht bhí díleas duit</span>
<lb n="13"/><span>is nár ghreannaigh dlithe an Phrotestant ná Mhártain uilc.</span></p>
<lb n="14"/>
<lb n="15"/><p><span>Seán Ó Bréanáin</span></p>
<lb n="16"/>
<lb n="17"/><p><span>An fear céanna cct</span></p>
<lb n="18"/>
<lb n="19"/><p><span>M'atuirse nimhe, mo chaoi go déarach,</span>
<lb n="20"/><span>mo dhíth, mo léan, mo phéin, mo ghuais,</span>
<lb n="21"/><span>mo dhanaid do shíor mo ghroí-fhear tréitheach</span>
<lb n="22"/><span>bheith cloíte céasta gan léim gan luas,</span>
<lb n="23"/><span>cia gur acfainneach bhís ar thaoibh an tsléibhe,</span>
<lb n="24"/><span>mar Mheargach fhíochmhar a' díoghailt éag Thailc</span>
<lb n="25"/><span>nó gur chuir Clíodhna saíghid id chlé-chois,</span>
<lb n="26"/><span>d'fhúig sínte faon tu i ngéibhinn cruaidh.</span></p>
<lb n="27"/>
<lb n="28"/><p><span>Aifear ná tabhair ar acfainn an scríbhneora</span>
<lb n="29"/><span>is guidh chum an Athar do dhealbhaigh groí-mhórchnoic</span>
<lb n="30"/><span>mise is gach pearsa ghlac baiste le príomhchomhachtaibh</span>
<lb n="31"/><span>do sheachnadh ar pheannaid le fearta an Rí ghlórmhair.</span></p>
<lb n="32"/>
<lb n="33"/><p><span>Amen</span></p>
<lb n="34"/>
<lb n="35"/><p><span>arna scríobh re Seán Ó Bréanáin AD MDCC...</span></p>
<lb n="36"/>
<lb n="37"/><p><span>Bzzzzz1808 19T</span>
<lb n="38"/><span>UzzzzzMicheál Óg Ó Longáin</span>
<lb n="39"/><span>Mícheál Ó Longáin cc. chum Seáin Uí Bhraonáin san mbliain 1808</span></p>
<lb n="40"/>
<lb n="41"/><p><span>A fharaire shéimh thréithigh nách faca-sa riamh</span>
<lb n="42"/><span>is d'eascair d'fhuil tréan saorfhlaith bhí carthanach fial,</span>
<lb n="43"/><span>muna raidfirse dréacht éigin dom chabhair aniar,</span>
<lb n="44"/><span>ní bhacfad lem ré shaoil tu ná caitheamh id dhiaidh.</span>
<lb n="45"/></p>
</div>
<pb n="73"/>
<div><lb n="46"/><p><span>UzzzzzSeán Ó Braonáin</span>
<lb n="47"/><span>Chuim Michíl Uí Longáin i gCúil Uí Mhurchadha i gcontae</span>
<lb n="48"/><span>chaomhálainn Chorcaí, 1808</span>
<lb n="49"/><span>Fonn: An Staicín Eornan</span></p>
<lb n="50"/>
<lb n="51"/><p><span>Is fada mise ar mearathal cia deacair liom duit ' insint,</span>
<lb n="52"/><span>a bhile mhilis mhíonla do shíolrach na leon</span>
<lb n="53"/><span>ba lannmhar i dtreasannaibh gan eagla roim naímhdibh,</span>
<lb n="54"/><span>á leagadh marbh millte re fíochnimh i ngleo.</span>
<lb n="55"/><span>Cia aco b'fhearra dom bheith ceangailte le mascalach don</span>
<lb n="56"/><span>fhíorfhuil,</span>
<lb n="57"/><span>gasta greanta grinnmhar gan maoine gan ór,</span>
<lb n="58"/><span>nó caile dubh do shnamadh liom nár chleachtadar a sinsear</span>
<lb n="59"/><span>ach ceachaireacht is cinnteacht? - sin scríbhte mo bhrón.</span></p>
<lb n="60"/>
<lb n="61"/><p><span>CzzzzzPrós</span>
<lb n="62"/><span>Is iontuigthe dhuit nach faillí fá ndeara dhom gan freagra ' chur</span>
<lb n="63"/><span>ar do scríbhinn, ach gan bheith san mbaile ar n-imeacht dom</span>
<lb n="64"/><span>chomharsain chomhfhoclach chaoinráiteach, gurab sin an tslí inar</span>
<lb n="65"/><span>thuilleas aifear náireach imdheargach uait; agus ó so amach beidh</span>
<lb n="66"/><span>mise ollamh gan tuirse roim gach laoi bheag shoilbhir dothiocfaidh</span>
<lb n="67"/><span>im dháil ód lámhaibh léire luaithe lomghníomhacha.</span></p>
<lb n="68"/>
<lb n="69"/><p><span>Baile Mhic Aindriais i gCloinn Mhuiris i gCiarraí an seachtmhadh</span>
<lb n="70"/><span>lá déag don mhíosa Feabhra míle ocht gcéad agus ocht mbliana.</span></p>
<lb n="71"/>
<lb n="72"/><p><span>Seán Ó Braonáin</span></p>
<lb n="73"/>
<lb n="74"/><p><span>Atá an aiste sin uait ar iasacht uaimse agus cuirfead chúd é le</span>
<lb n="75"/><span>caoindhúireacht i meon an Abráin.</span>
<lb n="76"/></p>
</div>
<pb n="74"/>
<div><lb n="77"/><p><span>Chum Míchíl soilbhir Uí Longáin i gcontae Chorcaí, i gCúil</span>
<lb n="78"/><span>Uí Mhurchadha, binnbhile buach don éigs</span>
<lb n="79"/><span>Fonn: Hide and Go Seek An Cailín Deas Rua</span></p>
<lb n="80"/>
<lb n="81"/><p><span>A bhile don dáimh rug barr ó éigse an ghrinn,</span>
<lb n="82"/><span>is binneamhail rá 's is áille bréithre binn,</span>
<lb n="83"/><span>an bhruingeall do ráis, 's í d'fhág go déarach sinn</span>
<lb n="84"/><span>ó cheangail sí páirt re náimhde chléire Chríost.</span></p>
<lb n="85"/>
<lb n="86"/><p><span>Muna dtigir im dháil, ar bhánbhrat aolta uait scríbh</span>
<lb n="87"/><span>gach loithe is dán níonn dáimh id thaobh don chríoch,</span>
<lb n="88"/><span>óir is binne re Seán do ráite in éifeacht chruinn</span>
<lb n="89"/><span>ná cruitire cláir is gáir na n-éan ar chraoibh.</span></p>
<lb n="90"/>
<lb n="91"/><p><span>Mo mhilleadh go brách, mo chrá go n-éagaidh sinn,</span>
<lb n="92"/><span>mar cuireadh chum fáin sliocht álainn Éibhir Fhinn,</span>
<lb n="93"/><span>bhí i gceannas go hard i gcáil 's i gcéim san gcríoch</span>
<lb n="94"/><span>gur thaisteal tar sáil treibh Mhártain shéan an Rí.</span></p>
<lb n="95"/>
<lb n="96"/><p><span>Ná himdhearg me do chionn gan tuille ' chuir uaim, óir is ar an</span>
<lb n="97"/><span>ród do caiseadh an teachtaire greannmhar gaoisghlórach seo orm</span>
<lb n="98"/><span>agus dithneas mór orainn araon, agus cuir chúm do shúchráite go</span>
<lb n="99"/><span>léir ar gcasadh dó arís, agus smaoin gur mise do charaid ionmhain</span>
<lb n="100"/><span>go héag agus fós scríbh uait go minic.</span></p>
<lb n="101"/>
<lb n="102"/><p><span>Seán Ó Braonáin</span>
<lb n="103"/></p>
</div>
<pb n="75"/>
<div><lb n="104"/><p><span>UzzzzzMicheál Óg Ó Longáin</span>
<lb n="105"/><span>Mícheál Ó Longáin cct chum Seáin Uí Bhraonáin</span>
<lb n="106"/><span>Fonn: Hide and Go Seek An Cailín Deas Rua</span></p>
<lb n="107"/>
<lb n="108"/><p><span>A bhile gan cháim 's a shárfhir ghaelach groí,</span>
<lb n="109"/><span>ní mise an tí ráis id ráite séimhe linn;</span>
<lb n="110"/><span>ní file ná fáidh ná dáimh le héigse sinn</span>
<lb n="111"/><span>ach duine bocht táir atá gan léann gan laoi.</span></p>
<lb n="112"/>
<lb n="113"/><p><span>Ó is sibhse amháin is fearr 's is néata scríonn</span>
<lb n="114"/><span>'s 'tá tuigseanach tráth i ndán 's i ndréachtaibh draoi,</span>
<lb n="115"/><span>cuiridh im dháil go grámhar saor i ngaois</span>
<lb n="116"/><span>an scriosfar go bráth an smál so d'Éirinn aoird.</span></p>
<lb n="117"/>
<lb n="118"/><p><span>Fiche gealbháb dom mhnáibhse in éineacht díbh,</span>
<lb n="119"/><span>gan fuithin gan scáth ar ár ná ar ghaoth ná síon,</span>
<lb n="120"/><span>dod chomairc ar námhaid 's dod ghnáthchur saor gan díth</span>
<lb n="121"/><span>go bhficear faoi ádh go sámh gach n-aon dod chlainn.</span></p>
<lb n="122"/>
<lb n="123"/><p><span>UzzzzzSeán Ó Braonáin</span>
<lb n="124"/><span>Chuim Míchíl Uí Longáin, láimh re Corcaigh</span>
<lb n="125"/><span>Fonn: Hide and Go Seek An Cailín Deas Rua</span></p>
<lb n="126"/>
<lb n="127"/><p><span>A chaithbhile cháidh d'fhuil láidir laochda laoich</span>
<lb n="128"/><span>ba lannmhar tráth a' tráitheadh tréith a naímhid,</span>
<lb n="129"/><span>ní bhfuilirse táir, is tu is fearr 's is léannta laoi</span>
<lb n="130"/><span>ó Chorcaigh na mbád go máibh deighréidh na Midhe.</span></p>
<lb n="131"/>
<lb n="132"/><p><span>Cuirimse id dháil, a ráib, ar chaomhbhrat chaoin</span>
<lb n="133"/><span>go dtiocfaidh tar sáil mórtháin a dhéanfaidh díth;</span>
<lb n="134"/><span>goinfar do námhaid, sliocht Mhártain shéan an Rí</span>
<lb n="135"/><span>is d'aistrigh tráth ó ráite naomhtha Chríost.</span></p>
<lb n="136"/>
<lb n="137"/><p><span>'S é 'deir loithe na bhfáige, ráite is dréacht gach draoi</span>
<lb n="138"/><span>ar mheamram bhán ó ár na nGael do scríodh,</span>
<lb n="139"/><span>fé Nollaig gan phlás go mbeidh rás le faorghoimh claíomh</span>
<lb n="140"/><span>ar a maireann dod námhaid ag sárshliocht Éibhir Fhinn.</span>
<lb n="141"/></p>
</div>
<pb n="76"/>
<div><lb n="142"/><p><span>Ceangailte ag báb níor tharla féin go fíor -</span>
<lb n="143"/><span>sin meabhair le Seán go brách ag bé' bheith saor.</span>
<lb n="144"/><span>Níl maitheas i mnáibh, 's iad d'fhág go tréith, mo dhíth,</span>
<lb n="145"/><span>gach a maireann don dáimh fé cháin ag béaraibh fill.</span></p>
<lb n="146"/>
<lb n="147"/><p><span>Gluine ba chumhang liom le diúgadh ná an cnagaire,</span>
<lb n="148"/><span>'s má castar mé is túsa fé shúchas i dtabhairne,</span>
<lb n="149"/><span>beidh fáige gach cúige go humhal inár bhfarra-ne</span>
<lb n="150"/><span>'s ní fhágfam an dún soin go ndiúgfam an baraille.</span></p>
<lb n="151"/>
<lb n="152"/><p><span>Seán Ó Braonáin</span></p>
<lb n="153"/>
<lb n="154"/><p><span>John Brenan philomath</span></p>
<lb n="155"/>
<lb n="156"/><p><span>An Dara Freagra</span>
<lb n="157"/><span>Fonn: Cad é sin don té sin ná baineann sin dó?</span></p>
<lb n="158"/>
<lb n="159"/><p><span>I mbeochruth gan breoiteacht im ballaibh atáim,</span>
<lb n="160"/><span>céad glóire le comhachta an té dhealbhaigh bán,</span>
<lb n="161"/><span>sómnas im fhóigse nuair thagann gach tráth,</span>
<lb n="162"/><span>níor leor leis me' leonadh go treascartha ach spás.</span></p>
<lb n="163"/>
<lb n="164"/><p><span>A leoghain is eolgasach readaireacht dáin,</span>
<lb n="165"/><span>is glóire dod chóige tú i gceannas mar táir,</span>
<lb n="166"/><span>led ghlórtha a' beo-ghoin gach Sagsanach sámh</span>
<lb n="167"/><span>don chóip seo nár ordaigh Rí rathmhar na ngrást.</span></p>
<lb n="168"/>
<lb n="169"/><p><span>Géillim, a shéimhfhir is binneamhail rá,</span>
<lb n="170"/><span>as naomhshruth na Nao mBan gur ibhis do sháith,</span>
<lb n="171"/><span>mar is tréan thigeann dréachta go milis ód láimh</span>
<lb n="172"/><span>ar aolbhrat 'om fhéachaint go sultmharach sámh.</span></p>
<lb n="173"/>
<lb n="174"/><p><span>Ar aon chuir ná déinse mise d'imcháin,</span>
<lb n="175"/><span>mar nár léir-ibheas aon réad as shrothaibh na mBáb.</span>
<lb n="176"/><span>Ní héigeas dea-léannta ná tuigseanach dáin</span>
<lb n="177"/><span>me féinig ach réice leamh liosta gan aird.</span></p>
<lb n="178"/>
<lb n="179"/><p><span>Seán Ó Braonáin</span>
<lb n="180"/></p>
</div>
<pb n="77"/>
<div><lb n="181"/><p><span>Bzzzzz1810 19T</span>
<lb n="182"/><span>Seán Ó Braonáin ó chontae Chiarraí cct ag iarraidh iasacht</span>
<lb n="183"/><span>leabhair Ghaeilge ar Mhícheál Ó Longáin do chomhnaigh i</span>
<lb n="184"/><span>gCorcaigh an tan sin, 1810</span></p>
<lb n="185"/>
<lb n="186"/><p><span>Fonn: Córacha an Duine</span></p>
<lb n="187"/>
<lb n="188"/><p><span>A fhialfhir ghartha atá carthanach cneasta céimghlan,</span>
<lb n="189"/><span>is do thriall chuim baile don ghasra ghasta ghaelaigh,</span>
<lb n="190"/><span>ós cian mo thaisteal ag tarraing i bhfad dot fhéachain,</span>
<lb n="191"/><span>iasacht leabhair dam tabhair is beadsa baoch díot.</span></p>
<lb n="192"/>
<lb n="193"/><p><span>UzzzzzMicheál Óg Ó Longáin</span></p>
<lb n="194"/>
<lb n="195"/><p><span>An freagra air sin le Mícheál Ó Longáin</span>
<lb n="196"/><span>Fonn: Hide and Go Seek An Cailín Deas Rua</span></p>
<lb n="197"/>
<lb n="198"/><p><span>A fharaire ghluin is fuinte fíormhaith cáil,</span>
<lb n="199"/><span>is d'eascair d'fhuil rithe cliste bhí san Spáinn,</span>
<lb n="200"/><span>níorbh aithreach linne druidim síos id dháil</span>
<lb n="201"/><span>ag racaireacht suilt 's an gluine líonta im láimh.</span></p>
<lb n="202"/>
<lb n="203"/><p><span>Ach ní leanaim de sin, a chumainn chroí 's a ghrá.</span>
<lb n="204"/><span>Is dearbh nách mise an duine shílis tráth</span>
<lb n="205"/><span>ach amaid bheag bhuile bhriste bhaoth gan aird,</span>
<lb n="206"/><span>gan leabhair gan loithe scriobhtha ar shlí na ndámh.</span></p>
<lb n="207"/>
<lb n="208"/><p><span>A theachtaire bhig se ag rith san tslí chuim Seáin,</span>
<lb n="209"/><span>beir feasta leat chuige fiche míle slán,</span>
<lb n="210"/><span>garbhluis chliste is tine faoina tarr,</span>
<lb n="211"/><span>is abair gur mise chuir an bhuín 'na dháil.</span></p>
<lb n="212"/>
<lb n="213"/><p><span>A fhir ghasta ghlic is carthanach le haois eolach,</span>
<lb n="214"/><span>is ní abraim gur bladartha, cé binnghlórthach,</span>
<lb n="215"/><span>is é meastar liom nuair amharcaim do scríbhneoireacht,</span>
<lb n="216"/><span>gurb agatsa atáid leabhair mhaithe chríoch Fódla.</span>
<lb n="217"/></p>
</div>
<pb n="78"/>
<div><lb n="218"/><p><span>Bzzzzz1814c 19T</span>
<lb n="219"/><span>UzzzzzSeán Ó Braonáin</span>
<lb n="220"/><span>Seán Ó Braonáin cct mar leanas</span>
<lb n="221"/><span>Fonn: An Staicín Eornan</span></p>
<lb n="222"/>
<lb n="223"/><p><span>Maidean bhog cheomhar cois feorann im aonar</span>
<lb n="224"/><span>ar bhloscadh do Phoebus ó Pharrthas Ádhamh,</span>
<lb n="225"/><span>a' machnamh ar bheo-ghoin is mar leonadh sliocht Éibhir</span>
<lb n="226"/><span>ba threasamhail tréanmhar i machaire an áir,</span>
<lb n="227"/><span>seal eile ar scóp chine chrónphoic an chraosnimh</span>
<lb n="228"/><span>do shealbhaigh Éire d'éis ionnarba chách,</span>
<lb n="229"/><span>trér readas-sa deoraibh le brónghoimh an scéil sin</span>
<lb n="230"/><span>is ar faiche bhíos faonluite i gcreathaibh an bháis.</span></p>
<lb n="231"/>
<lb n="232"/><p><span>Mascalach ógshultmhar bheoilmhilis bhéasach</span>
<lb n="233"/><span>amharcaim féinig a' taisteal im dháil,</span>
<lb n="234"/><span>trér phreabas im chló chirt le fórsa mo léime;</span>
<lb n="235"/><span>a hainm 's a caomhchine fionnaim don bháib:</span>
<lb n="236"/><span>"Cá talamh, cá cóig dhuit, cá gcomhnaid do ghaolta,</span>
<lb n="237"/><span>cá treabha dár phréamhaigh dúinn aithris tráth,</span>
<lb n="238"/><span>nó an tusa chuir ceo-bhrat ar phórshliocht Mhilésius</span>
<lb n="239"/><span>is fearanta saora aige Gallaibh 'na n-áit?"</span></p>
<lb n="240"/>
<lb n="241"/><p><span>d'fhreagair an chúileann go dúr doilbh déarach</span>
<lb n="242"/><span>"M'ainm duit Éire bhí snaimithe tráth</span>
<lb n="243"/><span>le clanna mhic Bhreoghain, treibh leonta na laoch mear,</span>
<lb n="244"/><span>Eoghan is Aonghas is Carolas cáidh</span>
<lb n="245"/><span>ba thrúpach, ba threorach, ba chróga, ba chraosach</span>
<lb n="246"/><span>a' turnamh, a' traochadh 's a' treascairt a námhaid</span>
<lb n="247"/><span>gur dhiúiltimh an chóip sin do chomhachtaibh an Aonmhic -</span>
<lb n="248"/><span>sin an chúis lenar léiríodh iad dealamh mar táid.</span></p>
<lb n="249"/>
<lb n="250"/><p><span>"Fán am san do thionscain treibh Lúitir 's a ngaolta</span>
<lb n="251"/><span>úircheannas Éireann do ghlacadh do láimh,</span>
<lb n="252"/><span>gur dhíbir an drong san mo phrionsa is mo chéile</span>
<lb n="253"/><span>gan dúnta gan séada mar chleachtaigh mo ráib.</span>
<lb n="254"/><span>Bhí an daoirse dá chúiteamh go hionraic ag Gaelaibh</span>
<lb n="255"/><span>is ar gcúlaibh uaibh léirchuirfar dearbh faoi Cháisc;</span>
<lb n="256"/><span>sin deire le cúrsa chloinn chrúbach na meirleach -</span>
<lb n="257"/><span>sin chúibhse na laochaibh go longach ón Spáinn.</span>
<lb n="258"/></p>
</div>
<pb n="79"/>
<div><lb n="259"/><p><span>"Triallfaidh tar srúillibh mo phrionsa go héasca,</span>
<lb n="260"/><span>beidh longphort ag Gaelaibh gan bréag i bhFionntrá,</span>
<lb n="261"/><span>mar chanadar údair thuig cúrsa na Gaeilge,</span>
<lb n="262"/><span>flúirse agus féile beidh feasta aige baird.</span>
<lb n="263"/><span>Cloinimse trumpa na dtrúpaibh dá séideadh;</span>
<lb n="264"/><span>múscail do ghaolta is drididh 'na ndáil,</span>
<lb n="265"/><span>gluaisidh go lúthmhar is turnaidh na meirligh,</span>
<lb n="266"/><span>bíodh púdar dá phléascadh re fuinneamh 'na ndeáidh."</span></p>
<lb n="267"/>
<lb n="268"/><p><span>An fear céanna cct ar fonn An Binsín Luachra</span></p>
<lb n="269"/>
<lb n="270"/><p><span>Mo chumha mar mheath an chrú nár lag</span>
<lb n="271"/><span>do ghlúinghin ceart ó Éibhir</span>
<lb n="272"/><span>ba lúthmhar neart a' tionnlac ga</span>
<lb n="273"/><span>'s in íorghoil threas ba thréanmhar -</span>
<lb n="274"/><span>is iad ba cheap in Éirinn seal</span>
<lb n="275"/><span>a' múscal reacht is béasa</span>
<lb n="276"/><span>gur díbreadh as a síol tar lear</span>
<lb n="277"/><span>le díomas aicme an Bhéarla.</span></p>
<lb n="278"/>
<lb n="279"/><p><span>Níl fáidh ná flaith do phríomhfhuil Airt</span>
<lb n="280"/><span>le scríbhinn reacht i nGaeilge</span>
<lb n="281"/><span>nách tim gan mheas in inse Chais,</span>
<lb n="282"/><span>fá dhaoirse is feas i ngéibhinn.</span>
<lb n="283"/><span>Guím go pras chuim Dé na bhfeart</span>
<lb n="284"/><span>an bhuíon Do i gceart ná géilleann</span>
<lb n="285"/><span>do thraochadh lag, gan réim gan rath,</span>
<lb n="286"/><span>gan séad ar easpa gréithre.</span></p>
<lb n="287"/>
<lb n="288"/><p><span>Go dtídh tar lear 'na loing go mear</span>
<lb n="289"/><span>gan fuíoll fá mheas in éide</span>
<lb n="290"/><span>oíghre ceart na hÉireann sean</span>
<lb n="291"/><span>go buíonmhar barcmhar laochmhar,</span>
<lb n="292"/><span>Beidh tinte ceap sa tír ar dteacht</span>
<lb n="293"/><span>tar toinn na sreabh don dréim sin</span>
<lb n="294"/><span>le díomas cath is íorghoil threas</span>
<lb n="295"/><span>ar dhíbirt aicme an Bhéarla.</span>
<lb n="296"/>
<pb n="80"/></p>
<lb n="297"/>
<lb n="298"/><p><span>Seán Ó Braonáin cct</span>
<lb n="299"/><span>Fonn: An Chraoibhín Aoibhinn Álainn Ó</span></p>
<lb n="300"/>
<lb n="301"/><p><span>Sin caoi go freasamhail i bhfearannaibh Éibhir</span>
<lb n="302"/><span>fá dhlí an ríochta ó tharla an leon</span>
<lb n="303"/><span>do chrú ghroí Bharanach dá ngarmthar Éamann,</span>
<lb n="304"/><span>saoi de shíolrach láidir Eoghain;</span>
<lb n="305"/><span>fáidh is ollamh is polla don éigse,</span>
<lb n="306"/><span>dáimh gan dochma do folcadh san bhféile,</span>
<lb n="307"/><span>trí thráth d'ibh corn as thobar na mBéithe</span>
<lb n="308"/><span>a' síor-rith tríd chuir dánta is ceol.</span></p>
<lb n="309"/>
<lb n="310"/><p><span>Ó chaoinchruit shoilbhir ní chluinimse réadaibh;</span>
<lb n="311"/><span>i gcoillte is cloíte gáir na n-eon;</span>
<lb n="312"/><span>níl suan ag ollamhain i bhfriotailibh éigse;</span>
<lb n="313"/><span>is scíosmhar draoithe a' tál na ndeor;</span>
<lb n="314"/><span>ní díreach tharraingid eachaibh na gréine</span>
<lb n="315"/><span>san líne ceapaithe carbad Phoebus</span>
<lb n="316"/><span>ó fuarthas nascaithe i nglasaibh tu, a Éamainn</span>
<lb n="317"/><span>i mbruíon an rí ná gránn an t-ord.</span></p>
<lb n="318"/>
<lb n="319"/><p><span>Is tréan tig freasannaibh falcmhara déara</span>
<lb n="320"/><span>síos 'na linntibh a' trácht go feor</span>
<lb n="321"/><span>ó ghrua gach faraire lannmhair léannta</span>
<lb n="322"/><span>scríobhann Gaoilge ar áille i gcóir.</span>
<lb n="323"/><span>Fáth a n-atuirse dearbh is léir dam -</span>
<lb n="324"/><span>bláth na Banba i nglasaibh 's i ndaorbhruid,</span>
<lb n="325"/><span>d'fhúig táinte ar easpa suilt dealamh gan pléireacht,</span>
<lb n="326"/><span>gan aoibhneas cinnte ag fáigibh ceoil.</span></p>
<lb n="327"/>
<lb n="328"/><p><span>Nuair aontaigh cealgshliocht mallaithe Mhártain</span>
<lb n="329"/><span>do thaoibh 's do chlí le cnáib do stróic,</span>
<lb n="330"/><span>Astréa do shealbhaigh Parrthas Ádam</span>
<lb n="331"/><span>tug luí nárbh fhíor a ráite beoil,</span>
<lb n="332"/><span>Jupiter ghairm gach pearsa 'na dháil dóibh</span>
<lb n="333"/><span>is d'fhoilsigh tarcaisne a chara idir námhaid:</span>
<lb n="334"/><span>"Ná léigidh an caithbhile calma d'árghoin"</span>
<lb n="335"/><span>adúirt rí na ríochta le táin a shló.</span>
<lb n="336"/></p>
</div>
<pb n="81"/>
<div><lb n="337"/><p><span>Chuim siúil do ritheadar fuireann na ndéithibh</span>
<lb n="338"/><span>is claíomh gan fuíoll i láimh gach leoin,</span>
<lb n="339"/><span>gach ríoghan mhilis go fuinneamhail fraochmhar -</span>
<lb n="340"/><span>ba ghrinn chuim gnímh leo lánchead Jove.</span>
<lb n="341"/><span>Mars ba dhraganta in arm 's in éide</span>
<lb n="342"/><span>i dtúis na bhfearachoin lannmhar laochda,</span>
<lb n="343"/><span>Minerva sheachain tu le feartaibh an Aegis</span>
<lb n="344"/><span>ar dhíoltas nimhe an té tharla id dheoidh.</span></p>
<lb n="345"/>
<lb n="346"/><p><span>An fear céanna mar leanas</span>
<lb n="347"/><span>Fonn: An Chraoibhín Aoibhinn Álainn Ó</span></p>
<lb n="348"/>
<lb n="349"/><p><span>Mo léan mar a treascradh gan tapa gan faoseamh</span>
<lb n="350"/><span>fearachoin Éilge tréith gan treoir,</span>
<lb n="351"/><span>ar fhaobhar ba chalma lannmhar léidmheach,</span>
<lb n="352"/><span>tagarthach tréanmhar a' traochadh sló.</span>
<lb n="353"/><span>'S é a n-éag tug scamallaibh ar fhearannaibh Éibhir,</span>
<lb n="354"/><span>éigs na Banba gan tathag 'na mbréithre</span>
<lb n="355"/><span>is préimhshliocht meacanta meara Mhilésius</span>
<lb n="356"/><span>ceasnaitheach créimeach re tréimhse mhóir.</span></p>
<lb n="357"/>
<lb n="358"/><p><span>Níl féar tré thalamh 's do bhalbhaigh éanla,</span>
<lb n="359"/><span>d'aistrigh scéimh is gné gach sóirt,</span>
<lb n="360"/><span>bláth na leanbh do shearg go déanach -</span>
<lb n="361"/><span>níl friotal 'na mbéal ach léan is brón.</span>
<lb n="362"/><span>Níl cáil, níl ceannas, níl rachmas in Éirinn</span>
<lb n="363"/><span>ag fáidh, ag flatha ná ag scata don Ghaelfhuil</span>
<lb n="364"/><span>ach gréin is galar is Gallaibh dá dtraochadh</span>
<lb n="365"/><span>ó cailleadh an réx do ghéill don ord.</span></p>
<lb n="366"/>
<lb n="367"/><p><span>Is fraochmhar scamallaibh in earraid re néala</span>
<lb n="368"/><span>is feargach réalta ar spéir gach cóig,</span>
<lb n="369"/><span>an ré ní taithneamhach ar atharrach scéimhe,</span>
<lb n="370"/><span>'s is mala dhubh Phoebus féin gach ló;</span>
<lb n="371"/><span>is gléagmhar caismirtheach treascarthach traochta</span>
<lb n="372"/><span>éisc na fairge i dtreasaibh re chéile -</span>
<lb n="373"/><span>ní léimfid feasta ar ghairm an éin bhig</span>
<lb n="374"/><span>is gach calaphort tréigfid géise ceoil.</span>
<lb n="375"/></p>
</div>
<pb n="82"/>
<div><lb n="376"/><p><span>Atá ár is anafa is mearathal éigin</span>
<lb n="377"/><span>ar gach ealta re chéile, aosta is óg,</span>
<lb n="378"/><span>gártha catha dá gcantaint gan traochadh</span>
<lb n="379"/><span>ag fearaphuic, faolchuin, béir is leoin.</span>
<lb n="380"/><span>Tá aghaidh na n-easa in aghaidh sleasa na sléibhe</span>
<lb n="381"/><span>is creill na marbh ní stadann ar aon chor,</span>
<lb n="382"/><span>ach dá mhaíomh gur gearraid uainn atharrach saoghail</span>
<lb n="383"/><span>is go mbeidh Banba saor ag Gaelaibh fós.</span></p>
<lb n="384"/>
<lb n="385"/><p><span>Guímse an tAthair do dhealbhaigh tréanmhuir,</span>
<lb n="386"/><span>machairí réidh is sléibhte ceoidh,</span>
<lb n="387"/><span>fuair péin is peannaid ó namhaid ar dhaorchrois</span>
<lb n="388"/><span>chum cealgshliocht Éva 'shaoradh ar bhrón,</span>
<lb n="389"/><span>mar dheonaigh danair 's a gclanna 'bheith séanmhar</span>
<lb n="390"/><span>go féastach freastalach i bhflaitheas na hÉireann,</span>
<lb n="391"/><span>oighre Chaisil go dtaga chuim Gaelaibh</span>
<lb n="392"/><span>tar cala go héasca i gcéim 's i gcoróinn.</span>
<lb n="393"/>
<pb n="83"/></p>
<lb n="394"/>
<lb n="395"/><p><span>Seán Ó Braonáin cct mar leanas</span>
<lb n="396"/><span>Fonn: Síle Ní Ghadhra</span></p>
<lb n="397"/>
<lb n="398"/><p><span>Maidean im aonar i gcéin cois na taoide</span>
<lb n="399"/><span>is me a' machnamh mar traochadh i ngléagaibh ár saoithe,</span>
<lb n="400"/><span>d'amharcas caolbharc a' téarnamh chuim tíre</span>
<lb n="401"/><span>faoi bhrataibh go gléasta a' tréantharraing gaoithe,</span>
<lb n="402"/><span>Talamh don réim sin is éasca do bhuail</span>
<lb n="403"/><span>go lannmhar léidmheach, go bréidmhar 's go buach.</span>
<lb n="404"/><span>Do stadadar géise binndhréachtacha an chuain</span>
<lb n="405"/><span>ag timpreacht 'na haice go greannmhar greidhneach</span>
<lb n="406"/><span>mar naomhghuth na n-aingeal ar halla na foidhne.</span></p>
<lb n="407"/>
<lb n="408"/><p><span>Nuair mheasas gur laochaibh ceartghléasta bhí inti</span>
<lb n="409"/><span>chuim Gallaibh as Éirinn le faorneart do dhíbirt,</span>
<lb n="410"/><span>aisti níor théarnaimh ach aon bhruingeall mhíonla</span>
<lb n="411"/><span>dob fhearr maise agus caomhchruth do bhéithibh an tsaoghail.</span>
<lb n="412"/><span>Ba chamarsach craobhach buí-chéibheach gach dual</span>
<lb n="413"/><span>go dathamhail aerach 'na slaodaibh anuas</span>
<lb n="414"/><span>go talamh ar tréanchrith ar aon dath le cuaich,</span>
<lb n="415"/><span>a' casadh 's a' filleadh go fionnamhail fáinneach</span>
<lb n="416"/><span>ó bhaitheas a' titim go troithibh na báibe.</span></p>
<lb n="417"/>
<lb n="418"/><p><span>A dearca mar réaltaibh 's a séimhleaca naíonta</span>
<lb n="419"/><span>mar a raibh caismirt ag caora le caomhshneachta geimhre,</span>
<lb n="420"/><span>a béal milisbhéasach ba léannta re laoithibh,</span>
<lb n="421"/><span>a píp fhada aolta ar aon dath le faoilinn,</span>
<lb n="422"/><span>a mama chroinn chailce ba thaithneamhach snua,</span>
<lb n="423"/><span>a cíocha mar eala ar shreabhaibh an chuain -</span>
<lb n="424"/><span>ní fhéadfainn a maise an feadh mhairfinn do lua -</span>
<lb n="425"/><span>a seanga-chorp singil ba shnuite is ba shoilseach,</span>
<lb n="426"/><span>i ngreantacht gan tiomhal mar chriostal go díreach.</span></p>
<lb n="427"/>
<lb n="428"/><p><span>Ar bhrataibh gan mhoille le fuinneamh do scaoilfeadh</span>
<lb n="429"/><span>barcaibh is loingeas ag iomaidh ar taoide,</span>
<lb n="430"/><span>fearachoin chumais a' siosma 's a' coimheascar,</span>
<lb n="431"/><span>ar mhachaire a' titim gan mire le naímhdibh,</span>
<lb n="432"/><span>éanla na cruinne agus luibhe faoi bhláth,</span>
<lb n="433"/><span>bile fá dhuille agus cona 'na bharr,</span>
<lb n="434"/><span>sionnaigh ar chnocaibh is conairt 'na ndeáidh,</span>
<lb n="435"/><span>dragain ar eachaibh 'na seasamh in iallait,</span>
<lb n="436"/><span>eangaibh cois cala, muc mhara agus fianna.</span>
<lb n="437"/></p>
</div>
<pb n="84"/>
<div><lb n="438"/><p><span>Nuair dhearcas an bhruingeall ba ghile is ba mhíonla,</span>
<lb n="439"/><span>do stadas, do chritheas, gan mire do bhíogas,</span>
<lb n="440"/><span>do mheasas, do thuigeas, nách duineanda bhí sí</span>
<lb n="441"/><span>is le deasaibh a gliocais go ngoinfeadh le draíocht mé.</span>
<lb n="442"/><span>Gan tapa gan fuinneamh do dhrideas 'na dáil,</span>
<lb n="443"/><span>mo hata go singil do ligeas im láimh,</span>
<lb n="444"/><span>a hainm 's a cine ansoin fionnaim don bháib,</span>
<lb n="445"/><span>cá hinbhir, cá talamh tar cala 'nar ghluais as,</span>
<lb n="446"/><span>cár hoileadh, cár daltadh, nó cár thaithigh an stuaire.</span></p>
<lb n="447"/>
<lb n="448"/><p><span>D'fhreagair an ghailtheann, cér fhalcmhar na linntibh</span>
<lb n="449"/><span>do shileadh go talamh ó dhearcaibh an ríoghain:</span>
<lb n="450"/><span>"Is mise do snamadh le macaibh maith Míle</span>
<lb n="451"/><span>ba lonnarga i dtreasaibh, i gcathaibh 's i gcoimheascair,</span>
<lb n="452"/><span>an ceangal san choinnibh le cumann dá síol</span>
<lb n="453"/><span>i ngradam 's i bhfuinne gan ionmhas mar bhí</span>
<lb n="454"/><span>an Laighneach gur mhionnaigh go ngoinfeadh an rí,</span>
<lb n="455"/><span>tar cala gur tharraing i mbarcaibh go gléasta</span>
<lb n="456"/><span>fearaibh na Sagsan in arm 's in éide.</span></p>
<lb n="457"/>
<lb n="458"/><p><span>"I seilbh na bhfearann do chleachtaigh mo dhaoine</span>
<lb n="459"/><span>dobhádar soin sealad go rathmhar gan daoirse</span>
<lb n="460"/><span>dá n-éileamh tar cala gur thaisteal an ríceach</span>
<lb n="461"/><span>Cromail 's a dhragain do mhaslaigh mo shíolrach.</span>
<lb n="462"/><span>'S é dhíbir mo charaid 's a gclanna chuim fáin</span>
<lb n="463"/><span>gan saoirse dá ngreadadh, gan aiteas gan aird,</span>
<lb n="464"/><span>gan fíontaibh ag flaithibh dá tharraint ar clár</span>
<lb n="465"/><span>d'fhág mise go singil d'éis ionnarba an Stíobhaird,</span>
<lb n="466"/><span>gan choffer gan chiste gan ionmhas gan mhaoine".</span></p>
<lb n="467"/>
<lb n="468"/><p><span>"Measaim" ar mise "gur tusa an bheanríoghan</span>
<lb n="469"/><span>do dhaltaigh na rithe san inis dobhí againn.</span>
<lb n="470"/><span>Labhairse linne, a ghile, go caoinmhar,</span>
<lb n="471"/><span>abair an dtiocfaidh tar Soininn na saoithe.</span>
<lb n="472"/><span>Baois liom ná bladar ná cantar id dhuain,</span>
<lb n="473"/><span>óir sílim nách annamh tu a' breacadh do shuaidh</span>
<lb n="474"/><span>go bhfillfidh ár gcaraid abhaile go buach,</span>
<lb n="475"/><span>is ní fheicim a loingeas go luchtmhar mar mhaoitear</span>
<lb n="476"/><span>a' sceinm ná 'druideam le himeall na taoide."</span>
<lb n="477"/></p>
</div>
<pb n="85"/>
<div><lb n="478"/><p><span>"Fáth dom fá ndeara mo racaireacht baoise</span>
<lb n="479"/><span>le fáige dá thagairt mo dhragain go bhfillfidh,</span>
<lb n="480"/><span>dá gcongbháil 'na mbeathaidh gan treascairt i mbíogaibh</span>
<lb n="481"/><span>a' súil rena bhfearainn, a mbailte 's a dtíorthaibh.</span>
<lb n="482"/><span>Ach geallaim" ar sise "nach gliogar mo laoi,</span>
<lb n="483"/><span>go bpreabfaidh mo bhile go longach tar toinn,</span>
<lb n="484"/><span>gan eagal gan time roimh bhruinisc an fhill,</span>
<lb n="485"/><span>dá dturnadh, dá gcartadh, dá ngreadadh is dá gcarnadh</span>
<lb n="486"/><span>gan dúnta gan fearainn gan fleadhchas gan fáltas.</span></p>
<lb n="487"/>
<lb n="488"/><p><span>"'Na fásach beidh Fódla ar chrónstoc an díomais</span>
<lb n="489"/><span>is gan fáil ar an nglóire go deo aco ó Íosa.</span>
<lb n="490"/><span>Tar sáile do sheolfar an chóip sin ná stríocfadh</span>
<lb n="491"/><span>ach gnás aco ar ordaibh is ar ghlórthaibh na ndraoithe.</span>
<lb n="492"/><span>Beidh gártha agus glamairt ag Gallaibh an fhill</span>
<lb n="493"/><span>is Cháron go tapaidh dá dtarraint tar toinn,</span>
<lb n="494"/><span>gan sásamh gan bheatha ach peannaid do shíor,</span>
<lb n="495"/><span>Sátan go súgach mar phrionsa ar an dtréada,</span>
<lb n="496"/><span>gan áthas 'na ndúntaibh ach búirtheach is béiceach.</span></p>
<lb n="497"/>
<lb n="498"/><p><span>"Beidh Uscar 's a shlóite le mórtas dá síorghoin,</span>
<lb n="499"/><span>súiste 'na dhóid dheas dá leonadh go líomhtha;</span>
<lb n="500"/><span>nuair chloinfidh an brón dobhí ar phórshliocht na Míleach,</span>
<lb n="501"/><span>beidh doilbheas mór air is as na gnóthaibh sin íocfaid.</span>
<lb n="502"/><span>Is annamh gan fuinneamh dothiocfaid 'na shlí,</span>
<lb n="503"/><span>is leadartha rithfidh gach ministir díobh</span>
<lb n="504"/><span>ó cholg an bhile ba lonnarga i ngníomh</span>
<lb n="505"/><span>ar eagla an leoghain dá mbeo-ghoin go créachtach,</span>
<lb n="506"/><span>mar chleachtaigh go hóg bheith i ngleothaibh 's i ngléagaibh.</span></p>
<lb n="507"/>
<lb n="508"/><p><span>"I bhfearannaibh Fódla beidh ceolta agus aoibhneas,</span>
<lb n="509"/><span>flaithibh 'na n-órbhroig go seoideach is go soilseach,</span>
<lb n="510"/><span>clanna mhic Bhreoghain go lónmhar gan daoirse,</span>
<lb n="511"/><span>go fleadhaitheach fórsach, go feolmhar, go fíonmhar,</span>
<lb n="512"/><span>mise, cia fada a' learaireacht sinn,</span>
<lb n="513"/><span>go hoinigh fá cheannas i gCaiseal na rí,</span>
<lb n="514"/><span>snaimithe i gceangal le caithbhile groí,</span>
<lb n="515"/><span>curadh agus leoghan d'fhuil chróga na Stíobhard</span>
<lb n="516"/><span>ba threasamhail trópach, ba leonta is ba líomhtha."</span>
<lb n="517"/></p>
</div>
<pb n="86"/>
<div><lb n="518"/><p><span>A dréachta nuair chloineas le mire do bhíogas,</span>
<lb n="519"/><span>do phreabas, do lingeas, do thiteas go hinnbhir,</span>
<lb n="520"/><span>do lasas go luchtmhar mar luisne na coinnle,</span>
<lb n="521"/><span>le greantacht, le binneas a friotail 's a laoithe.</span>
<lb n="522"/><span>Ar mearathal mar sin nuair amharc an bhé</span>
<lb n="523"/><span>mise insna creathaibh ba shamhailt re héag.</span>
<lb n="524"/><span>druideann im aice is í a' fearadh na ndéar,</span>
<lb n="525"/><span>gur chuireas i dtuigsint don bhruingill ba mhíonla</span>
<lb n="526"/><span>gur le taithneamh tré iomarca an ghona dobhíos-sa.</span></p>
<lb n="527"/>
<lb n="528"/><p><span>"Is dearbh, a bhile, tu ar buile gur shíleas</span>
<lb n="529"/><span>do bhallaibh gan fuinneamh nuair fhionnas mar bhís-se</span>
<lb n="530"/><span>nó ar n-imtheacht gan moille go fuireann an aoibhnis,</span>
<lb n="531"/><span>go Flaitheas an Duilimh fuair iomarca dímheas.</span>
<lb n="532"/><span>Ós le taithneamh dom aiste go dearbh a bhís</span>
<lb n="533"/><span>'s go dtuigim nách namhaid ach cara do shíor,</span>
<lb n="534"/><span>na loithe sin tarraing is ar bhrataibh uait scaoil</span>
<lb n="535"/><span>'s mo bheannacht féin fágbhaim, a sháirfhir, dod choimhdeacht</span>
<lb n="536"/><span>ar ghalair, ar ghátar, ar bhás is ar naímhde."</span></p>
<lb n="537"/>
<lb n="538"/><p><span>Ar gcanadh gach bréithir mar léamair don ríoghain</span>
<lb n="539"/><span>'na reathaibh mear éasca uaim d'éalaigh an fhaoilinn.</span>
<lb n="540"/><span>Nuair mheasas gur taobh liom bhí réaltan an aoilchnis,</span>
<lb n="541"/><span>san gcurach ar tréanmhuir go gléasta dochím í.</span>
<lb n="542"/><span>Sreangann a seolta i gcóir cheart don ghaoith,</span>
<lb n="543"/><span>tar shreabhaibh na bóchna le foirneart do scíord;</span>
<lb n="544"/><span>dá hamharc gur seoladh óm chomhgar dobhíos.</span>
<lb n="545"/><span>A friotal 's a ranna go dtagaidh chuim críche -</span>
<lb n="546"/><span>sin teachta ar mo mhachnamh ar maidin cois taoide.</span>
<lb n="547"/></p>
</div>
<pb n="87"/>
<div><lb n="548"/><p><span>Seán Ó Bréanainn cct do chomhnaíos i dTeampall Muire</span>
<lb n="549"/><span>ar aer an Chrúiscín</span></p>
<lb n="550"/>
<lb n="551"/><p><span>Mo chás mar do mheasaim re n-aithris Gaeil bheith,</span>
<lb n="552"/><span>gan aird gan aiteas gan earra ná éadach,</span>
<lb n="553"/><span>gach lá faoin ama 's an ainnise dá dtraochadh</span>
<lb n="554"/><span>ná ráfla aon racaire a scaramhain do sméideadh</span>
<lb n="555"/><span>lena sórt bhinn mhúinte ar aon bhliain tá.</span></p>
<lb n="556"/>
<lb n="557"/><p><span>Tráth ar leaba dom is me ' machtnamh tríom néalta</span>
<lb n="558"/><span>ar stát na seabhac do chlanna Milésius,</span>
<lb n="559"/><span>gan spás chúm d'amharcas mascalach mhaorga</span>
<lb n="560"/><span>faoim dháil a' taisteal 's is tapa do shín taobh liom</span>
<lb n="561"/><span>go deorach dúch ag síor-uchlán.</span></p>
<lb n="562"/>
<lb n="563"/><p><span>Ba cáblach camarsach crapanach craobhach</span>
<lb n="564"/><span>táclach taithneamhach treasamhail tréansach</span>
<lb n="565"/><span>a bláthfholt bachallach barrachas blaomach</span>
<lb n="566"/><span>ó bharr go talamh a' tarrach leis an réaltan,</span>
<lb n="567"/><span>d'fhúig breoite dúch me trí chumha dá páirt.</span></p>
<lb n="568"/>
<lb n="569"/><p><span>Ar a claonrosc reamhar do chealg na céadta</span>
<lb n="570"/><span>dobhí a braoithe tarrainte i samhail na ré ar guin,</span>
<lb n="571"/><span>lítis a' caismirt 'na leacain tré aoldath,</span>
<lb n="572"/><span>is 'na déid rug barra óna bhfaca do bhéithibh</span>
<lb n="573"/><span>ar thaoibh an tseanchais do bhalbhaigh éigse.</span></p>
<lb n="574"/>
<lb n="575"/><p><span>Dobhí a bráid i samhail na heala ar an dtréantsruth</span>
<lb n="576"/><span>is a dhá cích chailce ar a seangachorp léithi;</span>
<lb n="577"/><span>gach páirt dá ballaibh ó bhaitheas go caoltroigh</span>
<lb n="578"/><span>a' breith barr greantacht agus maise ar a chéile</span>
<lb n="579"/><span>ag an ógmhnaoi d'fhúig me i lionn dubh támhach.</span></p>
<lb n="580"/>
<lb n="581"/><p><span>Prós do scanadh comh tapa le bhéarsa,</span>
<lb n="582"/><span>gan phlás ar mheamram do bhreacadh tar aon bhean;</span>
<lb n="583"/><span>mo lámh go spreagadh sí cairt an tSáirséalaigh</span>
<lb n="584"/><span>'s i bpáirt an tseanchais do bhalbhaigh éigse,</span>
<lb n="585"/><span>eolaigh, údair, draoithibh is baird.</span>
<lb n="586"/></p>
</div>
<pb n="88"/>
<div><lb n="587"/><p><span>Rena haolchrobh greanta is gasta do ghléasadh</span>
<lb n="588"/><span>ar síoda beannaphuic, marcaigh is tréanchoin,</span>
<lb n="589"/><span>coimheascar seabhaic i mbarcaibh ar tréanmhuir,</span>
<lb n="590"/><span>a' cloí 's a' treascairt a namhaid re pléiribh</span>
<lb n="591"/><span>is 'na dheoidh sin dá dtabhairt dá stiúir ar láimh.</span></p>
<lb n="592"/>
<lb n="593"/><p><span>Re breáthacht na pearsa dobhí ag cara mo chléibhse</span>
<lb n="594"/><span>do fágadh marbh gan tapa me tréimhse.</span>
<lb n="595"/><span>Gan spás d'éis m'anaithe do scaipeadh is do thréigean,</span>
<lb n="596"/><span>mo lámh mar thaca dhuit gur labhras léi se</span>
<lb n="597"/><span>do réir eolais, mhúine is clúmhailúdráis.</span></p>
<lb n="598"/>
<lb n="599"/><p><span>Fáilte is daichid do radas go héigneach</span>
<lb n="600"/><span>roimh bháb na mbachall dom leaba an tan théarnaigh</span>
<lb n="601"/><span>'s i ndáil a carthanacht do gheallas óm aeibhse</span>
<lb n="602"/><span>páirt di ' thabhairt go dtreascradh an t-éag me</span>
<lb n="603"/><span>is go leigfí in úir me i gcúngrach cláir.</span></p>
<lb n="604"/>
<lb n="605"/><p><span>"A ghrá le radas do chealgais mési</span>
<lb n="606"/><span>agus táim gan tapa dod dheasca re tréimhse;</span>
<lb n="607"/><span>muna bhfaghad fios t'ainme is garaid go n-éagad</span>
<lb n="608"/><span>is go brách duit geallaim an feadh mhairfir 'na dhéidh sin,</span>
<lb n="609"/><span>m'ochón id chlúid bheith mar dhlúth-leannán.</span></p>
<lb n="610"/>
<lb n="611"/><p><span>"Faghaim uait freagra, a chara mo chléibhse:</span>
<lb n="612"/><span>an tú an bháb bhinn mharthanach mhaiseamhail mhaorga</span>
<lb n="613"/><span>d'fhúig támhach mar cantar i startha na n-éigse</span>
<lb n="614"/><span>gan spás ar machaire an calmfhear tréanTailc</span>
<lb n="615"/><span>tré dhraíocht mhic Cumhaill is smúis a chnámha</span></p>
<lb n="616"/>
<lb n="617"/><p><span>"nó an dea-bhean bhlasta san as Ovid mar léathar</span>
<lb n="618"/><span>do dhraíocht' an seabhac mear meacanta Actaeon</span>
<lb n="619"/><span>nó an ríobh tar cala tug calm-mhac Éason</span>
<lb n="620"/><span>'na loing ó Cholcis go talamh na Gréige</span>
<lb n="621"/><span>re fórsaí clúmhail tré lúth a gcnámha?"</span></p>
<lb n="622"/>
<lb n="623"/><p><span>Is brónach atuirseach d'fhreagair me an spéirbhean</span>
<lb n="624"/><span>"Ní haon dár chanais me, a dhalta mo chléibhse,</span>
<lb n="625"/><span>ach óinmhid ainnis d'fhuil chalm-Milésius;</span>
<lb n="626"/><span>as m'óige tré mhachnais do baisteadh orm Éire,</span>
<lb n="627"/><span>fo-rír do striúireadh trí chúigí ar fán".</span>
<lb n="628"/></p>
</div>
<pb n="89"/>
<div><lb n="629"/><p><span>An tan leig an ainnir liom a hainm 's a gaolta</span>
<lb n="630"/><span>gan mhoill do phreabas im sheasamh go héasca,</span>
<lb n="631"/><span>dom baoil mo hata bhí 's do stanas mo chaomhchorp</span>
<lb n="632"/><span>ag ríomh ris an mascalaigh "no an fada dobheas Gaeil bhocht</span>
<lb n="633"/><span>gan treoir a' súil re cúiteamh d'fháil?"</span></p>
<lb n="634"/>
<lb n="635"/><p><span>Is croí-amhail d'fhreagair me an mhascalach bhéaltan</span>
<lb n="636"/><span>"Ó chím gur caraid tu geallaim gan bhréag duit</span>
<lb n="637"/><span>gan mhoill go n-amharcfair gasra ghléasta</span>
<lb n="638"/><span>tar taoide ' taisteal 's a' tabhairt gairm do Ghaelaibh</span>
<lb n="639"/><span>go trúpach tréan i gcuan Fionntrá".</span></p>
<lb n="640"/>
<lb n="641"/><p><span>Ónar laoios do starthaibh ar Bhreatain re tréimhse,</span>
<lb n="642"/><span>ar a gcrích, ar a gcaraid, a gceannas 's a ngaolta,</span>
<lb n="643"/><span>'s é ríomhas go magúil nár labhair sí ach baothamh,</span>
<lb n="644"/><span>go raibh an tImpire 's a ghasra 'na gclab ag coin an eirligh,</span>
<lb n="645"/><span>dá ndó is dá ndúloscadh ag púdar gach tráth.</span></p>
<lb n="646"/>
<lb n="647"/><p><span>Is fraochmhar feargach do labhair liomsa an réaltan:</span>
<lb n="648"/><span>"A scaoinse an bhladair, do mheallais go léir me -</span>
<lb n="649"/><span>an tan shíleas tú id charaid ceart, ní hamhail é ar aon chor</span>
<lb n="650"/><span>ach tírmhac i samhail 's i reachta na caorach,</span>
<lb n="651"/><span>is lem ló go húir leat so druim mo lámha".</span></p>
<lb n="652"/>
<lb n="653"/><p><span>"A stóir ghil m'anma do raidis ná daor me</span>
<lb n="654"/><span>is go neosaidh maithibh do chlanna ceart Gael duit</span>
<lb n="655"/><span>nach neoid me ach amhail do chuir danair gan daonnacht</span>
<lb n="656"/><span>as m'óige i gcarcair faoi ghlasaibh i ndaorbhruid</span>
<lb n="657"/><span>tré chrích an phrionsa, mo chumha, 'tá ar fán".</span></p>
<lb n="658"/>
<lb n="659"/><p><span>"Más fírinní chanais" do labhair an spéirbhean</span>
<lb n="660"/><span>"is go bhfaígheadse teastas gurb amhail tu do céasadh,</span>
<lb n="661"/><span>deímhním, dearbhaim is geallaim duit in éiric</span>
<lb n="662"/><span>go dtucfas an lá is gur gearr an tréimhse</span>
<lb n="663"/><span>'na bhfaighir gan fiontar cúiteamh d'fháil;</span></p>
<lb n="664"/>
<lb n="665"/><p><span>"go bhfaicfir go tláith bruscáin an eirligh,</span>
<lb n="666"/><span>gan chiste gan cháil dá gcrá is dá gcéasadh,</span>
<lb n="667"/><span>'na dtullairí táir faoi ghráin sa tsaol so,</span>
<lb n="668"/><span>in allas a gcnámha gan snáithe don léine,</span>
<lb n="669"/><span>a' rómhar na draoibhe buí ar a bpá".</span></p>
<lb n="670"/>
<lb n="671"/><p><span>Tagadh tanncard ar an gclár don daorphunch</span>
<lb n="672"/><span>agus screadadh gach ráib re páirt gheal d'aonghuth.</span>
<lb n="673"/>
<pb n="90"/></p>
<lb n="674"/>
<lb n="675"/><p><span>Seán Ó Braonáin cct</span>
<lb n="676"/><span>Fonn: An Staicín Eornan</span></p>
<lb n="677"/>
<lb n="678"/><p><span>A bhile is binne ráite agus dántaibh i nGaeilge</span>
<lb n="679"/><span>ag trácht ar an éandubh do straeigh as an ríocht,</span>
<lb n="680"/><span>criostal rithe Spáinne den ardfhuil ba thréine</span>
<lb n="681"/><span>dár fhás riamh faoi chéimibh na gréine le suíomh,</span>
<lb n="682"/><span>dob ionmhain liom mar thásca an fánaí dá bhféadfadh</span>
<lb n="683"/><span>go háitreabh na Séamas le faor ' theacht arís,</span>
<lb n="684"/><span>a' briseadh dlithe d'fhág scriosta cráite na Gaelaibh</span>
<lb n="685"/><span>hussá! mise léimfeadh a' glaoch ar mo rí.</span></p>
<lb n="686"/>
<lb n="687"/><p><span>Dá mairfeadh flaithibh Fódla, na leoghain ba thréine,</span>
<lb n="688"/><span>sliocht Bhreoghain ná staonfadh i dtréanghoile gnímh,</span>
<lb n="689"/><span>Féilim reachtmmhar treorach, Eoghan nó Aonghas</span>
<lb n="690"/><span>ba chomhachtach chum léirscrios do dhéanamh ar naímhid</span>
<lb n="691"/><span>Tuathal Teachtmhar fórsach nó slóitibh na Féine,</span>
<lb n="692"/><span>beoBhreas na mbéimeann nó tréanArt mac Cuinn,</span>
<lb n="693"/><span>do-bhéarfaí treas do threointibh agus comhghuil don tsaoghal</span>
<lb n="694"/><span>go seolfaidís Séarlas i réimeas arís.</span></p>
<lb n="695"/>
<lb n="696"/><p><span>Tá fraoch na fola ' fógairt i neolaibh na spéire</span>
<lb n="697"/><span>'s an cóiste sin Phoebus ag tréandhruidim linn,</span>
<lb n="698"/><span>srao na n-each ar comhchlos faoi theorainn na gréine,</span>
<lb n="699"/><span>mar mhóidigh na stéide nach géillfidís caoin</span>
<lb n="700"/><span>gan rith le mire mórtaiseach fá chiúsaibh a chéime,</span>
<lb n="701"/><span>an sróilchreasa néamhdha go réabfaidís tríd,</span>
<lb n="702"/><span>is le luisne teine teo truime dóifid an saoghal</span>
<lb n="703"/><span>nó Seoghain do léirchuir i gcéin as an ríocht.</span></p>
<lb n="704"/>
<lb n="705"/><p><span>Atá Mars is Pallas comhachtach go dóchaiseach d'aontoil</span>
<lb n="706"/><span>le fórsa na ndéithibh ba thréine le draíocht</span>
<lb n="707"/><span>in arm gaisce comhraic chum slóite na meirleach,</span>
<lb n="708"/><span>dá leonadh, dá léirghoin le faor-fuinneamh claímh.</span>
<lb n="709"/><span>Beidh gearradh, leagadh leointe ar chrónphuic an Bhéarla</span>
<lb n="710"/><span>dá seoladh, dá séideadh, dá léirchuir thar tuinn;</span>
<lb n="711"/><span>i bhflaitheas fhearainn Fódla 's é an sceon iad a' scréachaigh</span>
<lb n="712"/><span>is ceolphuirt an éanduibh á gcaomhshinm linn.</span>
<lb n="713"/></p>
</div>
<pb n="91"/>
<div><lb n="714"/><p><span>Is binne cruit na Fódla ná ceoltaibh Orphéus</span>
<lb n="715"/><span>'s an feothanán fraochmhar a' sméideadh chum grinn,</span>
<lb n="716"/><span>finnechine Scóta go sróileach faoi éide</span>
<lb n="717"/><span>chum gleo, siosma is eirleach do dhéanamh gan mhoill.</span>
<lb n="718"/><span>Rithfid puic is róinte na cóipe sin léanaigh</span>
<lb n="719"/><span>na hordaibh is na naomhchealla ghéillid do Chríost</span>
<lb n="720"/><span>trí thuile tuinne treoine na bóchna gan staonadh -</span>
<lb n="721"/><span>leonadh orra, léirghoin is léirscrios dóibh guím.</span></p>
<lb n="722"/>
<lb n="723"/><p><span>Bzzzzz1825-29 19T</span>
<lb n="724"/><span>Seán Ó Braonáin cct chuim Pádraig Stac</span>
<lb n="725"/><span>Fonn: Stáca an Mhargaidh</span></p>
<lb n="726"/>
<lb n="727"/><p><span>A bhile don dáimh, is ard an aithis liom</span>
<lb n="728"/><span>trácht an tsagairt ort tráth ag aifreann</span>
<lb n="729"/><span>i mbeolghlór re hacmhainn a mheoin.</span>
<lb n="730"/><span>Nochtsa do chách an fáth fá ndeara, gan</span>
<lb n="731"/><span>tlás id labhartha, táite tarraingthe</span>
<lb n="732"/><span>i gcló chóir gan easpa más eol.</span>
<lb n="733"/><span>Cantar leat láithreach dánta snaimithe</span>
<lb n="734"/><span>i gcoinne nó i bpáirt dea-cháil an Calvinist,</span>
<lb n="735"/><span>fáidh trí ainibhfios lán do mhallaitheacht</span>
<lb n="736"/><span>sháraigh aitheanta grách na hEagailse -</span>
<lb n="737"/><span>sceol bróin tug scamaill ar oird.</span></p>
<lb n="738"/>
<lb n="739"/><p><span>Mac Craoibhe do ráim do rás na n-allachon</span>
<lb n="740"/><span>d'fhás don aicme sin Mhártain mhallaithe</span>
<lb n="741"/><span>san Róimh gleo do thosnaigh dóibh.</span>
<lb n="742"/><span>Le Calvin i bpáirt noch d'ardaigh gasra</span>
<lb n="743"/><span>in aghaidh grása is aitheanta an Ardmhic bheannaithe</span>
<lb n="744"/><span>is leonaigh gnótha Pheadair is Phóil.</span>
<lb n="745"/><span>Is follas re háiteamh fáidh is Eagailse</span>
<lb n="746"/><span>gur mhallaigh an Pápa cách re heascaine,</span>
<lb n="747"/><span>d'fhág faoi scamaill na táinte leanas iad</span>
<lb n="748"/><span>go brách bheith meascaithe, sáite i mallaitheacht</span>
<lb n="749"/><span>gan só seoid ó Fhlaitheas na gcomhacht.</span>
<lb n="750"/></p>
</div>
<pb n="92"/>
<div><lb n="751"/><p><span>Sagart ró-chráibhtheach, ráib le rabairne,</span>
<lb n="752"/><span>d'ardfhuil Bhreathanach nár thláith i gcathaibh cnuic,</span>
<lb n="753"/><span>ar móin fós ná machaire an ghleoidh;</span>
<lb n="754"/><span>dalta dil dána Mháire mhaiseamhail,</span>
<lb n="755"/><span>fáidh nár pheaca leis ár na bhfanatics</span>
<lb n="756"/><span>ar feo deareoil gan tapa ná treoir.</span>
<lb n="757"/><span>'Na chuinne má thrácht an ráib gan meatachas</span>
<lb n="758"/><span>faoi armas álainn ard na bhFlaitheasaibh,</span>
<lb n="759"/><span>Craobh na Breataine tréith ó dalladh leis,</span>
<lb n="760"/><span>ba scéal ró-dhamanta do aonne é ' theasaraic</span>
<lb n="761"/><span>ach an rón crón do ghreadadh 'na chóir.</span></p>
<lb n="762"/>
<lb n="763"/><p><span>Mo theagasc don té do shéan an t-aifreann,</span>
<lb n="764"/><span>réab na haitheanta is chlaon chuim ainibhfis,</span>
<lb n="765"/><span>deoir bhróin do shileadh go fóir</span>
<lb n="766"/><span>agus casadh go héasca déarach atuirseach.</span>
<lb n="767"/><span>Scéadh mar caitheadh leis féin a bheatha amach</span>
<lb n="768"/><span>is ón ród cóir ná titeadh níos mó.</span>
<lb n="769"/><span>Seachnadh, séanadh cléir na Breataine,</span>
<lb n="770"/><span>reachta Mhic Crae ná aon don aicme sin.</span>
<lb n="771"/><span>Géill gur fearra dhuit téacht faoi thearmainn</span>
<lb n="772"/><span>scéithe bhanalthra an Aonmhic bheannaithe</span>
<lb n="773"/><span>'tá i nglóir mhór sna Flaithis fé choróinn.</span>
<lb n="774"/></p>
</div>
<pb n="93"/>
<div><lb n="775"/><p><span>Bzzzzz1824-28 19T</span>
<lb n="776"/><span>Seán Ó Braonáin cct chuim Tomáis Uí Dhúnluing</span>
<lb n="777"/><span>Fonn: Máirseáil Uí Shúilleabháin Páinseach na nUbh</span></p>
<lb n="778"/>
<lb n="779"/><p><span>A dhuine gan chéill do mhaisligh an chléir</span>
<lb n="780"/><span>is tharcaisnigh naomhscruipt na bhfáige,</span>
<lb n="781"/><span>na haitheanta réab 's an t-aifreann thréig</span>
<lb n="782"/><span>re taithneamh do chlaonchreideamh Mhártain,</span>
<lb n="783"/><span>cá rachair 'od dhíon ar Íosa Nasardha</span>
<lb n="784"/><span>nuair chaithfimid cruinn bheith ar mhaoileann</span>
<lb n="785"/><span>Josepha?</span>
<lb n="786"/><span>Ní caraid Mac Crae chuim t'anama ' phlé</span>
<lb n="787"/><span>ná Calvin bhiais taobh ris an lá sin.</span></p>
<lb n="788"/>
<lb n="789"/><p><span>Nách damanta an scéal don chreachaire chlaon</span>
<lb n="790"/><span>ghlac baiste na cléire 'na pháiste</span>
<lb n="791"/><span>'s do ghlanadh mar ghréin ón bpeaca ró-dhaor</span>
<lb n="792"/><span>trí ainibhfios Éva rinn Ádam,</span>
<lb n="793"/><span>tuitim arís fé chuing na haicme sin</span>
<lb n="794"/><span>tug atharrach brí don scríbhinn bheannaithe,</span>
<lb n="795"/><span>d'aistrigh béasa agus reachta na cléire</span>
<lb n="796"/><span>'s nách tugann aon ghéilleadh don Phápa?</span></p>
<lb n="797"/>
<lb n="798"/><p><span>Gach scolaire baoth, ní mholaim a cheird</span>
<lb n="799"/><span>'tá ag obair le géilleadh dá tháille</span>
<lb n="800"/><span>don doirbhchoin chlaon dá ngorthar Mac Crae,</span>
<lb n="801"/><span>deisceabal straeigh as an gcolláiste.</span>
<lb n="802"/><span>Tá adaithe thíos in íochtar ifrinn,</span>
<lb n="803"/><span>gan solas gan soilse i dtíorthaibh dorcha,</span>
<lb n="804"/><span>tuigsint an léinn, gach cuirpeacht déin</span>
<lb n="805"/><span>is Lucifer aosta 'na mháistir.</span></p>
<lb n="806"/>
<lb n="807"/><p><span>'S é Lucifer féin go follas don tsaol</span>
<lb n="808"/><span>ar aingealaibh Dé dothug árghoin</span>
<lb n="809"/><span>is Júdas 'na dhéidh do reic go soiléir</span>
<lb n="810"/><span>Leanbh ró-naomhtha na Páise;</span>
<lb n="811"/><span>Lúitir arís an trímhadh pearsa aco</span>
<lb n="812"/><span>fuair eochair na ríochta bhí líonta d'ainibhfios;</span>
<lb n="813"/><span>a ndeisceabal Crae is gach nduine dá chléir</span>
<lb n="814"/><span>ar an obair go léir do chuir plána.</span>
<lb n="815"/></p>
</div>
<pb n="94"/>
<div><lb n="816"/><p><span>Mo theagasc don té 'tá ag imtheacht ar strae</span>
<lb n="817"/><span>a' taisteal an tsaoghail re dásacht,</span>
<lb n="818"/><span>a' dalladh gach n-aon re dlithe Mhic Crae</span>
<lb n="819"/><span>agus Bíoblaí bréige 'na mhála:</span>
<lb n="820"/><span>Fógair don diabhal a gcliar 's a gcaradas</span>
<lb n="821"/><span>is fóirfidh ort Dia 'tá dian a' tathaint ort;</span>
<lb n="822"/><span>maithfidh Mac Dé dhuit ar impí na cléire</span>
<lb n="823"/><span>agus ciontaigh tu féinig 'na láthair.</span></p>
<lb n="824"/>
<lb n="825"/><p><span>An fear céanna chuim Tomáis Uí Dhúnlaing</span>
<lb n="826"/><span>Fonn: An Chraoibhín Aoibhinn Álainn Ó</span></p>
<lb n="827"/>
<lb n="828"/><p><span>A bhile gan tíol do shíolrach Éibhir</span>
<lb n="829"/><span>is bríomhar binnmhar ráite beoil</span>
<lb n="830"/><span>d'fhuil chumais na ríthe ríoga réimeach</span>
<lb n="831"/><span>bhí i gcinseal chríche Fháilbhe is Eoghain,</span>
<lb n="832"/><span>aicim ort ' isin cruinn más féidir</span>
<lb n="833"/><span>cá caibidil díobh san scríbhinn naomhtha</span>
<lb n="834"/><span>'deir aifreann Íosa Críost do shéanadh</span>
<lb n="835"/><span>'s an dlí úd Shíomain, fáidh na Rómha.</span></p>
<lb n="836"/>
<lb n="837"/><p><span>Labhair arís, a shaoi gan aon locht,</span>
<lb n="838"/><span>guím tú ' insin tráth más eol</span>
<lb n="839"/><span>cá leabhar nó laoi don scríbhinn chéanna -</span>
<lb n="840"/><span>síos cuir cruinn im dháil do sceol -</span>
<lb n="841"/><span>'deir aitheanta Mhaoise linn do réabadh</span>
<lb n="842"/><span>'s do bhanalthra mhíonla Chríost gan géilleadh,</span>
<lb n="843"/><span>Peadar 's a dhlí ró-naomhtha ' thréigean</span>
<lb n="844"/><span>is gan stríocadh poinn do ráite Phóil.</span></p>
<lb n="845"/>
<lb n="846"/><p><span>Aicim arís, a Mhíligh mhaorga,</span>
<lb n="847"/><span>ó chírse suíte sámh gach sórt,</span>
<lb n="848"/><span>cia neartaigh Mac Craoibhe i mbrí 's i mbréithre,</span>
<lb n="849"/><span>i naíontacht naomhtha, i gcáil 's i gcló</span>
<lb n="850"/><span>chuim creideamh do shíolchuir i gcroí gach aonne</span>
<lb n="851"/><span>'s dá fhuirseadh gan fuíll fé chuing na cléithe.</span>
<lb n="852"/><span>Nó an ndúirt linn Íosa "dá dhlí so géillidh,</span>
<lb n="853"/><span>mo stíobhard bríomhar d'fhás gan cheo"?</span>
<lb n="854"/></p>
</div>
<pb n="95"/>
<div><lb n="855"/><p><span>A dhalta Mhic Craoibhe, guím tu scéalaigh,</span>
<lb n="856"/><span>an sinsear críonna tháinig reomhad,</span>
<lb n="857"/><span>do charaid, do bhuíon agus suim do ghaolta,</span>
<lb n="858"/><span>cá slí chuim guí ba ghnáthach leo?</span>
<lb n="859"/><span>Más damaint a gcrích do réir dhlí an Chréachaigh,</span>
<lb n="860"/><span>dá ngairmid Íosa, mo stíobhard naomhtha,</span>
<lb n="861"/><span>ar a thathant arís ar Chríost a saoradh</span>
<lb n="862"/><span>scaoilfíor cruinn do chairde id chóir.</span></p>
<lb n="863"/>
<lb n="864"/><p><span>Ar atharrach gnaoi agus críoch an tsaoghail,</span>
<lb n="865"/><span>nuair chríonfaid ír is bláth gach seoid</span>
<lb n="866"/><span>is chaithfimid fíor bheith cruinn ar aon chnoc</span>
<lb n="867"/><span>a' stríocadh do dhlí Mhic Mháire an ógh,</span>
<lb n="868"/><span>aicim ort ' insin i bpointe an lae sin,</span>
<lb n="869"/><span>na heaspail bhias timpall Íosa, taobh ris -</span>
<lb n="870"/><span>is eagal nách díobh san cinnte an Craochach;</span>
<lb n="871"/><span>fillse arís is fág a chomhar.</span>
<lb n="872"/></p>
</div>
<pb n="96"/>
<div><lb n="873"/><p><span>Bzzzzz1825-29 19T</span>
<lb n="874"/><span>Seán Ó Braonáin cct</span>
<lb n="875"/><span>Teagmháil an Athar Mhíchíl Bhreathnach re Eoinín Mhac Crae ag</span>
<lb n="876"/><span>Tobar na Molt</span>
<lb n="877"/><span>Fonn: Ruairí Óg Mac Ruairí</span></p>
<lb n="878"/>
<lb n="879"/><p><span>Lem ráitibh éistidh, a éigse an ghrinn,</span>
<lb n="880"/><span>ó aisig Mac Dé mo réim arís,</span>
<lb n="881"/><span>ar cháil Mhic Crae go léifead díbh -</span>
<lb n="882"/><span>an feallaire geineadh re Sátan:</span>
<lb n="883"/><span>drannaire dearbhtha damanta drúiseach,</span>
<lb n="884"/><span>meallaire meascaithe i mallaitheacht múchta,</span>
<lb n="885"/><span>craobh le camachlis, creachaire cúige,</span>
<lb n="886"/><span>teallaire d'iompaigh cúl re grása,</span>
<lb n="887"/><span>crochaire cuireadh i gcéin chuim fill</span>
<lb n="888"/><span>as ifreann sceonach scólta aníos,</span>
<lb n="889"/><span>'s is miste an talamh 'na dtáinig.</span></p>
<lb n="890"/>
<lb n="891"/><p><span>An cneámhaire créimeach straeigh sa tslí</span>
<lb n="892"/><span>chuim tobar na séad ró-naomhtha i mbrí,</span>
<lb n="893"/><span>bheir sláinte saoil re saorthoil Chríost</span>
<lb n="894"/><span>don fhuireann dothigeann 'na ghátar.</span>
<lb n="895"/><span>Lucht martra tagaid is bacaigh 'na dtrúpaibh,</span>
<lb n="896"/><span>scata do dhallaibh gan amharc 'na súilibh.</span>
<lb n="897"/><span>Sléachtaid sealad is feacaid a nglúinibh,</span>
<lb n="898"/><span>canaid a dtiúin ar chlú Mhic Mháire,</span>
<lb n="899"/><span>sirid siad coimirc le déarghuth guí</span>
<lb n="900"/><span>ar Leanbh na gcomhacht is glórmhar gnaoi</span>
<lb n="901"/><span>agus fillid abhaile 'na seáinrith.</span></p>
<lb n="902"/>
<lb n="903"/><p><span>Fáidh ró-éasca a' déanamh díth</span>
<lb n="904"/><span>do bheartaigh gach n-aon do staonadh díobh.</span>
<lb n="905"/><span>Riacht tásc na scéalta cléireach Chríost,</span>
<lb n="906"/><span>an sagart is fearra ar bith cáile -</span>
<lb n="907"/><span>eagailseach beannaithe, scafaire stiúirfeadh</span>
<lb n="908"/><span>aingil na bhFlaitheas i dteagasc na dtriúchaibh,</span>
<lb n="909"/><span>séanmhar seasamhach ceannasach clúmhail,</span>
<lb n="910"/><span>an Baranach scrúdann cúrsa cráibhtheach</span>
<lb n="911"/><span>Leinbh an oinigh is naomhtha dlí</span>
<lb n="912"/><span>an flaithbhile leonaigh comhachta an Daoil</span>
<lb n="913"/><span>is do chlisigh ar chuirpeacht Sátan.</span>
<lb n="914"/></p>
</div>
<pb n="97"/>
<div><lb n="915"/><p><span>I ndáil a chéile ar dtéacht don dís,</span>
<lb n="916"/><span>aiceann an cléireach caomh don draoi</span>
<lb n="917"/><span>fáth a scéil, a chéim 's a dhlí</span>
<lb n="918"/><span>go feasamhail cliste gan tláthchas.</span>
<lb n="919"/><span>d'fhreagair an feannaire fanatic "Fúigfad:</span>
<lb n="920"/><span>sealbh gach beannaitheacht feasta bíodh fútsa,</span>
<lb n="921"/><span>staonfad, fanaidh, ná tagair liom Lúitir" -</span>
<lb n="922"/><span>d'imigh chuim siúil go cúthail láithreach.</span>
<lb n="923"/><span>Critheas le time ró-chlaon 'na chroí,</span>
<lb n="924"/><span>ritheas an rón gan eolas slí</span>
<lb n="925"/><span>agus sirim gan filleadh go brách air.</span></p>
<lb n="926"/>
<lb n="927"/><p><span>Grása Dé a' déanamh dín</span>
<lb n="928"/><span>don bhile go héag dá shaoradh ar dhíth,</span>
<lb n="929"/><span>ar ghráin, ar bhaol, ar aon drochní -</span>
<lb n="930"/><span>'s é an faraire fleadhaitheach fáilteach:</span>
<lb n="931"/><span>caithbhile calma is aibidh do scrúdann</span>
<lb n="932"/><span>aifrinn bheannaithe is aitheanta an Úirmhic,</span>
<lb n="933"/><span>éigeas, eagailseach, eagnach ionraic,</span>
<lb n="934"/><span>siollaire súgach, plúr na bhfáige,</span>
<lb n="935"/><span>gile na gcriostal is néamhtha gnaoi</span>
<lb n="936"/><span>'tá tapa chuim gleoidh i gcomhar le Críost</span>
<lb n="937"/><span>i gcuinne na cloinne sin Mhártain.</span>
<lb n="938"/></p>
</div>
<pb n="98"/>
<div><lb n="939"/><p><span>Bzzzzz1828 19T</span>
<lb n="940"/><span>Seán Ó Braonáin cct do Dhomhnall Ó Conaill</span>
<lb n="941"/><span>Fonn: Ráiteachas na Tarngaireacht</span></p>
<lb n="942"/>
<lb n="943"/><p><span>Éistidh liomsa, a éigse, go léifeadse dhíbh m'eachtra</span>
<lb n="944"/><span>san dteangain mhilis Ghaeilge - an Béarla sin ní labhraim.</span>
<lb n="945"/><span>Deir fáighe an ghrinn go fáithghlic linn</span>
<lb n="946"/><span>ar fháil a ndíochta i dtarngaireacht</span>
<lb n="947"/><span>táin an fhill go ngearrfar síos,</span>
<lb n="948"/><span>sliocht Mhártain mhillteach mhallaithe.</span>
<lb n="949"/><span>Is beidh clanna Gaeil gan spleáchas re hálmhach na n-allachon.</span></p>
<lb n="950"/>
<lb n="951"/><p><span>Cuire síos sé ' chéadaibh is caogad in' aice sin</span>
<lb n="952"/><span>is dúbail ceathair éasca taobh ris go hachomair -</span>
<lb n="953"/><span>seo an dáta cruinn ó thrácht tar toinn</span>
<lb n="954"/><span>go láidir líomhtha Sagsanaigh,</span>
<lb n="955"/><span>'s mo lámhse dhíbh gur gearr an mhaill</span>
<lb n="956"/><span>go bhfágfar claoite an aicme sin.</span>
<lb n="957"/><span>Is beidh clanna Gaeil gan spleáchas re hálmhach na n-allachon.</span></p>
<lb n="958"/>
<lb n="959"/><p><span>Colam Cille naomhtha do léirchuir in eagar san -</span>
<lb n="960"/><span>'s is dearbh linn nách bréagna na bréithre do canadh ris -</span>
<lb n="961"/><span>go dtreoirfidh Críost an sló tar toinn</span>
<lb n="962"/><span>sa bhfómhar so a' tíocht is neasa dhúinn</span>
<lb n="963"/><span>is cóip an fhill re foirneart claíomh</span>
<lb n="964"/><span>go seolfaidh síos go hAcheron.</span>
<lb n="965"/><span>Is beidh clanna Gaeil gan spleáchas re hálmhach na n-allachon.</span></p>
<lb n="966"/>
<lb n="967"/><p><span>Trí chéad don tsliocht sin Mhártain an t-áireamh bhí ceapaithe</span>
<lb n="968"/><span>i gceannas Inis Áilge - seo an dáta soin caite amach.</span>
<lb n="969"/><span>Gléasta bíodh gach n-aon do shíolrach</span>
<lb n="970"/><span>Éibhir Fhinn is Aimheirgin</span>
<lb n="971"/><span>is réabaidh plaoisc na féine mhaídh</span>
<lb n="972"/><span>ná raibh aon bhrí san aifreann.</span>
<lb n="973"/><span>Is beidh clanna Gaeil gan spleáchas re hálmhach na n-allachon.</span></p>
<lb n="974"/>
<lb n="975"/><p><span>Tá síolrach seabhac Gaelach bhí i gcinseal réimheas Banba</span>
<lb n="976"/><span>tar taoide ' teacht le tréine go loingseach léidmheach lannmhar.</span>
<lb n="977"/><span>Biaidh gleo-ghoin laoich le fórsa claíomh</span>
<lb n="978"/><span>a' scóladh a gcinn do dhanaraibh</span>
<lb n="979"/><span>is sceoin 'na gcroí le deora ' caoi,</span>
<lb n="980"/><span>cá ngeobhaid dá ndíon re heagla.</span>
<lb n="981"/><span>Is beidh clanna Gaeil gan spleáchas re hálmhach na n-allachon.</span>
<lb n="982"/>
<pb n="99"/></p>
<lb n="983"/>
<lb n="984"/><p><span>Biaidh Wellington is Vesey - fear fill do phréimh na nGearaltach -</span>
<lb n="985"/><span>Trench is Eldon aosta agus Peel go tréith in anachruth:</span>
<lb n="986"/><span>gach aon-neach díobh re claonta croí</span>
<lb n="987"/><span>nár ghéill don íbirt bheannaithe</span>
<lb n="988"/><span>le faorghoimh chlaíomh dá séideadh síos</span>
<lb n="989"/><span>i gcéin fá dhaoirse ghlaise Styx.</span>
<lb n="990"/><span>Is beidh clanna Gaeil gan spleáchas re hálmhach na n-allachon.</span></p>
<lb n="991"/>
<lb n="992"/><p><span>Féach Vandeliúir do thréig a dhún, a ghréithre d'fhúig 's a</span>
<lb n="993"/><span>charadas,</span>
<lb n="994"/><span>'s do léim ón Mumhain trí mhéid a chumha i gcéin ar chúlaibh</span>
<lb n="995"/><span>Teamhra;</span>
<lb n="996"/><span>a chroí - 's ní trua - do phléasc re huar</span>
<lb n="997"/><span>ar fhéachaint uaidh go hatuirseach</span>
<lb n="998"/><span>ar Chonaill chruaidh faoi réim le bua</span>
<lb n="999"/><span>is Inis Tuamhain go ceannasach.</span>
<lb n="1000"/><span>Is beidh clanna Gaeil gan spleáchas re hálmhach na n-allachon.</span></p>
<lb n="1001"/>
<lb n="1002"/><p><span>Suífidh Conaill géille gan mhaill i bhFéis na Sagsanach.</span>
<lb n="1003"/><span>Brisfear ris is réabfar na dlíthe claona cheapadar.</span>
<lb n="1004"/><span>Glaofar rí d'fhuil Ghaeil arís</span>
<lb n="1005"/><span>i réimheas chríochaibh Banba</span>
<lb n="1006"/><span>agus réx do shíolrach Shéamais chríonna</span>
<lb n="1007"/><span>a' rialú ríocht na Breataine.</span>
<lb n="1008"/><span>Is beidh clanna Gaeil gan spleáchas re hálmhach na n-allachon.</span></p>
<lb n="1009"/>
<lb n="1010"/><p><span>Suímíd uile d'aontoil le chéile insa tabhairne</span>
<lb n="1011"/><span>agus líontar fíonta daora agus tréantuile beathuisce.</span>
<lb n="1012"/><span>Ólfamídne sláinte Gaoil</span>
<lb n="1013"/><span>agus tráfaimíd an baraile</span>
<lb n="1014"/><span>ó fágadh sínte tnáite an bhuíon</span>
<lb n="1015"/><span>tug gráin a gcroí don aifreann.</span>
<lb n="1016"/><span>Is beidh clanna Gaeil gan spleáchas re hálmhach na n-allachon.</span>
<lb n="1017"/></p>
</div>
<pb n="100"/>
<div><lb n="1018"/><p><span>Bzzzzz1830c 19T</span>
<lb n="1019"/><span>Chuim Michíl Uí Mhuirchearta</span>
<lb n="1020"/><span>Fonn: Máirseáil Uí Shúilleabháin Páinseach na nUbh</span></p>
<lb n="1021"/>
<lb n="1022"/><p><span>A chuisle do geineadh d'fhuil chumais na bhfáige,</span>
<lb n="1023"/><span>hoileadh i gcuideachta Bhábaibh an cheoil,</span>
<lb n="1024"/><span>dalta mar chloinim gan tiomhal gan tláthchas</span>
<lb n="1025"/><span>in Achadh na Crainne ar a bhfásaid cnó,</span>
<lb n="1026"/><span>a ghrinnfhir ghléigil ghaelaigh ghreannmhair</span>
<lb n="1027"/><span>is bríomhar bréithre léannta laideanta,</span>
<lb n="1028"/><span>gan time gan mhaille mar thuile re fána</span>
<lb n="1029"/><span>a' tuitim go luchtmhar gan cháim gan cheo.</span></p>
<lb n="1030"/>
<lb n="1031"/><p><span>Loithe dá dtuiginn i mbinneas na dáimhe,</span>
<lb n="1032"/><span>chuirfinnse snaimithe táite id threo,</span>
<lb n="1033"/><span>fuinithe chomh milis is thiocfadh rem láimhse</span>
<lb n="1034"/><span>siolla do chumadh lem ráite beoil.</span>
<lb n="1035"/><span>Guím tú aontaigh, a éigeas eagnaigh,</span>
<lb n="1036"/><span>scaoilse i nGaeilge bhéarsa ceapaithe</span>
<lb n="1037"/><span>re fuinneamh do chuisleanna fuinneamhail fáthach</span>
<lb n="1038"/><span>go hionad a bhfuilimse tláith im ghlór.</span></p>
<lb n="1039"/>
<lb n="1040"/><p><span>Teastas do bhinneas sin rite ós Áilge,</span>
<lb n="1041"/><span>a bhile is binneamhail cáil san gcóig,</span>
<lb n="1042"/><span>is barra go rugais ó nuimhir na dáimhe,</span>
<lb n="1043"/><span>mar chloinim, a dhuine, idir fháigibh ceoil.</span>
<lb n="1044"/><span>Fionntsruth éigse scéidh go fuinneamhail</span>
<lb n="1045"/><span>orainn do chéibhe caomha Chlochara -</span>
<lb n="1046"/><span>go satailt do throithe gan time red dhánta</span>
<lb n="1047"/><span>sirimse t'fhriotal a' trácht chuim Seoin.</span></p>
<lb n="1048"/>
<lb n="1049"/><p><span>Seán Ó Braonáin</span>
<lb n="1050"/>
<pb n="101"/></p>
<lb n="1051"/>
<lb n="1052"/><p><span>An fear céanna cct chuim Tomáis Uí Dhúnlaing</span>
<lb n="1053"/><span>Fonn: Máirseáil Uí Shúilleabháin Páinseach na nUbh</span></p>
<lb n="1054"/>
<lb n="1055"/><p><span>A dhuine tríd léann fuair ceannas is céim</span>
<lb n="1056"/><span>tar nuimhir na n-éigse fuarchráibhtheach,</span>
<lb n="1057"/><span>is bagarthach baoth do labhartha béil</span>
<lb n="1058"/><span>'s is feargach fraochmhar do ráitibh.</span>
<lb n="1059"/><span>Tá creatha ar mo chroí is mo bhaill ar baillichrith</span>
<lb n="1060"/><span>re heagla síor roimhad shaíghdibh mallaithe.</span>
<lb n="1061"/><span>Cros Mhuire 's a hAonmhic bheannaithe 'om chaomhnadh</span>
<lb n="1062"/><span>ar aicme Mhic Chrae 's ar a ndántaibh.</span></p>
<lb n="1063"/>
<lb n="1064"/><p><span>Cia luchtmhar mo bhaois id loithe mar mhaís,</span>
<lb n="1065"/><span>teagascaim draoithe agus fáighe</span>
<lb n="1066"/><span>gan tuitim i gcuing le breabaireacht draíochta</span>
<lb n="1067"/><span>bheir tarcaisne suíte do Mháire,</span>
<lb n="1068"/><span>buime ghealnaomhtha Réx na bhFlaitheasaibh,</span>
<lb n="1069"/><span>caraid is géire ná Crae 's a mhallaitheacht.</span>
<lb n="1070"/><span>A mhalairt so ' chaint uaim feasta ní bhfaighir</span>
<lb n="1071"/><span>'s ní heagal liom bladhmann do ráite.</span></p>
<lb n="1072"/>
<lb n="1073"/><p><span>Ná samhail do chéim re heaspalaibh Dé -</span>
<lb n="1074"/><span>níor ghlacadar gréithre ná táille,</span>
<lb n="1075"/><span>'s má tugadh toibhéim nó asmailt dá scéal,</span>
<lb n="1076"/><span>Flaitheas na naomh is é a n-áras,</span>
<lb n="1077"/><span>mar leanadar Íosa, A dhlí agus A aitheanta,</span>
<lb n="1078"/><span>a' teagasc na ndaoine bhí líonta d'ainibhfios.</span>
<lb n="1079"/><span>Leo feasta ná smaoin an feallaire fill</span>
<lb n="1080"/><span>ná an té leanann a shlí ' chuir i ndealramh.</span></p>
<lb n="1081"/>
<lb n="1082"/><p><span>An ridire dáin so casadh im dháil;</span>
<lb n="1083"/><span>rith roimhe mo cháilse faoi Éirinn.</span>
<lb n="1084"/><span>Ní ghlacfidh uait táille - faire, ba náir leis</span>
<lb n="1085"/><span>é ' ghairm go brách ar do chléirse.</span>
<lb n="1086"/><span>Siollaire súgach siúlach soineanta,</span>
<lb n="1087"/><span>cumasach cumtha clúmhail curanta,</span>
<lb n="1088"/><span>lannaire láidir dragainte dána,</span>
<lb n="1089"/><span>faraire fáithghlic, is éigeas.</span>
<lb n="1090"/>
<pb n="102"/></p>
<lb n="1091"/>
<lb n="1092"/><p><span>Scafaire mheabhraigh seanchas seanda,</span>
<lb n="1093"/><span>flaithbhile is plannda gaelach.</span>
<lb n="1094"/><span>Thaithigh sé foghlaim ar halla gan amhgar,</span>
<lb n="1095"/><span>Laidean is greannghuth Gaeilge,</span>
<lb n="1096"/><span>imirt ar tháiplisc, dánta is readaireacht,</span>
<lb n="1097"/><span>seinm ar chláirsigh, ceard nár chleachtais-se;</span>
<lb n="1098"/><span>níor imdhearg Máire, Peadar ná an Pápa,</span>
<lb n="1099"/><span>eaglais, fáidh ná an éigse.</span></p>
<lb n="1100"/>
<lb n="1101"/><p><span>Chuinnibh sé a cháil gan aithis gan táir</span>
<lb n="1102"/><span>'s is binneamhail bláith a dhréachta.</span>
<lb n="1103"/><span>Ní hionann a lámh 's an obair so id dheáidhse -</span>
<lb n="1104"/><span>ná faiceadh an dáimh do shaothar.</span>
<lb n="1105"/><span>Glistire dáin atá aige ceapaithe -</span>
<lb n="1106"/><span>chumaisc sé a lán de as ráitibh beannaithe.</span>
<lb n="1107"/><span>Measaim nach fuláir do ' chuir faid a láimhe</span>
<lb n="1108"/><span>re fuinneamh i más an Chréachaigh.</span></p>
<lb n="1109"/>
<lb n="1110"/><p><span>Deir sé go stóillfidh siolla dhe id thóinse</span>
<lb n="1111"/><span>má chloineann níos mó dod dhántaibh</span>
<lb n="1112"/><span>le bachall ró-threorach deineadh sa Róimh do</span>
<lb n="1113"/><span>go bhfuil slios air i gcóir a sháite.</span>
<lb n="1114"/><span>Ní bhacfaidh tú b'fhéidir géill má chaithfirse</span>
<lb n="1115"/><span>'s do chamachlis chlaona ' léamh don Eaglais;</span>
<lb n="1116"/><span>mara ndíona tú an méid sin, seachain tú féin air</span>
<lb n="1117"/><span>nó is dearbh go séidfidh id chráic é.</span></p>
<lb n="1118"/>
<lb n="1119"/><p><span>Ná cloinim do dhréacht i gcaitheamh do shaoghail</span>
<lb n="1120"/><span>a' bagairt do ghléaga ar Sheághan.</span>
<lb n="1121"/><span>Ní heagal liom féin do bhriollamas baoth</span>
<lb n="1122"/><span>ná cuisleanna scéite t'fháidhibh.</span>
<lb n="1123"/><span>Má chuirirse arís chúinn laoi ná eachtra,</span>
<lb n="1124"/><span>feic duine do scríbhfidh fírinneach feasamhail,</span>
<lb n="1125"/><span>'s ná faicim do chléirceas a' milleadh na Gaeilge -</span>
<lb n="1126"/><span>sin deire dhuit tréimhse lem ráite.</span></p>
<lb n="1127"/>
<lb n="1128"/><p><span>FAOISCRÍBHINN:</span></p>
<lb n="1129"/>
<lb n="1130"/><p><span>An ráiméis dáin so chuiris chúm,</span>
<lb n="1131"/><span>tá rosc dá shúile ag amharc soir,</span>
<lb n="1132"/><span>an dara rosc ris buiniscionn -</span>
<lb n="1133"/><span>is lag an t-údar cheap an toit.</span>
<lb n="1134"/>
<pb n="103"/></p>
<lb n="1135"/>
<lb n="1136"/><p><span>Arú, a dhuine, gaibh chút ciall -</span>
<lb n="1137"/><span>níor mheasas riamh, mac t'atharse,</span>
<lb n="1138"/><span>go ndéanfá coinne ris an ndiabhal</span>
<lb n="1139"/><span>ná go leanfá rian an Chalvinist.</span></p>
<lb n="1140"/>
<lb n="1141"/><p><span>Féach le cruinneas, dearc id dhiaidh,</span>
<lb n="1142"/><span>gaibh trí bhlianta t'ainibhfis.</span>
<lb n="1143"/><span>Is mairg dhuitse scar le Dia</span>
<lb n="1144"/><span>re taithneamh dian do bhreabaireacht.</span></p>
<lb n="1145"/>
<lb n="1146"/><p><span>Do mhaslaís Muire, buime an Uain</span>
<lb n="1147"/><span>re dream an uair fuair greadadh ar chrois,</span>
<lb n="1148"/><span>ag stracadh soille mar chluinim uait</span>
<lb n="1149"/><span>gach Aoine suas id chlab mar choin.</span></p>
<lb n="1150"/>
<lb n="1151"/><p><span>Cia neartaigh tusa it easpal tuath,</span>
<lb n="1152"/><span>Mac Créa cá bhfuair a bheannaitheacht?</span>
<lb n="1153"/><span>A' dalladh droinge má thugais cuaird,</span>
<lb n="1154"/><span>cuir feasta suas don mhallaitheacht.</span></p>
<lb n="1155"/>
<lb n="1156"/><p><span>Freasa, tuile agus sileadh súl</span>
<lb n="1157"/><span>séid as siúntaibh glan do roisc.</span>
<lb n="1158"/><span>Is fada dhuitse buiniscionn;</span>
<lb n="1159"/><span>géill go humhal don Eaglais.</span></p>
<lb n="1160"/>
<lb n="1161"/><p><span>Fill, a dhuine, ar Rí na ndúl,</span>
<lb n="1162"/><span>cuir do chúl ret ainibhfios -</span>
<lb n="1163"/><span>an chuaróg ghoin go minic do lúth,</span>
<lb n="1164"/><span>scaoil le srúill is bainse rith.</span>
<lb n="1165"/>
<pb n="104"/></p>
<lb n="1166"/>
<lb n="1167"/><p><span>An fear céanna cct chuim Tomáis Uí Dhúnlaing</span>
<lb n="1168"/><span>Fonn: Máirseáil Uí Shúilleabháin Páinseach na nUbh</span></p>
<lb n="1169"/>
<lb n="1170"/><p><span>A dhuine tug aithis is masla dot shinsear,</span>
<lb n="1171"/><span>aicim ort ' insin cruinn dom i gceart</span>
<lb n="1172"/><span>an chúis duit fá ndeara ná tagair sa tsaoire</span>
<lb n="1173"/><span>chuim aifrinn Íosa, íbirt a reacht;</span>
<lb n="1174"/><span>scrúdaigh an cúrsa chuir iúntas ar eagnaigh,</span>
<lb n="1175"/><span>do chúlse mar iompaigh re húdair na hEagailse</span>
<lb n="1176"/><span>ar lorg na n-easpal do leanann an líne</span>
<lb n="1177"/><span>achtaithe suíte le sinsearaibh sean.</span></p>
<lb n="1178"/>
<lb n="1179"/><p><span>Údar na beatha níor achtaigh go cinnte -</span>
<lb n="1180"/><span>le heaspail na díochta mar scríbhtear A reacht -</span>
<lb n="1181"/><span>ach aon teampall is eaglais bheannaithe naomhtha -</span>
<lb n="1182"/><span>le Peadar craobhscaoiltear an ní so go beacht.</span>
<lb n="1183"/><span>'S é Maoise do scrúdann gach cúntas san eachtra</span>
<lb n="1184"/><span>go binnghuthach dúinne do réir phrionsa na</span>
<lb n="1185"/><span>bhFlaitheasaibh</span>
<lb n="1186"/><span>ar iorra an tsagairt mar cheadaigh an Dúileamh</span>
<lb n="1187"/><span>'s ní tuigthear as liomsa gur ghúna an brat.</span></p>
<lb n="1188"/>
<lb n="1189"/><p><span>Sealbh na bhFlaitheas nuair gabhadh re hÍosa,</span>
<lb n="1190"/><span>na heaspail mar bhíodar neamhshoilseach i gceart,</span>
<lb n="1191"/><span>is trí eagla an ainibhfis neartmhair dá gclaíochtain,</span>
<lb n="1192"/><span>bheartaigh an Naoimhsprid do scaoileadh 'na measc.</span>
<lb n="1193"/><span>Ní túsca do thuirling an lonnramh seo eatartha</span>
<lb n="1194"/><span>ná scrúdfaidís ponncaibh docamhla na heagna,</span>
<lb n="1195"/><span>gan eagal roimh namhaid a' teagasc na mílte</span>
<lb n="1196"/><span>'s a' casadh na ndaoine ó aímhleas go leas.</span></p>
<lb n="1197"/>
<lb n="1198"/><p><span>An creideamh so leanairse is gearraid i gcinseal</span>
<lb n="1199"/><span>'s ní fada bhias, insim cruinn duit faoi mheas -</span>
<lb n="1200"/><span>titfidh do chathair chuim tailimh chomh cíordhubh</span>
<lb n="1201"/><span>le Sodom úd d'ísligh re díoltas ó neamh.</span>
<lb n="1202"/><span>Biaidh spiúnadh ar na búraibh nár umhlaigh don</span>
<lb n="1203"/><span>Eaglais</span>
<lb n="1204"/><span>'s an chomplacht sin Lúiter do dhiúltaigh don</span>
<lb n="1205"/><span>aifreann;</span>
<lb n="1206"/><span>beidh toirn is treascairt le scaipeadh agus sceimhle</span>
<lb n="1207"/><span>ar an ngasra choimhtheach tug druim ris an gceart.</span>
<lb n="1208"/>
<pb n="105"/></p>
<lb n="1209"/>
<lb n="1210"/><p><span>Mar is duine tu sealad gur thaithin do shlí liom,</span>
<lb n="1211"/><span>do labhairt, do laoithe bhí binnghuthach bleacht.</span>
<lb n="1212"/><span>Fille orainn feasta, ba mhaise dhuit stríocadh</span>
<lb n="1213"/><span>agus casadh ar an slí bhí aged shinsear go pras.</span>
<lb n="1214"/><span>Séantar an chléir leat do chréimghoin na haitheanta</span>
<lb n="1215"/><span>is d'éimigh gan géilleadh don naomhbhuime bheannaithe:</span>
<lb n="1216"/><span>'s í an charaid is fearra í chuim seasamh id pháirtse</span>
<lb n="1217"/><span>'s ní hé Calvin ná Mártan do sháraigh an reacht.</span></p>
<lb n="1218"/>
<lb n="1219"/><p><span>An fear céanna cct ar chaisimirt an bháis</span>
<lb n="1220"/><span>Fonn: Síle Ní Ghadhra</span></p>
<lb n="1221"/>
<lb n="1222"/><p><span>Lem ranna-se éistidh, a éigse na gcríocha,</span>
<lb n="1223"/><span>go nochtfadse scéalta má fhéadaim a n-insin,</span>
<lb n="1224"/><span>mar bhíos-sa gan faoseamh go faonlag ar díth nirt,</span>
<lb n="1225"/><span>treascartha taomach ag éimheadh mo chríche,</span>
<lb n="1226"/><span>gan tapa gan fuinneamh gan mire gan mian,</span>
<lb n="1227"/><span>faoi mhairg a' titim le luige is le pian,</span>
<lb n="1228"/><span>i ngalar do chlisigh ar chumas mo riain,</span>
<lb n="1229"/><span>gur achtaigh Mac Muire san ionad is aoirde</span>
<lb n="1230"/><span>an Bás agus mise ' dhul ag imirt ar dhísle.</span></p>
<lb n="1231"/>
<lb n="1232"/><p><span>Ar an urchar ba lú bhí an cúinse so scríobhtha;</span>
<lb n="1233"/><span>cuireadh teachtaireacht chúmse a' scrúdadh na ngníomha.</span>
<lb n="1234"/><span>Mheasas-se diúltadh go ndúrthas liom stríocadh</span>
<lb n="1235"/><span>'s gur bheartaigh an tÚrmhac mo phúirse do scaoileadh.</span>
<lb n="1236"/><span>Timchreathach eaglach ghlacas-sa im ghéig</span>
<lb n="1237"/><span>an dísle mar d'athraigh malairt mo ghné.</span>
<lb n="1238"/><span>Do dheonaigh na Flaithis gur chaitheas-sa an t-aon,</span>
<lb n="1239"/><span>trér mheidhrigh gach ealta dár dhealbhaigh Íosa</span>
<lb n="1240"/><span>'s do shoilsigh go haibidh mo mhaise 's mo ghnaoi-se.</span></p>
<lb n="1241"/>
<lb n="1242"/><p><span>Molaimse naomhainm Aonmhic na soilse</span>
<lb n="1243"/><span>fuair peannaid ar dhaorchrois dár saoradh Dia hAoine.</span>
<lb n="1244"/><span>Go maithe Mac Dé dhom mo chlaonta is mo smaointe,</span>
<lb n="1245"/><span>mo bhearta, mo bhlaomann, mo bhréaga, mo bhaoise.</span>
<lb n="1246"/><span>Admhaim duitse, a Leinbh gan chluain,</span>
<lb n="1247"/><span>insna seacht bpeaca is truime go bhfuilimse buan;</span>
<lb n="1248"/><span>t'aitheanta bhriseas trí iomarca m'uair -</span>
<lb n="1249"/><span>maithmheachas iarraim, a Dhia ghil, dá thaoibh ort</span>
<lb n="1250"/><span>'s dot Fhlaitheasbhrog fialmhar go dtriallaimid, a Íosa.</span></p>
<lb n="1251"/>
<lb n="1252"/><p><span>- Amen</span>
<lb n="1253"/></p>
</div>
<pb n="106"/>
<div><lb n="1254"/><p><span>Bzzzzz1831c 19T</span></p>
<lb n="1255"/>
<lb n="1256"/><p><span>Seán Ó Braonáin cct</span>
<lb n="1257"/><span>Fonn: An Staicín Eornan</span></p>
<lb n="1258"/>
<lb n="1259"/><p><span>Atá file anois a' gluaiseacht 'na bhuanna ar feadh Chloinne</span>
<lb n="1260"/><span>Muiris,</span>
<lb n="1261"/><span>tuathalán duine mhillis dánta is puirt,</span>
<lb n="1262"/><span>'s níor bhinne liom a dhuanta na tuairgeanáil tuinne truime</span>
<lb n="1263"/><span>a' bualadh re buille chuthaigh dhána ar lic.</span>
<lb n="1264"/><span>Sceilligeann se uaidh iad gan suairceas ná sult 'na loithe,</span>
<lb n="1265"/><span>i gcluasa na n-uile dhronga a ráite ' rith,</span>
<lb n="1266"/><span>'s nár mhiste leis a dhualgas trí huaire ' dhinge chuige,</span>
<lb n="1267"/><span>muarchuid do shileadh an tsine is málaí cnuip.</span></p>
<lb n="1268"/>
<lb n="1269"/><p><span>Tearcadal na dáimhe agus fáige gan chion againne</span>
<lb n="1270"/><span>'s na bardaibh do chumadh loithe lán do shult</span>
<lb n="1271"/><span>' bheith dealamh bocht gan fáltas a' gráscar le truime dlithe</span>
<lb n="1272"/><span>na táine seo ghoin an cluiche ar ardshliocht Scuit -</span>
<lb n="1273"/><span>seo an mearathal noch d'ardaigh do cháile-se, a dhuine buile,</span>
<lb n="1274"/><span>gráin ort a' titim, tuile nár bháidh do chruth,</span>
<lb n="1275"/><span>seoch bheith a' rith faoid mhála ré dásacht ó thigh go tithibh</span>
<lb n="1276"/><span>it árachtaí i bhfoirm file ' trácht ar chnuip.</span></p>
<lb n="1277"/>
<lb n="1278"/><p><span>Dá maireadh flaith na Gráige, 's is cás liom an bile ' thuitim</span>
<lb n="1279"/><span>fáidh clúmhail na cine is finne cáil againn,</span>
<lb n="1280"/><span>do chuirfeadh cnead id mhála re dánta dá leiginn chuige,</span>
<lb n="1281"/><span>táite le binneshiolla lán do shult.</span>
<lb n="1282"/><span>Bailigh reat ón áit so láithreach gan time mhaille;</span>
<lb n="1283"/><span>máibh fionna Chloinne Muiris fágsa i rith,</span>
<lb n="1284"/><span>nó scriosfadsa na cnámha 'gad le ráite dá chur i gcroinneas</span>
<lb n="1285"/><span>gur bairdín gan oideas tusa a' trácht ar chnuip.</span>
<lb n="1286"/>
<pb n="107"/></p>
<lb n="1287"/>
<lb n="1288"/><p><span>Leabhar Aonghais Uí Leighin an dara lá ar Nollaig, aois Chríost</span>
<lb n="1289"/><span>míle ocht gcéad agus aon bhliain déag ar fhichid</span>
<lb n="1290"/><span>Fonn: Port an Dreoilín</span></p>
<lb n="1291"/>
<lb n="1292"/><p><span>Guím, aicim, ar gach eagnach do léis an Ghaoilg</span>
<lb n="1293"/><span>'s do cheapas loithe snaimithe in éifeacht draoi,</span>
<lb n="1294"/><span>má amharcann tú easpaitheach in aon réad sinn,</span>
<lb n="1295"/><span>ná tarcaisnigh, re heagla sibh féin do chloí.</span></p>
<lb n="1296"/>
<lb n="1297"/><p><span>Chuim Athar ghil na bhFlaitheasaibh ró-naomhtha guídh</span>
<lb n="1298"/><span>m'anamsa do sheachnadh ar phéin is ar dhíth.</span>
<lb n="1299"/><span>Go maithe díbhse an Leanbh úd do céasadh trínn</span>
<lb n="1300"/><span>is go bhfreastala ina chathraigh sibh féin is sinn.</span></p>
<lb n="1301"/>
<lb n="1302"/><p><span>- Amen</span></p>
<lb n="1303"/>
<lb n="1304"/><p><span>Seán Ó Braonáin</span>
<lb n="1305"/>
<pb n="108"/></p>
<lb n="1306"/>
<lb n="1307"/><p><span>Seán Ó Braonáin cct ag cur beannacht chum Michíl Uí Mhongáin</span>
<lb n="1308"/><span>ó Charraig an Chobhalta</span>
<lb n="1309"/><span>Fonn: Cad é sin don té sin ná baineann din dó?</span></p>
<lb n="1310"/>
<lb n="1311"/><p><span>Sin bé mhiochair mhaorga gan faic ar a clí</span>
<lb n="1312"/><span>do léigim 'na tréinrith a' taisteal na slí</span>
<lb n="1313"/><span>ag féachaint an tsaorfhlaith go Carraig an ghrinn</span>
<lb n="1314"/><span>... léannta nó sleachta na nGaol.</span></p>
<lb n="1315"/>
<lb n="1316"/><p><span>Péarla na héigse gan gangaid 'na chroí,</span>
<lb n="1317"/><span>fuair réimeas na féile, mar chloinim, 'na thír,</span>
<lb n="1318"/><span>éigeas le éifeacht 'na labhartha binn,</span>
<lb n="1319"/><span>gan aon locht ach saontacht 'na mhaise is 'na ghnaoi.</span></p>
<lb n="1320"/>
<lb n="1321"/><p><span>Is léan liomsa m'aostacht ar easpa mo bhrí</span>
<lb n="1322"/><span>is mo chéadfa gan éifeacht, mar dhearcair im scríobh;</span>
<lb n="1323"/><span>go léiminn le tréine, mo bhallaibh cia críon,</span>
<lb n="1324"/><span>ná tréallfainn 'ot fhéachaintse sealad tar toinn.</span></p>
<lb n="1325"/>
<lb n="1326"/><p><span>Scaoilimse míle gean-bheannacht chuim siúil</span>
<lb n="1327"/><span>i scríbhinn leat fillte agus feacaithe id chiúis</span>
<lb n="1328"/><span>chuim príomhoide líomhtha is luchtmhaire clú</span>
<lb n="1329"/><span>fá chríochaibh na cruinnchruinne, is abair leis súd.</span></p>
<lb n="1330"/>
<lb n="1331"/><p><span>Seán Ó Braonáin</span></p>
<lb n="1332"/>
<lb n="1333"/><p><span>Chuim Michíl Uí Mhongáin</span>
<lb n="1334"/><span>i gCarraig na gCobhaltaí i gclár Tuamhan</span>
<lb n="1335"/>
<pb n="109"/></p>
<lb n="1336"/>
<lb n="1337"/><p><span>An fear céanna nó Silbhestar Ó Sé cct</span>
<lb n="1338"/><span>Fonn: Tá dhá Ghabhairín Bhuí Agam</span></p>
<lb n="1339"/>
<lb n="1340"/><p><span>Goilmghláimh do chuiris uait,</span>
<lb n="1341"/><span>chréim ár sua, a bhile chuthaigh,</span>
<lb n="1342"/><span>beart ba náireach duit re luadh,</span>
<lb n="1343"/><span>a chuisle chruaidh na bhfriotal gontach.</span></p>
<lb n="1344"/>
<lb n="1345"/><p><span>Goin dár ndáimh is aithis aoir</span>
<lb n="1346"/><span>i bhfeas, a shaoi, gan chúis go dtugais;</span>
<lb n="1347"/><span>dímheas táir do Chiarraí an ghrinn</span>
<lb n="1348"/><span>leatsa fríth, mo phúir, gan tuilleamh.</span></p>
<lb n="1349"/>
<lb n="1350"/><p><span>Tuilleamh trua is ea don droing</span>
<lb n="1351"/><span>thriallas síos i measc bhúr mitheal;</span>
<lb n="1352"/><span>beart neamhnáireach, geallaim díbh,</span>
<lb n="1353"/><span>flaith gan mhaoin bheith sealad singil.</span></p>
<lb n="1354"/>
<lb n="1355"/><p><span>Singil silte soilbh súch</span>
<lb n="1356"/><span>thriallas chúibh gan dearóile droinge,</span>
<lb n="1357"/><span>sleachta flatha feasach clúmhail</span>
<lb n="1358"/><span>tapa lúthmhar aibidh oilte.</span></p>
<lb n="1359"/>
<lb n="1360"/><p><span>Oilte obann, obair fáidh,</span>
<lb n="1361"/><span>ollamh álainn snasta snuite,</span>
<lb n="1362"/><span>loithe i bhfocail socair sámh</span>
<lb n="1363"/><span>i measc ár ndámh i bhfad againne.</span></p>
<lb n="1364"/>
<lb n="1365"/><p><span>Againne féin is feas ó thúis</span>
<lb n="1366"/><span>startha ar chlú gach borb-bhile</span>
<lb n="1367"/><span>do shleachta Cloinne cumais clúmhail</span>
<lb n="1368"/><span>Mhíle sciuird tar barra tuinne.</span></p>
<lb n="1369"/>
<lb n="1370"/><p><span>Tonn ó chloich ag dul ar gcúl</span>
<lb n="1371"/><span>nó borblong ar teitheadh ó loingeas,</span>
<lb n="1372"/><span>casadh mara ó bharra dúch,</span>
<lb n="1373"/><span>sin bhúr gcúrsa ag iomaidh linne.</span></p>
<lb n="1374"/>
<lb n="1375"/><p><span>Linne féin ní heagail uaibh</span>
<lb n="1376"/><span>goin le gruaim i ranna snuite;</span>
<lb n="1377"/><span>fanaidh feasta, ná canaidh uaill,</span>
<lb n="1378"/><span>nó caithidh suas ar ghoin an chluiche.</span>
<lb n="1379"/>
<pb n="110"/></p>
<lb n="1380"/>
<lb n="1381"/><p><span>Cluiche ar imirt cleasa an tsaoil</span>
<lb n="1382"/><span>chuir ár saoithe ar bhúr gcumas;</span>
<lb n="1383"/><span>aire dhóibh ar agairt díth</span>
<lb n="1384"/><span>nó geallaim díbhse uainne goilm.</span></p>
<lb n="1385"/>
<lb n="1386"/><p><span>AN TREO-SCRÍBHINN:</span></p>
<lb n="1387"/>
<lb n="1388"/><p><span>Chuim Míchíl mhaisigh mhaith Uí Chearna,</span>
<lb n="1389"/><span>file fáthach feasach fuinte,</span>
<lb n="1390"/><span>polla gaisce Thiobraid Árainn,</span>
<lb n="1391"/><span>thollas cách le ranna nimhe.</span></p>
<lb n="1392"/>
<lb n="1393"/><p><span>Ar n-aithisiú ollamhain Chiarraí do Mhícheál Ó Chearna,</span>
<lb n="1394"/><span>cuireadh na ranna réamhráite dá ionsaí, go nár fríth freagra uaidh -</span></p>
<lb n="1395"/>
<lb n="1396"/><p><span>Seán Ó Bréanáin</span>
<lb n="1397"/></p>
</div>
<pb n="111"/>
<div><lb n="1398"/><p><span>Bzzzzz1845obc 19L</span>
<lb n="1399"/><span>Seán Ó Bréanáin ró chan</span></p>
<lb n="1400"/>
<lb n="1401"/><p><span>Is trua gan eaglais Éirinn áin</span>
<lb n="1402"/><span>mar Chormac caomh Ó Cheallacháin -</span>
<lb n="1403"/><span>bhiadh an Ghaeilge bhinn ar bun</span>
<lb n="1404"/><span>dá mionscrúdadh saor againn.</span></p>
<lb n="1405"/>
<lb n="1406"/><p><span>Againne fós bheadh scrúdadh ceacht,</span>
<lb n="1407"/><span>mar fá gnáth isan tseannreacht,</span>
<lb n="1408"/><span>ag oirchinnigh an chreidimh cháidh</span>
<lb n="1409"/><span>trér rugadar buaidh is gairm fáidh.</span></p>
<lb n="1410"/>
<lb n="1411"/><p><span>Fáidhe feasach leathnaigh for Éirinn</span>
<lb n="1412"/><span>dáimh is easpaig, eaglais ró-naomhtha,</span>
<lb n="1413"/><span>táin lér scanadh deachta na gaoisGhaeilge,</span>
<lb n="1414"/><span>deasca na teangan mhaireann i gcrích Éibhir.</span></p>
<lb n="1415"/>
<lb n="1416"/><p><span>Ó Éibhir Fionn ghlúinghein Cormac binn,</span>
<lb n="1417"/><span>géag don chrú fuair clú na Banba i ngaois,</span>
<lb n="1418"/><span>éigeas ionraic fiúntach, eagailseach grinn</span>
<lb n="1419"/><span>do phréimh na bhfionnfhlaith, prionsaí Mhala nár thim.</span></p>
<lb n="1420"/>
<lb n="1421"/><p><span>Ní tim do scanann sé screaptre Dé gan cheas,</span>
<lb n="1422"/><span>níor fríth a shamhail a' teagasc na ndaor chuim leas,</span>
<lb n="1423"/><span>a' léamh na salm 's an t-aifreann naomhtha beacht</span>
<lb n="1424"/><span>in éide bheannaithe, deachtaithe do réir na reacht.</span></p>
<lb n="1425"/>
<lb n="1426"/><p><span>Naomhreacht an Aonmhic 's A dhlithe gan tlás</span>
<lb n="1427"/><span>déanann sé ' léirchuir i gcroitheachaibh chách,</span>
<lb n="1428"/><span>tré séanaid na baothbhearta leanadar tráth</span>
<lb n="1429"/><span>'s 'na dhéidh sin gur méin leo gan tuitim go bráth.</span></p>
<lb n="1430"/>
<lb n="1431"/><p><span>An Bhráth do nochtann le binneas a bhréithre beacht</span>
<lb n="1432"/><span>gach tráth go connail i dtuigsin dá thréad ar fad;</span>
<lb n="1433"/><span>'s ar Pháis an Leinbh fuair iomarca péin neamhcheart</span>
<lb n="1434"/><span>ag trácht go gcuireann sé ' sileadh gach n-aon san teach.</span></p>
<lb n="1435"/>
<lb n="1436"/><p><span>Ar naomhtheach an Aonmhic is Flaitheas na ngrás</span>
<lb n="1437"/><span>'s ar léirchuir A naomhthacht i dtuigsin do chách,</span>
<lb n="1438"/><span>éimhid uile d'aonghuth le tuirse dhiombách</span>
<lb n="1439"/><span>is glaoid furtacht Dé ghil dá gcoimirc do ghnáth.</span>
<lb n="1440"/>
<pb n="112"/></p>
<lb n="1441"/>
<lb n="1442"/><p><span>Do ghnáth 's é theagascann deachta na Tríonóide,</span>
<lb n="1443"/><span>dlí ro-reachtmhar is aitheanta an Rí ghlórmhair.</span>
<lb n="1444"/><span>Is binn do spreagann an peacach le príomhchomhachta</span>
<lb n="1445"/><span>i slí ná leanann sé bearta ná baois a óige.</span></p>
<lb n="1446"/>
<lb n="1447"/><p><span>Ógbhile eolgaiseach, rathmhar 'na réim,</span>
<lb n="1448"/><span>lóchrann na cóige agus eagailseach séimh,</span>
<lb n="1449"/><span>is ceolmhilis óirfeadach salmach saor</span>
<lb n="1450"/><span>a bheol binneghlórach a' spreagadh na ndaor.</span></p>
<lb n="1451"/>
<lb n="1452"/><p><span>Gach daor dá dtige fá choimirc an phrímhchléirigh</span>
<lb n="1453"/><span>ag léadh a chortha 's ná ceilteann a ghnímh chlaona,</span>
<lb n="1454"/><span>tré chumha a chionta go siltear go fuíoch déara,</span>
<lb n="1455"/><span>chomhghlé re criostail go bhfillid arís naomhtha.</span></p>
<lb n="1456"/>
<lb n="1457"/><p><span>Naomhtha san Naomhbhrog go ndearcad ar neamh,</span>
<lb n="1458"/><span>i naomhsheanaid naomhtha na n-aingeal ar fad,</span>
<lb n="1459"/><span>faoi éide an Aonmhic go beannaithe beacht</span>
<lb n="1460"/><span>caomhChormac, glé-ghein Uí Cheallacháin cheart.</span></p>
<lb n="1461"/>
<lb n="1462"/><p><span>Amen</span>
<lb n="1463"/>
<pb n="113"/></p>
<lb n="1464"/>
<lb n="1465"/><p><span>Croslaoi</span>
<lb n="1466"/><span>Seán Ó Braonáin cct</span></p>
<lb n="1467"/>
<lb n="1468"/><p><span>Ab naomhtha ró-léannta i ndéacht an Tiarna,</span>
<lb n="1469"/><span>neach daonna neamhaosta agus pearsa chiallmhar</span></p>
<lb n="1470"/>
<lb n="1471"/><p><span>tug aonta bheith in' aeire san gcreideamh diadha,</span>
<lb n="1472"/><span>A' saortheagasc tréada go reachtmhar rialta;</span>
<lb n="1473"/><span>thar chléire na hÉireann is feasach fialmhar</span>
<lb n="1474"/><span>a' léirscanadh bréithre na n-easpal diamhair</span>
<lb n="1475"/><span>iar léadh a naomhoifig solaisbhriathrach</span>
<lb n="1476"/><span>réim leanann raona na reacht so-riantach.</span></p>
<lb n="1477"/>
<lb n="1478"/><p><span>Caomhphearsa chaomhnann ó pheannaid phiantach</span>
<lb n="1479"/><span>óg, aosta, óglaochaibh agus seaniarmhair,</span>
<lb n="1480"/><span>ró-thréitheach, ró-mhaorga agus ró-thriathach,</span>
<lb n="1481"/><span>mór-réimeach i nglór daonna measrialtach,</span>
<lb n="1482"/><span>ardchéimeach, ardléannta agus ardmhiantach,</span>
<lb n="1483"/><span>cráibhchéillmhar i ngrá an Aonmhic sár-riantach.</span></p>
<lb n="1484"/>
<lb n="1485"/><p><span>Ó</span></p>
<lb n="1486"/>
<lb n="1487"/><p><span>Cráibhtheach deaghcháileach, i meas, i mbriathra</span>
<lb n="1488"/><span>é tháinig ó ardfhlatha sleacht na dtriaithe,</span>
<lb n="1489"/><span>an té ráimse rug barr leis in eachta diadha,</span>
<lb n="1490"/><span>laoch sháraigh cléir Phádraig na salm siansach,</span>
<lb n="1491"/><span>liaigh álainn fialtháscach i mbeartaibh niamhdha,</span>
<lb n="1492"/><span>aon thráchtas réimráiteach reachta an Tiarna,</span>
<lb n="1493"/><span>céim d'ardaigh i mbéal dáimhe a dheaghriailteacht,</span>
<lb n="1494"/><span>an ghéag tháinig ó phréimh fáighe 's seanchliara</span>
<lb n="1495"/><span>in iath Áilge riamh 'tá ar bun groí-niathaigh</span>
<lb n="1496"/><span>neartdhána mear láidir i ngníomhghliaga.</span>
<lb n="1497"/>
<pb n="114"/></p>
<lb n="1498"/>
<lb n="1499"/><p><span>Aithrí an Pheacaigh</span>
<lb n="1500"/><span>Seán Ó Braonáin cct. Fonn: The Princess Royal</span></p>
<lb n="1501"/>
<lb n="1502"/><p><span>Molaimíd Íosa Críost go hard,</span>
<lb n="1503"/><span>molaim go grinn é do shíor is do ghnáth,</span>
<lb n="1504"/><span>molaim ó chroí le díogras grá</span>
<lb n="1505"/><span>an tAthair 'na pháirt 's an Naomhsprid.</span>
<lb n="1506"/><span>'S é eochair na soilse é is linn na ngrás,</span>
<lb n="1507"/><span>tobar na milseacht choíche ná tránn,</span>
<lb n="1508"/><span>ár sochar, ár síth, ár sceimheal 's ár scáth,</span>
<lb n="1509"/><span>ár mbrí 's ár mbláth,</span>
<lb n="1510"/><span>ár maoin 's ár bpáirt,</span>
<lb n="1511"/><span>ár gcosaint 's ár ndíon ar dhaorbhruid námhaid</span>
<lb n="1512"/><span>'s ár gcaraid i mbearnain bhaoghail.</span></p>
<lb n="1513"/>
<lb n="1514"/><p><span>Mo dhochar, mo dhíth, mo scíos, mo chás,</span>
<lb n="1515"/><span>mo dhanaid, mo sceimhle bhíogthach bháis,</span>
<lb n="1516"/><span>is mé an t-othar doleíghiste líonta do chneáibh</span>
<lb n="1517"/><span>'s mo lochtaibh a' fás lem laethaibh.</span>
<lb n="1518"/><span>Nách borb an ní do dhaoirseach thláith</span>
<lb n="1519"/><span>choirtheach dhrochsmaointeach chlaon mar atáim</span>
<lb n="1520"/><span>bheith i gcogadh do shíor le Rí na ngrás</span>
<lb n="1521"/><span>do thuill mo ghrá</span>
<lb n="1522"/><span>ó roinn gach lá</span>
<lb n="1523"/><span>'s a chuid fola gur scaoil, 'na linnte thál,</span>
<lb n="1524"/><span>a' fulaing na Páise 'om shaoradh?</span></p>
<lb n="1525"/>
<lb n="1526"/><p><span>Féach Peadar do chaoidh go bíogthach ard</span>
<lb n="1527"/><span>i gcreathaibh aithrí go fíordhiombách</span>
<lb n="1528"/><span>a charaid fé thrí in aon oíche amháin</span>
<lb n="1529"/><span>tré laige go tláith nuair shéan sé.</span>
<lb n="1530"/><span>Ní mar soin fá-ríor do-ghnímse, atá</span>
<lb n="1531"/><span>im charcair pheacaí is mo chroí 'na phrás,</span>
<lb n="1532"/><span>calcaithe im chlí dhrochsmaointeach tá,</span>
<lb n="1533"/><span>im chríonach fáin</span>
<lb n="1534"/><span>gan bhrí gan aird,</span>
<lb n="1535"/><span>mhaslaitheach mhillteach, líonta do reáig</span>
<lb n="1536"/><span>is mo dhearca ní tháilid déaraibh.</span>
<lb n="1537"/>
<pb n="115"/></p>
<lb n="1538"/>
<lb n="1539"/><p><span>Níl peaca dár scríodh ó thíonscain Ádhamh</span>
<lb n="1540"/><span>nách calcaithe cruinn im chroí-se atá,</span>
<lb n="1541"/><span>im labhartha, im ghnímh 's im smaointe ' ghnáth,</span>
<lb n="1542"/><span>'s nách deacair dam trácht ar shaorbhreath?</span>
<lb n="1543"/><span>Carabhas síor gan smaoineamh cráibh,</span>
<lb n="1544"/><span>fearg is fíoch is poimp gan fáth,</span>
<lb n="1545"/><span>caismeartha coimheascair is bruíon le cách,</span>
<lb n="1546"/><span>saint is drúis,</span>
<lb n="1547"/><span>taidhbhse agus tnúth,</span>
<lb n="1548"/><span>fala, mífhoighde is laghdú c...</span>
<lb n="1549"/><span>leisce is gan diúltadh d'éitheach.</span></p>
<lb n="1550"/>
<lb n="1551"/><p><span>Is fada fá-ríor le baois atáim,</span>
<lb n="1552"/><span>fé ghlasa doscaoilte i líon mo námhad;</span>
<lb n="1553"/><span>aitheanta Chríost 's A dhlí gach lá</span>
<lb n="1554"/><span>go damanta dána réabaim.</span>
<lb n="1555"/><span>Nách deacair do chlaonscruit chríon mar táim,</span>
<lb n="1556"/><span>ar gcaitheamh mo shaoil le síorearráid,</span>
<lb n="1557"/><span>tagairt ar ghuí chuim Rí na ngrás</span>
<lb n="1558"/><span>ná smaoineamh tráth</span>
<lb n="1559"/><span>ar aoibhneas d'fháil</span>
<lb n="1560"/><span>i bhFlaitheas gealghrinn go síoraí i bpáirt</span>
<lb n="1561"/><span>na n-easpal, na bhfáige 's na naomhaibh?</span></p>
<lb n="1562"/>
<lb n="1563"/><p><span>Ach gur gheallais go grinn, a Rí na ngrás,</span>
<lb n="1564"/><span>an peacach is claoine slí re fáil,</span>
<lb n="1565"/><span>ar gcasadh go bhfuígheadh uait síth is páirt</span>
<lb n="1566"/><span>is sealbh in t'áras naomhtha.</span>
<lb n="1567"/><span>Screadaim dá bhrí sin is guím go hard,</span>
<lb n="1568"/><span>aicim tú is impím díon dom scáth,</span>
<lb n="1569"/><span>cabhair is díonaigh sinn do ghnáth,</span>
<lb n="1570"/><span>mo chroí gan spás</span>
<lb n="1571"/><span>líon led ghrá</span>
<lb n="1572"/><span>is ná ceadaigh dom naímhid re linn mo bháis</span>
<lb n="1573"/><span>me ' stracadh go háit na péine.</span></p>
<lb n="1574"/>
<lb n="1575"/><p><span>Freagair me, a Íosa, a mhaoin 's a ghrá,</span>
<lb n="1576"/><span>a chara ghil ghrinn na bhfíorbhochtán,</span>
<lb n="1577"/><span>ná hagair mo bhaois, mo ghníomhartha tláis,</span>
<lb n="1578"/><span>ar m'anam a' trácht faoid dhéin dom,</span>
<lb n="1579"/><span>ach adaigh im chroí doilíos iomlán,</span>
<lb n="1580"/>
<pb n="116"/></p>
<lb n="1581"/>
<lb n="1582"/><p><span>lem dhearca léig síos na linnte táil,</span>
<lb n="1583"/><span>'na srothaibh aithrí go bríomhar breá,</span>
<lb n="1584"/><span>chuim do dhlí gach lá</span>
<lb n="1585"/><span>do chruinnchoimeád,</span>
<lb n="1586"/><span>is cia fada me im chloídhre sceinnteach fáin,</span>
<lb n="1587"/><span>glac feasta me it áras naomhtha.</span></p>
<lb n="1588"/>
<lb n="1589"/><p><span>Mo ghrá is mo mhaoin tú, a Rí na ngrás,</span>
<lb n="1590"/><span>mo ghrá do ghnaoi, do chuing is do chráibh,</span>
<lb n="1591"/><span>mo ghrá tú, a Íosa Críost fuair bás</span>
<lb n="1592"/><span>is d'fhulaing an Pháis gan aon choir;</span>
<lb n="1593"/><span>mo ghrá do naoimh is t'aoibhneas ard,</span>
<lb n="1594"/><span>mo ghrá do smaointe grinn im lár,</span>
<lb n="1595"/><span>mo ghrá gach ní do thíonn ód láimh;</span>
<lb n="1596"/><span>is tríotsa ghráim</span>
<lb n="1597"/><span>gan fuíoll sliocht Ádhamh;</span>
<lb n="1598"/><span>mo ghrá ar scrís do Mhaois i gclár,</span>
<lb n="1599"/><span>do dhlithe, do chráibh is do bhréithre.</span>
<lb n="1600"/></p>
</div>
<pb n="117"/>
<div><lb n="1601"/><p><span>UzzzzzAnaithnid</span>
<lb n="1602"/><span>Uilliam Mhác Liogóid chum Seán Ó Bréanáin</span></p>
<lb n="1603"/>
<lb n="1604"/><p><span>A ardollamh adhma, breas, carlamh, deárscaithe, eolgaigh,</span>
<lb n="1605"/><span>fromhtha, gráta, ilgneach, lóghmhar, maighne, neasta, óirdheirc</span>
<lb n="1606"/><span>foirige, suall, nathan, griteach, uaill, úr, ealg, gaosmhar, mórdha,</span>
<lb n="1607"/><span>nódh, aoibh, nóitheach, míolscoithe, cunnla, soirbh, rúireach,</span>
<lb n="1608"/><span>óirbit,</span></p>
<lb n="1609"/>
<lb n="1610"/><p><span>nuair do ghlac Anteverta id naoidhin tréith tais</span>
<lb n="1611"/><span>tú ó bhroinn do mháthar, dothug grá a cléibh duit;</span>
<lb n="1612"/><span>rin fáistine go mbeadh tamall díth sláinte ort</span>
<lb n="1613"/><span>' dtaobh íoclus do dhéanamh dod chéile ró-thláthlag.</span></p>
<lb n="1614"/>
<lb n="1615"/><p><span>An uair d'osclais ar dtúis do dhlúthruisc caoindeas,</span>
<lb n="1616"/><span>d'fháisc gach aon do na Naoi Mná filíochta</span>
<lb n="1617"/><span>tú re croí a cléibh, id bhéal chuir a cíoch geal</span>
<lb n="1618"/><span>is d'fhan it fharra ó mhaidin go oíche.</span></p>
<lb n="1619"/>
<lb n="1620"/><p><span>Do shéid Tuadh duit stoc is ba chlos ins gach aird é</span>
<lb n="1621"/><span>is do chuir Jupiter gairm ort freagairt dá láthair;</span>
<lb n="1622"/><span>Mercury is Iris re meidhir is áthas</span>
<lb n="1623"/><span>rug go Olympus tu go socair ar Pegassus.</span></p>
<lb n="1624"/>
<lb n="1625"/><p><span>Do chuallacht na ndéithe b'í an tséimh-bhean ghrámhar</span>
<lb n="1626"/><span>Minerva ghlastsúileach ar dtúis do chraith lámh leat;</span>
<lb n="1627"/><span>tug tuigse is eagna, ceannas is réim duit;</span>
<lb n="1628"/><span>do mhúin duit an teanga dá ngairmtear Gaeilge.</span></p>
<lb n="1629"/>
<lb n="1630"/><p><span>As gach tobar go raibh sochair re fáil ann</span>
<lb n="1631"/><span>d'ibhis trí deocha 's is obann do shnámhais é;</span>
<lb n="1632"/><span>ní bhfuil ogham ná ealadhain chleachtann dámhtha</span>
<lb n="1633"/><span>nár cuireadh i dtaisce it aigne, a Sheághain.</span></p>
<lb n="1634"/>
<lb n="1635"/><p><span>Dá ma chliste mo labhairt i Laidean ná i nGréigis,</span>
<lb n="1636"/><span>i nGaeilge mhilis ná i dteanga mhín Bhéarla,</span>
<lb n="1637"/><span>thráchtfainn go follas ar na sochair is na gréithre</span>
<lb n="1638"/><span>tugadh go tapa duit sular chasais go Éirinn.</span></p>
<lb n="1639"/>
<lb n="1640"/><p><span>An iad gnótha t'fhearainn do stadann ar scríobh tu</span>
<lb n="1641"/><span>nú Angenora docht do chuir tocht ar t'intinn</span>
<lb n="1642"/><span>nú Cerus ná tug uain duit tuairisc do scaoileadh</span>
<lb n="1643"/><span>ar feadh Inis Áilge ar éamais do laoithe?</span>
<lb n="1644"/></p>
</div>
<pb n="118"/>
<div><lb n="1645"/><p><span>UzzzzzSeán Ó Braonáin</span>
<lb n="1646"/><span>Seán Ó Braonáin ro chan chuim R.C. scoithfher</span></p>
<lb n="1647"/>
<lb n="1648"/><p><span>A dhuine do mheall an fonn re nodaí,</span>
<lb n="1649"/><span>thuillis-se amhras teann gach trodaí;</span>
<lb n="1650"/><span>ruis roimhe choll is gann gan gothaí</span>
<lb n="1651"/><span>acas scuibhir go mall is dall 'na shiollaí</span>
<lb n="1652"/><span>ní headar nach meang nó feall do chruthaís,</span>
<lb n="1653"/><span>ceilg trí cham nó meabhal do mhothaís.</span></p>
<lb n="1654"/>
<lb n="1655"/><p><span>Na sionnaigh ba ró-mhinic fógraid filí</span>
<lb n="1656"/><span>i ndeilbh nó i bhfóisce sceolta poiblí.</span></p>
<lb n="1657"/>
<lb n="1658"/><p><span>An fear céanna cct</span></p>
<lb n="1659"/>
<lb n="1660"/><p><span>Startha Gaoilge linn do seoladh,</span>
<lb n="1661"/><span>graifne suíte ar ghaois gach eolaigh</span>
<lb n="1662"/><span>ar ghaisce gníomhartha, gnímh is cródhacht</span>
<lb n="1663"/><span>chlanna Míle, Ghaoil is Bhreoghain,</span>
<lb n="1664"/><span>ar Éibhir Finn, an sinsear beodha</span>
<lb n="1665"/><span>rin na Tuatha ' ruagadh as Fódla,</span>
<lb n="1666"/><span>roinn an chrích go cruinn fá theorainn</span>
<lb n="1667"/><span>is tug a laíghead 's a díosc don tsóisir,</span>
<lb n="1668"/><span>ar ollamhain Éireann, éigse is eolaigh,</span>
<lb n="1669"/><span>collamhain chéille is cléir na n-orda</span>
<lb n="1670"/><span>'s ar bhorbchoin chraoschéimneach chródha,</span>
<lb n="1671"/><span>sleachta chloinne mhic Bhrighe mhic Bhreoghain,</span>
<lb n="1672"/><span>ar Ghaill do shealbhaigh fearanta Fódla,</span>
<lb n="1673"/><span>do dheidhil, do dhealbhaigh ....</span></p>
<lb n="1674"/>
<lb n="1675"/><p><span>d'ionnarbaigh danair ar dteanga 's a heolas</span>
<lb n="1676"/><span>'s in ionad na Gaoilge níl ach ...;</span>
<lb n="1677"/><span>cúis mo chaoi gach laoi go deorach</span>
<lb n="1678"/><span>teanga na tíre ... grinnghoth ...</span></p>
<lb n="1679"/>
<lb n="1680"/><p><span>re hainnise líonta choíche ar feóchadh</span>
<lb n="1681"/><span>'s gan 'na hionad ....</span>
<lb n="1682"/></p>
</div>
<pb n="119"/>
<div><lb n="1683"/><p><span>UzzzzzAnaithnid</span>
<lb n="1684"/><span>Air: Hide and Go Seek</span></p>
<lb n="1685"/>
<lb n="1686"/><p><span>Dá m'aithnid dam cúntas seanda leabhair do léamh,</span>
<lb n="1687"/><span>teagasc na n-údar múinte is beatha na naomh,</span>
<lb n="1688"/><span>mar mheasaim, an chúis seo ar siúl níor dheacair a plé,</span>
<lb n="1689"/><span>ár gcaraid san gcúirt 's an namhaid i bhfolach mí-gaog.</span></p>
<lb n="1690"/>
<lb n="1691"/><p><span>Is duine bheadh meallta do shantaigh gradam an tsaoil</span>
<lb n="1692"/><span>le taithneamh don drong san d'iompaigh mhallaithe claon;</span>
<lb n="1693"/><span>atáid ceangailte ar urla ag Luther, damanta ón gcléir,</span>
<lb n="1694"/><span>fá eascaine an teampaill, dall i bhfolach mí-gaog.</span></p>
<lb n="1695"/>
<lb n="1696"/><p><span>Mar haithristar súd, ar dtúis ba pheaca ró-dhaor</span>
<lb n="1697"/><span>ar bhlaiseadh na n-úll don chúpla i bParrthas baoch</span>
<lb n="1698"/><span>na Flaithis mar a dhún gur thuirling pearsa Mhic Dé</span>
<lb n="1699"/><span>dá mhaitheamh san dúinn ó dhúsmacht folach mí-gaog.</span></p>
<lb n="1700"/>
<lb n="1701"/><p><span>Dob ainnis é cúrsa Lucifer mhallaithe dhaor,</span>
<lb n="1702"/><span>bhí in' aingeal ar dtúis ba lonnrach taithneamhach scéimh,</span>
<lb n="1703"/><span>gur pheacaigh tré rún i gcúirt gheal Chathair na Naomh</span>
<lb n="1704"/><span>'s dá dheasca 'tá dúch fé smúit i bhfolach mí-gaog.</span></p>
<lb n="1705"/>
<lb n="1706"/><p><span>Nach mairg don drong bocht meallta leanfadh a réir,</span>
<lb n="1707"/><span>i ndamaint gan chabhair gach am a' screadaigh 's ag éimh,</span>
<lb n="1708"/><span>á stracadh ag deamhain i bpoll gan amharc ar ghréin,</span>
<lb n="1709"/><span>i gcarcair na nGall i ngleann i bhfolach mí-gaog.</span>
<lb n="1710"/></p>
</div>
<pb n="120"/>
<div><lb n="1711"/><p><span>UzzzzzSeán Ó Braonáin</span>
<lb n="1712"/><span>An fear réamhráite ar bhfolach mí-gaog, ag freagra do</span>
<lb n="1713"/><span>Mhuircheartach Ó Bhriain.</span>
<lb n="1714"/><span>Air: Hide and Go Seek</span></p>
<lb n="1715"/>
<lb n="1716"/><p><span>A bhile do scrúdann dúinn gach siolla ró-réidh,</span>
<lb n="1717"/><span>'s do scanann go humhal iomthús an chluiche mhí-gaog,</span>
<lb n="1718"/><span>'s binne do thiúin air siúd ná spreagaireacht téad</span>
<lb n="1719"/><span>'s ná an crotaire ciúin bhí ag Fionn, flaith oinigh na séad.</span></p>
<lb n="1720"/>
<lb n="1721"/><p><span>Dia neartmhar na ndúl ar dtúis do chruthaigh an saol,</span>
<lb n="1722"/><span>na Flaithis faoi stiúir is crú na n-aingeal gan baol.</span>
<lb n="1723"/><span>Maois do-bheir cúntas dúinne ar chumadh na néal</span>
<lb n="1724"/><span>'s ní nochtann aon phúnc i scrúdadh chluiche an mhí-gaog.</span></p>
<lb n="1725"/>
<lb n="1726"/><p><span>An t-aingeal ar dtúis do smuain go cealgach claon</span>
<lb n="1727"/><span>trí iomad drochrúin gur phrionsa feasach é féin,</span>
<lb n="1728"/><span>gur theilg an Dúileamh súd as Fhlaithis na naomh.</span>
<lb n="1729"/><span>san gcarcair do mhúscail chúinne cluiche an mhíogaog.</span></p>
<lb n="1730"/>
<lb n="1731"/><p><span>Féach Adam 's a shiúr d'ith úll na haithne féin</span>
<lb n="1732"/><span>'s gur theilg an chúis iad súd as Parrthas Dé,</span>
<lb n="1733"/><span>a sleachta ó ghlúin go glúin trí chealg 'na ndéidh</span>
<lb n="1734"/><span>le cleasa na lúb a' múscailt cluiche an mhí-gaog.</span></p>
<lb n="1735"/>
<lb n="1736"/><p><span>An bhfeaca tú Iúdas ciontach gangaideach claon,</span>
<lb n="1737"/><span>an coirtheach ró-lúbach do úr-reic pearsa Mhic Dé?</span>
<lb n="1738"/><span>Calbhin is Lúther d'iompaigh, cidh searbh dóibh féin</span>
<lb n="1739"/><span>bheith caite ar gcúl sa túr trí chluiche an mhíogaog.</span></p>
<lb n="1740"/>
<lb n="1741"/><p><span>Féach Hannraoi ba phrionsa ar dhúntaibh Bhreataine féin,</span>
<lb n="1742"/><span>re cama-dhlí drúise, tnúth is creachaireacht chlaon</span>
<lb n="1743"/><span>gur shantaigh cruinniú is ionmhas gach aba don chléir,</span>
<lb n="1744"/><span>'nois ceangailte ar urla, dúch i bhfolach mí-gaog.</span></p>
<lb n="1745"/>
<lb n="1746"/><p><span>An t-oighre bhí air siúd, anachúinse straipe do straeigh</span>
<lb n="1747"/><span>ón seana-reacht scrúdadh dúinn re hapstalaibh Dé,</span>
<lb n="1748"/><span>Éilís mhíorúilteach dhrúiseach d'athraigh déacht</span>
<lb n="1749"/><span>is d'aistrigh rún scrioptúra an aifrinn féin.</span>
<lb n="1750"/>
<pb n="121"/></p>
<lb n="1751"/>
<lb n="1752"/><p><span>Lucht leanta na gciontach úd le breabaireacht bréag,</span>
<lb n="1753"/><span>lucht casta na n-údar oiriúnach dá mallaitheacht féin,</span>
<lb n="1754"/><span>lucht fala agus tnútha, go lúbach lasta re claon,</span>
<lb n="1755"/><span>beid doilbhir dúch trí chúrsa chluiche an mhíogaog.</span></p>
<lb n="1756"/>
<lb n="1757"/><p><span>An aicme seo d'iompaigh cúl re aifreann Dé,</span>
<lb n="1758"/><span>ar ghairm an trumpa dúinn go Josephat, féach -</span>
<lb n="1759"/><span>cá gceilfid a ngnúis - 'nis súd - ó fhearg an Réx?</span>
<lb n="1760"/><span>Níl furtacht 'na gcionn faoi chlúid i bhfolach míogaog.</span>
<lb n="1761"/>
<pb n="122"/></p>
<lb n="1762"/>
<lb n="1763"/><p><span>Seán Ó Braonáin cct ar fonn</span>
<lb n="1764"/><span>Cailín Deas Crúite na mBó</span></p>
<lb n="1765"/>
<lb n="1766"/><p><span>Maidean bhog thaithneamhach dhrúchta</span>
<lb n="1767"/><span>is me a' taisteal re ciúis Chnoic an Fhómhair,</span>
<lb n="1768"/><span>san mbealach mar aithrisid údair</span>
<lb n="1769"/><span>go raibh leadairt na lúithreach i ngleo</span>
<lb n="1770"/><span>idir Mheargach mheanmnach lúthmhar</span>
<lb n="1771"/><span>is an flaithbhile fionn, Oscar óg,</span>
<lb n="1772"/><span>fear tagartha catha agus cúncais</span>
<lb n="1773"/><span>na Banba, is d'umhlaigh na treoin.</span></p>
<lb n="1774"/>
<lb n="1775"/><p><span>Bhí faiche gach fearainn sa triúch sin</span>
<lb n="1776"/><span>le glasra clúdaithe i gcló</span>
<lb n="1777"/><span>'s na cranna a' feacadh 's a' lúbadh</span>
<lb n="1778"/><span>re tairbhe an Dúilimh faoi chnó.</span>
<lb n="1779"/><span>Ina charbad lasamhail lonnrach</span>
<lb n="1780"/><span>níorbh fhada gur mhúscail chúinn Sól,</span>
<lb n="1781"/><span>'s an eachra gabhtha go húimeach</span>
<lb n="1782"/><span>dá tharraing trí chiúisibh na neol.</span></p>
<lb n="1783"/>
<lb n="1784"/><p><span>d'amharcas eala-bhean mhúinte</span>
<lb n="1785"/><span>b'fhearr maise, cruth, gnúis agus cló</span>
<lb n="1786"/><span>dá bhfeaca, cérbh fhada mo shiúlta</span>
<lb n="1787"/><span>ón nGaillimh go Londain 's don Róimh,</span>
<lb n="1788"/><span>' taisteal san Machaire chúmsa</span>
<lb n="1789"/><span>'s í ' spreagadh na psailm ar chiúinchruit</span>
<lb n="1790"/><span>bhí deasaithe i dtiúin ina dóid.</span></p>
<lb n="1791"/>
<lb n="1792"/><p><span>Do bheannaigh an mhascalach dúinne</span>
<lb n="1793"/><span>san dteangain bhí ar dtúis inár mbeol</span>
<lb n="1794"/><span>'s do chleachtaigh na flatha 's na húdair</span>
<lb n="1795"/><span>a' scanadh 's a' scrúdadh na sceol.</span>
<lb n="1796"/><span>Is aibidh mear tapa di d'umhlas</span>
<lb n="1797"/><span>agus feacaim mo ghlúin ar an bhfeor,</span>
<lb n="1798"/><span>'s mo hata go talamh do thuirling</span>
<lb n="1799"/><span>re taithneamh don chúileann im dhóid.</span>
<lb n="1800"/>
<pb n="123"/></p>
<lb n="1801"/>
<lb n="1802"/><p><span>Aitchim a hainm ar dtúis di,</span>
<lb n="1803"/><span>a haicme, a fionnscoth 's a pór,</span>
<lb n="1804"/><span>a fearainn, a bailte 's a dúnta,</span>
<lb n="1805"/><span>a rachmas 's a dúiche faoi ghlóir,</span>
<lb n="1806"/><span>na hachtaibh, na reachtaibh, na rúnaibh,</span>
<lb n="1807"/><span>do chleachtaigh, do stiúraigh a coróinn,</span>
<lb n="1808"/><span>na ranna, na treabha, na triúcha</span>
<lb n="1809"/><span>bhí ceangailte dlúth rena treoin,</span></p>
<lb n="1810"/>
<lb n="1811"/><p><span>d'fhreagair an mhascalach mhúinte</span>
<lb n="1812"/><span>"'S me beanchara Úghaine is Eoghain,</span>
<lb n="1813"/><span>fuair gradam is rachmas is rúnsearc</span>
<lb n="1814"/><span>i dTeamhair na bhfionn-bhflaith faoi choróinn</span>
<lb n="1815"/><span>do snamadh re haicme tar dhúchas,</span>
<lb n="1816"/><span>ón mBreatain, thug cúl ris an Róimh,</span>
<lb n="1817"/><span>trér scaipeadh mo shleachta as a ndúnta -</span>
<lb n="1818"/><span>ach casfaidh chum cúncais mo leoin.</span></p>
<lb n="1819"/>
<lb n="1820"/><p><span>"Le teachtaireacht thaistealas chúdsa:</span>
<lb n="1821"/><span>bíodh amharc do shúlsa gach neoin</span>
<lb n="1822"/><span>ar chalaphoirt Bhanba fionnscothach -</span>
<lb n="1823"/><span>ní fada go sciurdfaidh mo shló</span>
<lb n="1824"/><span>go lannmhar trealamhar trúpach</span>
<lb n="1825"/><span>do dhruim mara chúinne faoi sheoil,</span>
<lb n="1826"/><span>do ghreadfaidh le leadairt na lúithreach</span>
<lb n="1827"/><span>an aicme sin Liútair 's a bpór.</span></p>
<lb n="1828"/>
<lb n="1829"/><p><span>"Aithris teachta mo chúrsa</span>
<lb n="1830"/><span>dod charaid is d'údair na gcóig.</span>
<lb n="1831"/><span>Abair nách magadh do scrúdaim</span>
<lb n="1832"/><span>is dearbhaigh dúthrachtach dóibh</span>
<lb n="1833"/><span>go leagfar, go mbascfar, go mbrúfar,</span>
<lb n="1834"/><span>go gcartfar tar srúillibh d'aimhdheoin</span>
<lb n="1835"/><span>na danair, na dallaibh sin d'iompaigh</span>
<lb n="1836"/><span>is d'athraigh rúnaibh na Rómha.</span></p>
<lb n="1837"/>
<lb n="1838"/><p><span>"Beannacht is seascad dod chumhdach -</span>
<lb n="1839"/><span>ag imtheacht chum siúil beadsa reomham.</span>
<lb n="1840"/><span>Seo barra mo ghlaice dá thabhairt duit</span>
<lb n="1841"/><span>mar thaca lem chúntas go fóill.</span>
<lb n="1842"/><span>Ní bladar ná reacaireacht 'dúrt leat;</span>
<lb n="1843"/><span>cuir ranna faoi thiúin ar mo sceol".</span>
<lb n="1844"/><span>'S is gasta do spreag sí ar chiúinchruit</span>
<lb n="1845"/><span>"Cailín deas chrúite na mbó".</span>
<lb n="1846"/>
<pb n="124"/></p>
<lb n="1847"/>
<lb n="1848"/><p><span>An fear céanna cct ar fonn Clár Bog Déil</span></p>
<lb n="1849"/>
<lb n="1850"/><p><span>Ar an bhfearainn úrghlais maidean drúchta 's me támhach lag faon</span>
<lb n="1851"/><span>a' machnamh 's a' scrúdadh ar bhearta dúcha 's ar chríocha Gael,</span>
<lb n="1852"/><span>do dhearcas cúileann mhaiseach mhodhamhail a' trácht i gcéin</span>
<lb n="1853"/><span>ar chaisibh dlútha ' teacht 'na dúchas ar chlár bog déil.</span></p>
<lb n="1854"/>
<lb n="1855"/><p><span>Bhí lile a súl ghlas breátha ' múscal 's a grua mar an gcaor,</span>
<lb n="1856"/><span>a mama dlútha don pheaca ' diúltadh 's a bráid mar aol,</span>
<lb n="1857"/><span>a cneas chúrtha ba samhail lonnra le bláth na gcraobh</span>
<lb n="1858"/><span>'s ar a maisíbh cumtha ní dhéanfadh údair scríobh ná léamh.</span></p>
<lb n="1859"/>
<lb n="1860"/><p><span>'S cumtha lándeas a pearsa ar áilleacht 's a snó gan tíol,</span>
<lb n="1861"/><span>a driuch is breátha do chum an tArdmhac riamh do ghnaoi,</span>
<lb n="1862"/><span>'s dorug sí an barr lé ó Venus á gil ba bhreátha ' mhnaoi</span>
<lb n="1863"/><span>'s ón oighre mánla d'fhuadaigh Paris ó chríocha Greece.</span></p>
<lb n="1864"/>
<lb n="1865"/><p><span>"An tu Áille an aoilchnis do sciurd thar taoide go críocha Gael</span>
<lb n="1866"/><span>le bearta díoltais, le gliocas smaointe 's le díth dhon Fhéin</span>
<lb n="1867"/><span>nó an bhean 'ge Uisneach groí thug Naoise i gcéin</span>
<lb n="1868"/><span>'s gur i gcath na Craoibhe do tharraig sceimhle 'gus árghuin</span>
<lb n="1869"/><span>laoch?</span></p>
<lb n="1870"/>
<lb n="1871"/><p><span>"An tusa an bhrídeach an fholt chas chíordhubh mar ór go</span>
<lb n="1872"/><span>trácht?"</span>
<lb n="1873"/><span>"Ní haonne 'n bhuín sin me dar shaoilis ach préamh Gaeil mhná.</span>
<lb n="1874"/><span>Tá taisteal buíne thar cala linnmhear do réiteoidh cás</span>
<lb n="1875"/><span>'s chuir cath ar Luíseach le mórtas coimheascair a d'fhonn</span>
<lb n="1876"/><span>saoirse d'fháil."</span></p>
<lb n="1877"/>
<lb n="1878"/><p><span>"'S a cheirthlín chlúmhail do shlad me i gcúngrach le grá dod</span>
<lb n="1879"/><span>scéimh,</span>
<lb n="1880"/><span>go bhfuil na céadta a' tnúth leat le cumann rúin 's le páirt dod</span>
<lb n="1881"/><span>chlaon,</span>
<lb n="1882"/><span>doraghadh i gcúngrach go doimhin id chúis-se go cróga tréan,</span>
<lb n="1883"/><span>d'fhonn ceart do thabhairt duit it fhearann dúchais ar chlár bog</span>
<lb n="1884"/><span>déil."</span></p>
<lb n="1885"/>
<lb n="1886"/><p/></div></body></text></TEI>
Historical Irish Corpus
1600 - 1926

Filíocht Sheán Uí Bhraonáin

Search Texts

Historical Irish Corpus1600 - 1926

Filíocht Sheán Uí Bhraonáin

Search Texts

Historical Irish Corpus
1600 - 1926
